Toelichting Wetenschappelijke factsheet Luchtkwaliteit (hybride)

[0:00:05] Goedemiddag.

[0:00:07] Normaal hierbij open ik deze technische briefing

[0:00:10] van de vaste Commissie voor infrastructuur en Waterstaat onderwerp van vandaag is de wetenschappelijke fictie over luchtkwaliteit die op verzoek van de Commissie in het kader van kennis thema luchtkwaliteit door de sprekers die brunekreef en heer schaap is opgesteld.

[0:00:25] Welkom. Ik geef straks het woord aan u voor de presentatie. Maar eerst eet ik degene die het die deze briefing en van naar huis of elders volgen van harte welkom en natuurlijk welke manier Kamerleden aanwezig zijn hier aan tafel de hele hoop namens de pvda en ik zie online zie ik de heer Geurts van het CDA

[0:00:49] Verhagen van D zesenzestig, mevrouw van s van partij voor de dieren. Als ik het goed

[0:00:55] kan zien hier vandaan. Een kleiner scherm. Dus ik hoop dat ik niemand vergeten ben.

[0:00:59] Mijn naam is Peter de grote u, voorzitter voor vandaag en woordvoerder namens de VVD. Ik stel voor aan de leden om tussentijds alleen noodzakelijk verduidelijkende vragen te stellen, want na afloop, afloop van deze presentatie krijgt u de gelegenheid om vragen te stellen? Ik zou dan u graag het woord geven aan. Ik denk de heer brunekreef.

[0:01:22] Dankuwel ben ik te verstaan.

[0:01:25] U bent goed verstaan. Gaat uw gang?

[0:01:28] Probeer ik een presentatie te openen.

[0:01:33] Een gekeken.

[0:01:41] De presentatie heuvels zien

[0:01:50] wij zien.

[0:01:51] De presentatie zichtbaar brunekreef. Wij zien nu de presentatie nog wel in het klein.

[0:01:57] Wellicht kunt u een vergroten en dan kunnen wij het goed te lezen.

[0:02:01] Ik heb er meer. Volgens geen de ik kan er verder zelf niks aan doen.

[0:02:06] Ik denk dat zal wel moet lukken. Gaat uw gang?

[0:02:09] Dan samen gewoon door de de circus als reactie op conclusie heb gesteld. Hier is weergegeven. Bij wijze van inleiding zal ik beginnen met iets te vertellen over de trefwoorden, gezondheid en normstelling waarmee mijn collega's partij schapen te hoger om iets te vertellen ook sociaaleconomische een relatie met klimaat en kosten

[0:02:36] zit in nu de tweede shit.

[0:02:42] Nee. Brunekreef. Het loopt niet helemaal goed. Wij zien alleen nog

[0:02:46] de eerste slijt wanneer. Even kijken wat we daaraan kunnen doen. Een moment alsjeblieft,

[0:02:58] geef mij de gelegenheid om ook mevrouw Moezel lied te verwelkomen in deze briefing namens groenlinks

[0:03:05] een moment nog voordat u verder gaat.

[0:04:25] Ik vraag aan graag even aan een van de leden. Laat ik even de heer Geurts kiezen of hij kan bevestigen dat hij de presentatie ziet.

[0:04:34] Online.

[0:04:35] Ik zie de eerste sluit me graag.

[0:04:41] Dank u Dank heer Geurts. Dan geef ik wederom het woord aan de je brunekreef om zijn verhaal voort te zetten.

[0:04:48] Gaat u dan de presentatie

[0:04:51] bedienen? Dan doen wij hier gestopt.

[0:04:55] Als u aangeeft welke als u aangeeft welke wanneer u naar de volgende die jij wilt dan zullen we dat die vanuit de bedienen en Dank u wel prima.

[0:05:03] Tijd geen. Ik zal eens iets vertellen over de trefwoorden, gezondheid en normstelling. Mag ik de tweede shit,

[0:05:14] dat het verontreiniging belangrijk is voor de volksgezondheid. Dat blijkt iedere keer weer uit berichtgeving zoals deze volgens de who zeven miljoen doden door fijnstof optreden jaarlijks in de wereld voortijdige sterfgevallen zijn dat het kun je vergelijken met het totaal aantal sterfgevallen van zo'n vijf, zesenvijftig miljoen per jaar. Een substantieel deel van het geheel geeft de ernst van de problematiek goed aan de helft is buitenlucht. Klopt. Reiniging iets meer dan de helft is binnenlucht trok bij ik door het koken door het stoken van hout vuurtje erbij binnenshuis. Zeer lage en middeninkomens tanden staat zo ongeveer ter verdediging over de wereld in Nederland dragen die zeven miljoen ook nog zo'n tienduizend vroegtijdige sterfgevallen per jaar bij is mee met deze problematiek getrouwd zag ik mijn

[0:06:02] mag ik de volgende.

[0:06:08] Het is een soort topje van de ijsberg. Het begint allemaal onderaan met blootstelling aan luchtverontreiniging voor iedereen in de wereld is blootgesteld aan luchtverontreiniging. Een vrij groot aantal mensen leidt dat tot fysiologische veranderingen van onzekere betekenis zoals dat heet bijvoorbeeld een geringe longfunctie daling die een tijdje duurt maar weer hersteld en waar je als persoon vrijwel niks van merkt dat scholen niet als een schadelijk effect hier ook functie probleem groter en duurt langer en vwo bij een patiënt met astma vinden we het wel schadelijk want dat kan leiden tot beeld zie medicijngebruik, doktersbezoek, ziekenhuisbezoek en dergelijke nog wat hoger op de schaal stappen. Mooi weer. Die tijd is het veroorzaken van ziektes zoals COPD en longkanker haar topje van de ijsberg is dan de sterft zoals die regelmatig in de publiciteit aan de orde komt

[0:06:59] ik de volgende.

[0:07:06] Toch is het belangrijk dat onderscheiden we in een drietal categorieën grote categorieën stofdeeltjes kleiner dan tien micrometer die in de bovenste luchtwegen terecht kunnen komen.

[0:07:17] Een tweeëneenhalf stofdeeltjes kleiner dan tweeënhalve micrometer die op de onderste longen terecht kunnen komen en PM nulpunt een. Dat is een ultrafijnstof zoals dat heet. Dat kan via de neus zenuwen rechtstreeks bereikt binnenkomen kan gemakkelijk in de bloedbaan terecht komen bij het schade aan organen ook buiten te lokken.

[0:07:38] De volgende

[0:07:45] in Europa is omvangrijke onderzoek gedaan in de laatste tien jaar na effecten van fijnstof en andere verontreinigingen op de gezondheid. De grootste studie is de European studie of koorts voor Air Pollution effect zoals dat heet waarbij pijn tussen de dertig en veertig in Europa metingen zijn verricht van fijn en en al twee overledenen. Twee. Ik hoorde dat zij grote groepen mensen die gedurende meerdere jaren worden gevolgd. In detail bekijken hoe hun gezondheid zich ontwikkelt in relatie tot allerlei risicofactoren, zoals luchtverontreiniging die we in het kader van deze studie de spel. Deze mensen hebben gemeten.

[0:08:26] De volgende

[0:08:31] effect op de gezondheid die geven niet alleen op in de vorm van sterfte. Maar eigenlijk door de alle levensfasen heen in plaatje probeert dat weer te geven. Begrip voor de geboorte luchtverontreiniging kan leiden tot een verlaging van het geboortegewicht leidt tot longontsteking bij jonge kinderen. Allergie astma COPD

[0:08:51] hartinfarct beroerte inflammatie, ontstekingsreacties en verhoogde bloeddruk longkanker, pijnlijk sterfte en daaraan voorafgaand mogelijk ook dementie schat mijn reeks van verschillen op de eindpunt schermen ziekte verschijnselen die dat luchtverontreiniging in verband worden gebracht.

[0:09:09] De volgende

[0:09:14] enkele voorbeelden uit dat onderzoek bleek dat de inderdaad zelfs lage concentraties fijnstof al leidt tot een verlaagd geboortegewicht bij kinderen en een verlaagd supporters. Dat is dan weer voorspellen voor gezondheidsproblemen later met leveren. De stap is een belangrijk punt om naar te kijken.

[0:09:31] Volgende.

[0:09:37] Een ander effect dat uit deze studie veel aandacht trok, was het effect van luchtverontreiniging op longkanker. Dat heeft wereldwijd aandacht getrokken toen deze studie werd gepubliceerd. Als ik de volgende dag

[0:09:53] samen met andere studies heeft deze studie dan ook toe geleid dat het personeel Agency for research on Cancer in tweeduizend dertien luchtvervoer vervuiling heeft geclassificeerd als bewezen kankerverwekkend. Voor die tijd was het nog niet het geval. Deze studeren ook andere studies hebben de doorslag gegeven om luchtvervuiling als bewezen kankerverwekkend beschouwen.

[0:10:16] Volgende

[0:10:21] het plaatje geeft eigenlijk de stand van zaken weer van zo'n vijftien jaar geleden. Wanneer er een limiet qua de vastgesteld van vijfentwintig microgram per kubieke meter into the who en airco. Die krijg time van microgram per kubieke meter vastgesteld en heeft de US hippie en darm van microgram per kubieke meter vastgesteld.

[0:10:41] De lijntjes zijn geprojecteerd op een plaatje. Wat er een twintig jaar oude studie komt die doorslaggevend was bij de doos is er een sponsor relatie

[0:10:51] longkanker cardiovasculaire sterfte in relatie tot fijn stof is weergegeven wat u kunt zien is dat de who Quality. Time Herman onderkant zit dus zo ver mogelijk probeert effecten zoals in het plaatje staan te vermijden dat de Europese limiet varen helemaal aan de bovenkant nog buiten de poker grens van deze dosis respons relatie zit dus eigenlijk geen enkele vorm van bescherming biedt was toen ook al wel bekend. Er zijn allerlei redenen die kunnen worden aangevoerd waarop die limiet waren destijds zo gekozen en daarvan was dat. Men vond dat de Amerikaanse studies die op dat moment beschikbaar waren. Misschien niet representatief voor Europa dat ze heten we redenen geweest om die Europese studie die het heel kort samenvat dit gaan uitvoeren om te laten zien dat ook tweeëneenhalf in Europa soortgelijke effecten veroorzaakt kan zien al wat op leden van de wereld

[0:11:54] te vormen

[0:11:59] tijdens de pimpen te onze gezondheid staat een rapport uit over schone lucht over lucht verontreiniging die tot gezondheidswinst door schone lucht heeft de kerst tot die tijd samengevat. En als ik de volgende plaatje mag

[0:12:17] het centrale citaat is denk ik dat zelfs bij concentraties omdat en gezondheidskundige advieswaarden van de who opdrijven ging de op tijd kan aantasten en tot vroegtijdige sterfte kan leiden. Er is dus meer gezondheidswinst te verwachten van verdere verbetering van de luchtkwaliteit Andre adviseert

[0:12:36] in die tijd was de who begonnen op de airco op die kleinste en zie ik als volgende plaatje

[0:12:45] in het licht van zo'n rapport van de Gezondheidsraad er ook allerlei andere studies was het dan ook niet dat toen de nieuwe Quality time zeer dit jaar september zijn gepubliceerd, op name voor fijn stof bij tweeëneenhalf twee. De lange termijn

[0:13:03] advieswaarden zijn sterk zijn gedaald voor fijn stof van in tot vijf microgram per kubieke meter Nap zelfs van veertig microgram per kubieke meter water vergt enige toelichting was. Er is het feit dat vrijwel niets bekend over lange termijn gevolgen van blootstelling aan twee op sterfte studie waarvan veertig microgram per kubieke meter. Die was gebaseerd op studie zonder kinderen en luchtwegaandoeningen in relatie tot hij al twee. Jullie hebt een reeks van studies die laat zien dat er ook twee op het sterfte in verband staat. Dat heeft tot een veel lager advies waar geleid tot voor kort hadden

[0:13:43] volgende plaatje

[0:13:49] geef positie van de Quality science van tweeduizend vijf en van tweeduizend, eenentwintig weer geprojecteerd op een dosis gespot relatie uit groot Amerikaans onderzoek. U kunt zien dat die relatie tussen fijnstof en sterft ook ver onder de tien microgram per kubieke meter optreedt dat het een goed te verdedigen is die en Quality time op een lager niveau te zien.

[0:14:12] Volgende

[0:14:17] dit is een soortgelijk plaatje voor en twee, tweeduizend hele trip Quality time klaar is zoals ik zei tien microgram per kubieke meter graffiti is in delen per miljard pp zat ongeveer gelijk aan twee microgram per kubieke meter vandaag vanaf moest worden gemaakt. Een rode lijn is te houden en God die tijdlijn. Je kunt zien dat dit plaatje ook voor twee geld dat hele lage niveaus effect op sterfte worden waargenomen. In dit geval in een Canadese studie.

[0:14:47] De volgende

[0:14:53] zij die op neer. De vraag kunnen stellen van heldere effecten met lage niveaus schilder, die ook een Europa voor de gezien twee studies uit Verenigde staten en Canada. Om die reden is al een jaar of vijf, zes geleden een grote studie gestart naar effecten van low level apple-watch lage concentraties terugtrok in Europa is het zogenaamde relax studie en die is onlangs afgerond. De stier resultaten die zijn nu wel op tijd beschikbaar om mee genomen te worden in de politieke afwegingen in Nederland en daarbuiten in de Europese Unie.

[0:15:28] Volgende.

[0:15:33] De studie vond plaats in diverse landen van Europa. De rondjes geven weer van die korte studies aan kerel van escape studie zijn vermeld in de blauwe lamp. Het zijn landen waar we nu gebruik hebben kunnen maken van bevolkingsregisters we eigenlijk de complete bevolking. De complete volwassen bevolking is meegenomen in de analyses. Gods studies hadden samen zo'n vierhonderd duizend deelnemers in nationale studies die samen meer dan achtentwintig miljoen deelnemers gaf een enorme mogelijkheid om met grote precisie de effecten te schatten. Gelucht. God ging op gezondheid. Ook bij hele lage blootstellingsniveaus zoals die tegenwoordig ook in sommige delen van Europa optreden.

[0:16:17] De volgende

[0:16:22] omwille van de pleit, maar één plaatje zien in dat verband in deze nieuwe studie van de naar tussen fijnstof PM, hal en natuurlijke sterfte natuurlijke sterfte is sterfte zonder sterfte door ongevallen, moord zelfmoord en de Kitty die hoorde ik er is een klein percentage van het totaal en je ziet dat ook hier geldt dat. Ja. Vanaf niveaus tot op een zelfs honderden vijf microgram per kubieke meter. De nieuwe WMO advies. Waar is een duidelijk verband is dus fijnstofconcentraties en sterft valt nog veel meer te zeggen wat ik gezien de tijd achterwege standen ogende mag dat is denk ik.

[0:17:06] Laatste samenvatting effect van fijn stof en twee geen alcohol bij heel lage concentraties, niet alleen de Canada, de VS, maar ook in Europa zie advieswaarden van de who weerspiegelen. Dit is uiteraard een enorme uitdaging voor zowel het Europese als het nationale beleid om op termijn aan deze nieuwe advieswaarden te voorkomen, dan zal er komende maanden en jaren nog uitgebreid over gerepareerd worden, zowel in Nederland als op Europees niveau, naar ik verwacht.

[0:17:37] Dit is presentatie, zoals ik die in het kort wilde geven. Ik sta worden nu overstappen naar Martijn schaap zodat hij zijn verhaal meteen een aansluiting kan brengen, kunnen we de gesprek met de wagen.

[0:17:55] Dank u Dank heer brunekreef.

[0:17:58] Kijk even naar de techniek om ook in presentatie te ondersteunen. Het verhaal van de heer schaap te ondersteunen.

[0:18:05] Alsjeblieft.

[0:18:07] Dit moment alstublieft.

[0:19:03] Ik krijg hier van de ondersteuning doordat het bijna zover is, omdat het een zware presentatie is door een filmpje.

[0:19:10] Maar het is gelukt.

[0:19:11] Dus we kunnen we kunnen we staat aan nu het woord. De heer schaap.

[0:19:16] Dankuwel.

[0:19:20] Ten eerste sluit

[0:19:24] met het luchtvaartuig pleit in Europa en in Nederland is gebaseerd op een drietal pijlers,

[0:19:30] namelijk aan de ene kant een normstelling om omschrijving van grens Sparta te voorkomen.

[0:19:37] Het werken met emissieplafonds voor voor landen en aan de hand van bronbeleid voor bepaalde sectoren.

[0:19:46] Normoverschrijdingen worden in Europa vastgesteld aan de hand van metingen

[0:19:50] en in de vet Europese correct heeft. Ook in onze eigen wetgeving is vastgelegd op hoeveel plekken en in een land gemeten moet worden om te kijken of aan die grens voorwaarden voldoen in Nederland wordt op enkele tientallen plekken gemeten aan fijnstof en twee en ozon en op een aantal locaties voor een aantal andere stoffen die we nog niet genoemd, zoals twee lood en benzeen.

[0:20:18] Ik heb het plaatje op deze site geprobeerd een overzicht geven van mijn God wat voor soort concentraties worden er in Nederland gemeten.

[0:20:25] Dus ik heb voor tweeduizend negentien de gemeten water jaar gemiddeld gegroepeerd in concentratie bereiken. Die staat als had op de ik als

[0:20:34] en dat vergeleken met de huidige limietwaarden aan de linkerkant. Feyenoord twee

[0:20:39] is dat plaatsen zichtbaar,

[0:20:44] waarbij de rode lijn de huidige limietwaarden

[0:20:47] weerspiegelt in blauw is weergegeven. Het aantal stations waarop de concentratie van meter binnen een bepaald interval

[0:20:55] en plaatje kunt u zien dat er in Nederland nauwelijks nog overschrijdingen van een limietwaarde van huidige limiet waren na twee woorden

[0:21:04] gemeten

[0:21:06] dat het rode lijntjes zich aan de rechterkant van de spectrum van de metingen bevindt.

[0:21:12] Wanneer we de metingen vergelijken met het groene lijntje. Dat is het voorstel van de huidige weer nieuwe who. Als die zwaarder

[0:21:22] jullie vader op tien microgram jaar gemiddeld te zetten.

[0:21:25] Dan ziet u dat dat lijntje aan de andere kant van het spectrum van de metingen zich bevindt en dat wij op vrijwel alle locaties in Nederland niet aan de nieuwe

[0:21:34] who advies vader voor toen

[0:21:37] er zijn een aantal kinderen interim is afgegeven geïllustreerd hier aan de hand van die gele bakken.

[0:21:44] Daar kunt u aanzien dat wanneer de Europese Commissie besluit om de om de limieten wapens meer in overeenstemming te brengen met zijn wij jou advies waren

[0:21:55] tot afhankelijk van het ambitieniveau. De situatie goed op zou kunnen treden dat wij in grote delen van Nederland vierden normoverschrijdingen

[0:22:05] kunnen verwachten.

[0:22:07] Een soortgelijk plaatje is aan de rechterkant zichtbaar voor voor tweeëneenhalf

[0:22:12] de grijze balk geven aan dat we in Nederland kon steeds concentraties meten tussen de vijf en vijftien gram per kubieke meter jaar gemiddeld

[0:22:21] hetgeen ver verwijderd is van de huidige norm.

[0:22:25] Maar wat ook overal boven nieuwe advies. Vader van de who is een. Dit zal in de toekomst tot een tot een nieuwe uitdagingen leidt.

[0:22:38] Na een aantal handige vraag die gesteld worden, hebben betrekking op en Annelies lans trekkend over de invloed van sociaaleconomische verschillen en ook de invloed van klimaatverandering op luchtkwaliteit

[0:22:52] en daartoe moet ik een sprongetje maken met model systeem. De volgende site bevat een illustratie van ons model systeem. Maar hoe wij fijn stof berekenen over Europa en Nederland

[0:23:08] dat filmpje gaat als het goed is. Zo'n zijn lopen

[0:23:11] een luchtkwaliteit wordt bepaald

[0:23:13] door twee aspecten, voornamelijk door aan de ene kant emissies van antropogene, natuurlijke bronnen

[0:23:20] en door de variaties van sfeer

[0:23:24] wanneer degene die de show bedient even onder het plaatje op het knopje kan drukken. Dan zal het soms ook gaan lopen.

[0:23:33] Nou, kunt u heel mooi zien dat dat

[0:23:36] wat fijn stof situatie over Europa Nederland een heel dynamisch en complex systeem is.

[0:23:43] Hallo mij nog niet.

[0:23:52] Nou dat gaat. Het gaat helaas mis. Kunt u nog even terug gaan.

[0:24:11] Laten we doen het zonder dat filmpje dat dat gaat ook goed. Komt hij aan kijkt wat u op het filmpje ziet is dat fijnstof. Dat wordt geïmporteerd vanuit verbanning sprongen of sprongen als veehouderij en als deeltjes over. Het wordt vervormd vanuit voorlopig gas, zoals Nox en ammoniak.

[0:24:31] Dat betekent dat door die chemische omzetting in atmosfeer zich een teken ontstaat van van fijn stof over Europa. En eigenlijk voor Surinamers verwijderd stoer neerslag regen.

[0:24:45] Daarmee is de levensduur van fijnstof ongeveer een week in de atmosfeer

[0:24:51] op het plaatje. Had u kunnen zien dat de dat dat pluimen van verhoogde hoeveelheden fijnstof zich over Europa verdelen tot de grensoverschrijdend transport plaatsvindt

[0:25:05] en dat zo nu en dan de atmosfeer wordt schoongeveegd door een laag drukgebied wat regen brengt en de lucht massa's voor schaduw en vooruitzicht zorgen

[0:25:15] dat illustreert heel goed dat de luchtkwaliteit een grensoverschrijdend probleem is dat afhankelijk van de levensduur bepaalde varianten in die concentraties van stoffen zit

[0:25:31] en dat verhoogde concentratie optreden in twee situaties een, wanneer de stagnatie optreedt en door het gebrek aan wind en verdunning de lokale emissies zich ophopen en aan de andere kant kunnen verhoogde concentratie optreden wanneer en pluimen van pond gebieden van verder weg naar ons toe worden getransporteerd. Als laatste geldt natuurlijk ook op lokale schaal wanneer benedenwinds van een grotere zit dan krijg je ook kiezen dan langs je heen. Kunt u de volgende sites geven

[0:26:14] wanneer je dit soort modellen toepast en die heb je nodig om een land strekkend te maken. Simpelweg omdat je niet op alle plekken

[0:26:23] in Nederland kan meten.

[0:26:26] Maar met die modellen doen we allerlei berekeningen om om te bepalen wat de huidige concentratie over het hele van de van een van stof over het hele land is in dit geval links boven kaartje en er twee,

[0:26:39] maar ook berekeningen uitgevoerd om te kijken wat zijn de effectiviteit van maatregelen of de impact van klimaatverandering

[0:26:47] aan het plaatje linksboven verder twee kunt u zien of twee wordt voornamelijk uitstoten door verbrandings emissies in verkeer en transport en voor een klein deel in een en industrie en energie opwekking.

[0:27:02] Daar ziet u dat die emissies samen

[0:27:07] verhoogde concentratie geef mij de bon gebied en daar waar de meeste mensen wonen en de meest economische activiteit plaatsvindt. En u kent alle grote steden in Nederland

[0:27:18] en de Randstad als geheel met de volgens en het twee concentratie. Dat valt daarna af richting het noorden richting het oosten

[0:27:27] op lokale schaal. En dan kunt u beneden sinds het seizoen plaatsje voor Utrecht uitgerekend door het RIVM.

[0:27:36] Daar ziet u dat beide bronnen van er twee. Die kost gaat ze ook verhoogd zijn

[0:27:43] en dat ter verdunning van de concentratie over een stad tot een verhoging over het hele stadsgebied leidt

[0:27:50] een van de vragen voor de versies van software blootstelling

[0:27:55] gerelateerd is aan aan de society situatie binnen Nederland. PBL heeft

[0:28:01] dit soort verspreiding spaarrekeningen gekoppeld aan inkomensverdeling over alle buurten van Nederland tot de plaats van het resultaat van station rechterkant.

[0:28:12] Daar kunt u inzien dat voor fijn stof ter verdediging of Nederland vrij vlak is aanvang van van inkomen

[0:28:19] nadat een lichte verhoging optreedt bij in buurten met een lager inkomen en een lichte stijging

[0:28:27] na buurten met zijn ogen mediaan inkomen. Hetzelfde beeld ziet ze ook voor en twee in het midden, waarbij de uitslag groter is en ik relateert dat voornamelijk aan het feit dat die wijken met een lager inkomen zich voornamelijk in de grote steden

[0:28:45] bevinden waar het aandeel verkeer en de afstand tot de bronnen kleiner is en daardoor lokale verhoging optreden. Hetzelfde gebeurt ook aan de aan de kant met hogere mediane inkomen en dat komt deels omdat

[0:29:07] mensen met een hoger inkomen ook voornamelijk in de centra van bevolkte gebieden wonen en omdat een aantal

[0:29:17] gebieden in het buitengebied dichterbij snelwegen liggen en daardoor dichterbij de bron van en twee. Uiteindelijk is het verschil van de concentratie aan luchtkwaliteit over de inkomensverdeling niet bijzonder grote Bill heeft afgeleid dat het maar een beperkte bijdrage heeft aan de

[0:29:39] aan de gevonden ziekte last en levensduur verwachting voor die groep

[0:29:46] kunstenaar. De volgende sluiten

[0:29:51] schakelaar weer terug naar fijnstof. Op dit plaatje bevatten een heleboel boodschappen

[0:29:58] aan de linkerkant. Ziet u een halfjaar aan berekeningen van ons modelsysteem over variatie van fijn stof van dag tot dag.

[0:30:06] En de bron. Ken ik daar daartoe. De samenvatting is rechtsboven gegeven.

[0:30:15] In dat plaatje. Ziet u dat fijnstof voor een groot deel wordt veroorzaakt door transport van buiten Nederland naar binnen. Nederland in de blauwe pakken en dat Nederlandse bronnen in de shit en de oranje staven

[0:30:28] ongeveer een derde van de totale concentratie verklaren dat de belangrijkste bronnen in Nederland

[0:30:35] houtstook en huishoudens is en de landbouw.

[0:30:40] Dat zijn ze ook typisch sprongen die in landelijk gebied plaatsvinden

[0:30:45] waarbij wegtransport. De derde boom in het plaatje is en die is natuurlijk relevante naarmate je naar binnenstedelijk gebied gaat kijken.

[0:30:58] Variatie van dag tot dag is redelijk hoog en een van de

[0:31:05] adviezen van de who is onder meer een dag nam te gaan hanteren

[0:31:11] en ik kan aan plaatsen zien dat wanneer de planeten en normen zouden komen voor voor het aantal overschrijdingen van een bepaalde concentratie voor bijvoorbeeld vuist.

[0:31:21] Stel dat die vijftien gram zou worden.

[0:31:24] Dan kunt u zien dat het aantal overschrijding staat voor zo'n normen in Nederland best wel hoog zou kunnen zijn

[0:31:31] en daarin schuilt potentieel een een scherpere normstelling dan dat op jaarbasis zou kunnen worden vastgesteld.

[0:31:41] Het andere wat u dit plaatje ziet is dat de zwarte bolletjes. Dat zijn de metingen. U kunt zien dat het model die metingen vrij goed volgt.

[0:31:51] Maar dat linksonder in de serie ook een episodes is met hele hoge concentraties die modelsysteem niet kan verklaren

[0:32:00] en dit soort onverklaarde periode met hoge concentratie vinden voornamelijk plaats in

[0:32:07] periodes met extreem weer en dat kan zijn extreme kou of extreme warmte en dat heeft zijn een consequentie

[0:32:18] voor het assessment in hoeverre klimaatverandering bijdraagt aan aan in luchtkwaliteit zoals je dorst stap naar de volgende site

[0:32:29] van van veranderen

[0:32:31] onderwerp na het impact van klimaatverandering op luchtkwaliteit. En dan moet ze nog één of twee keer klikken om alle plaatjes tevoorschijn te laten toveren.

[0:32:42] We hebben met ons model systeem een aantal klimaat scenario's doorgerekend om te kijken wat is de impact van klimaatverandering op fijn stof en op ozon en of twee

[0:32:52] aan de rechterkant staat resultaat voor fijn stof te zien

[0:32:56] op basis van de huidige modellering en wanneer de constant is aanneemt,

[0:33:02] en dan berekenen wij met men met klimaatscenario's van het KNMI uit dat de concentratie verandering van fijn stof vrijwel nul is.

[0:33:11] Dat betekent dat er bijna geen impact van klimaatverandering op dit moment wordt voorspeld

[0:33:18] de je het daarbij is dat wij een aantal van die episodes met ons niet kunnen verklaren. Dat zou kunnen zijn

[0:33:27] dat met met de verhoging van het aantal hittegolven in Europa Tata nog een naar verrassing uit naar voren komt

[0:33:35] voor een of twee

[0:33:39] is het vrij duidelijk en is iedereen het erover eens dat de vergunning gaat toenemen en dat eigenlijk misschien mitigatie het zeer sterke signaal zal zijn

[0:33:49] dat ze daar geen klimaateffect verwachten

[0:33:54] voor ozon is dat anders. Ozon wordt gevormd aan de hand van van stikstofoxides en biochemisch van organische koolwaterstoffen

[0:34:05] onder de invloed van straling en en verstrekt bij hoge temperatuur.

[0:34:10] Dat betekent dat

[0:34:15] dat in het in een toekomstige maatschappij. De opvang plaatsvindt en dat is plaatsje aan de rechterkant met alle rode kleuren dat we verwachten dat de ozonconcentraties in noordwest-europa, met name in Nederland in toekomst zullen gaan stijgen en dat ze daar een stijging van de ozonconcentraties zullen zullen gaan zien in de toekomst.

[0:34:43] En schaap. Als ik even mag onderbreken, zou ik van u mogen vragen hoeveel tijd u nog nodig heeft van ik wil graag ook de Commissie geluk voldoende tijd geven voor het stellen van vragen.

[0:34:53] Meiden,

[0:34:55] Nog één minuut. Dan is de volgende sluit daar staat het antwoord op de vraag of luchtkwaliteit. De impact heeft op klimaatverandering. Het antwoord is ja

[0:35:09] ik ga dit plaatje niet een heel veel detail door maar fijn stof componenten werken voorkomend op klimaat. Behalve hoed, hoed absorbeert licht en werkt opwarmen methaan

[0:35:22] is een broeikasgassen en dat verzorgen. Dat veroorzaakt ook een achtergrond concentratie van ozon.

[0:35:28] Maar als luchtkwaliteit stof. Dat betekent dat het terugdringen van van van luchtkwaliteit, luchtverontreiniging gericht op methaan ozon en en goed ook zullen leiden tot een een afkoelen effect op klimaat en dat is ook de reden waarom.

[0:35:48] Maar de kop zesentwintig zoveel aandacht voor versnelde reductie van met was. Daar wil ik mij afronden.

[0:35:55] Bedankt. Hartelijke schaap voor deze presentatie kreeg natuurlijk ook en dan gaan we over tot het stellen van vragen door de leden en ik zou graag een eerste ronde willen openen. Maar kijk als eerste even naar de gast die vandaag fysiek aanwezig is die de hoofd van de pvda. Heeft u vragen.

[0:36:14] Ja ik heb wel een vragen, vooral over het sociaal economische punt. Wat wat de heer schaap net ook aandraagt. Uit zijn woorden proefde ik dat de. Hij zei dat het in principe toch redelijk mee lijkt te vallen. De de effecten van luchtkwaliteit op of de de sociaal economische situatie van iemand. Wat zegt over de luchtkwaliteit in of bij de plek waar diegene woont in in hoeverre denkt hij dat dat die dat het probleem is. Ik kan me voorstellen dat het probleem toch wel redelijk ongelijk verdeeld is in dat het voor iemand met minder geld minder makkelijk is om om te verhuizen dan iemand die een heel mooi huis heeft langs de snelweg en die daar last van heeft. Hoe schat hij die situatie in kan niet dat nog iets uitgebreider toelichten voor mij.

[0:37:07] Dank u wel. Hele hoop de. U deed dat

[0:37:09] en dan gaat u een wel

[0:37:12] goed want u stelde ook u in uw vraagstuk gaf u aan aan wie u de vraag stelt. Dat was ik vergeten aan te geven. Dat zou ik ook graag aan de volgend lid Geurts van CDA vragen om dat erbij te vermelden.

[0:37:24] Ga dwang en rust.

[0:37:26] Maar voorzitter voorzitter, ik heb geen vragen en ik moet me excuseren. Zo meteen. Ik ga zo meteen uit.

[0:37:34] Hoewel de Geurts ook voor die voor die laatste laatste. Ik was zo graag doorgaan naar een mevrouw van s. De partij van de dieren.

[0:37:45] Voorzitter, mag ik dan twee vragen stellen?

[0:37:49] Laten we beginnen met een vragen dan en dan kijken we of er zo nog een volgende ronde kunnen planten.

[0:37:56] Oké goed hoor. Ik wil eigenlijk aanhaken op de laatste woorden van meneer spa over de invloed van klimaatverandering en luchtkwaliteit op elkaar. Eigenlijk had ik het goed gehoord dat op het moment dat je maakt het moeilijk kwaliteit betere ook goed zijn voor het klimaat.

[0:38:16] Ik wou zo graag me omdraaien en vragen loopt het op straat. Ik proef het opent op het moment maatregelen tegen klimaatverandering neemt die ook automatisch goed zou zijn voor

[0:38:28] ook moet je ook nog specifieke extra maatregelen nemen ter verbetering van luchtkwaliteit buiten de maatregelen neemt, want het gaat om klimaatverandering.

[0:38:39] Dank u wel, mevrouw van s. Dan zou ik nu graag het woord willen geven aan mevrouw Bush lied van groenlinks.

[0:38:48] Dan wordt dit in Dank aan de heer bühne kreeg de en schakelen presentatie en beantwoorden van vragen. Mijn vraag gaat over

[0:38:56] eigenlijk meer een soort open View gericht daarmee Unique. Want u liet wat onderzoeken zien onder andere van vijftien jaar geleden en ik vroeg me af als we even uitzoeken en van een afstandje kijken hoe zou u de ontwikkelingen rondom luchtkwaliteit beschrijven, want het doet me soms met hebben onderzoek die allemaal zeggen. Het is niet goed. Kunt u misschien ons enigszins samenvatten hoe we ervoor voor ten opzichte van twintig jaar geleden. En wat goed gaat en wat beter kan.

[0:39:23] Dank u, mevrouw bullshit. En dan is nu het woord aan mevrouw Hage van D zesenzestig. Als laatste in deze ronde over deze vogel is willekeurig gekozen door van links naar rechts in mijn bil te gaan varen. Als laatste in dat rijtje. Dus gaat uw gang.

[0:39:40] Dagvoorzitter. Ik neem het niet persoonlijk ofzo hoor helemaal niet. Ik heb sowieso Dank aan beide heren voor deze informatie en merk dat ik een enorme kennisachterstand heb op alle afkortingen in ieder geval een vragen over. In de notitie wordt ook aangegeven dat de luchtkwaliteit in de winter beter zou worden door klimaatverandering. Maar in de zomer zal verslechteren vanuit lees meer uitstoten voelt bosbranden kunt u ook wat zeggen over de smog ontwikkeling. En hoe dat in ons land zal zijn. Want daar hebben we niet zozeer afgelopen zomer. Maar die zomer voor natuurlijk wel veel zal gemerkt.

[0:40:21] Dankuwel.

[0:40:22] Mevrouw Hage. Ik zou willen voorstellen dat allereerst even de bühne kreeg de vragen beantwoord en daarna als aanvulling. De heer schaap in brunekreef. Ga de gang,

[0:40:34] Met vragen over het oog een View. De ontwikkeling van de laatste jaren is inderdaad zo dat er gigantische hoeveelheid onderzoeksmateriaal beschikbaar is gekomen en nog steeds komt ook dit onderwerp steeds valt. Ook worden de onderzoekers zelf niet altijd mee hebben goedkope zicht houden. Je kunt dus algemeenheid stellen dat de luchtkwaliteit in Nederland. Voor wat betreft twee en fijnstof geleidelijk aan verbeterd in dat opzicht in zekere zin een succesverhaal in vergelijking met wat er met klimaat gebeurt en dossiers met die bent gezondheid maken hebben, zoals ook gericht,

[0:41:11] maar we zijn er nog niet

[0:41:13] in andere delen van de wereld is sprake van stagnatie of zelfs verslechtering van de luchtkwaliteit is. Dat is zeker zorgwekkend

[0:41:20] en zoals de nieuwe luchtkwaliteits adviezen van de Wereldgezondheidsorganisatie, gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke inzichten weergeven alle aanleiding om te proberen de lucht nog schoner te maken, zoals de Gezondheidsraad ook al heeft aangegeven. Oh zo is het verhaal wat ingewikkelder zoals Matthijs schapen liet zien. Dat zou mogelijk in de toekomst kunnen omhoog kunnen gaan niet omlaag, zodat er zeker een punt van aandacht,

[0:41:51] hoewel je misschien even over

[0:41:56] sociaaleconomische status wanneer beginnen vragen over was.

[0:42:02] De PBL heeft uitgerekend dat de sociaaleconomische status uiteraard en belangrijke determinanten van volksgezondheid, kleding tot aanmerkelijk Lisa gezonder leven Shannon levert de verwachting van dat aanmerkelijke Collins wordt maar een paar procent voor die analyse van het PBL verklaard door luchtverontreiniging. Dat heeft te maken met het feit dat de luchtverontreiniging toch redelijk gelijk verdeeld is over het schepen als sociaaleconomische klas simpel.

[0:42:32] Dankuwel brunekreef. Kijk straks wel even naar de leden of de vragen voldoende beantwoord zijn, zou de instantie nu even verder willen gaan met de beantwoording door de heer schaap ADHD.

[0:42:42] Zeker. Ik zal de vraag in omgekeerde volgorde behandelen, gezien de onderwerpen.

[0:42:49] De vraag van mevrouw van Haga over smog vorming smog vorming in de zomer gaat over ozon

[0:43:00] en ozon smog twee tomaten op bij hoge temperaturen oostelijke wind.

[0:43:08] De verwachting is dat met klimaatverandering. Dit soort situaties

[0:43:14] we vaker zullen optreden met hoge temperaturen tot daardoor die smog vorming

[0:43:21] ook extreme zal worden.

[0:43:26] Er worden maatregelen genomen om de emissies van Nox ook een rol spelen. Om dit te verlagen.

[0:43:34] Maar wat alle modellen in Europa en wat zou ik zal heb uitgerekend is dat het effect van die temperatuurstijging dat overruled. En als het netto effect een stijging van de zuidoost zomer

[0:43:47] dat dat heel goed. Zo zou kunnen zijn.

[0:43:50] Ja, we verwachten dat zomersmog frequenter op zal treden in de toekomst

[0:43:57] gerelateerd aan klimaatverandering. Mevrouw van s merkt natuurlijk heel terecht op

[0:44:03] dat de bronnen die broeikasgassen uitstoten en ook luchtverontreiniging concurrenten uit zo totdat vaak dezelfde zijn.

[0:44:10] Dat betekent dat heel veel maatregelen die je neemt zoals elektrificatie en het

[0:44:20] het voorkomen van verbranden van fossiele brandstoffen

[0:44:23] totdat dat leidt tot een een positief effect op de uitstoot van de luchtverontreiniging

[0:44:30] dus heel veel maatregelen zullen er gelijk koploper en

[0:44:36] is ook heel goed om die twee zaken dus ook in gezamenlijkheid te bezien en daarbuiten op te voeren.

[0:44:43] Dat betreft voornamelijk de verbranding zijn missies zijn. Er kwam een aantal fracties die niet worden gerelateerd aan verbrandings emissies en dan denk ik aan ammoniak aan dingen als geen slijtage

[0:44:58] uitstoot veehouderij mogelijk ook biomassa verbranding als om gaat kat of weg van fossiel

[0:45:07] waar mogelijk wel specifieke maatregelen zouden moeten worden genomen, moet niet meelopen met klimaatbeleid.

[0:45:16] Ha,

[0:45:19] Dat behandelt volgens mij de vraag van mevrouw van s

[0:45:24] en dan de hele hoop en uiteraard door. Bert heeft het al een groot deel van het antwoord gegeven.

[0:45:32] Natuurlijk is zo dat

[0:45:35] dat luchtkwaliteit en de locatie waar mensen wonen dat dat een heel scheve verdeling is

[0:45:40] over Nederland tussen zullen altijd knelpunten zijn

[0:45:46] in het land voor mensen die nabij grote bronnen wonen of dat nou een industrieel complex is een hele drukke snelweg of een een vaarroute et cetera

[0:46:02] een die

[0:46:03] punten zullen denk ik specifiek aangekaart en opgelost moeten worden

[0:46:08] wanneer mogelijk

[0:46:12] dat geldt voor alle sociaaleconomische groepen in Nederland.

[0:46:20] Dat blijken is dat u klaar met uw beantwoording bent. Dank daarvoor. Dan zal ik voordat we kijken of er behoefte is aan een tweede ronde met vragen.

[0:46:32] Ik zie de de heer de hoop hier aan tafel twijfelen, maar ik geef hem toch het woord en eerder hoofd van de pvda.

[0:46:38] We zitten hier nu toch een andere vraag. In hoeverre ziet u de mogelijkheid om de uitdagingen met betrekking tot luchtkwaliteit te koppelen aan de opgaven die de zijn met betrekking tot klimaat, stikstof en energie de komende jaren.

[0:46:54] Dank u wel. De een hoop dan kijk ik op het scherm en dan zie ik

[0:46:58] het is gewisseld. Ik zie nu echt mevrouw Hage van D zesenzestig als eerste in de rij. Dus.

[0:47:05] Heeft u nog een vraag? Ik heb verder geen vragen. Voorzitter,

[0:47:09] Dank u dan, mevrouw Bush, lid van groenlinks

[0:47:13] ook geen vragen verder, mevrouw van s van partij van de dieren. Ik kan u niet zien. Dus u zult even moeten spreken.

[0:47:20] Ja oké goed. Maar volgens mij is mijn batterij van mijn telefoon leeg. Dus ik hoop dat het nog wel kan spreken.

[0:47:27] Ik had hem graag Raad. Ik was benieuwd in het infectie die er geen wordt in mijn buik aan even. Er is een veilig

[0:47:34] drempel, drempel veilige, drempelwaarde voor fijnstof en stikstof.

[0:47:39] Ik zie de en toe

[0:47:41] bepalen we bepaalde normeringen en ook het Pedro bepaald bepaalde normeringen, waardoor we kunnen zeggen.

[0:47:47] Alle normeringen zijn alsnog niet scherp genoeg om daadwerkelijk gezondheid te hebben. Ik ben benieuwd

[0:47:53] of worden aangesneden van hoe bepalen we dan die norm is dat zeg maar

[0:48:01] een bepaalde hoeveelheid gezondheidsschade. Laten we daardoor wel toe. Ik ben benieuwd naar die achtergrond hoe dat gaat.

[0:48:08] Hartelijk Dank.

[0:48:10] Dank u wel, mevrouw van s. En wie maakt het woord geven de beantwoording.

[0:48:16] Zag ik die laatste vraag even mee beginnen hoe het zit met advies, waarden en normen advieswaarden van de WMO die zijn primair gebaseerd op gezondheidskundige overwegingen zal je terecht weergeeft wordt enerzijds vanuit gegaan dat het niet echt een veilige ondergrens kunnen aangeven. Toch stelt de who getallen die hoger zijn dan nul en de reden waarom die getallen hoger zijn dan nul is dat de zekerheid over het optreden van effecten bij nog lagere niveaus is wetenschappelijk gezien niet heel groot stadsdeel reden waarom niet als dorp met daar is gekozen. Het is ook niet die niet in de praktijk haalbaar. Maar goed is voor de who advies. Waar is dat minder. Dan overweeg ik waardoor de gezegd is gebouwd op een bepaald niveau weten behoorlijk zeker dat schade opgeven dat het niveau, waarbij we al die zware opstellen. Goed en normen geldt dat ook politiek maatschappelijke economische overwegingen een rol spelen. Die kunnen afwijken en soms zelfs sterk afwijken van de WMO adviezen waren toen eenmaal niet alles mogelijk is. Zie ook rekening moet houden met bijvoorbeeld economische zaken moet rekening houden met kosten van maatregelen, et cetera, de stad tegen afwegingsproces, wat anders verloopt dan bij het opstellen van gezondheidskundige advieswaarden.

[0:49:32] Dank u wel. Brunekreef heer schaap. Het andere deel denk ik.

[0:49:39] In en

[0:49:41] in hoeverre er mogelijkheden zijn of het gewenst is om de dossiers van stikstof klimaten van geen om luchtverontreiniging gezamenlijk te tackelen.

[0:49:52] Aangezien de bronnen

[0:49:54] van

[0:49:56] van stikstof broeikasgassen en lucht van stoffen. Veelal dezelfde zijn, ligt het voor de hand om

[0:50:04] op dit ook in gezamenlijkheid op te pakken.

[0:50:07] Er zullen veel mogelijkheden zijn waar je met bepaalde maatregelen een emissie reductie op alle drie die vlakken

[0:50:15] zou kunnen bereiken,

[0:50:17] waardoor je efficiëntie kan winnen en aan de andere kant zou heel graag willen voorkomen dat een maatregel in het dossier geen negatieve uitwerking heeft op het andere

[0:50:28] en zo op dit soort kopen en en fiets tussen die dossiers focussen.

[0:50:34] Dus

[0:50:36] ik denk dat het een voorwaarde is voor effectief beleid om deze dossiers

[0:50:43] gezamenlijk in ogenschouw te nemen en dit

[0:50:46] aan het vliegen.

[0:50:49] De hemel kan aanvullen. Aandrang is inderdaad zo dat het terugdringen van verbrandingsprocessen dat dat voor beide dossiers een voordeel zal opleveren en hete aardappel en dit geheel is stoken van biomassa.

[0:51:05] En zoals Matthijs schapen ook liet zien in een van zijn plaatjes is het stoken van hout in de woonomgeving is zo langzamerhand een aanzienlijk deel van de uitstoot van fijn stof en land en dat is iets waar soms het

[0:51:21] aspect bij wordt aangevoerd dat dat goed zou zijn voor de klimaat. Omdat je daarmee onlangs pas vastlegt. De C O twee produceert en niet C O twee die al eeuwen deze of vele eeuwen geleden is van in de vorm van fossiele brandstof. Maar het oogpunt van luchtkwaliteit is het denk ik omstreden dat je ook houtstook zover mogelijk moet terugdringen dat verhoudingsgewijs veel vervuilender is dan het stoken van gas, met name zelfs ook dan stoken van olie en in sommige gevallen het stoken van kolen is dat is belangrijk bij de put dat belangrijk is. Ik snap dossier werd even genoemd. De nadruk in de discussie over stikstof dossier. Die ligt de laatste jaren helemaal perfect op ecosystemen zijn goede redenen voor denk dat vind ik moet vergeten dat met name de uitstak uitstoot van ammoniak uit de landbouw. Belangrijke bijdrage levert aan de vorming van fijnstof in de lucht door reacties met stikstofoxides en zwaveloxiden is dat een belangrijk deel van fijnstof. Wat in onze steden inademen in feite is terug te voeren. Trap Area uitstoot van landbouw in Nederland ook in Nederland mag het eten van aan Europa. Dus dat zal het kanttekeningen. Ik denk ik veel belangrijker als je gaat bedenken hoe je het klimaat dossier enerzijds luchtkwaliteit dossier anderzijds goed druk erop kan trekken.

[0:52:40] Dank u wel. Brunekreef. Ik kijk even naar de leden of hiermee de alle vragen naar tevredenheid zijn beantwoord. Mevrouw van s van de partij van de dieren ook voldoende beantwoord. Want ik kan u niet zien

[0:52:51] zien dat u dat even kunt.

[0:52:53] Dankuwel. Oh ja ik heb voldoende antwoord erg. Hartelijk Dank. Hartstikke.

[0:52:58] Goed te kijken. Dan kan je nog even rond of er nog een laatste vraag is waarom niet

[0:53:06] in de hoop niet alsjeblieft niet met haar ook niet. Ok nou dat dacht ik inderdaad namens de Commissie. Ook de heer brunekreef en de heer schaap voor de presentaties en het beantwoorden van de vragen.

[0:53:18] Ik wil ook de leden bedanken voor hun aanwezigheid en hun vragen Dank aan de griffie en ondersteuning vandaag en ook voor de kijkers thuis. Daarmee sluit ik deze technische briefing tot volgende keer.