Regio’s en grensoverschrijdende samenwerking

[0:00:06] Goedemiddag aan ieder hier aan tafel en uiteraard aan de tribune.

[0:00:12] Want die zit, en dat verheugt ons zeer, bijzonder vol.

[0:00:16] Ik open dit commissiedebat van de Vaste Commissie voor Binnenlandse Zaken.

[0:00:20] En het onderwerp is regio's en grensoverschrijdende samenwerking.

[0:00:24] Speciaal welkom uiteraard aan de kant van de minister.

[0:00:28] En wij gaan in eerste termijn naar meneer Soeboer.

[0:00:35] Met excuses.

[0:00:36] Wat ik vergeet is, ik stel voor aan de commissie om met vier interrupties te werken per ronde.

[0:00:42] Gaat u daarmee akkoord?

[0:00:44] Dan heb ik helemaal aan mijn verplichtingen voldaan en ga ik alsnog naar meneer Soek.

[0:00:51] Dank voorzitter.

[0:00:52] Vandaag hebben we het over de regio.

[0:00:54] Fantastisch onderwerp.

[0:00:55] Ook geweldig om te zien dat de tribune goed gevuld is.

[0:00:59] Allemaal mensen uit de regio die precies weten waar die regio ligt en wat het is.

[0:01:02] Er zijn natuurlijk ook mensen die niet weten wat de regio is.

[0:01:05] Dus ik denk voor al die mensen wil ik toch een soort poging doen om de regio te kenschetsen.

[0:01:10] Want zoals u weet telt elk regio.

[0:01:13] Dat betekent niet dat heel Nederland de regio is.

[0:01:15] Dus ik zal proberen een soort van schets te maken van wat de regio dan is.

[0:01:19] En die regio, dat is een soort mythisch gebied, voorzitter.

[0:01:22] En in die zin dat heel veel mensen erover praten, soms zonder er zelf geweest te zijn.

[0:01:27] Ook soms regels en beleid bedenken zonder precies te weten hoe dat dan in die regio gaat.

[0:01:33] En u moet zich voorstellen, zo'n regio, dat is dan een soort Eldorado.

[0:01:39] maar dan wel door de kolonisten gevonden en dat al het goud er zeg maar uit is getrokken.

[0:01:44] Zo zou je zich de regio eigenlijk een beetje voor kunnen stellen.

[0:01:47] En u begrijpt natuurlijk, voorzitter, dat is beeldspraak, maar het raakt dicht aan de kern.

[0:01:53] Laat mij vooropstellen, ik wil helemaal niet over die regio praten vanuit een gevoel van minderwaardigheid.

[0:01:59] Integendeel, de regio is prachtig, krachtig en vol zelfvertrouwen.

[0:02:04] Echter merk ik dat woorden als minskip, nobbeskip, brede welvaart... het dreigen, voorzitter, allemaal holle frazen te worden... waar mensen zich ook gewoon aan beginnen te ergeren.

[0:02:16] Omdat het redenen lijken te zijn, soms, om niet te hoeven te investeren.

[0:02:20] Jullie hebben toch al die prachtige minskip?

[0:02:24] Voorzitter, het tegendeel is waar.

[0:02:25] Het rapport Elke Regio telt onderstreept dat.

[0:02:28] Maar wat gaan we nu concreet zien van die adviezen in dat rapport?

[0:02:32] Laten we even de drie hoofdpunten langslopen.

[0:02:35] En bij elk punt heb ik een aantal vragen aan de minister.

[0:02:39] Punt 1.

[0:02:39] Hereik de beleids- en investeringslogica van het Rijk.

[0:02:43] Voorzitter, in de regio worden de meeste energie opgewekt.

[0:02:46] Is het stroomnet het lichtst en zijn de gevolgen van netcongestie het grootst?

[0:02:49] Als er niets gebeurt, is de minister het met ons eens dat dit zwaar gewogen moet worden bij de prioritering in bijvoorbeeld de aanpak van de netcongestie.

[0:02:58] De regio moet solaars bieden als het gaat om het ruimtevraagstuk.

[0:03:02] Ruimte voor defensie bijvoorbeeld, maar ook andere ruimtelijke vraagstukken.

[0:03:05] Maar ook aanlanding van kabels en zo kan ik nog wel even doorgaan.

[0:03:10] Waar blijft, vraag ik de minister, de evenredige compensatie?

[0:03:13] En mag er in de regio ruimte blijven voor ruimte?

[0:03:17] Want die wijsheid, die ruimte is denk ik kwaliteit die heel erg belangrijk is voor die regio.

[0:03:23] En ik zou dat ook graag willen behouden.

[0:03:28] Hoe wil de minister het geld eerlijker verdelen over het land als het bijvoorbeeld gaat over cultuurgeld?

[0:03:34] Dan de tweede punt.

[0:03:35] Investeer in langjarige programma's.

[0:03:38] De regio-deals lopen af.

[0:03:40] Bijvoorbeeld in Friesland is de laatste nu toegekend.

[0:03:42] Er waren een beetje beautycontests.

[0:03:44] Je moest dan aan een soort contest meedoen door een soort hoepelspringen.

[0:03:47] Je kreeg dan een zak met geld.

[0:03:48] We willen een gegeven paard absoluut niet in de bek kijken.

[0:03:51] Er zijn hele mooie dingen gebeurd.

[0:03:53] Maar langdurig was het niet en structureel was het niet.

[0:03:55] Dan hebben we nu een nieuw plan.

[0:03:57] Het programma Vitale Regio's.

[0:03:59] Mijn vraag eigenlijk is hoe langdurig en structureel is dit?

[0:04:03] En hoe zorgen we ervoor dat dit geen recodeal 2.0 wordt?

[0:04:07] En komt er alleen procesgeld of komt er ook nog meer?

[0:04:11] Dat zou ik aan de minister willen vragen.

[0:04:13] Dan 3.3.

[0:04:14] Werk aan de vitale relaties tussen regio en Rijk.

[0:04:18] Mijn eerste vraag zou gaan over de spreiding van de Rijkswerkgelegenheid.

[0:04:21] Welke concrete resultaatverplichting zit er in de database spreiding Rijkswerkgelegenheid?

[0:04:26] Verdeling Rijkswerkgelegenheid over de regio is erg belangrijk.

[0:04:31] En ik zou daar toch graag als die ontbreekt een resultaatverplichting in plaats van een inspanningsverplichting in zien.

[0:04:39] Dan even een ballonnetje.

[0:04:40] Hoe zou de minister erin staan om te werken met regiobewindslieden?

[0:04:44] Dus om bijvoorbeeld een bewindslied te koppelen aan een regio... en die persoon daar min of meer, nou ja, niet verantwoordelijk... maar een soort ambassadeur voor dat gebied te maken... en daar ook regelmatig te zijn en ook op te halen wat er in dat gebied leeft... om het dan vervolgens aan de ministertafel weer te verspreiden onder de collega's.

[0:04:59] Hoe kijkt de minister naar dat idee?

[0:05:02] Hoeveel contact heeft de minister bijvoorbeeld met de P10, de M50, de K80... bijvoorbeeld in verhouding tot de VNG?

[0:05:10] Laatste vraag op het derde punt.

[0:05:12] En dat is een hele belangrijke voor mij.

[0:05:13] Dat is de positie van de regionale talen.

[0:05:16] We hebben het Fries.

[0:05:17] U weet, daar ben ik een groot voorstander van.

[0:05:18] Daar heb ik veelvuldig over gesproken in deze Kamer.

[0:05:20] Maar er zijn ook andere talen.

[0:05:22] Die vallen onder deel 2 van het handvest.

[0:05:23] Bijvoorbeeld het Twents, het Limburgs.

[0:05:26] En ik wil de minister uitdagen, wat kunnen we er nou voor doen... om mooie initiatieven die ontstaan in die gebieden waar die talen worden gesproken... om die een kans te geven.

[0:05:33] Ziet de minister een kans om daar iets voor te ontwikkelen?

[0:05:36] Bijvoorbeeld...

[0:05:37] via de provinciën een geldstroom op gang te laten komen... of iets anders om die initiatieven die daar zijn... een vruchtbare bodem te kunnen bieden.

[0:05:44] Daar zou ik graag van de minister iets over willen horen.

[0:05:47] En dan vraag ik even hoe erg ik nog... Hoe ver ben ik in de tijd?

[0:05:52] U zit daar nu ongeveer precies op.

[0:05:54] Dat vermoeden had ik al een klein beetje.

[0:05:56] Dan sluit ik af met uw goedvinden, voorzitter.

[0:06:00] Want die regen zit diep in mijn hart.

[0:06:03] Of het nu gaat om Pascal Jacobsens bloedmooie Zeeland... het Drenthe waar Daniel Lohuis strecht van hoopt dat het stiller wezen mag... het Gelderland waar de beuken brede kronen en ons van hun koele schaduw voorzien... het is mij allemaal even lief, al bloot mijn herten pomperblijt.

[0:06:17] En voorzitter, ik hoop...

[0:06:19] dat het ook voor deze minister geldt, al lijkt het er soms een klein beetje op, dat het meer naar Roanheze dreigt met het is een kwestie van geduld.

[0:06:28] En ik hoop niet dat dat het geval is, maar daar gaat de minister vast iets over zeggen.

[0:06:32] En dan doe ik de rest in mijn interrupties.

[0:06:34] Dank u wel.

[0:06:35] U heeft er in ieder geval zelf eentje van, mevrouw Bikker.

[0:06:38] Ja, voorzitter.

[0:06:39] Ik word er altijd vrolijk van als er een lofzang klinkt op de regio.

[0:06:43] Dus wat dat betreft heeft meneer Soeboer een mooie aftrap gegeven.

[0:06:49] En hij was terecht, denk ik, dat hij ook wel benoemde van... wat je ook doet, zorg nou dat het niet alleen maar een tijdelijk verhaal is... maar dat het ook structureel is.

[0:06:57] En dat deel ik van harte met hem.

[0:06:59] Maar ik zou daar dan ook op willen aanvullen.

[0:07:01] Zorg dan dat het niet alleen één programma is bij één ministerie...

[0:07:05] Maar juist ook dat als je de regio op heel veel plekken noemt, en ook met alle egaars, dat je dan ook levert.

[0:07:14] En wat dat betreft ben ik wel benieuwd ook hoe de heer Soeborg kijkt, bijvoorbeeld naar alles wat we op OV al heel lang van plan zijn.

[0:07:19] Of nou gaat het om de Lelylijn, nee de Saxenlijn.

[0:07:22] Ze staan allemaal benoemd in het hoofdlijnakkoord, maar er moet een moment komen dat er ook boten bij de vis komt.

[0:07:28] Welke rol ziet meneer Soeboer daarin?

[0:07:30] Ook voorzitter zou ik willen vragen, juist ook voor de minister die verantwoordelijk is voor al deze regiozaken.

[0:07:36] Ik zou zeggen, die moet hier eigenlijk als een soort tekkel in de broekspijpen hangen van de minister die dit heeft te fixen.

[0:07:42] Vindt meneer Soeboer dat ook?

[0:07:49] Dat is een brede vraag.

[0:07:50] Ik ga hem proberen zo goed als mogelijk te beantwoorden voor u. In de eerste instantie wil ik beginnen met een compliment richting deze minister.

[0:07:58] Want ik heb heel veel burgemeesters gesproken.

[0:08:00] En heel veel burgemeesters vertellen mij dat het inderdaad een kwestie is van alle departementen.

[0:08:06] Maar Binnenlandse Zaken is het moederdepartement.

[0:08:08] En die zeggen dat deze minister en het hele departement overigens heel goed in de wedstrijd zitten.

[0:08:13] zou een compliment richting de minister zijn.

[0:08:15] Maar ik ben het natuurlijk met mevrouw Bikker eens... dat het breder is dan alleen het ministerie van BZK.

[0:08:19] En dat het eigenlijk een kwestie is.

[0:08:21] En daarom, we zitten hier in de Suze Groenewegzaal.

[0:08:24] Eigenlijk zouden we dit debat natuurlijk groots in de plenaire zaal moeten voeren.

[0:08:27] En iedereen zou erbij moeten zijn.

[0:08:29] Want het is iets wat over alle ministeries gaat.

[0:08:31] Dat ben ik met haar eens.

[0:08:32] En als het dan gaat over bereikbaarheid, OV... dan zijn dat ook zaken die langdurig structureel aangevlogen zouden moeten worden.

[0:08:39] Morgen gaan we het over de Wadden hebben.

[0:08:40] Daar zal dit ook een thema zijn.

[0:08:41] Dus ik ben dat...

[0:08:43] Van harte met haar eens.

[0:08:45] En ik wil dan wel de opmerking maken dat dat breder is dan alleen een treinverbinding naar het noorden.

[0:08:50] Al is die essentieel en zeker ook die flessenhals bij Meppel.

[0:08:53] Maar ik merk, ik woon in die regio, voordat ik überhaupt in een trein zit, moet ik een half uur met de auto.

[0:08:58] En ik ontkom daar niet aan.

[0:08:59] Dus het gaat niet alleen over OV.

[0:09:01] Als het over mobiliteit gaat, is het ook veel breder.

[0:09:03] Gaat het ook over...

[0:09:05] kunnen we in de regio nog onze auto op de weg houden.

[0:09:08] Dat gaat ook, komt er wel of niet een generieke kilometerheffing.

[0:09:11] Dus ik ben het met u eens, het gaat over alle departementen... en we moeten het structureel aanvliegen.

[0:09:16] En het is breder dan wel of niet de spoorlijn.

[0:09:18] Robbeke.

[0:09:19] Voorzitter, goed te horen.

[0:09:21] En we zijn het ook eens dat je daarom hebt te investeren ook in goede, bijvoorbeeld goede verkeersveilige N-wegen.

[0:09:26] En daar kunnen we ook een heel aantal voorbeelden noemen.

[0:09:30] Dus wat mij betreft vinden we elkaar daar.

[0:09:33] Alleen mijn punt is wel dat ik nu zie dat er een hele hoop goede dingen zijn opgeschreven.

[0:09:37] En daar ben ik blij mee.

[0:09:39] Maar dat die pas van de grond gaan komen als we er ook geld voor neer gaan zetten.

[0:09:42] En mijn vraag is ook aan de heer Soebor, de eerste woordvoerder van de coalitie.

[0:09:47] Op welk moment gaan we dat geld er tegenaan zetten?

[0:09:49] En dan weet ik ook wel dat de minister mij door zal verwijzen naar INW.

[0:09:53] En dan kom ik bij INW en dan word ik doorverwezen naar financiën.

[0:09:55] En zo maak ik dan keurig het rondje met u allen.

[0:09:58] Maar daar koopt de regio niks voor.

[0:09:59] En ik denk wel dat wij als Kamer bij machten zijn om uit te spreken... deze voorjaarsnota moet duidelijk worden hoe dat nou met die Neder-Saxonijn verder gaat.

[0:10:06] Om maar een voorbeeld te noemen.

[0:10:07] En dat geldt ook voor dat regionaal openbaar vervoer, de prijs van de kaartjes.

[0:10:10] Ben ik helemaal met de heer Soeboer eens.

[0:10:12] Als je in Sint-Anna-parochie woont, heb je niks aan die trein, als ik het goed heb.

[0:10:16] Als mijn spoorwegenkaart deugt in mijn hoofd.

[0:10:18] En wel wat aan een fatsoenlijke bus die rijdt.

[0:10:19] Dus ja, dat maakt uit.

[0:10:21] Maar het geldt op al die fronten.

[0:10:22] Als wij iets zeggen hier in Den Haag, dan hebben we ook te leveren.

[0:10:25] En daarom mijn concrete vraag...

[0:10:27] Welk tijdspad ziet de heer Soeboer daarbij voor zich?

[0:10:30] En ook wat kan deze commissie daarin betekenen om onze collega's verderop in het pand van harte aan te moedigen om daarin wat stevigere passen te zetten?

[0:10:38] De heer Soeboer.

[0:10:39] Nou, dat is een hele mooie vraag.

[0:10:42] Dat concrete tijdspad laat ik echt even aan de minister zeggen.

[0:10:45] Maar er komen natuurlijk meerdere momenten de komende tijd.

[0:10:48] Een voorjaarsnota, maar ook andere momenten waar we daar met elkaar over in gesprek kunnen gaan.

[0:10:51] Dat het geld er moet komen, ben ik met u eens.

[0:10:54] Dat heeft te maken met prioriteren.

[0:10:55] En dat heeft ook te maken met hoe verdeel je het geld dus over het land.

[0:10:58] Ook wat ik net zei.

[0:10:59] Dan vind ik dat de regio de bekaait afkomt.

[0:11:01] Dat ben ik met u eens.

[0:11:02] Dat heb ik gezegd.

[0:11:03] Ik heb niet voor niks het Eldorado genoemd.

[0:11:05] En ik hoop...

[0:11:06] ...dat het goud terug kan naar Eldorado en dat het geen bladgoud is, maar dat het echt is.

[0:11:10] Dus dat is ook een verdelingsvraagstuk.

[0:11:14] Over INW gesproken, ik moet ook toegeven dat ook de minister daar... ...bijvoorbeeld als het gaat over het starten van een meerderkenning naar de Verbinding Ameland... ...ook daar zijn wel gestes gedaan die aan de regio tegemoetkomen.

[0:11:26] Maar dat het structureel moet, dat ben ik met u eens.

[0:11:29] En dat dit ministerie daar een voorvechtersrol in kan vervullen, denk ik ook...

[0:11:34] Ik zou deze minister niet met een teckel willen vergelijken.

[0:11:36] Want dat zou haar echt tekort doen.

[0:11:38] Maar ik zou wel aan de minister vragen.

[0:11:41] Laat zien dat u hart voor de regio hebt, minister.

[0:11:43] Profileer u als plattelandsvrouw.

[0:11:45] Gooi uw haar los, minister.

[0:11:49] Leg ze het vuur aan de schenen op dit vlak.

[0:11:51] Dus zeker.

[0:11:57] Dank, voorzitter.

[0:11:58] Ik word ontzettend enthousiast van het verhaal die hier gegeven is... net door de heer Soeboer.

[0:12:03] En ik zou zeggen, tackle is eigenlijk wel te klein.

[0:12:06] Maak er dan gewoon echt een grote beest, een pitbull, zeg maar... die bijt en ook vasthoudt.

[0:12:12] En ik hoor ook...

[0:12:14] Voorbeelden van, laten we nou inderdaad regioambassadeurs doen, zoals we bij de gemeentes ook hebben, zoals wijkenwethoudersen, dat je die ook aanstelt.

[0:12:22] Allemaal mooie voorbeelden, ook om de regio vitaler te krijgen, zoals het ook staat in die nieuwe programma.

[0:12:28] Maar volgens mij zei de voorgespreker net mevrouw Bikker ook al aan, want je kunt geen deukje in een pakje boter zetten als je natuurlijk geen middelen hebt.

[0:12:40] Dus hoe kunnen we in ieder geval met dat pitbullachtige idee... dat we een pot vullen of een fonds vullen... of dat in ieder geval structurele middelen komen... zodat de gemeenten ook weten waar ze aan toe zijn.

[0:12:54] En bent u er ook niet met eens van... Dus die vraag inderdaad van hoe ziet u dat voor zich?

[0:12:58] Wanneer zouden we dat kunnen doen?

[0:13:00] En wat is daarvoor nodig?

[0:13:01] En had het misschien nu al niet moeten liggen met een uitvoeringsagenda?

[0:13:05] Van dit zijn de elf regio's, dit is wat we gaan doen... en dit zijn de budgetten.

[0:13:12] Ja, dank ook voor deze vraag.

[0:13:15] Ik denk niet dat we een pot moeten vullen of een fonds moeten vullen.

[0:13:19] Dat is mooi voor een aantal hele concrete zaken kan je dat doen.

[0:13:22] Maar in de bredere zin, een van de oproepen in het rapport Elke Regio telt... is om de investeringslogica van het Rijk te herzien.

[0:13:29] Dus dan is het juist geen potten vullen, geen fondsen vullen... geen regio-deals die een paar jaar duren, die een korte impuls zijn.

[0:13:35] Maar dan is het juist dat je met elkaar na gaat denken...

[0:13:39] over waar willen we nou in investeren.

[0:13:41] En willen we nou investeren daar waar de meeste mensen wonen... of daar waar het meeste geld wordt verdiend?

[0:13:45] Al willen we daar investeren... waar de gevolgen van het feit dat als we niet investeren... het grootst zijn.

[0:13:52] En dan noem ik u een voorbeeld in de gemeente Noord-Eerst-Friesland... waar bedrijven echt met de handen in het haar zitten... omdat de netcongestie zo dringend is... dat ze eigenlijk niet uit kunnen breiden.

[0:14:03] Dat er geen mogelijkheden voor zijn.

[0:14:04] En als dit soort bedrijven omvallen, zeg ik u...

[0:14:07] dan is de impact daarvan in de regio vele malen groter dan wanneer een advocatenkantoor op de Zuidas omvalt.

[0:14:16] Als zo'n bedrijf omvalt, betekent dat niet alleen dat werknemers thuis komen te zitten, maar dat betekent ook dat het in kosten gaat voor de leefbaarheid van alles wat zo'n bedrijf ook voor de directe omgeving betekent.

[0:14:28] Dus, zou mijn vraag dan zijn, zou je...

[0:14:30] niet juist in dit soort gebieden in moeten zetten... en moeten beginnen met het oplossen van die netcongestie... in plaats van ergens anders.

[0:14:36] Dus dat vergt een andere manier van denken.

[0:14:40] Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor transportbedrijven uit de regio... die geconfronteerd worden met zero-emissiezones... die daarvoor verduurzaming toe moeten passen.

[0:14:49] Maar doordat het net op slot zit, kunnen ze dat niet.

[0:14:52] Dus het vergt een andere manier van denken...

[0:14:55] En ik wil juist eigenlijk af van het potjes vullen en het fondsen vullen.

[0:14:58] En ik wil juist naar die structurele investering toe.

[0:15:02] Als u het mij vraagt, en daar zal ik als Kamerlid alles aan doen, maar ik ben niet de minister, maar een Kamerlid.

[0:15:07] En vanuit die rol wil ik heel graag dit voor elkaar zien te krijgen.

[0:15:12] En het tijdspad wat daarbij hoort, ja, het liefst zo snel mogelijk.

[0:15:15] Maar, nou ja, u vindt mij in uw kweesten aan uw zijde.

[0:15:18] Mevrouw Sjekoor.

[0:15:19] Voorzitter, ik dank de heer Schoeborg ook voor deze antwoord.

[0:15:21] Want dat wilde ik horen inderdaad.

[0:15:23] Dus niet potjes vullen, maar juist structurele oplossingen vinden.

[0:15:28] En dat betekent ook structurele gelden.

[0:15:30] Dus laten we dan met elkaar ook erachteraan.

[0:15:33] Om te zorgen dat het ook zo snel mogelijk gebeurt.

[0:15:39] Ja, dat was meer een oproep en natuurlijk doen we dat.

[0:15:43] En ik zei net al, het is niet alleen een vraagstuk van meer geld, het is ook een herverdelingsvraagstuk.

[0:15:48] Dus we zullen ook keuzes moeten maken in de dingen waarin we willen investeren.

[0:15:56] Ja, dank u wel meneer de voorzitter.

[0:15:58] Er kwam een heel mooi betoog van de heer Soeboer over de regio.

[0:16:02] En ik vind het heel fijn om te horen dat hij dat ook heel erg belangrijk vindt.

[0:16:05] En dat het ook voor NSC belangrijk is.

[0:16:08] Nu is er door mijn collega mevrouw Van der Plas een motie ingediend.

[0:16:13] In oktober van afgelopen jaar.

[0:16:16] Om te gaan kijken wanneer we zouden kunnen vergaderen in de regio.

[0:16:18] Zeker als het regionale thema's betreft.

[0:16:21] Maar daar heeft de NSC tegen gestemd.

[0:16:23] En daardoor heeft die motie het niet gehaald.

[0:16:25] Dus ja, ik zou in relatie met het betoog wat de heer Soeboer heeft gehad, eigenlijk wel eens willen kijken hoe ze er nu in staan als NSC.

[0:16:35] Ja, kijk, dat is natuurlijk heel mooi van mevrouw Wajenas om mij dit nu hier in dit debat voor de voeten te gooien.

[0:16:42] Ik had liever een andere opstelling gehad van de BBB, het vraagstuk over de regio, maar dat terzijde.

[0:16:47] Deze specifieke motie zou ik naar kunnen kijken, mevrouw Wajenas, en dan zou ik naar kunnen kijken waarom we dat tegen hebben gestemd.

[0:16:53] Het zal in ieder geval niet zijn geweest omdat we niet in de regio willen vergaderen.

[0:16:57] Ik vergader heel graag in de regio, ik ben ook heel veel in de regio.

[0:16:59] Het mooiste moment van de week zou ik willen zeggen.

[0:17:02] Is het donderdagavond als ik weer thuis kom.

[0:17:04] Dus ik hou van die regio en ik kan er niet vaak genoeg zijn.

[0:17:07] Het zal vermoedelijk iets te maken hebben met de kwaliteit van de motie.

[0:17:10] Maar daar durf ik op dit moment geen harde uitspraak over te doen.

[0:17:12] Maar ik kijk er graag naar met u.

[0:17:14] Mevrouw Weijenas.

[0:17:15] Nou, in dat geval, het was een motie samen met de E66, dus er valden niet alleen de BBB aan, maar ook andere collega's.

[0:17:23] En die motie was in ieder geval best wel breed gesteund in de Kamer, meneer de voorzitter.

[0:17:29] Nou, ik vind het wel prettig om te horen dat de heer Soeboer dit wel nog een keer wil bespreken in zijn fractie.

[0:17:34] En wellicht dat er dan toch een Kamermeerderheid gevonden gaat worden om toch af en toe te gaan vergaderen in die regio.

[0:17:41] Meneer Soeboer.

[0:17:43] Ja, we gaan het bezien.

[0:17:45] Ik hoop alleen, dat hoop ik straks te horen, dat het bij de BBB verder gaat dan vergaderingen in de regio.

[0:17:51] Als het over hard voor de regio gaat.

[0:17:54] Dirk Krul, interruptie.

[0:17:55] Ja, voorzitter.

[0:17:56] Ik ga de heer Soepboer niet vragen over hoeveel geld en wanneer dan en welk tijdspad.

[0:18:00] Want ik ken dat spelletje inmiddels wel.

[0:18:02] En dat is ook helemaal niet de heer Soepboer die dat antwoord mij kan geven.

[0:18:06] Ik vind het een mooi betoog.

[0:18:06] En ik vind ook het punt over investeringslogica echt heel belangrijk.

[0:18:10] En mijn zorg zit erin als ik deze brief lees.

[0:18:13] dat ik onvoldoende het gevoel krijg dat daar echt iets gaat veranderen.

[0:18:16] En ik stel de vraag aan de heer Soekboer, maar dan kan de minister goed opletten alvast.

[0:18:20] Mijn zorg is als ik straks bij een debat met de minister van de Oost-Zewede vraag... hoe hij zijn investeringslogica gaat aanpassen, dat hij mij aankijkt met grote ogen... en geen flauw idee heeft waar ik het over heb.

[0:18:31] En ik ben benieuwd hoe de heer Soekboer dat taxeert in deze brief.

[0:18:35] Zit hij nou voldoende in...

[0:18:37] Dat NRC ook het gevoel heeft, ja, we gaan structureel iets veranderen aan het overheidsdenken.

[0:18:44] We gaan structureel iets veranderen in de logica die wij hanteren als het gaat om het verdelen van schaarste.

[0:18:52] Ja, ik zou tegen meneer Krul willen zeggen... ik heb niet voor niets het pleidooi gehouden wat ik net heb gehouden.

[0:18:57] Als ik volledig tevreden was met de inzet... dan had ik hier gezeten en dan had ik de loftropet louter gestoken... over hoe goed alles ging.

[0:19:06] Dat heb ik niet gedaan.

[0:19:07] Ik heb een aantal kritische kanttekeningen geplaatst... en die komen uit de grond van mijn hart.

[0:19:10] Dus ik deel uw zorgen en daar kijken we graag in mee... of we het de komende tijd voor elkaar kunnen krijgen... om wel die drie punten die onder het rapport elke regio telt...

[0:19:20] voor elkaar te kunnen krijgen.

[0:19:21] En ik zeg u, en daar kan de minister misschien straks wat over zeggen... ja, als men niet van plan is het uit te gaan voeren... ja, zeg het dan ook eerlijk.

[0:19:29] Maar ik zou graag zien dat men zegt... we gaan het zeker uitvoeren en we laten ook zien hoe.

[0:19:34] Of dat nu voldoende gebeurt?

[0:19:36] Nou, ik heb net gezegd, ik heb daar mijn pleidooi over gehouden... dat ik vind dat dat nog steviger kan.

[0:19:40] Maar ik vind ook dat we de tijd moeten hebben om dat uit te roepen.

[0:19:46] Meneer Krol, in eerste termijn.

[0:19:50] Voorzitter, dank u wel.

[0:19:51] Stel je een regio voor.

[0:19:53] De overheid besluit tekorten op het regionaal openbaar vervoer, waardoor de vervoerder die ene buslijn schrapt die langs de wijk gaat waar al minder mensen met de bus gaan.

[0:20:03] Logisch.

[0:20:04] Een paar jaar later sluit de bibliotheek en het zwembad vanwege teruglopende bezoekersaantallen.

[0:20:09] Logisch.

[0:20:10] Mensen trekken weg uit deze regio vanwege het ontbreken van dat soort voorzieningen.

[0:20:15] Logisch.

[0:20:16] De overheid, die dan nog een belastingkantoor had, heeft het personeel er niet meer voor en besluit het kantoor te verplaatsen naar de Randstad.

[0:20:23] Logisch.

[0:20:24] Naast dat de regio nu niet meer ontsloten is via het openbaar vervoer, besluit het Rijk niet meer te investeren in het aanleggen van die nieuwe weg, omdat er onvoldoende verkeer over deze weg gaat om een dergelijke investering noodzakelijk te achten.

[0:20:37] Ook logisch.

[0:20:39] Het ziekenhuis kan hierdoor geen personeel meer aantrekken en moet uiteindelijk sluiten.

[0:20:43] Logisch.

[0:20:45] Dit is geen fictief scenario, maar de realiteit voor heel veel regio's in Nederland.

[0:20:48] Van de kop van het Holland tot Zeeuws-Vlaanderen.

[0:20:51] Want het besluit tot het wegbezuinigen van die ene buslijn lijkt logisch.

[0:20:55] En de gevolgen daarvan zijn logisch.

[0:20:57] Maar neem dat besluit veertig keer op rij en er ontstaat een nieuw patroon.

[0:21:01] Een patroon van onrechtvaardigheid en kaalslag.

[0:21:05] Want met de rekenmachine op schoot.

[0:21:08] Afwegingen maken over voorzieningen leiden altijd tot dezelfde uitkomsten.

[0:21:14] Het woord is dan investeringslogica.

[0:21:17] Trickle-down economics.

[0:21:19] Investeer als overheid daar waar het al druk is en dan volgt de rest.

[0:21:24] Niets is minder waar, voorzitter.

[0:21:26] En het is een ongelooflijk gevecht, zeg ik er maar bij, om dit probleem in grandstedelijk Den Haag onder de aandacht te houden.

[0:21:34] Want de eerste maanden na het rapport Elke Regio Telt leidde tot een terechte schokgolf door Den Haag.

[0:21:40] En toen zaten we nog in een grote zaal.

[0:21:43] Een paar jaar later zijn we al middels naar de kleinere zaaltjes verbannen.

[0:21:47] En dit is de laatste halte voor de uitgang van het gebouw, zeg ik er maar bij, voorzitter.

[0:21:52] We zijn wat jaartjes verder.

[0:21:54] De aandacht verslapt een beetje.

[0:21:55] Niet bij deze minister, zeg ik erbij.

[0:21:58] Maar als coördinerend bewindspersoon is het de uitdaging van deze minister om de aandacht van haar collega's erbij te halen.

[0:22:03] Heeft ze daar voldoende doorzettingsmacht voor, vraag ik haar.

[0:22:07] Is een inspanningsverplichting van die andere ministeries dan niet truffijblijvend?

[0:22:12] En voorzitter, dan even over die brief.

[0:22:16] We lezen dat er al veel gebeurt voor regio's.

[0:22:19] Bijvoorbeeld in het NOVAX-programma.

[0:22:21] Of het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid.

[0:22:24] En als kers op de taart de regio-deals.

[0:22:27] Een verschrikkelijk noodzakelijk kwaad.

[0:22:29] Waarvan ik mij elke keer weer afvraag hoe het in vredesnaam mogelijk is dat wij hier trots zijn op regio-deals.

[0:22:36] En hoewel dit allemaal sympathiek klinkt, zit er in de opsomming van deze drie programma's een onderdeel van het probleem.

[0:22:44] Het is bijsturen.

[0:22:45] Het is incidenteel.

[0:22:47] Het is tijdelijk.

[0:22:49] En wanneer gaan we daar nou iets aan veranderen?

[0:22:51] Wanneer gaan die besluitvormingsmodellen nou echt op de schop?

[0:22:55] Wanneer nemen we afscheid van het verschrikkelijke MKBA-denken?

[0:23:00] Neem bijvoorbeeld hoe wij kijken naar infrastructuur.

[0:23:03] MIRT gelden.

[0:23:04] Elk jaar houden wij hier in Den Haag de N-wegen bingo.

[0:23:07] Lokale bestuurders die er voor wanhopige pogingen doen om hun weg bovenaan die MIRT-lijst te krijgen.

[0:23:14] Maar wat bepaalt nou eigenlijk dat zo'n weg hoog op die MIRT-lijst komt?

[0:23:18] Twee dingen.

[0:23:19] Intensiteit en veiligheid.

[0:23:21] Voor u verder gaat, onderbreek ik u voor een interruptie van meneer Vlag.

[0:23:27] Ja, voorzitter.

[0:23:28] Natuurlijk ben ik het eens met de heer Krul... dat een structurele investering en aandacht voor de regio heel belangrijk is.

[0:23:33] Zoals de heer Soeboer ook zegt, en ik straks zelf ook zal zeggen.

[0:23:36] Maar ik ben toch al wat verbaasd over zijn negatieve opstelling... ten opzichte van bijvoorbeeld regio-deals.

[0:23:41] In het vorige leven ben ik twee keer bestuurlijk trekker geweest... van zo'n regio-deal-traject.

[0:23:45] En die heb ik twee keer toegekend.

[0:23:49] Dat is grote vreugde, hoor, in de regio, mag ik zeggen.

[0:23:51] Dat gaat om miljoenen.

[0:23:52] Maar er zitten twee belangrijke neveneffecten aan.

[0:23:54] En ik ben benieuwd hoe de heer Krul daar dan naar kijkt...

[0:23:56] Je wordt gedwongen in zo'n regio om goed samen te werken als gemeente, maar ook als bedrijfsleven, onderwijs enzovoorts.

[0:24:02] En er is ook integrale aandacht van het Rijk op dat moment.

[0:24:04] En ik ben het met u eens dat dat incidenteel is, dat dat structureel zou moeten.

[0:24:08] Maar het is wel een fantastisch leerproces geweest voor hoe we zouden moeten samenwerken.

[0:24:12] Zou de heer Krul dan eens willen reflecteren waarom zijn negatieve gevoelens dan nog zo sterk zijn?

[0:24:20] Ja, iets is beter dan niets, zou ik willen zeggen.

[0:24:22] Maar stel je even, gewoon even uitzoomend, kijk er even goed naar.

[0:24:27] We hebben als overheid een gigantische zak met geld die hoofdzakelijk in de Randstad terechtkomt.

[0:24:32] En dan zeggen we, weet je wat, we organiseren een Miss Universe wedstrijd, een beauty contest.

[0:24:37] En dan mogen die regio's die structureel onderbedeeld zijn, mogen tegen elkaar opbieden.

[0:24:42] voor dat laatste beetje, voor dat restje.

[0:24:45] En wie de mooiste propositie heeft, wie de beste propositie heeft... die heeft aanspraak op die regio-deal.

[0:24:50] En ik vind dat inherent pervers.

[0:24:53] Ik zeg daarbij niet dat ik niet blij ben met de regio-deals... en het feit dat er toch nog middelen zijn gegaan naar bijvoorbeeld uw prachtige regio... zeg ik tegen de heer Vlag, maar ik vind het...

[0:25:03] in het principe geen goed instrument.

[0:25:05] Want dat laat eigenlijk zien dat wij elders dus falen.

[0:25:08] Want het lukt ons dus niet om dit structureel te borgen.

[0:25:11] En dus organiseren wij een wedstrijd... waarin regio's veel geld moeten investeren.

[0:25:16] En uw regio heeft gelukkig die deal gehad.

[0:25:19] Maar ik ken ook regio's die achter het net gevist hebben.

[0:25:22] En die moeten het jaar erop dan weer met een nieuwe propositie proberen.

[0:25:25] En ik vind dat eigenlijk niet rechtvaardig.

[0:25:30] Nou, heel korte reactie.

[0:25:31] Die verdeling over het land is een punt.

[0:25:33] Ik zie dat hij juist bij regio deals best wel goed tot zijn recht komt.

[0:25:36] En ik ken ook de teleurstaan, ik heb hem ook wel eens niet gehad.

[0:25:38] Dus deels deel ik wel uw opvatting dat dit niet zo kan blijven.

[0:25:42] Dat we toe moeten naar iets structureels.

[0:25:44] Maar ik denk toch dat we juist moeten kijken hoe dit nou een mooie opstap is geweest.

[0:25:47] En hoe we de lessen die daar geleerd zijn structureel kunnen maken.

[0:25:51] Dus ik zou er in de basis voorzichtig optimistisch over zijn, raad ik de heer Krul aan.

[0:25:57] Dank u wel.

[0:25:59] Ja, voorzitter, zo ken ik de heer Vlag.

[0:26:01] Die is in de basis altijd optimistisch en dat is aanstekelijk.

[0:26:03] Dus ik wil ook niet helemaal negatief kijken.

[0:26:06] En ik zie ook wel dat in die triple helix, dat overheid, onderwijs, ondernemerschap, dat komt dan samen en gaat samenwerken aan een propositie.

[0:26:14] En dat is altijd nog regret.

[0:26:16] Dus natuurlijk is dat goed voor regio's, maar ik zou zo graag willen dat het niet nodig zou zijn.

[0:26:23] Dank u wel voorzitter en dank ook aan de heer Krul.

[0:26:26] Ik voel wel mee met de heer Vlag.

[0:26:28] Want ik bedoel ook wel natuurlijk allemaal grappige zinnen zijn.

[0:26:30] Allemaal leuke dingen.

[0:26:31] Ik denk dat we ook wel een beetje moeten oppassen om alle inspanningen die er gedaan zijn.

[0:26:34] Om dat een beetje te ridiculiseren.

[0:26:37] Zo zal ik in ieder geval met andere woorden kiezen.

[0:26:40] Want we hebben natuurlijk ook al jaren gewoon grote steden beleid.

[0:26:42] Dus dat we gewoon specifiek beleid hebben voor bepaalde gebieden.

[0:26:44] Dat zul je altijd houden.

[0:26:44] Dat is denk ik ook wel de charme.

[0:26:45] Want er zijn nou eenmaal verschillende problemen.

[0:26:48] In verschillende gebieden.

[0:26:49] En we zullen ook altijd het schaarste probleem zien.

[0:26:52] Want dan de vraag ook aan de heer Krul.

[0:26:55] Want gaan we dan ook bijvoorbeeld het grote stedenbeleid afschaffen.

[0:26:58] We willen nu juist.

[0:26:59] U moet toch ook herkennen.

[0:27:01] We hebben altijd op alles schaarste.

[0:27:02] We kunnen nooit alles tegelijk.

[0:27:03] Dus hoe ziet de heer Krul dat dan voor zich?

[0:27:06] Meneer Krul.

[0:27:09] Nou, zo'n grote steden blijft niet afschaffen.

[0:27:11] Maar het ging specifiek hier over de regio-deals.

[0:27:14] En daarbij zie je een bepaalde... wat ik echt gewoon een perverse concurrentie vind tussen regio's... om het restbeetje binnen te halen.

[0:27:21] Ik had het over de miertgelden.

[0:27:23] Besef je even dat meer dan 92% van de miertgelden... de afgelopen 14 jaar naar de Randstad gingen.

[0:00:00] 4% van die hele pot ging naar de noordelijke provincies.

[0:27:33] En dat komt omdat in de...

[0:27:35] Besluitvormingsmodellen in de investeringslogica zijn altijd boven aan het lijstje terecht komen omdat daar al druk is.

[0:27:41] En als dat de grootste bepalende factor is, ja het is daar druk, dus daar gaat het geld heen, dan vis je dus als regio altijd achter het net.

[0:27:49] Dat staat los van de vraag of je specifiek bijvoorbeeld grote stedenbeleid moet voeren, omdat grootstedelijke problematiek bepaalde uitdagingen met zich meebrengt, die je nou eenmaal niet in elke regio ziet.

[0:28:00] Maar dan heb je het over maatwerk.

[0:28:01] Hier gaat het over één grote pot met geld, dat zien we op heel veel terreinen, die verdeeld moet worden.

[0:28:08] En in het verdelen van die pot geld die voor het hele Rijk is, zie je een gigantische scheefgroei richting wat we in de Randstad uitgeven ten opzichte van wat we in de regio uitgeven.

[0:28:17] En ik vind inderdaad dat daar iets aan moet veranderen.

[0:28:21] Ja, dank u wel.

[0:28:22] De heer Krul heeft net als ik het rapport Elke Regio telt gelezen.

[0:28:25] Hij leest gewoon die analyse nog een keer op.

[0:28:26] En waar ik dat van een aantal collega-Kamerleden... die deze keer voor het eerst in het debat zitten... me nog kan voorstellen, maar herinner ik mij nog meerdere debatten... ook al over deze analyse.

[0:28:34] Dus ja, ik ben misschien al een stapje verder... om te kijken hoe gaan we dit oplossen.

[0:28:38] En nogmaals, nog los van dat ik die analyse deel.

[0:28:40] Volgens mij veel van ons hier met elkaar.

[0:28:42] En is het ook aan ons om samen met de minister... en de mensen die op de tribune zitten... en breed in de regio te kijken hoe dan verder.

[0:28:48] En dat we daar misschien...

[0:28:49] verschillen inleggen qua accenten, maar laten we volgens mij ook eens een keer blij zijn dat we redelijk verenigd zijn en dat dit misschien anders moet.

[0:28:56] En hoe dat dan precies.

[0:28:58] Dus ik zou ook toch de heer Krul willen uitdagen om te kijken van hoe dan wel.

[0:29:03] Want ja, nogmaals, de analyse is volgens mij gevoeglijk bekend.

[0:29:08] Ja, hoe dan wel.

[0:29:08] Ik denk dat eigenlijk dat deels ook in het betoog van de heer Soepoer zat.

[0:29:12] Al zouden we in de uitwerking van wat er nu ligt niet gaan naar een inspanningsverplichting, maar naar gewoon een resultaatsverplichting met die regio's.

[0:29:21] En het idee dat je een twintigjarig programma wil gaan optuigen zonder enige notie te geven hoeveel geld je daarvoor hebt.

[0:29:28] Als we nou die twee dingen zouden kunnen tackelen in de vraag hoe dan wel, dan denk ik dat die regio's al meer zekerheid zouden hebben.

[0:29:35] Dan zijn er nog allerlei andere vraagstukken over investeringslogica.

[0:29:38] Bijvoorbeeld bij de MKBA.

[0:29:41] Hoe groot is de hoofdletter M, zeg maar?

[0:29:45] En kunnen we daar niet mee?

[0:29:48] Kunnen we daar niks mee?

[0:29:49] En zo zijn er bij tal van ministeries.

[0:29:51] Bij OCW financieren we op basis van marktaandeel.

[0:29:54] Daar zou je ook een keer naar kunnen kijken.

[0:29:56] Waarom moeten al die universiteiten groeien in de Randstad en krimpen in de regio?

[0:30:01] Het zit eigenlijk overal in het overheidsdenken.

[0:30:03] En hoe dan wel?

[0:30:04] Nou, laten we stuk voor stuk die knoop met elkaar ontwarren.

[0:30:07] En ik ben het met mevrouw Kaminga eens als ze zegt... hier is sinds lange tijd in ieder geval een politiek breed gedragen draagvlak voor.

[0:30:17] En daar wil ik graag mee aan de slag.

[0:30:21] Gaat u verder met uw verhaal?

[0:30:23] En ik kan een deeltje overslaan, want het stukje mobiliteit hebben we nu wel gehad, voorzitter.

[0:30:28] De kernvraag voor dit debat voor het CDA is eigenlijk de volgende.

[0:30:31] En ik vraag de minister daar ook een uitgebreide reflectie op te geven.

[0:30:36] Wat gaan we nou als overheid structureel en fundamenteel anders doen?

[0:30:41] Dus niet wat gaan we meer doen, want er komt een nieuw programma.

[0:30:44] Dat is goed en dat is meerjarig en dat is goed.

[0:30:47] Maar wat verandert er nou echt in het overheidshandelen en denken?

[0:30:52] Niet alleen bij het ministerie van het BZK, maar ook bij de andere ministeries.

[0:30:56] En heeft de minister voldoende munitie?

[0:30:59] Een tackle kan hard bijten, maar kan een tackle ook hard genoeg bijten, zeg ik, richting die loggeapparaten van INW, van OCW, van SZW, als het gaat om dit soort vraagstukken.

[0:31:10] Voorzitter, tot slot.

[0:31:11] Elke regio telt, maar zonder geld.

[0:31:14] Je kunt geen andere conclusie trekken dan dat het om deze plannen gaat, er wel echt boter bij de vis moet.

[0:31:20] En dan heb ik nog een heel klein beetje tijd over.

[0:31:23] En dan wil ik ook even meedoen in de beeldspraak.

[0:31:26] Een mooi verhaal in de beeldspraak.

[0:31:28] Ik ga niet zeggen van wie het verhaal is, maar hij heeft gemillimeterd haar en een rode baard en hij komt uit Friesland.

[0:31:35] En die vertelde mij ooit dat er een voetbalveld was waar drie kindjes langs de kant stonden te kijken.

[0:31:40] Een wat groter kindje, een middelgroot kindje en een wat kleiner kindje.

[0:31:45] Maar er was een boarding, dus ze konden niet allemaal de voetbalwedstrijd zien.

[0:31:49] Dat kleine kindje kon helemaal niks zien.

[0:31:51] Middelgroot kindje wel wat meer.

[0:31:53] En dat wat langere kindje kon gewoon mooi kijken.

[0:31:56] En toen kwam de vrijwilliger van de vereniging met twee kratjes bier.

[0:32:00] Lege kratjes bier.

[0:32:02] En het middelgrote kindje kreeg een kratje bier en het kleine kindje kreeg een kratje bier om op te staan.

[0:32:07] En het middelgrote kindje kon toen mooi over de bord in kijken en kon de wedstrijd ook zien.

[0:32:12] Maar het kleine kindje kon nog steeds niks zien.

[0:32:14] En de kernvraag daarbij is, zijn deze kindjes nou gelijkwaardig of zijn ze gelijk behandeld?

[0:32:21] En soms moet je het kleine kindje dat extra kratje bier geven, zodat ze toch allemaal gelijkwaardig zijn.

[0:32:28] En die wilde ik maar meegeven, ondanks dat hij van mijn grote Friese vriend hier is.

[0:32:33] Want dat is de kernvraag waar het over gaat.

[0:32:35] Durven wij als overheid het kleine kindje af en toe dat extra kratje bier te geven?

[0:32:40] Dank u wel, voorzitter.

[0:32:43] Dank u wel.

[0:32:43] U heeft nog een interruptie van mevrouw Bikker.

[0:32:46] Ja, voorzitter, ik zou er een kratje frisdrank van maken bij een kleintje, maar dat terzijde, de beeldspraak is prachtig.

[0:32:54] Brengt me wel bij de vraag, ik vind de afdronk van het CDA over de regio-deals iets te, hoe zou ik het zeggen, te mager.

[0:33:02] Laat ik het rustig uitdrukken, want volgens mij was het juist in Rutte 3 een hele goede stap.

[0:33:08] Om juist in beeld te brengen dat te vaak in Den Haag snel de beslissingen worden genomen zoals de heer Krul ze schetste.

[0:33:15] En de regio vergeten wordt.

[0:33:16] Maar ook de regio de kracht te geven om te laten zien waar ook al deze plekken ijzersterk in zijn.

[0:33:22] Dus ik zou daar niet somber op terugkijken.

[0:33:25] Integendeel.

[0:33:26] Alleen het is wel belangrijk hoe gaan we dan ook vooruit kijken.

[0:33:29] Dat we niet alleen hebben elke regio...

[0:33:31] telt zoals het was en dat het nu wordt elke regio tel de.

[0:33:35] En volgens mij zit daar nu de uitdaging.

[0:33:37] Hoe komen we ook daarin verder?

[0:33:40] En dan ben ik wel benieuwd of de heer Krul met mij eens is dat we in die zin wel het jaar van de waarheid ingaan met dit kabinet.

[0:33:45] Want ik ben heel benieuwd op welke manier gaan we er ook voor zorgen dat al die regio's blijven tellen.

[0:33:50] En als ik dan naar het nationaal programma Vitale Regio, zeg ik het goed?

[0:33:56] De volgorde van letters is niet altijd mijn sterkste kant.

[0:33:59] Maar als ik daarnaar kijk, is het allemaal grensregio.

[0:34:02] En allemaal regio waarvan ik ook zeg heel goed om daarin te investeren.

[0:34:06] Maar je ziet dus ook dat daar al keuzes mee gemaakt worden.

[0:34:08] En dan weet ik ook nog niet eens zeker... hoeveel geld gaan we daar nou structureel de komende jaren in investeren.

[0:34:14] Kan de heer Krol daarop reflecteren?

[0:34:15] Is dit het jaar van de waarheid?

[0:34:17] Deelt hij dat met mij?

[0:34:18] En is hij het met mij eens dat we juist ook het kabinet daarin dan...

[0:34:22] ...enorm hebben aan te moedigen richting komende Prinsjesdag.

[0:34:24] Dat daar dan wel iets structureels ligt naar die toekomst toe.

[0:34:29] Ja, dat is een goede vraag, voorzitter.

[0:34:31] En als ik het stuk goed lees wat we mee hebben gekregen... ...dan lees ik dat de ambitie is om pas in de tweede helft van 2025... ...weer een update te geven over wat hier voor ligt.

[0:34:41] En we zien dat eens in het feit dat het ravijnjaar eraan komt.

[0:34:44] En dan moet je jezelf hardop afvragen of wat wij doen hier niet te laat is.

[0:34:48] Want op het moment dat wij hier pas aan het eind van 2025 weer mee verder gaan.

[0:34:52] En weer een stapje gezet hebben in de gesprekken en de dialogen met de regio's en andere ministeries.

[0:34:57] Terwijl aan de andere kant heel veel gemeentes kopje onder gaan.

[0:35:00] Ja, dan zijn we denk ik water naar zee aan het brengen.

[0:35:04] Dus ik ben het met mevrouw Bikker eens.

[0:35:05] Dit is denk ik wel het jaar van de waarheid als het hier om gaat.

[0:35:08] Want er moet wel perspectief geschetst worden voor al die regio's.

[0:35:12] En dat mis ik nog een beetje in dit verhaal.

[0:35:15] Dus daar moet ik me bij aansluiten.

[0:35:19] Ik ga naar mevrouw Fiacor.

[0:35:22] Ja, dank voorzitter.

[0:35:25] Prachtige beeldspraak inderdaad.

[0:35:27] Ik zie ook helemaal voor me.

[0:35:28] Ik zie equality inderdaad.

[0:35:29] Met betrekking tot hoe zorg je ervoor dat elke regio ook gewoon mee kan doen.

[0:35:35] Voorzitter, in Nederland zou iedereen gewoon toegang moeten hebben tot basisvoorzieningen.

[0:35:41] Zoals zorg, onderwijs, OV en cultuur.

[0:35:44] Ongeacht waar je woont.

[0:35:47] En toch zie ik ook, ook als Groningse... en ook in gesprekken met inwoners en bestuurders door het land... dat het eigenlijk buiten de rand zat vaak wel tekort schiet.

[0:35:58] En bereikbaarheid, wat net ook al gezegd is... is daarin denk ik ook wel een cruciale rol.

[0:36:03] Als OV en basisvoorzieningen niet op orde zijn, dan verslechtert ook de leefbaarheid en het vestigingsklimaat.

[0:36:09] En als we met elkaar willen dat die leefbaarheid in alle regio's van ons land vooruit gaat, dan moeten we denk ik ook het niveau van voorzieningen en die bereikbaarheid ook gaan versterken.

[0:36:18] En waar je ook woont, of het nou op de Waddene eilanden is, in Twente of in Zeeuws-Vlaanderen, je hebt gewoon recht op basisvoorzieningen.

[0:36:26] En deze moeten versterkt worden in plaats van verschraald.

[0:36:31] En helaas zien we ook dat gemeenten, als er niets gebeurt, volgend jaar al geconfronteerd worden met grote bezuinigingen.

[0:36:37] De grootste denk ik ooit.

[0:36:39] En de minister weet ook dat de provincies en gemeenten hier volgens mij echt wel wakker van liggen.

[0:36:44] En toch staat hier niks in vermeld in het nieuwe NPVR, het Nationaal Programma voor Vitale Regio's.

[0:36:53] En voorzitter, het kabinet stelt, net als het vorige kabinet, dat elke regio telt.

[0:36:59] En ik denk dan, om het handen en voeten te geven, komt de minister ook met het nationale programma.

[0:37:04] En deze wil ook inzetten op maatwerk en langjarige betrokkenheid.

[0:37:08] Ik vind dat hartstikke positief.

[0:37:10] Ontzettend goed dat we die maatwerk leven.

[0:37:12] En dat hoor ik ook terug.

[0:37:14] Heel veel positieve reacties daarop.

[0:37:16] Maar het roept ook wel vragen op.

[0:37:19] Bijvoorbeeld van hoe wordt de programma gefinancierd?

[0:37:23] Want er zijn gewoon geen financiële middelen voor gereserveerd.

[0:37:27] Ook niet, denk ik, vanuit de onderhandelingen destijds.

[0:37:30] Er is niet geld voor gemarkeerd.

[0:37:32] Dus het is best wel een uitdaging.

[0:37:33] Hoe pak je dat dan aan?

[0:37:35] De vraag is ook, komt er ook een uitvoerings- en kansenagenda per regio?

[0:37:40] Zodat...

[0:37:41] gemeenten ook gewoon weten waar ze aan toe zijn.

[0:37:43] Als ik gemeenten vraag, dan zeggen ze ook... als ons gevraagd wordt waar willen we op gaan inzetten, dan weten we dat.

[0:37:48] Dan kunnen we dat eigenlijk zo wel aangeven.

[0:37:50] En ik vraag me ook af, is de minister hierover ook al in gesprek met de regio?

[0:37:56] Dus ik hoor graag inderdaad een reactie hierop.

[0:37:59] En voorzitter, vanuit GroenLinks-PvdA geloven we echt dat het belangrijk is om in alle regio's te investeren.

[0:38:04] En natuurlijk is er extra impuls nodig richting regio's die het gewoon keihard nodig hebben.

[0:38:13] Maar ik heb nog wel een zorg van hoe voorkomen we dat de aanpakker voor zorgt dat we niet aan de ene kant problemen aanproberen te pakken en dat we via de andere kant...

[0:38:25] Zeg maar, via de andere kant, via de andere ministeries, zaken worden wegbezuinigd.

[0:38:30] Zoals we dat bijvoorbeeld ook zien met die dreigende bezuiniging op de regionale OV, de komende begroting.

[0:38:36] Dat is gewoon wel een zorg.

[0:38:37] Dus je probeert aan de ene kant te plussen, aan de andere kant komt er een minnetje.

[0:38:40] Ja, wat heb je dan met elkaar?

[0:38:43] En ik denk dat dat ook wel impact heeft op de bereikbaarheid en ook weer effect heeft op de leefbaarheid.

[0:38:47] En dan krijg je dus een kip-en-ei verhaal.

[0:38:49] En ik denk dat dat echt de doelstelling van de NPVR ondermijnt.

[0:38:54] Ik denk niet dat de minister dit heeft neergelegd met programma met de bedoeling om straks ergens neutraal te komen.

[0:38:59] Want je doet daar een plus met daar een min.

[0:39:01] Of het nou de bezuiniging op gemeenten.

[0:39:03] Dat is niet de bedoeling.

[0:39:05] Dus ik zie daar een soort tegenstrijdigheid in.

[0:39:08] Dus ik ben heel benieuwd naar ook de visie en ook het verhaal van de minister... van hoe denkt zij dit te gaan voorkomen?

[0:39:15] En hoe pakt ze ook het gesprek aan met de andere bewindspersonen... als je nadenkt over de structurele middelen...

[0:39:23] Een ander punt, voorzitter.

[0:39:24] Er worden nu elf regio's aangewezen waar er extra in geïnvesteerd gaat worden.

[0:39:29] Ik krijg nu al de vraag vanuit de regio's die buiten de boot vallen.

[0:39:33] Kunnen wij ook inritsen?

[0:39:35] Is dat mogelijk?

[0:39:37] Mijn vraag is dan ook aan de minister.

[0:39:39] Is de minister voornemens?

[0:39:40] Is die mogelijkheid er?

[0:39:41] Kunnen gemeenten die nu buiten de boot vallen, hebben ze die mogelijkheid om straks in te rusten?

[0:39:46] Maar er was net inderdaad ook al een vraag met betrekking tot als je... Het is een heel klein kaartje, maar dat geeft wel aan.

[0:39:52] Ik kom zelf uit het noorden.

[0:39:53] Nou, daar gebeurt in ieder geval wat.

[0:39:56] Ook heel Noord-Nederland.

[0:39:57] Maar als je kijkt naar het oosten, dan zit daar totaal...

[0:40:01] Niks.

[0:40:01] En dan kijk ik inderdaad naar de regio waar we nu zelf zitten... en daar ontzettend veel activiteit.

[0:40:07] En ik denk toch echt, dat kan niet de bedoeling zijn hiervan.

[0:40:12] Dus ik vraag me wel echt af van... wat gaan we dan doen om de regio's die buiten die aangewezen gebieden vallen... in dit geval bijvoorbeeld...

[0:40:20] Oost-Nederland, Enschede.

[0:40:22] Volgens mij komt daar ook de heer Omtzigt vandaan.

[0:40:26] Die kampen ook met allerlei vraagstukken.

[0:40:29] Overleefbaarheid, bestaanzekerheid.

[0:40:31] Volgens mij staan ze ook in de top tien als het gaat om wijken waar iets aan moet gebeuren.

[0:40:36] Maar ook Almelo.

[0:40:38] Dus daar moet gewoon wat gaan gebeuren.

[0:40:40] Dus ik wil daar graag antwoord op hebben.

[0:40:43] En dan kom ik op het punt van duurzaamheid van de investeringen.

[0:40:50] Iedereen geeft aan, ook hier denk ik ook wel, in ieder geval voorgesprekers van... als we iets gaan doen, moeten we zorgen dat we dat structureel gaan borgen.

[0:40:57] Structureel aanpakken.

[0:40:59] En die langdurige zekerheid is ontzettend belangrijk.

[0:41:02] Maar als je kijkt naar bijvoorbeeld die sociale agenda voor Groningen...

[0:41:06] En Noord-Drenthe, dan is het hartstikke goed dat die vanuit die parlementaire enquête is ingezet op langjarigen, dus 30 jaar.

[0:41:14] Dan kan je natuurlijk twesten over hoeveel geld er naartoe gaat, maar in ieder geval voor 30 jaar is er zekerheid.

[0:41:20] En ik snap ook echt wel dat die situatie niet te vergelijken is dat het in Groningen anders is, maar...

[0:41:26] Die garantie, of in ieder geval die langdurige zekerheid.

[0:41:29] En ik denk dat dat goed is voor het slagen ook van de regioaanpak.

[0:41:32] Dat we die langjarige investering en ook die langjarige zekerheid ook gaan borgen.

[0:41:38] En ik ben heel erg benieuwd hoe de minister dat voor zich ziet.

[0:41:43] En ik ben in ieder geval gewend dat op het moment als je met de visie komt... dat er ook een soort uitvoeringsagenda bij zit.

[0:41:51] Dat je ook helder hebt van...

[0:41:53] Dit is wat we willen gaan doen.

[0:41:55] Dat weten we.

[0:41:56] En dit is hoe we het aanpakken en waar we op gaan inzetten.

[0:41:59] En ook hoe we het gaan financieren.

[0:42:01] En dat mis ik nu.

[0:42:02] En ik ben heel benieuwd van wanneer krijgen we dat tegemoet.

[0:42:05] Ik hoop echt voor het zomerreces.

[0:42:09] Want zoals eerder gezegd is, gemeenten kunnen niet langer wachten.

[0:42:12] Ook gezien de grotere uitdaging met betrekking tot het refijnjaar.

[0:42:16] En dan zijn er vragen.

[0:42:17] Nou, dat eigenlijk niet.

[0:42:18] Tenminste, van mijn kant wel.

[0:42:19] Want dit is een van de langste zinnen die ik ooit gehoord heb.

[0:42:21] Dat moet ik onmiddellijk toegeven.

[0:42:23] Maar u bent inmiddels ver over uw tijd heen.

[0:42:24] Nou, dat kan niet waar zijn.

[0:42:26] Ja, ik moet u teleurstellen.

[0:42:28] Of juist niet, misschien wel.

[0:42:29] Maar wilt u toch wel redelijk snel en dan met een minder lange zin dan de afgelopen zin... want dat was er eentje van ongeveer vijf minuten... naar een afronding toe werken?

[0:42:38] Ja, nou heel, heel attent van de voorzitter... dat ik in ieder geval nog iets mag zeggen over natuurlijk wat ik nog mis.

[0:42:44] En dat gaat om de betrokkenheid van inwoners.

[0:42:46] Die mis ik in de...

[0:42:49] Ik wil gewoon weten hoe de betrokkenheid van inwoners concreet geborgd gaat worden.

[0:42:53] En vooral jongerenperspectief.

[0:42:55] Want het gaat over de toekomst.

[0:42:57] Het gaat over hoe houden we jongeren vast.

[0:43:00] Dus kan de minister daar wat woorden aan wijden?

[0:43:04] En vooral een visie daarop.

[0:43:06] Dank, voorzitter.

[0:43:07] Dat was een relatief korte zin.

[0:43:08] Meneer Krol, heeft u nog een interruptie?

[0:43:10] Want ik zag u...

[0:43:12] Wapperend.

[0:43:13] Ja, wapperend.

[0:43:14] Ik heb een interruptie.

[0:43:14] Ik herken wel wat er geschetst wordt over regio's die buiten de boot vallen.

[0:43:21] Maar het meest ingewikkelde aan maatwerk is het accepteren van verschillen.

[0:43:26] En dat is wel de kern als dit wil lukken.

[0:43:29] Dus ik heb geprobeerd juist dat een beetje van me af te houden, want we moeten ergens beginnen.

[0:43:34] En ik ben benieuwd, mevrouw Scoort bij mij eens is, dat we niet eerst moeten uitbevechten met elkaar dat uiteindelijk elke regio mee kan doen, maar dat het misschien beter is om gewoon te beginnen.

[0:43:45] Het waren de eerste vijf, het zijn er nu elf.

[0:43:47] Laten we met deze elf beginnen.

[0:43:50] En dan moeten we als regio's ook accepteren van elkaar dat er dus maatwerk is.

[0:43:55] Dat mijn buurman misschien nu iets krijgt wat ik niet krijg.

[0:43:58] Maar ik kom aan de beurt.

[0:44:00] Is mevrouw Sjokor bij mij eens of vindt zij echt dat alle regio's moeten kunnen inritsen?

[0:44:06] Ik ben ontzettend blij met de vraag die u stelt, want dan kan ik inderdaad de verheldering geven.

[0:44:11] We zijn vanuit GroenLinks, maar even de aandeling, ik voorstel ons van doen.

[0:44:15] Dus echt niet zitten wachten, echt niet in de achterkamertjes met elkaar bespreken, zeker niet.

[0:44:20] Gewoon zorgen dat we aan de slag gaan en dat die uitvoeringsagenda komt en dat we weten waar er geïnvesteerd wordt en hoeveel.

[0:44:28] Alleen die zorgen zijn er wel.

[0:44:29] Ik kan me heel goed voorstellen dat als je buiten de boot valt, dan wil je natuurlijk ergens inritsen.

[0:44:34] Dat is wat ik aangeef, is die mogelijkheid.

[0:44:36] Dus als we nu kijken naar die kaart, dan zie je dus dat gewoon Oost-Nederland gewoon niet goed vertegenwoordigd is.

[0:44:42] En dat vind ik toch wel een...

[0:44:46] Een kans die we ook gewoon met elkaar laten gaan.

[0:44:49] Dus als daar kritisch naar gekeken kan worden... dat het in ieder geval ingestoken kan worden.

[0:44:54] En dat is niet omdat ik zeg van... daar wil ik mee forceren of helemaal niet.

[0:44:59] Ik wil juist doen.

[0:45:00] En daarbij kun je nog steeds kijken of die mogelijkheid er is... dat gebieden van Nederland die nu niet betrokken zijn... dat die ook aan tafel zitten en dat die ook meedoen.

[0:45:17] Mevrouw Kaminga.

[0:45:19] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:45:21] En we zien het al aan deze hele volle publieke tribune... wat eigenlijk traditie is bij debatten als dit.

[0:45:26] Dus welkom weer allemaal.

[0:45:28] Dat het niet alleen mij en ook de collega's aan het hart gaat... maar dat het eigenlijk dit onderwerp in het hele land speelt.

[0:45:33] En daarom denk ik ook goed dat we het hierover hebben met deze minister.

[0:45:35] Want volgens mij is het de eerste keer dat we het met haar... over dit onderwerp en de opvolging van de aanbeveling... of eigenlijk de conclusies van het rapport Elke Regio Telt bespreken.

[0:45:45] We zijn als VVD erg blij dat zowel in het hoofdlijnenakkoord als in het regeerprogramma volop aandacht is voor de opvolging van die lessen uit dat rapport die ik al noemde.

[0:45:52] En ik zie ook dat de minister de handschoen heeft opgepakt.

[0:45:55] En dat is belangrijk, want er is nog steeds heel veel werk aan de winkel.

[0:45:58] We willen ook echt recht doen aan die conclusies.

[0:46:01] Want ook de afgelopen periode ben ik weer het land ingegaan.

[0:46:03] En waar ik ook kwam, ik heb het al veel eerder gezegd, maar de boodschap is eigenlijk nog steeds hetzelfde.

[0:46:08] Of het nou bestuurders waren, ondernemers of inwoners.

[0:46:11] Hou meer rekening met de effecten van landelijk beleid op de verschillende regio's.

[0:46:15] Durf te differentiëren, maatwerk te leveren en geef ook vooral meer ruimte.

[0:46:20] Maar wat ik ook hoorde, en dat was relatief nieuw, ondersteun ons beter.

[0:46:24] Geef een langjarig commitment en voorkom die verkokering.

[0:46:27] Want in Den Haag mogen jullie dan wel een probleem per ministerie hebben georganiseerd.

[0:46:32] Maar voor ons komt alles samen.

[0:46:35] Daar kunnen we niet door een rietje de problemen bezien.

[0:46:38] Daar zijn we gewoon verantwoordelijk voor het geheel.

[0:46:40] neemt deze minister ook deze punten mee in haar planvorming.

[0:46:44] Maar wat nog meer opviel, is dat deze keer ook nadrukkelijk aandacht werd gevraagd voor het aflopen van die regio-deals.

[0:46:49] En dat is natuurlijk ook logisch, want als we de kabinetsplannen lezen, gaan die stoppen.

[0:46:54] Maar de effecten van de regio's die niet geselecteerd zijn voor de nieuwe programma's, zijn nog onduidelijk.

[0:46:59] En ik begrijp heel goed, ik voel heel erg met de heer Krul eens, we kunnen niet alles tegelijk doen.

[0:47:02] Daar heb ik altijd voor gepleit.

[0:47:03] Als je gaat voor maatwerk gekiezen, als je deze aanpak doet...

[0:47:06] dan moet je ergens beginnen.

[0:47:07] Dus dat vind ik ook fijn.

[0:47:08] En tegelijkertijd is het wel goed dat er dan wel perspectief is... voor die regio's die misschien nu nog even niet aan de beurt zijn.

[0:47:15] En kijk bijvoorbeeld ook naar een gebied als het rechtsteden... waar ik vorige week nog een mooi werkbezoek had.

[0:47:19] Deze regio is bijvoorbeeld koplopen in de Europese maritieme maakindustrie.

[0:47:23] Een regio, strategisch gepositioneerd tussen de Randstad en de Brabantse stedenrij... met volop kansen.

[0:47:29] Daar ben ik echt van overtuigd na dat bezoek.

[0:47:31] Maar hoe zorgt er een minister ervoor dat ook deze regio's en hun potentieel goed wordt benut?

[0:47:36] Want volgens mij kan dat ook nu al.

[0:47:37] Ook zonder een regio-deal en eigenlijk ook zonder daar een specifieke aanpak op te doen.

[0:47:42] Maar wat je ziet gebeuren is dat dit vaak regio's zijn die net niet mee kunnen in de nieuwe aanpak.

[0:47:47] Die vervolgens ook niet bij de Randstad horen, maar ook wel hun eigen problematiek hebben.

[0:47:51] Ik zag het ook hier zitten.

[0:47:53] Rivierenland, ook zo'n regio, maar zo kan ik er gewoon meer noemen.

[0:47:56] Die dreigen tussen de wal in het schip te geraken.

[0:47:59] En dat zou ik onwenselijk vinden, voorzitter.

[0:48:02] Dan voorzitter, uiteraard heb ik ook de brief goed gelezen en ik zie gelukkig veel van die elementen terug.

[0:48:06] Maar ik heb wel een beetje zorg, want ik zie ook vooral heel veel initiatieven wellicht goed bedoeld.

[0:48:11] En ik twijfel ook echt niet aan de inzet van de mensen die ermee aan de slag zijn.

[0:48:14] Ik heb zelf nog een verleden op dat departement, dus volle vertrouwen dat ze daar hard aan het werk zijn.

[0:48:18] Maar ik zie wel dat de programma's in het initiatief een beetje over elkaar heen lijken te buitelen.

[0:48:23] En we vooral lekker aan de slag zijn met planmakerij.

[0:48:26] Maar er weinig oog nog is voor die uitvoering.

[0:48:28] En dat moeten we volgens mij echt niet vergeten.

[0:48:30] Want sommige dingen kunnen we nu al mee aan de slag.

[0:48:32] En ik zou het zo jammer vinden dat we vooral weer menskracht en denkkracht en middelen.

[0:48:36] Want het is ook weer de proces en middelen dat daar dan wel geld voor is.

[0:48:40] Terwijl er voor de uitvoering van projecten soms weer veel te weinig is.

[0:48:43] Je ziet de minister de risico ook.

[0:48:45] En hoe voorkomen we dat het één grote bureaucratische molen wordt?

[0:48:49] Waarbij bovendien wederom alles in verkokende kolommen blijft hangen.

[0:48:52] En de gemeentes er vervolgens chocola van mogen maken.

[0:48:56] Want ook hier zag ik weer heel goed dat alle ministeries betrokken zijn.

[0:48:59] Dat iedereen aan de slag gaat.

[0:49:01] Maar wat je natuurlijk eigenlijk wilt is een integrale aanpak.

[0:49:04] Waardoor we met elkaar de problemen die er zijn per regio integraal kunnen bekijken.

[0:49:08] Dat we ook de fonds en de middelen die er al voor zijn optimaal kunnen benutten.

[0:49:11] En ook echt die stappen kunnen zetten.

[0:49:13] En bovendien heb ik ook zorg voor de impact die het heeft op de kleinere gemeenten.

[0:49:18] Want daar hoor je wel dat ook bij die regio-deals al veel klagen, wil ik niet zeggen.

[0:49:23] Want ik vind altijd iedereen heel optimistisch om er aan de slag te gaan.

[0:49:26] Maar dan zie je toch wel dat als je met twee FTE ergens aan de slag moet, dat de verantwoordingsdruk toch wel heel erg hoog is.

[0:49:31] En ook dit, ze willen graag meedoen met die planmakerij, maar dat moet dan ook wel kunnen.

[0:49:36] Want het gewone werk gaat natuurlijk ook door.

[0:49:38] U heeft een interruptie, meneer Vlagg.

[0:49:42] Ja, voorzitter.

[0:49:42] Zoals de heer Soeboer enthousiast wordt als het over de pompenblijden gaat.

[0:49:47] Zo word ik enthousiast als het over de rauwe oevers van de Noord- en de Merwede gaat.

[0:49:50] En de historische binnenstad van de regio Drechtstede, waar zowel de voorzitter als ik vandaan komen.

[0:49:55] En terecht dat u ook aandacht vraagt voor zo'n beetje zogenaamde weesregio's.

[0:50:00] Je ziet regio's waar heel veel aandacht voor is.

[0:50:02] En er zijn ook gewoon in randstedelijke gebieden regio's die je zou kunnen kenmerken als weesregio's.

[0:50:08] Niemand houdt er eigenlijk van.

[0:50:10] Terwijl daar hele belangrijke dingen ook gebeuren.

[0:50:12] Wat zou wat de VVD betreft ook nodig zijn om die regio's ook te laten aanhaken en ze niet te vergeten?

[0:50:20] Mevrouw Kaminga.

[0:50:22] Ja, zeer terechtse vragen.

[0:50:23] Ik had al verwacht dat u op aanslag slaat op dat werkbezoek die ik heb gehad in een regio die ook u nauw aan het hart gaat.

[0:50:32] Nou ja, ik denk de VVD heeft al vaker en ook al langer gepleit voor meer te werken met die kansenagenda's.

[0:50:36] Dat zie ik nu ook wel een beetje aan de horizon verdwijnen.

[0:50:38] Wellicht is het er nog steeds, maar het lijkt alsof er gewoon iets voor in de plaats is gekomen wat alleen maar voor elf regio's ter beschikking staat.

[0:50:44] Ik hoop, en dat zag ik ook eigenlijk heel eerlijk in Dordrecht, waar ik dan meer specifiek was, dat men daar ook echt aan de slag is gegaan in dat Dink-proces.

[0:50:51] Van waar zitten nou onze kansen?

[0:50:52] Hoe kunnen wij nou ook de kracht van die regio verbinden?

[0:50:55] Die samenwerking zoeken met de onderwijsinstellingen, met de overheid.

[0:51:01] Wat kan die doen?

[0:51:01] En wat kunnen ook de bedrijven doen?

[0:51:02] Ik denk dat daar een ultieme kans zit.

[0:51:05] waar zij wel natuurlijk naar vroegen van hoe kan ook die overheid ons soms ook wel een zetje geven om ook die kansen te kapitaliseren.

[0:51:12] Want ik refereerde aan dat zij een hele belangrijke rol hebben in die maritieme industrie.

[0:51:16] Nou, heel eerlijk, ik wist dat niet.

[0:51:18] Ik denk, waarom weten we dat eigenlijk niet?

[0:51:20] Dat heb ik ook wel eens als Groningse.

[0:51:22] Als ik daar op werkbezoek ben, dan denk ik, wat gebeuren hier prachtige dingen.

[0:51:25] Ik was gisteren op werkbezoek, had ik een diner op de Franse ambassade en die spraken volop over het LNG-project in de Eemshaven.

[0:51:31] Hoe knap het wel niet was.

[0:51:32] En dat is het ook.

[0:51:33] Maar hier hebben ze er eigenlijk zelden over.

[0:51:35] Terwijl dus kennelijk in Frankrijk ze het er wel over hebben.

[0:51:39] En daar hebben die gemeentes en die gebieden ook echt de steun voor nodig van de overheid.

[0:51:44] Want dat netwerk hebben ze vaak niet.

[0:51:45] En daar dan ook consequent in te zijn.

[0:51:48] Want ik denk dan ook, als er dan een keer een conferentie is, doe dat dan daar.

[0:51:51] En doe het dan bijvoorbeeld niet in Den Haag.

[0:51:53] Of doe het een keer niet in Rotterdam, maar ga dan naar Dordrecht toe.

[0:51:55] Want daar zitten dan die bedrijven en die MKB's.

[0:51:57] Dus volgens mij liggen er veel kansen.

[0:51:59] Ik zit niet altijd in een groot projectteam om dat te kapitaliseren.

[0:52:03] Maar kunnen we ook nu al met elkaar grote stappen maken.

[0:52:09] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:52:10] Ik zag ook dat ik rap door de tijd ging, dus ik zal ook wat dingen laten, want mijn collega's hebben ook al veel over gezegd.

[0:52:16] Maar toch nog even die Rijkswerkgelegenheid.

[0:52:19] Daar hebben we vaker een punt van gemaakt, want ik zeg altijd, het moet niet een synoniem zijn voor wonen in de Randstad, als je wilt werken bij het Rijk.

[0:52:27] Ik zie ook dat andere regio's hier nu ook zelf mee aan de slag zijn gegaan, heel goed, zoals de Achterhoek.

[0:52:31] Maar hoe kijkt de minister daarnaar en welke stappen zet zij nu concreet?

[0:52:36] En dan toch ook nog een punt over die grensregio's.

[0:52:38] We hebben het daar natuurlijk in het debat nog weinig over gehad, maar je ziet dat zij veel voor hun kiezen krijgen, ook met bijvoorbeeld de accijnzen.

[0:52:45] En ik vraag me nou zo af, kunnen we daar niet wat stappen zetten om ook een aantal dingen makkelijker te maken?

[0:52:49] Bijvoorbeeld de buurtsupermarkten, die verliezen gewoon een groot aandeel van hun werkkopen, hebben vaak een bredere rol.

[0:52:55] Kunnen we nou niet kijken, ook met die gemeentes, of we ze kunnen helpen om wat neventaken te gaan doen.

[0:52:59] Zodat die buurtsuper er gewoon nog blijft.

[0:53:01] En dat ook die bedrijvigheid en die sociale omgeving ook daar zit.

[0:53:05] En dan een laatste.

[0:53:06] Ik heb dat mijn Zeeuwse collega's beloofd, voorzitter.

[0:53:08] Zeker op een dag als vandaag, want het Zeeuwse diner gewoon in Nieuwspoort staat te beginnen.

[0:53:12] Om toch ook nog wel even te vragen van hoe we nou de wind in de zeilen blijven houden bij dat project in het mooie Zeeland.

[0:53:18] Dank u wel.

[0:53:20] Dank u wel.

[0:53:20] Mevrouw Weijendas.

[0:53:24] Ja, dank u wel, meneer de voorzitter.

[0:53:25] En vandaag is mijn eerste commissiedebat in de Commissie Binnenlandse Zaken.

[0:53:31] En ik hoorde dat ik ook inmiddels officieel ben toegelaten.

[0:53:34] En dat gaat vandaag over de regio.

[0:53:37] En dat is een onderwerp dat gaat mij heel erg nauw aan het hart.

[0:53:40] Ik ben zelf opgegroeid in Zuid-Limburg.

[0:53:43] Daar woon ik overigens ook nog steeds.

[0:53:46] In het prachtige Gulpenwittem.

[0:53:48] Dat horen jullie waarschijnlijk ook aan mijn tongval.

[0:53:53] Maar ik ben altijd heel erg trots op mijn accent.

[0:53:55] En iedereen mag horen dat ik uit Limburg kom.

[0:54:00] Ik ben ook tien jaar gemeenteraadslid geweest in Gulpenwittem.

[0:54:04] En wat mij daar opviel al die jaren, was eigenlijk hoe ver de Randstad, dat het altijd leek, het draait in Den Haag alleen maar over de Randstad, en hoe ver Den Haag afstond van die kleine gemeentes.

[0:54:17] En ik voelde me daar nooit gehoord als raadslid en ook niet serieus genomen.

[0:54:22] En dat was voor mij ook een van de redenen om die landelijke politiek in te gaan.

[0:54:25] Want ik vond dat die regio echt veel en veel meer gehoord moest worden hier in Den Haag.

[0:54:32] En vanaf het moment dat ik hier zit heb ik me daar ook sterk voor gemaakt.

[0:54:36] En ik wil dat vandaag nog een keer extra benadrukken in dat commissiedebat over die regio.

[0:54:42] En daar ligt een rapport Elke regio telt.

[0:54:44] Daar hebben ook veel collega's voor mij vandaag al over gesproken.

[0:54:48] En dat is in dit verband ook heel erg belangrijk.

[0:54:51] Want daar wordt duidelijk gemaakt in het rapport dat iedere regio, van de grote steden tot de kleine dorpen, maar ook alles wat ertussenin zit, telt en ook gehoord moet worden.

[0:55:00] Laat zien dat er ruimte is voor verbetering in de manier waarop de overheid naar ons kijkt en met ons praat.

[0:55:07] En het rapport roept op tot meer betrokkenheid en tot een beleid dat aansluit bij de echte behoeften van de inwoners van die regio.

[0:55:14] En ik ben heel benieuwd hoe de minister ervoor wil zorgen dat de overheid beter gaat luisteren naar wat er speelt in de regio's.

[0:55:22] Denk bijvoorbeeld hierbij ook aan de regio Zuid-Limburg.

[0:55:25] En die hebben nu zelf ook een agenda opgesteld.

[0:55:28] Die hebben zich samengepakt.

[0:55:29] Als gemeente.

[0:55:30] En die hebben nu ook een agenda zelf opgesteld.

[0:55:33] Maar naast Limburg.

[0:55:34] Daar kom ik vandaan.

[0:55:35] Daar ligt mijn hart natuurlijk.

[0:55:36] Wil ik wel ook nog aandacht vragen voor een andere regio.

[0:55:39] Zoals bijvoorbeeld de regio Rivierenland.

[0:55:42] En dat is een voorbeeld van een regio die tussen wal en schip valt.

[0:55:46] Het is geen grensregio, het is geen NOVEX-gebied.

[0:55:49] Valt ook niet nu bij die elf regio's die extra aandacht krijgen.

[0:55:52] Maar dat is wel ook een regio en dat is ook een belangrijke regio.

[0:55:57] En die regio die vraagt zelf ook van ja, help ons daarbij.

[0:56:01] Ze vragen niet specifiek alleen om financiële middelen... maar vooral ook voor die leefbaarheid van de regio.

[0:56:07] En daar zit ook heel veel energie in, de regio zelf.

[0:56:09] En ik ben eigenlijk wel heel erg benieuwd hoe de minister hiernaar kijkt...

[0:56:15] En daar wil ik nog eens een keer extra aandacht voor vragen.

[0:56:20] Wat ik heel erg belangrijk vind, is dat de Rijksoverheid ook in gesprek gaat met die burgers zelf.

[0:56:26] Ik ga u heel even onderbreken voor een interruptie van meneer Knoop.

[0:56:32] Ja, voorzitter.

[0:56:32] Eigenlijk ga ik dezelfde vraag stellen als ik die mevrouw Charcourt heb gevraagd.

[0:56:37] Want we zijn inmiddels 25 minuten verder.

[0:56:40] We begonnen met 11 regio's en we zitten nu al op 14.

[0:56:43] Want er zijn er eigenlijk nu drie op het wensenlijstje toegevoegd al door de Kamer.

[0:56:48] Nee, zegt mevrouw Weynas, want er wordt specifiek aandacht gevraagd voor drechtsteden terecht, voor het oosten van het land terecht en nu voor de rivierenlanden terecht.

[0:56:56] Mijn vraag zou weer hetzelfde zijn.

[0:56:57] Moeten we niet gewoon eerst aan de slag met de regio's die we nu uitgekozen hebben, voordat wij hier als Kamer, wat we nu volgens mij letterlijk doen, is meer aandacht vragen voor juist de regio's die er niet op staan.

[0:57:08] Nogmaals, moeten we bij maatwerk niet accepteren dat er eerst verschillen ontstaan?

[0:57:14] Mevrouw Weynas.

[0:57:16] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[0:57:18] Ik begon ook mijn betoog met vertellen waar ik vandaan kom, Zuid-Limburg.

[0:57:23] Dat is weer een hele andere regio dan bijvoorbeeld de regio Rivierenland.

[0:57:28] Dus als het gaat om regio's, ja tuurlijk, daar moeten we maatwerk zijn.

[0:57:32] En ik ben het ook helemaal met de heer Krul eens, meneer de voorzitter, dat het heel goed is dat we aan de slag zijn.

[0:57:39] En dat er in ieder geval in die elf regio's, dat daar nu ook daadwerkelijk wat gebeurt.

[0:57:44] Maar wat we ook moeten voorkomen, en daar wil ik vandaag wel ook graag de visie van de minister op horen.

[0:57:49] Hoe gaan we om met al die andere voorbeelden?

[0:57:51] En de drechtsteden worden genoemd.

[0:57:52] Ik heb net zojuist de regio Rivierenland genoemd.

[0:57:56] Maar er zijn nog veel meer regio's te benoemen.

[0:57:59] En ik zou er wel naartoe willen dat we uiteindelijk gaan kijken hoe we ook een langjarige agenda kunnen opstellen.

[0:58:05] Er is ook eerder een motie ingediend van de BBB samen met collega Vlag.

[0:58:10] Die heeft het helaas niet gehaald in de Kamer.

[0:58:12] Maar dat zou wel...

[0:58:13] ...het liefste onze insticht zijn vanuit de PPP.

[0:58:18] Gaat u verder.

[0:58:20] Ja, waar ik gebleven was, meneer de voorzitter... ...is dat ik het belangrijk vind dat de overheid ook in gesprek gaat met die burgers zelf.

[0:58:28] Want we vinden het dus niet alleen genoeg om met de gemeente te praten... ...maar ook met inwoners zelf.

[0:58:35] Want die weten wat er speelt, zij leven daar en werken daar.

[0:58:40] Wij vinden het wel belangrijk dat die zorgen vanuit de hele samenleving gehoord worden.

[0:58:45] En ik ben heel benieuwd wat de minister zou willen doen om die dialoog nog extra te bevorderen.

[0:58:52] En hoe gaat de minister ervoor zorgen dat er structureel en oprecht contact komt met inwoners van onze regio?

[0:58:59] Het rapport Elke Regio Telt geeft ons een hele mooie leidraad.

[0:59:02] Maar het is toch wel nu echt aan de politiek om ook concrete stappen te gaan zetten.

[0:59:07] Alleen zo kunnen we samenbouwen aan een Nederland waar iedereen zich gehoord en gewaardeerd voelt.

[0:59:15] U zag het al, u heeft een interruptie van meneer Soekoe.

[0:59:19] U zegt het is aan de politiek om concrete stappen te gaan zetten.

[0:59:22] Welke concrete stappen gaan we volgens de BBB zetten en in welke volgorde?

[0:59:27] Mevrouw Weijenand.

[0:59:28] We hebben het vandaag hier in een commissiedebat over de regio.

[0:59:31] Er zijn elf regio's waar volgens mij concrete stappen worden gezet.

[0:59:34] Ik zit ook in de commissie Volkshuisvest en Ruimtelijke Oordening.

[0:59:38] En er zijn onlangs een paar mooie regio-deals toegekend.

[0:59:41] En dat zijn volgens mij politieke stappen die we momenteel aan het zetten zijn.

[0:59:45] Die hartstikke goed zijn.

[0:59:47] Als BBB zouden we die regio ook nog een echte...

[0:59:49] extra steuntje in de rug willen geven, onder andere met die langjarige agenda waar ik het zojuist over had.

[0:59:54] Daar was in de Kamer op dit moment nog geen meerderheid voor.

[0:59:57] Maar daar zullen wij ons als BBB wel voor blijven inzetten.

[1:00:02] Ik hoor er nog geen nieuwe stappen, dus misschien komt dat zo meteen.

[1:00:07] Maar zegt mevrouw Weijenas, die regio-deals zou de BBB wel willen houden?

[1:00:12] Zegt u dat?

[1:00:13] Mevrouw Weijners.

[1:00:15] Tot nu toe is wel gebleken dat die regio's daar echt superblij mee waren.

[1:00:21] Dus ik sta daar zelf wel heel positief in.

[1:00:23] In tegenstelling tot de heer Krul.

[1:00:26] Maar ik denk dat het wel goed is als we ook gaan kijken hoe we ook langjarig kunnen investeren.

[1:00:31] En dat is iets waar ik de komende tijd zeker goed naar zal blijven kijken.

[1:00:36] En dat ook zal blijven volgen met een kritische blik.

[1:00:42] Mevrouw Bikker, u heeft ook een interruptie.

[1:00:45] Ja, voorzitter, want die laatste woorden stemmen hoopvol.

[1:00:48] En tegelijk ook, dan moeten wel boten bij de vis komen.

[1:00:52] Om het maar met een mooie uitdrukking te zeggen.

[1:00:53] Want ja, die langjarige investeringen, dat lijkt me heel erg nodig.

[1:00:57] En als ik het hoofdlijnenakkoord lees, dan zie ik ook echt de invloed van BBB.

[1:01:01] Dat is gezegd, we willen op een heel aantal punten in de regio het verschil maken.

[1:01:04] En als ik mevrouw Weijenaz hoor, dan ben ik blij dat ze juist ook zegt... laat mensen zelf meepraten en meebeslissen.

[1:01:10] Alleen er is niks zo erg dan dat je heel veel avonden hebt bezocht...

[1:01:14] En vervolgens, we dronken een glas, we deden een plas en alles bleef zoals het was.

[1:01:20] En dat moeten we echt zien te voorkomen, denk ik, in het komende jaar.

[1:01:23] En in die zin ben ik wel echt benieuwd naar een concrete routekaartje.

[1:01:26] Betekent dat dat we bij de komende voorjaarsnoten al weten of er extra geld moet gaan komen?

[1:01:30] Dat we dan de opgave met elkaar scherp hebben?

[1:01:33] Is dat op Prinsjesdag of is dat nog later?

[1:01:35] En in die zin zou ik wel hopen dat BBB ook daarop let op uw zaak, zou ik zeggen.

[1:01:40] Als u het nu niet fixt, dan zou het wel eens heel lastig kunnen worden.

[1:01:43] Dus mijn hartelijke aanmoediging om het te fixen.

[1:01:46] En de concrete vraag, wanneer in de tijd denkt u dat we dit concreet klaar hebben staan?

[1:01:51] Mevrouw Weijners.

[1:01:53] Concrete tijd, daar moet ik het antwoord op schuldig blijven voor nu, meneer de voorzitter en mevrouw Becker.

[1:01:59] Maar waar mijn pleidooi ook vooral op ziet, dat is denk ik mijn belangrijkste punt vandaag, is dat er eindelijk vanuit Den Haag wel weer oog is voor die regio.

[1:02:09] Dat vind ik echt superbelangrijk.

[1:02:12] Ik vraag daar ook zo ongeveer in elk commissiedebat en elk planeerdebat vraag ik daar ook wel aandacht voor.

[1:02:17] Ik vind het een heel belangrijk onderwerp.

[1:02:20] Ik zal het kritisch blijven volgen de komende tijd.

[1:02:22] En aan de inzet van de BBB zal het in ieder geval niet gaan liggen.

[1:02:29] Mevrouw Chacor.

[1:02:30] Dank voorzitter.

[1:02:34] Ik heb inderdaad een vraag met betrekking van mooie woorden.

[1:02:37] Oog voor de regio.

[1:02:39] En ik weet ook dat de BBB zich in ieder geval tijdens de campagne... het ook heel erg hard heeft gemaakt voor in ieder geval uit te dragen... van hoe belangrijk voorzieningen zijn.

[1:02:48] We zien nu ook...

[1:02:49] Ja, dat die echt op de tocht staan, ook met betrekking tot de bezuinigingen.

[1:02:54] Dus ik was heel erg benieuwd, hoe gaat de BBB zich inzetten, de tanden erin zetten, om ervoor te zorgen dat voorzieningen in de regio ook blijven, in plaats van dat ze verdwijnen.

[1:03:09] Mevrouw Weijenas.

[1:03:10] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[1:03:12] Ik heb dat natuurlijk zelf ook van dichtbij meegemaakt.

[1:03:14] Ik ben tien jaar gemeenteraadslid geweest in een kleine gemeente.

[1:03:17] Dus ik weet ook hoe het daar werkt.

[1:03:19] En wat ook een heel belangrijk onderdeel daarvan is, is de kwestie wonen.

[1:03:25] Als ik zag dat Zuid-Limburgers jarenlang een krimpgebied, de gemeente waar ik vandaan kwam, daar mocht niet gebouwd worden.

[1:03:32] Alle jongeren...

[1:03:33] Die konden geen woning meer vinden.

[1:03:34] Dus het gros vertrok richting de Randstad.

[1:03:37] Daar waren de betere banen, daar waren de huizen.

[1:03:40] En ik denk wel dat we het plaatje breder moeten bezien dan alleen maar de voorzieningen.

[1:03:45] Want het een hangt natuurlijk ook wel met het ander samen.

[1:03:48] En tot nu toe vragen we echt heel veel aandacht voor die regio.

[1:03:52] Ik ben heel blij dat die regio ook eindelijk weer op de agenda staat.

[1:03:56] Want dat is in ieder geval wel echt al een stap in de goede richting.

[1:04:00] We zijn er nog niet.

[1:04:02] Maar ik denk wel dat we in ieder geval met die regio die wel weer op de kaart gezet wordt, dat we wel al hele goede stappen zetten.

[1:04:13] Voorzitter, ik denk dat de regio, die zat natuurlijk ook, vorige kabinet, elke regio telt komt er ook, die zat er al wel in de netvlies.

[1:04:21] Dus daar is ook keihard aan gewerkt.

[1:04:22] Dus het is echt niet, met alle respect aan dat de BBB nu aan tafel zit.

[1:04:29] Mijn vraag gaat meer over, hoe gaat u dat nou concreet doen?

[1:04:32] Want u heeft niet aan de voorkant,

[1:04:35] goed onderhandeld om te zorgen dat u geld hebt, budget hebt... om ook nu een vuist te maken en ook te zorgen dat we nu aan de slag gaan... in plaats van nog praten en niet weten wanneer we gemeente zekerheid kunnen geven.

[1:04:51] Mevrouw Weijners.

[1:04:53] Ja, dankjewel meneer de voorzitter.

[1:04:54] Dat debat over de gemeentefinanciën is natuurlijk ook al eerder uitvoerig gevoerd in deze Kamer.

[1:05:01] Dat wil ik eigenlijk niet overnieuw doen.

[1:05:04] Het gaat erom wat ons betreft dat we gewoon kritisch moeten kijken naar de taakstellingen en de doelen die gemeentes hebben.

[1:05:10] En ook de ambities en of we daar wellicht ook in moeten gaan bijstellen.

[1:05:16] Wij vinden in ieder geval de regio echt superbelangrijk.

[1:05:19] Ik weet ook van binnenuit hoe belangrijk dat die is.

[1:05:22] Ik heb vanochtend nog bij het VRO-debat over de staat van de volkshuisvesting nog drie moties ingediend om concreet iets te doen voor die regio.

[1:05:31] Dus ik hoop eigenlijk dat ik daarvoor ook weer een brede steun in de Kamer kan krijgen.

[1:05:38] Komt er een vervolgvraag?

[1:05:40] Nee, voorzitter.

[1:05:41] Er wordt inderdaad gerefereerd van het debat vanuit de gemeentefinanciën.

[1:05:45] Dat hebben we eerder gehad.

[1:05:47] Ik bedoelde heel erg op de NPVR.

[1:05:50] De gemeentefinanciën komt 26 maart.

[1:05:52] Dan hebben we weer een debat daarover.

[1:05:54] En ik was gewoon benieuwd.

[1:05:56] Er is op dit moment gewoon geen budget voor gefinancierd.

[1:05:59] Dus u kunt inderdaad wel allerlei moties hebben...

[1:06:03] Maar als er geen geld is, dan kun je geen stap zetten.

[1:06:06] Dus wat gaat u doen om ervoor te zorgen dat dit van plaatjes en een mooie glossy document, zeg maar, naar echt concrete uitwerkingen in de regio?

[1:06:19] Dank voor uw verduidelijking.

[1:06:21] Mevrouw Weijenas.

[1:06:23] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[1:06:24] Volgens mij is er zeker wel budget om binnen het ministerie te wonen.

[1:06:30] En kunnen daar ook wel concrete stappen gezet worden.

[1:06:37] Misschien kunt u het ministerie nog toevoegen.

[1:06:40] Volkshuisvesting en ruimtelijke oordening, meneer de voorzitter.

[1:06:44] Goed, tot slot, want ik was bijna aan het einde van mijn betoog.

[1:06:48] Leefbaarheid van de regio en ook van het platteland is echt superbelangrijk.

[1:06:53] Ik heb het al toegelicht.

[1:06:54] Ik kom zelf uit de regio.

[1:06:55] Ik weet hoe het is om daar te wonen.

[1:06:57] Een leefbaar platteland is essentieel.

[1:07:00] En ik vind het heel belangrijk dat daar heel veel oog voor is.

[1:07:03] Vanuit Den Haag.

[1:07:05] Zoals ik al zei, dit is mijn eerste commissiedebat bij Binnenlandse Zaken.

[1:07:09] En ik zal dit dossier zeker de komende tijd kritisch gaan volgen.

[1:07:12] Dank u wel.

[1:07:16] Ja, nou dan gefeliciteerd met het eerste debat en het mooie verhaal.

[1:07:20] De vraag die ik u nu ga stellen, die is niet vervelend bedoeld.

[1:07:25] Maar ja, we moeten altijd een beetje voorzichtig omgaan met ons tijd.

[1:07:28] We hebben maar vier of vijf minuten spreektijd en een beperkt aantal interrupties.

[1:07:31] En in de tweede termijn is het ook weer beperkt.

[1:07:33] Dus ik doe het hier en nu maar even.

[1:07:35] Want ik probeer even te begrijpen.

[1:07:36] Kijk, wij vinden de BBB altijd een waardevolle bondgenoot als het gaat over de regio.

[1:07:40] Dus ik ben even benieuwd wat er in uw hoofd omging toen u zeg maar uw eerste interruptie bedacht.

[1:07:46] aan mij over de motie.

[1:07:48] Dus dat probeer ik even te begrijpen.

[1:07:50] En mijn concrete vraag aan mevrouw Wajenas is... toen ze dit bedacht, dat ze dit zou gaan doen... heeft ze toen ook even het stuk teruggekeken in de plenaire zaal?

[1:07:59] En heeft ze toen ook even de stemverklaring... die het nieuw sociaal contract heeft afgelegd... over deze motie teruggekeken?

[1:08:05] En zo nee, waarom niet?

[1:08:08] Nee, dat is gewoon even de vraag.

[1:08:11] Het gaat misschien iets te ver, mevrouw Schikor.

[1:08:13] Mevrouw Weijndas.

[1:08:15] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[1:08:18] De heer Soeber voelt zich volgens mij erg aangevallen door mijn vraag, maar zo was hij helemaal niet bedoeld.

[1:08:24] Het ging erom dat we hadden gevraagd om te vergaderen in de regio.

[1:08:28] Ik zou het heel mooi vinden als we daar uiteindelijk in de plenaire zalen door de portallige kamer een meerderheid voor kunnen vinden.

[1:08:37] En ik was gewoon misschien benieuwd of NSC toch bereid zou zijn om onze motie te steunen.

[1:08:42] Dus ja, vandaar mijn vraag.

[1:08:45] Meneer Soeboer.

[1:08:47] Nou, het is bijna weer aan, denk ik.

[1:08:50] Maar u heeft het niet teruggekeken, dus is mijn conclusie.

[1:08:52] Maar dan gaan we er gezellig over doorpraten, mevrouw Weijenas.

[1:08:57] En dan is de conclusie van mevrouw Jacob dat het hartstikke aan is.

[1:09:00] En wat mij betreft geldt dat voor de hele commissie, want dit moeten we met elkaar doen.

[1:09:04] Dit soort conclusies mag de voorzitter niet trekken.

[1:09:06] Mevrouw Wijngas.

[1:09:07] Ja, korte reactie nog van mijn kant.

[1:09:10] Nou ja, laten we daar graag een keer over doorpraten.

[1:09:13] En wie weet komt het dan toch echt nog een keer tot een vergadering in de regio.

[1:09:17] Want dat zou het mooiste resultaat zijn.

[1:09:20] Dank u wel.

[1:09:20] Meneer Vlag.

[1:09:22] Ja, voorzitter.

[1:09:23] Belangrijk dat bij een debat over de regio's zoveel regio's in dit huis aanwezig zijn.

[1:09:27] De tribune zit eigenlijk helemaal vol.

[1:09:30] En dan hebben we ook nog het Zeeuws diner in Nieuwspoort.

[1:09:33] En dat noem ik even omdat ik, net als collega Kamminga, ook daar aanwezig wil zijn.

[1:09:38] Dus een deel van dit debat hier niet zal zijn.

[1:09:40] Dat is geenzins uit de gebrek aan interesse, maar meer aan het spreiden van mijn aandacht over alle regio's.

[1:09:46] Voorzitter, dit kabinet zoekt de grens op.

[1:09:49] De ministers gaan tot het randje.

[1:09:52] Nadat minister Uitermark in december al 11 regio's aan de grens had aangewezen om langjarig afspraken te maken, heeft minister Keijzer nu 16 regio's toegekend, waarbij ook gekeken is naar grensregio's en andere.

[1:10:06] Allereerst wil ik de regio's feliciteren die in de prijzen zijn gevallen.

[1:10:10] Heel mooi dat het Rijk op deze wijze ondersteuning biedt aan gebieden die buiten de Randstad liggen.

[1:10:15] En niemand zal ontkennen dat de regio's aan de rand van Nederland grote maatschappelijke en economische opgaven hebben.

[1:10:21] Naast de elf en de zestien regio's die nu blij zijn met deze aandacht, zijn er helaas ook regio's teleurgesteld.

[1:10:28] Ook daar is hard gewerkt aan een regionaal plan voor brede welvaart.

[1:10:31] Maar de hulptroepen bleven uit.

[1:10:34] Daar zit meteen een grote zorg van de SGP.

[1:10:35] De kloof tussen de regio's met en zonder extra ondersteuning kan de komende vier of zelfs twintig jaar gaan groeien.

[1:10:44] Sommige regio's zitten gebakken door hun deelname in wel drie programma's, terwijl anderen het met nul moeten doen en hun opgaven niet bepaald nul zijn.

[1:10:53] Hoe gaat het kabinet voorkomen dat er een kansenkloof ontstaat tussen regio's?

[1:10:58] Voorzitter, de SGP ziet graag dat het kabinet bij de uitwerking van de verschillende regio's onderzoekt hoe ook andere regio's kunnen profiteren van langjarige samenwerking.

[1:11:07] Want als echt elke regio telt, zou het Rijk toch tenminste aan elke regio de hand moeten rijken.

[1:11:12] Het gaat dan niet allereerst om geld, maar om de mogelijkheden om in samenwerking tussen overheden periodiek en structureel uitdagingen en problemen te kunnen bespreken en aanpakken.

[1:11:23] Laat de energie die in de afgelopen maanden in alle regio's is geleverd niet verloren gaan.

[1:11:28] De training is voorbij, zou ik zeggen.

[1:11:30] De wedstrijd gaat nu beginnen.

[1:11:33] Daarmee doel ik op het middel van de regio deal uiteraard.

[1:11:35] Om een beginnetje te maken wijs ik daar dus nog even op.

[1:11:39] Dat is een mooi zak geld voor de komende vier jaar, maar hoe voorkomen we dat de wagen daarna stilstaat?

[1:11:44] Wil het kabinet verkennen hoe de afstemming en afspraken van deze zesde trans langer kunnen doorwerken?

[1:11:50] Om echt blijvend verschil te maken voor de toekomst.

[1:11:53] Welke rol ziet de minister van zichzelf weggelegd daarin?

[1:11:56] Dan, voorzitter, de werkgelegenheid van de Rijksoverheid.

[1:11:58] Dat is een belangrijke speler die kan scoren voor de regio.

[1:12:02] Het is mooi dat er procedurele afspraken zijn hoe het kabinet zich hiervoor wil inspannen, maar uiteindelijk telt wat er onderaan de streep voor de regio's uitkomt.

[1:12:10] De gemeente Doetinchem, volgens mij is de burgemeester hier ook aanwezig, geeft bijvoorbeeld heel concreet aan dat zij de aangewezen plek zou zijn voor een dienst voor landbouwinnovatie.

[1:12:20] Gaat het kabinet bij de uitwerking van de regio's dan heel concreet knopen doorhakken welke organisatie waar terechtkomt?

[1:12:27] En worden die knopen in de tweede helft van 2025 doorgehakt?

[1:12:31] Vindt de minister ook dat naast de verdeling van rijkswerkgelegenheid per provincie ook heel specifiek in de gaten moet worden gehouden hoe de verdeling uitpakt voor de vitale regio's?

[1:12:40] In de brieven wijst het kabinet herhaaldelijk op de toegevoegde waarde van rijksontmoetingspleinen in de provincies.

[1:12:48] Ik wil daar geen kwaad woord over zeggen, maar je gaat niet studeren om later op het Rijksontmoetingsplein te werken.

[1:12:54] Dus kan de minister bevestigen dat dit geen volwaardig alternatief kan zijn voor serieuze Rijkswerkgelegenheid?

[1:13:01] Het kan volgens de SGP niet zo zijn dat Drenthe bijvoorbeeld voorlopig tevreden moet zijn omdat er in Assen zo'n plein is geopend.

[1:13:09] Voorzitter, de inzet voor de vitale regio's moet goed afgestemd zijn op de projecten voor grensoverschrijdende samenwerking.

[1:13:14] In grensregio's zoals Zeeuws-Vlaanderen kun je alleen succesvol werken aan leefbaarheid als de Belgen erbij betrokken worden.

[1:13:22] Kan de minister bevestigen dat dit uitdrukkelijk de bedoeling is?

[1:13:25] Een belangrijke voorwaarde is daarbij dat de middelen uit de interrechtfondsen van de EU beschikbaar blijven.

[1:13:30] Is dit de inzetting van het kabinet in Brussel?

[1:13:33] Gaat de minister als coördinerend bewindpersoon bewaken dat deze middelen daadwerkelijk beschikbaar blijven voor leefbaarheid in de grensregio's?

[1:13:41] Tot slot wil ik een harte kreet laten horen over het belang... dat de regioplannen van het kabinet maatschappelijke wortels hebben.

[1:13:48] Het baart me zorgen dat in de uitwerking tot nog toe... vooral veel overheden en adviesbureaus aan tafel lijken te zitten.

[1:13:54] Dat heeft ook alles te maken met de opzet van die programma's.

[1:13:57] Daardoor klinkt de stem van de samenleving maar beperkt door.

[1:14:01] Daar zijn de regioplannen niet voor bedoeld...

[1:14:05] Maar de inbreng van ondernemers uit het centrum en de dorpsorganisatie uit de wijk verdienen een plek.

[1:14:10] Ik hoor graag hoe de minister de schijnwerpers meer gaat richten op de wereld van de gewone mannen en vrouwen in de regio.

[1:14:17] Dank u wel.

[1:14:18] Mevrouw Pikker.

[1:14:20] Ja, voorzitter, dank u wel.

[1:14:22] De aanleg van de Lelylijn wordt voortgezet.

[1:14:25] De bereikbaarheid van het landelijk gebied wordt verbeterd door het busvervoer tussen dorpskernen op het platteland te versterken.

[1:14:32] Prioritair knelpunt in het openbaar vervoer is de Neder-Saxonlijn.

[1:14:36] Nationaal beleid wordt getoetst aan de regionale praktijk.

[1:14:40] Voorzitter, dit hadden echt zinnen uit het ChristenUnie verkiezingsprogramma kunnen zijn.

[1:14:44] Maar ze staan in het hoofdlijnenakkoord en daar zijn we natuurlijk blij mee om die te lezen.

[1:14:47] Want het laat zien dat dit kabinet hecht aan het belang van de regio.

[1:14:50] Dat het niet één programma is, maar dat het meer is.

[1:14:53] Alleen...

[1:14:55] Als je iets opschrijft, dan moet je het ook gaan betalen.

[1:14:58] En eerlijk gezegd is dat wel iets waar wij met smart op zitten te wachten.

[1:15:02] Want als je iets opschrijft, als je een belofte doet, dan moet je hem nakomen.

[1:15:06] En voorzitter, het is op dit moment nog net niet pijnlijk.

[1:15:09] Want het zijn stuk voor stuk beloftes waarvan ik echt hoop dat ze gaan gebeuren.

[1:15:12] De regio zit er om te springen.

[1:15:14] Maar het komt er nu wel op aan.

[1:15:16] Regio's waar al jarenlang wordt gewacht op investeringen in leefbaarheid en het OV.

[1:15:21] Om een einde te maken aan de spiraal van verschraling.

[1:15:24] En voorzitter, ik weet heel goed dat deze minister niet verantwoordelijk is voor de aanleg van spoorlijnen.

[1:15:29] Daar zal ik haar niet hard op vallen.

[1:15:31] Maar ik weet wel dat dit kabinet aan de ene kant zegt elke regio telt en we moeten investeren in de regio.

[1:15:37] Maar anderzijds tot nu toe niet aangeeft wanneer dat geld dan komt en hoe dat geld opzij geschoven gaat worden.

[1:15:43] En voorzitter, het is goed te zien dat het kabinet nog deze week vol trots de zesde tranche van de regio-deals presenteert.

[1:15:49] Wat mij betreft echt een goed voortvloeisel zoals we dat in Rutte 3, Rutte 4 hebben ingezet.

[1:15:55] En dat is heel goed voor al die regio's.

[1:15:58] Dit was de laatste ronde.

[1:16:00] En nog een mooi afscheidscadeau is eigenlijk aan al die 16 regio's, ook al begonnen bij het vorige kabinet.

[1:16:06] En als het aan dit kabinet ligt, is het wel de vraag hoe gaan we dan verder echt investeren in die regio's?

[1:16:12] Of was het de laatste ronde?

[1:16:13] Dat zal toch niet voorzitten.

[1:16:15] We moeten toch niet gaan van elke regio telt naar elke regio telde.

[1:16:20] Datzelfde geldt voor het lokaal openbaar vervoer.

[1:16:22] Dankzij de inzet van de ChristenUnie is er vorig jaar 300 miljoen geïnvesteerd in de beschikbaarheid en betaalbaarheid van OV in de regio.

[1:16:30] De bezuiniging van dit kabinet op de spuks draait dat echter weer fors terug, waardoor dorpen als Schipluiden, Rokkanje, Eelpedam keihard geraakt worden.

[1:16:39] En wat gaat deze minister daaraan doen?

[1:16:41] Bovendien zijn er nog steeds grote verschillen tussen regio's.

[1:16:44] Terwijl de prijzen voor buskaartjes gelijk zijn gebleven, zijn de prijzen op de waddenveren met ruim 8% gestegen.

[1:16:50] Onuitlegbaar, want er is geen alternatief.

[1:16:53] Wil de minister zich inspannen om de waddenveren ook aan te merken als OV?

[1:16:57] Kan zij dat aandragen bij haar collega van INW?

[1:16:59] Dan de langjarige agenda's.

[1:17:01] Meerdere collega's hebben het erover gehad.

[1:17:03] Er is geen cent voor gereserveerd.

[1:17:05] Ik ben heel benieuwd wanneer gaat het kabinet van holle beloftes stevige daden maken.

[1:17:10] Voorzitter, mijn collega's hebben al meerdere dingen gezegd over de Rijkswerkgelegenheid.

[1:17:14] En ik sluit me daar van harte bij aan.

[1:17:16] Ik wil er afronden.

[1:17:17] Is dat goed?

[1:17:18] Ja?

[1:17:20] Ik kom met mijn slotvraag en die gaat over de burgerbetrokkenheid.

[1:17:23] In de Kamerbrief van de minister staat dat signalen uit de praktijk van mede-overheden of vanuit het leven van inwoners meegenomen moeten worden bij het maken en wijzigen van beleid.

[1:17:33] Prachtige zinnen, goede ambitie, maar kom dan niet aan met heel veel adviesbureaus, maar zet deze mensen echt een tafel.

[1:17:39] De dorpen, de gemeenteraden, de ruggengraat van onze samenleving.

[1:17:42] Kan de minister laten zien hoe ze dat gaat doen?

[1:17:44] Dank u wel.

[1:17:47] Ja, dank voorzitter.

[1:17:48] En dank ook natuurlijk aan mevrouw Bikker voor haar warme betoog, zou ik bijna zeggen.

[1:17:53] We hebben denk ik ook in het verleden, overigens geldt dat voor veel van u hier aan tafel, ons hart ingezet voor de regio.

[1:17:59] En ook in de vorige kabinetten daar ook hard aan getrokken dat dat oog er voldoende op lag.

[1:18:06] Wat ik nog wel afvroeg, want mevrouw Bikker heeft een vlammend betoog over de OV.

[1:18:10] Nou wil ik niks afdoen, dat is ook belangrijk.

[1:18:12] En tegelijkertijd zijn er ook in heel veel van die gebieden, ook het dorpje waar ik bijvoorbeeld woon, Zuidbroek,

[1:18:16] dan is het natuurlijk heel mooi dat je OV hebt... maar in alle eerlijkheid heb je daar ook gewoon een auto nodig.

[1:18:21] En wat ik dan toch vaak zie bij de ChristenUnie... dat er een warm pleidooi is voor meer OV... maar dat dat dan vaak weer ten koste gaat van die auto.

[1:18:28] En mevrouw Bikker moet het toch met mij eens zijn... en dat hoop ik in ieder geval dat ze dat hier kan bevestigen... dat zeker in sommige van die gebieden waar we het hier over hebben... het OV heel mooi is, moet er ook zijn... maar dat dat echt niet alles gaat oplossen... en dat we ook vooral moeten blijven inzetten op de bredere bereikbaarheid... waar nadrukkelijk ook de auto toe behoort.

[1:18:46] Ja, voorzitter, dank ook voor die vraag.

[1:18:48] Maar de ChristenUnie heeft in dit opzicht juist soms ook bijna pijnlijke keuzes gemaakt die anderen niet durven te maken.

[1:18:54] Door bijvoorbeeld het geld van de Noord-Zuidlijn, die voorlopig niet uitgegeven konden worden, in te zetten op andere plekken voor het OV.

[1:19:00] Dus ik pleit voor moedige keuzes waarin je juist ook die regio voorop zet.

[1:19:04] En als het gaat om dat autoverkeer, dat snap ik heel goed.

[1:19:07] Ik heb zelf heel lang met veel plezier op de Veluwe gewoond.

[1:19:11] En ik weet heel goed hoe het is om te wachten op de bus als je hem net gemist hebt.

[1:19:14] En hij komt pas een uur later weer.

[1:19:16] En ik weet ook heel goed dat als jouw meisje daar van 14 staat, dat je dat niet laat gebeuren als het donker wordt en dat je zelf in de auto springt.

[1:19:22] Dus ja, dat snap ik heel goed.

[1:19:24] En dat is ook de reden waarom wij zeggen, investeer in die N-wegen, die knelpunten die al heel lang liggen.

[1:19:29] Ik weet nog goed hoe ik vorig jaar het verkiezingsdebat had, juist ook bij Tubantia.

[1:19:33] Daar speelt het al jaren en daar hebben we voor aan de lat te staan.

[1:19:37] Het lastige is dat ik dat niet allemaal bij deze minister nu wilde parkeren.

[1:19:40] Maar wel als ik kijk naar de grote belofte die het kabinet doet in het hoofdlijnenakkoord.

[1:19:46] Dan ook wel zeggen van, en dan is het wel het jaar dat het erop aankomt.

[1:19:49] Want als je het nu niet gaat doen, dan is deze kabinetsperiode alweer een verloren zaak geweest.

[1:19:54] En dat is bij een kabinet dat zegt, de regio is ons kroonje wil.

[1:19:58] Laat het alsjeblieft geen glaskraaltje zijn.

[1:20:03] Ja, dank en dank ook voor die nadere toelichtingen.

[1:20:05] Goed om te horen dat mevrouw Bikker ook echt open staat voor die bredere visie op mobiliteit.

[1:20:09] Want volgens mij zit de oplossing vaak in een combinatie van alles.

[1:20:11] Dus ik zie dat dan ook een beetje als een uitgestoken hand om daarmee naar verder te kijken.

[1:20:15] Want ook als we het dan hebben over maatwerk voor die regio, dan denk ik dat de mix van alles, er horen volgens mij ook andere typen van vervoer bij, maar het gaat uiteindelijk om bereikbaarheid en niet om per definitie één middel.

[1:20:25] Maar ik hoor dat mevrouw Bikker dan ook niet zeggen.

[1:20:28] Mevrouw Bikker.

[1:20:29] Ja, voorzitter.

[1:20:30] Ik geloof heilig, maar niet heilig in één openbaar vervoermiddel.

[1:20:33] Dus geen zorgen.

[1:20:34] Dat doen we juist heel graag op een goede manier voor die regio.

[1:20:38] Maar het is wel zoals bijvoorbeeld deze coalitie zegt.

[1:20:41] Die auto-accents op het moment dat mensen veel betalen voor hun brandstof...

[1:20:45] Brengen we dat wat omlaag, dan snap ik dat.

[1:20:46] Heeft mijn partij dat gesteund.

[1:20:48] In tegenstelling tot sommige partijen die wat meer ter linkerzijde zitten.

[1:20:52] Maar zeggen we er dan ook bij.

[1:20:53] Voor mensen die afhankelijk zijn van het OV.

[1:20:55] Ook in de regio.

[1:20:57] En we zien de verschraling van de busverbindingen.

[1:20:59] Ik heb gezien hoe in stad aan het haringvliet.

[1:21:03] Wat het betekent dat de bus niet meer stopt en doorrijdt.

[1:21:05] Ja, dan willen wij daar wel in investeren.

[1:21:07] En als ik op goede overvlakken zie dat door die investering van die bikkergelden het weer lukt...

[1:21:11] om de bus langs Herkingen te laten rijden, dan maakt dat een groot verschil.

[1:21:15] En we zitten hier niet bij een INW-debat, ik weet het.

[1:21:17] Dus de minister zal ook denken, waar ben ik nu beland?

[1:21:19] En tegelijkertijd maakt het een heel groot verschil voor een vitaal platteland... als we dit ook met elkaar goed aanpakken.

[1:21:25] En daarom, ook als deze minister echt perfect werk aflevert waar iedereen van zegt... de loftrompet, dan nog als we het op die andere punten niet gefixt hebben... dan was de regio niet het kroonjuweel van dit kabinet.

[1:21:36] En dat moeten we niet laten gebeuren.

[1:21:37] Dus ik zit hier eigenlijk een beetje om deze hele commissie lekker in de actiestand te krijgen...

[1:21:41] Zodat we bij de voorjaarsnoten zeggen, ja, we hebben het met elkaar gefixt.

[1:21:44] Die regio is erop vooruit gegaan.

[1:21:49] Daarmee komen we aan het einde van de eerste termijn van de kant van de commissie.

[1:21:52] En ik kijk naar de minister.

[1:21:53] Heeft u enig idee hoe lang het gaat duren voordat u de beantwoording voor elkaar heeft?

[1:21:59] Nou, daar wordt hard aan gewerkt door de ambtenaar natuurlijk.

[1:22:02] Maar we hebben ongeveer 55 vragen gekregen van de collega's.

[1:22:06] Dus ik denk, als ik daar even serieus naar wil kijken... dat ik wel 40, 45 minuten nodig heb.

[1:22:13] Zal ik u tegemoetkomen met 50 minuten?

[1:22:16] Fantastisch, ja.

[1:22:17] Ik schors deze vergadering voor 50 minuten.

[1:22:24] Dat is tot tien over half zes.

[2:14:41] Ik heropen deze vergadering en ik meld dat de heer Krul zich excuseert.

[2:14:46] Hij is iets later.

[2:14:48] Hij verwacht om 18 uur weer aanwezig te zijn.

[2:14:51] En ik ga in deze eerste mijn naar de beantwoording van de minister.

[2:14:55] Minister.

[2:14:57] Dank voorzitter.

[2:15:00] Vandaag debatteren we over een heel belangrijk onderwerp, namelijk de regio's en de grensoverschrijdende samenwerking.

[2:15:07] Ik noem het eigenlijk zelf liever grensoverstijgende samenwerking.

[2:15:12] Het laatste debat dat we hadden met de Kamer over de regio's was 16 mei vorig jaar.

[2:15:19] Dus nog onder het vorige kabinet.

[2:15:21] En toen werd er nog heel hard gewerkt aan de opvolging van het rapport Elke regio telt.

[2:15:26] En ook de bouwstenen voor een vervolgaanpak.

[2:15:29] En de mensen op de tribune die vanuit het hele land vandaag zijn gekomen hier naar de Tweede Kamer.

[2:15:35] Die laten ook nog eens een keer extra zien hoe belangrijk dit onderwerp is en hoe het leeft in het land.

[2:15:40] En dat merk ik zelf ook.

[2:15:41] Ik ben inmiddels tien keer in de regio op bezoek geweest.

[2:15:45] En je merkt gewoon dat het heel belangrijk is voor de regio om zich gezien en gehoord te voelen.

[2:15:50] En ook de aandacht te krijgen die het verdient.

[2:15:53] Dus de oproep, hoort u de plattelandsvrouw uw haren naar achter of wat de heer Soekboer ook zei.

[2:16:00] Ik ben zelf opgegroeid in de regio.

[2:16:03] Ik ken en voel het belang van de regio ook persoonlijk.

[2:16:06] De verbondenheid die je hebt met juist je eigen omgeving waarin je opgroeit.

[2:16:11] En wat mij deugd doet is dat niet alleen dit kabinet... En zo ben ik de brief die ik uw Kamer heb gestuurd op 20 december ook begonnen.

[2:16:19] Dit kabinet gelooft in de kracht van de regio.

[2:16:22] We vinden die regio enorm belangrijk.

[2:16:25] Wat mij verheugt is om te merken dat dit eigenlijk kamerbreed... zoals u hier in de Kamer zit vandaag... heel duidelijk ook dat laat merken en voelen het belang van de regio.

[2:16:37] Wat we doen met de inzet vanuit het kabinet... zoals die is verwoord in die best wel lange brief van december...

[2:16:45] Die gaat over het nationale programma wat we introduceren, Vitale Regio's.

[2:16:49] Ik zal het verder noemen het NPVR.

[2:16:51] Eigenlijk inzetten op twee sporen.

[2:16:53] Het ene spoor betreft heel duidelijk de elf regio's... waar al een keus voor was gemaakt en waar wij verder op doorgaan.

[2:17:02] Een specifieke maatwerk inzet op die regio's.

[2:17:05] Maar het tweede spoor is...

[2:17:07] Het ontwikkelen en implementeren van een andere logica bij beleid en ook bij investeringen waarbij we meer regiogericht te werk zullen gaan.

[2:17:17] En vanuit dat spoor profiteren in principe alle regio's in Nederland.

[2:17:22] Dat vind ik ook belangrijk om hier te zeggen.

[2:17:26] Als ik dan heb over de spoor specifiek met betrekking tot de elf regio's... dan is het zo dat de regio's die daar deel van uitmaken... dat zijn de regio's, en ik noem ze maar even... want dan kan er ook geen verwarring over bestaan.

[2:17:42] Want net werd gezegd dat het oosten daar geen onderdeel van uitmaakte... maar Twente en de Achterhoek maken daar wel deel van uit.

[2:17:50] Dus de elf regio's zijn de Achterhoek, de kop van Noord-Holland... Midden-Limburg, Noord-Limburg...

[2:17:56] Noord-Friesland, Twente, Zeeuws-Vlaanderen, Zuid- en Oost-Drenthe... Zuid-Limburg, Zuidoost-Friesland en Noord- en Oost-Groningen.

[2:18:05] En met al deze regio's werken we tot rond de zomer aan een plan voor de regio.

[2:18:10] Dus de komende zes maanden, vijf maanden... zijn we bezig met het maken van een plan voor de regio.

[2:18:17] Dat is de eerste helft van dit jaar.

[2:18:19] Want de bedoeling is echt om na de brief van december... het van woord naar daad te brengen.

[2:18:24] Dus om echt eerst met de regio, en daar zal ik zo meteen de vragen ook nog op terugkomen.

[2:18:29] Er zijn veel vragen over gesteld.

[2:18:30] Hoe doet u dat nou ook met die wortels van de samenleving?

[2:18:34] Met de inwoners zal ik zo op terugkomen.

[2:18:36] Dat vind ik ook heel belangrijk.

[2:18:38] Dus die planmakerij is tot aan de zomer.

[2:18:40] En vanaf de zomer tot aan het eind van het jaar gaan we in de tweede fase.

[2:18:45] En worden er concrete uitvoeringsplannen uitgewerkt.

[2:18:50] Daarbij richten we ons op die drie doelstellingen uit elke regio telt, die ook al door de Kamer net zijn benoemd.

[2:18:57] Ik vind het belangrijk om te zeggen, er is veel om trots op te zijn in de regio, maar er zijn ook echt wel de nodige zorgen.

[2:19:06] werden gedeeld niet alleen door inwoners, zorgwerknemers, onderwijzers en lokale ondernemers in de zogenoemde regio-dialogen.

[2:19:14] Want sinds het vorige Kamerdebat en nu hebben er in bijna alle regio's behalve Groningen regio-dialogen plaatsgevonden, waren dialogen van vaak twee dagen, waarin in breed verband, en daar waren ook inwoners bij betrokken, is gesproken over de zorgen uit de regio.

[2:19:33] Die zijn meestal regionaal, maar soms ook speelt de grens met een buurland daar een rol in.

[2:19:39] En daarom wordt ook de samenwerking, onze samenwerking die we hebben met de autoriteit in onze buurlanden, dus Noord-Rijnwest-Valen, Wallonië, Vlaanderen en Neder-Saxen, onze samenwerking over de grens wordt ook onveranderd voortgezet.

[2:19:55] Dan is het ook door de Kamer net wel genoemd, de opgaves waar we voor staan zijn echt niet op te lossen met geld alleen.

[2:20:04] Een andere blik en ook een warme samenwerking is daarvoor nodig.

[2:20:08] En voor het Rijk ligt daarnaast een taak om een goede verbinding te leggen tussen de Rijksprogramma's die al lopen in de elf regio's.

[2:20:16] Kijk naar de elf regio's en zijn het allemaal regio's die ook in het verleden al een regio deal hebben gehad of recent de regio deal hebben toegekend gekregen.

[2:20:28] Wij willen de verbinding leggen tussen alle programma's die er op dit moment al lopen en dat juist samenbrengen en verbinden met de regio's.

[2:20:44] Dan op het tweede spoor, de beleids- en de investeringslogica.

[2:20:48] Het kabinet wil dus die beleids- en investeringslogica anders gaan vormgeven.

[2:20:53] En departementen werken daarom aan een fundamentele beweging met de aanpassing van eigen beleid en investeringen voor belangrijke regionale opgaven.

[2:21:01] Ik vind het heel belangrijk dat we de signalen uit de praktijk daaraan gaan verbinden.

[2:21:06] En ook om te zeggen dat de brede welvaart het uitgangspunt vormt van het denken.

[2:21:12] En van beleidskeuzes.

[2:21:15] En de komende tijd komen er vanuit diverse collega's uit het kabinet voorstellen op specifieke thema's.

[2:21:22] Ik zal er zometeen nog iets specifieker op ingaan.

[2:21:25] Maar de brief van december is natuurlijk afgestemd in het kabinet, in de ministerraad.

[2:21:32] Heeft de steun van het hele kabinet.

[2:21:34] En ook het expliciete commitment van meerdere ministeries.

[2:21:37] Juist de ministeries die betrokken zijn...

[2:21:39] ...om de regio plannen verder ook te helpen bloeien.

[2:21:45] Zo wordt vanuit INW de mogelijkheid om bereikbaarheidsdoelen op te stellen verkend.

[2:21:50] Voor de periode tot 2028 is een geografische spreiding opgenomen... ...als een van de hoofdcriteria voor de basisinfrastructuur vanuit OCW.

[2:22:01] En zo worden meer voorbeelden in de Kamerbrief van december ook genoemd.

[2:22:07] De diversiteit aan beleidsterreinen waar dit speelt... laat zien dat er brede aandacht voor de regio nodig is... dan alleen in deze commissie.

[2:22:15] En ik nodig uw Kamer... Het is echt een samenspel.

[2:22:19] Dit kabinet zet zich in, uw Kamer zet zich in, de regio zet zich in.

[2:22:23] We komen echt met een concreet plan dit jaar...

[2:22:27] En zoals ik net aangaf, dit vergt samenwerking van meerdere departementen en ook overstijgen tussen integraal.

[2:22:39] En dat betekent ook dat u als Kamer natuurlijk een mooie kans heeft om bij de diverse vakcommissies steeds hier aandacht voor te vragen.

[2:22:49] Dus gewoon wat mij betreft de NPVR-vraag te stellen in de respectieve vakcommissies.

[2:22:58] We zetten dus in met het doorontwikkelen van de beleids- en investeringslogica.

[2:23:02] En het aan de voorkant beter rekening houden met de regionale eigenheid.

[2:23:07] Het opsporen en bespreekbaar maken van dingen die beter kunnen.

[2:23:10] En waar dat nodig is, ook het aanpassen van beleid.

[2:23:12] En het liefst zo vroeg mogelijk in het proces.

[2:23:15] Ik onderbreek u voor een interruptie van mevrouw Schepel.

[2:23:19] Dank voorzitter.

[2:23:21] Dank ook voor het betogen van de minister.

[2:23:24] Ook mijn betrekking tot het belang van de regio.

[2:23:27] En ook dat ze de regio goed kent.

[2:23:32] Ik wil even terugkomen op het voorbeeld van het samenspelen.

[2:23:35] En met het concrete plan om dit jaar mee te komen.

[2:23:40] U heeft het inderdaad terecht over samenwerking.

[2:23:42] Dat is natuurlijk ontzettend belangrijk.

[2:23:46] Maar het is ook belangrijk dat er ook wel duidelijkheid is over de financiering.

[2:23:51] Je kunt inderdaad wel samenwerken, maar met wat voor geld ga je het dan doen?

[2:23:57] De minister gaf aan dat het vergt vanuit de Kamerleden... om ook druk te zetten op de eigen vakcommissies.

[2:24:04] Ik weet niet of ik het goed heb begrepen, maar geeft de minister dan aan... dat wij dan met de pet rond moeten om geld op te halen?

[2:24:13] Ik hoor graag uitleg.

[2:24:14] Meneer de minister.

[2:24:17] Dank voor de vraag, want zo is het niet bedoeld.

[2:24:19] En daar kom ik zo meteen ook op, want er zijn een heleboel vragen over gesteld, over de middelen die hier bij horen of niet bij horen.

[2:24:28] Daar zal ik zo meer over zeggen.

[2:24:30] Het is zeker niet de bedoeling dat ik u langs de vakcommissie stuur om met de pet rond te gaan.

[2:24:34] Nee, maar om steeds op de goede momenten aandacht te vragen voor het aspect van hoe werkt dit wat we aan het doen zijn in onze eigen vakcommissies uit in de regio.

[2:24:45] Dat is de vraag die u als Kamer bij alle vakcommissies kunt stellen.

[2:24:50] Dus dit gaat niet over geld.

[2:24:51] Dit gaat over die andere manier van nadenken... over hoe werken onze wettenregels en beleid uit in de regio.

[2:24:58] En is de regio wel voldoende meegenomen aan de voorkant van het proces?

[2:25:03] Mevrouw... U bent door uw beantwoording van de instructie heen.

[2:25:08] Mevrouw Weijenassen.

[2:25:09] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[2:25:12] De eerste vraag is, ik hoor de minister nu zeggen, ik wil eigenlijk een beetje op twee sporen gaan werken.

[2:25:16] Het ene spoor is die elf regio's waar we het vandaag uitgebreid over hebben gehad.

[2:25:20] En het tweede spoor is voor die overige regio's ga ik nu in de eerste helft aan de slag.

[2:25:24] En de tweede helft wil ik concrete doelstellingen ook gaan stellen en tot afspraken komen.

[2:25:30] Ik was benieuwd hoe ze de Kamer hierin wil gaan meenemen.

[2:25:34] Minister.

[2:25:37] Ik weet niet of ik de vraag nu goed gehoord heb, maar het plan van dit jaar is om tot aan de zomer voor die elf regio's tot een plan te komen.

[2:25:45] En om dan in de tweede helft voor die elf regio's tot een uitvoeringsagenda te komen.

[2:25:50] En daar zal ik u in meenemen, want ik zal in de tweede helft van dit jaar de Kamer informeren over de voortgang.

[2:26:02] Is dat dan kwartaal drie of vier?

[2:26:07] Minister.

[2:26:18] Er zit een knip rond de zomer.

[2:26:20] Dus tot de zomer hebben we nodig om de plannen samen met de regio's op te stellen.

[2:26:26] En na de zomer hebben we nodig tot het einde van het jaar om ook daadwerkelijke uitvoeringsagenda's op te stellen.

[2:26:36] Misschien is het handig als uw Kamer de Voortgang daarvan goed wil mee kunnen kijken.

[2:26:42] Dat we na die eerste fase, dus de planmakingsfase, dat ik dan een voortgangsbrief naar de Kamer stuur.

[2:26:50] Mevrouw Beke.

[2:26:52] Ja, voorzitter.

[2:26:52] Ik heb een paar keer daarbij aandacht gevraagd.

[2:26:55] Ook voor het feit hoe dat te betalen.

[2:26:57] Het viel me ook nog op.

[2:26:58] Ook als ik kijk hoe andere ambtenaren van andere departementen adviseren.

[2:27:03] Dat er ergens een beetje de schucht rijdt is om niet te veel verwachting te verwekken.

[2:27:07] Omdat er op dit moment nog onvoldoende financiën voor vrijgemaakt kunnen worden.

[2:27:12] Het lijkt me wel goed dat de Kamer ook weet heeft van de financiële claim, omdat je dan bij Prinsjesdag en de begroting ook in het najaar zo nodig verschuivingen kan doen.

[2:27:20] Ik hoop natuurlijk dat de minister daar perfect uit gaat komen met het kabinet.

[2:27:23] Maar mocht deze Kamer nog reden zien om her en der wat aan te dikken, dan moet dat wel bekend zijn bij Prinsjesdag.

[2:27:32] Minister.

[2:27:33] Nee, ik snap de vraag.

[2:27:35] Wat ik aangeef met het proces wat we voor ogen hebben en ook samen doen natuurlijk met die elf regio's, daar hebben we tijd voor nodig tot de zomer om het plan te maken.

[2:27:43] En dan de uitvoeringsagenda, daar hebben we de tweede helft van het jaar voor nodig.

[2:27:48] ...betekent ook dat het te vroeg is om al op een eerder moment eigenlijk duidelijk te hebben... ...wat dat betekent in termen van financiën.

[2:27:57] Wat we gaan doen is we gaan aan de slag.

[2:27:59] En dat zal voor elke regio tot een andere uitvoeringsagenda kunnen leiden.

[2:28:05] En dus kan ik op dit moment ook nog niet zeggen wat daar financieel voor nodig is.

[2:28:09] Het is ook maar helemaal de vraag wat er precies financieel nodig is...

[2:28:14] ...het niet primair een financieel vraagstuk is, maar veel meer... ...waar ligt de behoefte van de regio?

[2:28:20] Wat is er per regio nodig?

[2:28:21] Dat gaan we met elkaar in een uitvoeringsagenda zetten.

[2:28:24] Dus we brengen het echt van woorden naar een begin van daden.

[2:28:29] Maar dan weet ik ook pas wat er voor nodig is.

[2:28:33] Ik vind het mooi, het draagvlak voor de regio's, wat ik echt breed proef...

[2:28:40] Maar we zien ook andere belangrijke nationale programma's... die zonder een dubbeltje begonnen zijn.

[2:28:45] Dus we beginnen nu inderdaad niet met middelen voor de uitvoering... maar we moeten ook eerst tot die uitvoeringsagenda komen.

[2:28:52] Wat ik wel doe, uit de eigen middelen die ik heb op mijn ministerie...

[2:28:57] Nieuwe middelen die ik heb vanuit de envelop voor goed bestuur... reserveer ik bijna 4 miljoen, 3,8 miljoen... om verdeeld over die elf regio's per regio een bedrag van 350.000 euro... gaat er naar die regio's in de vorm van decentralisatieuitkeringen... zodat de regio's zelf ook echt die plannen kunnen maken.

[2:29:19] Via een decentralisatieuitkering, zodat die ook...

[2:29:22] zo min mogelijk verantwoordingslasten meebrengt.

[2:29:25] Ja, dat zijn natuurlijk middelen primair bedoeld voor het proces, dat is waar.

[2:29:30] Maar we hebben het proces ook eerst nodig om vervolgens te kunnen komen tot die uitvoering.

[2:29:35] Mevrouw Bikker.

[2:29:37] Ja, voorzitter, maar er is ook al veel gebeurd in de regio's.

[2:29:39] Er is veel op poten gezet.

[2:29:41] Ik was pas nog in de Achterhoek... waar ik ook gewoon zag hoe er al heel veel juist op gang is gebracht.

[2:29:46] En dan zou ik het heel jammer vinden als we een soort... met die 350.000 euro...

[2:29:53] Ja, hoe zou ik het vergelijken?

[2:29:54] Een soort stoofpan hebben waarin nog een klein beetje suddervlees zit... wat daar dan maar warm moet blijven in de hoop dat we er later weer een schep op gaan doen.

[2:30:00] Maar dat ook niet zeker weten.

[2:30:02] En vandaar mijn zorg is dat we eigenlijk hiermee een jaar verliezen.

[2:30:06] Waar ik heel goed snap dat de minister zegt... ik ga niet eerst al zeggen iedere regio krijgt zoveel miljoen... want dan, voor je het weet, teken je ook in met bedragen waarvan je denkt... dit is niet nuttig.

[2:30:15] Dus ik snap heel goed dat de minister zegt... ik wil die inhoud leidend laten zijn.

[2:30:18] Maar je hebt wel een soort bandbreedte nodig.

[2:30:21] Of we zijn een jaar verloren.

[2:30:22] En dat zou ik heel spijtig vinden.

[2:30:23] Dus kan de minister tenminste een bandbreedte, een indicatie geven van wat ze verwacht.

[2:30:28] Hoe we dat gaan dekken, zodat ook een regio vooruit kan denken.

[2:30:31] En op het moment dat je iets in de lucht wil houden.

[2:30:32] Dat je denkt, ik wil mijn pannetje op het vuur toch wat steviger gevuld houden.

[2:30:35] Dat je ook een indicatie hebt.

[2:30:37] Dat heb ik met gerechtvaardigde verwachtingen.

[2:30:42] Nee, dat is nog niet de keus die er nu ligt.

[2:30:45] Er zijn vanuit het hoofdlijnenakkoord... geen extra middelen voor dit programma toegekend.

[2:30:55] Maar zoals ik zei, veel grote nationale programma's... zijn ook begonnen zonder een dubbeltje.

[2:31:00] Voor mij is echt belangrijk dat we eerst...

[2:31:02] samen met de regio plannen maken, plannen die passen bij de regio... en dat we die tot een uitvoeringsagenda brengen.

[2:31:08] En dat brengt ons gewoon naar het eind van het jaar.

[2:31:10] Dan is er niet niks gedaan, dan is er een heleboel gedaan.

[2:31:13] En in sommige regio's kan dat wellicht sneller.

[2:31:17] Maar dit is de planning hoe die nu is voorzien... waarbij we natuurlijk gebruik maken van bijvoorbeeld die regio's... waar in het kader van de regio-deals al een structuur ligt... en die regio's die al wat verder zijn...

[2:31:30] Dat we daar natuurlijk verwachten dat we met de nodige snelheid tot ontwikkeling kunnen komen.

[2:31:36] Maar het is op dit moment echt te vroeg om te zeggen hoeveel centen er al bij moeten.

[2:31:41] Ook nog wel leuk om te zeggen, ik heb twee mensen meegenomen die er in de eerste termijn niet zaten.

[2:31:46] Ook om ze even bij u op het netvlies te brengen.

[2:31:49] Dat is onze programma-manager van het nationaal programma, moet ik goed zeggen.

[2:31:58] NPVR-manager en daarnaast van de regio-deals de programma-directeur.

[2:32:06] Want ik ben er ook trots op.

[2:32:09] We maken er echt ernst van.

[2:32:12] Dus dit is niet alleen notenschrijven, plannen maken.

[2:32:15] Nee, ik heb op mijn ministerie...

[2:32:17] wel een heel team zitten van wel tien mensen die actief als regioadviseurs de regio ingaan en de verbinding gaan zoeken.

[2:32:25] Echt gaan helpen met het maken van die plannen en het verbinden.

[2:32:30] En daarnaast worden er ook tien, nee elf hoge ambtenaren zullen optreden als rijksvertegenwoordigers.

[2:32:42] En op die manier worden ook de

[2:32:45] Alle ministeries aangehaakt.

[2:32:47] Zij zullen ook met elkaar werken in een klankbordgroep.

[2:32:50] Dus van onze kant wordt er flink op ingezet.

[2:32:55] Maar we hebben echt die tijd nodig om tot een praktische, concrete uitwerking van regioplannen te komen.

[2:33:02] Van plannen voor de regio te komen.

[2:33:06] Mevrouw Bikker.

[2:33:09] Maar als ik het dan goed begrijp, dan komt die uitwerking eind 2025.

[2:33:15] Dan hebben we de begroting voor binnenlandse zaken al behandeld.

[2:33:18] En is er in 2026 dus geen extra geld voor.

[2:33:22] Ook al zijn die plannen dan uitgewerkt.

[2:33:24] Dat zou toch bijzonder spijtig zijn.

[2:33:27] En ik hoop dat het anders is, dat ik het niet goed heb begrepen.

[2:33:31] Ik snap heel goed dat als deze minister door een coalitie op pad is gestuurd zonder extra centen, dat ze die niet kan toveren.

[2:33:36] Dat zal ik ook niet van haar vragen.

[2:33:38] Maar ik zie hier wel een Kamer die bereid is om te zeggen... we gaan er de schouders ook onder zetten.

[2:33:44] Dus mijn oproep of aanmoediging zou zijn... stel die Kamer daar in ieder geval toe in staat... als dat niet is gelukt bij de besprekingen die de coalitie in augustus zal voeren.

[2:33:55] Want het zou toch uitermate zonde zijn als we in december spreken over uitgewerkte plannen... waar geen één financiële bijlage bij ligt.

[2:34:06] Ik waardeer de gedachte achter de vraag.

[2:34:10] En tegelijkertijd, over tien maanden hebben we gewoon concrete plannen.

[2:34:17] En zijn dat ook plannen die zien op een...

[2:34:21] Een samenwerking die we langdurig aangaan voor twintig jaar.

[2:34:25] De inzet is echt anders dan bij de regio deals die natuurlijk beperkt waren in de tijd voor vier jaar.

[2:34:29] Dat we hier iets structureels langjarigs gaan doen.

[2:34:32] Echt een strategische investerings- en ontwikkelagenda voor twintig jaar.

[2:34:40] Het betekent ook gewoon dat we even tijd nodig hebben om dit goed in de startblok te zetten.

[2:34:45] Maar misschien kan ik in tweede termijn nog even terugkomen op, want ik begrijp de gedachten achter uw vraag, of ik dat op de een of andere manier kan meenemen in de brief die ik dan na de zomer stuur.

[2:34:57] Maar misschien is dat voor u ook nog te vroeg.

[2:34:58] Dus ik ga er even over nadenken.

[2:35:02] Dank voorzitter en dank aan de minister en alle vertrouwen en ik zie nog een aantal bekende gezichten ook in het feit dat uw ministerie hart aan zou trekken en een groot hart heeft voor die regio's en daar ook altijd veel inzet op pleegt.

[2:35:15] Het punt is natuurlijk vooral dat we moeten voorkomen dat uw ministerie dat in zijn eentje moet gaan doen of in haar eentje moet gaan doen.

[2:35:21] Want daar gaat het natuurlijk vaak mis.

[2:35:23] En nogmaals een prachtige stap om ook per ministerie weer iemand aan te wijzen.

[2:35:26] Want we moeten ook immers ergens beginnen.

[2:35:28] Dus ik wil ook niet te sceptisch zijn.

[2:35:30] Maar tegelijkertijd hebben we ook als ik kijk naar de opvolging van in Groningen.

[2:35:34] Dan iedereen die zegt op dat moment gaan we doen.

[2:35:36] Zetten we ons voor in.

[2:35:37] Er komt een breed programma.

[2:35:38] En vervolgens is het toch het ministerie van BZK of EZK afhankelijk van waar het ondergehangen is.

[2:35:43] Moet ik er dan maar bij zeggen.

[2:35:45] Die het hardste loopt.

[2:35:46] En vervolgens toch iedere keer weer moet vragen bij de ander.

[2:35:49] Oké, maar we gaan iets doen op de energietransitie.

[2:35:52] Jullie hadden daar toch ook fondsen voor?

[2:35:55] Kan de minister mij verzekeren dat dat nu echt anders gaat over de volle breedte?

[2:35:58] En dat ook die ministeries aan het kijken zijn.

[2:36:00] En alvast aan de voorkant meedenken naar de opgaves die er zijn.

[2:36:03] Die er liggen per regio.

[2:36:05] Hoe zij vanuit hun ministerie en ook de bestaande potten.

[2:36:07] Want volgens mij moeten we daar eerst beginnen.

[2:36:10] Hoe we dat ook alvast kunnen inzetten.

[2:36:11] Want ik zou het gewoon echt een gemiste kans vinden.

[2:36:13] Als we die stap nu niet gaan zetten met elkaar.

[2:36:16] Minister.

[2:36:18] Nou, dat is een heel terecht punt van aandacht.

[2:36:21] Niet van zorg, zeg ik erbij, maar wel een punt van aandacht.

[2:36:24] Ik denk echt dat met hoe we het nu inrichten... en ook de structuur die we eromheen zetten... met al die topambtenaren die daar vanuit verschillende ministeries... met elkaar verantwoordelijk voor worden... en ook in een klankbordgroep zitten... die de functie van rijksvertegenwoordiger hebben... die ondersteund worden door regioadviseurs... dat we echt een hele grote stap zetten...

[2:36:44] ...in die elf regio's, dan is natuurlijk de grotere vraag... ...hoe doen we dat nieuwe denken?

[2:36:48] Dat andere denken, die andere beleids- en investeringslogica... ...die moeten natuurlijk breder zijn.

[2:36:53] Juist vanuit wat we ophalen vanuit de elf regio's... ...en de structuur die daar zit... ...halen we ook een heleboel andere informatie op... ...waarmee we continu het denken ook op de departementen aan kunnen zetten... ...en hier aandacht voor kunnen vragen.

[2:37:07] Maar terecht is ook in eerste termijn... ...ik meen door de heer Krul aan mij gevraagd...

[2:37:12] Hoe zorgt deze minister dat ze voldoende doorzettingsmacht heeft?

[2:37:15] Nou, dat is een soort terugkerend thema in mijn portefeuille op allerlei onderwerpen.

[2:37:19] Of ik maar doorzettingsmacht wil hebben, die heb ik dus niet.

[2:37:22] Want elke minister stuurt zijn eigen ministerie aan.

[2:37:26] Maar ik ben echt optimistisch, niet pessimistisch.

[2:37:31] Want voor mij geldt, voor de stap van doorzettingsmacht komt de stap van doorzettingskracht.

[2:37:37] En ik denk met wat we nu inregelen, dat we hier een hele krachtige...

[2:37:42] constructie hebben om echt op tijd voldoende op te halen wat er nodig is voor de regio's.

[2:37:48] Maar ik kan me ook voorstellen, en daarom noemde ik dat net ook expliciet, dat dit echt iets is van samenspel, waar uw Kamer ook steeds de vakministers op kunt bevragen.

[2:37:57] Dus vandaar ook dat ik zei, stel in uw vakcommissie gewoon de NPVR-vraag.

[2:38:03] En dan kunnen we samen, aan beide kanten, vanuit het kabinet en de Kamer, goed het belang van de regio in de gaten houden.

[2:38:10] Mevrouw Kamminga.

[2:38:11] Ja, dank.

[2:38:12] Ik zal in ieder geval zeker die handschoen op mij nemen.

[2:38:15] En ik denk veel van mijn collega's hier ook.

[2:38:18] Het punt is alleen, dat zien we nu misschien ook alweer een beetje... dat hier ook best wel veel Kamerleden zitten die uit een regio komen... waar vaak ook deze problemen spelen.

[2:38:26] We zien het natuurlijk ook, ik ben ook een tijdje voortvoerder geweest... van het Koninkrijksrelaties.

[2:38:30] Daar zie je ook, ondanks alle goede bedoelingen... komt het dan toch vaak weer op die ene commissie... die dan weer eigenlijk met één bewindspersoon dat debat voert.

[2:38:37] Dus nogmaals...

[2:38:38] ...van harte toe bereid, maar tegelijkertijd ook omdat de minister gewoon verwijst... ...dat op vele onderwerpen het ministerie van BZK coördinerend is... ...dan zou ik ook zeggen, dan zijn daar wellicht ook een aantal lessen die geleerd zijn... ...die we nu hier kunnen implementeren om te voorkomen... ...dat het niet alleen maar bij vriendelijke vragen blijft... ...maar dat we ook toch, ondanks wellicht dat er geen formele doorzettingsmacht is... ...dat er toch een vorm van doorzettingsmacht komt.

[2:38:59] Ik zal niet...

[2:39:00] Ik weet niet of ik die dan zou herhalen.

[2:39:02] Maar toch dat we dat wel wat makkelijker kunnen bijsturen en monitoren.

[2:39:06] En dat het ons nu niet weer gaat gebeuren.

[2:39:08] Zoals op zoveel van die andere terreinen.

[2:39:09] Dus welke lessen zijn er nu?

[2:39:11] Waardoor misschien ook de Kamer met iets meer vertrouwen hier uit deze zaal straks loopt.

[2:39:17] En ook de mensen daar.

[2:39:18] Dat we nu ook echt die stappen gaan zetten.

[2:39:20] En het is niet toch weer, ondanks alle goede bedoelingen van beide zijden aan de tafel.

[2:39:25] Daar twijfel ik niet aan.

[2:39:26] Maar we toch weer over een half jaar in dezelfde discussie zitten.

[2:39:30] Dank u wel.

[2:39:33] Ik pak het punt op.

[2:39:34] En zo vertaal ik hem ook.

[2:39:36] Dat u zegt van... En ik heb trouwens ook genoten van de beeldspraak in de eerste termijn.

[2:39:41] In allerlei varianten.

[2:39:44] Maar ik begrijp het draagvlak in uw kamer.

[2:39:48] Die vind ik heel belangrijk.

[2:39:49] En ook uw behoefte om mee te kunnen kijken, monitoren en mee sturen.

[2:39:53] Op de goede momenten zit de voortgang er voldoende in.

[2:39:57] Dus ik kom in tweede termijn daar even op terug.

[2:40:02] kunnen aangeven.

[2:40:05] Mevrouw Chakor.

[2:40:06] Dank voorzitter.

[2:40:11] Ik concludeer naar wat er is gezegd.

[2:40:13] Dat de minister toch iets meer tijd nodig heeft.

[2:40:16] Mijn zorg zit hem heel erg dat gemeenten die tijd niet hebben.

[2:40:19] En misschien ook wel zouden kunnen gaan.

[2:40:22] Ik denk ook zelf dat misschien bepaalde processen naast elkaar zouden kunnen.

[2:40:27] Want ik maak me ook wel zorgen inderdaad met betrekking tot de begrotingen die we dan vastleggen.

[2:40:30] En dan heb je dan in Q4 een plan, maar dan geen dekking voor.

[2:40:36] Maar zou de minister dan ook kunnen toezeggen dat ze ook bijvoorbeeld het versnellingsproces misschien ook wel gelijk meeneemt in het gesprek?

[2:40:42] Met de regio.

[2:40:45] Misschien is die mogelijkheid er wel.

[2:40:46] Dat die plannen al wel klaarleggen.

[2:40:48] En dat men zou kunnen versnellen.

[2:40:49] Dat we dan bijvoorbeeld in Q2, is dat dan denk ik voor de zomer.

[2:40:53] Misschien wel het hele pakket hebben.

[2:40:55] Zodat we ook na de zomer misschien ook wel die uitvoeringsagenda hebben liggen.

[2:41:00] Misschien ben ik te optimistisch.

[2:41:01] Maar ik leg hem wel voor.

[2:41:03] Omdat ik het anders gewoon veel te lang vind.

[2:41:06] En ik vind die parallele processen dan niet helemaal goed op elkaar aansluiten.

[2:41:10] En daar maak ik me gewoon zorgen over.

[2:41:12] Minister.

[2:41:18] Ik denk ook dat deze vraag aansluit bij de twee eerdere vragen.

[2:41:22] En ik begrijp het relatieve ongeduld... omdat u ook zoekt naar het juiste moment... om het verschil te kunnen maken voor die regio's.

[2:41:30] Maar aan de andere kant hebben we ook een proces... wat gewoon even zijn tijd nodig heeft... en wat geen parallele processen zijn.

[2:41:36] Want je moet eerst een plan maken... en dan vanuit het plan een uitvoeringsagenda opstellen.

[2:41:40] Maar ik ga in tweede termijn even terugkomen... ook op uw vraag van... zitten er mogelijkheden tot versnelling...

[2:41:45] Of in ieder geval het ergens rond of voor de begroting al iets van een inzicht geven.

[2:41:51] Of we daartoe kunnen leiden.

[2:41:53] Maar daar kom ik in tweede termijn even op terug.

[2:41:58] Gaat u verder.

[2:41:59] Dan zijn er verschillende vragen gesteld over de betrokkenheid van inwoners en ook in het bijzonder jongeren.

[2:42:06] Het is heel belangrijk juist ook dat we hen betrekken bij de plannen voor de regio's.

[2:42:11] Want als we plannen maken voor de komende 20 jaar, dan moeten die natuurlijk ook heel goed inspelen op de opgave en de knelpunten waar juist de inwoners in de regio's mee te maken hebben.

[2:42:21] Want het gaat over hun leefomgeving en hun toekomst.

[2:42:26] Bij heel veel van de regio-dialogen die de afgelopen periode hebben plaatsgevonden... waren inwoners ook aanwezig.

[2:42:33] En ik vind het ook belangrijk dat ze blijvend betrokken zijn.

[2:42:37] Wat we gaan doen is de samenwerking tussen Rijk en regio... zal plaatsvinden in zogenoemde regio-allianties.

[2:42:44] En misschien om een vraag even af te maken...

[2:42:48] Hoe die eruit zullen zien, die regio-allianties, dat zal per regio ook verschillend zijn.

[2:42:53] Omdat de regio's zelf verantwoordelijk zijn voor de inrichting daarvan.

[2:42:57] Maar ik zal er wel blijvend aandacht voor vragen dat inwoners en in het bijzonder ook jongeren goed betrokken worden.

[2:43:03] Zeker als het straks richting de uitvoering gaat.

[2:43:07] Mevrouw Weijenas.

[2:43:09] Ja, dank u wel meneer de voorzitter.

[2:43:12] Ik hoor de minister zeggen dat ze het heel belangrijk vindt dat inwoners betrokken worden, jongeren.

[2:43:16] Dus ik ben heel blij om dat te horen, want daar kunnen we dan elkaar op vinden.

[2:43:20] Ik was ook heel benieuwd hoe ze bijvoorbeeld omgaat met LVKK.

[2:43:24] Dat is de Landelijke Vereniging Kleine Kernen.

[2:43:26] Die behartigen die belangen van al die kleine kernen.

[2:43:30] Hoe die bijvoorbeeld betrokken kunnen worden in zo'n proces.

[2:43:34] Minister.

[2:43:36] Het rechtpunt vind ik ook heel belangrijk.

[2:43:38] Het is ook een belangrijke vereniging die ook bij de laatste begroting overigens nog extra middelen heeft gekregen.

[2:43:43] En de LVVK is ook gesproken.

[2:43:46] Dus die zijn hierin betrokken.

[2:43:52] Gaat u verder.

[2:43:53] Dan is nog de vraag, ja er zijn regio's geselecteerd... maar er komen vragen van andere regio's, vroeg mevrouw Chacor.

[2:44:02] Kunnen die inritsen?

[2:44:03] Kunnen gemeenten er nu nog bij die nu buiten de boot vallen?

[2:44:09] Het NPVR beperkt zich natuurlijk tot die elf regio's.

[2:44:12] Dat vergt ook een focus.

[2:44:14] De vraag is ook wel terechtgesteld...

[2:44:20] Met de vergelijking van het kratje bier of frisdrank... moet je ongelijke gevallen ongelijk behandelen.

[2:44:26] Ja, dat doen we dus eigenlijk precies in die regio's.

[2:44:29] Dat is nou precies wat we in die elf regio's gaan doen.

[2:44:33] Kunnen dan andere regio's daarop bij inritsen?

[2:44:37] Nee, want de focus is nou juist op die elf.

[2:44:39] De selectie van die elf is ook heel zorgvuldig tot stand gekomen.

[2:44:44] Maar ik wil wel...

[2:44:46] in tweede termijn nog even terugkomen op de vraag of er een mogelijkheid is om iets van dat leerproces ook open te stellen voor regio's die niet bij die elf vallen.

[2:44:59] Dus daar kom ik zo in tweede termijn nog even op terug.

[2:45:08] Nou, dit was de vraag van de heer Krul, die er nu even niet is.

[2:45:12] Maar die heb ik eigenlijk ook al wel beantwoord.

[2:45:13] Ook een aantal andere mensen hebben dat genoemd, die doorzettingsmacht.

[2:45:20] Wat ik er nog aan toe wil voegen op wat ik net gezegd heb, is... Ik zal in ieder geval van mijn kant in de ministerraad daar ook steeds gepaste aandacht voor vragen om te beginnen.

[2:45:28] Komende vrijdag zal ik terugkoppelen...

[2:45:30] wat we hier vandaag hebben besproken in dit commissiedebat.

[2:45:33] Juist ook omdat ik levend wil houden in de ministerraad... dat dit iets is van het hele kabinet.

[2:45:40] Dan is nog een vraag van mevrouw Kaminga.

[2:45:43] Hoe voorkomen we dat het weer een bureaucratische molen wordt... die verkokering in de hand werkt?

[2:45:50] Eigenlijk heb ik daar net ook al een beetje antwoord op gegeven... omdat we dus echt integraal kijken.

[2:45:56] Al die DG's op die ministeries met elkaar... ook in een klankbordgroep ernaar kijken.

[2:46:03] Vanuit het kabinet we integraal ernaar kijken...

[2:46:06] Dus het is echt een aanpak die we niet vanuit het rietje bekijken, maar die we integraal benaderen.

[2:46:15] Mevrouw Kamminga.

[2:46:17] Ja, dank u. En met excuus dat ik steeds over dit onderwerp doorga.

[2:46:19] Maar ik denk echt dat het een belangrijke sleutel in dit soort dingen is.

[2:46:23] En dan zou ik de minister nog willen vragen.

[2:46:25] Is er in die trajecten dan ook wat ruimte voor maatwerk?

[2:46:28] Want als ik bijvoorbeeld, en het gaat me niet per se om dit voorbeeld, maar om even een beeld te schetsen.

[2:46:31] Als je bijvoorbeeld kijkt naar subsidies voor verduurzaming of isolatie.

[2:46:36] Dan mag soms het ene wel en het andere niet.

[2:46:38] En dan is het...

[2:46:38] Soms is een project, loopt al in een bepaalde regio.

[2:46:41] Ik weet bijvoorbeeld bij mij ook in Oost-Groningen en Veendam.

[2:46:43] Had een initiatief naar aanleiding van een regio deal.

[2:46:45] Notabene om een aantal dingen te isoleren.

[2:46:47] Daar kwamen een aantal onderwerpen uit.

[2:46:50] En onderdelen wat eigenlijk gewoon heel zinvol is.

[2:46:52] Maar wat niet in die regelingen viel.

[2:46:53] En nogmaals, het gaat mij echt niet dat er nu een toezegging komt op die regeling.

[2:46:56] Maar wel, ik zou zo hopen dat we ook in dat soort dingen dan wat flexibiliteit hebben.

[2:47:00] Dat we dan niet iedere keer weer terug moeten naar het brede schema.

[2:47:02] Maar...

[2:47:03] Als er geld voor zo'n doel beschikbaar is.

[2:47:04] Een regio heeft een plan wat ook echt daartoe bijdraagt.

[2:47:08] En ook juist die doelgroepen bereikt.

[2:47:09] Waar we allemaal denk ik onze zorg hebben.

[2:47:12] Dat we dan ook met elkaar ook in dat soort gremia de ruimte en flexibiliteit zoeken.

[2:47:16] Om dan dat maatwerk ook echt toe te gaan passen.

[2:47:20] Ik vind een hele terechte punt wat aandacht nodig heeft.

[2:47:26] Wat mij betreft zit dat niet alleen in die elf regio's, maar is dat nou eigenlijk inherent verbonden aan het nieuwe denken, aan de nieuwe logica als het gaat om investeringen, nieuwe investeringslogica.

[2:47:36] Dus dat is nou precies wat we gaan doen.

[2:47:38] En wat ook de insteek zal zijn, is als we weten dat het in een bepaalde regio heel anders uitwerkt dan in een andere regio, dat we ook gaan kijken zijn er afwijkingsmogelijkheden.

[2:47:48] En dat zullen we echt, denk ik, per keer zorgvuldig op het goede moment moeten bekijken.

[2:47:55] Want voor je het weet zitten we in een knellend keurslijf van regels en kunnen we er niet meer op afwijken.

[2:48:01] Dus met die bril gaan we echt in die nieuwe beleidslogica kijken.

[2:48:08] Nog een vraag van de heer Soeboer.

[2:48:10] Hoe zou de minister erin staan om te werken met regiobewindslieden?

[2:48:13] En dat diegene daar dan ambassadeur van is en dat terugkoppelt in de ministerraad.

[2:48:17] Ik vind het een sympathieke vraag.

[2:48:19] Ik weet niet of hij helemaal ziet op de 11 regio's of meer op de 12 provincies.

[2:48:28] Ik vind het in ieder geval sympathiek als ik het heb over de elf regio's... dat daar ook voldoende betrokkenheid is op politiek-bestuurlijk niveau.

[2:48:37] Dus dat geldt zowel voor uw Kamer als binnen het kabinet.

[2:48:40] Binnen het kabinet zal ik zelf ook zorgen dat daar steeds voldoende aandacht voor wordt gevraagd.

[2:48:48] Maar ik kan natuurlijk nu vanavond niet toezeggen...

[2:48:52] Dat er daadwerkelijk per regio een bewindspersoon komt die zich daaraan wil committeren.

[2:48:57] Maar ik neem de gedachte graag mee.

[2:49:00] En koppel daar ook vast aan vast dat, even de precieze datum, ik meen 3 april.

[0:00:00] 3 april.

[2:49:07] Dat er een grote startbijeenkomst is van het NPVR.

[2:49:11] En bij deze ook graag de hele Kamer hierbij uitgenodigd.

[2:49:18] Meneer Soepoer.

[2:49:19] Nou, dat is al heugelijk nieuws.

[2:49:21] We gaan kijken of we daarbij kunnen zijn.

[2:49:24] Ik begrijp dat u de toezegging niet kunt doen dat dit voor elkaar komt... want daar heeft u inderdaad uw collega's voor nodig.

[2:49:32] Maar zou u mij wel de toezegging willen doen dat u dit inbrengt in de ministerraad...

[2:49:37] dat u bij de Kamer terugkomt om ons te vertellen hoe erop gereageerd is... en hoe we dit dan voor elkaar kunnen krijgen als dat positief is.

[2:49:44] Dus eigenlijk vraag ik u om een concrete toezegging te doen... om dit naar de minister aan te brengen en het daarna weer naar de Kamer te brengen... en uit te leggen hoe dit verder gaat.

[2:49:57] Nou, dat is dus wel heel concreet.

[2:49:59] Op zich hou ik van concreet.

[2:50:00] Ik vind het een sympathieke vraag.

[2:50:03] Soms is het ook lastig om een vraag voor te leggen en dan een antwoord te krijgen... wat onsympathiek zou kunnen overkomen, maar waar hele goede argumenten voor zouden kunnen zijn.

[2:50:13] We zijn in ieder geval het eerste kabinet met een specifieke bewindspersoon van Groningen.

[2:50:17] Dus in die zin doen we al iets bijzonders.

[2:50:21] Ik vind het een sympathieke vraag en ik neem hem mee in de ministerraad.

[2:50:24] En dan hoort u van mij wat het antwoord daarop is.

[2:50:28] En de inzet is misschien niet voor alle elf regio's, maar wellicht dat ik wel daar iets mee kan.

[2:50:35] Maar u hoort.

[2:50:36] Kunt u aangeven wanneer dat gaat gebeuren?

[2:50:39] Ik zal het de komende ministerraad proberen te bespreken en dan hoort u zo snel mogelijk.

[2:50:49] Voorzitter, een dubbele excuus is dat ik en later ben en ook zo weer eerder weg moet.

[2:50:54] Maar soms dan kom je binnen en dan word je gelijk getriggerd om een vraag te stellen.

[2:50:57] Ik denk, nou weet je wat, lak moest proef.

[2:50:59] De minister heeft ons net uitgenodigd om bij de startbijeenkomst te zijn.

[2:51:03] Even de proof of the pudding is in the eating.

[2:51:06] Nou ben ik heel benieuwd in welke van de elf regio's is die startbijeenkomst waar wij straks heen kunnen.

[2:51:12] Minister.

[2:51:13] Het is nog work in progress.

[2:51:15] Volgens mij zijn er op dit moment twee locaties waar we nog aan denken.

[2:51:19] En moet de definitieve keus nog vallen.

[2:51:21] En welke twee zijn dat dan waar we tussen twijfelen?

[2:51:28] Het antwoord is in het midden van het land.

[2:51:30] Zodat het voor alle regio's goed bereikbaar is.

[2:51:33] Utrecht en Ede.

[2:51:43] Ja, voorzitter.

[2:51:45] Als er net toch al een bestelling is gedaan met betrekking tot de ministerraad, dan kan ik niet nalaten om ook een bestelling mee te geven.

[2:51:53] Als de minister toch die kant op gaat, kan ze gelijk in plaats van dit regelen, gewoon regelen dat die rijksmiddelen die nodig zijn, dat die gewoon gefixt worden.

[2:52:03] En dan kunnen we gewoon aan de slag.

[2:52:08] Nou, dat is een vraag van een wat andere orde die ik net denk ik ook al goed heb aangegeven.

[2:52:13] Het vergt eerst een traject van plannen maken en tot een concrete uitvoeringsagenda komen.

[2:52:17] En dan weten we ook wat er al dan niet nodig is aan middelen.

[2:52:20] Want er zijn natuurlijk ook middelen in de huidige bestaande stromen.

[2:52:25] Waarvan we ook gaan kijken of we die gerichter kunnen laten landen bij de regio.

[2:52:31] Dus dit is echt een vraag die veel te vroeg komt.

[2:52:36] Dan had ik nog een... Mevrouw Chakor.

[2:52:39] Ja, voorzitter.

[2:52:40] Ik ben het niet helemaal eens met de minister.

[2:52:42] Ik denk niet dat deze vraag te vroeg komt.

[2:52:44] Want je kunt bepaalde processen gewoon gelijk oppakken.

[2:52:47] De regio's die hebben gewoon... Die weten waar ze nu tegenaan lopen.

[2:52:51] Die hebben gewoon al uitvoeringsagenda's.

[2:52:53] Zelf al.

[2:52:54] En ze zitten vaak met de vraagstuk van... Hoe ga ik dat dan financieren?

[2:52:58] En daarom zei ik net ook van het kan gewoon en en.

[2:53:01] Op het moment dat u nu al in de gesprek gaat, zaken ophalt, dan kunt u volgens mij gelijk al aan de slag met die uitvoeringsagenda.

[2:53:08] En dan blijft die vraagstuk natuurlijk met rijksmiddelen.

[2:53:10] Dus ik denk dat ook nu al die vraag gesteld moet worden.

[2:53:13] Hoe gaan we dit met elkaar financieren?

[2:53:15] Dat we straks niet plannen hebben liggen en geen budgetten.

[2:53:19] Dus volgens mij vraag ik hier geen gekke dingen.

[2:53:22] Ik vraag alleen maar, laten we dat gewoon in goede volgordelijkheid.

[2:53:25] Hartstikke goed dat die NPVR hier ligt.

[2:53:27] Maar laat het niet alleen maar een glossy magazine zijn.

[2:53:30] Maar laten we met elkaar, ook voor elkaar boksen.

[2:53:34] Dat die middelen er komen en dat we het proces gewoon versnellen.

[2:53:40] Minister.

[2:53:42] Ik wil even het beeld wegnemen dat er niet al heel veel gebeurt.

[2:53:46] Net deze week zijn de regio-deals toegekend.

[2:53:49] Dat is weliswaar iets anders, maar slaat ook neer in de regio's.

[0:00:00] 240 miljoen.

[2:53:54] Wat we hier aan het doen zijn, is heel concreet.

[2:53:56] Een traject wat ik net heel duidelijk heb geschetst.

[2:53:58] Wat de komende maanden gaat verlopen.

[2:54:01] Waar ook afspraken worden gemaakt met de regio's.

[2:54:04] En de vraag nu zo naar voren halen en versnellen... is niet een pad en een proces waar wij voor kiezen.

[2:54:12] Gaat u verder.

[2:54:18] Dan nog een vraag van mevrouw Kaminga over de zorgen over impact op kleinere gemeenten.

[2:54:25] Omdat u bij regio-deals al signalen heeft dat kleine gemeenten met twee FTE hoge verantwoordingsdruk ervaren.

[2:54:31] Geldt ook hiervoor.

[2:54:32] Maar het moet wel kunnen, want gewone werk gaat ook door.

[2:54:36] Ja, ik begrijp het punt.

[2:54:38] Zoals ik net ook aangaf, er komt een budget mee van 350.000 euro...

[2:54:43] Dat is trouwens ook niet eenmalig, maar dat is voorzien voor drie jaar.

[2:54:48] Dus dat is 3,8 miljoen wat ik drie jaar lang elk jaar breng.

[2:54:53] En vanuit dat budget kan de regio ook zelf zorgen... dat die plannen en uitvoeringsagenda worden gemaakt.

[2:55:05] Mevrouw Kaminga.

[2:55:06] Ja, voorzitter.

[2:55:07] Ik realiseer me dat dit mijn laatste interruptie is.

[2:55:09] Maar goed, dat...

[2:55:12] Wat ik hier... Dus hartstikke goed.

[2:55:14] En fijn ook dat daar geld en middelen voor zijn.

[2:55:16] Wat ik hier dan toch nog wel weer het dilemma in vind, is dat we dus wel dit soort middelen kunnen vinden voor FTE in het maken van plannen.

[2:55:23] En dat voor heel veel gemeentes juist zo'n bedrag ook heel goed van pas zou komen op een aantal van de knelpunten waar ze vandaag al tegenaan lopen op te lossen.

[2:55:31] Ja, ik blijf dat gewoon een dilemma vinden.

[2:55:34] En daar zit nogmaals een zorg.

[2:55:38] Ik vind het ook goed dat we nu gaan starten met deze programma's en dit gaan doen.

[2:55:41] Maar ik wil toch nog wel de oproep nogmaals doen... dat we ook wel moeten voorkomen dat we te lang blijven zitten in planfases... en alles overkoepelende en integrale plannen.

[2:55:50] Wat natuurlijk een mooie ambitie is, maar dat we in de tussentijd ook niet vergeten... dat er ook heel veel inzet nodig is nu op dit moment... en het oplossen van problemen.

[2:55:59] En dat we ook met het verdelen van het geld...

[2:56:01] Ook wellicht daarnaar kijken.

[2:56:07] Ja, zo heeft alles zijn eigen mate van belangrijkheid.

[2:56:12] Dat begrijp ik.

[2:56:13] De bedoeling is echt met dit geld... wat ik uit mijn envelop van goed bestuur... drie jaar lang, elk jaar beschikbaar stel... om te komen tot plannen, een uitvoeringsagenda... en een begin van uitvoering in de twee jaar na de plannenmaakfase.

[2:56:29] En ik zeg dat ook bij het is in de vorm van een...

[2:56:33] Een DU-uitkering.

[2:56:34] En dat betekent dat die ook bestedingsvrij is.

[2:56:38] Maar de uitdrukkelijke bedoeling is natuurlijk wel om het hiervoor aan te wenden.

[2:56:42] Maar zouden er... Ja, dus bestedingsvrij.

[2:56:45] Gaat u verder.

[2:56:49] Dank, voorzitter.

[2:56:51] Kijk even, want ik heb ondertussen een heleboel vragen eigenlijk al wel beantwoord.

[2:56:54] Dus dan ga ik er wat sneller doorheen.

[2:57:11] Ja, er was nog een vraag van meneer Krul.

[2:57:14] Wanneer nemen we afscheid van het MKBA investeren... en wanneer stoppen we met de merkteaanpak?

[2:57:22] INW werkt aan het kabinetstandpunt bereikbaarheidstoelen... waarin bereikbaarheid van essentiële voorzieningen... meer centraal komt te staan.

[2:57:30] Meerd is en blijft ook een belangrijk vehikel... voor de samenwerking met de mede-overheden... en om afspraken te kunnen maken over projecten en middelen.

[2:57:37] En daar voert de Kamer dan zelf...

[2:57:38] Er komt natuurlijk ook een debat aan.

[2:57:41] Strategische keuzes bereikbaarheid op 2 april is het commissiedebat.

[2:57:48] Ik denk dat het daar verder ook aan de orde kan komen.

[2:57:53] En voordat kan ik ook nog zeggen de vraag hoe de middelen in het meerd verdeeld zijn over Nederland.

[2:58:00] is ook al eerder in het meerdebat gesteld door lid Pierik van de BBB.

[2:58:05] En daar wordt voor het commissiedebat van 2 april ook antwoord op gegeven.

[2:58:12] Dan heb ik nog een vraag over... Voor u verdergehaald heeft u een interruptie van meneer Krul.

[2:58:20] Ja, voorzitter, daar heb ik wel een vraag over.

[2:58:22] Want deze minister is eigenlijk een beetje onze bondgenoot richting al die andere ministeries waar het gewoon net even wat minder snel gaat allemaal.

[2:58:28] Dus ik vind ook dat wij als commissie hier deze minister af en toe een beetje moeten helpen.

[2:58:32] En ik ben ook woord voor de INW geweest.

[2:58:34] Ik ken het commissiedebat en ik ken de meercyclus ook.

[2:58:37] En elk jaar proberen we daar iets aan te doen, maar het is ontzettend ingewikkeld.

[2:58:44] Nou, laat ik het eens positief formuleren.

[2:58:47] Krijgt de minister het idee na gesprekken als coördinerend bewindspersoon met INW, als het gaat om die investeringslogica die overal aangepast moet worden, dat INW daar stappen zet?

[2:58:56] Of kunnen wij een handje helpen?

[2:59:00] Minister.

[2:59:01] In uw afwezigheid hebben we het hier eigenlijk al best over gehad.

[2:59:04] Het rechte punt is natuurlijk van die andere manier van kijken en denken... waar u in uw eerste termijn ook duidelijk de aandacht voor vroeg.

[2:59:13] Dit is een brief van het hele kabinet met expliciet commitment ook van het hele kabinet... langs dus die twee sporen, niet alleen die elf regio's... maar ook juist dat tweede spoor van die andere manier van denken...

[2:59:26] Ik gaf net ook als suggestie mee.

[2:59:28] Ik doe dat vanuit doorzettingskracht in het kabinet.

[2:59:31] Maar er zitten natuurlijk ook veel mogelijkheden bij de vaste kamercommissies... om elke keer daar wat ik net noemde de NPVR-vraag maar te stellen.

[2:59:40] Dat kunt u doen, want dit is de brief van december.

[2:59:44] Daar is het hele kabinet aan gecommitteerd.

[2:59:48] Gaat u verder.

[2:59:49] Dan is er een vraag van de heer Soeboer.

[2:59:51] Hoe wil de minister het geld eerlijker verdelen over het land als het bijvoorbeeld gaat over cultuurgeld?

[2:59:57] Er zijn verschillende ministeries druk bezig juist met kritisch kijken naar de manier waarop het geld over het land wordt verdeeld.

[3:00:05] Er ligt op dit moment een drietal aangenomen moties van uw Kamer over de geografische spreiding van cultuurmiddelen.

[3:00:11] Dat zijn moties van Van der Velde, Van Zanten, Rodekerk, Mohandes en Van Zanten.

[3:00:16] En de minister van OCW zal in zijn contourenbrief over het toekomstig cultuurbestel ingaan op dit onderwerp en ook op deze moties.

[3:00:24] En hij zal die contourenbrief sturen na de zomer.

[3:00:29] Maar het meer algemene antwoord is dus dat diverse ministeries gewoon druk bezig zijn met kritisch kijken naar de manier waarop we het geld verdelen over het land.

[3:00:37] Dan mevrouw Chakot had nog gevraagd hoe voorkomen we nou dat de aanpak ervoor zorgt dat er bij andere departementen wordt wegbezuinigd.

[3:00:45] als de inzet op een ander beleidsterrein wordt geïntensiveerd.

[3:00:49] Het is juist heel belangrijk dat we als departementen gezamenlijk zorgen... dat het beschikbare geld goed wordt besteed en verdeeld.

[3:00:56] Juist vanuit de gebiedsgerichte aanpak brengen we die inzet samen... om zo meer te kunnen doen voor hetzelfde geld.

[3:01:05] Dan de vraag nog van de heer Soekboer.

[3:01:06] Hoe vaak de minister nou contact heeft met de VNG, maar ook met bijvoorbeeld de K80 en de G40, et cetera, over wat en waarom?

[3:01:15] Ik heb inderdaad geregeld contact met de koepels van mede-overheden, dus de VNG, de IPO, de UVW.

[3:01:24] Over allerlei uiteenlopende onderwerpen die raken aan interbestuurlijke en ook financiële verhoudingen.

[3:01:30] Zoals bijvoorbeeld het mede-overhedenoverleg dat in maart voor de derde keer al plaatsvindt.

[3:01:36] Het doel van die overleg is om goed in gesprek te blijven over de verhoudingen.

[3:01:41] De interbestuurlijke verhoudingen, maar ook financieel en de uitvoerbaarheid van het rijksbeleid voor mede-overheden.

[3:01:46] En ook om te komen tot een interbestuurlijke samenwerkingsagenda.

[3:01:51] Maar daarnaast, en dat vind ik zelf ook belangrijk, worden er momenteel gesprekken ingepland met decentrale netwerken.

[3:01:57] Dus inderdaad de P10, de K80, de M50, de G40 en de G4.

[3:02:02] Omdat ik ook graag van hen wil horen wat er speelt en waar zij tegenaan lopen in hun relatie met het Rijk.

[3:02:10] En ik kan ook zeggen dat deze netwerken ambtelijk van meet af aan zijn betrokken bij de uitwerking van de vervolgaanpak op elke regio telt.

[3:02:23] Dan nog een laatste vraag op dit blokje van de heer Soepboer.

[3:02:28] In de regio wordt de meeste energie opgewekt.

[3:02:30] Is het stroomnet het lichtst en zijn de gevolgen van netcongestie het grootst als er niks gebeurt?

[3:02:35] Is de minister het met ons eens dat dit zwaar moet worden meegewogen in de prioritering van netcongestie?

[3:02:41] Netcongestie is het gevolg van een snelle overgang van duurzame elektriciteit en het ook decentraal opwekken daarvan.

[3:02:47] In heel veel gebieden in Nederland is sprake van netcongestie.

[3:02:52] En binnen het landelijk actieprogramma, het zogenoemde LAN... werken Rijk, mede-overheden, netbeheerders en marktpartijen samen... om netcongestie in alle gebieden zoveel mogelijk te beperken.

[3:03:03] Dus ook in alle gebieden met een achterstand in brede welvaart.

[3:03:07] En binnen de energyboards overleggen Rijk, mede-overheden en netbeheerders... onder andere over de weerslag van de netcongestie...

[3:03:14] in de provincies en daar wordt gezamenlijk ook gekeken naar de regionale oplossingen voor de netcongressieproblematiek.

[3:03:25] Ja, dat was een vrij lang antwoord.

[3:03:30] Kijk, het punt wat ik aanstipte is dat de netcongestie in bepaalde delen van ons land hele grote gevolgen kan hebben als we dat niet aan gaan pakken.

[3:03:40] En dat zijn niet per definitie de gebieden waar de meeste mensen wonen, waar het meeste geld wordt verdiend enzovoort.

[3:03:45] Nou, u heeft net een betoog gehouden over het nieuwe denken.

[3:03:48] Dat verheugt mij ten zeerste.

[3:03:50] Ik kom daar vandaag nog een paar keer op terug als we de tijd daarvoor hebben.

[3:03:54] Maar waar het mij dus om gaat is, we kunnen niet overal tegelijkertijd beginnen met het aanpakken van die netcongestie.

[3:04:00] Overigens trouwens, de netcongestie is één voorbeeld van de zaken die we spelen, maar wel het specifieke voorbeeld dat ik aanhaalde.

[3:04:06] En de vraag is eigenlijk, als je nou moet gaan prioriteren, zou dan niet het feit dat het niet aanpakken van die netcongestie in deze landelijke gebieden...

[3:04:15] tot grote gevolgen leidt, ook maatschappelijke gevolgen.

[3:04:17] Het gaat dus niet alleen over het sluiten van een bedrijf.

[3:04:20] Het gaat ook over de impact daarvan op bijvoorbeeld een dorp, op bijvoorbeeld een streek.

[3:04:25] Dus zou dat feit niet zwaar mee moeten wegen in de prioritering van de aanpak van die netcogestie?

[3:04:33] Met andere woorden, zou dat niet in het afwegingskader zwaar wegend meegenomen moeten worden...

[3:04:39] En zouden we dan niet tot de conclusie moeten komen dat we daar misschien zouden moeten beginnen met het aanpakken van net congestie?

[3:04:45] Dat is eigenlijk mijn vraag.

[3:04:47] Minister.

[3:04:47] Oh.

[3:05:07] Ja, ik zal de microfoon even aanzetten.

[3:05:09] Dan begin ik opnieuw.

[3:05:11] In mijn antwoord net gaf ik ook aan dat er juist al gezamenlijk wordt gekeken... naar de regionale oplossingen zoals die er liggen... en dat daarbij gekeken wordt naar alle gebieden.

[3:05:22] Dus ook in de gebieden met juist een achterstand in brede welvaart.

[3:05:26] Maar dit is echt eigenlijk een vraag die het beste bij de vakminister... op dit moment kan worden gesteld.

[3:05:32] En dit lijkt me nou een perfecte NPVR-vraag voor het commissiedebat...

[3:05:37] Wat er volgens mij ook heel binnenkort al is op woensdag 19 februari.

[3:05:41] En ik zal vanuit mijn verantwoordelijkheid daar ook natuurlijk steeds oog en oor voor hebben.

[3:05:47] Dus de beste beoordeling van deze vraag, want moet je dan prioriteren, is echt een voorrangsvraag.

[3:05:52] Als je de één voorrang geeft, krijgt de ander dus een vertraagd traject.

[3:05:56] Dat moet echt de vakinhoudelijk minister zorgvuldig beantwoorden.

[3:06:00] Maar dit zijn nou wel typisch van die vragen waar ik zeker vanuit mijn verantwoordelijkheid op mee wil kijken.

[3:06:07] Gaat u verder.

[3:06:15] En dan heb ik een mapje met vragen over grensoverschrijdend, maar ik noem het liever overstijgende samenwerking.

[3:06:24] Met dus de buurlanden.

[3:06:26] Alle 11 regio's die hebben natuurlijk te maken met buren aan de overkant van de grens.

[3:06:35] En afspraken.

[3:06:36] We stellen natuurlijk per plan een NPVR-plan van de regio op.

[3:06:41] En de afspraken in relatie tot de grensoverstijgende samenwerking zullen altijd in samenspraak gaan met de autoriteiten van onze buurlanden.

[3:06:49] Dat was trouwens een vraag van de heer Vlag, die er nu even niet is.

[3:06:54] Maar dit zou mijn antwoord zijn.

[3:06:56] En daar waar relevant kunnen natuurlijk ook bestuurders van de grenslanden worden uitgenodigd.

[3:07:02] Het is ook zo, misschien ook goed om te noemen, dat de bestaande samenwerkingsstructuur, zoals die er was tussen rijk, gemeenten, provincies en relevante overheden in de buurlanden, dat die in de NPVR-regio worden voortgezet.

[3:07:16] Dus de samenwerkingsagenda met Neder-Saxen, de grenslandagenda met Noord-Rijn-Westfalen en de grensgovernance in Vlaanderen-Nederland, die worden voortgezet in de NPVR-regio.

[3:07:31] Dan is er nog een vraag, ook van de heer Vlag, over de interrechtfondsen.

[3:07:35] Dat ze beschikbaar moeten blijven.

[3:07:38] Het antwoord daarop is dat...

[3:07:43] Het kabinet in het eerste kwartaal komt met een inzet op hoofdlijn ten aanzien van het meerjarig financieel kader.

[3:07:49] En ik wil hier niet op vooruit lopen omdat het kabinet hierin een integrale afweging moet maken.

[3:07:53] Dan de laatste vraag.

[3:07:55] Ondernemers in de grensregio.

[3:07:58] Een vraag van mevrouw Kaminga.

[3:08:02] Kunnen we stappen zetten om buurtsupers in de grensregio's te ondersteunen?

[3:08:07] Ik lees uw vraag eigenlijk als een algemene vraag hoe we ondernemers in de grensregio kunnen ondersteunen.

[3:08:14] Dat doen we ook.

[3:08:15] Samen met Duitsland kijken we onder andere ook naar regeldruk voor onder andere buurtsupers.

[3:08:24] En ik zal dit ook opnemen met de collega's van Economische Zaken.

[3:08:33] Dan kom ik bij mijn volgende mapje.

[3:08:35] En dan heb ik er nog... Ik heb er nu nog drie.

[3:08:39] Rijkswerkgelegenheid, daarna heb ik regio-deals... en daarna nog een mapje overig.

[3:08:43] Dan kom ik nu bij het mapje Rijkswerkgelegenheid.

[3:08:45] Gevraagd ook door mevrouw Kaminga... welke concrete stappen ik zet om de Rijkswerkgelegenheid...

[3:08:50] buiten de Randstad te bevorderen.

[3:08:52] En u verwijst onder meer naar het profiel van de regio Achterhoek.

[3:08:56] Ik ben het wel met u eens.

[3:08:57] Er moet meer Rijkswerkgelegenheid terechtkomen buiten de Randstad.

[3:09:00] Het is een taaie problematiek, hebben we gezien de afgelopen jaren.

[3:09:05] Het is belangrijk, want het draagt bij aan de ontwikkeling van de regio... maar ook aan de kwaliteit van wonen, werken en leven.

[3:09:11] Maar ook de aanwezigheid en de zichtbaarheid van de Rijksdienst... zorgt ook voor verbinding tussen inwoners van de regio en de overheid...

[3:09:18] Vorig jaar zijn er in het kabinet ook afspraken over gemaakt waarmee ik als minister van Middellandse Zaken een sterkere coördinerende en ook adviserende rol krijg om ervoor te zorgen dat alle ministers werken aan een betere spreiding.

[3:09:32] Ik heb uw Kamer een brief geschreven op 25 oktober en daarin is uitgebreid toegelicht hoe ik dat oppak en ook welke accenten ik daarbij leg.

[3:09:42] Zoals bijvoorbeeld het verbinden van een rijksdienst in de regio met de onderwijsinstellingen daaromheen.

[3:09:47] Ik ben ook al aan de slag.

[3:09:48] Zo adviseer ik nu collega's in het kabinet bij locatiekeuzes voor nieuwe diensten.

[3:09:53] Bij uitbreiding of ook bij herhuisvesting.

[3:09:56] En als het moet heb ik ook de ruimte om dit in de ministerraad te bespreken.

[3:10:00] En ik betrek de regio's ook bij het advies.

[3:10:03] En daarom ben ik ook blij met het zogenoemde ontwikkelprofiel dat ik nu van de regio's krijg en ook van de regio Achterhoek bijvoorbeeld ontving eind vorig jaar.

[3:10:14] Want daarin beschrijft de regio dus welke kansen men ziet voor de vestiging van rijksdiensten.

[3:10:21] Dan heb ik een vraag van de heer Soepoer over de database... als het gaat om de spreiding van rijkswerkgelegenheid.

[3:10:28] Wat we nou daar precies mee beogen.

[3:10:31] En u vraagt ook of er een resultaatsverplichting in kan komen... in plaats van een inspanningsverplichting.

[3:10:37] Nou, de database die momenteel wordt opgezet... is juist om goede matches te maken voor de vestiging van rijksdiensten.

[3:10:44] Dit op basis van de organisatieontwikkelingen... bij ministeries en ook de...

[3:10:48] en de ontwikkelprofielen van dus provincies en gemeenten.

[3:10:53] In de praktijk betekent dit dat bij een huisvestingsvraag van een ministerie we in beeld hebben waar een rijksdienst aansluiting kan vinden bij een regio.

[3:11:03] En dan zoeken we naar een locatie waar en de rijkdienst en de regio de meeste baat bij hebben.

[3:11:08] En in gesprekken met commissaris van de Koning en ook burgemeesters wordt informatie opgehaald.

[3:11:13] En natuurlijk zijn die ontwikkelprofielen geen soort bidboek voor het aantrekken van rijksdiensten.

[3:11:18] Maar ze hebben informatie die wij breder uitdragen binnen verschillende ministeries.

[3:11:23] En daarmee dienen ze in gesprek.

[3:11:25] met rijksdiensten te gaan over locaties buiten de Randstad.

[3:11:29] Dus de database aan zich bevat geen concrete doelstellingen.

[3:11:33] Het is er vooral opgericht om tot goede matches te komen.

[3:11:36] Om te kijken waar de Rijksoverheid en de regio elkaar kunnen versterken... door een betere verspreiding van rijksdiensten over het land.

[3:11:44] En ik ben dus bezig om daar concrete stappen op te zetten.

[3:11:52] Ja, voorzitter.

[3:11:52] En ik hoop met zijn welnemen ook een beetje namens collega Vlag, die ook over de Rijkswerkgelegenheid had, juist in het hele land.

[3:12:02] Wij wezen er samen op dat juist ook het programma Elke Regio Telt en ook hoe de minister daarvoor volgang geeft, ook wel juist de aanleiding kan zijn om dat ook wat steviger te koppelen.

[3:12:12] En ook eens even te kijken in welke regio's zien we eigenlijk amper rijkswerkgelegenheid.

[3:12:16] En de minister noemde zelf de achterhoek.

[3:12:18] Ik denk dat dat een voorbeeld is ook inderdaad waar dat minder het geval is.

[3:12:22] Maar dan zou ik het ook wel goed vinden om daarover concrete afspraken te maken.

[3:12:25] En ook als de minister nu toch gaat uitwerken richting het einde van het jaar.

[3:12:30] Is dit ook een soort kans om...

[3:12:32] oninbiedig gezegd laaghangend fruit, makkelijk en snel te plukken.

[3:12:35] En te laten zien wat je dan ook op dat moment eigenlijk in die plannen opschrijft... over hoeveel rijkswerkgelegenheid je daar in de komende jaren wilt realiseren.

[3:12:43] Zodat we echt die beweging op gang brengen.

[3:12:45] In plaats van het moment laten afhangen of de minister ieder moment... op tijd in de ministerraad heeft aangeklopt bij een van haar collega's.

[3:12:52] Ik zou hem ook aan de andere kant volop in beweging willen brengen.

[3:12:55] En de afspraak hoop ik dat we kunnen maken dat we dit ook gaan koppelen.

[3:12:58] Zodat deze commissie ook daar verderop kan sturen en duwen.

[3:13:03] En de minister daar een handje kan helpen bij haar collega's.

[3:13:06] Die hier misschien niet in eerste instantie aan denken.

[3:13:08] Zou ze dat kunnen toezeggen, voorzitter?

[3:13:10] Dat scheelt ook weer een motie, zeg ik richting u. Daar zult u blij mee zijn.

[3:13:17] Ik ben even aan het nadenken, want in de oktoberbrief staat een heel uitgewerkt plan... als het gaat om de spreiding van de rijkswerkgelegenheid.

[3:13:26] Zo moet bij elke verhuisbeweging of uitbreidingsbeweging van rijksdiensten... die de 100 FTE te boven gaan, komt er sturing op.

[3:13:40] Sturing vanuit waar ik ook coördinerend op ben.

[3:13:42] Dus daarmee hebben we het echt in zicht.

[3:13:45] En voor de rest zijn er ook...

[3:13:46] houden we het overal in de gaten.

[3:13:48] Dus als defensieplannen aan het ontwikkelen is... als er justitievoorzieningen komen... als er overal in het land waar we het aan de weet komen... houden we vinger aan de pols.

[3:13:58] Maar het blijkt ook...

[3:14:02] Enorm lastig te zijn om hier eigenlijk van tevoren op te sturen of daar verwachtingen over te kunnen geven.

[3:14:11] Dus als uw vraag is en wat zijn de plannen voor dit jaar en hoe kunnen we sturen...

[3:14:18] op een daadwerkelijke effect in de regio... dan is dat echt nog niet zo eenvoudig.

[3:14:26] Want dit zijn processen die ook gewoon tijd nodig hebben.

[3:14:28] Wat we nu aan het doen zijn en wat we nu in kaart aan het brengen zijn... heeft soms pas over twee jaar effect als daadwerkelijk de verhuisbeweging wordt gemaakt.

[3:14:36] Dus het plan...

[3:14:39] De centrale aandacht en de sturingsmechanisme en de coördinatie die we hebben neergelegd in de brief van 25 oktober, die geven echt wel mij een nieuwe positie om hier beter op te kunnen sturen.

[3:14:52] Maar heel concreet om nu aan te kunnen geven wat we dit jaar doen, is lastig.

[3:15:07] Nou, misschien dan dat ik mevrouw Bikker ten dienste kan zijn, want ik heb er gelukkig nog twee, als ik goed heb geteld.

[3:15:15] De vraag was eigenlijk, is er sprake van een resultaatverplichting?

[3:15:19] En eigenlijk, om een heel lang verhaal kort te maken, is het antwoord nee.

[3:15:22] Op dit moment is er geen sprake van een resultaatverplichting.

[3:15:25] Mijn vraag zou zijn inderdaad om potentiële moties ook te voorkomen.

[3:15:29] Kunnen we niet toe naar een resultaatverplichting?

[3:15:32] En die kan natuurlijk vele vormen aan hebben.

[3:15:33] Dat is niet alleen dit jaar gaan we er zoveel doen.

[3:15:37] Maar een resultaatverplichting kan ook zijn in elke regio willen we er zoveel.

[3:15:41] Of de komende jaren gaan we het op die en die manier spreiden.

[3:15:43] Maar een resultaatverplichting is in ieder geval wat anders dan een inspanningsverplichting wat het nu is.

[3:15:47] En die vind ik toch in alle eerlijkheid wat zacht.

[3:15:50] Dus ja, ik hoop dat mijn vraag duidelijk is en dat het in het verlengde is van wat mevrouw Bikker ook zei.

[3:16:00] Het antwoord is inderdaad dat het een inspanningsverplichting is.

[3:16:04] En er zijn ook allerlei goede redenen voor om die keuze te maken.

[3:16:10] Maar ik begrijp wel dat dat ook niet zo bevredigend is voor uw Kamer.

[3:16:19] En dat de materie taai en stroperig is.

[3:16:22] Dat vind ik zelf ook.

[3:16:24] Dus ik ga even kijken of ik daar in tweede termijn een vorm aan kan vinden... die wellicht tegemoet komt aan uw Kamer.

[3:16:33] Dan heb ik als laatste de vraag nog van de heer Vlag over de rijksontmoetingspleinen.

[3:16:40] Dat dat toch geen volwaardig alternatief is voor een serieuze rijkswerkgelegenheid.

[3:16:44] Nou, dat ben ik ermee eens.

[3:16:46] Het is geen vervanging van een rijksdienst of een andere rijkswerkgelegenheid in de regio.

[3:16:52] Maar het is wel een ontzettend goede manier...

[3:16:57] Voor rijksmedewerkers om meer hybride te kunnen werken.

[3:17:01] Zodat ze in de regio kunnen blijven wonen.

[3:17:04] Terwijl ze toch bijvoorbeeld in Den Haag werken.

[3:17:06] En dan op die manier elkaar ook daar te treffen.

[3:17:09] Dus we zien echt dat daar mooie dingen gebeuren.

[3:17:12] Dat ze daarmee ook zichtbaar zijn in de regio.

[3:17:14] Maar het is geen vervanging.

[3:17:16] En ik vind het zelf heel goed.

[3:17:17] Binnenkort wordt er nog één geopend.

[3:17:19] En aan het eind van het jaar nog één.

[3:17:22] Even kijken.

[3:17:27] Ik weet even niet meer precies waar die wordt geopend.

[3:17:32] In Middelburg.

[3:17:34] En we groeien ook de komende jaren toe naar nog meer rijksontmoetingspleinen.

[3:17:39] Maar het is geen vervanging voor een rijksdienst.

[3:17:43] Dan heb ik nog een paar vragen over de regio-deals.

[3:17:47] Was het echt de laatste ronde?

[3:17:48] Ja.

[3:17:49] En er zijn geen nieuwe middelen voor regio-deals.

[3:17:54] Het kabinet heeft wel aangegeven dat we regio deals door ontwikkelen naar investeringsagenda's.

[3:17:58] En dat doen we in samenhang met alle andere programma's.

[3:18:00] Zoals het DIP-programma, het NPVR, maar ook het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid en de NOVEX.

[3:18:07] Dan nog een vraag van de heer Vlag.

[3:18:09] Wil het kabinet verkennen hoe 16 regio deal tranches door blijven werken?

[3:18:13] Welke rol ziet de minister hier voor zichzelf?

[3:18:19] Nou, ik gaf eigenlijk net ook al het antwoord van de investeringsagenda's.

[3:18:22] Het gaat dus over de lange termijn doorwerking die door ontwikkeling wordt gekoppeld aan de bestaande programma's die ik net ook noemde.

[3:18:30] En de regio deals zitten sinds het aantreden van dit kabinet in de portefeuille van mijn collega van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening van collega Keijzer.

[3:18:40] En op 9 april is er een specifiek debat met haar ook over onder andere de regio deals.

[3:18:45] Dan heb ik nog een vraag voor mevrouw Wajenas.

[3:18:48] Zij vroeg, naast Limburg wil ik ook vragen naar Rivierenland.

[3:18:52] Valt tussen wal en schip.

[3:18:53] Geen grensregio, geen NOVEX, geen NPVR.

[3:18:56] Wel een belangrijke regio.

[3:18:58] Vraagt om hulp, niet alleen financieel.

[3:19:02] In de zesde tranche is natuurlijk geld gereserveerd voor Rivierenland.

[3:19:07] Dit is afgelopen week bekendgemaakt.

[3:19:09] Het gaat om 22,5 miljoen euro.

[3:19:12] Eerder liep een regio-deal ook in Rivierenland uit de derde tranche van 7,5 miljoen euro.

[3:19:17] En samen met het Rijk zal de komende tijd deze aanvraag verder worden uitgewerkt.

[3:19:24] Mevrouw Weeners.

[3:19:26] Dank u wel meneer de voorzitter.

[3:19:27] Het is ook mijn laatste interruptie.

[3:19:30] Dus helaas.

[3:19:30] Ik had nog heel veel andere vragen.

[3:19:32] Maar we moeten de vragen beperkt houden.

[3:19:34] Ook gelet op de tijd.

[3:19:37] De vraag meneer de voorzitter.

[3:19:40] Ik heb inderdaad gezien dat de regio Rivierenland een bedrag toegekend is gekregen.

[3:19:45] Dat is ook heel fijn.

[3:19:46] En ik denk dat ze daar ook hartstikke blij mee zijn.

[3:19:48] Dus laat ik dat ook voorop stellen.

[3:19:50] Maar waar het mij om gaat.

[3:19:51] We hebben vandaag uitgebreid gesproken over die elf regio's.

[3:19:55] Ik ben er blij om te horen dat daar een concrete doelstelling gaat komen in de loop van het jaar.

[3:19:59] En dat we daar ook voor de langere termijn mee aan de slag gaan.

[3:20:03] Ik maak me wel nog steeds een beetje zorgen om al die andere regio's, meneer de voorzitter.

[3:20:08] En dat die inderdaad echt tussen dat wal en schip invallen.

[3:20:11] Dus nogmaals de vraag, voorzitter en de minister.

[3:20:15] Hoe ziet zij dat voor zich het komende jaar?

[3:20:17] Hoe gaan we met die regio's om die nu tussen wal en schip vallen?

[3:20:22] Christophe.

[3:20:23] Ja, voorzitter, dat blijft natuurlijk toch de vraag die al meerdere keren is gesteld.

[3:20:28] De focus op elf regio's betekent dat de focus daar ligt en dus niet op de regio's die niet tot die elf regio's behoren.

[3:20:36] Gelukkig zitten heel veel regio's ook op een andere manier onder de aandacht van het Rijk.

[3:20:40] En ik denk zeker als het gaat om Rivierenland dat zij deze week een heel mooi bericht hebben gehad.

[3:20:46] Dan had ik nog één vraag in dit mapje en dan kom ik zo meteen toe op mijn laatste mapje van mevrouw Kaminga.

[3:20:54] Zij vraagt de effecten van de regio's die niet geselecteerd zijn voor de regio-deals zijn onduidelijk.

[3:21:00] We kunnen niet alles tegelijk doen, we moeten ergens beginnen.

[3:21:02] Goed dat er perspectief is voor de regio's die niet aan de beurt zijn.

[3:21:05] Hoe zorgt de minister dat de potentie van deze regio's, zoals bijvoorbeeld rechtssteden, wordt benut?

[3:21:13] Ook eigenlijk weer de wal-en-het-schip-vraag.

[3:21:18] Er lopen op dit moment bijna 70 regio-deals in meer dan 40 regio's.

[3:21:23] Deze week dus de beslissingen genomen door collega Keijzer over de laatste tranche.

[3:21:29] Dus in bijna alle regio's loopt nu wel een regio-deal.

[3:21:32] En er zijn ook nog heel veel andere programma's met de regio-component zoals ik ze net al noemde.

[3:21:37] In stedelijk gebied bijvoorbeeld ook het NPLV.

[3:21:41] En voor verdere vragen over de regio-deals verwijs ik naar het debat van 9 april.

[3:21:47] met minister Keijzer.

[3:21:49] Dan kom ik bij mijn laatste mapje, Fadia en overig.

[3:21:53] De kloof tussen de regio's, de vraag van de heer Vlag.

[3:21:56] Hoe het kabinet gaat voorkomen dat er een kansenkloof ontstaat tussen de regio's.

[3:22:02] En of ik wil onderzoeken hoe ook andere regio's kunnen profiteren van langdurige samenwerking.

[3:22:09] Ik heb net al aangegeven op een andere vraag dat ik daar in tweede termijn even op terug zou komen.

[3:22:14] Zo neem ik deze vraag in mee.

[3:22:16] De heer Soeboer.

[3:22:17] De regio moet ruimte bieden aan onder andere defensie.

[3:22:22] Hoe worden de regio's gecompenseerd voor het gebruik van de ruimte in de regio?

[3:22:26] Er mag ruimte blijven voor de regio, want ruimte is ook een kwaliteit.

[3:22:32] Ontwikkeling van defensieterreinen is ook goed voor de regio.

[3:22:35] Het kan werkgelegenheid bieden.

[3:22:37] Er zijn ook regio's die zichzelf actief hebben aangemeld.

[3:22:40] En het draagt ook bij nationale veiligheid en daarmee ook aan regionale veiligheid.

[3:22:48] Voor alle ruimtelijke ontwikkelingen geldt dat alle regio's in Nederland naar kunnen en passend bij de identiteit bijdragen aan de nationale opgave en daarmee ook ontwikkelperspectief krijgen.

[3:22:59] En als een ruimtelijke opgave van Defensie knelt met andere opgaven, dan zoekt Defensie naar zoveel mogelijk combineren.

[3:23:07] Maar bovendien gaan activiteiten van Defensie niet per se ten koste van kwaliteit, want Defensie is bijvoorbeeld ook onderhouder van natuurgebieden.

[3:23:18] Dan de aandacht voor streektalen, waar de heer Suburna vroeg.

[3:23:25] Het Rijk is verantwoordelijk voor het zorgen dat het Europees handvest voor regionale talen of talen van minderheden wordt nageleefd.

[3:23:34] Dat betekent dat we deze talen moeten beschermen en ook moeten stimuleren.

[3:23:38] Het Fries in Friesland, maar ook het Papiamens op Bonaire vallen onder deel 3 van het handvest.

[3:23:44] Maar het Limburgs, Neder-Saksisch, Papiamens in Europees Nederland, het Yiddisch en het Romanes vallen onder deel 2 van het handvest.

[3:23:54] En primair ligt de verantwoordelijkheid voor het beleid op de erkende talen bij de betrokken provincies en gemeenten.

[3:24:00] En waar nodig, heeft het ministerie en mijn ministerie dan een ondersteunende en faciliterende rol.

[3:24:06] En die vullen we in, onder andere door het organiseren van een symposium, elke twee à drie jaar.

[3:24:12] Dit jaar zal die trouwens plaatsvinden op 10 april.

[3:24:15] En die is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij de erkende talen in Nederland.

[3:24:19] Om kennis en ervaringen uit te wisselen en ook van elkaar te leren.

[3:24:24] U heeft een interruptie van meneer Soeboer.

[3:24:26] Ja, dat is dan mijn laatste, voorzitter.

[3:24:28] En dan ga ik hem hier toch maar aan gebruiken.

[3:24:32] Want u heeft natuurlijk gelijk, dat zijn precies inderdaad de talen waar ik het nu over had.

[3:24:37] Ik heb het al heel vaak over het Fries gehad en dat vind ik ook heel belangrijk.

[3:24:40] Maar ik had nu juist over die talen die onder twee vallen.

[3:24:44] En u noemt er een aantal en u wil het...

[3:24:48] Toeval, ik weet niet of het toeval is, maar dat veel van die talen ook overeen komen met regio's waarop in wordt gezet.

[3:24:56] U zegt ook terecht, de provincies en de gemeenten moeten daarbij aan de slag.

[3:25:00] En waar nodig, wil mijn ministerie daarnaar kijken.

[3:25:04] Nou, ik vertel u, het is nodig.

[3:25:06] En ik denk dat er meer nodig is dan een symposium, zeg ik er dan ook maar even bij.

[3:25:11] Ik weet van initiatieven die in de regio's ontstaan om deze mooie talen overeind te houden en te emanciperen en door te ontwikkelen.

[3:25:17] En er is vaak een gebrek aan geld, want gemeentes en provinciën, ja, die moeten ook keuzes maken.

[3:25:23] En nou ja, we hebben het rafijnjaar al genoemd en er zijn veel meer dat soort ontwikkelingen die er ook voor zorgen dat...

[3:25:29] de provinciën en de gemeenten op de kleintjes moeten letten.

[3:25:31] Dus ja, het is nodig.

[3:25:33] Het is misschien wel meer nodig dan ooit.

[3:25:35] Dus ik wil u vragen om toe te zeggen... om hier toch naar te gaan kijken.

[3:25:40] Mogelijk in combinatie met die elf regio's... maar misschien ook op een andere manier.

[3:25:43] En om daar bij de Kamer op terug te komen.

[3:25:45] Want het is dus nodig.

[3:25:47] En de initiatieven die nu ontstaan, die doven ook weer uit.

[3:25:50] Omdat er niet een vruchtbare grond is... om deze initiatieven uit voor te laten groeien.

[3:25:55] Dus ik vraag u...

[3:25:57] Wilt u daar naar kijken en op terugkomen?

[3:26:04] Ja, ik zat even te luisteren en te schakelen tegelijkertijd.

[3:26:08] Ik ken u natuurlijk als een hartstochtelijk voorvechter van streektalen.

[3:26:15] We hebben flink ingezet op het Fries.

[3:26:20] Dat zegt u zelf ook, dat gaat al behoorlijk goed.

[3:26:24] En ik begrijp dat u zich ook sterk maakt voor de andere talen.

[3:26:31] tegelijkertijd is het wel in die volgorde dus dat het primair die verantwoordelijkheid ligt bij provincies en gemeenten en dat ik verder vanuit mijn ministerie daarin kan ondersteunen maar wat ik kan doen is want in uw vraag ligt ook besloten het zit hem nou precies in die elf regio's waar we ook het nationaal plan voor maken

[3:26:56] Of ik hem mee kan nemen.

[3:26:58] En ik wil u wel toezeggen dat ik ernaar ga kijken.

[3:27:00] Dat ik ga kijken naar welke ondersteunende rol ik vanuit mijn ministerie daarin zou kunnen... Of en zo ja, welke rol ik daarin zou kunnen vervullen.

[3:27:17] Minister Boer.

[3:27:19] Ja goed, u weet natuurlijk ook dat het pas een...

[3:27:23] Een toezegging is als het hard is gemaakt, als er een tijd aan is gekoppeld... en als u toezegt het ook aan de Kamer terug te gaan koppelen.

[3:27:30] Dus dat ga ik u vragen, want ik wil deze toezegging wel hard maken... omdat ik weet hoe nodig het is.

[3:27:36] Omdat ik weet dat er mensen op dit moment in het land bezig zijn... om voor hun taal op te komen, prachtig mooie initiatieven te ontwikkelen.

[3:27:44] En die vangen op dit moment bakzeil.

[3:27:45] Dus u bent nodig op dit moment.

[3:27:47] Het is ook...

[3:27:49] Juist nu het moment voor uw ministerie om die faciliterende rol te gaan spelen.

[3:27:53] Dus ik zou heel graag de toezegging van u willen dat u kijkt hoe u die rol kunt gaan vervullen.

[3:28:01] Mogelijk, zeg ik maar even, in combinatie met deze regio's.

[3:28:04] Maar dat mag ook op een andere manier.

[3:28:05] U bent van de uitvoering, dat laat ik ook graag bij u. Maar dit zou ik graag van u willen.

[3:28:11] Minister.

[3:28:16] Wat ik zal doen, ik kan toezeggen dat ik er naar kijk.

[3:28:19] Dus nog geen andere blos, maar dat ik er naar kijk.

[3:28:21] En dat ik u in de brief na de zomer daarover informeer.

[3:28:32] Dan is het woord weer aan de minister.

[3:28:33] En ik wijs de vergadering erop dat wij minder dan 30 minuten over hebben.

[3:28:40] Ik ben bijna door de vragen heen hoor.

[3:28:43] Ik heb nog drie vragen.

[3:28:46] De vraag van mevrouw Bikker.

[3:28:48] Wil de minister zich inspannen om de waddenveren aan te wijzen als OV en die prijzen te drukken?

[3:28:55] Er loopt nu een onderzoek naar de OV-status van de waddenveren.

[3:28:59] En de Kamer wordt op korte termijn geïnformeerd.

[3:29:02] Betaalbaarheid is een belangrijk uitgangspunt bij nieuwe concessie.

[3:29:05] En daarom wordt daarin een korting voor frequente reizigers en een aanvullende korting voor eilandbewoners opgenomen.

[3:29:12] En ik zal uw vraag verder doorgeleiden naar de collega minister van INW.

[3:29:18] Dan heb ik nog een vraag van mevrouw Kaminga.

[3:29:21] Hoe houden we wind in de zeilen bij het mooie project Wind in de Zeilen?

[3:29:24] Er zit zeker wind in de zeilen, zeg ik tegen mevrouw Kaminga.

[3:29:29] Het is zoals u ook bekend is, richt op het versterken van de sociaal-economische structuur van Vlissingen.

[3:29:35] We gaan nu op naar het vijfde jaar van uitvoering met al mooie successen.

[3:29:39] In 2024 is het Delta Climate Center van start gegaan.

[3:29:43] Een uniek samenwerkingsverband van Zeeuwse kennisinstellingen, universiteiten in verbinding met het bedrijfsleven en ook het grote justitieel complex is de aanbestedingsprocedure inmiddels afgerond.

[3:29:58] En het bouwconsortium gaat nu aan de slag om het complex in 2029 op te leveren.

[3:30:05] En ook tot slot negen huisartsen zijn afgestudeerd in en opgeleid in Zeeland.

[3:30:11] En alle negen hebben zich ook ingeschreven voor diensten op de huisartsenpost.

[3:30:14] Ik vind het een mooi resultaat.

[3:30:18] Dan tot slot de laatste vraag van mevrouw Chacor.

[3:30:21] Zij geeft aan, deze aanpak versterkt de regio, maar tegelijkertijd ander beleid wat de regio verzwakt.

[3:30:28] Wat is de visie van de minister als voorbeeld het effect van spuks op het OV?

[3:30:34] In het hoofdlijnakkoord is besloten om de spuks over te hevelen naar het gemeente- en provinciefonds en daarbij budgetkorting van 10% te hanteren.

[3:30:42] Die omzetting zal plaatsvinden na een zorgvuldig proces waarbij de VNG en het IPO nauw betrokken zijn.

[3:30:48] De minister van INW is beleidsmatig en ook budgetair verantwoordelijk voor de specifieke uitkeringen op zijn begroting.

[3:30:55] Zoals de brede doeluitkering verkeerde en vervoerde, BDU.

[3:30:59] En de fondsbeheerders hebben daarbij een toetsende, maar ook coördinerende rol.

[3:31:03] En in sommige gevallen zal naarweging worden besloten om bepaalde specifieke uitkeringen niet over te hevelen naar een fondsuitkering.

[3:31:10] En in dat geval blijft toch de korting op de departementale begroting staan.

[3:31:15] En het betrokken departement zal dan nadere keuzes moeten maken.

[3:31:23] U heeft nog één interruptie.

[3:31:24] Ja, weet ik.

[3:31:25] Ik ga daar goed gebruik van maken.

[3:31:27] Dit was een uitgebreide antwoord inderdaad.

[3:31:30] Dus ik moet er nog eventjes terug naar kijken.

[3:31:32] Wat is er nu eigenlijk gezegd?

[3:31:34] Maar ik was nog eventjes benieuwd naar... De minister had gezegd dat ze nog even terugkomt op het inritsverhalen.

[3:31:40] Kunnen regio's nog inritsen?

[3:31:42] Hoe zit dat?

[3:31:43] En kan de minister dat misschien... Ik kan me voorstellen dat dat niet nieuw beantwoord wordt.

[3:31:46] Maar in ieder geval schriftelijk misschien op terugkomen in een brief...

[3:31:52] En misschien kan de minister dan ook wel toezeggen dat we misschien een procesbrief gaan krijgen... met looptijd en welke stappen worden nou genomen en wanneer.

[3:32:01] En wanneer we dan uiteindelijk ook zo'n uitvoeringsprogramma gaan kijken.

[3:32:04] Dan hebben we in ieder geval in die volgoordelijkheid ook helder van wat er staat te gebeuren, wanneer en hoe.

[3:32:11] En dan kunnen we namelijk daarvan ook onze controlerende taak goed doen.

[3:32:17] Dat lijkt me een uitstekend voorstel, dus daar zeg ik graag toe.

[3:32:22] Kunt u aangeven wanneer?

[3:32:25] Tijdig, en dat zal dan zijn... Over een maandje kunnen we een procesbrief doen, maar we hebben nog in de tweede termijn.

[3:32:34] Welke brieven we nog in de aanbieding willen doen.

[3:32:36] Ja, oké.

[3:32:36] Ik was natuurlijk het andere antwoord beloofd in de tweede termijn.

[3:32:38] Die is voorbereid, die kan ik zo al geven.

[3:32:41] Maar de procesbrief kan ik binnen nu en een maand sturen.

[3:32:52] Dan was ik door mijn vragen antwoorden heen.

[3:32:54] Dank u wel.

[3:32:55] Dan komen we aan het einde van de eerste termijn.

[3:32:56] En ik constateer dat u in de tweede termijn nog zes vragen gaat beantwoorden.

[3:33:01] Dan gaan wij over naar de tweede termijn.

[3:33:04] Althans, als daar van de kant van de commissie behoefte aan is.

[3:33:08] En ik zie instemmend geknik.

[3:33:12] Ja, dank voorzitter.

[3:33:13] Er zijn veel mooie dingen gezegd.

[3:33:15] Ik dank de minister daar hartelijk voor.

[3:33:18] Ja, ik vind ook dat ik veel... Ja, u zit er goed in.

[3:33:22] Dank u wel daarvoor.

[3:33:24] Toch zou ik graag een twee minuten debat aan willen vragen.

[3:33:26] Dus...

[3:33:28] Daar ontkomen we denk ik aan.

[3:33:29] Ik denk ook dat het goed is dat we het hier plenair nog eens even over gaan hebben met elkaar.

[3:33:32] Dus dat maar even vooraf.

[3:33:33] Dan is er nog één ding wat ik graag in tweede termijn onder uw aandacht zou willen brengen, wat mij in eerste termijn niet is gelukt.

[3:33:39] En dat is het faciliteren van al die vrijwilligers die toch echt de kracht zijn, de dragende kracht in de gemeenschappen die we in de regio hebben.

[3:33:47] En we zien daar steeds groter worden de problemen bijvoorbeeld rondom het organiseren van feesten, dorpsfeesten.

[3:33:55] Maar dat kan ook iets van een andere orde zijn.

[3:33:58] Het aantal vrijwilligers neemt af.

[3:34:00] We zien dat de individualisering en de metalen verstedelijking toeneemt.

[3:34:05] We zien ook dat mensen de eisen die hier en daar worden gesteld als onevenredig hard ervaart.

[3:34:11] Ja, wie wil dan eigenlijk nog de verantwoordelijkheid dragen?

[3:34:13] Dus mijn vraag aan de minister is, heeft u dit grote probleem?

[3:34:17] op uw netverlies staan, scherp.

[3:34:20] En wat zouden wij daar aan kunnen doen?

[3:34:22] En ik wil u daar natuurlijk graag bij helpen.

[3:34:24] Maar misschien heeft u zelf ook ideeën.

[3:34:26] Veel geld bijvoorbeeld gaat nu al weg naar veiligheid, preventie, verzekeringen.

[3:34:31] Kunnen we werken met fondsen die dit op zouden kunnen vangen?

[3:34:34] Maar we kunnen ook denken aan andere oplossingen zoals collectief verzekeren, uitzonderingen voor lokale tradities en regelgeving, meerjarige vergunningen.

[3:34:41] Het past denk ik allemaal binnen het nieuwe denken van dit kabinet waar u het in eerste termijn over had.

[3:34:47] En dan rond ik af met een harte kreet van een collega van mij en die is zowel heel serieus als een klein beetje satirisch.

[3:34:53] En dat is een harte kreet van een partijgenoot van mij die zegt waarom moet nou het crocus recess gehouden worden op een ander moment dan carnaval.

[3:35:03] Nou, dat moest ik dan toch nog even zeggen.

[3:35:06] En dat schreeuwt aan de spreeuwen, heb ik maar opgeschreven.

[3:35:09] Maar dat is een vernederlandse, Friese uitspreking dat het nergens op lijkt.

[3:35:13] Maar nogmaals, ik dank u vriendelijk voor het eerste termijn.

[3:35:23] Maar toch is de harte kreet gedaan.

[3:35:25] Ik kan het kort houden.

[3:35:26] En dat is niet omdat er niet veel meer te bespreken is.

[3:35:29] Want er is nog heel veel te bespreken.

[3:35:32] Maar de aftronk is toch wel weer dat we nog even geduld moeten hebben.

[3:35:36] En dat geduld wordt redelijk op de proef gesteld, zeg ik u heel eerlijk.

[3:35:42] Maar ik begrijp het wel en ik sluit me wel aan bij wat de heer Soepoer zegt, dat deze minister goed in de wedstrijd zit.

[3:35:47] Mijn zorg is nog steeds, en die is niet weggenomen, of we ook genoeg doorzettingskracht hebben richting toch dat diepgewortelde overheidsdenken wat de afgelopen decennia zo gegroeid is.

[3:35:58] Ik denk dat het goed is dat er een twee minuten bad is aangevraagd.

[3:36:01] En dat dat ook de kans is voor de commissie om echt even wat accenten te leggen in hoe we nou de komende tijd verder gaan.

[3:36:07] En ik zou willen vragen, ik neem aan dat het tweede debat niet al te lang op zich gaat wachten, dat die procesbrief daar in ieder geval voorkomt.

[3:36:14] Dat zou heel erg helpen.

[3:36:17] Want dan kunnen we daarop anticiperen, voorzitter.

[3:36:19] En het zal mij niet lukken om de hele tweede termijn bij te wonen, want ik moet naar een plenair debat.

[3:36:23] Maar nogmaals dank en dank aan alle mensen op de publieke tribune.

[3:36:26] En laten we de volgende keer weer de grote zaal bemensen.

[3:36:29] En laten we hopen dat dan alle politieke partijen er zijn, want we moeten scherp blijven met elkaar.

[3:36:36] Dank u wel.

[3:36:36] Dank u, mevrouw Chacor.

[3:36:37] Dank voorzitter.

[3:36:38] Ik dank inderdaad ook de minister en ik dank ook iedereen die hier ook aanwezig is.

[3:36:43] Dat geeft ook aan dat het ook leeft, de regio leeft.

[3:36:48] Ik denk, we zijn allemaal, de regio, we zijn er in ieder geval allemaal onderdeel van.

[3:36:53] Ik denk dat u in mijn verhaal ook heel erg hebt gehoord... dat ik wel ben voor versnellen.

[3:36:59] En dat is niet omdat ik niet ben voor zorgvuldigheid, helemaal niet.

[3:37:02] Maar dat ik wel denk van... het wordt tijd om met elkaar te gaan doen.

[3:37:07] En volgens mij kunnen die twee dingen ook wel naast elkaar... Dus ik ben ook heel benieuwd hoe we dat dan verder gaan oppakken.

[3:37:14] En ik denk dat de Kamer, in ieder geval de mensen die hier zitten... de minister ook wel erg aanmoedigt...

[3:37:23] Aanmoedigt inderdaad als het gaat om het creëren van meer werkgelegenheid in de regio's.

[3:37:28] En ook om dat goed te coördineren.

[3:37:30] En om te zorgen dat de ministeries ook stappen daarin maken.

[3:37:34] En ook uit die vrijblijvenheid te halen.

[3:37:37] En ook aanmoedigt, zeker aanmoedigt, bij het zoeken naar de...

[3:37:41] Middelen die ook nodig zijn.

[3:37:43] Want zonder geld heb je ook geen vitale regio's.

[3:37:48] En kun je ook niet die stappen zetten met de NPVR.

[3:37:51] Die is ook staat voor maatwerk.

[3:37:55] En ik ben ontzettend blij om te horen dat de vraag met betrekking tot die burgerbetrokkenheid... en ook juist dat jongerenperspectief, want dat is dan ook belangrijk voor de toekomst...

[3:38:05] Dat dat in ieder geval betrokken wordt en meegenomen wordt.

[3:38:10] En ik denk dat we dat misschien ook wel in een brief terug kunnen zien.

[3:38:16] En ik ben natuurlijk benieuwd naar het inritsverhaal voor de andere regio's.

[3:38:20] En ik ben ontzettend blij met de toezegging dat we inderdaad een procesbrief gaan krijgen met de looptijd en stappen.

[3:38:26] En misschien kan ook wel dat bredere verhaal met betrekking tot de inwoners en jongeren daar misschien ook wel in meegenomen worden.

[3:38:32] Dan hebben we het gewoon...

[3:38:34] Allemaal toch ook wel op papier weer wat we met elkaar hebben afgesproken.

[3:38:40] Dank u. Mevrouw Kaminga.

[3:38:42] Dank voorzitter en dank ook aan de minister en haar ambtenaren voor de beantwoording en al het harde werk wat is verzet.

[3:38:47] Ik ben blij om te horen dat er ook mogelijkheden zijn om die trajecten te versnellen.

[3:38:51] Omdat misschien sommige gebieden en regio's al wat verder zijn in de planvorming.

[3:38:54] Ik weet in ieder geval van een aantal waar ik wel eens op werkbezoek ben geweest.

[3:38:57] Kijk nu toevallig de burgemeester van Doetinchema.

[3:38:58] Ik weet zeker dat die al vol met plannen en ideeën zit.

[3:39:02] Wat misschien dan ook nog wel iets sneller kan dan de huidige planning.

[3:39:06] Mijn punt over die grensgebieden en ook de lokale supermarkten nam ik even als voorbeeld.

[3:39:11] Ik heb een eerder debat warmplein doorgehouden voor dorpshuizen.

[3:39:14] Wordt niet altijd zo bij een VVD'er gezien.

[3:39:16] Maar toch, ook dat vinden we belangrijk.

[3:39:18] Maar juist zo'n dorpshuis, maar soms ook in die hele kleine...

[3:39:21] kernen kan je bijna al geen kern meer noemen, is die supermarkt ook de enige plek nog in dat dorp waar mensen elkaar ontmoeten.

[3:39:27] Die staan nu zeker daar, die staan overal onder druk, maar zeker daar echt onder druk.

[3:39:30] En we hebben natuurlijk al de mogelijkheid om pakketjes dan te doen, maar er zijn volgens mij best nog wel een aantal andere dingen te verzinnen, waar misschien ook de gemeente wel mee geholpen zou zijn als daar...

[3:39:40] Als we daar iets zouden combineren.

[3:39:41] Dat we ook een beetje meedenken van hoe kunnen we dat nou levensvatbaar houden.

[3:39:45] Omdat ik het belangrijk vind.

[3:39:47] Want we hebben het eerder gezegd.

[3:39:48] Een overheid die je niet kent laat zich ook gewoon heel slecht vertrouwen.

[3:39:51] En daar hebben we gewoon allemaal baat bij.

[3:39:52] Als we dat anders kunnen doen.

[3:39:54] Dan tot slot nog even die rijksontmoetingsplaatsen.

[3:39:57] Nog los van wat ik van de...

[3:40:00] De term vindt, maar goed, laat ik me daar maar niet mee gaan bemoeien.

[3:40:04] Was ook een punt wat we hier vaak besproken hebben... dat het makkelijker zou moeten zijn voor ambtenaren die voor het Rijk werken... bijvoorbeeld een provincie als een gemeente gewoon te gaan werken als werkplek.

[3:40:14] Als ik naar mezelf kijk, ik kom uit het noorden.

[3:40:17] Ik moest echt naar Den Haag verhuizen om...

[3:40:19] te werken bij de Rijk.

[3:40:20] En dat is eigenlijk ook een beetje het gebruik.

[3:40:22] En dan is een ontmoetingsplaats natuurlijk handig... maar dat is niet een alternatief.

[3:40:25] En ik zou het zelfs zo mooi vinden dat we ook naar een model kunnen... waar je als Rijksambtenaar misschien gewoon één dag in de week... of desnoods één keer een overnachting hebt... en al die andere dagen niet per se thuis hoeft te werken.

[3:40:35] Dat is ook niet altijd gezellig.

[3:40:36] Niet iedereen vindt dat leuk.

[3:40:37] Maar dat je dan ook op een andere plek kunt werken.

[3:40:39] Want dat bevordert mijn inziens ook gewoon de interactie... en wat er dan speelt in een bepaald gebied.

[3:40:43] Dus volgens mij is dat gewoon win-win.

[3:40:46] Dank u wel.

[3:40:47] Mevrouw Weyenas.

[3:40:50] Ja, dank u wel meneer de voorzitter.

[3:40:51] Ik wil allereerst de minister bedanken voor haar uitgebreide beantwoording.

[3:40:55] En ook dat zij die focus heeft op die regio.

[3:40:58] Dus daar ben ik heel erg blij mee.

[3:40:59] Ik heb nog een paar puntjes die ik graag zou willen aansteppen.

[3:41:02] En dat gaat mij vooral ook om die andere regio's.

[3:41:04] Want zojuist in de beantwoording zegt de minister...

[3:41:07] Ze hebben een deal gekregen en een zak met geld.

[3:41:09] Dus daar mogen ze hartstikke blij mee zijn.

[3:41:11] En dat zijn ze denk ik ook.

[3:41:12] Maar ik vind het wel een beetje kort op de bocht.

[3:41:14] Want zo'n deal is ook wel echt om een boost te geven op de wat kortere termijn.

[3:41:19] Terwijl net die langere termijn ook echt superbelangrijk is.

[3:41:22] Dus daar wil ik wel echt nogmaals aandacht voor vragen.

[3:41:25] Dan voor wat betreft het betrekken van die inwoners.

[3:41:29] Ik vind dat echt superbelangrijk dat dat gaat gebeuren.

[3:41:33] Omdat zij ook heel goed weten wat er speelt.

[3:41:35] Dus niet dat dat ook weer vervalt in van die ambtelijke overleggen.

[3:41:38] Dus ik hoop dat de minister mij straks ook kan toezeggen dat ze dat ook echt daadwerkelijk concreet gaat doen.

[3:41:43] Net zoals bijvoorbeeld ook de organisatie LVKK, de Landelijke Vereniging Kleine Kernen, waar ik het ook al vandaag over heb gehad.

[3:41:50] En dan tot slot, voorzitter.

[3:41:53] De leefbaarheid van het platteland vind ik echt super, super, superbelangrijk.

[3:41:59] Je ziet de laatste jaren dat het verenigingsleven onder druk staat.

[3:42:03] Die wordt steeds lastiger.

[3:42:04] Jongeren die richting stedelijk gebied trekken.

[3:42:09] Daarmee ook voorzieningen die verdwijnen.

[3:42:11] We hebben langs in onze gemeente...

[3:42:14] enorme discussie gehad over het zwembad.

[3:42:18] Dat echt een enorme regionale functie had.

[3:42:20] En een van de enigen nog was, die erover was, Mozaqua.

[3:42:24] Ja, dat die ook moest gaan sluiten... omdat het voor de gemeente gewoon niet meer op te hoesten was.

[3:42:28] En dat is maar één voorbeeld van de vele voorbeelden die er zijn.

[3:42:32] Dus ja, ik wil de minister dat wel nog meegeven... dat echt die leefbaarheid van het platteland superbelangrijk is.

[3:42:39] Dank u wel.

[3:42:40] Dank u. Mevrouw Bikker.

[3:42:41] Ja, voorzitter.

[3:42:42] Dank u wel.

[3:42:43] Dank aan de minister.

[3:42:44] En ook dank aan alle die haar ondersteund hebben bij de beantwoording.

[3:42:47] En natuurlijk aan de warme aanmoediging van mijn partij... om al die mooie plannen waar de minister ook ambitieus zich achterzet... met alle mensen, om die ook verder gestalten te geven.

[3:42:56] En in de ChristenUnie vindt u dan de bondgenoot om bij plannen ook poen te vinden.

[3:43:00] En dat is wel mijn grote zorg aan het eind van dit debat in eerste termijn, voorzitter.

[3:43:04] Ik wacht nog op de beantwoording van de minister... of we daarin op welke manier de Kamer ook het steuntje in de rug kan geven in die nodig.

[3:43:11] Maar ik zou het echt een gemiste kans vinden als we dit najaar wel begrotingen bespreken... en eigenlijk voor de regio nul euro...

[3:43:19] noteren terwijl de plannen wel gemaakt zijn.

[3:43:21] Dat moeten we onszelf niet aandoen.

[3:43:23] En dat moeten we vooral al die mensen die stevig aan het werk zijn, die enthousiasme hebben, die door willen, al helemaal niet aandoen.

[3:43:29] Voorzitter, ik wacht op een aantal antwoorden die de minister gaat geven in tweede termijn.

[3:43:34] Ik heb rondom de Rijkswerkgelegenheid wel gezien, als het alleen een inspanningsverplichting blijft,

[3:43:40] Dan geloof ik er niet zo in.

[3:43:42] In de zin van, dan blijft het bij iedereen wel zeggen, ja, ik wil het graag.

[3:43:45] Maar vervolgens, de daadwerkelijke realisatie gaat dan niet gebeuren.

[3:43:49] Dus, minister, u zit er goed achteraan, zou ik via de voorzitter willen zeggen.

[3:43:53] Maar we moeten met elkaar ook gewoon harde afspraken kunnen maken.

[3:43:56] En ik snap heel goed dat het niet in december 2025 dan alle bureaus overal ingevuld zijn.

[3:44:01] Ik ben een redelijk mens.

[3:44:03] Maar als we geen stip op de horizon zetten, dan varen we er ook niet naartoe.

[3:44:07] Ten aanzien van de dorpsgemeenschappen, voorzitter, heb ik de minister goed gehoord.

[3:44:11] Ik ga er ook nog wel even op kouwen.

[3:44:13] Want mijn zorg is dat we eigenlijk toch teveel de adviesbureaus nu gaan betalen.

[3:44:17] In plaats van de mensen die al heel goed weten hoe het zit, gaan betrekken.

[3:44:21] Dus daar zal ik de minister nou lettend op volgen.

[3:44:26] Dank u wel.

[3:44:27] Daarmee komen we aan het einde van de tweede termijn van de kant van de commissie.

[3:44:30] En ik kijk naar de minister.

[3:44:32] En ik hoop natuurlijk stellig dat u geen schorsing nodig heeft.

[3:44:35] Vijf minuutjes.

[3:44:36] Vijf minuten.

[3:44:36] Dan heeft u daarna nog ongeveer zeven minuten om te antwoorden.

[3:44:40] Ja, dat gaat lukken.

[3:44:41] Lukt dat?

[3:44:41] Ja, dat gaat lukken.

[3:44:42] Dat is mooi.

[3:44:42] Ik schors deze vergadering voor vijf minuten.

[3:52:08] Ik verzoek u uw plaats weer in te nemen en dan, als dat gebeurd is, zal ik de vergadering heropenen.

[3:52:22] En dat doe ik hierbij.

[3:52:23] Ik heropen de vergadering en ik geef in tweede termijn het woord aan de minister.

[3:52:28] Dank u, voorzitter.

[3:52:30] Ik zal er snel doorheen gaan.

[3:52:31] Vraag van mevrouw Chacor, die aandringt op versnelling.

[3:52:35] Ik zie het als een uitgestoken hand om het programma in een stroomversnelling te brengen.

[3:52:40] En daar wil ik wel in meebewegen, mits het ook voor de regio's passend is.

[3:52:44] Ik ben al met alle elf regio's aan de slag om de plannen voor de regio op te stellen.

[3:52:48] Eén regio is daar verder in dan de andere.

[3:52:51] Maar de regio's die sneller kunnen en willen...

[3:52:53] Daar zullen we eerder over gaan tot het opstellen van de uitvoeringsagenda.

[3:52:57] Dus we volgen daarbij echt nadrukkelijk het door de regio gewenste tempo.

[3:53:02] Dan is ook mevrouw Bikker de vraag, sluit daarbij aan, wat staat er in de brief rond de zomer?

[3:53:09] Ik had het ook in de brief van december al gezegd dat ik de Kamer rond de zomer zal informeren.

[3:53:16] Over de voortgang, zoals ik net ook aan mevrouw antwoordde op de vraag van mevrouw Chacor, de ene regio is gewoon al wat verder dan de andere en willen de regio's vooral ook ruimte geven in het proces.

[3:53:26] Vanuit de plannen voor de regio's kunnen we kijken of we bandbreedtes kunnen schetsen, want daar bent u naar op zoek, met betrekking tot de financiële ondersteuning van die agenda's.

[3:53:38] Begin 2026 informeer ik u dan weer nader over de uitvoeringsagenda's... en de vervolgstappen rondom de doorontwikkeling van de beleids- en investeringslogica.

[3:53:47] Maar in de brief rond de zomer zal ik, voor zover dat mogelijk is... en voor zover we dan al ver genoeg zijn met bepaalde regio's... ook ingaan op die bandbreedtes.

[3:53:59] Dan mevrouw Chacor, hoe kunnen we er nog voor zorgen... dat de gemeenten die erbuiten vallen toch nog mee kunnen doen...

[3:54:07] Eigenlijk het korte antwoord is de elf blijven de elf, daar komen er geen meer bij.

[3:54:13] Maar ik wil wel binnen het nationaal programma kijken en aandacht hebben voor kennis en innovatie.

[3:54:19] En daar zullen we deze vraag van hoe kunnen andere regio's meeleren van de lessen die worden geleerd in het NPVR, die zal ik daarin meenemen.

[3:54:29] Dan heb ik de vraag van de heer Soepoer.

[3:54:32] Twee vragen.

[3:54:32] Spreiding, rijkswerk, gelegenheid, resultaatsverplichting... had mevrouw Bikker ook aandacht voor gevraagd.

[3:54:40] Het is een inspanningsverplichting, geen resultaatsverplichting.

[3:54:44] Maar ik ben ook van mening dat we het zo concreet mogelijk moeten maken.

[3:54:48] Ik kom medio dit jaar met een Kamerbrief met daarin concrete casussen.

[3:54:53] Daarbij zal ik ook aandacht hebben voor hoeveel FTE's dat dan oplevert...

[3:54:58] Maar de stip op de horizon kan ik op dit moment niet aangeven.

[3:55:03] Wat ik zou kunnen doen, is dat we in die brief kijken... of en hoe we dan die stip op de horizon zouden kunnen zetten.

[3:55:15] Punt.

[3:55:18] En dan laatste vraag van de heer Soeboer over de vrijwilligers.

[3:55:22] Heb ik het op mijn netvlies?

[3:55:23] Ja.

[3:55:25] Ook een heel belangrijk onderdeel en kan ook betrokken worden bij die plannen van de regio's.

[3:55:31] U heeft een interessant aantal suggesties net genoemd en daar zal ik ook verder geleiden.

[3:55:40] En verder is het ook natuurlijk primair iets, de kwetsbare positie van vrijwilligers, iets wat bij sociale zaken hoort.

[3:55:49] Maar ik zal in ieder geval dit ook meenemen bij de plannen van de regio, dat het een aandachtspunt is en aandacht besteden aan de vormen die u noemde.

[3:56:03] Wij en Nas, zij hadden de vraag over betrekken inwoners en burgers.

[3:56:07] Meerdere van u heeft daar ook over gezegd.

[3:56:10] Ik vind het een goed idee, maar we kunnen dat niet afdwingen bij de regio's.

[3:56:14] De regio's gaan daar zelf over, maar ik zal om het belang daarvan te benadrukken... en ook dat van jongeren, zal ik het opnemen in de procesbrief die we opstellen.

[3:56:23] En dan als sluitende opmerking.

[3:56:26] Ik denk ook dat het handig zou zijn als uw Kamer dat zou hebben, die procesbrief, voor twee minuten debat.

[3:56:32] Wij doen ons best om dat zo snel mogelijk te doen.

[3:56:34] Ik heb gezegd een maand, maar we kijken of het nog iets sneller kan.

[3:56:38] En dat is volgens aan uw Kamer om met de planning dan rekening te houden.

[3:56:42] Dat was hem.

[3:56:44] Dank u wel.

[3:56:44] Ik zie toch nog een weliswaar aarzelende vinger van mevrouw Chacor.

[3:56:50] Een niet aarzelende vinger van me.

[3:56:51] Ja, dat is een volledig vinger.

[3:56:53] Ja, dank, voorzitter.

[3:56:55] Dank aan de minister inderdaad ook voor de beantwoording.

[3:56:58] Ook mijn betrekking inderdaad ook tot het procesbrief.

[3:57:02] Ik ga even in op het inrits, wat ik het nu zo noem.

[3:57:06] Over die elf regio's zijn die elf regio's.

[3:57:08] Ik begrijp ook wel de wens inderdaad ook voor de focus.

[3:57:12] Ik denk dat dat ook wel goed is voor de elf regio's.

[3:57:15] Maar ik ben heel blij met die toezegging dat er toch gekeken wordt...

[3:57:18] naar hoe je inderdaad die andere gemeenten dan ergens ook mee kan laten liften.

[3:57:24] Noem ik het dan maar.

[3:57:25] Gaan van inritsen naar meeliften.

[3:57:29] Dus ik was wel benieuwd hoe dat vormgegeven wordt.

[3:57:33] Ik ben wel erg benieuwd.

[3:57:33] Ik kan me voorstellen dat het niet in die huidige procesbrief meegenomen kan worden... maar misschien wel in die brief die we dan voor de zomer krijgen.

[3:57:40] Dat we daar in ieder geval iets van kunnen teruglezen...

[3:57:48] Minister.

[3:57:49] Ja hoor, dat zeg ik toe.

[3:57:50] Dat zullen we meenemen in de brief rond de zomer.

[3:57:55] Mevrouw Bikker.

[3:57:56] Ja, voorzitter, de minister heeft een procesbrief toegezegd.

[3:58:00] Collega Soeboer heeft het twee-minuten-debat aangevraagd.

[3:58:05] Dat kan elkaar versterken en het kan elkaar tot uitstel brengen.

[3:58:09] En dat zou heel spijtig zijn.

[3:58:11] Dus kunnen we... Ik mag aannemen dat de minister ergens in maart de procesbrief wel op kan leveren.

[3:58:17] En dat we ook proberen dat we dat twee-minuten-debat wel in maart, begin april hebben.

[3:58:21] Om te voorkomen dat we weer alles opschuiven.

[3:58:24] Ik begrijp uw vraag en we kunnen dat uiteraard wel doorgeven.

[3:58:28] Maar inderdaad, wat u ook zelf aangeeft, wij bepalen de planning niet.

[3:58:32] Nee, voorzitter, ik vertrouw op uw hertenogen en dan doen we samen ons best.

[3:58:36] Dat stel ik uitermate op prijs.

[3:58:37] Dank u wel.

[3:58:39] Daarmee komen wij aan het einde van de tweede termijn.

[3:58:42] Dank voor uw beantwoording.

[3:58:45] Wij komen tot de afsluiting van deze vergadering.

[3:58:47] Maar ik meld dat er een twee minuten debat is aangevraagd door de heer Soeboer.

[3:58:54] En dan heb ik een vijftal toezeggingen.

[3:58:58] De eerste.

[3:58:59] De Kamer ontvangt rond de zomer een brief over de voortgang van de plannen voor de elf regio's vanuit het Nationaal Programma Vitale Regio's, inclusief bandretes.

[3:59:10] Twee.

[3:59:11] De Kamer ontvangt zo snel mogelijk een brief over de uitkomst van de bespreking in de ministerraad over de mogelijkheid van regiobewindspersonen.

[3:59:19] En dat is een toezegging aan het lid Soepoer.

[0:00:00] 3.

[3:59:24] De Kamer ontvangt na de zomer een brief over of en zo ja welke ondersteunende rol de minister van BZK kan spelen als het gaat om de regionale talen en talen van minderheden, gecombineerd met de brief in zaken de NPVR.

[3:59:40] En ook dat is een toezegging aan het lid Soeboer.

[0:00:00] 4.

[3:59:46] De Kamer ontvangt binnen een maand een procesbrief over de NPVR en dat is een toezegging aan het lid Chacor.

[3:59:54] Dan de vijfde en laatste.

[3:59:56] De Kamer ontvangt medio dit jaar een brief in zaken spreiding, rijkswerkgelegenheid... met of en zo ja hoe er een stip op de... Het staat er echt, u gelooft het niet, maar dat is wel het geval.

[4:00:11] En eigenlijk best een aardig Nederlands, vind ik het niet.

[4:00:13] Met of, ik herhaal hem gewoon, en zo ja hoe er een stip op de horizon kan worden gezet.

[4:00:19] En kunt u zich daarin vinden...

[4:00:24] Ja, zeker.

[4:00:24] Ik krijg net even de uitkomst van de suggestie over de bewindspersonen die ik in de MR zou bespreken.

[4:00:30] Zouden we ook gewoon mee kunnen nemen in die procesbrief?

[4:00:33] Want dan comprimeren we het een beetje.

[4:00:36] Is dat een idee?

[4:00:38] Altijd een idee.

[4:00:39] Kunt u zich daarin vinden?

[4:00:41] Nou ja, dat maakt mijn verwachtingen nog veel groter, mevrouw Uitermark.

[4:00:45] Dus als de minister dat zo serieus wil nemen en dat in die brief wil zetten, dan verwacht ik daar heel veel van en dan is het goed.

[4:00:56] Dank u wel daarvoor.

[4:00:58] We zullen het op deze manier verwerken.

[4:01:00] En daarmee kom ik, en ik kijk ook naar mijn rechterhand die links van mij zit, daarmee kom ik tot het einde van de vergadering.

[4:01:07] Ik dank u voor uw beantwoording en uw aanwezigheid.

[4:01:10] Dank aan de commissie.

[4:01:11] En uiteraard dank aan de mensen op de tribune en de mensen thuis.

[4:01:15] Wel thuis.