Wadden

[0:00:00] Een hele goede morgen, dames en heren op de publieke tribune... en ook de mensen die dit op afstand volgen vanuit huis of elders.

[0:00:08] Een warm welkom bij dit commissiedebat, Wadden.

[0:00:11] Uiteraard ook een warm welkom aan de minister en de staatssecretarissen, aan de leden.

[0:00:18] We gaan zo starten met dit debat.

[0:00:21] We hebben tot één uur de tijd met elkaar.

[0:00:23] In de eerste termijn is er ruimte voor de leden om vier minuten te spreken...

[0:00:28] Ik zou ook vier interrupties willen toestaan.

[0:00:31] En ik kijk even naar de leden, want de heer Krul is niet officieel lid van deze commissie.

[0:00:35] Of u ermee kunt instemmen dat de heer Krul namens het CDA ook een inbreng zal leveren vandaag.

[0:00:42] Voor deze ene keer hoor ik al.

[0:00:44] Dat hoor ik altijd bij een debat.

[0:00:48] Dus dat is hartstikke goed.

[0:00:50] En ik begrijp dat mevrouw Chacor nog een punt van orde heeft voordat we beginnen.

[0:00:54] Gaat uw gang.

[0:00:56] Dank, voorzitter.

[0:00:57] Ik begin inderdaad gelijk met een punt van orde.

[0:00:59] Er speelt op dit moment ontzettend veel in de wadden.

[0:01:01] En dat vraagt ook om onze aandacht en ook om zorgvuldige afweging.

[0:01:05] En eergisteren nog mochten we in de krant lezen... dat minister Hermans haar kabels dwars door de schier wil trekken.

[0:01:10] Ik had haar graag ook hierover willen bevragen.

[0:01:13] Maar ja...

[0:01:15] Daar was geen meerderheid voor.

[0:01:16] Maar mijn punt gaat over de resterende onderwerpen.

[0:01:21] We hebben maar vier minuten tijd.

[0:01:22] We spreken elkaar eigenlijk maar één keer per jaar.

[0:01:24] Dat is veel te weinig om recht te doen van wat er speelt... op de waddeneilanden waar de inwoners mee te maken hebben.

[0:01:32] Dus ik zou graag een minuut extra willen... zodat we ook recht doen aan deze regio.

[0:01:37] Spreektijd dus.

[0:01:37] Een minuut extra spreektijd.

[0:01:40] Ik kijk even naar de andere leden.

[0:01:42] Ik maak vooraf ook de opmerking dat we met de tijdsduur van het debat rekenen houden met de spreektijd.

[0:01:47] En dat er heel vaak debatten natuurlijk hier gevoerd worden waarbij we niet meer toekomen in de tweede termijn.

[0:01:52] En ik wijs u er ook op, en dat doe ik gewoon als voorzitter van deze commissie, dat natuurlijk...

[0:01:58] dat wij natuurlijk elke twee weken procedurevergaderingen hebben.

[0:02:00] We hebben volgende week ook een strategische procedurevergadering... waarin we hoe wij vergaderen natuurlijk ook bespreken.

[0:02:05] Dus laten we het ook daar ook vooral met elkaar... over de frequentie en de spreektijden hebben.

[0:02:09] Maar ik geef nu graag het woord aan de heer Heuting.

[0:02:12] Ja, voorzitter, we hebben drie bewindspersonen hier vandaag.

[0:02:15] Eén uur wordt al ongelooflijk moeilijk, als ik zo bekijk, ook naar het aantal sprekers wat hier vandaag zit.

[0:02:20] Dus geen steun voor het verlengen van de spreektijd.

[0:02:24] Maar ik wil mevrouw Chakot wel uitnodigen om bij de strategische procedurevergadering het verzoek te doen om het aantal debatten over de wallen te verlengen naar twee.

[0:02:34] En ik sluit niet uit dat dat dan op onze steun kan rekenen.

[0:02:39] Ik kijk dan even naar de andere leden als het gaat over het verlengen van de spreektijd.

[0:02:43] Mevrouw de Vries?

[0:02:44] Nou, laten we het gewoon proberen in vier minuten.

[0:02:47] Kijken hoe ver we komen.

[0:02:48] Volgens mij moeten we daar allemaal ons best voor doen.

[0:02:50] Het zal misschien zijn dat we dan wat heel lang spreken.

[0:02:52] Maar ik steun wel het voorstel van de heer Heutink om twee keer per jaar over de Waddenpres te spreken.

[0:02:57] Want het is wel belangrijk genoeg.

[0:03:01] Het ding is dat we met de eindtijd blijven zitten.

[0:03:03] En ik wil het ook een ordentelijk debat laten zijn.

[0:03:04] En ook de tweede termijn en de beantwoording vanuit de regering goed laten verlopen.

[0:03:09] Dus inderdaad, helaas nu geen steun voor het verzoek om te verlengen met de minuut.

[0:03:13] Maar wel steun, denk ik, voor in de procedurevergadering na twee keer per jaar over de wadden spreken.

[0:03:19] Dat lijkt me hartstikke goed, zodat het ook wat meer recht doet aan het belang.

[0:03:24] Ik zie daarover geknikt.

[0:03:25] Dat is ook hartstikke mooi.

[0:03:27] Zo werken wij ook.

[0:03:27] Om dat soort dingen vooraf te bespreken.

[0:03:29] En achteraf weer vooruit te kijken.

[0:03:31] Dus dan gaan we dat doen, mevrouw Chacor.

[0:03:32] Dan houden we het bij vier minuten spreektijd.

[0:03:35] Vier interrupties nogmaals.

[0:03:36] Zo is gemeld.

[0:03:38] En we gaan eens kijken hoe dat gaat in de tijd.

[0:03:41] Als u heel kort kunt interrumperen.

[0:03:44] Dan willen we voorzitter dat we daar zeker naar kijken.

[0:03:47] Als er meer vragen aan elkaar zijn.

[0:03:49] Maar laten we snel van start gaan zou ik willen zeggen.

[0:03:51] Want we hebben maar drie uur.

[0:03:52] Dus ik zou de heer Soubou van Nieuw Sociaal Contract het woord willen geven.

[0:03:55] Gaat uw gang.

[0:03:57] Dank, voorzitter.

[0:03:58] Gouders, rin ik op haar zote kwelders, oor dieken en op stronnen.

[0:04:02] Onder een grauwe loft rin ik oor mijn ankels in haar wegen, snuw ik haar sfeertrook op en sluit mijn eigen.

[0:04:08] Sekondenlang.

[0:04:10] En als ik ze weer openeer, dan is ze nog mooier als dat ik dacht.

[0:04:14] Voorzitter, vandaag gaat het over een van de mooiste gebieden ter wereld, de Wadden.

[0:04:18] Met prachtige natuur, dark sky, UNESCO-status en nog veel meer.

[0:04:22] Een gebied om prachtig te wandelen, fietsen en fotograferen.

[0:04:26] Jaarlijks trekt het honderden duizenden toeristen.

[0:04:29] Een gebied waarin energie wordt gewonnen voor grote delen van Nederland.

[0:04:32] Maar voorzitter, het is ook het gebied waarin mijn favoriete café staat.

[0:04:37] waarin mijn zoontje naar school gaat en waarin mijn huis staat.

[0:04:41] En dat vergeten we wel eens, dat er mensen wonen en werken in dit gebied.

[0:04:45] En ik wil hier vandaag spreken vanuit de bewoners van het warregebied, van de vaste wal, maar zeker ook van de eilanden.

[0:04:51] Voorzitter, het lijkt soms dat de warre gevierendeeld worden door belangen, belangenorganisaties die allemaal aan een kant trekken.

[0:04:58] Het NSK Wereld Erfgoed en de natuurorganisaties behartigen vanzelfsprekend het natuurbelang, waardoor activiteiten zoals baggeren en werkzaamheden aan dijken lastig worden.

[0:05:07] Ten gunste van de energietransitie moeten er kabels en andere zaken door de grond gelegd worden.

[0:05:11] Vissers willen in het gebied vissen, maar ook voor hen wordt het steeds lastiger om hun beroep uit te kunnen oefenen.

[0:05:17] En het toerisme, wat aan de ene kant een goede bron van inkomsten is, zet tegelijkertijd lokale gemeenschappen onder druk.

[0:05:24] Zomaar een aantal belangen.

[0:05:26] Maar de belangen die vaak vergeten worden of achter aankomen, zijn die van de mensen die hier wonen en die vandaag ook op de tribune zitten.

[0:05:33] En juist dat belang, voorzitter, wil NSC behartigen.

[0:05:36] Het gaat hier over de bestaanzekerheid van de bewoners van het gebied.

[0:05:41] Laten we positief beginnen.

[0:05:43] We zijn erg blij dat de minister onze schriftelijke vragen heeft geantwoord... dat de MIRT-verkenning Bereikbaarheid Ameland door kan gaan.

[0:05:48] Toch hebben we een aantal vragen hierover.

[0:05:52] De huidige wijze van baggeren blijft een groot probleem... dat impact heeft op de vaargeul en daarmee op de bereikbaarheid.

[0:05:57] Kan de minister toezeggen dat er harde afspraken komen... over de dimensies van de vaargeul, bijvoorbeeld in de concessies?

[0:06:04] Hoe kijkt de minister aan tegen het verlengen van de huidige concessie met vijf jaar om daarna, als bijvoorbeeld een metverkenning is gedaan, de nieuwe concessie zorgvuldig te kunnen verlenen?

[0:06:14] En is de minister met een fractie van Nieuw Sociaal Contract eens dat de bereikbaarheid van de eilanden een taak van zorg is van de overheid en dat we daarom op termijn af zouden moeten van het hele idee van concessies?

[0:06:23] Welke mogelijkheden ziet de minister om de wanneveren onder het OV te brengen?

[0:06:28] We lezen dat de tarieven van de veerdiensten gaan stijgen.

[0:06:31] En dat er andere zaken in de pijpleiding zitten die ook prijsopdrijvend zijn.

[0:06:35] Dit raakt de mensen van de eilanden onevenredig hard in hun portemonnee.

[0:06:39] Wat gaat de minister hier aan doen?

[0:06:40] En is de minister bijvoorbeeld bereid om op termijn de budgetneutraliteit los te laten?

[0:06:45] Zeker ook in het debat dat we gisteren hebben gevoerd over elke regio telt.

[0:06:53] Ja, voorzitter, terecht dat NRC zich druk maakt over de betaalbaarheid van de veerdiensten.

[0:06:58] Dat doen wij namelijk ook, voorzitter.

[0:07:00] Maar tegelijkertijd zijn er ook allerlei plannen die dit kabinet overweegt om te gaan uitvoeren.

[0:07:05] En dat gaat dan over de elektrificatie van de schepen.

[0:07:08] En beseft meneer Soeboer via u, voorzitter, wat die hele exercitie kost.

[0:07:12] Niet alleen voor de veerdiensten, maar ook voor de mensen die dat uiteindelijk zouden moeten gaan opbrengen.

[0:07:17] Meneer Soeboer.

[0:07:19] Dit is precies waarom ik het punt even naar voren noemde, heer Huiting.

[0:07:23] Ik noemde net, er zitten nog een aantal zaken in de pijpleiding... die ook prijsopdrijvend kunnen zijn.

[0:07:27] Dit zijn nou typisch van die zaken die in die pijpleiding zitten... en die dus prijsopdrijvend kunnen werken.

[0:07:32] En dan zeg ik, ja, als je dat wil...

[0:07:34] Prima, want we willen met elkaar verduurzamen en vergroenen enzovoort.

[0:07:39] En elektrisch voldoende kunnen gebruiken op de eilanden.

[0:07:42] Als dat zo is, dat is prima.

[0:07:44] Maar nou zul je dus wel aan die kostenkant ook moeten kijken.

[0:07:46] Wie gaat dat opvangen?

[0:07:47] En gisteren hebben we een heel mooi debat gehad over de investeringslogica van het Rijk.

[0:07:51] Dat we daar misschien op een andere manier over na zouden moeten denken.

[0:07:54] Nou, de oproep van de minister daar was... trek nou bij elk commissiedebat de regiokaart.

[0:07:59] Nou, dat gaan we zeker doen.

[0:08:01] Dus bij deze.

[0:08:02] En ja, voor mij zou het dan zijn... als dat is wat we willen met z'n allen... ja, laat dan in ieder geval die budgetneutraliteit los.

[0:08:09] Kijk wat je vanuit het Rijk nog kunt doen.

[0:08:12] En zorg er dan voor dat dat geld wat daarin wordt geïnvesteerd... ten goede komt aan de mensen die er wonen.

[0:08:17] Dat zou mijn antwoord zijn.

[0:08:19] Dank u wel.

[0:08:19] Vervolgt u me toe.

[0:08:21] Ja, dank.

[0:08:22] En hetzelfde geldt eigenlijk ook voor de verbinding tussen Terschelling en Vlieland.

[0:08:27] Een hele belangrijke verbinding voor het onderwijs, voor de zorg.

[0:08:30] Is de minister bereid om te kijken wat hij kan doen om deze verbinding te garanderen?

[0:08:35] Dan, voorzitter, wind op zee.

[0:08:37] Er komen kabels onderschiemelijk oog door.

[0:08:40] En laat maar maar zeggen, onze fractie maakt zich daar ernstige zorgen over.

[0:08:43] De regio wordt weer als windgewest gebruikt.

[0:08:47] Tegen welke prijs?

[0:08:48] En ik vraag de minister, kan dit nou echt niet anders?

[0:08:52] En als, voorzitter, maar alleen als het echt niet anders kan, dan roep ik de regering op om niet alleen ruime compensatie te garanderen, maar ook participatie mogelijk te maken.

[0:09:03] Dus ik vraag de minister, wat voor mogelijkheden ziet hij om die participatie te gaan organiseren?

[0:09:09] Misschien dat zelfs dorpen door middel van coöperaties of iets dergelijks zouden kunnen participeren.

[0:09:15] Hoe kijkt de minister daarnaar?

[0:09:16] Tot slot, voorzitter.

[0:09:18] Wil ik de minister nog vragen om een aantal lopende zaken bijlangs te gaan.

[0:09:21] Onze motie over het adviesrecht voor de eilanden.

[0:09:24] Hoe gaat hij dit in de uitvoering concreet verwerken?

[0:09:29] De motie over de watertaxis die ik samen met de heer Pierik in heb gediend.

[0:09:32] Hoe staat het daarmee?

[0:09:33] Ik begrijp dat er gesprekken zijn geweest.

[0:09:35] En tot slot, voorzitter.

[0:09:36] Kan de minister vertellen hoe de gesprekken tussen de regering en de NAM verlopen over Ternaat... in lijn met de breed aangenomen motie van collega Postma.

[0:09:44] Dank u wel, voorzitter.

[0:09:46] Dank u wel voor uw inbreng, de heer Soeboer.

[0:09:56] Ik hoor een goede correctie op dat laatste.

[0:09:58] Ik wacht nog 25 seconden voordat de bel voorbij is voor de plenaire zaal.

[0:10:03] En dan wil ik het woord geven aan de heer Krul namens het CDA.

[0:10:31] Dikke rol.

[0:10:32] Namens CDA.

[0:10:32] Gaat u gang.

[0:10:33] Voorzitter, dank u wel.

[0:10:34] En dank aan de collega's dat ik vandaag mijn collega in de verder mag vervangen.

[0:10:37] Zij moest gisteravond laat naar haar jongste zoontje in Drenthe.

[0:10:40] En ze kon heen en weer.

[0:10:43] En dat had niet gekund op het moment dat ze op de Wadden had gewoond.

[0:10:45] Zet ik mij ineens.

[0:10:46] Maar ik hoef daar niet lang over na te denken.

[0:10:48] Want net zoals de heer Soepboer...

[0:10:50] Voel ik me erg verbonden met dit gebied, omdat ook ik in het gebied woon.

[0:10:53] Op 300 meter van de Waddenzee opgegroeid in het prachtige dorp Huisduinen.

[0:10:57] Daar waar de Noordzee de Waddenzee raakt.

[0:11:00] En er is veel te doen in dit gebied, voorzitter.

[0:11:02] En dan gaat het vaak over de toegankelijkheid van het gebied.

[0:11:05] Want veerdiensten zijn nou helemaal geen openbaar vervoer.

[0:11:09] Maar als iets een publieke dienst is, in het belang...

[0:11:12] dan zijn het de veerdiensten.

[0:11:14] Het gaat om de levensader van de eilanden.

[0:11:17] En ik ben benieuwd of de staatssecretaris een brief kan toezeggen... waarin in kaart wordt gebracht wat mogelijke oplossingsrichtingen zijn... om de veerdiensten ook financieel als publiek belang aan te merken.

[0:11:27] Een vergelijkbare vraag heb ik bij het scholierenbootje... waarin de praktijk niet alleen scholieren zitten... maar mensen vanuit alle kanten in de samenleving.

[0:11:35] En ook daar ben ik benieuwd of dit als publiek belang aangemerkt kan worden.

[0:11:39] Ik heb een paar vragen, voorzitter, uit de voortgangsrapportage uitvoeringsprogramma Waddenzee en de staat van de natuur.

[0:11:45] Er is daar slecht in beeld wat de impact is van toerisme op natuur.

[0:11:49] Denk aan activiteiten die nu forse belasting meebrengen.

[0:11:52] En op een andere plek, op hetzelfde eiland, misschien minder belastend zouden zijn.

[0:11:56] En we merken dat bijvoorbeeld gemeentelijk Schiermonnikoog aan de slag is met dit in beeld te krijgen.

[0:12:01] Maar zij kunnen hulp gebruiken bij concrete acties.

[0:12:03] En dat hoeft niet per se geld te kosten.

[0:12:06] Ziet de staatssecretaris daar mogelijkheden?

[0:12:08] En de andere zijde van deze medaille is dat er zorgen zijn over of bepaalde activiteiten überhaupt nog wat door kunnen gaan als gevolg van de ontwikkeling van het natuurkader.

[0:12:17] Denk bijvoorbeeld aan de ronde om Texel, die steeds moeilijker te organiseren is.

[0:12:22] En hetzelfde geldt voor de haven Oude Schild, waar de ziel echt uit zal verdwijnen als de laatste vissers niet meer op het wat mogen.

[0:12:29] Zouden zowel de minister van INW als de staatssecretaris hierop willen reflecteren?

[0:12:33] Dan heb ik het over de staatssecretaris van LVVN.

[0:12:36] Op Texel lijkt de spanning op de lijn met Staatsbosbeheer.

[0:12:39] Parkeerterreinen in de duinen opknappen ligt moeilijk... en hun terreinen open houden voor de toerist willen ze niet.

[0:12:45] Boeren die grond pachten krijgen onmogelijke eisen... en schapenhouders kunnen niet in de natuurgebieden van de SPB terecht.

[0:12:51] Maar die schapen generatieslang hebben gelopen overigens.

[0:12:54] Voorzitter, welke mogelijkheden hebben wij...

[0:12:58] om staatsbosbeheer in de meewerkstand te krijgen.

[0:13:01] Schrijnend is vooral de Hoge Berg, een cultuurhistorisch landschap met kleinschalige schapenhouderij, duunwallen en skepenboeten.

[0:13:09] Graag hoor ik van de staatssecretaris of hij vindt dat de SPB in zijn ogen genoeg doet om dit bijzondere cultuurhistorisch landschap te beschermen.

[0:13:16] De renovatievoorzitter van de veerbrug op Texel in Den Helder is uitgesteld door Rijkswaterstaat en zijn inmiddels netten aangebracht om de vallen stukkende beton tegen te houden.

[0:13:26] Het is geen brug die een paar maanden afsluitbaar is.

[0:13:30] We kunnen het verkeer daar niet om leiden.

[0:13:32] Alle transport moet met de boot.

[0:13:35] Bij een grote brand heeft de brandweer steun nodig van korpsen uit de Noordkop.

[0:13:38] Minister, welke mogelijkheden hebben we tot versnelling?

[0:13:42] En voorzitter, zou de minister in kaart willen brengen... wat de voortgang is van het meningsverschil... met Rijkswaterstaat over de afkoopsom... voor het onderhoud van de haven in Ouderschild.

[0:13:50] En tot slot, voorzitter.

[0:13:51] Dit zal misschien alleen de heer Matleiner, de minister, herkennen.

[0:13:55] Want in een vorig leven zaten wij allebei in de commissie-INW.

[0:13:58] En dan hamerde ik bij elk debat...

[0:14:00] Op de parel van het noorden heb ik het natuurlijk over vuurtoren de Lange Jaap.

[0:14:05] De hoogste en de oudste gietijzeren vuurtoren van Europa.

[0:14:09] En die staat al jarenlang weg te rotten, voorzitter.

[0:14:13] En deze maand is de maand van de waarheid.

[0:14:16] Want als het goed is, vraag ik aan de minister... komt er deze maand eindelijk duidelijkheid over de vraag... wanneer we dit prachtige stukje erfgoed gaan restaureren.

[0:14:28] Want niet alleen heeft zo'n vuurtoren een functie voor het Waddengebied en de Noordzee en het scheepsverkeer, maar het draagt ook bij aan de identiteit van de inwoners van de Wadden daar.

[0:14:36] En ik ben heel benieuwd of de minister in de tweede termijn of in zijn eerste termijn hier duidelijkheid over kan geven.

[0:14:41] Dank u wel.

[0:14:47] Voorzitter, wat mooi om vandaag als volksvertegenwoordigers en leden van het kabinet met elkaar van gedachten te mogen wisselen over de Wadden.

[0:14:54] Met allemaal liefhebbers van deze unieke regio.

[0:14:57] Eilanden waarop gewoond, gewerkt, genoten en gerecreëerd wordt.

[0:14:59] Waar erfgoed, waar erfgoed, maar geen museum.

[0:15:03] Voorzitter, allereerst over de toekomstige bereikbaarheid van de Wadden, mijn hoofdpunt van vandaag.

[0:15:07] Een groot zorgpunt voor bewoners, raadsleden en bestuurders van de Waddengemeente.

[0:15:10] De vierverbinding is voor de eilanders namelijk hun levensader, het werd al gezegd.

[0:15:14] En zeker als het gaat over de concessie Oost met daarin de verbinding naar Ameland en Schiermonnikoog zijn er zorgen.

[0:15:19] Het talmen van INW met het starten van de verkenning naar de Amelandverbinding heeft de zorgen nog eens vergroot.

[0:15:25] De concessies volgen het stramien van iedere 15 jaar een nieuwe.

[0:15:29] Op zich logisch.

[0:15:30] Investeringen en veerboten moeten worden gefinancierd en terugverdiend kunnen worden.

[0:15:33] En kaartjes moeten niet te duur worden, wat sowieso al een hele grote zorg is voor de eilanders.

[0:15:38] Echter, de nota van uitgangspunten geeft aan dat de uitkomsten van de mirtverkenning... bepalend zullen zijn voor het profiel van de toekomstige concessie Wadden-Oost.

[0:15:46] Dat alleen al betekent dat geen eenduidig programma van eisen is te schrijven... waarop een heldere inschrijving kan worden gedaan.

[0:15:53] En dan heb ik het nog niet eens over de bottleneck netcongressie, die elektrisch varen nog jaren in de weg zit.

[0:15:58] Plus het wat meer autoluw maken van Ameland.

[0:16:01] Wat dat gaat betekenen voor de dimensionering van de schepen.

[0:16:04] Zijn de bewindspersonen van INW bereid om het 15-jaars termin voor de concessie Oost in de tijd op te schuiven?

[0:16:10] Bijvoorbeeld met vijf jaar, zodat we niet in een onverantwoorde tijdsklem komen.

[0:16:15] Hoe zou zo'n uitstel met een jaar of vijf eruit kunnen zien?

[0:16:18] Is verlenging van de huidige concessie mogelijk?

[0:16:20] Of moet er een nieuwe concessie voor vijf jaar komen?

[0:16:22] Een soort tussenconcessie met het huidige materieel... die de facto een verlenging betekent?

[0:16:27] En deze vraag geldt eigenlijk ook voor de concessie West... gelet op de grootschaligere havenrenovatie op de Schelling.

[0:16:32] Als onze IMW'ers daar niet toe bereid zijn... hoe garanderen ze dan een programma van eisen... waarin geen open eindjes meer zitten voor de eilanders... en geen kostenrisico's voor de aanbieder...

[0:16:45] worden.

[0:16:46] En met het oog op beide concessies, hoe verhoudt volgens de minister zich de opgave voor elektrificatie met de nog jaren voortslepende netcongressie in de keuzes die de komende tijd al moeten worden gemaakt met het oog op die nieuwe concessie?

[0:16:59] Ten tweede, de vaarguil naar Ameland, dat is een waarzorgenkind.

[0:17:02] Een zeer grillig gebeuren waaraan gigabagger inspanningen en dus ook kosten zijn verbonden.

[0:17:06] Welke garanties geeft de minister Ameland, de concessiehouder en de Kamer dat de vaarguil al

[0:17:12] altijd afdoende zal worden gebaggerd en de bereikbaarheid van Ameland niet in het geïnkomt.

[0:17:17] En als het Rijk zijn baggerplicht verzaakt, waar mag de rekening van bijvoorbeeld de concessiehouder naartoe worden gestuurd?

[0:17:24] Voorzitter, ten derde, of we nu blijven varen vanaf Holward of gaan varen vanuit Verwerd, aan beide opties zijn serieuze kostenrisico's verbonden.

[0:17:32] Niet alleen voor het Rijk, ook voor de bewoners en reizigers en voor de reden.

[0:17:36] Is de minister bereid budgetneutraliteit los te laten als eis?

[0:17:39] Is dat sowieso niet raar?

[0:17:40] Dat doen we bij OV-concessies toch ook niet?

[0:17:42] En ook al is het formeel geen OV, de facto toch wel.

[0:17:46] Ziet de minister echt geen alternatief voor de concessie Trammeland?

[0:17:50] En waarom zijn die bikkegelden eigenlijk niet gebruikt om de prijsstijging van de kaartjes te dempen?

[0:00:00] 8,9% versus 0% voor de bus, dat is toch wel erg fors.

[0:17:59] Ten vierde, dat brengt me op de zeggenschap van de eilandbewoners en eilandbestuurders in dit alles.

[0:18:03] Dit is ondanks aangenomen moties nog steeds niet goed geregeld.

[0:18:06] Het kabinet, elke regio telt, toch?

[0:18:09] Regel die zeggenschap dus.

[0:18:12] Ten vijfde, een vraag voor de staatssecretaris van LVVN.

[0:18:15] Zorgt hij ervoor dat er niet te krappe baggerafspraken worden gemaakt in de toekomstige beheerplannen voor de Waddenzee?

[0:18:21] En mitsdien in toekomstige baggercontracten?

[0:18:23] Nu daar nog geen duidelijkheid over is, hoe wil INW dat dan garanderen richting de eilanden en de concessiehouders?

[0:18:29] En wat is eigenlijk het perspectief voor de granalenvissers de komende jaren in de Waddenzee?

[0:18:33] Tegelijk moeten we beter zorgen voor de unieke Waddenzee.

[0:18:36] Kan de staatssecretaris ons een actueel inzicht geven in de cumulatieve effecten van alle activiteiten die nu al op, in of rond of onder de Waddenzee plaatsvinden?

[0:18:44] En wanneer komt er een herstelplan werelderfgoed Waddenzee?

[0:18:46] Immers, het kabinet wil de UNESCO werelderfgoedstatus toch ook behouden?

[0:18:50] Graag reactie.

[0:18:52] Maar minister Herman zit er niet.

[0:18:54] Toch krijg ik graag een reactie op de reactie van de noordelijke bestuurders... op het trekken van de kabels onder Schiermonnikoog door.

[0:19:03] Ja, dat is niet zoals we eigenlijk voor het Wallengebied zouden moeten zorgen.

[0:19:06] Dank u wel.

[0:19:06] Interruptie van de heer Soeboer.

[0:19:09] Om te kijken of we het een zijn.

[0:19:11] Toch even een soort gedachteoefening met de heer Grinwis over dat herstelplan Wadden waar hij het dan over heeft.

[0:19:17] Waaruit zou dat herstelplan kunnen bestaan?

[0:19:19] En hoe weegt de heer Grinwis dan de verschillende belangen waar ik in mijn spreektekst over sprak?

[0:19:24] Want we zien al dat dat Waddengebied door heel veel belangen eigenlijk uit elkaar wordt getrokken.

[0:19:28] Ik hoop natuurlijk dat we die bij elkaar kunnen brengen in zo'n herstelplan.

[0:19:31] Maar hoe ga je die dan wegen?

[0:19:32] En hoe zwaar weet je dan het belang van de mensen die hier wonen?

[0:19:37] Dank u wel, heer Grinwis.

[0:19:39] Voorzitter, ik denk dat we daar gezamenlijk op zoek naar moeten, samen met de bewoners van het Waddengebied, de ondernemers op de Waddeneilanden, maar ook de organisaties die zorgen voor de natuur.

[0:19:51] Volgens mij hadden collega Sobboer en ik dezelfde insteek als het gaat om het Waddengebied, dat we echt wel moeten vertrekken vanuit het perspectief van bewoners.

[0:20:00] En van de generaties die waren en die generaties die komen.

[0:20:03] Want dat is onlosmakelijk het eerste perspectief bij dit gebied.

[0:20:08] En tegelijkertijd zijn er inderdaad belangen die het gebied overstijgen.

[0:20:11] Het is uniek werelderfgoed.

[0:20:12] Daar moeten we goed voor zorgen.

[0:20:15] ...verplichting om met natuurherstel aan de slag te gaan.

[0:20:19] Er is veel te doen geweest over die richtlijn.

[0:20:22] Maar die is met veel vijf en zessen toch aangenomen in Europa.

[0:20:26] Dat betekent dat wij met natuurherstel aan de slag moeten gaan.

[0:20:28] Dat deze staatssecretaris volgens mij, of de minister, maar in ieder geval LVV... ...maar ik denk de staatssecretaris...

[0:20:34] ...met een visie moet komen, nog heel snel, hoe hij die richtlijn gaat invullen.

[0:20:39] En mijn suggestie is dat hij daarbij specifiek ook ingaat op het Waddengebied... ...en hoe een herstelplan voor het Waddengebied eruit zou kunnen zien.

[0:20:47] En natuurlijk, volgens mij zitten wij qua insteek hetzelfde erin.

[0:20:51] Dus dat is even voor nu.

[0:20:52] Concreet ga ik dat nu niet helemaal uitwerken, want dan gaan we er vier minuten ver voorbij.

[0:20:57] U heeft nog een interruptie van mevrouw Chakor.

[0:21:00] Ik dank voorzitter.

[0:21:04] Ik hoorde inderdaad even het verhaal aan van de heer Grimwis.

[0:21:07] Waarin hij ook het unieke waarde van het UNESCO werelderfgoed aanhaalde.

[0:21:12] En het belang daarvan.

[0:21:13] Maar daarnaast ook heel erg een pleidooi deed voor meer en extra baggeren.

[0:21:17] Als ik me niet...

[0:21:19] Als ik het goed heb begrepen.

[0:21:20] Dus ik vraag me af van hoe rijmen die twee tegenover elkaar.

[0:21:25] Dat klopt niet, want baggeren heeft gewoon gigantische invloed... en is totaal geen duurzame oplossing.

[0:21:30] Graag een antwoord.

[0:21:31] Dank u wel.

[0:21:32] Voorzitter, het korte antwoord, die rijmen niet.

[0:21:35] Die rijmen niet.

[0:21:36] Het zijn belangenafwegingen.

[0:21:38] En er geldt niet één belang.

[0:21:40] En mijn eerste perspectief... Er wonen mensen.

[0:21:44] En daar willen we goed voor zorgen.

[0:21:46] En die moeten... Het is hun levens aardig.

[0:21:49] Zo begonnen we.

[0:21:50] En ik denk niet dat mevrouw Garkoor daar anders in zit.

[0:21:53] En als we het niet mogelijk maken...

[0:21:56] en de grootste zorg daarbij is bij Ameland, waar die vaaghul continu dichtslipt, dan moeten we... Ja, dat gaat gewoon voor.

[0:22:05] Dus ik zal niet accepteren als een toekomstig wachtplan en vandaar ook een toekomstig beheerplan, en daarom mijn vraag ook aan LVVN, als dat eigenlijk de facto betekent dat de bewoners van Ameland nog meer dan nu niet van het eiland af kunnen.

[0:22:23] en niet hun verplichtingen kunnen uitvoeren.

[0:22:28] Daarom sta ik positief tegenover de midverkenning... met betrekking tot Verwerd.

[0:22:34] Ik wil niet dat u, als ik u probeer aan te manen... om uw antwoord kort te houden, dat u dan gewoon doorpraat.

[0:22:42] Tweede indruksel van mevrouw Chakot.

[0:22:44] Ja, voorzitter.

[0:22:45] Volgens mij kunnen die twee ontzettend goed samen.

[0:22:47] Aan de ene kant levensadder natuurlijk voor de inwoners, die bereikbaarheid.

[0:22:51] En aan de andere kant kijken naar een duurzame oplossing.

[0:22:55] En dat hangt ook samen natuurlijk.

[0:22:57] Wat gaan we straks doen?

[0:22:58] Blijven we inderdaad op de locatie waar we nu zitten met betrekking tot waar de boten nu van afgaan?

[0:23:05] Of gaan we straks verhuizen richting Verwerth?

[0:23:09] Want je kunt ook naar een oplossing kijken.

[0:23:10] En ik vraag inderdaad de heer Grunwis... zou u open willen staan en misschien ook wel in de natuur... stel dat we misschien nog een plan gaan krijgen... waarin we ook kijken naar een oplossing... waarin je bijvoorbeeld toe kan gaan naar lichtere boten.

[0:23:21] En dan hoef je minder te baggeren.

[0:23:24] En dan kun je ook nog kijken naar grotere boten... op het moment dat er hoog water is.

[0:23:29] Dan heb je een win-winsituatie en een duurzame oplossing...

[0:23:32] Mensen kunnen gewoon nog steeds van A naar B en je schaadt de natuur niet.

[0:23:37] Ja, voorzitter.

[0:23:38] Ik kijk vooral praktisch.

[0:23:41] De huidige verenboten van Wagenborg hebben al een heel geringe diepgang.

[0:23:47] Dus veronderstellen dat de diepgang veel minder nog kan worden...

[0:23:52] Dat valt te bezien.

[0:23:54] Daarom sta ik positief tegenover die midverkenning naar de toekomstige verbinding met Ameland.

[0:23:59] En sta ik niet op voorhand negatief tegen verplaatsing naar Verwerd.

[0:24:04] Omdat het vanuit vaaghulperspectief en de belasting van het...

[0:24:07] ...van de Waddenzee waarschijnlijk beter is.

[0:24:10] Ook al weet ik dat natuurorganisaties daartegen gekant zijn.

[0:24:13] Ik sta open-minded in deze discussie en wil die metverkenning alle kans geven.

[0:24:17] Elektrificatie en het autoluw maken van Ameland... ...hebben natuurlijk impact op de dimensionering van een nieuw schip.

[0:24:24] Daarom pleit ik nu, alles overziende en gezien alle onzekerheden... voor nu eigenlijk de facto een verlenging, CQ, een tussenconcessie van vijf jaar... in plaats van nu je weer vastleggen op vijftien jaar... terwijl er superveel onzekerheden zijn over Verwerd slash Holwerd... over netcongressie en elektrificatie... en over wat het autoluw maken betekent voor de dimensionering van een nieuw schip.

[0:24:45] Dank u wel.

[0:24:46] Dan gaan we naar de volgende spreker aan de kant.

[0:24:52] En de heer Geenwist deelt mee dat hij zo de vergadering gaat verlaten.

[0:24:56] En dat het niet uit desinteresse is, maar dat hij verplichtingen heeft bij een ander debat in de plenaire zaal.

[0:25:03] De heer Heuting, gaat uw gang namens de PVV voor uw inbreng.

[0:25:10] Voorzitter, als we het over de Wadden-eilanden hebben, dan hebben we het misschien wel over het mooiste stuk van Nederland.

[0:25:18] Daar moeten we met z'n allen trots op zijn.

[0:25:21] Niet voor niets werd Schiemonik Oog vorig jaar opgenomen in een lijstje van CNN met de tien mooiste eilanden ter wereld.

[0:25:29] De Wadden zijn een echte trekpleister en dat brengt de nodige druk met zich mee.

[0:25:34] De bereikbaarheid van de eilanden moet goed blijven.

[0:25:39] Eilanders en vakantiegangers moeten ten alle tijden kunnen rekenen op een betrouwbare veerpont.

[0:25:45] En dus, voorzitter, de PVV juicht de komst van de concessie toe.

[0:25:49] Maar we hebben wel een aantal verbetersuggesties voor de minister.

[0:25:53] Voorzitter, voor de PVV is het van groot belang dat de toekomstige vervoerde onderdeel gaat uitmaken van het leven op het eiland.

[0:26:02] De vervoerder moet bijdragen aan de welvaart en aan het geluk van het eiland en haar bewoners.

[0:26:07] Want volgens de veel werknemers van de vervoerder zullen ook eilandbewoners zijn.

[0:26:12] Ze moeten zich verbonden kunnen voelen met een bedrijf dat zo'n cruciale rol in hun samenleving inneemt.

[0:26:18] En de nota van uitgangspunten die rept daar niet over.

[0:26:22] Dus mijn vraag aan de minister is om daar een reactie op te geven en te kijken hoe we dat in het programma van eisen kunnen opnemen.

[0:26:30] En voorzitter, tegelijkertijd maakt de PVV zich zorgen om de betaalbaarheid van de veerpont.

[0:26:36] Deze regering zet in op een budgetneutrale veerpontdienst.

[0:26:40] En dat betekent dat het bedrijf dus geen winst mag maken.

[0:26:43] En hoewel dat een goed idee lijkt, zitten er tal van haken en ogen aan.

[0:26:47] Want voorzitter, tegelijkertijd worden deze veerponten dus wel verplicht tot omzetting naar elektrisch varen.

[0:26:55] En iedereen weet dat dat een peperdure exercitie is.

[0:27:00] En wie gaat dat dan betalen?

[0:27:02] Wij weten het wel, voorzitter.

[0:27:03] Die kan natuurlijk worden opgehoest door de eilanders en door de vakantiegangers.

[0:27:07] En dat moeten we echt voorkomen, voorzitter.

[0:27:10] We willen dat de minister hierop gaat waken.

[0:27:14] Bijvoorbeeld door minder van dit soort strenge eisen op te leggen aan de veerpontbedrijven.

[0:27:19] Graag een reactie van de minister hierop.

[0:27:22] En voorzitter, dan nog dat verschrikkelijke verhogingsplafond van de tarieven.

[0:27:27] Als we iets hebben kunnen leren van de situatie op het spoor, dan is het wel dat een verhogingsplafond niks meer betekent dan een vrijbrief om de tarieven maar te blijven verhogen.

[0:27:39] En daar hoeft niet eens een goede reden voor te zijn, want ze mogen het gewoon doen.

[0:27:43] En wij zeggen dus weg met dat verhogingsplafond.

[0:27:46] Wat ons betreft, voorzitter, moet elke tariefstijging vooraf goedkeuring van het kabinet krijgen.

[0:27:52] Elk jaar opnieuw.

[0:27:54] Graag een reactie.

[0:27:56] En dan, voorzitter, wil ik het nog hebben over de Watt-kabels die aangelegd moeten worden om het elektrisch varen mogelijk te maken.

[0:28:03] Uit de nota van uitgangspunten blijkt dat voor vrijwel ieder eiland één of meer wattkabels moeten worden aangelegd.

[0:28:11] En we zien daar echt problemen voor zitten.

[0:28:12] We willen graag van de minister horen hoe bijvoorbeeld het baggeren van de vaargril en het aanleggen van al die kabels zich tot elkaar verhouden.

[0:28:21] Gaat dat wel goed?

[0:28:22] Graag willen we een uitgebreide uitleg over hoe de minister denkt dit te kunnen gaan bewerkstelligen.

[0:28:29] En tot slot, voorzitter, dan wil ik het hebben over TSM.

[0:28:32] Dat is de boot van en naar de Schellingen Vlieland.

[0:28:35] Want die hebben besloten om komend jaar minimaal 350, zelfs 355, afvaten te gaan schrappen.

[0:28:43] En dit doen ze, zeggen ze, vanwege een personeelstekort... en ook de wil om schadelijke emissies te beperken.

[0:28:50] We moeten niet onnodig schadelijke emissies uitstoten, zeggen ze.

[0:28:53] Nou, voorzitter, dat eerste argument ten aanzien van het personeelstekort... ja, dat kunnen we nog begrijpen.

[0:28:57] Maar die tweede, voorzitter, dat gaat er bij ons echt niet in.

[0:29:01] De inwoners van Terschelling en Vlietland hebben recht...

[0:29:04] ...op een onverstoorde toegang tot hun eiland.

[0:29:06] En die moeten zich niet druk hoeven maken of er wel of niet voldoende afvaten zijn.

[0:29:11] En we verwachten dat TSM de personeelstekorten op orde gaat brengen... ...en daarna de geschrapte afvaten weer terugneemt in de dienstregeling.

[0:29:20] En ik verwacht ook van de minister-voorzitter dat hij daarop gaat toezien... ...en gaat zorgen dat dat goed komt.

[0:29:25] Dank u wel, voorzitter.

[0:29:26] U heeft een interruptie van mevrouw Chakor.

[0:29:28] Ja, voorzitter.

[0:29:31] Ik hoor inderdaad in het verhaal over de betaalbaarheid.

[0:29:35] Daar ben ik het inderdaad heel erg mee eens om daarna te kijken.

[0:29:39] En ook over het verhaal met betrekking tot budgetneutraal.

[0:29:41] Daar sta ik wel even iets anders in.

[0:29:43] Want je kunt natuurlijk als Rijksoverheid ook de verantwoordelijkheid nemen.

[0:29:46] Want er is die doelstelling bijvoorbeeld in 2030...

[0:29:49] om 55% minder emissies uit te stoten.

[0:29:55] En dat is een feit.

[0:29:56] En ik hoor in het verhaal van de heer Heuting heel erg van... hoe kunnen we nou zorgen dat we minder elektrificatie opnemen?

[0:30:04] Dus minder doen, terwijl we onze doelstelling moeten behalen.

[0:30:08] Hoe werkt dat?

[0:30:11] Dat werkt ongelooflijk simpel.

[0:30:13] Wij willen dat de overtocht betaalbaar blijft voor iedereen die dat wil.

[0:30:18] En als we maar klakkeloos doorgaan zoals we al die jaren hebben gedaan.

[0:30:22] We gaan elektrificeren.

[0:30:24] Als het aan mevrouw Charcot ligt moeten er zelfs nog andere boten komen.

[0:30:27] Omdat de vaargril niet gebaggerd moet worden.

[0:30:29] Dan is het...

[0:30:30] Dan weet ik niet waar we gaan belanden, voorzitter.

[0:30:32] Dan zullen de kaartjes van de overtocht onbetaalbaar gaan worden.

[0:30:36] Wij willen dat de minister en het kabinet daar scherp toezicht op houdt.

[0:30:40] En wat ons betreft staat de overtocht van en naar de eilanden op één.

[0:30:45] Altijd, voorzitter.

[0:30:46] En dat mevrouw Jacob dat waarschijnlijk niet zint, dat laat ik helemaal aan haar.

[0:30:50] Maar wij willen dat de kaartjes voor de overtocht betaalbaar zijn, betaalbaar blijven.

[0:30:56] En als het aan ons ligt, zelfs nog een beetje goedkoper worden.

[0:30:58] Dank u wel, mevrouw Jacob.

[0:31:00] Voorzitter, eventjes denk ik wat feiten op orde.

[0:31:03] Want die betaalbaarheid, daar ben ik het helemaal mee eens.

[0:31:06] Dat kan ook ontstaan als je kijkt naar het openbaar vervoer, overal.

[0:31:11] Dan wordt de Rijksoverheid financierd gewoon bij, of de provincie.

[0:31:15] En hier niet.

[0:31:17] Het Rijk is nu gewoon aan zet om te zorgen dat we die betaalbaarheid inderdaad omhoog houden.

[0:31:22] Maar dat we ook voorzien in die doelstelling om emissievrij te worden.

[0:31:26] Want dat is een lange termijn visie.

[0:31:28] En het korte termijn denken om niks op te lossen, daar redden we het niet mee.

[0:31:34] Dus ik schrik inderdaad heel erg van het korte termijn denken van de heer Heuting.

[0:31:40] En alles te gooien op de schouders van inwoners in plaats van te komen met een lange termijn visie.

[0:31:45] En ook inderdaad met geld over de brug vanuit het Rijk.

[0:31:48] Ja, Uiting.

[0:31:49] Nou, voorzitter, laten we hopen dat de lange termijnvisie van GroenLinks Partij van de Arbeid... in ieder geval nooit de waarheid gaat worden.

[0:31:54] Want, voorzitter, wat er gaat gebeuren op het moment als we doorgaan op de weg... zoals mevrouw Sjak-Korg graag wil, dat betekent dat de rederijen... alle boten moeten gaan ombouwen of moeten gaan vervangen.

[0:32:05] Al die boten zijn aangeschaft voor een periode van 20 tot 25 jaar.

[0:32:08] In die tijd worden door middel van de huidige budgetneutraliteit... worden de investeringen die daarvoor worden gedaan terugverdiend.

[0:32:15] Op het moment dat zo'n rederij extra maatregelen moet gaan nemen... om die boten of om te bouwen naar een elektrisch schip... of om deze te vervangen, zullen die kosten moeten worden terugverdiend.

[0:32:24] En dan hoor ik mevrouw Charcot zeggen... nee, heel Nederland mag eraan mee gaan betalen.

[0:32:28] Nou, voorzitter, dat wil ik nog wel even gaan zien.

[0:32:30] En ik wil van de minister... het enige wat ik wil horen is of hij ervoor wil zorgen... dat de kaartjes voor de overtocht betaalbaar zullen blijven... nu en in de toekomst.

[0:32:41] Dank u wel.

[0:32:41] De heer Pierik namens de WWB voor uw inbreng.

[0:32:44] Ja, dank voorzitter.

[0:32:47] De bereikbaarheid van de Wadden-eilanden is geen luxe, maar noodzaak.

[0:32:52] Voor eilandbewoners vormen de veerverbindingen de levensader.

[0:32:56] Het is al drie of vier keer genoemd.

[0:32:58] Die levensader is van cruciaal belang en zorgt voor toegang tot zorg, onderwijs, werk en de aanvoer van levensmiddelen.

[0:33:04] Continuïteit, betrouwbaarheid en betaalbaarheid van deze verbindingen moet topprioriteit zijn.

[0:33:11] Voorzitter, de afname van het aantal afvaarten in de dienstregeling van 2025 ten opzichte van 2024 baart de BBB zorgen.

[0:33:18] Minder afvaarten betekent minder flexibiliteit en een grote druk op de overgebleven verbindingen.

[0:33:26] Zeker wanneer er onderhoudswerkzaamheden aan kaders en bruggen tegelijkertijdig plaatsvinden.

[0:33:31] Kan de minister garanderen dat de dienstregeling op alle dagen van het jaar vervoer aanbiedt die recht doet aan de levensaderfunctie?

[0:33:40] Kan de minister ook aangeven hoe er in de nieuwe dienstregeling rekening gehouden wordt met de benodigde capaciteit voor het goederenvervoer?

[0:33:48] Voorzitter, dat toch ook nog even kort over de watertaxi.

[0:33:51] De heer Soeboer noemde het ook al even.

[0:33:53] Ruim drie weken geleden is de motie Pierik Soeboer-Veldman-Heutink over de watertaxi vrijwel kamerbreed aangenomen.

[0:34:00] Kan de minister al aangeven of hij inderdaad op 25 februari een concrete oplossing hierover voor de Amelanders kan presenteren?

[0:34:07] Zo in de motie is gevraagd.

[0:34:11] Voorzitter, de bereikbaarheid van eilanden gaat ook over vaargeulen.

[0:34:17] De natuurlijke dynamiek zorgt ervoor dat geulen constant veranderen.

[0:34:21] Het baggeren van vaargeulen is belangrijk om de bereikbaarheid van eilanden te garanderen.

[0:34:26] Welke garanties kan de minister geven dat de vaargeul naar Ameland altijd op de afgesproken breedte en diepte heeft, ook gezien de afhankelijkheid van getijden en weersomstandigheden?

[0:34:39] De betaalbaarheid van de veerboten.

[0:34:41] Budgetneutraliteit is een belangrijk uitgangspunt bij de concessieverlening.

[0:34:46] Maar dit mag nooit ten koste gaan van de betaalbaarheid.

[0:34:50] Voor de eilandbewoners die zo afhankelijk zijn van deze verbindingen.

[0:34:53] Jaarlijkse tariefverhogingen van 4% drukken zwaar.

[0:34:58] Zeker voor eilandbewoners en forensen.

[0:35:01] De huidige kortingen voor eilandbewoners zijn een stap in de goede richting.

[0:35:05] Maar kan de minister garanderen dat de veerverbindingen betaalbaar blijven voor eilandbewoners gezien de jaarlijkse tariefsverhoging en de onduidelijkheid over de daadwerkelijke kortingen?

[0:35:17] Voorzitter, de voorbereiding van de nieuwe... Als ik u heel kort even mag onderbreken, want de heer Heuting heeft over dit punt een interruptie.

[0:35:24] Ja, voorzitter, ik hoorde meneer Pierik aanslaan op die tariefstijging van 4%.

[0:35:28] We hebben daar natuurlijk net ook al even in onze bijdrage op gereflecteerd... dat we eigenlijk vinden dat zomaar die vrijblijvende tariefsverhoging... zoals die opgenomen is in de concessie, ook van de afgelopen concessie... op de concessie die nu geldt, dat dat maar zomaar kan.

[0:35:41] Wat vindt meneer Pierik daar eigenlijk van?

[0:35:42] Vindt hij niet met ons dat we daar eigenlijk vanaf moeten stappen... om maar te voorkomen dat ze klakkeloos telkens die tarieven gaan verhogen?

[0:35:49] Meneer Pierik.

[0:35:51] Nou, budgetneutraliteit is voor ons ook niet heilig.

[0:35:54] Ik bedoel, dat kan niet ten koste gaan van de betaalbaarheid van die kaartjes.

[0:35:57] Dus die betaalbaarheid van die kaartjes blijven we heel erg cruciaal vinden, want dat is de levensader naar die eilanden voor de bewoners.

[0:36:03] Dus die moeten we intact houden.

[0:36:05] Ik denk dat we de tariefsverhoging die er de laatste jaren zijn geweest, dat echt wel het maximum is en dat we daar behoorlijk de hand aan moeten houden.

[0:36:19] Voorzitter, ik heb nog geen antwoord op mijn vraag.

[0:36:21] Ik kom eigenlijk wel met een concreet voorstel of we er niet voor moeten zorgen dat op het moment als een rederij een tarief wil verhogen, en ik kan me voorstellen dat dat nodig is in sommige gevallen, we hebben te maken met inflatie, noem het maar op, maar dat we dat in ieder geval ter toetsing gaan voorleggen aan het kabinet.

[0:36:40] Want dan worden wij niet doorverrast.

[0:36:41] Dus ik wil weten of meneer Pierik ons aan hun zijde vindt.

[0:36:50] Meneer Pierik.

[0:36:52] Nogmaals, voor de BBB is de betaalbaarheid van die...

[0:36:56] Het tarief van die overtochten, van die veerdiensten, is heel cruciaal voor de eilandbewoners.

[0:37:03] En we zullen alles op alles zetten om die betaalbaarheid in de lucht te houden.

[0:37:08] En mocht daar hulp van het kabinet voor nodig zijn, dan gaan we daarin mee.

[0:37:19] Voorzitter, ik was gebleven bij de nieuwe concessies.

[0:37:24] De nieuwe concessies bieden kansen om de veerdiensten toekomstbestendig te maken naar de Friese Waddeneilanden.

[0:37:30] Het document schetst de kaders en de uitgangspunten voor nieuwe aanbesteding waarin het waarborgen van de bereikbaarheid centraal staat.

[0:37:36] Maar ik mis een cruciale groep die niet of nauwelijks betrokken lijken in de nota van uitgangspunten, maar wel afhankelijk zijn van de veerdiensten, de ondernemers en de bedrijven.

[0:37:47] Is er bij de openbare consultatie specifiek aandacht besteed aan de inbreng van ondernemers en bedrijven op de Wadden-eilanden?

[0:37:54] Zijn er aparte sessies of overleggen georganiseerd om hun specifieke belangen te inventariseren?

[0:38:01] Ten slotte, op veel plaatsen in Nederland zien we dat natuur en landbouw, maar ook natuur en visserij elkaar prima kunnen versterken.

[0:38:10] Dit zien we ook in veel Natura 2000-gebieden.

[0:38:12] De Waddenzee is zo'n voorbeeld.

[0:38:15] Duurzame visserij draagt ook bij aan het in stand houden van natuurlijke ecosystemen, door bijvoorbeeld gericht te vissen op prooidieren.

[0:38:23] De toekomst van de visserij in de Waddenzee is belangrijk.

[0:38:27] De sector heeft namelijk historisch gezien een belangrijke economische rol gespeeld, maar staat onder druk door de veranderende wet- en regelgeving.

[0:38:36] Kan de staatssecretaris van LVVN aangeven hoe hij het gebruik van de Waddenzee door de vissers in de toekomst kan waarborgen?

[0:38:43] Tot zover, voorzitter.

[0:38:45] Dank u wel.

[0:38:50] Dank voorzitter.

[0:38:52] Allereerst wil ik mijn waardering uitspreken voor alle eilanders, bestuurders en raadsleden.

[0:38:57] Ook die de waddendagen ook mogelijk maken.

[0:38:59] En ook voor de gastvrijheid op de eilanden.

[0:39:03] Voorzitter, mijn eerste punt gaat over balans tussen natuur en medegebruik.

[0:39:08] De Waddenzee is een unieke natuurgebied en werelderfgoed.

[0:39:12] En tegelijk vinden er ook economische activiteiten plaats... als visserij, gas, zoutwinning, scheepvaart, windenergie, landbouw.

[0:39:19] Maar ook menselijk medegebruik hoort erbij.

[0:39:22] Maar de communicatieve druk van deze activiteiten is wat ons betreft te hoog.

[0:39:26] We moeten kiezen.

[0:39:27] En UNESCO heeft LVVN om een milieueffectenrapportage gevraagd.

[0:39:31] En ik begrijp ook dat er gewerkt wordt aan een plan meer...

[0:39:35] onderzoeksrapport of tijdspad ontvangen.

[0:39:38] Wanneer komt dit, vraag ik dan ook.

[0:39:40] En het Waddenfonds loopt in 2026 af.

[0:39:43] Wat betekent dit voor de Waddenacademie... en ook in het behoud van kennis en expertise en onafhankelijke onderzoek?

[0:39:49] En in het ABD-topadvies vraag ik me ook... van wat gaat de minister doen met de aanbeveling... bijvoorbeeld het gebiedsgerichte fonds en ook de kwartiermaker bijvoorbeeld...

[0:39:58] Dan de UNESCO-status Waddenzee.

[0:40:01] Ja, de Waddenzee is werelderfgoed, dat hoor ik ook.

[0:40:04] En daar zijn we ook, denk ik, met z'n allen hartstikke trots op.

[0:40:07] Maar UNESCO heeft Nederland al twee keer gewaarschuwd om extra maatregelen te nemen.

[0:40:13] En ook geen gaswinning daarbij.

[0:40:16] We vragen erover.

[0:40:18] De UNESCO-status speelt op dit moment geen rol bij de vergunningverlening.

[0:40:23] Hoe zouden we dit kunnen verbeteren?

[0:40:25] En hoe kunnen we bescherming geven aan de outstanding values?

[0:40:29] En hoe zouden we die nou beter kunnen verankeren?

[0:40:31] Bijvoorbeeld in wetten, in procedures, vraag ik me af.

[0:40:34] Zonder daadwerkelijke bescherming blijft het UNESCO...

[0:40:38] Een predicaat of misschien zelfs een soort VVV-folder.

[0:40:41] En dat willen we niet met elkaar.

[0:40:43] Dan mijn andere punt, bereikbaarheid.

[0:40:45] Binnenkort wordt het programma van Plan van Eisen... voor de nieuwe trajectenverbinding vastgesteld.

[0:40:51] En tegelijkertijd lopen er ook andere trajecten.

[0:40:53] Is al eerder genoemd...

[0:40:55] de concessies voor de veerverbindingen, het MIRT-proces rond Holwerthe... maar ook het baggerproblematiek, de verkeersvraag van de eilanden.

[0:41:03] En de minister heeft toegezicht de bereikbaarheid integraal te bekijken... en hoe worden deze processen op elkaar afgestemd in de juiste volgordelijkheid.

[0:41:10] Beginnen we bij de wensen en behoeften van de eilanden.

[0:41:13] Daarna kijken we naar wat er mogelijk is binnen bijvoorbeeld ecologie en budget.

[0:41:19] En vervolgens bepalen we hoe we het organiseren.

[0:41:21] Wordt het OV?

[0:41:23] Hoe zit het met het autoverkeer?

[0:41:24] Hoe zit het met toerisme?

[0:41:25] Hoe zit het met de baggeren?

[0:41:26] En daarna lijkt het me beslissen we over zaken als sneldiensten en ook elektrificatie.

[0:41:31] En als laatste dan de aanbesteding.

[0:41:33] En toch zijn we nu bezig met de aanbesteding.

[0:41:36] Het lijkt mij niet zo'n slimme volgorde...

[0:41:39] En dan kom ik ook op het punt op het eeuwige baggeren.

[0:41:41] Dat lijkt mij niet een toekomstbestendige visie wat we met elkaar moeten hebben.

[0:41:48] Geen duurzame oplossing.

[0:41:49] En zouden we niet ook moeten gaan kijken naar die elektrificatie... maar misschien ook wel naar fossielvrije aanbesteding?

[0:41:56] Nu loopt het traject.

[0:41:57] Nu kun je inderdaad ook afspraken met elkaar maken en dat borgen.

[0:42:01] En hoe gaan we om met die zeggenschap van inwoners?

[0:42:03] Die betaalbaarheid, wat eerder ook overgeript is, maar ook die bereikbaarheid.

[0:42:08] Het hele proces, ik vind dat het niet heel erg logisch in elkaar zit.

[0:42:13] Dus je volgordelijkheid kan beter.

[0:42:15] En de eilanders moeten wat mij betreft niet alleen gehoord worden, maar ook zeggenschap krijgen.

[0:42:20] En graag een reactie hoe we dat ook in de toekomst, maar ook nu, beter kunnen borgen.

[0:42:25] Ten slotte, ten aard voorzitter.

[0:42:27] Ja, voordat het daarmee doorgaat.

[0:42:28] We hebben een interruptie van zowel de heer Huiting als de heer Soeboer.

[0:42:31] Allereerst de heer Huiting voor de laatste interruptie.

[0:42:35] Ja, voorzitter.

[0:42:37] Mevrouw Chakor gaf net aan dat ze schrok van onze korte termijnvisie.

[0:42:41] Nou, ik schrik van het feit dat er helemaal geen visie is... voor de eilanders van GroenLinks Partij van de Arbeid, voorzitter.

[0:42:47] Want ik hoorde haar net een opzomming geven als het ging om prioriteit.

[0:42:52] En ze begon met de natuur en eindigde als allerlaatste met de aanbesteding.

[0:42:57] Voorzitter, hoe legt mevrouw Chakor dat uit aan al die mensen... die hier bijvoorbeeld op de tribune zitten en die thuis meekijken... dat hun levensader...

[0:43:06] de verbinding tussen de vaste wal en de eilanden... voor GroenLinks Partij van de Arbeid op de allerlaatste plaats staat.

[0:43:12] Want dat is namelijk precies datgene wat ze hier net aangaf, voorzitter.

[0:43:18] Voorzitter, ik denk dat de heer Heuting heel goed weet waar mijn partij voor staat.

[0:43:23] En we staan zowel voor het balans tussen de mens en tussen de natuur.

[0:43:27] En dat is het gedeelte waar u helemaal niet voor staat... en ontzettend blind en doof voor bent.

[0:43:31] En daarbij, als het gaat om die betaalbaarheid... wij willen een visie, wij willen inderdaad een duurzame oplossing.

[0:43:36] En niet dat we nu afspraken met haar gaan maken...

[0:43:38] en over vijf jaar denken van... oh ja, we moeten straks inderdaad het contract misschien wel gaan afbreken... want van tevoren hebben we niet goed nagedacht.

[0:43:47] En met betrekking tot de betaalbaarheid... die tarieven die horen op dit moment inderdaad bij de consistie.

[0:43:52] En ik vind die betaalbaarheid ontzettend belangrijk.

[0:43:55] Maar ik vraag me ook bijvoorbeeld af van...

[0:43:57] Hoe zit het nou eigenlijk met de winst die de rederijen maken?

[0:44:00] Ik heb daar geen inzage in.

[0:44:01] Ik weet niet of zij daar flink op verdienen.

[0:44:04] Misschien weet de heer Heutink dat.

[0:44:06] Want dat is iets wat de inwoners ook steeds keer op keer vragen.

[0:44:08] We willen inderdaad ook inzage in die tarieven.

[0:44:15] Dank u wel, voorzitter.

[0:44:16] Ik hoor mevrouw Chakor zeggen... we moeten meer wet- en regelgeving in het gebied.

[0:44:22] Een simpele vraag aan mevrouw Chakor is... is mevrouw Chakor van mening dat er op dit moment... te weinig wet- en regelgeving in het Wanne-gebied is?

[0:44:31] Mevrouw Chakor.

[0:44:33] Ik maak me daar echt wel zorgen om.

[0:44:35] En niet alleen ik, maar ook ontzettend veel wetenschappers... en onderzoek naar doen, de Waddenvereniging, noem het maar op.

[0:44:42] Als je daarnaar kijkt, we zijn samen inderdaad ook werkbezoek geweest... dan wordt er ook aangegeven, we kunnen zo niet langer doorgaan.

[0:44:49] Want de balans, als je je op een weegschaal zet, die zit niet helemaal goed.

[0:44:54] Dus je moet ergens keuzes gaan maken.

[0:44:56] Wat gaan we nou met elkaar doen?

[0:44:59] Wat doen we allemaal met elkaar?

[0:45:00] En mijn vraag is, maak dan gewoon een soort planmerk... waarin we ook integraal bekijken van wat is nou het effect en impact... van alle activiteiten die we doen.

[0:45:11] En dan kunnen we met elkaar ook afwegingen maken.

[0:45:14] Als Kamer, maar ook als inwoners, bestuurders van... wat zetten we voor aan?

[0:45:19] Wat parkeren we?

[0:45:22] En op dit moment hebben we dat niet.

[0:45:23] Die integraliteit mist wat mij betreft volledig.

[0:45:26] En daar zouden we aan moeten werken.

[0:45:29] Ik ben het met mevrouw Chakor eens dat we het evenwicht in balans moeten houden.

[0:45:32] Dat we daar goed naar moeten kijken.

[0:45:35] Tegelijkertijd nog meer wet- en regelgeving.

[0:45:37] Ik weet niet of dat de oplossing is.

[0:45:38] Want er is best wel veel wet- en regelgeving, zeg ik u maar even.

[0:45:42] En ik zal u een voorbeeld noemen.

[0:45:43] Want daardoor...

[0:45:45] En baggeren we bijvoorbeeld permanent?

[0:45:48] En mijn vraag aan mevrouw Chakor is, die zegt dat eeuwige baggeren is niet toekomstbestendig.

[0:45:53] Hoe ziet mevrouw Chakor dat dan in de praktijk voor zich?

[0:45:57] Zouden bijvoorbeeld de boten weer op tij moeten gaan varen, volgens mevrouw Chakor?

[0:46:02] Hoe ziet u dat?

[0:46:02] Want dat zou namelijk niet zijn waar NSC naartoe wil.

[0:46:06] Want dat is niet de mensen in het gebied opeenzetten.

[0:46:09] Dank.

[0:46:10] Mevrouw Chakor.

[0:46:11] Voorzitter, ik hoor twee vragen.

[0:46:13] Eén vraag gaat heel erg over die wet in regelgeving... of ik dat meer wil.

[0:46:18] Volgens mij heeft Inesco ons inderdaad twee keer gewaarschuwd... en die zegt heel duidelijk van... borg nou inderdaad ook die outstanding values beter.

[0:46:26] Ga dat nou beter verankeren.

[0:46:28] Ik wil daar graag een brief over.

[0:46:29] Ik wil weten van wat doen we nu al?

[0:46:31] Waar kunnen we beter op gaan inzetten?

[0:46:33] Hoe zorgen we ervoor dat we niet die derde waarschuwing gaan krijgen?

[0:46:38] En hebben wij nu die Inesco werelderfgoedtitel...

[0:46:41] waargens anders in de wereld inderdaad bijvoorbeeld beelden of wat dan ook kapot worden gemaakt... die die status hebben, dan schreeuwt iedereen dan keihard en terecht.

[0:46:51] Maar wat doen we nou met de Wadden-eilanden?

[0:46:53] Op het moment dat we twee keer die waarschuwing krijgen, dan liggen we gewoon te slapen.

[0:46:57] Dood en dood zonde.

[0:46:59] Dan met betrekking tot de visie die we misschien hebben met betrekking tot de concessie.

[0:47:04] Er zijn verschillende voorbeelden om de baggerproblematiek op te lossen.

[0:47:09] Kijk, ik ben niet een van die wetenschappers.

[0:47:11] Er zijn heel veel rapporten en onderzoeken ook gedaan.

[0:47:14] Mijn vraag is dan ook, kunnen we niet kijken naar een manier... waarin we aan de ene kant kijken van hoe...

[0:47:21] Hoe doen we het nu met elkaar?

[0:47:23] Want ik denk dat u het met me eens bent dat het constant baggeren niet een duurzame oplossing is.

[0:47:27] Dat het anders zou moeten kunnen.

[0:47:30] Is er bijvoorbeeld een voorbeeld, lichtere boten voor personenvervoer die je dan doet... en voor zwaar vervoer, dat je dan vaart met hoog water.

[0:47:39] Zou dat een oplossing kunnen zijn?

[0:47:41] Ik zou heel graag het debat willen voeren over de verschillende mogelijkheden... voordat we bijvoorbeeld nu al een langjarig verbindenis aangaan.

[0:47:52] Ja, dat is mijn laatste interruptie, voorzitter.

[0:47:54] Daar ben ik me te degen bewust van, maar ik ga hem toch maar gebruiken.

[0:47:56] Want ik wil mevrouw Chakot toch zeggen, we gaan varen op hoogwater.

[0:47:59] En dat baat mij ernstige zorgen.

[0:48:02] Want een van de grote verschillen dus met natuurgebieden elders en beelden die u aanhaalt... is dat hier dus mensen wonen.

[0:48:09] Het is geen openluchtmuseum, mevrouw Chakot.

[0:48:12] En daarom zou ik ook zeggen...

[0:48:14] Neem die mensen nou mee, zet ze juist op één.

[0:48:16] En dat hoor ik de Partij van de Arbeid GroenLinks hier niet doen.

[0:48:19] En dat vind ik jammer.

[0:48:21] Dus ik hoop dat we elkaar daar kunnen vinden, dat die mensen echt op één moeten staan.

[0:48:24] En die baggerproblematiek, ja natuurlijk, dat eeuwige baggeren, daar zijn wij ook niet voor.

[0:48:30] Alleen je zou op een andere manier daarnaar kunnen kijken.

[0:48:32] Korter vaargeul, diepe baggeren, dat zijn allemaal mogelijkheden.

[0:48:36] Alleen varen op tij is dat zeker niet.

[0:48:39] Voorzitter, ik wil echt eventjes iets recht zetten.

[0:48:43] Volgens mij heb ik steeds in mijn verhaal... Ik ben nu heel erg in de minderheid.

[0:48:46] Want ik merk dat het natuurperspectief gewoon niet hier aan tafel zit.

[0:48:50] Ik probeer dat wel hier te belichten.

[0:48:53] En ik heb steeds gezegd, voor mij staat de mens ook centraal.

[0:48:57] En de inwoners.

[0:48:58] De afgelopen periode ben ik veel op pad gegaan...

[0:49:01] En dan hoor ik ook alle eilanden zeggen... wij zijn ontzettend trots op onze werelds erfgoed.

[0:49:07] Dat willen we graag behouden.

[0:49:08] En we willen die balans.

[0:49:10] En die balans is gewoon scheef.

[0:49:12] En wat mij betreft, wat ik wil... en ik denk dat u dat ook graag zou willen... is dat we die scenario's naast elkaar zetten.

[0:49:18] Dat we de tijd hebben om met inwoners... met iedereen die daar verstand van heeft... het gesprek aan te gaan.

[0:49:24] Wat zijn we nou met elkaar aan het doen?

[0:49:26] Om een oplossing te vormen voor die lange termijn...

[0:49:30] En niet dat we nu met elkaar een verbinding is aangaan... of dat we een stap zetten en achteraf denken van... oh ja, dat was niet heel erg slim.

[0:49:36] Ik denk niet dat we dat met elkaar willen.

[0:49:38] Dus voor mij is het en-en-verhaal en zeker geen of-of-verhaal.

[0:49:42] Dus mens en natuur en milieu gezamenlijk in één.

[0:49:46] Dank u wel.

[0:49:46] U heeft ook nog een interruptie van mevrouw de Vries van de VVD.

[0:49:49] En daarna komen we bij u, heer Perik.

[0:49:50] Ja, want ik wil echt wel even vragen aan mevrouw Chacor... dat ze weet wat het betekent op tijvaren voor de mensen op de eilanden.

[0:49:59] Want ik denk dat... En ik hoop dat ze wil uitspreken dat ze daar geen voorstander van is... net als de VVD daar geen voorstander van is.

[0:50:05] En als het gaat om het baggeren...

[0:50:09] Is de GroenLinks-PVNA ook bereid om dan de regel dat bij het baggeren wat vrijkomt... dat het niet meer in het gebied zou gestort moeten worden?

[0:50:19] Want twee, drie dagen later ligt het gewoon weer in dezelfde vaargeul.

[0:50:24] Daar is veel weerstand van, van een heleboel natuurorganisaties.

[0:50:27] Maar ik ben wel benieuwd of mevrouw Chakot bereid is om daar dan ook aan te tornen... en die regel misschien wat soepeler te maken.

[0:50:34] Mevrouw Chakot.

[0:50:37] Ja, voorzitter.

[0:50:39] Kijk, ik begon mijn debat ook met een orde van voorstel.

[0:50:43] En die orde van voorstel ging inderdaad ook over vaker met elkaar debatteren over dit belangrijke onderwerp waar heel veel gebeurt.

[0:50:52] Eén keer per jaar nu, vier minuten spreekbaar, doet totaal geen recht aan.

[0:50:56] En dan zie je ook aan alle vragen die ook hier leven... en antwoorden die we willen hebben... en oplossingen die we willen vinden voor de toekomst... samen met eilandbewoners, samen met organisaties... en iedereen die ook hier aan tafel is.

[0:51:10] Dus dat vooropstellende.

[0:51:12] Wat ik net noemde met betrekking tot de kleinere boten... en misschien inderdaad de grotere boten met hoog water... ik noem dat als een soort mogelijke variant...

[0:51:22] Ik zou dat wel uitgezocht willen hebben.

[0:51:25] En volgens mij heb ik eerder van de minister, de eerdere minister Harbers, toen ook een kleinere toezegging gekregen van dat dat misschien meegenomen zou kunnen worden.

[0:51:35] Dan hebben we gewoon alle opties op tafel en dan kunnen we met elkaar en met inwoners, met iedereen die betrokken is, bekijken van wat past nu.

[0:51:42] Maar ook het vraagstuk... hoe gaan we nou om met het baggeren?

[0:51:48] Maar ik hoor ook in het verhaal... van de VVD... en daar ben ik heel blij mee... dat u inderdaad ook zegt... dat baggeren, hoe we dat nu met elkaar doen... dat kan zo niet langer.

[0:51:58] Daar moeten we een andere oplossing voor vinden.

[0:52:00] Dus ik daag u ook uit om met ons... de hand aan te grijpen... en samen te kijken hoe we een oplossing kunnen vinden... voor dit... onduurzame...

[0:52:12] over hoe we dat nu aanpakken.

[0:52:15] Mevrouw de Vries.

[0:52:17] Ik denk dat wij het niet helemaal op één lijn zitten... als het om het baggeren gaat, voorzitter.

[0:52:23] Maar laten we die discussie hier niet gaan voeren.

[0:52:25] Wij willen dat gewoon de eilanden bereikbaar zijn... en daar moeten we voor oplossingen zoeken.

[0:52:29] En dat betekent soms ook keuzes maken.

[0:52:30] Keuzes dat je inderdaad de bagger niet vlak naast de vaargeul weer neergooit...

[0:52:36] En dat je daar ook bereid bent dan de keuzes in te maken.

[0:52:38] Maar mijn centrale vraag was, bent u bereid om hier uit te spreken, net als volgens mij een aantal andere partijen hebben gedaan, en als de VVD ook, dat u niet bereid bent om op tijd te gaan varen?

[0:52:47] Want dat heeft zulke grote gevolgen voor de mensen op de eilanden.

[0:52:51] Ik bedoel, dan beperk je de tijd waarin de overvaarten zijn zo enorm.

[0:52:58] Bent u bereid dat te doen?

[0:53:00] Het optijfaren.

[0:53:00] Mevrouw Sikor.

[0:53:01] Ja, voorzitter.

[0:53:02] Ik heb net volgens mij heel duidelijk aangegeven... dat ik soms die hele integrale overzicht van wat we nu met elkaar aan het doen zijn... gewoon ontzettend mis.

[0:53:10] Ik ga me echt niet laten verleiden om nu een toezegging te doen.

[0:53:14] Ik wil gewoon...

[0:53:15] Met inwoners, met alle betrokkenen, met professionals ook kijken van... wat werkt nou het beste?

[0:53:20] En dat wil ik hiervoor hebben liggen.

[0:53:23] En dat kunnen we ook met elkaar gaan organiseren de komende periode.

[0:53:26] Ik vind dat wel een hele goede vraag.

[0:53:28] Daar zouden we bijvoorbeeld ook zelfs een rondetafelgesprek over kunnen gaan doen.

[0:53:31] Van hoe pakken we dat nou het beste met elkaar aan?

[0:53:35] en dan zetten we inderdaad ook het baggerproblematiek gewoon centraal... om met elkaar een duurzame oplossing te vinden.

[0:53:42] En ik vind niet dat het aan mij is om nu te zeggen van... dit is, we gaan rechtsom, we gaan linksom.

[0:53:49] Ik heb daar natuurlijk wel ideeën over... maar ik wil daar gewoon wel nog wel wat breder in meegenomen worden... of in ieder geval extra input op krijgen.

[0:54:01] Dan ga ik naar de heer Pierik.

[0:54:03] Ja, dank voorzitter.

[0:54:04] Toch nog even voortbeduren op het verhaal van de heer Soeboer over die wet- en regelgeving.

[0:54:08] En ook het pleidooi van mevrouw Secour over de UNESCO-status ook eventueel mee te nemen in vergunningversterking.

[0:54:16] De vergunningverlening is op dit moment al buitengewoon complex.

[0:54:19] En het kan ook best zijn dat het compliceren van die vergunningverlening natuurlijk ook een verdere verduurzaming in de weg staat.

[0:54:25] Als het gaat om innovaties en zo.

[0:54:27] Hoe kijkt mevrouw Secour daar tegenaan?

[0:54:30] Mevrouw Secour.

[0:54:31] Nou, de heer Pierik heeft ook gehoord dat ik die vraag inderdaad ook als vraag heb gesteld.

[0:54:35] Kijk, UNESCO heeft gewoon aangegeven van hoe... Die maken zich zorgen.

[0:54:40] Ze hebben twee keer gewaarschuwden.

[0:54:42] Die geven ook aan, ja, Nederland, je moet echt wat gaan doen met die uitstijning weljussen.

[0:54:48] Die moet je echt beter gaan verankeren in wetten en procedures.

[0:54:51] Ik vraag ook aan de minister, hoe gaan we dat nou met elkaar doen?

[0:54:55] Kan het, ja of nee?

[0:54:56] Wat kan wel, wat kan niet?

[0:54:58] En ik kijk ook heel erg uit, net als u, naar de beantwoording van de minister hierop.

[0:55:13] Mevrouw Sjokor geeft aan dat ze veel eilanders gesproken heeft en trots op hun natuur.

[0:55:16] En vervolgens geeft ze hier aan, we moeten alle opties integraal benaderen en een rond de tafel gesprek organiseren met die inwoners.

[0:55:22] Ik ben gewoon benieuwd, heeft zij één eilander gesproken die heeft gezegd, nou dat Tijfaren lijkt mij wel wat.

[0:55:28] Mevrouw Sjokor.

[0:55:29] Ja, voorzitter.

[0:55:30] Ik heb verschillende mensen gesproken.

[0:55:32] Ik vind het ook een beetje... Dat suggereert een beetje alsof ik hier dingen zit te roepen... en niet weet waar ik het over heb.

[0:55:39] En daar pas ik gewoon heel erg voor.

[0:55:41] Zeker heb ik verschillende... Net zoals u mensen spreekt die misschien voor baggeren zijn... spreek ik ook mensen die ook de andere kant beliggen.

[0:55:48] En dat heb ik inderdaad zeker gedaan.

[0:55:50] En het staat ook gewoon in rapporten, verschillende voorbeelden...

[0:55:52] over wat wel kan en wat niet kan, maar het staat niet in de stukken die we hebben.

[0:55:56] En daar baal ik gewoon echt ontzettend van.

[0:55:58] Want wat ik gewoon graag zou willen, is dat we gewoon een goede oplossing vinden voor de eilanden, maar ook voor onze prachtige natuur.

[0:56:04] En dan kan ik misschien nu klinken alsof ik emotioneel ben, maar ik ben ook emotioneel.

[0:56:08] Want ik vind dat we gewoon te weinig doen eraan.

[0:56:11] En ik hoor het ook hier, want u ziet hoeveel vragen ik krijg.

[0:56:16] En dat is ook terecht.

[0:56:18] Maar ik doe dit omdat het is niet vijf over twaalf.

[0:56:20] Het is echt vijf over twaalf.

[0:56:22] De natuur zit niet aan tafel.

[0:56:24] Dus er moet iemand voor opkomen.

[0:56:25] En dat doe ik.

[0:56:26] En dat blijf ik doen.

[0:56:27] Maar dan wel hand in hand met de mensen.

[0:56:32] En dat is uw goed recht.

[0:56:33] Dikkel, heeft u nog een vervolg?

[0:56:36] Kijk, voorzitter, zoals wij niet de suggestie moeten wekken dat mevrouw Chakor geen oog heeft voor de mensen, moet het andersom ook niet zo zijn.

[0:56:45] En ik heb in mijn bijdrage nadrukkelijk aandacht gevraagd voor die balans.

[0:56:48] En vervolgens hoor ik in de bijdrage van mevrouw Chakor dat ze de enige aan tafel is die dat doet.

[0:56:53] Dus we moeten elkaar dan ook geen verwijten gaan maken.

[0:56:56] Die balans is ontzettend belangrijk.

[0:56:57] Die gesprekken voeren wij ook.

[0:56:59] En daarbij komt bij ons naar boven dat er geen één eilander is die baat ziet bij tijvaren.

[0:57:03] Dat kan een probleem opleveren.

[0:57:05] Omdat op die manier, dat zegt mevrouw Chakor ook goed, er een slag wordt gelegd op de natuur.

[0:57:12] Maar ik vind het te makkelijk om te zeggen dat er hier maar één partij is die opkomt voor de belangen van de wadden natuur.

[0:57:18] Want dat is volgens mij ons allerbelang.

[0:57:20] Dat wil ik wel even gezegd hebben.

[0:57:22] En verder is het natuurlijk het goed recht van de fractie van GroenLinks en PvdA... om daar een afweging in te maken en een voorstel te doen.

[0:57:28] Maar dan wel even iedereen in zijn waarde laten.

[0:57:31] Zeker, dank u wel.

[0:57:32] Mevrouw Chikor?

[0:57:33] Voorzitter, ik ben ook blij met de woorden die u aangeeft.

[0:57:36] En dat is zeker niet mijn bedoeling om aan te geven dat u daar geen oog voor heeft.

[0:57:42] Maar het raakt mij wel, denk ik, iets meer.

[0:57:46] En dat heb ik nu inderdaad misschien ook laten zien door emotioneel te zijn.

[0:57:53] Ik gaf inderdaad ook aan, het is een van de mogelijkheden.

[0:57:56] En dat is die integrale kijk.

[0:57:58] Want we zijn nu apart.

[0:58:00] We hebben hier een staatssecretaris en een minister mist.

[0:58:06] Iedereen is bezig vanuit zijn eigen...

[0:58:08] portefeuille, maar dat hele optiek, dat hele integrale bekijk.

[0:58:12] En wanneer slaat de balans nou de andere kant op?

[0:58:15] Dat wil ik graag voor het voetlicht brengen.

[0:58:17] En ik wil ook kijken, wat zijn die mogelijkheden om juist... die onduurzame oplossing met betrekking tot de baggerproblematiek is daar.

[0:58:23] En ik noemde daar één optie van, maar misschien zijn er ook andere oplossingen.

[0:58:26] Ik ben daar geen wetenschapper, ik heb daar niet voor gestudeerd.

[0:58:29] Vele mensen hebben daarvoor gesteerd.

[0:58:31] En daar zouden we gewoon naar moeten kijken.

[0:58:33] En misschien kunnen we ook de minister vragen om daarop in te gaan... en daar op een plan te komen van...

[0:58:37] Doen we nou wel het juiste met elkaar, ja of nee?

[0:58:41] Dank u wel.

[0:58:42] Mevrouw de Vries, voor uw inbreng namens de VVD.

[0:58:45] Dank u wel, voorzitter.

[0:58:46] Heel veel lofzangel over het gebied.

[0:58:48] Ik zal dat niet herhalen, maar ik sluit me daar gewoon bij aan.

[0:58:50] Ik denk dat het gebied vooral ook mooi wordt naast de natuur... door de mensen die daar wonen en de ondernemers die daar actief zijn.

[0:58:58] Ik moet zeggen dat ik vaak de focus wel heel veel op natuur vind.

[0:59:02] Wat mij betreft en wat mijn partij betreft... moet er niet een hek om de wadden komen en er alleen maar naar kijken...

[0:59:08] Maar moet er ook gewoon geleefd en gewerkt worden.

[0:59:11] Dat vooraf.

[0:59:12] Ik denk dat heel veel aandacht vandaag is voor de bereikbaarheid.

[0:59:15] Ik denk dat dat ook terecht is.

[0:59:16] Het is levensader voor de eilanden.

[0:59:19] En ik denk dat we daarvoor moeten zorgen dat die gewoon goed blijft voor de eilanders en ook de ondernemers op de eilanden.

[0:59:25] Komt er echt wel weer een heleboel techniek terecht, voorzitter, als het gaat om de concessie.

[0:59:30] Het gaat natuurlijk vertaald worden, noten van uitgangspunten, naar het programma van IJssel.

[0:59:33] Ik hoop wel dat daar een goede betrokkenheid van de Kamer bij blijft.

[0:59:36] Ik heb nog wel een aantal zaken die ik echt goed geregeld zou willen hebben in de concessie en ook dus in het programma van IJssel.

[0:59:42] Ik denk dat het belangrijk is dat de diepte en de breedte van de vaargeulen in elk geval opgenomen wordt in het programma van IJssel en de concessie.

[0:59:49] Vele hebben ook al gesproken over de betaalbaarheid.

[0:59:50] Ik denk dat het ook goed vastgepind moet worden.

[0:59:52] Want uiteindelijk is dit waarop je terugvalt op het moment dat het heftig wordt in de komende 15 jaar.

[0:59:59] Dan gaat het enerzijds over de kosten voor de eilanders versus de kosten voor de badgasten.

[1:00:04] Maar ook de tussentijdse verhogingen.

[1:00:06] Dat moet klip en klaar duidelijk in die concessie worden geregeld.

[1:00:10] En voor mij hoort daar ook bij financiële transparantie van de redens.

[1:00:14] Ik ben hier nu al heel lang met het dossier bezig.

[1:00:16] En ik vind het mateloos frustrerend dat we daar geen grip op krijgen.

[1:00:19] Dus ik vind dat we dat gewoon vast moeten leggen in de concessie.

[1:00:22] Adviesrecht van de eilanders, maar ook van de ondernemers, is ook al besproken.

[1:00:26] Dus wat mij betreft zou dat ook een belangrijke rol moeten hebben.

[1:00:28] Net zoals natuurlijk de frequentie.

[1:00:31] Een paar van mijn collega's hebben het ook al gehad over de elektrificatie.

[1:00:34] En ik zou wel graag willen dat we op heel korte termijn van de minister of de staatssecretaris een brief krijgen.

[1:00:41] Wat betekent dat nu eigenlijk voor het prijskaartje van de eilanders en van de toeristen?

[1:00:47] Ik heb daar geen zicht op.

[1:00:49] Als het kan, is het hartstikke mooi.

[1:00:51] Maar ik denk dat het bijna godsgans onmogelijk is om dan nog een betaalbaar kaartje te hebben.

[1:00:57] En dat zou voor mij wel het belangrijkste wegen dat het betaalbaar blijft.

[1:01:02] Ik hoop dat we die op korte termijn kunnen krijgen.

[1:01:06] Dan de combinatie met de keuze voor de bereikbaarheid van Ameland en de meerdebeslissing.

[1:01:12] Ook daarvan, de onafhankelijke commissie van de skundigen gaat het bij geleiden.

[1:01:17] Ook daarvan zeg ik, betrek die ondernemers, bewoners en ook de gemeenten en overheden daarbij.

[1:01:24] Het verschil in de beslissingen is ook al aan de orde gekomen.

[1:01:28] Ik ben wel benieuwd of het mogelijk is om de huidige concessie door te trekken... voor de oostelijke concessie, wat mij betreft.

[1:01:34] Of is het mogelijk om voor een korte termijn een kortere concessie te doen... zodat al die zaken zoals de vaagholen, het baggeren... en de plek Vervet of Holvert duidelijk is.

[1:01:46] Ik hoop echt dat op Tijfaren dat dat geen optie gaat worden.

[1:01:49] Ik merk heel veel weerstand op alle varianten van de natuurorganisaties.

[1:01:53] Maar ik vind ook dat we moeten kijken naar bestaand gebruik en de bereikbaarheid van de eilanden is wat mij betreft bestaand gebruik.

[1:01:59] En ik zou op willen roepen tot het tempo maken van die MIRT-beslissing, zodat het snel mogelijk helder is.

[1:02:05] Ik heb nog een aantal andere punten, voorzitter.

[1:02:07] Beleidskader natuur, wat is daar de stand van zaken van?

[1:02:10] Wij willen geen verdere juridische visering en er mogen wat ons betreft ook geen nieuwe juridisch opdwingbare verplichtingen in staan.

[1:02:16] En wij zijn wel benieuwd waarom de Waddenacademie wel de ruimte vindt financieel om een onderzoek te doen naar de rechtspersoonlijkheid van Wadden, maar niet naar de sociale-economische gevolgen.

[1:02:25] Dat eerste wilde de Kamer niet, dat tweede wilde de Kamer juist wel.

[1:02:29] Garnalenvissers en de visserij sluit ik me aan bij wat de heer Pierik daarover heeft gezegd.

[1:02:34] Er moet snel duidelijkheid komen.

[1:02:35] Je kunt niet altijd met gedoogvergunningen werken.

[1:02:39] Dat werkt voor de ondernemers gewoon niet.

[1:02:42] Dan de haven Terschelling.

[1:02:43] Die is in een extreem slechte staat.

[1:02:46] Het is overgedragen naar de eilanden toe vanuit Rijkswaterstaat.

[1:02:50] Maar dat was wel een beetje in de categorie slik of stikken.

[1:02:52] Mijn collega Krul sprak er voor Oude Schild volgens mij ook al over.

[1:02:56] Ik zou graag zien dat in een gesprek tussen gemeente, provincie en Rijk gekeken wordt hoe we dit probleem oplossen.

[1:03:03] En of het Waddenfonds daar ook een oplossing voor is.

[1:03:05] En tot slot nog het rapport over de bekostiging van de opgave van het Waddengebied.

[1:03:09] Dat is met een eenregelijk briefje door de minister naar de Kamer gestuurd.

[1:03:13] Dat vind ik wel wat sumier, want wat gaan we daar nu voor de toekomst meedoen?

[1:03:17] Dank u wel.

[1:03:19] Dan zijn we hiermee, als er geen interrupties zijn, dat is niet het geval, dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van de eerste termijn aan de kant van de Kamer.

[1:03:24] Dat betekent dat we kort gaan schorsen zodat de beantwoording kan worden voorbereid.

[1:03:33] Ik kijk even naar de klok.

[1:03:34] Het is vier minuten over elf.

[1:03:35] Ik schors tot vijf voor half twaalf.

[1:03:38] Dan gaan we verder met het debat.

[1:29:03] Dames en heren, welkom terug bij het commissiedebat Wadden.

[1:29:07] We hebben de eerste termijn aan de kant van de Kamer gehad.

[1:29:10] We gaan toe naar de beantwoording aan de kant van het kabinet.

[1:29:15] Ik wil daarvoor als eerst het woord geven aan de minister.

[1:29:19] Dank u wel, voorzitter.

[1:29:20] Ja, we zitten met drie bewindslieden hier aan tafel.

[1:29:25] Ik zal als minister ingaan op de... Ook namens mevrouw Hermans, die er nu niet bij kan zijn, helaas... zal ik als eerste ingaan op het programma Aanlanding Wind op Zee.

[1:29:36] Daarna zal ik in mijn rol als minister de bereikbaarheidvragen bespreken.

[1:29:41] En dan heb ik nog een mapje overig.

[1:29:47] En...

[1:29:47] De staatssecretarissen zullen op hun terrein ieder de antwoorden geven.

[1:29:51] Dank u wel.

[1:29:53] Dan gaan wij zometeen... Laten we het even zo doen, dat de staatssecretarissen ook even hun blokjes kenbaar maken.

[1:30:00] Dat is voor de effectiviteit van het debat, dat u weet welke vraag komt, denk ik wel goed.

[1:30:05] En laten we daarbij ook afspreken dat we interrupties naar elk blokje doen.

[1:30:09] Staatssecretaris Jansen, gaat u aan.

[1:30:12] Ja, dank voorzitter.

[1:30:12] Ik heb één map en die heet de concessie.

[1:30:15] En dat gaat over de nieuwe en twee vragen over de huidige, zeg maar.

[1:30:18] Nou, dat is zeer overzichtelijk.

[1:30:22] Staatssecretaris, gaat u gang.

[1:30:24] Voorzitter, ik heb eerst een mapje visserij, dan een mapje UNESCO, dan beleidskader natuur, dan ten aard en dan overig.

[1:30:35] Dank u wel.

[1:30:38] Helder voor de leden.

[1:30:39] Volgens mij is dat zo.

[1:30:41] Dan nogmaals het woord aan de minister van Infrastructuur en Waterstaat.

[1:30:45] Dank u wel, voorzitter.

[1:30:46] Nou, de Wadden, onze geliefde Wadden, natuurlijk een prachtig natuurgebied.

[1:30:51] En ik ben ook blij te horen en te zien natuurlijk dat de Wadden zo diep in ons hart zit.

[1:30:56] Zelfs als je er niet woont.

[1:30:57] Maar een aantal van de leden wonen zelfs in het Waddengebied.

[1:31:01] Dus we hebben veel deskundigheid hier in huis.

[1:31:04] Zelf ben ik ook kustbewoner en echt liefhebber van de duinen, het strand...

[1:31:08] Dat is wat Nederland natuurlijk zo prachtig maakt.

[1:31:12] Mijn Belgische vrienden zijn ook altijd jaloers op de prachtige kustlijn die Nederland heeft.

[1:31:17] En biedt natuurlijk allerlei mogelijkheden, ook voor vissers en voor het toerisme...

[1:31:22] Dus, nou ja, de liefde voor de wadden zit ons allen diep.

[1:31:26] En dat is ook goed gehoord in de termijn van de Kamer.

[1:31:31] Maar goed, we hebben ook duurzaamheidsdoelstellingen.

[1:31:35] En dat betekent dat wind op zee moet naar wal gebracht worden.

[1:31:39] En dat doen we met kabels.

[1:31:41] En de eerste vraag van het lid Soeburg was dan ook... kan die aanlanding via het Schiermonnikoog nou niet anders...

[1:31:50] Het antwoord is eigenlijk nee, het kan niet anders.

[1:31:54] Er is in het programma Aansluiting Wind op Zee uitvoerig onderzoek gedaan naar de effecten op verschillende thema's zoals natuur en landbouw.

[1:32:01] En daaruit blijkt dat er drie mogelijke routes zijn.

[1:32:04] Naast de Schiermonnikoogroute zijn dat de tunnelroute en een route door het Eems-Dollard verdraggebied waar een vergunning vanuit Duitsland nodig is.

[1:32:13] De tunnelroute is zeer complex en daardoor niet tijdig realiseerbaar.

[1:32:18] Dat zou op z'n vroegst 2036 gereed kunnen zijn.

[1:32:22] Dus dat halen we niet.

[1:32:23] Voor de route voor het Eems-Dollard-verdraggebied heeft Duitsland al aangegeven geen vergunning te willen verlenen.

[1:32:29] En dan blijft het over de Schiermonnikoogroute.

[1:32:34] Die past, die kan gerealiseerd worden.

[1:32:37] En er zijn natuurlijk wel zorgen over de gevolgen.

[1:32:42] Maar die gevolgen kunnen we echt oplossen.

[1:32:45] Er zijn oplossingen om dit op een goede manier te doen.

[1:32:50] Dat gaat door middel van gestuurde boringen.

[1:32:53] Dus je boort onder het eiland door, waardoor de effecten eigenlijk minimaal zijn.

[1:32:59] Ik hoop dat dat geruststelling biedt.

[1:33:02] En dan zijn er mogelijkheden, vraagt de heer Soeber, om te participeren in dat wind op zee project.

[1:33:09] Vorig jaar is door de minister van KGG met regionale bestuurders afgesproken om te kijken naar een pakket die de investeringen in de leefbaarheid van het Waddengebied versterken.

[1:33:18] Daar is ook afgesproken dat het ministerie kijkt naar mogelijkheden voor de regio om te participeren in de baten van wind op zee.

[1:33:25] Minister Hermans heeft maandag in het bestuurlijk overleg met de regio toegezegd... ...hier de komende tijd nader met de regionale bestuurders in gesprek te gaan... ...om de mogelijkheden te bespreken om een regiopakket samen te stellen.

[1:33:39] En dat ten aanzien van aanlanding wind op zee.

[1:33:46] Dank u wel.

[1:33:46] Kijken of daar interrupties zijn.

[1:33:47] Laten we afspreken dat we vier interrupties ook in deze ronde hebben.

[1:33:51] Deze is goed, broer.

[1:33:53] Ja, laat het duidelijk zijn dat de insteek van NRC is... één, liever niet hier.

[1:33:59] Twee, als het dan echt niet anders kan, ruime compensatie en participatie.

[1:34:02] Daarover zegt u minister Hermans komt daarop terug.

[1:34:06] Dan wachten we dat af, maar we gaan daar zeker bovenop zitten... want we vinden dat het het minste wat je kunt doen.

[1:34:11] En dan ook nog de voorkeur om één...

[1:34:13] In plaats van twee trajecten.

[1:34:14] Want ik hoor ook een beetje een tunnel dat duurt langer.

[1:34:18] Maar misschien dat hij er op de duur wel gaat komen.

[1:34:20] Misschien dat hij daar nog iets over kan zeggen.

[1:34:21] Maar mijn eigenlijke vraag is, hoe hard is de nee van Duitsland?

[1:34:24] Hebben we dat zwart of wit?

[1:34:31] Daar heb ik op dit moment geen antwoord op.

[1:34:33] Het is een duidelijk nee.

[1:34:35] Dus we kunnen natuurlijk duizenden vragen om het nog zwart op wit te stellen als het er niet zou zijn.

[1:34:39] Maar ik denk nee is nee.

[1:34:40] Volgens mij is dat heel heldere taal.

[1:34:42] Dus ik ga ervan uit dat dat nee is.

[1:34:48] Dank u wel.

[1:34:50] Dan graag uw volgende blokje.

[1:34:53] Ja, en dan kom ik tot het belangrijke kopje bereikbaarheid.

[1:34:56] Want het Waddengebied, de Wadden eilanden zijn geen museum.

[1:35:01] Dat hoor ik u allen zeggen.

[1:35:02] Daar wonen mensen.

[1:35:04] Mensen die er al generaties wonen vaak.

[1:35:06] Er wonen vissers, er zijn bedrijven.

[1:35:09] Ook heel veel toerisme.

[1:35:10] En we willen natuurlijk dat dat niet in gevaar komt.

[1:35:13] En ik ben blij te horen dat dat natuurlijk zo breed gedeeld wordt.

[1:35:16] Dat we beseffen, we doen dit ook voor de mensen.

[1:35:20] Natuurlijk is er ook veel natuur en dat maakt het Waddengebied ook uniek.

[1:35:25] Maar het zijn natuurlijk ook mensen die daar afhankelijk zijn van de bereikbaarheid.

[1:35:29] En ik begrijp als minister heel goed dat dit echt van levensbelang is.

[1:35:34] Dat dit een levensader is en dat we daar op geen enkele manier aan mogen tornen.

[1:35:39] En ik wil mij inzetten dat het met één uitgangspunt... Kijk, we willen dat de natuur niet verslechtert.

[1:35:46] Maar ik wil ook dat die bereikbaarheid niet verslechtert.

[1:35:48] Dus laat dat gezegd zijn.

[1:35:49] Dat is voor mij een toets.

[1:35:53] Verslechtering wil ik niet toestaan van de bereikbaarheid van het Waddengebied.

[1:36:01] Ik begin dan met een vraag van het lid Chacor over de integrale afweging over die bereikbaarheid.

[1:36:07] Hoe worden de lopende processen op elkaar afgestemd en in welke volgorde?

[1:36:11] Ik werk samen met de regio aan de routekaart toekomstbestendige bereikbaarheid van en naar de Waddene eilanden.

[1:36:18] Hierin worden de lopende processen op elkaar afgestemd, zoals de regio deal Waddene eilanden, de nieuwe concessie en de MIRT-verkenning.

[1:36:26] De routekaart wordt op het bestuurlijk overleg Wadden van december dit jaar besproken.

[1:36:32] En dan vraagt de heer Krul naar de mogelijkheden voor versnelling van de renovatie van de veerinrichting Texel Den Helder.

[1:36:39] Nou, Rijkswaterstaat voert momenteel de planfase uit voor de vernieuwing van de veerinrichting Texel Den Helder.

[1:36:44] Rijkswaterstaat kijkt wel naar mogelijkheden om parallel aan de planfase al de voorbereidingen voor uitvoering te starten.

[1:36:51] Om de bereikbaarheid van Texel tot aan de vernieuwing te borgen, heeft Rijkswaterstaat een extra onderhoudsteam op de veerinrichting gezet.

[1:36:58] Dus daar wordt echt veel aandacht aan gegeven.

[1:37:02] Mevrouw de Vries van de VVD vraagt of er een bijdrage uit het Waddenfonds een optie zou zijn voor die haven van Terschelling.

[1:37:09] Als minister van INW ga ik niet over de bestedingen van het Waddenfonds.

[1:37:13] Het Waddenfonds is sinds 2012 ondergebracht bij de drie Waddenprovincies.

[1:37:19] Het bestuur die vanuit de provincie is gevormd kan oordelen of een bijdrage een optie is.

[1:37:27] Dan de leden Grinwis en Pierik, BBB en ChristenUnie.

[1:37:30] Welke concrete garanties kan de minister geven dat de vaargeul naar Ameland altijd de afgesproken breedte en diepte heeft?

[1:37:36] Gezien de afhankelijkheid van weeromstandigheden en de mogelijkheid van overmacht.

[1:37:42] Het baggeren is belangrijk voor die vaargeul.

[1:37:48] Ik heb ook gesproken met de baggeraar.

[1:37:53] En het moet natuurlijk op orde zijn.

[1:37:55] Die vaargul is de weg eigenlijk die er is.

[1:37:59] En zo beschouwen wij dat ook.

[1:38:00] Die weg moet voldoen aan de eisen, zodat die schepen kunnen varen op tijd.

[1:38:09] Er wordt ook zes dagen per week, twaalf uur per dag, baggerinzet gepleegd, vaak door meerdere baggerschepen.

[1:38:15] Zodra ondieptes geconstateerd worden, komt er een baggeraannemer om de gul weer op de afgesproken breedte en diepte te brengen.

[1:38:22] Als de veerboot door een te krappe vaargeul bij te lage waterstanden niet veilig zou kunnen varen... dan zou de concessiehouder een beroep kunnen doen op overmacht.

[1:38:32] De geul is natuurlijk gevoelig voor verzanding, ook tijdens stormen.

[1:38:36] En dan zal dus gelijk daarna gebaggerd moeten worden.

[1:38:38] En in de gesprekken die ik heb gehad met de baggeraar... was mijn indruk dat daar ontzettend voortvarend aan gewerkt wordt.

[1:38:46] Ik moet wel zeggen, de baggeraar heeft gezegd...

[1:38:50] Hij mag 20 centimeter dieper baggeren.

[1:38:53] En hij mag de bagger die hij opzuigt ook maar een bepaald korte afstand deponeren.

[1:39:01] En dat helpt natuurlijk niet.

[1:39:03] Het verzandt dan weer sneller.

[1:39:06] Dus hij heeft wel gezegd, die baggeraar...

[1:39:09] Als ik iets dieper mag baggeren en de bagger iets verder mag deponeren, hoef ik veel minder vaak te baggeren en wordt het ook betrouwbaarder.

[1:39:16] En ik moet zeggen dat ik dat wel een heel overtuigend verhaal vind en ook heel logisch.

[1:39:20] Dus ik wil wel kijken wat we kunnen doen om het baggeren op die manier te optimaliseren.

[1:39:26] Nu zou je enerzijds kunnen zeggen dat het verder weggooien van het bagger minder goed is voor de natuur.

[1:39:31] Daar tegenover staat natuurlijk dat het veiliger en betrouwbaarder wordt en dat je minder vaak hoeft te baggeren.

[1:39:37] En minder vaak baggeren betekent weer minder uitstoot.

[1:39:39] Dus ik hoop op die manier dat we toch tot een betere balans kunnen komen tussen die twee.

[1:39:44] Ik ben gestart met de Meertsverkenning Bereikbaarheid Ameland.

[1:39:48] Die gaat uiteindelijk bepalen hoe we hier optimaal kunnen baggeren met die vaargeul.

[1:39:54] En of het verleggen van de vaargeul naar Verwerth een optie is.

[1:40:00] Beide gaan verkend worden.

[1:40:02] In maart 2025 zal ik een brief naar de Kamer sturen... waarin verder uiteen wordt gezet welke inspanningen we hier allemaal voor gaan doen.

[1:40:14] Eind van blokje, ja.

[1:40:18] Dan een vraag van mevrouw de Vries, VVD.

[1:40:20] Op tijvaren moet geen optie worden.

[1:40:24] Tempo maken, meerdbeslissing.

[1:40:26] Ja, in die meerdverkenning wordt dus gekeken naar diverse opties.

[1:40:30] Op tijvaren, ja, ik heb al gezegd, voor mij is geen verslechtering van de huidige bereikbaarheid eigenlijk het doel.

[1:40:38] Want als je daar gaat wonen of woont, dan moet je erop kunnen rekenen dat je naar de wal kan.

[1:40:44] Dus op tij varen zou een enorme verslechtering betekenen.

[1:40:49] En ik denk dat dat geen optie is.

[1:40:50] Ik hoor ook wel plannen van sommigen die zeggen... moet het niet autoluul worden, dan hoeven we niet meer met die grote schepen te varen.

[1:40:57] Maar dan moet ik eigenlijk zeggen dat ik dan denk... ja, daar moeten toch de Amelanders zelf over gaan.

[1:41:02] Het kan toch niet zo zijn dat je woont in een gebied... en dat iemand over je hoofd beslist dat jij...

[1:41:08] ...geen mensen meer mag ontvangen met een auto.

[1:41:10] Dus ik zou daar toch heel voorzichtig mee zijn.

[1:41:15] Als Ameland zelf die wens heeft, dan hoor ik dat natuurlijk graag.

[1:41:18] En daar spreken we ook over, maar die wens heeft mij nog niet bereikt.

[1:41:21] Dus in die zin ben ik daar absoluut niet voor in.

[1:41:25] In de MIRT-verkenning gaan we natuurlijk kijken naar alle oplossingen.

[1:41:28] Ook het eventueel verleggen van de vaargeul.

[1:41:32] Daar zitten wat voordelen, maar ook heel veel nadelen aan.

[1:41:34] Het kost heel veel geld.

[1:41:36] Ook de natuurbeweging is daar niet altijd voorstander van.

[1:41:41] Maar goed, we verkennen alle opties en daar gaan we in het najaar over spreken met elkaar.

[1:41:48] Dan een vraag van het lid Grinwis.

[1:41:50] Waar mag de rekening voor het baggeren naartoe worden gestuurd als het Rijk verzaakt?

[1:41:55] Nou, ik heb al gezegd, we doen ons uiterste best, inclusief de baggeraar, om die geul op orde te houden.

[1:42:01] We doen er alles aan...

[1:42:04] En ja, het is wel zo, als de weg versperd wordt, dat geldt ook voor een vaargeul, dan zal er niet direct een vergoeding tegenover staan als dat echt door overmacht is, bijvoorbeeld door een storm.

[1:42:17] Hoe, vraagt de heer Heutink van de PVV, is het baggeren van de vaargel en de aanleg van kabels, zit dat elkaar niet in de weg?

[1:42:25] Nou, dat is natuurlijk een goede vraag.

[1:42:26] Maar in de vergunningsprocedure gaan we geen kabels aanleggen in een vaargel.

[1:42:32] Want dat zou inderdaad heel onverstandig zijn.

[1:42:33] Dus die mogen niet elkaar doorkruisen.

[1:42:38] En we gaan dus zorgen dat dat niet kan gebeuren.

[1:42:41] Dan heb ik nog een vraag van mevrouw De Vries van de VVD.

[1:42:44] Kunnen provincie, gemeente, ondernemers en bewoners... betrokken worden bij de keuze voor de bereikbaarheid?

[1:42:49] Ja, participatie is in die metverkenning uiterst belangrijk.

[1:42:53] Dus daarom hebben we ook een proces afgesproken... waarin partijen worden geraadpleegd en worden meegenomen.

[1:43:00] En dan als laatste in dit blokje heb ik een vraag van mevrouw De Vries van de VVD.

[1:43:09] Dus ik heb nog twee vragen.

[1:43:11] Deze van mevrouw De Vries.

[1:43:12] Kunnen de provincies, gemeenten en ondernemers betrokken worden bij de keuzes voor de bereikbaarheid en de meerdbeslissing?

[1:43:17] In de meerdverkenning is participatie dus belangrijk, heb ik net ook gezegd.

[1:43:22] We zullen de input van de bewoners en de ondernemers natuurlijk gebruiken...

[1:43:25] om het onderzoek te verbeteren.

[1:43:28] Dus ja, de bewoners en de ondernemers... maar ondernemers zijn vaak ook bewoners... die worden uitdrukkelijk verzocht mee te denken in die meertverkenning.

[1:43:37] En dat hebben we ook zo vastgelegd.

[1:43:40] En dan heb ik hier als laatste in dit blokje een vraag van de heer Krul.

[1:43:43] Zou u hem eens in kaart willen brengen... wat de voortgang van het meensverschil is met RWS, met Rijkswater... over de afkoopsom van het onderhoud van de haven in Oude Schild...

[1:43:53] Nou, we zijn hierover in gesprek, maar ongeveer twintig jaar geleden heeft die overdracht plaatsgevonden.

[1:44:04] Maar goed, we zijn in gesprek en ik heb hier de laatste stand van zaken.

[1:44:07] Rijkswaterstaat heeft een bod gedaan, maar Tessel legt zich hier niet bij neer.

[1:44:12] We zijn hierover in gesprek om juridische procedures te voorkomen.

[1:44:15] Ja, we moeten niet tegen overheid gaan procederen.

[1:44:18] Dus ik kan nog een schriftelijke stand van zaken sturen aan de Kamer.

[1:44:25] Laatste stand van zaken, dat lijkt me misschien wel goed.

[1:44:28] Dat zeg ik dan toe.

[1:44:29] En we gaan natuurlijk alles doen om niet in proceskosten te verzanden.

[1:44:34] We moeten hier onderling uitkomen.

[1:44:36] Dank u wel.

[1:44:37] Dan ga ik als eerste naar mevrouw de Vries van de BWD.

[1:44:40] Dank aan de minister.

[1:44:41] Mooi dat u ook aandacht heeft voor de motie.

[1:44:42] Peter de Groot zal het maar even noemen over het baggeren.

[1:44:44] Mijn vraag gaat over de haven Terschelling.

[1:44:47] Want ik weet dat het Waddenfonds natuurlijk een aangelegenheid van de partijen is.

[1:44:51] Mijn vraag ging er vooral over om een gezamenlijke oplossing... van gemeente, provincie en rijk te vinden voor de haven van Terschelling.

[1:44:57] Want je ziet nu dat bij, nou ik hoop dat u ook de plek eens een keertje gaat kijken daar, dat het stuk van Rijkswaterstaat ongeveer een meter hoger ligt met de aanlanding van de veerboot en dat daarna het veel lager wordt.

[1:45:09] En als het een beetje tegen zit, gaat het in de toekomst zo zijn dat je nog wel bij de aanlanding van de veerboot kan komen, maar niet verder het eiland op.

[1:45:17] En ik vind dat we daar oplossingen moeten vinden.

[1:45:20] En ik weet dat er in het verleden afgekocht is.

[1:45:22] Maar de vraag is of dat wel realistisch is geweest.

[1:45:24] Dat was wel een beetje slik of stikken, heb ik het genoemd.

[1:45:26] En dat geldt denk ik ook een beetje voor oude schild.

[1:45:29] Of zulke kleine gemeenten met een begroting die ze hebben... deze klus daar neergelegd worden.

[1:45:34] Ik zou het graag als een gemeenschappelijke willen kijken... hoe kunnen we dit nu met elkaar oplossen, zodat we ook...

[1:45:39] daarop ter schelling niet in juridische procedures tegenover kan lopen te staan.

[1:45:42] En misschien kan de minister dat ook meenemen in de brief die hij toegezicht heeft over oude schilder... die ook daar de haven ter schelling meeneemt.

[1:45:48] De minister.

[1:45:49] Ja, lijkt me een prima suggestie.

[1:45:50] Ik ben graag bereid om hier aandacht aan te besteden... en u per brief hierover te informeren.

[1:45:58] Dank u wel.

[1:45:59] Dan kijk ik even.

[1:46:00] Dan ga ik naar mevrouw Schiphol.

[1:46:01] Uithang.

[1:46:03] Dank, voorzitter.

[1:46:05] Ik denk dat het verhaal dat ik inderdaad ook al heb... Ik hoop dat de overigens gekomen in ieder geval... die goede evenwicht tussen alle activiteiten... maar ook hand in handen samen met de inwoners, de eilanders... en daarnaast ook de natuur...

[1:46:18] Ik heb ook inderdaad gevraagd met betrekking tot die volgordelijkheid... met betrekking tot de nieuwe concessie... ook om te voorkomen dat we onomkeerbare stappen zetten.

[1:46:29] Want als we nu bijvoorbeeld gaan aanbesteden... dan zou het kunnen zijn dat we hetzelfde wik krijgen.

[1:46:33] Misschien ook wel voor meer geld, waardoor inwoners ook weer meer moeten gaan...

[1:46:37] ...betalen en we hebben nog geen oplossing dan voor het baggeren.

[1:46:41] En dat lijkt me ook stilstand.

[1:46:44] En daarnaast zie ik ook, met betrekking tot het plan bijvoorbeeld van Ameland... ...die geven ook aan, want zij willen heel graag verduurzamen... ...en die komen ook met een mobiliteitsplan van 30 procent... ...bijvoorbeeld minder autoverkeer en dat biedt ook kansen.

[1:46:57] Dus ik vraag ook aan de minister, en dat vroeg ik ook, zouden we...

[1:47:02] Kan de minister misschien een toezegging geven dat we echt een overzicht krijgen?

[1:47:06] Misschien een brief van wat staat er nu te komen?

[1:47:10] Wat zijn we nu aan het doen?

[1:47:11] U had het inderdaad over van, ik spreek ook over de mogelijkheden met betrekking tot misschien wel geen lichtere broten of wel lichte broten.

[1:47:17] Maar dat we in ieder geval een overzicht krijgen van wat is er?

[1:47:20] Wat gaan we doen?

[1:47:21] En wat zijn nou de toekomstplannen?

[1:47:24] De minister.

[1:47:26] Als je gaat aanbesteden, moet het natuurlijk helemaal helder zijn voor ondernemers die daarop inschrijven wat er gevraagd wordt.

[1:47:31] En hoe onzekerder dat is, hoe meer risico's zo'n aanbesteding gaat bieden.

[1:47:40] Het gaat er ook niet om of er verduurzaamd gaat worden, maar wanneer.

[1:47:45] En dat moet je natuurlijk op een goed moment doen.

[1:47:48] Voor mij staat het niet achteruitgaan van de bereikbaarheid voorop...

[1:47:53] We moeten natuurlijk zorgen bij de aanbesteding voor helderheid voor de ondernemers.

[1:47:57] Want het moet ook niet zo zijn dat zo'n aanbesteding mislukt.

[1:48:00] Dat er te weinig inschrijvingen komen.

[1:48:03] Ook dat is natuurlijk een kans.

[1:48:05] Als je het te lastig maakt.

[1:48:07] En ook tijdens een concessieperiode allerlei voorwaarden opnemen.

[1:48:10] Daar moeten we ook voorzichtig mee zijn.

[1:48:12] Ik begrijp de wens van het elektrificeren van die veerdiensten.

[1:48:17] En dat zal zeker een keer gaan gebeuren.

[1:48:20] Maar de vraag is, moeten we dat nu al doen?

[1:48:23] Je moet het doen op het moment dat het voordelen biedt.

[1:48:26] Ook voor de kosten, voor de betaalbaarheid.

[1:48:30] En die boten die er nu zijn, die zijn ook nog niet allemaal afgeschreven.

[1:48:32] Dus we moeten hier echt goed op letten dat we niet allerlei eisen gaan opnemen die leiden tot meer kosten.

[1:48:39] Maar goed, daar gaat de staatssecretaris straks ook op in.

[1:48:45] Deze kwijt u nog?

[1:48:47] Andere interrupties?

[1:48:48] Dan ga ik naar de heer Huiting.

[1:48:52] Ja, voorzitter, dank aan de minister voor de beantwoording.

[1:48:55] Hij gaf net aan het begin aan dat hij verslechtering van de bereikbaarheid niet toestaat.

[1:49:00] Dat is natuurlijk iets wat ons als muziek in de oren klinkt, want dat vinden wij namelijk ook.

[1:49:05] Maar tegelijkertijd zien we wel dat er al een verslechtering van de bereikbaarheid heeft toegestaan.

[1:49:10] Het zal niemand verbazen dat ik dan begin over de watertaxi bij Ameland.

[1:49:14] En die kan niet meer varen in de nacht vanwege natuurregels.

[1:49:19] En mijn vraag is, als dan de minister zegt dat hij het verslechteren van de bereikbaarheid niet toestaat... of hij dan met die instelling in ieder geval met een oplossing gaat komen voor die watertaxi?

[1:49:33] Ja, ik ben daar druk mee bezig, voorzitter.

[1:49:35] Ik heb een gesprek gevoerd met de watertaxi ondernemer... die hier zijn dienst heeft gestaakt.

[1:49:42] Er is natuurlijk een verschrikkelijk ongeluk gebeurd.

[1:49:44] Ik heb ook gesproken met de nabestaanden.

[1:49:47] Ik heb de nabestaanden ook beloofd dat we hier met de veiligheid... dat we hier echt lessen uit gaan trekken.

[1:49:51] De OVV heeft natuurlijk een advies gedaan, een advies gegeven.

[1:49:56] En ik ben nu aan het kijken wat kunnen we wel...

[1:49:59] Zonder de veiligheid in het geding te brengen.

[1:50:02] Dus ik heb de motie gezien.

[1:50:05] Ik ben bezig om te kijken hoe gaan we die uitvoeren.

[1:50:08] Ik snap de wens van de Kamer.

[1:50:11] Dat is ook een wens van de bewoners.

[1:50:13] Want je wil gewoon naar de overkant kunnen varen.

[1:50:15] En als je maar 20 kilometer per uur kan varen over het hele traject... is het gewoon niet aantrekkelijk voor ondernemers om die dienst aan te bieden.

[1:50:22] Het wordt te duur, die schepen.

[1:50:24] Het zijn ook niet zo geschikt om 20 kilometer per uur te varen.

[1:50:27] Maar we moeten wel ongeluk voorkomen.

[1:50:29] Dus ik ben nu aan het studeren en aan het kijken... hoe kunnen we met alle veiligheidsuitdagingen die het ook heeft... toch komen tot een werkbare regelgeving.

[1:50:39] Dus ja, we gaan hier in wens van de Kamer over nadenken en over spreken.

[1:50:45] Dank u wel.

[1:50:45] Dan ga ik naar de heer Soeboer.

[1:50:48] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:50:49] Op het gevaar af dat de staatssecretaris hier wellicht nog wat over zou gaan zeggen bij de concessies.

[1:50:55] Maar dan doen we het dubbel op, want het lijkt mij een belangrijk onderwerp.

[1:50:58] De vraag aan de coördinerend minister in dit geval gaat over die vaargel, over de bereikbaarheid.

[1:51:04] Kijk, het zou heel gek zijn als we bijvoorbeeld over de A4 zouden zeggen... ja, het hangt even van de omstandigheden af hoeveel banen we open doen en of we überhaupt banen open doen.

[1:51:12] Er zijn gewoon duidelijke afspraken over welk traject, hoeveel banen, enzovoort.

[1:51:16] Dus mijn vraag is eigenlijk aan de minister.

[1:51:18] Zouden we niet gewoon afspraken moeten maken over de dementies van de vago?

[1:51:24] Nou, die afspraken zijn er ook.

[1:51:27] De breedte van de vaargril is volgens mij vastgesteld.

[1:51:31] Ook de diepte.

[1:51:33] Alleen, er zijn ook omstandigheden.

[1:51:35] Dat geldt ook voor de A4.

[1:51:36] Want als daar een ongeluk gebeurt, dan hebben we afspraken.

[1:51:40] Die weg moet altijd open zijn.

[1:51:41] Maar door omstandigheden zou dat kunnen gebeuren dat het niet zo is.

[1:51:45] Dat is met een vaargril ook.

[1:51:46] Als er een zware storm is en die vaargril ze dicht... dan zullen we dus op dat moment een overmachtssituatie hebben...

[1:51:54] Maar goed, ik denk dat de eilanders daar wel aan gewend zijn.

[1:51:58] Iedereen die uit het gebied komt, weet wat een storm doet met de zeebodem en de duinen.

[1:52:04] En dat kan best heftig zijn.

[1:52:06] Maar ik ben het wel eens, we moeten zoveel mogelijk inspanning verrichten om die vaargril optimaal mogelijk te houden.

[1:52:12] Een iets diepere vaargril en het op breed te houden, helpt natuurlijk.

[1:52:19] Het slipt minder dicht, dus het wordt ook minder kwetsbaar.

[1:52:21] Dus ik vind dat wel een optie die ik heel graag zou zien.

[1:52:25] En ik weet dat de heer Soeboer dat ook graag ziet.

[1:52:31] Ja, dank voorzitter.

[1:52:32] Toch even voortbeduren op de vraag van de heer Heutink zojuist over de watertaxi.

[1:52:37] Ik ben blij dat de minister aan het studeren is, maar in de motie stond dat de minister binnen zes weken een concrete oplossing zou moeten presenteren.

[1:52:45] En die zes weken is 25 februari afgelopen.

[1:52:49] Gaat de minister dat halen?

[1:52:51] De minister, gaat u 25 februari halen?

[1:52:53] Dat is de makkelijkste vraag.

[1:52:57] Ja.

[1:53:03] Ik hou natuurlijk ook van snelheid.

[1:53:06] Maar we moeten ook zorgvuldig zijn hier.

[1:53:08] Er ligt een belangrijk OVV-rapport.

[1:53:11] Die kan ik niet negeren.

[1:53:15] Dat OVV-rapport is helder.

[1:53:16] Namelijk sneller varen s'nachts dan 20 is niet verantwoord.

[1:53:21] Dus ik vind het moeilijk om te zeggen dat ik het ga halen.

[1:53:26] Ik wil echt even goed kijken wat we hier wel kunnen doen.

[1:53:30] Maar mijn ambitie is om hier wel naar een oplossing te komen... zodat de dienst van een taxi s'nachts wel weer aantrekkelijk wordt.

[1:53:40] Dus ik ben in overleg.

[1:53:43] Maar of ik 25 februari ga halen, dat durf ik niet op dit moment te zeggen.

[1:53:48] Ik doe wel mijn best.

[1:53:52] Zijn hiermee de vragen gesteld voor deze ronde?

[1:53:55] Dat denk ik, hè?

[1:53:56] Mevrouw Jacorno?

[1:53:56] Ja.

[1:53:59] Ja, voorzitter, ik... Volgens mij was er wat gezegd over de watertaxi, maar dat is veiligheid en geen natuur.

[1:54:08] Maar ik wilde toch even terugkomen op die 30% minder autoverkeer.

[1:54:13] Het plan van Ameland, dat moet wat ons betreft ook gewoon de basis worden voor de aanbesteding.

[1:54:18] En volgens mij gaf de minister net aan dat hij daar niet eerder van heeft gehoord.

[1:54:22] Dus ik vraag, hoe kan dat?

[1:54:23] En dan...

[1:54:25] En in vervolg daarop, dus dat is één vraag... is het BO MIRT dit najaar niet te laat voor een gezamenlijke bereikbaarheidsplan?

[1:54:34] De minister.

[1:54:38] Nou, ik kan u wel... Kijk, er zijn een aantal zaken die spelen en...

[1:54:44] Mevrouw Chacor wil dat graag in een soort totaal overzicht hebben.

[1:54:49] Ik kan wel een overzicht aan u sturen als u dat wilt.

[1:54:53] Dan weet u precies wat er speelt en wanneer.

[1:54:55] Dus daar kan ik wel een poging toe wagen.

[1:55:00] Over het minder autoverkeer op Ameland.

[1:55:06] Het is natuurlijk niet niks als je daar afhankelijk van bent.

[1:55:09] Ook toeristen.

[1:55:11] Het heeft allemaal gevolgen voor mensen.

[1:55:14] Dus ik wil daar toch heel voorzichtig mee zijn.

[1:55:18] Ja, ik... Dat kan.

[1:55:21] Ik zal... We nemen alle wensen mee van Ameland.

[1:55:25] Maar ik ga daar toch nu helemaal geen toezegging over doen.

[1:55:29] Ik wil eerst weten of dat echt breed gedragen wordt.

[1:55:34] Voordat ik hier iets over ga zeggen.

[1:55:39] Heeft u nog een interruptie?

[1:55:40] Anders gaan we door naar het volgende blokje.

[1:55:41] Ja, ik zit met... Mevrouw Tjokor, gaat u graag.

[1:55:44] Voorzitter, natuurlijk heb ik heel veel interrupties, maar ik zit ook te tellen natuurlijk.

[1:55:48] Want dan hou je natuurlijk minder over van er zitten ook drie andere bewindspersonen.

[1:55:52] En dat komt hier op mijn eerste ordevoorstel.

[1:55:55] Hoe lastig en hoe complex het ook is.

[1:56:00] Want er wordt nu gezegd, inderdaad, er komt een toezicht met betrekking tot wat er gebeurt.

[1:56:06] Maar...

[1:56:07] Ik kom toch weer terug op die integrale.

[1:56:09] En ik wil heel graag... Het plan van Ameland is volgens mij heel erg helder.

[1:56:12] Die geeft gewoon aan.

[1:56:13] Wij willen inderdaad die slag.

[1:56:14] Wij willen die 30% minder autoverkeer.

[1:56:18] En het is heel vreemd dat de minister niet weet dat dit is.

[1:56:22] En nu aangeeft van...

[1:56:24] Ja, ik ga er misschien ook niet mee doen.

[1:56:25] Kan de minister toezeggen dat hij dit inderdaad echt meeneemt... en dan misschien ook wel een overzicht stuurt met welke afspraken... met wie hij heeft gesproken, wat willen de eilanders... en voordat we die plan van eisen gaan doen.

[1:56:39] Want anders zetten we ons vast voor een langjarige huwelijk.

[1:56:43] En wij willen natuurlijk niet dat we straks een scheiding ook nog moeten meemaken... met ook grote gevolgen qua kosten die we ook moeten betalen.

[1:56:52] Ik heb net al gezegd dat de wens van de eilanders zelf zwaar weegt in wat we hier gaan doen.

[1:56:59] En er zijn ook allerlei participatietrajecten.

[1:57:03] En die gaan we ook doen.

[1:57:04] En ik luister heel goed naar de wens van Ameland.

[1:57:07] U roept hier 30% minder autoverkeer.

[1:57:10] Als heel Ameland mij verzoekt, doe dat alstublieft.

[1:57:13] Dan wil ik daar natuurlijk rekening mee houden.

[1:57:16] En ook in de aanbesteding zou dat gevolgen hebben...

[1:57:18] Maar op dit moment kan ik dat nog niet toezeggen.

[1:57:21] Dus ik ben zelf nog niet overtuigd dat dit de wens is van de Amelanders.

[1:57:30] Dank u wel.

[1:57:31] Vervolgt u betogen met het blokje overig?

[1:57:34] Alsjeblieft.

[1:57:34] Ja.

[1:57:37] Ja.

[1:57:40] Dan nog een vraag van mevrouw Chacor.

[1:57:44] Wat gaan we doen met de aanbeveling in ABD topadvies met gebiedsgericht fonds en kwartiermakers?

[1:57:50] Een onafhankelijk gezaghebbend persoon gaat met de aanbeveling uit het rapport aan de slag.

[1:57:55] Samen met de provincie heb ik vorig jaar een opdrachtenomschrijving opgesteld.

[1:57:58] En die opdracht moet vooral antwoord geven op wat redelijk en noodzakelijk is qua bekostiging.

[1:58:05] Een vraag van mevrouw De Vries, VVD.

[1:58:08] Waarom is er wel ruimte voor geld?

[1:58:10] Waarom doet de Waddenacademie wel onderzoek naar de rechtspersoonlijkheid van de Wadden, maar niet over de sociaal-economische gevolgen?

[1:58:16] In het jaarlijkse werkplan van de Waddenacademie komen de onderwerpen uit de agenda voor het Waddengebied 2050 zo gebalanceerd mogelijk terug.

[1:58:24] Het werkplan wordt vastgesteld in het bestuurlijk overleg Wadden...

[1:58:29] In het bestuurlijk overleg van afgelopen december is door de regio aandacht gevraagd voor inderdaad die sociaal-economische impact.

[1:58:36] En om dat beter te verankeren in het werkplan 2025.

[1:58:39] Dus u vraagt dat.

[1:58:41] Het is ook een wens uit het bestuurlijk overleg.

[1:58:44] En daarom zijn we ook begonnen met de plannen om aanvullende gesprekken op dit punt te voeren.

[1:58:53] Het Waddenfonds loopt af in 2026.

[1:58:57] Wat betekent dit voor de Waddenacademie?

[1:58:59] Vraagt mevrouw Chacor van de PvdA GroenLinks.

[1:59:02] De afweging over kennis en onderzoek wordt meegenomen in het vervolg van ABD Topconsult.

[1:59:07] Het streven is dat het bestuurlijk overleg Wadden in juni 2025... een voorstel doet voor de structurele financiering.

[1:59:15] De financiering voor de Waddenacademie voor 2027...

[1:59:20] Heb ik afgelopen december toegezegd.

[1:59:24] Dus dat kan nog een jaar vooruit.

[1:59:29] Dan een vraag van Soeboer en Pierik van NSC-BBB.

[1:59:32] Dat zijn twee verschillende partijen voor goede orde.

[1:59:39] Nog niet gefuseerd.

[1:59:41] Hoe staat het met de uitvoering van de motie Pierik over de watertaxi?

[1:59:46] Nou, de motie verzocht, ik heb het net eigenlijk ook al gezegd, om met de Amelandse watertaxi ondernemen te kijken naar praktische oplossingen.

[1:59:53] Goede bereikbaarheid is belangrijk, maar de veiligheid is natuurlijk even belangrijk.

[2:00:01] Nou ja, ik heb het eigenlijk net ook al gezegd, dus ik kom binnenkort met resultaten.

[2:00:06] Of ik 25 februari haal, ik ga mijn best doen.

[2:00:09] En als laatste in dit blokje, Lange Jaap.

[2:00:12] De heer Krul heeft daarom gevraagd.

[2:00:15] Daar is hij.

[2:00:18] Eind 2023 is aangegeven dat renoveren, stabiliseren het voorkeursscenario is.

[2:00:25] Maar er zijn nog onzekerheden om tot een definitief besluit te komen.

[2:00:28] Wel is besloten verder te werken aan een definitief ontwerp voor de uitvoering van dit voorkeursscenario.

[2:00:34] En daaruit zal moeten blijken of het ook echt uitvoerbaar is.

[2:00:38] Er moet nog besluitvorming plaatsvinden.

[2:00:43] Maar ik hoop u zo snel mogelijk op de hoogte te stellen... of dat renoveren, stabiliseren inderdaad uitgevoerd kan worden.

[2:00:50] Ja, voorzitter.

[2:00:52] Excuses.

[2:00:52] Ja, nee, zeker.

[2:00:53] Maar gaat u gang.

[2:00:54] Ik weet dat het u aan uw hart gaat.

[2:00:56] Zeker.

[2:00:57] En ik ben uiteraard niet tevreden met dit antwoord.

[2:01:00] Ik denk de minister stiekem zelf ook niet, want hij geeft het zelf al aan.

[2:01:04] In 2023 hebben we een voorkeursscenario uitgesproken.

[2:01:07] En we zijn jaren later en we hebben eigenlijk helemaal niks nieuws te melden.

[2:01:11] En dat kan niet waar zijn.

[2:01:13] Stelt u het zich eens voor dat we op die manier met een domtoren om zouden gaan?

[2:01:18] Of een Martinitoren.

[2:01:19] De Lange Jaap is eigenlijk gewoon het icoon voor de inwoners daar.

[2:01:22] En het gaat iedereen aan het hart.

[2:01:24] En dit schiet gewoon niet op.

[2:01:26] Dus ik heb vernomen dat in februari uiteindelijk die beslissing zou gaan vallen... over renoveren, stabiliseren.

[2:01:34] En ik wil echt aan de minister vragen of hij in februari met een brief kan komen.

[2:01:37] Wat gaan we nou doen?

[2:01:41] Ja, en de heer Kul wil dat het natuurlijk ook een positief besluit is in die brief.

[2:01:46] Dus...

[2:01:48] Ik zal u hier zo snel mogelijk over informeren.

[2:01:52] Ik hoop dat in deze maand nog te kunnen doen.

[2:01:56] Maar dat hangt natuurlijk af van de status van dat besluit.

[2:01:59] Ik kan op dit moment dat niet zeggen.

[2:02:01] Ik zal u informeren.

[2:02:05] Maar ik zal dan geen briefje sturen dat we nog geen besluit hebben gedaan.

[2:02:08] We moeten dan echt naar een keuze toe.

[2:02:10] Dat begrijp ik.

[2:02:11] Laten we het dan scherp formuleren.

[2:02:13] Ook als het antwoord nee is...

[2:02:16] Ook als de antwoord nee is.

[2:02:18] Want op dit moment is de vuurtoren niet begaanbaar.

[2:02:20] Hij is afgezet.

[2:02:21] Als het stormt is de hele weg rondom de vuurtoren afgezet.

[2:02:24] Want hij kan omvallen.

[2:02:26] En dat is al jaren aan de gang.

[2:02:28] Dus als de antwoord we gaan het niet doen is.

[2:02:30] Dan zijn we daar natuurlijk ontzettend kwaad over.

[2:02:34] Kan ik wel vast meegeven.

[2:02:37] Maar dan is er wel duidelijkheid.

[2:02:38] Dus ik wil de minister daar echt op aansporen.

[2:02:40] En ik ben ook dankbaar dat hij die toezegging doet.

[2:02:42] Om in ieder geval die duidelijkheid te gaan verschaffen.

[2:02:45] En ik ben wel benieuwd wanneer we die brief kunnen verwachten natuurlijk.

[2:02:48] De minister, wanneer kunnen we dat verwachten?

[2:02:50] Nou, ik wil die brief sturen op het moment dat we ook dat besluit kunnen nemen.

[2:02:55] Ik wil geen procesbriefje sturen dat we het besluit nog gaan nemen.

[2:02:58] Dus ik snap de wens.

[2:02:59] U wil zo snel mogelijk duidelijkheid.

[2:03:01] Gaan we dat nou doen of niet?

[2:03:03] Dus ik ga mijn best doen om dat deze maand nog te doen.

[2:03:08] Maar als het iets later wordt, dan zal ik het wel even ook laten weten.

[2:03:14] Dan noteren wij dat op die manier.

[2:03:17] Zijn er nog andere leden die over het blokje overig nog interrupties hebben?

[2:03:22] Nog andere interrupties voor het blokje?

[2:03:25] Nou, ze worden bewaard.

[2:03:26] Hartstikke goed.

[2:03:27] Dank aan de minister dan voor de beantwoording.

[2:03:29] Voor nu.

[2:03:30] Dan geef ik graag het woord aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat.

[2:03:34] Dank u wel, voorzitter.

[2:03:35] Laat ik beginnen met te zeggen, ik ken ook de waddeneilanden goed.

[2:03:38] Ik woon niet zelf op een eiland, in tegenstelling tot de minister.

[2:03:42] Ik woon wel onder zeeniveau in een polder, dus ik heb wel enige affiniteit met water en de problematiek die dat zou kunnen meebrengen met zich.

[2:03:50] En ook voor de fijnproeven, voorzitter.

[2:03:52] Ik heb 19 jaar geleden, werkte ik in het bedrijfsleven en toen hebben wij een zaalverbotnooi gehad in het pittoreske Blaya.

[2:04:00] En dat was hartstikke leuk.

[2:04:01] En als goede gast hebben ze ons natuurlijk laten winnen.

[2:04:04] Dus wat dat betreft was dat een erg leuke bezigheid.

[2:04:06] Maar ook een hele mooie omgeving.

[2:04:08] We hebben daar toen een weekend rond mogen kijken.

[2:04:10] Het was echt... Ik heb daarvan genoten, zeg ik heel eerlijk, voorzitter.

[2:04:14] Waar ligt Blija dan?

[2:04:16] Blija, dat ligt vlakbij Wannegebied.

[2:04:18] Je kan het opzoeken op de kaart.

[2:04:20] Dat is heel...

[2:04:22] Sorry voor de sidestep, voorzitter.

[2:04:24] Ik zal terug gaan naar de inhoud.

[2:04:26] Er groeit hier een uitje.

[2:04:28] Een wensje.

[2:04:29] Een uitje hoor ik.

[2:04:29] Dus dat komt helemaal goed.

[2:04:31] Naar Blaya.

[2:04:32] Verwerkt en holweert volgens mij vlakbij, als ik me niet vergis, voorzitter.

[2:04:36] Ik nodig u uit voor de beantwoording van uw bochtje.

[2:04:38] Ja, voorzitter.

[2:04:38] Ik ga door.

[2:04:39] Laat ik beginnen met de vragen.

[2:04:41] Ik heb van meneer Ginwis van de ChristenUnie een vraag gehad.

[2:04:44] En die was, is nou echt geen alternatief voor de concessietrammeland?

[2:04:48] Ik snap die vraag, alleen wij hebben ook gekeken... en wat is dan een alternatief?

[2:04:52] Dat zou zijn het overlaten aan de vrije markt.

[2:04:55] We hebben ook een marktanalyse laten uitvoeren.

[2:04:58] En uit de marktanalyse kwam dat we eigenlijk het beste vervoersproduct kunnen realiseren met een concessie.

[2:05:04] En ook vervoerders hebben daar een voorkeur voor.

[2:05:07] Die analyse was in 2023.

[2:05:09] En op grond daarvan is toen het besluit genomen om toch weer voor de concessie te gaan.

[2:05:13] Dat wil overigens niet zeggen dat die concessie een startproduct is.

[2:05:18] Het is ook mogelijk om een concessie op te stellen waarin enige flexibiliteit zit.

[2:05:22] Daar zal ik zo meteen nog wat meer over zeggen, voorzitter.

[2:05:26] Dan heb ik een vraag van de heer Soepboer van NRC en de heer Krul van het CDA.

[2:05:31] Ben ik het met NRC en het CDA eens dat de bereikbaarheid van de waddeneilanden... een taak is van de overheid dat we op termijn dus zouden moeten afzien van een concessie?

[2:05:40] En welke mogelijkheden zie ik om de waddenveren onder het OV te brengen na?

[2:05:44] Afzien van een concessie ben ik net al op ingegaan.

[2:05:46] Dat is niet verstandig kijken naar de marktanalyse.

[2:05:50] De vraag over is het mogelijk om de waddenveren onder het OV te brengen.

[2:05:55] Zoals toegezegd ben ik onderzoek aan het doen naar de voor- en nadelen van het aanmerken van de waddenveren als openbaar vervoer.

[2:06:02] Dit gaan we ook zo spoedig mogelijk uiteindelijk naar de Kamer sturen als we daaruit zijn.

[2:06:06] Wel wil ik de uitkomsten van het onderzoek eerst bespreken met de bestuurders.

[2:06:10] En de eerstvolgende bestuurderoverleg met de bestuurders van de Wadden, dat is in juni van dit jaar, voorzitter.

[2:06:17] En daarnaast zal ik natuurlijk de Kamer op de hoogte brengen van de uitkomsten daarvan.

[2:06:21] Dan heb ik een vraag van de heer Heuting van de PVV.

[2:06:24] Een maatschappelijke bijdrage leveren aan de eilanden, kunnen we die als I stellen?

[2:06:30] Maar er is rijksbreed beleid voor social return.

[2:06:34] Daarmee wordt gestimuleerd dat een rederij een maatschappelijke bijdrage levert...

[2:06:38] Door voornamelijk keuzes in inkoop, inhuur, maar ook in personeelsbeleid.

[2:06:42] Andere belangrijke elementen zijn natuurlijk regionale binding en inspraakmogelijkheden voor eilandgemeenten en hun bewoners.

[2:06:49] En dit alles wordt uitgewerkt uiteindelijk in het programma van eisen.

[2:06:51] Dus op die manier proberen we dit vorm te geven, voorzitter.

[2:06:56] Dan heb ik een vraag van de heer Pierik van BBB en de heer Heutink van de PVV.

[2:07:02] Ben ik bereid te garanderen dat de dienstregeling ondanks de reductie op alle dagen van het jaar een minimale regeling aanbiedt die recht doet aan deze levensaderfunctie?

[2:07:12] Nou, met het minimum dienstregelingsniveau dat opgenomen is in de Wadden conferensessie, garandeer ik dat er een minimale dienstregeling wordt aangeboden die recht doet aan deze levensaderfunctie.

[2:07:23] Daarnaast mogen er per kwartaal maximaal 5% van de afvaarten meer dan 10 minuten te laat zijn en mag er maximaal 1% uitvallen met uitzondering, en dat zei de minister net ook natuurlijk, van overmacht.

[2:07:35] Hierover ga ik ieder kwartaal met de concessiehouders in gesprek.

[2:07:38] En bij een overschrijding kan ik om een verbeterplan vragen.

[2:07:41] Maar op deze manier proberen we dit te waarborgen, voorzitter.

[2:07:45] Dan een vraag van meerdere Kamerleden.

[2:07:48] De heer Heutink, mevrouw Chakor van GroenLinks, Partij van de Arbeid... en van mevrouw de Vries van de VVD.

[2:07:55] Wordt er in het programma van IJs een harde eis opgenomen... om de waddenveren tijdens de komende concessieperiode te elektrificeren?

[2:08:02] Het korte antwoord is nee.

[2:08:04] Want de focus voor de komende concessie voor de Waddenveer op de betaalbaarheid en de dienstregeling is voor mij het essentiële.

[2:08:11] Want betrouwbaarheid, betaalbaarheid, bereikbaarheid.

[2:08:14] Elektrisch varen mag wat mij betreft niet ten koste gaan van deze elementen.

[2:08:18] In het programma van eisen zullen geen belemmeringen worden opgenomen voor elektrisch varen.

[2:08:24] Maar tegelijkertijd ga ik niet verplichten tijdens deze concessieperiode ook overal elektrisch te gaan varen.

[2:08:30] Want om dit mogelijk te maken, dat is ook de verklaring, voorzitter...

[2:08:34] Moet er infrastructuur aangelegd worden in drie havens en op drie eilanden?

[2:08:38] Nou, voor deze infrastructuur is er op dit moment geen dekking.

[2:08:41] En ik kan ook niet eisen dat redens deze infrastructuur zelf gaan realiseren.

[2:08:45] Want dit zou de kosten gaan uiteindelijk van de betaalbaarheid.

[2:08:47] Dus dat is de reden waarom we het niet op deze manier doen, voorzitter.

[2:08:52] Vraag van de heer Grinwis, ChristenUnie.

[2:08:55] Hoe verhoudt volgens mij zich de opgave voor elektrificatie met de nog jaren voortslepende netcongressie in de keuze die de komende tijd al moet worden gemaakt met het oog op nieuwe concessie?

[2:09:05] De duur van de concessie staat nog niet vast.

[2:09:08] En voor de elektrificatie is de aanleg van de infrastructuur nodig in drie havens, zoals net zeggen, op drie eilanden.

[2:09:14] Die kan pas worden aangelegd wanneer ook netcongressie hier is opgelost.

[2:09:18] De provincie en de netbeheerder zijn hiervan op de hoogte... dat zij de opgave van de elektrificatie mee kunnen nemen... in hun toekomstige plannen voor de versterking van het elektriciteitsnet.

[2:09:26] Maar dat is natuurlijk wel iets wat hier wel bepalend is... voordat hiertoe een besluit kan worden genomen, voorzitter.

[2:09:34] Kan ik door met mijn vraag?

[2:09:35] Want ik zag een hand tussendoor.

[2:09:36] Nee?

[2:09:36] Ik ga door.

[2:09:37] Oké, dank u, voorzitter.

[2:09:39] Een vraag van mevrouw De Vries van de VVD.

[2:09:42] Hoe wordt de vaargeul qua diepte en breedte meegenomen in de veerconcessies?

[2:09:45] De huidige vaargeuldimenties zijn vastgelegd in het Nationaal Waterprogramma 2022-2027... en de Natura 2000-beheerplan Waddenzee.

[2:09:55] Het uitgangspunt is dat in de nieuwe concessie een verwijzing naar deze documenten wordt opgenomen.

[2:10:00] Dit werk ik momenteel uit in het ontwerpprogramma van IJssen.

[2:10:05] Dan heb ik een vraag van...

[2:10:09] Even kijken.

[2:10:10] De heer Soepboer, de heer Ginwis en mevrouw de Vries.

[2:10:14] Dus NSC, ChristenUnie en VVD.

[2:10:17] Hoe zou uitstel met een jaar of vijf eruit kunnen zien?

[2:10:19] Is verlenging van de huidige concessie een mogelijkheid?

[2:10:22] Of moet een nieuwe concessie voor vijf jaar komen?

[2:10:24] Een soort tussenconcessie met het huidige materiaal.

[2:10:26] Eigenlijk een hele veelheid aan...

[2:10:29] opties die gevraagd zijn, voorzitter.

[2:10:32] Zoals wij in de noten van uitgangspunt hebben aangegeven... hou ik inderdaad de optie open... van een kortdurende concessie voor de Waddenveren Oost.

[2:10:39] Het is niet iets wat ik overweeg overigens voor de Waddenveren West.

[2:10:42] Daar wil ik wel duidelijk in zijn.

[2:10:44] De huidige concessie Waddenveren Oost... heeft een duur van 15 jaar.

[2:10:50] Dat is de maximale duur van deze concessie.

[2:10:53] De concessie kan vanwege juridische redenen niet verlengd worden.

[2:10:56] Maar het is wel mogelijk...

[2:10:57] om een kortdurende nieuwe concessie te verlenen voor bijvoorbeeld vijf jaar.

[2:11:02] Dus de huidige verlengen kan niet.

[2:11:04] We kunnen wel een nieuwe concessie voor een kortere periode.

[2:11:07] Andere opties om in een nieuwe concessie flexibiliteitsbepaling op te nemen... wat ik net ook al iets over zei in mijn eerdere beantwoording van de vraag.

[2:11:15] Dan heb ik een vraag van wederom de leden Soepboer, Ginwis en Heutink.

[2:11:21] Ben ik bereid budgetneutraal als eis los te laten en is dat sowieso niet raar...

[2:11:25] Dat doen we bij OV-concessies toch ook niet?

[2:11:27] Nou, de huidige concessie voor de Friese waddenveren wordt geëxporteerd zonder reisbijdrage.

[2:11:33] Dus op dit moment ook wat ons betreft geen aanleiding om aan te nemen dat het bij de nieuwe concessie niet mogelijk zou zijn.

[2:11:38] Binnen de huidige begroting is er ook geen geld, zeg ik heel eerlijk, beschikbaar.

[2:11:42] om eventueel een subsidie te verlenen voor de nieuwe concessie.

[2:11:46] Voor eilandbewoners zijn deze veersbindingen natuurlijk wel een essentiële publieke voorstelling.

[2:11:49] Dat snappen we.

[2:11:50] Dat hebben we ook meerdere keren aangegeven.

[2:11:52] En daarom zullen we ook in de nieuwe concessie vastleggen dat er voor hen een significante korting komt.

[2:11:59] Een vraag van de heer Soeboer van NRC.

[2:12:03] De tarieven van de veerdiensten gaan stijgen.

[2:12:05] Wat ga ik hieraan doen?

[2:12:07] De redenrijden hebben te maken natuurlijk met hogere kosten.

[2:12:10] Onder andere door stijgende personeelskosten, maar ook door inflatie.

[2:12:14] Mijn ministerie stelt jaarlijks het percentage vast waarmee de tarieven maximaal mogen stijgen.

[2:12:21] Dit gebeurt op basis van een index die is vastgelegd in de concessie.

[2:12:25] En beide rederijen blijven met de voorgestelde tariefstijging, hoewel die inderdaad hoog is, wel binnen de in de concessie vastgestelde kaders.

[2:12:36] Dan heb ik een vraag van de heer Heutink, PVV.

[2:12:40] Het verhogingsplafond tarieven is een vrijbrief om tarieven te blijven verhogen.

[2:12:44] En elke tariefstijging moet vooraf goedkeuring hebben van het kabinet.

[2:12:48] Graag een reactie.

[2:12:49] Een potentiële concessiehouder moet voorafgaand aan de start van de nieuwe concessie weten hoe de jaarlijkse maximale tariefstijging wordt bepaald.

[2:12:56] Want hij moet natuurlijk weten waar die aan toe is.

[2:12:58] Anders komt de succes van aanbezijding in gevaar.

[2:13:00] Het is nu al wel zo dat het kabinet het tarief jaarlijks vaststelt.

[2:13:05] En dat moet passen binnen de kaders, zoals ik net heb aangegeven, die zijn vastgelegd binnen de concessie.

[2:13:12] Vraag van de heer Ginwis, ChristenUnie.

[2:13:14] Waarom zijn de bikkergelden eigenlijk niet gebruikt om de prijsstijging van deze kaartjes te dempen?

[0:00:00] 8,9% versus 0% voor de bus, dat is toch wel een erg fors verschil, voorzitter.

[2:13:26] De bikkergelden zijn middelen die de Kamer te beschikking had gesteld...

[2:13:30] prijsstijgingen in het OV voorkomen konden worden.

[2:13:34] Waardoor een kraadje in de trein of bus niet duurder werd... door inflatie of stijgende brandstofprijzen.

[2:13:39] Echter, er waren geen middelen voor de waddenveren... omdat de motie enkel ging over openbaar vervoer.

[2:13:44] En de waddenveren niet zijn aangemerkt als openbaar vervoer.

[2:13:48] We zijn wel momenteel, zeg ik ook, richting de Kamervoorzitter aan het onderzoeken... wat de voor- en nadelen zijn voor het geven van een OV-status aan de waddenveren.

[2:13:56] En deze zal ik op korte termijn met de Kamer delen.

[2:14:07] Voor de zomer kom ik daarmee terug naar de Kamer, voorzitter.

[2:14:10] Het scheelt weer een vraag.

[2:14:12] Ja, sorry, ik onderbreek even.

[2:14:15] Ik heb mevrouw Sjokor nu een paar keer verbaasd zien kijken waarom zij geen interruptie mag plegen.

[2:14:19] Maar we hebben afgesproken aan het begin van de eerste termijn aan de kant van het kabinet dat we blokjes hebben.

[2:14:24] Aan het einde van de blokjes de interrupties doen.

[2:14:26] Dat heeft ook te maken met dat vaak interrupties opgebrand worden.

[2:14:30] En interrupties zijn heel kostbaar aan een vraag die nog beantwoord gaat worden in het blokje.

[2:14:34] Dus het heeft een beetje met efficiëntie te maken en ook omdat we nog maar drie kwartier hebben.

[2:14:38] Dus ik heb u opgeschreven als eerste lid, wat mag interrumperen, want u heeft uw hand opgestoken, maar we maken even een blokje af.

[2:14:44] Ik ben ook bijna aan het einde, voorstel mij dat er nog vier liggen, dan kunnen we met elkaar het gesprek aangaan.

[2:14:49] Een vraag van de heer Soepboer, de heer Pierik en mevrouw Chacor.

[2:14:54] Hoe heb ik invulling gegeven aan de motie van onder andere Pierik Soeboer, volgens mij Heutink en een aantal anderen over inspraak voor de gemeente.

[2:15:04] Dat was de motie waar het over ging.

[2:15:06] De motie verzoekt de regering bij het opstellen van het programma van eisen te voorzien in een zwaarwegend adviesrecht voor de eilandgemeente.

[2:15:13] Voorafgaand aan en tijdens de concessieperiode waar alleen gemotiveerd van mag worden afgeweken.

[2:15:18] Dat is zeg maar het dictum van de motie.

[2:15:21] Aan het adviesrecht voorafgaand aan de concessieperiode wordt invulling gegeven door adviessessies en een openbare consultatie over het concept programma van eisen.

[2:15:30] En aan het adviesrecht tijdens de concessieperiode wordt invulling gegeven door dit adviesrecht op te nemen in het programma van eisen.

[2:15:37] En daarbij aan te geven dat hier alleen gemotiveerd van afgeweken mag worden.

[2:15:41] Dus op die manier proberen we dat te borgen, voorzitter.

[2:15:44] Vraag van de heer Pierik, BBB.

[2:15:47] In hoeverre is er bij de openbare consultatie specifiek aandacht besteed aan de inbreng van ondernemers en bedrijven van de Wadden-eilanden?

[2:15:53] Er zijn aparte sessies voor overleg georganiseerd.

[2:15:56] of is hun inbreng enkel via algemene overlegstructuren meegenomen.

[2:16:00] Maar de ondernemers en andere belanghebbenden... konden inbreng leveren voor de noten van uitgangspunten... voor de nieuwe concessie via de openbare consultatie.

[2:16:08] Alle inbreng hebben we uiteindelijk gewogen... zowel die van de ondernemers als van andere belanghebbenden... zoals decentrale overheden, consumentenorganisaties...

[2:16:16] maar ook inwoners en frequente bezoekers van de eilanden.

[2:16:20] INW heeft informatiebijeenkomsten ook gehouden op de eilanden... en het vaste land georganiseerd over de consultatie.

[2:16:26] Die stonden open voor alle geïnteresseerden, dus ook voor de ondernemers.

[2:16:30] In een eerder stadium heeft INW ook ambtelijk een werksessie gehouden... met verschillende organisaties over de nodig van uitgangspunten.

[2:16:37] Daar was ook een vertegenwoordiging van de ondernemersorganisatie aanwezig.

[2:16:41] Op die manier hebben we dat vormgegeven, voorzitter.

[2:16:44] Een vraag van de heer Krul en de heer Soepboer, CDA-NRC.

[2:16:50] Kunnen de verbinding en het scholierenbootje tussen Vlieland en Terschelling... worden aangemerkt als publiek belang, is de vraag.

[2:16:57] Tuurlijk zie ik het belang daarvan, maar ik wil dit niet in de nieuwe concessie opnemen... omdat de zwaarwegen de juridische risico's aankleven.

[2:17:05] Op dit moment verzorgt de huidige rederij in samenspraak met de eilanden een scholierenboot...

[2:17:11] Als deze taak wordt toegevoegd aan de nieuwe concessie, zou dat de zittende rederij in de aanbesteding bevoordelen, omdat zij die kleine schepen namelijk al heeft.

[2:17:21] Daarmee is er geen gelijk speelveld en brengt dat een eerlijke aanbesteding in gevaar.

[2:17:25] Ik zal uiteraard natuurlijk wel de nieuwe vervoerder oproepen om net als nu samen met de eilanden een scholierenboot te verzorgen.

[2:17:33] Maar het heeft dus te maken met juridische riekelen en onbedoeld voordeel voor de huidige concessie.

[2:17:41] Of houder, excuus.

[2:17:42] Dan heb ik nog twee vragen, voorzitter.

[2:17:44] Eén van de heren Heutink en Pierik, PVV-BBB.

[2:17:49] We verwachten dat TSM de personeelstekorten op orde gaat brengen... en de gezrapte afvaart terugbrengt in de dienstregeling.

[2:17:54] En we verwachten dat de staatssecretaris hierop toe gaat zien... en ervoor zorgt dat het goed komt.

[2:17:59] Dus een minimum dienstregeling.

[2:18:01] In die concessie staat, zoals ik net al zei, die minimale dienstregeling waar aan rederijen moeten voldoen.

[2:18:07] De vervoerplannen worden ook onder andere daardoor jaarlijks getoetst.

[2:18:13] Wat ik begrijp is natuurlijk wel de zorgen die uitgaan van de leden.

[2:18:18] Want ik begrijp echter ook dat Doeksen een bepaalde minimale vervoersvraag nodig heeft om diensten te varen, om financieel gezond te blijven.

[2:18:29] En daarmee is de minimale dienstregeling wel gegarandeerd.

[2:18:32] Maar het heeft dus wel twee kanten, zeg ik dan maar, voorzitter.

[2:18:35] Waarbij dus inderdaad een minimale frequentie eigenlijk nodig is om überhaupt financieel uit te komen.

[2:18:44] Laatste vraag die ik heb, voorzitter, gaat over...

[2:18:48] Kan de staatssecretaris aangeven hoe in de nieuwe dienstregeling rekening wordt gehouden met de benodigde capaciteit van goederenvervoer?

[2:18:55] Ondanks dat de concessie voor de waddenveren het exclusieve recht voor het personenvervoer en niet voor het goederenvervoer betreft, is vervoer van goederen op de schepen van reguliere dienst wel toegestaan.

[2:19:05] En vraag ik jaarlijks de vervoersplannen op om een beschrijving van de wijze waarop de concessiehouders het vervoer van goederen naast het personenvervoer gaan afwikkelen.

[2:19:15] Volgens de vervoerplannen verzorgt Doeksen het goede vervoer via haar zusteronderneming met een vrachtkatamaran.

[2:19:23] En Wagenborg, daarnaast, die vervoert vracht op reguliere dienst, werkt nauw samen met transportbedrijven, aannemers en dergelijke partijen om het vervoer van goede zo goed mogelijk te laten verlopen en zet een extra afvaart in als het schip vol dreigt te raken.

[2:19:38] Dus op die manier proberen ze daar invulling aan te geven, voorzitter.

[2:19:41] Dat is het einde van mijn beantwoording.

[2:19:43] Ik dank u voor de beantwoording en ik ga direct door naar mevrouw Chakor voor haar laatste interruptie.

[2:19:52] Oh, voorzitter, u ziet inderdaad dat ik schrik dat dat mijn laatste was.

[2:19:56] Ik dacht dat ik twee aan de heer Madlener, minister Madlener, had gedaan.

[2:20:00] Eentje nu.

[2:20:01] En dan hou ik nog eentje over voor de laatste.

[2:20:04] Maar ja, dat is wat het is.

[2:20:07] Dan zou ik het op een andere manier doen.

[2:20:08] Maar dan ga ik eventjes richting mijn vraag.

[2:20:11] De staatssecretaris, die begon eigenlijk zijn...

[2:20:15] Ja, voorlezen over... Ja, we gaan niet elektrificeren.

[2:20:21] Daar doen we niet aan mee.

[2:20:22] En ik vind dat wel heel erg top-down.

[2:20:25] Want we zien hier... We hebben volgens mij allemaal zo'n overzicht gekregen... met betrekking tot het transitiepad elektrificatie... om dat om te nemen in die programma van het plan van eisen...

[2:20:39] En de provincie Groningen, Friesland, Noord-Holland zeggen allemaal ja hier tegenover.

[2:20:44] Ook de statenleden en de raadsleden.

[2:20:46] En deze staatssecretaris, maar ook deze minister zegt eigenlijk gewoon nee.

[2:20:53] Dus hoe...

[2:20:55] Gaat u dat uitleggen aan iedereen die nu kijkt, maar ook iedereen die luistert hiernaar?

[2:21:01] En ik hoop echt dat de minister of de staatssecretaris hier goed naar gaat kijken en dat ook gewoon meeneemt.

[2:21:07] In ieder geval die transitiepad-elektrificatie.

[2:21:10] Dank u wel.

[2:21:11] De staatssecretaris.

[2:21:12] Voorzitter, volgens mij heb ik net ook gezegd in mijn beantwoording dat voor mij bereikbaarheid betaalbaarheid opeen staat.

[2:21:19] Dat is mijn uitgangspunt, waarbij ik niet ook oog heb voor andere belangen.

[2:21:23] En elektrificatie heb ik niet uitgesloten.

[2:21:26] Ik zeg alleen, er zijn een aantal haken en ogen daaraan.

[2:21:29] Ik heb het gehad over netcongestie.

[2:21:31] Ik heb het gehad over drie havens waar we naar moeten kijken.

[2:21:34] Dus er zijn een aantal aspecten die het belemmeren als we het nu opnemen als eis.

[2:21:39] En voor mij blijft...

[2:21:40] Bereidbaarheid, betaalbaarheid, wat dat betreft de primaire eisen die ik stel.

[2:21:44] Maar ik heb oog voor andere belangen.

[2:21:45] In de toekomst kan het wel degelijk op die manier worden vormgegeven.

[2:21:48] Maar we zitten ook, en dat zei de minister volgens mij net ook al, we zitten ook met de huidige boten die nog niet helemaal zijn afgeschreven.

[2:21:54] En dan kom je met een commercieel dilemma te staan van wanneer moet dan die vervanging plaatsvinden.

[2:22:03] Dank u wel.

[2:22:05] Ik ga dan naar de heer Uiting, PVV.

[2:22:07] Ja, voorzitter.

[2:22:08] Wij zijn hartstikke blij dat de staatssecretaris niet meegaat... in al die gekkigheid ten aanzien van het verplichten van elektrificeren.

[2:22:18] En dat deze staatssecretaris de betaalbaarheid en de bereikbaarheid... van al die eilanders wel hoog in het vaandel heeft staan.

[2:22:23] Dus hartstikke goed.

[2:22:25] De vraag die ik heb gaat over dat verhogingsplafond.

[2:22:29] Want ik begreep nog niet heel erg veel van het antwoord... wat de staatssecretaris net voorlas.

[2:22:34] Wat ik eigenlijk wil weten is...

[2:22:36] Ja, we hebben die tariefstijging van 4% en ja, dat mag volgens de concessie.

[2:22:43] Maar op basis van welke voorwaarden of eisen stelt hij dat dan vast?

[2:22:48] Is er ook een kans dat hij kan zeggen, nee, dat gaan we nu niet doen, want de inflatie is maar 1,2%.

[2:22:53] Laten we hopen dat dat volgend jaar zo is.

[2:22:56] Maar kan dat ook een argument zijn dat de staatssecretaris dan gaat zeggen volgend jaar van, nou, we gaan dit nu niet doen?

[2:23:04] Daar staat ik thuis.

[2:23:05] Voorzitter, het moet natuurlijk wel een gereden grond zijn voor de prijsverhoging.

[2:23:09] Op het moment dat die er niet zou zijn, omdat bijvoorbeeld de inflatie over twee jaar niet is wat die op dit moment is, 3,7 procent.

[2:23:17] Maar de inflatie is misschien op dat moment 1,2 procent.

[2:23:20] Dan zou het wel heel raar zijn als er dan een maximale tariefverhoging gaat plaatsvinden.

[2:23:24] Dat is dan wel het gesprek dat we daarover hebben.

[2:23:26] Ze moeten onderbouwen waarom zij tot dit soort tarieven komen.

[2:23:31] Ja, oké, dank, voorzitter.

[2:23:33] Dat is dan duidelijk.

[2:23:35] Dan wil ik nog even hebben over TSM-doeksen voor de mensen.

[2:23:41] Dat ze dus volgend jaar 355 afvaten gaan afschalen.

[2:23:45] En ik hoorde de staatssecretaris zeggen dat dat een financiële reden had.

[2:23:49] Maar als je kijkt naar de vervoersplannen die TSM heeft ingediend... dan staat daar letterlijk in dat dat de reden is dat er een personeelstekort is.

[2:23:58] En dat vanwege het feit dat de boten...

[2:24:01] ...die zich gaan schappen grotendeels leeg zijn... ...dat ze niet meer dan nodig schadelijke emissies willen uitstoten.

[2:24:07] Dat was de reden volgens TSM om die afvaten te gaan schappen.

[2:24:10] Dus het had niets te maken met financiën.

[2:24:13] Dus mijn vraag is aan de staatssecretaris... ...volgens mij kunnen we dan een oplossing pakken... ...door samen met Doekse te kijken... ...hoe gaan we nou die personeelstakotten oplossen...

[2:24:24] Want dan bestaat er wat ons betreft geen enkel argument meer... om die afvaarten gewoon weer terug op te nemen in de dienstregeling.

[2:24:29] Dus kan de staatssecretaris dat toezeggen om daar met TSM na te gaan willen kijken?

[2:24:37] Voorzitter, ik ga daar zeker met TSM naar kijken.

[2:24:39] Want voor ons was met name het personeelstekortargument het belangrijkst.

[2:24:43] Op het moment dat daar een andere invulling aan kan worden gegeven... waardoor dat argument niet meer valide is... dan gaan we natuurlijk kijken wat dat betekent voor de toename van het aantal vaarten.

[2:24:54] Dank u wel.

[2:24:54] Dan ga ik naar mevrouw De Vries.

[2:24:57] Dank u wel, voorzitter.

[2:24:59] Wat mij betreft over de concessievraag.

[2:25:02] Er moet een vertaling plaatsen in het programma van eisen.

[2:25:04] Ik had gevraagd in eerste termijn de betrokkenheid van de Kamer erbij.

[2:25:07] Want ik vind wel dat wij daar tijdig bij betrokken moeten worden.

[2:25:09] En ik had heel concreet ook gevraagd om een aantal dingen vast te leggen.

[2:25:13] Naar de richting de concessie.

[2:25:14] Dus dat zou betekenen het programma van eisen opnemen.

[2:25:17] ...vaarguld, diepte, betaalbaarheid, frequentie, adviesrecht, eilands... ...maar ook de financiële transparantie van de redens.

[2:25:22] Want ik vind dat echt wel een punt.

[2:25:23] En ook die plafonds en de stijgingen.

[2:25:26] Ik heb daar nog niet een heel duidelijk antwoord op gekregen, voorzitter.

[2:25:29] En ik zou dat toch wel graag willen.

[2:25:31] Want anders ben ik genoodzaakt om dat straks in een motie te gaan vastleggen.

[2:25:35] Ik voorkom dat liever.

[2:25:36] Ik ben blij dat de staatssecretaris het gewoon kan toezeggen, maar...

[2:25:42] Ja, helder.

[2:25:43] Ik had hem ook genoteerd met alle verschillende aspecten die mevrouw de Vries noemde.

[2:25:48] Wij zullen in het najaar hiermee terugkomen richting de Kamer.

[2:25:51] Want inderdaad, ik ben het met u eens.

[2:25:52] Er moet wel duidelijkheid zijn over al die aspecten.

[2:25:54] En transparantie is zeker ook heel belangrijk daarin.

[2:25:58] Dan ga ik dat vanuit dat het ook voordat het vastgesteld wordt... dat het een concept aan ons voorgelegd wordt.

[2:26:04] En het tweede punt wat mij betreft, voorzitter... Ik moet heel eerlijk zeggen dat ik eigenlijk geen bal begrepen heb... van dat punt van de scholierenboot en de verbinding tussen Vlieland en de Schelling.

[2:26:13] Eh...

[2:26:15] Kijk, ik kan me voorstellen dat je misschien zegt... dat dat een nadeel zou zijn of een voordeel... voor de huidigegene die het uitvoert.

[2:26:24] Ik snap best dat kosten verhogend kunnen zijn... als je dat opneemt in een concessie.

[2:26:27] Maar je zou kunnen kijken, kan je het meenemen in... dat er extra punten voor gescoord worden bij een concessieverlening?

[2:26:34] Dat je zegt, dan heb je een paar bonuspunten... en kom je beter uit de aanbesteding, zeg maar.

[2:26:38] Dus ik snap dat antwoord eigenlijk helemaal niet.

[2:26:41] De staatssecretaris.

[2:26:42] Voor ons staat bovenaan dat het een eerlijk speelveld moet zijn... waar de huidige concessiehouder, maar ook andere concessiehouders... in een gelijkspeelveld kunnen meedingen naar de aanbesteding.

[2:26:56] En op het moment dat wij deze eis opnemen van die scholierenboot... dan heeft de huidige reeder, die heeft al deze boot... dus die heeft daar een onevenredig voordeel bij.

[2:27:07] Anderen hebben dat nog niet.

[2:27:09] Dat is de beweegreden erachter.

[2:27:13] Deze boer.

[2:27:16] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:27:18] Nou, ik heb zoveel vragen.

[2:27:19] Ik ga eerst maar dan even door op dit punt.

[2:27:23] Want je zou natuurlijk ook anders kunnen redeneren.

[2:27:25] Je zou ook gewoon kunnen redeneren.

[2:27:27] We zetten het in de concessie.

[2:27:28] Iedereen kan erop inschrijven.

[2:27:29] We weten dan ook dat we voor moeten gaan regelen.

[2:27:32] En dan maakt het niet uit of ze wel of niet een boot hebben.

[2:27:34] Dan moeten ze er gewoon een boot bij kopen.

[2:27:37] Ik bedoel, ja...

[2:27:38] Je zet van tevoren een programma van IJssel.

[2:27:40] Je stelt van tevoren vast wat je wil.

[2:27:41] En dan is het aan iedereen om erop in te schrijven.

[2:27:43] En dan kun je dus niet redeneren vanuit de situatie die er nu al is.

[2:27:47] Ze hebben al een boot.

[2:27:49] Dus mogen we niks veranderen aan die concessie.

[2:27:50] Want dan zou het een oneerlijk speeltveld worden.

[2:27:52] Omdat zij nu al een boot hebben.

[2:27:53] Slat nergens op.

[2:27:54] Wat ons betreft.

[2:27:55] En mevrouw de Vries heeft over bonuspunten.

[2:27:59] Ik wil verder gaan.

[2:28:00] Ik wil niet over bonuspunten vragen.

[2:28:01] Ik wil hem gewoon in die concessie.

[2:28:03] De staatssecretaris.

[2:28:05] Ik zal er in het tweede termijn op terugkomen, want ik wil inderdaad wel de Kamer hier dan juist van proberen te overtuigen.

[2:28:11] En als u mij kunt overtuigen andersom, dan sta ik er natuurlijk ook voor open, zeg ik heel eerlijk.

[2:28:16] De heer Soep, uw laatste interruptie.

[2:28:17] Nou, daar gaan we zeker gebruik van maken.

[2:28:18] Ik had de staatssecretaris eigenlijk willen vragen, zeker gezien zijn mantra bereikbaarheid en betaalbaarheid, of hij wist wat een kaartje kost, een retourtje vanaf een van de eilanden bijvoorbeeld met een auto.

[2:28:29] Maar daar zie ik nu maar even van af.

[2:28:31] Het is ook wel een flauwe vraag, begrijp ik ook.

[2:28:33] Maar wat ik wel even naartoe wil, is dat de kosten al heel hoog zijn.

[2:28:37] U zegt, ik wil budgetneutraliteit niet loslaten.

[2:28:39] U zegt, er is geen geld.

[2:28:41] Daar heb ik begrip voor.

[2:28:42] Gisteren hebben we in een debat gezeten, dat heet debat over de regio's.

[2:28:46] Daarin was elke regio telt.

[2:28:48] Het mantra daar, daar zei minister Uitermark, trek bij elke commissiedebat waar u kan.

[2:28:53] De NPVR-kaart, Nationaal Programma Vitale Regio's.

[2:28:56] Ik wil u toch nog eens uitdagen om in het licht van die elke regio telt gedachte te kijken wat u kunt doen aan die budgetneutraliteit, aan het verlagen wellicht van kosten voor de mensen die...

[2:29:07] Elke dag, dus ik heb het niet zozeer over de toeristen, ik heb het over de mensen die woonachtig zijn in dit gebied, die elke dag gebruik moeten maken van deze veerdiensten.

[2:29:15] Voorzitter, volgens mij is juist de inzet op korting voor de eindelijke bewoners komt hier aan tegemoet.

[2:29:20] Maar natuurlijk is het ook niet te verkopen, zeg ik heel eerlijk.

[2:29:25] Kijkend naar het hoofdlijnakkoord en elke regio telt dat hier een onevenredige situatie zou zijn.

[2:29:30] Dus we kijken er wel scherp naar, maar ik zeg ook heel eerlijk, ik heb het budget niet.

[2:29:35] Dat is de reden waarom we in deze situatie zitten.

[2:29:37] Als de Kamer daarin wil meedenken, dan nodigt de Kamer bij deze daar ook voor uit.

[2:29:42] Een open uitnodiging hoor ik.

[2:29:46] Dank aan de staatssecretaris.

[2:29:47] En dan geef ik nu graag het woord aan de staatssecretaris van Landbouw, Visserij, Voedsel, Zekerheid en Natuur.

[2:29:53] Een hele mond vol.

[2:29:53] Gaat er ook.

[2:29:55] Ja, het is een mond vol, voorzitter.

[2:29:58] Vandaag spreken we hier over een van de meest bijzondere natuurgebieden van Europa.

[2:30:02] Een plek die niet alleen veel raakt met haar schoonheid, maar ook van onschatbare waarde is voor onze biodiversiteit, onze economie en onze toekomst.

[2:30:12] Het Natura 2000 gebied, de Waddenzee, is met een UNESCO-status ook een werelderfgoed.

[2:30:19] De Waddenzee is een belangrijke rustplaats voor trekvogels uit alle windstreken en een kinderkamer voor vissen.

[2:30:26] De getijde beweging, uitgestrekte kwelders en rijke biodiversiteit maken het tot een bijzonder kustlandschap.

[2:30:35] Maar de Waddenzee is meer dan natuur alleen.

[2:30:39] Met het multifunctionele karakter is het een bron voor velen.

[2:30:43] Voor vissers, voor de toeristische sector, voor bewoners en voor de energie sector.

[2:30:49] De Waddenzee biedt de mens voedsel zoals garnalen en mosselen, recreatie en ruimte voor ontwikkelingen zoals kustbescherming, aanlanding van elektriciteit.

[2:31:00] Het kabinet streeft een nieuwe balans na tussen economie en ecologie en deze multifunctionele

[2:31:08] is ook een kracht, maar ook een uitdaging.

[2:31:12] Dan ga ik nu naar de vraag over visserij, voorzitter.

[2:31:15] Ik had een vraag van de heer Pierik.

[2:31:17] Kan de staatssecretaris aangeven hoe hij het gebruik... door vissers van de Waddenzee kan borgen?

[2:31:23] Zoals u weet is visserij voor mij topprioriteit.

[2:31:27] Mijn uitgangspunt is dat vissen op garnalen en mosselkweek... in de Waddenzee mogelijk moet blijven.

[2:31:34] Ik werk hier samen met de sector en natuurorganisaties.

[2:31:38] Voor de garnalenvissers is het toekomstperspectief garnalenvisserij hierbij van groot belang.

[2:31:45] Ik streef ernaar dit voor de zomer gereed te hebben.

[2:31:48] En daarnaast ben ik voornemens om uiterlijk 1 juli 2025 een WNB-vergunning af te geven voor het vissen op garnalen.

[2:31:57] Voor de mosselzaadvisserij is er in 2009 een confinant gesloten.

[2:32:03] En daar wil ik het bij laten.

[2:32:06] Dan had ik een vraag van de heer Grinwis en ook een vraag van de heer Pierik.

[2:32:12] En ook een vraag van mevrouw de Vries.

[2:32:15] Nogmaals over het toekomstperspectief van de garnalenvisserij.

[2:32:19] Zoals ik net al zei, ik werk samen met alle betrokken partijen aan die toekomstvisie.

[2:32:24] En op het moment werkt een adviescommissie van sector en natuurorganisaties aan een advies dat ik zal gebruiken als input voor de toekomstvisie.

[2:32:34] Voor de vissers die willen stoppen werk ik aan een vrijwillige saneringsregeling.

[2:32:39] En deze regeling is 24 januari voor pre-notificatie ingediend bij de Europese Commissie.

[2:32:45] Ik streep me naar de toekomstvisie voor de zomer naar de Kamer te sturen.

[2:32:50] En ik wil uiterlijk, mevrouw de Vries, 1 juli de vergunningsverlening afgerond hebben.

[2:32:54] De gesprekken verlopen op dit moment constructief met de Nederlandse Vissersbond.

[2:33:00] En ik heb er alle vertrouwen in dat het dan voor elkaar zal zijn.

[2:33:04] Volgens mij was dat uw eerste blokje.

[2:33:06] Dat was uw eerste blokje, denk ik.

[2:33:08] Ja, dat was mijn eerste blokje.

[2:33:09] Kijk even of er interrupties zijn.

[2:33:11] Niet het geval.

[2:33:13] Tweede is de UNESCO.

[2:33:15] Als een vraag van de heer Grimbe is, wanneer komt er een herstelplan werelderfgoed Waddenzee?

[2:33:20] Op 18 augustus 2024 is de Europese natuurherstelverordening in werk getreden.

[2:33:26] En de natuurhersteldoelen in de natuurherstelverordening hebben betrekking op een breed scala aan ecosystemen, waaronder kust- en zoutwater-ecosystemen.

[2:33:36] Hieronder valt dus ook de Waddenzee.

[2:33:38] Uiterlijk 1 september 2027 moet Nederland een natuurherstelplan indienen bij de Europese Commissie.

[2:33:45] Met concrete maatregelen voor de periode tot 2030.

[2:33:49] En met een strategische doorkijk naar de periode.

[2:33:54] tot en met 2050.

[2:33:56] Er wordt al volop geïnvesteerd in het versterken van de natuur, trouwens, van de Waddenzee, via het integraal beheer Waddenzee, het nieuwe N2000-beheerplan, de programmatische aanpak Grote Wateren en het beleidskader Natuur Waddenzee.

[2:34:10] Dan had ik een vraag van mevrouw Jacor over UNESCO.

[2:34:14] Balans, natuur en medegebruik.

[2:34:16] Cumulatieve druk is te hoog.

[2:34:19] Ik begrijp dat LVW een plan meer opstelt.

[2:34:21] Wanneer kan de Kamer een tijdspark voor onderzoeken verwachten?

[2:34:25] Het is net al een beetje beantwoord.

[2:34:27] UNESCO heeft ons inderdaad verzocht om de plan Milieureffectrapportage op de cumulatieve druk samen met Duitsland en Denemarken uit te voeren.

[2:34:36] Ik ben nog in gesprek met Duitsland en Denemarken over de opzet en de planning van de plan Milieureffectage.

[2:34:42] En ik zal u hierover vertellen.

[2:34:44] rond de zomer over informeren.

[2:34:48] Dan had ik nog een vraag van u. UNESCO-status Waddenzee bij vergunningen verbeteren.

[2:34:53] Hoe kunnen we de bescherming geven aan outstanding values... en hoe zouden we die beter kunnen verankeren... bijvoorbeeld in wetten en procedures?

[2:35:02] De werelderfgoedstatus is in 2009 verstrekt, inclusief trouwens alle activiteiten die al plaatsvonden op dat moment.

[2:35:10] Dat is belangrijk.

[2:35:11] Medegebruik moet mogelijk blijven.

[2:35:15] Specifiek voor betrekken van OEV's met Nederlandse steun een methodologie ontwikkeld.

[2:35:21] De Heritage Impact Assessment.

[2:35:24] Ik stimuleer initiatiefnemers om deze actief te gebruiken.

[2:35:29] Dit is nu nog een toets naast de bestaande natuurvergunningsverlening.

[2:35:34] De Omgevingswet verplicht sinds begin dit jaar initiatiefnemers ook om aandacht te hebben voor de OV van de Waddenzee.

[2:35:43] Momenteel lopen er Heritage Impact Assessments voor de dijkverzwaring op Schiermonnikoog en voor het programma aanlending wind op zee.

[2:35:56] De ervaringen met de Heritage Impact Assessment zijn nog bril.

[2:36:00] We volgen het actief en we zullen er lering uittrekken voor de verbetering in de komende jaren.

[2:36:06] Met plan Merck kijken we ook naar de cumulatieve impact uiteraard.

[2:36:10] Het is mijn ambitie, zoals ik al zei, om voor de zomer voor partijen een formele duiding te geven hoe er beter aandacht kan worden gegeven aan de outstanding universal values in de procedures.

[2:36:27] Dan had ik nog de statiek bij van wie deze was.

[2:36:32] Wat is het tijdspad van onze appreciatie van het advies van de Wanne-academie?

[2:36:38] De appreciatie van dit rapport kost tijd omdat het een omvangrijk rapport betreft en dat handelt over complexe materie.

[2:36:45] Over de appreciatie zal het kabinet in overleg treden met alle betrokken partijen.

[2:36:50] In juni verwacht ik dit te kunnen doen en ik vraag deze appreciatie van het advies rond de zomer met uw Kamer te delen.

[2:37:08] Dan heb ik beleidskader Natuur Wadden.

[2:37:13] Gaat u, vervolgt u uw beantwoording?

[2:37:15] Ja.

[2:37:17] En er was een vraag van de heer Kruul.

[2:37:18] Impact toerisme op natuur.

[2:37:20] Hulp Schiermonaco bij concrete acties.

[2:37:22] En welke mogelijkheden ziet de Stas?

[2:37:26] Het multifunctionele gebruik van de Waddenzee is een kracht, maar het is ook een uitdaging, zoals ik al eerder zei.

[2:37:32] Alleen een robuust en veerkrachtig ecosysteem blijft mogelijkheden bieden aan economie en leefbaarheid.

[2:37:38] Met het beleidskader Natuur-Waddenzee geven we ondernemers en gebruikers van de Waddenzee duidelijkheid over welke activiteiten onder welke voorwaarden op lange termijn mogelijk zijn.

[2:37:49] Op basis van de best beschikbare kennis wordt momenteel bepaald of en hoe de impact van gebruiksfuncties moet worden verminderd.

[2:37:58] Sociaal-economische afwegingen worden in het proces gelijktijdig en integraal meegewogen.

[2:38:05] Toerisme krijgt hier ook aandacht.

[2:38:07] Specifiek voor initiatieven op Schiermonnikoog is het van belang dat deze initiatieven een plek krijgen in het uitvoeringsprogramma van de agenda van het Waddengebied.

[2:38:18] Dan had u, meneer Krul, nog een vraag.

[2:38:21] En dat waren zorgen over bepaalde activiteiten kunnen doorgaan met het oog op natuurkader... terwijl dit ten koste gaat van de cultuur, zoals bij visserij.

[2:38:30] Zouden M, INW en Stas hierop willen regeren?

[2:38:35] Leefbaarheid en medegebruik, zoals ik zei, blijft belangrijk.

[2:38:40] Met het beleidskader Natuur Waddenzee geven we ondernemers en gebruikers van de Waddenzee duidelijkheid...

[2:38:46] over welke activiteiten onder welke voorwaarden op de lange termijn mogelijk zijn.

[2:38:50] Op basis van onze beste kennis wordt momenteel bepaald... of en hoe de impact van gebruiksfuncties moet worden verminderd.

[2:38:59] Daarvoor worden de komende maanden scenario's ontwikkeld.

[2:39:03] Sociaal-economische afwegingen, waaronder zoals u noemt cultuurhistorisch medegebruik... worden uiteraard in het proces gelijktijdig en integraal meegewogen.

[2:39:14] Dan had ik nog een vraag voor mevrouw De Vries, beleidskader natuur.

[2:39:19] Kan de staatssecretaris in stand van zaken geven van de beleidskader natuur?

[2:39:24] Mevrouw De Vries, met het beleidskader natuur Waddenzee geven ondernemers en gebruikers van de Waddenzee duidelijkheid wat wel kan en wat niet.

[2:39:32] Op basis van onze kennis worden de impact van de gebruiksfuncties verminderd.

[2:39:39] En zoals ik net al zei, we komen de komende maanden met scenario's.

[2:39:44] Het concept beleidskader, dit is denk ik het belangrijkste, wordt opgeleverd op 1 oktober 2025.

[2:39:52] Dat waren mijn vragen voor dit blokje, voorzitter.

[2:39:53] Ik stel voor dat u uw blokjes allemaal afmaakt en dat we dan nog kijken of er interrupties zijn.

[2:40:00] We hebben een beetje haast.

[2:40:04] Ik lees, dacht ik, vrij snel.

[2:40:06] Nee, het is geen opmerking op uw leessnelheid.

[2:40:09] Zeker niet.

[2:40:12] Kan, het is een vraag van de heer Soepboer.

[2:40:15] Kan de minister aangeven hoe het staat met de gesprekken met de NAM over Ternaert in het lijn met de motie POSMA?

[2:40:22] Gesprekken over Ternaert maken onderdeel van brede gesprekken met Shell en Exxon, ook over de Groninger dossiers.

[2:40:28] Op dit moment bereidt het kabinet dus gesprekken met de aandeelhouders voor.

[2:40:33] Ik kan daar nu niet op vooruitlopen.

[2:40:36] Deze handelingen zijn er op gericht dat de NAM zal afzien van de winning bij Ternaert.

[2:40:41] De inzet van het kabinet is daarmee in lijn in feite met de moties POSMA.

[2:40:46] En kost iets waarin het kabinet wordt opgeroepen om nieuwe winning van gas onder de Waddenzee te voorkomen.

[2:40:53] Dan heb ik nog een blokje overig.

[2:41:00] Dat waren vragen van de heer Krul over de Hogeberg in Texel.

[2:41:05] Graag hoor ik van de Stas of SBB in zijn ogen genoeg doet om deze bijzondere natuur te beschermen.

[2:41:15] Natuur verdient het uiteraard om beschermd te worden.

[2:41:17] En ik ben, meneer Krul, niet bekend met deze specifieke situatie.

[2:41:20] Dus ik zal contact opnemen met de staatsbosbeheerder over.

[2:41:25] Dan had u nog een vraag.

[2:41:27] Welke mogelijkheden ziet de staatssecretaris om de staatsbosbeheerder in de meewerkstand te krijgen?

[2:41:32] Nogmaals, ik ben niet bekend met de problematiek.

[2:41:35] En ik zal contact met ze overnemen.

[2:41:38] En ik zal me ook inspannen om een gesprek met de partij te faciliteren waar u het over had.

[2:41:44] Dan had ik nog een vraag van de ChristenUnie.

[2:41:45] Bagger in de Waddenzee.

[2:41:47] Hoe zorgt de staatssecretaris van LVWN ervoor dat er niet te krappe baggerafspraken worden gemaakt in de toekomstige beheersplannen voor de Waddenzee, mitsdien in toekomstige baggercontracten?

[2:42:00] Vanuit het huidige beheerplan Waddenzee is de gebruiksruimte voor baggeren niet altijd voldoende.

[2:42:06] Samen met onder andere Rijkswaterstaat heeft dit mijn aandacht.

[2:42:10] Het is mijn ambitie om de gewenste ruimte zo goed mogelijk in de nieuwe beheersplannen vast te leggen.

[2:42:16] En uiteraard ook met de juiste ecologische borging.

[2:42:21] Dat waren mijn vragen, voorzitter.

[2:42:23] Ik dank u wel.

[2:42:24] Ik ga als eerste even naar mevrouw de Vries.

[2:42:26] Dank u wel, voorzitter.

[2:42:28] Ik ga ervan uit dat bij het beleidskader natuur, dat krijgen we dan nog, maar ik heb heel nadrukkelijk aangegeven dat ik vind dat er geen nieuwe juridische verplichtingen, afdwingbare verplichtingen in zouden moeten komen.

[2:42:39] Er is eerder een motie aangenomen waarbij ik gezegd heb, er moet heel nadrukkelijk gekeken worden naar de sociaal-economische gevolgen van de punten.

[2:42:47] In het verlengde daarvan, het UNESCO Werelderfgoed, moet ik eerlijk zeggen dat ik af en toe ook wel een beetje heel erg moe word hoe het label wordt gebruikt.

[2:42:55] Er is heel lang gesproken door de regio over of we dat wel of niet moesten doen, het UNESCO Werelderfgoed aanvragen.

[2:43:02] Daar is heel lang over getwijfeld.

[2:43:03] Dat is uiteindelijk gezegd, laten we het gaan doen.

[2:43:06] Maar daarbij is de afspraak gemaakt dat dat niet tot extra verplichtingen zou leiden.

[2:43:10] En ik moet eerlijk zeggen dat ik nog geen debat over de wadden heb meegemaakt... waar elke keer weer verwezen wordt en dat gezegd wordt... nou moeten we nieuwe maatregelen nemen.

[2:43:19] En ik moet eerlijk zeggen dat ik er een beetje spuugzat van word.

[2:43:21] Want het lijkt net of er nu vanwege dat label weer allerlei extra maatregelen.

[2:43:26] Het is al het zwaarst gereguleerde gebied met allemaal maatregelen... als het gaat om natuur, et cetera...

[2:43:31] Dus ik vind echt dat we daarvoor moeten uitkijken.

[2:43:33] En ik hoop ook dat dit kabinet daar gewoon alert op is, voorzitter.

[2:43:38] Noemt dat nog tot een reactie?

[2:43:42] Ja, ik denk eerlijk gezegd, mevrouw de Vries, dat we daar niet zo verschillend in zitten.

[2:43:48] We hebben, zoals ik zei, verschillende acties aangekondigd.

[2:43:51] En dat zijn we verplicht te doen.

[2:43:52] Dat is die plan Milieueffectrapportage op de cumulatieve druk samen met Duitsland en Denemarken.

[2:44:04] Ja, dat moet het zeker.

[2:44:06] Er ligt een verzoek voor.

[2:44:08] Maar ik ben het helemaal met u eens en ik dacht dat ik dat in de inleiding in mijn spreektekst ook duidelijk heb gemaakt.

[2:44:14] Het gebied is van oudsher al, ja, heeft het verschillende functies.

[2:44:20] En in die vorm is het ook goedgekeurd als werelderfgoed.

[2:44:26] Dus ik begrijp uw vraag heel erg goed en ik neem mee.

[2:44:28] En uw andere vraag over het schema, dat is helder.

[2:44:31] We hebben morgen een BWO met verschillende ministers.

[2:44:35] Waarbij ik een kaart heb gebracht wat wij nu al verplicht zijn in allerlei andere natuurregelingen.

[2:44:41] Om te kijken in hoeverre die overlappen met de nieuwe natuurherstelverordening.

[2:44:46] Dank u wel.

[2:44:47] Ik wil... Voorzitter, kort.

[2:44:49] Korte vraag.

[2:44:49] Ik heb een vraag gesteld over de Hogeberg op Texel.

[2:44:53] Niet Texel, maar dat terzijde.

[2:44:56] Ik ga de staatspartij denk ik een cadeau doen.

[2:44:58] Omdat hij geeft aan, ik ga met de partij in gesprek met de staatspostbeheer.

[2:45:03] Zou hij willen toezeggen, oh en daar hoeft geen datum bij hoor, maar of hij daar een keer op bezoek kan gaan.

[2:45:08] Want het is zo'n prachtig cultuurhistorisch gebied waar kleinschalig schapenhouderij plaatsvindt.

[2:45:14] En dat gaat al...

[2:45:15] decennia lang goed samen met de natuur, maar er staat gewoon heel veel druk op de ruimte daar.

[2:45:19] En als de staatssecretaris kan toezeggen dat hij daar een keer op werkbezoek wil, dan denk ik dat hij mij daar ook dankbaar voor is.

[2:45:25] Wie wil daar nou niet heen, zou ik bijna willen zeggen.

[2:45:28] De staatssecretaris.

[2:45:30] Ik ben u daar sowieso dankbaar voor.

[2:45:33] Sorry dat ik tekst zal zeggen.

[2:45:35] Ik heb hele goede herinneringen aan Texel.

[2:45:37] Er werd net al zo uitgebreid over persoonlijke ervaringen.

[2:45:39] Maar bij mij begon het al heel jong.

[2:45:42] Misschien herkennen mensen in de zaal dat.

[2:45:44] Op schoolvakantie, en dan heb ik het echt nog over de lagere school, gingen we naar Texel.

[2:45:50] En dan leer je al heel snel, als een schaap op zijn rug ligt, dan moet je hem snel gaan helpen.

[2:45:55] Maar ik ken het eiland ook vanwege het feit dat er geëxperimenteerd wordt met zoutcultures op landbouwgebied.

[2:46:01] Dus ik ga er graag een keer samen met u op bezoek.

[2:46:06] Dank u wel.

[2:46:07] We zijn aan het einde gekomen van de eerste termijn aan de kant van het kabinet.

[2:46:12] We hebben nog 13 minuten in dit debat.

[2:46:15] Dus ik wil voorstellen om een hele korte tweede termijn te doen.

[0:00:00] 45 seconden.

[2:46:20] Bij spreken.

[2:46:22] Eén minuut.

[2:46:24] Eén minuut, ja.

[2:46:25] Kijk, als ik 45 seconden zeg, dan wordt het altijd één minuut.

[2:46:27] Maar laten we gewoon snel beginnen.

[2:46:31] Dank u wel.

[2:46:31] Dan gaan we dat snel doen.

[2:46:33] Heel mooi gesprek gehad.

[2:46:35] Waar bijna wat mij betreft het evenwicht in dit mooie gebied centraal staat.

[2:46:38] En ik denk dat het aan ons allen is om dat evenwicht ook in stand te houden.

[2:46:42] En geen dingen te doen die het evenwicht dusdanig doen kantelen.

[2:46:45] Dat de bewoners van het gebied daar de negatieve effecten van ondervinden.

[2:46:50] Het is een prachtig gebied.

[2:46:52] We hebben allemaal gezegd dat het geen openluchtmuseum is.

[2:46:54] Dus er moet ook het een en ander mogelijk zijn.

[2:46:56] Het enige wat ik nog in de tweede termijn nieuw wil vragen.

[2:46:59] De garantie die de...

[2:47:00] Denk staatssecretaris, maar kan ook de minister zijn, ons kan geven als het gaat over die bewoners bij die veerdiensten.

[2:47:06] En dan gaat het over verschillende tarieven in vergelijking met de mensen die er op vakantie gaan.

[2:47:11] Maar ook de beschikbaarheid van plaatsen op een boot.

[2:47:13] Als het bijvoorbeeld gaat over spoed en ze moeten met hun auto van het eiland af.

[2:47:17] Kan daar iets geregeld worden?

[2:47:18] Nou, dan zou ik in mijn tweede termijn natuurlijk een twee minuten debat aan willen vragen.

[2:47:23] Want er zijn toch nog een aantal zaken die voor mij gevoelsmatig nog niet genoeg uitgediept zijn.

[2:47:28] En dat zou ik graag plenair met u allen doen.

[2:47:30] En daar dienen wij zeker een aantal moties in.

[2:47:32] Dank u wel.

[2:47:34] Ik zal het kort houden.

[2:47:35] Ik dank de bewindspersonen voor de uitvoerige en goede beantwoording.

[2:47:38] Ik ben ook heel blij met een paar mooie toezeggingen die ik binnen heb gekregen.

[2:47:44] Trouwens, Clarence Jansen gaf haar dat hij graag overtuigd wil worden.

[2:47:47] Het gaat even om het scholierenbootje.

[2:47:49] Nou ja, volgend jaar ga ik een groot feest geven, want er wordt mijn zoontje drie.

[2:47:53] En ik wil daar graag ook een clown op bezoek.

[2:47:55] Dus ik ga dat aanbesteden.

[2:47:57] En het interesseert me eigenlijk geen zak of de mensen die op die aanbesteding inschrijven al een clownsneus of schoenen hebben.

[2:48:03] Ik zet die aanbesteding gewoon open en dan kijk ik wel wie zich daarop inschrijft.

[2:48:07] En zo zou het wat mij betreft ook moeten zijn met de vraag of er wel of niet een partij al een bootje heeft voor scholieren.

[2:48:12] In die concessie, zou ik zeggen.

[2:48:14] Dank u wel, meneer Heuting.

[2:48:17] Voorzitter, ik hoop dat meneer Krul een clown gaat vinden.

[2:48:22] Ik heb er hier genoeg over.

[2:48:26] Goed.

[2:48:29] Ik had een hele mooie tweede termijn voorbereid, maar die hier straks zei, dit is een clowngrap, ook weer volledig verdwenen.

[2:48:34] Voorzitter, ik denk dat we een ontzettend goed debat hebben gehad.

[2:48:37] Ik wilde alle bewindspersonen ook bedanken.

[2:48:40] Ik moet eerlijk zeggen, ik mag hier al een aantal jaar in dit huis rondlopen en ik heb dit debat...

[2:48:46] nog nooit met zoveel gezond verstand gezien als vandaag.

[2:48:50] En ik hoop dat we die wind kunnen doorzetten... en dat die ook richting de eilanden gaat waaien.

[2:48:56] En dat we het gezonde verstand dat we hier ook vandaag met elkaar bespreken... de bereikbaarheid opeenzetten... rekening houden met die levensader opeenzetten... dat we dat kunnen volblijven houden in deze commissie.

[2:49:10] En dat doet mij deugd.

[2:49:12] En daar wil ik u voor bedanken.

[2:49:14] Dank u wel.

[2:49:15] De heer Pierik.

[2:49:17] Dank voorzitter.

[2:49:19] Ik wil ook de bewindspersonen hartelijk danken voor hun mooie antwoorden.

[2:49:23] Duidelijke antwoorden ook.

[2:49:25] Vooral ook de staatssecretaris van LGVN over zijn inzet als het gaat om de vergunningverstrekking weer.

[2:49:33] En de toekomstvisie voor de genale sector.

[2:49:38] Die dingen graag tegemoet in deze zomer.

[2:49:39] Dus mooi dat dat voortvarend aangepakt wordt.

[2:49:43] Ik ben ook blij met antwoorden van de minister als het gaat om de watertaxi.

[2:49:48] Ik heb echt de indruk dat dat een heel serieus onderwerp is en dat daar ook wel schot in komt.

[2:49:55] Ik heb tenslotte nog wel een vraag aan de staatssecretaris van INW.

[2:50:00] Als het gaat om het scholierenbootje, daar is nogal wat gesteggel over geweest.

[2:50:04] En ik denk, als het om zo'n klein stukje gaat, zou dat niet gewoon in een aparte concessie gestopt kunnen worden?

[2:50:09] Het zou goed kunnen zijn voor de lokale ondernemers daar.

[2:50:12] Dus misschien kan hij daar nog even op gaan reflecteren straks.

[2:50:15] Dank.

[2:50:16] Dank u wel, mevrouw Shakur.

[2:50:17] Voorzitter, dank ook voor iedereen die een bijdrage heeft geleverd aan dit debat.

[2:50:22] Ik ben even teruggekomen op de opmerking over het tijvaren.

[2:50:26] Laat ik even vooropstellen dat wij de bereikbaarheid ook gewaarborgd willen hebben voor de hele dag.

[2:50:32] Maar wij vinden het ook wel belangrijk dat een vervoersconcept dat bij de wattensystemen komt, dat die ook bij die wattensystemen past.

[2:50:39] En niet dat we het wattensysteem aanpassen aan het vervoersconcept.

[2:50:44] En ik had ook al gezegd over die aanbesteding.

[2:50:45] Dat juist dat afspraken worden gemaakt met de rederijen... over betaalbaarheid, bereikbaarheid, veiligheid.

[2:50:51] En dat deze afspraken ook met bewoners worden gemaakt.

[2:50:54] Want die moeten wat ons betreft eerst komen en niet de rederijen.

[2:50:57] En natuur is natuurlijk een belangrijke voorwaarde.

[2:50:59] Dan heb ik één vraag...

[2:51:02] voor staatssecretaris Rummeny.

[2:51:05] Als die outstanding values in die omgevingswet zitten, wat ik hoor... waarom schrijft bijvoorbeeld minister Hermans... dat ze geen vergunning kan weigeren op basis van de UNESCO-status... omdat dit dan geen juridische status zou hebben.

[2:51:23] Dus volgens mij hebben we echt een knop waar we dus aan kunnen draaien... waar we nu geen gebruik van maken.

[2:51:27] Dank u wel.

[2:51:27] Mevrouw de Vries.

[2:51:29] Dank u wel.

[2:51:29] Dank ook aan de bewindspersonen voor de antwoorden en de toezeggingen.

[2:51:33] We gaan nog een boel onze richting opkrijgen.

[2:51:35] Ik hoop dat ook de bewindspersonen de tijd nemen... om eens een keer een uitgebreid werkbezoek aan het gebied te nemen... om alle verschillende aspecten die daar spelen te gaan bekijken.

[2:51:44] En dat is ook gewoon leuk.

[2:51:47] Ik ben blij met de toezegging van geen verslechtering van de bereikbaarheid.

[2:51:50] Dat zullen we niet toestaan, zoals de minister aangaf.

[2:51:52] Ik moet wel eerlijk zeggen dat ik dan nog wel een reactie wil over dat scholierenbootje.

[2:51:55] Want ik kan dat niet heel goed met elkaar rijmen.

[2:51:58] En die financiële transparantie van de raiders in de concessie vind ik echt wel cruciaal.

[2:52:03] Misschien dat ik daar dan in het twee minuten debat ook nog wel weer op terugkom.

[2:52:06] En een laatste vraag wat mij betreft, daar kwam ik in mijn eerste termijn niet aan toe.

[2:52:10] Vagel de Boontjes speelt op dit moment vlakbij Harlingen een pilot.

[2:52:14] En ik zou het wel fijn vinden als we op de hoogte gehouden worden van de resultaten van die pilot.

[2:52:18] Ik zie de minister nu heel moeilijk kijken, maar het is zijn onderwerp volgens mij.

[2:52:21] Dank u wel.

[2:52:23] Ik kijk even naar de winstzoon of zij.

[2:52:25] Eentje.

[2:52:26] Laat je te nabranderen, want de staatssecretaris van INW hintte op een concessie voor vijf jaar.

[2:52:33] Ik ben wel benieuwd wanneer daar dan de beslissing over valt en hoe wij daarover geïnformeerd worden.

[2:52:37] Helder.

[2:52:40] Ik kijk even voor mij naar de rechterzijde... of we direct kunnen doorgaan met de beantwoording.

[2:52:45] Ik zou dat wel graag zien, gezien de tijd.

[2:52:48] Zaken die niet beantwoord kunnen worden... kunnen ook al natuurlijk middels een samenbrief beantwoord worden.

[2:52:54] Dus dat is een suggestie ook van mijn zijde... om te kijken of we de snelheid erin brengen.

[2:53:03] Even de vraag van mevrouw Chacor, voorzitter...

[2:53:08] Universal outstanding values zijn nog niet vertaald in een omgevingsbed.

[2:53:11] Dus daarom heeft mijn collega u dat beheerd.

[2:53:17] Helder.

[2:53:18] De minister.

[2:53:20] Ten aanzien van de laatste vraag, die heb ik even niet scherp.

[2:53:25] Ja, die ga ik in de verzamelbrief Maritiem beantwoorden.

[2:53:29] Hij is wel opgeschreven als vraag.

[2:53:32] Ja, heel kort, voorzitter.

[2:53:33] Ik heb niet veel extra vragen gekregen.

[2:53:35] Het was een goed debat.

[2:53:38] Het sterkt ons ook in het gevoel dat wij op de goede weg bezig zijn.

[2:53:43] Dat de bereikbaarheid voor de bewoners, dat het geen museum moet worden... en ik denk dat dat een heel goed geluid is, geruststellend voor heel veel mensen...

[2:53:52] De enige vraag die ik nog heb gehoord voor mij is het tijvaren.

[2:53:55] Ik begrijp de wens van de PvdA GroenLinks.

[2:54:00] Maar we doen het nu op dit moment niet.

[2:54:02] En als je het nu wel gaat doen, betekent het gewoon een verslechtering van de bereikbaarheid.

[2:54:06] En ik denk dat dat niet de bedoeling is.

[2:54:08] Dus in die zin vind ik dat geen optie.

[2:54:13] Dank u wel.

[2:54:14] De staatssecretaris.

[2:54:15] Voorzitter, eerst de garantie zitplaatsen en tarieven voordelen.

[2:54:19] Bij de onderwerpen die staan in de noten van uitgangspunten, die komen ook in het programma van IJssel terecht.

[2:54:28] Dus die gaan we ook nog bespreken met de bewoners natuurlijk.

[2:54:31] En uiteindelijk moet daar een goed product voor uit de bus komen, zeg ik dan maar, richting de nieuwe concessie.

[2:54:41] Tweede, dat is het scholierenbootje.

[2:54:43] Mijn zoon is trouwens gisteren 18 geworden.

[2:54:45] Die wilde geen klauw, maar andere dingen.

[2:54:46] Maar niet los daarvan.

[2:54:48] Ik snap uw vraag echt.

[2:54:48] En ik heb het even laten nakijken wat het nou aan de hand is.

[2:54:52] In de huidige concessie zit het scholierenbootje niet in.

[2:54:56] Bij de overgang naar een nieuwe concessiehouder, dan is er ook een overnameregeling voor de schepen die er op dit moment zijn.

[2:55:03] Dus dat gaat op alle schepen binnen de huidige concessie in een scholierenbootje, zoals ik net zeg, valt daar buiten.

[2:55:08] Dus op het moment dat dat wordt meegenomen, is dat een onevenredig voordeel voor de huidige concessiehouder.

[2:55:15] Maar misschien ter gemoetkoming aan u, wat wel een optie is.

[2:55:19] Wij gaan in de komende periode verder met het uitwerken van het programma van eisen.

[2:55:23] Dat komt in concept voor de zomer naar de Kamer.

[2:55:26] En daar kunt u ook zelf nog zaken toevoegen die u essentieel vindt hierin.

[2:55:30] Dat lijkt mij volgens mij een prima tussenstap die we kunnen nemen.

[2:55:33] En dan later in het jaar wordt het programma van eisen definitief vastgesteld.

[2:55:39] Er lag nog een vraag van mevrouw de Vries over die concessie voor vijf jaar.

[2:55:43] Wanneer het besluit valt over of de concessie Oost met vijf jaar wordt verlengd... of dat de langere variant wordt gekozen?

[2:55:51] Ook dat wordt in het programma van IJssel meegenomen, voorzitter.

[2:55:56] Dank voor de beantwoording in de tweede termijn aan de kant van het kabinet.

[2:56:02] Dan hebben we nog alleen wat administratie te doen.

[2:56:08] En ik zie dat er een zestal toezeggingen zijn gedaan.

[2:56:12] Maar allereerst wil ik noemen dat de heer Soeboer van NSC een twee minuten debat heeft aangevraagd.

[2:56:18] Dus die staat genoteerd.

[2:56:20] En dan de eerste toezegging is dat de minister een brief stuurt met de stand van zaken... betekent dat de overdracht van de haven van Oude Schild van Rijkswaterstaat aan de gemeente Texel... en geeft daarbij ook een update over de overdracht van de haven van Terschelling.

[2:56:32] Dat is een toezegging aan de heer Krul en mevrouw de Vries.

[2:56:35] En de vraag is nog even wanneer we die brief kunnen verwachten.

[2:56:42] Voor de zomer.

[2:56:43] Voor de zomer.

[2:56:45] Voor de zomer.

[2:56:47] Ja, dat kan iets eerder.

[2:56:48] Ik hoor dat er wordt onderhandeld.

[2:56:49] Dat kan iets eerder.

[2:56:50] We noteren mei.

[2:56:53] We noteren mei.

[2:56:58] Dan de tweede toezegging is dat de minister ook de Kamer een overzicht stuurt... van wat er allemaal speelt rondom de bereikbaarheidsopgave van de Wadden-eilanden... voordat het programma van IJssen voor de nieuwe concessie van de Friese... wat er verder naar de Kamer komt.

[2:57:08] Dus een toezegging aan mevrouw Sjokor.

[2:57:10] En ook daarvan was nou weer de vraag wanneer dat kan.

[2:57:13] Dat kan snel.

[2:57:14] Mei.

[2:57:17] Voor de zomer hoor ik, in combinatie met het programma van IJssel.

[2:57:25] Toezegging nummer drie.

[2:57:25] De minister informeert de Kamer in februari in die mogelijk over de plannen van de herstel van de vuurtoren De Lange Jaap in Den Helder.

[2:57:31] Dat is een toezegging aan de heer Krul van het CDA.

[2:57:33] Nummer vier.

[2:57:33] De staatssecretaris van INW stuurt de Kamer voor de zomer een brief over de mogelijkheden om de waddenveren aan te merken als openbaar vervoer.

[2:57:40] Toezegging aan de heer Soeboer.

[2:57:45] Nummer 5.

[2:57:46] De staatsvergunning van 11 jan zal de appreciatie van het advies van de Waddenacademie rond de zomer met de Kamer delen.

[2:57:52] Dat is een toezegging aan mevrouw Jacob.

[2:57:56] Mevrouw de Vries zegt buiten de microfoon dat toezegging 4 al een bestaande toezegging is.

[2:58:00] Dat herken ik ook, maar we hebben het nogmaals even genoteerd.

[2:58:03] Nummer 6.

[2:58:04] De minister informeert de Kamer in een verzamerbrief over de stand van zaken van de pilot over de vaaghul De Boontjes aan het Kamerlid de Vries.

[2:58:13] En dan is even de vraag, dat is in de verzamelbrief maritiem, heeft hij net gezegd.

[2:58:18] Helemaal goed.

[2:58:19] Dan hebben we die administratie gehad.

[2:58:21] Dan rest mij niets anders dan uiteraard de bewindspersonen te bedanken... voor aanwezigheid en de beantwoording in dit debat.

[2:58:29] Ook dank aan de leden, ook voor de flexibiliteit in de tweede termijn... om toch tot om één uur af te ronden met elkaar.

[2:58:36] Maar zeker ook een heel erg hartelijk dank aan alle mensen... die hier op de publieke tribune dit debat hebben gevolgd.

[2:58:43] Sommigen die hier al langer aanwezig waren ter voorbereiding van dit debat.

[2:58:46] Heel hartelijk dank voor uw komst hierheen.

[2:58:48] En ik wil dat ook graag zeggen tegen alle mensen die dit op afstand hebben gevolgd.

[2:58:51] Vanaf de Wadden of daar rondomheen.

[2:58:54] Ik dank ook de Griffie van Ondersteuning en uiteraard ook het Kamerpersoneel.

[2:58:58] En ik sluit hiermee dit commissiedebat.

[2:59:00] Dank u wel.