Wetboek van Strafvordering (Boeken 3 en 4) (36327)

[0:00:03] Goedemorgen, welkom bij de vaste Kamercommissie Justitie en Veiligheid.

[0:00:07] We gaan verder met de behandeling van het wetboek van strafvordering.

[0:00:10] We hebben een volle dag voor de boek.

[0:00:13] In de ochtend en een deel van de middag gaan wij spreken over boeken 3 en 4.

[0:00:18] En in de middag spreken wij over boeken 5 en 6.

[0:00:22] Van harte welkom natuurlijk aan de minister van Justitie en Veiligheid, de staatssecretaris rechtsbescherming.

[0:00:26] Zeer hartelijk welkom aan de regeringscommissaris.

[0:00:30] Welkom ook aan de ambtenaren hier in de zaal, maar zeker ook die in grote getale op een andere plek hier aan het ondersteunen zijn.

[0:00:35] In de Suze Groenewegzaal.

[0:00:37] We zien jullie hier niet, maar we weten dat jullie er zijn en jullie inzet wordt zeer gewaardeerd.

[0:00:42] Geldt ook weer voor de aanwezigheid van de Kamerleden en natuurlijk hun beleidsmedewerkers die hier ook heel hard aan gewerkt hebben.

[0:00:49] Alles wat wij hier vandaag doen, dat is letterlijk de wetsgeschiedenis, dus dat doet echt toe.

[0:00:54] U mag hier zo lang over spreken als u wenst, maar het hoeft niet.

[0:00:58] Want we hebben dus zoals gezegd een hele lange en volle dag.

[0:01:02] Maar we gaan het zorgvuldig aanpakken.

[0:01:04] Ik ga dus niet het aantal interrupties of spreektijden op voorhand beperken, maar ik doe wel een beroep op u.

[0:01:10] Niet onnodig lang uit te weiden.

[0:01:11] En wat onnodig is, daar gaat u zelf over.

[0:01:14] Dan heb ik volgens mij gezegd wat ik wilde zeggen.

[0:01:17] Gaan wij beginnen met de eerste termijn van de kant van de Kamer.

[0:01:21] En dan kijk ik naar de heer Valize, omdat hij hier als eerste zit.

[0:01:26] En dan geef ik hem het woord namens de PVV.

[0:01:30] Voorzitter, dank voor het woord.

[0:01:32] Ik zal de inbreng doen namens de vaste woordvoerder justitie en veiligheid van de PVV, omdat deze helaas verhinderd is.

[0:01:40] Om te starten, allereerst kijkt de PVV positief naar de uitbreiding van de artikel 12 procedure.

[0:01:44] Het artikel regelt het recht van een ieder om het OM aan te sporen over te gaan tot vervolging, nadat ze dit vanwege al een of andere achterwege had gelaten.

[0:01:54] In het nieuwe boek 3 van het wetboek van strafvordering wordt dit artikel uitgebreid met de mogelijkheid tot beklag tegen het achterwege blijven van opsporing naast het al bestaande beklag over niet-vervolging.

[0:02:05] Wat ons betreft is dat een goede ontwikkeling dat slachtoffers en nabestaanden meer handvatten geeft om gerechtigheid na te streven en een OM met verkeerde prioriteiten aan te sporen tot opsporing en vervolging.

[0:02:18] De PVV heeft met verbazing gekeken naar het voornemen de mogelijkheid open te stellen om schadevergoeding als processuele sanctie toe te kennen.

[0:02:26] Uit de memorie van toelichting blijkt dat deze maatregel ingezet wordt.

[0:02:30] Specifiek met het oog op levenslang gestrafte ISD-clienten en TBS'ers.

[0:02:34] Daaruit valt dus af te leiden dat daders van de zwaarste misdrijven mogelijk, ondanks hun veroordeling tot vele jaren achter slot en grendel, daarbij ook nog eens een zak geld krijgen.

[0:02:45] Omdat hun berechting mogelijk wat te lang geduurd heeft.

[0:02:48] Voorzitter, dat is toch de wereld op zijn kop.

[0:02:51] De PVV begrijpt dat strafvermindering geen werkbare oplossing is in deze gevallen.

[0:02:55] Maar de gekozen oplossing is toch ook niet uit te leggen aan de slachtoffers en nabestaanden.

[0:03:00] Hoe kijkt de staatssecretaris naar dit onderdeel?

[0:03:02] Deelt hij de zorgen van de PVV en daarmee de mening dat dit een totaal verkeerd beeld afgeeft aan zowel de daders als de samenleving?

[0:03:09] En kan de staatssecretaris aangeven of er mogelijkheid is deze schadevergoeding bijvoorbeeld te koppelen aan het al dan niet schuldig bevinden van verdachten?

[0:03:18] Immers komt de uitwerking van deze sanctie in een nog nader vorm te geven aanvullingswet.

[0:03:25] Zoals ook te lezen in de memorie van toelichting pagina 1018.

[0:03:29] En dan, voorzitter, afrondend nog een opmerking over de introductie van het nieuwe systeem met procesinleiding.

[0:03:35] Mijn fractie is nogal bezorgd over de vraag of dit niet gaat leiden tot verdere vertraging...

[0:03:40] ...van het strafproces.

[0:03:41] En kan de staatssecretaris duiden waarom hij overtuigd is... ...dat er onder dit nieuwe stelsel geen sprake van zal zijn... ...dat dit zal leiden tot vertraging in de vervolging.

[0:03:50] En deelt de staatssecretaris dan ook de zorgen die de PVV hieromtrend heeft?

[0:03:55] En daarmee, voorzitter, ben ik aan het eind van mijn eerste termijn.

[0:03:59] Dank u wel.

[0:04:01] Dan zijn we aangekomen bij de heer Sneller, die spreekt namens D66.

[0:04:04] Dank voorzitter.

[0:04:05] Het kan inderdaad snel gaan dan.

[0:04:08] Ik wil beginnen bij boek 3 en bij de strafbeschikkingen concreet.

[0:04:14] De zogenaamde OM-afdoening, bijna 20 jaar geleden door deze Kamer aangenomen.

[0:04:20] Het amendement voor een horizonbepaling destijds verworpen is, staat hij er nog steeds in.

[0:04:25] En hij krijgt alleen maar een belangrijke rol, denk ik, als we zo kijken naar de strafrechtketen die vastloopt en de lange doorlooptijden en de volle gevangenissen.

[0:04:33] En ook, zeker gezien ook de signalen vanuit het college van procureurs-generaal, gaat er nog wel het nodige gebeuren.

[0:04:39] Ik heb daar zometeen nog wat vragen over.

[0:04:41] En dus lijkt het me ook belangrijk om nog even stil te staan bij dat fundament.

[0:04:45] Ook omdat onderzoeken van de procureur-generaal van de Hoge Raad, WODC, toch daar wat kwetsbaarheden

[0:04:50] hebben geïdentificeerd, zowel voor de rechtsbescherming van verdachten... maar ook bij de naleving van de positie van slachtoffers... is er de afgelopen jaren ook hier in debatten kritiek slash vragen geweest.

[0:05:02] En als die onduidelijkheid er is over de strafbeschikking... en dus de rechtvaardigheid van het proces ook ter discussie wordt gesteld... dan kan dat natuurlijk ook meer vervolgprocedures opleveren.

[0:05:17] In het verleden zijn er aanpassingen geweest.

[0:05:20] We hebben hier gehoord over de Wasstraat die vervolgens weer werd afgeschaft.

[0:05:24] En nu weer moties worden aangenomen om die weer in te voeren.

[0:05:27] Dus ik ben benieuwd hoe de minister daar in bredere zin nu naar kijkt en naar de toekomst.

[0:05:32] Dan zijn er verschillende werkwijzes.

[0:05:34] Ook dat kan toch tot onduidelijkheid leiden bij degene die het betreft.

[0:05:40] Dus ik hoor graag ook wat er wordt gedaan en waarom er niet voor is gekozen om dat ook in de wetstekst te expliciteren.

[0:05:48] Waar die werkwijzes uit elkaar lopen of waarom ze er naast elkaar bestaan.

[0:05:55] En nogmaals, als je dus verder wil bouwen op die strafbeschikking, dan is het volgens mij belangrijk dat het fundament stevig genoeg is.

[0:06:05] Al een tijdje zegt de voorzitter van het college van procureurs-generaal dat er ruimer gebruik moet worden gemaakt.

[0:06:11] En het kan gaan tot delicten waar een wettelijke omschrijving op staat van maar liefst zes jaar uiteindelijk.

[0:06:17] Dus mijn vraag is ook wat is de huidige stand van het beleid en hoe gaat het nou als dat wordt aangepast, dat beleid, tot die zes jaar?

[0:06:25] Hoe moet dat worden gecommuniceerd?

[0:06:26] Wat zijn nou de regels?

[0:06:27] Waar wordt dat vastgelegd?

[0:06:29] En horen wij daar dan ook van?

[0:06:32] En wat zijn nou de meest recente wijzigingen daarin geweest?

[0:06:35] Dus ik ben daar heel benieuwd naar.

[0:06:36] En bijvoorbeeld, zouden we dat niet ook in een ANWB moeten vastgelegd krijgen... zodat er ook transparantie is en dat de Kamer daar enige betrokkenheid bij heeft?

[0:06:46] Want het voelt nu niet heel erg under control vanuit de Kamerperspectief gezien.

[0:06:53] Dan de CPO-codes.

[0:06:55] Eerder heb ik met de vorige minister van Justitie ook in het Vragenuur daarover gestaan... naar aanleiding van een rapport van de Nationale Ombudsman.

[0:07:02] Bijna 60.000 keer per jaar besluit het Openbaar Ministerie... om een verdachte niet strafrechtelijk te vervolgen.

[0:07:09] Dat heet dan een CPO.

[0:07:10] En daar komen codes bij.

[0:07:12] En sommige daarvan verschijnen nog steeds als aantekening op je strafblad.

[0:07:16] Wat voor sommige ex-verdachten het gevoel geeft... dat ze veroordeeld zijn zonder dat het OM...

[0:07:23] door veroordeeld te zijn door het OM zonder dat ze ooit voor een rechter verschenen zijn.

[0:07:27] En dat kan ook gewoon gevolgen hebben, bijvoorbeeld voor een verklaring omtrent het gedrag... die meer dan een miljoen keer per jaar wordt aangevraagd.

[0:07:35] En dan maakt het nogal uit of het gaat om een CPO vanwege onvoldoende bewijs of vanwege een oud feit.

[0:07:41] En de kritiek was steeds, waar kan je nou terecht met je klachten bij het OM?

[0:07:47] En wat kan je nou doen om die code ook gewijzigd te krijgen?

[0:07:52] En er is geen nieuw rechtsmiddel gekomen in dit wetboek van strafvordering om daar tegenop te komen.

[0:07:57] Dus ik hoor graag waarom daarvoor gekozen is.

[0:08:01] Dan kom ik bij boek 4.

[0:08:06] En sommige wijzigingen daarin kunnen wat ingewikkeld zijn.

[0:08:12] En ik heb daarom ook wat die amendementen ingediend waar we het in het eerste wetgevingsoverleg over gehad hebben.

[0:08:19] Nu nog wat fundamenteler bij stilstaan, ook omdat ze allebei waren ontraden en dat er ook wat meningsverschil leek te zijn of de orde van advocaat het wetboek zoals het er nu ligt goed begrepen had.

[0:08:31] Dus ik hoor ook graag of er overleg is geweest en of dat tot opheldering heeft geleid.

[0:08:37] Het eerste amendement ging over de sanctie bij termijnoverschrijding.

[0:08:42] En eigenlijk zei zowel het kabinet als de regeringscommissaris... dat is eigenlijk ook niet in het belang van de verdachte... want het moet juist zo snel mogelijk.

[0:08:54] En ik heb daar ook nog wat verder over nagedacht.

[0:08:58] En terecht zei de regeringscommissaris... het systeem wordt gewoon helemaal anders met die procesinleiding... ten opzichte van de procedure zoals die thans gaat met de dagvaarding.

[0:09:09] En volgens mij is het ook belangrijk, en het hangt ook samen met de termijn, het gevoel bestaat dat met die procesinleiding er toch gewoon een nieuw ankerpunt wordt gecreëerd.

[0:09:22] En dat het gedrag wat er met name vanuit het Openbaar Ministerie zal komen is, ja, als die procesinleiding er is, dan zullen we alle stukken verstrekken.

[0:09:33] Maar daarvoor, ja, daar is nu ook niks wettelijks over geregeld, alleen de staande praktijk is dat daar gewoon best wel ruimhartig over het algemeen wordt omgegaan met het verstrekken van stukken, zodat daar ook op basis van die stukken kan worden gezegd, nou dan willen wij graag deze getuigen horen, deze getuigen horen.

[0:09:52] En het risico is dat je met die procesinleiding als het ware een nieuwe standaard zet, een nieuwe soort default creëert met ja, dat is het moment dat die informatie gedeeld zal worden.

[0:10:02] Dus de vraag die er ook is, welke druk gaat er nou in het proces voordat die procesinleiding wordt uitgebracht vanuit om te zorgen dat die

[0:10:11] stukken kunnen worden gedeeld.

[0:10:15] En dat geldt dus ook voor de wettelijke termijn, dat is amendement 16, dat de regeringscommissaris zei terecht, er kan altijd uitstel worden gevraagd als die vier weken niet voldoende zijn, maar dat is een noodventiel, want net als met hardheidsclausules in wetgeving, je moet ook naar een soort...

[0:10:33] ...sluiproute is die je in extreme gevallen zou moeten kunnen toepassen.

[0:10:37] Maar dat je ook wil dat de wet zoals die er ligt al goed het regelt.

[0:10:43] En dat je dus ook daar goed moet kijken welke termijnen leggen we dan vast.

[0:10:49] En volgens mij zou het dus goed zijn om dat toch wat te verlengen... ...omdat je anders ook veel verzoeken misschien om uitzondering gaat krijgen...

[0:10:57] Maar nogmaals, ik hoor dus graag wat uitgebreider hoe ook wordt gekeken naar het voor de procesinleiding verstrekken van stukken en welke waarborgen erin zitten dat dat voldoende zal gebeuren.

[0:11:14] Dan, voorzitter, de begrijpelijkheid van de rechtspraak.

[0:11:17] Ik heb in het eerste debat al even aangehaald het interview van Stijn Francken.

[0:11:22] Die zei ja, mensen in de rechtszaal, de verdachten versus de officieren en de rechters, begrijpen die elkaar nog wel.

[0:11:30] En wat betekent dat uiteindelijk ook voor de legitimiteit van het proces?

[0:11:37] De staatssecretaris zei ja, dat vind ik ook een belangrijk begrip.

[0:11:40] Dus ik ben benieuwd ook wat daar nog voor beleidsgevolgen als het ware aangegeven wordt.

[0:11:45] Of dat we het gewoon houden bij ja, we brengen het onder de aandacht bij de rechtspraak.

[0:11:50] En we zien verder wat ermee gebeurt.

[0:11:54] Dan...

[0:11:56] Een van de vernieuwingen is het uitgangspunt... dat rechtelijke beslissingen moeten worden gemotiveerd... voor zover dat voor de begrijpelijkheid daarvan noodzakelijk is.

[0:12:05] Artikel 4.3.22, lid 1.

[0:12:09] En de Raad van State zegt daar ook over...

[0:12:14] Denk daar nog eens over na en pas zo nodig het voorstel aan.

[0:12:18] Want het risico is toch dat dat leidt op minder motivering.

[0:12:23] En het kabinet zegt in het nader rapport... we hebben de toelichting aangevuld.

[0:12:28] Dus oftewel, we hebben de wetstekst niet aangepast...

[0:12:31] En ik heb een amendement ingediend om dat toch wel te doen, omdat ik denk dat het belangrijk is om die motivering ook expliciet erin op te nemen.

[0:12:39] En ik zeg dat ook omdat er een aantal initiatieven lopen om strafmodaliteiten toe te voegen, waarbij het extra belangrijk wordt om ook in het licht van de verschillende strafdoelen te expliciteren en te motiveren waarom voor een bepaalde straf wordt gekozen.

[0:12:54] Dat is natuurlijk altijd al zo.

[0:12:56] Maar mijn gevoel is dat in het licht van alle initiatieven die daarop lopen... en alle klachten die er ook zijn over te volle gevangenissen... dat daar nog extra aandacht voor komt.

[0:13:08] Dus ik ben ook heel benieuwd wat... En ik ben ook hier bereid, net als bij die vorige amendement... om te kijken naar de bewoordingen, et cetera.

[0:13:16] Maar ik hoop dat we kunnen kijken, zonder het werk van rechters onmogelijk te maken... en de werklast significant te vergroten... dat we hier wel kunnen zorgen dat we...

[0:13:25] die strafdoelen met name, maar breder ook, de motivering wat extra waarborg kunnen geven in deze wet.

[0:13:38] Zodat er ook, en dat zou ook weer de efficiëntie kunnen vergroten, ook wat minder hoger beroep komen, et cetera.

[0:13:45] En dan had ik uit het vorige debat nog wat openstaande vragen over voorlopige hechtenis.

[0:13:49] En ik hoop dat die kunnen worden beantwoord in dit debat.

[0:13:55] Dank u wel.

[0:13:56] Dan gaan we luisteren naar de heer Elian van de VVD.

[0:14:01] Dat gaat meevallen, voorzitter.

[0:14:02] Want het zaterpunt voor mij zit vanmiddag bij boek 6, waar ik meerdere amendementen...

[0:14:08] ...heb ingediend.

[0:14:11] En ik heb eigenlijk voor boek 3 en 4 geen aanvullende vragen.

[0:14:15] De vragen die ik had in de schriftelijke ronde... ...heb ik een aantal opgekregen van de regering.

[0:14:23] Dat is voor ons voor dit moment voldoende.

[0:14:25] Ik heb natuurlijk... Even kijken.

[0:14:26] Ik luister aandachtig naar de...

[0:14:29] Na het kabinet zijn de amendementen al geapprecieerd, maar ik ben nog steeds benieuwd naar de nadere gedachtenwisseling.

[0:14:38] Ik zie een nieuw amendement van u zelf, voorzitter, en collega Mutleur ook vanmiddag.

[0:14:47] Dus dan ben ik er in het licht van.

[0:14:49] We hoeven de tijd niet onnodig vol te praten als je geen nuttige dingen te zeggen hebt.

[0:14:53] Dan laat ik het hierbij.

[0:14:55] Ik begon uw bijdrage met het gaat meevallen.

[0:14:57] Maar u kunt ook zeggen het gaat tegenvallen, want we luisteren daar altijd graag naar.

[0:15:01] Nee, dat is gekheid.

[0:15:03] Overigens, één amendement van de heer Sneller, volgens mij nog niet geapprecieerd, zeg ik even aan de administratie.

[0:15:08] Dat is nummer 18.

[0:15:08] Dus daar gaan we het in ieder geval over hebben.

[0:15:11] En goed dat u dit zo zegt.

[0:15:12] Dank u wel.

[0:15:13] Dan gaan we naar mevrouw Moetelweb, namens GroenLinks PvdA.

[0:15:17] Dank voorzitter.

[0:15:18] Ik heb ook een aantal punten die ik vandaag wil gaan benoemen.

[0:15:22] Omdat boek 3 en 4 ook wel onderwerpen bevat die best belangrijk zijn.

[0:15:30] En over het algemeen ben ik het eens met wat er in deze boeken staat.

[0:15:35] En toch blijft er een aantal punten die ik in navolging van collega Van Nispen ook wil aanstippen.

[0:15:41] En ik wil daarbij beginnen met artikel 12 en de artikel 12 procedure.

[0:15:45] Want die nieuwe procedure wijkt in zoverre van de oude af... dat niet alleen geklaagd kan worden tegen het niet vervolgen... maar ook tegen het niet opsporen.

[0:15:55] En dat laatste wordt door het gerechtshof nu eigenlijk al wel toegelaten... onder de werking van artikel 12.

[0:16:00] Maar dat neemt wat mij betreft niet weg.

[0:16:03] Dat het goed is dat het nu ook duidelijk in die wet komt.

[0:16:06] Want het is denk ik met name voor die slachtoffers... misschien wel nog meer dan in geval van niet vervolgen...

[0:16:13] belangrijk, want het kan vragen oproepen als er niet eens opgespoord wordt.

[0:16:18] Voor de rechtsgeschiedenis wil ik wel graag wat vragen hierover stellen, want mij is niet helemaal duidelijk wat het Hof precies mag toetsen.

[0:16:26] Als er besloten is om niet op te sporen of te vervolgen.

[0:16:30] Want in de memorie van toelichting staat dat het hof net zoals nu het geval is een toetsing in volle omvang mag doen.

[0:16:40] En dat wil zeggen dat het gerechtshof de beslissing neemt die naar zijn oordeel door het OM had moeten worden genomen.

[0:16:45] Maar dan gaat het in de memorie van toelichting over de marginale toetsing.

[0:16:48] En de vraag waar het gerechtshof zich dan over moet buigen is of de officier van justitie in redelijkheid tot de genomen beslissing om niet te vervolgen is gekomen.

[0:17:01] En er wordt gewezen op de keuzes die het OM moet maken, ook gerelateerd.

[0:17:06] aan politieke keuzes soms, die vanwege prioriteiten in de opsporing worden gemaakt.

[0:17:12] En daar zou in mijn beleving de rechter zich echt buiten moeten houden.

[0:17:16] Bovendien lijkt het erop dat de regering vindt dat alleen bij een minderheid van ernstige zaken... volledige toetsing nodig is.

[0:17:22] Bijvoorbeeld bij burenruzies, vechtscheidingen, mishandelingen over en weer, oplichting van...

[0:17:27] Goed gelovigen zou marginale toetsing volstaan.

[0:17:32] Ik wil dat bij de bewindspersoon, ik weet even niet wie daarover gaat... de staatssecretaris toch even ingaat... op deze marginale dan wel die volle toetsing.

[0:17:43] En ik heb de vraag of hij vindt dat het gerechtshof... in veel gevallen meer dan alleen marginaal toetst... maar blijft het dan uiteindelijk wel aan het hof... om die omvang van die toets zelf te bepalen...

[0:17:56] Je moet gewoon ervoor waken dat ze in die politieke slagvelden terechtkomen.

[0:18:02] Dan een probleem waarbij de toepassing van nu nog artikel 12 al tegenaan wordt gelopen.

[0:18:07] Het duurt namelijk te lang voordat klagers een uitspraak krijgen.

[0:18:11] Er gaan nu voor het eerst wettelijke termijnen voor deze beklagprocedure gelden.

[0:18:15] En dat is denk ik goed nieuws.

[0:18:16] Maar wat is nou de stok achter de deur om ervoor te zorgen dat die termijnen gaan werken?

[0:18:21] Er is al sprake van een schadevoering als de berechting niet binnen een redelijke termijn plaatsvindt.

[0:18:27] Maar er wordt gesteld dat een klacht tegen het niet vervolgen of opsporen geen onderdeel is van de berechting.

[0:18:33] En ergens kan ik me daar iets bij voorstellen, omdat men dus ook verwijst naar artikel 6 van het EVRM.

[0:18:40] Formeel klopt dat namelijk ook, maar is dat niet een hele formalistische benadering hiervan?

[0:18:46] Want als er geen schadevergoeding mogelijk is, hoe wordt dan de tijdige afdoening van zo'n klacht dan wel afgedwongen?

[0:18:54] Dus ik wil daar wel wat duidelijkheid over voordat ik eventueel daar zelf wat voorstellen voor indien.

[0:19:00] Dan de buitengerechtelijke afdoening van strafzaken.

[0:19:03] Per jaar worden honderdduizenden vervolgingsbeslissingen genomen door de officieren van justitie, maar ook door de politiemensen en de BOA's.

[0:19:10] En het OM heeft al aangekondigd een pas op de plaats te willen maken als het gaat om het vervolgen van kleine criminaliteit.

[0:19:17] Dus dan gaat sowieso de ZSM en die strafbeschikking veel meer aan belang winnen.

[0:19:23] En dan zijn er daarnaast nog die politiestrafbeschikkingen, met name die bon op de straat, die wordt uitgedeeld.

[0:19:30] Dus veel soorten afdoeningsmogelijkheden met verschillende werkwijzen.

[0:19:35] Veel burgers zullen in eerste instantie geneigd zijn om te proberen zelf te beoordelen wat zij doen als zij een strafbeschikking hebben gekregen.

[0:19:42] En rechtsbijstand is niet altijd een vanzelfsprekendheid.

[0:19:46] En het betalen van zo'n beschikking kan zomaar betekenen dat je per ongeluk afziet van het recht op verzet.

[0:19:53] En zelfs een strafblad opleveren waarmee je een vocht door de neus kunt zien worden geboord.

[0:20:00] En dat maakt voor mij wel van groot belang dat de procedures en de regels rondom die buitengerechtelijke afdoening voor iedereen helder zijn.

[0:20:10] Als iemand nu het nieuwe wetboek van strafvordering zou gaan bestuderen, zal het hem of haar niet snel duidelijk zijn hoe die afdoening van strafzaken werkt.

[0:20:18] En welke rechten hij of zij hebben, heeft en wat de mogelijkheden zijn om in verzet te komen.

[0:20:24] Waarom is dan mijn vraag, komt er niet...

[0:20:27] één plaats waarin helder en overzichtelijk duidelijk wordt gemaakt... hoe die procedures rondom het aankondigen en uitvaardigen van die strafbeschikkingen... onderscheiden en beschreven kunnen worden.

[0:20:39] Ook ik voel heel veel voor een ANVB... waar dat uitgebreid uitgewerkt wordt... zonder dat het natuurlijk in beton te worden gegoten.

[0:20:50] En ik wil daar ook, volgens mij in navolging van collega...

[0:20:53] sneller antwoord op.

[0:20:56] Dan boek vier.

[0:20:57] De beweging naar voren waarmee moet worden gezorgd... dat een zaak als het ware panklaar op de zitting komt.

[0:21:03] Daarbij lijkt verondersteld te worden dat door in het vooronderzoek... en tussenfase na de procesinleiding, dus nog voor het onderzoek ter terechtzetting... het merendeel van de onderzoekshandelingen gedaan is.

[0:21:14] En dat daarmee dat onderzoek ter terechtzetting als het ware ontlast wordt.

[0:21:20] Maar de zittingsrechter kan in de nieuwe wet wel gemakkelijker getuigen en deskundigen ter terechtzitting oproepen en horen.

[0:21:27] En dat is goed.

[0:21:29] De rechter moet immer zorgen voor de volledigheid van het onderzoek en waarheidsvinding en de compleetheid van het onderzoek garanderen.

[0:21:36] En daarbij op zoek gaan naar informatie die de ten laste legging zou kunnen ontkrachten.

[0:21:41] Dus om die tunnelvisie te voorkomen, niet te veel meegaan in de visie van de officier van justitie.

[0:21:47] Mijn vraag is eigenlijk, als je hier verder over nadenkt...

[0:21:54] Wordt die beweging dan in de praktijk daadwerkelijk gemaakt?

[0:21:58] En wie zegt dat straks die zittingsrechter niet op dezelfde wijze blijft werken dan nu het geval is?

[0:22:05] En daar dus geen sprake is van het ontlasten van het onderzoek ter terechtzitting.

[0:22:09] Wellicht kan misschien de regeringscommissaris daar een reflectie op geven.

[0:22:13] Het is meer een gedachte wat bij ons speelt.

[0:22:16] Een soort van een kleine zorg.

[0:22:17] Maar de praktijk zal het uitwijzen.

[0:22:20] Dan, voorzitter, mijn laatste onderwerp.

[0:22:22] Dat is de audiovisuele opnames in diverse stadia van het strafproces.

[0:22:29] Nieuw is dat er ook van het onderzoek ter terechtzitting geluids- en beeldopnames kunnen worden gemaakt.

[0:22:35] Dan hoeft slechts een verkort proces verbaald te worden opgemaakt.

[0:22:38] En uit de evaluatie van de innovatiewet blijkt dat het maken van opnames ter zitting... en het uitwerken daarvan geen voordelen, maar eerder nadelen biedt.

[0:22:50] Dat is gek, dat hadden we niet verwacht.

[0:22:52] De onderzoekers, de rechters en het OM vroegen eigenlijk om daarmee te stoppen.

[0:22:56] Dat is inmiddels gebeurd.

[0:22:57] En ook de pilots met audiovisuele opnames in andere stadien van het strafproces... die laten nog weinig verbeteringen voor het strafproces zien.

[0:23:05] Wij zullen de gevolgen van de evaluatie...

[0:23:08] van het wetboek in een tweede aanvullingswet terugzien.

[0:23:13] Maar laat ik wel voorzichtig zeggen... er duidt nu weinig op de audiovisuele registratie... dat die gaat bijdragen aan een toekomstbestendige of effectievere strafvordering.

[0:23:23] In ieder geval niet die opnames van het onderzoek ter terechtzitting.

[0:23:28] En mijn concrete vraag is welke verwachtingen waren of zijn er eigenlijk...

[0:23:32] ten aanzien van deze audiovisuele registratie.

[0:23:35] En wat zou het op een lager pitje zetten van deze registraties gaan betekenen... voor de beoogde werklastverlaging... en daarmee de verbetering van de prestaties van de strafrechtketen?

[0:23:48] Het opnemen van mensen kan natuurlijk ook een inbreuk betekenen op hun privacy.

[0:23:54] En als er al wordt doorgegaan met het maken en opslaan en beschikbaar stellen van opnames van beeldgeluid, dan moet in mijn beleving ook duidelijk worden gemaakt onder welke voorwaarden dat gebeurt.

[0:24:06] En mijn vraag is, zijn de pilots nu al AVG-proof en wordt er aan het privacy-aspect expliciet aandacht gegeven in de Tweede Aanvullingswet?

[0:24:16] Voorzitter, dat was mijn bijdrage.

[0:24:19] Dank u wel, mevrouw Moedler.

[0:24:20] Dan gaan we naar de heer Koops van NSC.

[0:24:23] Dank u, meneer de voorzitter.

[0:24:26] Ook ik heb niet zoveel op boek 3 en 4.

[0:24:30] Ook voor mij ligt het accent op de middag en met name dan op boek 5.

[0:24:33] Dus ik beperk mij tot een aantal opmerkingen over boek 3 en 4.

[0:24:38] Maar veel is het niet.

[0:24:42] Inmiddels zult u van mij ook wel verwachten dat ik enigszins spreek vanuit ervaringen uit de praktijk, want dat is nou eenmaal het perspectief van waaruit ik kom.

[0:24:50] Dan gaat het mij in de allereerste plaats om de, wat dan nu even voorlopig heet, de voorlopige strafbeschikking.

[0:24:57] Strafbeschikkingen zijn een soort van omstreden, maar onmisbaar onderwerp in de strafrechtspleging vanaf het begin.

[0:25:04] Vanaf het eerste voorstel waarmee de strafbeschikking werd ingevoerd.

[0:25:09] En dat is omdat het ergens halverwege een soort van rechtelijk oordeel ligt.

[0:25:13] En juist niet een rechtelijk oordeel, maar het levert wel justitiële en strafwoordelijke gegevens op.

[0:25:19] Nou, een van de dingen waar in de praktijk vaak tegen aangelopen wordt... is de onmogelijkheid om een gedeelte van een straf, een sanctie... die bij strafbeschikking wordt opgelegd, voorwaardelijk op te leggen.

[0:25:30] En dat probleem is al eerder aan de orde geweest in het wetgevingstraject hier.

[0:25:34] Maar ik hecht eraan om het te benoemen...

[0:25:37] Het is heel simpel.

[0:25:38] Als je een bagatelledelict neemt.

[0:25:41] Twee buurmannen krijgen ruzie op straat en de een slaat de ander een blauw oog.

[0:25:46] Mediation mislukt vervolgens, maar ze zijn wel buren en we moeten gewoon wel door.

[0:25:51] Dat is een situatie waarin een strafbeschikking wordt opgelegd.

[0:25:56] Nou is de essentie natuurlijk dat je in zo'n geval niet zozeer de man die een blauw oog sloeg heel zwaar wil straffen.

[0:26:01] Je wilt zorgen dat hij het nooit weer doet, want ze wonen naast elkaar.

[0:26:04] En dat is dus bij uitstek een geval waarin je kan zeggen... ik wil graag dat een werkstraf wordt opgelegd van 30 uur, maar voorwaardelijk.

[0:26:12] En dat is op dit moment niet mogelijk.

[0:26:15] Ik beschouw dat als een leemte in de huidige regeling.

[0:26:18] En de vraag dringt zich op of wij met z'n allen moeten wachten tot 2029... voordat daar verandering in komt.

[0:26:25] Want volgens mij is het zo klaar als een klontje... dat een voorwaardelijke straf bij strafbeschikking... hartstikke nuttig is nu meteen in de praktijk.

[0:26:33] En de vraag is dus of het invoeren van een voorwaardelijke strafbeschikking...

[0:26:39] ...kan worden opgeschoven naar voren in de tijd.

[0:26:41] Dat we dus niet vijf jaar hoeven te wachten.

[0:26:43] Want ik denk dat er onmiddellijk een helzaam effect uitgaat van een voorwaardelijke strafbeschikking.

[0:26:51] Een tweede onderwerpje over boek 3 betreft iets wat ook door collega Mutluur zojuist al aan de orde is gesteld... ...en collega Sneller, dat betreft een vorm van rechtsbescherming bij het seponeren van een zaak...

[0:27:07] Het is nu eenmaal zo dat als iemand eerst ergens van wordt beschuldigd... of ergens van wordt verdacht... en daarna verdwijnt die verdenking, dat verwijt, rimpeloos onder de oppervlakte... dat laat gevoelens van frustratie achter.

[0:27:22] En heel sterk ook.

[0:27:24] En het is ons bekend dat er op dit moment onderzoek wordt gedaan... naar de naleving van de regels voor het seponeren van een zaak... door het Openbaar Ministerie.

[0:27:32] Maar de essentie is...

[0:27:34] Ik kan niet de vinger leggen op hoe nu op dit moment... in dit wetsvoorstel omgegaan wordt met een voorwaardig CPO of met een CPO... nadat een verdenking is geformuleerd.

[0:27:48] Is het mogelijk om daarin op te komen... uiteindelijk buiten het kader van een klacht tegen het Openbaar Ministerie in?

[0:27:55] Want het is vervelend als het meteen de vorm krijgt van een klacht... dat een officier van justitie iets niet goed gedaan heeft... omdat hij overging tot CPO.

[0:28:01] Dus de vraag is...

[0:28:04] Hoe krijgt dat nu concreet vorm?

[0:28:07] Hoe krijgt dus het opkomen tegen een CEPO concreet vorm?

[0:28:10] En we hebben afgelopen jaar ook weer een geval gezien... waarin vrij publiekelijk men ontevreden is... over het geval waarin men overgegaan is tot CEPO... en toch wil weten, vastgesteld wil zien... dat iemand daadwerkelijk onschuldig is.

[0:28:23] Ja, dat is een situatie waarmee we leven.

[0:28:26] Het levert gewoon frustraties op als je niet weet... waarom men nou uiteindelijk overgegaan is tot CEPO.

[0:28:30] Dus de vraag is of daarop wordt ingegaan.

[0:28:32] En als het zo loopt, dat in het voortraject, waar ik geen onderdeel van heb uitgemaakt, die vraag al is beantwoord, dan verontschuldig ik mij.

[0:28:40] Maar ik kon het gewoon niet terugvinden in de eerdere notas in aanleiding van het verslag en dergelijke.

[0:28:44] Dus vandaar dat die vraag nog steeds op tafel ligt.

[0:28:46] Hoe om te gaan met rechtsbescherming op het moment dat een zaak voorwaardelijk of onvoorwaardelijk wordt geseponeerd?

[0:28:53] En daarmee kom ik dan aan boek 4, over de berechting.

[0:28:57] Nou, we hebben het op de eerste dag van dit wetgevingsoverleg al gehad... over de termijn waarbinnen onderzoekswensen moeten worden opgegeven... nadat de procesinleiding tot stand is gekomen.

[0:29:11] Daar is een amendement over ingestuurd.

[0:29:12] Ik wou maar herhalen dat ik dat van harte, ganse harte ondersteun.

[0:29:17] Dat is gewoon zo.

[0:29:21] En daarmee kom ik aan iets, ja, ik kan niet anders dan daar, hoe moet ik het zeggen, iets bij voelen.

[0:29:32] Ik wijs u op artikel 4.3.22 en 4.3.23.

[0:29:38] Dat gaat dus over de inhoud van het eindvolles, de inhoud van de uitspraak door de rechter.

[0:29:45] Elke keer opnieuw is het voor de verdachte en voor de raadsman zo.

[0:29:49] Vol verwachting klopt mijn hart.

[0:29:50] Wat staat erin?

[0:29:52] Hoe gaan ze om met de naar voren gebrachte verweren?

[0:29:55] En met name de verweren.

[0:29:57] Daar kan iedereen zich van alles bij voorstellen.

[0:30:01] En dan valt mijn oog nadrukkelijk op... Dat moet ik even goed zeggen hier.

[0:30:09] De omgang met uitdrukkelijk onderbouwde standpunten.

[0:30:12] Het is mij bekend dat de regeringscompensaris bijna hoofdpersoonlijk heeft ingevoerd hoe om te gaan met uitdrukkelijk onderbouwde standpunten van de verdediging en welke eisen je daaraan kan gaan stellen.

[0:30:21] En trouwhartig heb ik sinds 2006 mij geprobeerd daaraan te houden met het formuleren van een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt.

[0:30:29] En niets is zo frustrerend als het innemen van een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt, dus een gemotiveerd verweer, dat niet besproken wordt door de rechter.

[0:30:39] En ik zie dat hier in artikel 4.3.22 en 23... nadrukkelijk de mogelijkheid wordt opengehouden... dat pas bij de aanvulling op een vonnis... alsnog ingegaan wordt op zo'n uitdrukkelijk onderbouwd standpunt.

[0:30:56] En ik zeg het maar gewoon, dat staat mij vooralsnog enigszins tegen de borst.

[0:31:00] En de vraag is dan ook of de regering een toelichting kan geven... het kabinet, op waarom dat nou absoluut noodzakelijk is.

[0:31:08] Als...

[0:31:10] Als een advocaat namens zijn cliënt op de zitting aankomt met een serieus verweer... waarom zouden we een achterdeurtje openhouden voor de rechter... dat hij er niet onmiddellijk op hoeft te reageren... en alleen maar onder bepaalde omstandigheden later bij de aanvulling van een vonnis... op het moment dat de partijen besluiten in hoog beroep te gaan?

[0:31:28] Dus waarom bestaat niet gewoon de algemene verplichting... in te gaan op uitdrukkelijk onderbouwde standpunten?

[0:31:34] Het is al moeilijk om zo'n standpunt in te nemen.

[0:31:36] Ik zou zeggen, het minste is dat de rechter daar dan vervolgens... ook echt expliciet op reageert en meteen bij eindvormers.

[0:31:42] Dus dat is mijn vraag over dat onderwerpje.

[0:31:46] En dan kijk ik of ik hier nog iets anders over het hoofd heb gezien.

[0:31:50] Maar voor u daartoe overgaat, eerst een interruptie van mevrouw Moedler.

[0:31:54] Meer een vraag.

[0:31:55] Het werd me even niet heel erg duidelijk wat het standpunt is van collega Koops als het gaat om de rechtsbescherming in geval van voorwaardelijke strafbeschikkingen.

[0:32:08] Of u daar nog even zijn licht over zou willen laten schijnen.

[0:32:13] De heer Koops.

[0:32:16] Bij de voorwaardelijke strafbeschikking is nog steeds verzet mogelijk.

[0:32:18] En wat mij betreft ligt het zo dat met die verzetsmogelijkheid... voldoende rechtsbescherming wordt geboden.

[0:32:24] En ik heb heel goed gehoord wat de lid Mutlu zojuist naar voren bracht... over het hele fenomeen strafbeschikking.

[0:32:31] Maar ik heb zelf het idee, vergeef me dat ik dit zo zeg... dat dat in de praktijk heel erg afhangt van de persoon die de strafbeschikking oplegt.

[0:32:39] Die moet gewoon zorgvuldig zijn werk doen.

[0:32:42] Maar met de verzetsmogelijkheid lijkt het mij... is er een voldoende waarborg ingebouwd voor de betrokken verdachte.

[0:32:48] Hij kan gewoon in verzet gaan.

[0:32:50] Heeft hij niet echt zin in.

[0:32:51] Dus daar ligt voor mij de hele nadruk op.

[0:32:54] En ik zie al dat dit het lid Mutluur niet overtuigt...

[0:32:58] Maar dat is waarom ik er zelf niet op ingegaan was toen u het net naar voren bracht.

[0:33:01] Mevrouw Moedelo.

[0:33:02] Ik heb daar de nodige vragen ook gesteld.

[0:33:05] Wellicht dat we daar op de tweede termijn nog terugkomen.

[0:33:07] Ik was even benieuwd vanwege de praktijk.

[0:33:11] Dan kan de heer Koops vervolgen.

[0:33:14] Een laatste opmerking over boek 4 betreft de ZSM-werkwijze.

[0:33:19] Dus de kleine korte zaakjes waarbij er onmiddellijk een beslissing wordt genomen door de magistraat tot een wijze van afdoening.

[0:33:29] Daarbij dringt zich de vraag op hoe de een-een-advocaat in de sumiere beslisvorming waar we het over hebben toch een rol kan spelen.

[0:33:38] En of dat niet in dit wetboek had moeten worden geregeld.

[0:33:40] Want dat zie ik niet zo voor mij nu op dit moment.

[0:33:43] En ik zit heel concreet te denken aan de zaak waarin iemand wordt gearresteerd.

[0:33:49] Een bekentenis aflegt over het bagatelledelict dat hij heeft gedaan.

[0:33:53] En dat aan het eind van de dag wordt besloten.

[0:33:55] Meneer die gaat naar huis met een dagvaarding.

[0:33:57] Of meneer die gaat naar huis met een CPO.

[0:34:01] En dat die beslissing amper of alleen maar informeel kan worden beïnvloed door een advocaat.

[0:34:07] Het is knap lastig om de mensen gewoon te pakken te krijgen.

[0:34:10] En de vraag is dus, is het het kabinet bij mij eens dat hier een rol voor een raadsman is weggelegd?

[0:34:17] En zo ja, wat zou die rol dan moeten zijn?

[0:34:20] En hoe komt het dat die niet is ingebed in het nu voorliggende wetsvoorstel?

[0:34:24] Dat is de vraag.

[0:34:25] En daarmee kom ik aan het eind van boek drie en vier.

[0:34:29] Ik dank u wel.

[0:34:30] Dan ga ik de heer Valize vragen om tijdelijk het voorzitterschap over te nemen, zodat ik mijn bijdrage kan leveren en hij de orde kan bewaken.

[0:34:38] Hartelijk dank, heer Van Nispen.

[0:34:39] Dan aanvaard ik het voorzitterschap en dan geef ik graag de heer Van Nispen het woord namens de SP.

[0:34:45] Dank u wel.

[0:34:47] Boek 3, de beslissingen over vervolging.

[0:34:49] Daarin is niet alleen de strafbeschikking geregeld, maar ook het achterwege laten van vervolging of de mogelijkheid van beklag over het niet opsporen of niet vervolgen van strafbare feiten.

[0:34:58] En wat ik toch even niet onbenoemd wilde laten, ook al hebben collega's dat ook al gezegd, dat het beroemde artikel 12...

[0:35:03] Ja, dat bestaat dan straks niet meer.

[0:35:04] Dan moeten we het doen met artikel 3.5.1 en verder.

[0:35:08] Dat wordt wel even wennen voor een ieder in de praktijk.

[0:35:11] Over de strafbeschikking heb ik wat meer inhoudelijke vragen.

[0:35:14] Die sluiten wel aan op wat collega's er ook al over hebben gezegd.

[0:35:17] Want de strafbeschikking voldoet niet aan het traditionele plaatje van opsporing, vervolging en berechting en de scheiding der machten.

[0:35:24] Eigenlijk hoort een straf wat mij betreft opgelegd te worden door de rechter.

[0:35:28] Misschien tenzij mensen actief schuld bekennen en akkoord gaan met de door het OM voorgestelde straf.

[0:35:33] Maar een straf hoort eigenlijk niet door het bestuur opgelegd te worden.

[0:35:35] Het bestuurstrafrecht is al aardig uitgebreid.

[0:35:38] En eigenlijk ook niet door het OM wat ons betreft.

[0:35:40] Dat na vervolging de zaak voor de rechter hoort te brengen.

[0:35:44] Maar dat is in veel gevallen natuurlijk al lang niet meer zo.

[0:35:46] De OM-strafbeschikking heeft een behoorlijke vlucht genomen.

[0:35:49] En mijn vraag blijft toch een beetje, en die wil ik toch vandaag gesteld hebben...

[0:35:53] Is dat nou uit nood geboren, omdat er te weinig capaciteit is?

[0:35:57] Of zijn er ook echt goede inhoudelijke redenen om de politie of het OM zelf zaken af te laten doen?

[0:36:02] En welke uitbreidingen beogen de bewindspersonen nu met dit wetboek?

[0:36:06] En of welke visie hebben zij nu op dit vraagstuk?

[0:36:10] Er is door wetenschappers op gewezen dat de wetgever er wel voor kiest om heel precies uit te schrijven welke procedure geldt voor de rechter en de weg daarnaartoe.

[0:36:17] Maar als het gaat om de procedure voorafgaand aan de strafbeschikking, dan is dat toch minder precies uitgeschreven.

[0:36:23] Net niet helemaal vormvrij, maar het lijkt er wel een beetje op.

[0:36:26] En waarom is dat nou?

[0:36:27] Waarom is daarvoor gekozen?

[0:36:28] Sluit dit nou aan bij de ambitie om een wetboek te maken dat de procedure inzichtelijk maakt?

[0:36:33] Wat kunnen we nu nog precies op dit gebied verwachten in het aanvullende spoor?

[0:36:38] De wet die hierna nog volgt.

[0:36:41] Want er waren inderdaad best wel wat tekortkomingen aan de strafbeschikkingen.

[0:36:43] De heer Sneller wees daar ook al op.

[0:36:45] Bijvoorbeeld de kwaliteit van de dossiervorming en de onderbouwing van de schuldvaststelling.

[0:36:49] En strafbeschikkingen kunnen zeker ingrijpende gevolgen hebben.

[0:36:52] Zoals bijvoorbeeld het strafblad in de Volksmond.

[0:36:56] Terwijl dat voor mensen dan vaak niet helemaal duidelijk is dat dat zo is.

[0:36:59] En de vraag is volgens mij of en in welke mate het wetboek van strafvordering of een daarop toegesneden ANVB een duidelijke procesbeschrijving zou moeten bevatten van de verschillende wijzen waarop strafbeschikkingen in de praktijk zullen worden uitgevaardigd.

[0:37:12] Zouden die procedures rondom het aankondigen en het uitvaardigen van strafbeschikkingen niet duidelijker onderscheiden en beschreven moeten worden?

[0:37:19] En dat kan ook helpen om de rechtsbescherming te bevorderen die nu gebrekkig is.

[0:37:23] Want mensen die de beleving hebben dat zij in een voor hun begrijpelijke en inzichtelijke procedure de kans hebben gehad serieus te worden gehoord, zullen een terechte straf makkelijker accepteren en dus geen aanspraak maken op verdere procedures.

[0:37:37] Ook daarvoor is een inzichtelijke regeling van belang.

[0:37:40] ...waarin bijvoorbeeld ook geregeld is wanneer de verdachte kan beschikken over alle stukken... ...zoals de uitwerking van het verslag van de hoorzitting of de opnames die zijn gemaakt.

[0:37:49] Zouden we dit niet allemaal kunnen of moeten regelen in een ANVB, al dan niet via de aanvullingswet?

[0:37:53] Graag een uitgebreide reactie hierop.

[0:37:55] En ik heb op dit punt ook een motie klaar liggen, mocht dat nodig zijn.

[0:37:59] Maar ik hoorde diverse collega's er ook over, dus we gaan kijken hoe dat gaat.

[0:38:03] En dan heeft u een interruptie van de heer Koops, een nieuw sociaal contract.

[0:38:07] Meneer de voorzitter, misschien maak ik hier misbruik van het instrument van een interruptie.

[0:38:12] Maar ik hoorde de heer Van Nispen beginnen over artikel 12 en de opvolger ervan.

[0:38:17] Al zei hij daar niet zo heel veel over, maar ik had er nul over gezegd en ik wou er wel iets over zeggen.

[0:38:21] En ik hoop dat dat op deze manier alsnog even mag.

[0:38:25] Is dat misbruik?

[0:38:25] Ik zou het in een vraag gieten.

[0:38:28] Oké, ik had een vraag.

[0:38:29] Meneer Van Nispen, meneer de voorzitter.

[0:38:31] Mijn vraag aan het kabinet en de heer Van Nispen...

[0:38:36] Het betreft artikel 3.5.1 en dus de rol van het gerechtshof bij het toetsen van de beslissingen van het Openbaar Ministerie ook over opsporing.

[0:38:46] En daarbij heb ik de volgende vraag.

[0:38:49] Onlangs heeft de Kamer een wetsvoorstel aangenomen en dat ziet op een strafverzwarende omstandigheid, namelijk een oogmerk van discriminatie bij het plegen van een communedelict.

[0:38:59] Dus als je een steen gooit door de ruit van een islamitische slager of een Joodse bakker bijvoorbeeld, dat je dan een zwaardere straf krijgt.

[0:39:10] Het discriminerend oogmerk is dus een bestanddeel dat wordt toegevoegd aan een communedelict.

[0:39:18] Mijn vraag is dit.

[0:39:20] Op het moment dat het slachtoffer van een dergelijk delict... constateert dat wel voor het commune delict wordt vervolgd... maar niet voor het oogmerk van discriminatie... dus dat bestand wil niet, kan hij daar dan over klagen?

[0:39:35] Zowel in het kader van opsporing als in het kader van vervolging.

[0:39:39] En de reden om dit zo specifiek te vragen aan de heer Van Ispen...

[0:39:50] Om dat zo specifiek te vragen, is dat ik mij goed kan voorstellen dat een dergelijk oogmerk veel werk oplevert om erachter te komen of dat daadwerkelijk ook is gebeurd.

[0:39:58] Of dat per ongeluk die steen door die ruit ging zonder dat oogmerk.

[0:40:03] Dat is mijn interruptie dan maar.

[0:40:06] Dank voor de heldere interruptie en ook voor de toelichting, want het vergt natuurlijk wel de enige context.

[0:40:13] De heer Van Nispen.

[0:40:14] Ja, dank voorzitter.

[0:40:15] Wat een zeer interessante vraag.

[0:40:16] Ik zal daar uitgebreid en doorvoort antwoord op geven.

[0:40:18] Nee, dat is gekheid.

[0:40:20] Ik begrijp heel goed dat de heer Koops, na aanleiding van wat ik erover zei, deze relevante vraag, en de heer Snelle merkte terecht op, na de wet Timmermans-Bikker.

[0:40:29] Ik kan me niet meer helemaal herinneren of deze vraag daar ook expliciet aan de orde is gekomen, maar laten we gewoon kijken naar wat daarop het antwoord zal zijn van de regering.

[0:40:36] Dus helemaal prima dat de heer Koops dit relevante punt hier maakt.

[0:40:41] Dan vervolg ik.

[0:40:43] Ik had nog één vraag over die strafbeschikking.

[0:40:45] Die is eigenlijk ook alweer gesteld.

[0:40:46] Want hoe wordt er nou aan de gerechtvaardigde belangen van slachtoffers tegemoetgekomen als er gekozen is voor een strafbeschikking?

[0:40:52] Is dat nou min of meer gelijkgesteld aan de rechten van de slachtoffer, alsof er berecht wordt door een rechter?

[0:40:57] Dat zou volgens mij wel zo moeten zijn, maar dat is volgens mij toch niet het geval.

[0:41:01] Want een slachtoffer is er niet minder slachtoffer om.

[0:41:03] Of er nou gekozen wordt voor een strafbeschikking of voor berechting door een rechter.

[0:41:08] En een slachtoffer heeft ook geen invloed op die keuze.

[0:41:10] Dus graag een reactie vanuit de regering, denk de staatssecretaris, over de belangen van het slachtoffer bij die strafbeschikking.

[0:41:19] Dat waren mijn opmerkingen over boek 3 en dan kom ik nu op boek 4, berechting.

[0:41:23] De bedoeling van de beoogde beweging naar voren is dat het opsporingsonderzoek is afgerond en er meer voorafgaand aan de zitting is gedaan.

[0:41:30] En ook hier kan wel een beetje gesproken worden van het einde van het tijdperk.

[0:41:33] Ik zeg het gewoon nog een keer.

[0:41:34] Want nu wordt het beroemde beslissingsmodel van 348 en 350 wetboek van strafvordering vervangen door 4.3.1 en 4.3.3.

[0:41:40] Ook dat is even wennen.

[0:41:45] Vrij fundamenteel is verder natuurlijk dat in het nieuwe wetboek de rechterlijke overtuiging als bewijscriterium voor veroordeling wordt vervangen door het criterium van buitenredelijke twijfel.

[0:41:54] Het bewijs voor schuld kan slechts worden aangenomen als buitenredelijke twijfel staat dat de verdachte het feit heeft begaan.

[0:42:00] Artikel 4.3.7 lid 2.

[0:42:02] En de overtuiging is slechts nog een criterium dat wordt gerelateerd aan de vrijspraak.

[0:42:08] En in negatieve zin dat de rechter niet tot de overtuiging is gekomen dat de verdachte het feit heeft begaan.

[0:42:14] Ik vind zelf de bepaling mooi en ook helder geformuleerd.

[0:42:17] Maar hoe groot is deze wijziging nou voor de rechter, voor de praktijk?

[0:42:22] Daar ben ik benieuwd naar.

[0:42:23] Wat is de inschatting van de bewindspersonen hierop?

[0:42:28] In artikel 4.3.14 is voorgeschreven dat onrechtmatig verkregen bewijs... gewoon bij kan dragen aan het bewijs van het te lasten gelegde feit.

[0:42:37] Gewoon even tussen aanhalingstekens.

[0:42:39] De uitzondering is, tenzij het belang van een goede rechtsbedeling zich daartegen verzet.

[0:42:44] Maar wanneer is dat dan?

[0:42:46] Gaat er van een wat stevigere sanctie, niet ook een signaal uit richting de opsporing, de status, dat ze zich expliciet aan de regels moet houden?

[0:42:54] Anders gezegd, welke boodschap gaat er vanuit van de bepaling dat onrechtmatig bewijs in principe wel mag worden gebruikt?

[0:43:02] Graag een reactie.

[0:43:04] Dan nog over de vordering benadeelde partij, geregeld in titel 4.1.

[0:43:08] Daarom breng ik het toch op hier vandaag, ook al is er bij andere gelegenheden ook, of misschien wel uitgebreidig, op ingegaan.

[0:43:14] Want het is een al lang slepende discussie.

[0:43:16] Hoe gaan we hier nou mee om?

[0:43:17] Moet het in het strafrecht, die schadevergoeding van het slachtoffer, of in het civiele recht, of met een klapluikconstructie als een soort deelbeslissing?

[0:43:25] En geldt het alleen voor eenvoudige voorzieningen?

[0:43:27] En wanneer is het dan eenvoudig?

[0:43:29] Het loopt al heel lang en wat ons betreft, maar misschien zijn wij te ongeduldig, zit er nog niet voldoende voortgang in deze voor slachtoffers toch wel erg belangrijke discussie.

[0:43:38] Maar hoe moet ik nou duiden, die vraag stel ik vandaag, wat hiervan in de wet is gekomen?

[0:43:43] Is dat nou niet toch een beetje de veilige weg, de reflectie van hoe het nu geregeld is?

[0:43:48] En dat is in mijn ogen toch wel vrij gebrekkig.

[0:43:51] Wanneer kunnen we nadere voorstellen verwachten, echt geredeneerd vanuit de belangen en de behoeftes van het slachtoffer?

[0:43:58] Dan ook kort over de vordering tot ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel, titel 4.3.

[0:44:03] De SP en veel partijen hier hechten zeer aan het afpakken van misdaadgeld van criminelen.

[0:44:08] Want vrijwel alle criminaliteit draait om geld.

[0:44:10] We hebben het vorige week in het debat ook nog erover gehad.

[0:44:12] De strijd tegen die criminaliteit wat ons betreft nog onvoldoende.

[0:44:15] Maar deze wetswijziging is niet aangegrepen om dit fundamenteel aan te pakken.

[0:44:18] En ervoor te zorgen dat criminelen steviger dan nu worden geplukt.

[0:44:22] Wanneer kunnen we dan nadere voorstellen wel verwachten?

[0:44:25] Want ik zie ze vandaag nog niet.

[0:44:27] Dan tot slot over de procesafspraken.

[0:44:30] Misschien ook iets waarvan collega's zeggen... dat heb ik bij andere gelegenheid al iets over gezegd.

[0:44:34] Ik doe dat hier vandaag.

[0:44:37] Aangekondigd is al wel dat dit bij aanvullingswet zal worden geregeld.

[0:44:40] Ze zitten niet in dit boek.

[0:44:42] Maar het stelt wel het bestaande systeem van boek 4... toch wel ter discussie.

[0:44:46] Het systeem wat we vandaag gaan vaststellen.

[0:44:48] Want procesafspraken zijn afspraken tussen het OM... en de verdediging om de procedure te bespoedigen.

[0:44:54] En...

[0:44:56] Het systeem wat we vandaag gaan vastleggen in boek 4, dat veronderstelt dat er steeds een volledig onderzoek tegen de rechtszitting plaatsvindt.

[0:45:02] Maar met procesafspraken is dat eigenlijk niet meer zo.

[0:45:05] Het onderzoek tegen de rechtszitting wordt daarmee eigenlijk uitgehold en een soort rituele dans, zo zou je het kunnen noemen.

[0:45:12] De partijen hebben dan immers hun afspraken al gemaakt die de rechter alleen nog maar hoeft te bekrachtigen.

[0:45:16] Misschien overdrijf ik nou een beetje, want de rechter hoeft daar dan niet in mee te gaan, maar zo zou je het wel kunnen zien.

[0:45:22] Hoe ziet de regering dit?

[0:45:23] Hoe fundamenteel wordt deze wijziging van de procesafspraken?

[0:45:26] En voor wat voor zaken gaat het effect hebben?

[0:45:28] En worden de procesafspraken de uitzondering?

[0:45:31] Of is het voor veel zaken bedoeld?

[0:45:33] En wat is hiervoor dan precies de rechtvaardiging?

[0:45:35] En kan het bijvoorbeeld ook zijn dat een rijk geworden crimineel zijn misdaadgeld mag houden?

[0:45:40] Kan dat nou in de toekomst onderdeel zijn van de procesafspraken?

[0:45:44] Maar als ik dit blokje heel even afmaak, dan ben ik ook klaar.

[0:45:49] Dus nogmaals, ook al zit het niet in boek 4... we kunnen er volgens mij niet helemaal omheen... is het niet raar om dat toch ook apart te gaan behandelen... en straks toch eigenlijk vrij fundamenteel af te gaan wijken... van wat we nu met elkaar vastleggen in de wet.

[0:46:02] Heel hartelijk dank voor uw bijdrage.

[0:46:03] Had u nog een interruptie van de heer Koops nieuw sociaal contract?

[0:46:07] Dank u, meneer de voorzitter.

[0:46:09] Deze keer echt een verhelderende vraag over hoe het lid van Hispen...

[0:46:15] ziet dat de berechting wordt uitgehold... dus dat de inhoud van de inhoudelijke behandeling wordt uitgehold... door het maken van voorafgaande procesafspraken.

[0:46:23] Zou hij daar nog een toelichting op kunnen geven?

[0:46:24] Het woord is aan de heer Van Nispen.

[0:46:27] Ik gebruikte het woord uitgehold en toen ik het zei dacht ik... ik weet niet helemaal zeker of dat het goede woord is.

[0:46:30] Maar wat ik ermee bedoel, en daarom dank voor de vraag... is dat eigenlijk wat we vandaag vastleggen is dat... er is een beweging naar voren gemaakt.

[0:46:37] En vervolgens in de fase van de berechting moet het gebeuren.

[0:46:42] Opzitting.

[0:46:44] En bij het maken van procesafspraken is er eigenlijk al heel veel van tevoren... en niet in het openbaar, vanzelfsprekend niet... afgesproken tussen het Openbaar Ministerie en de verdediging.

[0:46:58] En dan vraag ik mij toch af...

[0:46:59] Dat wordt dan als pakket aan de rechter voorgelegd.

[0:47:01] En die kan er dan ja of nee tegen zeggen.

[0:47:04] Die kan er nog wat van vinden.

[0:47:05] Maar dat is toch wat anders dan het volledige onderzoek ter terechtzitting.

[0:47:08] En daarom gebruikte ik het woord uitgerold nogmaals.

[0:47:10] Ik weet niet of dat het goede woord is.

[0:47:11] Maar dat was wel de reden dat ik dat op die manier zo ter discussie stelde.

[0:47:16] Heeft u daarop toch nog een interruptie van de heer Koops?

[0:47:19] Kan ik daaruit afleiden dat het lid Van Nispen er voorstander van is... dat ook in het geval dat er procesafspraken zijn gemaakt... dat de bewijsmiddelen worden voorgehouden aan de betrokken verdachten.

[0:47:29] Dus kortom, dat de rechter hoogstpersoonlijk zelf een oordeel gaat vellen... over schuld en onschuld aan de hand van de inhoud van het dossier... en dat daar dus geen afspraak over kan worden gemaakt.

[0:47:39] Het woord is aan de heer Van Nispen.

[0:47:42] Ik ben geneigd te denken van wel.

[0:47:44] Ik ben er gewoon nog niet helemaal over uit.

[0:47:46] Sowieso niet over het hele fenomeen van de procesafspraken, zeg ik hier heel eerlijk.

[0:47:51] Het is een hele ingewikkelde discussie.

[0:47:53] Er is al vaak veel over gezegd, veel over geschreven.

[0:47:55] En er bereiken ons nu ook eigenlijk verschillende geluiden.

[0:47:58] Waar ik aan de ene kant denk, ja het is nu eenmaal de gegroeide praktijk.

[0:48:02] Dus het moet straks in het wetboek.

[0:48:04] Want dat dient de rechtszekerheid.

[0:48:05] En dan hebben we er tenminste een democratische legitimatie voor.

[0:48:09] Dat pleit ervoor om het wel in het wetboek op te nemen.

[0:48:11] Aan de andere kant is er op ons ook een beroep gedaan.

[0:48:15] Die zegt van ja we zijn er nog niet helemaal klaar voor.

[0:48:17] Het is zich nog aan het doorontwikkelen.

[0:48:19] Dus zit nou die ontwikkeling niet in de weg door het in het wetboek op te nemen.

[0:48:22] Dat zijn al twee tegengestelde geluiden.

[0:48:24] Maar dat was eigenlijk niet de vraag van de heer Koops.

[0:48:26] Die zei eigenlijk moeten die bewijsmiddelen ook aan de verdachte worden voorgehouden.

[0:48:33] Ik ben sowieso nog niet zo'n fan van het hele middel van die procesafspraken.

[0:48:37] Dus ik weet het nog niet helemaal wat ik daarvan moet vinden.

[0:48:41] Wat ik wel weet is dat ik het onrechtvaardig zou vinden.

[0:48:43] Ook dat was niet de vraag, maar wel wat ik hierover vandaag wilde vragen.

[0:48:47] Dat wat mij betreft geen onderdeel van die procesafspraken kan zijn dat iemand zijn misdaad geldt.

[0:48:53] het wederrechtelijk verkregen voordeel zou mogen houden.

[0:48:56] Dat zou voor mij in ieder geval een brug te ver zijn.

[0:48:59] Net zoals we in het verleden ook vonden dat dat bij kroongetuigen... wat de SP betreft niet aan de orde kon zijn, een dergelijke afspraak.

[0:49:05] Dat punt wilde ik vandaag alvast als schot voor de boeg dan maar wel meegeven.

[0:49:08] Ook al weet ik dat vandaag die procesafspraken nog niet in het wetboek zitten.

[0:49:11] Dus ik ben benieuwd wat de regering er vandaag al over gaat zeggen.

[0:49:15] En dan heeft u nog een interruptie van mevrouw Muttler van partij GroenLinks PvdA.

[0:49:20] Ik denk dat ik de heer Van Nist me wel begrijp in zijn worsteling.

[0:49:24] Ik heb me in het verleden wel eens positief uitgelaten ten aanzien van de procesafspraken.

[0:49:28] Volgens mij met interrupties met de heer Elian.

[0:49:32] Omdat je daarmee wel de doorlooptijden zou kunnen verkorten.

[0:49:35] Maar ik ben het echt eens met de gedachtegoed van ja, leent dat zich voor alle soorten dossiers?

[0:49:42] Want voor je het weet heb je in de terechtzetting dan alleen maar een soort van een lege... Ja, hoe zeg je dat?

[0:49:51] een soort lege formele aangelegenheid... waarbij de rechter alleen maar die procesafspraak hoeft te zegenen.

[0:49:58] En dat willen we ook gaan voorkomen.

[0:50:00] Want wat doet dat uiteindelijk met de waarheidsvinding... en de belangen van het slachtoffer?

[0:50:05] Dus die volg ik.

[0:50:07] En eigenlijk gaf de heer Van Nispen aan het einde van zijn vertoog... toch een soort van antwoord.

[0:50:12] Nogmaals, ik denk dat we best die procesafspraken zouden moeten ontwikkelen...

[0:50:18] Maar moet je inderdaad niet gaan nadenken welke zaken zich daar wel beter voor lenen en welke niet.

[0:50:25] Hoe dat in de praktijk eruit moet zien, dat weet ik ook nog niet.

[0:50:30] Maar helemaal niks doen met die procesafspraken vind ik zelf ook erg moeilijk.

[0:50:34] Dus zoeken naar een soort van een middenweg.

[0:50:39] De heer Van Ispen.

[0:50:40] Ja, dat denk ik ook.

[0:50:41] Want ik zie natuurlijk het punt ook van de doorlooptijden.

[0:50:43] Dat is gewoon een megaprobleem.

[0:50:45] En toch, nou ja, goed, die bochteling blijf ik wel houden.

[0:50:49] En volgens mij is het inderdaad precies wat mevrouw Moedler wel zegt.

[0:50:51] Voor welke zaken gaat het?

[0:50:52] Maar ook om wat voor type afspraak mag het dan zijn?

[0:50:54] Wat is dan geoorloofd en wat niet?

[0:50:55] En daarom noemde ik bijvoorbeeld dat misdaadgeld.

[0:50:57] Dus volgens mij is dat iets wat we vandaag maar ook mee moeten geven.

[0:51:03] En ik hoop dat de heer Elian nog met zijn punt komt van de mogelijke klassiestitie.

[0:51:06] Want dat is ook nog een belangrijk element.

[0:51:11] En dan heeft u nog een interruptie van de heer Elian van de VVD.

[0:51:16] Meneer Van Nispen laat zien dat hij mij goed kent en nog langer dan vandaag.

[0:51:21] Ik vind dit punt leuk om te maken, want waarom begint de VVD hier over klassejustitie?

[0:51:27] Ik zit helemaal niet zo diep in de materie van...

[0:51:32] Ik ken niet de overweging van de Hoge Raad uit mijn hoofd... waarin de randvoorwaarden worden meegegeven.

[0:51:37] Wat ik wel weet, omdat ik de georganiseerde criminaliteit goed volg... ik weet precies welke afspraken met een paar grote jongens gemaakt zijn.

[0:51:44] Daar heb ik vragen over gesteld aan de minister.

[0:51:46] Ze komen allemaal uit één specifiek samenwerkingsverband.

[0:51:49] Het is het samenwerkingsverband van Ridwan Taghi.

[0:51:51] En meneer Van Ispen, u had het net over ontnomen voordeel.

[0:51:54] Nou is er bijvoorbeeld één kerel tussen, laten we even zeggen, 2500 kilo cocaïne, internationale handel.

[0:51:59] Laten we even, ik doe het even heel globaal, laten we zeggen dat hij minimaal 100 miljoen eraan verdiend kan hebben.

[0:52:06] En dan moet hij 1 miljoen betalen.

[0:52:08] En die jongen, waar ik geen enkel begrip voor heb, maar die zich laat lenen om mee te helpen aan een liquidatie, die heeft en zijn geld waarschijnlijk niet gehad, want hij is aangehouden.

[0:52:20] Het slachtoffer is helaas, nou, het is verschrikkelijk wat er gebeurd is.

[0:52:25] Hoe zit het dan met die persoon?

[0:52:27] Komt hij dan wel of niet in aanmerking voor procesafspraken?

[0:52:29] Tot op heden niet.

[0:52:30] Dus herkent collega Van Nispen dat hier toch wel... Dit riekt wel een beetje naar een vreemde vorm van klassejustitie... waarbij helemaal geen enkel geld wordt ontnomen van de grote jongens.

[0:52:42] Het woord is aan de heer Van Nispen.

[0:52:45] De heer Elian stelde mij deze vraag eerder... toen ik een vrij uitgebreid pleidooi had bij de justitiebegroting tegen klassejustitie.

[0:52:53] Ik had zelf allerlei voorbeelden.

[0:52:54] En toen vroeg de heer Elian, daar ben ik hem nog steeds dankbaar voor... het element van die procesafspraken eraan toe.

[0:52:58] Toen dacht ik, ja, dat is nog een voorbeeld van hoe het inderdaad mis kan gaan.

[0:53:02] En ik denk dat dat deels onbewust misschien mij toch ook heeft geïnspireerd... om vandaag precies dit punt te maken van het misdaadgeld.

[0:53:09] Omdat dat gewoon ook immoriel is.

[0:53:11] Dat mensen het...

[0:53:13] met ernstige criminaliteit verdiende misdaadgeld mogen houden... omdat er te weinig capaciteit is... gelet op de totaal uit de hand gelopen georganiseerde criminaliteit... om het netjes te op te sporen, vervolgen en te berechten zoals dat eigenlijk hoort.

[0:53:32] Met als gevolg dat vanwege die doorlooptijden, wat ik ook echt zie...

[0:53:35] dat het gevolg kan zijn dat mensen dus hun misdaad geld mogen houden.

[0:53:38] Dat kan niet en dat moeten we met elkaar volgens mij niet goed gaan vinden.

[0:53:41] En nogmaals, ik zeg niet dat we nooit moeten nadenken over procesafspraken... en er absoluut niet aan moeten beginnen.

[0:53:45] Daar ben ik nog niet helemaal over uit.

[0:53:47] Maar dit is wel volgens mij een duidelijke grens die we moeten trekken... zodat het niet leidt tot bepaalde vormen van klasjustitie.

[0:53:53] Dus dat ben ik heel eens.

[0:53:57] Dan dank ik u voor uw inbreng.

[0:53:58] Ik zie geen verdere interrupties.

[0:53:59] En dan draag ik het voorzitterschap weer over aan de heer Van Nispen van de SP.

[0:54:06] Dank u wel, meneer Valize.

[0:54:07] U had het nog drukker dan ik zelf tijdens het voorzitterschap.

[0:54:13] Vanuit de regering is aangegeven dat er behoefte bestaat aan een schorsing van ongeveer 35 minuten.

[0:54:23] Zodat wij om half twaalf weer kunnen beginnen.

[0:54:26] Dank daarvoor.

[0:54:27] Ik hecht er toch aan om even het spoorboekje van vandaag te zeggen.

[0:54:30] Voor mensen die bijvoorbeeld standaard om twaalf uur of om half één lunchen.

[0:54:34] Dat gaat vandaag niet lukken.

[0:54:35] Want dat is zonde van de tijd.

[0:54:36] Dus hoe het precies gaat lopen weet ik nog niet.

[0:54:39] Maar ik raad mensen aan die anders om gaan vallen.

[0:54:41] Om misschien een lichte lunch alvast te pakken.

[0:54:43] En dan doen we dat in de schorsing.

[0:54:45] Zo tussen de twee wetgevers overleggen wellicht nog een keer.

[0:54:47] Het laat zich allemaal moeilijk inschatten hoe laat het wordt.

[0:54:50] Maar houdt u daar rekening mee.

[0:54:50] En ik doe een beroep op uw flexibiliteit.

[0:54:53] Dank u wel.

[0:54:54] Dan zien we elkaar weer terug om half twaalf.

[1:29:38] Goedemorgen nog steeds.

[1:29:39] Welkom terug.

[1:29:41] Wij zijn toegekomen aan de eerste termijn van de beantwoording vanuit de zijde van het kabinet.

[1:29:48] Het kabinet gaat er zelf over wie er welke vragen beantwoordt.

[1:29:50] Dat gaat altijd naadloos.

[1:29:52] Dan beginnen we met de minister van Justitie en Veiligheid voor de beantwoording.

[1:29:56] Dank voorzitter en dank aan de leden.

[1:29:58] Het is goed om hier weer samen te zijn in deze derde bijeenkomst inmiddels over het nieuwe wetboek van strafvordering.

[1:30:04] Ik excuseer mij meteen voor de middagssessie, aangezien daar de vragen echt hoofdzakelijk op het terrein van de staatssecretaris liggen.

[1:30:11] Maar u zult mij volgende week weer terugzien, mocht u daar prijs op stellen.

[1:30:17] Ik had eerst nog een aantal vragen te goed en de heer Selle refereerde daar al aan van de vorige sessie, voordat ik begin met de antwoorden over boek 3.

[1:30:26] De eerste vraag van de heer Selle ging over de schadevergoeding bij onterechte voorlopige hechtenis en gevraagd werd naar wat de kosten in 2024 waren van achteraf onterecht gebleken toepassing van voorlopige hechtenis.

[1:30:38] Op basis van de indicatieve cijfers van de rechtspraak kan ik melden dat deze schadevergoeding in 2024 zo'n 4245 keer is toegewezen.

[1:30:47] In totaal voor een bedrag van 8,9 miljoen euro.

[1:30:51] En dat is, als u dat snel uitrekent, 2.090 euro per geval.

[1:30:57] De tweede vraag waarop de heer Sneller nog een antwoord te goed had, ging over de doelgroep verdachten die zich in voorlopige rechtenis bevindt.

[1:31:04] En de vraag was of die zwaarder is geworden als het gaat om de ernst van de strafbare feiten...

[1:31:09] waarvan de verdachten worden verdacht.

[1:31:10] Ik heb dit nagevraagd bij de Raad van de Rechtspraak... en ze lieten mij weten dat dit helaas niet kan worden achterhaald... uit de beschikbare cijfers.

[1:31:19] En dan wil ik nu beginnen aan de vragen die vandaag zijn gesteld... over boek 3 en vervolgens boek 4.

[1:31:28] En bij boek 3 begin ik met de strafbeschikking.

[1:31:30] En ik zal een hele korte algemene inleiding geven in antwoord op de vraag van de heer Sneller, maar ook anderen.

[1:31:36] En dan met uw toestemming, voorzitter, het woord geven aan de regeringscommissaris voor een wat meer algemene beschouwing over het fenomeen strafbeschikking.

[1:31:46] De buitenrechtelijke afdoening van strafzaken is geen nieuw fenomeen.

[1:31:50] Sinds jaar en dag kennen we al de transactie en het voorwaardelijk CEPO.

[1:31:54] En sinds de wet OM-afdoening van 2008 is daar de bevoegdheid bijgekomen om de strafbeschikking uit te vaardigen.

[1:32:01] Met de invoering van de strafbeschikking wil de wetgever tegemoetkomen aan een stijgende behoefte aan rechtshandhaving, maar ook voorzien in een betere juridische inbedding van de buitenrechtelijke afdoening.

[1:32:12] En inmiddels is de strafbeschikking niet meer weg te denken.

[1:32:15] De inzet is noodzakelijk om grotere aantallen lichtere feiten, strafbare feiten te kunnen afdoen.

[1:32:22] Maar van groot belang is dat toegang tot de rechter altijd mogelijk is door het instellen van verzet tegen de strafbeschikking.

[1:32:29] De eerste vaststellingswet waar we het vandaag over hebben, bevat geen uitbreiding van de bevoegdheid om strafbeschikkingen uit te vaardigen.

[1:32:35] Wel worden in de eerste aanvullingswet een aantal voorstellen gedaan om de regeling te verbeteren.

[1:32:40] En dan gaat het vooral om de mogelijkheid om in de strafbeschikking ook voorwaardelijke straffen op te leggen.

[1:32:45] En ik kom daar nog nader op terug, zeg ik tegen de heer Koomsen.

[1:32:48] Daarmee wordt een evenwichtige benutting van de rechtelijke capaciteit nog beter gefaciliteerd.

[1:32:53] Lichtere feiten kunnen zelfstandig door het OM worden afgedaan met een voorwaardelijke straf, terwijl zwaardere zaken aan de rechter kunnen worden gelegd.

[1:33:01] Ik heb nog meer specifieke vragen voor u, maar ik wil eerst graag de regeringscommissaris het woord geven over de strafbeschikking als zodanig.

[1:33:09] Ja, dank u wel.

[1:33:12] De heer Van Espen stelde de vraag, is dat nou uit nood geboren, die strafbeschikking?

[1:33:16] Is het een lelijk eendje die we moeten accepteren omdat het niet anders kan?

[1:33:21] Dat is een hele interessante vraag.

[1:33:23] Het uitgangspunt is, en in die zin zou u van nood kunnen spreken, dat we altijd een beperkte capaciteit hebben in de rechtelijke macht en beperkte financiële middelen.

[1:33:34] Dat is denk ik een gegeven.

[1:33:36] Hoeveel geld u erop zou willen instoppen, maar daar blijf je mee zitten.

[1:33:40] En dan is dus vervolgens de vraag, wat is een evenwichtige en verantwoorde besteding van die beperkte capaciteiten, die beperkte middelen?

[1:33:49] En aan het nieuwe wetboek van strafvordering ligt uitdrukkelijk dus... het uitgangspunt ten grondslag van rechtsbescherming op maat.

[1:33:57] Dat betekent dat je daar de capaciteit moet inzetten... waar de behoefte aan rechtsbescherming het grootst is.

[1:34:04] Dus vandaar de gedachte, zware zaken... die moeten zeer zorgvuldig behandeld worden... door een kamer die uit drie rechters bestaat...

[1:34:16] optimale rechtsbescherming wordt geboden, dan heb je een tussencategorie zaken die door de politierechter kan worden afgedaan, door een enkelvoudige Kamer.

[1:34:24] En tenslotte heb je een aantal zaken waarbij het Openbaar Ministerie de straf kan opleggen.

[1:34:32] Dus vanuit dat idee van lichte zaken, dan kan het een ontje minder wat rechtsbescherming betreft dan juist heel uitdrukkelijk zware zaken.

[1:34:40] Dat is ook een gedachte die door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens uitdrukkelijk is aanvaard.

[1:34:45] Dat is deze vorm van strafrechtelijke afdoening aanvaard, mits er maar beroep op de rechter open staat.

[1:34:53] De verdachte die het niet eens is met die strafoplegging door het Openbaar Ministerie,

[1:34:58] moet zich tot de rechter kunnen wenden.

[1:35:01] En het Europese Hof heeft daarbij uitdrukkelijk aangegeven... dat het legitieme doel van deze wijze van afdoening is... juist om verstopping van het hele rechtelijke systeem te voorkomen.

[1:35:11] En dus te voorkomen dat je juist die zware zaken... niet de aandacht kan geven die ze behoeven.

[1:35:17] Dus ja, in die zin zou je kunnen zeggen...

[1:35:19] Nood in zoverre dat het een natuurgegeven is dat de capaciteit van het rechtelijke apparaat beperkt is.

[1:35:26] Principieel omdat daarmee wordt beoogd om zware zaken de aandacht te geven die ze verdienen.

[1:35:35] Een vraag van de heer Gesneller.

[1:35:38] Een technische vraag dan.

[1:35:39] Mijn indruk is dat als je... Kijk, in de wet OM-afdoening stond tot zes jaar volgens de wet.

[1:35:46] Als je ziet dat er in de praktijk meer naartoe wordt gegroeid... om zwaardere delicten er ook onder te brengen... dat de rechtsbescherming op maat ook zou vragen... dat die rechtsbescherming meegroeit met die praktijk als het ware.

[1:36:01] En toch zie ik daar niet de logische complement van terug in de wetstekst.

[1:36:06] Kan de regeringscommissaris daar nog iets meer over zeggen hoe die afweging nou tot stand is gekomen?

[1:36:11] Ja, ik ben blij dat u me dat vraagt, want het was inderdaad een element uit mijn betoog dat ik vergat uit te spreken.

[1:36:18] Het is niet zo dat die grens van zes jaar nieuw is.

[1:36:22] Die grens van zes jaar gold ook al voor de transactie.

[1:36:25] Dus die grens voor buitengerechtelijke afdoening is niet veranderd.

[1:36:29] Ik zou juist zeggen, de strafbeschikking biedt meer rechtsbescherming dan een transactie.

[1:36:35] Want daar vereist de strafbeschikking dat het OM een schuldoordeel geeft.

[1:36:41] Dat hij zelf het dossier bekijkt en alleen in strafbeschikking uitvaardigt... als naar zijn oordeel het bewijs van het strafbare feit geleverd is.

[1:36:49] Dat was bij de transactie niet zo.

[1:36:51] Dat was een afkopen van de vervolging.

[1:36:54] En daar zou je makkelijker kunnen zeggen... we zoeken de zaak verder niet uit.

[1:36:59] Als u het betaalt, dan zijn we beide tevreden.

[1:37:03] Terwijl ook zo'n transactie wel degelijk op het strafblad terecht kwam.

[1:37:07] Dus ik denk juist dat die strafbeschikking... uiteindelijk de rechtsbescherming ten goede komt... als je dat vergelijkt met een transactie.

[1:37:18] Dan is mijn relatieve onervarenheid een voordeel en een nadeel.

[1:37:20] Ik bekijk het meer vanuit het perspectief... wet OM-afdoening is T is nul.

[1:37:26] En als we nou kijken wat is er gebeurd sinds de invoering van die wet...

[1:37:30] in het type delicten en ook wat ik zelf citeerde... waar het college van PG's aan denkt... dan zie je volgens mij juist dat het steeds zwaardere delicten worden... die eronder worden gebracht in de praktijk.

[1:37:41] En ik weet dat het in formele zin niks wijzigt aan de strafbeschikking... maar dat je dan zeker in de vergelijking met politierechter... er zitten lichtere delicten kunnen er voor de politierechter worden gebracht... dan door een OM strafbeschikking worden afgedaan zometeen.

[1:37:58] En dan vraag ik me af, is het in die vergelijking, zowel in de tijd sinds 2008 als in de vergelijking met een politierechter, is vanuit die twee perspectieven die rechtsbescherming ook op maat?

[1:38:13] Een verschil is wel dat bij de politierechter zaken worden behandeld waar gevangenisstraffen kunnen worden opgelegd.

[1:38:22] En dat is bij de strafbeschikking uitdrukkelijk niet het geval.

[1:38:24] Vrijheidsbenemende sancties zijn niet mogelijk in het spoor van de strafbeschikking.

[1:38:30] Daarvoor moet je echt bij de rechter zijn.

[1:38:31] En dat is denk ik een belangrijk verschil.

[1:38:35] Ik kan niet beamen dat in de loop van de tijd, dus sinds 2007 of zo, de strafbeschikking werd ingevoerd, er in de praktijk zwaardere zaken zijn ondergebracht.

[1:38:46] Dat zou kunnen, maar dat kan ik ons kennen nog bevestigen, dat weet ik niet.

[1:38:54] Als het gaat om meer rechtsbescherming op dit punt.

[1:38:58] De gang naar de rechter staat altijd open.

[1:39:01] En als je meer rechtsbescherming wilt bieden, dan zit het vooral in de voorlichting die de verdachte gegeven wordt als een strafbeschikking wordt uitgevaardigd.

[1:39:10] Daar moet helder zijn dat er altijd de weg naar de rechter open staat.

[1:39:13] Dat die strafbeschikking niet onmiddellijk betaald hoeft te worden.

[1:39:16] Dat men zich van rechtsbijstand kan voorzien.

[1:39:18] Dat zijn belangrijke waarborgen die aan het instrument van de strafbeschikking als zodanig niet afdoen in mijn ogen.

[1:39:29] Dank voorzitter en laat me daar nog een paar woorden aan wijden.

[1:39:34] Want het OM heeft inderdaad recent intern aangekondigd om veel voorkomende misdrijven waarop die maximale zes jaar gevangenisstraf staat vaker met een strafbeschikking af te gaan doen.

[1:39:43] Ik wil ook dat dat zorgvuldig gebeurt en met het oog voor de gevolgen voor bijvoorbeeld ook het slachtoffer.

[1:39:49] En ook zal het OM zich vanzelfsprekend moeten houden aan de geldende wet en regelgeving daar.

[1:39:53] Daar zijn we over in gesprek.

[1:39:55] Maar nu het hier gaat om het beleid van het OM, over de wijze waarop de strafbeschikking in de praktijk wordt toegepast, ligt het niet voor de hand om dat nu in een ANVB vast te leggen.

[1:40:05] Het kabinet vindt wel van groot belang om de toepassing van de strafbeschikking in de praktijk scherf te blijven volgen.

[1:40:10] En daarom is in het regeerprogramma ook aangekondigd dat ervaringen met de inzet van de OM-strafverzekering worden onderzocht.

[1:40:17] Na afronding van dit onderzoek door het WODC, en we verwachten dat dat begin 2026 zal zijn, komen we met een reactie over de mogelijke vervolgstappen daarbij.

[1:40:28] Heel kort hoor, er wordt dus intern nieuw beleid, als ik de minister goed begrijp.

[1:40:34] Het gaat mij niet om of de regering het interne beleid moet vastleggen, maar de procedure van totstandkoming, zoals die ook met aanwijzingen en natuurlijk wat meer met waarborgen omkleed is, zou dat niet ook toch voor dit soort dingen dan wel in de reden liggen?

[1:40:52] Waar het hier om gaat is de wijze waarop het OM de ruimte die het heeft... vervat in interne richtlijnen over hoe daarmee om te gaan.

[1:40:59] Dat is echt aan het OM.

[1:41:01] En als zij zeggen bepaalde veel voorkomende misdrijven willen we graag onderbrengen... dan staat dat los van de waarborger die de procedure als zodanig moet bevatten.

[1:41:12] Dus ik ben het wel met u eens dat we in algemene zin... en daar komen we in de eerste aanvullingswet ook over te spreken... wel meer...

[1:41:21] kaders en handrails moeten hebben.

[1:41:25] Maar dat staat los van wat het OM kan doen binnen de speelruimte die het zelf al even kreeg.

[1:41:30] Dan gaat het erom hoe zet ik mijn apparaat in.

[1:41:34] Maar ook hoe maak ik dat kenbaar?

[1:41:36] Maak ik het niet kenbaar?

[1:41:37] Stem ik het af met de minister?

[1:41:39] Deelt de minister dat met de Kamer?

[1:41:40] Meer de procedurele waarborgenkant.

[1:41:44] Niet alleen maar van de totstandkoming, maar ook van de communicatie.

[1:41:49] De minister?

[1:41:55] Ik hoor volgend blaadje.

[1:41:56] Ik ga even kijken of dat zo is, zei ik tegen de insteller.

[1:42:03] Het volgende blaadje gaat over de vraag...

[1:42:11] Een hele lange vraag.

[1:42:12] Het gaat over de procedures.

[1:42:13] Waar leggen we dat vast?

[1:42:13] Hoe doen we dat?

[1:42:14] En dat waren vragen van de heer Steller, mevrouw Mutluur, maar ook de heer Van Nispen.

[1:42:18] En voor de burger moet natuurlijk heel duidelijk zijn welke procedures gelden ten aanzien van het uitvaardigen en aankondigen van een schafbeschikking.

[1:42:26] Maar ik ben van oordeel dat het niet nodig of opportun is om de regeling in het wetboek te verduidelijken of die procedures geheel in de wet of in de ANVB op te nemen.

[1:42:34] Net als in het huidige wetboek is in het nieuwe wetboek het uitgangspunt dat de kern van de strafvoordelijke normering in de wet wordt vastgelegd en dat de uitwerking daarvan in lagere regelgeving, zoals algemene maatregelen van bestuur, worden vastgelegd.

[1:42:48] En dat uitgangspunt geldt ook voor het uitvaardigen en aankondigen van strafbeschikkingen.

[1:42:53] De wettelijke regeling in boek 3, hoofdstuk 3, bevat de kern van de normering en daarnaast bevat die regeling ook enkele delegatiegrondslagen.

[1:43:01] Bijvoorbeeld als het gaat om de bevoegdheid van opsporingsambtenaren om voor bepaalde zaken een zogenoemde politiestrafbeschikking uit te vaardigen.

[1:43:09] Nadere regels over de politiestrafbeschikking zijn opgenomen in de besluit OM-afdoening.

[1:43:14] De afdoening met de OM-strafbeschikking is ook strafelijk geregeld in de OM-beleidsregels.

[1:43:20] In dit besluit en in deze beleidsregels zijn de feiten en tarieven, dus de geldpoeters, voor deze vormen van afdoening bepaald.

[1:43:27] En zowel dit besluit als deze beleidsregels, en daar komt-ie, zijn gepubliceerd in het staatscourant en zijn dus voor iedereen toegankelijk.

[1:43:36] Er zijn, en dat wil ik ook nog wel benadrukken, geen signalen bekend dat deze procedures door burgers als onduidelijk worden ervaren of in de praktijk niet goed zouden werken.

[1:43:46] Voor de burger is het vooral van belang dat hij duidelijke informatie ontvangt over de geconstateerde gedraging, de te betalen geldboete, de termijn waarbinnen moet worden betaald en het rechtsmiddel dat kan worden ingesteld.

[1:43:56] En dit is in de huidige praktijk al gewaarborgd.

[1:43:59] Het aanpassen van het bestaande stelsel van het geautomatiseerd en feitgecodeerd afdoen van grote aantallen lichte strafbare feiten zou naar verwachting omvangrijke uitvoeringsconsequenties meebrengen, zodat het stelsel op dit moment in de praktijk goed functioneert.

[1:44:17] Nog een laatste korte vraag dan.

[1:44:20] De OM-beleidsregels, dat is iets anders dan de interne werkinstructies... die de minister net noemde, vraagteken.

[1:44:27] En hoe verhoudt zich dat dan tot... het moet voor de burger helder zijn in welke gevallen het wordt opgelegd... als er inderdaad wijzigingen plaatsvinden in het beleid?

[1:44:37] De minister.

[1:44:40] Voorzitter, op het eerste...

[1:44:46] Ja, op het tweede, die worden dus gepubliceerd in het Staatskoran.

[1:44:51] Daarmee zou het naar mijn mening duidelijk moeten zijn.

[1:44:53] Bovendien bij het opleggen van de strafbeschikking wordt dat ook inzichtelijk gemaakt.

[1:44:57] Maar misschien begrijp ik uw vraag niet helemaal goed.

[1:45:02] Het is voor mij ook zo, omdat ik vraag naar de interne beleid.

[1:45:05] Of de minister die gaat, die zegt de interne regels zijn aangepast.

[1:45:10] Dat zijn niet degenen die gepubliceerd worden.

[1:45:12] In het antwoord, wat inderdaad verder helder is, heel netjes, wordt verwezen naar iets wat in de staatscorant staat.

[1:45:17] Dus dat is publiek, dat snap ik.

[1:45:19] En dan kan je ook als burger weten, nou dat is redelijk, dat kan er gebeuren.

[1:45:25] Dan kunnen wij als Kamer ook volgen, dat gebeurt er.

[1:45:28] Terwijl dat bij die interne kant niet is, terwijl dat wel in de praktijk natuurlijk ook bepaalt in welke gevallen zo'n strafbeschikking wordt toegepast door het Openbaar Ministerie.

[1:45:39] Ja, voorzitter.

[1:45:40] Dan snap ik de vraag, maar dan moet ik er even op terugkomen.

[1:45:43] Om de simpele reden dat ik niet weet in hoeverre... die interne specificatie die nu onlangs is gedaan... of die zich ook vertaalt in nieuwe beleidsregels... of dat dat past binnen de beleidsregels... zoals die al zijn gepubliceerd in het staatscorant.

[1:45:56] In dat laatste geval...

[1:45:59] Is het antwoord nee?

[1:46:01] En dan is uw vraag van, wordt de burger daar dan over ingelicht en hoe?

[1:46:04] Dan weet ik het niet, dan moet ik dat nagaan.

[1:46:07] Als het het eerst zou zijn, dan zou dat makkelijk zijn.

[1:46:14] En er druppelt nu van alles binnen, maar daar ga ik u nu niet mee vermoeien.

[1:46:16] Ik kom daar meer uitgebreid op terug.

[1:46:25] Dan kom ik op de vraag van de heer Koops en ik refereer er al aan in mijn inleiding.

[1:46:29] In de praktijk wordt er tegenaan gelopen dat een deel van de sanctie niet voorwaardelijk kan worden opgelegd bij een strafbeschikking.

[1:46:34] Moeten we wel wachten tot 2029 voordat hier verandering in komt.

[1:46:39] De introductie van een voorwaardelijke strafbeschikking is, maar dat weet de heer Koops natuurlijk, onderdeel van de eerste aanvullingswet.

[1:46:44] En het streven is om die in Q1 van dit jaar voor advies naar de Raad van State te zenden.

[1:46:51] Het is mij ook bekend dat het voor het Openbaar Ministerie van groot belang is dat de regeling wordt uitgebreid met de mogelijkheid om verwaarlijke straffen op te leggen.

[1:46:58] En die mogelijkheid wordt nu zeer gemist.

[1:47:00] Met de verwaarlijke strafbeschikking kan het Openbaar Ministerie meer maatwerk leveren en kan de schaarse zittingscapaciteit nog beter worden benut.

[1:47:08] In de eerste aanvullingswet wordt hierin voorzien.

[1:47:10] De officier van justitie krijgt de mogelijkheid om een geldboete, taakstraf of rijontzegging voorwaardelijk op te leggen.

[1:47:17] En dat betekent inderdaad dat de voorwaardelijke strafbeschikking pas bij de inwerkingtreding van het nieuwe webboek in 2029 kan worden toegepast.

[1:47:25] Een eerdere toepassing daarvan zou alleen mogelijk zijn door deze mogelijkheid nog in het huidige webboek op te nemen.

[1:47:31] En daarvan is afgezien omdat het voor het OM bezwaarlijk zou zijn om binnen enkele jaren de systemen en werkprocessen tweemaal te wijzigen.

[1:47:38] De invoering van de voorwaardelijke strafbeschikking zal namelijk een grote impact hebben op het zaaksysteem van het OM.

[1:47:46] Meneer Koops.

[1:47:49] Meneer de voorzitter, wat is het zaaksysteem?

[1:47:51] Ik heb geen idee.

[1:47:55] Nou lig ik waarschijnlijk in commissie, maar ik ga ervan uit dat dat het IT-systeem is waarin de zaken van het OM worden bijgehouden.

[1:48:01] En daar zou je dan aanpassingen in moeten maken.

[1:48:04] En dat vereist inspanningen, zowel in personeel als materiële zin.

[1:48:10] Voorzitter, ik vind het moeilijk voorstelbaar dat een aanpassing van het ICT-systeem voor de registratie van voorwaardelijke straffen, dat dat zo heel erg ingewikkeld zou zijn.

[1:48:19] Dat wil ik nu alvast opgemerkt hebben.

[1:48:23] En ik vind vijf jaar wel heel veel als iedereen nu al dringend vraagt om precies het vullen van deze leemte in de wet.

[1:48:30] Maar ik zal me beraden of ik daar consequenties aan moet verbinden.

[1:48:39] Dan was de vraag, is het nu mogelijk om tegen de voorwaardelijke CPO-beslissing en de daarbij garanteerde CPO-code op te komen?

[1:48:46] En zo ja, hoe?

[1:48:47] Tegen de achtergrond van het recente rapport van de Nationale Ombudsman.

[1:48:51] En dat was een vraag van de heer Koops, maar ook van de heer Sneller.

[1:48:56] Wat betreft de vraag hoe klachten over de toepassing van CPO-codes in de huidige klachtprocedure worden afgehandeld, het volgende.

[1:49:03] De verdachte die van een CPO-beslissing in kennis wordt gesteld, wordt daarbij ook geïnformeerd over de gehanteerde CPO-code, de CPO-grond, met de motivering daarvan.

[1:49:13] En die CPO-codes, bijvoorbeeld 01, ten onrecht als verdachte aangemerkt,

[1:49:17] of 40, een gering feit, zijn vastgelegd in een gepubliceerde OM-beleidsregel.

[1:49:23] Die heet aanwijzing CEPO en gebruik CEPO-gronden.

[1:49:27] Een gewezen verdachte die het niet eens is met de codering of het CEPO zelf... kan op grond van hoofdstuk 9 van de Algemene Wet Bestuursrecht... een klacht indienen bij de hoofdtochtier van justitie van het betreffende pakket.

[1:49:39] In de genoemde aanwijzing CEPO en gebruik CEPO-gronden... wordt expliciet op die klachtmogelijkheid gewezen.

[1:49:46] Tegen het oordeel van de hoofddossier van justitie kan vervolgens een klacht worden ingediend bij de Nationale Ombudsman.

[1:49:52] Vooralsnog bestaan er geen voornemens om voor gewezen verdachten een nieuw rechtsmiddel of een nieuwe wettelijk klachtprocedure te introduceren tegen de beslissing van de officier van justitie om, al dan niet voorwaardelijk, af te zien van vervolging en de daarbij garanteerde CPO-grond.

[1:50:07] Maar de procureur-generaal bij de Hoge Raad verricht op dit moment onderzoek naar de CEPO-praktijk, waaronder het gebruik van de CEPO-gronden.

[1:50:15] En dit onderzoek wordt naar verwachting dit voorjaar afgerond.

[1:50:18] Tegelijkertijd onderzoekt ook het Openbaar Ministerie zelf of in de praktijk verbeteringen kunnen worden doorgevoerd bij het sepaneren van strafzaken.

[1:50:26] En waar dit ziet op de behandeling van klachten over toegekende CIPO-codes, is het college van procureurs-generaal ook in gesprek met nationale ombudsman.

[1:50:34] Na afronding van al die vernoemde onderzoeken zal worden bezien of en zo ja welke maatregelen noodzakelijk zijn om de behandeling van klachten over voorwaardelijk CIPO te verbeteren.

[1:50:47] De heer Snellig.

[1:50:50] Dank voor het antwoord.

[1:50:50] Het lastige aan dit antwoord vind ik dat het klinkt als het antwoord dat de vorige minister mij eind 2022 ook gaf.

[1:51:01] In reactie op een onderzoek van de Nationale Ombudsman.

[1:51:03] Dat kan deze minister absoluut niet helpen.

[1:51:07] Alleen...

[1:51:08] Dan op een gegeven moment is de praktische, qua escalatieladder denk je, op een gegeven moment is de praktische werkwijze verbetering dat traject afgelopen.

[1:51:18] Afgelopen in de zin van uitbenut.

[1:51:21] En dan moet je toch een keer kijken, gaan we een wettelijke regeling doen?

[1:51:25] Wanneer komt nou het moment om te zeggen, ja we hebben daar wel een ander rechtsmiddel nodig dan alleen maar vertrouwen op dat ze er in goed overleg uitkomen en dat de interne werkwijze wordt aangepast.

[1:51:37] Ja, voorzitter, wat mij betreft is het punt daarvoor de uitkomst van de onderzoek van de procureur-generaal.

[1:51:44] Want dat vormt een natuurlijk eikmoment waarbij ik dat ook zou willen houden naast de bevinding van de OM als het gaat om de eigen klachtenprocedure.

[1:51:51] En dan is de vraag nog, moeten we die klachtenprocedure aanpassen?

[1:51:55] Leidt dat tot een werkwijze die meer bevredigend is voor alle partijen?

[1:52:00] Of moet er inderdaad een nieuw rechtsmiddel komen?

[1:52:01] Maar dat is de vraag die ik op dat moment zou willen beantwoorden.

[1:52:07] Dat brengt mij bij procesafspraken.

[1:52:10] En we hebben daar natuurlijk in eerdere sessies ook al kort bij stilgestaan.

[1:52:13] Dus ik zal dat niet heel uitvoerig doen hier.

[1:52:16] En we komen daar natuurlijk ook nog uitgebreid over te spreken.

[1:52:19] Naar aanleiding van de eerste aanvullingswet.

[1:52:21] Die een regeling zal bevatten over de procesafspraken.

[1:52:24] De eerste vaststellingswet bevat deze regeling nog niet.

[1:52:27] Omdat op het moment dat deze wet bij de Raad van State werd voorgelegd voor advies.

[1:52:31] Nog niet was besloten om in het nieuwe wetboek een regeling van procesafspraken op te nemen.

[1:52:36] Maar...

[1:52:36] De regeling van procesafspraken zal, nadat zij via de eerste aanvullingswet aan de Kamer is voorgelegd, onderdeel uitmaken van het nieuwe wetboek van strafvordering dat in 2029 in werking treedt.

[1:52:48] Omdat we op dit moment nog bezig zijn met de verwerking van de consultatieadvies, kan ik nog niet vertellen hoe die regeling er precies uit zal gaan zien.

[1:52:54] En ik moet eerlijk zeggen dat ik de inbreng in de eerste termijn van de leden,

[1:52:58] Ook zal betrekken in die consultatiefase.

[1:53:00] Want het is duidelijk dat we gezamenlijk proberen te komen tot een middel wat ons dient.

[1:53:07] En waarbij we alle voor's en tegen's hebben afgewogen.

[1:53:11] Ik kan u wel alvast zeggen dat de wettelijke regeling aanstaat bij de kaders die de Hoge Raad heeft gesteld.

[1:53:16] Want zoals bekend zijn procesaanspraken binnen de kaders die de Hoge Raad heeft gesteld nu al mogelijk.

[1:53:21] Ook in de wettelijke regeling die in de eerste aanvullingswet wordt voorgesteld behoudt de rechter zijn zelfstandige verantwoordelijkheid voor de behandeling en de beoordeling van de strafzaak.

[1:53:31] En dat betekent concreet dat de rechter ervoor zorg draagt dat wordt voldaan aan de wettelijke regeling over de berechting en de eisen van een eerlijk proces conform artikel 6 van het EVRM.

[1:53:41] En dat hij beslissingen kan nemen die dus afwijken van de gemaakte procesafspraken.

[1:53:47] Dus de voorgestelde regeling zal geen afbruik doen aan de wezenlijke waarborgen rondom de berechting.

[1:53:55] Interruptie van de heer Elian.

[1:54:00] Dit debat zal op enig moment hier gevoerd moeten worden als dan die aanvullingswet hier ligt.

[1:54:06] Dus hoeven dat nu niet.

[1:54:07] Het is weinig nuttig om dat debat nu reeds op voorhand te voeren.

[1:54:11] Maar ik wil wel de minister een richting meegeven waarvan ik vind dat die juist hem in zijn hoedanigheid als minister van Justitie en Veiligheid zou passen.

[1:54:21] Ook indachtig wat de regeringscommissaris net zo mooi verwoordde.

[1:54:24] Het is een soort natuurlijk feit.

[1:54:26] Er is een gebrek aan capaciteit bij de rechtspraak.

[1:54:29] Dat is een soort natuurlijk gegeven waar we het mee te doen hebben.

[1:54:32] En er is een principieel punt, namelijk je wilt dat de zwaarste zaken behandeld worden.

[1:54:37] En deze twee uitgangspunten komen bij uitstek tot botsing bij de procesafspraken.

[1:54:43] Omdat uiteraard, we zien allemaal dat ook de grotere strafzaken in alle facetten belasting vormen voor het OM.

[1:54:50] Vanwege de veiligheid van officieren tot aan de zittingscapaciteit, tot aan de beveiliging.

[1:54:55] Denk het maar.

[1:54:56] Maar aan de andere kant zijn wel de zwaarste zaken.

[1:54:58] Ook al wordt er bijvoorbeeld niet in veel gevallen bij internationale drugshandelaren geen moord of doodslag of leidinggeving criminele organisatie gevorderd.

[1:55:07] Of ten laste gelegd moet ik zeggen.

[1:55:08] Het gaat wel om duizenden kilo's drugs die vaak verhandeld zijn en die ook aantoonbaar verhandeld zijn.

[1:55:15] Dus wat ik de minister graag zou willen weten, is de minister bereid om...

[1:55:18] dan in de fase die nu nog voor ons ligt, dit dilemma wel echt uitdrukkelijk mee te nemen.

[1:55:24] Waarbij nu de doorslag erg lijkt te gaan, voorzitter, naar de kant.

[1:55:29] Het is dan natuurlijk het feit dat het OM en de zittende en staande magistratuur het heel druk hebben.

[1:55:34] Dus dit is een efficiënte manier om het te doen.

[1:55:36] Ja, je hebt ook het principiële punt.

[1:55:38] Wij willen dat deze mensen volledig voor de rechter komen en ook gewoon de straf krijgen.

[1:55:46] zoals ook geïndiceerd in alle aanwijzingen in het wetboek van strafvorming.

[1:55:51] De minister.

[1:55:53] Ja, voorzitter.

[1:55:53] Korte antwoord is ja.

[1:55:55] Natuurlijk zullen we dat betrekken bij deze consultatiefase... en het wetsvoorstel waarover we komen te spreken.

[1:56:01] En ik zie die dilemma's vanzelfsprekend ook.

[1:56:05] Breng mij bij het laatste onderwerp.

[1:56:07] En dan kondig ik alvast aan, wellicht tot verrassing van de heer Elian... dat ik zijn amendement nummer 25 toch ook graag hier al zou willen appreciëren.

[1:56:16] Het laatste onderwerp gaat over voordeelsontneming.

[1:56:19] Waarom is er niet voor gekozen in dit wetsvoorstel om dat meer fundamenteel aan te pakken?

[1:56:24] Zodat criminelen steviger dan nu kunnen worden geplukt.

[1:56:28] En wanneer kunnen we anders nadere voorstellen verwachten?

[1:56:31] De doelstelling van het nieuwe wetboek draagt in algemene zin bij aan de kwaliteit van het strafproces en aan verkorting van de doorlooptijden.

[1:56:38] En ik denk dan aan het doel om zaken beter voorbereid voor de rechter te brengen.

[1:56:41] aangeduid als de beweging naar voren, en aan het doel om een digitaal strafproces te faciliteren.

[1:56:47] Deze algemene doelstellingen zijn ook gunstig voor de afhandeling van de ontnemingszaak.

[1:56:53] Het nieuwe wetboek bevat ook enkele technische verbeteringen in de procedure van ontnemingszaken.

[1:56:58] Bijvoorbeeld in boek 4, waardoor ontnemingszaken ook gevoegd met een strafzaak kunnen worden behandeld.

[1:57:05] Maar ik ben het wel eens met de heer Van Nispen dat dit geen fundamentele veranderingen zijn in de regeling van voordeelsontneming.

[1:57:12] Die gaan er wel komen, maar dat staat los van dit wetgevingstraject.

[1:57:15] En ik doel daarbij hoofdzakelijk op het wetsvoorstel dat het mogelijk gaat maken om crimineel vermogen af te pakken zonder een daaraan verafgaande veroordeling.

[1:57:24] De zogenaamde non-conviction based confiscation.

[1:57:27] Dit wetsvoorstel implementeert de Europese confiscatierichtlijn en naar verwachting kan dat dit voorjaar al in consultatie worden gegeven.

[1:57:35] Dit zit om vier redenen afzonderlijk traject.

[1:57:38] De eerste reden is dat het implementatiewetsvoorstel ook de afpaksancties in het wetboek van strafrecht wijzigt.

[1:57:44] En het traject van het nieuwe wetboek van strafvordering is niet bedoeld voor inhoudelijke wijzigingen in het wetboek van strafrecht.

[1:57:50] De tweede reden is dat de beoogde datum van inwerkingtreding van het nieuwe wetboek van strafvordering 1 april 2029 is.

[1:57:57] En daarop wil ik voor het verbeteren van de aanpak van misdaadgeld niet wachten.

[1:58:01] Dat moet eerder.

[1:58:03] De derde reden is dat het ook moet van de confiscatierichtlijn, want hij moet in november 2026 zijn geïmplementeerd.

[1:58:09] En tenslotte is de reden dat de implementatie van de richtlijn in een afzonderlijk wetsvoorstel moet plaatsvinden.

[1:58:16] Je mag een nieuwe richtlijn niet implementeren in een wetsvoorstel dat ook een heel ander onderwerp bevat.

[1:58:22] Dat zou niet passen bij de nationale kop.

[1:58:25] Dan, wanneer het implementatiewetsbestel is ingevoerd, wordt de inhoud bij aanvullingswet ook naar het nieuwe wetboek van strafvordering overgeheveld.

[1:58:32] Dus uiteindelijk landt het hier dan alsnog maar via die separatoren.

[1:58:36] Dat is het traject voor ontneming.

[1:58:39] En dan kom ik op appreciatie van amendement 25 van de heer Elian.

[1:58:48] Het amendement zoals het nu voorligt wordt door mij ontraden.

[1:58:53] Maar met een aanpassing, en ik zal toelichten waarom die technische aanpassing wat ons betreft noodzakelijk is, zou ik dit amendement wel oordeelkamer kunnen geven.

[1:59:01] En ik licht het toe.

[1:59:03] Het heeft betrekking op verschillende bevoegdheden rond de ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel.

[1:59:08] En het brengt wijzigingen aan in de boeken 2, 4 en 6.

[1:59:11] En daarom behandel ik het nu hier, omdat het ook betrekking heeft op boek 4.

[1:59:17] Het amendement bevat eigenlijk vier onderdelen, namelijk wijziging van artikel 2.7.19, van artikel 4.4.16, van artikel 6.5.9 en van artikel 6.5.11.

[1:59:31] En de kern is dat in al deze artikelen de geldboetencategorie wordt verlaagd van de vijfde naar de vierde categorie, met als doel om bevoegdheden voor ontneming ruimer te maken.

[1:59:43] Artikel 2.7.19 betreft het leggen van conservatoorbeslag tot bewaring van het recht van verhaal voor een op te leggen ontnemingsmaatregel.

[1:59:52] Hiervoor is een machtiging nodig van de rechtercommissaris.

[1:59:55] En de gedachte van verlaging van de boetencategorie, zodat dit beslag mogelijk wordt ook als het gaat om een lichte misdrijf waarmee wel veel geld is verdiend, spreekt mij zeer.

[2:00:05] Daarbij doet het criterium van de hoogte van de boetencategorie eigenlijk geen recht aan de rechtvaardiging van het conservatorenbeslag, namelijk het feit dat er veel wederrechtelijk voordeel kan zijn verkregen.

[2:00:16] Ik zou dan ook goed kunnen leven met de voorgestelde verlaging tot de vierde boetencategorie, mits daaraan in artikel 2.7.19 vervolgens wordt gekoppeld het criterium dat met het misdrijf op geld waardeerbaar voordeel van enig belang kan zijn verkregen.

[2:00:34] Het criterium van het op geld waardeerbare voordeel van enig belang geldt al voor de toepassing van de artikelen 6.5.9 en 6.5.11.

[2:00:43] En hier gaat het om bevoegdheden rond de vaststelling van wederrechtelijk verkregen voordeel.

[2:00:48] Artikel 4.4.16 heeft betrekking op het gebruik van de wettelijke bewijsvermoedens.

[2:00:54] Dus dat wordt vermoed dat de uitgaven die de verdachte heeft gedaan in een periode van zes jaar voorafgaande aan het begaan van het misdrijf wederrechtelijk verkregen voordeel vormen.

[2:01:04] Deze bewijsvermoedens zijn gebonden aan een regeling voor de oplegging van een ontnemingsmaatregel in het wetboek van strafrecht.

[2:01:10] Een inhoudelijke aanpassing van de regeling in het wetboek van strafrecht is vandaag echter niet aan de orde.

[2:01:16] Daarom kan ik niet meegaan in het voorstel om ook voor artikel 4.4.16 de boetencategorie te verlagen tot de vierde categorie.

[2:01:26] Kort en goed.

[2:01:26] En ik kan me voorstellen dat dit een lange appreciatie is.

[2:01:30] Dus ik zal u die ook met plezier schriftelijk doen toekomen.

[2:01:37] De verlaging van de boetencategorie voor artikel 4.4.16 is gebonden aan de regelingenwebboek van strafrecht.

[2:01:43] Dat is vandaag niet aan de orde.

[2:01:44] Dus deze aanpassing moeten we ontraden.

[2:01:47] Maar ik zou wel akkoord kunnen gaan met de verlaging van de boetencategorie voor artikelen 2.7.19, 6.5.9 en 6.5.11.

[2:01:56] En wat betreft artikel 2.7.19 moet er dan wel bij dat het met het misdrijf op geld waardeerbaar voordeel van enig belang kan zijn verkregen.

[2:02:06] Als het amendement in deze richting kan worden aangepast, dan kan ik het beoordeel Kamer geven.

[2:02:13] Dank u wel.

[2:02:14] Ik ben benieuwd of de heer Elian zich hierop wat voorbereidt... en nu meteen kan zeggen, ja, ik ga dat zo doen... of ik moet dat even laten bezinken.

[2:02:19] Maar ik laat dat aan de heer Elian.

[2:02:21] Dank u, voorzitter.

[2:02:22] Voor alle amendementen geldt dat ik het moet laten bezinken... maar dat ik erg waardeer de hulp die we krijgen... van de zijde van het kabinet.

[2:02:33] En met een heleboel voorstellen ben ik op zich best genegen om mee te gaan.

[2:02:37] Deze moet ik even laten bezinken.

[2:02:40] Uiteraard begrijp ik die ook in het licht van...

[2:02:43] We zorgvuldig wetgeving behandelen.

[2:02:45] Er ligt geen wijziging van het wetboek van strafrecht voor.

[2:02:47] Dus dat begrijp ik.

[2:02:48] Daar heeft de Raad van State zich ook niet over kunnen.

[2:02:49] Dus dat begrijp ik op zich best.

[2:02:51] Aan de andere kant zijn er volgens mij ook wel andere amendementen... waar een klein stukje van het wetboek van strafrecht gewijzigd wordt.

[2:02:58] Mijn vraag zou zijn aan de minister.

[2:03:00] Bij artikel 4.4.16, waarvan de minister zegt... dan moet de regeling in het wetboek van strafrecht ook worden gewijzigd.

[2:03:09] Is dat echt heel majeur?

[2:03:11] Of zou je dat als...

[2:03:14] een wijziging in de sfeer van de techniek kunnen zien.

[2:03:18] Dat maakt nog wel verschil voor mij namelijk.

[2:03:22] De regeringscommissaris.

[2:03:25] Ja, ik zou zeggen dat is een majeure wijziging.

[2:03:29] De regeling staat nu in zijn geheel in artikel 36e lid 3 van het wetboek van strafrecht.

[2:03:35] Daar gaat het om het ontnemen van voordeel dat door andere feiten is verkregen dan waarvoor de verdachte is veroordeeld.

[2:03:43] Dat is een hele stap dat je voordeel gaat ontnemen voor andere feiten.

[2:03:48] En omdat dat zo'n hele stap is... is dat destijds uitdrukkelijk door de wetgever gekoppeld... aan een boetencategorie van de vijfde categorie.

[2:03:57] Omdat het moet om ernstige zaken gaan.

[2:04:00] En dat bewijsvermoeden is dus helemaal gericht...

[2:04:04] op de vraag of er door andere strafbare feiten voordeel is verkregen.

[2:04:08] Dat is dus een bewijsvermoeden dat niet los verkrijgbaar is.

[2:04:11] Dat je niet kan toepassen als het gaat om voordeel... dat uit het feit verkregen is dat een verdachte heeft begaan... of uit soortgelijke misdrijven.

[2:04:19] Het is specifiek gericht op voordeel verkregen uit andere strafbare feiten.

[2:04:23] Als je die sanctie eigenlijk wil verruimen... dan is dat niet even een technische wijziging...

[2:04:32] Een stap die grote politieke consequenties heeft en die niet technisch is, maar een afwijking van het standpunt dat de wetgeving destijds uitdrukkelijk heeft ingenomen.

[2:04:49] Het zet de heer Elian aan het denken, dus die gaat daar wel of niet mee aan de slag.

[2:04:53] De minister.

[2:04:55] Dat brengt me aan het einde van de vragen die aan mij gesteld zijn met dienstverstanden dat ik hopelijk nog in deze termijn kan terugkomen op de antwoord waar ik de heer Selle nog schuldig was over de OM-beleidsregels.

[2:05:05] Dank u wel.

[2:05:06] Er is net aangeboden om op schrift te zetten wat de inhoudelijke... Want dat was technisch.

[2:05:15] In de richting van de heer Elian zijn amendementen.

[2:05:17] Als dat is in het kader van ambtelijke bijstand, dan kan dat natuurlijk via de gebruikelijke weg.

[2:05:21] Ik zou wel als voorzitter van deze commissie, ik kijk even naar de collega's, willen vragen... of op enig moment, dat kan voorafgaand aan de plenaire behandeling wellicht een zinnig moment zijn... om, als er dan amendementen zijn gewijzigd, om daar dan ook schriftelijk een nieuwe...

[2:05:33] Of definitieve appreciatie van te geven.

[2:05:36] Zodat wij ook een helder overzicht hebben van de stand van zaken op dat moment.

[2:05:40] Ik denk dat het goed is dat we daar een vorm voor vinden.

[2:05:45] Ja?

[2:05:45] Wil je sneller een aanvulling?

[2:05:47] Ja, want dingen die nu ingewikkeld klinken, die kunnen we ook gewoon teruglezen.

[2:05:50] Omdat er fantastische stenografen iets voor ons maken.

[2:05:56] Zo is dat, maar het gaat mij inderdaad om eventuele wijzigingen van amendementen.

[2:05:59] Of die dan volgens de regering wel of niet tegemoet komen aan wat er in ambtelijke bijstand gebeurt, dat zien wij niet.

[2:06:05] Dus het is wel goed dat dat nog in een openbare brief kan landen op enig moment.

[2:06:10] Goed, fijn als we die afspraak kunnen maken.

[2:06:13] Dan gaan we naar de staatssecretaris voor de beantwoording.

[2:06:19] Voorzitter, ik volg de volgende boek 3 en daarna boek 4.

[2:06:22] En boek 3, dan begin ik met de vraag van mevrouw Mutluwer.

[2:06:25] In zaken het behandelen van beklacht tegen niet opsporen vervolgen.

[2:06:29] Met name de vraag of er dan een volle toetsing niet gewend zou zijn door het Hof.

[2:06:36] In die zin kan ik mevrouw Mulduur geruststellen dat de gerechtshoven de mogelijkheid behouden om in beklagszaken de haalbaarheid en de opportuniteit van vervolging in volle omvang te toetsen.

[2:06:47] In de toelichting op het wetsvoorstel is aangegeven dat in de meeste zaken een terughoudende toetsing zal volstaan.

[2:06:55] Dit uitgangspunt betekent dat het Hof beoordeelt...

[2:06:58] of de officier van justitie in het gegeven geval in redelijkheid tot de genomen beslissing heeft kunnen komen.

[2:07:06] Aan het gerechtshof is er uitdrukkelijk ruimte gelaten om in bijzondere gevallen de haalbaarheid en de opportuniteit van de vervolging indringend en daarmee dus volledig te toetsen.

[2:07:15] Die afweging is aan het Hof.

[2:07:18] Daarmee is verzekerd dat de klagregeling haar controlefunctie ten volle kan vervullen en alle betrokken individuele belangen bij opsporing of vervolging van strafbare feiten op effectieve wijze kunnen worden beschermd.

[2:07:33] Een andere vraag van mevrouw Mutluwer betrof de termijn in het kader van wat nu de artikel 12 procedure wordt genoemd.

[2:07:44] Ter versnelling van de beklagprocedure stelt de nieuwe beklagregeling inderdaad termijnen voor de verschillende procesfasen.

[2:07:51] De tijd die verstrijkt voor het uitbrengen van advies door het Openbaar Ministerie blijkt in de praktijk een belangrijke oorzaak te zijn van de langere duur van de beklagprocedure in sommige zaken.

[2:08:03] Vooral als het nodig is om bij de betrokken opsporingsdienst aanvullende informatie op te vragen.

[2:08:09] Daarom bevat de nieuwe beklagregeling ook voorschriften voor tijdige informatievoorziening door de opsporingsdiensten.

[2:08:17] Zodat vroegtijdig in dossiervorming wordt voorzien en zoveel mogelijk kan worden voorkomen dat later in de beklagprocedure het openbaar ministerie of het gerechtshof nadere informatie moet opvragen.

[2:08:29] Daartoe is in het kader van de genoemde voorprocedure bij beklag tegen niet opsporen...

[2:08:35] Een specifiek voorschrift geïntroduceerd dat de betrokken opsporingsdienst daartoe verplicht om de officier van justitie tijdig te voorzien van de informatie die deze nodig heeft om binnen de zes weken termijn een beslissing te nemen over de ingediende klacht tegen het niet opsporen.

[2:08:51] Dat is artikel 3.5.1, tweede lid.

[2:08:55] Bij elkaar genomen zullen deze maatregelen naar verwachting kunnen bijdragen aan een verkorting van de doorlooptijden van beklagszaken.

[2:09:02] Ik wijs er verder nog op dat de rechtbanken en de gerechtshoven ieder een eigen klachtenregeling hebben.

[2:09:09] Op basis daarvan kan degene die vindt dat een gerecht hem of haar niet correct heeft behandeld een klacht indienen, bijvoorbeeld over de tijdstuur van de klachtprocedure in een concreet geval.

[2:09:20] Overigens is het aantal klachten dat ziet op de doorlooptijd van de klachtprocedure zeer gering.

[2:09:26] Tegen deze achtergrond is er geen aanleiding om het openstellen van de schadevergoedingsmogelijkheid in de beklagprocedure nader te bezien.

[2:09:35] Dan kom ik op de vraag van mevrouw Moedeloer.

[2:09:40] Ik meen mij te herinneren dat dit volgens mij ook een van de kritiekpunten was van de wetenschappers... ...de universiteiten die naar dit onderdeel van het wetboek van strafvoordeling hebben gekeken.

[2:09:50] Namelijk dat het best wel gek is dat er geen sanctie is gebonden aan het niet voldoen van... ...aan de tijdelijke afdoening van een klacht.

[2:10:00] En ik hoorde staatssecretaris wel een aantal waarborgen geven en dan nog...

[2:10:05] voelt het niet helemaal goed.

[2:10:10] Omdat het wel belangrijk is dat die klacht tijdig wordt afgedaan.

[2:10:16] En ook al is de OM afhankelijk, zo hoor ik de staatssecretaris zeggen... van de informatie die hij daartoe verkrijgt.

[2:10:24] Mijn vraag is...

[2:10:28] Eigenlijk is het meer ontevredenheid.

[2:10:32] Ik ben eigenlijk best ontevreden over het antwoord dat is gegeven.

[2:10:34] Ik ben zoekende naar hoe we dit wel eventueel kunnen afdwingen.

[2:10:43] Maar goed, het is meer dat ik hem even neerleg, want ik kan hier even niet zo heel veel mee.

[2:10:49] De staatssecretaris.

[2:10:50] Ja, voorzitter.

[2:10:51] Meer in het algemeen hebben we al eerder gesproken in een eerder overleg over voorschriftenregels, gedragsregels, zonder dat daar een directe sanctie tegenover staat.

[2:11:02] In het algemeen is de vraag wat je met regelingen wil bereiken.

[2:11:06] De primaire doel van dit soort regelingen is om een kader te scheppen waarin versneld of verbeterd

[2:11:13] de strafvorderingsprocedure wordt doorlopen of de verschillende stadia die daarvoor zijn.

[2:11:20] De vraag is natuurlijk ook wat voor soort sanctie zou dat dan moeten kunnen zijn.

[2:11:26] En het antwoord daarop vind ik in het algemeen niet evident en in dit geval zeker ook niet.

[2:11:32] Dus ik denk dat de intentie van het kabinet is primair door een beter kader al te komen tot betere resultaten.

[2:11:44] Ik zag dat ik de microfoon aan had staan.

[2:11:46] Ik ga hier even over nadenken voorzitter.

[2:11:48] Misschien zelfs voor het plenaire debat.

[2:11:50] Omdat ik misschien eventueel via een amendement.

[2:11:53] Omdat ik toch denk dat we toch een stok achter de deur moeten hebben.

[2:11:58] Om ervoor te gaan zorgen dat die termijnen gaan werken.

[2:12:03] De staatssecretaris.

[2:12:05] U mag ook uw beantwoording continueren.

[2:12:17] Ik kom op de vraag van de heer Koops, die betreft de rol van de raadsman bij de ZSM-werkwijze.

[2:12:25] Aangehouden verdachten wie er zaak met een strafbeschikking wordt afgedaan, die krijgen recht op kosteloos rechtsbijstand voor afgaand aan de uitvaardiging van de strafbeschikking.

[2:12:37] Ik had dat moeten zeggen, dit betreft dus het kader van de strafbeschikking.

[2:12:40] Een ander onderwerp dan beklag.

[2:12:42] Ik kom dus nu op de strafbeschikking.

[2:12:44] En nogmaals, ik herneem, aangehouden verdachten wie zaak met een strafbeschikking wordt afgedaan, die krijgen recht op kosteloze rechtsbijstand voorafgaande aan uitvaarding van de strafbeschikking.

[2:12:55] Dit is een aanvulling op de kosteloze rechtsbijstand die aangehouden verdachten op dit moment al krijgen voorafgaand en tijdens het politieverhoor.

[2:13:04] Daarnaast krijgen verdachten van een misdrijf, verdachten die zich in vrijheid bevinden en wie er zaak met een strafbeschikking wordt afgedaan, wettelijk recht op een kostloos gesprek met een raadsman na de uitvaardiging van de strafbeschikking.

[2:13:19] Dit geldt ook bij de ZSM-werkwijze en dit is nu al staande praktijk.

[2:13:23] Dit wordt nu verankerd in de wet via het wetsvoorstel Versterking rechtsbijstand in het strafproces.

[2:13:30] Dit wetsvoorstel is afgelopen vrijdag in de ministerraad geaccordeerd en wordt deze week naar de Raad van State gestuurd voor advies.

[2:13:40] Dit wordt dus in het huidige wetboek al geregeld en hoeft niet te wachten op inwerkingstreding van het nieuwe wetboek in 2029.

[2:13:49] De heer Van Nispen stelt ook een vraag in verband met de strafbeschikking en met name de belangen van slachtoffers.

[2:13:57] Ik stel voorop dat de officieve justitie bij de afdoening met een strafverschikking alle relevante belangen betrekt.

[2:14:03] Behalve de ernst van het feit en de persoon van de verdachte, weegt de officieve justitie ook de belangen van slachtoffers nadrukkelijk mee.

[2:14:12] Dit is ook in lijn met het beginsel dat strafvordering plaatsvindt op een wijze die recht doet aan de belangen van het slachtoffer, het beginsel dat is neergelegd in artikel 114.

[2:14:25] Als de zaak wordt afgedaan met een strafbeschikking, kan de officiële justitie in de strafbeschikking de schadeverhoedingsmaatregel opleggen, waarbij ook de voorschotregeling van toepassing is.

[2:14:38] De stofstofrechten die zijn vastgelegd in boek 1, hoofdstuk 5, zijn ook van toepassing in de strafbeschikkingsprocedure.

[2:14:46] Voor het spreekrecht geldt dat het slachtoffer dat recht alleen op de terechtzitting kan uitoefenen op grond van artikel 1, 5, 8.

[2:14:59] Wel geldt er een contraindicatie voor de afdoening van ernstige spreekrechtwaardige feiten met een strafbeschikking als de slachtoffer zijn spreekrecht wenst uit te oefenen.

[2:15:09] Daarnaast wordt het slachtoffer expliciet gewezen op de mogelijkheid om, ook als de zaak met een strafverschikking zal worden afgedaan, een schriftelijke slachtofferverklaring in te dienen.

[2:15:20] Met zo'n verklaring kan de officiële justitie bij het afdoen van de strafverschikking nog beter rekening houden met de belangen van het slachtoffer.

[2:15:27] Tot slot wijst de officiële justitie het slachtoffer uitdrukkelijk op de mogelijkheid om tegen de afdoening met een strafverschikking beklag in te dienen bij het gerechtshof.

[2:15:38] Al met al wordt bij het uitvaardigen van een strafbeschikking op deze wijze recht gedaan aan de rechten en de belangen van de slachtoffers.

[2:15:47] De heer Koops stelde de vraag of dit afdoende is.

[2:15:50] Naar de inschatting van het kabinet op dit moment wel, zei het dat het uiteindelijk ook sterk afhangt van de mate waarin uitvoering wordt gegeven aan deze regelingen.

[2:16:04] De heer Koops bracht in het kader van...

[2:16:13] het beklag tegen het niet instellen van strafvordering nog een punt op.

[2:16:20] Namelijk, hij wees op het initiatiefvoorstel van de leden Timmermans en Bikker... dat er op dit moment aanhanging is in de Eerste Kamer in zaken... het oogmerk van discriminatie als strafverhogende factor bij een communie delict...

[2:16:36] Het antwoord op zijn vraag, namelijk zijn vraag, kan het slachtoffer zich beklagen als dat discriminatoren oogmerk niet onderdeel vormt van de vervolging, maar wel het communie delict, kan het slachtoffer zich dan beklagen?

[2:16:50] Het antwoord is ja.

[2:16:52] De reden is dat de rechtstreeks belanghebbende ook beklacht kan indienen als de belanghebbende van mening is dat het opbouwbaar ministerie voor een zwaarder delict vervolging had moeten instellen.

[2:17:04] En die situatie doet zich dan dus voor, want het discriminatoren oogmerk dat het genoemde wetsvoorstel introduceert, is namelijk een algemene strafverzwaringsgrond.

[2:17:16] Is deze zwaringsgrond van toepassing, dan is sprake van een zwaarder delict en wordt het strafmaximum verhoogd.

[2:17:23] Deze analyse is in lijn van de vaste jurisprudentie van de Hoge Raad.

[2:17:28] Tot zover mijn antwoorden met betrekking tot boek 3.

[2:17:31] Dan kom ik nu op mijn antwoorden met betrekking tot boek 4.

[2:17:33] De heer Van Liesen namens de PVV sprak zijn zorgen uit over de vraag of de procesinleiding niet tot vertraging leidt.

[2:17:49] Dit is een onderdeel van de beweging naar voren.

[2:17:54] Ik deel de zorgen niet en ik verwacht niet dat de procesinleiding als zodanig zorgt voor meer vertraging.

[2:18:00] De zittingsrechter krijgt nadat de procesinleiding is ingediend de kans om de inhoudelijke behandeling van de strafzaak beter voor te bereiden.

[2:18:08] De zittingsrechter kan regie voeren op de planning en het verloop daarvan.

[2:18:13] Dit bevordert de kwaliteit van de berechting en het voorkomt onnodige aanhoudingen.

[2:18:18] Dit is een belangrijk element.

[2:18:20] Zo wordt bijgedragen aan een vlotte procesgang.

[2:18:23] De nieuwe werkwijze kan dus op termijn dus juist ook achterstanden terugdringen of voorkomen.

[2:18:29] Anders gezegd, de tijd waarin aan de voorkant dus wordt geïnvesteerd met de beweging naar voren, die wordt later teruggewonnen door een kwalitatief goed voorbereide strafzitting die zonder aanhouding kan worden afgedaan.

[2:18:45] Mevrouw Mutluur stelde ook een vraag over de beweging naar voren.

[2:18:52] Namelijk of die beweging daarvoor in de praktijk ook daadwerkelijk gemaakt kan worden.

[2:18:57] Als het gaat om de, in het licht van de mogelijkheid die de zittingsrechter heeft om deskundigen en getuigen nog op zitting te horen.

[2:19:08] Ik stel voorop dat ook nu het al niet vanzelfsprekend is dat getuigen worden opgeroepen om te worden verhoord tijdens de zitting.

[2:19:16] Getuigen worden vaak al gehoord in het voorbereidend onderzoek.

[2:19:20] Op de zitting wordt dan de inhoud van de verklaring besproken zonder dat de getuige aanwezig is en opnieuw een verklaring afgelegd.

[2:19:28] Deze bestaande procescultuur wordt bestendigd met de beweging naar voren en de weerslag ervan in de nieuwe wet.

[2:19:38] In het algemeen wordt een getuige die in het vooronderzoek is verhoord in aanwezigheid van de verdachte dus niet nogmaals opgeroepen voor verhoor op de zitting.

[2:19:47] Maar het is wel zo dat de zittingsrechter alles kan doen wat hem noodzakelijk voorkomt met het oog op een behoorlijke behandeling van de zaak.

[2:19:56] Als de rechter dat wil, dan kan hij ook zonder verzoek van de verdachte of zonder vordering van de officieve justitie de oproeping van een getuige bevelen.

[2:20:05] En daar kunnen bijzondere redenen voor zijn, ook om een getuige nogmaals op te roepen als die al is gehoord.

[2:20:11] Bijvoorbeeld omdat er nieuwe feiten bekend zijn geworden die aanleiding geven om de betreffende getuigen nogmaals te ondervragen.

[2:20:19] Aanleiding om de getuigen nogmaals op te roepen voor de zitting kan er ook zijn als de verdachte bij het eerdere verhoor niet in de gelegenheid is gesteld om het ondervragingsrecht uit te oefenen met betrekking tot een getuige die een belastende verklaring heeft afgelegd.

[2:20:36] Als het oproepen van een getuige noodzakelijk is om het ondervragingsrecht te verwezenlijken, dan zal de rechter dat doen, ook als het verzoek pas op de zitting wordt gedaan.

[2:20:45] Maar nogmaals, ook nu maakt de rechter veelvuldig gebruik van de resultaten uit het vooronderzoek en de verwachting is niet dat de nieuwe regeling zal leiden tot het veelvuldige herhalen van onderzoekshandelingen zoals het horen van getuigen.

[2:21:01] De heer Sneller stelde de vraag welke druk er in het proces zit voordat de procesinleiding wordt uitgebracht om ervoor te zorgen dat de stukken kunnen worden gedeeld.

[2:21:17] Zijn opmerking betreft in feite amendement 15.

[2:21:22] Dat is al besproken en geapprecieerd in het eerste wetgevingsoverleg.

[2:21:27] Hij verzoekt duidelijkheid over hoe het nu zit met de verstrekking van processtukken... voorafgaand aan het indienen van de procesinleiding.

[2:21:38] Inderdaad, op het moment dat de procesinleiding wordt ingediend... dan moet de verdachte over de volledige procesdossier kunnen beschikken... op grond van artikel 4.1.1, vijfde lid.

[2:21:50] De officier van justitie moet hem deze procesdossier...

[2:21:53] moet hem de processtukken uit eigen beweging verstrekken.

[2:21:57] Maar daarvoor moeten ook al processtukken aan de verdediging ter beschikking worden gesteld.

[2:22:03] Ik zet dat wat uitvoeriger in, omdat dit een belangrijk element is... van de bewegingen voor en de bestaande zorgen.

[2:22:09] Het eerste punt dat ik opmerk is dat de kennisneming van de processtukken... wordt op verzoek van de verdachte toegestaan vanaf het eerste verhoor... op basis van artikel 1.8.6 eerste lid...

[2:22:21] De officier van justitie kan de verdachte processtukken in die fase alleen tijdelijk onthouden als dat in het belang van het onderzoek is, op grond van het tweede lid van artikel 1.8.6.

[2:22:33] Als de verdachte voorlopig is gehecht, moet de officier van justitie hem en de rechtercommissaris na drie maanden een overzicht geven van de stand van zaken van het opsvoeringsonderzoek.

[2:22:46] De officiële justitie moet er dan zorg voor dragen dat de verdachte kan kennis nemen van de beschikbare processtukken, artikel 2.10.64, lid 2.

[2:22:56] Die stukken moeten hem dus actief ter beschikking worden gesteld.

[2:23:01] Het indienen van de procesinleiding vormt dus in die zin een kantelpunt dat vanaf dat moment alle processtukken aan de verdachte ter beschikking moeten worden gesteld, zonder dat dit hem kan worden geweigerd.

[2:23:13] Maar ook daarvoor moet het verstrekken van processtukken dus al op verschillende momenten.

[2:23:20] Zij het dat dan nog de mogelijkheid bestaat om de verdachte bepaalde processtukken te onthouden... ...indien dat in het belang van het op dat moment nog lopende opsporingsonderzoek is.

[2:23:34] Ik benadruk daarbij, het wetsvoorstel biedt op geen enkel moment minder waarborgen als het gaat om het verstreken van processtukken aan de verdachte.

[2:23:42] Eerder meer dan in het huidige recht.

[2:23:46] De heer Sneller stelde de vraag of er overleg met de NOVA is geweest met betrekking tot de misverstanden die in het eerste wetgevingsoverleg door mij tot uitdrukking zijn gebracht.

[2:23:59] Mijn ministerie heeft regelmatig overleg met de NOVA, ook Tans.

[2:24:03] En dit punt over de vermeende misstanden... zal ook worden opgebracht bij het volgende overleg.

[2:24:10] Daarbij zal worden toegelicht waarom wij menen... dat het voorstel geen afbreuk doet aan de verdedigingsrechten... als gevolg van de beweging naar voren.

[2:24:24] Dat brengt mij...

[2:24:27] Eerst nog een vraag van de heer Snel.

[2:24:31] Veel zal afhangen van de praktijk en dat die niet wijzigt.

[2:24:34] En de praktijk op dit moment hangt vooral ook op gebruik... en niet op een regeling in de wet... als het gaat om het verstrekken van de processtukken... en dan zorgen dat er ook in die fase al...

[2:24:47] Dus verzoeken voor getuigen voor et cetera worden opgebracht.

[2:24:50] En dat antwoord van de regeringscommissaris over de getuigen eerder horen, zodat ze nog betrouwbaarder uit hun geheugen kunnen verklaren dat dat zo vroeg mogelijk gebeurt.

[2:25:01] Dat is natuurlijk wel een belangrijk aspect dan, dat dat ook daarvoor al kan plaatsvinden.

[2:25:07] Waar ik nog naar zoek is... waarom laten we dat dan toch tamelijk vrij... om dat al daarvoor te laten gebeuren?

[2:25:16] En zeggen we daar niet van... daar hebben we een stok achter de deur nodig in het wetboek?

[2:25:24] Of zijn dat 1.8.6 en 2.10.64... de ankerpunten waarvan de staatssecretaris zegt... dat is voldoende stok achter de deur om te zorgen... dat al die verzoeken dan ook al kunnen worden gerealiseerd...

[2:25:40] Dat is inderdaad de strekking van mijn opmerkingen, dat de bestaande praktijk nu wordt voorzien van wettelijke ankerpunten.

[2:25:47] En dat zal de praktijk en de wettelijke borging daarvan alleen maar ten goede komen.

[2:25:55] De regeringscommissaris.

[2:25:57] Nou ja, de hoofdregel is dat de verdachte gewoon vanaf het moment dat hij is verhoord... recht heeft op kennisneming van de processtukken.

[2:26:06] En dat de officier van justitie in het belang van de onderzoek... daar bepaalde stukken kan weigeren om daar inzage van te geven.

[2:26:13] En daarover bevat het wetboek vervolgens ook een beklagmogelijkheid.

[2:26:18] Een bezwaarschrift, als ik het uit mijn hoofd zeg, bij de rechtercommissaris.

[2:26:21] In de wet kun je op dat punt niet zo heel veel meer regelen dan dat, denk ik.

[2:26:27] Er komt bij dat als we straks het digitale proces dossier hebben, en daar is deze regeling een beetje voor geschreven, dat het ook veel makkelijker wordt om die stukken die de verdachte mag inzien, om die ook ter beschikking te stellen.

[2:26:39] Omdat je die dan eenvoudig weg in de elektronische voorziening kunt plaatsen.

[2:26:44] En in het geval wat u noemt, als een getuige al bij de rechtercommissaris wordt gehoord... ja, op dat moment zal de verdachte zeker eerst zijn verhoord... en zal hij dus over alle stukken die hij mag inzien ook inderdaad de beschikking kunnen hebben.

[2:27:01] En in de regel zal men misschien ook, maar dat weet ik niet... voorzichtig moeten zijn met het horen van getuigen als in de prilste fase van het onderzoek... waarin nog allerlei dingen voor de verdachte geheim moeten worden gehouden.

[2:27:17] De staatssecretaris mag vervolgen.

[2:27:20] Ik stel voor dat ik doorga met de vraag van de heer Van Nismen.

[2:27:23] Die betreft een andere problematiek, namelijk de vordering benadeelde partij.

[2:27:28] En de wijze waarop dat nu in de wet is teruggekomen.

[2:27:31] Het klopt dat de regeling van de vordering van de benadeelde partij in het wetsverdeel grotendeels ongewijzigd blijft.

[2:27:39] De positie van de benadeelde partij wordt in het nieuwe wetboek wel op een aantal belangrijke punten versterkt.

[2:27:45] Zo krijgt de benadeelde partij de mogelijkheid om zelfstandig hoger beroep en cassatie in te stellen tegen afwijzing van de vordering, indien die vordering meer dan 1750 euro bedraagt.

[2:27:59] Dat volgt uit artikelen 5.4.35 en 5.5.17.

[2:28:07] Een ander punt is dat het mogelijk wordt dat de benadeelde partij haar vordering in hoge beroep vermeerdert op grond van 5.4.34.

[2:28:17] Een derde punt is dat in de eerste aanvullingswet de benadeelde partij de mogelijkheid krijgt om mee te doen aan een schriftelijke ronde voorafgaande aan de terechtzitting, als bedoeld in 4.1.5.

[2:28:31] Een probleem is wel, en op dat punt deel ik de zorg van de heer Van Nispen, dat een aanzienlijk deel van de vorderingen in de praktijk niet ontvankelijk wordt verklaard vanwege hun complexiteit.

[2:28:43] Ook de heer Koops maakte hier een punt van in een eerder overleg.

[2:28:49] In een dergelijk geval oordeelt de rechter dan dat de vordering een onevenredige belasting oplevert voor de behandeling van de zaak.

[2:28:56] De benaderde partij kan alleen nog maar terecht bij de civiele rechter.

[2:29:00] En er kan dan geen schadevoedingsmaatregel worden opgelegd in het kader van de strafprocedure.

[2:29:06] En dan is ook de voorschotregeling niet van toepassing.

[2:29:10] Mijn inzet is daarop gericht dat meer vorderingen inhoudelijk binnen het strafproces kunnen worden behandeld.

[2:29:16] Een manier om dat te bewerkstelligen is dat de Raad voor de Rechtspraak op dit moment een onderzoek laat uitvoeren naar het normeren van schadebedragen en daarmee het standaardiseren van de vaststelling van schadevergoeding.

[2:29:29] Dat zou ertoe kunnen leiden dat vaker de schadevergoedingsvervordering wordt toegewezen... ...of anders gezegd dat de complexiteit van dergelijke vorderingen vermindert.

[2:29:39] De resultaten van het onderzoek verwacht ik dit voorjaar.

[2:29:43] In de nieuwe meerjarenagenda slachtofferbeleid... ...die ik in het tweede kwartaal van dit jaar naar uw Kamer zal sturen... ...zal ik ook ingaan op de resultaten van het onderzoek... ...en de eventuele extra maatregelen die in aanleiding daarvan zouden moeten worden genomen.

[2:30:02] Dirk Poops.

[2:30:04] Dank u. Dat was een heel heldere toelichting van de staatssecretaris.

[2:30:08] Er resteert een heel simpele vraag in ditzelfde verband.

[2:30:12] Toen de vorige keer dit onderwerp aan de orde kwam... dus over dat er geen gebruik kon worden gemaakt van de voorschotregeling... als de zaak door een civiele rechter wordt gedaan... werd er een bedrag aangekoppeld dat het hartstikke duur zou zijn... als iets dergelijks zou worden ingevoerd.

[2:30:27] En mijn vraag aan de staatssecretaris, en die hoeft niet stand tapede te beantwoorden, is hoe die kosten zijn berekend.

[2:30:35] Dus de kosten die samenhangen met het aanspraak kunnen maken op een voorschotregeling op het moment dat de vordering te complex van aard is.

[2:30:48] Voorzitter, mijn voorstel is dat ik dit uitdrukkelijk meeneem in het totaalplaatje dat ik zal schetsen in de meerjarenagenda slachtofferbeleid, wat dus voor het tweede kwartaal van dit jaar staat aangekondigd.

[2:31:03] Mevrouw Mütleur stelde nog twee vragen met betrekking tot audiovisuele opnames.

[2:31:10] en de gevolgen hiervan voor de werklast.

[2:31:13] In de pilot AVR ter zitting werden opnamen gemaakt van de zitting.

[2:31:20] Deze opname in combinatie met een verkort procesverbouw... gold als mogelijk alternatief voor het volledige procesverbouw van de zitting.

[2:31:28] Maar gebleken is dat deze werkwijze, althans volgens de onderzoekers...

[2:31:32] geen verbetering van de strafverordening opleverde, omdat er geen sprake was van een adequaat alternatief voor het volledige procesverhaal.

[2:31:41] Het verkorte procesverhaal bleek te weinig informatie te bevatten, terwijl het voor de personen die zijn betrokken bij een volgende zitting belangrijk is te weten wat er tijdens de eerdere zitting is voorgevallen.

[2:31:55] Om voldoende informatie hierover te krijgen is in de pilot noodzakelijk gebleken om de opname van de zitting volledig uit te luisteren.

[2:32:02] En dat was volgens de uitkomsten van het onderzoek zeer bezwaarlijk.

[2:32:06] Omdat geen volledig procesverbaal aanwezig is bestaat dan het risico dat relevante informatie niet ter kennis komt van de procesdeelnemers.

[2:32:15] En uiteraard gaat dat ten koste van de kwaliteit van de berechting.

[2:32:19] De rechtspraak heeft zich vanaf het begin van de pilot op het standpunt gesteld dat deze pilot geen toegevoegde waarde voor het strafproces zou hebben.

[2:32:27] Het maken van een geluidsopname van de zitting kan wel toegevoegde waarde hebben, omdat de opname kan dienen als hulpmiddel bij het opstellen van het volledige proces voor bouw van de zitting.

[2:32:37] De onderzoekers zien echter geen aanleiding om de zittingen standaard op te nemen.

[2:32:42] Ik kom nog op terug nadat ik uw vraag over de privacy heb behandeld.

[2:32:48] Uiteraard is een belangrijke rechtswaarborg in het kader van de pilot het recht op privacy.

[2:32:55] Zo kunnen bijvoorbeeld op camerabeelden personen zichtbaar zijn die niet direct betrokken zijn bij het strafbare feit.

[2:33:01] Wat kan leiden tot schending van hun privacy?

[2:33:04] Deze kwestie is uiteraard niet beperkt tot de pilot.

[2:33:07] Ook buiten de pilot komt het voor dat camerabeelden in een procesdossier worden gevoegd.

[2:33:12] Bij de uitvoering van de pilot moet de privacy zoveel mogelijk worden gewaarborgd.

[2:33:17] Maar op dit moment zijn ons geen gevallen bekend dat in de pilot de privacy van personen is geschonden.

[2:33:25] Ik merk tenslotte in antwoord op beide vragen op dat alle dat besloten is geen van de AVR-pilots op dit moment te verlengen.

[2:33:34] Dit heb ik in de beleidsreactie op de evaluatie van de innovatiewetstrafvordering die op 13 december 2024 aan uw Kamer is gezonden, nader toegelicht.

[2:33:44] De grondslag voor de pilot wordt wel verlengd, behalve voor zover het de zitting betreft, maar de pilots worden op dit moment niet verlengd.

[2:33:57] Dan kom ik op een vraag die betreft het bewijscriterium.

[2:34:01] Een vraag van de heer Sneller.

[2:34:03] Deze vraag luistert zo nauw dat ik zou willen voorstellen om hier direct het woord aan de regeringscommissaris te geven.

[2:34:11] Dat doen we graag.

[2:34:12] De regeringscommissaris.

[2:34:13] Ja, dank u wel.

[2:34:15] De vraag was, verandert dit de praktijk?

[2:34:20] Ik denk het niet, want algemeen aanvaard is eigenlijk wel... binnen de Nederlandse rechtspraktijk dat je pas mag veroordelen... als in redelijkheid niet aan de schuld van de verdachte getwijfeld kan worden.

[2:34:33] In die zin is het nu al een belangrijk richtsnoer... bij het handelen van de rechter.

[2:34:39] In theorie is het wel een...

[2:34:41] belangrijke verandering en ik zou zeggen een verbetering... dat dit ook in de wet wordt vastgesteld.

[2:34:46] Want de gedachte die nog wel in het verleden zeker heerste... is dat de overtuiging van de rechter een puur subjectief gegeven was... waar nu eenmaal niet over getwist kon worden.

[2:34:57] Dus dat deert denk ik nog terug vanuit die juryrechtspraak... die we eens hebben gekend.

[2:35:03] De jury vormt zich een conviction in team...

[2:35:07] Puur gebaseerd op de indrukken die hij op de terechtzitting afdoet.

[2:35:11] En dat is dan het oordeel van schuld en onschuld.

[2:35:16] Die gedachte dat het een puur subjectief en niet te discussiëren oordeel is.

[2:35:21] Die is veranderd in de loop van de tijden.

[2:35:23] Daar denken we inmiddels anders over.

[2:35:26] Door wat de rechtspsychologie ons allemaal heeft geleerd.

[2:35:29] Dat je wel degelijk criteria kunt stellen over de betrouwbaarheid van verklaringen.

[2:35:34] Daar argumenten voor aan kan leveren.

[2:35:38] Dus dat schuldoordeel is in die zin geobjectiveerd.

[2:35:42] En is ook in de jurisprudentie van de Hoge Raad daardoor ook meer in beeld gekomen... via de uitdrukkelijk onderbouwde standpunten waar de heer Koops al even aan refereerde.

[2:35:51] In het verleden was het zo dat eigenlijk de Hoge Raad alleen maar keek...

[2:35:56] naar de vraag van, is het wettig bewijs geleverd?

[2:35:59] En zei van, ja, of de rechter overtuigd is, dat kan ik niet toetsen.

[2:36:03] Dat is nou eenmaal ja of nee.

[2:36:05] Tegenwoordig kun je wel degelijk dus ook... ja, beargumenteren...

[2:36:12] of die overtuiging ergens op is gebaseerd of niet.

[2:36:16] Dus in die zin zou het ook zelfs een verschuiving kunnen betekenen... dat is een beetje speculeren voor de cassatiepraktijk.

[2:36:23] Omdat je dus nu ook misschien straks met klachten kunt komen... en zeggen van ja, objectief gezien kan je hier in redelijkheid twijfelen... aan het schuldoordeel dat gegeven is.

[2:36:36] Het wettige bewijs is er wel, maar...

[2:36:39] Gelet op alle vraagtekens die je misschien kunt stellen, bijvoorbeeld aan de betrouwbaarheid van afgelegde getuigenverklaringen, levert dat ook een handvat op, in theorie in ieder geval, voor een scherpere toetsing in cassatie.

[2:36:53] En in die zin is het dus denk ik ook een belangrijke verbetering in de procedure.

[2:37:02] Dank u wel.

[2:37:02] Gaat u verder?

[2:37:04] Voorzitter, in vervolg hierop zou ik willen overgaan tot appreciatie van het amendement met nummer 18 van de heer Sneller.

[2:37:09] Want ook dat raakt aan motivering, zei het niet het bewijscriterium.

[2:37:19] Het lid Sneller heeft een wijzing voorgesteld van het Algemene Motiveringsvoorschrift voor rechtelijke beslissingen in het Eindfonds in artikel 4.3.22, eerste lid.

[2:37:31] Dit voorschrift bevat de regel dat rechtelijke beslissingen in het Eindfonds zijn gemotiveerd voor zover dat voor de begrijpelijkheid noodzakelijk is.

[2:37:39] Om dit te verduidelijken ziet het lid Sneller graag toegevoegd dat dit inhoudt dat beslissingen inzichtelijk en controleerbaar zijn.

[2:37:48] De indiener verwijst naar de vraag die is gesteld in het advies van de Raad van State te weten, kort gezegd, of de nieuwe motiveringsplicht niet te zeer is gericht op de standpunten die door de procespartijen zijn ingenomen en of met de nieuwe motiveringsplicht wel voldoende recht wordt gedaan aan alle functies van de motivering.

[2:38:07] Dit adviespunt heeft, zoals de heer Sneller ook aangaf, geleid tot aanvulling en aanpassing van de memorie van toelichting.

[2:38:15] Daar is aangegeven dat met de motiveringsplicht alle drie de functies worden gediend die doorgaans aan rechtelijke motivering worden verbonden.

[2:38:25] Namelijk ten eerste uitleg, ten tweede zelfcontrole en ten derde controle door een hogere rechter.

[2:38:33] Daarmee is in de ogen van het kabinet voldoende tegemoetgekomen aan het adviespunt van de Raad van State.

[2:38:40] Maar de heer Sneller geeft er de voorkeur aan de wet aan te passen.

[2:38:44] Zo begrijp ik de achtergrond van het ingediende abonnement.

[2:38:48] De omvang van de motiveringsplicht blijft met het abonnement ongewijzigd.

[2:38:53] De voorgestelde verduidelijking sluit aan bij de uitleg van het artikel zoals die is gegeven in de memorie van toelichting.

[2:39:02] Aangezien ik met de stellen van het amendement veel waarde hecht aan een goede motivering van rechtelijke vondsten, laat ik het oordeel over dit amendement graag aan uw Kamer.

[2:39:13] De heer, de regeringscommissaris zou graag wat aanvullende opmerkingen maken.

[2:39:22] Ja, misschien toch wel even goed om dat motiveringsvoorschrift waar alle aandacht zich op richt, dus 4.3.22, eerste lid, om dat een beetje in het perspectief te plaatsen van alle motiveringsvoorschriften die in deze titel zijn opgenomen.

[2:39:42] Dit is, zou je kunnen zeggen, het uitgangspunt wat hier geformuleerd wordt, maar is niet het enige motiveringsvoorschrift.

[2:39:49] Als het gaat om de bewijsbeslissingen, de twee belangrijkste beslissingen die er zijn, dat is de vraag of het feit bewezen kan worden en de vraag welke sanctie moet worden opgelegd, die zijn allebei van uitvoerige motiveringsvoorschriften voorzien.

[2:40:06] Dus ook de beslissing over de op te leggen straf is uitvoerig beregeld, de motivering daarvan, in artikel 4.3.25.

[2:40:16] En zo geldt het ook, de beslissing dat het feit bewezen kan worden, is uitvoerig beregeld in zowel artikel 4.3.23 en in 4.3.24.

[2:40:28] Daarvoor geldt zeker niet dat die beslissingen niet gemotiveerd hoeven te worden... als het sowieso wel begrijpelijk is waar een verdachte veroordeeld zou moeten worden... of welke straf moet worden opgelegd.

[2:40:39] Die moeten altijd van een stevige motivering zijn voorzien.

[2:40:45] En richtinggevend is bij alle motiveringseisen... dat het natuurlijk een begrijpelijke beslissing moet opleveren daardoor.

[2:40:53] Maar de specifieke functie van 4322 eerste lid...

[2:40:57] Dat heeft nou juist te maken met de beslissingen op de formele vragen.

[2:41:01] De vraag dus of de terlastenlegging geldig is.

[2:41:03] De rechter bevoegt dan wel de officier van justitie ontvankelijk.

[2:41:07] Naar geldend recht hoeven daar geen beslissingen over in het vonnis te worden opgenomen... als daar verder niks over te doen is geweest.

[2:41:14] Als daar geen verweer is gevoerd en er...

[2:41:19] Wijst er ook niks op dat bijvoorbeeld de feitsomschrijving in de telastenlegging niet deugt.

[2:41:23] Of er niets op wijst dat de rechter niet bevoegd zou zijn over het feit te oordelen.

[2:41:27] Mag de rechter daar gewoon in het vonnis over zwijgen.

[2:41:30] En die beslissing hoeft daardoor dus ook niet gemotiveerd te worden.

[2:41:33] Want beslissingen die niet in het vonnis staan kun je ook niet motiveren.

[2:41:37] Dat is nu veranderd in dit wetboek.

[2:41:40] Daar staat dus ook de beslissingen op de formele vragen moeten steeds in het vonnis worden opgenomen.

[2:41:47] En moet je dan in gevallen die vanzelfsprekend zijn... als de rechter vanzelfsprekend bevoegd is om over het feit te oordelen... omdat het in de zittingsplaats is begaan bijvoorbeeld... moet je dat dan nog gaan zeggen?

[2:42:00] Nee, zegt dan 423 eerste lid...

[2:42:03] Voor de begrijpelijkheid van de beslissing is de motivering hier niet nodig.

[2:42:08] Dus dat is de specifieke functie van dit motiveringsvoorschrift.

[2:42:14] Daarnaast heb je dus ook nog twee andere vragen.

[2:42:16] De vraag of...

[2:42:19] En het bewezen verklaarde feit is de tweede materiële vraag een strafbaar feit oplevert.

[2:42:24] In de meeste gevallen is dat ook volkomen vanzelfsprekend.

[2:42:27] Als je diefstal hebt te lasten gelegd en bewezen verklaard, dan hoeft de beslissing van de rechter dat die diefstal oplevert geen motivering.

[2:42:37] Zolang er geen verweer over is gevoerd of wat dan ook.

[2:42:41] Nu schrijft de wet wel voor dat moet je dan met redenen omkleden.

[2:42:44] Maar dat leidt altijd in de praktijk tot non-motiveringen.

[2:42:49] Het is diefstal omdat het diefstal oplevert.

[2:42:53] En daarvan zegt artikel 4.3.22 nou... zo'n non-motivering kan achterwege blijven... als de beslissing dat het diefstal is zonder meer begrijpelijk is.

[2:43:04] Hetzelfde geldt voor de beslissing dat de verdachte strafbaar is... als er geen...

[2:43:09] beroep op een strafversluitingsgrond is gedaan, niets in het dossier wijst op de aanwezigheid van strafversluitingsgronden, dan is de beslissing dat de verdachte strafbaar is zo begrijpelijk dat je het niet hoeft te motiveren.

[2:43:21] Dat is specifiek de functie van dat je niet hoeft te motiveren als dat voor de begrijpelijkheid van de beslissing niet noodzakelijk is.

[2:43:29] Dat raakt dus niet...

[2:43:31] aan de motiveringsplicht die geldt voor de eerste en de vierde materiële vraag.

[2:43:36] De vraag of het feit bewezen is, dan wel welke sanctie moet worden opgelegd.

[2:43:41] Die moeten altijd stevig worden gemotiveerd.

[2:43:43] Daar is ook niks in veranderd.

[2:43:45] Ook niet veranderd is dat je op verweren moet reageren... en op uitdrukkelijk onderbouwde standpunten.

[2:43:50] Dat staat allemaal in 4.3.22, tweede en derde lid.

[2:43:54] Dus je moet zich niet blind staren, zou ik zeggen...

[2:43:57] op dat eerste lid de motiveringen zijn.

[2:44:01] De motiveringsplicht is veel breder dan dat aangezet... in het wetboek van strafvordering.

[2:44:06] Dan ook nog even een kleine opmerking over de functies van de motivering.

[2:44:13] Die staan ook nu niet in de wet.

[2:44:17] Je moet het met redenen omkleden.

[2:44:18] En waarom dat zou moeten, dat is een theorie... die wijzelijk niet in het wetboek is neergelegd.

[2:44:25] Ik moet zeggen...

[2:44:26] Maar in het verleden, dan zeg ik over 30 jaar geleden of zoiets, was de zorg van de heer Sneller begrijpelijker denk ik dan nu het geval is.

[2:44:37] Want ik zei al even, de Hoge Raad dacht alleen maar te hoeven controleren of het wettig bewijsgeleverd was.

[2:44:46] En niet of het bewijs ook betrouwbaar was.

[2:44:48] En of de rechter op grond daarvan een overtuiging had kunnen bekomen.

[2:44:53] Dus de motiveringen richten zich geheel op de controle door de Hoge Raad.

[2:44:58] Wat...

[2:45:00] uitleggen waarom de rechter overtuigd is.

[2:45:02] Dat hoefde niet, want de Hoge Raad controleert dat toch niet.

[2:45:05] Dus dat leverde juist tot een hele magere motivering... die uitsluitend waren gericht op controleerbaarheid... van de beslissing door de Hoge Raad.

[2:45:17] Sinds begin van deze eeuw is het door de rechtspraak zelf... van onderop, dus niet omdat de Hoge Raad dat verordeneerde... maar van onderop is het zogenaamde promise-traject gestart... waarbij de rechtspraak zelf zei... deze magere vorm van motiveren is niet meer van deze tijd.

[2:45:38] Wij moeten juist uitleggen...

[2:45:40] ...naar de verdachte, ook naar de slachter, ook naar de samenleving... ...waarom de beslissing luidt zoals die is.

[2:45:46] Dus daar is op basis daarvan juist een motiveringspraktijk ontwikkeld... ...die juist veel meer recht doet dan vroeger... ...aan al die drie functies van de motivering.

[2:45:58] Dank u wel.

[2:45:58] En nou had u orde op Kamer, meneer Snelder.

[2:46:01] Ja, dus ga ik ook niks meer tegen de staatssecretaris zeggen.

[2:46:05] Nee, dat klopt.

[2:46:06] En het is goed om mij niet blind te staren.

[2:46:12] Twee dingen nog.

[2:46:13] Eén, evaluatie door de Raad van de Rechtspraak zelf gemaakt ook, 2015.

[2:46:17] Het vonnis beter uitgelegd, vraagteken.

[2:46:21] En dan mag ik even citeren.

[2:46:22] De onderzochte professionals beschouwen de overwegingen over de straf... als vrij zwakke punten in de motivering van klassieke en promis vonnissen.

[2:46:31] De meest waarschijnlijke oorzaak van dit geringe en gemengde effect van het Promis-fondus is dat ook in Promis-fondussen relatief weinig aandacht wordt besteed aan de rechtvaardiging van de straf.

[2:46:41] De redenering van de rechter over de straf komt in het fondus relatief sumier aan de orde.

[2:46:47] Ze bieden over deze aspecten niet veel meer informatie dan de klassieke fondussen.

[2:46:52] Dus ik zoek, en misschien kijk ik op de verkeerde plek... dus ik laat me graag technisch de oren wassen wat dat betreft.

[2:46:59] Moet ik bij 4, 3, 25, bij lid 2... over dat eindfondens geeft in het bijzonder de redenen op... die de straf hebben bepaald of tot de maatregel hebben geleid.

[2:47:09] Ja, daar zoek ik toch naar iets van houvast om te zorgen...

[2:47:13] En misschien dat het dus dit artikel moet zijn in plaats van het andere, om dit te ondervangen en een extra stimulans te geven in de ontwikkeling.

[2:47:21] En wat ik probeerde aan te geven, met name in de relatie tot de discussie over wat heeft nou meegewogen.

[2:47:26] Is het specifieke preventie geweest?

[2:47:29] Is het vergelding?

[2:47:30] In het licht ook van de strafmodaliteiten.

[2:47:32] We komen nog te spreken over de vervangende taakstraf als mogelijkheid in de gereedschapskist.

[2:47:37] hopelijk ooit elektronische detentie voor bepaalde gevallen... waarbij ik als materieel strafrechtwetgever niet wil voorschrijven... dat mag alleen maar door de rechter worden opgelegd in deze en deze gevallen... want je wil zo'n ruim mogelijke toepassing voor de rechter overlaten.

[2:47:55] Dus zocht ik het in het meer formele strafrecht om het hier...

[2:47:59] ergens een plek te geven dat er in ieder geval heel duidelijke motivering moet zijn.

[2:48:04] Dat was de achtergrond van mijn zoektocht.

[2:48:06] Dus misschien dat de heer Knigge daar nog een al dan niet technische reflectie op heeft.

[2:48:18] Ik heb niet gezegd dat de manier waarop nu strafvondens worden gemotiveerd... dat die volmaakt is of ideaal is.

[2:48:24] Ik heb alleen maar gezegd dat die veel beter is dan die 30, 40 jaar geleden was.

[2:48:28] Toen werd niet meer gezegd bij bijvoorbeeld de op te leggen straf... dat die in overeenstemming was met de ernst van het feit... en de persoonlijke omstandigheden van de verdachte.

[2:48:37] Het is een soort riedel die bij...

[2:48:41] Alle strafvondussen werden gebezigd, ongeacht het strafbare feit.

[2:48:45] Dat kennen we in ieder geval niet meer.

[2:48:47] In die zin is de motiveringspraktijk verbeterd, juist, en dat blijf ik benadrukken, door het verantwoordelijkheidsbesef van de rechtelijke macht zelf.

[2:48:57] En niet doordat het afgedwongen is door extra motiveringsvoorschriften of door uitspraken van de Hoge Raad.

[2:49:06] En ik denk zeker dat we op die weg verder zouden kunnen gaan.

[2:49:12] Maar ook, denk ik, aan de andere kant... we moeten natuurlijk ook wel de grenzen van de doebaarheid in acht nemen.

[2:49:18] De rechtelijke macht is overbelast.

[2:49:21] Dus ook daar moet je wel zoeken naar een evenwicht van...

[2:49:25] Hoe ver kun je gaan met het verschaffen van uitleg?

[2:49:29] Dat is iets wat je denk ik ook van deel aan de rechters moet overlaten.

[2:49:37] Omdat die daar een evenwichtige praktijk in ontwikkelen.

[2:49:41] De staatssecretaris.

[2:49:43] En dit voorzitter brengt mij op de vraag die de heer Sneller stelde met betrekking tot de begrijpelijkheid van de rechtspraak.

[2:49:49] Hij vroeg aandacht voor het interview met meester Frank, een ervaren strafrechtsadvocaat die veel betekent voor de strafrechtcultuur in Nederland.

[2:49:59] Inderdaad, het is voor de toegankelijkheid van de rechtspraak van belang dat iedereen begrijpt waar een rechtszaak en een uitspraak over gaan.

[2:50:05] Klare taal helpt.

[2:50:08] Klare taal is een imperatief dat niet alleen voor de rechtspraak geldt, maar ook voor de wetgeving en voor alle delen van de overheid.

[2:50:17] De rechtspraak, mijn hoofdletter, zal met het oog op de grotere toegankelijkheid in de komende jaren verder inzetten op het bieden van begrijpelijker, proactievere en consistente informatie vanuit het perspectief van rechtszoekenden.

[2:50:31] In het jaarplan Rechtspraak 2025 is opgenomen dat uitspraken worden gemotiveerd in klare taal.

[2:50:37] Dit jaarplan is aan uw Kamer toegestuurd op 23 januari jongstleden, dus heel recent.

[2:50:43] Deze initiatieven moeten worden toegejuicht, want het laat zien dat rechtsspreken in begrijpelijke taal de norm is voor rechters en dat hierop actief wordt ingezet.

[2:50:53] In de uitvoering is dit een beweging die hopelijk ook tegemoet komt aan de zorgen die u zojuist heeft geuit en door de regeringscommissaris een historisch perspectief zijn geplaatst.

[2:51:06] Voorzitter, wat het amendement betreft, u heeft verzocht om een schriftelijke appreciatie van de finale versie van de amendementen.

[2:51:13] Mocht de heer sneller het amendement handhaven, dan zullen we alsnog de appreciatie geven.

[2:51:19] En die zal waarschijnlijk dezelfde zijn als ik net heb gegeven.

[2:51:24] Ik kom bijna vanzelfsprekend op de vraag van de heer Koops.

[2:51:28] Die zag op artikel 4.3.22 en 23...

[2:51:33] en de wijze waarop het wordt omgegaan met uitdrukkelijk onderbouwde standpunten in het vonnis.

[2:51:44] Ik wil erop wijzen dat het nieuwe wetboek juist in dit opzicht een wijziging bevat... die tegemoetkomt aan hoe de heer Koops het graag ziet.

[2:51:55] Namelijk dat al in het vonnis wordt gereageerd op uitdrukkelijk onderbouwde standpunten...

[2:52:01] Artikel 4.3.22 derde lid legt juist de verplichting op aan de rechter om te responderen op een uitdrukkelijk voorgedragen en deugdelijk onderbouwd standpunt dat door de verdachte of de officier in justitie is voorgedragen, als de rechter daarvan afwijkt.

[2:52:21] In sommige gevallen wordt gewerkt met een verkortfondus... en komt die uitwerking later.

[2:52:28] Maar in het nieuwe wetboek wordt die mogelijkheid beperkt.

[2:52:32] In het fondus moet bewijsconstructie direct worden uitgewerkt... als sprake is van een zware strafzaak.

[2:52:39] Dit zijn zaken waarin een jaar of meer gevangenisstraf is opgelegd aan een verdachte.

[2:52:44] Dan wordt ook gelijk gerespondeerd...

[2:52:48] op uitdrukkelijk voorgedragen en deugdelijk onderbouwde standpunten.

[2:52:52] Het derde lid van 4.3.23.

[2:52:55] Dus er is al sprake van aanscherping ten opzichte van de huidige rechtspraktijk op dit punt.

[2:53:05] Dan kom ik ten slotte op nog twee vragen.

[2:53:08] De vraag van de heer Van Liesen namens de PVV over het voornemen om in bepaalde omstandigheden schadevoeding toe te kennen aan de veroordeelden wanneer de berechting te lang heeft geduurd.

[2:53:23] Laat ik vooropstellen dat de schadevergoeding alleen aan de orde is als de redelijke termijn voor de behandeling van de strafzaken wordt overschreden.

[2:53:31] De termijnen die de Hoge Raad in zijn jurisprudentie hanteert zijn ruim en die bieden de rechter de mogelijkheid ook de complexiteit van de strafzaak te verdisconteren in de vraag wat een redelijke termijn is.

[2:53:43] De aanleiding voor introductie van schadevergoeding als processuele sanctie wegens overschrijding van de redelijke termijn is een arrest van de Hoge Raad uit 2018.

[2:53:54] Daarin geeft de Hoge Raad en de wetgever een overweging om te bezien of naast de mogelijkheid van strafvermindering ook kan worden voorzien in de mogelijkheid dat voor overschrijding van de redelijke termijn een schadevergoeding wordt toegekend.

[2:54:08] Ook in het bestuursrecht en in het belastingrecht is voorzien een mogelijkheid van schadevergoeding in zaken waarin de redelijke termijn is overstreden.

[2:54:15] En er zijn goede argumenten om ook voor strafzaken aan deze suggestie van de Hoge Raad gevolg te geven.

[2:54:21] Het kan voor slachtoffers namelijk moeilijk te verteren zijn als een verdachte als gevolg van enkel onredelijke vertraging in een strafzaak strafvermindering krijgt.

[2:54:31] Een schadevergoeding is een minder vergaande maatregel dan strafvermindering.

[2:54:40] De wet noemt geen bedragen voor de schadevergoeding, maar bepaalt in 4.3.12 dat bij algemene maatregelen van bestuur regels kunnen worden gesteld over de wijze waarop de schadevergoeding wordt berekend.

[2:54:51] Daarbij wordt gedacht aan 500 euro per half jaar dat de redelijke termijn is overschreden.

[2:54:57] Ditzelfde bedrag wordt gehanteerd door bijvoorbeeld de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

[2:55:03] Overigens kunnen redenen bestaan voor de rechter om in het geval van overschrijding van de redelijke termijn een lager bedrag als schadevergoeding toe te kennen en ook om in het geheel van schadevergoeding af te zien of om alsnog te kiezen voor strafvermindering.

[2:55:20] Dan tenslotte de vraag van de heer Sneller met betrekking tot artikel 4.3.14 dat regelt dat onrechtmatig verkregen bewijs gewoon kan bijdragen aan een bewezen verklaring.

[2:55:34] Dus opsporingsambtenaren moeten zich aan de wet houden.

[2:55:37] Dat is het uitgooringspunt van het wetboek en dat staat uiteraard buiten kijf.

[2:55:41] Mede in dat licht is bepaald in het tweede lid van artikel 4.3.14 dat wanneer opsporingsambtenaren onrechtmatig handelen het belang van een goede rechtsbedeling bewijsuitsluiting kan meebrengen met als doel te bevorderen dat in overeenstemming met de geschonden norm wordt gehandeld.

[2:56:00] Ik citeer het tweede lid.

[2:56:02] Maar inderdaad bepaalt het eerste lid als hoofdregel dat indien bij de verkrijging van bewijsmiddelen onrechtmatig is gehandeld, dat deze kunnen bijdragen aan het bewijs tenzij het belang van goede rechtsbedeling zich daartegen verzet.

[2:56:19] Deze hoofdregel in lid 1 sluit aan bij de huidige praktijk en bij de realiteit.

[2:56:26] Onrechtmatige bewijsverkrijging leidt nu slechts in een beperkt aantal gevallen tot bewijsuitsluiting.

[2:56:34] Bewijsuitsluiting volgt in ieder geval wel wanneer het recht van de verdachte op een eerlijk proces in het geding is.

[2:56:40] Bijvoorbeeld als het recht op rechtsbijstand bij het politieverhoor is geschonden.

[2:56:45] Maar als het recht op een eerlijk proces niet in het geding is, zal bewijsuitsluiting lang niet altijd in het belang zijn van een goede rechtsbedeling.

[2:56:55] Een concreet voorbeeld uit de rechtsspraak is de situatie waarin de opsporingsambtenaren zich niet legitimeren voorafgaand aan het betreden van een woning, terwijl het voor de verdachte wel duidelijk was dat het ging om opsporingsambtenaren.

[2:57:10] Het uitsluiten van een bewijsmiddel is een zwaar middel dat grote gevolgen kan hebben voor de strafzaak.

[2:57:16] Het kan ertoe leiden dat een strafbaar feit onbestraft blijft omdat er onvoldoende ander bewijs overblijft.

[2:57:22] Maar er zijn ook andere manieren om te reageren op onrechtmatige bewijsverkrijging.

[2:57:27] Bijvoorbeeld met strafvermindering, artikel 4.3.13, of met schadevergoeding, zoals geregeld in hoofdstuk 6 van boek 6.

[2:57:36] Uitgangspunt van de regeling is dat niet naar de zwaardere processuele sanctie wordt gegrepen als een lichtere sanctie volstaat.

[2:57:45] Tot zover mijn antwoord in zaken onrechtmaat verkregen bewijs.

[2:57:49] Dank voor dit antwoord op de vraag van de heer Sneller.

[2:57:52] Wij denken dat we wel door elkaar zijn gehaald, maar volgens mij vinden we dat allemaal niet erg.

[2:57:56] Geen punt.

[2:57:57] Dan de heer Koops nog voor een interruptie.

[2:57:59] Ik denk op het vorige punt.

[2:58:01] Juist, meneer de voorzitter, dat is zo.

[2:58:05] Kijk, wat ik de hele tijd al moeilijk vind, is de enorme informatiedichtheid van werkelijk alles wat hier wordt gezegd.

[2:58:11] Dus het duurde eventjes voordat ik goed door had wat de staatssecretaris nou eigenlijk zei over artikel 4.3.22 en 23.

[2:58:18] En daarom kom ik er alsnog nu op terug.

[2:58:20] Dat gaat dus over die...

[2:58:22] de omgang met uitdrukkelijk onderbouwde standpunten.

[2:58:25] En de staatssecretaris heeft uitstekend toegelicht hoe het systeem werkt... op het moment dat het gaat om een zware strafzaak... waarin meer dan een jaar wordt opgelegd.

[2:58:34] Nou, dan kom ik toch wel degelijk terug op lid 4 van artikel 4.3.22... waarin dus staat dat er wordt een uitdrukkelijk onderbouwd verweer gevoerd.

[2:58:45] En daar hoef je niet meteen op terug te komen.

[2:58:47] Dat hoef je eigenlijk alleen maar als er hoge beroep wordt ingesteld.

[2:58:50] En...

[2:58:52] Ik blijf daarop aanhaken.

[2:58:54] Er zijn buitengewoon veel strafzaken... waarin niet een jaar gevangenisstraf wordt opgelegd... terwijl ze gelijktijdig enorm ingrijpend zijn voor de verdachte die het betreft.

[2:59:03] De dader die het betreft.

[2:59:04] Als je negen maanden krijgt voor het gebruiken en bezit van een vuurwapen... dan begrijp ik die negen maanden wel.

[2:59:11] Maar als er dan een heel serieus verweer op het bewijs is gevoerd... dan blijft het mij...

[2:59:16] als een graat in mijn keel steken... dat daar dan geen reactie komt op een bewijsverweer wat gevoerd wordt.

[2:59:22] En ik zeg dat dus dwars in tegen de hele toelichting... van de regeringscommissaris en de staatssecretaris...

[2:59:32] Ja, we ontkennen met z'n allen de enorme druk die ligt op de rechtelijke macht... om te komen tot een voldoende aantal vonnissen.

[2:59:37] Maar ik zie voor de wereld niet, nog steeds niet... waarom de rechter ontslagen moet worden, kan worden... van de plicht om op een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt te reageren... als het echt juist die bewijsconstructie, het bewijs betreft... ook als er minder dan een jaar wordt opgelegd.

[2:59:56] Wat hier bestaat, onder andere ook, is dat...

[2:59:59] helemaal nooit hoeft op het moment dat de dader een rechtspersoon is.

[3:00:04] Ik zou zeggen, dat werkt dan toch enorm veel hoger beroep in de hand.

[3:00:08] Dan is dat toch onhandig.

[3:00:09] Dus waarom kan niet alsnog gekozen worden voor het idee... dat altijd op een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt... deugdelijk gemotiveerd wordt gereageerd... ook in de gevallen dat minder dan een jaar gevangenisstraf wordt opgelegd?

[3:00:21] Dat is de vraag.

[3:00:24] De staatssecretaris.

[3:00:26] Ik geef het woord aan de regeringscommissaris.

[3:00:29] Ja, een heel invoelbare vraag van de heer Koops.

[3:00:36] Maar ook hier is wel de vraag van de belasting die dat oplevert voor de rechtelijke macht.

[3:00:42] En dat is gewoon het punt.

[3:00:45] Het zou natuurlijk ideaal zijn dat alle vonnissen bij het uitspreken ervan gemotiveerd en schriftelijk in zijn geheel beschikbaar waren.

[3:00:53] Maar dat ideaal stuit eigenlijk af gewoon op capaciteitstekort.

[3:00:59] Daar komt het eigenlijk wel op neer.

[3:01:03] Naar geldend recht geldt voor alle vonnissen... dat de rechter kan volstaan met een verkort vonnis... totdat er hoge beroep is ingesteld.

[3:01:13] Dit wetsvoorstel komt in die zin toch een heel eind aan de heer Koopstegmoed... door te zeggen van nou, die praktijk willen we in ieder geval niet meer... als er meer dan een jaar gevangenisstraf is opgelegd.

[3:01:24] Dan vereist de rechtsbescherming weer die gedachte van rechtsbescherming op maat.

[3:01:28] Dan brengt rechtsbescherming mee...

[3:01:30] dat er onmiddellijk een volledig gemotiveerd vonnis op tafel moet liggen.

[3:01:35] Bij minder zware sancties valt die afweging anders uit.

[3:01:42] En daar kun je natuurlijk verschillend over oordelen.

[3:01:45] Maar van binnenuit de rechtelijke macht is het grote bezwaar... dan werken we voor het archief.

[3:01:55] U moet bedenken dat...

[3:01:57] Een aantal percentages waarin hoger beroep wordt ingesteld, dat ligt geloof ik bij de meervoudige kamervondsen ergens iets boven de 20 procent.

[3:02:05] En bij politierechterzaken iets rond de 16 procent.

[3:02:09] Dus in al die andere gevallen zou er in uw voorstel een volledig uitgewerkt vonnis moeten komen.

[3:02:17] Dat voor de verdachte misschien heel plezierig is als hij kan nalezen wat de rechter precies heeft bewogen.

[3:02:23] Maar wat in ieder geval in hoge beroep, want dat wordt niet ingesteld, geen functie heeft.

[3:02:27] Maar het is gewoon inderdaad een afweging die voorkomt door enerzijds begrijpelijke verlangen.

[3:02:33] Eigenlijk hoort er natuurlijk altijd een gemotiveerd vonnis beschikbaar te zijn.

[3:02:37] En aan de andere kant dus de enorme werklastbezwaring die dat voor de rechtelijke macht met zich brengt.

[3:02:42] De heer Koops nog.

[3:02:47] Nee, maar niet kwalijk dat ik zo blijf haken op dit punt, meneer de voorzitter.

[3:02:51] Want ik probeerde niet te zeggen dat alle fondsen volledig gemotiveerd moeten zijn.

[3:02:57] Dat is ook niet... Maar misschien dat ik het helemaal verkeerd zie.

[3:03:00] Mij gaat het er gewoon om dat als namens de verdachten... een standpunt wordt naar voren gebracht, of door de verdachten... en uitdrukkelijk onderbouwd verweer, dan...

[3:03:11] is dat het gedeelte waarvan ik zou zeggen... dat dat wel degelijk besproken moet worden in het vonnis.

[3:03:17] Ook als het vonnis voor het overige niet voldoet... en alle motiveringsplichten die er voor de rest nog bestaan... in het geval dat er geen jaar of meer wordt opgelegd.

[3:03:27] Puur de reactie op dat iemand zegt...

[3:03:30] ik heb het niet gedaan want het was mijn broertje, kort samengevat.

[3:03:34] Ik zou menen dat dat niet aan de vrijheid van de rechter moet worden overgelaten... om daar wel of niet op te reageren in het vonnis.

[3:03:42] Want het is gewoon, als je zegt het was mijn broertje... en de DNA is door de war gehaald, ik noem eens wat.

[3:03:48] Ja, dat is een standpunt, dat is dan onderbouwd, zou ik maar zeggen.

[3:03:51] Daar moet toch altijd worden ingegaan... ook om de vonnissen te verkopen aan de maatschappij.

[3:03:57] Zodat iedereen gewoon echt...

[3:03:59] Ik kom daar niet overheen, zal ik het zo maar zeggen.

[3:04:02] En ik vind dat dat nou juist wel gevraagd mag worden van rechters... dat het hun kerntaak is, niet alleen om tot een beslissing te komen... maar die ook uit te leggen aan degene over wie die beslissing gaat.

[3:04:11] En die kerntaak kan je vermijden in hoge werkdruk en met capaciteitsgebreken... juist door dit lid 4 van artikel 4.3.22.

[3:04:19] Ik wou dat toch nog één keer opmerken... maar misschien dat het bijna een tweede termijnsopmerking is.

[3:04:25] Ik zeg het maar gewoon.

[3:04:28] Dat staat u vrij.

[3:04:29] U doet het in uw eerste termijn.

[3:04:30] En u kunt zien wat u zo nog in uw tweede termijn daar wel of niet aan toevoegt.

[3:04:33] En we gaan kijken of dit nog tot een aanvullende reactie leidt.

[3:04:36] Dat is het geval bij de regeringscommissaris.

[3:04:37] Ja, terecht punt snijdt u aan.

[3:04:42] Maar het probleem is dat het uitdrukkelijk onderbouwde standpunt... eigenlijk de reactie daarop niet los verkrijgbaar is.

[3:04:49] Omdat je...

[3:04:51] Uw voorbeeld gaf het al, want waarom vindt de rechter dat het niet zijn broer was, maar de verdachte zelf?

[3:04:57] Dat kun je alleen maar beoordelen als je de hele bewijsmotivering geeft.

[3:05:03] De meeste uitdrukkelijk onderbouwde standpunten zijn zo nauw verweven... met de gehele bewijsconstructie... dat je dan in feite gewoon eigenlijk toch in alle gevallen... waarin de verdachte het feit ontkent, het fonds moet motiveren.

[3:05:16] Daar is dus, om de reden die ik heb genoemd, niet voor gekozen.

[3:05:20] En tussenweg is het heel moeilijk begaanbaar... om uitdrukkelijk onderbouwde standpunten te onderscheiden... van de rest van de bewijsmotivering.

[3:05:32] Dank u wel.

[3:05:32] Dan is er een einde gekomen aan de eerste termijn van de beantwoording.

[3:05:35] Ik ga kijken of er hoeft is aan de tweede termijn.

[3:05:38] Dat lijkt me wel het geval.

[3:05:39] Maar bij sommigen zal dat kort zijn en bij anderen wat langer.

[3:05:42] Dat mag allemaal.

[3:05:42] We gaan als eerste luisteren naar de heer Sneller.

[3:05:46] En opeens is het klaar.

[3:05:49] Ik dacht misschien komt er nog het antwoord dat de minister nog in deze termijn wil geven.

[3:05:52] Dat doen we in de tweede termijn.

[3:05:54] Ik dank de bewindspersonen en de regeringscommissaris wederom voor de uitstekende beantwoording.

[3:06:00] Ook al stelt hij niet altijd helemaal tevreden.

[3:06:02] Toch uitstekend.

[3:06:04] Over de strafbeschikking.

[3:06:06] Kijk, aan de ene kant is het, ja, verzet is mogelijk.

[3:06:10] En ook wat de staatssecretaris zei, het is afhankelijk van de manier waarop uitvoering wordt gegeven.

[3:06:16] En dat is natuurlijk wel steeds wat er hier het spanningsveld is aan deze kant van de Kamer.

[3:06:21] Als je steeds ziet dat er in evaluatierapporten en rapporten van de procureur-generaal... dat het niet helemaal loopt zoals je zelf denkt dat het zou moeten lopen.

[3:06:31] En ook niet zoals het bedoeld was.

[3:06:33] Dus...

[3:06:34] Ik ben benieuwd wat er dan aan die voor... Het moet in de voorlichting zitten, zei de regeringscommissaris.

[3:06:41] Hoe we nou dat wat verder kunnen bevorderen nog.

[3:06:43] En verder zal ik gewoon ook afwachten wat het WODC dan begin 2026 graag vindt.

[3:06:49] En wellicht dat de heer Van Nispen hier nog verder over ingaat... en dan sluit ik me daar bij voorbaat aan.

[3:06:56] Dan de CPO-codes.

[3:06:58] Ook daar zal ik wachten op het rapport van de procureur-generaal... en de beleidsreactie daarop.

[3:07:03] En dan neem ik aan dat dat tijdig is om dat nog in een aanvullingswet op te nemen... mochten rechtsmiddelen daar nodig zijn.

[3:07:09] En voor de motivering van de rechtelijke uitspraak... als het gaat over die strafdoelen en de strafmaat...

[3:07:16] Dan zal ik nog eens goed nagaan of de balans nu goed getroffen is, zeg ik tegen de regeringscommissaris.

[3:07:22] Dank.

[3:07:23] Dank u wel.

[3:07:24] De heer Elian.

[3:07:28] Dank voorzitter en uiteraard ook weer.

[3:07:31] Dank voor de beantwoording.

[3:07:33] Ik spits mijn tweede termijn even toe op het amendement met nummer 25... waarvan de minister als volgt heeft geapprecieerd, als ik het goed heb begrepen...

[3:07:45] De voorgestelde wijziging, artikel 4.4.16, die moet eruit.

[3:07:51] En er moet iets toegevoegd worden, namelijk het criterium van op geld waardeerbaar, kort geparafraseerd, toegevoegd worden aan 2.7.19.

[3:08:00] Wat ik me even afvroeg, voorzitter, en dat is met name voor mij de essentie hier in tweede termijn.

[3:08:08] Ik heb het antwoord zelf ook niet per se.

[3:08:11] Het is te beter om het voor te leggen aan de minister en...

[3:08:14] ook misschien toch nog een keer aan de regeringscommissaris gesteld wordt.

[3:08:18] Dit is een majeure wijziging, want 36e strafrecht wordt gewijzigd.

[3:08:22] En 36e strafrecht ligt niet voor, klopt.

[3:08:24] Maar wetsartikelen kunnen natuurlijk dusdanig met elkaar samenhangen.

[3:08:28] En als je het eenwijzigt, dan kan het een logisch gevolg zijn... dat een ander wetsartikel in een andere wet ook gewijzigd moet worden.

[3:08:36] En dan moet je natuurlijk wel goed kijken... in het licht van zorgvuldigheid van de behandeling van wetgeving...

[3:08:43] ga je niet allerlei stappen overslaan.

[3:08:44] Maar als ik er zo naar kijk, dan is de afdeling 4.3... Sorry, afdeling 4.3.1... waarin het gaat over de vordering tot ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel.

[3:09:01] En dan bijvoorbeeld specifiek 4.4.16.

[3:09:03] Maar die afdeling is een nadere precisering...

[3:09:09] Een formeel rechtelijke zin van 36 is strafrecht, dat begrijp ik.

[3:09:13] Maar het is toch logisch dat als de medewetgever zou zeggen... wij zien graag dat in plaats van een geldpoeter van de vijfde categorie... de drempel verlaagd wordt naar vierde categorie.

[3:09:25] In die invulling dat daarmee gegeven is... dit is een principiële opvatting en uitspraak van de medewetgever...

[3:09:32] Dus is het logisch dat het andere artikel aangepast moet worden, zijn de 36e strafrechten.

[3:09:37] Ik zit even te zoeken naar, gesteld dat er een Kamermeerderheid is, die zegt, ja, wij zien graag dat die drempel laag wordt.

[3:09:43] Zou dan daar echt een apart traject voor 36e nodig zijn, als je hier dit standpunt al met elkaar kunt wisselen?

[3:09:52] En ik zie 36e wel een principeel besluit vragen, maar dat kun je hier ook nemen.

[3:10:01] De strafvoordelijke route ligt hiervoor.

[3:10:04] Ik ben benieuwd.

[3:10:05] Ik zit er open in.

[3:10:06] Maar ik ben benieuwd of het voor de minister ook halszaak is.

[3:10:14] Dat hij zegt, ik kan niet tot oordelkamer komen als dit erin blijft zitten.

[3:10:20] Dat was hem voor mij.

[3:10:20] Dank u wel.

[3:10:24] Ook mijn dank voor de antwoorden die zijn gegeven vandaag.

[3:10:29] Voor wat betreft de procesafspraken hebben we het een en ander uitgewisseld, heren.

[3:10:34] Ik ben erg benieuwd naar die balans die gezocht gaat worden.

[3:10:38] Dus enerzijds wel die inzet bevorderen om die doorlooptijd te verkorten.

[3:10:42] Aan de andere kant goed kijken wanneer die wordt ingezet en welke afspraken daarin worden gemaakt.

[3:10:47] Dus ik zie dat gewoon tegemoet.

[3:10:49] Voor wat betreft de strafbeschikking... collega Sneller en Van Nist begaven het al eerder aan.

[3:10:55] De kritiek is er gewoon, ook vanuit de Raad van State... ook vanuit de Nationale Ombudsman... ten aanzien van de informatieverstrekking rond die strafbeschikkingen.

[3:11:05] Het was notabene de Nationale Ombudsman die in 2021, dacht ik, zei... dat het onduidelijk is wat een CPO of strafbeschikking inhoudt... en lastig voor de burgers om het juiste loket te vinden.

[3:11:16] Vooral dat laatste vind ik nog een hele interessante...

[3:11:20] En de voorstellen die zometeen door de heer Van Nispen worden ingediend... die gaan mij sowieso steunen.

[3:11:25] Want ik snap dat er een WODC-onderzoek komt.

[3:11:28] Maar ik kan me best voorstellen dat je nu al zegt en uitspreekt... dat je gelet ook alle kritieken die hieromtrend zijn gegeven... iets in de ANVB opneemt en regelt.

[3:11:38] En tot slot, u zag een aantal van ons, zeg ik dan richting de staatssecretaris... een beetje in verwarring raken toen er werd gezegd... dat die pilots ten aanzien van die audiovisuele registratie waren stopgezet.

[3:11:52] En ik denk dat die is ontstaan, die verwarring.

[3:11:55] Omdat wel de grondslag voor die pilots in stand zijn gebleven... maar de pilots in de praktijk zijn gestopt.

[3:12:02] De enige vraag, nou dat is prima overigens...

[3:12:05] De enige vraag die ik nog heb is, wat niet helemaal helder naar voren kwam, wat dan de keuze die nu wel is gemaakt, wat dat voor de beoogde verbetering van het strafproces gaat betekenen.

[3:12:18] En wellicht kan de staatskaart daar iets meer toelichting op geven.

[3:12:23] Dank u wel.

[3:12:24] Het woord is aan de heer Koops.

[3:12:28] Meneer de voorzitter, ik beperk me hier tot het heel hartelijk dankzeggen van de toelichtingen die we vandaag gekregen hebben.

[3:12:34] Ik kan alleen niet laten daarbij op te merken dat als het gaat om die uitdrukkelijk onderbouwde standpunten en dus lid 4 van 4.3.22, dan raad ik me echt op een motie vanwege de voorgaande discussie.

[3:12:53] Heel goed, en die kunt u ten tijde van de plenaire behandeling natuurlijk indienen.

[3:12:59] Zal ik mezelf het woord geven?

[3:13:00] Ja, dat gaan we doen.

[3:13:01] Dat had ik eigenlijk al gedaan.

[3:13:04] Allereerst dank ik ook zowel de staatssecretaris als de minister en de regeringscommissaris voor de heldere beantwoording.

[3:13:11] Ook waarom bepaalde zaken nou niet in dit wetboek van strafvordering zijn gewijzigd.

[3:13:15] Wel opgenomen, maar niet gewijzigd.

[3:13:17] En dat geldt dan bijvoorbeeld voor het punt van het...

[3:13:21] wederrechtelijk verkregen voordeel.

[3:13:22] Ja, ik vind dat een helder antwoord.

[3:13:24] Dat de minister zegt, we kunnen het via een snellere weg regelen.

[3:13:26] Er waren vier argumenten voor, ook die Europese richtlijn.

[3:13:29] Ja, dat begrijp ik.

[3:13:30] Het punt heeft wel onze bijzondere belangstelling, maar dat weet de minister.

[3:13:32] En dat geldt ook voor de vordering benadeelde partij.

[3:13:35] Daar loopt dat onderzoek naar de normering van bedragen.

[3:13:37] Dat vind ik helder.

[3:13:39] Dus ja, vergeef me mijn ongeduld, maar dat moeten we op andere punten hervatten.

[3:13:44] Dan inderdaad, zoals aangekondigd over de procedures van de OM, strafbeschikkingen.

[3:13:49] Ja, ik...

[3:13:50] De minister vindt het al kenbaar, ook met de beleidsregels van het OM.

[3:13:54] Ik denk toch wel dat het hier en daar beter kan, scherper kan, inzichtelijker kan.

[3:14:00] Want dat moet toch de ambitie zijn van het wetboek.

[3:14:03] Bijvoorbeeld het volstrekt helder maken wanneer een verdachte kan beschikken over alle stukken.

[3:14:08] En dan zit ik nog eens even door de wet te bladeren, titel 3.2.

[3:14:13] Volgens mij zijn die delegatiegrondslagen er al wel.

[3:14:15] Dat zei de minister ook.

[3:14:18] En ik vind het ook wel prima om het WODC-onderzoek af te wachten wat er dan precies nader genommeerd moet worden.

[3:14:24] Maar dat er zoveel mogelijk in die algemene maatregelen van bestuur, dan wel in de wet zelf, als dat nodig mocht blijken op grond van het WODC-onderzoek.

[3:14:32] Dat staat voor mij en met mijn twee mede-ondertekenaars van de volgende motie al wel vast.

[3:14:38] En daarom dien ik graag het volgende in.

[3:14:40] De Kamer gehoord, de beraadslaging.

[3:14:42] constaterende dat de strafprocedure die leidt naar de strafrechten heel precies is uitgeschreven in het wetboek van strafvordering, maar dat het niet geldt voor de procedure die leidt tot een OM-strafbeschikking, overwegende dat het wetboek gebaat is bij inzichtelijke en voorgeschreven procedures en dit ook de rechtszekerheid dient, van mening dat in het wetboek van strafvordering of in een daarop toegesneden AMVB, Algemene Maatregelen van Bestuur, een duidelijke procesbeschrijving zou moeten staan over het aankondigen en uitvaardigen van strafbeschikkingen en bijvoorbeeld over het kunnen beschikken over relevante stukken,

[3:15:09] Verzoekt de regering de voorgeschreven procedures rondom de OM-strafbeschikkingen nader uit te werken in het wetboek via de aanvullingswet.

[3:15:15] Dan wel via een algemene maatregel van bestuur.

[3:15:18] En gaat over tot de orde van de dag.

[3:15:19] Mede ondertekend door mevrouw Moedeloer en de heer Sneller.

[3:15:25] Daarmee is er een einde gekomen aan de tweede termijn van de kant van de Kamer.

[3:15:29] En kijk ik even naar de bewindspersonen of zij enige momenten nodig hebben voor het voorbereiden van de beantwoording.

[3:15:40] Gaan we meteen doen?

[3:15:41] Ja, we gaan meteen doen.

[3:15:42] Dan geef ik het woord aan de minister.

[3:15:44] Dank voorzitter.

[3:15:45] En laat ik eerst terugkomen op de vraag van de heer Steller die nog open stond.

[3:15:50] De interne communicatie van het OM, die is aangekondigd recent, die zal worden omgezet in een extern werkende aanwijzing.

[3:15:59] En die aanwijzing, die overigens ook wordt afgestemd met de minister van Justitie, wordt uiteindelijk gepubliceerd zowel in het staatscorant en op de website van het OM.

[3:16:09] Dus alles wat externe werking heeft vanuit het OM... wordt uiteindelijk ook externe gecommuniceerd.

[3:16:17] Dan in de algemene zin.

[3:16:18] Als het gaat om de strafbeschikking, de voorlichting... en eigenlijk zou ik dat ook willen zeggen in de richting van de heer Van Nispen... daar waar het gaat om zijn motie.

[3:16:25] Ik wil echt dat WODC-onderzoek afwachten.

[3:16:29] Eén, omdat we daar meerdere aspecten van de strafbeschikking langs gaan krijgen.

[3:16:33] Dat gaat niet alleen over hoe valt dat ten opzichte van het slachtoffer... maar ook de verdachte...

[3:16:39] Hoe fouten rechten ligt uw macht zich hier tegen?

[3:16:41] Wat zijn de bevindingen van de OM tot nu toe?

[3:16:44] Dat geeft mij gewoon een beter beeld om te kijken wat is er nu nodig voor alle partijen om aan te passen aan het fenomeen strafbeschikking.

[3:16:52] Dat duurt, besef ik mij, nog een jaar vanaf we met die helderheid komen.

[3:16:56] Maar ik voel me wel gebonden aan dat traject wat we uiteindelijk in het regeerprogramma hebben aangekondigd om dat ook uit te lopen.

[3:17:04] Niet uit.

[3:17:06] Tegelijkertijd wil ik ook wel zien of we daarmee knelpunten oplossen die we nu hebben, omdat het geregeld is, bijvoorbeeld met een aanwijzing van het OM op dit vlak.

[3:17:16] Ik durf dat niet te zeggen, omdat mij aangereikt wordt ook dat er tot nu toe geen klachten zijn ontvangen over de wijze waarop mensen zich voorgelegd voelen over de strafbeschikking.

[3:17:25] Maar nogmaals, dat zegt mij ook niet alles.

[3:17:27] Vandaar dat ik graag het WDC onderzoek afwacht.

[3:17:31] Wat betreft de CEPO-codes heb ik u in eerste termijn geantwoord dat ik het onderzoek van de PG zie als het moment.

[3:17:38] Of het moment dat komt dit voorjaar om dan ook de komende aanbevelingen over hoe daar verder mee om te gaan.

[3:17:45] En dan zou ik graag het voorjaar.

[3:17:50] En dat is ook wanneer we de kabinetsreactie op het PG-rapport krijgen voor de zomer nog?

[3:17:55] Als de PG in het voorjaar komt, dan komen we voor de zomer nog met een reactie erop.

[3:17:59] Dat lijkt mij meer dan haalbaar.

[3:18:03] Dan wat betreft 36e en het amendement van de heer Elian.

[3:18:08] Dat was toch ook een technische vraag.

[3:18:09] Ik wou daar kijken naar de regeringscommissaris hoe omvangrijk of haalbaar de door u gewenste route is.

[3:18:19] Zoals ik al even zei, nu staat zowel het bewijsvermoeden als de ontnemingsgrond in 36e lid 3.

[3:18:26] Om wetsystematische redenen is dat bewijsvermoeden overgeheven naar het wetboek van strafvordering.

[3:18:31] Omdat het nou eenmaal een stukje procesrecht is.

[3:18:34] Maar het is wel een stukje procesrecht dat verbonden is aan de ontnemingsgrond.

[3:18:40] Die staat voorop.

[3:18:42] En de vraag vervolgens welke bewijsregels gelden bij het realiseren van die ontnemingsgrond, dat is vers 2.

[3:18:51] Ik heb het gevoel dat u het omdraait, dat u begint bij bewijsrecht en zegt van we gaan dan de ontnemingsgronden daarop aanpassen.

[3:18:57] Het is dus formeel denk ik zo dat...

[3:19:02] De ontnemingsgrond, artikel 36e, dat je voordeel kunt ontnemen dat door andere strafbare feiten is verkregen dan het feit dat te last gelegd en bewezen verklaard is, dat staat voorop.

[3:19:15] En dan is de volgende vraag, welk procesrecht past daarbij?

[3:19:21] En het is ook niet, dat is denk ik formeel hoe het in elkaar zit, dat primair toch de ontnemingsgrond staat in het wetboek van strafrecht.

[3:19:31] En dat het wetboek van strafrecht, de aanpassing van de sanctiemogelijkheden, hier niet ter discussie staat.

[3:19:37] Daar gaat het wetboek van strafvordering niet over.

[3:19:39] En inhoudelijk is het ook een enorme ingrijpende...

[3:19:43] die u voorstelt.

[3:19:45] Een geldboete van de vierde categorie staat al op diefstal.

[3:19:50] Dus in uw voorstelling zou je dan al bij een winkeldiefstal... zo'n enorm vermogensonderzoek kunnen starten... waarbij bij wijze van spreken de bewijslast voor een deel wordt omgekeerd... en de verdachte maar moet bewijzen...

[3:20:02] Nou overdrijf ik een beetje sterk, maar toch dat er bewijsvermoedens zijn dat al het vermogen wat hij heeft, waar je niet direct kan verklaren waar hij dat van aan is, dat dat als wederrechtelijk verkregen voordeel wordt aangemerkt.

[3:20:16] Dat is een hele grote stap waarvan ik dus zelf zou zeggen, dat kun je niet op een achternamiddag even hier bij de behandeling van het wetboek van strafvordering meenemen.

[3:20:34] Ik vermoed ontvankelijk te zijn voor dit punt.

[3:20:36] Maar daar ga ik nog even over nadenken.

[3:20:38] Dat zeg ik tegen de regeringscommissaris.

[3:20:41] Ik draai het juist niet om.

[3:20:45] De grondslag, de gedachte achter het amendement is juist een principiële.

[3:20:51] En ik snap heel goed dat we nu het procesrecht invullen.

[3:20:59] Eigenlijk moet je helemaal geen andere wet veranderen als die niet voor ligt.

[3:21:03] Alleen ik meende hier vanwege het karakter toch wel een wijziging in 36e nog wel mee te kunnen nemen.

[3:21:13] Maar ik ben wel ontvankelijk voor wat de regeringscommissaris zegt.

[3:21:16] Daar komt toch wel iets meer.

[3:21:17] Het is wel fundamenteel.

[3:21:19] Het raakt wel ook de rechtspositie van een grotere groep.

[3:21:24] Dus ik denk dat ik het amendement dan...

[3:21:30] Zo aanpassen zou wel fijn zijn als ik nog even op schrift krijg.

[3:21:33] Want ik heb van dit amendement nog niet op schrift.

[3:21:37] Maar het komt goed.

[3:21:38] We komen eruit.

[3:21:39] Ik vraag even de bijstand via bedoelwetgeving.

[3:21:43] De minister is klaar.

[3:21:45] En door wat hij zei over de motie denk ik dat het woord ontraden is niet gevallen.

[3:21:49] Maar ik vermoed dat dat het zal zijn.

[3:21:51] Ontijdig mag tegenwoordig volgens mij ook.

[3:21:54] Die zou ik dan hier graag op plakken.

[3:21:57] Misschien mag ik daar één ding op terugzeggen, bij wijze van interruptie.

[3:22:03] Dat standpunt begrijp ik, want de minister heeft gezegd... ik wil het WODC-onderzoek afwachten.

[3:22:07] Tegelijkertijd denk ik dat de formulering van deze motie en de tijd die we dan nog hebben... ruimte laat om datgene wat het WODC-onderzoek oplevert, om dat dan ook op te nemen.

[3:22:17] Dan nog steeds zal dat het oordeel van de minister niet veranderen, maar...

[3:22:21] Ik hecht er wel aan om te zeggen dat mevrouw Moetleur de heer Sneller en ik niet nu al zeggen, nog voor het WODC-onderzoeker is, moet er van alles opgeschreven en opgetuigd worden.

[3:22:29] Maar het is wel zo dat de ANWB wel minstens zes keer genoemd wordt in de titel die gaat over de strafbeschikkingen.

[3:22:36] Dus wellicht hoeft het niet tot de ANWB te leiden, maar het zou mij verbazen.

[3:22:40] Maar goed, het oordeel van de minister is wat het oordeel van de minister is.

[3:22:45] Goed, dan gaan we naar de staatssecretaris.

[3:22:49] Voorzitter, mij rest nog de beantwoording van de vraag van mevrouw Mütluwerd.

[3:22:52] Een verduidelijking ten aanzien van de pilot audiovisuele registratie.

[3:22:57] Ter verduidelijking, die pilots hebben gelopen van oktober 2022 tot en met september 2024.

[3:23:04] En die lopen dus op dit moment niet.

[3:23:06] Ze zijn gestopt.

[3:23:09] Dat geldt dus voor alle pilots op basis van de innovatiewet.

[3:23:13] We zijn inderdaad voornemens om de grondslagen voor audiovisuele registratie bij verhoor te behouden door middel van de verlengingswet van de innovatiewet die in consultatie gaat.

[3:23:29] De grondslag voor audiovisuele registratie op de zitting zelf, die is dus niet alleen op de pilot gestopt, maar ook de grondslag daarvoor zal niet onderdeel zijn van de verlenging van de innovatiewet.

[3:23:44] En dit op verzoek en in overleg met de rechtspraak.

[3:23:49] Dit ter verduidelijking.

[3:23:50] Voorzitter.

[3:23:53] Ik meen me te herinneren dat de staatssecretaris zei dat de registraties wel tijdens de zitting daar waren.

[3:24:05] Heb ik dat verkeerd gehoord?

[3:24:06] Niet altijd, maar dat het af en toe wel kan worden toegepast.

[3:24:11] Vandaar de verwarring die bij mij ontstond.

[3:24:15] Ja, inderdaad.

[3:24:17] Het is verrassend verwarrend allemaal.

[3:24:19] Ik geloof dat ik bedoeld heb te zeggen dat audio-opnames mogelijk zijn en blijven.

[3:24:25] Wordt niet altijd gebruikt, maar zijn en blijven.

[3:24:27] Dat betreft dus de zitting.

[3:24:28] Maar ook de visuele registratie.

[3:24:32] Niet alleen is de pilot ervoor gestopt, maar ook ziet men daar geen brood in.

[3:24:37] Dat geldt dus wel voor die onderhand, met name de audiovisuele registratie van het verhoor.

[3:24:42] De gedachte is dat met de technische ontwikkelingen die op een heel snel tempo gaan, er misschien opnieuw gebruik van zou kunnen worden gemaakt.

[3:24:53] En daarom willen we de grondslag daarvoor in ieder geval in stand houden.

[3:24:59] Daarmee is er een einde gekomen aan de tweede termijn van de kant van de regering.

[3:25:03] En dan ga ik de toezeggingen met u doornemen.

[3:25:07] En dan doe ik een voorstel hoe we verder gaan vandaag, maar dat komt daarna.

[3:25:13] De minister van Justitie en Veiligheid zegt de Kamer toe begin 2026 de Kamer te informeren over de inzet van het instrument OM-strafbeschikking na het verschijnen van het WODC-onderzoek.

[3:25:23] De minister van Justitie en Veiligheid zegt de Kamer toe voor het plannere debat over het nieuwe wetboek van strafvordering dat voorzien is voor maart 2025 een brief te sturen met de appreciaties van de gewijzigde amendementen.

[3:25:34] Mede namens de staatssecretaris vanzelfsprekend.

[3:25:36] Maar dat is een algemene afspraak die we over alle boeken maken.

[3:25:40] De minister van Justitie en Veiligheid zegt de Kamer toe voor de zomer 2025 een reactie te geven op de nog te ontvangen resultaten van het onderzoek van de PG naar CEPO-codes.

[3:25:50] De staatssecretaris rechtsbescherming zegt de Kamer toe in het tweede kwartaal van 2025 de Kamer te informeren in de meerjarenagenda slachtofferbeleid over de schadevergoedingsvorderingen en de kostenberekening.

[3:26:01] Ja.

[3:26:03] Met veel dank.

[3:26:06] Dan gaan we dit wetgevingsoverleg over de boeken 3 en 4 afronden.

[3:26:10] Maar alles wordt plenair vervolgd.

[3:26:13] Dus dat...

[3:26:16] Dat gaat gebeuren in maart 2025.

[3:26:19] Ik ga de minister van Justitie en Veiligheid en zijn ondersteuning heel hard bedanken.

[3:26:22] Want die is niet bij het volgende wetgevingsoverleg aanwezig.

[3:26:25] Ik ga hier gewoon even in het openbaar aan jullie voorleggen hoe lang jullie willen pauzeren.

[3:26:29] Want we gaan een korte pauze, zou mijn voorstel zijn, zodat we wat langer kunnen pauzeren.

[3:26:33] Na de eerste termijn van de kant van de Kamer van de boeken 5 en 6.

[3:26:36] Zodat dan weer de staatssecretaris zijn beantwoording kan voorbereiden.

[3:26:40] Waaraan heeft u nu behoefte qua schorsing?

[3:26:46] Half uurtje?

[3:26:48] Ja?

[3:26:49] Zullen wij dan om twee uur afspreken om te beginnen met het wetgevingsoverleg over de boeken 5 en 6?

[3:26:55] Dank u wel.

[3:26:55] Dan sluit ik dit wetgevingsoverleg.