Funderingsproblematiek

[0:00:00] Drie sprekers aan de zijde van de Kamer.

[0:00:02] We gaan beginnen ook met de spreektijd van de Kamer.

[0:00:06] Ik ga ervan uit dat ik het aantal interrupties voor nu niet hoef te limiteren.

[0:00:09] Maar we kijken eventjes naar de spreektijd.

[0:00:12] Mocht er toch heel veel interrupties komen, hoe we dat dan gaan doen.

[0:00:16] En dan ga ik beginnen met het woord te geven aan mevrouw Welzijn van NSC.

[0:00:24] Dank u wel, voorzitter.

[0:00:27] Voorzitter, vandaag spreken we met elkaar over de funderingsproblematiek.

[0:00:32] En afgelopen november, ik zie Karsten Klein van Vereniging Eigen Huis zitten op zijn uitnodiging, wezen kijken op locatie in Rotterdam.

[0:00:41] En dat is behoorlijk indrukwekkend, moet ik zeggen.

[0:00:44] Het komt dan echt bij je binnen.

[0:00:47] hoe indringend deze problematiek is, hoe groot deze problematiek is... en hoeveel er eigenlijk op woningeigenaren afkomt... als zij met deze funderingsproblematiek te maken hebben.

[0:00:59] En wat mij daar ook is opgevallen, is dat je best wel veel mensen zag... die werkzaamheden te doen hadden in één enkele woning.

[0:01:08] En ook bijna ambachtelijk met schep en emmer grond aan het wegscheppen waren.

[0:01:14] Heel arbeidsintensief...

[0:01:16] Grote, dure machines nodig om het voor elkaar te krijgen.

[0:01:19] Dus dat werkbezoek kan ik iedereen van harte aanraden die dat nog niet op een andere manier tot zich heeft kunnen nemen.

[0:01:28] Dus het komt enorm bij je binnen.

[0:01:31] Het is een grote opgave die we tot in ieder geval 2050 op dit moment alleen nog maar groter lijkt te worden.

[0:01:40] En de vraag is ook, hebben we het al goed in beeld met elkaar?

[0:01:44] En dat is ook de eerste vraag die ik namens mijn fractie aan de minister wil stellen.

[0:01:48] Hebben wij het nu goed in beeld?

[0:01:51] Weten wij waar het zit?

[0:01:53] En hebben wij een goede en efficiënte aanpak, landelijk, om hiermee om te gaan?

[0:02:02] En mijn fractie leest dat momenteel bij circa duizend woningen per jaar herstelwerkzaamheden plaats hebben.

[0:02:09] Maar het aantal panden met verzakkingsschade wordt geraamd op 425.000.

[0:02:15] Dus dat tempo ligt niet bijsterhoog.

[0:02:19] Er is ook schaarse kennis en deskundigheid voor nodig om deze specifieke problematiek aan te pakken.

[0:02:27] Kan de minister ons iets meer vertellen over de opschaling die nodig is?

[0:02:32] Hoe die vormgegeven zou kunnen worden?

[0:02:34] Hoe die bewerkstellig zou kunnen worden?

[0:02:36] En op welke termijn kunnen we dan met elkaar verwachten dat de vaart er beter in komt dan nu die duizend woningen per jaar?

[0:02:47] Dan, voorzitter, mijn fractie merkt in de stukken op dat het merendeel van de woningeigenaren het herstel vanuit eigen middelen zou kunnen financieren.

[0:02:56] als wij dat goed gelezen hebben.

[0:02:58] Maar signalen die ons bereiken vanuit de sector, vanuit kopers... is dat dit niet zo is.

[0:03:06] En wij zijn dus vooral benieuwd naar de rechtvaardige verdeling... die je zou moeten hebben bij de verdeling van die kosten.

[0:03:14] Wat zijn de gedachten van de minister daarbij?

[0:03:17] Hoe gaan we dit varkentje wassen?

[0:03:21] In het RLI-advies, wat we natuurlijk in het plenaire debat al met elkaar hebben bekeken, goed gefundeerd heet dat, daar wordt ook gesproken over die financiële solidariteit met gedupeerde woningeigenaren.

[0:03:35] En er komt veel bij kijken.

[0:03:36] Wij spraken mensen die niet alleen kosten hadden aan het herstel van de fundering zelf, maar die dan ook tijdelijk elders moeten wonen.

[0:03:46] Die daardoor langere reistijden hebben.

[0:03:49] De kinderen moeten naar school gebracht worden.

[0:03:51] En noem alles maar op wat erbij komt kijken.

[0:03:56] De constatering van funderingsproblematiek is vaak een toevalligheid.

[0:04:00] Je hebt dat als woningeigenaar niet eerder mee kunnen wegen bij de aankoop van je woning.

[0:04:07] Maar je krijgt wel de volle map voor de kiezen als het gaat over de kosten die erbij komen kijken.

[0:04:15] Dus de vraag is ook van... hoe kunnen woningeigenaren daarbij ondersteund worden?

[0:04:19] En die vraag stel ik graag aan de minister.

[0:04:22] Tot slot, voorzitter.

[0:04:26] Het is een solidariteitsvraagstuk.

[0:04:29] Dat hebben we met elkaar in de plenaire vergadering al vastgesteld.

[0:04:34] Maar hoe ziet die solidariteit er dan uit?

[0:04:36] Dank u wel, voorzitter.

[0:04:39] Ik zie een interruptie van de heer Gabriels van mevrouw Welzijn.

[0:04:42] Dank u wel, voorzitter.

[0:04:44] Een heel goed verhaal, denk ik.

[0:04:48] Ik zou graag aan mevrouw Welzijn van NSC willen vragen... of zij vindt dat de overheid een nadrukkelijke rol zou moeten spelen... in het oplossen of ondersteunen bij het oplossen van deze problematiek.

[0:05:00] Een nog grotere rol dan nu.

[0:05:02] En daarom uitspreekt dat ze daar een grote verantwoordelijkheid in heeft.

[0:05:06] Mevrouw Welzijn.

[0:05:08] Dank u wel, voorzitter.

[0:05:11] Ik heb hier ergens tussen de motie die kamerbreed is aangenomen.

[0:05:16] Dat was de motie die Pater Notte toen heeft ingediend.

[0:05:21] Waarbij we als Kamer feitelijk met elkaar hebben neergeschreven... waar we aan zitten te denken als het gaat over die nationale aanpak.

[0:05:29] En uw sociaal contract staat daar nog steeds achter.

[0:05:32] Oké.

[0:05:36] Dan gaan we nu naar de heer Gabriels van GroenLengs B van de A. Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:05:43] De funderingsproblematiek is een nachtmerrie voor de vele mensen die ermee te maken krijgen.

[0:05:47] Je spaart om bijvoorbeeld je kinderen te kunnen laten studeren... maar plotseling kan dat geld niet meer uitgegeven worden aan de studie... maar moet het naar het instand houden van je huis.

[0:05:55] Of nog erger, je hebt het geld helemaal niet en de basis van je leven valt dan weg.

[0:05:59] De fundering, je bestaanszekerheid.

[0:06:01] De 56 miljoen euro die er nu voor beschikbaar gesteld zijn, zijn incidenteel, terwijl funderingsschade structurele problematiek betreft.

[0:06:08] Het betreft ook nog eens problematiek waarvan we weten dat als we niets doen, dat die kosten alleen maar oplopen.

[0:06:14] Regionale en lokale overheden moeten in staat gesteld worden om adequaat te kunnen handelen en vragen om structurele bijdrage.

[0:06:19] Hun inzet is alleen effectief als er zicht is op een langjarige aandacht in wet en regelgeving en ook subsidiemogelijkheden.

[0:06:27] Het lange termijn perspectief is dus heel erg relevant en ook voor banken, verzekeraars en investeerders om mee in te stappen.

[0:06:33] En een vraag aan de minister is dan ook of u dat lange termijn perspectief kunt opnemen in uw plan van aanpak dat voor de zomer naar de Kamer komt.

[0:06:42] En verder is het ook zeer relevant dat er integraal gekeken wordt naar deze problematiek.

[0:06:46] Verduurzaming, klimaatbestendig maken van wijken hoort daarbij.

[0:06:49] En kan de minister toezeggen dat ze bij de rapportage die voor de zomer verschijnt ook ingaat op de integraliteit van de funderingsproblematiek in een wijkaanpak.

[0:06:59] Er is een langjarig nationaal plan van aanpak nodig voor herstel en voorkomen van funderingsschade.

[0:07:03] En in dat plan zal een duidelijke uitspraak moeten staan.

[0:07:06] De overheid moet verantwoordelijkheid nemen en daar horen financiële middelen bij.

[0:07:11] Er moet een manier gevonden worden om het herstel weer op gang te krijgen en projecten die nu stil liggen dienen opgepakt te worden.

[0:07:17] Gebruik hiervoor alle creativiteit en alle mogelijkheden.

[0:07:20] Een voorbeeldje.

[0:07:21] De Nationale Hypotheekgarantie wil een deel van hun geld inzetten voor verduurzaming.

[0:07:25] Waarom niet ook inzetten voor het aanpakken van funderingsschade?

[0:07:28] Kan de minister hierop ingaan?

[0:07:31] Op dit moment worden er, zoals mijn buurvrouw ook zei, amper duizend woningen per jaar hersteld, terwijl we weten dat er 425.000 panden verzakkingsschade hebben of gaan krijgen.

[0:07:40] We moeten naar 10.000 herstelde woningen per jaar.

[0:07:42] En hoe gaat de minister daaraan werken?

[0:07:44] Welke extra acties gaat zij uitvoeren?

[0:07:47] De inzet op hulp en herstel moet minstens zo groot zijn als de inzet op bouw van nieuwe woningen.

[0:07:53] Is de minister dat met mij eens?

[0:07:55] Verzakkingen leiden tot onveilige, onbewoonbare, ongezonde huizen en uiteindelijk zal afbraak de enige optie zijn.

[0:08:01] Zo is bekend dat er in Friesland mensen in tijdelijke portocabines moeten wonen, een soort containerwoning, nadat de burgemeester hun huis onveilig verklaard heeft.

[0:08:09] En daar moet nu echt een oplossing voor komen.

[0:08:12] Is het voor de minister een optie om een deel van de 5 miljard voor woningbouw in te zetten voor verdere aanpak en ook op gang brengen van funderingsherstel?

[0:08:20] Want straks bouwen we tienduizenden woningen aan de ene kant en moeten we ook duizenden woningen aan de andere kant afbreken omdat ze onbewoonbaar zijn.

[0:08:26] En daar horen we ook heel veel...

[0:08:28] Daar zijn menselijke drama's bij.

[0:08:30] En hoe verhoudt deze gigantische operatie zich tot de nood aan ruimte?

[0:08:34] Hoe voorkomen we de funderingsschade van de toekomst?

[0:08:37] Bodem en watersturend gaat niet enkel over een natte tuin, maar ook over bouwen in gebieden waar dat bodem technisch eigenlijk niet mogelijk is.

[0:08:45] En kan de minister daarop ingaan?

[0:08:47] Houdt de minister bij de bouw van honderdduizenden woningen per jaar rekening met de plaatsen waar dat het beste kan plaatsvinden?

[0:08:53] We weten dat funderingsschade op zandgronden minder vaak voorkomt.

[0:08:56] Worden daar dan ook meer huizen gebouwd en zet de minister daarop in?

[0:09:01] Kan de minister een overzicht delen welke gebieden de meest urgente funderingsproblemen hebben?

[0:09:06] Voorzitter, het betreft complexe problematiek, maar we hebben een gezamenlijke taak om naast het bouwen van nieuwe woningen, zeker ook te kijken naar behoud van bestaande woningen.

[0:09:14] Alleen maar toezien hoe we steeds meer huizen kwalitatief laten verslechteren door erger wordende funderingsschade is geen optie.

[0:09:20] Ik ben dus vooral benieuwd hoe de minister een en ander weer in beweging gaat krijgen en vooral de bewoners van de huizen die nu te maken hebben met dit probleem weer perspectief kan gaan bieden.

[0:09:33] Dank.

[0:09:33] Ik zie een interruptie van mevrouw Welzijn.

[0:09:38] Dank voor het betogen van de heer Gabriels.

[0:09:42] Ik hoorde hem zeggen dat een deel van de 5 miljard voor de woningbouw als vraag richting de minister ingezet zou kunnen worden voor funderingsherstel.

[0:09:56] ten principale niet mee eens ben, maar ben ik vooral benieuwd, want misschien mis ik iets in mijn blikveld wat de heer Gabriels kan toevoegen om zijn suggestie beter te begrijpen.

[0:10:07] Waarom zou dat uit die 5 miljard moeten komen?

[0:10:11] Die 5 miljard is hard en hard nodig om 1 miljoen woningen in de komende tijd te gaan bouwen.

[0:10:17] We hebben geen geld over in de begroting.

[0:10:21] De heer Gabriels.

[0:10:23] Kijk, wat ik in mijn betoog vertelde was dat als we aan de ene kant heel veel inzet op nieuwbouw, wat we met z'n allen ook willen, dat we aan de andere kant ook nu te maken hebben met, wat u net zelf in uw betoog ook zei, 425.000 huizen die op termijn onbewoonbaar raken.

[0:10:37] Dus je kunt niet alleen inzetten op het een, je moet ook inzetten op het ander.

[0:10:41] Dat was de kern van het betoog.

[0:10:42] En de vraag daarbij was dus ook... hoe gaat de minister dan dat weer op gang brengen... zodat we niet van duizend herstelde woningen per jaar... richting tienduizend herstelde woningen per jaar gaan.

[0:10:53] En u zegt zelf, er zijn geen middelen.

[0:10:55] Ja, die vijf miljard zijn er wel.

[0:10:56] Dus dat is dan de dekking.

[0:10:58] En extra daarbovenop.

[0:10:59] Ja, dat kan ik me voorstellen.

[0:11:00] Maar als we dit met z'n allen willen...

[0:11:02] dan moet daar ook iets tegenover staan.

[0:11:04] Dus de rol van de overheid moet zijn... niet alleen nieuwe woningen bouwen... maar ook nadenken over wat doen we met die honderdduizenden woningen... die dadelijk afgebroken moeten worden... met daarin mensen met menselijke drama's die daarmee te maken krijgen.

[0:11:18] En daarom stel ik die vraag.

[0:11:20] Omdat ik graag wil weten hoe het kabinet daarover zou denken.

[0:11:23] Maar als het kabinet andere mogelijkheden heeft...

[0:11:26] ...om funderingsherstel weer op gang te brengen... ...ja, dan is dat natuurlijk ook prima.

[0:11:30] Ik noemde het voorbeeld al van de Nationale Hypotheekgarantie... ...of een lange termijnperspectief... ...zodat ook banken en andere financiers kunnen instappen.

[0:11:40] Ja, dus dat is eigenlijk een vraag.

[0:11:43] En vooral ook omdat je kunt aan de ene kant woningen bouwen... ...maar ja, wat doe je dan met die honderdduizenden woningen... ...die dan misschien op termijn afgebroken moeten worden?

[0:11:52] Een vervolgvraag van mevrouw Welzijn.

[0:11:55] Dank voorzitter en dank voor de toelichting.

[0:11:58] Ik ben het roerend eens met de heer Gabriels dat we twee grote opgaven daarin hebben.

[0:12:04] Ik denk dat we die twee opgaven niet financieel met elkaar moeten willen vermengen.

[0:12:08] We hebben in de motie waar ik net al eventjes naar verwees, hebben we ook kamerbreed, dus ook GroenLinks PvdA gezegd.

[0:12:16] dat we de overheid oproepen om samen met marktpartijen financieringsmogelijkheden uit te werken... om de schade te kunnen herstellen.

[0:12:24] Dus het is een investering die gedaan moet worden waar financiering voor gezocht moet worden... en waar volgens mij niet cash-out vanuit de begroting de 5 miljard voor woningbouw geld bij zou moeten kunnen.

[0:12:36] Dus mijn vraag...

[0:12:37] aan de heer Gabriels is hoe hij dan de frase die ik net voorlas uit de motie Pater Notte, hoe hij die ziet in het licht van de 5 miljard uit de begroting voor de woningbouw.

[0:12:52] Ik ben het heel erg eens dat er financiering gezorgd moet worden.

[0:12:55] Daarom noemde ik de nationale hypotheekgarantie.

[0:12:58] Ik noemde investeerders zoals banken.

[0:13:00] En daarom ook het lange termijn perspectief.

[0:13:03] Maar omdat er nu op korte termijn al zoveel problematieken zijn.

[0:13:06] En omdat er nu op korte termijn al slechts incidenteel geld beschikbaar is.

[0:13:11] En het eigenlijk niet op gang komt.

[0:13:13] ...ben ik ook van mening dat de overheid naast dit en naast de uitvoering van deze motie... ...misschien een zwaardere rol kan pakken.

[0:13:18] Omdat wij het drama van de bestaande woningeigenaren heel groot vinden.

[0:13:24] En dus eigenlijk meer inzet vragen.

[0:13:33] Een interruptie ook van de heer De Groot of niet?

[0:13:35] Nee, dan had ik dat niet goed gezien.

[0:13:38] Maar dan zijn we wel ook bij u aanbeland, meneer De Groot.

[0:13:40] Dus het woord is aan de heer De Groot van de VVD.

[0:13:42] Aan u het woord.

[0:13:43] Dank u wel, voorzitter.

[0:13:44] Ik maakte denk ik een schijnbeweging dat ik wilde beginnen met mijn termijn.

[0:13:47] Dus ja, zeker.

[0:13:50] Een betaalbaar dak boven je hoofd is het fundament van je leven.

[0:13:53] En dat hebben we eigenlijk gisteravond al helemaal uitgedebatteerd in het debat over de woontop.

[0:13:58] Maar de vraag is wat als je een huis hebt die onder je voeten draait weg te zakken?

[0:14:02] Dat staat vandaag op de agenda en dat is heel belangrijk.

[0:14:04] Want de VVD herkent het funderingsprobleem.

[0:14:06] En het is goed dat er steeds meer aandacht voor komt.

[0:14:09] Niks doen is namelijk geen optie.

[0:14:11] Want verzakkingen zorgen voor een nog veel grotere schade aan je huis.

[0:14:15] En dit debat gaat wat de VVD betreft over het oplossen van bestaande funderingsproblemen.

[0:14:19] Maar zeker ook dat we naar de toekomst moeten kijken hoe we dat kunnen voorkomen.

[0:14:23] En veel vragen van vandaag zullen inderdaad gaan over de al eerder gememoreerde motie Paternotte.

[0:14:26] Waar twaalf fracties in juni de handtekening onder gezet hebben.

[0:14:30] En de VVD ook.

[0:14:31] En als eerste punt daarover.

[0:14:34] De reden voor opgetreden funderingsschade in de diverse gebieden in Nederland is heel verschillend.

[0:14:38] Maar het helpt mensen in het land natuurlijk enorm als het Rijk gezamenlijk met kennis- en uitvoeringspartijen inzicht biedt per gebied.

[0:14:45] Om zicht te krijgen in de meest voorkomende type funderingsschade, de verantwoordelijkheidsverdeling en mogelijke technische oplossingsrichtingen per gebied in Nederland.

[0:14:55] Het zou heel fijn zijn als we weten wat de meest voor de hand liggende technische oplossing zou zijn om de verderingsschade per gebied dan te herstellen, zodat we kunnen toewerken naar duidelijkheid, maar ook economisch meest zo voordelig mogelijke manier van herstellen van die verderingsschade.

[0:15:13] Dus een gericht keuzepalet voor mensen met schade, waarbij de sector ook gericht kan werken aan verdere innovatie en kostendaling van de producten die zij aanbieden.

[0:15:22] De minister heeft in de brief aangegeven dat er voor innovatie en opschaling binnen de bouwcentrum kansen liggen bij het programma Verbouw, Stromen en het topconsortium Kennis en Innovatie in de Bouw en Techniek.

[0:15:31] Maar hoe ziet dat er dan in de praktijk uit?

[0:15:34] Mijn tweede vraag is in het verleende van de voorgaande vraag.

[0:15:36] Als inzichtelijk is dat er in bepaalde gebieden veel voorkomende gevallen van dezelfde type funderingsschade zijn, op welke manier zorgen we er dan voor dat de huidige eigenaren ook daadwerkelijk in actie komen?

[0:15:46] En niet een gebouw of woning geruisloos laten overgaan naar een nieuwe eigenaar.

[0:15:51] Waardoor er daarna jarenlange juridische procedures over technische gebreken kunnen ontstaan.

[0:15:56] Het is eigenlijk een wat open vraag hoe de minister aankijkt tegen deze verantwoordelijkheidsvraag.

[0:16:05] Want die ligt heel duidelijk bij de huidige eigenaren.

[0:16:07] De VVD is echt niet op zoek naar nieuwe labels of regels.

[0:16:09] Laat dat helder zijn.

[0:16:11] Maar we moeten wel proberen te voorkomen dat we in de toekomst... juist weer toegaan naar meer juridische procedures... over deze verantwoordelijkheidsvraag.

[0:16:17] Waar die ligt en hoe we dat boven water kunnen krijgen.

[0:16:20] Als derde, voorzitter, de financiering van kosten.

[0:16:22] De collega's vroegen daar ook al over.

[0:16:24] Ook al naar...

[0:16:26] De financiering van kosten van het verdieningsbestel.

[0:16:27] Eigenlijk is de vraag heel simpel of hypothekenverstrekkers echt al meewerken bij verdere financiering van een beschadigd onderpand.

[0:16:34] En ook als het gaat, en dat is vaak onderbelicht, als het gaat over preventieve maatregelen die nog verder nodig zijn om verdere funderingsschade te voorkomen.

[0:16:42] Want daar staat natuurlijk niet direct waardeverhoging tegenover.

[0:16:44] Maar dat is wel superbelangrijk.

[0:16:46] Laatste punt.

[0:16:47] Collega Gabriel is er al aan, bodem- en watersturend.

[0:16:51] Zoals u weet, voorzitter, wil de VVD hier gewoon een realistische koers op hebben.

[0:16:54] Er kan best veel, ook in gebieden met een slappe bodem.

[0:16:57] Maar het betekent wel iets.

[0:16:58] Het betekent vaak extra maatregelen die kostenverhogend zijn.

[0:17:03] voor de bouw van woningen.

[0:17:04] En ik vraag me af hoe de minister hiernaar kijkt.

[0:17:05] Vooral als het gaat over zowel de technische... als de financiële haalderheid van deze woningbouwplannen dan.

[0:17:11] Om maar te voorkomen dat we gaan bouwen op slappe grond... en dat we de problemen van de toekomst creëren.

[0:17:16] Er is volgens het VVD veel mogelijk, maar het verrt wel iets.

[0:17:19] Nou, dat was het voor je dan.

[0:17:21] Dank u wel.

[0:17:22] Ik zie een interruptie van de heer Gabriel.

[0:17:25] Dank u wel, voorzitter.

[0:17:27] Fijn dat u bodemwatersturend noemt.

[0:17:28] We denken dat dat zeker belangrijk is... ook voor het voorkomen van toekomstige funderingsschade.

[0:17:35] Hoe denkt de VVD over de ruimtelijke ordening... in combinatie met het woningbouwvraagstuk?

[0:17:43] Is het dan ook belangrijk om op termijn... als we naar de toekomst kijken, 50 jaar vooruit... en we nemen bodemwatersturend of rekening houden... bodem en water, zoals u het zelf zegt...

[0:17:53] serieus, dat we dan ook meer in Oost-Nederland en hoge zandgronden gaan bouwen?

[0:17:57] De heer De Groot.

[0:17:59] Dank u wel, voorzitter.

[0:18:00] Ja, de heer Gabers stelt mij deze vraag vaker, maar dan breng ik hem in herinnering dat we de polders in Nederland hebben drooggelegd.

[0:18:05] Flevopolder, Noordoostpolder.

[0:18:07] En er wonen gelukkig heel veel mensen op dit moment fijn en droog.

[0:18:12] Het is natuurlijk een hele geconditioneerde omgeving.

[0:18:14] En dat wil ik er maar mee zeggen.

[0:18:15] Je zult ook als we te maken krijgen met hogere waterstanden... zul je daar maatregelen voor moeten treffen.

[0:18:22] Het kan technisch.

[0:18:23] Wij hebben altijd een hele mooie discussie over... moet je er naar kijken of moet je er op een andere manier naar kijken.

[0:18:30] Ik denk dat het technisch heel veel mogelijk is.

[0:18:32] Ook zeker als het gaat over hoe je die woningen bouwt.

[0:18:34] Maar het vergt natuurlijk wel iets.

[0:18:36] Het is niet kosteloos.

[0:18:38] En als je kijkt naar dat het niet kosteloos is... dan zou je op een gegeven moment misschien moeten zeggen... nou, het is niet zo handig om hier te bouwen, dan doe ik op een andere plek.

[0:18:45] En de VVD maakt zich ook hard voor het bouwen op locaties op andere plekken.

[0:18:50] Dat lukt niet altijd, kan ik u zeggen.

[0:18:51] Dat hebben we gisteren in het debat over de woontop ook nog maar eens gememoreerd.

[0:18:56] Dat er ook vaak weerstand is om andere plekken wel te bouwen.

[0:18:58] Dus ik denk dat we met z'n allen daar een zetje aan moeten geven.

[0:19:02] Als we vinden dat er bepaalde plekken niet gebouwd kunnen worden.

[0:19:04] Dat is een beetje cryptisch.

[0:19:04] Als je zegt, ik bouw bijvoorbeeld niet meer in Zuidplaspolder.

[0:19:06] Ja, die woningen moeten wel komen.

[0:19:08] Die moeten op een andere plek gebouwd worden.

[0:19:09] Dus dat is een beetje het reële open antwoord.

[0:19:12] Ik denk dat er veel kan.

[0:19:13] De VVD denkt dat er veel kan.

[0:19:14] Het kost ook geld.

[0:19:15] Zo realistisch is het verhaal.

[0:19:20] Dan gaan we nu naar de heer Velbrief.

[0:19:22] Aan u het woord.

[0:19:23] De heer Velbrief is van D66.

[0:19:25] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:19:26] Een excuus dat ik te laat was, maar ik kwam uit een licht verhit debat over de BTW.

[0:19:34] Dit is een ander soort onderwerp.

[0:19:35] Ik ben erg geïnteresseerd in dit onderwerp op een aantal manieren.

[0:19:39] Eén, ik woon zelf midden in het Groene Hart in Veengebied, dus...

[0:19:43] Tell me over verzakkende grond.

[0:19:46] Twee, ik heb in Groningen heel veel te maken gehad als staatssecretaris... met schade aan huizen.

[0:19:53] En drie, we hebben hier een kleine legacy... omdat de heer Paternotte hier vorig jaar... een vrij veelomvattende motie over heeft ingediend.

[0:20:02] Hij dient daar een heleboel in, maar deze was heel veelomvattend.

[0:20:07] En ik heb een aantal vragen naar aanleiding van de motie... en daarna een paar dingen over...

[0:20:12] Wat de minister zelf allemaal doet.

[0:20:13] De eerste is rond de motie.

[0:20:16] De motie vroeg om een landelijk loket voor het landelijke probleem.

[0:20:19] En nu lijkt de minister te zeggen dat ze regionale of lokale loketten gaat stimuleren.

[0:20:24] Gaat u dat dan niet zelf organiseren?

[0:20:28] Wie betaalt het eigenlijk?

[0:20:29] En hoe zit dat gegeven de moeilijke financiële positie waar gemeenten al in zitten?

[0:20:34] Eerste vraag.

[0:20:36] En tweede vraag is, het schadeherstel wordt voorlopig aan de woningeigenaren vooral gelaten, maar de acties zijn nog in ontwikkeling.

[0:20:43] Klopt het nu dat we bijna een jaar na dat RLE-rapport met al die ernstige cijfers nog geen loketten hebben, nog geen fonds?

[0:20:51] Hoe staat het er eigenlijk voor met die acties uit Paternotten in het algemeen?

[0:20:56] Dan heb ik nog een aantal vragen over hoe de minister er zelf in staat.

[0:21:01] De minister is zelf, als ik goed ben geïnformeerd, bemiddelaar geweest in de provincie Overijssel.

[0:21:08] Bij het beroemde, of beroemde, berucht kan ik misschien beter zeggen.

[0:21:11] Ik weet niet hoe ik het moet zeggen.

[0:21:12] Het kanaal Almelo de Haandrik.

[0:21:14] Daar waren verzakkingen.

[0:21:15] Ik herken dat dossier ook.

[0:21:17] Dat zat toen in het kabinet.

[0:21:19] En hier heeft u mensen echt het gevoel gegeven dat ze gehoord werden.

[0:21:22] En ruimhartig vergoed.

[0:21:23] Dus ik vroeg me af.

[0:21:25] Gaat u diezelfde houding aannemen in de funderingsschade?

[0:21:28] En zo ja, zo nee.

[0:21:30] Waar zit dan het verschil tussen die zaken?

[0:21:35] Gewoon om een gevoel te krijgen hoe de minister erin staat.

[0:21:39] En eigenlijk daarop doorbouwen.

[0:21:41] Hoeveel vinden u nou dat mensen zelf echt verantwoordelijk zijn voor die funderingsschade aan hun huis?

[0:21:47] Dus hoe ligt nou de verantwoordelijkheidsverdeling?

[0:21:49] Ik ben daar heel benieuwd naar.

[0:21:51] Ook om dan nogmaals, ik dat uit Groningen natuurlijk heel goed ken.

[0:21:55] Voorzitter, dat was het.

[0:21:56] Dank u wel.

[0:21:58] Dan zie ik een interruptie van de heer De Groot.

[0:22:01] Ja, dank, voorzitter.

[0:22:02] Want de heer Velbrie van D66 refereert een aantal keren naar Groningen.

[0:22:06] Nou mag ik sinds een jaar ook woordvoerder Stel Groningen noemen.

[0:22:09] En wat ik daar zie, en daar komt ook mijn idee van die gebiedsgerichte scan en aanpak eigenlijk aan, is dat je binnen die gebieden eigenlijk geen verschillen moet laten ontstaan.

[0:22:17] Want dan krijgen we straks discussie van, nou die boerderij krijgt wel extra financiële ondersteuning, maar die boerderij een paar kilometer verderop, dat is toch net een andere kwestie, die krijgt dat niet.

[0:22:26] En dan gaan er verschillen ontstaan, dat zien we ook een beetje in Groningen.

[0:22:28] Hoe kijkt de feilbrief aan tegen eigenlijk gewoon, pak een heel gebied, doe je als overheid één keer die scan, dan weet je hoe het ervoor staat en zorg er in ieder geval voor dat er geen verschillen gaan ontstaan.

[0:22:39] De heer Feilbrief.

[0:22:40] Voorzitter, als ik nog een staatssecretaris was geweest, dan had ik gezegd, daar ben ik het volkomen mee eens.

[0:22:43] Dat is een korte antwoord.

[0:22:44] Een iets langere antwoord ga ik ook geven.

[0:22:45] Ik ben tegenwoordig Kamerlid en dan hoort dat een beetje bij het vak.

[0:22:49] Om dat wat breder toe te lichten.

[0:22:53] Inderdaad, in Groningen waren verschillen ontstaan.

[0:22:56] Die verschillen waren vooral ontstaan omdat in de loop der tijden al enorme waren verschoten.

[0:23:00] Dat weet de heer De Groot ook al of zo.

[0:23:03] En die verschillen zitten het dossier nog steeds dwars.

[0:23:07] De oplossing nog steeds dwars.

[0:23:08] En ook de rechtvaardigheid nog steeds dwars.

[0:23:11] Dus daarom is wat de heer De Groot zegt verstandig, denk ik.

[0:23:15] Het is heel verstandig om te proberen om... Je hebt altijd grenzen.

[0:23:19] Dat zag je in Groningen ook.

[0:23:21] En dat zal de minister ook herkennen.

[0:23:22] Je zal ergens, dat had ik als staatssecretaris ook... Als ik een bepaalde regeling maakte, moest ik ergens een grens trekken...

[0:23:29] De aardbevingsschade in Groningen eindigde niet in Brabant, heb ik wel eens gezegd als staatssecretaris.

[0:23:34] Dus ik begrijp dat je een grens moet trekken.

[0:23:36] Maar een gebiedsgerichte benadering waar je weinig verschillen laat ontstaan in aanpakken, is wel heel verstandig.

[0:23:42] Omdat daarna anders alle ellende ontstaat met mensen die zich onrechtvaardig behandeld voelen.

[0:23:47] En dat is volgens mij waar de heer De Goot, en misschien ook wel onrechtvaardig behandeld worden.

[0:23:52] Dus dat is waar de heer De Goot op wijst.

[0:23:53] Het korte antwoord is ja, ik ben dat met hem eens.

[0:23:56] Dank.

[0:23:57] En dan ga ik het voorzitterschap ook even overdragen aan de heer De Groot voor mijn inbreng.

[0:24:03] Ja, dank u wel.

[0:24:03] En ik zou graag het woord willen geven voor de inbreng van de termijn aan de kant van de BBB aan mevrouw Weijenas.

[0:24:08] Gaat u wel.

[0:24:09] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[0:24:13] Voorzitter, vandaag hebben we het over de funderingsproblematiek.

[0:24:17] En dat gaat om echt voelbare zorgen van gezinnen, woningeigenaren, ondernemers.

[0:24:23] Zij worden dagelijks geconfronteerd met scheuren in de muren, verzakkende vloeren, maar ook de onzekerheid die daarbij komt kijken.

[0:24:32] En ja, dat is toch behoorlijk ingrijpend voor die mensen die hiermee te maken hebben.

[0:24:38] En ik heb een aantal vragen voor de minister.

[0:24:40] En dan te beginnen met de brief van de minister van 11 december 2024.

[0:24:44] Want in die brief spreekt ze over een gefaseerde aanpak.

[0:24:48] En ik wil de minister ook benadrukken om het ook geen excuus te laten zijn voor traagheid.

[0:24:53] Want de problemen zijn groot en de tijd dringt.

[0:24:56] Uit het onderzoek van de minister blijkt dat er slechts duizend panden per jaar kunnen worden hersteld.

[0:25:01] Maar ik ben heel benieuwd, hoe kijkt de minister nou naar de toekomst?

[0:25:04] En ik ben heel benieuwd ook welke maatregelen de minister gaat nemen.

[0:25:09] In diezelfde brief wordt ook gesproken over een bedrag van 56 miljoen voor de komende jaar voor verschillende initiatieven zoals kennisontwikkeling, innovatie en een landelijk informatiepunt.

[0:25:19] En ik ben heel erg benieuwd hoe zij dit fonds ziet om met die gelden om te gaan.

[0:25:29] Dan, voorzitter.

[0:25:30] De funderingsproblemen zijn niet overal hetzelfde.

[0:25:32] En daar is het vandaag in dit commissiedebat ook al meermaals over gegaan.

[0:25:36] En daarom zal er ook één standaardoplossing niet geschikt zijn.

[0:25:39] En het is ook goed dat de minister pleit voor een aanpak per gebied.

[0:25:44] En ik ben benieuwd of de minister kan aangeven welke gebieden voor haar de hoogste prioriteit hebben momenteel.

[0:25:50] En hoe we voorkomen dat andere gebieden worden vergeten.

[0:25:53] Dank u wel, voorzitter.

[0:25:56] Dank u wel voor uw inbreng.

[0:25:57] U heeft een interruptie van de heer Gabriels van de Koelingspartij van de Arbeid.

[0:26:02] Ik ben heel benieuwd of mevrouw Weijenas van de BBB ook doelt op langjarige structurele financiering.

[0:26:10] Dus als er meer tempo gemaakt moet worden, dan moet je ook mede financiers in beweging krijgen.

[0:26:16] En is het mogelijk in haar ogen dat ook dan een deel van de 5 miljard bijvoorbeeld daar ook voor ingezet zou kunnen worden?

[0:26:23] Mevrouw Weijenas.

[0:26:25] Ja, dank u wel meneer de voorzitter.

[0:26:26] Nee, vooralsnog niet.

[0:26:27] We hebben gisteren een uitgebreid debat gehad over de woontop onder andere.

[0:26:32] En daar zie je dat we met z'n allen echt een enorme opgave hebben als het aankomt op het aanpakken van die woningcrisis.

[0:26:40] Dus ja, die 5 miljard die hebben we daar gewoon absoluut voor nodig.

[0:26:43] Dus daar zie ik momenteel in die pot in ieder geval geen ruimte hiervoor.

[0:26:49] Ja, en dat begrijp ik goed natuurlijk, dat er heel veel nodig is voor nieuwbouw.

[0:26:57] Maar de 56 miljoen is incidenteel en ook niet structureel.

[0:27:01] Dus bent u bereid om dan ook na te denken over een structurele vorm van financiering buiten die 5 miljard?

[0:27:06] Van Weinas?

[0:27:08] Vooralsnog niet.

[0:27:10] In die zin dat ik heel benieuwd ben.

[0:27:11] Ik heb de minister net vragen gesteld.

[0:27:13] Hoe wil ze het budget wat er nu beschikbaar is, hoe wil ze die gaan besteden?

[0:27:17] En hoe ziet zij dat?

[0:27:18] Daar ga ik graag het debat met haar over aan.

[0:27:21] En dan zien we wel wat de toekomst brengt.

[0:27:25] Dank u wel.

[0:27:25] Dan krijg ik even nog een interruptie.

[0:27:26] Dat is niet het geval.

[0:27:27] Dan draag ik het voorzitterschap weer over.

[0:27:29] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[0:27:32] Dan ga ik even kijken naar de minister, hoe lang zij nodig heeft.

[0:27:35] Zullen we dat ik hier om half twee, wat is dat, weer terug ben?

[0:27:40] Ja?

[0:27:41] Dank u wel.

[0:27:44] Dan schorsen we de vergadering nu tot half twee.

[0:54:30] Goedemiddag allemaal.

[0:54:31] Hierbij heropen ik de vergadering, het commissiedebat over de funderingsproblematiek.

[0:54:37] En we zijn beland bij de termijn van de minister, dus ik geef haar het woord.

[0:54:43] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:54:46] Vandaag bespreken we een belangrijk onderwerp, de funderingsproblematiek.

[0:54:52] En altijd als ik bezig ben met dit onderwerp, moet ik denken aan de tijd...

[0:54:58] De heer Veilbrief memoreerde dat net al toen ik als bemiddelaar betrokken was bij de bewoners rondom kanaal Almelo de Haandrik.

[0:55:07] En daar heb ik ook gezien in de huizen zelf, maar ook met bijna honderd gezinnen die ik daar toen gesproken heb, wat het effect is...

[0:55:18] van funderingsproblematiek op het leven van mensen.

[0:55:22] Want je kunt het je niet voorstellen, maar je wordt op een nacht wakker... omdat je een harde knal hoort.

[0:55:29] En de volgende ochtend zie je een scheur in je muur... en die zie je naarmate de tijd voorstrijdt wijken.

[0:55:35] En dat is een ongelooflijk onveilig, onzeker gevoel.

[0:55:41] Letterlijk zakt de bodem onder je weg, het fundament onder je huis...

[0:55:48] Tegelijkertijd wat ik daar ook geleerd heb is hoe ongelooflijk afhankelijk het is van het huis waarin je woont.

[0:55:56] Wanneer dat gebouwd is, hoe dat gebouwd is, op welke grond die gebouwd is.

[0:56:02] Dat zelfs per straat, maar zelfs per woning de gesteldheid van de grond kan verschillen.

[0:56:11] Ikzelf ben woonachtig boven Amsterdam in Veenweidegebied.

[0:56:16] Dus ook dat ken ik.

[0:56:19] Mijn eerste eigen woning was een nieuwbouwwoning.

[0:56:24] En drie jaar later was de afstap de tuin in 30 centimeter lager.

[0:56:29] Beetje overdreven.

[0:56:31] Maar u heeft beeld.

[0:56:33] Dus ik weet heel goed vanuit de ervaringen in mijn leven... waar dit aan de buitenkant om gaat en wat dit met mensen doet.

[0:56:47] Het kabinet ziet samen met de Kamer, gezien de motie Paternotten-CS... waar volgens mij zo'n beetje alle Kamerfracties mede...

[0:57:00] ziet de urgentie van de aanpak van funderingsschade.

[0:57:05] Daarmee was het rapport van het RLE ook wel weer even een wake-up call... om het zo onder elkaar te zien.

[0:57:13] En ja, we hebben woningnood.

[0:57:15] En ja, daar moet hard aan gewerkt worden en in geïnvesteerd worden.

[0:57:20] Maar dat wil niet zeggen dat we de bestaande woningvoorraad niet kunnen verwaarlozen.

[0:57:25] Het niet tijdig acteren op funderingskade zorgt voor verlies van woningen in de bestaande voorraad en uiteindelijk voor hogere kosten.

[0:57:34] De verantwoordelijkheid voor de fundering ligt wel bij de bewoner zelf, bij de eigenaar zelf.

[0:57:41] Het grootste deel van de eigenaar is goed in staat om zelf met het herstel van schade aan zijn woning of aan het gebouw waar de eigenaar van is aan de slag te gaan.

[0:57:54] Niet zelden maken woningen met funderingsschade onderdeel uit van een bouwblok.

[0:57:58] Of van gestapelde bouw, een flat.

[0:58:01] En dat maakt herstel qua proces en qua kosten ingewikkeld en duur.

[0:58:06] Ook weet een deel van woningeigenaren niet waar te beginnen.

[0:58:10] Het is ook gewoon technisch ingewikkeld.

[0:58:14] En heeft ook lang niet altijd voldoende geld ervoor.

[0:58:17] Ook in sommige gebieden is de opgave te groot voor individuele woningbezitters...

[0:58:24] en is het veel effectiever om collectief straat voor straat aan het werk te gaan.

[0:58:30] Het kabinet gaat specifiek deze woningeigenaren en gebieden ook ondersteunen.

[0:58:35] En hiervoor heeft het aanvullend bovenop het fonds duurzaam funderingsherstel... 56 miljoen vrijgemaakt voor de periode 2025 tot en met 2028.

[0:58:48] Bij brief van 3 december vorig jaar heb ik u geïnformeerd hoe we dat gaan aanpakken.

[0:58:56] En ik ga dat samen doen met collega's van Infrastructuur en Waterstaat en LVVN.

[0:59:02] Als eerste stap.

[0:59:04] in een nationale aanpak funderingsproblematiek de informatiepositie van mensen rond funderingsschade vergroten.

[0:59:13] Ook gaan we woningeigenaren ondersteunen om daadwerkelijk met schade- en funderingsherstel aan de slag te gaan.

[0:59:20] En we zetten daarbij een aantal eerste stappen.

[0:59:25] Verschillende gemeenten hebben al een loket ingericht waar woningeigenaren voor informatie en advies terecht kunnen.

[0:59:31] Het kenniscentrum aanpak funderingsproblematiek, KCAF, wordt door ons ondersteund.

[0:59:39] En het kenniscentrum bodemdaling en funderingen, KBF, wordt ondersteund door het delen van kennis over de verschillende type problemen en de aanpak ervan.

[0:59:51] Samen met de RVO, Rijksorganisatie, gaan zij hun krachten bundelen om woningeigenaren zo goed als mogelijk te informeren en op weg te helpen.

[1:00:01] Lang niet overal is er voldoende kennis over het type en de staat van de funderingen.

[1:00:07] Deze informatie is versnipperd en bevindt zich bij gebouweigenaren, gemeenten, ingenieursbureaus enzovoort.

[1:00:15] Ik werk aan een landelijke voorziening voor funderingsgegevens.

[1:00:21] Dit doe ik samen met onder meer het Kadaster, Deltares, TNO en het net genoemde KCAF.

[1:00:28] Ook ga ik gemeente helpen om woningeigenaren beter te begeleiden bij het oplossen van funderingsschade.

[1:00:34] Het gaat dan vooral om woningeigenaren in gebieden met urgente funderingsschade en een meervoudige opgave.

[1:00:41] Bijvoorbeeld achterstallig onderhoud en verduurzaming.

[1:00:45] Dit ben ik nu aan het uitvoeren met de decentrale overheden waar dit speelt.

[1:00:50] Ik werk aan het verbreden van de rijkwijde van het Fonds Duurzaam Funderingsherstel per 1 juli 2021.

[1:00:59] van zeven aangesloten gemeenten naar landelijke werking.

[1:01:03] Dus dat overal in Nederland daar een beroep op kan worden gedaan.

[1:01:07] Dit vergroot dus de toegankelijkheid van het Fonds voor Woningeigenaar... die geen lening kunnen krijgen voor funderingsherstel... op de reguliere hypotheekmarkt.

[1:01:18] Deze eerste stappen zijn conform de motie van het lid Paternotte...

[1:01:23] neergelegd in de motie die op 11 juni is voorgesteld... en volgens mij een paar dagen daarna unaniem is aangenomen.

[1:01:32] We kunnen bij dit maatschappelijke vraagstuk ook echt alleen resultaat boeken... als overheden, gebouweigenaren, kennisinstellingen, banken, verzekeraars... en de bouwsector gezamenlijk optrekken.

[1:01:45] Het Rijk pakt de regie om met publieke en private partijen... aan deze aanpak verder te bouwen.

[1:01:51] waarbij gebouweigenaren wel zelf primair verantwoordelijk zijn.

[1:01:57] Maar we gaan wel beter ondersteunen, omdat het nou eenmaal ingewikkeld is... en veel geld kost om op te lossen.

[1:02:05] ABD Topconsult werkt aan een advies over de verdere concrete invulling en vormgeving... van een meerjarig nationale aanpak funderingsproblematiek... waar ik ook nog niet het geld voor geregeld heb.

[1:02:22] Hier worden meerdere scenario's voor het ambitieniveau en de organisatie en de indrecht van de toekomstige aanpak uitgewerkt.

[1:02:29] En op basis van dit advies zullen we dan verdere stappen moeten zetten.

[1:02:34] Ik denk daarnaast overigens, voorzitter, dat het niet alleen een kwestie is van geld.

[1:02:39] Maar het is ook een kwestie van voldoende ingenieurs, constructeurs...

[1:02:46] en bouwvakkers om dit uiteindelijk te gaan doen.

[1:02:49] En dat op zichzelf beperkt al de mogelijkheden die we met elkaar hebben.

[1:02:54] Daar moeten we ook gewoon duidelijk over zijn... om geen verwachtingen te wekken die we uiteindelijk niet kunnen waarmaken.

[1:03:01] Voorzitter, ik wil de antwoorden van de vragen in drie blokken doen.

[1:03:08] De informatievoorziening, ontzorgen en ondersteunen... en wat er vervolgens...

[1:03:14] nog resteert.

[1:03:19] De informatievoorziening.

[1:03:25] Om te beginnen is het dus nodig... om de informatievoorziening en de bewustwording van dit probleem... om daar aan te werken.

[1:03:34] En dus de kennis ook over fundering...

[1:03:38] en funderingproblematiek te vergroten.

[1:03:40] Dit doen we door het bij elkaar brengen van beschikbare feitelijke informatie... over type en staat van funderingen en het centraal ontsluiten van deze data.

[1:03:50] Het inrichten van één landelijk informatiepunt... door samenwerking tussen de RVO, het KCAF en het KBF.

[1:04:00] Het zijn weer een hoop afkortingen, voorzitter...

[1:04:05] KCAF, kenniscentrum, aanpak, funderingsproblematiek.

[1:04:10] KBF, kenniscentrum, bodemdaling en fundering.

[1:04:14] Gelukkig zit elke keer de F erin.

[1:04:18] Dus als je net een keer ergens voorbij ziet komen, moet je denken F, fundering.

[1:04:21] Dan kom je er uiteindelijk wel verder mee.

[1:04:24] Kenniscentrum is dan de K. En RVO, die kennen we allemaal.

[1:04:27] Dat is de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, zei ik altijd.

[1:04:33] Maar volgens mij klopt dat nog steeds.

[1:04:36] We gaan ook regionale en lokale funderingsloketten stimuleren, voorzitter.

[1:04:41] Dus daarmee beantwoord ik ook gelijk de heer Veilbrief.

[1:04:45] Nog niet landelijk dekkend, maar daar waar het speelt... gaat vanzelf wel de vraag gaan toenemen.

[1:04:53] En komt er ook noodzaak om zo'n loket in te richten.

[1:04:56] En samenwerken met partners in de keten om informatie over de fundering... zo vroeg mogelijk in een woningtransactieproces beschikbaar te stellen.

[1:05:06] Ten tweede ondersteun ik woningeigenaar met onderzoek, advies en begeleiding.

[1:05:10] Met deze ondersteuning start ik in enkele gebieden... waar sprake is van urgente funderingsschade en uiteenlopende oorzaken.

[1:05:18] Want dat is vaak ook nog zo.

[1:05:20] De andere onderdelen van de motie van het lid Paternotten... zoals uitwerking van financieringsmogelijkheid, innovatie, regionaal onderzoek... worden dus meegenomen in het advies van ABD Topconsult... wat we rond de zomer zullen ontvangen en gaan beoordelen.

[1:05:38] Voorzitter, de besteding van 56 miljoen vroeg de fractie van de BBB mij nog naar.

[1:05:45] De volgende acties ben ik daar dus mee aan het uitwerken.

[1:05:49] Opzetten van een landelijk data- en informatievoorziening over funderingen.

[1:05:54] Opzetten van een landelijk informatie...

[1:05:57] punt over funderingsproblematiek op zichzelf.

[1:06:00] Waar heb je het nou eigenlijk over?

[1:06:03] Ondersteunen van lokale funderingsloketten en een landelijk loket.

[1:06:07] Ondersteunen van de gebiedsgerichte en wijkgerichte aanpak.

[1:06:11] En het ontwikkelen en ontsluiten van kennis, innovatie... en het maken van standaarden en kwaliteitsborging voor funderingsonderzoek.

[1:06:18] Want als je dan... Het gaat echt vaak over tienduizenden euro's, voorzitter.

[1:06:23] En dan zit ik aan de voorzichtige kant.

[1:06:25] dan wil je wel zeker weten dat het geld ook op een goede manier besteed wordt... en dat je daarna veilig zit.

[1:06:32] En het is echt... Dat heb ik ook echt geleerd bij het kanaal Almelo door Haandruk.

[1:06:39] We denken dat we alles weten.

[1:06:41] Maar als jij een huis bezit, wil niet automatisch betekenen... zeker niet met de voortschrijdende techniek...

[1:06:51] en problematiek dat je ook vervolgens alles ook zelf weet... en ook alles zelf beheerst.

[1:06:56] Dus het is ook goed dat dit op een veranderende manier wordt aangepakt.

[1:07:01] Hebben we al zicht, vroeg mevrouw Welzaan aan mij... op de opgave richting 2050.

[1:07:05] Weten we waar het zit?

[1:07:08] De Raad voor Leefomgeving en Infrastructuur heeft dus in beeld gebracht... dat het over 425.000 woningen zijn met matige tot ernstige schade...

[1:07:18] nu en de komende tien jaar.

[1:07:21] En Deltares TNO is met een analyse bezig... om te onderzoeken waar deze woningen precies staan.

[1:07:28] Dit helpt om te prioriteren.

[1:07:30] En er wordt gewerkt, voorzitter, aan op nationaal niveau kaarten... die inzichtelijk maken waar het risico nou bestaat... op paalrot en bijvoorbeeld verschilzetting.

[1:07:46] om die uiteindelijk beschikbaar te stellen.

[1:07:49] Voorzitter, daarnaast is eind van het begin dit jaar een pandzakkingkaart... we hebben allerlei nieuwe terminologie, voorzitter, opgeleverd... waar inzichtelijk gemaakt is waar in Nederland welke buurt funderingsrisico loopt...

[1:08:07] Deze kaarten gaan op een gegeven moment ook allemaal gewoon doorzoekbaar worden, voorzitter.

[1:08:14] In eerste instantie voor professionals, daarna breder.

[1:08:18] Maar hier zit op zichzelf wel een risico in.

[1:08:21] Het wil namelijk niet zeggen dat als jij een huis hebt in een gebied waar bijvoorbeeld risico is op deze zaken, dat het ook voor jouw woning geldt.

[1:08:31] Zoals net gezegd, het kan soms per straat verschillen.

[1:08:35] Dus het is ook echt wel van belang om hier met elkaar de kanten te bewaren.

[1:08:40] En die kaarten ook te zien voor wat ze zijn.

[1:08:46] Grootmazige indeling van Nederland op gebieden waar risico is.

[1:08:52] Dat is iets anders of het ook voor jouw huis geldt.

[1:08:56] En deze informatie helpt vervolgens gemeenten en corporaties... om van daaruit te gaan prioriteren in hun portefeuilles...

[1:09:04] Ik zie dat hij een aantal interrupties heeft.

[1:09:18] Dank voorzitter.

[1:09:20] Goed om te horen dat Deltares en TNO het weer een stap verder aan het brengen zijn... en dat er kaarten ontstaan.

[1:09:29] En ook goed om te horen wat die minister aangeeft, dat er ook besef is...

[1:09:34] dat er ook risico's kunnen kleven aan dit soort kaarten als je die zonder context gaat interpreteren.

[1:09:41] Dus vandaar dat mijn vraag gaat over hoe zorgen we ervoor dat dat soort kaarten met context geïnterpreteerd worden.

[1:09:48] Dus is er een soort communicatieplan voordat deze kaarten een eigen leven gaan leiden en de schrik in de kuiten slaat?

[1:09:59] Ja, voorzitter, precies om deze reden.

[1:10:02] Maar het helpt ook over hoe wij met z'n allen daarover gaan praten.

[1:10:06] Namelijk op de manier zoals ik nu doe.

[1:10:08] Het zijn kaarten waarin Grof Maassen voor Nederland in beeld gebracht is... waar de gebieden zijn waar risico is op paalrot, opzettingsverschillen... op pandzakking, om maar eens een aantal nieuwe woorden te gebruiken...

[1:10:25] Dat is ook echt hoe we dit moeten gaan doen.

[1:10:28] Maar uiteindelijk, als we over een aantal jaren een overzicht hebben... waarbij ik dan zo'n zelfde beeld heb als van een kandaster... namelijk dat je op een gegeven moment kunt zoeken... waar sprake is van funderingsproblematiek... dan weet je het wel.

[1:10:45] Maar dat heeft natuurlijk ook wel consequenties.

[1:10:49] Want als jij een huis koopt waarvan je weet dat er aan de fundering moet worden gewerkt, heeft dat natuurlijk effect op de waarde.

[1:10:57] Je zou ook kunnen zeggen, nou dan is het nu een verborgen gebrek.

[1:11:01] Ligt me trouwens ook wel weer echt wel aan aan hoe je dat al dan niet weet of zou kunnen weten.

[1:11:09] Maar dit gaat wel effect hebben ook op de mensen die in die panden zitten.

[1:11:15] De komende jaren gaan we hier met elkaar over komen te spreken.

[1:11:19] Dat is een ding wat zeker is.

[1:11:21] Maar het helpt wel als we dat rustig doen, feitelijk doen en ook de kaarten bezien voor wat ze zijn.

[1:11:31] Namelijk een inschatting, een grofmazige analyse van waar in Nederland deze risico's bestaan.

[1:11:39] En voorzitter, de heer Veilbrief en ik wonen alle twee in Veenweidegebied.

[1:11:43] Wij weten dat, grofmazig gesproken, wij in gebieden wonen waar dit risico bestaat.

[1:11:49] Maar dat wil niet zeggen dat ik nu meteen heel nerveus ben over de woning waar ik in zit, of waar mijn zus in woont, of mijn vrienden of mijn familie in wonen.

[1:11:56] Omdat ik weet dat het weer afhankelijk is van wanneer is je huis gebouwd, hoe is het gefundeerd, welke precieze plek staat het op.

[1:12:05] En zo zullen we dit debat dus ook echt met elkaar moeten gaan voeren.

[1:12:10] Nog een vervolgvraag van mevrouw Welzijn.

[1:12:13] Ja, dank voorzitter.

[1:12:15] Die kalmte kunnen we denk ik zeker gebruiken bij dit soort grote problemen.

[1:12:22] Maar er zijn wel problemen.

[1:12:23] Dus het gaat ergens wel pijn doen.

[1:12:27] En de vraag die ik daarbij heb is... Aan de ene kant heb je individuele woningeigenaren... maar we hebben natuurlijk ook verhuurders, hele sectoren die bezig zijn met vastgoed.

[1:12:37] Dat vastgoed is vaak ook in onderpand gegeven aan banken...

[1:12:41] om bijvoorbeeld investeringen te kunnen aantrekken voor de bouwopgave.

[1:12:45] Dus de vraag is ook even of de minister zou kunnen schetsen... hoe werkt dit door?

[1:12:52] Of hoe zou dit door kunnen werken?

[1:12:53] Misschien is dat een betere vraag.

[1:12:57] De minister.

[1:12:57] Ja, voorzitter.

[1:12:58] Dat is dus ook wat we de komende jaren in beeld moeten gaan brengen.

[1:13:03] Wat hier de effecten van zijn op bijvoorbeeld de vastgoed... dat in beheer is bij corporaties...

[1:13:12] Dus we weten dat het op ons afkomt.

[1:13:15] We weten nu al dat er delen van Nederland zijn waar hier gewerkt wordt.

[1:13:21] Dus dit zal ook wel consequenties hebben.

[1:13:23] Maar dat gaan we echt de komende tijd stap voor stap ook gewoon in beeld brengen.

[1:13:30] Dank u wel voorzitter en dank aan de minister voor de beantwoording over die inzichtelijk maken waar het zit.

[1:13:37] Ik denk dat het een hele gezonde manier is om naar de zaak te kijken.

[1:13:41] Goed inzichtelijk maken, maar ook niet heel Nederland nerveus maken.

[1:13:44] En dat is best wel een... Nou, dat wordt bijna koordansen.

[1:13:47] Want je zou maar te horen krijgen dat je in een gebied zit met huisverzakking, heb ik net geleerd.

[1:13:52] Pandverzakking, zo is het.

[1:13:54] Pandverzakking, daar ga je toch wel even kijken van, geldt dat nou ook voor mij?

[1:13:59] Dus dat gaat natuurlijk wel iets doen.

[1:14:02] Mijn eerste vraag is hoe de minister daarmee bezig is.

[1:14:11] Wat gaat u dan zeggen tegen die mensen die in die gebieden wonen en in zo'n gebied geïndiceerd zijn met mogelijke kans op verderingsschade?

[1:14:23] Ik zie het zomaar voor me dat er een heel getouwtrek gaat ontstaan bij transacties van woningen.

[1:14:29] Is er nou wel sprake van verderingsschade bij deze woning?

[1:14:33] Is het dat nou niet?

[1:14:34] En de vraag is, zit dat aapje nou op de schouder bij het Rijk of niet?

[1:14:38] Ik heb die vraag heel open gesteld omdat ik het een serieus vraagstuk vind... maar eigenlijk ook het antwoord niet zo goed weet.

[1:14:45] Dus ik ben benieuwd hoe de minister naar dat kijkt.

[1:14:47] De minister.

[1:14:48] Ja, eh...

[1:14:50] Dat je hier, wat echt hier gewoon belangrijk is, bewaar de rust.

[1:14:56] Raak niet meteen in paniek, want zo'n kaart is een inschatting van het risico.

[1:15:04] En als jouw huis er gewoon prima bij staat, is er ook geen reden om meteen nerveus te worden.

[1:15:12] De komende jaren gaan we dus in beeld brengen welke gebieden zijn dat dan.

[1:15:17] Hoe moet je dit uiteindelijk gaan regelen?

[1:15:21] Je moet kennis ontwikkelen die ook ontsluiten.

[1:15:27] Ook als je op een gegeven moment ergens een huis koopt... is het wel verstandig om ook te kijken hoe is het met de fundering.

[1:15:35] Daar kan je trouwens onderzoek naar laten doen.

[1:15:37] Dat kost wel geld, daar ben ik me van bewust.

[1:15:41] Maar zoals je nu ook naar de constructie van een huis laat kijken...

[1:15:45] boven de grond, ga je op een gegeven moment ook kijken naar de constructie onder de grond.

[1:15:50] In ieder geval als er aanleiding daartoe is, voorzitter.

[1:15:54] Het is ook een beetje, hoe sta je in het leven?

[1:15:57] Ben je meteen overal diep nerveus en geschrokken van?

[1:16:01] Of sta je wat rustiger in het leven...

[1:16:04] En maak je een risico-inschatting.

[1:16:07] Daarom is het ook gewoon, het is belangrijk om dit te gaan doen.

[1:16:10] Het RLE heeft daar een mooi rapport over geschreven.

[1:16:13] Wij hebben het er nu al vandaag over.

[1:16:15] En we gaan stap voor stap inzichtelijk maken.

[1:16:19] Waar speelt het nu in Nederland?

[1:16:21] Waar zou het eventueel kunnen gaan spelen?

[1:16:23] En welke stappen heb je vervolgens te zeggen?

[1:16:25] Nou, ABD Topconsult is in beeld aan het brengen wat zijn de verschillende scenario's daarbij.

[1:16:30] En vervolgens gaan we daar weer met elkaar, stel ik mij zo voor in het najaar, nog een keer nader met elkaar over spreken.

[1:16:37] Om dan gewoon in de tijd stap voor stap te gaan kijken hoe gaan we hier mee om.

[1:16:43] En voorzitter, het is echt wat heel veel mensen zichzelf niet realiseren.

[1:16:47] Je woning kan op verschillende soorten grond staan.

[1:16:50] Het is helemaal niet gezegd dat overal in Nederland er één soort grond onder een woning is.

[1:16:56] Zelfs dat kan verschillen.

[1:16:59] Ik heb gewoon meegemaakt al dat een woning op twee soorten grond stond.

[1:17:05] Waardoor op het ene stukje grond de verduuring blijft staan en op het andere stukje grond verzakt het die.

[1:17:10] Nou ja, dat is dus waar je het uiteindelijk over hebt.

[1:17:12] Ja, ik vond het fascinerend.

[1:17:14] Ik zie iemand op de publieke tribune denken van, nou, de... Maar ik vond dat fascinerend.

[1:17:20] Niet zo fijn voor die mensen, overigens.

[1:17:23] Maar het is wel goed dat je jezelf gewoon realiseert... dat je hier niet kunt zeggen... dit is de kaart voor mijn gebied, ik woon in een veenweidegebied... dus de waterstand daalt dus de palenrot.

[1:17:37] Dat is niet zo.

[1:17:38] Het ligt er maar echt aan waar je woont, waar je huis staat... hoe het gefundeerd is, wanneer het gebouwd is.

[1:17:45] Dus het is echt maatwerk in die zin.

[1:17:51] Een vervolgvraag van de heer De Groot.

[1:17:54] Ja, dank voorzitter.

[1:17:56] Helder verhaal.

[1:17:57] Duidelijk ook.

[1:17:58] Duidelijk ook toegelicht.

[1:18:00] Ik zou hem nog één keer vanuit de andere kant willen insteken.

[1:18:03] Want ik ben echt op zoek van hoe gaat dit dan werken.

[1:18:06] Kijk, nu is het als je een huis hebt en je bent bijvoorbeeld van plan om dat te verkopen aan iemand anders.

[1:18:12] Dan is het gewoon een transactie tussen A en B.

[1:18:15] Maar nu is er verderingsproblematiek en de overheid meent zich als stakeholder in dat spel.

[1:18:21] Want er komt een kaart en op die kaart staat misschien wel dat er verderingsschade zou kunnen zijn.

[1:18:25] Dus de overheid is wel degelijk een partij geworden die zich meent in die discussie van... is uw huis topfit, zou je kunnen zeggen.

[1:18:32] En mijn zoektocht is er nu naar... waar ligt die absolute verantwoordelijkheid voor het pand of de woning...

[1:18:42] als het gaat over kunnen aantonen of dit pand op fit is

[1:18:47] Want, waarom ik dit vraag?

[1:18:48] Ik wil het graag nog een keer toelichten.

[1:18:49] Dat heb ik denk ik al eerder ook al gezegd.

[1:18:51] Bij een transactie gaat hij naar partij B. En als dan blijkt dat het pand natuurlijk niet topfit was... en de overheid heeft al van tevoren gezegd... ja, maar in dit gebied is sprake van verderingsschade... en dan krijg je natuurlijk heel getouwtrek.

[1:19:03] En eigenlijk wil ik dat voorkomen.

[1:19:05] Ik wil dat er in de toekomst getouwtrek, juridische procedures... daar wil ik eigenlijk een beetje van wegblijven.

[1:19:09] Ondanks dat ik denk nodig is dat de overheid zich als partij mengt... in deze discussie over verderingsproblematiek.

[1:19:15] Ik hoop dat ik het goed heb toegelicht, voorzitter.

[1:19:18] Ja, voorzitter.

[1:19:19] Wie is er verantwoordelijk voor de fundering onder een gebouw?

[1:19:23] De eigenaar.

[1:19:25] Punt.

[1:19:26] Echt punt.

[1:19:27] Wat ik nu in eerste instantie doe, is zorgen dat de informatievoorziening verbetert.

[1:19:33] Woningeigenaren ondersteunen met onderzoek, advies en begeleiding.

[1:19:38] En ABD Topconsult is nu bezig.

[1:19:42] met het uitwerken van de verschillende scenario's... die verder nog hangen onder de motiepaternotten.

[1:19:49] Dus op de vraag wie is er verantwoordelijk voor de verkooptransactie... de koper en de verkoop.

[1:19:57] Zij zijn verantwoordelijk.

[1:19:58] Dat verandert niet.

[1:20:00] Het enige wat ik tot op dit moment doe... is dus informatievoorziening verbeteren... en woningeigenaren in bepaalde delen van Nederland... waar de problematiek al speelt...

[1:20:12] En hoe we dat in de toekomst verder gaan doen, dat is van een later... Die discussie moeten we op een later moment met elkaar hebben.

[1:20:24] Dank u wel, voorzitter.

[1:20:25] En dank aan de minister voor deze bijdrage.

[1:20:32] Ik heb heel veel vertrouwen in het stuk... kennis, informatie, pandverzakkingskaart, TNO, Deltares... standaarden, funderingsonderzoeken, dus preventieve werking.

[1:20:42] Ik denk dat u dat heel goed heeft uitgelegd... en dat u daar ook die 56 miljoen euro voor beschikbaar heeft gesteld.

[1:20:48] Dan komt vervolgens de vraag, er zijn ook nu...

[1:20:52] Gewoon terwijl we hier zitten.

[1:20:54] Mensen die niet meer in hun eigen huis kunnen wonen.

[1:20:56] En er zijn ook nu problematieken die dus niet meer geholpen zijn... bij het preventieve kennisonderzoek, maar die gewoon nu die schade hebben.

[1:21:03] En ik begrijp heel erg goed dat dat heel ingewikkeld is.

[1:21:06] Maar daar moeten we dus wel wat mee.

[1:21:07] En alleen maar zeggen, en dat vinden we met z'n allen... verantwoordelijkheid ligt bij de eigenaar, punt.

[1:21:14] Er is ook nog zoiets als een zorgplicht die we met z'n allen hebben...

[1:21:18] Heel veel mensen kunnen dit niet betalen.

[1:21:20] En dan is hun eigen verantwoordelijkheid en ook die uitspraak doen... ...ja, ook gewoon niet kloppend.

[1:21:25] Omdat die verantwoordelijkheid er wel ligt, maar ze die niet kunnen nemen.

[1:21:28] Dus de vraag die ik eigenlijk wil stellen is... ...ja, we hebben allemaal vertrouwen in die kennispositie, in de loketten.

[1:21:34] Ik denk dat u dat heel goed doet.

[1:21:35] Maar hoe gaat u weer de daadwerkelijke...

[1:21:40] herstel, of is er een ander blokje, dat zou ook kunnen... maar de daadwerkelijke herstel weer van de grond krijgen.

[1:21:45] Namelijk de mensen die nu op korte termijn geholpen zouden moeten worden... en die dus eigenlijk niets meer aan die informatie hebben.

[1:21:51] Dat is de vraag.

[1:21:54] Ja, voorzitter.

[1:21:55] Dit is eigenlijk een heel mooi bruggetje... naar het tweede blokje ontzorging en ondersteuning.

[1:22:00] Oké, sorry.

[1:22:01] En op een later moment ga ik ook nog iets zeggen hoe dat dan zit...

[1:22:06] in de informatieplicht tussen koper en verkoper.

[1:22:13] Even zien, voorzitter.

[1:22:14] Waar was ik gebleven?

[1:22:16] Als je als woningeigenaar weet dat je een funderingsprobleem hebt... komt er heel veel op je af.

[1:22:24] En, voorzitter, echt... misschien is dat ook een beetje verschil in politieke kleur...

[1:22:31] zeg ik met een kniphoog richting de heer Gabriel... maar de verantwoordelijkheid om het probleem aan te pakken... ligt echt bij die woningeigenaar.

[1:22:43] Maar dat wil niet zeggen dat we ze daar niet bij helpen.

[1:22:48] Door ze informatie en advies te geven, zoals ik eerder heb gezet... maar ook begeleiding en advies bij funderingsonderzoek... en het opstellen van een herstelplan... hulp bij het rondkrijgen van de financiering...

[1:23:00] en procesbegeleiding.

[1:23:02] Maar hoe we dat gaan doen, zijn we dus aan het uitwerken, voorzitter.

[1:23:05] Want het is echt een illusie te denken dat de overheid dat overal in Nederland bij al die adressen kan.

[1:23:13] Daar hebben we gewoon de mensen niet voor.

[1:23:15] Los nog van de vraag van zijn in de markt de mensen om het daadwerkelijke werk ook te doen.

[1:23:24] De RLE heeft geadviseerd om een generieke subsidie voor alle woningeigenaren...

[1:23:31] in het leven te roepen.

[1:23:33] Het kostte 12 miljard euro.

[1:23:35] Maar voorzitter, los van het feit dat daar onvoldoende geld is... denk ik ook niet dat dat een taak van de overheid is.

[1:23:42] De woning waar je in woont is jouw eigendom.

[1:23:45] Daar ben je zelf verantwoordelijk voor.

[1:23:47] En als je ook de middelen daarvoor hebt om dat zelf te doen... ligt het ook bij jou om daar zelf de oplossing...

[1:23:53] ...voor te vinden.

[1:23:55] We starten in enkele gebieden waar bespraken is van urgente funderingsschade... ...om daarvan te leren.

[1:24:04] En van de 56 miljoen die het kabinet heeft vrijgemaakt... ...gaat ook zo'n beetje de helft van de middelen daar naartoe.

[1:24:11] We helpen gemeentes, want daar ga je als burger vaak als eerste naartoe.

[1:24:17] Omdat je iets aan je huis gaat doen.

[1:24:20] En het eerste wat je natuurlijk vraagt, heb ik daar een omgevingsvergunning voor nodig?

[1:24:23] Of gelden daar eisen voor?

[1:24:26] En daar helpen we gemeenten, ook waar nu al deze funderingsproblematiek zich voordoet.

[1:24:34] Door ook hier weer te zorgen dat er duidelijke informatie is.

[1:24:38] procesondersteuning in de desbetreffende gebieden... een leeraanpak organiseren samen met gemeenten en geldverstrekkers... om te kijken of de huidige financieringsconstructies voldoen... of daar meer of iets anders voor nodig is.

[1:24:57] En uiteindelijk natuurlijk het Fonds Duurzaam Funderingsherstel.

[1:25:01] Voor woningeigenaren die aan de slag moeten met funderingsherstel... maar zelf niet voldoende geld...

[1:25:06] ...of middelen hebben, is dit fonds duurzaam funderingsherstel.

[1:25:11] FDF, twee keer een F. Dus dat zit weer mooi in het lijntje, voorzitter.

[1:25:17] Het fonds is een vangnet dus voor woningeigenaren... ...die op de reguliere hypotheekmarkt geen lening kunnen krijgen...

[1:25:23] En zij kunnen bij het fonds een lening met meer gunstige voorwaarden krijgen.

[1:25:32] Om de toegankelijkheid van het fonds te vergroten... werk ik dus aan de verbreding van de rijkwijde.

[1:25:38] Zoals ik net ook al zei, van zeven gemeentes naar gewoon over heel Nederland.

[1:25:43] En ik streef daarnaar om die landelijke werking per 1 juli aanstaande in werking te laten treden.

[1:25:48] En daar ben ik samen met het bestuur van het FDF, de fondsbeheerder, SVN...

[1:25:53] De aangesloten gemeente en de financiële sector ben ik daar mee bezig.

[1:26:01] Even zien, voorzitter.

[1:26:03] Ook de fractie van NSC vroeg aan mij hoe die verantwoordelijkheidsverdeling zit.

[1:26:09] Volgens mij ben ik daar nu al bezig.

[1:26:11] uitgebreid op ingegaan, voorzitter.

[1:26:14] Ja, voordat hij verder gaat.

[1:26:15] Een interruptie van de heer Gapereld.

[1:26:17] Ja, ik wil de minister bedanken voor haar antwoord... en de manier waarop ze de problematiek serieus neemt.

[1:26:24] En toch nog even dieper dan op... het is wederom informatie ontzorgen, die begrijp ik ook.

[1:26:30] Maar er zijn ook heel veel mensen die... ook als die informatie en die ondersteuning er is... die ook gewoon die lening niet kunnen betalen.

[1:26:35] En die eigenlijk dus niets kunnen.

[1:26:40] Wat gaan we dan dus met z'n allen zeggen?

[1:26:43] Dan hebben we alles gedaan en dan is het.

[1:26:46] Dan houdt het daarmee op.

[1:26:48] Of is er dan geen enkele mogelijkheid om ook wel een bedrag vanuit de overheid... en ook de rijksoverheid beschikbaar te stellen waarmee we zeggen... wij leggen dit in en misschien dat banken, pensioenfondsen en andere investeerders...

[1:27:01] ...als vliegwiel om in ieder geval iets van de kant af te komen.

[1:27:05] Kijk, want ik snap uw punt.

[1:27:07] En ik snap ook dat we geen 12 miljard beschikbaar kunnen stellen.

[1:27:11] Maar om in ieder geval concrete actie die er nu eigenlijk niet is... ...en daar kunnen we met z'n allen niet veel aan doen, dus dat is geen kritiek... ...maar ik wil gewoon echt iets van de kant af krijgen.

[1:27:23] En welke manieren zijn er dan om los van informatievoorziening... ...dan wel ook echt de korte termijn problematieken aan te pakken?

[1:27:32] Het begint met dat mensen er zelf voor verantwoordelijk zijn en dat mensen zelf financiering moeten regelen.

[1:27:38] Daar waar mensen dat niet kunnen, en dat kan om verschillende redenen zijn.

[1:27:43] Of omdat je inkomen te laag is om bij een reguliere hypotheekverstrekker extra financiering te krijgen.

[1:27:49] Of omdat je inmiddels op een leeftijd bent waardoor dat niet meer werkt.

[1:27:54] Dan kan je dus bij dat fonds duurzaam funderingsherstel terecht.

[0:00:00] 1 juli aanstaande is de bedoeling dat de nationale werking daarvan geregeld gaat worden.

[1:28:05] En mensen die dus in die situatie zitten, die daartoe aangewezen zijn, kunnen in de aanmerking dus komen voor een lening met gunstige voorraden.

[1:28:17] Heeft u dat nooit, voorzitter, dat u opeens denkt, gunstigere voorraden?

[1:28:22] Gunstige voorwaarden.

[1:28:24] Zij hoeven de eerste drie jaar geen rente en aflossing te betalen.

[1:28:28] Dat is dan iets wat daar geregeld wordt.

[1:28:31] En er vindt dan regelmatig een hertoets van het inkomen plaats.

[1:28:34] En zodra het kan gaan ze ook rente en aflossing betalen.

[1:28:38] Dus voorzitter, dit is echt de manier waarop we dit doen.

[1:28:42] En volgens mij heb je dan het systeem ook echt rond geregeld.

[1:28:50] Een vervolgvraag van de heer Gaatjes.

[1:28:52] Ik wil even iets scherp stellen.

[1:28:55] Gaan wij dan nooit bijdragen aan daadwerkelijk funderingsherstel?

[1:29:03] Of blijven we dus allemaal in de...

[1:29:06] De ondersteunende functie.

[1:29:07] Dus de kennisfunctie, de ondersteunende functie.

[1:29:08] Maar we gaan dus nooit rijksgeld beschikbaar stellen... voor het daadwerkelijk herstel van een aantal woningen.

[1:29:14] Dus gewoon omdat ik dat graag wil... Dan komen we een stap verder als we met z'n allen dat constateren, ja of nee.

[1:29:21] Als het altijd alleen maar in ondersteuning, kennis, ontzorging... regelen van financiering blijft... en we gaan nooit op het andere over... Ja, dat wil ik gewoon een helder.

[1:29:32] Daar zou ik gewoon een antwoord op willen.

[1:29:34] Voorzitter, dit zijn particuliere eigendommen.

[1:29:39] Daar is de overheid niet voor verantwoordelijk.

[1:29:42] De overheid is alleen verantwoordelijk... als de overheid iets gedaan heeft waardoor schade is ontstaan... en wat één op één, dus causaal gesproken... het gevolg is van de handelen van de overheid.

[1:29:56] Pas wanneer dat speelt, is de overheid schadeplichtig...

[1:30:03] dat is hier niet aan de orde in zijn algemeenheid.

[1:30:06] Dus dan is ook de vraag van de heer Gabriels... die ik in extremo zo vertaal... gaat de overheid de gemeente vaak in funderingsherstel betalen?

[1:30:18] Zou mijn antwoord zijn nee.

[1:30:21] Omdat ook trouwens de keerzijde daarvan is... als je het voor de een doet, moet je het voor de ander ook doen.

[1:30:27] Dus ik snap, want wat er achter de... Tenminste, zo beluister ik de vraag van de heer Gabriels.

[1:30:32] Wat daarachter zit... Wat doe je nou met mensen die het echt niet zelf kunnen betalen?

[1:30:40] Nou, dan zitten die mensen nog steeds in een pand wat hun eigendom is...

[1:30:46] Dus kan je kijken of je daar op een andere manier dan het voor elkaar kunt krijgen.

[1:30:51] Maar als u hier nu aan mij vraagt, gaat de overheid funderingsherstel betalen... in situaties waar de overheid niet iets gedaan heeft waardoor die schade ontstaan is... dan is gewoon in het schadevergoedingsrecht het antwoord nee.

[1:31:08] Een vervolgvraag van de heer Kamers.

[1:31:11] Dank u wel voor het antwoord.

[1:31:12] Het antwoord is heel duidelijk.

[1:31:13] Dus dank daarvoor.

[1:31:15] Het is alleen wel tegengesteld aan datgene wat het RLI-rapport zegt.

[1:31:20] Dat er een soort van subsidieregeling zou kunnen komen.

[1:31:23] Niet voor die 12 miljard, maar in ieder geval om iets bij de ergste situaties op gang te brengen.

[1:31:29] Dus als we met z'n allen hier vinden dat het antwoord daar ook absoluut nee op is...

[1:31:35] Dan zegt dat iets.

[1:31:37] En ik denk dat ik het daar niet mee eens ben.

[1:31:39] Omdat ik denk dat we in ieder geval een start zouden moeten maken met een regeling.

[1:31:46] Met bepaalde voorwaarden.

[1:31:48] Waarin we misschien ook open moeten staan om wel daarin een stap te zetten.

[1:31:53] Om in ieder geval in de ergste situaties tot iets te komen.

[1:31:56] Want ik snap uw antwoord hoor.

[1:31:57] Maar ik hoop dat u dit punt ook begrijpt.

[1:32:01] Ja, voorzitter, dat begrijp ik heel goed.

[1:32:03] Dat heb ik net ook gezegd.

[1:32:04] Volgens mij zit achter de vraag van de heer Gabriel de zorg dat er mensen zijn... die het ook zelfs met een lening met aantrekkelijke voorwaarden niet kunnen betalen.

[1:32:13] Dan zitten die mensen nog steeds in een eigen woning die waarde heeft.

[1:32:18] En de regeling waar de heer Gabriel naar vraagt, die hebben we.

[1:32:22] Die heet Fonds Duurzaam Funderingsherstel.

[1:32:25] En dat is een vangnet voor woningeigenaren...

[1:32:28] die niet met het onderpand van hun woning... op de reguliere hypotheekmarkt een lening kunnen krijgen... om dat funderingsherstel te betalen.

[1:32:37] En er zijn gunstige voorwaarden... waardoor de eerste drie jaar er geen rente en aflossing betaald hoeft te worden.

[1:32:47] Dus die regeling is er.

[1:32:50] En ABD-topconsult...

[1:32:52] is nu bezig, en daar wordt u voor de zomer uit mijn hoofd gezegd... ja, volgens mij heb ik het net ook al gezegd... krijg ik dat rapport.

[1:33:00] Dat ga ik dan bestuderen.

[1:33:02] En dan ga ik dat aan de Kamer met daar een duiding van uit het kabinet... want ik doe dit samen met de collega's van INW en LVVN... naar de Kamer sturen.

[1:33:11] En dan is dat het moment waarin ik vast... daar vertrouw ik met 100% zekerheid op... een gesprek ga krijgen met de heer Gabriels over wat hij dan vindt.

[1:33:22] wat er moet gebeuren, dan weten wij ook aan onze kant... wat opties zijn en wat consequenties zijn.

[1:33:28] En dan kunnen we daar vast een heel goed debat met elkaar over hebben.

[1:33:33] Dan nog een vraag van mevrouw Welzijn.

[1:33:38] Dank u wel, voorzitter.

[1:33:40] Mij staat bij, we hebben, ik dacht, een ronde tafel gesprek of een briefing gehad met het RLE.

[1:33:49] En wat zij toen heel nadrukkelijk aangaven, mevrouw Kriens met name, die gaf heel nadrukkelijk aan van we moeten het niet juridisch maken.

[1:34:01] Causale verbanden willen aantonen dat is een gebed zonder einde.

[1:34:04] Woorden van gelijke strekking.

[1:34:07] Dus we moeten het gewoon zien als een situatie die er is.

[1:34:12] Waar je misschien wel formeel verantwoordelijkheden in hebt als individuele woningeigenaar.

[1:34:19] Maar waarbij die individuele woningeigenaar eerder niet in kennis gesteld is geweest van de problemen.

[1:34:27] Waardoor het moment waarop je de funderingsproblemen detecteert min of meer toevallig is.

[1:34:33] Die heeft dat nooit kunnen meewegen in het al dan niet aankopen van de woning.

[1:34:39] Dan had je misschien nog kunnen kiezen, nou...

[1:34:41] Als de problemen zo ernstig zijn met de fundering... dan koop ik deze woning niet en kijk ik een straatje verder.

[1:34:48] Die overweging heeft die individuele woningeigenaar nooit kunnen maken.

[1:34:53] Ook niet om de woning dan wel te kopen, maar voor een lagere prijs bijvoorbeeld.

[1:34:59] Dus die woorden van mevrouw Kriens resoneren nog wat na bij mij... en ik probeer die te plaatsen naast wat ik denk dat de minister zegt...

[1:35:11] een aantal keer heeft aangegeven... de verantwoordelijkheid ligt bij de individuele woningeigenaar.

[1:35:17] En dat betekent dus, als ik het goed begrijp... dat de verantwoordelijkheid voor het probleem... voor 100 procent bij de eigenaar ligt... zonder dat hij daar voorkennis van heeft kunnen hebben.

[1:35:31] En dus daarop doordenkend toch ook de vraag...

[1:35:36] Wat dan daar rechtvaardig aan is voor de minister?

[1:35:41] Is dit rechtvaardig volgens haar?

[1:35:46] Of moeten we hier toch nog, als dat ABD-rapport er is... er nog een keer naar kijken van... zijn we er nu?

[1:35:53] Is dit het?

[1:35:57] Ja, voorzitter.

[1:35:58] Die laatste vraag, ja, dat moeten we met elkaar gaan doen.

[1:36:00] Dus als die verschillende scenario's waar ABD-topconsult nu naar aan het kijken is... zijn moeten we het hierover met elkaar hebben.

[1:36:07] Tegelijkertijd ben ik het eens met de insteek van mevrouw Kriens.

[1:36:12] Als je dit gaat juridificeren, kom je in eindeloze onderzoeken terecht... waarin vastgesteld moet gaan worden wat nou de oorzaak is waardoor de schade is ontstaan.

[1:36:26] En dat is gewoon heel vaak heel erg ingewikkeld.

[1:36:31] Omdat er allerlei verschillende omstandigheden zijn.

[1:36:33] Zoals net al gezegd.

[1:36:35] De situatie van je woning.

[1:36:38] Wanneer is die gebouwd?

[1:36:39] Hoe is die gefundeerd?

[1:36:41] Op welke grond is die neergezet?

[1:36:43] Is trouwens überhaupt nog terug te vinden hoe die is gefundeerd, voorzitter?

[1:36:49] Nou ja, wij zijn tegenwoordig allemaal gewend dat we dat allemaal tot achter de comma weten... en ook vastgelegd hebben in digitale bestanden.

[1:36:58] Maar dat was 100 jaar geleden natuurlijk anders.

[1:37:01] Vervolgens moet je gaan vaststellen wat voor weersinvloeden er geweest zijn... wat voor bewegingen er in de bodem geweest zijn.

[1:37:09] Het is een gebed zonder end waarbij vaak ook nog eens de conclusie kan zijn... 100% zeker weten doe je het niet.

[1:37:18] En ondertussen zet je geen stappen in het herstellen van je funderingsproblemen.

[1:37:27] Dus op het moment dat je het constateert... handel ernaar en zorg dat het weer veilig wordt.

[1:37:32] Hoe je dat dan vervolgens doet en hoe je dat dan betaalt... daar hebben we het net uitgebreid over gehad.

[1:37:38] Daar waar het gaat over de relatie koper-verkoper... een verkoper heeft, zoals we allemaal weten, een informatieplicht.

[1:37:46] Hij moet de potentiële koper en de uiteindelijke koper alles...

[1:37:51] vertellen over zaken die invloed kunnen hebben op de waarde van de woning.

[1:37:55] En of die een toekomstige verkoop in de weg kunnen gaan zitten.

[1:37:59] En informatie over de fundering is daar onderdeel van.

[1:38:03] Helaas is die informatie gewoon niet altijd beschikbaar.

[1:38:07] En als die er al wel is, komt deze laat in het koopproces naar boven... of misschien zelfs later.

[1:38:13] En vaak is die informatie ook beperkt.

[1:38:15] waardoor kopers er in hun bieding en de aanvraag van de hypotheek onvoldoende rekening mee gaan houden.

[1:38:21] Naarmate de tijd voortschrijdt en we steeds meer data in dat register gaan stoppen, komt steeds meer naar voren en boven tafel wat de relevante informatie over de fundering van de desbetreffende woning is.

[1:38:39] Nou, dat gaat natuurlijk uiteindelijk ook consequenties hebben... voor de waarde van de woning.

[1:38:45] En hoe dit uiteindelijk ook vorm gaat krijgen... daarvoor ben ik natuurlijk ook in gesprek met de betrokkenen partijen... zoals geldverstrekkers, Nationale Hypotheekgarantie... de Nederlandse Vereniging van Makelaars, taxateurs.

[1:38:59] En mijn doel daarbij is om afspraken te maken... over het moment waarop die informatie wordt gedeeld...

[1:39:05] En hoe de verschillende partijen daar hun verantwoordelijkheid in kunnen nemen.

[1:39:10] Maar dat is echt een proces van langere adem.

[1:39:14] Omdat op dit moment alle informatie nog niet voor handen is.

[1:39:25] De heer Gabriels van PvdA GroenLinks vroeg nog aan mij of de 56 miljoen... of die incidenteel is.

[1:39:35] Deze is vrijgemaakt voor de komende vier jaar.

[1:39:37] Waarmee we dus de stappen zetten, zoals ik die al gezegd heb, voorzitter.

[1:39:42] En ABD Topconsult is, zoals al een aantal keren nu genoemd... goede reclame vandaag voor deze organisatie... die een advies aan het maken is wat we later zullen wegen.

[1:39:56] worden de middelen van de NHG, de Nationale Hypotheekgarantie, ook ingezet voor funderingsschade.

[1:40:03] NHG biedt een... Dat is toch Nationale Hypotheek?

[1:40:05] Ik wou zeggen...

[1:40:07] Het is een vangnet voor consumenten, voorzitter.

[1:40:13] En dan is het dus ook echt belangrijk dat er voldoende vermogen bij de NAG blijft... om uit te keren in tijden dat het tegen zit.

[1:40:23] Daar is het voor bedoeld.

[1:40:25] En dit vermogen kan je niet zomaar gebruiken voor andere doeleinden...

[1:40:28] Hoe belangrijk die ook zijn.

[1:40:31] Wel onderzoekt de NAG voortdurend hoe zij kan bijdragen aan oplossingen voor problemen in de hypotheek- en woningmarkt.

[1:40:38] Bijvoorbeeld door het aanpassen van de voorwaarden wanneer ze borg staan.

[1:40:42] En ik onderzoek ook met de NAG hoe de financiering voor woningeigenaren aantrekkelijker gemaakt kan worden.

[1:40:52] Is het een optie om een deel van de 5 miljard voor de woningbouw in te zetten voor funderingsherstel...

[1:40:58] Nou, mevrouw Wijnaas, formuleren dat heel terecht.

[1:41:02] Nee, voorzitter, dat geld hebben we echt nodig voor het realiseren van nieuwe woningen.

[1:41:10] De 56 miljoen die uitgetrokken is voor dit onderwerp, die blijft voor vier jaar beschikbaar.

[1:41:20] Werken hypotheekverstrekkers mee bij het beschermen van het onderbrand, vroeg de heer De Groot van de VVD-fractie.

[1:41:28] Voor de financiering van herstel kunnen mensen vaak terecht bij de eerste verstrekker van de hypotheek.

[1:41:34] Deze heeft ook belang bij het financieren van het funderingsherstel van de desbetreffende woning.

[1:41:40] Want dan blijft die woningswaarde houden.

[1:41:44] Ik ga in gesprek met geldverstrekkers om te zorgen dat voor mensen die deze financiële ruimte wel hebben er ook een passend aanbod komt...

[1:41:52] Ik zie een rol voor hypotheekadviseurs.

[1:41:55] Zij kunnen een belangrijke rol spelen in dit onderwerp.

[1:42:02] En ik voer voor het verzorgen van aantrekkelijke en duidige financiering... gesprekken met alle betrokkenen.

[1:42:11] Dan ben ik gekomen bij het laatste blokje overig.

[1:42:16] Dan gaan we eerst nog naar een vraag van mevrouw Welzijn.

[1:42:20] Dank, voorzitter.

[1:42:21] Ik heb nog een vraag over die financiering.

[1:42:25] Ik weet nog van het rond de tafel gesprek of briefing wat het was... dat banken en verzekeraars hebben ruimte om te financieren... om de landelijke opgave te financieren.

[1:42:37] Dus dat zit snor.

[1:42:39] Maar de vraag die ik heb is hoe dat aan de andere kant zit... vooral bij de individuele woningeigenaren...

[1:42:47] Als je een wat ouder huis aankoopt, kun je al tot 80.000 euro zomaar kwijt zijn aan onderhoud en vervraaiing van de woning.

[1:42:57] Als daar nog eens zo'n zelfde bedrag bij komt voor funderingsherstel.

[1:43:02] En misschien moet je ook nog voor 30.000 euro verduurzamen.

[1:43:05] Ik tel het maar even op.

[1:43:09] Kunnen die dat dragen?

[1:43:13] Is daar zicht op?

[1:43:14] Of datgene wat gefinancierd kan worden... ook gedragen kan worden door de woningeigenaren?

[1:43:24] Nee, voorzitter.

[1:43:25] Dat verschilt per individu.

[1:43:32] Ik heb geleerd dat je nooit in het huwelijk van een ander kunt kijken... en je kunt nooit in de portemonnee kijken van een ander.

[1:43:38] Dat zeggen wij altijd tegen elkaar.

[1:43:40] Maar serieus?

[1:43:41] Nee.

[1:43:42] Het ligt er maar net aan in welke situatie je zit.

[1:43:45] In welke fase van je leven zit je.

[1:43:49] Heb je wel of geen schoolgaande kinderen?

[1:43:52] Heb je schulden?

[1:43:55] Hoe ziet je huis eruit?

[1:43:56] Welke leeftijd heb je?

[1:43:59] Dus dat is zo afhankelijk van individuele factoren.

[1:44:03] En ik vind dat trouwens ook in eerste instantie een afweging die mensen zelf...

[1:44:08] Dat is echt aan mensen zelf om daarin een afweging te maken.

[1:44:14] Uiteraard wel samen met hun financiers.

[1:44:20] Want daar ga je dan echt met de billen bloot met je financiële situatie.

[1:44:25] En daar heb je dan vervolgens het gesprek ook te voeren.

[1:44:38] Een vervolgvraag.

[1:44:39] Ja, even kijken.

[1:44:41] Want ik probeer dat dan voor me te zien.

[1:44:44] Stel dat jij zo iemand bent... voor wie alle klussen bij elkaar ten aanzien van die woning... gewoon een maatje te groot wordt.

[1:44:52] Je onderhoud, verfraaiing, verduurzaming, funderingsherstel...

[1:44:57] Wat is de boodschap aan zo iemand?

[1:45:00] Is dat dan van, nou ja, dan moet je maar je huis verkopen... en een ander huis proberen aan te kopen of gaan huren?

[1:45:07] Waar kom je in terecht als individu... als jij nou toevallig die persoon bent voor wie het een maatje te groot wordt?

[1:45:15] Ja, voorzitter, ik zou deze vraag bijna bij mevrouw Welzijn zelf neer willen leggen.

[1:45:18] Wat zou zij dan zeggen?

[1:45:21] Want als je die vragen aan mij stelt, dan vertel je meteen een beleidsvraag.

[1:45:25] En ik kijk dan vooral ook naar de financiële instellingen, de verstrekkers, de hypotheekverstrekkers.

[1:45:34] Dat zijn degenen in ons land die met mensen het financiële gesprek aangaan.

[1:45:40] En kijken wat in die specifieke situatie wel en niet haalbaar is, financieel gesproken.

[1:45:47] En ik wil eigenlijk liever niet in een situatie terechtkomen waarin de ambtenaren van het ministerie vroo.

[1:45:54] deze gesprekken moeten gaan voeren met burgers.

[1:45:57] Ja, daartoe is ook gewoon het ministerie niet op aarde.

[1:46:00] Los nog van het feit dat ik met de bezuiniging van 22 procent... ook daar gewoon de menskracht niet heb om dat in te gaan vullen.

[1:46:10] Los nog van dat ik ook vind dat dat geen taak van de overheid is.

[1:46:15] Een kochte vervolgvraag.

[1:46:17] Ja, afrondend inderdaad.

[1:46:20] Dat laatste ben ik overigens eens met de minister.

[1:46:24] Dat is ook niet de reden waarom ik de vraag stel.

[1:46:26] De vraag is gesteld om... Er kijken een heleboel mensen mee.

[1:46:30] Dit is echt best een onderwerp wat resoneert in die samenleving.

[1:46:36] Ik weet ook dat er veel kopers meekijken.

[1:46:38] We hebben dadelijk loketten.

[1:46:40] We hebben een fonds.

[1:46:42] We hebben onze...

[1:46:43] financier, we hebben de overheid, dat je ook een beetje als individuele koper weet waar kan ik terecht voor welke vraag.

[1:46:51] En waar dus ook niet.

[1:46:53] Zodat het gewoon duidelijk gedemarkeerd is waar je met je problemen wel en niet terecht kan.

[1:46:59] Dus dank de minister voor het duiden daarvan.

[1:47:03] En het is ook zeker niet mijn bedoeling om de minister te vragen om daar een batterij ambtenaren voor gereed te hebben.

[1:47:12] Ja, voorzitter, dan hebben we dat ook met elkaar vastgesteld.

[1:47:15] Ik was wel een klein beetje op zoek wat verlangt, mevrouw Welzijn, van mij.

[1:47:19] Kijk, ik ben natuurlijk begonnen met te vertellen dat voor informatie over de fundering... je terecht kunt bij het kenniscentrum aanpak funderingsproblematiek... en het kenniscentrum bodemdaling en fundering en bij je gemeente...

[1:47:32] Daar kan je voor de technische kant van de zaak terecht.

[1:47:35] En als je vervolgens funderingsproblematiek hebt... en je hebt samen met de aannemer die hier natuurlijk wel...

[1:47:45] geschikt voor moet zijn, vastgesteld wat het moet gaan kosten... dan heb je vervolgens het gesprek met je financier... om te kijken hoe ga ik dit financieren.

[1:47:55] En als je dat uiteindelijk niet kunt betalen... omdat je je financiering niet rondkrijgt... dan kun je nog naar het fonds duurzaam funderingsherstel... voor een lening onder aantrekkelijke voorwaarden... namelijk de eerste drie jaar geen rente en aflossing.

[1:48:11] Voorzitter...

[1:48:14] Nog één vraag van de heer Gabriels.

[1:48:19] Zit er ook ergens psychosociale of andere vorm van ondersteuning?

[1:48:25] Of is dat ook dan iets waar we geen menskracht of niet bij dit ministerie... Want dat lijkt me ook onderdeel van het probleem.

[1:48:33] Dat er ook mensen zijn die...

[1:48:35] Ik ben namelijk wel een nerveus type bijvoorbeeld en ik zou me heel erg zorgen maken en ik zou daar ook niet van slapen.

[1:48:43] En wel daarvan heel erg in de stress schieten.

[1:48:47] Zijn daar dan middelen of ondersteuningen voor?

[1:48:51] Dat is dan niet direct funderingen, maar dat is wel een gevolg van het probleem.

[1:48:56] Ja, voorzitter, ik ben begonnen met te vertellen hoe dit ingrijpt in het leven van mensen.

[1:49:02] Zoals gezegd, ik heb rondom kanaal Almelo de Haandrik met bijna 100 mensen gesproken.

[1:49:08] En het is echt niet mals.

[1:49:11] Er zijn een aantal gesprekken die zal ik van mijn leven niet meer vergeten.

[1:49:14] Dus het is zeer ingrijpend.

[1:49:17] Kan het zijn?

[1:49:18] Want er zijn ook mensen die gewoon zeggen... ja, nou ja, het is gebeurd, ik moet iets doen aan mijn fundering...

[1:49:26] En die gewoon aan de bak gaan om dit te organiseren.

[1:49:31] In zijn algemeenheid geldt natuurlijk dat als jij er echt heel veel last van hebt, dan is daar natuurlijk allerlei soort ondersteuning voor.

[1:49:40] Dus voorzitter, ik zou ook niet voor pleiten om hier nog eens ook een speciale groep psychologische hulp tegen aan te zetten.

[1:49:51] Want daar hebben we al best heel veel voor op zijn plaats gezet in dit land.

[1:49:57] Maar dat laat onverlet dat het is.

[1:50:00] Het is ook echt niet niks.

[1:50:01] Letterlijk kan de grond gewoon onder je weg zakken.

[1:50:04] Dus daar moeten we ook niet al te licht over doen.

[1:50:07] Maar tegelijkertijd is daar een heleboel voor geregeld in dit land.

[1:50:11] Gelukkig maar.

[1:50:12] En er zijn daarnaast ook mensen die het gewoon zien als iets wat gewoon opgelost moet worden.

[1:50:19] Maar zelfs als je dat vindt, dan nogal kan je er van wakker liggen.

[1:50:23] Zo is het ook.

[1:50:26] Voorzitter, ik ga verder met het laatste makkie.

[1:50:29] Dat zijn nog een aantal vragen.

[1:50:33] De heer Gabriels vroeg aan mij hoe ik kijk naar een integrale aanpak... die ook breider kijkt naar het klimaatadaptief maken van wijken.

[1:50:42] Ja, voorzitter, soms is het... Nou ja, laten we werk met werk maken.

[1:50:46] Volgens mij is dat eigenlijk...

[1:50:48] wat de heer Gabriels aan mij vraagt.

[1:50:50] En daarom ontsteun ik ook een gebiedsgerichte aanpak... in de wijken met gestapelde problematiek van de gemeente.

[1:50:58] In de 56 miljoen hebben we ruimte gereserveerd... om de urgente problemen in deze gebieden aan te pakken.

[1:51:08] En rond de zomer informeer ik u over de voortgang daarvan...

[1:51:13] En binnen de herziening van de Nationale Klimaat Adaptatie Strategie 2026 wordt hier ook aandacht aan besteed.

[1:51:25] Dan, dat is volgens mij een evergreen inmiddels bij de heer Gabriels geworden, de discussie over water- en bodemsturend CQ, rekening houden met water en bodem.

[1:51:38] Ja, voorzitter, dat debat hebben we natuurlijk al een flink aantal keren gevoerd met elkaar.

[1:51:44] En in de notaruimte zal ik uiteraard ook rekening houden met water en bodem.

[1:51:52] Je moet gewoon proberen te voorkomen om bij nieuwe bebouwing... Als je van tevoren al weet dat je funderingsschade krijgt... moet je natuurlijk ook gewoon van tevoren maatregelen treffen.

[1:52:03] En, voorzitter, dat gebeurt dan ook.

[1:52:05] Op diverse locaties is het...

[1:52:08] Soms noodzakelijk om bij het bouwen van woningen rekening te houden met waterstanden.

[1:52:15] En rekening te houden met toename van regenbuien.

[1:52:20] Dus dat zijn we ook aan het doen.

[1:52:24] De heer Gabriels met een interruptie.

[1:52:27] Ik weet dat we hier verschillende keren over hebben gesproken, maar ik vraag nu specifiek een vraag die ik ook bij de behandeling van de nood aan ruimte zou kunnen vragen, maar ook hier, omdat die gaat in de relatie tussen het voorkomen van funderingsschade van de toekomst in relatie tot het inrichten van Nederland en het...

[1:52:46] ...het bouwen van honderdduizenden woningen.

[1:52:48] En waar ik zei, op zandgronden, is dat anders dan op sommige gebieden in het westen van Nederland.

[1:52:56] We zien ook op de pandverzakkingskaart Friesland, het westen van Nederland... ...maar bijvoorbeeld niet in mindere mate in Brabant, Limburg of delen van Gelderland.

[1:53:06] Dus de vraag is eigenlijk, gaan wij systeemkeuzes maken... ...voor de honderdduizenden woningen die wij gaan bouwen de komende dertig jaar...

[1:53:14] dat dat minder in het westen van Nederland plaatsvindt... op plekken waarvan we nu weten op die pandverzakkingskaart... dat daar de problemen van de toekomst zouden kunnen ontstaan of niet.

[1:53:25] En dat is echt een moeilijke vraag, want het gaat om een systeemkeuzevraag.

[1:53:29] Maar ik wil hem toch even gesteld hebben.

[1:53:31] Ja, dank, voorzitter.

[1:53:34] In de woorden van de heer Gabriels beluister ik een beetje een alles of niets vraag.

[1:53:39] Namelijk, dan heb je dus zandgrond en dan moet je daar dus op bouwen.

[1:53:43] Dat gaat voorbij aan de technische oplossingen die er zijn om op andere plekken in Nederland te bouwen.

[1:53:50] Om te voorkomen bijvoorbeeld dat bij een nieuwe bebouwing funderingsschade optreedt... kan je waar nodig bouwen met betonnen palen, om maar eens iets te noemen.

[1:53:59] En trouwens, op zandgronden, als je opeens heel veel water krijgt... kunnen sommige zandgronden weer wegspoelen.

[1:54:05] Dus het is geen alles of niet discussie.

[1:54:08] Je zult op de diverse locaties, daar waar je woningen wilt gaan bouwen en moet gaan bouwen, omdat de behoefte gewoon in dat deel van Nederland er ook is, rekening houden moeten met water en bodem.

[1:54:20] We gaan dat zoveel mogelijk uniformeren in kaders en werkwijzen, bewezen maatregelen en innovatieve ontwerpconcepten toepassen.

[1:54:30] En dat doen we ook in samenwerking.

[1:54:33] Met de VNG, IPO, het overleg van de provincies en de Unie van Waterschappen.

[1:54:41] Samen met de decentrale overheden gaan we samen in die notarruimte die locaties aanwijzen.

[1:54:48] Maar ik denk niet dat de heer Gabriels de handen op elkaar krijgt om alleen nog maar op zandgronden te bouwen.

[1:54:54] Dus ik zie de heer Gabriels ook neenschutten en glimlachen.

[1:54:57] Want het was ook geen alles of niets vraag.

[1:55:01] De heer Gabriels.

[1:55:02] Ik heb me natuurlijk zo ook niet gesteld, maar ik denk wel dat het verstandig is, maar goed, dan behandel ik dat wel in de nood- en ruimtebehandeling, om ook na te denken over hoe het land eruit ziet over 50 jaar en niet alleen te kunnen vertrouwen op technische oplossingen.

[1:55:18] Niet alleen te kunnen vertrouwen op technische oplossingen, maar daar kom ik later op terug.

[1:55:23] Laten we die discussie met elkaar voeren in het kader van een nota ruimte.

[1:55:27] Als het ontwerp in uw kamer ter inzage gaat... en ook besproken kan worden met uw kamer... want dan weten we precies waar we het over hebben.

[1:55:36] Want nu is het een buitengewoon interessante conceptueel debat.

[1:55:40] Maar komen we niet tot de essentie van de vraag... namelijk doe je het hier wel of doe je het hier niet?

[1:55:47] Goed, voorzitter.

[1:55:49] Even kijken.

[1:55:51] De heer De Groot van de fractie van de VVD vroeg nog naar mij... naar de kansen voor verbouwstromen.

[1:56:01] Met de TKI Bouw en Techniek hebben we naar het aanbod van de bouwsector... voor de uitvoering van funderingsherstel.

[1:56:11] De kennis en capaciteit zitten geconcentreerd... met name in de gebieden waar de funderingsschade al bekend is.

[1:56:21] De bouwsector werkt aan innovaties en techniek... om het tempo van de uitvoering te verhogen en goedkoper te maken.

[1:56:31] De innovaties hebben ook financiering nodig.

[1:56:34] Maar dat is ook een van de onderdelen waar we in het ABD-top...

[1:56:41] advies met elkaar over komen te spreken.

[1:56:46] Voorzitter, dan heb ik nog de vraag van mevrouw Weijenas... over het voorkomen dat over een aantal jaren de nu gebouwde huizen verzakken.

[1:56:59] Voorzitter, niet alleen werken we aan het herstel van opgetredensgaten... maar ook aan het verkomen.

[1:57:05] Ik heb daar in het interruptiedebat met de heer Gabriel bijvoorbeeld al gezegd... dat daar waar je problemen verwacht met houtpalen... ga je waar mogelijk gebruikmaken...

[1:57:16] van betonnen palen en allerlei andere concepten in gebieden... waar weer om andere redenen problematiek te verwachten is.

[1:57:28] Mevrouw Weijendam vroeg ook aan mij welke gebieden hebben nu de hoogste prioriteit.

[1:57:32] Ik kan daar nu nog geen antwoord op geven.

[1:57:35] Voor de zomer informeer ik u daarover.

[1:57:38] Ik heb net al eerder gesproken over waar Deltares en TNO naar aan het kijken zijn.

[1:57:44] En die zijn bezig met een analyse om te bezien waar de woningen nou precies liggen.

[1:57:53] Waar die schade op kan gaan treden.

[1:57:57] Globaal zijn er drie type gebieden.

[1:58:00] Buurten en wijken in steden waar schade is aan houten palen of ondiepe fundering tot problemen leidt.

[1:58:07] Gebieden in het landelijk gebied, met name in de veenweidegebieden.

[1:58:12] En rivier- en kleigebieden waar door droogte problemen bij woningen met een ondiepe fundering ontstaan.

[1:58:20] En zo zie je maar weer, het is echt afhankelijk van waar je zit, wat voor huis je in zit en op welke grond die is gebouwd.

[1:58:27] Hoe voorkomen we, en dat is dan de laatste vraag, dat gebieden vergeten worden, voorzitter?

[1:58:34] Deltares en TEO werken dus aan een beter inzicht.

[1:58:38] En dat doen we voor heel Nederland.

[1:58:41] Zodat er geen gebieden vergeten worden.

[1:58:43] En dit beeld van de aard en omvang van de funderingsopgave in Nederland wordt steeds geactualiseerd.

[1:58:50] met de nieuwste inzichten van de gemeente en de meldingen via de loketten en data... die stap voor stap toegevoegd gaan worden, omdat er steeds meer funderingsonderzoeken worden gedaan.

[1:59:03] Ik dank u, voorzitter.

[1:59:06] Ik zie nog een interruptie van mevrouw Welzijn.

[1:59:10] Dank, voorzitter.

[1:59:12] Ik zit hier zelf ook een beetje waterig te wezen vandaag.

[1:59:16] Dus misschien heb ik het zelf gemist.

[1:59:17] Maar ik heb het punt willen maken van die duizend woningen.

[1:59:23] En we moeten richting 4-25.000.

[1:59:27] Dus hoe we tot die opschaling kunnen gaan komen.

[1:59:31] En ik gaf ook aan in het werkbezoek dat ik gezien heb dat het best ambachtelijk werk is.

[1:59:36] Er is veel mankracht, veel menskracht nodig om per woning aan de gang te gaan.

[1:59:43] Dus zou de minister daar nog iets over kunnen vertellen hoe we aan die opschaling gaan werken?

[1:59:55] Ja, voorzitter, stap voor stap.

[1:59:58] Stap voor stap.

[1:59:59] Nu hebben we de stappen gezet zoals ik die een aantal keren heb opgezoomd.

[2:00:03] En rond de zomer krijg ik een advies over verschillende scenario's.

[2:00:08] En dan kunnen we kijken hoe we verder gaan.

[2:00:10] Omdat precies wat mevrouw Welzijn zegt... los nog van de flinke hoeveelheid geld die dat uiteindelijk gaat kosten... hebben we ook sowieso een...

[2:00:22] Tekort in de beroepsbevolking.

[2:00:24] En zal alleen daarom al de ambitie bijgesteld moeten worden op enig moment.

[2:00:30] Omdat je gewoon simpelweg de mensen er niet voor hebt.

[2:00:35] Dan gaan we nu over naar de tweede termijn aan de zijde van de Kamer.

[2:00:40] En ik kijk eventjes aan of daar behoefte aan is.

[2:00:42] Ik zie van wel.

[2:00:43] Ga ik beginnen met mevrouw Welzijn.

[2:00:45] Aan de spreektijd in de tweede termijn is 1 minuut 20 seconden.

[2:00:49] Aan u het gehoord als eerste mevrouw Welzijn.

[2:00:52] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:00:54] Goed dat we hier vandaag weer over gesproken hebben.

[2:00:57] Het is alweer een tijdje geleden dat we met elkaar inderdaad dat plenaire debat hebben gehad... waarin we als Kamer daar in elk geval een aantal dingen gevraagd hebben aan die minister.

[2:01:08] De constatering is wat mij betreft dat daar behoorlijk aan gewerkt wordt.

[2:01:13] De constatering is vooral dat er op een heleboel terreinen meer bekend wordt rond de zomer...

[2:01:21] rond dat rapport wat er op dat moment verschijnt.

[2:01:24] En ook goed om te horen dat de minister heeft aangegeven... dat als zij dat rapport onze kant op stuurt... dat ook zal vergezellen van een reactie namens het kabinet.

[2:01:34] Het is een groot probleem.

[2:01:36] waarbij we inderdaad het hoofd koel moeten houden.

[2:01:39] Daar ben ik het heel erg eens met de minister.

[2:01:42] Maar vooral ook de vaart erin moeten gaan brengen.

[2:01:45] Juist omdat het een probleem is, zoals we ook in de briefings hebben meegekregen...

[2:01:52] ...erger kan worden op het moment dat je het niet of niet adequaat aanpakt.

[2:01:56] En we zitten volgens mij nu nog op het moment dat we voor kunnen zijn... ...dat het erger wordt dan dat het nu al is.

[2:02:04] Dus ik dank de minister voor de beantwoording van de vragen... ...en ik kijk uit naar ons gesprek na het rapport dat in de zomer ontvangen wordt.

[2:02:17] Ja, veel dank voor de beantwoording.

[2:02:19] Wat ik zojuist ook al zei, vertrouwen in de kennisaanpak... met TNO en Deltares en de kaarten die nog gaan volgen.

[2:02:28] Dus de verdeling van die 56 miljoen.

[2:02:31] Ik denk dat het heel belangrijk is dat we in het vervolg echt...

[2:02:34] ...het heel erg strak gaan hebben over die opschaling en over de financiering.

[2:02:38] Want uiteindelijk valt het daar toch mee.

[2:02:41] En dan ook hoop ik, en dat wil ik toch nog even vragen... ...om in dat rapport wat voor de zomer gaat komen, in die plan van aanpak... ...om ook in ieder geval een pagina of een hoogstuk op te nemen... ...specifiek gericht op de mensen die echt helemaal buiten de boot gaan vallen.

[2:02:59] Dus er zijn mensen die het kunnen financieren.

[2:03:01] Er zijn mensen die het met een beetje hulp kunnen financieren.

[2:03:03] Er zijn mensen die met nog meer hulp misschien ook nog een stap kunnen zetten.

[2:03:06] Maar er zijn ook mensen die helemaal vastzitten.

[2:03:09] En daar zou ik ook graag specifiek een pagina of een hoofdstuk in dat plan willen terugzien.

[2:03:14] Maar wat gaan we daar dan?

[2:03:15] Wat kunnen we daar?

[2:03:16] En wat zou daar dan nog de optie zijn?

[2:03:18] Specifiek op die groep gericht.

[2:03:19] Als dat mogelijk is.

[2:03:22] De heer De Groot van de VVD.

[2:03:23] Ja, dank voorzitter.

[2:03:24] Ik wil de minister bedanken voor de beantwoording.

[2:03:27] Ik ben heel blij eigenlijk met de stelselmatige aanpak, maar ook de nuchterheid die erin zit.

[2:03:32] Ik denk dat we daar heel erg goed op moeten letten.

[2:03:37] Rust in de zaak bewaren, maar wel aanpakken.

[2:03:39] Ik zou niet zeggen doorpakken, gewoon aanpakken.

[2:03:42] Doorpakken, dat is van een andere partij.

[2:03:44] aanpakken.

[2:03:45] En dan gaan we ook richting de zomer... naar de uitkomsten van het rapport ABD.

[2:03:51] Topconsult.

[2:03:52] Ik kan het woord niet meer horen.

[2:03:54] Dan gaan we weer een volgend debat voeren hier... wat mij betreft, voorzitter.

[2:03:58] Dank u wel.

[2:03:59] Een vraag van de heer Gabriels van Deerde Groot.

[2:04:02] Het is geen vraag, maar het is meer een opmerking... dat ik... Kijk, natuurlijk is...

[2:04:07] nuchterheid heel belangrijk en rust heel belangrijk.

[2:04:10] Maar volgens mij is dat niet nodig om dat telkens te benoemen.

[2:04:15] Omdat het ook gewoon... Hier hoef je niet alleen maar nuchter over te zijn.

[2:04:20] De heer De Groot.

[2:04:21] Nou ja, voorzitter.

[2:04:22] Kijk, ik heb vragen gesteld over dat we moeten opschalen.

[2:04:25] Dat we moeten naar de gebiedsgericht inzicht, kennisdeling, aanpak moeten komen.

[2:04:28] Ik heb vragen gesteld over wat betekent dat dan voor individuele huiseigenaren.

[2:04:33] En je zou ook zomaar in de situatie kunnen komen dat dat een hoop onrust voorzaakt.

[2:04:37] Ik ben het helemaal eens met de minister dat we daar de nuchterheid in moeten bewaren.

[2:04:40] Dus daarom benadruk ik dat ook.

[2:04:42] Ik ben het overigens ook met de heer Gabriels eens dat we moeten kijken naar de mensen die het niet kunnen dragen.

[2:04:46] Daar hebben we eerder het debat ook al met elkaar over gevoerd.

[2:04:49] Maar wat ik niet zou willen is dat we onrust laten groeien.

[2:04:52] Maar dat we juist vanuit wat we weten en hoe we mensen in het land kunnen helpen... is dat we eigenlijk vertrouwen laten groeien.

[2:05:00] Ik weet dat de heer Gabriels dat ook wil.

[2:05:02] Maar daarom zijn mijn woorden nuchter in de aanpak wel degelijk van groot belang.

[2:05:08] Dit is ook verder geen... Ik denk dat we een heel goed gesprek hebben gehad en dat het heel goed gegaan is.

[2:05:14] Daar gaat het mij niet om.

[2:05:14] Het gaat er mij om dat in het geheel van alle nieuwsberichten en alles wat wij hier met z'n allen bespreken en waar wij aandacht voor hebben, dat misschien het ook wel soms kan helpen als we met z'n allen... Heel veel mensen zijn zich hier niet van bewust.

[2:05:30] Dus je moet ook mensen stimuleren om op onderzoek uit te gaan en niet het heel klein houden.

[2:05:36] Want dit is een enorm groot onderwerp.

[2:05:38] Dus ik denk dat het beide misschien nodig is, nuchter wanneer het nodig is, maar we moeten hier veel meer aandacht aan gaan schenken, omdat veel meer mensen die het nu nog niet weten, ook dit op het netvlies moeten gaan krijgen.

[2:05:49] Dus nuchter en maar kalm houden, dat zou ik niet zeggen.

[2:05:54] Ik zou zeggen, laten we hier veel meer aandacht aan geven, juist om het te kunnen voorkomen.

[2:06:00] De heer De Groot.

[2:06:01] Ja, voorzitter, ik herhaal mijn woorden uit de eerste linie van mijn bijdrage.

[2:06:04] De VVD ziet en herkent het funderingsprobleem.

[2:06:08] Het is daarom goed dat er steeds meer aandacht is gekomen voor dit serieuze probleem.

[2:06:13] En dat niks doen geen optie is.

[2:06:15] Ik herhaal dit bewust even, omdat het nu net lijkt alsof ik het te bagatelliseren of zo.

[2:06:18] Of dat het zo weggezet is.

[2:06:20] Nee, het is een serieus probleem.

[2:06:22] Alleen in paniek raken met elkaar over dit serieuze probleem is ook geen optie.

[2:06:26] En ik zeg niet dat het gaat gebeuren, maar juist in het punt wat de minister maakte over we gaan het in kaart brengen in het gebied, per gebied.

[2:06:34] Dat wil niet per se zeggen dat jij aan jouw huis ook verdieningsschade hebt.

[2:06:38] Dat realisme dat zit erin, dat vind ik heel nuchter eigenlijk.

[2:06:41] Een hele nuchtere uiteenzetting van hoe we met dit probleem zouden moeten omgaan.

[2:06:46] Want ja, ik kan me zomaar voorstellen dat als jij een huis hebt... en er is vermoeden dat je in een gebied zit waar het toch wel als verderingsschade zou kunnen zijn... en je staat op het punt om je huis te verkopen... dat iemand zegt, nou, ik wil het huis niet kopen.

[2:06:56] Ik wil hier soms even grondig weten wat er mee is en ik bied er minder op.

[2:06:59] Dus het heeft allemaal effecten.

[2:07:01] En ik denk dat we vooral rondom die effecten... dat we gewoon heel nuchter met de zaak moeten omgaan.

[2:07:05] Daar slaat dat nuchter op.

[2:07:07] En voor de rest geldt al het andere wat ik in het debat ook gezegd heb daarover.

[2:07:12] De heer Velbrief.

[2:07:14] Voorzitter, dank u wel.

[2:07:15] Geen nieuwe vragen na bijna 24 uur met deze minister.

[2:07:20] Ben ik even uitgevraagd.

[2:07:21] Wat is er verder gebeurd?

[2:07:22] Nou, dat... En daartussendoor hebben we ook nog wat aan de BTW gedaan, maar dat was het dan wel.

[2:07:30] Voorzitter, volgens mij een goede aanpak.

[2:07:34] Wel veel hypotheken op dat rapport van, we zullen het nog één keer zeggen, ABD-topconsult.

[2:07:39] Ik hoop dat daar ook de ervaringen met andere grote soortgelijke zaken goed worden meegenomen.

[2:07:47] Ik noemde het kanaal bij de minister, waar de minister zelf de rol gespeeld heeft.

[2:07:50] Ik noemde Groningen en ik hoop dat dat goed in de oren wordt geknoopt voor de aanpak hiervan.

[2:07:54] Dank u wel.

[2:07:57] Dank u wel.

[2:07:57] Dan draag ik het voorzitterschap heel eventjes over aan de heer De Groot voor mijn eigen termijn.

[2:08:02] Gaan we zo doen.

[2:08:02] Mevrouw Weijendans namens BBB voor uw termijn.

[2:08:05] Dank u wel meneer de voorzitter.

[2:08:07] Ik wil de minister hartelijk danken voor haar beantwoording.

[2:08:11] Ik wil ook benadrukken dat ik het goed vind dat er 56 miljoen voor de komende vier jaar is ingesteld.

[2:08:19] Dat de minister daar ook echt mee aan de slag is om die informatievoorzieningen goed op peil te krijgen.

[2:08:25] Die 20 miljoen voor dat fonds duurzaamheid... Nee, fonds duurzaam funderingsherstel.

[2:08:32] FDF.

[2:08:33] We blijven in de afkortingen vandaag.

[2:08:36] En dat blijkt mij ook een hele belangrijke ondersteuning voor huiseigenaren... die het toch wel moeilijk hebben om dan die lening te krijgen.

[2:08:43] Dat lijkt me wel een stap in de goede richting.

[2:08:46] Ik ben zelf heel erg benieuwd naar die scenario's die in kaart worden gebracht.

[2:08:50] En ook de extra informatie die we gaan krijgen voor de komende zomer.

[2:08:55] En ik denk dat we dan zeker met elkaar weer het debat moeten aangaan... van hoe gaan we hier in de toekomst mee om.

[2:09:02] Dank u wel.

[2:09:03] Dank u wel, mevrouw Wajenas.

[2:09:04] En ik draag het voorzitterschap weer aan u over.

[2:09:07] Ja, dank u wel.

[2:09:08] Dat is nu het woord aan de minister voor de tweede termijn.

[2:09:10] Dank voorzitter.

[2:09:11] Er is eigenlijk nog maar één vraag aan mij gesteld door de heer Gabriels.

[2:09:15] Of ik bij het uitwerken van de scenario's ook wil nadenken over mensen die zelfs niet bij het Fonds Duurzaam Verderingsherstel een lening kunnen regelen.

[2:09:28] Feitelijk wat de heer Gabriels aan mij vraagt.

[2:09:31] Ik ga dat doen, voorzitter.

[2:09:32] Dat zeg ik toe.

[2:09:34] Ik weet niet of daar dan ook meteen een pasklare oplossing voor is.

[2:09:38] Of dat je die zou moeten willen.

[2:09:40] Maar ik ga er wel naar kijken.

[2:09:41] Want ik snap wel heel goed waar de vraag vandaan komt.

[2:09:45] En voorzitter, zo hebben we volgens mij ook het debat hier vandaag gevoerd.

[2:09:49] En dat vind ik ook echt wel even het memoreren waard.

[2:09:53] Met heel veel compassie naar de mensen die in deze situatie terechtkomen.

[2:09:56] Want nogmaals, het valt niet mee als op een gegeven moment de fundering onder je woning begint te wijken.

[2:10:05] Maar tegelijkertijd ook met rust en nuchterheid om geen paniek te organiseren.

[2:10:13] Al was het maar alleen voorzitter.

[2:10:15] omdat we gewoon de mensen niet hebben om overal onderzoek te gaan doen naar funderingen.

[2:10:20] En zo'n onderzoek kost ook een aantal duizenden euro's.

[2:10:24] Dus dat moet je ook eigenlijk alleen maar doen als er reden toe is, voorzitter.

[2:10:29] Maar wat ik in ieder geval gehoord heb hier vanmiddag, en dat is een fijne constatering, is steun voor de aanpak zoals ik die in de brief van december vorig jaar uiteen heb gezet.

[2:10:41] En we zetten het debat voort na de zomer... als ik de verschillende scenario's heb ontvangen... en ze met een duiding vanuit het kabinet aan de Kamer doen toekomen.

[2:10:51] Dank u wel.

[2:10:53] Dank.

[2:10:55] Dan zijn we aan het eindje komen van alle termijnen.

[2:10:59] En dan heb ik geen nieuwe toezeggingen gehoord.

[2:11:02] Zoals in de brief, de eerder brief die we ontvangen hebben, al aangegeven ontvangt de Kamer voor het zomerreces informatie over de verdere aanpak van funderingsproblematiek op nationaal niveau.

[2:11:13] Naar aanleiding van het advies van ABD-topconsult.

[2:11:16] Dus we komen hier later dit jaar verder over te spreken.

[2:11:20] Ik dank de Kamerleden voor hun inbreng vandaag en de minister en de ondersteuning voor de uitgebreide beantwoording.

[2:11:26] Dank en dan sluit ik hierbij het commissiedebat.

[2:11:29] Dank u wel.