Herdenking minister van staat de heer F. Korthals Altes

[0:00:02] Aan de orde is de herdenking van Frits Korthals Althus.

[0:00:08] Ik verzoek een ieder daartoe in staat te gaan staan.

[0:00:15] Een bijzonder woord van welkom aan de hier aanwezige familie.

[0:00:20] Een deel zit in de voorzittersloge, een deel op de publieke tribune.

[0:00:23] Ik heet mevrouw Korthals-Altes, de drie zoons Rijn, Frits en Everhard, schoondochters, kleinkinderen en verdere familie van harte welkom, gewaardeerd dat de minister-president hier is, alsmede iedereen op de publieke tribune en de staatssecretaris justitie.

[0:00:43] Frits Korthals-Altes werd 93 jaar.

[0:00:48] Met zijn 1,67 meter stond hij bekend als kleine Frits, maar zijn aanwezigheid in welke ruimte dan ook was nooit klein.

[0:01:01] Zijn scherpzinnigheid en precisie maakten dat iedereen luisterde wanneer hij het woord nam.

[0:01:08] Korthals Alters kwam uit een beroemde Amsterdamse juristenfamilie.

[0:01:13] Zijn vader was lid van de Hoge Raad.

[0:01:17] Na zijn middelbare schooltijd aan het Barleesgymnasium in Amsterdam brak hij met de traditie om eveneens rechten in Amsterdam te gaan studeren en hij koos voor Leiden.

[0:01:27] Dat was tevens het begin van een enkele reis Rotterdam waar hij advocaat werd.

[0:01:35] In 1956 werd hij lid van de VVD en zo rolde hij min of meer toevallig vanzelf de politiek in.

[0:01:44] En als politicus viel hij op door zijn nuchtere, pragmatische aanpak.

[0:01:50] Hij was geen man van grote vergezichten, maar van concrete oplossingen.

[0:01:56] Kenmerkend voor hem was hoe hij over het binnenhof liep.

[0:02:01] Of liever gezegd, schreet.

[0:02:03] Nooit haastig, altijd beheerst.

[0:02:06] Alsof hij precies wist hoeveel tijd elke stap mocht kosten.

[0:02:12] En ondertussen observeerde hij alles om zich heen.

[0:02:15] Hij leek volledig in control.

[0:02:19] Je moet van verrekt goede huizen komen, wil je hem onderuit halen, zei een VVD'er bewonderend over hem.

[0:02:27] In zijn opvattingen over veiligheid en rechtshandhaving was hij duidelijk.

[0:02:32] Hij geloofde niet zo enorm in de goedheid van de mens.

[0:02:36] Hij zei, justitie heeft als uitgangspunt, als je de mensen niet controleert, wordt het een bende.

[0:02:42] En dat is ook zo, zei hij eens.

[0:02:45] En toch was hij ook een verdediger van individuele vrijheid.

[0:02:49] Hij zei privacy moet altijd ondergeschikt zijn aan veiligheid.

[0:02:54] Hij zei privacy moet niet altijd ondergeschikt zijn aan veiligheid.

[0:02:59] Het moet proportioneel zijn.

[0:03:01] En hij nam zijn taken uiterst serieus.

[0:03:05] De politiek had zijn hart, maar hij stond ook bekend om zijn toewijding aan andere zaken.

[0:03:10] Citaat, ik ben met hart en ziel advocaat geweest, heb de meest fantastische zaken gedaan, maar het ministerschap en voorzitterschap van de Eerste Kamer waren ervaringen die ik nooit had willen missen.

[0:03:23] Je doet dingen voor de publieke zaak en dat geeft een heel apart soort voldoening.

[0:03:29] Hij stond bekend om zijn directheid.

[0:03:32] Kamerleden herinneren zich hoe hij tijdens de Algemene Beschouwingen in 1984, toen er druk werd gedebatteerd over de bevrijdingsdag die in 1985 op een zondag zou vallen, plotseling de regeringstafel verliet en zei tegen een Kamerlid van de oppositie, laat de leeuwen los, de christenen staan in de arena.

[0:03:55] En die directheid kwam ook tot zijn recht toen hij als justitieminister geconfronteerd werd met de grote ontvoeringszaken van die tijd.

[0:04:04] Toost van der Valk, Freddy Heineken en Ab Doderer, Valérie Alberda Jalgersma en Gerrit Jan Heijn.

[0:04:13] Terugkijkend op zijn leven was hij tevreden met wat hij had bereikt.

[0:04:17] Hij voelde zich altijd meer bestuurder dan politicus.

[0:04:21] En dat is wat hij was, een bestuurder die geloofde in regels, in orde, in een systeem dat werkt voor iedereen.

[0:04:29] Frits Korthals-Alters nam afscheid van de politiek met de woorden Ik ben blij en dankbaar voor de kansen die ik heb gekregen om dit werk te doen.

[0:04:38] Zijn toewijding, scherpzinnigheid en inzet voor de democratische rechtsstaat zijn daarbij de rode draad geweest.

[0:04:47] Ik geef graag het woord aan de minister-president.

[0:04:54] Meneer de voorzitter, geachte leden van de Tweede Kamer, beste familie.

[0:05:01] Na het overlijden van Frits Cordes Alters verschenen er in de kranten nogal wat reflecties op het stormachtige begin van zijn carrière als minister van Justitie, namelijk ook door de voorzittergenoemde ontvoering van Toos van der Valk, toen hij nog geen drie weken minister was.

[0:05:16] Later volgden die van Fredy Heineken en zijn chauffeur, van Valerie Albeda-Jelgosma en die van Gerrit Jan Heijn.

[0:05:23] Het waren gebeurtenissen die heel Nederland in hun greep hielden.

[0:05:26] En kort als alters wist dat iedereen naar hem keek.

[0:05:29] Zelf voelde hij die verantwoordelijkheid zwaar wegen.

[0:05:32] Hij wist dat één verkeerde beslissing fatale gevolgen kon hebben.

[0:05:37] Maar als minister heb je geen andere keus dan die verantwoordelijkheid te dragen.

[0:05:42] Je kunt er alleen niet alles over zeggen.

[0:05:45] En dat deed hij dus ook niet.

[0:05:47] Tot er in 2011 een speeltoon werd gemaakt over de ontvoering van Heineken.

[0:05:51] Die bevatten, in zijn woorden, zoveel dichtdoen dat hij het niet langer kon aanzien.

[0:05:57] Eerdere verzoeken om zijn memoirs te schrijven legde Frits Kortens altijd stevig naast zich neer met de woorden herinneringen zijn per definitie onbetrouwbaar en ijdelheid is een eigenschap die een mens zoveel mogelijk moet onderdrukken.

[0:06:10] Maar na de film over Heineken deed hij het toch.

[0:06:13] In maar liefst 688 pagina's schreef hij zijn, wat hij zelf noemde, getoetste herinneringen, geholpen door het persoonlijk archief dat zijn vrouw Hennie tientallen jaren nauwgezet had bijgehouden en geordend.

[0:06:26] En als hij er toch bezig was, kon hij maar beter volledig zijn.

[0:06:30] Daarom voegde hij aan zijn boek nog eens 279 pagina's toe op het internet voor de liefhebber.

[0:06:36] En omdat dat nog eenmaal in zijn aard zat.

[0:06:40] Als advocaat had Korthals Alters al vroeger geleerd dat volledigheid van grote waarde kon zijn in een verweer.

[0:06:47] En dat bleek ook in de politiek vaak van toepassing.

[0:06:52] Met grote toewijding boog hij zich over moeilijke dossiers.

[0:06:55] Geen eindelijk ambtelijk stuk verliet zijn bureau zonder opmerkingen in de kantlijn.

[0:07:00] Want voor hem gold het moest kloppen.

[0:07:04] Het is een eigenschap die iedereen noemt als de naam Frits Korthals Alters valt.

[0:07:08] Een andere typerende eigenschap die we overal terug hoorden, was zijn voorliefde voor klassieke omgangsvormen.

[0:07:14] Dat klinkt formeel en afstandelijk, maar voor het ministerie van Justitie herinneren mensen zich toch vooral iets anders.

[0:07:21] Want hoewel iedereen, van zijn kamerbewaarder tot zijn chauffeur, aansprak met meneer, gevolgd door de achternaam, omschreven zij naast de medewerkers op het ministerie hem in 1989 als de meest toegankelijke minister die justitie ooit heeft gehad.

[0:07:35] Als het om inhoud ging, kon immers iedereen bij hem binnenlopen, zonder aanziens des persoons.

[0:07:40] Diegene moest er dan al rekening mee houden dat hij een stevige reactie kon verwachten als de minister het ergens niet mee eens was.

[0:07:47] En ook dat gebeurde zonder aanziens des persoons.

[0:07:50] Of, zoals een van de Kamerwaarders het zei, je moet hem kennen.

[0:07:54] Maar het aardige is dat hij niet alleen kwaad wordt op Jan de Arbeider, maar evengoed op de secretaris-generaal.

[0:08:00] En vaak heeft hij nog eens gelijk.

[0:08:03] Meneer de voorzitter.

[0:08:04] Altijd een hoofdrol voor de inhoud en de feiten.

[0:08:08] En het persoonlijk contact omlijst met wel levende omgangsvormen.

[0:08:12] Zo zal Frits Kortus altijd voortleven in de herinnering van velen.

[0:08:16] Laat het een erfenis zijn voor ons allemaal.

[0:08:19] Ik wens zijn familie en vrienden veel sterkte met dit grote verlies.

[0:08:23] Dank u wel.

[0:08:27] Dank u wel.

[0:08:27] Ik verzoek u enkele momenten stilte in acht te nemen.

[0:08:50] Dank u wel.

[0:08:50] Als u de prijs opstelt, kunt u de familieleden condoleren in het ledenrestaurant.

[0:08:56] De vergadering wordt voor enkele ogenblikken geschorst.

[0:19:10] Ik heropen de vergadering.

[0:19:13] Er zijn geen berichten van verhindering.

[0:19:17] Als u allemaal even wilt gaan zitten.