Milieuraad op 27 maart

[0:00:02] Goedemorgen allemaal.

[0:00:04] Ik open hierbij het commissiedebat over de Milieuraad van de Kamercommissie voor Infrastructuur en Waterstaat.

[0:00:10] Allereerst wil ik de staatssecretaris voor Infrastructuur en Waterstaat welkom heten en zijn ambtelijke ondersteuning.

[0:00:18] Daarnaast heet ik de leden van de Kamer aan mijn linkerzijde welkom.

[0:00:21] Dat zijn de leden van de Partij voor de Dieren.

[0:00:24] We zullen beginnen met een eerste termijn aan de zijde van de Kamer.

[0:00:39] U heeft vier minuten spreektijd.

[0:00:41] En ik stel voor om geen beperking op te leggen voor wat betreft de interrupties in de eerste termijn.

[0:00:45] Maar ik vraag u wel eens een bondig te houden.

[0:00:48] En ik zal ze tot 30 seconden toelaten.

[0:00:53] Dus dat is de bondigheid waar u het mee moet doen.

[0:00:56] En dan geef ik graag het woord aan het lid Kostic van de Partij voor de Dieren.

[0:01:02] Dank voorzitter.

[0:01:03] Ondanks ambitieuze doelstellingen op het gebied van circulaire economie... heeft Nederland afgelopen jaren volgens het PBL nauwelijks vooruitgang geboekt.

[0:01:10] Er worden massaal grondstoffen verspild... en de leveringsrisico's van kritieke grondstoffen zijn nog groter geworden.

[0:01:16] Het PBL noemt het zorgwekkend en adviseert onder andere in te zetten... op een Europese heffing op primaire fossiele grondstoffen voor plastics.

[0:01:23] Is de staatssecretaris bereid daarvoor te pleiten in Europa?

[0:01:26] In deze Kamer lijkt de discussie over circulaire economie zich vooral te beperken tot recycling en tot stilstand.

[0:01:32] Het werd pijnlijk duidelijk afgelopen dinsdag toen de moties werden aangenomen die plastic weer toestaan in papieren pekentjes.

[0:01:38] Dit is lijnrecht tegen de ambities van circulaire economie in.

[0:01:42] Laten we alsjeblieft en op zijn minst gezien de geopolitieke situatie samen optrekken om weer werk te maken van de circulaire economie.

[0:01:49] Want circulaire economie betekent veiligheid, onafhankelijkheid en uiteindelijk betaalbaarheid.

[0:01:54] Minder, maar...

[0:01:56] Ja.

[0:01:59] Ik zie een interruptie van de heer Buijsen, VVD.

[0:02:03] Ja, dankjewel, voorzitter.

[0:02:04] Ik vraag me af of lid Kostiets hardplastic cups en bakjes duurzamer vindt dan papieren bekertjes met een coatingtje.

[0:02:16] Voorzitter, dit is precies het niveau als het gaat om het discussieoverstuur over de economie.

[0:02:21] We hebben hele duidelijke doelen als het gaat om circulaire economie.

[0:02:24] We moeten onze economie grondiger hervormen om überhaupt straks grondstoffen nog te hebben.

[0:02:29] Laat staan betaalbare grondstoffen.

[0:02:32] En de VVD focust zich om plastic weer terug te laten komen in bekertjes.

[0:02:38] Ik vind dat geen niveau en zeker niet van zo'n grote partij... die zegt te staan voor veiligheid en betaalbaarheid.

[0:02:44] Als je voor veiligheid bent, voor onafhankelijkheid en betaalbaarheid... dan focus je je niet op Prestig weer terug te laten komen in bekertjes... maar dan focus je je op daadwerkelijk inzetten in een circulaire economie... waarbij we minder gebruiken en als we het gebruiken met meer kwaliteit.

[0:02:58] Dus ja, ik hoop dat de VVD op dat gebied met ons wil meedenken.

[0:03:05] De heer Buijsen.

[0:03:06] Dank u wel, voorzitter.

[0:03:07] Ik merk enige frustratie aan de kant van de Partij voor de Dieren.

[0:03:10] De intentie waarmee wij deze motie hebben ingestoken is juist omdat het duurzamer is.

[0:03:14] En je leidt tot minder plastic in zwerfafval.

[0:03:16] En minder plastic in verbrandingsoven.

[0:03:18] Dus ik snap niet waar de frustratie vandaan komt.

[0:03:20] Maar ik ga deze discussie niet opnieuw voeren.

[0:03:22] We hebben hem al gevoerd.

[0:03:23] Het is gewoon een verschil van inzicht.

[0:03:25] Dank u wel.

[0:03:26] De heer Kostic.

[0:03:27] Ja, ik kan daar nog even op reageren.

[0:03:30] Dat vind ik zo jammer, want ik zie de VVD heel vaak na een debat of tussen een debat door meteen richting de lobbyisten van de plasticindustrie lopen.

[0:03:38] Het is niet duurzamer.

[0:03:39] Echt duurzaam en betaalbaar betekent inzetten op die circulaire economie.

[0:03:44] Dus dat betekent minder gebruiken vanaf het begin.

[0:03:48] Zo een product ontwerpen dat het duurzaam is en dat het herbruikbaar is.

[0:03:54] Dat is de inzet waarvan ik hoop, echt oprecht hoop, want ik heb het nog niet opgegeven dat we samen met de VVD daarin kunnen optrekken.

[0:04:02] Want volgens mij is de geopolitieke situatie daar echt naar, om daar naar te kijken.

[0:04:06] En even los te komen van het gekiebel over...

[0:04:12] die cupjes.

[0:04:13] Dat is gewoon een hele slechte beslissing geweest van de Kamer... onder leiding van de VVD.

[0:04:17] En dat vind ik gewoon oprecht jammer.

[0:04:18] Dus dat wil ik gewoon in ieder geval delen.

[0:04:21] Gaat u door met uw bijdrage.

[0:04:23] Dank.

[0:04:24] Voorkomen dat de grondstoffen opraken en dat er meer oorlogen ontstaan.

[0:04:28] Als we geen extra stappen nemen, wordt onze veiligheid bedreigd.

[0:04:32] Hoe langer we wachten, hoe meer het ons kost.

[0:04:34] Ziet de staatssecretaris dat ook.

[0:04:36] In Brussel wordt de circulaire economie al gezien als cruciaal instrument om Europa's strategische autonomie te versterken.

[0:04:42] Ondertussen laten we als Nederland kansen liggen die Europa biedt om het grondstoffengebruik te verminderen.

[0:04:47] Zo moet in Nederland twee keer 21% btw betaald worden op tweedehands spullen.

[0:04:52] Wij pleiten al langer samen met SGP en ChristenUnie voor een 0% btw tarief op tweedehands spullen.

[0:04:57] Het vorige kabinet hield dit tegen met het argument dat dit van Europa niet zou mogen.

[0:05:01] En dat bleek onjuist.

[0:05:03] Voor sociale ondernemingen is het al mogelijk om deze uitzondering te maken.

[0:05:06] Zo liet ook Finland en Frankrijk zien.

[0:05:08] Daarna kwam het kabinet met een nieuwsmoesje.

[0:05:10] Dat BTW niet bedoeld is om maatschappelijke doelen te bereiken.

[0:05:12] Maar Europees wordt BTW wel ingezet om zulke doelen te bereiken, zoals ook blijkt uit de New Clean and Racial Deal.

[0:05:19] Hoe kijkt de staatssecretaris naar deze ontwikkeling?

[0:05:21] Kan hij toezeggen dat hij zich actief gaat inzetten van deze herziening werk te maken en hierin te pleiten voor een 0% tarief voor tweedehands?

[0:05:29] En is hij bereid alvast een pijl te starten om te onderzoeken wat een BTW-verlaging bij kringloopwinkels zou betekenen?

[0:05:36] Europa ligt ook niet op koers om de gestelde doelen voor het terugdringen van vervuiling, die al een compromis is met het bedrijfsleven, te halen.

[0:05:44] Dit geldt onder andere voor microplastics.

[0:05:47] Nieuw onderzoek toont aan dat door microplastics tot wel 14% van het wereldwijde basisvoedsel verloren gaat.

[0:05:52] En zeevogels krijgen ernstige hersenschade, zo bleek vandaag.

[0:05:56] Dit heeft enorme gevolgen voor biodiversiteit en voedselzekerheid.

[0:05:59] Kent de staatssecretaris deze onderzoeken... en kan hij ze onder de aandacht brengen bij zijn Europese collega's?

[0:06:07] Daarnaast wijs ik op het feit dat andere milieudoelen ook onder druk staan.

[0:06:12] Zoals bodemnutriëntenverlies, luchtverontreiniging op ecosystemen... en verkeersterwij.

[0:06:17] Ook hier dreigen we als Nederland...

[0:06:19] achter te lopen en soms zelfs tegen te werken.

[0:06:22] Wat wordt het verhaal hierover van de staatssecretaris in de Europese Unie?

[0:06:25] Welke concrete extra maatregelen gaat hij nemen om de Europese milieudoelen te kunnen halen?

[0:06:30] Ten slotte, voorzitter.

[0:06:32] De staatssecretaris benoemt in zijn brief over de Milieuraad... dat chemicaliën en plastics belangrijk zijn voor de economie, mits goed gemanaged.

[0:06:38] Dat goed managen kost wel bakkenvol met belastinggeld en gaat vaak mis.

[0:06:42] Denk aan handhaving, toezicht en het opruimen van de vervuiling.

[0:06:45] En wie draait voor die kosten op?

[0:06:47] Vaak de burgers.

[0:06:48] Bovendien schort het aan handhavingscapaciteit.

[0:06:50] Kan de staatssecretaris bevestigen dat het bewust toelaten van allerlei schadelijke stoffen ook betekent meer risico's, meer complexiteit en meer belasting uitgeven aan het manager?

[0:07:01] Ten slotte geven lobbywaakhonden en onderzoeksjournalisten aan... dat vervuilende bedrijven zoals Chemoer met een leger aan lobbyisten... de plannen om PFAS aan te pakken steeds meer afzwakken.

[0:07:11] Ze zaaien angst en gebruiken de Europese Commissie om de chemische industrie te helpen.

[0:07:15] Burgers staan dus buitenspel en hebben een staatssecretaris nodig die echt naast de staat.

[0:07:18] Dus is de staatssecretaris bereid in de Milieuraad ervoor te zorgen... dat die plannen om PFAS aan te pakken niet worden afgezwakt...

[0:07:29] En gaat de staatssecretaris in de Milieuraad blijven agenderen dat het belangrijk is om schadelijke PFAS ook in bestrijdingsmiddelen en biociden te verbieden?

[0:07:35] Dank u wel.

[0:07:38] Dank het lid Kostic.

[0:07:39] Ondertussen is de heer Boutkan van de PVV aangeschoven.

[0:07:41] Welkom.

[0:07:42] En ik geef het woord graag aan lid Soepoer van NRC.

[0:07:47] Dank u wel, voorzitter.

[0:07:48] Ja, laten we eens beginnen met de Clean Industrial Deal.

[0:07:51] Ik heb het allemaal eens goed doorgelezen.

[0:07:53] En ik kan me toch niet aan de indruk onttrekken dat het van vaagheden en open deuren nog aan elkaar hangt.

[0:07:59] Maar het uitgangspunt, dus dat verduurzaming en het vooruitgaan van de economie en de concurrentiepositie, dat dat hand in hand zou moeten gaan, dat onderschrijven wij van harte.

[0:08:09] Daarbij moeten we echter niet vergeten, vinden wij ook belangrijk,

[0:08:13] ...de draagvlak eigenlijk bij onze hele bevolking onder het hele milieuverhaal.

[0:08:17] En daarnaast ook betaalbaarheid en realiseerbaarheid.

[0:08:21] Die gaan daarmee hand in hand.

[0:08:22] En mijn vragen daarover zijn eigenlijk... ...hoe voorzien dit CED en andere initiatieven daar concreet in?

[0:08:27] In dat draagvlak en in die betaalbaarheid...

[0:08:32] Hoe brengen we dat als land nou goed naar voren?

[0:08:34] Dan in de geannoteerde agenda, voorzitter... dan lezen we dat een formeel standpunt over het CID vooralsnog ontbreekt.

[0:08:41] Hoe gaat de staatssecretaris in de scherpte een discussie voeren... of een standpunt aangeven als er nu eigenlijk nog geen formeel standpunt is?

[0:08:47] En ziet de staatssecretaris ook een scenario... waarin bijvoorbeeld de geopolitieke overwegingen kunnen schuren... met het voornemen tot verdere verduurzaming... en bijvoorbeeld de CID en de financiering daarvan?

[0:08:58] Want even over die financiering...

[0:09:00] Daar gaan nogal wat verhalen over de ronde en we kunnen daar niet echt de vinger nog achter krijgen.

[0:09:04] Er gaan ook verhalen bijvoorbeeld over 480 miljard per jaar en dat er ook nog grote gaten in zouden zitten.

[0:09:11] Dus mijn vraag eigenlijk is, kloppen deze bedragen?

[0:09:13] Zo niet, wat is het dan?

[0:09:14] Is het niet een beetje veel?

[0:09:16] Hoe gaan we de gaten dichten?

[0:09:17] En hoe wil de staatssecretaris daar precies mee omgaan?

[0:09:20] Dan even een korte vraag over auto's recyclen.

[0:09:22] Want daar kwam ik nog iets tegen.

[0:09:24] Volgens mij hadden de rapporteurs daar ook iets over geschreven... over roadworthiness.

[0:09:28] En mijn vraag eigenlijk is... in hoeverre wordt bij die roadworthiness gekeken... naar hoe lang een auto eigenlijk mee kan... en hoe dat opweegt tegen het aanschaffen van een nieuwe.

[0:09:38] Mogelijk schoner, maar toch weer een nieuwe.

[0:09:39] Met andere woorden, ik ken diesels met 7 ton op de teller... maar dat is wel de enige auto die die persoon ooit heeft gereden.

[0:09:46] Of een Opel Kadett of wat dan ook...

[0:09:49] terwijl anderen misschien vier of vijf Teslas kopen.

[0:09:51] Wat is dan duurzaam en hoe zetten we dat dan af tegen roadworthiness... zou ik de staatssecretaris willen vragen.

[0:09:57] Dan over bodem.

[0:09:59] Een klein stapje naar onze eigen bodem... want ik vind het heel belangrijk dat we de baas zijn over onze eigen bodem.

[0:10:05] Ik vind het eigenlijk wel een goed idee dat dat one-out-all-out-principe... bij de bodemmonitoringrichtlijn van de baan is.

[0:10:11] Dat zou misschien ook in andere dossiers niet verkeerd zijn, voorzitter.

[0:10:15] Daarnaast vinden we het erg belangrijk...

[0:10:18] Dat we dus baas, excuseer, over eigen bodem kunnen blijven.

[0:10:22] En zijn in die zin dus ook geen groot voorstander van een Europese richtlijn.

[0:10:26] De motieveldman Olga van Dijk vroeg destijds ook om niet met de richtlijn in te stemmen als dat bindende doelstellingen bevat.

[0:10:36] En dat is belangrijk om te voorkomen dat Nederland weer juridisch op slot komt.

[0:10:40] Zoals bijvoorbeeld bij stikstof.

[0:10:42] En een tweede punt.

[0:10:43] Wij krijgen signalen dat het nog geen gelopen race is... wat betreft het no-net-landtake-principe.

[0:10:49] Wat best eens finest zou kunnen zijn voor een dichtbevolkt land als Nederland.

[0:10:54] U heeft een interruptie van de heer Gabriels.

[0:10:56] Dank u wel, voorzitter.

[0:10:58] De heer Soeboer heeft het over draagvlak voor milieumaatregelen... heeft het vervolgens over bodem en dan over het one-out-all-out-principe.

[0:11:08] En dat zou dan ook goed zijn op andere dossiers.

[0:11:12] Op welke dossiers doelt hij dan?

[0:11:13] En is het niet zo dat we juist die problemen zouden moeten oplossen... om niet in een juridisch moeras te verzanden?

[0:11:20] Dus niets doen leidt juist tot veel juridische zaken.

[0:11:22] En wel iets doen en schone bodem en schoon water...

[0:11:25] Dat leidt juist tot minder juridische zaken.

[0:11:28] Hoe kijkt de heer Soepoer van NSC daar tegenaan?

[0:11:30] Een ander voorbeeld is de kaalde richtlijn.

[0:11:34] En waar het mij over gaat is dat we natuurlijk wat moeten doen... om het zo schoon als mogelijk te krijgen.

[0:11:39] Maar dat er nu een keer ook bijvoorbeeld in het water of in de bodem stoffen zitten... die er eenmaal in zitten, de lastig weer uit te krijgen zijn.

[0:11:46] En die er wel voor zorgen dat we laag scoren.

[0:11:49] Dat we het doel wellicht niet gaan halen.

[0:11:51] En dan kunnen we maximale inzet geven om het zo schoon mogelijk te krijgen.

[0:11:54] Maar we gaan het niet halen.

[0:11:55] En dat is wat ik bedoel met het one-out-all-out-principe...

[0:11:58] Dat je dus ook moet kunnen kijken naar stoffen die lastig of niet afbreekbaar zijn.

[0:12:03] Die er nou eenmaal in zitten.

[0:12:05] Om die dan niet meer mee te gaan rekenen.

[0:12:06] Terwijl je dus aan de andere kant je uiterste best blijft doen.

[0:12:09] Om te voorkomen dat zulke stoffen er weer in komen.

[0:12:12] En dat andere stoffen dus wel daadwerkelijk uit het milieu geweerd worden.

[0:12:15] Dat is wat ik bedoel.

[0:12:16] Heer Gabriels.

[0:12:17] Ja, dat is het antwoord wat natuurlijk begrijpelijk is.

[0:12:21] Want dat staat ook gewoon in het kader recht aan water.

[0:12:22] Iets wat historische verontreinigingen, dat snappen we met z'n allen allemaal, dat dat niet altijd weg kan.

[0:12:27] Dus dat is niet het punt waar ik op doelde.

[0:12:30] Het one-out...

[0:12:33] ...out-out-principe.

[0:12:34] Het lijkt net of NSC en de heer Soepboer daarmee willen zeggen van... ...nou ja, al die maatregelen, we hoeven niet alles te doen... ...om die kaderrecht naar waterdoelen te halen of om die bodemdoelen te halen.

[0:12:45] En iedereen begrijpt dat historische verontreinigingen niet... ...dat het daar kan stokken.

[0:12:50] Dus ik snap het antwoord en daarmee is het klaar volgens mij.

[0:12:56] De heer Soepboer kan zijn betoog niet vervolgen... ...want de lidstree heeft een interruptie.

[0:13:03] Ja, ik hoor heel vaak van de heer Soepoer dat hij het echt wel belangrijk vindt dat we doelen halen... en dat we goed zorgen voor onze leefomgeving.

[0:13:10] Maar vervolgens in zijn betoog benadrukt hij altijd dat we toch even wat rustiger aan moeten doen.

[0:13:15] Dat we toch dat metingen net iets anders moeten doen.

[0:13:17] En dat hij daar altijd mee blij is dat dat af wordt verzwakt.

[0:13:20] Dus wat ik vandaag gewoon concreet wil horen van de heer Soepoer... welke boodschap geeft hij mee aan het staatssecretaris, aan de Milieuraad...

[0:13:27] Om wel iets extra's te doen voor de verschillende milieudoelen.

[0:13:30] Dus het gaat niet goed met die bodemnutriëntenverlies.

[0:13:33] Luchtverontreiding op ecosystemen, verkeersverwij.

[0:13:36] Al die zaken staan in de knel.

[0:13:38] Onder andere door slecht inzet van Nederland.

[0:13:41] Welke extra stappen wil de heer Soepoer?

[0:13:43] En wat geeft hij daarin mee richting de staatssecretaris?

[0:13:47] Heer Soepoer.

[0:13:49] Laten we beginnen met een kort verhaaltje en dat is denk ik zowel voor de heer Gabriels als voor het lid Kostic.

[0:13:55] Er was ooit een ridder en die heette Joris en die ging op drakenjacht.

[0:13:59] En alle draken moest hij verslaan in Engeland.

[0:14:02] En op een gegeven moment, hij begon met grote draken en die grootste draken op een gegeven moment had hij ze allemaal verslagen, waren ze allemaal dood.

[0:14:08] Toen ging hij naar middelgrote draken toe, waren alle middelgrote draken dood.

[0:14:12] Tot op het moment dat hij zichzelf volledig overbodig had gemaakt.

[0:14:15] Want er waren eigenlijk geen draken meer.

[0:14:16] Hier en daar misschien nog een verstopte salamander.

[0:14:19] Maar de grote draken waren allemaal dood.

[0:14:22] En ja, je kunt dan blijven zoeken totdat je elke salamander uit elke spleet hebt geveegd.

[0:14:27] Dat kun je doen.

[0:14:28] En daar heel erg gefrustreerd over raken.

[0:14:30] Of op een gegeven moment accepteren dat de grote draken ook daadwerkelijk dood zijn.

[0:14:33] En je eigenlijk je land hebt ontdaan van een groot kwaad, namelijk de draken.

[0:14:38] Ik noem dit verhaal maar even omdat de vergelijking hier wat mij betreft opgaat voor een aantal dossiers.

[0:14:44] Wat mij betreft gaan we kijken hoe we de grote draken kunnen doden met elkaar.

[0:14:47] Hoe we de grote vervuiling aan kunnen pakken met elkaar.

[0:14:50] En wat ik hier bedoel te zeggen is dat je er niet aan ontkomt dat er soms nog iets blijft zitten...

[0:14:57] een salamander in een spleet, in het geval van het raken... waar je dan ook misschien van moet accepteren dat hij er is.

[0:15:03] En dat bedoel ik eigenlijk met dat one-out-all-out-principe.

[0:15:06] Dus wat mij betreft is dat een goed principe... als we daarmee realiseren dat we ons kunnen richten... op de grote dingen waar we voor strijden.

[0:15:13] Wat gaan we dan extra doen, vraagt het lid Kostits aan mij.

[0:15:17] Wat mij betreft gaan we door met wat we doen.

[0:15:20] Eerder hebben wij samen dingen over lozingen gedaan.

[0:15:22] Lijkt me hartstikke goed.

[0:15:24] Een ander voorbeeld, het plastic in de doekjes.

[0:15:29] Daarvan werd gezegd het is een nationale kop op Europees beleid.

[0:15:33] Wat ons betreft is dat niet zo.

[0:15:34] Het is geen nationale kop op Europees beleid.

[0:15:37] Volgens mij heeft deze staatssecretaris willen zeggen ik ga er in Europa iets aan doen.

[0:15:42] En dat was nou wat mij betreft iets geweest wat je...

[0:15:44] prima kunt doen, omdat bijvoorbeeld die doekjes voor verstopping... zorgen voor overlast in het milieu, omdat ze niet afbreekbaar zijn.

[0:15:52] Kijk, de mondjes en de kontjes moeten schoon... maar dat kan ook met doekjes zonder plastic, wat mij betreft.

[0:15:56] Dus dat zouden typisch dingen zijn waar we op in kunnen zetten.

[0:16:00] De lozingen, PFAS, waar ik het nog over heb.

[0:16:02] Dus allemaal mee eens, als we maar dat verhaal in gedachten houden... dat we wel die grote draken moeten pakken... en zo moeten proberen om ons...

[0:16:12] maar ook in Europees verband het milieu zo goed mogelijk te doen.

[0:16:20] Lidkost iets.

[0:16:21] Wat ik zo jammer vind is dat de heer Soepoer weer begint met precies mijn punt... met het eromheen draaien en het beginnen over sprookjes en draken.

[0:16:30] Prima, als de heer Soepoer zegt we moeten die grote problemen aanpakken... ja, daar zijn wij ook voor.

[0:16:35] We hebben dus ook hele grote problemen... met onder andere biodiversiteit, met microplastics...

[0:16:40] Met verontreiniging van onze ecosystemen.

[0:16:42] Daar had ik het over.

[0:16:44] Daar gaat ook het Milieuraad over.

[0:16:45] Er staat op de agenda dat we daarin achterlopen in Europa.

[0:16:48] Dus mijn hele concrete vraag aan de heer Soepoer was.

[0:16:51] Welke boodschap geeft hij mee?

[0:16:52] Behalve de billendoekjes dan.

[0:16:55] Richting de staatssecretaris.

[0:16:58] Zegt hij samen met ons tegen de staatssecretaris.

[0:17:02] Zet je volop in Europa dat we die doelen gaan halen.

[0:17:05] En dat we als Nederland daarin samen met anderen ook gewoon voorop gaan lopen.

[0:17:11] Het woord is aan de heer Soepoe.

[0:17:12] Ik zou willen vragen om iets beknokter te reageren.

[0:17:14] Ik ga mijn best doen.

[0:17:15] Ik ga niet weer een sprookje vertellen.

[0:17:16] Dus ik ga het nu wat korter houden.

[0:17:18] Kijk, wat ik de staatssecretaris mee zou willen geven is... doe wat u kunt.

[0:17:22] Zorg dat er dus geen nationale koppen op Europees beleid komen.

[0:17:26] Dat lijkt me heel duidelijk.

[0:17:26] Dus als vooroplopen betekent dat we meer moeten gaan doen... dan wat we zouden moeten doen, dan nee.

[0:17:32] Maar probeer dus wel binnen de mogelijkheden die je hebt... het maximale te doen.

[0:17:37] Ja, aan de andere kant heb ik dan toch... Ik heb ook een aantal vragen gesteld over bijvoorbeeld die Clean Industrial Deal.

[0:17:43] Wat is nou de uitwerking?

[0:17:45] Hoeveel moet het nou gaan kosten?

[0:17:46] Ja, ik vind het allemaal lastig om nu op voorhand al te zeggen... zonder dat concreet is wat we gaan doen... zeg overal maar ja op en smijt al dat geld er maar achteraan.

[0:17:54] Dus doen wat we kunnen doen.

[0:17:57] Geen nationale koppen op het Europese beleid.

[0:18:00] En zeker moeten we staan voor ons milieu.

[0:18:02] Dus ik hoop dat dat een vraag is die in uw richting komt, lid Kostic.

[0:18:08] Vervolg uw betoog.

[0:18:10] Dank u wel.

[0:18:11] Even kort nog over die bodem.

[0:18:13] Wat is de stand van zaken, vraag ik de staatssecretaris... over de triologen in de bodemrichtlijn.

[0:18:17] Heeft de Stas de voorgenoemde Nederlandse standpunten goed overgebracht?

[0:18:21] Hoe staat het met het no-net-land-take-principe?

[0:18:24] Kan de staatssecretaris beloven dat hij tegen de richtlijn gaat stemmen... als het no-net-land-take-principe dan wel binnen de doelstelling daarin voorkomen?

[0:18:32] Dan tot slot, en dat is een...

[0:18:36] Een doorn die ik al heel lang in mijn oog heb, en waar ik de staatssecretaris toch eens even naar wil vragen, is wat kunnen we in Europees verband doen om lokaal uitzonderingen te creëren op regels die we Europees maken.

[0:18:48] En dan heb ik het bijvoorbeeld, stel je voor het zou over houtstook gaan, hoe kunnen we ervoor zorgen dat als het wel op een houtstookverband aangaat, dat in ieder geval lokale tradities, ik noem maar paasvuur en andere zaken, daarvan vrij waren.

[0:19:01] Maar het zou ook kunnen gaan om, als we gaan naar een gesloten keten van 100% recyclebaar, dat we wel altijd oog houden voor lokale principes.

[0:19:08] Spijkendorpen, het ophalen van ijzer of hout door verenigingen.

[0:19:14] Al dat soort zaken.

[0:19:15] Dit zijn slechts een paar voorbeelden.

[0:19:16] Hoe kunnen we er nou voor zorgen dat we die blijven vrijwaren van al die richtlijnen en wetten die we met elkaar maken.

[0:19:23] Ik wil de staatssecretaris daar eens naar vragen.

[0:19:26] Nou, dat was het, voorzitter.

[0:19:28] Dank aan de heer Soepoer.

[0:19:30] Het woord is aan de heer Buijsen van de VVD.

[0:19:42] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:19:43] Ik had de heer Soer beloofd een vraag te zullen stellen, dus dat ga ik ook echt doen.

[0:19:48] En de vraag gaat over de lobby rondom PFAS in Europa.

[0:19:53] En we zien dus dat er flink wordt gelobbyd om PFAS...

[0:19:59] ...op een bepaalde manier toch te behouden.

[0:20:02] En dat daar op geen enkele manier transparantie eigenlijk over is.

[0:20:07] En dat het wat mij betreft totaal ook niet evenwichtig is... ...de lobby richting de Europese Commissie vanuit de PFAS-bedrijven.

[0:20:16] Ik zou graag willen weten of NEC aan de kant van D66 is... ...als het gaat om zorgen dat er veel meer transparantie is... ...en of NEC ook vindt dat de staatssecretaris daarvoor zou moeten pleiten...

[0:20:27] voor meer transparantie rondom de bedrijven die lobby doen bij de Europese Commissie?

[0:20:34] Heer Soebor.

[0:20:38] Nou, dat is een vrij makkelijke vraag.

[0:20:40] En ik wou hem eigenlijk in tweeën beantwoorden.

[0:20:43] Ten eerste, alle PFAS-verbieden.

[0:20:45] Ik heb daar eerder volgens mij een interruptiedebatje met de heer Bamengo over gevoerd... waarin ik hem vroeg...

[0:20:51] ...hoeveel PFAS dan verboden zou moeten worden.

[0:20:53] Want er is nogal wat PFAS.

[0:20:55] En waar het verbod over zou moeten gaan is inderdaad de schadelijke PFAS... ...en de PFAS die eigenlijk niet te vervangen is.

[0:21:01] Dus ik vind dat we oprecht ons ogen niet moeten sluiten voor het feit... ...dat er ook PFAS zijn die, als we ze wel verbieden... ...wellicht grotere schade veroorzaken dan wanneer we ze wel verbieden.

[0:21:11] Omdat we op zoek moeten naar vervangende middelen... ...die minder goed zijn, minder duurzaam zijn enzovoort.

[0:21:17] Dus om het totaal verbod te doen vind ik lastig...

[0:21:20] maar zoveel mogelijk verbieden om schade te voorkomen, zeker.

[0:21:24] Dan de lobby.

[0:21:25] Ik ben het met de heer Bamenghe eens... dat er transparantie zou moeten zijn over de lobby.

[0:21:31] Dus daar vinden we elkaar.

[0:21:33] Maar zoals ik net al zei, het totaalverbod en dat er dus wordt gepleit... om bepaalde stoffen daarvan uit te sluiten, die begrijp ik ook.

[0:21:41] Goed, het woord is aan de... Sorry, de heer Gabriels.

[0:21:45] Een interruptie.

[0:21:47] Naar aanleiding van het antwoord van de heer Soepoer.

[0:21:48] Want is de heer Soepoer het met GroenLinks Partij van de Arbeid eens... dat pas innovaties en nieuwe alternatieven voor PFAS... waarvan de heer Soepoer nu zegt van nee, die moeten we behouden... dat die pas op gang komen op het moment dat je...

[0:22:00] ...strenger gaat worden in het moment dat je soms gaat zeggen... ...binnen een paar jaar gaan we dat verbieden.

[0:22:04] Want anders blijft het gewoon altijd bestaan.

[0:22:06] Je kunt ook zeggen, we geven een paar jaar voor die uitzonderingen... ...daarna verbieden we het en dan komen er tenminste ook innovaties op gang.

[0:22:12] Is de heer Soepoer dat met ons eens?

[0:22:13] De heer Soepoer.

[0:22:15] Wij willen graag innovaties op gang brengen, dus dat is een hartstikke goed streven van Partij van de Arbeid GroenLinks.

[0:22:21] Aan de andere kant is het natuurlijk wel zo, als je te snel dingen verbiedt, dan schiet je jezelf in je voet en heb je gewoon problemen.

[0:22:27] Dus ja, er kan zeker een bepaalde werking van uitgaan, dat ben ik met u eens.

[0:22:32] Maar als dat te snel gaat, kan dat ook nadelige gevolgen hebben.

[0:22:35] Dus ik zeg niet dat we het in alle gevallen moeten doen, maar natuurlijk kan er een bepaalde prikkel van uitgaan.

[0:22:40] En u hebt een mooi overhemd aan, dat wil ik nog even opmerken.

[0:22:45] Waarvan acten?

[0:22:45] Kijk nog even goed.

[0:22:46] Nu geen interrupties meer.

[0:22:48] Dan is eindelijk het woord aan de heer Buijs van de VVD.

[0:22:52] Dankjewel, voorzitter.

[0:22:53] Ik vind ook dat de heer Gabriel zijn mooie overruimte aan heeft.

[0:22:59] Voorzitter, ik ga door met mijn betoog.

[0:23:00] Het is goed dat we als commissie voor het eerst sinds lange tijd de Milieuraad aangrijpen om in debat te gaan.

[0:23:06] Over Europees aangelegenheden die ons land raken als het gaat over milieu.

[0:23:11] Het is belangrijk dat inwoners van Nederland en in Europa kunnen leven in een schone omgeving.

[0:23:15] We willen onze bodem, ons water en schone lucht doorgeven aan de volgende generatie.

[0:23:20] Het is goed dat we hiervoor in Europa gezamenlijk optrekken.

[0:23:23] Want hiermee kunnen we toewerken naar een gelijk speelveld voor bedrijven die te maken krijgen met regels en doelstellingen.

[0:23:29] Als VVD juichen we de Clean Industrial Deal, de CIT zal ik dat vanaf nu noemen, toe.

[0:23:34] Het is goed dat Europa eensgezind optrekt en werkt aan de concurrentiepositie van ons bedrijfsleven en onze industrie.

[0:23:40] Het gaat immers om banen.

[0:23:42] Tegelijkertijd hebben we te maken met agressieve marktverstorende strategieën vanuit met name China en de VS. Dit slaat onze troef, de innovatiekracht van onze bedrijven in Nederland, uit onze handen als we hier geen rekening meer houden in ons beleid.

[0:23:55] Ik wil de staatssecretaris vragen naar de inzet die hij namens Nederland zal doen in de Milieuraad.

[0:24:00] Trekt hij in het bijzonder met onze buurlanden België en Duitsland op als het gaat om de landelijke uitwerking van de circulaire economiewet die we eind 2026 verwachten?

[0:24:09] Ziet hij aanknopingspunten om afstemming te hebben met zijn collega-bewindspersonen uit deze landen?

[0:24:14] Kan hij voorbeelden geven waar hij kansen ziet en ziet hij mogelijk bedreigingen?

[0:24:20] Veel organisaties vinden de Clean Industrial Deal niet concreet genoeg en vrezen dat het bij mooie voornemens blijft.

[0:24:27] Deelt de staatssecretaris deze zorgen?

[0:24:29] En zo ja, hoe zorgt hij ervoor dat de SIT leidt tot concrete oplossingen?

[0:24:34] Daarnaast moet Nederland ervoor waken dat er niet te veel vooruit loopt, maar goed in de pas blijft met andere landen.

[0:24:39] En zeker met landen als Duitsland en België.

[0:24:42] Aangezien daar de afzetmarkt is voor veel van onze bedrijven.

[0:24:45] Kan de staatssecretaris hierop reflecteren?

[0:24:47] Ook zou ik in het bijzonder willen stilstaan bij de mogelijkheden die de herziening van de staatssteunregels en de aanbestedingsbeleid door de SIT kunnen bieden voor Nederland.

[0:24:56] Kan de staatssecretaris ons meenemen in overwegingen die hij heeft op dit vlak om onze ondernemers te helpen en de overheid hierbij te positioneren als launching customer?

[0:25:05] Dank u wel.

[0:25:08] Dank u wel.

[0:25:08] En nu heeft een interruptie van de heer Gabriels.

[0:25:11] Dank u wel, voorzitter.

[0:25:12] Omdat ik de hele tijd hoor, we willen niet vooruit lopen, geen Europese koppen, niet vooruit, niet vooruit, niet vooruit.

[0:25:18] Is de VVD, bij monden van de heer Buijsen, het ook met de Partij van de Arbeid GroenLinks, Partij van de Arbeid eens, dat het soms heel verstandig is om vooruit te lopen en om innovatief te zijn en om een keer te zeggen, we zetten een stap, zodat ook andere landen volgen?

[0:25:32] Of blijft het gewoon telkens afwachten, wat allerlei andere landen ook doen, en dus eigenlijk ook een beetje stil zijn, niet innovatief, niet vooruit lopen?

[0:25:39] De heer Buijsen?

[0:25:42] Ja, ik vind het heel verstandig om af en toe of eigenlijk heel vaak een klein beetje voorop te lopen ten opzichte van omringende landen.

[0:25:51] Dat is niet erg, maar het moet niet doorslaan.

[0:25:54] Het moet niet doorslaan.

[0:25:55] Dus daarom is het ook belangrijk om in gesprek te zijn met onze buurlanden, vind ik.

[0:26:01] Omdat heel veel afzet van onze bedrijfsleven ook naar die landen gaat.

[0:26:05] En als je daarmee in een oneerlijk speelveld uitkomt, door bijvoorbeeld te veel verschil in de normen te leggen.

[0:26:10] We hebben een hele discussie gehad over de circulaire plastics norm.

[0:26:13] Als die normverschil te groot wordt, dan krijgen wij een stortvloed aan berichten van bedrijven die failliet gaan.

[0:26:18] En dat is natuurlijk ook niet waar wij voor staan.

[0:26:24] De heer Baminga.

[0:26:26] Dank u wel, voorzitter.

[0:26:28] Nou ja, ik stelde net al de vraag aan de heer Soeboer van NSC.

[0:26:32] En zijn antwoord had ik al verwacht, eerlijk gezegd.

[0:26:35] Dus daar ben ik wel blij mee, tenminste blij met zijn antwoord... als het gaat om de PFAS-lobby, om dat transparanter te maken.

[0:26:43] Maar ik was wel eigenlijk benieuwd naar de VVD, hoe de VVD erin staat... als het gaat om de lobby rondom de PFAS transparanter te maken voor mensen.

[0:26:54] De heer Buijsen.

[0:26:57] Ik ben gisteren getuige geweest, voorzitter, van een commissiedebat over openbaar bestuur en integriteit.

[0:27:04] Ik was toeschouwer van een debat dat eigenlijk bijna volledig ging over een lobbyregister en het aanhouden van een lobbyregister.

[0:27:13] VVD is geen voorstander van een lobbyregister op nationaal niveau.

[0:27:16] Volgens mij wordt er op Europese schaal meer gedaan op het registreren van lobby's.

[0:27:25] In het debat gisteren is er uitgebreid over stilgestaan.

[0:27:28] Dat is mijn antwoord.

[0:27:31] Voorzitter, ik was niet bij het debat van gisteren.

[0:27:33] Ik ben bij het debat van vandaag.

[0:27:35] En bij het debat van vandaag gaat het ook over PFAS.

[0:27:39] En de regels rondom PFAS.

[0:27:40] Ook de regels rondom de lobby van PFAS.

[0:27:44] En wat ik eigenlijk zou willen vragen aan de collega's van de VVD.

[0:27:48] Is heel simpel eigenlijk.

[0:27:50] Is de VVD ermee eens dat dat transparanter zou moeten zijn?

[0:27:56] De lobby rondom PFAS.

[0:27:58] De heer Buijsen.

[0:28:02] Er loopt een intensief proces in Brussel als het gaat over het toestaan van PFAS en welke PFAS'en.

[0:28:09] Ik refereer naar het ECHA-proces.

[0:28:13] Er zijn gigantisch veel inbrengen gedaan door veel bedrijven.

[0:28:18] Volgens mij gaat het behoorlijk transparant allemaal.

[0:28:21] En ik zie geen aanleiding om daar kritiek op te hebben of voorstellen te willen doen om de transparantie van dat proces te verbeteren.

[0:28:32] Ik heb een enkele.

[0:28:34] Tot slot, voorzitter.

[0:28:36] Ik begrijp eerlijk waar niet waarom en wat belang eigenlijk de VVD hierbij heeft, behalve natuurlijk het dienen van de belangen van deze industrie, waarom dit gewoon niet op een transparante manier kan.

[0:28:51] Volgens mij is dat onderdeel van onze democratie, dat we met z'n allen kunnen zien op welke manier het bestuur, of in dit geval de commissie, beïnvloed wordt en door welke bedrijven de Europese Commissie in gesprek gaat.

[0:29:04] Dus ik stel die vraag nog een keer.

[0:29:06] Of de VVD eens is dat er meer transparantie zou moeten komen rondom de lobby van PFAS.

[0:29:13] En dan kunt u wel zeggen van ja, ik zie geen problemen.

[0:29:17] Maar er is onlangs nog een onderzoek gedaan door heel wat journalisten.

[0:29:21] Die heel veel en heel veel moesten doen om uiteindelijk aan die informatie te komen hoe die lobby precies gaat.

[0:29:26] Dus zo makkelijk is het niet.

[0:29:27] Het woord is aan de heer Buijsen.

[0:29:32] Dank u wel voorzitter.

[0:29:34] Ik denk dat misschien is er een misverstand, maar die consultatie waar ik naar verwijs, die is zover ik weet openbaar.

[0:29:41] De gegevens zijn op te vragen.

[0:29:43] Er zijn heel veel reacties geweest op die consultatie.

[0:29:49] Ik meen zelfs dat het meer dan duizend reacties is van allerlei bedrijven en organisaties.

[0:29:55] Ook milieuorganisaties kunnen lobbyen via die consultatieprocedure.

[0:30:00] Ik weet dat er vanuit het initiatief in Brussel, het ECHA-initiatief verwijs ik naar, heel veel ook direct contact is met bedrijven.

[0:30:09] Maar ik begrijp dat ook wel, eerlijk gezegd.

[0:30:12] Want bedrijven maken zich zorgen over hun toekomst.

[0:30:16] Ze maken zich zorgen of Europa wel de goede keuzes maakt, de afgewogen keuzes.

[0:30:21] Ik merk ook realisme bij de bedrijven die ik spreek.

[0:30:25] In de zin van een verschil over essentiële PFAS en niet-essentiële PFAS.

[0:30:30] Ik vind het ook goed dat Europa daar oren naar heeft.

[0:30:33] En niet eenzijdig daar zomaar over eenachtijs gaat en zomaar alles zou verbieden.

[0:30:38] Ik vind dat het ook een genuanceerde afweging is die Europa daarin maakt.

[0:30:41] Zover ik kan beoordelen in ieder geval.

[0:30:43] Ik heb ook vertrouwen in dat proces, voorzitter.

[0:30:45] Dus ik kan gewoon niet mee in de gedachtenlijn van de heer Bamenga.

[0:30:51] Oké, dan is nu het woord aan mevrouw... Sorry, lid Kostic, voor een interruptie op de heer Buijsen.

[0:30:59] Thijssen.

[0:31:00] Ja.

[0:31:01] Even kijken.

[0:31:03] Ja, wat ik... Nee, ik had opeens iemand anders in mijn hoofd.

[0:31:07] Sorry.

[0:31:10] Wie dan?

[0:31:10] Thijssen, dacht jij, hè?

[0:31:14] De heer Thijssen, ja.

[0:31:16] Met dat debat voeren we volgende week.

[0:31:18] Een hele andere interruptie in één keer.

[0:31:23] Terug naar Europa.

[0:31:26] Terug naar het punt dat ik ook een D60 maakte.

[0:31:30] Wat ik zo fascinerend vind is dat de VVD zegt...

[0:31:34] Iedereen lobbyt, dus ook maatschappelijke organisaties.

[0:31:37] Dat is zo.

[0:31:39] Er is op zich niks met lobbyen.

[0:31:41] Dat is gewoon je belangen naar voren brengen.

[0:31:43] Maar het probleem is dat het scheef is in belangenvertegenwoordiging.

[0:31:48] Bedrijven, weet de VVD ook, hebben veel meer geld.

[0:31:50] Daar hebben de onderzoeksjournalisten ook naar gewezen.

[0:31:54] Er zijn extra lobbyisten, legers, ingehuurd door andere gemoers...

[0:31:59] twijfel te zaaien, angst te zaaien over de ambitieuze plannen... wat betreft bescherming van leefomgeving tegen PFAS.

[0:32:06] Dus er is een disbalans in hoe de leefomgeving... en de bescherming van burgers wordt vertegenwoordigd.

[0:32:12] Die hebben veel minder capaciteit, veel minder toegang.

[0:32:15] Bedrijven, zeker zoeken grote bedrijven, hebben dat meer.

[0:32:18] Is de VVD het met ons eens dat in ieder geval daar meer evenwicht in zou moeten komen?

[0:32:24] Jaks van de Heer Buijzen, graag.

[0:32:29] Voorzitter, dankjewel.

[0:32:30] De vraag gaat erover of er een disbalans is en of de VVD vindt dat er een disbalans is in de mate waarin maatschappelijke organisaties zoals u dat volgens mij noemt en burgers kunnen lobbyen ten opzichte van bedrijfsleven.

[0:32:49] Ik denk dat ook burgers toegang hebben tot die consultatie.

[0:33:02] Ik weet dat maatschappelijke organisaties ook reageren op die consultatie.

[0:33:07] Ik weet dat burgers in gesprek kunnen met ambtenaren die ook voor de Europese Commissie werken op dit dossier.

[0:33:15] Maatschappelijke organisaties gaan zeker ook in gesprek.

[0:33:18] met ambtenaren van de Europese Commissie op dit dossier.

[0:33:21] Ik trek niet in twijfel de objectiviteit van de Europese Commissie.

[0:33:26] Ik vind dat ze zeer objectief te werk gaan.

[0:33:28] Ik heb zelf ook een aantal jaar in Brussel mogen rondlopen.

[0:33:32] Ik trek die objectiviteit niet in twijfel, absoluut niet.

[0:33:38] En als u stelt van ja, het is meer of minder.

[0:33:41] Ja, het ene is misschien meer of het andere is minder.

[0:33:44] Maar het gaat er om mij erom.

[0:33:46] Is het objectief wat de Europese Commissie uiteindelijk doet?

[0:33:49] En ik vind het zeer objectief eerlijk gezegd.

[0:33:58] Ja, voorzitter, het gaat niet om objectief.

[0:34:00] Politiek is nooit objectief.

[0:34:01] Dus als de VVD zegt... de Europese Commissie is een soort wetenschappelijk bureau... dan zit de VVD echt in een andere realiteit.

[0:34:08] Maar mijn punt was, herkent de VVD dat er een disbalans zit... in de capaciteit dat de burgers zichzelf kunnen vertegenwoordigen... hun belangen naar voren kunnen brengen... richting de Europese Commissie en richting Europa... versus...

[0:34:24] de grote bedrijven zoals Gemoer, zoals uit onderzoek bleek... die gewoon veel meer lobbyisten kunnen inhuren... veel meer capaciteit in hebben... en naast de reguliere consultaties... direct gesprekken kunnen hebben met de eurocommissarissen... en zelfs gewoon een 06-nummer hebben.

[0:34:41] Er kent de VVD op zijn minst dat.

[0:34:43] De heer Buijsen.

[0:34:47] Ik herken dat helemaal niet.

[0:34:49] Want het is ook gewoon niet waar.

[0:34:52] Als ik terugkijk, ik noem het even, en dat bedoel ik niet negatief, er is gewoon ook een groene lobby.

[0:35:00] Je hebt een bedrijvenlobby, helemaal mee eens.

[0:35:02] Maar er is ook een groene lobby in Brussel gaande.

[0:35:04] En die groene lobby heeft net zo goed toegang.

[0:35:07] tot de mobiele nummers van allerlei mensen.

[0:35:11] Dus ik ga daar niet een oordeel over geven.

[0:35:14] Want ik wil eigenlijk het meer hebben, in tegenstelling tot lidkost iets.

[0:35:18] Ik wil het hebben over de objectiviteit van de Europese Commissie.

[0:35:22] En ik denk dat iedereen objectief gezien toegang heeft...

[0:35:26] Ik zie een, ik noem het even de groene lobby, die net zo goed toegang heeft en ook daar zeer goed gebruik van maakt.

[0:35:32] En ja, er zijn ook industrieën die ook een lobby hebben.

[0:35:35] Die organiseren zich ook via koepels en branches in Brussel.

[0:35:39] En dat gebeurt gewoon.

[0:35:39] En ik denk dat dat nogmaals in de objectiviteit hoe Brussel en de Europese Commissie met al haar ambtenaren, hoe ze daarmee omgaan.

[0:35:47] Ik vind dat echt zeer professioneel en objectief.

[0:35:52] Oké, dan kan de heer Pierik nu met zijn inbreng starten van de BBW.

[0:36:00] Ja, dank voorzitter.

[0:36:02] Op de agenda van de komende Milieuraad staat de Clean Industrial Deal op de agenda.

[0:36:07] Deze deal moet Europa concurrerender maken en tegelijkertijd de CO2-uitstoot ook verlagen.

[0:36:15] De deal omvat voorstellen om energie-intensieve industrieën te ondersteunen en schone technologie te stimuleren.

[0:36:23] Op zich is dit een mooi streven, maar de BBB maakt zich wel zorgen of de bedrijven hier wel volop van kunnen profiteren.

[0:36:31] Want het lijkt erop dat de grote intensieve bedrijven er iets meer van profiteren dan het MKB.

[0:36:38] Voorzitter, de BBB draagt het MKB een warm hart toe.

[0:36:41] Het midden- en kleinbedrijf vormt natuurlijk de ruggengraat van onze economie.

[0:36:47] Ik wil me eigenlijk ook aansluiten bij de vragen die de heer Soeboer stelt als het gaat om de betaalbaarheid en het realisme van de economie.

[0:36:55] Clean Industrial Deal.

[0:36:57] En ik wil de staatssecretaris vragen of hij ook mogelijkheden ziet om ervoor te zorgen dat het MKB ook mee profiteert van de Clean Industrial Deal.

[0:37:07] En gaat de minister er in de Milieuraad ook op aandringen dat MKB-bedrijven de hoge kosten van schonere technologie ook daadwerkelijk kunnen betalen?

[0:37:16] Voorzitter, als het gaat om de plastic recycling, dan hebben we daar al wat slagen gemist.

[0:37:22] Het aantal recyclingbedrijven in Nederland heeft het niet gered.

[0:37:26] Er zijn er een paar die omvallen staan.

[0:37:29] Het is dan ook logisch dat deze sector zeer kritisch kijkt naar de deal.

[0:37:33] Dat betekent onder andere dat we moeten zorgen voor een eerlijke markt.

[0:37:37] Goedkoop gerecyclede materialen uit landen zoals China mogen onze eigen recyclingindustrie niet kapotmaken.

[0:37:45] Kan de staatssecretaris aangeven welke concrete maatregelen er genomen worden... om dumping van goedkope plastics tegen te gaan?

[0:37:54] Voorzitter, de transport- en logistieksector is teleurgesteld over de plannen... omdat er weinig aandacht is voor deze sector.

[0:38:01] Ik wil u eventjes onderbreken voor een interruptie van lid Gabriel.

[0:38:06] Dank u wel, voorzitter.

[0:38:07] Het gaat om het plasticonderwerp dat de heer Pierik aansnijdt.

[0:38:12] Is de heer Pierik het met...

[0:38:14] GroenLinks Partij van de Arbeid eens dat er om Chinees plastic en goedkoop plastic te weren... er ook beprijzingen nodig zijn voor deze virgin plastic materialen.

[0:38:26] En dat er ook normeringen nodig zijn om ook meer recyclaat toe te staan in allerlei producten.

[0:38:31] De heer Pierik.

[0:38:34] Ja, dank voorzitter.

[0:38:36] De BBB is voor het zo efficiënt mogelijk recyclen van plastic.

[0:38:41] En de dingen die nodig zijn om dat handen en voeten te geven, en dat zou bijvoorbeeld via normering kunnen.

[0:38:46] Als dat echt gaat helpen om het hergebruik van plastic te bevorderen, dan is dat echt wel een van de opties waar de BBB rekening mee houdt.

[0:38:59] Een normering, inderdaad, heb ik gehoord.

[0:39:01] Fijn, dank u wel.

[0:39:02] Eens.

[0:39:03] En beprijzen.

[0:39:06] Ja, die beprijzingen.

[0:39:08] Ik snap die vraag.

[0:39:10] Wat voor de BBB ontzettend belangrijk is, dat is een gelijk speelveld.

[0:39:15] In ieder geval Europees.

[0:39:17] China wordt natuurlijk al een stukje ingewikkelder.

[0:39:19] Maar dat is ook dat bedrijven het mee kunnen maken.

[0:39:23] Dus als die beprijzingen ervoor zorgen dat we de concurrentiepositie in Nederland verliezen met andere...

[0:39:30] landen in de wereld, dan is dat een heel ingewikkelde kwestie.

[0:39:33] Dus voorop staat dat we toewerken naar een gelijk speelveld.

[0:39:37] Dat we toewerken naar een beprijzing die het mogelijk maakt... voor de recyclingbedrijven hier in Nederland... om de business case rond te kunnen rekenen.

[0:39:46] En dat is echt heel cruciaal voor ons.

[0:39:49] Want anders zien we dat heel veel van die recyclingbedrijven hier in Nederland omvallen.

[0:39:52] En dat het gewoon verplaatst wordt naar andere landen.

[0:39:56] En dat is maar de vraag of dat beter is voor het milieu.

[0:40:00] Ze vallen nu om, dus er is inderdaad iets nodig.

[0:40:04] Daarmee is het klaar.

[0:40:06] Meneer Perik?

[0:40:08] Dat zien wij ook gebeuren.

[0:40:12] Vervolg uw betoog, alstublieft.

[0:40:14] Ik was gebleven bij een vraag voor de staatssecretaris over de transport- en logistieksector.

[0:40:22] Hoe beoordeelt het kabinet het voorstel vanuit het perspectief van transport?

[0:40:27] Deelt de staatssecretaris de zorgen die er zijn in de...

[0:40:32] transportsector, die komen voor investeringen te staan als het gaat om de essentiële infrastructuur en elektrificatie en dergelijke.

[0:40:40] Netcongressie speelt daar ook een rol, dus graag een reflectie op dit punt van de staatssecretaris.

[0:40:46] Voorzitter, als het gaat om de herziening van de kaderrichtlijn water en de onderliggende richtlijnen, dan wil ik graag aandacht vragen voor de verschillende wijzen waarop EU-lidstaten omgaan met monitoring en verslaglegging.

[0:40:57] Uit de Europese rapportage blijkt dat er lidstaten zijn die bijvoorbeeld in het grootste deel van de waterlijn geen beeld hebben van de chemische waterkwaliteit.

[0:41:07] Ik wil de staatssecretaris vragen om hier aandacht voor te hebben en bij de onderhandelingen over de nieuwe richtlijn dit te bespreken.

[0:41:16] Daarnaast vind ik dat we echt moeten pleiten voor het verwijderen van het one-out-all-out-principe.

[0:41:23] Want ook al werkte de Europese Commissie aan een alternatieve wijze van beoordelen, zolang het principe wel in de richtlijn blijft staan, worden we daar toch op afgerekend.

[0:41:32] Hoe ziet de staatssecretaris dat?

[0:41:35] Een interruptie van de heer Gouders.

[0:41:38] Ja, het one-out, all-out principe.

[0:41:40] En de heer Pierik drinkt nu water.

[0:41:42] Zou hij het water ook gedronken hebben op het moment dat er allerlei stoffen eruit zijn, behalve één die wel nog giftig is?

[0:41:50] Proost, de heer Pierik.

[0:41:52] Nee, dan zou ik het niet gedronken hebben.

[0:41:54] En dat is ook logisch.

[0:41:55] Ik bedoel, ik denk dat de heer Gabriels ook weet dat we in Nederland ongeveer de beste waterkwaliteit hebben die uit de kraan komt in heel Europa.

[0:42:03] Dus we hoeven ons geen zorgen te maken over het water dat wij hier nu drinken.

[0:42:07] En...

[0:42:10] En we zien ook als het gaat om het hele proces van het schoonmaken van water... dat er ook heel wat innovatieve technologieën zijn die daar behulpzaam in kunnen zijn.

[0:42:23] Maar ook voor de BBB geldt van wat er niet inkomt, dat hoef je er niet uit te halen.

[0:42:27] Dus we willen wel heel graag toewerken naar... ook aan de basis, zeg maar, zo schoon mogelijk water.

[0:42:34] De heer Gabriels.

[0:42:35] Ik constateer dat...

[0:42:38] dat de heer Pierik het vooral over drinkwater heeft.

[0:42:40] Ik begrijp dat het drinkwater in Nederland aan goede standaarden voldoet.

[0:42:44] Alleen de kaderrichtlijn water gaat ook over oppervlaktewaterlichamen.

[0:42:48] En daardoor, waar ook ecologie belangrijk is en het one-out-all-out-principe... kan het dus ook voor zorgen dat als er één hele giftige stof in blijft zitten... dat het voor de ecologische waarde niet oké blijft.

[0:42:59] Dus ik constateer dat de heer Pierik dat onderscheid niet maakt.

[0:43:01] De heer Pierik.

[0:43:05] Voor de BBB-fractie is het ontzettend belangrijk om die waterkwaliteit goed in het snotje te houden.

[0:43:10] En dan is zo'n one-all-out-principe eigenlijk een heel waardeloos systeem om de vooruitgang in die waterkwaliteit te bepalen.

[0:43:18] Want er zijn misschien wel duizend stofjes die je niet in het water wil hebben, die er wel in kunnen komen.

[0:43:25] En als je van die duizend stofjes er één in hebt zitten die niet voldoet, dan staat die al op rood.

[0:43:32] En je wil eigenlijk bedrijven, ondernemers, je wil iedereen zoveel mogelijk, ook burgers, stimuleren om de stoffen die niet in het water terecht horen, om die uit te halen.

[0:43:42] En dan moet je ze ook kunnen belonen voor stappen die gezet zijn in de goede richting.

[0:43:47] En dat wordt nu onvoldoende in beeld gebracht.

[0:43:51] Vervolg uw betoog alsjeblieft.

[0:43:56] Dan nog over de bodemrichtlijn.

[0:43:58] Ook de BBB-fractie is blij dat het one old, all old principe van de baan is.

[0:44:05] Als het gaat om de bodemrichtlijn.

[0:44:07] We maken ons wel zorgen hoe dat allemaal gemonitord moet worden.

[0:44:14] Kan de staatssecretaris aangeven hoe we dan wel die...

[0:44:20] Metingen gaan doen als het gaat om de bodemrichtlijn en vooral van waar en wat we dan precies gaan meten.

[0:44:25] En is dat ook haalbaar en uitvoerbaar?

[0:44:29] Voorzitter, de BBB vindt het van belang dat de route naar meer circulariteit haalbaar en betaalbaar is.

[0:44:35] Dat het voor bedrijven in ons land aantrekkelijk blijft om binnen onze landsgrenzen te ondernemen.

[0:44:41] Alleen dan wordt het traject succesvol.

[0:44:44] Geen enkele ondernemer kan groen doen als hij rood staat.

[0:44:48] Dank u wel.

[0:44:50] Dank, de heer Pierik.

[0:44:50] En het woord is aan, sorry, een interruptie van de heer Bamenga voor de heer Pierik.

[0:44:56] Dank u wel, voorzitter.

[0:44:59] En dank ook voor de inbreng van de heer Pierik.

[0:45:04] Ik heb voor de heer Pierik ook een vraag rondom transparantie van het lobbyregister.

[0:45:12] Ik begrijp dat er op Europees niveau inderdaad een lobbyregister is, maar dat die heel vrijblijvend is eigenlijk.

[0:45:20] En ik zou graag in het belang van de democratie, in het belang van de transparantie, zodat iedereen weet hoe besluitvormingsprocessen lopen, graag willen zien dat er gewoon meer transparantie komt en dat er meer een verplichtende karakter komt daarin.

[0:45:37] Kan ik verwachten van steun van de BBB hieromtrend.

[0:45:41] De heer Perik.

[0:45:42] Ja, dank voorzitter.

[0:45:44] Ik zag deze vraag wel een beetje aankomen, moet ik zeggen.

[0:45:46] Want die is al eerder gesteld dan andere mensen hier aan tafel.

[0:45:53] De BBB-fractie vindt eigenlijk dat er niet zoveel mis is met die transparantie.

[0:45:57] We hebben heel veel... De heer Buijzen noemde dat ook al.

[0:46:01] We hebben heel veel informatie van verschillende...

[0:46:05] Er is een consultatie geweest.

[0:46:10] Als ik het idee zou hebben dat er gebrek was aan transparantie... dan zou ik na willen denken over eventuele verplichtingen in die richting.

[0:46:18] Maar bij mij leeft dat besef niet.

[0:46:25] De heer Bemmingen.

[0:46:27] Voorzitter, ik wilde die interruptie niet doen bij de VVD.

[0:46:32] Maar bij de BBB wil ik daar wel wat dieper op ingaan.

[0:46:38] Want de BBB verwijst net zoals de VVD naar een consultatie.

[0:46:43] Maar dat is helemaal niet waar ik het over heb.

[0:46:45] Ik heb het natuurlijk over de lobby die plaatsvindt buiten de consultatie om.

[0:46:50] Ik heb het over de hoeveelheden contacten die er zijn tussen allerlei... bijvoorbeeld de Europese Commissie en de bedrijven die zich volop inzetten... om te zorgen dat uiteindelijk de gezondheid van mensen...

[0:47:05] aangetast wordt met de producten die zij produceren.

[0:47:08] Daar gaat het om.

[0:47:09] Uiteindelijk gaat het om de mensen die uiteindelijk slachtoffer zijn... van al die lobby die gedaan wordt.

[0:47:16] En ik wil graag van de BBB weten, niet over die consultaties... maar over de lobbypraktijken die zich plaatsvinden door al deze bedrijven... die uiteindelijk ten koste gaan van mensen...

[0:47:28] Van onze mensen wil ik graag weten of de BBB eens is dat er wat meer verplichtende karakter moet komen ten aanzien van die lobbyer gisteren.

[0:47:37] De heer Bamenga, ik vraag u de interruptie voortaan wat beknopter te doen.

[0:47:41] Het woord is aan de heer Perik.

[0:47:44] Dank voor de vraag.

[0:47:47] Een heel fel betoog van de heer Bamenga.

[0:47:50] Aan de ene kant snap ik dat wel.

[0:47:51] Want ook de gezondheid van mensen staat altijd op één bij de BBB.

[0:47:57] Dus ik bedoel, laat daar geen discussie over zijn.

[0:48:00] Waar we het niet over eens raken... is waarschijnlijk de disbalans die de heer Bamenga veronderstelt... als het gaat om het bedrijfsleven en de maatschappelijke organisaties.

[0:48:11] Ik denk dat er op heel veel dossiers...

[0:48:15] ...gelobbyd wordt.

[0:48:16] En dat hoort er ook bij, denk ik.

[0:48:18] Er is allemaal niks mis mee.

[0:48:23] Per dossier is het ongeveer wel weer verschillend van of er nou een disbalans is voor de maatschappelijke organisaties dan wel het bedrijfsleven.

[0:48:30] En als we dat allemaal in balans proberen te brengen, dan vergt dat nog heel wat studies.

[0:48:37] Want wanneer heb je die balans bereikt en wanneer zeg je van ja, maar hier spelen de maatschappelijke organisaties een cruciale rol als het gaat om dat hele lobbygebeuren ten opzichte van het bedrijfsleven dus.

[0:48:48] Ik zou hier niet al te veel regelgeving op willen leggen.

[0:48:51] Ik denk dat de maatschappelijke organisaties hun best moeten blijven doen om dat lobbywerk ook handen en voeten te geven.

[0:48:58] En dat van het bedrijfsleven is het ook logisch dat je dat kan verwachten.

[0:49:05] Tot slot, voorzitter.

[0:49:07] Voor de bescherming van de democratie had ik inderdaad niet per se verwacht dat ik terecht kon bij de BBB.

[0:49:12] Maar de BBB die geeft aan dat de gezondheid van mensen belangrijk is.

[0:49:16] Nou ja, dan wil ik me toch wel vragen hoe de BBB erin staat.

[0:49:20] Want de lobby is op dit moment bezig om bijvoorbeeld inderdaad de landbouw een bijzondere positie te geven als het gaat om die restrictie van PFAS.

[0:49:28] Hoe kijkt de BBB daartegen aan?

[0:49:34] Ja, dank voorzitter.

[0:49:35] Als het gaat om de PFAS in gewasbeschermingsmiddelen, dan hebben we ook te maken met heel veel verschillende soorten.

[0:49:42] En ik denk dat de PFAS-soorten die schadelijk zijn, dat we die uit moeten faseren, zo snel mogelijk moeten uitfaseren.

[0:49:49] Maar dat de PFAS'en die daar gebruikt worden, die snel afbreekbaar zijn en die minder impact hebben, dat er daar nog geen alternatief voor is.

[0:49:56] En zodra er daar geen alternatief voor is, dan ontkomen we daar niet aan.

[0:50:01] U heeft een interruptie van de heer Gabriels, maar ook de heer Bamenga.

[0:50:04] Dus eerst de heer Bamenga.

[0:50:07] Ik zie de heer Gabriels ook even schudden.

[0:50:09] Nou ja, toch misschien wel concluderend... hoor ik eigenlijk dat enerzijds door de BBB gezegd wordt... van ja, de gezondheid van mensen is belangrijk.

[0:50:19] Maar daar waar het gaat om allerlei praktijken vanuit de landbouw... wat inderdaad kwalijk kan zijn voor de gezondheid van mensen... daarvan zegt de BBB, oh nee, daar moeten we toch wel uitzondering van maken.

[0:50:29] En dat vind ik ontzettend kwalijk.

[0:50:32] Reactie van de heer Perik.

[0:50:36] Ja, voorzitter.

[0:50:38] Ik vind het eigenlijk een beetje een rare aantijging, als ik het zo mag verwoorden.

[0:50:45] Voor de BBB staat de gezondheid van mensen altijd opeen.

[0:50:49] Ik denk dat het voor de meeste partijen hier ook geldt, overigens.

[0:50:52] En zodra er wetenschappelijke onderbouwingen zijn, dat bepaalde producten,

[0:50:58] ...impact hebben, negatieve impact hebben op de gezondheid van mensen... ...ja, dan moeten we aan de slag.

[0:51:03] En dat geldt voor gewasbescherming, maar dat geldt ook voor andere dingen.

[0:51:09] Ik denk dat als we bijvoorbeeld naar fijnstof kijken... ...dat dat ook best wel impact kan hebben op de gezondheid van mensen.

[0:51:16] Ook daar zullen we naar moeten kijken.

[0:51:19] U heeft ook een interruptie van de heer Gabriels.

[0:51:21] Dank u wel.

[0:51:22] De heer Pierik zegt als het impact heeft op gezondheid dan moeten we aan de slag.

[0:51:25] En de heer Pierik zegt ook PFAS die afbreekbaar zijn.

[0:51:29] PFAS zijn per definitie forever chemicals en niet afbreekbaar.

[0:51:32] En als het impact heeft op de gezondheid dan moeten we aan de slag.

[0:51:35] Nou dan moeten we dus met PFAS aan de slag.

[0:51:36] Want alle PFAS zijn toegevoegd aan de lijst van zeer zorgwerkende stoffen.

[0:51:40] En hebben dus invloed op de gezondheid van mensen.

[0:51:44] Dus is de heer Pierik het met me eens dat we dan dus van PFAS af moeten.

[0:51:48] De heer Pierik.

[0:51:50] Ja, en het is ook eigenlijk een onmogelijke opgave om alle PFAS op dit moment te gaan verbieden.

[0:51:56] Ik bedoel, je kan allerlei dingen gaan verbieden, maar als het alternatief nog slechter is, dan span je het paard achter de wagen.

[0:52:03] Dus we moeten natuurlijk aandacht besteden aan al die stoffen die impact hebben op de gezondheid van mensen.

[0:52:08] En daar gaan we keihard mee naar de slag.

[0:52:10] En dat betekent ook dat we met verschillende vormen van PFAS aan de slag moeten.

[0:52:16] Maar nogmaals...

[0:52:18] De ene PFAS is de andere niet.

[0:52:20] En ik geloof dat er ieder jaar komen er nog weer honderden nieuwe vormen van PFAS bij.

[0:52:25] Dus het is ook een beetje een soort containerbegrip.

[0:52:27] En voor je het weet dan ga je het kind met badwaarden weggooien.

[0:52:31] En dan ga je nog met gevaarlijkere stoffen aan de slag dan de PFAS'en die vrij snel afbreekbaar zijn.

[0:52:42] Ik constateer een zeer tegenstrijdig antwoord op mijn vraag.

[0:52:49] Waarvan akte denk ik de inbreng is nu voor de heer Gabriels.

[0:52:53] Oh, sorry.

[0:52:54] Lidkosties, ik had het niet gezien.

[0:52:56] Interruptie van Lidkosties.

[0:52:59] Ja, voorzitter, we weten dus dat die transitie naar een circulaire economie belangrijk is voor onze veiligheid, voor zekerheid over grondstoffen en uiteindelijk betaalbaarheid.

[0:53:07] En het PBL heeft doorgerekend, we staan bij lange na niet op schema, het gaat zelfs niet goed.

[0:53:12] Massaal grondstoffenverspilling en de leveringsrisico's van kritieke grondstoffen zijn dus nog groter geworden.

[0:53:18] Dus er moet veel meer gebeuren.

[0:53:20] En de BBB hoor ik daar niet over.

[0:53:23] Heeft de BBB daar ideeën over hoe we het dan wel vooruit gaan brengen?

[0:53:29] Leer Pierik.

[0:53:32] We hebben natuurlijk hier in dit gebouw vaker discussies en debatten over de circulaire economie.

[0:53:37] En in die debat heb ik ook verschillende mogelijkheden aangegeven om de economie nog wat circulairder te maken.

[0:53:45] Als het gaat om de inzet van biobased bouwmaterialen.

[0:53:50] Als het gaat om...

[0:53:54] Ook in de landbouw, als het gaat om kringlooplandbouw.

[0:53:57] Hoe je ook mest kan gebruiken om in de kringloop als grondstof, als meststof, om gewassen te laten groeien.

[0:54:06] Ik denk dat dat geweldige voorbeelden zijn van hoe je kan toewerken naar een circulaire economie.

[0:54:11] En daar zet ook de BBB echt wel stap in.

[0:54:16] Lid Kostic.

[0:54:18] Ik hoop niet dat de BVB de circulaire economie alleen maar zit als een manier om te hebben hoe ze de mest overschoten van de vee-industrie overal kunnen gaan pushen.

[0:54:28] Maar mijn concrete vraag is, er is meer nodig, ook juist om bedrijven te helpen om vooruit te komen, om die circulaire economie doel te bereiken en dus te zorgen voor betaalbaarheid en onze eigen veiligheid.

[0:54:42] Als de BBB dat herkent, dan hoor ik dan graag... is hij bijvoorbeeld bereid, en ik help het even... om samen met ons een oproep te doen richting de staatssecretaris... om het advies van PBL op te volgen.

[0:54:53] En die zegt...

[0:54:55] zet nou in op een Europese heffing op primaire fossiele grondstoffen of plastics.

[0:55:00] Want dat zorgt er nou juist voor dat bedrijven, recyclingbedrijven die nu aan het omvallen zijn... omdat het goedkoper is om gewoon nieuwe plastic te kopen, dat die een gelijk speelfat krijgen.

[0:55:13] Is de BBB het tenminste bereid om op dat soort maatregelen in te zetten?

[0:55:17] Want dan komen we daadwerkelijk vooruit en wordt het ook inderdaad makkelijker voor bedrijven om het goede te doen.

[0:55:23] Iets kortere interruptie graag de volgende keer.

[0:55:25] Heer Pierik.

[0:55:26] Ja, dank voorzitter.

[0:55:30] Ik denk dat het heel goed is om op verschillende dossiers iets voor de troepen uit te lopen.

[0:55:35] Maar op het moment dat je te ver voor de troepen uit loopt, op het moment dat je als Nederlands bedrijfsleven, zeg maar, qua normeringen, als het gaat om...

[0:55:46] ...je circulariteit, zeg maar... ...het businessmodel onvoldoende... ...kan zwaluwstaten met andere landen in Europa dan wel met China... ...ja, dan ben je eigenlijk heel netjes... ...je milieustraatje hier in Nederland aan het schoonvegen... ...maar dan gaat de circulariteit van de economie in Europa... ...gaat alleen maar achteruit of in de wereld.

[0:56:06] Dus het BBB is er niet voor om...

[0:56:11] ...het milieustraatje hier in Nederland maar schoon te vegen... ...en dat het ten koste gaat van de mondiale milieu-impact.

[0:56:18] Dit kost iets.

[0:56:19] Dat was totaal niet mijn vraag.

[0:56:22] Mijn vraag was, is de BBB bereid om als een van de maatregelen... om juist ook die bedrijven te helpen die het goede willen doen... die die stappen naar de circulaire economie willen nemen... juist onze Nederlandse bedrijven te helpen, ook voor het gelijkspeelfeld... om richting Europa te pleiten.

[0:56:37] Dus niet alleen dat Nederland dat op een of andere manier doorvoert.

[0:56:40] Maar Europees.

[0:56:42] Dat we een heffing op primaire fossiele grondstoffen voor plastic gaan invoeren.

[0:56:45] Europees.

[0:56:48] Ja.

[0:56:50] Dan kom ik toch gewoon terug op mijn eerdere antwoord.

[0:56:53] Ik bedoel, het bedrijfsleven moet het kunnen meemaken.

[0:56:56] Dus ik bedoel, je kan allerlei verzoeken bij de staatssecretaris neerleggen van pleit daarvoor, pleit daarvoor in Europa.

[0:57:03] Maar we zien nu al dat Nederlandse bedrijven, zeker in de plastic recycling industrie, die het heel erg moeilijk hebben.

[0:57:11] Als die bedrijven dat niet mee kunnen maken, dan houdt het op en dan zullen we daar niet in meegaan.

[0:57:16] Lit kost iets kort, zegt u. Dat is precies mijn punt.

[0:57:19] Die recyclingbedrijven die u noemt, die vallen om.

[0:57:22] Omdat zo'n heffing bijvoorbeeld ontbreekt.

[0:57:23] Omdat het goedkoper is om nieuwe plastics te gaan kopen.

[0:57:27] Dus wilt u die recyclingbedrijven helpen om zo'n heffing in te voeren?

[0:57:30] Die pleiten daar namelijk gewoon voor.

[0:57:34] Wij zullen in ieder geval het bedrijfsleven zoveel mogelijk steunen... om stappen te kunnen zetten om dat Europese speelveld zo gelijk mogelijk te maken.

[0:57:42] Maar nogmaals, het gaat niet alleen om die recyclingbedrijven.

[0:57:45] Het gaat ook om die hele keten.

[0:57:46] Dus we moeten ook kijken wat voor impact dat heeft op de andere schakels in de keten.

[0:57:54] Goed.

[0:57:56] Dat van de zijde van de heer Pierik en de heer Gabriels... kan u beginnen met zijn inbreng namens GroenLinks-PvdA.

[0:58:02] Goed.

[0:58:03] Dank u wel, voorzitter.

[0:58:04] En het is fijn om hier te zitten.

[0:58:06] Normaal doen we deze overleggen altijd schriftelijk.

[0:58:08] Het is wel zo dat de geannoteerde agenda vrij laat kwam en daardoor ook het verzoek aan de staatssecretaris om de volgende keer die stukken iets concreter te maken en ook iets sneller op te sturen, mits mogelijk.

[0:58:21] De geopolitieke ontwikkelingen maken het extra noodzakelijk om hier te bespreken hoe we de Europese positie en de Europese samenwerking kunnen versterken.

[0:58:28] De circulaire economie, grondstof, onafhankelijkheid en het voorkomen dat onze industrie weggeconquereerd wordt door goedkope producten uit Azië en Amerika zijn belangrijke Europese thema's.

[0:58:37] Kan de staatssecretaris daar een reflectie over geven hoe hij dat breed in Europa tijdens de Milieuraad aan de kaak wil stellen?

[0:58:44] Dat brengen we bij de Clean Industrial Deal.

[0:58:46] Het is geen verrassing dat mijn fractie het in veel van de voorstellen zich daarin kan vinden.

[0:58:50] We moeten toe naar een groene economie waarbij we zuinig omgaan met schaarse grondstoffen.

[0:58:54] We zien hier dat hier ook op hoofdlijnen is gekeken naar de aanbevelingen van Draghi.

[0:58:59] Specifiek op milieugebied ben ik echter nog wel op zoek naar de inzet van Nederland.

[0:59:03] Want terecht vindt Nederland circulariteit cruciaal, maar de invulling van de inzet vind ik nu wel nog minimaal.

[0:59:09] Zo wordt de Circular Economy Act aangekondigd voor 2026 als onderdeel van de deal.

[0:59:14] Maar wat is de kabinetsinzet hiervoor?

[0:59:17] Kan Nederland zich vinden in de huidige richting die wordt gegeven?

[0:59:20] Zoals een sterke interne markt voor circulaire producten en afval, het verbeteren van de kwaliteit van recyclaat en het stimuleren van de vraag naar circulaire producten.

[0:59:28] Hoewel de ambities op circulariteit goed en belangrijk zijn, spreekt de commissie nog niet over de benodigde investeringen hiervoor.

[0:59:33] De heer Gabriels, u heeft een interruptie van de heer Buijsen.

[0:59:37] Dank u wel, voorzitter.

[0:59:38] We zijn nu bij de Circular Economy Act.

[0:59:40] Daar sla ik even op aan.

[0:59:41] Dat deed ik ook in mijn betoog.

[0:59:42] Ik pleit ervoor om in samenspraak een samenloop, een tempo te hanteren die een beetje vergelijkbaar is.

[0:59:49] Misschien een klein beetje voorop loopt ten opzichte van Duitsland en België.

[0:59:52] En vooral ook samen met België en Duitsland.

[0:59:55] Hoe beoordeelt de heer Gabriels dit?

[0:59:57] Ik denk dat dat verstandig is om samen te werken met andere landen op dat vak.

[1:00:09] Hoewel de ambities op circulariteit goed en belangrijk zijn, spreekt de commissie dus nog niet over de benodigde investeringen.

[1:00:13] Daar eindigde ik mijn vorige betoog mee.

[1:00:16] Er zal in de toekomstige Europese begroting ruimte moeten zijn voor investeringen in circulaire productieprocessen en het winnen van kritieke materialen.

[1:00:22] Hoe ziet de minister dat voor zich?

[1:00:26] We lezen ook dat de Europese Commissie gaat kijken naar de BTW-regels voor tweedehands producten.

[1:00:30] Wat denkt de staatssecretaris hiervan?

[1:00:32] En is Nederland bereid om te kijken of dit kan worden uitgebreid naar het repareren van producten?

[1:00:36] En gaat de staatssecretaris zich daarvoor inzetten?

[1:00:39] Wij zouden nog een paar zaken willen toevoegen.

[1:00:41] Ten eerste, publieke aanbestedingen moeten wat ons betreft zoveel mogelijk circulair zijn om de markt te vergroten.

[1:00:46] De Europese regels voor aanbestedingen worden herzien.

[1:00:48] En gaat de staatssecretaris zich inzetten voor circulariteitsstandaarden?

[1:00:52] Ten tweede, hoe staat de staatssecretaris tegenover productstandaarden... bijvoorbeeld voor staal, plastic, cement of metalen, zoals batterijen... waarbij een verplichte hoeveelheid gerecycled materiaal moet worden opgenomen?

[1:01:03] Zo zorgen we voor een markt voor circulaire producten... zoals bij auto's, verpakkingen of bouwmaterialen.

[1:01:08] En ten derde, circulariteit draait ook om veiligheid.

[1:01:11] Het is daarom onwenselijk om afval waar nog kritieke metalen in zitten...

[1:01:16] naar derde landen zoals China te exporteren.

[1:01:18] Vindt de staatssecretaris ook dat de EU de export van kritieke materialen zoveel mogelijk moet minimaliseren?

[1:01:24] Tot slot hierover, de staatssecretaris schrijft dat het kabinet de voorkeur geeft aan de ontwikkeling van Europese wet en regelgeving als het gaat om de circulaire economie.

[1:01:32] Hij schrijft, de impact rijkwijde en haalbaarheid is groter op Europees dan op nationaal niveau.

[1:01:37] Wat betekent dit precies in relatie tot de circulaire economiewet die wij hier dit jaar nog gaan krijgen?

[1:01:45] Tot slot vinden wij dat de Clean Industrial Deal te eenzijdig gericht is op strategische onafhankelijkheid en te weinig actiepunten daarin zitten voor een daadwerkelijk schone economie waarmee luchtvervuiling en biodiversiteitsverlies worden aangekaart.

[1:01:56] In de geannoteerde agenda staat dat het kabinet nog steeds achter de nul-verontreinigingsambitie van de EU staat.

[1:02:01] Heel fijn, heel goed, maar er staat niks in over hoe we dat gaan bereiken.

[1:02:06] Er wordt bijvoorbeeld niet gesproken over strenger chemicaliabeleid of PFAS.

[1:02:11] Een schone industrie draait niet alleen om geen CO2-uitstoot, maar ook om industrie die mensen niet ziek maakt.

[1:02:16] Daarom de volgende vragen, over PFAS natuurlijk.

[1:02:19] Op dit moment is de Europese Commissie van plan PFAS alleen voor consumentenproducten te gaan verbieden, maar niet voor industrieel gebruik.

[1:02:24] Hoe kijkt de staatssecretaris hier tegenaan?

[1:02:27] En hoe gaat hij ervoor zorgen dat in lijn met de Nederlandse positie er nog steeds een breder verbod op PFAS komt dan alleen voor consumentenproducten?

[1:02:34] En ten tweede de luchtkwaliteit.

[1:02:35] Gaat de staatssecretaris zich inzetten voor snellere implementatie van de WHO-advieswaarden voor luchtkwaliteit als onderdeel van de Clean Industrial Deal?

[1:02:43] Hoe dan ook, fijn dat we hier met z'n allen over spreken.

[1:02:46] En ik wil de staatssecretaris wel eens bedanken voor de antwoorden.

[1:02:49] Heeft een interruptie van de heer Soepoer.

[1:02:52] Ik heb er twee, zoals het nu lijkt, voorzitter.

[1:02:55] De eerste die gaat over, want meneer Bamenga heeft de hele tijd gevraagd over lobbyregisters.

[1:03:02] Dat is natuurlijk wel een interessant verhaal.

[1:03:03] Dus mijn vraag aan de heer Gabriels is, hoe zou hij in maximale transparantie staan als het over Europese aangelegenheden gaat?

[1:03:12] Dat kan gaan over lobby's, kan ook over...

[1:03:14] Voorwaarden voor subsidies enzovoort.

[1:03:16] En zou dat ook voor eurocommissarissen moeten gelden, bijvoorbeeld, en de staf daarvan?

[1:03:21] Dus mijn vraag aan de heer Gabriels is, hoe ver zou die transparantie Europese moeten zijn, volgens hem?

[1:03:28] Maximaal, maximaal, maximaal.

[1:03:31] Kijk, dat is praat.

[1:03:35] De heer Soebor heeft het woord.

[1:03:44] Ik had twee interrupties, zei ik.

[1:03:47] Ik heb net van de heer Gabriels gehoord.

[1:03:49] Maximaal transparantie, maximaal, maximaal, maximaal.

[1:03:52] Op alles.

[1:03:53] Eurocommissaris en alles wat ze doen, geheime lijstjes, maximaal, maximaal, maximaal.

[1:03:57] Dat was voor mij... Maar goed, misschien dat daar door andere leden straks vervolgvragen over zijn.

[1:04:02] Mijn tweede interruptie gaat over het wegen van het roadworthiness-principe wat ik las...

[1:04:08] tegenover bijvoorbeeld een auto die een leven lang meegaat.

[1:04:14] Dus op een gegeven moment is hij misschien niet roadworthy meer... maar heeft hij al wel een hele leven lang gediend.

[1:04:19] Moet je hem dan afschrijven en een Tesla kopen... en daarna nog een en daarna nog een?

[1:04:23] Of moet je gewoon een auto die, misschien omdat hij juist zo lang meegaat... houden, ondanks het feit dat misschien de roadworthiness... wat ik trouwens echt een heel naar woord vind, maar dat tezijde.

[1:04:35] Hoe weegt de heer Gabriels dat?

[1:04:37] Ik ben niet volledig op de hoogte van datgene wat de heer Schoepper nu aanbrengt ten aanzien van rothworthiness.

[1:04:45] Tesla's staan bij mij sowieso op de zwarte lijst, dus dat never.

[1:04:52] En wat mij betreft is de duurzaamste optie altijd iets wat lang gebruikt kan worden en ook gerecycled of zo ingericht wordt dat het herbruikbaar is of opnieuw gebruikt kan worden zonder dat er afval is en zonder dat er milieu-impact is.

[1:05:08] En ik hoop dat dat een voldoende antwoord is op de vraag die de heer Soepboer stelt.

[1:05:13] Dank u. De heer Buijzen had ook een interruptie op de heer Gauwjas.

[1:05:17] Dank u wel, voorzitter.

[1:05:17] Ja, ik sloeg echt ontzettend aan op dat maximaal, maximaal, maximale transparantie.

[1:05:22] Want de Europese Commissie is misschien wel het voorbeeld wereldwijd van hoe een transparant bestuur en democratie is ingericht.

[1:05:31] En als je dan stelt, hier in dit debat, daar waar we gisteren nog veel meer uitgebreid over gehad hebben, van het moet maximaal, maximaal, maximaal, dan vraag ik me echt af, wat is dat dan?

[1:05:42] Is het, ja, nou ja, de vraag, wat is er mis met het huidige en kan de heer Gabriels expliciet maken wat hij dan bedoelt?

[1:05:50] Wat voor zaken zou hij dan toevoegen aan wat er nu mist?

[1:05:54] De heer Gabriels.

[1:05:55] De vraag werd door de heer Soepoer gesteld hoe ik aankijk tegen transparantie in lobbyisme en dergelijke.

[1:06:01] En daar is mijn antwoord op dat dat maximaal transparant zou moeten zijn.

[1:06:05] En maximaal transparant is dus dat inzichtelijk moet zijn wie, waar, met welke middelen toegang heeft tot de macht.

[1:06:12] En dat is niet altijd gelijk verdeeld.

[1:06:14] Dus daarin zou het een gelijk speelveld moeten zijn.

[1:06:18] En daarin zou dus maximale transparantie betracht moeten worden.

[1:06:22] De heer Buijsen.

[1:06:24] Ja, maar volgens mij, voorzitter...

[1:06:26] Heeft de heer Gabriels niet helemaal in de gaten wat er op dit moment allemaal al beschikbaar is aan informatie door eurocommissarissen, een lobbyregister, openbare agenda's?

[1:06:38] Ja, ik denk dat het een makkelijke uitspraak is, maar ik mis dus de concrete voorbeelden wat dan nog meer nodig is om het nog beter te maken.

[1:06:47] En wat doet dat af aan de objectiviteit van de Europese Commissie?

[1:06:50] Want als dat hier op tafel komt te liggen, dan weet ik het ook niet meer.

[1:06:53] De heer Gabriels?

[1:06:55] Ik heb daar in mijn betoog geen aandacht aan geschonken... en er verder ook niet op ingegaan.

[1:06:58] Dat was de heer Bemenga, maar prima.

[1:07:00] Ik kan er wel op reageren.

[1:07:02] Ik vind dat het heel erg inzichtelijk moet zijn... en op de maximale manier inzichtelijk zou moeten zijn... ook voor Kamerleden, ook voor...

[1:07:11] voor alle politici die in bestuur zitten en die invloed hebben... dat duidelijk is wie op welke manier toegang heeft tot hen... en ook hun keuzes kan vergeten.

[1:07:21] Als dat er is, dan is dat goed.

[1:07:23] Wat mij betreft mag dat dus zo maximaal mogelijk.

[1:07:27] Want ik denk dat ten aanzien van bijvoorbeeld Geenmoer... waarvan we met z'n allen weten dat er een enorme lobby op gang is gekomen...

[1:07:33] ...in de PFAS of op Europees niveau om die PFAS-restrictie tegen te gaan... ...dat nog niet altijd inzichtelijk is of de balans tussen maatschappelijke organisaties... ...inwoners enerzijds en dit soort bedrijfsleven aan de anderzijds... ...of die balans wel in evenwicht is.

[1:07:50] Interruptie van de heer Soepoer.

[1:07:52] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:07:54] Ik vroeg dit natuurlijk met een reden.

[1:07:57] En meneer Buijsen trekt het nu naar die beschermde Europese Commissie.

[1:08:01] En daar wil ik ook helemaal niet aankomen.

[1:08:02] Waar mijn vraag vandaan kwam, is dat er dus voorbeelden zijn, ook recente voorbeelden zijn...

[1:08:08] Kijk, de geldstromen die zijn al een tijdje transparant.

[1:08:12] Die kun je in principe volgen.

[1:08:14] Alleen er worden ook bijvoorbeeld aan bepaalde subsidies voorwaarden gesteld... om dan bijvoorbeeld weer te lobbyen.

[1:08:20] En in dit geval ging dat dan om een groene lobby voor bepaalde zaken.

[1:08:24] En ook die dingen zou je dan transparant moeten maken.

[1:08:28] De geldstroom transparant maken is één.

[1:08:31] Maar de transparantie kan natuurlijk veel verder gaan.

[1:08:33] En er werd net gedaan alsof het alleen bedrijven zouden zijn die lobbyen.

[1:08:37] Er is wel degelijk een sterke milieu en groene lobby.

[1:08:40] Ik noem even de European Environmental Bureau.

[1:08:42] Die aanzienlijke gelden krijgt en daar ook zaken voor doet.

[1:08:46] Dus de lobby komt van meerdere kanten, wou ik maar zeggen.

[1:08:50] En maximale transparantie betekent dus ook dat we dat in de gaten houden.

[1:08:53] En dan gaat het dus niet om gemoeds, maar dan gaat het me juist ook over dit soort gelden en de sterke groene lobby die er ook is.

[1:08:59] Dus als we die transparantie belangrijk vinden, dan zal mijn vraag vandaan komen, dan moet die alle kanten op.

[1:09:06] De heer Gabriels.

[1:09:08] Ik heb nergens gezegd dat transparantie voor de een of de ander wel geldt.

[1:09:11] Dus ik vind dat een heel rare suggestie.

[1:09:13] Transparantie is dus maximaal wil zeggen voor iedereen.

[1:09:16] Dat is één.

[1:09:17] En ten tweede, als we zien in Europa... dat alle zaken ten aanzien van milieu en gezondheid... toch flink afgeschaald worden... kan ik niet echt bepaald zeggen dat die groene lobby nou zo veel impact heeft gehad... ten opzichte van de zeer sterke lobby die nou gaande is.

[1:09:33] En antigroene maatregelen waren ook...

[1:09:35] De heer Soeboer op doelt.

[1:09:40] Goed, u was klaar met uw betoog, meen ik.

[1:09:43] Dus dan is nu het woord aan de heer Bamenga van D66.

[1:09:48] Dank u wel, voorzitter.

[1:09:50] Ik heb met open mond gelezen hoe de staatssecretaris mijn Kamervragen heeft beantwoord.

[1:09:56] In het vorige debat heb ik daar al iets over gezegd.

[1:09:59] Dat Gemoers lobbyt voor PFAS is één.

[1:10:02] We hebben gezien dat dit bedrijf allesbehalve haar verantwoordelijkheid neemt als het gaat om de volksgezondheid.

[1:10:08] Maar dat deze staatssecretaris doet alsof het de normaalste zaak is van de wereld is twee.

[1:10:14] Hij vindt het niet kwalijk dat dat van de 17 high-level meetings met de Europese Commissie over peesvalsverbod, de industrie, die twaalf keer heeft bijgewoond en de NGO's maar twee keer.

[1:10:26] En dat heeft geen invloed op de besluitvorming, beweert de staatssecretaris.

[1:10:31] Terwijl uit onderzoek blijkt dat de Europese Commissie zichzelf slecht beschermt tegen lobby en dat transparantie ook ver te zoeken is.

[1:10:39] Dus kan de staatssecretaris met droge ogen beweren dat 14 meetings...

[1:10:42] met industrie en twee met milieuclubs een evenwichtige belangenafweging creëert?

[1:10:48] Kan hij toezeggen te pleiten voor meer transparantie over lobbyactiviteiten?

[1:10:53] En kan hij toezeggen niet akkoord te gaan met de afzwakkingen van het restrictievoorstel als gevolg van de PFAS-lobby?

[1:11:00] Voorzitter, deze bedrijven produceren gif wat ondertussen in de mensen in de wereld is aangetroffen.

[1:11:07] De staatssecretaris kan zich echt niet verschuilen achter procedures

[1:11:10] zoals hij in de beantwoording van de Kamervraag heeft gedaan.

[1:11:15] Voorzitter, bij PFAS hebben we kunnen zien... hoe succesvolle lobbyen onder leiding van Gemoers... Europees beleid beïnvloedt.

[1:11:23] En ik krijg ook sterk het gevoel dat zo'n zelde beïnvloeding... ook bij de Clean Industrial Deal heeft plaatsgevonden.

[1:11:29] Laat duidelijk zijn, de Clean Industrial Deal is cruciaal...

[1:11:31] om onze concurrentiepositie te versterken en toe te werken naar net zero.

[1:11:36] Maar het valt niet te ontkennen dat de milieu en gezondheid... vrijwel geen aandacht krijgen in de deal.

[1:11:40] Terwijl lucht- en milieuvervuiling in Europa... de grootste gezondheidsgevaren vormen voor Europeanen.

[1:11:46] U heeft een interruptie van de heer Buijsen.

[1:11:50] Dank u wel, voorzitter.

[1:11:51] De vraag aan de heer Bamenga is waar hij de informatie vandaan heeft gehaald... dat de lobby onder leiding van Gemoers zou staan.

[1:11:59] Want daar verrast me een beetje, eerlijk gezegd.

[1:12:01] De heer Bamenga.

[1:12:02] Voorzitter, er is gewoon een onderzoek hierover uitgevoerd door onderzoeksjournalisten uit heel Europa.

[1:12:09] En daar blijkt het uit.

[1:12:12] Vervolg uw betoog, alstublieft.

[1:12:15] Kan de staatssecretaris met een kopgroep zorgen dat de uitgewerkte voorstellen... niet alleen nul uitstoot, maar ook nul vervuiling en nul gif bevatten als doelen... en daarbij het vervuilig betaald principe te hanteren?

[1:12:27] Ten slotte, voorzitter.

[1:12:29] Ik had het al even over PFAS-lobby.

[1:12:30] Niet alleen de industrie, ook de landbouw heeft hier een bijzondere positie.

[1:12:35] Terwijl we toewerken naar een verbod op PFAS... is de landbouw vrijgesteld van zo'n verbod.

[1:12:40] Dus wanneer wij in Europa PFAS verbieden, kan er ondertussen in Nederland...

[1:12:43] gewoon nog 200.000 kilo aan PFAS-houdende bestrijdingsmiddelen per jaar verkocht worden.

[1:12:49] Dat komt allemaal in ons water, ons huis en ons lichaam terecht.

[1:12:53] Dat valt toch niet met elkaar te rijmen.

[1:12:55] Dus daarom vraag ik aan de staatssecretaris... hoe kijkt de staatssecretaris aan naar deze vrijstelling?

[1:13:00] Voelt dat rechtvaardig?

[1:13:02] Kan hij toezeggen om in Europa te pleiten... voor de inclusie van landbouw in het PFAS-verbod?

[1:13:07] Kan hij toezeggen in overleg te gaan met de ministers van LVWN en VWS...

[1:13:12] ...te plaatsen op PFAS-bespoten producten.

[1:13:15] Dank u wel.

[1:13:16] U heeft een interruptie van de heer Perik.

[1:13:19] Ja, dank voorzitter.

[1:13:20] Ik haak nog even aan op het betoog van de heer Bamenga... ...als het gaat om het PFAS-verbod in de landbouw.

[1:13:29] Mijn vraag is eigenlijk heel kort.

[1:13:30] Heeft de heer Bamenga in beeld van wat de gevolgen zijn... ...als we morgen geen PFAS meer gebruiken in de landbouw... ...als het gaat om de voedselzekerheid?

[1:13:39] De heer Bamenga.

[1:13:41] Voorzitter, wat ik weet is in ieder geval de gevolgen voor de gezondheid van mensen.

[1:13:45] En die zijn enorm.

[1:13:51] Ja, maar een van de gezondheidsaspecten is toch ook dat we gewoon eten op tafel hebben iedere dag.

[1:13:56] Ik bedoel, is het niet te eenzijdig?

[1:14:00] Is de heer Bermenga met me eens dat we niet alleen naar de consequenties van PFAS moeten kijken als het gaat om de medische kant, zeg maar, de gezondheid van mensen, maar ook als het gaat om de voedselzekerheid?

[1:14:13] Ik bedoel, die twee dingen hebben toch echt met elkaar te maken?

[1:14:17] De heer Bermenga.

[1:14:19] Voorzitter, eten, bespuiten met gif... dat vind ik echt niet te rijmen met de doelstellingen... die er zouden moeten zijn vanuit INW... om juist ervoor te zorgen dat mensen gezond blijven.

[1:14:32] De heer Pierik.

[1:14:34] Ja, los van het feit dat ik het woord gif hier wel heel erg misplaats vind, omdat er natuurlijk heel veel gewasbeschermingsmiddelen zijn die helemaal geen toxische stoffen bevatten.

[1:14:45] Maar los daarvan wil ik toch graag weten wat voor impact een PFAS-verbod heeft op... Kunnen er dan een haardappel groeien bijvoorbeeld?

[1:14:56] Wat voor voedingsmiddelen houden we dan over?

[1:15:00] Voorzitter, volgens mij is het hier niet aan mij om deze vraag hier te beantwoorden.

[1:15:05] Waar wij voor staan is in ieder geval een PFAS-restrictie.

[1:15:09] En welke uitzondering er vervolgens daarna moet komen, dat zien we dan wel.

[1:15:13] Maar eerst moet er een PFAS-restrictie komen en daarna kijken we verder.

[1:15:24] O, de microfoon, excuus.

[1:15:27] U was klaar met uw betoog en het woord is aan de heer Boutkamp van de PVV.

[1:15:32] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:15:35] Voorzitter, de brief van 11 maart benoemt de milieuaspecten van de Schone Industriële Overeenkomst.

[1:15:43] Deze overeenkomst schetst een grote lijn naar wat wij willen bewerkstelligen om de Europese industrie en haar concurrentievermogen te verbeteren en tegelijkertijd op één lijn te brengen met de Europese klimaat- en milieudoelstellingen.

[1:15:54] Dit kan weliswaar een Europees gelijk speelveld bewerkstelligen.

[1:15:58] Maar de vraag is nu, is dit voldoende?

[1:16:01] En zijn ze, zoals vaak genoemd, de grote boze buitenwereld, genaamd China en Amerika?

[1:16:06] Hiervan onder de indruk, vragen we aan de staatssecretaris.

[1:16:09] In China bouwen ze een kolencentrale per week.

[1:16:12] In Amerika boort men volop naar goedkopere fossiele brandstoffen.

[1:16:15] En ondertussen blijft de wereldbevolking maar groeien.

[1:16:18] De PVV is tevreden dat het kabinet aangeeft dat er nog geen formele positie wordt ingenomen met betrekking tot de Schone Industriële Overeenkomst, tot er een beoordeling nieuwe commissievoorstellen is.

[1:16:29] Maar, voorzitter, vervolgens komt er een brief vol met prietpraat over de concurrentiepositie, Europese klimaatdoelen en de Europese strategische onafhankelijkheid.

[1:16:39] Voorzitter, dit noemen wij wensdenken.

[1:16:42] En wij roepen de staatssecretaris dan ook op om binnen de Milieuraad kenbaar te maken dat het beleid gericht moet zijn op haalbaar, betaalbaar en realistisch.

[1:16:52] Graag een reflectie.

[1:16:53] En wij zijn als PVV zeer blij dat het haalbaar en betaalbaar steeds meer ook bij de collega's doortringt.

[1:16:59] Voorzitter, de stand van zaken lopen de trilogen.

[1:17:03] Het voorstel bodemmonitoring richtlijn is door Nederland binnen de Milieuraad onderhandeld met de handrem erop.

[1:17:09] Maar de Duitsers willen de bodemrichtlijn zelfs volledig schrappen.

[1:17:12] Hoe gaat het nu verder?

[1:17:13] Draaien we de groene overeenkomst nu de nek om?

[1:17:16] In het kader van haalbaar, betaalbaar en realistisch is de vraag.

[1:17:20] In de brief van 21 januari werd gewezen op plastic pelletsverordening... ter voorkoming van microplasticvervuiling.

[1:17:26] Maar, voorzitter, de vraag aan de staatssecretaris is... hoe zit het met de vervuiling van het maritieme milieu... veroorzaakt door windmolenparken op de Noordzee?

[1:17:34] Voorzitter, Nederlandse bedrijven die zich bezighouden met circulaire economie hebben het enorm moeilijk.

[1:17:40] De PVV heeft meerdere malen hiervoor aandacht gevraagd.

[1:17:43] En wat lezen we nu in deze brief, voorzitter?

[1:17:46] Dat Nederland met een kleine groep gelijkgestemde lidstaten minimaal percentage van 25% wil voor plastic recyclaat.

[1:17:54] De PVV heeft dezelfde vraag als andere lidstaten die openlijk de haalbaarheid van de doelstelling betwijfelen aan de staatssecretaris.

[1:18:02] De herziening van de reedsvordering, voorzitter.

[1:18:04] De PVV heeft regelmatig aandacht gevraagd om een generiek beoordelingskader af te wijzen.

[1:18:09] De Nederlandse interventie is gebaseerd op dat beoordeling... plaats moet vinden op basis van blootstelling aan zeer zorgwekkende stoffen.

[1:18:16] Welke status heeft deze interventie nu?

[1:18:18] En wat betekent dit binnen de herziening en in de praktijk is de vraag.

[1:18:22] Voorzitter, PVV is blij dat het begrip haalbaar en betaalbaar... is doorgedrongen tot de Brusselse burele.

[1:18:29] Helaas ontbreekt nog het begrip realistisch.

[1:18:32] Kan de staatssecretaris zich er hard voor maken... dat we de volgende keer ook het begrip realistisch gaan terugzien?

[1:18:37] Het kabinet schrijft dat met het oog op de internationale concurrentiepositie... van het bedrijfsleven en een gelijk speelveld... het kabinet de voorkeur geeft aan de ontwikkeling van Europese wettenregelgeving...

[1:18:49] Maar voorzitter, hoe moet de PVV nu de volgende zin lezen?

[1:18:53] Dat de impact, rijkwijde en haalbaarheid van maatregelen doorgaans groter is... op Europees dan op nationaal niveau, vragen wij de staatssecretaris.

[1:19:02] Als hetzelfde bedrijfsleven aangeeft gebukt te gaan onder nationale wettenregelgeving.

[1:19:07] Definities en interpretaties anders zijn ten opzichte van Europese wettenregelgeving.

[1:19:12] Met andere woorden, nationale koppen.

[1:19:14] Graag ook hier een reflectie.

[1:19:16] U heeft een interruptie van de heer Gabriels.

[1:19:19] Ja, ik hoor enkele keren de woorden haalbaar, betaalbaar en realistisch.

[1:19:25] Ik heb een vraag aan de heer Boutkan.

[1:19:26] Hoe haalbaar en betaalbaar en realistisch is niets doen?

[1:19:31] De heer Boutkan?

[1:19:32] Ja, niets doen is ook weer een dooddoener, voorzitter.

[1:19:35] Maar we doen het zat.

[1:19:37] Dus ik zou willen zeggen, wij gaan gewoon door zoals we bezig zijn.

[1:19:43] De heer Gabriels.

[1:19:44] Bent u nou een voor- of tegenstander van inzetten op een duidelijke en goede clean industrial deal?

[1:19:49] In de eerste plaats heb ik een hekel Engelse woord in allerlei teksten.

[1:19:53] Dus die schone overeenkomst.

[1:19:55] Die moet gewoon beoogd worden dat wij een speelveld krijgen.

[1:19:59] Een gelijk speelveld waardoor onze industrie niet op een achterstand wordt gered.

[1:20:02] Wij gaan dadelijk gewoon banen verliezen.

[1:20:04] Kijk het rapport recentelijk uit de Rotterdamse haven.

[1:20:07] Bedrijven vertrekken door allerlei oorzaken.

[1:20:09] Waar het om gaat is dat wij zijn niet... Dit landje op de wereldbol kan niet de hele wereld verbeteren.

[1:20:15] Dat zullen we gezamenlijk moeten doen.

[1:20:17] En dat gezamenlijke...

[1:20:19] Helaas moet ik zeggen, het komt vanuit Brussel.

[1:20:21] Dus we zullen het nog moeten.

[1:20:23] En ik geef u gelijk weer munitie om weer een nieuwe interruptie.

[1:20:27] Ik constateer een pro-Europese houding van de PVV... ten aanzien van de schone industriële overeenkomst.

[1:20:35] Dank u wel.

[1:20:37] Voorzitter, heeft u even?

[1:20:39] Nou, nee.

[1:20:40] Want wij zijn helemaal geen voorzitter van het Brusselse.

[1:20:43] Maar we zitten helaas door allerlei contracten uit het verleden... en wat we weggegeven hebben aan Brussel... zitten we met handen en voeten gebonden aan het Brussel.

[1:20:50] En daar zullen we mee moeten leven, is gewoon de realiteit.

[1:20:53] Dus dat is mijn antwoord.

[1:20:55] U mag uw inbreng voortzetten.

[1:20:58] Dank u wel, voorzitter.

[1:20:59] Ik moest even kijken waar gebleven was.

[1:21:02] En tot slot, voorzitter.

[1:21:07] De PVV heeft al eerder de waanzinnige tripjes benoemd in het kader van klimaat en milieu.

[1:21:12] Vanaf 1995 worden er al snoepreisjes georganiseerd en betaald door de belastingbetaler naar Dubai, Azerbeidjan, Colombia, Zuid-Korea en binnenkort naar Soed-Arabië, Thailand, Namibië, Slovenië en Brazilië.

[1:21:23] En wat zie ik vanochtend in het nieuws?

[1:21:25] Dat dwars door een beschermdeel van de Amazone een snelweg wordt aangelegd ten behoeve van het dertigste klimaattop.

[1:21:32] En of het niet genoeg is, voorzitter, wordt de luchthaven uitgebreid, de haven vergroot voor cruise schepen en nieuwe hotels gebouwd.

[1:21:39] Allemaal voor een paar dagen kletsen over het klimaat.

[1:21:44] Het is net zo triest als toen we het advies van Brussel allemaal aan de palmolie moesten.

[1:21:49] Op diverse plekken op de wereld werden vervolgens regenwouden gekapt.

[1:21:53] Voorzitter, Nederlanders moeten minder vliegen, want het is slecht voor het klimaat.

[1:21:58] En de PVV is benieuwd of de staatssecretaris onze mening deelt dat dit soort gekkigheid, zoals de halve wereld rondvliegen om een paar dagen te kletsen over het klimaat en milieu, niet veel schadelijker is.

[1:22:08] En dan nu, voorzitter, eindigend met goed nieuws.

[1:22:12] Vanochtend is bekend geworden dat Vattenfall de aanvraag intrekt van de Biomassencentrale in Diemen.

[1:22:18] Dus je gaat namelijk niet door.

[1:22:20] Dat is goed nieuws, want het starten van het realiseren was een gevolg van de Brusselse wazing, genoemd in de Groene Overeenkomst.

[1:22:28] Dank u wel, voorzitter.

[1:22:32] Dank aan de Boutkamp.

[1:22:34] We zijn hiermee, want ik zie dat er geen interrupties meer zijn, aan het einde gekomen van de eerste termijn van de zijde van de Kamer.

[1:22:40] En de staatssecretaris heeft hoe lang nodig om zich even voor te breiden?

[1:22:46] In een half uur als het kan, voorzitter.

[1:22:47] In een half uur zijn we tien voor half één hier terug.

[1:22:53] Dus tot dan, Schorszik.

[1:22:55] Volgens mij acht voor half één dan, voorzitter.

[1:23:02] Acht voor half één, toch?

[1:23:03] Ja.

[1:23:05] Acht voor half één.

[1:23:06] Ik ben in de goede bui.

[1:23:14] We zijn al geschorst.

[1:23:14] Toch een punt van orde.

[1:23:18] Ik had de vergadering reeds geschorst.

[1:23:19] Ja, maakt niet uit.

[1:23:21] Ik zit toch met een punt van orde.

[1:23:22] Want in dit debat krijg je tot half... Een momentje graag.

[1:23:28] Het is toch openbaar.

[1:23:31] Ik zet mijn punt voor orde, want dit debat duurt formeel tot half twee.

[1:23:35] Tot nog toe heeft u gezegd dat we onbeperkt kunnen interrupteren.

[1:23:41] Ik zou toch willen voorstellen om dat in de tweede termijn niet te doen.

[1:23:43] Want anders gaan we echt uit de tijd lopen, vrees ik.

[1:23:46] De heer Buijsen doet dat voorstel en ik zou zelf ook met dat voorstel zijn gekomen.

[1:23:51] Dus ik zal aan het begin van de tweede termijn daar even iets over vermelden.

[1:23:56] En bij deze schors ik tot acht voor half één.

[2:01:13] Welkom terug allemaal.

[2:01:16] We zullen nu beginnen met de beantwoording van alle vragen door de staatssecretaris.

[2:01:21] Ik zou hem willen vragen of hij uit kan geven in welke blokjes hij dat gaat doen.

[2:01:24] En ik vraag de Kamerleden om de interrupties te bewaren tot aan het einde van ieder blokje.

[2:01:30] En dan geef ik graag het woord aan de staatssecretaris.

[2:01:35] Goeie vraag.

[2:01:36] De interrupties, denk ik.

[2:01:37] Ja, heel goed.

[2:01:39] Nou, we zitten een beetje krap in de tijd.

[2:01:41] Dus ik wil maximaal drie interrupties.

[2:01:44] En dat ze kort zijn.

[2:01:47] Want anders komen we in de knel met de tweede termijn.

[2:01:50] Dus laten we daar allemaal een beetje gedisciplineerd in zijn.

[2:01:54] Heel kort, voorzitter.

[2:01:56] Wat mij betreft had twee ook gekund.

[2:01:58] Maar die vervolgvraag geldt dus ook als een interruptie dan.

[2:02:00] Want anders blijven we eindeloos vervolgvragen stellen.

[2:02:05] Een vervolgvraag is een interruptie en we hebben er drie en dat is aan de voorzitter.

[2:02:10] Tenminste, tenzij u allemaal gaat stijgeren, maar dat zie ik nu niet gebeuren.

[2:02:14] Het woord is aan de staatssecretaris.

[2:02:16] Dank u wel voorzitter en ook dank aan de commissie voor haar inbreng en discussie in de eerste termijn.

[2:02:21] Ik heb heel kort een inleiding.

[2:02:23] Dan heb ik de kopjes Clean Industrial Deal, circulaire economie, bodem en overig.

[2:02:29] Dat zijn dus vier mapjes waar ik eigenlijk de meeste vragen in gebundeld heb.

[2:02:35] Dan met uw welnemen ga ik heel kort met de inleiding beginnen, voorzitter.

[2:02:40] Tijdens de Milieuraad op 27 maart, waar we vandaag over spreken, vindt er een gedachtenwisseling plaats over de Europese mededeling Clean Industrial Deal.

[2:02:50] Deze mededeling schetst in grote lijnen wat de commissie wil doen om het concurrentievermogen van de Europese industrie te versterken.

[2:02:56] en tegelijkertijd klimaat- en milieudoelstellingen van de EU te behalen.

[2:03:00] Voor de aankomende Milieuraad staat ook alleen de milieuaspecten van de CID op de agenda, zoals bijvoorbeeld circulaire economie.

[2:03:11] Daarnaast vindt er ook een gedachtenwisseling plaats over mondiaal milieubeleid, zoals het VN Plasticverdrag.

[2:03:17] Tot slot staan er een aantal diverse punten geagendeerd.

[2:03:19] Die heeft u ook tot u kunnen nemen via de geannoteerde agenda.

[2:03:22] Dan kan ik ook direct een vraag van de heer Gabriels, geloof ik, daarover beantwoorden.

[2:03:27] De agenda was vrij laat.

[2:03:28] Wij zijn afhankelijk van Brussel.

[2:03:31] Dus op het moment dat die laat beschikbaar komt, kunnen we hem ook pas heel laat met u delen.

[2:03:40] Dan ga ik naar de eerste map, voorzitter.

[2:03:42] Dat is de clinical deal, de CID.

[2:03:47] Ik gaf het net ook al aan in mijn inleiding.

[2:03:49] Deze deal zal zich met name focussen op energieintensieve industrieën en het verlagen van de energiekosten.

[2:03:55] De commissie zit daarbij ook vooral in op elektrificatie.

[2:04:00] De Kamer zal natuurlijk zoals gebruikelijk via het BNC-fichetraject op de hoogte worden gesteld van de inzet van het kabinet...

[2:04:06] rondom de verdere onderhandelingen over deze CID.

[2:04:09] Daar wil ik op dit moment alleen niet te veel op vooruitlopen... omdat we nog geen positie hebben bepaald.

[2:04:15] Ik kan natuurlijk wel een aantal punten... en die komen ook zeker aan bod in de beantwoording van de vragen... zal ik een aantal punten nader toelichten.

[2:04:21] Maar dat is de status hoe we het daar nu inzetten.

[2:04:26] Ik kom bij de eerste vraag, die is van NSC, de heer Soeboer.

[2:04:30] Die vraagt over de geannoteerde agenda.

[2:04:32] We lezen een formeel standpunt dat vooralsnog ontbreekt.

[2:04:35] Hoe gaan we nou een scherpe discussie voeren als er nog geen formeel standpunt is?

[2:04:40] Nou, dat is wat ik net eigenlijk ook schets.

[2:04:42] De kabinetsinzet wordt op dit moment opgesteld en met de betrokken ministeries afgestemd.

[2:04:48] Wij gaan via het BNV-fichetrek de Kamer erover informeren...

[2:04:53] Het CID bevat ook geen nieuwe wetgeving of beleid.

[2:04:56] Het is meer een aankondiging van beleidsvoorstellen langs een zevental thema's.

[2:05:01] Betaalbare energie, lead markets, financiering, circulariteit, duurzame partnerschappen.

[2:05:09] Vaardigheden en implementatie.

[2:05:11] Dat zijn de zeven thema's waar langs dat plaatsvindt.

[2:05:14] Maar nogmaals, het kabinet moet nog een beleid hierin afspreken met elkaar.

[2:05:18] En dat zullen we via het BNC-traject met de Kamer ook delen.

[2:05:22] Dan heb ik een vraag van de heer Buijs van de VVD.

[2:05:25] Trek ik met onze buurlanden België en Duitsland op...

[2:05:27] Als het gaat om de landelijke uitwerking en zie ik ook aanknopingspunten qua afstemming met collega's uit deze landen.

[2:05:34] Zie ik voorbeelden, dat soort zaken.

[2:05:36] Nou laat ik heel duidelijk stellen, natuurlijk trekken wij op met de landen om ons heen.

[2:05:40] Maar in de bredere zin natuurlijk met gelijkgestemde landen.

[2:05:42] Want dat is natuurlijk het meest effectief, los van het feit waar ze geografisch liggen.

[2:05:48] Het is nogal onduidelijk, zeg ik heel eerlijk richting heer Buijsen, hoe het krachtenveld eruit ziet met betrekking tot de CID.

[2:05:55] Er lijkt wel een algemeen besef te zijn dat de Europese industrie versterkt moet worden en de concurrentiekracht verbeterd.

[2:06:01] Dat zien we natuurlijk hier in Nederland ook, maar zeker ook Europees.

[2:06:04] Wanneer er meer duidelijkheid is over de positie van België en Duitsland, zal de kabinet zich uiteraard inzetten om aanknoppingspunten te vinden en samen op te trekken.

[2:06:12] Maar ook, wat ik net zeg, met andere landen die gelijkgestemd zijn daarin.

[2:06:17] Nog een vraag van de heer Buijsen.

[2:06:20] Veel organisaties vinden de CED niet concreet genoeg en vrezen dat het bij mooie voornemens blijft.

[2:06:25] Hoe kijk ik daar tegenaan?

[2:06:27] Wat ik net al zei, het is natuurlijk een mededeling en geen wetgevend voorstel.

[2:06:31] Het is vooral een aankondiging voor toekomstige wetgeving.

[2:06:36] De concrete vetsvoorstellen die voortkomen uit de CED, als die gepubliceerd worden... zullen deze voorstellen via het reguliere proces uiteindelijk met de Kamer worden gedeeld...

[2:06:46] En het kabinet zal ook kijken hoe kunnen we nou concrete oplossingen bieden, met voorstellen zodat we daar dus ook mee komen, die ten goede komen aan het Nederlands bedrijfsleven, maar ook aan de inwoners.

[2:06:57] Er was ook een discussie die net ook hier plaatsvond in eerste termijn tussen de Kamerleden onderling.

[2:07:01] Dat is hoe wij hem proberen in te steken, voorzitter.

[2:07:05] Nog een vraag van de heer Buijsen.

[2:07:08] Kan ik de Kamer meenemen omtrent de overweging op het gebied van staatssteunregels en aanbestrijdingsbeleid?

[2:07:16] om onze ondernemers en inwoners te helpen en de overheid hierbij te positioneren als een soort launching customer.

[2:07:22] Ik heb trouwens erg veel Engelse termen, dat viel mij op, maar goed, dat ligt ook natuurlijk aan het stuk wat voor ligt.

[2:07:28] Ik wil niet vooruitlopen op de kabinetsappreciatie van de CID.

[2:07:33] Daarna zeg ik ook heel eerlijk, staatssteun en aanbestedingenbeleid is natuurlijk wel primair terrein van minister van Economische Zaken en minister van Financiën.

[2:07:42] Dus als er vragen zijn die meer de diepte daaromtrend gaan... dan moet ik die echt doorleiden naar die collega's.

[2:07:48] Ik kan er niet op dit moment zelf al te veel over zeggen.

[2:07:52] Een vraag van zowel de heer Soepboe van NRC als de heer Boutkamp van de PVV.

[2:07:59] Dat gaat over dat niet alleen de economie of de concurrentiepositie goed moet blijven... maar ook haalbaar, betaalbaar, realiseerbaar voor bedrijven en voor onze burgers.

[2:08:09] Hoe voorzien de CED en andere initiatieven concreet in de draagvlak en betaalbaarheid?

[2:08:15] En kunnen we als land tot punt steeds duidelijk naar voren laten komen?

[2:08:18] Dat is eigenlijk een beetje een algemene strekking, hetgeen wat gevraagd is...

[2:08:21] Het kabinet weegt de diverse belangen natuurlijk af in de beoordeling van de Europese Commissie.

[2:08:28] Hier kijken we ook naar proportionaliteit, subsidiariteit, uitvoerbaarheid, geopolitieke implicaties en regeldruk.

[2:08:37] Heel eerlijk, ik zeg zelf ook altijd haalbaar, betaalbaar, realistisch.

[2:08:41] Letterlijk wat ik ook altijd zeg met betrekking bijvoorbeeld ledenlijn en de zakselijn.

[2:08:46] Langs die weg vliegen wij dit aan.

[2:08:48] En ook het kabinet zal deze voorstellen uiteindelijk langs die bril bekijken, voorzitter.

[2:08:58] Dan heb ik een vraag van de heer Pierik van de BBB.

[2:09:00] Even kijken hoor.

[2:09:04] De CID-deal moet de EU concurrerende maken en de CO2 verlagen.

[2:09:09] En zie ik mogelijkheden om te zorgen dat het MKB mee profiteert van het CID.

[2:09:13] Dat is eigenlijk de vraag van de heer Pierik.

[2:09:16] Ja, dit sluit ook prima aan eigenlijk bij hetgeen dat we via het CID beogen.

[2:09:21] De doelgroep is namelijk tweeledig.

[2:09:23] De energie, intensieve energie en de cleantechsector.

[2:09:26] En met name de cleantechsector kent ook heel veel MKB-bedrijven.

[2:09:30] Voorwaarden voor marktoegang, vraagcreatie, start-scaler beleid maken expliciet onderdeel uit van deze tak van de CID.

[2:09:38] Daarnaast behoort ook een aantal energie-intensieve bedrijven tot het MKB.

[2:09:42] De minister van KGG is ook actief betrokken bij het beleid van deze beide sectoren.

[2:09:47] Dus op die manier proberen we ook het MKB op een goede manier hierin mee te nemen, voorzitter.

[2:09:52] Vraag van de heer Gabriels, GroenLinks Partij van de Arbeid, over geopolitieke ontwikkelingen.

[2:09:59] Voorkomen dat onze industrie wordt weggeconcureerd... kan ik aangeven hoe we dat in de Milieuraad gaan meenemen.

[2:10:05] Het is volgens ons van belang dat bedrijven in Nederland en de EU... de transitie kunnen maken zonder oneerlijk weggeconcureerd te worden.

[2:10:12] Een discussie die ook al vaker plaatsvindt in deze commissie.

[2:10:17] Het kabinet heeft een oog voor de concurrentiepositie... voor zowel de Nederlandse als de Europese industrie... in het kader van de wereldmarkt.

[2:10:24] Je ziet natuurlijk ontwikkelingen...

[2:10:26] ...rondom China, je ziet ontwikkelingen rondom Amerika.

[2:10:29] En wij zetten ons in in diverse EU-raden... ...voor het bevorderen van het gelijke speelveld... ...voor zowel de industrie op de interne markt als de wereldmarkt.

[2:10:39] Vraag van de heer Soepoer.

[2:10:43] Even kijken hoor.

[2:10:45] De vraag is, zie ik ook een scenario... ...waar eventuele geopolitieke overwegingen kunnen schuren... ...met het voornemen tot verdere verduurzaming... ...en bijvoorbeeld de CED en de financiering daarvan?

[2:10:55] Dat was een vraag van de heer Soepboer.

[2:10:57] Verduurzaming is denk ik wel essentieel voor de industrie... voor het bestendigen van de Europese industriële basis.

[2:11:04] Maar ook het behalen van uiteindelijk natuurlijk de klimaatdoelen... die we met elkaar hebben afgesproken.

[2:11:09] Dat is ook vastgelegd in het regeerprogramma en vaker bevestigd.

[2:11:12] Nederland blijft gecommitteerd aan die doelen.

[2:11:14] Dat hebben we afgelopen weken ook in het debat in de Kamer nog aangegeven.

[2:11:18] Het CED ziet toe op verduurzaming, concurrentiekracht en strategische autonomie...

[2:11:23] in expliciete samenhang van elkaar.

[2:11:25] En daarmee is het CED juist eigenlijk een van de antwoorden... op de huidige geopolitieke spanningen.

[2:11:31] En nogmaals, via het BNV vies je het natuurlijk op de hoogte gehouden... maar er zit dus samenhang tussen alle verschillende facetten.

[2:11:39] En geopolitiek krijgt juist binnen het CED ook een goede plek.

[2:11:43] En er zijn natuurlijk meer ontwikkelingen.

[2:11:45] Kijk ook naar de situatie in Rusland-Oekraïne.

[2:11:47] De afhankelijkheid van gas.

[2:11:49] Dat soort zaken komt allemaal in principe hier ook netjes terecht.

[2:11:54] Vraag van de heer Boutkamp, PVV.

[2:12:02] Die gaat eigenlijk over hetzelfde, ook over schone industrie en een gelijkspeelveld voor de Europese economie.

[2:12:09] ten opzichte van bijvoorbeeld China en andere delen van de wereld.

[2:12:13] Het is nogmaals gericht op het expliciet verbeteren van de concurrentiepositie, maar ook het toekomst bestendig maken en verduurzamen van de industriële basis in de EU.

[2:12:23] Het is ook, zoals ik net al een paar keer heb aangegeven, een eerste mededeling.

[2:12:27] Dus invulling gaat echt nog langs meerdere lijnen volgen.

[2:12:30] Gaandeweg zullen we ook moeten bepalen hoe ver de te nemen maatregelen zullen moeten gaan.

[2:12:35] Maatregelen als buitenlandse subsidieverordeningen en carbon border adjustment mechanismen... ...zien ook expliciet toe op het gelijktrekken van speelveld met derde landen.

[2:12:46] Maar nogmaals, de invulling is iets wat eigenlijk nog gaandeweg moet plaatsvinden.

[2:12:50] Een vraag van de heer Soepoer over financiering.

[2:12:54] Over structureel jaarlijks investeringen van 480 miljard...

[2:12:57] En u voorziet grote gaten in die financiering.

[2:13:00] Kloppen deze bedragen?

[2:13:01] Is niet wat aan de hoge kant?

[2:13:03] Nou ja, ik denk dat Nederland is van mening dat de transitie van de industrie... een publiek-private aangelegenheid zou moeten zijn.

[2:13:11] De mededeling poneert eerst ideeën over de mobilisatie van privaat kapitaal... die in samenhang met andere aangekondigde maatregelen in een BNC-fiche gerapporteerd zullen worden.

[2:13:21] Of...

[2:13:22] En de inhoud daarvan wil ik gewoon op dit moment nog niet op vooruit lopen.

[2:13:26] Omdat we uiteindelijk natuurlijk via dat fiche en op termijn richting Kamer gaan communiceren, voorzitter.

[2:13:31] Maar het is dus publiek-privaat.

[2:13:33] Dat is eigenlijk de verklaring.

[2:13:34] Alleen het is wel een heel groot bedrag.

[2:13:36] Doet die interruptie tussendoor?

[2:13:42] Ik ben ook bijna door het blokje heen nog, voorzitter.

[2:13:45] Een vraag van de heer Bemenga van D66.

[2:13:49] Kan ik met een kopgroep zorgen dat uitgewerkte voorstellen voor de CID niet alleen nul uitstoot, maar ook nul vervuiling en nul gif als doelen?

[2:13:56] en dat daarbij het principe van de vervuiling betaald gehanteerd wordt.

[2:14:01] De eerdere plannen van de commissie, verzameld onder de Green Deal... hadden als uitgangspunt dat emissies en vervuiling niet leiden... tot schade aan gezondheid of milieu.

[2:14:10] Dit uitgangspunt willen we graag vasthouden bij de uitwerking van de CID.

[2:14:13] Dat sloot de inzet op zijn gericht, voorzitter.

[2:14:18] Een vraag van de heer Gabriels van de GroenLinks Partij van de Arbeid.

[2:14:23] Ga ik me inzetten voor snellere implantatie van de WHO-advieswaarde voor luchtkwaliteit als onderdeel van de CID?

[2:14:30] Wat het kabinet betreft gaat de CID over verduurzaming in brede zin... waarbij een schone industrie niet alleen gedekarboniseerd is... maar circulair en in lijn met de nul-vervuilingsambitie van de EU voor 2050...

[2:14:44] De Europese wetgeving voor schone lucht en voor het beleid in Nederland zijn de WHO-advieswaarden zijn leidend.

[2:14:50] In 2030 bereiken we de aangescherpte normen uit die herstiende richtlijn luchtkwaliteit.

[2:14:56] Met als tussenstap de ambitieuze WHO-advieswaarden.

[2:15:01] En daarna gaan we uiteindelijk op weg naar de nul vervuiling in 2050.

[2:15:03] Het is ambitieus, maar haalbaar.

[2:15:06] Het is natuurlijk wel zo, en dat heb ik ook net ook wel eens eerder aangegeven in debat...

[2:15:10] De WO-advieswaarde, dat is wel iets waar we naartoe proberen te werken.

[2:15:14] Maar wij gaan wel uit van de richtlijnen die wij zelf met elkaar hebben afgesproken.

[2:15:18] Het zijn adviezen van de WO.

[2:15:20] Dan heb ik nog een vraag van de heer Boutkan, maar ook van de heer Soepoer.

[2:15:27] Even kijken hoor.

[2:15:28] Het ging over impact en rijkwijde van maatregelen...

[2:15:33] Die groter is op univeau ten opzichte van nationaal.

[2:15:35] Terwijl de nationale samenleving hier de impact van ondervindt.

[2:15:38] Zijn dit dan geen nationale koppen?

[2:15:40] Nou, die vraag die... Ja, de heer Soeper had hem iets anders gesteld.

[2:15:43] Maar goed, die discussie die snap ik.

[2:15:47] De impact op de samenleving van EU-maatregelen... moet in alle lidstaten uiteindelijk gelijk zijn.

[2:15:53] Dan is het namelijk sprake van een level playing field... en niet van nationale koppen.

[2:15:59] Dat is alleen als Nederlandse regelgeving verder gaat... dan wordt toen een EU-richtlijn verplicht.

[2:16:04] Nou, wij hebben volgens mij heel duidelijk in het Hoofdwijnakkoord... iets gezegd over nationale koppen...

[2:16:10] Echter, wat ook zo is, dat zien we ook wel eens in de discussie, in het verleden is er ook beleid vastgesteld en daar kan een kop in hebben gezeten.

[2:16:17] Wij gaan kijken naar de toekomstrituatie, geen nieuwe nationale kop.

[2:16:21] Dat is gewoon heel duidelijk afgesproken.

[2:16:24] Dan de laatste vraag, voorzitter, van de heer Pierik van BBB.

[2:16:28] Die gaat over de transport- en logistieke sector.

[2:16:32] Hoe beoordelt het kabinet het voorstel vanuit dat perspectief?

[2:16:35] En deel ik de zorgen die er zijn in de transportsector.

[2:16:38] Die komen te staan voor investeringen als het gaat om de essentiële infra en elektrificatie.

[2:16:43] En netcongressie ook zeg maar daarbij meenemen.

[2:16:45] De CID gaat niet specifiek over de transportsector.

[2:16:50] Maar geeft wel randvoorwaarden voor een toekomstbestendige economie.

[2:16:54] Dit neemt niet weg dat de transportsector natuurlijk wel van groot belang is voor Nederland.

[2:16:57] Zeker omdat wij natuurlijk een handelsland bij uitstek zijn voorzitter.

[2:17:03] We zien ook dat verdere investeringen in de hele uur nodig zijn voor de uitrol van laadinfra, met name voor zware bedrijfsvoertuigen.

[2:17:10] Dit is ook een van de dingen die we ook recent tijdens de top in Genève bijvoorbeeld besproken hebben.

[2:17:15] waar we ook een overeenkomst hebben gesloten met Turkije... om juist dit soort aspecten mee te nemen.

[2:17:20] Nederland loopt qua laadinfra echt voorop ten opzichte van andere landen.

[2:17:25] Maar ze kijken ook wel naar ons.

[2:17:26] Het was de discussie van moet je nou ver voorop lopen... of moet je een beetje voorop lopen.

[2:17:31] Op dit terrein zijn we echt gidsland voor een aantal andere landen binnen de EU.

[2:17:35] Dus dat is prima, want uiteindelijk moet je natuurlijk ook daar...

[2:17:38] Zorg dat iedereen op hetzelfde niveau uitkomt.

[2:17:41] Omdat je uiteindelijk te maken hebt met heel veel stromen die van west naar oost, oost naar west, noord, zuid, zuid, noord gaan.

[2:17:47] En dan heb je inderdaad de late infra gewoon nodig.

[2:17:50] Dus wij kijken ook inderdaad naar de positie van het transportsector.

[2:17:53] We herkennen ook de zorgen die daar leven.

[2:17:56] Ik was ook afgelopen maandag op bezoek bij Veolia.

[2:18:00] Waar ik ook heb gehoord op bedrijven.

[2:18:01] Met succes bijvoorbeeld een circulair businessmodel ondernemen.

[2:18:04] Alleen daar waren ook een aantal andere ondernemers.

[2:18:06] Eén uit Haaksbergen en uit Oldenzaal.

[2:18:09] En de ander ben ik even vergeten.

[2:18:10] Maar die gaven wel aan de discussie die wij wel eens hebben over plastic en recyclaat.

[2:18:17] Dat wordt herkend.

[2:18:19] Zij gaven aan dat zij nog wel een gezonde bootram er mee kunnen verdienen.

[2:18:22] Maar ze gaven wel aan, let even op, dit moet niet te lang duren.

[2:18:26] Want uiteindelijk moet je wel een gelijk speelveld creëren.

[2:18:29] Ik zie ook de berichten, een kwart van de bedrijven in de plastic recyclebranche is inmiddels omgevallen.

[2:18:35] En we zijn nu aan het kijken met de minister van KGG naar een overbruggingsregeling.

[2:18:40] Want uiteindelijk hebben we deze bedrijven op langere termijn wel nodig.

[2:18:43] Dus je moet wel kijken, hoe kun je nou voorkomen dat ze nu omvallen, terwijl je ze in de toekomst keihard nodig hebt.

[2:18:48] Dat was blokje CED, voorzitter.

[2:18:51] Ja, dank aan de staatssecretaris.

[2:18:52] Ik hoop dat de volgende blokjes, ik begrijp de zorgvuldigheid van de antwoorden, maar dat de volgende blokjes toch wat korter zijn.

[2:18:57] Want anders komen we in de knel.

[2:18:59] En ik kijk even naar de kant van de Kamer en ik zie de heer Soepoer.

[2:19:05] Dank voorzitter.

[2:19:06] De staatssecretaris verwijst steeds naar het befaalde BNC-fiche.

[2:19:09] Maar dat fiche is er niet.

[2:19:10] Dus daar kunnen we ook eigenlijk op dit moment niks over zeggen.

[2:19:12] Het was mooi geweest als u daarover had kunnen praten.

[2:19:16] Dus het is mooi dat u daarna verwijst.

[2:19:17] Maar voor nu heeft dat weinig waarde.

[2:19:21] We zitten natuurlijk met een heel groot...

[2:19:24] ...voornemen, het CED.

[2:19:25] En ja, ik probeer daar een klein beetje de vinger achter te krijgen.

[2:19:29] Want het is toch altijd belangrijk bij dit soort grote voornemens... ...om zo vroeg als mogelijk in het proces toch te laten merken wat je vindt.

[2:19:37] En niet aan het einde, maar zo vroeg mogelijk.

[2:19:39] En daarom wil ik daar de scherpte in brengen.

[2:19:41] Dus hoe gaan we die scherpte daarin brengen?

[2:19:43] En een van die dingen is de financiering.

[2:19:45] Nogmaals dan de vraag, want het is voor mij nog een beetje onduidelijk... ...klopt die 480 miljard?

[2:19:50] U zegt dat is publiek-privaat.

[2:19:53] Dat betekent dus dat we het zowel als collectief van landen als als collectief van bedrijven gaan betalen.

[2:19:59] Hoe ziet u dat precies voor zich?

[2:20:00] Welk deel gaan de landen betalen?

[2:20:02] Welk deel gaan de bedrijven betalen?

[2:20:04] Waar komt het vandaan?

[2:20:05] Ik wil daar gewoon de scherpte krijgen in die financiering.

[2:20:07] En hoe groot is dan het gat nog?

[2:20:09] Is mijn concrete vraag.

[2:20:11] Ik zou bijna als twee tellen, want het is twee keer langer dan we hadden afgesproken.

[2:20:15] Maar dus verzoek om te korter te houden.

[2:20:16] De staatssecretaris.

[2:20:18] Voorzitter, overigens zijn de andere onderwerpen beperkter in omvang.

[2:20:22] Dus ik ga sneller.

[2:20:24] Ik heb alleen net iets te veel gekneept aan de voorkeur... waardoor ik na deze verduidelijkingsvraag krijg van de heer Soepboer.

[2:20:29] Laat ik eerst over die 480 miljard.

[2:20:30] Dat is eigenlijk het totaal aan investeringen dat nodig is.

[2:20:34] Maar de CID zegt niet dat alleen de EU dit bedrag op tafel zal moeten brengen.

[2:20:38] Dat is wat ik bedoelde met publiek-privaat.

[2:20:41] Deze zomer volgt het voorstel voor de nieuwe EU-begroting.

[2:20:44] En daar zal ook moeten blijken hoe de commissie hier invulling aan wil geven...

[2:20:47] Maar het gaat om de EU-financiering.

[2:20:49] Welk bestanddeel van die 480 miljard?

[2:20:53] De BNC vies nogmaals het kabinet.

[2:20:54] Moet hier nog een standpunt in over innemen.

[2:20:57] Alleen, uiteindelijk gaat het over het gebied van onder andere milieu.

[2:21:01] Dus het bevorderen van circulaire economie is een belangrijk bestanddeel daarin.

[2:21:06] Dat kan ik wel op voorhand aangeven vanuit dit kabinet.

[2:21:11] We kijken ook naar het versterken van onze strategische autonomie.

[2:21:14] Geopolitieke ontwikkelingen en eindigheid van bepaalde grondstoffen.

[2:21:19] We kijken ook naar nieuwe economische kansen voor bedrijven en werknemers.

[2:21:23] Naar de high-tech ontwikkelingen is ook wat dat betreft een mooie sector die zich ontwikkelt.

[2:21:27] We kijken ook natuurlijk naar de transitie naar een schone industrie.

[2:21:30] waar ook de discussie al een paar keer over gaat.

[2:21:33] Duurzame concurrerende, dat zijn aspecten die wij zullen meenemen.

[2:21:37] En uiteindelijk, wat ook wel van belang is... het kabinet onderschrijft ook het belang en ziet de meerwaarde... van Nederlandse initiatieven als de ontwikkeling van een Europese testmethode...

[2:21:47] En validatiestrategie om veilig en duurzaam aan de voorkant te koppelen aan de CID.

[2:21:52] Dat is dan eigenlijk, noem het even, het smart maken van dingen.

[2:21:56] Op die manier proberen we hem in te steken.

[2:21:57] Ik hoop dat dat hier soepel iets meer comfort geeft.

[2:22:00] Alleen het lastige is, zolang het kabinet nog niet hier iets over heeft besloten, kan ik er ook niet te veel op vooruit lopen.

[2:22:07] Dat zijn meerdere dingen.

[2:22:08] Waarvan ik zeg, deze vinden wij logisch om in te brengen vanuit INW-oogpunt.

[2:22:13] Kijk je naar het totaalplaatje, maar uiteindelijk moet het kabinet hier nog wel een standpunt over innemen.

[2:22:19] Een volgende interruptie is voor de heer Bamenga.

[2:22:21] Die heeft zijn vinger opgestoken.

[2:22:26] Dank u wel.

[2:22:27] Voorzitter, ik hoorde net de staatssecretaris aangeven dat waar de staatssecretaris op wil richten, is in ieder geval daar waar geen impact op gezondheid kan ontstaan, als ik het even zo vrij mag vertalen.

[2:22:45] Alleen in mijn vraag ben ik wat verder gegaan.

[2:22:47] Het gaat niet alleen maar om de impact dat het heeft op de gezondheid, dat de staatssecretaris daarop richt.

[2:22:53] Maar ook op de kosten dat het met zich meebrengt op de maatschappij.

[2:23:00] In al onze debatten heeft de staatssecretaris gepleit voor een saneringsplan.

[2:23:05] Dus de vraag is of de staatssecretaris dat ook op Europees niveau zou willen doen.

[2:23:10] Voorzitter, heel veel zaken rondom het aspect schone omgeving hebben wij te maken met landen om ons heen.

[2:23:18] Wij stoten uit naar Duitsland en België.

[2:23:20] Landen om ons heen stoten ook uit naar ons.

[2:23:22] Dus wat dat betreft proberen we dit altijd Europees aan te pakken.

[2:23:25] Wat natuurlijk wel zo is, en dat is ook de discussie die u net in eerste termijn met elkaar onderling heeft...

[2:23:33] Als je een auto hebt die 100 jaar meegaat, dan heb je één keer de kosten en de belasting van het milieu.

[2:23:39] Heb je vier auto's die 25 jaar meegaan, dan heb je vier keer die belasting.

[2:23:43] Wat is dan slim?

[2:23:44] Dan moet je kijken naar het totaal, dan moet je het eigenlijk naast elkaar leggen.

[2:23:46] Dus het is een hele lastige discussie, maar het heeft wel te maken met hoe vaak heb je de impact in een bepaalde periode.

[2:23:52] Dat is ook een aspect wat je mee moet nemen volgens mij hierin.

[2:23:55] Maar natuurlijk, basis van het antwoord, wij kijken ook inderdaad hoe we hier Europees goed mee kunnen omgaan.

[2:24:02] Dank u wel voorzitter.

[2:24:05] Dank u wel voor de terugkoppeling op de samenwerking met België en Duitsland.

[2:24:09] Ik zie dat als een wil om ook op politiek niveau samen te werken.

[2:24:13] Mijn vraag is, ziet u ook mogelijkheden om ambtelijk samen te werken?

[2:24:17] Zeker als het gaat om de uitwerkingen van de CED.

[2:24:20] Dat we echt een soort voorbereidingsgroep ambtelijk ook hebben.

[2:24:23] Om daarin echt met Duitsland en België samen gelijkwaardig op te trekken.

[2:24:27] Volgens mij is ook in de afgelopen paar maanden juist heel veel contact geweest ambtelijk.

[2:24:32] Over heel veel aspecten, ook het CID.

[2:24:35] Maar dat had ook een vrij praktische component.

[2:24:39] Er waren verkiezingen in Duitsland en er was nog geen regering in België.

[2:24:42] Dus was het lastiger voor ons als bewindpersonen om met onze counterparts in die landen het goede gesprek te voeren.

[2:24:50] Goed, ik kijk even naar de kant van de Kamer en ik constateer dat de staatssecretaris hopelijk met zijn tweede blokje wil beginnen.

[2:24:57] Eh, derde.

[2:25:02] Dat blokje circulaire economie.

[2:25:05] Wat is de inzetvraag van de heer Gabriels van het kabinet op Circular Economy Act in de Milieuraad?

[2:25:10] Even kijken hoor.

[2:25:17] Ja, wat wij natuurlijk proberen vanuit Nederland is de transit naar circulaire economie.

[2:25:22] Uiteindelijk moet dat Europa concurrentievoordeel opleveren.

[2:25:26] Dat is heel duidelijk.

[2:25:27] Daar is wel actie voor nodig.

[2:25:28] Wij pleiten al langer voor de herziening van de wetgeving zoals de kaderrichtlijn afvalstoffen.

[2:25:33] Om bijvoorbeeld de regels voor de einde afval en de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid te harmoniseren.

[2:25:40] En de Kamer wordt ook in april via het gebruikelijke BNC-proces geïnformeerd over de inzet.

[2:25:45] Uiteindelijk van ons rondom de CID.

[2:25:48] Zodra de circulaire economie act is gepresenteerd zal ook daarover natuurlijk een BNV-fiche volgen.

[2:25:56] Even kijken.

[2:25:58] Duitsland-België heb ik al gehad.

[2:26:01] Even kijken.

[2:26:03] Nog een vraag van de heer Gabriels.

[2:26:04] Hoe verhoudt de CE-wet zich door onze voorkeur voor onze Europese inzet op de CE-wetgeving?

[2:26:10] Zeker waar de productregelgeving betreft vinden we het heel belangrijk om dit met name Europees te doen.

[2:26:15] De Nederlandse circulaire economiewet is echt iets anders.

[2:26:20] De CE-wet bent namelijk het Nederlandse raamwerk in de wet Milieubeheer om Europees nationale wetgeving op het gebied van CE aan op te hangen.

[2:26:27] Dus dat is een paraplu.

[2:26:30] Het bijt elkaar dus niet.

[2:26:31] Sterker nog, het heeft elkaar nodig.

[2:26:33] Een van de redenen om tot een nationale CE-wet te komen, is om beter aan te sluiten met alles wat vanuit Brussel komt, inclusief de door de commissie aangekondigde CE-act.

[2:26:45] Een vraag van lid Kostiets, Partij van de Dieren.

[2:26:48] Grondstoffen raken op.

[2:26:49] Als we dit extra stappen nemen, kost het extra geld.

[2:26:52] Hoe zie ik dit?

[2:26:53] Ja, grondstoffenzekerheid is natuurlijk een belangrijk aandachtspunt voor ons.

[2:26:58] Dat is ook het geval trouwens van de Europese Commissie.

[2:27:01] Daarom zetten we ook in op Europees Circulair Economiebeleid... om het gebruik van circulaire grondstoffen en het hergebruik van materialen te stimuleren.

[2:27:09] Dat is ook natuurlijk de inzet van het CED uiteindelijk.

[2:27:13] Nog een vraag van Link Kostiets.

[2:27:14] Bent u bereid om zich in te zetten op een Europese heffing op primaire fossiele grondstoffen, waaronder plastics?

[2:27:21] Heel plat is het antwoord nee.

[2:27:22] Ik ben niet van plan om me daar op te richten of me voor in te zetten.

[2:27:26] Als er iets aan een heffing moet worden gedaan, moet het op Europees niveau worden opgepakt.

[2:27:31] Ik ben ook meer, zeg ik heel eerlijk, want ik heb ook toevallig van de week gekeken naar circulaire economie, hoe ik dat voor ogen heb.

[2:27:37] Ik ben meer van het stimuleren van circulair dan het extra beprijzen

[2:27:42] van fossiel.

[2:27:45] Laat ik het maar zo plat zeggen.

[2:27:47] Dus ik doe het liever langs een positieve aanvliegroute... dan een negatieve aanvliegroute.

[2:27:54] Nog een vraag van Litkostits.

[2:27:56] Kan ik toezeggen dat ik me actief ga inzetten... voor het pleiten van een 0 btw-tarief voor tweedehands?

[2:28:01] Nou, daar geldt dus eigenlijk precies hetzelfde voor.

[2:28:03] Ik ben eerder bereid om te kijken... en overigens gaat trouwens de staatssecretaris...

[2:28:07] het ministerie van Financiën natuurlijk hier ook over, maar ik ben eerder bereid om te kijken naar hoe kun je nou circulair stimuleren en extra helpen, dan dat je uiteindelijk op een andere manier gaat beprijzen, de discussie beprijzen, normeren.

[2:28:23] Ik ben meer van het helpen dan van het verbieden of tegengaan, voorzitter.

[2:28:30] Vraag van de heer Gabriels, GroenLinks Partij van de Arbeid.

[2:28:33] In de EU-begroting zal ruimte moeten zijn voor circulariteit, winnen van kritieke materialen.

[2:28:38] Hoe zie ik dat?

[2:28:39] Nou, de commissie komt deze zomer met een voorstel voor de nieuwe EU-begroting.

[2:28:43] Momenteel moeten wij onze positie daar nog op bepalen als kabinet.

[2:28:46] En die zal ook binnenkort naar u toe komen.

[2:28:49] En daar maken we ook een integrale afweging overigens tussen alle verschillende beleidsterreinen.

[2:28:56] Nog een vraag van de heer Gabriels.

[2:28:57] Concreet inzet voor de circulaire economie.

[2:29:06] Ja, het hele platte antwoord, voorzitter.

[2:29:09] We hebben nog geen standpunt als kabinet.

[2:29:11] Er zijn meerdere departementen hierbij betrokken.

[2:29:14] En via de BNC-fise zullen we u informeren over de kabinetsinzet.

[2:29:22] Partij voor de Dieren, lid Kostiets.

[2:29:25] Hoe ga ik me inzetten binnen de EU om de milieudoelen te halen?

[2:29:28] Het huidige kabinet zet zich sterk in om de bestaande milieudoelen te handhaven, waarbij tegelijkertijd ook een uitdaging ligt om aan alle opgaven te voldoen.

[2:29:38] Daarnaast kijken we ook naar de EU en natuurlijk onze buurland, waar we het net al over hadden, om samen toe te werken naar deze milieudoelen.

[2:29:45] Nog twee vragen, voorzitter.

[2:29:48] Wederom, lid Kostiets, er was een vraag over microplastics.

[2:29:53] Ben ik bereid om de onderzoeken onder de aandacht te brengen bij mijn EU-collega's?

[2:29:57] Nou, laat ik ervoor opstellen, ja, ook wij kennen natuurlijk de onderzoeken.

[2:30:01] Dus op EU-niveau zetten wij ons in voor een ambitieus microplasticsbeleid.

[2:30:05] We spreken hier ook regelmatig met andere lidstaten over om hier aandacht voor te vragen.

[2:30:10] En ik ben ook blij dat we nu een raadsakkoord hebben.

[2:30:13] En ik hoop op een snelle afronding van de trilogen onderhandelingen.

[2:30:17] Laatste vraag is van de heer Pierik van BBB.

[2:30:21] Wat doe ik om de problematiek van plastic dumping van recyclingbedrijven te verbeteren?

[2:30:27] Ik heb net al aangegeven, het bezoek van afgelopen maandag was heel waardevol.

[2:30:32] Omdat we daar echt open een uur lang met elkaar hebben gesproken.

[2:30:35] over waar zij tegenaan lopen, hoe zij daar toch op een goede manier een business case in zien.

[2:30:41] Alleen uiteindelijk moeten we natuurlijk wel kijken hoe we dat op de langere termijn ook kunnen borgen... en voorkomen dat in de tussentijd plastic recyclers omvallen.

[2:30:49] Dat is ook waarom ik met de minister van KGG dus over een overbruikingsregeling aan het praten ben.

[2:30:54] Dat is het, voorzitter.

[2:30:55] Prima, dank.

[2:30:56] Een interruptie van lid Kostic.

[2:31:03] Ja, voorzitter, ik waardeer deze staatssecretaris, hoor.

[2:31:05] Maar ik vind het wel echt van een niveau op dit moment... want ik had juist gevraagd als het ging om de maatregelen... op de heffing op primaire fossiele grondstoffen voor plastics... om dat inderdaad Europees op te pakken.

[2:31:18] Dat was mijn vraag.

[2:31:19] Dan zegt de staatssecretaris... ik wil dat hoogstens in Europees verband aanpakken.

[2:31:23] Dan zeg ik, oké.

[2:31:25] Dan zei ik, eigenlijk is het daar mij eens.

[2:31:26] Klopt dat?

[2:31:27] Ja.

[2:31:29] Staatssecretaris.

[2:31:30] Voorzitter, volgens mij heb ik heel duidelijk aangegeven... dat wij inderdaad een voorkeur hebben om de meeste dingen Europees aan te pakken.

[2:31:36] Juist om te voorkomen dat je een ongelijk speelveld krijgt.

[2:31:39] Lid Kostisch.

[2:31:39] Nou, dan klinkt het goed.

[2:31:40] Dus dan is het eigenlijk... Ja, dat ga ik doen.

[2:31:43] Dan het volgende vraag.

[2:31:45] Wat de staatssecretaris eigenlijk zegt... Ik wil eigenlijk alleen maar circulaire economie-initiatieven stimuleren... en niet beprijzen en normeren.

[2:31:54] Maar...

[2:31:55] Mijn vraag over de btw-richtlijn... en dus de verlaging van het btw-tarief op tweedehands naar nul... is juist zo'n maatregel.

[2:32:04] Dat is zo'n maatregel die het makkelijker maakt om circulair te doen.

[2:32:09] En dus nogmaals, mijn vraag... kan de staatssecretaris toezeggen dat hij zich actief gaat inzetten...

[2:32:15] van deze herziening van de BTW-richtlijn... werk te maken in Europees verband, zoals dat nu op tafel ligt... en hierin te pleiten voor een 0% tarief voor de tweedehands.

[2:32:24] En als hij, dat is gewoon een herhaling van mijn vraag... Dat hoeft niet, Leed Kostits.

[2:32:29] Als het een herhaling is, dan gaan we snel over naar het antwoord.

[2:32:34] Voorzitter, volgens mij moeten we binnen het kabinet hier nog een oordeel over vellen, hoe we hiermee omgaan.

[2:32:39] Maar ik heb daarbij ook het gesprek met de staatssecretaris van Financiën.

[2:32:43] Tot het moment dat we 0% BTW zouden heffen op tweedehands kleding, dan vindt hij daar ook iets van.

[2:32:50] Derde interruptie.

[2:32:50] Dit kost iets.

[2:32:51] Ja, het zegt veel te weinig.

[2:32:52] Maar goed.

[2:32:56] Dat snap ik.

[2:32:56] Dat is weer een ander antwoord.

[2:32:57] Als deze antwoord van tevoren was gegeven, dan scheelde mij al inmiddels twee interrupties.

[2:33:02] Dus ik vraag toch de staatssecretaris zorgvuldigheid.

[2:33:05] Kan de staatssecretaris dan toezeggen om dit serieus te bekijken in het kader van we willen juist de economie stimuleren en dit is een manier.

[2:33:12] En hierop actief terug te koppelen op korte termijn als hij met zijn collega's heeft overlegd.

[2:33:20] En dan de echte vraag die ik wilde stellen.

[2:33:23] Hij zet dus in op het stimuleren.

[2:33:25] Dat betekent vaak een soort van subsidiemaatregel of op een andere manier.

[2:33:29] Op welke manier, concrete manier, wil de staatssecretaris de circulaire economie stimuleren?

[2:33:33] En is hij zich ervan bewust dat het PBL...

[2:33:36] juist zegt dat stimuleren met alleen maar subsidies, dat werkt onvoldoende.

[2:33:42] Je moet juist normeren en prijzen.

[2:33:44] Is het dan zo dat de staatssecretaris gewoon die adviezen verwerpt?

[2:33:47] Dat hij een ander advies heeft?

[2:33:49] Of hoe zit dat?

[2:33:51] Het woord is aan de staatssecretaris.

[2:33:53] Voorzitter, ik vind het heel vervelend om te moeten zeggen tegen lid Kostiets, maar u loopt vooruit.

[2:33:57] Op zaken waar wij nog mee bezig zijn, zowel binnen het kabinet als ook ikzelf rondom circulaire economie, ben ik nog aan het kijken wat de juiste aanvliegroute is.

[2:34:04] Ik geef heel duidelijk aan waar bij mij de voorkeur ligt.

[2:34:08] Uiteindelijk gaan we kijken hoe we daar met elkaar uit gaan komen, zowel binnen het kabinet en uiteindelijk ook Europees.

[2:34:18] De volgende interruptie is aan de heer Pierik.

[2:34:23] Ja, dank voorzitter.

[2:34:25] Ik heb naar het antwoord geluisterd van de staatssecretaris als het gaat om het voorkomen van dat dumping van gekopen plastics.

[2:34:32] En hij is bij een bedrijf geweest en hij is ook erover in gesprek met de minister van KGG.

[2:34:40] Maar ik wil toch, want de vraag was naar concrete maatregelen.

[2:34:42] Ik wil toch graag de staatssecretaris vragen wat zijn eigen inzet is om die dumping te voorkomen.

[2:34:48] Staatssecretaris.

[2:34:50] Voorzitter, volgens mij heb ik aangegeven dat het niet wenselijk is dat deze plastic recyclers opvallen terwijl we ze op de lange termijn keihard nodig hebben.

[2:35:00] Dat zal ook de inzet zijn die wij proberen te bewerkstelligen.

[2:35:03] Dat is ook de inzet van het gesprek dat ik heb met minister Hermans van Klimaat en Groene Groei.

[2:35:08] Hoe gaan we nou zorgen dat wij deze bedrijven overeind houden?

[2:35:13] Want in de toekomst gaan we ze keihard missen en dat strookt volgens mij niet met onze doelstellingen rondom circulaire economie.

[2:35:23] Dan de heer Gabriels.

[2:35:26] De staatssecretaris zegt, als je kijkt naar de drie eenheid normeren, beprijzen, stimuleren, ik ben meer van het stimuleren.

[2:35:34] Dat zijn we allemaal, maar stimuleren kost geld.

[2:35:37] Dus de vraag is, is de staatssecretaris bereid om dan in de voorjaarsnota met een voorstel te komen waarin dat dan ook daadwerkelijk staat en die stimulans ook daadwerkelijk staat?

[2:35:46] Staatssecretaris.

[2:35:47] Voorzitter, ik ga dat niet vooraan toezeggen.

[2:35:50] Maar wat ik wel kan zeggen, dan snapt u ook misschien wat beter wat ik daarmee bedoel.

[2:35:54] Kijk, ik heb vorige week donderdag ook een gesprek gehad... met de banken, met de verzekeringsmaatschappij, met de pensioenfondsen.

[2:36:01] En daar hebben wij ook het gewoon open de vraag neergelegd... wat hebben jullie nodig van ons als overheid... om eventueel te kunnen participeren in de circulaire economie?

[2:36:09] Nou, daar was onder andere het antwoord... wij zoeken langdurig consistent beleid...

[2:36:14] Het hoeft niet 100% in hun straatje te passen.

[2:36:17] Maar als ze maar weten dat wij duidelijkheid scheppen voor langdurige perioden... dan kunnen zij daar een business case omheen bouwen.

[2:36:23] Dat is precies het gesprek dat wij met elkaar eigenlijk voerden.

[2:36:28] Oké, dan een vraag van de heer Boutran, begrijp ik.

[2:36:31] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:36:33] Een vraag in aanleiding van het antwoord van de staatssecretaris over de CE...

[2:36:38] En de verwijzing daar naar Europese wetgeving.

[2:36:42] Maar de vraag van de PVV is dat de Nederlandse definities en vertaling van Europese wetgeving nu net het probleem is.

[2:36:50] En daarom wordt het vaak heel slim geen nationale kop genoemd.

[2:36:54] Dus de vraag gewoon, hoe zit het dan met die Nederlandse vertaling en definities in verhouding tot Europese wetgeving?

[2:37:01] Staatssecretaris.

[2:37:03] Voorzitter, laat ik maar weer de vlucht naar voren nemen.

[2:37:05] Ik kom er in tweede termijn op terug, want deze discussie hebben we al de hele tijd.

[2:37:09] Ik heb niet de illusie dat we elkaar hier vandaag gaan vinden om er 100% het eens over te zijn.

[2:37:14] Ik heb alleen aangegeven hoe wij die discussie zien.

[2:37:18] Dat blijft een discussiepunt waar we volgens mij nog wel een tijd over met elkaar het gesprek voeren.

[2:37:23] Dat zeg ik richting de heer Boutkamp, voorzitter.

[2:37:29] De staatssecretaris zou willen beginnen met zijn blokje bodem hopelijk.

[2:37:36] Dat zijn gelukkig maar een paar vragen, voorzitter.

[2:37:38] Een vraag van de heer Soepboe van NRC.

[2:37:40] Wat is de stand van zaken in de trilogen over de bodemrichtlijn?

[2:37:44] Het Pals voorzitterschap wil dit dossier eigenlijk heel graag afronden.

[2:37:49] Ook het Europese parlement wil graag een akkoord bereiken... en lijkt een aantal aanscherpingen te willen laten vallen omtrent dit voorstel.

[2:37:57] Er is een vooralsnog laatste triloog...

[2:38:00] gepland op 9 april aanstaande.

[2:38:02] Wij blijven ons inzetten voor voldoende flexibiliteit... en bijvoorbeeld de beoordeling volgens het one-out-all-out-principe... uit de richtlijn te houden.

[2:38:10] Dat is hetgeen waar ook volgens mij net een discussie... tussen de Kamer en de onderling over ging, voorzitter.

[2:38:15] Tweede vraag van de heer Soepboer.

[2:38:19] Hoe ga ik om met het no net land take principe en binnen de doelstellingen en hoe gaat Nederland daarin stemmen?

[2:38:26] Dat was de vraag van de heer Soepboer.

[2:38:28] Nederland heeft zich al in de voorfase met uw succes ingezet om het no net land principe niet in de richtlijn te krijgen.

[2:38:34] Dat is ook gelukt.

[2:38:38] Onder leiding van Nederland is er ook een delicaat compromis bereikt op het artikel over ruimtebeslag en bodemafdekking.

[2:38:46] Voor Nederland, maar ook voor andere lidstaten, is het wel belangrijk dat het ongewijzig blijft.

[2:38:51] Dit geldt voor de bindende doelstellingen.

[2:38:53] En de uiteindelijke instemming van het kabinet hangt af van het totale compromispakket.

[2:38:57] Maar wij geven dus wel heel duidelijk aan wat voor ons belangrijk daarin is.

[2:39:02] We hebben al een eerste succes bereikt.

[2:39:04] Maar goed, er ligt wel een delicaat compromis.

[2:39:05] Daar moet niet teveel nog aan veranderen.

[2:39:10] Een vraag van de heer Pierik van BBB.

[2:39:13] Kan ik aangeven hoe we de metingen gaan doen als het over de bodemmonitoringsrichtlijn gaat?

[2:39:18] En wat gaan we meten precies?

[2:39:20] Is dat haalbaar of is dat uitvoerbaar?

[2:39:22] De landbouwbodems worden al sinds 2018 in opdracht van LVVN gemonitord met een wetenschappelijk onderbouwde indicatorenzet.

[2:39:30] Dit sluit ook aan bij de bodemmonitoringsrichtlijn.

[2:39:33] Deze richtlijn vraagt uitbreiding naar alle bodems.

[2:39:36] Dit is haalbaar en uitvoerbaar.

[2:39:40] Laatste vraag, voorzitter.

[2:39:41] Die is van de heer Boutkamp van de PVV.

[2:39:46] Die gaat eigenlijk ook over de stand van zaken van de lopende trilogen.

[2:39:49] Even kijken.

[2:39:50] De bodemrichtlijn is onderhandeld met de handrem erop.

[2:39:53] Duitsland wil dit nu volledig schrappen.

[2:39:55] Hoe gaan we nu verder?

[2:39:56] Draaien we de richtlijn nu de nek om?

[2:39:57] Was eigenlijk de vraag van de heer Boutkan.

[2:40:00] De richtlijn is bij de Milieuraad van juni 24 vrijwel unaniem aangenomen.

[2:40:05] Alleen Duitsland en Oostenrijk hebben zich daarbij onthouden van de stemming.

[2:40:08] Het beeld op dit moment is dat er geen grote wijzigingen van posities van lidstaten zijn...

[2:40:13] Onze inzet zal zijn voldoende flexibiliteit en geen bindende doelstelling, zoals ik net ook al aangaf.

[2:40:20] Dat is het, voorzitter.

[2:40:22] Dan graag een vraag van de heer Pierik eerst, ja.

[2:40:27] Ja, dank voorzitter.

[2:40:28] Bedankt voor het antwoorden over het meten van de grond in het kader van de bodemrichtlijn.

[2:40:36] Mijn vraag is, het is inderdaad, geeft de staatssecretaris aan, haalbaar en uitvoerbaar.

[2:40:41] Maar de staatssecretaris die vergat misschien het woord betaalbaar.

[2:40:44] Maar dat is eigenlijk het belangrijkste.

[2:40:45] Waar is het betaalbaar en wie gaat het dan betalen?

[2:40:48] Staatssecretaris.

[2:40:50] Betaalbaar laat dat ook voorop staan.

[2:40:52] Dat heb ik volgens mij ook al net al duidelijk aangegeven.

[2:40:54] Haalbaar, betaalbaar.

[2:40:55] Dat is de afweging.

[2:40:58] Wie het gaat betalen?

[2:40:58] Ik kijk heel even naar mijn rechterzijde.

[2:41:00] Ja, daar was ik al bang voor dat dat antwoord zou komen, voorzitter.

[2:41:12] Dan wil ik graag doorverwijzen naar mijn collega van LVVN.

[2:41:19] Dan een interruptie of een vraag van de heer Soekhoer.

[2:41:23] Ja, dank u wel.

[2:41:24] Mijn initiële vraag aan de staatssecretaris was of ik kon beloven dat ik tegen de richtlijn zou gaan stemmen als het no-net-landtake-principe dan wel binnen de doelstellingen daarin voor zouden komen.

[2:41:33] U heeft iets gezegd over het no-net-landtake-principe, dat dat er dus inderdaad in is gekomen.

[2:41:39] Maar u zegt daarnaast dat het delicaat is.

[2:41:41] We hebben dat onderhandeld.

[2:41:41] Dat betekent dat er ook andere dingen misschien wel in staan die we niet zo leuk vinden.

[2:41:45] Welke doelstellingen die binnen zijn, gaat het dan over?

[2:41:50] Staatssecretaris?

[2:41:52] Voor mij gaf ik ook aan dat onze dedicate compromis rondom ruimtebeslag en bodemafdekking is wel vrij essentieel voor ons.

[2:42:01] Als daar erg veel wijzigingen langskomen, dan kan het zomaar zijn dat wij tegen gaan stemmen.

[2:42:09] De volgende vraag was van de heer Gabrielse, meen ik.

[2:42:13] Die vraag was of er nog een blokje gaat komen over de vragen die ik gesteld heb over de aanbestedingen en de...

[2:42:22] de standaarden, de productstandaarden.

[2:42:24] Dus daar heb ik twee vragen die ik nog niet beantwoord.

[2:42:26] Ik weet niet of ze nu komen en daar lever ik dan maar een interruptie voor in.

[2:42:31] Ik zou willen wachten tot het mapje over.

[2:42:32] Het kan zijn dat hij daarin terecht is gekomen.

[2:42:34] Anders zal ik hem alsnog beantwoorden richting de heer Gabriel.

[2:42:38] Dan wil ik u vragen om aan uw mapje over te beginnen.

[2:42:48] Een vraag van de heer Bemenga, D66.

[2:42:52] over geen moers en PFAS.

[2:42:54] Hoe kan ik beweren dat er een evenwichtige lobby plaatsvindt... als van de laatste veertien meetings met de industrie... maar twee keer de milieuclubs aanwezig waren?

[2:43:06] Ja, uiteindelijk, even heel plat, de Europese Commissie bepaalt natuurlijk zelf hoe ze met belanghebbenden in gesprek gaat.

[2:43:13] Iedereen heeft ook haar eigen belang en zienswijze kunnen indienen in de openbare raadpleging.

[2:43:17] Dat zei de heer Buijs volgens mij ook.

[2:43:19] Er waren ongelooflijk veel, dat is ook een reden waardoor het langer heeft geduurd.

[2:43:22] Juist vanwege al die reacties die zijn gekomen.

[2:43:25] Al die informatie wordt ook meegenomen in de restrictie.

[2:43:28] Even in zijn algemeenheid.

[2:43:30] Kijk, uiteindelijk gaat het natuurlijk over iedereen, zelf over zijn lobbyactiviteiten.

[2:43:34] Landen hebben permanente vertegenwoordigingen, sommige grote gemeenten, provincies, belangenverenigingen.

[2:43:40] Ik had gisteren een afspraak met vertegenwoordigers van LTO.

[2:43:43] Die hebben ook vertegenwoordigingen, zowel in Brussel als hier in Den Haag.

[2:43:47] En lobby, want de discussie ging ook een beetje over hoe transparant moet lobby dan zijn.

[2:43:52] Heel veel clubs die lobbyen en ook heel veel inbreng van overheden is heel transparant.

[2:43:59] Soms zie je ook dat er lobby plaatsvindt die minder transparant is.

[2:44:03] Van de week hadden wij het klimaat- en energieverkenningdebat... waar rond de 25 moties zijn ingediend.

[2:44:10] En boven een van die moties stond een hele grote vakbond...

[2:44:14] En een club die zich inzet voor de verdediging van het milieu.

[2:44:18] En die motie werd ingediend tijdens dat debat.

[2:44:20] Dus dat is in mijn optiek ook een soort lobby.

[2:44:22] Maar goed, het gebeurt langs heel veel terreinen.

[2:44:25] En ik denk dat het goed is dat er heel veel openbaar is.

[2:44:28] Maar we kunnen niet de Europese Commissie verplichten om met iedereen in gesprek te gaan.

[2:44:34] Dat gaat ze uiteindelijk zelf over.

[2:44:41] Dan kom ik bij een vraag van lid Kostic.

[2:44:44] Kan ik bevestigen dat het bewust toelaten van gevaarlijke stoffen risico's meebrengt... en belastinggeld kost door meer handhavingsbehoeften?

[2:44:52] Chemische stoffen zitten niet voor niets in producten.

[2:44:55] Ze verbeteren de eigenschappen en dragen natuurlijk ook zo bij aan een hogere kwaliteit.

[2:44:59] Maar elke stof die op de markt wordt gebracht... wordt ook bij het Europees Chemicalieagentschap geregistreerd... waarbij informatie over gebruik en gevaar eigenschappen wordt geleverd.

[2:45:09] Er is ongelooflijk veel aandacht en terecht om te zorgen dat procedures en rapportages duidelijker, eenduidiger en doelgerichter worden.

[2:45:17] En daarmee beschermen we dan de mensen thuis en zorgen dat bedrijven beter weten waar ze aan toe zijn.

[2:45:21] Dus op die manier, dus via de Europese Germanicalia-agentschap.

[2:45:26] Ik moet een punt van orde maken.

[2:45:27] Mag ik alsjeblieft?

[2:45:28] Nee, maar alleen welk punt van orde wilt u maken?

[2:45:32] Nou, dat mijn vraag weer gewoon niet wordt beantwoord.

[2:45:35] Er wordt gewoon een heel andere vraag beantwoord.

[2:45:38] Ik geef dan nu wel het woord aan de staatssecretaris om zijn blokje af te maken.

[2:45:42] Want dit is een interruptie wat mij betreft na zijn blokje.

[2:45:50] Voorzitter, bewust toelaten van gevaarlijke stoffen risico's meebrengt... en belastinggeld meer kost door handhavingsbehoeften.

[2:45:56] Wat ik probeer te zeggen is... dat juist door de referentie aan het Europees Chemicalieagentschap... wil je voorkomen dat er gevaarlijke stoffen op de markt komen... en je wil voorkomen dat daardoor belastinggeld wordt verbruikt rondom handhaving.

[2:46:10] Maar er zal altijd handhaving blijven plaatsvinden, voorzitter... op heel veel terreinen en ook op dit terrein.

[2:46:18] Een vraag van de heer Barmengda, D66.

[2:46:21] Ben ik bereid in de Milieuraad te zorgen dat de plannen voor PFAS-aanpakken niet worden afgezwakt?

[2:46:25] Nou, volgens mij heb ik net daar al wat over gezegd.

[2:46:28] Wij streven uiteindelijk natuurlijk naar het ambitieus en inhaalbaar Europees PFAS-verbod, waarbij effectief de blootstelling aan het milieu fors wordt gereduceerd.

[2:46:38] Ja, dat is onze insteek.

[2:46:40] Wij gaan geen afspakking doen.

[2:46:42] Alleen, we zijn natuurlijk wel afhankelijk van hoe de andere landen daarin zitten.

[2:46:47] Het kan best wel zijn dat daar het principe wordt de kraan zo ver mogelijk dichtdraaien.

[2:46:50] Maar onze inzet is gewoon heel duidelijk PFAS-verbod.

[2:46:54] Alleen, er is natuurlijk wel, en daar hebben we bijvoorbeeld al eerder wel eens met elkaar over gesproken, soms is er nog geen alternatief voorhanden.

[2:47:00] dan kan het zo zijn dat die stof nog wel gebruikt wordt.

[2:47:04] Maar er is wel natuurlijk uiteindelijk een meldplicht en een restrictieplicht.

[2:47:07] Dus ja, wat dat betreft zijn we stappen in de goede richting aan het zetten.

[2:47:10] En ik snap ook dat het misschien niet altijd even snel gaat... zoals de heer Bemenga en anderen van ogen hebben.

[2:47:15] Maar goed, dat is wel het moment dat je het Europees aanpakt.

[2:47:18] Is het effectief, maar het duurt soms wat langer.

[2:47:21] Vraag van de heer Gabriels.

[2:47:23] Even kijken hoor.

[2:47:25] Die gingen over PFAS voor consumentenproducten verbieden, maar niet voor industrieel gebruikt.

[2:47:31] Hoe ga ik mij daarvoor inzetten, voor een breder verbod?

[2:47:35] De Europese Commissie zal een definitief voorstel opstellen nadat de huidige beoordeling door het Europees Chemicalia-agentschap is afgerond.

[2:47:43] Daarbij heeft de Commissie aangegeven dat ook voor hun consumentenproducten een prioriteit is...

[2:47:49] Mijn doel blijft natuurlijk wel ambitieus en haalbaar een PFAS-verbod Europees, waarbij de effectieve beloofstelling aan het milieu fors wordt gereduceerd.

[2:47:58] Een vraag van de heer Bamenga.

[2:48:04] De landbouw heeft een bijzondere positie rondom de PFAS-lobby.

[2:48:08] Ze zijn vrijgesteld van het PFAS-verbod.

[2:48:10] De toepassing van PFAS in bestrijdingsmiddelen valt onder de specifieke toelatingsregimes.

[2:48:16] In dat kader wordt beoordeeld of de toepassing voldoende veilig is, want alleen dan wordt het middel toegelaten.

[2:48:22] Ik ga daarom niet pleiten voor het opnemen van gewasbeschermingsmiddelen in de huidige Europese restrictie, want dat zou ook jaren de vertraging namelijk geven.

[2:48:31] Ik zal uw verzoek om een veiligheidsetiket te plaatsen op PFAS-besproten producten wel doorleiden naar mijn collega's van LVVN en VWS.

[2:48:42] Dan heb ik een vraag van de heer Boutkan van de PVV.

[2:48:44] Er ging over herstilling van de REACH-verordening.

[2:48:48] De PVV vraagt om een generiek beoordelingskader af te wijzen.

[2:48:53] Het voorstel van de REACH-verordening wordt eind dit jaar verwacht.

[2:48:56] Dan zien we pas hoe wordt omgegaan met het generieke beoordelingskader, oftewel het automatisch verbieden van producten waar een zogenoemde substance of very high concern, een zeer zorgwekkende stof, in zit.

[2:49:08] Mijn inzicht is er wel het verbieden van schadelijke stoffen in producten moeten versnellen, maar alleen als er een aanwijzing is voor schade voor gezondheid of milieu.

[2:49:18] Een vraag over de klimaattop, de Amazone.

[2:49:23] Laat ik het nou vooropstellen richting de heer Bout, ik ga daar niet naartoe.

[2:49:28] Maar de opmerking over dat daar een hele weg voor wordt aangelegd... en een stuk Amazone weggekapt is voor mij nieuw.

[2:49:34] De Rijksoverheid is eind 2019 toegetreden tot de coalitie Anders Reizen.

[2:49:40] Deze coalitie heeft als doelstelling de uitstoot van zakelijke mobiliteit... in 2030 te halveren ten opzichte van 2016.

[2:49:46] En bij elke bijeenkomst wordt zorgvuldig afgewogen... of deelname digitaal kan plaatsvinden... dat wel een vertegenwoordiger van lokale Nederlandse missies kan worden ingezet...

[2:49:58] In dit soort gevallen.

[2:49:59] Nogmaals, ik ga niet naar de top, voorzitter.

[2:50:03] Een vraag van de heer Pierik van BBB.

[2:50:05] Die gaat over de herziening van de kaderrichtlijn water.

[2:50:09] Met name dan ook de verschillen tussen EU-landen in de monitoring en verslaglegging.

[2:50:15] De kaderrichtlijn water is een heel belangrijk dossier van de minister van INW.

[0:00:00] 26 maart is een commissiedebat.

[2:50:21] Ik zou zeggen, ga volledig uw gang met vraagstellingen richting mijn collega, de minister van INW.

[2:50:28] Dan wou ik het eigenlijk belaten, voorzitter.

[2:50:32] Vraag van de heer Soepoer van NRC.

[2:50:34] In hoeverre wordt bij de roadworthiness gekeken?

[2:50:37] Nou, die vraag heb ik eigenlijk al gehad.

[2:50:39] De vraag ging hoe lang een auto meegaat en hoe dat opweegt naar de aanschaf van een nieuwe auto.

[2:50:43] Volgens mij was dat het voorbeeld dat ik net noemde over 100 jaar of 4 keer 25 jaar.

[2:50:50] Het grote worthinesspakket is om de APK goedkoop, snel en toegankelijk te houden.

[2:50:56] Want met de APK zorgen we ervoor dat de auto op de Nederlandse weg voldoet aan de veiligheidseisen en duurzaamheidsstandaarden.

[2:51:04] Het is aan de eigenaar van de auto zelf om uiteindelijk een afweging te maken in hoeverre de kosten nog opwegen ten opzichte van de aanschaf van een nieuwe auto.

[2:51:11] Ik ben het overigens wel eens met die soepboer.

[2:51:13] Ik kijk ook naar het verleden.

[2:51:15] Oude auto's gingen heel lang mee.

[2:51:19] Dan ben ik bijna bij het einde.

[2:51:20] Nog twee vragen, voorzitter.

[2:51:22] En nog een vraag van de heer Soeboer.

[2:51:24] Wat kunnen we in EU-verband doen om de lokale uitzonderingen te creëren... op regels die we EU-Europees maken?

[2:51:32] Ellende.

[2:51:33] En dat ging over...

[2:51:35] Volgens mij werd er ook het voorbeeld van houtstook genoemd.

[2:51:37] Nederland is gebonden aan de afspraken die op EUVO worden gemaakt... en de juiste implementatie van de EU-wetgeving.

[2:51:44] Echter, Nederland heeft invloed op deze afspraken.

[2:51:48] Alleen, dat gaat natuurlijk wel altijd in gezamenlijkheid met de andere lidstaten... commissie en het Europees Parlement.

[2:51:53] En per de onderhandeling moeten wij bezien... hoe we effectief onze nationale lokale wensen richting Brussel kunnen brengen... door bijvoorbeeld met gelijkgestemde partijen daarover op te trekken.

[2:52:04] Een soort lobbytraject, voorzitter.

[...] TV Gelderland 2021

[2:52:07] En dan nog een laatste vraag van de PVV over wind op zee.

[2:52:11] Hoe is het met de vervuiling van de maritieme milieu... veroorzaakt door windmolenparken op de Noordzee?

[2:52:17] Volgens mij hebben we ook de afspraak gemaakt... dat de komende jaren het aantal windturbines op zee zou kunnen toenemen.

[2:52:23] Er lopen verschillende studies naar de verontreinigende stoffen... die daardoor potentieel kunnen vrijkomen met ook impact op het maritieme milieu.

[2:52:32] Eerste resultaten wijzen uit dat de uitstoot van zink...

[2:52:36] Indium, lood en cadmium uit opofferingsmetalen bij windturbines geen schadelijke effecten hebben voor mens en milieu.

[2:52:43] Het gebruik van explosiecoatings kan mogelijk wel schadelijk zijn.

[2:52:48] Het is nog onduidelijk hoeveel plastic deeltjes, microafval, doorslijtage van turbinebladen in de omgeving terechtkomen.

[2:52:55] Hier moet nog verder onderzoek naar gedaan worden in de nationale en internationale context.

[2:53:00] En het kabinet zal de Kamer informeren over de uitkomsten daarvan.

[2:53:07] Oké, de heer Gabriels.

[2:53:09] Kortvraag.

[2:53:10] Ik heb zojuist een interruptie besteed aan het vragen naar een antwoord op twee vragen.

[2:53:14] Die zijn niet beantwoord.

[2:53:15] Dus dit zijn twee interrupties die ik kwijt ben aan het... Dus mijn derde, prima.

[2:53:19] Die ik dus kwijt ben aan het vragen gewoon om het beantwoorden van die vraag.

[2:53:23] Voorzitter, ik had een vraag openstaan van de heer Gabriels volgens mij nog.

[2:53:26] De staatssecretaris kan die beantwoorden.

[2:53:29] Dat ging over de Europese inzet op de productstandaarden en aanbesteding inderdaad.

[2:53:33] Dat was de vraag van de heer Gabriels.

[2:53:35] In het algemeen sta ik daar positief tegenover.

[2:53:38] Er is tegelijk ook weer een beleidsverantwoordelijkheid van heel veel departementen.

[2:53:43] En ook dit zal definitief terug moeten komen in het al vaak genoemde BNC-fiche.

[2:53:48] Algemeen antwoord.

[2:53:49] Maar goed, ik had hem inderdaad nog moeten geven richting de heer Gabriels.

[2:53:52] Oké, en er was nog de heer Bamenga.

[2:53:57] Dank u wel, voorzitter.

[2:53:59] Wanneer ik een vraag stel over wat transparantie als het gaat om lobbyactiviteiten, dan heb ik het niet over de inhoud ervan per se.

[2:54:08] Want het maakt mij niet uit wie nou zijn lobbyactiviteiten doet, maar het gaat mij juist om die transparantie.

[2:54:14] En volgens mij heeft mijn collega hiernaast dat heel mooi gezegd.

[2:54:17] Dat het gaat om wie en waar heeft iemand toegang tot de macht.

[2:54:22] En ik verwacht dan van de staatssecretaris geen procedure antwoorden.

[2:54:25] Maar ik verwacht eigenlijk de waarde die erachter zit.

[2:54:28] De 30 seconden zijn op.

[2:54:29] Graag nu uw vraag.

[2:54:31] Namelijk wat de staatssecretaris hiervan vindt.

[2:54:34] Dus nog een keer de vraag.

[2:54:35] Wat vindt de staatssecretaris hiervan dat het niet evenwichtig is?

[2:54:38] Staatssecretaris.

[2:54:40] Voorzitter, ik denk dat het goed is dat iedereen...

[2:54:42] op haar of zijn eigen wijze lobbyt.

[2:54:45] En dat is ook heel transparant, want heel veel overijslichamen, wij ook, hebben agendas openbaar.

[2:54:51] Dus er is heel goed te zien wie wordt benaderd voor welke lobbyactiviteiten.

[2:54:55] Waarbij ik ook opmerk dat het soms wat lastiger is.

[2:54:58] Er zijn nogal een aantal social media kanalen die ik zelf ook beheer.

[2:55:02] En daar krijg ik af en toe privéberichten op van deze of genen.

[2:55:05] Burgers, maar ook soms belangenorganisaties.

[2:55:08] Ja, dat valt uiteindelijk ook onder lobby.

[2:55:11] Oké, nog een laatste vraag denk ik van de heer Bamenga.

[2:55:17] Dank u wel voorzitter, ook voor de antwoord vanuit de staatssecretaris.

[2:55:20] Want daar vroeg ik uiteindelijk naar wat de staatssecretaris ervan vindt.

[2:55:23] De staatssecretaris heeft zelf aangegeven dat het belangrijk is dat Nederland nog steeds staat voor een ambitieus en haalbaar PFAS-verbod.

[2:55:30] Geen afzwakkingen, dus dat vind ik belangrijk.

[2:55:32] En vervolgens werd er aangegeven dat daar waar geen alternatieven voor handen is, die moeten we toch wel toelaten.

[2:55:42] Alleen de vraag is tot hoever laat je dat toe, die alternatieven.

[2:55:45] Op een gegeven moment moet er toch wel wat druk in komen dat die alternatieven daadwerkelijk er komen.

[2:55:50] Dus dat even de vraag aan de staatssecretaris.

[2:55:53] Die opmerking die moet de heer Bamenga wat mij betreft zo zien.

[2:55:55] Dat ging bijvoorbeeld over medische toepassingen.

[2:55:58] Als daar PFAS bij gebruikt moet worden en er is nog geen alternatief.

[2:56:03] En de afweging is dan om dan een bepaalde behandeling met bijvoorbeeld kanker niet te verrichten.

[2:56:10] Wat mij betreft is het logisch dat je dan wel doorgaat met dat materiaal en met die stof.

[2:56:14] Alleen dat wil niet zeggen dat degene die daar uiteindelijk voor verantwoordelijk is niet de plicht heeft om te kijken naar een alternatief.

[2:56:23] Oké, ik kijk even naar de linkerzijde of er nog, dit was het laatste blokje namelijk, of er nog een openstaande vraag eventueel is.

[2:56:32] Litkost iets.

[2:56:33] Ik ga ze gewoon letterlijk voorlezen.

[2:56:36] Mijn ene vraag was, wat gaat de staatssecretaris doen?

[2:56:41] Welke concrete extra maatregelen gaat hij nemen om de Europese milieudoelen, waar we dus nu op achterlopen, bodemnutriëntenverlies, luchtverontreiniging, op ecosysteem en verkeersverwij, om die alsnog te halen?

[2:56:52] Een tweede gemiste vraag was...

[2:56:55] Even kijken... Kan de staatssecretaris toezeggen zich in Europa hard te blijven maken tegen PFAS... en voor stevige bescherming van de gezondheid van burgers en hun leefomgeving?

[2:57:07] En... Ja, ik heb even... Als er een antwoord op is gegeven, dan heb ik het even gecheckt.

[2:57:14] Ik meen dat daar een antwoord op is gekomen op je telefoon.

[2:57:17] Dus er is er één die openstaat nu?

[2:57:19] Ja, inderdaad.

[2:57:20] Even kijken.

[2:57:20] Dan is het...

[2:57:24] Sorry hoor, ik ben even in de markt.

[2:57:27] Gaat de staatssecretaris in de Milieuraad blijven agenderen dat het belangrijk is om schadelijke PFAS ook in bestrijdingsmiddelen en biociden te verbieden?

[2:57:34] Hij gaf een antwoord op iemand anders, misschien de heer Gabriës over de sticker.

[2:57:37] Maar dit was een andere vraag.

[2:57:39] Of hij zich gaat inzetten in de Milieuraad om de schadelijke PFAS ook in bestrijdingsmiddelen en biociden te verbieden?

[2:57:46] Het woord is aan de staatssecretaris op deze twee laatste vragen.

[2:57:57] Ja, voorzitter.

[2:57:59] Technisch antwoord.

[2:58:00] De Europese Commissie doet voorstellen daarvoor.

[2:58:04] En als Nederland zijnde kunnen wij daar ook uiteindelijk wat van vinden.

[2:58:07] Het antwoord dat ik net gaf, dat was volgens mij de bestrijdingsmiddelen.

[2:58:10] Met betrekking tot de landbouw.

[2:58:11] Daar heb ik een antwoord op gegeven.

[2:58:12] Dat is volgens mij een vraag van de heer Pierik of van de heer Bamenga.

[2:58:15] Daar heb ik antwoord op gegeven.

[2:58:17] Hoe wij daar tegenaan keken.

[2:58:19] En dat is maar goed nogmaals.

[2:58:20] Wij kijken natuurlijk altijd naar...

[2:58:22] Daar staat ook het antwoord op de vraag over die PFAS die ik al eerder heb gegeven.

[2:58:26] Onze inzet blijft gewoon een verbod op PFAS, Europees.

[2:58:32] Hoe de andere lidstaten erin zitten, wat eruit gaat komen, is een tweede.

[2:58:37] Oké, we zitten met de tijd.

[2:58:41] De heer Boutkan heeft nog één nagekomen vraag, begrijp ik.

[2:58:45] Vindt u het goed, voorzitter, als ik daar schriftelijk op terugkom?

[2:58:47] Want dat is de discussie die wij overal eerder hebben gevoerd.

[2:58:50] De vraag die had geparkeerd voor mijn tweede termijn, maar ik zit net te kleien.

[2:58:53] De tijd, die ga ik niet redden.

[2:58:55] Ik moet trouwens toch wel richting de heer Bout kan nog schriftelijk terugkomen op een soortgelijke vraag.

[2:58:59] Dus mag ik het op die manier oppakken, voorzitter?

[2:59:03] Ik had ook nog de vraag gesteld over de 25% recyclaat wil toepassen met gelijkgestemde lidstaten.

[2:59:14] En dat er een kleine groep was die de doelstelling daarvan betwijfelde.

[2:59:18] Daar heb ik geen antwoord op gekregen.

[2:59:19] En ik had ook gevraagd of we de volgende keer ook het begrip realistisch gaan terugzien.

[2:59:25] Staatssecretaris.

[2:59:27] De tweede vraag heb ik volgens mij antwoord opgegeven.

[2:59:29] Volgens mij ook.

[2:59:30] Haalbaar, betaalbaar, realistisch.

[2:59:31] De eerste over die 25 procent zal ik ook schriftelijk op moeten terugkomen.

[2:59:35] We hebben daar wel recent ambtelijk met elkaar over gesproken.

[2:59:39] En daar was de discussie 25 of 15.

[2:59:41] Dus ik zal er schriftelijk op terugkomen.

[2:59:44] En dan mijn vraag aan de staatssecretaris.

[2:59:46] Volgens mij zijn er nu twee of drie puntjes waar u schriftelijk op terugkomt.

[2:59:49] Kunt u het beeld geven welke drie punten dat zijn?

[2:59:56] Want dan kunnen we dat hier even afspreken.

[2:59:57] Ja, dat was de eerste vraag van de heer Boutkamp.

[2:59:59] Het ging over plastic... Boutkamp?

[3:00:05] Ja, ik had de vraag gesteld dat... In de brief lezen we dat Nederland met een kleine groep gelijkgestemde lidstaten minimaal een percentage van 25% wil voor plastic recyclaat.

[3:00:17] En dat een aantal andere lidstaten dat openlijke de haalbaarheid van de doelstelling betwijfelen aan de staatssecretaris.

[3:00:23] Dat was de vraag.

[3:00:26] Oké.

[3:00:27] En de tweede zei net geweest, dat gaat over de toelichting van hoe wij de interpretaties lezen van de doelstellingen vanuit Europa met koppen.

[3:00:36] Even kortweg gezegd mijn woorden.

[3:00:39] En de derde moet ik even kijken op dat briefje.

[3:00:41] Maar die heeft misschien de GVO.

[3:00:42] Oké, dank.

[3:00:43] Nou ja, dat was waar we even naar op zoek waren.

[3:00:45] Dus van daarmee vraag.

[3:00:46] We hebben geen tijd meer voor een tweede termijn.

[3:00:52] En ik wil daarom vragen, ik wil even naar links kijken.

[3:00:55] Is er behoefte aan een twee minuten debat?

[3:00:58] Mevrouw Litkostitsch.

[3:01:00] Ja.

[3:01:02] Kan Litkostitsch aangeven waar dat ongeveer over zal gaan?

[3:01:05] Of dat er een motie is wellicht waar u aan denkt?

[3:01:10] Nou ja, de richting van een eerlijk speelveld... en ervoor zorgen dat we straks werken aan onze onafhankelijkheid... en voldoende grondstoffen waar we mee vooruit kunnen.

[3:01:21] Dus die richting moet u opdenken.

[3:01:24] Oké, hartelijk dank.

[3:01:25] En daarmee zijn we aangekomen bij de afronding van dit debat.

[3:01:30] En als toezegging heb ik in ieder geval dat schriftelijk wordt teruggekomen... op percentage recyclaat en doelstellingen met koppen.

[3:01:38] En...

[3:01:40] Ik hoop dat dat dus de overeenstemming is.

[3:01:43] En dan wil ik iedereen eigenlijk... Ik doe het goed.

[3:01:48] Hartelijk bedanken voor de aanwezigheid bij het commissiedebat.

[3:01:51] En de staatssecretaris ook.

[3:01:52] En de ambtelijke ondersteuning.

[3:01:54] En voor het geven van de antwoorden.

[3:01:57] En het twee minuten debat is aangevraagd door lid Kostic.

[3:02:01] Er is nog één vraag van lid Kostic.

[3:02:04] Over die toezeggingen.

[3:02:05] Ik dacht dat we merken dat de staatssecretaris zei... u bent nog te vroeg met die vraag over 0% BTW... en welke maatregelen u precies gaat nemen.

[3:02:14] Maar wat ik niet begreep, wanneer komt dan wel die terugkoppeling... na afstemming met het kabinet?

[3:02:20] Kunt u daar een indicatie van geven?

[3:02:22] Voorzitter, dat gesprek vindt nog plaats.

[3:02:25] Ook binnen het kabinet zijn we nog over in gesprek.

[3:02:28] Uiteindelijk bij het BNV-fiche zal onze insteek terugkomen.

[3:02:33] En rond dat moment zal ik ook daarop een antwoord kunnen geven.

[3:02:36] Weet u wanneer dat over is?

[0:00:00] 4 april, voorzitter.

[3:02:48] Ik denk dat dat sowieso dus het geval is in de planning.

[3:02:50] Dus dat is niet een aparte toezegging.

[3:02:53] Het is in principe niet nodig.

[3:02:55] Het zit in de planning, maar als dat als een toezegging wordt opgevat is ook goed.

[3:02:59] Oké, hartelijk dank ook aan de bodendienst en de mensen op de publieke tribune en die eventueel online meeluisteren.

[3:03:04] En ik sluit de vergadering.