Water

[0:00:03] Goedemiddag allemaal.

[0:00:07] Goedemiddag.

[0:00:10] Heren, ik zie dat het heel gezellig is.

[0:00:12] Dat belooft veel goeds voor dit commissiedebat.

[0:00:15] Welkom allemaal bij het commissiedebat van de vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat met als onderwerp water.

[0:00:24] We stellen voor de spreektijd is in eerste termijn vijf minuten.

[0:00:28] Interrupties zijn in beginsel onbeperkt.

[0:00:31] We houden het wel bij.

[0:00:32] We streven vooral naar een goed debat met elkaar.

[0:00:35] Dus dat is ook een opdracht aan jullie.

[0:00:36] Hou het het liefst zo kort en bondig.

[0:00:38] Dan gaan we kijken hoe ver we kunnen gaan met het onbeperkte aantal interrupties.

[0:00:42] Mocht het in het belang van de vergadering nodig zijn om daar iets meer in te sturen, dan zult u dat vanzelf merken.

[0:00:48] Maar dat voor zover.

[0:00:49] En dan stel ik voor dat we beginnen met dit commissiedebat.

[0:00:52] En dan geef ik graag het woord aan lid Kostic.

[0:00:58] Ja, dank voorzitter.

[0:01:00] We hebben 25 jaar de tijd gehad om onze waterkwaliteit op orde te brengen.

[0:01:04] En gênant dat het nog steeds niet lukt.

[0:01:07] Het dreigt je rechtszaken als er niet heel snel stevige maatregelen komen die de problemen bij de bron aanpakken.

[0:01:14] En de bron is met name de landbouw en de industrie.

[0:01:18] Het is uiteindelijk de burger die ervoor betaalt.

[0:01:21] Want terwijl de landbouw en de industrie gratis mogen vervuilen, moeten drinkwaterbedrijven steeds meer moeite doen om het drinkwater schoon te houden.

[0:01:28] De rekening daarvan wordt vooral bij de burger gelegd.

[0:01:32] Alleen al in 2024 gingen de drinkwatertarief omhoog tot wel 135 euro per huishouden.

[0:01:38] Is de minister het met ons eens dat dit een scheve situatie is?

[0:01:41] Wanneer komt de minister eindelijk met een plan om de grootste vervuilers eerlijk te laten betalen voor vervuiling, in plaats van dat de kosten steeds bij de gewone burger terechtkomen?

[0:01:50] En hoe staat het met de uitvoering van motie Kostisch Soepboer hierover?

[0:01:54] Waar een producent ongeveer 20 euro rekent voor een kilo PFAS, kost het 2 miljoen euro om dezelfde kilo uit de natuur te halen.

[0:02:01] Het kost miljarden om alle PFAS straks onder andere uit drinkbaar te halen.

[0:02:06] Het meest logische, ook economisch gezien, is om zo snel mogelijk te stoppen met vergunningen afgeven.

[0:02:12] zie je ook de brandbrief van de waterschappen.

[0:02:14] Graag reactie van de minister.

[0:02:16] Voorzitter, de lagere overheden vragen in het kader van de kaderrichtlijn water om stevige landelijke maatregelen bij de bron en het verbieden van schadelijke stoffen om de waterkwaliteitdoelen te halen.

[0:02:27] Belangrijk dat het Rijk de regie neemt en in het voorjaar met een duidelijk plan komt over wie welke maatregelen de communiteit moet gaan doorvoeren met het oog op effectieve en doelmatige verdeling van taken en middelen.

[0:02:39] Kan de minister dat toezeggen?

[0:02:40] Het expertgroep van onder andere RIVM en PBL stelt in haar advies over de tussenevaluatie-KRW ook dat effectieve en integrale maatregelen nodig zijn.

[0:02:51] Gaat de minister dat opvolgen?

[0:02:52] Is hij bereid het verbeteren van waterkwaliteit en het tegengaan van verdroging ook expliciet mee te nemen als opdracht in de ministeriële commissie Economie- en Natuurgestel?

[0:03:01] Bovendien stelt de expertgroep dat we alleen met vergaande beleidswijzigingen op landbouw en industrie de afspraken kunnen nakomen.

[0:03:08] Hoe gaat de minister borgen dat zijn LVVN-collega voldoende maatregelen neemt om KRW-doelen te halen?

[0:03:13] Want tot nu toe ziet het er ongelooflijk blabberend uit.

[0:03:16] Wanneer gaat de minister uitvoering geven aan het advies van de expertgroep om alle maatregelen door te rekenen in de prognose doelbereik?

[0:03:23] De lagere overheden wijzen erop dat zelfs het in de nota gezonde, goede, duurzame oogst, vastgelegde doel van 90% reductie van overschrijdingen van bestrijdingsmiddelen in 2023 bij lange na niet worden gehaald.

[0:03:34] Kan de minister in overleg met zijn collega LVVN de Kamer snel per brief laten weten hoe alsnog zulke beleidsduelen worden gehaald?

[0:03:41] En wanneer wordt de toelating van stoffen-KRW proefgemaakt?

[0:03:45] Voorzitter, tijdens het vorige debat hebben we gevraagd om vislood te verbieden, zoals bijvoorbeeld de verschillende lagere overheden in Denemarken dat ook doen.

[0:03:54] Kan de minister het goede voorbeeld van die overheden volgen?

[0:03:57] Voorzitter, tenslotte de waterkwantiteit.

[0:04:00] Tata Steel verbruikt ongeveer drie keer zoveel zoet water als twee brouwerijen van Heineken en 18 miljoen oplasten en badjes bij elkaar.

[0:04:08] Welke extra maatregelen gaat de minister nemen voor waterbesparing?

[0:04:11] Daar waar het meeste te winnen valt.

[0:04:14] Het gewone thuisgebruik van water vormt slechts ongeveer 2 procent van onze watervoetafdruk.

[0:04:19] De rest van onze watervoetafdruk is verborgen in bijvoorbeeld de producten die we kopen.

[0:04:23] Het eten van één runderhamburger verbruikt ongeveer evenveel water als een maand lang dagelijks zeven minuten douchen.

[0:04:31] Is de minister bereid ook te kijken naar hoe we water kunnen besparen als het gaat om die 98 procent van onze watervoetafdruk?

[0:04:38] Ten slotte, in Vlaanderen zijn ze al goed bezig om meer hemelwater te gebruiken.

[0:04:42] Nederlandse provincies pleiten voor het opnemen van voorschriften voor grijswatersystemen in het besluit bouwvoorschriften leefomgeving.

[0:04:49] Kan de minister toezeggen om te kijken of dit mogelijk is en hoeveel leidingende water hiermee bespaard kan worden en hierover zo snel mogelijk te rapporteren?

[0:04:58] Dank u wel.

[0:05:01] Dank u. Ik zie geen interrupties, dan geef ik graag het woord aan de heer Heutink.

[0:05:05] Ja, voorzitter, Nederland stevend af op een regelrechte ramp.

[0:05:10] En niet over een paar jaar pas, nee, over anderhalf jaar al.

[0:05:15] Dat zijn dus, voorzitter, 18 maanden.

[0:05:18] Want dan al moet Nederland zich aan de Europese Commissie verantwoorden... over de kwaliteit van het Nederlandse water.

[0:05:25] En, voorzitter, het ziet er niet goed uit.

[0:05:27] Op dit moment voldoet geen enkel Nederlands waterlichaam... aan de gestelde doelen van de kaderrichtlijn water.

[0:05:34] Niet één.

[0:05:36] En dus kunnen we gerust zeggen dat het water ons aan de lippen staat.

[0:05:40] Sterker nog, we zijn keihard aan het verzuipen.

[0:05:46] Het niet behalen van die doelen zal betekenen dat Nederland in een waterslot terechtkomt.

[0:05:52] Het bouwen van huizen zal dan niet meer kunnen, tal van bedrijven zullen moeten stoppen... en het aanleggen van infrastructuur is dan al compleet uit den boze.

[0:06:03] Alles, voorzitter, alles zal compleet tot stilstand komen.

[0:06:07] En de PVV heeft het al vaker gezegd en we gaan het vandaag opnieuw doen.

[0:06:12] Dit is een crisis, in wording, die Nederland kapot zal gaan maken.

[0:06:17] Dus is het tijd dat de minister keihard actie gaat ondernemen om dat te voorkomen.

[0:06:23] En de eerste stap daarin is, hoe pijnlijk dat ook is, dat de minister eindelijk eens moet gaan erkennen dat we die doelen niet gaan halen.

[0:06:32] Pas daarna kunnen we werken aan het voorkomen van die naderende ramp.

[0:06:37] En we horen graag of de minister ook inziet dat we de doelen van de kaderrichtlijnwater niet gaan halen.

[0:06:43] En nee voorzitter, voordat iemand ons verkeerd begrijpt, ook de PVV hecht veel waarde aan schoonwater.

[0:06:49] Ook wij vinden het belangrijk dat we die doelen gaan halen.

[0:06:53] Het is ook belangrijk dat we doorwerken aan schone water en het water wat schoon is schoon te houden.

[0:07:00] Maar feit is dat die doelen niet gehaald gaan worden en dat we nu alles op alles moeten zetten om Nederland van het waterslot te houden.

[0:07:10] En naast dat de minister moet inzien en erkennen dat we die doelen niet gaan halen... is het zaak dat de minister alles op alles gaat zetten om verzoepeling te realiseren.

[0:07:20] De minister moet, wat ons betreft, terug naar Brussel... om de one-out-all-out-methode van tafel te krijgen.

[0:07:27] Helemaal.

[0:07:28] Met deze methode kan ons hele land op slot gezet worden... bij de overschrijding van slechts één stof.

[0:07:36] Dat valt toch niet uit te leggen, zeggen we tegen de minister.

[0:07:40] Om het nog erger te maken, tijdens een technische briefing werd op de vraag... wat gaat het ministerie doen om rechtszaken te voorkomen... werd ons het volgende lijstje gepresenteerd.

[0:07:49] Ten eerste, proberen te voldoen aan alle normen.

[0:07:53] Twee, inzetten op de aanpassingen van de richtlijn.

[0:07:56] Pas in die nodig.

[0:07:58] En drie, zorgen dat we gereed zijn om met rechtszaken om te gaan.

[0:08:03] Voorzitter, dit lijstje zet toch op geen enkele manier zoden aan de dijk?

[0:08:07] We maken ons alleen maar meer zorgen.

[0:08:09] Nu blijkt dat het ministerie werkelijk geen idee heeft wat er op Nederland afkomt.

[0:08:14] Dit is, voorzitter, gokken met de toekomst van Nederland.

[0:08:17] De minister moet niet voorbereiden op rechtszaken.

[0:08:20] De minister moet zorgen dat die rechtszaken er nooit gaan komen.

[0:08:24] En dat doet de minister niet door maar te wachten...

[0:08:27] En dan maar niets te doen en hopen dat dat goed gaat.

[0:08:30] Ook moet hij, voorzitter, echt werk gaan maken van de uitzonderingsgronden die de KRW biedt.

[0:08:35] Niet pas als het al te laat is, maar vandaag.

[0:08:38] We kunnen het ons niet veroorloven om te gokken met Nederland.

[0:08:43] We kunnen niet achteroverleunen en maar hopen dat het allemaal gaat lukken.

[0:08:47] En begin ook eens bij de buitenlandse vervuiling die Nederland te verduren krijgt.

[0:08:53] Alle buurlanden stellen andere normen aan het drinkwater.

[0:08:56] Vies water stroomt onze rivieren binnen.

[0:08:59] En wie draait er voorop?

[0:09:01] Ja, wij natuurlijk weer.

[0:09:03] En dat is echt compleet van de zotte.

[0:09:05] En ik hoop echt dat de minister het met ons eens is dat wij ons land niet op slot kunnen laten zetten vanwege buurlanden die nalaters zijn.

[0:09:14] Graag een reactie op alles wat ik zojuist gezegd heb.

[0:09:17] En dan, voorzitter, iets anders.

[0:09:19] Tijdens de vorige debatten maakte de PVV al duidelijk... dat er geen drinkwatertekort is, maar een tekort aan vergunningen.

[0:09:27] En destijds hebben wij een motie ingediend... om de minister in gesprek te laten treden met lokale overheden op dit punt.

[0:09:34] En vandaag, voorzitter, horen we graag van de minister... wat er concreet uit die gesprekken is gekomen.

[0:09:39] Hoeveel nieuwe vergunningen zijn er in Nederland al uitgegeven?

[0:09:43] drinkwaterwinningspunten zijn erbij gekomen en welke acties worden op dit moment ondernomen om te zorgen dat nog dit jaar nieuwe vergunningen worden afgegeven.

[0:09:52] Graag een reactie van de minister.

[0:09:54] En tot slot, voorzitter, we willen graag nog het belang van drinkwater onderschrijven in dit debat.

[0:09:59] In tijden van wereldwijde spanningen is het belangrijk dat we onze drinkwatervoorziening koesteren.

[0:10:05] We willen van de minister weten of hij zich zorgen maakt over de veiligheid van ons drinkwaternet en of hij denkt dat het een potentieel doelwit kan worden voor

[0:10:13] Ook willen we weten wat de regering doet om de vitale drinkwaterinfrastructuur veilig te houden.

[0:10:19] En daar wil ik het dan ook bij laten.

[0:10:21] Dank u wel.

[0:10:22] En goed, dan kun ik zien, introductie van de heer Gabriels.

[0:10:24] De heer Gabriels.

[0:10:25] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:10:26] Ja, de bingo kaart bij mij zit alweer vol met one-out, all-out-principen, naar het buitenland, historische vervuiling, juridische uitzondering, allemaal dat soort zaken die de heer Heuting van de PVV beschrijft.

[0:10:40] Mijn vraag aan de heer Heuting is een wat positievere, want u zegt dat u ook schoon water wil hebben.

[0:10:46] Welke concrete oplossingen heeft u dan om het water wel

[0:10:50] schoon te krijgen, in plaats van telkens alleen maar over juridische uitzonderingen en Brussel en dergelijke te spreken.

[0:10:55] Als meneer Gabriels goed had geluisterd, had hij ook gehoord dat wij willen dat alle plannen die bijvoorbeeld in de stroomgebiedsplannen staan, dat die ook gewoon worden uitgevoerd.

[0:11:04] En dat zijn concrete maatregelen die het kabinet neemt om te zorgen dat onze waterkwaliteit gaat verbeteren.

[0:11:12] Hij is al verbeterd de afgelopen decennia.

[0:11:14] Dat zien we.

[0:11:15] Dat zien we overal terug.

[0:11:16] Maar als je kijkt naar het

[0:11:18] naar het lijstje wat we hebben gezien, ook onder andere in de technische brief, en ik ga hem er heel even bij pakken, dan zie je gewoon, als je kijkt naar de huidige ecologische toestand voor de 745 oppervlakte lichamen, dan zie je, die hadden eigenlijk allemaal al groen moeten zijn.

[0:11:36] Er is er niet één helemaal groen.

[0:11:38] En dat betekent met nog anderhalf jaar de tijd dat we gewoon in de problemen gaan komen.

[0:11:45] En dan kunnen we ons best gaan doen om die doelen maar te blijven halen.

[0:11:49] En dan kunnen we ons best gaan doen...

[0:11:51] om die maatregelen uit te voeren en dat moet ook, maar we moeten erkennen hier vandaag met elkaar dat het niet genoeg gaat zijn en dat we dus moeten voorkomen dat Nederland op slot raakt en dat doen we en dat kunnen we alleen doen door in Brussel te pleiten voor versoepeling en dat kunnen we alleen doen door te erkennen en dat het kabinet dat ook uitspreekt dat het gewoon niet gaat lukken.

[0:12:16] De heer Heutink geeft aan dat hij vindt dat alle plannen uit de stroomgebiedbeheerplannen gerealiseerd moeten worden en er zijn ook heel veel extra plannen waar heel veel provincies mee komen.

[0:12:28] Vindt hij dan ook dat deze decentrale overheden die die plannen uitvoeren ondersteund moeten worden met middelen als dat nodig is om de doelen te halen en om die plannen uit te voeren?

[0:12:39] Voorzitter, onderhandelen in Brussel over het afschaffen van de one-out-all-out-methodiek is gratis, dus mijn fractie heeft wel de voorkeur dat we daar eerst mee gaan beginnen.

[0:12:50] Tot slot, de heer Gouden.

[0:12:51] Dan constateer ik dat dus de aandacht moet gaan naar niet naar het schoonmaken van water en decentrale overheden helpen.

[0:12:57] De aandacht gaat dus wederom naar de bingokaart, namelijk de regels.

[0:13:02] Brussel, maar niet naar schoner water.

[0:13:08] U heeft net een punt gemaakt.

[0:13:11] Ik geef nu het woord aan de heer Gavriels.

[0:13:18] Dank, voorzitter.

[0:13:20] Nederland niet op slot betekent dat je nu juist alles op alles moet zetten.

[0:13:24] Dat zijn we ook juridisch toe verplicht.

[0:13:26] Dat heeft ook meerdere malen gehoord van de minister.

[0:13:30] We weten ook uit het advies van PBL dat de huidige maatregelen onvoldoende zijn en dat we flink meer zouden moeten doen, onder andere op het gebied van landbouw en industrie.

[0:13:42] Dus mijn vraag aan de PVV, gezien die twee feiten, welke maatregelen wil de PVV extra zetten

[0:13:50] om een stapje richting het doel te komen.

[0:13:53] De PVV heeft het doel losgelaten.

[0:13:55] Dat is aan de PVV.

[0:13:56] Waarom stapje dichter bij die doelen te komen?

[0:13:59] Noem één maatregel.

[0:14:04] Voorzitter, versoepelen van de normen brengt ons ook een stapje dichter bij doelen.

[0:14:08] Het is ook een heel mooi idee voor deze minister om te kijken wat hij kan doen... om de huidige nationale normen die we met elkaar hebben vastgesteld... om die te gaan versoepelen.

[0:14:16] We hebben strengere normen dan de landen om ons heen.

[0:14:19] We zien dat vervuild water uit buurlanden ons land binnenstroomt.

[0:14:23] En dat is gewoon niet terecht.

[0:14:26] Dat is gewoon niet terecht.

[0:14:27] En we kunnen eens in de zoveel jaren die doelen herzien.

[0:14:30] Sterker nog, dat zijn we verplicht richting de Europese Commissie.

[0:14:33] En de minister kan best kijken, en dat zou ook een goede vraag zijn, richting... Ik ben hem helemaal vergeten, dus dank voor die gelegenheid, zeg ik tegen de lid Kostic, dat de minister gaat kijken of er niet een moment eerder is dat we met elkaar die vastgezelde nationale doelen, met elkaar die normen, over die kunnen versoepelen.

[0:14:49] Bedankt, lid Kostic.

[0:14:53] Graag gedaan.

[0:14:54] Deze vraag stel ik eigenlijk elke commissievergadering weer aan de heer Heutink.

[0:14:58] Hopende dat hij met één concrete maatregel komt om een stap verder te zetten.

[0:15:02] En los te komen van die doctrine van de PVV.

[0:15:07] Dat alles maar vergeten moet worden.

[0:15:10] Een standaard verhaaltje.

[0:15:14] Want 25 jaar je huiswerk niet doen.

[0:15:16] En dan smeken om een voldoende.

[0:15:18] Nota bene bij Brussel.

[0:15:20] Ik vind het gewoon gênant van de PVV.

[0:15:23] want ik heb het eerder gezegd, de rekening komt uiteindelijk bij de burger.

[0:15:26] Uiteindelijk is het de belastingbetaler die moet gaan betalen voor de vervuiling die wordt veroorzaakt door de industrie en de landbouw en onder andere.

[0:15:32] Dus dan is mijn concrete vraag.

[0:15:35] Wat vindt de PVV?

[0:15:37] Wie moet de rekening betalen voor de vervuiling in dit land?

[0:15:40] Zijn het de vervuilers zelf, de grotere bedrijven, de landbouw en de industrie of steeds weer de gewone Nederlander?

[0:15:51] Voorzitter, waar uiteindelijk die rekening terecht gaat komen... is bij alles en iedereen... het moment als Nederland in een waterslot terechtkomt.

[0:16:00] Dan heeft heel Nederland namelijk een probleem.

[0:16:04] En dan kunnen we allemaal bijvragen gaan verzinnen... en dan kunnen we allemaal andere uitweggetjes gaan verzinnen.

[0:16:08] Maar dit is de kern.

[0:16:09] En de PVV roept al sinds dat wij hier in deze Kamer zitten... dat wij die regels moeten versoepelen.

[0:16:15] Dat die doelen onhaalbaar zijn.

[0:16:17] Dat we die doelen niet gaan halen.

[0:16:19] en dat het een groot drama gaat worden.

[0:16:22] Daar waarschuwen wij al jaren voor.

[0:16:24] Vorige kabinetten hebben daar helemaal niets mee gedaan.

[0:16:27] Wat we nu zien, is dat dit kabinet iets begint in te zien... dat het toch wel misschien een probleem kan gaan worden.

[0:16:35] Nou, voorzitter, ik kan u garanderen, het wordt een probleem van je welste.

[0:16:39] En als we dat niet, als we wie er weer gaan herkennen... dan hebben we begin 2027 een probleem.

[0:16:45] Want dan kan er in Nederland helemaal niets meer.

[0:16:49] Dank u wel.

[0:16:52] Heel veel woorden om te zeggen dat de PVV gewoon blijft wegkijken.

[0:16:56] Dus als ze straks op besloot komen, als ze straks nog meer op het bordje van de gewone burger terechtkomt, dan is het puur te danken aan de PVV en iedereen die aan die kant zit als het gaat om wegkijken en niet serieuze maatregelen treffen.

[0:17:11] En ook nog eens, die grootvervuilers blijven matsen, want die kunnen gewoon gratis vervuilen, terwijl uiteindelijk de gewone burger thuis voor die kosten opdraait.

[0:17:19] Ik vind het echt schandalig van het BVV.

[0:17:25] Maar ik ga hier echt een punt van ondermaken.

[0:17:28] Als we in een interruptiedebat zitten en er worden een aantal concrete verwijten naar mijn fractie gegeven, dan vind ik dat ik daar het recht op moet hebben om te reageren.

[0:17:37] Ik zal u zeggen hoe ik daarnaar kijk.

[0:17:39] Want zojuist gebeurde het ook bij de heer Gabriels.

[0:17:41] Die stelt u een vraag, u ontwijkt dat antwoord en vervolgens wordt er afgeconcludeerd.

[0:17:46] Dan is dat het.

[0:17:50] Het is niet aan u om de inhoud van een interruptie te beoordelen.

[0:17:54] Het is aan u om de orde van de vergadering te bewaken en niet om mijn antwoorden, die ik namens de PVV geef in een interruptie, te kwalificeren als wel of niet inhoudelijk of wel of niet een terechte vraag.

[0:18:06] Dat is niet aan de voorzitter.

[0:18:08] Dus ik maak daar echt bezwaar tegen.

[0:18:10] Dat is prima.

[0:18:10] Ik heb geen inhoudelijk oordeel over uw antwoord.

[0:18:12] Dat totaal niet.

[0:18:13] Het is wel zo dat als ik merk dat er wordt afgeconcludeerd door een collega, er zit ook verder geen vraag in, dan vind ik het tijd om door te gaan naar meneer Gabriels.

[0:18:25] Dus meneer Gabriels.

[0:18:28] Dan zal ik met iets positiefs beginnen.

[0:18:31] Afgelopen weekend was de Maas clean-up en dat betekent dat er duizenden mensen zwerfafval gaan rapen langs de Maas tussen IJsden en Rotterdam.

[0:18:39] En zoals u weet is in Limburg de Maas nooit ver weg.

[0:18:42] En we zijn al trots op die rivier.

[0:18:44] Mosa trajectum, onze hoofdstad, is daarna genoemd.

[0:18:47] En er zijn zelfs mensen die hun kinderen Moors noemen en ik vind dat heel erg gaaf.

[0:18:53] Miljoenen mensen zijn afhankelijk van hun drinkwater.

[0:18:56] Mensen willen hun rivier schoonhouden en doen wat ze kunnen doen daaraan.

[0:19:00] Tegelijkertijd vragen deze mensen zich af wat de overheid doet om deze levensader, hun ecosysteem, te beschermen.

[0:19:07] Ze vragen zich af waarom PFAS, microplastics, zeer zorgwerkende chemische stoffen, granulaat, staalslakken, immobilisaat, geloosd of gestort mogen worden in hun rivier.

[0:19:15] Tijdens de massacring-up gaven deze mensen aan dat ze dromen

[0:19:18] van een schonere rivier met veel dierenleven, veel gezonde veilige zwemmogelijkheden en andere recreatiemogelijkheden.

[0:19:25] Een evenwicht tussen economie en ecologie.

[0:19:28] De stand van zaken ten aanzien van de tussentijdse evaluatie van het kaderrechten aan water laat helaas iets anders zien dan dat gewenste toekomstbeeld.

[0:19:35] De kwaliteit van de oppervlakte water in heel Nederland wordt iets beter, maar vrijwel geen enkel waterlichaam voldoet aan de gestelde doelen.

[0:19:42] De ecologische kwaliteit blijft flink achter.

[0:19:44] Op veel plekken in Nederland is zwemmen tijdens een warme zomer onmogelijk vanwege de blauwallig.

[0:19:48] En wat gaat de minister doen om de kwaliteit van zwemwater te verbeteren en om zo'n aantal zwemlocaties uit te breiden?

[0:19:55] De grote zorgen heeft GroenLinks Partij van de Arbeid over de kwaliteit van het grondwater.

[0:00:00] 19 van de 23 grondwaterlichamen voldoen niet aan de normen.

[0:20:04] De kwaliteit van het grondwater verslechtert en ook droogteproblematiek ligt op de loeren.

[0:20:08] Er zijn nu weer overal bosbranden, overal.

[0:20:10] Deelt de coördinerend minister Water de zorgen van GroenLinks Partij van de Arbeid ten aanzien van de verslechtering van de grondwaterkwaliteit?

[0:20:17] En wat gaat hij concreet doen om het grondwater te beschermen?

[0:20:20] En hoe staat het met de uitvoering van de motie van D66 over stoppen met bestrijdingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden?

[0:20:28] Debattenlang noem ik de minister de coördinerend minister water.

[0:20:32] Hij is namelijk verantwoordelijk voor het halen van de doelen uit de kaderrichtlijn water.

[0:20:36] Hij zal zijn collega's die over ruimtevergunningen en landbouw gaan moeten aanspreken.

[0:20:41] Het verbeteren van de waterkwaliteit en waterbeschikbaarheid kan alleen integraal aangepakt worden.

[0:20:46] is de coördinerend minister in overleg met zijn collega Van Vroom om in de nota Ruimte ruimte te reserveren voor waterberging en drinkwaterwinning?

[0:20:54] En dezelfde vraag over het creëren van waterzuinige wijken en drinkwaterbesparing via het besluitbouwschriften Leefomgeving.

[0:21:01] En is de coördinerend minister Water betrokken bij de besluiten over de normen ten aanzien van pesticiden en mest?

[0:21:06] Deze stoffen komen uiteindelijk ook terecht in het water waar deze minister over gaat.

[0:21:11] Heeft hij dan ook het laatste woord over de toelatingsregels?

[0:21:14] Zo ja, waarom zijn die regels dan nu nog niet kaderricht naar waterproef?

[0:21:17] Of vangt deze minister bot bij de beide bewindspersonen van de BBB op ruimte en LVVN?

[0:21:23] En ik wil de minister Vraag hier uitleg over te geven.

[0:21:26] dan de lozingen en onttrekkingen door de industrie.

[0:21:29] Herkent de minister de grote achterstand in het kaderrechtlijn waterproef maken van vergunningen?

[0:21:34] Is de minister het met GroenLinks Partij van de Arbeid eens dat dit niet tijdig geactualiseren van vergunningen voor 2027, mijn buurman noemde het al, juridische en financiële risico's met zich meebrengt voor bedrijven en overheden?

[0:21:45] Kan de minister enkele voorbeelden van die risico's geven?

[0:21:48] En is de minister van plan extra inzet te plegen op het kaderrechtlijnwaterproef maken van vergunningen om zo die risico's te verlagen en niet te ontlopen, zoals de buurman aangeeft?

[0:21:59] Voorzitter, om Nederland van het slot te houden nu en in de toekomst, zal de Rijksoverheid met een oplossing voor de stikstofproblemen en het water moeten komen.

[0:22:06] En neemt de minister dan het verbeteren van de waterkwaliteit ook expliciet mee als opdracht in de ministeriële commissie Economie en Natuurherstel, ook wel commissie Stikstof genoemd.

[0:22:16] Voorzitter, GroenLinks Partij van de Arbeid heeft vertrouwen in de verschillende plannen die decentrale overheden hebben.

[0:22:23] en die presenteren ze nu ook samen.

[0:22:25] Met name het goede voorbeeld van Brabant springt daar echt tussenuit.

[0:22:28] Brabant heeft afgelopen donderdag met de waterschappen De Dommel, A. en Maas, Brabantse Delta een fantastisch plan gepresenteerd en de agenties padden daar vanaf.

[0:22:37] Maar, voorzitter, de waterschappen en de provincies hebben daar wel landelijke steun voor nodig om die plannen ook daadwerkelijk uit te voeren.

[0:22:45] Op welke manier ondersteunt de minister de extra inzet van decentrale overheden?

[0:22:48] En is zij vanwege de urgentie tot het halen van die doelen van plan om bij de voorjaarsnota geld te ramen om decentrale overheden beter te ondersteunen in hun waterplannen?

[0:22:57] Voorzitter, GroenLinks Partij van de Arbeid wil samen stappen zetten op weg naar schone watervoorraden voor nu en in de toekomst.

[0:23:04] We moeten met zorg omspringen met water waarvan we met z'n allen iedereen hier ook zo houden.

[0:23:09] En we zijn er ook van afhankelijk.

[0:23:11] En daarmee worden de risico's voor bedrijven, bouw en overheden kleiner.

[0:23:14] En het is vooral belangrijk voor de gezondheid van ons allemaal hier.

[0:23:18] Mensen, en zoals mevrouw lid Kostings altijd zegt, mensen en andere dieren.

[0:23:25] Dank u wel.

[0:23:26] Ik zie geen interrupties.

[0:23:27] Dan geef ik het woord aan de heer Pierik.

[0:23:30] Ja, dank voorzitter.

[0:23:33] Op het waterdossier lijkt iedereen naar elkaar te wijzen.

[0:23:36] De waterschappen wijzen naar de provincies.

[0:23:38] De provincies wijzen naar de waterschappen.

[0:23:40] En ze wijzen beide naar de minister van Infrastructuur en Waterstaat.

[0:23:44] En die minister verwijst met enige regelmaat weer naar andere ministers.

[0:23:49] Mijn buurman noemde dat wel eens de spaghetti-verantwoordelijkheid.

[0:23:52] De minister van Infrastructuur en Water heeft de rol van coördinerend minister.

[0:23:56] Maar in alle eerlijkheid, mij is niet echt duidelijk wat dat dan precies betekent.

[0:24:04] Ik neem even mee naar het vorige waterdebat waarin ik een motie indiende over de normering van overige wateren.

[0:24:09] Deze motie werd door deze minister ontijdig verklaard.

[0:24:13] De motie hoort namelijk bij LVVN thuis, zei hij.

[0:24:16] Vervolgens heb ik aangeklopt bij het ministerie van LVVN.

[0:24:19] En daar zegt men, uw motie hoort hier niet thuis.

[0:24:21] U moet bij de minister van Infrastructuur en Waterstaat zijn.

[0:24:25] Nou, voorzitter, ik ben er eigenlijk wel een beetje klaar mee.

[0:24:27] Misschien moeten de ministers maar eens een queer en goeds gesprek voeren over de verdeling van de verantwoordelijkheden.

[0:24:35] Dit kan gewoon niet.

[0:24:36] Als Kamerlid word ik van het kastje naar de muur gestuurd en zo werkt dat niet.

[0:24:40] Ik wil graag een reactie van de minister.

[0:24:43] Een ander voorbeeld van onduidelijke regie is de exotenproblematiek.

[0:24:47] De aanpak exoten valt onder LVVN.

[0:24:50] Maar ook exoten zijn van belang voor de waterkwaliteit.

[0:24:54] Neem de Amerikaanse rivierkreeft.

[0:24:57] Deze kreeft vreet planten uit watergangen en dit heeft ernstige gevolgen voor de vermesting van het water.

[0:25:04] Heeft de minister in beeld wat de gevolgen zijn voor het halen van de karenweerdoelstellingen in het licht van het toenemend aantal exoten?

[0:25:14] En wat is de impact van de Amerikaanse rivierkreef, de Japanse duizendknoop of de bever?

[0:25:19] En dan bedoel ik niet de directe impact op de waterkwaliteit, maar ook de impact op het onderhoud van de watergangen in termen van veiligheid en van middelen.

[0:25:30] Door verzakkingen als gevolg van bevergraafwerkzaamheden kan het gevaarlijk worden en dat kost allemaal vele miljoenen extra.

[0:25:39] Voorzitter, er is meteen een bruggetje naar het kopje dijkonderhoud.

[0:00:00] 75 procent van het budget gaat al op... Meneer Pierek, ik zie een interruptie van dit kost iets.

[0:25:51] Eerst even de complimenten aan de BBB, want die frustratie voelt de Partij voor de Lieren ook.

[0:25:55] Kastje naar de muur.

[0:25:57] Ondanks onze politieke verschillen, dit is wel echt een zorgelijk punt.

[0:26:01] Maar inhoudelijk, over de rivierkreeft.

[0:26:04] Ik vroeg me af of de BBB wist van het laatste resultaat van een pilot van hoogheemraadschap Rijnland en Leiden.

[0:26:14] waarin ze natuurlijke oevers hebben gebruikt om de problemen met de rivierkreeft aan te pakken.

[0:26:20] En dat bleek ontzettend effectief.

[0:26:23] Natuurlijk, kost-effectief en niet weilen met de kraan open.

[0:26:28] Staat het BBB ervoor open om dat juist te versterken?

[0:26:36] Dank voor de complimenten in eerste aanleg.

[0:26:38] De tweede vraag over rivierkreeft.

[0:26:41] De BBB staat open voor alle initiatieven die er zijn om de vervuiling door die rivierkreeft te beperken.

[0:26:49] Of dat natuurvriendelijke oevers zijn of het zijn andere dingen.

[0:26:52] Er worden ook

[0:26:54] De rivierkreeft is ook gebruikbaar in de visserij, dus ik bedoel, volgens mij moeten we alle mogelijkheden benutten die ertoe leiden dat we de schade die de rivierkreeft veroorzaakt, dat we die beperken.

[0:27:10] Gaat u verder.

[0:27:14] Ik was bezig met het bruggetje naar de dijkonderhoud.

[0:00:00] 75 procent van het budget gaat op in de voorfase, dus nog voordat de schop de grond ingaat.

[0:27:24] en dat is het gevolg van inefficiënte wetgeving.

[0:27:26] Ziet de minister dat ook en kan hij hierop acteren?

[0:27:32] Voorzitter, als het gaat om de nutriënten lijkt deze minister vooral te wijzen dan de minister van LVVN.

[0:27:38] Maar nutriënten komen niet alleen vanuit de landbouw.

[0:27:41] Zo spelen naast exoten, waar ik het net over had, ook de riooloverstorten en de rioolzuiveringsinstallaties een rol.

[0:27:47] Eerder stelde ik Kamervragen over riooloverstorten en in mijn ogen wordt de rol van deze overstorten te klein gemaakt.

[0:27:56] De rivier

[0:27:57] Een rivier als de Boven-Dommel heeft bijvoorbeeld al 31 riooloverstorten.

[0:28:03] Wat doet de minister om de gevolgen van deze overstorten verder in beeld te krijgen?

[0:28:10] Voorzitter, Glastuinbouw Nederland meldt ons dat ze last hebben van het ontoereikend beheer en het onderhoud van riolering, waardoor stoffen alsnog in het opgevlakte water komen.

[0:28:19] Wat doet de minister om dit probleem aan te pakken?

[0:28:23] Dan wil ik het nog hebben over het waterkwaliteitsportaal.

[0:28:26] Op dit portaal zijn veel meetgegevens te vinden en ze zijn ook redelijk recent.

[0:28:31] Maar helaas zijn deze gegevens lastig toegankelijk.

[0:28:35] Voorzitter, ik was vorige week op werkbezoek bij een DRW-project en daar valt me op dat boeren vaak helemaal niet goed weten wat de kwaliteit van een water is.

[0:28:46] De database is groot, complex en staat vol coderingen.

[0:28:50] waardoor een gemiddelde boer niet echt kan zien hoe de waterkwaliteit er in zijn personeel voorstaat.

[0:28:56] Heeft de minister er al aan gedacht om deze databases wat toegankelijker te maken?

[0:29:00] Dat is een volgende vraag die ik heb.

[0:29:03] Voorzitter, dan nog even over het bouwen van woningen op water.

[0:29:08] We leven in een waterrijk land.

[0:29:10] We worstelen met ruimtegebrek.

[0:29:13] We willen voedsel, natuur, mobiliteit, wonen, werken.

[0:29:16] We moeten natuurlijk rekening houden met water en bodem als het gaat om bouwen.

[0:29:21] Maar er ligt een cruciale opgave in de woningbouw.

[0:29:24] We moeten er jaarlijks zo'n 100.000 woningen bij bouwen.

[0:29:29] Is de minister bereid om te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om bouwen op water mogelijk te maken?

[0:29:38] Voorzitter, ten slotte, de landbouwgebieden lopen leeg.

[0:29:42] Ik was onlangs in de Peel en ik ben me kapot geschrokken van het aantal boeren dat daar stopt en de desolate toestand van het gebied.

[0:29:50] Grasland wordt omgezet in natuur en voor wie denkt dat dit romantische plaatjes je oplevert, nou echt niet.

[0:29:58] Het worden kale, half ondergelopen vlaktes met honderden bomen die volop in het water staan.

[0:30:05] En grasland wordt soms ook omgezet in akkerbouw.

[0:30:09] Voorzitter, ik denk dat we het kind met het badwater weggooien, want als er één gewas is dat goed is voor de bodem en water, dan is dat grasland.

[0:30:19] En ik vind dat deze minister zich ook heel druk moet maken over de gevolgen die het beperken van het blijvend grasland areaal heeft.

[0:30:29] Rond u langzaam af, meneer Pierek.

[0:30:31] Ik ben met de laatste zin bezig, voorzitter.

[0:30:35] Dus de aandacht voor het steeds kleiner worden van het graslandareaal en de gevolgen die dat heeft ook voor de waterkwaliteit.

[0:30:42] Ik wil graag weten of de minister dat ook als een probleem ziet en hoe ik dit wil ondervangen.

[0:30:47] En ik wil wel graag hebben dat de minister dan niet alleen maar verwijst naar de minister van LVVN.

[0:30:54] Ik zie een interruptie van de heer Gabriels.

[0:30:57] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:30:58] En ik wil de heer Pierik van de BBB, met wie ik regelmatig discussies heb hier in het Waterdebat, even complimenteren, want hij heeft de woorden spaghettiverantwoordelijkheid, coördinerend minister, allemaal genoemd.

[0:31:11] Dus allemaal zaken waarin wij vinden dat we samen zouden moeten optrekken om het water te verbeteren.

[0:31:16] En dat heeft ook te maken met de spaghettiverantwoordelijkheid in de verschillende verantwoordelijkheden en ook daadwerkelijk ook hoe het hier

[0:31:22] geregeld is tussen ministeries.

[0:31:25] Maar dan even over de laatste, het laatste punt wat hij maakte over de graslanden die verdwijnen voor vreselijke bomen, maar ook voor akkerbouw en bijvoorbeeld sierdeelt, waardoor dat de waterkwaliteit inderdaad slechter wordt.

[0:31:40] Daar heb ik inderdaad eerder aandacht aan geschonken.

[0:31:43] De vraag is als volgt, is de heer Pierek en de BBB bereid om samen met GroenLinks Partij van de Arbeid ervoor te zorgen

[0:31:49] dat op ruimtelijk niveau de Omgevingswet, maar ook bij de centrale overheden ingezet kan worden om voorschriften op te leggen aan die gebieden, waardoor dat graslanden en daarna akkerbouw minder problematische stoffen uitstoten voor de waterkwaliteit.

[0:32:12] De BBW is nooit zo voor het beperken van het ondernemerschap, terwijl we ook wel zien dat gemeentelijke overheden bevoegdheden hebben en ook wel maatregelen kunnen treffen om allerlei dingen te organiseren.

[0:32:26] Er zijn gemeenten bijvoorbeeld die ervoor kiezen om geen uitbreiding van de intensieve veehouderij willen.

[0:32:33] Zo kunnen gemeenten daar ook voor kiezen, maar ik zou in ieder geval die regie niet vanuit de naag willen oppakken.

[0:32:41] Oké, de heer Gabriel.

[0:32:43] Dan zal ik de vraag iets strakker stellen.

[0:32:45] Wat wil de BWB dan wel doen om die graslanden te behouden en te beschermen van dat vervolgens alles akkerbouw of sierdeelt wordt?

[0:32:51] Wat wil de BWB dan doen om die graslanden te behouden?

[0:32:57] De heer Gabriels weet ook dat de afbouw van de derogatie resulteerde in druk op de mestmarkt en dat daardoor nogal wat graslanden omgezet zijn in akkerbouw.

[0:33:13] Dat zijn dingen die we natuurlijk niet willen, dus we proberen vanuit

[0:33:19] Brussel meer energie te zetten op een graslandnorm, zeg maar.

[0:33:24] Dus dat we de hoeveelheid nutriënten die gras nodig heeft in balans brengen met de bemesting die zo'n gewas nodig heeft.

[0:33:33] En dan is grasland natuurlijk een prachtig gewas, wat ik ook in mijn inbreng aangaf.

[0:33:38] Voor water en bodem is blijvend grasland het beste gewas dat je kan hebben.

[0:33:43] Ik geef graag het woord aan de heer Buijs voor een interruptie.

[0:33:46] Ja, dankjewel.

[0:33:47] Ik sloeg even aan op de drijvende woningen van de heer Pierek.

[0:33:50] Kunt u daar misschien wat meer over uitweiden wat u daar precies mee bedoelt?

[0:33:53] Meer omdat een collega de grote in het verleden een motie op dit onderwerp heeft ingediend.

[0:34:01] Dank voor die vraag.

[0:34:02] Een belangrijk onderwerp.

[0:34:04] We zien natuurlijk dat het in Nederland enorm worstelen is met ruimte.

[0:34:08] En als we dan kijken naar de ruimtes, de waterlichamen in Nederland, of dat nou uiterwaarden zijn of het zijn gewoon andere grote waterplassen, dan zijn er

[0:34:18] echt serieuze mogelijkheden om de woningopgave waar we voor staan, om die in te vullen met drijvende woningen.

[0:34:25] En drijvende woningen, dat is niet een bootje waar een woning op staat, maar dan hebben we het echt over betons waar 48 appartementen op gebouwd kunnen worden en die heel stormbestendig zijn en zo.

[0:34:38] Dus dat is volgens mij een geweldige mogelijkheid om die woningopgave die we hebben, om die in te vullen.

[0:34:44] Ten meer om dat

[0:34:47] Het dan ook multifunctioneel gebruiken is van grond.

[0:34:49] We worstelen enorm in de ruimte in Nederland.

[0:34:52] En als we grond of water op meerdere manieren kunnen benutten, dan is dat gewoon een dikke plus.

[0:35:01] Dan geef ik het woord aan de heer Soepboer.

[0:35:09] Dank u voorzitter.

[0:35:10] Vandaag spreken we weer over de wondere wereld van water.

[0:35:15] En dat doen we in drieën.

[0:35:16] Waterkwaliteit, kwantiteit en veiligheid in wilkeurige volgorde.

[0:35:20] En even een waarschuwing vooraf.

[0:35:21] Ik kan niet geheel uitsluiten dat er geen bingo-woorden voor de kaart van de heer Gabriels in mijn betoog zullen zitten.

[0:35:28] Maar we gaan het meemaken.

[0:35:29] We beginnen met de kwaliteit.

[0:35:31] Allereerst de kaderrichtlijn, voorzitter.

[0:35:34] Het wordt steeds duidelijker dat de doelen in 2027 niet behaald zullen gaan worden.

[0:35:39] Wat nieuw sociaal contract betreft, voorzitter, blijven we ons desalniettemin onverminderd inzetten om de waterkwaliteit te verbeteren.

[0:35:46] Water moet zo schoon mogelijk zijn wat mij betreft, maar als toekomstperspectief, en ik noemde dat eerder, dat we water weer uit de klomp kunnen drinken.

[0:35:55] Mijn fractie geeft de voorkeur om vooral te kijken naar waar we invloed op hebben en wat we wel kunnen en willen doen.

[0:36:02] Zoals het grotendeels verbieden van PFAS, lozingen terugdrengen, vergunningen actualiseren en grensoverschrijdende vervuiling terugdrengen.

[0:36:09] Het streven naar schoon water is echter wat anders dan het halen van de KRW-doelen.

[0:36:13] Wij lezen dat de minister bezig is om onderzoek te doen... naar eventuele doelaanpassingen en uitzonderingen.

[0:36:19] Dat lijkt ons een verstandige zaak dat wij een realistische aanpak voorstaan.

[0:36:23] En dat brengt mij bij de ubiquitaire stoffen in het water.

[0:36:27] Stoffen die er nu één keer in zitten, niet meer worden geloost als het goed is... en niet of nauwelijks afbreken.

[0:36:33] Deze stoffen meewegen bij het halen van de KRW-doelen zorgt voor een vertroebeld beeld.

[0:36:39] We zien namelijk niet meer wat de invloed van al onze verbeteringen is.

[0:36:44] Door deze ubiquitaire stoffen mee te rekenen, in combinatie met het one-out-all-out-principe, blijven eigenlijk alle waterlichamen dieprood gekleurd, wat we ook doen.

[0:36:53] En we doen best wel wat.

[0:36:55] Deze stoffen uitsluiten betekent niet dat ze dus niet meer in het water zitten, maar het zorgt er wel voor een beter beeld van de effecten van de gedaane inspanningen.

[0:37:04] Je kunt ze desnoods apart blijven meten en natuurlijk ervoor zorgen dat er niks meer bij komt, maar haal het alsjeblieft uit de KRW.

[0:37:13] Mijn fractie stelt de minister daarom de volgende vragen.

[0:37:15] Is de minister bereid om serieus te onderzoeken of ubiquitaire stoffen... ...buiten de doelstellingen kunnen worden gehouden... ...en kunt u toezeggen de bevindingen te rapporteren aan de Kamer?

[0:37:23] En wat is de stand van zaken van de motie-soeboer... ...waarin op wordt geroepen om de Duitse regering aan te dringen... ...het invoeren van grenswaarden voor PFAS-lozingen?

[0:37:30] Staat de minister ervoor open om ook met België en Frankrijk in gesprek te gaan... ...gezien de stroming van de rivieren?

[0:37:37] Ik zou nu overgaan naar de kwantiteit.

[0:37:39] Dan gaan we eerst naar de interrupts van de heer Hutting.

[0:37:54] Hij duurde even voordat meneer Gimissen begreep.

[0:37:58] Voorzitter, we hebben al eerder als Kamer een motie aangenomen... om dat one-out, all-out-principe te schappen... waar meneer Soepoe net terecht naar verwees.

[0:38:09] En wat gebeurde er vervolgens?

[0:38:12] Het werd niet afgeschaft, maar er werd een ander instrument naast gezet... om te kijken wat dat nou zegt over de kwaliteit van ons water.

[0:38:22] Maar nog steeds worden we juridisch afgerekend op dat hele verschrikkelijke one-out-all-out-principe.

[0:38:29] Ik vraag even aan meneer Soekboer hoe hij daarin staat.

[0:38:32] Vindt hij dan de huidige rekenmethodiek goed?

[0:38:36] Of moeten we echt volgens hem afscheid nemen van het feit dat we gewoon juridisch gebonden worden aan dat verschrikkelijke one-out-all-out-principe?

[0:38:46] Er zijn twee dingen, schoon water en de kaderrichtlijn.

[0:38:48] We willen alles doen om het water zo schoon mogelijk te krijgen.

[0:39:01] Alleen we zien nu dat, met de huidige manier van meten en observeren, dat dat in 2027 bijzonder lastig gaat worden.

[0:39:08] En dan druk ik me even heel zacht uit.

[0:39:10] En een groot onderdeel daarvan, een grote reden daarvoor, is dus omdat als er één klein stofje in een hele kleine hoeveelheid in het water zit, zelfs in een dusdanig kleine hoeveelheid, dat ik het uit mijn klomp wel zou durven drinken, maar het zit er toch in.

[0:39:24] Het hele waterlichaam wordt afgekeurd.

[0:39:27] En daardoor zien we ook niet de dingen die we wel hebben gedaan om de rest van de waterkwaliteit te verbeteren.

[0:39:33] Dus daar zit het grote punt van mij.

[0:39:35] Er gebeuren best wel dingen.

[0:39:37] We maken ook vorderingen, maar je ziet ze niet.

[0:39:39] Dus daarom zeg ik eigenlijk twee dingen.

[0:39:41] Eén, dat one-out-all-out-principe.

[0:39:45] Ja, het blijft erop aandringen om dat los te laten.

[0:39:47] Dat hebben we ook eerder gezegd, dus dat wil ik graag onderstrepen, maar dat is niet het enige.

[0:39:52] Daarnaast zouden we graag zien dat die ubiquitaire stoffen, die nu één keer in dat water zitten, die dat water al hebben vervuild, die dus... Ik zeg niet dat ze gezond of goed zijn, maar ze zitten er nou één keer in en we breken ze eigenlijk heel lastig tot niet meer af.

[0:40:05] En doordat we die mee blijven rekenen in het wel of niet halen van onze doelen,

[0:40:11] gaan we die doelen A niet halen en B zien we ook niet wat er wel gebeurt, wat er wel vooruit gaat.

[0:40:16] En daarom zou ik zeggen, naast het one-out, all-out principe, blijf daar dus voor inzitten om daar van af te gaan.

[0:40:22] Twee, zorg er ook voor dat we die ubiquitaire stoffen niet meer mee gaan wegen.

[0:40:26] Je mag ze dus nog meten, je mag dus in de gaten houden, maar weeg ze niet meer mee.

[0:40:32] Dit klinkt hartstikke goed, voorzitter.

[0:40:34] Ik ben blij dat NSC dit zegt.

[0:40:41] Zou het dan niet verstandig zijn om de minister op pad te sturen richting Brussel en hem op te dragen?

[0:40:48] Ga maar met al die lidstaten in overleg.

[0:40:52] Zoek maar die meerderheid bij al die lidstaten om ervoor te zorgen dat we afscheid kunnen nemen.

[0:40:58] Of in ieder geval dat we niet meer juridisch gebonden zijn aan die one out, all out.

[0:41:03] Omdat het niks zegt over de kwaliteit van ons drinkwater.

[0:41:06] Kan ik meneer Soeboe daar aan mijn zijde vinden?

[0:41:10] Ja, in de concretie gaan we even kijken waar we elkaar kunnen vinden.

[0:41:12] Maar in principe wel.

[0:41:15] We zijn nooit een voorstander geweest van het one-out-all-out-principe.

[0:41:17] Zijn het ook nu niet.

[0:41:19] Dus als we een manier kunnen vinden om dat los te laten, zijn we daar voorstander van.

[0:41:22] Betekent dus niet dat we niet willen werken aan de verbetering van onze waterkwaliteit.

[0:41:29] Kijk, en dit vind ik dan dus best wel ingewikkeld.

[0:41:32] Namelijk NSC en DS-Soepboer die dan zeggen we willen heel erg graag schoon water en vervolgens alleen maar zaken noemen die te maken hebben met naar Brussel gaan, historische verontreiniging, naar het buitenland.

[0:41:43] Ik zou het dan heel fijn vinden dat er ook gezegd wordt van nou en we gaan zelf voorstellen indienen om de centrale overheden te helpen.

[0:41:50] We gaan zelf voorstellen indienen daadwerkelijk om die om die vergunningen sneller

[0:41:56] geactualiseerd te krijgen.

[0:41:57] Maar dat gebeurt dus niet.

[0:41:58] Het punt is, we willen schoon water, is geen vrijblijvende opmerking.

[0:42:01] Dan moet je dus ook je aandacht naar beide kanten schenken.

[0:42:07] De vraag is dus, is de heer Soeboer van NSC het met GroenLinks Partij van de Arbeid eens dat er extra middelen moeten komen van decentrale overheden om daadwerkelijke oplossingen in het veld, in de regio's van onderhoop te realiseren ter verbetering van de waterkwaliteit?

[0:42:22] Voorzitter, ik snap dat de heer Gabriels het ingewikkeld vindt, want het is ook heel ingewikkeld.

[0:42:26] Het is ook niet makkelijk.

[0:42:28] En daarom zegt het nieuwe sociaal contract ook, we zijn een voorstander van schoon water en willen daar ook dingen toe doen.

[0:42:34] Ik heb u net genoemd wat we wel kunnen doen.

[0:42:36] Het grotendeels verbieden van PFAS.

[0:42:38] Ik heb daar zelf meerdere moties over ingediend.

[0:42:41] Ik heb één daarvan ingediend met lid Kostic, die daar net ook al even naar verwees.

[0:42:45] Ik heb er eentje ingediend over de grensoverschrijdende PFAS.

[0:42:49] En we zijn ook altijd bereid om daarin mee te kijken.

[0:42:51] Ook heb ik altijd wel gezegd dat er ook enkele PFAS zijn... waar we toch even voorzichtig aan moeten zijn.

[0:42:56] Waar we uiteindelijk misschien tot een verbod kunnen komen.

[0:42:59] Maar waar we nu voorzichtig mee moeten zijn... omdat het anders ook tot grotere gevallen kan leiden.

[0:43:03] Lozingen terugdringen heb ik net genoemd.

[0:43:06] Vergunningen actualiseren heb ik net genoemd.

[0:43:08] Allemaal dingen waar we elkaar volgens mij prima kunnen vinden.

[0:43:11] Dat het per definitie meer geld moet gaan kosten, dat moeten we nog maar eens even bezien.

[0:43:15] Alleen we willen best stappen zetten, ook zeker in de richting van de heer Gabriels.

[0:43:23] Dan gaan we naar de kwantiteit, voorzitter.

[0:43:25] Naast de specifieke punten over de kwaliteit hebben we ook zorgen over de bredere waterbescherming.

[0:43:30] Steeds vaker valt er in de media te lezen dat de staat van dijken een gevaar vormen of water in rivieren stijgen door neerslag in ons land en landen om ons heen.

[0:43:38] Mijn fractie pleit voor een adaptieve aanpak waarbij we voorbereid zijn op toekomstige risico's en flexibel in kunnen spelen op veranderde omstandigheden.

[0:43:47] Wij lezen in een stuk van de Vereniging van Waterbouwers dat de dijkversterking onder druk staat door milieu- en waterwetgeving en inefficiëntie.

[0:43:54] Baggeren op het slaaf van damwand zou lastig worden.

[0:43:57] Is de minister hiermee bekend?

[0:43:59] En wat is de minister van plan hieraan te gaan doen?

[0:44:01] En hoe wil de minister kosten, inefficiëntie of andere inefficiëntie aan gaan pakken?

[0:44:06] Is de minister het eens dat landelijke regie versnippering voorkomt, waardoor de beschikbare middelen beter en sneller ingezet kunnen worden?

[0:44:13] In de landelijke opgave ter versterking van de dijken kan de minister duidelijkheid bieden aan de Kamer over de gevolgen die het gieten van de KRW in wetgeving met zich meebrengt.

[0:44:22] Klopt het dat er mogelijk geen of minder vergunningen afgegeven zullen worden na 2027?

[0:44:27] Wat zijn de effecten in de werkzaamheden aan het dijken van ons land?

[0:44:31] En hoe zorgt u ervoor dat alle beschikbare middelen goed in worden gezet met daarbij de afweging van mitigerende tegenover adaptieve maatregelen?

[0:44:38] En dan kom ik bij het laatste blokje, voorzitter, dat is waterkwantiteit tot slot.

[0:44:42] In de toekomst is schaarste van drinkwater een relevant thema.

[0:44:47] Laatst was ik bij de puurwaterfabriek in Emmen en daar produceert men dagelijks zuiver proceswater uit rioolwater.

[0:44:55] Ze zouden daar naar eigen zeggen ook drinkwater kunnen produceren uit rioolwater, maar lopen natuurlijk tegen heel veel juridische belemmeringen aan.

[0:45:03] Mijn vraag aan de minister is ook gezien de toenemende druk op onze watervoorziening.

[0:45:08] Hoe kijkt de minister hiernaar?

[0:45:10] Ziet de minister hier ook mogelijkheden om bijvoorbeeld de juridische belemmeringen weg te nemen?

[0:45:15] En is hij bereid de mogelijkheden te onderzoeken om dit water geschikt te maken als drinkwater?

[0:45:20] Laatste vraag, voorzitter.

[0:45:22] Hoe zorgt de minister er concreet voor dat er genoeg ruimte voor drinkwatervoorraden gereserveerd wordt in de noteruimte die het kabinet momenteel aan het ontwerpen is?

[0:45:30] En dan dank ik u vriendelijk en dan zeg ik tegen die Gabriels.

[0:45:33] Als ik de heer Soepen hoort praten over ubiquitaire stoffen en niet-ubiquitaire stoffen, dan denk ik

[0:45:51] Volgens mij hebben we dat goed inzichtelijk en maakt de KRW daar ook onderscheid tussen.

[0:45:56] We hebben daar ook plaatjes van gezien.

[0:45:57] Dus we weten waar we nog inzet op moeten plegen.

[0:46:01] Daar zijn taalloze advies over geweest.

[0:46:05] Maar het laatste advies van het adviesgroep of expertgroep over de KRW-tussenevaluatie van PBL onder andere, die is daar ook heel duidelijk in en die stelt onder andere

[0:46:16] Zorg nou dat je, wat je nu nog gaat doen, dat je een integrale aanpak inzet.

[0:46:22] Dus dat je ook kijkt waar kun je met hetzelfde geld eigenlijk zoveel mogelijk problemen tegelijkertijd oplossen.

[0:46:30] En tegelijkertijd zorg ervoor dat je ook weet welke effecten je maatregelen hebben.

[0:46:34] Dat je dat gewoon inzichtelijk krijgt.

[0:46:36] Dat het duidelijk wordt.

[0:46:37] Al die tijd heeft dat dus gemist.

[0:46:39] Is de heer Soepoor bereid om met ons mee te denken om dat ook aan de minister mee te geven?

[0:46:45] zodat daar verbetering in komt.

[0:46:47] Meneer Soeboer is altijd een voorstander van integrale aanpakken en wil overal uiteraard over meedenken.

[0:46:57] Dan geef ik het woord aan de heer Buissen.

[0:47:01] Dank u wel, voorzitter.

[0:47:03] Graag wil ik voorafgaand aan mijn inbreng melden aan de commissie dat ik vandaag Peter de Groot vervang, die op dit moment een plenair debat heeft.

[0:47:10] Ik zal uiteraard mijn best doen om de vragen te beantwoorden.

[0:47:14] Voorzitter, graag neem ik enige ruimte om mezelf te introduceren op dit onderwerp, want als geboren en getogen Zeeuw, voormalig zwemmer en als landbouwkundige ben ik goed doordrongen van het belang en tegelijkertijd de problematieken die met water te maken hebben.

[0:47:28] Water is in de basis een bron van leven, maar water kan ook machtig zijn en mensenlevens verwoesten.

[0:47:34] Nederland is een waterland.

[0:47:35] We zijn als land gebouwd op water en we vechten ertegen.

[0:47:38] Als Zeeuw durf ik te zeggen, lukt door het emergo.

[0:47:42] Voor mensen aan de keukentafel nemen de zorgen rondom water toe.

[0:47:45] We moeten harder werken om de kelder leeg te houden of dat er juist voldoende water is in onze tuinen of op de akkers.

[0:47:51] En we vragen ons meer dan ooit af of er wel genoeg en veilig drinkwater is.

[0:47:57] Twee weken geleden mocht ik in het kader van mijn portefeuille Circulariteit een werkbezoek brengen aan een gebiedsontwikkelaar in de buurt van Tiel.

[0:48:04] Hier zag ik met eigen ogen hoe en zandwinning en natuurontwikkeling en waterberging met elkaar hand in hand gaan.

[0:48:11] Wat VVD betreft biedt dit soort gebiedsontwikkelingen nog meer kansen.

[0:48:16] Bijvoorbeeld voor woningbouw, recreatie en wellicht ook wel lagere dijken.

[0:48:21] Mijn eerste vraag aan de minister is waarom er de laatste jaren zo weinig vergunningen afgegeven zijn voor dit type gebiedsontwikkelingen.

[0:48:29] Als voormalig wethouder in Bergen, Noord-Limburg, waar een dergelijk multidisciplinair gebiedsontwikkeling liep in verband met de waterveiligheid van de Maas, heb ik gezien dat we het in Nederland ook wel erg complex gemaakt hebben.

[0:48:41] Gebiedsontwikkelaars, zandwinners, gemeentes, provincies, waterschappen en bovenal Rijkswaterstaat

[0:48:49] moeten samenwerken wat tot ongekende juridische maatwerktrajecten leidt.

[0:48:54] Ik heb gezien dat er dan kartrekkers moeten zijn die wel van erg goede huizen moeten komen om voor zulke lange trajecten energie te houden.

[0:49:03] Hoe kijkt u hier tegenaan?

[0:49:05] En vindt u ook dat we aan moeten sturen op meer van dit soort gebiedsontwikkelingen?

[0:49:10] Hierop aangrijpend vraag ik de minister ook de status van het onderzoek dat loopt naar de beleidslijn voor grote rivieren.

[0:49:16] Ik vernam van een casus op Kamperland dat dit gebied is aangewezen als waterbergingsgebied.

[0:49:34] voor als zich extreme waterstanden voordoen.

[0:49:36] Er zou een vervolgonderzoek plaatsvinden dat in 2025 zou starten.

[0:49:40] De vraag aan de minister is wat de status is van dit onderzoek en of hij begrip heeft voor de inwoners uit dit gebied.

[0:49:47] En loopt daar op dit onderwerp actie op een eerdere motie van Peter de Groot voor drijvende woningen aan het IJsselmeer?

[0:49:56] Voorzitter, een tweede punt waar ik aandacht voor wil vragen is de hoogwaterbescherming.

[0:50:01] Eind 2023 werd er nog gedacht aan het verstevigen van 2000 kilometer dijk tot 2050.

[0:50:07] Begin dit jaar is gebleken dat dit om slechts, zeg ik dus aanhalingstekens, 1400 kilometer gaat.

[0:50:13] En dit heeft gevolgen voor het benodigde budget voor de versteviging van de dijken.

[0:50:19] De waterschappen hebben aangegeven hiervoor 1,25 miljard, de helft van het benodigde budget, beschikbaar te stellen.

[0:50:26] U hebt aangegeven dat het Rijk staat voor de wettelijke verantwoordelijkheid om ook zijn bijdrage te leveren om de waterveiligheidsdoelen te halen.

[0:50:34] En dat hierover dus afspraken gemaakt moeten worden.

[0:50:37] Kunt u ons laten weten wat de laatste stand van zaken hieromtrend is?

[0:50:40] Ook gezien het feit dat dit langjarige trajecten zijn die te maken hebben met een kostenstijging.

[0:50:45] En hoe zit het met uw commitment rondom de Rijksbijdrage?

[0:50:49] Voorzitter, mijn laatste punt betreft de doelen van de kaderrichtlijn Water.

[0:50:53] Hoewel uit de technische briefing, waar ik niet bij was, maar mijn collega Peter de Groot wel, bleek dat er heel veel doelen binnen bereik liggen, zijn er ook zorgpunten uiteraard.

[0:51:03] De Europese Commissie heeft bijvoorbeeld een inbreukprocedure gestart naar chemische stoffen.

[0:51:08] VVD vindt dat er meer regie moet komen om lozingen van chemische stoffen, en zeker als dat meer is dan vergund, tegen te gaan.

[0:51:15] Kan de minister ons informeren wat op dat vlak momenteel loopt?

[0:51:19] en kunt u toelichten welke acties u momenteel met België en Duitsland neemt om de doelen te halen?

[0:51:25] Dank u wel.

[0:51:28] Ik was al bang dat de VVD de kaderrichtlijn water helemaal zou overslaan, maar gelukkig waren er toch nog wat zinnen die erover gingen.

[0:51:37] Maar ik maak me daar wel zorgen over.

[0:51:40] Wat mijn vraag aan meneer Buijzen zou zijn, is of de VVD erkent dat we op een regelrechte ramp aan het afstevenen zijn.

[0:51:49] En dat het kabinet toch echt iets moet gaan doen.

[0:51:53] Of er nou zorgen is dat we die normen gaan versoepelen.

[0:51:56] Of we in Brussel hardmaken voor het afschaffen van die one-out, all-out.

[0:52:00] In ieder geval dat het kabinet moet zorgen dat Nederland niet op slot raakt.

[0:52:06] En of de VVD dat ook ziet en ook snapt.

[0:52:10] En ook een vraag geeft aan het kabinet hoe ze daarmee om willen gaan.

[0:52:17] Dank u wel, voorzitter, en begrip voor deze vraag.

[0:52:21] Wij zien en wij erkennen dat het een moeilijke strijd gaat worden.

[0:52:27] En wat betreft het one-out-all-out-principe, daar hebben we het in de voorbereiding van dit debat over gehad.

[0:52:34] En ik moet zeggen, ik ben niet de expert namens de fractie, maar ik heb wel de boodschap meegekregen van misschien is het toch interessant om daar een onderzoek naar te starten van wat daar de mogelijkheden voor zijn.

[0:52:46] En dan bedoelen we dus de mogelijkheden voor het splitsen.

[0:52:50] Want nu is het one-out, all-out.

[0:52:52] Je hebt chemicaliën, chemische stoffen.

[0:52:56] Nou ja, en het is natuurlijk zo... Volgens mij was de heer Soeboer in zijn bijdrage die ook verwees van... om naar alle stofjes eruit te halen, dat is misschien wel onmogelijk uiteindelijk.

[0:53:10] Dus wat is dan de proportionaliteit die erachter schuil gaat?

[0:53:15] En om daar meer gevoel bij te krijgen, is er wel bij ons een gedachte ontstaan... van misschien moeten we daar toch wat meer onderzoek naar gaan doen... en kijken wat daar wellicht meer in te halen is.

[0:53:24] Zonder inderdaad, ook zoals mijn voorgaande sprekers zeiden... zonder afbreuk te doen aan onze wens voor waterkwaliteit.

[0:53:31] Want ik bedoel, dat staat als een paalbovenwater.

[0:53:36] Ik zal het niet te ingewikkeld maken, want ik begrijp dat u niet de fractiewoordvoerder bent.

[0:53:40] Dat vind ik ook vervelend.

[0:53:42] Maar toch, dat onderzoek waar uw fractie oren naar heeft, eigenlijk is dat al gebeurd.

[0:53:49] Wat de Europese Commissie namelijk gezegd heeft... We hebben ooit de vorige minister Harbers op pad gestuurd naar Brussel... om die one-out-all-out-regeling af te schaffen.

[0:54:00] En toen was de Europese Commissie die toen zei... oké, maar daar hebben we nu geen meerderheid voor.

[0:54:05] Dat gaan we niet doen.

[0:54:06] We gaan die methode die handhaven.

[0:54:09] Maar we erkennen toch eigenlijk wel dat die hele methode niet zegt...

[0:54:13] over de kwaliteit van het waterlichaam.

[0:54:17] Eigenlijk precies wat meneer Soepenboer net ook zegt.

[0:54:19] Dus eigenlijk, we kunnen dat gaan onderzoeken, maar de Europese Commissie is al zover dat ze dat erkennen.

[0:54:26] Dat is de one-out.

[0:54:27] Niet zegt over de kwaliteit van het drinkwater.

[0:54:30] Maar we worden er wel juridisch op afgerekend.

[0:54:35] Dus zouden we niet gewoon vanaf moeten stappen, zou dan mijn vraag zijn aan de VVD.

[0:54:41] Ik denk dat wij er niet over gaan om er vanaf te stappen.

[0:54:44] Ik kan het verkeer begrepen hebben, maar daar gaat de Europese Commissie over.

[0:54:49] In dat opzicht zou ik meer onderzoeksmatig de vraag willen stellen aan de minister.

[0:54:59] waar we op afstevenen en het erkennen ervan, maar ook gezien de enorme verbetering die wij de laatste decennia al gezien hebben in de waterkwaliteit en ook de inzet die we willen blijven plegen om de waterkwaliteit te blijven verbeteren, is het dan proportioneel uiteindelijk om de vraag te mogen stellen, nogmaals aan de Europese Commissie, van onder welke voorwaarden

[0:55:21] ...mogen wij dit werk voortblijven zetten... ...of zijn wij voor de eeuwigheid gebonden aan dat one-out-all-out-principe... ...zoals het er nu staat, met de strikte regels erbij.

[0:55:31] Ik denk dat dat zijn doel ook een beetje voorbij schiet, in alle eerlijkheid.

[0:55:36] Dus ja, dat is dan tegelijkertijd mijn vraag ook aan de minister... ...om daarop een reflectie te geven.

[0:55:44] om tegenweg te bieden voordat de VVD helemaal in het PVV kamp verdwijnt ten aanzien van naar Brussel om de doelen aan te aan te passen.

[0:55:53] Zou ik de VVD in ieder geval willen vragen of ten aanzien van vergunningsverlening

[0:56:01] wat de heer Buissen ook netjes noemde in zijn voordracht, om samen met NEC, die daar ook een goede opmerking over plaatste, en GroenLinks Partij van de Arbeid op te trekken, om extra inzet te gaan tonen op het actualiseren van vergunningen en daarmee die vergunningen ook kaderrecht en waterproef te maken, is de VVD daartoe bereid.

[0:56:23] De heer Buissen.

[0:56:25] Volgens mij heeft de heer Gabriels één ding niet helemaal goed begrepen in mijn bewoordingen en dat wil ik graag verduidelijken en dat betreft dat we de doelen willen aanpassen.

[0:56:33] Ik zeg niet dat we sec de doelen moeten aanpassen, maar ik wil de vraag op tafel leggen.

[0:56:37] Is het proportioneel dat daar waar wij al jarenlang verbeteringen laten zien en daar waar wij ook echt maatregelen nemen,

[0:56:45] Is het dan proportioneel om Nederland als lidstaat, als delta, waar heel veel water samenkomt, vanuit internationale water, om dan Nederland als het ware op een waterslot te leggen, zoals de heer Heutink dat mooi in woorden samenvatte.

[0:56:58] Dat gaat dus niet om het aanpassen van het doel, maar gaat er wel om hoe we juridisch met elkaar omgaan zonder dat doel uit de oog te verliezen.

[0:57:06] Dat ten eerste.

[0:57:06] En het tweede punt, daar ben ik toe bereid om met de heer Gabriels te kijken naar de vergunningen en de extra inzet voor het actualiseren ervan in relatie tot de KHW.

[0:57:19] Dan dacht ik dat u betoog het afgerond.

[0:57:21] Dan geef ik het woord aan de heer Grimmers.

[0:57:26] Voorzitter, dank u wel.

[0:57:29] Voorzitter, de waterbouwers luiden de noodklok.

[0:57:31] De vergunningverlening voor dijkversterking is nu al een drama, maar wordt naar alle waarschijnlijkheid nog ingewikkelder.

[0:57:37] Door het niet halen van de doelen uit de KRW kan zelfs het simpel uitbaggeren van watergangen of het slaan van een damwand al ingewikkelder worden.

[0:57:45] Collega Soeboer refereerde daar ook al aan.

[0:57:48] Het is verontrustend dat de doorlooptijd van een waterbouwproject inmiddels is opgelopen tot 8,5 jaar.

[0:57:54] En dat ligt niet aan de bouwsnelheid, maar vooral aan de papierwinkel die doorlopen moet worden.

[0:57:59] Dat is toch onvoorstelbaar?

[0:58:00] En dan hebben we het nog niet eens gehad over de uitspraken van de Raad van State van afgelopen december.

[0:58:06] De vergunningverlening lijkt helemaal op zijn gat te liggen.

[0:58:08] Verwacht de minister ook dat de doorlooptijd van waterbouwprojecten nog verder zal oplopen?

[0:58:13] En wat is de analyse van de minister van de gevolgen van de recente rechtelijke uitspraken voor de vergunningverlening van projecten op het gebied van waterveiligheid?

[0:58:21] En hoe garandeert de minister dat projecten voor waterveiligheid wel doorgang vinden?

[0:58:25] Kortom, wat zet u er voor maatregelen tegenover?

[0:58:27] Ik neem aan dat de minister van INW binnen de ministeriële commissie Economie en Natura Stijl met de vuist op tafel slaat.

[0:58:33] Dijkversterkingen zijn toch wel de eerste randvoorwaarden voor het functioneren van onze samenleving.

[0:58:39] Ik heb het al vaker gezegd, waterveiligheid is een prealabele kwestie voor ons land.

[0:58:44] En dan verdriet het mij dat de MCEN tot nu toe vooral een kletsclub blijkt te zijn... en geen club die keuzes maakt.

[0:58:52] Ik roep deze minister op om snel keuzes te maken... en snel met een pakket maatregelen te komen... mede om uit de stikstofkluwen, uit het stikstofslot te komen... uit deze gordiaanse knoop.

[0:59:05] Hak hem door, zou ik zeggen tegen de minister.

[0:59:07] Efficiënter werken rondom waterveiligheid is nodig.

[0:59:10] Wat vindt de minister van de oproep om alle programma's specifiek... voor het rivierengebied te bundelen?

[0:59:15] Dus HWBP, KRW, IRM, PAGW.

[0:59:19] En hoe staat het met het advies van de taskforce Delta-technologie... om zowel financiering als uitvoering centraal onder te brengen bij het HWBP?

[0:59:26] Wat vindt de minister van zo'n centrale uitvoeringsorganisatie... dus ondergebracht bij het hoogwaterbeschermingsprogramma... die gewend is aan uitvoering?

[0:59:34] En wat vindt de minister van een tweefase aanpak, waarbij ontwerp en de aanbesteding en de daadwerkelijke realisatie van het project, nadat de partijen de realisatieprijs zijn overeengekomen, gesplitst worden?

[0:59:44] Ziet hij voordelen waarbij de markt en overheid meer samenwerken in plaats van nu, zoals nu tegenover elkaar staan?

[0:59:49] Of zitten er toch te veel risico's aan?

[0:59:51] En over dat hoogwaterbeschermingsprogramma.

[0:59:53] Hoe staat het eigenlijk met de uitvoering van de brede motie om de vrije investeringsruimte van het Delta Fonds prioritair opzij te zetten voor het hoogwaterbeschermingsprogramma afgelopen najaar ingediend?

[1:00:03] Ik ben zeer benieuwd naar de voortgang, want het is vrij stil op dat front.

[1:00:07] Voorzitter, Ruimte voor de Rivier is terug van nooit weg geweest.

[1:00:10] Het Integraal Riviermanagement heeft een nieuwe naam gekregen.

[1:00:13] Tot nu toe stopte het daar wel een beetje mee met het Ruimte voor de Rivier 2.0.

[1:00:19] Is het niet teveel alleen een frame?

[1:00:23] Oftewel, welke concrete Ruimte voor de Rivier-projecten staan er nou op de rol?

[1:00:26] Welke bestuurlijke afspraken zijn er inmiddels gemaakt in het kader van Ruimte voor de Rivier?

[1:00:30] En welke doelenuitgangspunten financiële ruimte is er voor Ruimte voor de Rivier 2.0?

[1:00:36] Hoe staat het met de uitvoering van mijn motie om waterrobuste woningbouw en drijvend wonen langs de randen van het Markermeer, Gouwzee, IJmeer, Gooimeer en Emeer mogelijk te maken?

[1:00:44] Er was in het debat toen wat discussie over de kleinschaligheid.

[1:00:47] Ik noem concreet nog maar eens het Waterfront Lelystad, maar ook aan de overkant de initiatieven bij Hoorn.

[1:00:55] Dat wordt nog niet verhinderd door de actualisatie van de beleidslijn.

[1:00:59] En ook wat zijn de consequenties van die beleidslijn, van die actualisatie voor initiatieven als Stadsland bij Deventer of buitendijks bouwen in de haven van Rotterdam?

[1:01:09] Voorzitter, dan over drinkwaterbeschikbaarheid.

[1:01:11] Het kan toch niet zo zijn dat we in Nederland zonder drinkwater komen te zitten?

[1:01:14] Het klinkt onwerkelijk, maar toch zijn er op dit moment te weinig drinkwaterpunten om ons land in de toekomst van water te voorzien.

[1:01:20] De minister moet echt snel aan de slag met de uitvoering van het actieprogramma Drinkwater.

[1:01:24] Met papieren tijgers kun je hem dus de dorst niet lessen.

[1:01:27] We weten dat de minister van lintenknippen houdt.

[1:01:29] En wanneer gaat hij een eerste lint doorknippen bij een nieuwe grondwaterwindpunt?

[1:01:33] Hoe gaat hij drinkwaterbedrijven en provincies aan het werk zetten?

[1:01:36] Hoe houdt hij druk op de ketel?

[1:01:38] Hoe staat het met mijn herhaaldelijke verzoek om meer waterbesparende maatregelen in woningbouw toe te passen?

[1:01:43] Wordt toepassing van circulair water nu wettelijk mogelijk gemaakt bij een wijziging van het bouwbesluit?

[1:01:49] En is het een idee om een scenariostudie uit te laten voeren naar realiseren van extra spaarbekkers of out-of-the-box aanleg van extra duinen voor infiltratie?

[1:01:56] Bijvoorbeeld bij de Maasvlakte of langs Damme kun je een mooie combinatie met waterveiligheid en drinkwater beschikbaarheid maken.

[1:02:03] Kaderregel en water, ten slotte.

[1:02:05] Hoeveel tijd heb ik nog?

[1:02:07] Dan moet ik even samenvatten.

[1:02:10] We gaan er gewoon niet aan voldoen, is eigenlijk een beetje de samenvatting, denk ik.

[1:02:17] Het KRW-programma heeft vooralsnog een tekort van 500 miljoen.

[1:02:21] Als je daar niet in investeert, kom je jezelf straks bij vergunningverlening weer dubbel en dwars tegen.

[1:02:29] Hoe gaat de minister daarmee om?

[1:02:31] En ten slotte heel kort twee vragen.

[1:02:33] Het beter afstemmen van de toelating van stoffen, zoals beschrijvingsmiddelen, op de KRW-doelen ligt een aangenomen motie.

[1:02:38] Ik ben benieuwd hoe het daarmee gaat.

[1:02:39] En het actualiseren en aanscherpen van vergunningen voor lozingen van zorgwekkende stoffen en PFAS.

[1:02:44] Kan de minister de lopende inventarisatie van lozingen versnellen?

[1:02:46] En is de minister voor nemers een landelijk register voor lozingsvergunningen in te richten?

[1:02:51] En het versterken van toezicht en handhaving met focus op de drinkwaterbronnen.

[1:02:54] Ik denk ook aan de handhaving van die illegale waterbronnen.

[1:02:56] Dat is mijn laatste vraag.

[1:02:58] Tot zover.

[1:03:00] Ik zie geen interrupties.

[1:03:02] Dan stel ik bij deze de eerste termijn van de kant van de Kamer.

[1:03:05] Ik heb zojuist gehoord van de minister dat hij een half uur nodig heeft om uw vragen te beantwoorden.

[1:03:10] Dus stel ik voor dat we de vergaderingen aanvangen om vijf over half vier.

[1:38:00] Ik heropen de vergadering.

[1:38:13] Dan beginnen we nu met de eerste termijn van de kant van het kabinet.

[1:38:16] Ook hier zou ik voorstellen om gewoon flexibel om te gaan met de interrupties.

[1:38:19] Dat ging ook in de eerste termijn en dat ging goed qua tijd.

[1:38:22] Ik weet ook dat er nog een tweede termijn is waarin we elkaar kunnen bevragen of eventueel ook kunnen doorvragen aan de minister.

[1:38:29] Dat gezegd hebben, dan geef ik graag het woord aan de minister.

[1:38:32] En nog even, de vragen doen we aan het eind van het blokje die de minister nu gaat aankondigen.

[1:38:40] De minister.

[1:38:41] Ja, voorzitter, dank.

[1:38:45] Ik heb vier blokken.

[1:38:48] Het begint met de KRW, dan drinkwater, daarna waterveiligheid en dan heb ik een blokje overig.

[1:38:56] En het zijn heel veel vragen.

[1:38:59] Hoe is hier heel veel vragen gesteld?

[1:39:01] Dus ik heb ook heel veel antwoorden.

[1:39:04] Maar toch wel technisch af en toe.

[1:39:06] Ik hoop dat het voor iedereen ook leuk blijft.

[1:39:10] Ik ga niet voor mijn best doen om ze goed te beantwoorden.

[1:39:13] Het mooie is wel dat we het eens zijn dat water belangrijk is.

[1:39:18] Iedereen vindt schoon water belangrijk.

[1:39:23] We zwemmen allemaal in het water.

[1:39:27] We drinken water en we houden van water.

[1:39:29] Nederland is echt een waterland.

[1:39:32] Dat blijft mooi om te horen.

[1:39:35] We doen echt ons best om...

[1:39:38] ...nou ja, zoveel mogelijk de doelen te halen om de waterkwaliteit te verbeteren.

[1:39:42] Dat doen we met inzet.

[1:39:44] Ik spreek heel veel met gemeentes, provincies, waterschappen... ...en ik merk bij al die partijen een heel groot hart hiervoor.

[1:39:53] En iedereen is echt bezig om zijn best te doen.

[1:39:56] Maar toch zullen we niet alle doelen uit de KRW kunnen halen.

[1:40:00] Dat is ook wel duidelijk.

[1:40:02] We gaan het proberen, we gaan zoveel mogelijk doen, maar we zullen niet alles halen en dus moeten we ook kijken wat dan.

[1:40:11] En dat is natuurlijk ook de zorg die we horen bij iedereen, die zorgen delen wij, dat we moeten niet een soort tweede stikstofcrisis krijgen in dit land.

[1:40:21] En dat zie je met stikstof ook, om dat aan te pakken.

[1:40:24] Ik zit zelf in die commissiestikstof.

[1:40:27] En dan zie je dat de oplossing toch gevonden wordt in enerzijds alles doen wat in je mogelijkheden ligt om die doelen te proberen te halen, maar uiteindelijk toch ook met Brussel in overleg te gaan, zijn die doelen allemaal wel reëel?

[1:40:39] Want als je ze niet haalt, dan kan het natuurlijk niet zijn dat heel je land op slot gaat.

[1:40:42] En dat is natuurlijk de angst, de terechte angst van de commissieleden.

[1:40:45] Dus we gaan enerzijds, is de opdracht, doe alles wat je kan,

[1:40:50] doen we ons stinkende best met alle overheden samen om het toch te halen.

[1:40:56] En niet alleen overheden samen, ook ministers samen, want ik ben inderdaad coördinerend voor water, maar ik ben natuurlijk ook afhankelijk van minister van Landbouw, ook afhankelijk van minister van Ruimtelijke Ordening, en samen moeten we het doen.

[1:41:11] Ik voel ook dat iedereen z'n best wil doen.

[1:41:14] Maar dat is een deel van de oplossing.

[1:41:17] We zullen toch niet alle doelen kunnen halen.

[1:41:19] En daarom gaan we toch ook kijken welke uitzonderingsgronden er zijn.

[1:41:26] Want dat zit ook in die KRW.

[1:41:28] Als iets niet lukt, omdat een stof in het water zit wat er niet meer uit kan, dan kun je toch een uitzondering krijgen op die stof.

[1:41:37] En dat is natuurlijk een van de verzachtende processen, wat ook in die wetgeving zit.

[1:41:48] Maar de zorg delen we.

[1:41:51] We hebben al rechtszaken gehad, maar tot nu toe hebben die niet geleid tot een verbod van activiteiten.

[1:41:56] Dat is goed nieuws, maar we hebben garantie dat dat nooit gebeurt.

[1:42:00] Het is ook zeer afhankelijk van de stoffen, van de lozingen, van de projecten en van het betreffende waterlichaam.

[1:42:10] Het is per waterlichaam natuurlijk een unieke situatie.

[1:42:12] Het kan op de ene plek heel anders zijn dan op de andere plek.

[1:42:15] De ene stof is de andere stof niet.

[1:42:17] We meten al die stoffen.

[1:42:19] We zeggen ook one-out, all-out principe, daar hebben we een probleem mee.

[1:42:22] Maar het is niet zo dat als stof X in het water zit en overschrijdt, dat een lozingsvergunning voor stof I daardoor geweigerd hoeft te worden.

[1:42:29] Dat is niet zo.

[1:42:30] Dus in die zin is het niet dat het juridisch one-out, all-out is.

[1:42:34] Gelukkig.

[1:42:36] Maar ik snap wel de zorg, want one-out, all-out klinkt zeer dreigend.

[1:42:39] En dat lijkt straks dat er geen vergunning meer door kan gaan.

[1:42:42] En omdat die zorg zo breed gedeeld is, en ik zelf die zorg ook heb, ook mijn ambtenaren,

[1:42:47] niet precies wat er gaat gebeuren juridisch, wil ik de Kamer toezeggen dat we op korte termijn door een van onze beste juristen laten kijken, we hebben ongeveer nu wel een beeld wat we kunnen gaan halen en wat niet, omdat het is om een rijtje te zetten welke risico's lopen wij, loopt het bedrijfsleven en ik wil u toezeggen dat ik daarover zal berichten voor de volgende commissie Water, zodat we kunnen bespreken

[1:43:13] hoe we er juridisch voor denken te staan.

[1:43:15] Dat zal niet helemaal precies zijn, want we kunnen natuurlijk niet alles voorspellen, maar gewoon eens even kijken, hoe staan we ervoor?

[1:43:24] Welke risico's zien we?

[1:43:26] En dan kunnen we misschien daar uitspreken van, ja, wat kunnen we dan nog doen?

[1:43:30] Dus die toezegging wil ik doen, een soort juridische botsproef met de inzicht die we nu hebben.

[1:43:36] En op die manier probeer ik dan onze zorgen toch iets te concretiseren.

[1:43:45] Dan vraagt het lid Kostic een plan toe te zeggen om maatregelen uit te voeren voor stoffen.

[1:43:53] De gezamenlijke overheden zijn aan de slag met het uitvoeringsprogramma stoffen.

[1:43:57] Met maatregelen voor alle overheden, zoals extra zuiver, aanscherpe vergunningverlening, handhaving en aanpassen en toelaten in gewasbeschermingsmiddelen.

[1:44:06] Ik zal de voortgang hierover informeren, vooraf gaat aan het commissiedebat water ook in juni.

[1:44:13] Dus de laatste stap van zaken ook als het gaat om die stoffen in het water.

[1:44:21] Dan de PFAS.

[1:44:23] Het kost miljarden om alle PFAS eruit te halen.

[1:44:29] PFAS is een term die we allemaal kennen.

[1:44:32] Het is een lastige stof, want hij verdwijnt niet.

[1:44:37] Er is eerder een motie geweest voor een lozingsverbod voor alle PFAS.

[1:44:42] Op dit moment zijn we aan het uitzoeken wat de mogelijkheden van zo'n totaalverbod zijn.

[1:44:47] In Europees verband maken we ons daar ook hard voor.

[1:44:50] En later in het voorjaar zult u een stand van zaken krijgen over de uitvoering van deze motie.

[1:44:58] En ook de opties over een nationaal verbod zullen aan de orde komen in deze brief.

[1:45:04] Maar ik zeg u alvast, PFAS is een hele groep stoffen en er zijn toepassingen die ook misschien wel zo belangrijk zijn dat je dat ook niet wilt verbieden.

[1:45:15] En er komt ook PFAS uit het buitenland naar Nederland toe.

[1:45:19] Ik zal in die brief hier op al die aspecten ingaan.

[1:45:24] Dan even kijken, advies van de expertgroep.

[1:45:30] maatregelen nemen met LVVN, vraagt het listkost iets.

[1:45:38] LVVN werkt met alle overheden samen aan het impulsprogramma KRW, kaderrichtlijn water, en ook aan de landbouwopgave.

[1:45:46] De tussenevaluatie geeft aan dat er aanvullende maatregelen nodig zijn voor stoffen en nutriënten.

[1:45:52] In het bestuurlijk overleg KRW wordt afgesproken wie welke opgave daarvan oppakt.

[1:45:57] En de minister van LVVN is ook aanwezig als verantwoordelijk minister voor Landbouw.

[1:46:03] En ik moet zeggen, ik spreek natuurlijk met al die overheden en ik merk echt de inzet met al die overheden.

[1:46:09] En het voelt voor mij wel eens ongemakkelijk, want ik denk, ja, zijn we nu echt goed bezig?

[1:46:14] Het is moeilijk, want iedereen moet zijn ding doen, ook de minister van LVVN.

[1:46:18] En dan vraag ik wel eens aan mijn ambtenaren of er nu wel genoeg gebeurt.

[1:46:26] Want het is natuurlijk lastig om al die partijen op één lijn te krijgen.

[1:46:31] Ze hebben allemaal te maken met geldgebrek.

[1:46:34] Het is nu een hele hoop werk.

[1:46:35] Al die vergunningen nalopen.

[1:46:38] maar toch hebben wij de overtuiging dat er de laatste jaren zeker echt een versnelling is in wat we doen.

[1:46:44] Dus in die zin is dat het goede nieuws.

[1:46:48] Er gebeurt nu echt meer dan in het verleden.

[1:46:52] Maar goed, het is niet genoeg om alle doelen te halen.

[1:46:53] Dat is de andere kant.

[1:46:56] Gabriels, op welke manier ondersteunt de minister extra inzet van de centrale overheden?

[1:47:01] voor de commissie stikstof om de waterkwaliteit te verbeteren?

[1:47:06] Zijn we van plan extra geld toe te kennen in de voorjaarsnota voor die waterplannen van deze centrale overheden?

[1:47:12] Ik zit zelf in die commissie stikstof.

[1:47:16] Officieel de commissie Economie en Natuurherstel.

[1:47:18] Ik zal de commissie stikstof noemen voor het gemak.

[1:47:22] Daar zie je dus ook hoe ingewikkeld dat is.

[1:47:25] We hadden gehoopt om deze week met een uitslag te komen.

[1:47:28] Dat is helaas niet gelukt.

[1:47:30] Het was ook al erg ambitieus om in acht weken zoiets te doen, want het probleem bestaat al jaren.

[1:47:36] Er is al veel over gesproken.

[1:47:38] Maar goed, de ambitie om er snel iets aan te willen doen, die is er.

[1:47:42] Het zal nu iets later worden, maar op korte termijn verwacht ik wel een pakket van maatregelen.

[1:47:47] En ik verwacht ook dat het pakket van maatregelen bestaat uit zowel meer doen in het verminderen van de stikstof, maar ook om te kijken wat je in de regelgeving kunt doen.

[1:47:59] We hebben dat in vier sporen afgesproken.

[1:48:02] En op die manier zullen we ook moeten kijken naar de kaderrichtlinwaters.

[1:48:05] Enerzijds meer doen, vergunningen nalopen, zorgen dat de bronnen verminderen.

[1:48:11] En anderzijds kijken, is de regelgeving ook wel zodanig dat het ons niet gaat belemmeren en dat het niet zo gek moet worden.

[1:48:18] dat we geen vergunning af kunnen geven voor iets wat minder stikstof veroorzaakt en dat we dat niet kunnen geven vanwege de uitstoot van stikstof.

[1:48:25] Want zo gek is het in Nederland en dat is natuurlijk heel schadelijk.

[1:48:29] We kijken ook bij die commissie stikstof nadrukkelijk naar, en dat was ook een echte oproep,

[1:48:40] Het is een oproep van, kijk niet alleen naar de stikstofuitstoot, maar ook naar wat je kunt doen in de natuurgebieden aan bijvoorbeeld het waterbeheer.

[1:48:49] om die natuur te verbeteren.

[1:48:51] Stikstof is maar een aspect van de staat van de natuur.

[1:48:54] En je kunt veel meer doen.

[1:48:57] En dat doen we dus ook.

[1:48:58] Die oproep is echt goed overgekomen.

[1:49:01] En daar gaan we zeker naar kijken.

[1:49:03] We kunnen natuur door natuurherstelmaatregelen, door het watermanagement, maar ook door plaatselijke beheer, kun je heel veel doen.

[1:49:12] En dat is nog los van stikstof.

[1:49:15] En de kader in Kleinwater heeft daar natuurlijk ook weer raakvlakken mee.

[1:49:20] Nederland moet breed omgaan met de natuur verbeteren.

[1:49:26] Hydrologische maatregelen zijn zeker scherp in beeld.

[1:49:35] Ook de houding van waterschappen en provincies wil ik hier zeer waarderen.

[1:49:39] Ik merk echt dat zij ook allemaal doordrongen zijn van de noodzaak.

[1:49:44] En de gesprekken over het geld in de voornota, die lopen nog.

[1:49:53] Dan de vraag van de Partij voor de Dieren.

[1:49:58] Wanneer gaan we uitvoering geven aan het advies van de expertgroep om alle maatregelen door te rekenen in de prognose doelbereik?

[1:50:04] Voor de tussenevaluatie konden niet alle maatregelen worden doorgerekend.

[1:50:08] Door de waterbeheerders worden de regionale effecten van maatregelen bepaald.

[1:50:12] Het effect van de landbouwmaatregelen voor nutriënten wordt bepaald binnen het achstenitraatactieprogramma.

[1:50:20] De commissie stikstof roept op om uit die knoop te komen.

[1:50:31] We zoeken naar manieren om de stikstofdepositie te verminderen en maatregelen om de natuur te herstellen.

[1:50:40] De minister van LVVN is hier de voortrekker in.

[1:50:45] Voor meer over die stikstofcommissie zou ik graag willen verwijzen naar de minister van LVV.

[1:50:49] Zij heeft hier het voortouw.

[1:50:52] En de commissie wordt voorgezet door de premier, dus dat geeft wel de zwaarte aan hiervan.

[1:50:57] Maar het zal nog een aantal weken duren voordat de commissie tot een aanpak komt.

[1:51:03] Over de motienormering in de overige wateren.

[1:51:12] De heer Pierik heeft mij hierom gevraagd.

[1:51:16] Die motie hoort thuis bij LVVN.

[1:51:18] Sorry, maar het is zo.

[1:51:24] De heer Pierik heeft dus aangeklopt bij LVVN, maar die werd weer teruggestuurd naar dit kastje.

[1:51:34] De normen in niet-KRW-waterlichaam, dat zijn dus de overige wateren, die is aan de provincies en niet aan mij.

[1:51:41] Ik kijk wel samen met de minister van LVVN in hoeverre de normen van de KRW-waterlichaam in lijn kan brengen met de buurlanden.

[1:51:50] Ik heb dus toegezegd om voor de zomer uw Kamer een eerste beeld te geven van de resultaten.

[1:51:56] En daarom was de motie ontijdig genoemd.

[1:52:03] Dus voor de zomer komt er een eerste beeld van de resultaten.

[1:52:07] En er gaan dus veel partijen over.

[1:52:10] Maar ik wil niet mensen van een kastje naar een muur sturen.

[1:52:12] We zijn natuurlijk samen aan de lat.

[1:52:14] En ik zie ook dat de inzet bij alle partijen er is.

[1:52:18] En ik ben coördinerend, dus u mag mij hier zeker altijd opvragen.

[1:52:20] En ik kom dus voor de zomer met een beeld.

[1:52:25] Een database van het informatiehuis Water meer toegankelijk maken, vraagt de heer Pierik.

[1:52:31] In het informatiehuis water gaat het om de vernieuwing van het waterkwaliteitsportaal... waarmee informatie over de waterkwaliteit beter toegankelijk wordt gemaakt.

[1:52:47] Het is een taak van waterbeheerders om in beeld te brengen wat de waterkwaliteit is... en om hierover te communiceren.

[1:52:53] Het informatiehuis water heeft als taak om waterinformatie te verzamelen... en om uitwisseling van waterinformatie tussen overheden te faciliteren.

[1:53:01] bijvoorbeeld om te rapporteren aan de Europese Commissie.

[1:53:04] Recent heeft het Informatiehuis Water een kaartviewer opgeleverd... waarmee eenvoudig de waterkwaliteit voor een specifiek waterlichaam inzichtelijk is.

[1:53:14] Mooi, hè?

[1:53:16] Ja, het klinkt mooi.

[1:53:18] Ik heb hem nog niet gezien, maar ik neem aan dat we nu met z'n allen gaan kijken.

[1:53:21] Dus een kaartviewer in het Informatiehuis Water.

[1:53:28] Wat doen wij om te voorkomen dat stoffen uit een glastuinbouw in het water terechtkomen als gevolg van slechte onderhoud van de riolering?

[1:53:36] Ik werk samen met de sector en de betrokken overheden in het platform duurzame glastuinbouw om te voorkomen dat stoffen in het water terechtkomen.

[1:53:44] Want juist die glastuinbouw is een mooi gesloten systeem.

[1:53:48] en dat geeft natuurlijk voordelen.

[1:53:50] We kijken naar alle mogelijke routes, maar zeker ook naar die riolering.

[1:53:54] Over de voortgang van de maatregelen rapporteren we twee keer per jaar in het bestuurlijk overleg Kaaterrichtlijn Water.

[1:54:03] En wanneer komt de volgende, weet je wat?

[1:54:10] Binnenkort hoor ik, komt daar een nieuw stand van zaken.

[1:54:15] Het lid Kostich, Ginwis en Gabriels vragen om de maatregel.

[1:54:24] afstemmen van toelatingsstoffen zoals bestrijdingsmiddelen op de KRW-doelen?

[1:54:30] Ja, bestrijdingsmiddelen zijn natuurlijk lastige stoffen die zich makkelijk verspreiden in het water.

[1:54:35] Samen met LVVN maken we een beoordelingssystematiek die rekening houdt met de KRW-doelen.

[1:54:40] Het KRW-proefmaken van bestrijdingsmiddelen, daar hebben we het al vaak over gehad.

[1:54:44] Dit gaat het CTGB toepassen bij de beoordeling van de middelen.

[1:54:49] We richten ons op middelen die we meten in het water in te hoge concentraties.

[1:54:54] En over de stand van zaken wordt u door de minister van LVVN in de aanloop naar het commissiedebat gewasbescherming per brief geïnformeerd.

[1:55:02] Dus in de aanloop van het commissiedebat gewasbescherming is 28 mei.

[1:55:08] Hoe staan we met de uitvoering van de motie De Groot die oproept tot het stoppen met het gebruik van bestrijdingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden?

[1:55:15] Er is een opdracht van LVVN en eerste studie uitgevoerd naar de impact van een verbod.

[1:55:20] Provincie Gelderland heeft al een stap gezet door het verbieden van niet-biologische bollenteelt rondom grondwaterbeschermingsgebieden.

[1:55:27] Voor het commissiedebat gewasbescherming, dus 28 mei, zullen we worden geïnformeerd over de uitvoering van deze motie.

[1:55:36] Wat gaan we doen nadat het doel van 90% reductie van normoverschrijdingen gewasbeschermingsmiddelen niet gehaald is?

[1:55:46] en dat komt uit de nota gezonde groei, duurzame oogst.

[1:55:49] Ik werk met de minister van LVVN samen in het uitvoeringsprogramma Gewasbescherming om normoverschrijdingen te reduceren.

[1:55:55] Daarin worden bijvoorbeeld sneller monitoringsgegevens gedeeld met agrariërs, zodat zij weten wat ze moeten doen om de vervuiling te verminderen.

[1:56:03] Daarnaast werk ik met de minister van LVVN aan het aanpassen van de toelating voor gewasbeschermingsmiddelen op de KRW, voor middelen die we teveel meten in het water.

[1:56:10] Dus in die brief gaan we hier weer op in.

[1:56:14] maar de problematiek is duidelijk.

[1:56:18] Dan het actualiseren en aanscherpen van vergunningen voor lozingen PFAS vraagt de heer Grinwis.

[1:56:25] Kunnen we de inventarisatie versnellen?

[1:56:28] De vergunningen die relevant zijn voor de KRW krijgen al voorrang.

[1:56:31] Deze worden voor eind 2027 allemaal bezien en in die nodig herzien.

[1:56:39] Dus in die zin...

[1:56:43] moet dat hopelijk voldoende zijn.

[1:56:46] PFAS is trouwens al enorm gedaald, de uitstoot van PFAS in Nederland.

[1:56:50] Dat is al spectaculair gedaald.

[1:56:52] Maar ja, het is een stof die we eigenlijk natuurlijk helemaal niet willen hebben in het water en het heel lang blijft zitten.

[1:56:56] En er komt ook het nodige uit het buitenland.

[1:56:58] En dat is natuurlijk ook een zorg.

[1:57:02] Ik ga er zo nog op in hoe we met die andere buurlanden hierover spreken.

[1:57:07] Hoe ver zijn overheden met het bezien en herzien van lozingsvergunningen, vraagt de heer Gabriels.

[1:57:11] Lozingsvergunningen aan bedrijven worden vergund door Rijkswaterstaat, provincies, waterschappen en gemeenten.

[1:57:17] De overheden bezien momenteel voor de KRW relevante vergunningen en herzien deze waar nodig.

[1:57:24] Zo worden vergunningen bezien van bedrijven die voor de KRW het meest risicovol zijn.

[1:57:29] Bijvoorbeeld zijn IPPC-bedrijven, de voedingsmiddelenindustrie, stortplaatsen en wasplaatsen op boerenerven die direct lozen op het water.

[1:57:38] Het bezien en herzien van die vergunningen is wel tijdrovend en ook ingewikkeld.

[1:57:44] En ook de benodigde kennis en kunde is er ook schaars.

[1:57:47] We kunnen niet alles in één keer.

[1:57:49] Het is een hele grote klus voor alle overheden.

[1:57:51] Dat is ook wat ik steeds hoor van al die overheden.

[1:57:55] Van ja, we zijn er mee bezig, maar het is gewoon een hele grote klus.

[1:57:58] Ook wij als Rijk bezien meer dan 800 vergunningen.

[1:58:01] En dat, snapt u, dat zijn hele ingewikkelde vergunningen.

[1:58:05] En dat heeft ook consequenties voor bedrijven.

[1:58:06] Dus het moet met de nodige zorg worden bekeken.

[1:58:09] En dat is dus een grote klus, maar we zijn er druk mee bezig.

[1:58:11] En zo zijn we dat allemaal aan het doen.

[1:58:15] Zijn we voornemens om een... Even kijken hoor.

[1:58:21] Een landelijk register voor lozingsvergunningen, vraagt de heer Grinwis.

[1:58:26] De bevoegde gezagen hebben de verantwoordelijkheid om zelf hun vergunningenbestand bij te houden in overeenstemming met de geldende wet en regelgeving.

[1:58:34] Zij hebben allemaal hun eigen systeem hiervoor.

[1:58:36] Het creëren van een nationaal overzicht van emissies, waarbij verschillende systemen met elkaar worden verbonden, zou bijna onmogelijk zijn.

[1:58:44] Maar het zou zoveel inspanning vergen en toch niet veel toevoegen dat we dat niet willen doen.

[1:58:50] Dus iedereen blijft verantwoordelijk voor zijn eigen systeem.

[1:58:53] Hoe staat het met het dwingen en maken van de regels voor onttrekkingen en lozingen?

[1:58:58] Op dit moment wordt onderzocht hoe de regelgeving kan worden aangepast.

[1:59:03] Daarbij is de inzet dat vergunningen en algemene regels voor lozingen en onttrekkingen minstens één keer in de twaalf jaar worden geactualiseerd.

[1:59:11] Later dit jaar gaat een wetsvoorstel in consultatie en daarna wordt het voorstel met eventuele aanpassingen ook aan uw Kamer voorgelegd.

[1:59:19] Dus ook daar zit wel schot in.

[1:59:23] De heer Soeboer vraagt, kunnen we ook in gesprek met België en Frankrijk over PFAS?

[1:59:30] In de Maas en Schelde bespreek ik de PFAS-problematiek ook met België en Frankrijk.

[1:59:36] Er wordt gemonitord en onderzoek gedaan naar de verschillen in aanpak en de bronnen.

[1:59:40] Ook op Europees niveau werken we samen met Duitsland, België en Frankrijk aan Europese regels voor het terugdringen van PFAS-lozingen.

[1:59:46] Binnenkort zal ik de Duitse ambassadeur hier ook over spreken.

[1:59:53] over het aanspreken van Duitsland op het stellen van grenswaarden bij lozingen.

[1:59:58] De vraag naar uitbreiding van onderzoek naar PFAS is op de agenda van de Rijncommissie gezet.

[2:00:03] Er zal onderzoek worden uitgevoerd naar de meetmethoden en analyses van PFAS van de verschillende landen en de bronnen.

[2:00:10] Daarnaast heb ik de problematiek aangekaart bij de recente top van Nederland met Noord-Rijnwest-Valen en aangeboden om ervaringen van lozingen van PFAS te delen.

[2:00:20] En ook de Duitse ambassadeur zal ik daar dus over...

[2:00:22] spreken binnenkort.

[2:00:25] Kunnen we de ubiquitaire stoffen buiten de KRW houden?

[2:00:34] Ook ubiquitaire stoffen zijn schadelijk voor mens en ook voor waterplanten en vissen.

[2:00:40] Dus we kunnen deze stoffen niet negeren.

[2:00:42] We rapporteren er wel apart over en in de KRW staat ook na 2027 zijn er uitzonderingen als de normen voor ubiquitaire stoffen niet worden gehaald, terwijl er wel maatregelen zijn getroffen.

[2:00:56] Het krw-uitvoerprogramma van Rijkswaterstaat komt 500 miljoen te kort.

[2:01:01] De gevolgen kunnen groot zijn.

[2:01:02] Hoe ga ik daarmee om?

[2:01:04] Wij zetten alles op alles om het krw-programma uit te voeren, ook bij Rijkswaterstaat.

[2:01:08] Het maximale wordt gedaan om de budgetspanning tussen de 420 en 500 miljoen zoveel mogelijk terug te dringen.

[2:01:15] U vraagt voor meerdere opgaven om meer budget, maar dat vraagt wel om een integrale afweging in de programmering van het Deltafonds.

[2:01:22] En daarom kan ik pas duidelijkheid geven na de besluitvorming over de voorjaarsnota,

[2:01:26] die nu bezig is.

[2:01:29] Dan de aanpak van riooloverstorten, vraagt de heer Pierik.

[2:01:35] Die is primair bij gemeenten belegd vanuit hun verantwoordelijkheid.

[2:01:40] De gemeenten werken aan een beter inzicht in de riooloverstorten en willen ook de knelpunten in zicht brengen.

[2:01:45] Het zijn niet allemaal hetzelfde.

[2:01:47] Ook werken ze aan verbeteringen en saneringen van riooloverstorten waar dit nodig is.

[2:01:52] De meeste van de 14.600 riooloverstorten in Nederland vormen geen duidelijk belasting meer voor het oppervlaktewater.

[2:02:01] Ik kan toezeggen om met BO Water extra aandacht te vragen voor dit onderwerp bij de gemeente, maar we moeten het wel in balans zien met de andere opgaven.

[2:02:09] Het is natuurlijk niet het grootste aandeel in de waterkwaliteit, maar het is ook niet te verwaarlozen.

[2:02:15] Dus ik begrijp, we moeten natuurlijk alles doen wat we kunnen, ook de riool overstorten.

[2:02:19] Maar ik kan u vertellen dat in alle gesprekken met de gemeente die ik heb gevoerd, en dat zijn er heel veel, dat we daar aandacht voor vragen.

[2:02:26] En dat de gemeenten die aandacht ook hebben.

[2:02:29] Maar het vergt natuurlijk wel heel veel middelen ook van gemeenten.

[2:02:32] En we zitten allemaal met stijgende kosten van uitvoering.

[2:02:36] En we hebben allemaal veel taken uit te voeren.

[2:02:39] Dus ik hoor ook van gemeenten dat ook daar het geld niet zeer ruim voorradig is.

[2:02:45] En het blijft ook voor gemeenten echt wel een heel grote opgave.

[2:02:52] Dan meneer Buissen.

[2:02:55] Acties naar aanleiding van de inbreukprocedure door de Europese Commissie.

[2:02:59] In reactie op de inbreukprocedure van de Europese Commissie heb ik een aantal acties in gang gezet.

[2:03:04] Er wordt onderzocht hoe we regelgeving kunnen aanpassen.

[2:03:07] De inzet is dat vergunningen en algemene regels voor lozingen minstens elke twaalf jaar worden geactualiseerd.

[2:03:13] Later dit jaar gaat een wetsvoorstel in consultatie.

[2:03:18] En daarna wordt het aan uw Kamer voorgelegd.

[2:03:23] Gabriels over de kwaliteit grondwater en ook de droogte.

[2:03:28] Ik herken de zorgen over grondwater en neem ook actie hierop.

[2:03:32] Enerzijds doe ik dat met de betrokken overheden om samen met hen te bekijken of er aanvullende maatregelen nodig zijn, zoals bijvoorbeeld het saneren van puntbronnen.

[2:03:40] Ook zelf neem ik maatregelen.

[2:03:41] Zo zijn we bezig met het strenger maken van de vergunningsplicht voor grondwateronttrekkingen.

[2:03:46] Hierover wordt u geïnformeerd in de zomer.

[2:03:49] Dit was mijn blokje KRW.

[2:03:52] Dank, voorzitter.

[2:03:54] Ik kan me zo voorstellen dat er een aantal vervolgvragen zijn, omdat er ook veel in eerste aanleg veel vragen zijn gesteld over dit onderwerp.

[2:04:01] Ik geef eerst het woord aan lid Kostic.

[2:04:06] Ik vraag me af en toe af of de minister zelf begrijpt wat hij voorleest.

[2:04:09] Ik vind het heel moeilijk te volgen.

[2:04:11] Soms beantwoord hij vragen waarvan ik denk, heb ik daar een vraag over gesteld en waar gaat het eigenlijk precies over?

[2:04:16] Maar misschien komen er wel.

[2:04:17] Ik heb in ieder geval één gemiste vraag.

[2:04:19] Als het gaat over die expertgroep, RIVM, PBL, et cetera.

[2:04:25] Concreet gevraagd, gaat hij de adviezen als het gaat om het nemen van effectieve en integrale maatregelen, gaat hij die opvolgen?

[2:04:33] En is hij bereid het verbeteren van waterkwaliteit en het tegengaan van de verdroging ook expliciet mee te nemen als opdracht in de ministeriële commissie Economie- en Natuursherstel vanuit zijn rol als bewaker van water?

[2:04:47] Ik heb al gezegd dat het beheer van de Natura 2000-gebieden heel belangrijk is en dat het enkel terugdringen van stikstof niet per se de toverformule is.

[2:04:58] Je moet veel meer doen.

[2:04:59] En grondwaterstand is daar heel belangrijk bij.

[2:05:01] Dus ja, die aandacht is er.

[2:05:04] Die wetenschap hebben wij.

[2:05:06] En er wordt ook zeker nadrukkelijk gekeken naar beheersmaatregelen in natuurgebieden.

[2:05:10] Ook grondwater.

[2:05:13] Dus het antwoord op die vraag integraal en het advies opvolgen hierover richting de ministeriële commissie economie en natuurstel is een ja.

[2:05:20] Dat is fijn, dat is een toezegging.

[2:05:24] Wat ik me verder afvroeg is, kijk, ik krijg nu nog niet het gevoel dat er een regie hier is vanuit de minister.

[2:05:34] En hoe komt dat nou?

[2:05:35] Onder andere omdat als ik vraag

[2:05:39] naar de beleidsdoelen op het gebied van 90 procent bestrijdingsmiddelen in 2023 naar beneden halen ten opzichte van een bepaald jaartal.

[2:05:50] Dat is gewoon een beleidsdoel.

[2:05:53] Die halen we nog lang niet.

[2:05:54] Ik kan de minister in overleg met zijn collega de Kamer snel per brief laten weten hoe alsnog zulke beleidsdoelen worden gehaald.

[2:06:02] dan krijg ik een vaag iets over dat er gesprekken worden gevoerd.

[2:06:05] Wat ik graag van deze minister wil, is concreet een antwoord.

[2:06:09] Kan hij per brief dan laten weten hoe dan die doelen wel worden gehaald, aangezien we nu al achterlopen?

[2:06:15] Kan dat per brief?

[2:06:16] De minister.

[2:06:19] Ja, kijk, een brief sturen kan ik natuurlijk altijd.

[2:06:22] Dat ben ik ook bereid.

[2:06:24] Maar we zijn ons heel goed bewust dat die bestrijdingsmiddelen een onderdeel zijn van de oplossing.

[2:06:32] Maar er moeten ook wel alternatieven zijn.

[2:06:33] Het moet ook niet zo zijn dat boeren in de problemen komen met bepaalde oogsten.

[2:06:38] Want dat is de andere kant.

[2:06:40] We kunnen niet zomaar alle probleemstoffen gelijk verbieden.

[2:06:43] Want soms zijn er geen alternatieven of zijn de alternatieven misschien niet beter dan...

[2:06:47] het oorspronkelijke middel.

[2:06:48] Dus we moeten hier wel zorgvuldig mee omgaan.

[2:06:52] En dat doen we dus ook.

[2:06:53] En dat doe ik samen met mijn collega van LVVN.

[2:06:55] Want ja, die belangen zijn best groot.

[2:06:58] En bestrijdingsmiddelen is nooit een fijn woord, maar het is toch wel heel hard nodig om boer te kunnen zijn.

[2:07:04] Je kunt heel moeilijk zonder bestrijdingsmiddelen.

[2:07:06] En ik weet dat heel veel mensen zeggen, ja, je moet gewoon alles biologisch doen.

[2:07:10] Voor heel veel boeren zou dat een enorm gevolgen betekenen en dat kan gewoon niet.

[2:07:15] Dus we zijn natuurlijk aan het kijken.

[2:07:16] Wat zijn de probleemstoffen?

[2:07:18] We richten ons echt op die probleemstoffen en we doen er alles aan, ook met het CPTGB, om te kijken waar we zaken strenger kunnen maken, waar alternatieven voor handen zijn.

[2:07:31] Maar ik zal u in de brief die ik u ga sturen daar uitgebreid nog over informeren.

[2:07:38] Samen met de mensen van LVV.

[2:07:39] En wanneer is die brief er zonder een rechte tijd kunnen zijn, een rechte datum?

[2:07:44] Ja, de commissie stikstof is over, althans zou over een week of vier moeten klaar zijn.

[2:07:52] Ja, laat ik zeggen voor het zomerreces.

[2:08:08] Het is een beetje een herhaling.

[2:08:12] Wat ik in mijn vragen, die een beetje half zijn beantwoord, vooral wilde weten verder.

[2:08:18] Volgens mij, als ik het goed begrijp, komt de minister met aanvullende maatregelen.

[2:08:23] Ik las dat het ergens rond de voorjaarsnota zou zijn.

[2:08:30] Nu hoor ik de minister iets over brieven en updates in juni.

[2:08:34] Maar hoe dan ook, wat ik van de minister wil weten, is hij bereid, als het zover is, om daar wel duidelijk te maken wie wat moet doen, wie welke rol speelt en aan wie gegeven is.

[2:08:49] efficiëntie en doelbereik.

[2:08:52] En ook wat de prognose is van de effectiviteit van die maatregelen.

[2:08:56] Precies conform de expertgroep.

[2:08:58] Is hij bereid dat dan mee te nemen voor die voorjaarsnota?

[2:09:11] Ik wil mijn best daarvoor doen.

[2:09:13] Het is een moeilijke vraag om te stellen, maar ook een moeilijke vraag om te beantwoorden.

[2:09:18] Het gaat niet alleen om welk middel, maar ook over de toepassing en de handhaving van dat middel.

[2:09:27] Het kan een prima middel zijn, maar als het niet goed toepast, komt het alsnog in het water.

[2:09:31] Dus we moeten hier wel... En het gaat om grote belangen bij de agrariërs.

[2:09:37] De minister van LVVN bewaakt die belangen en kijkt dus ook wat is hier...

[2:09:44] verantwoord om te doen.

[2:09:46] Zijn er alternatieven?

[2:09:47] Ik ga samen met de minister van LVVN u hierover rapporteren.

[2:09:53] Ik ben coördinerend minister Water.

[2:09:54] Ik word constant aangesproken op het aanwezig zijn van bepaalde stoffen die je niet wil in het water.

[2:10:00] Maar uiteindelijk is het aan de agrariërs om goed om te gaan met middelen.

[2:10:04] En aan de toelating om te kijken of er iets verantwoord is.

[2:10:08] Het blijft een spel tussen vele

[2:10:14] Maar ik ga u een brief sturen waarin ik duidelijk aangeef wat we kunnen doen in de komende tijd om die situatie te verbeteren.

[2:10:23] Het heeft al onze aandacht, maar het is niet een heel makkelijk traject, zeg ik daarbij.

[2:10:32] Ik sloeg even aan op een opmerking van de minister.

[2:10:37] Het had over het halen van de doelen.

[2:10:41] Hij gaf net aan dat het zomaar zou kunnen dat als één stof het niet haalt... dat we daar wat mee moeten doen.

[2:10:48] En dat er wel ruimte is om een andere stof toe te laten.

[2:10:52] En dat die vergunning dan wel zou kunnen.

[2:10:55] Alleen klopt dat niet.

[2:10:59] Waarom niet?

[2:11:00] Ik wil het de minister toch meegeven.

[2:11:02] Eén, zo'n waterlichaam wordt afgekeurd vanwege het one-out-all-out-principe.

[2:11:10] Maar dat is nog niet alles.

[2:11:11] Dan kent de KNW ook nog eens een verslechteringsverbod.

[2:11:14] Dus dat betekent, als je al die ene stof zou laten toestaan, dat mag niet.

[2:11:20] Want je hebt te maken met een verslechteringsbod.

[2:11:22] Dus op het moment dat de waterkwaliteit achteruit zou gaan, omdat je die ene stof dan toch toelaat, terwijl het water is afgekeurd, dat gaat de KNW niet toestaan.

[2:11:31] Dus mijn vraag aan de minister is hoe hij ervoor gaat zorgen dat wij uit de juridische weggreep gaan komen die Brussel ons oplegt.

[2:11:43] Is de minister dus bereid om in Brussel

[2:11:47] medestanders te zoeken, daar actief te gaan lobbyen met mensen die daar ook echt wel wat over te zeggen hebben, collega-bewindspersonen, om te zorgen dat we gezamenlijk binnen Europa uit die juridische wegengreep gaan komen.

[2:12:04] Het is een ingewikkeld onderwerp, ook voor mij, maar wat ik begrepen heb, is dat als er twee stoffen in een waterliggen voorkomen, stof X en stof Y, en stof X overschrijdt de norm, stof Y niet, en als er een vergunning wordt aangevraagd voor stof Y,

[2:12:23] terwijl die onder de norm zit, dan zal die vergunning worden verleend.

[2:12:26] Dan is het niet zo dat die vergunning ook niet kan worden verleend.

[2:12:30] Dus in die zin is het niet zo dat als een waadlichaam wordt afgekeurd, er geen enkele vergunning meer kan worden voorgekeurd.

[2:12:36] Want dat zou inderdaad Nederland op slot zijn.

[2:12:39] Maar zo is het dus niet.

[2:12:40] Dus een stof onder de norm, een stof die blijft onder de norm, hoeft niet te worden afgekeurd, terwijl misschien er wel een verslechtering is.

[2:12:48] Dus het is niet zoals de heer Huiting hier beweert.

[2:12:51] Volgens mij was de vraag van de heer Huiting ook tweeledig.

[2:12:53] Het tweede gedeelte ging ook over wat u verder nog acties kunt ondernemen op ander niveau.

[2:12:59] Wat ik de Kamer dus graag wil toezeggen, is dat we kijken.

[2:13:05] Het is nog geen twee jaar na 2027.

[2:13:08] We weten wel ongeveer waar we staan.

[2:13:12] We kunnen nog zeker wat doen.

[2:13:14] Maar ik wil graag de juridische stand van zaken, de risico's waar we ons allemaal zorgen over maken, graag in kaart brengen.

[2:13:23] En daar zal ik dus een brief over sturen.

[2:13:26] Hoe zien wij die juridische risico's voor ons?

[2:13:29] Maar ik werk zeker ook in Brussel aan het aanpassen van wetgeving.

[2:13:36] Alleen, het is niet zo dat ik de wet voor kan schrijven in Brussel, was het maar waar.

[2:13:40] Maar we zoeken altijd naar andere landen die ons kunnen steunen, zodat we de gevolgen van het ingaan van de KRW zoveel mogelijk kunnen beperken.

[2:13:52] De heer Rutte.

[2:13:56] Het is hartstikke fijn dat we een brief krijgen en ik waardeer dat enorm.

[2:14:00] Het gaat ook echt wel helpen in het voeren van die discussie met elkaar.

[2:14:04] Maar tegelijkertijd ligt er wel echt een concreet verzoek aan aan de minister om niet altijd te blijven kijken of... Nee, eigenlijk wat ik zou willen is dat de minister gewoon afspraken in gaat plannen in Brussel.

[2:14:19] om die mensen te overtuigen van de nut en noodzaak om die one-on-one-all-out van tafel te krijgen.

[2:14:27] Dat is een actieve exercitie die wat inspanning vraagt.

[2:14:32] Ik hoop dat de minister bereid is om dat te doen, anders moeten we daar een motie over gaan indienen.

[2:14:37] Maar het vraagt wel iets meer dan wat de minister nu aan deze Kamer toezegt.

[2:14:45] Zou u hier kort op kunnen reageren?

[2:14:47] Ja, er is een zeer regelmatig overleg met collega's in Brussel.

[2:14:51] Ik spreek binnenkort de Duitse ambassadeur bijvoorbeeld.

[2:14:54] En je probeert natuurlijk altijd weer om te kijken van hoe kunnen we medestanders vinden.

[2:14:59] Ja, Brussel bestaat uit heel vele landen en die hebben ook allemaal hun eigen belang.

[2:15:07] We zijn toch uiteindelijk afhankelijk van de meerderheid in Brussel.

[2:15:10] Ik zie dat er wel zaken verbeteren.

[2:15:11] We hebben toch wel betere geluiden uit Brussel misschien dan vijf jaar geleden.

[2:15:16] Dus dat is hoopvol.

[2:15:18] Maar we doen natuurlijk alles aan om te zorgen dat we medestanders vinden om te kijken wat we kunnen bereiken.

[2:15:27] Kan de minister dat gesprek intensiveren?

[2:15:32] Kan hij vaker met proberen medestanders op te zoeken en ook proberen die medestanders te motiveren waarom het afschaffen van die one-out-all-out zo ongelooflijk belangrijk is?

[2:15:45] Kan hij daar wat meer prioriteit en intensiteit op zetten?

[2:15:50] Het eenvoudige antwoord is ja, dat kan ik zeker.

[2:15:55] Maar de vraag is, levert het wat op?

[2:15:57] We hebben heel veel onderhoud met andere landen.

[2:16:00] Er is heel veel overleg mee.

[2:16:04] Maar meer overleg betekent niet dat je je zin krijgt.

[2:16:07] De boodschap blijft hetzelfde.

[2:16:08] De boodschap die we hebben is goed, namelijk zorg dat we niet in de problemen komen.

[2:16:13] En kijken of we medestanders kunnen vinden die diezelfde zorgen hebben.

[2:16:17] En ik voel ook dat er heel veel landen zijn die die zorgen ook hebben.

[2:16:19] Ons omringende landen.

[2:16:21] Maar goed, wij hebben een... Ieder land heeft een specifieke bodemsituatie.

[2:16:26] Wij zijn aan het einde van de rivier, zeg maar.

[2:16:29] Dus ja, wij hebben ook die belangen.

[2:16:31] Maar we proberen zeker hier... En denk eens aan de stikstofcommissie.

[2:16:36] Ook daar zien we dus dat het Europese traject ontzettend belangrijk is.

[2:16:42] En we kunnen daar niet zonder.

[2:16:46] Ik heb er echt wel hoop op dat Nederland als geheel, en misschien wel de premier voorop, hier iets kan bereiken.

[2:16:53] Maar daar moeten we allemaal ons best voor doen, zelfs tot kamerlid aan toe.

[2:16:56] Ook kamerleden hebben contacten in Brussel.

[2:16:58] En één geluid als Nederland helpt.

[2:17:01] Dus het antwoord is ja.

[2:17:03] Daar moeten we allemaal ons best voor doen.

[2:17:05] Met een heldere boodschap dat we niet in problemen willen komen.

[2:17:08] Dank.

[2:17:08] Dan geef ik het woord aan de heer Soeboer.

[2:17:14] Dank u wel, voorzitter.

[2:17:16] Eerst maar een hele korte vraag aan de minister, voorzitter.

[2:17:21] Omdat hij zich zo in Brussel begeeft en daar zich ook inzet.

[2:17:26] Misschien een vraag die hij zo kan beantwoorden en anders mag dat eventueel in tweede termijn.

[2:17:30] Hoeveel landen gaan de Karwei niet halen of denken de Karwei niet te gaan halen?

[2:17:44] Bijna niemand haalt de KRW volledig.

[2:17:50] Kijk, daar was ik natuurlijk al een beetje bang voor.

[2:17:52] Dan is er dus wel iets aan de hand en dan zou je die medestanders ook moeten kunnen gaan vinden.

[2:17:57] En dan vind ik dat we niet af moeten wachten totdat het 2027 is om dan eens te gaan kijken wat we uitgaan zonder en niet gaan meten.

[2:18:02] Dan weet ik het.

[2:18:03] Dan is het volgens mij zaken om de hand in één te slaan te zeggen wat we hebben bedacht.

[2:18:06] Dat klopt niet.

[2:18:07] We gaan nog steeds voor schoon water.

[2:18:08] Alleen we gaan een aantal dingen veranderen.

[2:18:10] En ik heb een motie in voorbereiding.

[2:18:11] Ik hoop eigenlijk niet dat ik hem in hoef te dienen.

[2:18:13] Er is ook nog een tweede termijn.

[2:18:15] Het verzoekt de regering om de mogelijkheden te bezien voor het uitsluiten van die ubiquitair stoffen.

[2:18:33] Niet wachten tot het 2027 is om dan eens te gaan kijken welke ubiquitaire stoffen er nog in zitten.

[2:18:38] Die blijven erin zitten, dat kan ik u nu wel vertellen.

[2:18:41] Maar om nu te gaan kijken of we die uit kunnen zonderen en ook als zodanig kunnen gaan meten en presenteren en nou ja, de rest.

[2:18:47] En u vraagt nu specifiek om een toezegging hierover.

[2:18:50] Ik vraag om een toezegging hierover.

[2:18:51] Ja, de minister.

[2:18:54] Ik ben bereid me daar zeker toe in te zetten.

[2:18:57] Maar succes is niet gegarandeerd.

[2:19:00] In Europa zitten veel landen aan tafel.

[2:19:04] En misschien lukt het wel.

[2:19:06] En ik ben ook bereid om dat te doen.

[2:19:08] En we hebben ook zeer intensief contact met Europese landen.

[2:19:12] Dus het antwoord is ja, dat wil ik graag doen.

[2:19:16] En dan hopen we dat het inderdaad tot het gewenste resultaat leidt.

[2:19:21] Tot slot, dank voor die toezegging.

[2:19:23] Ik ben er heel erg blij mee.

[2:19:26] Ik begrijp ook dat u zegt dat het geen garantie is dat we dit voor elkaar gaan krijgen.

[2:19:30] Maar ik zou wel graag als onderdeel van de toezegging zien... dat u de Kamer informeert over waar uw inspanning uit heeft bestaan... en wat het behaalde resultaat is, en dat dus voor de zomer.

[2:19:41] Kunt u de Kamer daarover informeren voor de zomer?

[2:19:44] Dat kan zeker.

[2:19:45] Fijn.

[2:19:46] De heer Gabriels.

[2:19:48] Ja, en dit gebeurt er dan dus steeds, want dan gaat de aandacht toch ook weer alleen naar het aanpassen van de regels en naar Brussel, en daar spreken we dan de hele tijd over, met toezeggingen en zo, en niet naar het andere.

[2:20:00] Wat er dus steeds gebeurt, en daar wil ik dan ook een vraag over stellen, is het volgende.

[2:20:04] Er wordt gezegd, ook door de minister, we vinden het allemaal belangrijk.

[2:20:08] Schoon water, trots waterland.

[2:20:10] Vervolgens, het Nationaal Plan Landelijk Gebied is afgeschaft.

[2:20:13] Er komt geen extra geld voor de centrale overheden om extra aan de slag te gaan.

[2:20:18] We gaan niet landbouwgif verbieden.

[2:20:21] We gaan ook niet het VTH-stelsel versterken en we kunnen ook niet meer vergunningen herzien.

[2:20:26] We willen dus niet allemaal hetzelfde, wil ik de minister zeggen.

[2:20:29] Want er zijn ook partijen die zeggen we willen een extra inzet en wel al deze maatregelen nemen.

[2:20:36] En dan vind ik het, en dat staat los van wat ik wel echt vind, is uw welwillendheid.

[2:20:42] Echt.

[2:20:44] De vraag komt eraan, maar dit moest ik even kwijt.

[2:20:50] Maar het punt is dus, en de vraag gaat daar ook over, heeft u in de contacten met de minister van LVVN en de minister van Vrouw niet alleen die welwillendheid, maar ook de doorzettingskracht om niet het belang wat daar door anderen gepresenteerd wordt boven geschikt te maken aan uw belang, want uw belang is water en dat zou bovenaan moeten staan en dat is de vraag.

[2:21:16] Ultieme doorzettingsmacht, dat is een aanwijzing aan een gemeente die ik kan doen.

[2:21:21] Maar dat doe je pas in het uiterste.

[2:21:23] Dat is niet iets wat je zomaar kunt doen.

[2:21:24] We moeten het met elkaar doen.

[2:21:26] Als ik de indruk zou hebben dat andere overheden of andere ministers denken van ach, dat vinden we niet belangrijk, dan ben ik het met u eens.

[2:21:34] Maar dat is niet zo.

[2:21:35] Ik zie dat iedereen op zijn manier dit ook belangrijk vindt.

[2:21:39] We willen allemaal niet in een tweede stikstofcrisis terechtkomen.

[2:21:41] Dat gaan we ook niet komen trouwens, maar dat willen we ook niet.

[2:21:44] Dus ik voel bij alle overheden waar ik mee spreek, maar ook bij de ministers waar ik mee spreek, begrip.

[2:21:48] We zijn hier één kabinet voor het probleem.

[2:21:52] Het is alleen wel zo dat voor maatregelen voor specifiek nutriënten of voor het agrarische sector, zal de minister van LVVN aanzet zijn.

[2:22:03] Ik spreek haar daarop aan en we bespreken met elkaar.

[2:22:06] Maar het is natuurlijk niet zo dat ik die regels zomaar kan bepalen.

[2:22:10] Ik voel dat alle ministers doordrongen zijn van het feit dat de kaderrichtlijn water een uitdaging is voor Nederland.

[2:22:16] Ook kansenbiedt trouwens, want ik zei al, de beheersmaatregelen in de natuurgebieden helpen ook om de commissie stikstof, om die doelen te kunnen halen.

[2:22:28] Ik zeg ook, en dat heb ik net ook al betoogd, voor Nederland om uit de problemen te blijven, is het belangrijk dat we enerzijds alles op alles zetten om de doelen te halen en tegelijkertijd te kunnen kijken waar kunnen we doelen die we niet halen, hoe kunnen we daarmee omgaan juridisch?

[2:22:47] Zodat we niet in die problemen komen.

[2:22:49] Het is en-en.

[2:22:50] En dat zijn ook bij de stikstofcommissie de vier sporen.

[2:22:53] Dat is enerzijds het Europese spoor, maar ook van wat kunnen we extra doen, plus hoe kunnen we de regels zo aanpassen dat we niet in de problemen komen.

[2:23:03] Het moet een compromis zijn.

[2:23:04] Het kan niet zo zijn dat we hier alle bescheidsmiddelen gaan verbieden.

[2:23:10] Dat kunnen sommigen willen, maar dat gaan we niet doen, want die belangen zijn te groot.

[2:23:13] Maar het kan ook niet zo zijn dat we niks doen en alleen maar zeggen laten we de normen ophogen.

[2:23:17] Dus het is allebei wat we moeten doen.

[2:23:19] En dat is uiteindelijk de politieke weging.

[2:23:21] En u zult er ongetwijfeld niet mee eens zijn.

[2:23:23] Maar dat is de aanpak en de inzet van mij.

[2:23:26] En ik verwacht dus van alle ministers medewerking.

[2:23:30] En dat voel ik ook van alle overheden.

[2:23:33] En de een doet het misschien iets beter dan de ander, maar ik voel wel dat iedereen de sense of urgency heeft om hier hun best te doen.

[2:23:40] En dat zie je ook in de resultaten.

[2:23:42] Want het is echt zo dat Nederland de laatste jaren heel veel heeft gedaan en bereikt als het gaat om de waterkwaliteit.

[2:23:48] Laten we ons ook niet de put in praten.

[2:23:49] Er is heel veel gebeurd.

[2:23:51] In hoeveel procent halen we het wel?

[0:00:00] 80?

[2:23:54] Meer dan 80.

[2:23:55] meer dan 80 procent van de doelen hebben gehaald.

[2:23:57] En dan kan het wel zijn dat er allemaal rode stikkertjes op staan, maar het is een enorme prestatie van Nederland dat we al zo ver gekomen zijn.

[2:24:03] Het is nog niet goed genoeg en we moeten dus nog meer doen.

[2:24:06] We moeten ook kijken waar we niet te strenge regelgeving hebben, maar die combinatie moet het zijn.

[2:24:12] En dat is wat ik ook voel bij andere ministers.

[2:24:16] Dan heb ik nog één vraag daaromtrend.

[2:24:19] Wat betekent dan concreet alles op alles zetten?

[2:24:23] Want nu gaat in dit debat ook de richting weer alles op alles naar Brussel en de energie zou moeten gaan naar alles op alles zetten.

[2:24:30] Dus dan wil ik toch concreet weten wat doet u dan wel om het dan wel, anders blijven het loze woorden.

[2:24:38] Dat is uiteindelijk die politieke weging.

[2:24:40] Alles op alles bestaat natuurlijk niet.

[2:24:42] We gaan niet alle middelen verbieden.

[2:24:45] Al het redelijke doen wat binnen onze macht ligt, wat rekening houdt met ieders belang, dat is uiteindelijk een politieke weging.

[2:24:57] Ons belang nu is om uit de juridische problemen te blijven.

[2:25:01] Dat we Nederland niet op slot gaan zetten.

[2:25:05] Ik denk dat het beeld van op slot zetten en een stikstofcrisis overdreven is.

[2:25:11] Het is veel plaatselijker.

[2:25:14] Stof X en stof Y wil niet zeggen dat we helemaal niks meer kunnen.

[2:25:20] ook weer niet zo heet gegeten worden als het hier soms voorgesteld wordt.

[2:25:23] Maar we moeten inderdaad op beide vlakken meer doen.

[2:25:27] Nederland moet meer doen en dat doen we dus ook.

[2:25:29] Oké, ik geef het woord aan de heer Buijs.

[2:25:31] Kort, de heer Gabriels.

[2:25:32] Ik constateer dat alles op alles zetten niet concreet is.

[2:25:36] Dan ga ik door naar de heer Buijs.

[2:25:39] Dank u wel, voorzitter.

[2:25:41] Aansluitend op dit stukje discussie en wat ik zeer op prijs stel.

[2:25:47] We doen al heel veel goed, meer dan 80 procent.

[2:25:51] Doelen die we niet halen, daar vroeg ik in mijn eerste termijn ook naar.

[2:25:55] Wat is dan proportioneel vanuit de oogpunt van de Europese Commissie?

[2:25:58] Want ja, we doen onze inspanning.

[2:26:00] We zijn die delta.

[2:26:02] We hebben heel veel doelen gewoon wel gehaald de laatste jaren.

[2:26:06] En we blijven ook de komende jaar natuurlijk ons inspannen.

[2:26:08] Het is niet dat als 2027 voorbij is... en we hebben een doel niet gehad, dat we dan niks meer doen.

[2:26:14] Nee, we blijven ons natuurlijk gewoon inspannen.

[2:26:16] Alleen, het is gewoon op dat moment niet gelukt.

[2:26:18] Dus ik zou in die brief die voor de zomer dan komt... zou ik graag ook een stukje...

[2:26:24] oordeelsvorming vanuit de Europese Commissie terugzien op die doelen die we dan niet zouden halen.

[2:26:28] Kunt u dat ook toezeggen?

[2:26:32] Ja, ik vind dat een hele goede vraag, omdat u ook wil voelen van hoe kijkt Europa hier nu naar?

[2:26:38] En dat kunnen wij zeker even gaan polsen bij onze permanente vertegenwoordiger.

[2:26:44] Hoe kijkt Europa nou naar Nederland?

[2:26:46] Want we hebben gezien dat vrijwel alle landen niet kunnen voldoen.

[2:26:50] Dus in die zin is dat een hele goede vraag.

[2:26:52] Ik zal daar inderdaad naar wachten.

[2:26:57] Oké, dan noteren we deze toezegging.

[2:26:59] Dan geef ik het woord aan de heer Pieren.

[2:27:02] Ja, dank voorzitter.

[2:27:04] Ik ben blij dat de minister de urgentie van de KRW-problematiek heel erg ziet.

[2:27:08] Ik ben onder de indruk dat hij met zoveel partijen aan het praten is, gemeenten, provincies, VRO, LVVN.

[2:27:15] En als coördinerend minister moet hij dat ook doen, denk ik.

[2:27:20] En toch is mijn vraag van, vindt de minister dat er dan toch wel echt voldoende regie zit op het hele KRW-dossier?

[2:27:26] We hebben natuurlijk ook een Delta-commissaris.

[2:27:29] Zou er niet iemand zijn die misschien toch, als het gaat om die regierol,

[2:27:33] betekenisvolle positie in zou kunnen oppakken.

[2:27:37] En vindt de minister zelf ook dat de KRW-doelen niet realistisch zijn?

[2:27:49] Dat is ook weer een goede vraag.

[2:27:52] We hebben inderdaad een Delta-commissaris die hier als een soort vast aanspreekpunt voor al die overheden kan fungeren.

[2:28:01] Ik moet zeggen dat ons team, ik en mijn team mensen, zeer nauw contact hebben met al die overheden.

[2:28:09] Ik ben er zelf van onder de indruk, ook van de bereidwillendheid van die overheden, hoe zij weer... Want de provincies hebben weer contact met de gemeenten en zo werkt het.

[2:28:18] We hebben een land met vele overheden en Brussel zit nog boven ons.

[2:28:23] Dus we zullen het met elkaar moeten doen.

[2:28:25] Ik probeer ook uit te stralen naar al die overheden dat we het met elkaar moeten doen en ik probeer ook de overheden

[2:28:32] de informatie van hoe provincie Y het doet ten opzichte van provincie X, om dat op elkaar af te stemmen.

[2:28:39] Ik vind zelf dat overleg heel prettig verlopen.

[2:28:42] Het geeft mij ook vertrouwen dat er echt veel wordt gedaan.

[2:28:44] Maar kijk, als je iets niet in zo'n korte tijd nog kan, heeft het vaak te maken met capaciteit.

[2:28:54] Dus alles op alle set heeft zijn beperkingen.

[2:28:56] We kunnen niet van de gemeente vragen om even alle riooloverstorten weg te halen.

[2:29:01] Dat is gewoon onbetaalbaar.

[2:29:03] En ook in de uitvoering is het niet mogelijk.

[2:29:05] Dus iedereen loopt wel tegen belemmeringen aan.

[2:29:08] In personele bezetting, zelfs soms in stikstofregelgeving.

[2:29:13] Dat geldt ook voor waterschappen en provincies.

[2:29:15] Dus als u vraagt, doet Nederland er alles aan om het te halen?

[2:29:21] Heeft het genoeg aandacht van al die besturen?

[2:29:24] Dan zeg ik ja, die overtuiging heb ik.

[2:29:26] Zouden we iets hebben aan een soort Delta-commissaris of een KRW-commissaris?

[2:29:32] Ik wil erover nadenken of dat een toegevoegde waarde zou zijn.

[2:29:35] Ik wil het zeker niet uitsluiten.

[2:29:38] Maar ik vind mijn team aan mensen die hier met al die provincies contact hebben.

[2:29:42] Als ik zie hoe die contacten verlopen, dan vind ik dat al zeer intensief en heel grondig.

[2:29:49] Maar goed, dat is mijn indruk.

[2:29:50] Ik ga die vraag meenemen en daar kom ik op terug.

[2:30:06] Als ik met het pistool op de borst antwoord moet geven, dan zeg ik nee.

[2:30:10] Niet in de tijd die we hiervoor hebben.

[2:30:12] Daarom halen al die landen dat ook niet.

[2:30:25] Vanuit de lokale overheden is er duidelijk boodschap naar de minister toegegaan.

[2:30:29] Overigens ook van de expertgroep.

[2:30:32] Neem landelijk maatregelen.

[2:30:34] De lokale overheden nemen maatregelen, maar ze zeggen allemaal... bovenop dat hebben we de regering nodig, het kabinet.

[2:30:43] Chefzagge is natuurlijk de heer Matlener.

[2:30:46] Dus nogmaals, is hij dan ook bereid om die extra stappen te nemen... om de regie extra te pakken en ook landelijke maatregelen af te dingen?

[2:30:57] Het zit hem dus niet in de wil bij ons of bij de lokale overheden.

[2:31:04] Het zit hem vaak in wat we kunnen doen.

[2:31:07] Is er genoeg geld en middelen?

[2:31:10] Je kunt alleen maar het redelijke vragen van de overheden.

[2:31:14] Daar lopen we tegen beperkingen op.

[2:31:16] Ik denk dat dat het grootste struikelblok is.

[2:31:19] Het kan om geld gaan.

[2:31:22] En het kan ook om personele bezetting gaan.

[2:31:25] Ik zie het ook in de hele aannemerij.

[2:31:28] Je ziet een enorme kostenstijging van bepaalde werkzaamheden.

[2:31:31] Daar hebben alle overheden mee te maken.

[2:31:33] Dus we spreken elkaar aan.

[2:31:35] Maar ik kan niet het onmogelijke vragen.

[2:31:36] Ik kan alleen onuiterste inzet vragen.

[2:31:39] En ik vind dat dat echt gebeurt.

[2:31:42] Dus ja, we vragen heel veel.

[2:31:44] Maar het onmogelijke vragen kunnen we niet.

[2:31:48] Ja, ik wil een punt van orde maken, want er worden hier allerlei toezeggingen gevraagd waar ik helemaal niet achter sta naar hoe dat kan.

[2:31:56] Waar de minister dan van zegt ja, die vind ik goed, want we kunnen wel naar Brussel.

[2:31:59] Daar vragen we niet het onmogelijke.

[2:32:01] Dan vraagt lid Kostiets een vraag over kunnen we dan helpen met de centrale overheden en dergelijke.

[2:32:07] Dan is dat wel onmogelijk en beperkt.

[2:32:09] Het punt is dan dus, hoe gaan we om met allerlei toezeggingen die wel echt een bepaalde kant opleiden, namelijk de energie naar het niet halen van de kaderrechten naar water.

[2:32:21] Gaan we hier dat één voor één dan doen en neemt u die dan over?

[2:32:24] Want ik begrijp niet... Volgens mij is er geen democratische meerderheid nodig voor een toezegging.

[2:32:31] Dus daarom zou ik het ook vragen om een toezegging.

[2:32:34] Misschien krijgt u hem, misschien krijgt u hem niet.

[2:32:37] Dan constateer ik dat de minister daar dan niet welwillig is in de extra oplossingen om wel het probleem op te lossen, maar wel heel happig is om toezeggingen te geven aan de mensen die allemaal naar Brussel willen om de doelen af te schalen.

[2:32:49] Ik stel voor dat we gezien de tijd doorgaan naar het tweede onderwerp.

[2:32:58] We hebben uitgebreid met elkaar de tijd genomen om het kader weer te bespreken.

[2:33:01] Er is veel aandacht geweest in de eerste termijn.

[2:33:04] Ik stel voor dat we met iets meer... Nog even op reactie op de heer Gabriels.

[2:33:10] Ik begrijp zijn frustratie.

[2:33:11] Dat lijkt misschien zo.

[2:33:16] Er is goed overleg tussen overheden en ons team.

[2:33:20] Dus, kijk, als er concrete zaken zijn, als wij overheden kunnen helpen, dan zijn we natuurlijk altijd daartoe bereid.

[2:33:27] Maar als het gaat om geld, ja, dan hebben we beperkingen en we zitten... Ja, kijk, we moeten de verantwoordelijkheden ook daar leggen waar die ligt.

[2:33:36] We kunnen natuurlijk niet zomaar zeggen, hier heeft u een zak geld en ga maar aan de gang.

[2:33:39] Dat is er gewoon niet.

[2:33:40] Dus we moeten allemaal binnen onze eigen verantwoordelijkheden ons best doen.

[2:33:45] Ik vind dat de overheden dat over het algemeen heel goed doen.

[2:33:49] Dus de toezeggingen die ik hier doe is niet om de heer Gabriels te frustreren.

[2:33:54] Het is juist bedoeld om te kijken wat kunnen we met elkaar bereiken.

[2:33:58] En is de inzet van al die overheden, al die partijen, die ik moet coördineren, is die voldoende?

[2:34:03] Nou, mijn taxatie is van wel, maar ik wil daarover berichten en ik wil kijken of een commissaris of zo, of dat een toegevoegde waarde biedt.

[2:34:12] Of een soort iemand die boven partijen staat.

[2:34:15] Oké, ik stel voor dat u eventueel een tweede termijn kunt hierop terugkomen.

[2:34:18] Gaat u door met uw volgende blokje, alsjeblieft.

[2:34:23] Het volgende blokje is drinkwater.

[2:34:28] Hoe kunnen we het drinkwaternet beschermen en de vitale drinkwaterinfrastructuur, gelet op de dreigingen van buitenaf?

[2:34:37] Dat is natuurlijk een zeer belangrijk onderwerp in deze spannende tijden.

[2:34:40] De huidige geopolitieke situatie is natuurlijk verontrustend.

[2:34:45] We zien ook een hoop angst toenemen.

[2:34:51] Dus onze weerbaarheid moet... We worden ons bewust van onze kwetsbaarheid, laten we het zo zeggen.

[2:34:57] En ook als het gaat om water.

[2:34:59] Dit heeft ook consequenties voor de vitale waterinfrastructuur, waaronder de drinkwatersector.

[2:35:06] Er wordt gewerkt aan wetgeving op het gebied van cybersecurity en vitaal.

[2:35:11] De sector is er zelf verantwoordelijk voor om zich hierop voor te bereiden.

[2:35:14] I&W zal ondersteunen met activiteiten die bijdragen aan de verhoging van de digitale weerbaarheid.

[2:35:20] Weerbaarheid in het algemeen en de digitale weerbaarheid in gesprek met de sector.

[2:35:24] Dus dit heeft wel de nodige aandacht.

[2:35:29] Dan 25 jaar waterkwaliteit.

[2:35:32] Het lid Kostic zegt hier rechtszaken als geen maatregelen, bronaanpak.

[2:35:41] of ik dit een scheve situatie vind.

[2:35:43] Tarieven laten dit jaar omhoog.

[2:35:48] Ik probeer te herhalen wat de vraag was.

[2:35:54] Nou ja, laat ik het antwoord geven, misschien dat u dan uw eigen vraag begrijpt.

[2:35:58] Het uitgangspunt in onze wetgeving is dat de vervuiler betaalt.

[2:36:02] We werken continu aan de verbeteringen van de waterkwaliteit door bijvoorbeeld lozingen te beperken.

[2:36:09] Betaalbaarheid van drinkwater vinden we heel belangrijk.

[2:36:12] De drinkwatertarieven stijgen al een aantal jaar, maar dat komt niet alleen door vervuiling.

[2:36:16] Er moet ook heel veel onderhoud aan netwerken plaatsvinden en ook uitbreiding vanwege de groeiende vraag naar drinkwater.

[2:36:22] Ook verbeteren de drinkwaterbedrijven hun zuivering.

[2:36:25] Dat kost ook geld.

[2:36:27] Een gemiddeld huishouden gebruikt 100 kuub per jaar en betaalt daarvoor tussen de 2 en 300 euro per jaar.

[2:36:33] En dat is heel weinig in vergelijking met de energierekening.

[2:36:37] Kijk, geld is geld.

[2:36:38] Dat is zo.

[2:36:39] Maar de kostenstijging die mevrouw Kostic noemde in haar voorbeeld, het lid Kostic noemde in haar voorbeeld, is toch niet helemaal juist.

[2:36:47] Tussen de 2 en 300 euro per jaar is wat een gemiddeld huishouden nu betaalt.

[2:36:53] Dat is hoger dan het was, maar niet de extreme stijging die u net noemde.

[2:37:00] Welke extra maatregelen gaat de minister nemen?

[2:37:10] Mijn constatering was vooral, ik zeg niet dat alles in de stijging van de rekening bij mensen te maken heeft met het vervuilen, maar dat is er wel een onderdeel van.

[2:37:19] De drinkwaterbedrijven hebben dat ook al gezegd, dat ze steeds meer moeite hebben met het zuiveren, want het is meer vervuiling.

[2:37:26] Ze hebben ook aan het ministerie meer actie gevraagd.

[2:37:29] Daar ging mijn vraag over.

[2:37:32] Vindt u het ook niet scheef dat ze aan de ene kant te weinig maatregelen nemen om die vervuiling aan te pakken?

[2:37:43] Dus die balans, hoe u naar die balans kijkt.

[2:37:46] Ik zie in die balans een stijgende aandacht voor vervuiling.

[2:37:50] We zijn hier met z'n allen bezig om de waterkwaliteit te verbeteren.

[2:37:53] Daar hebben de drinkwaterbedrijven ook plezier van, hebben we allemaal plezier van.

[2:37:57] Ik vind dat Nederland eigenlijk heel goed bezig is als het gaat om hoe gaan we om met drinkwater.

[2:38:01] Dus als u zegt, zit er iets heel fundamenteel mis in Nederland met die verdeling, dan zeg ik nee, ons drinkwater is nog steeds een van de schoonste in Europa.

[2:38:11] Het is zeer betaalbaar en dat wil ik graag zo houden.

[2:38:14] Maar ik deel de zorg.

[2:38:16] We moeten die drinkwaterbronnen wel beter beschermen.

[2:38:19] Dat doen we ook.

[2:38:20] We hebben net die motie besproken van de VVD.

[2:38:23] En we hebben natuurlijk allemaal het bewustzijn dat als we de boel heel erg vuil maken, dat er ook heel veel gezuiverd moet worden en dat die kosten omhoog gaan.

[2:38:29] Dat willen we niet.

[2:38:31] Het principe wat het lid Kostič hier noemt is juist.

[2:38:35] Kijk uit dat je niet je eigen drinkwaterbron aan het vervuilen bent.

[2:38:39] Maar ik zie dat niemand die bedoeling heeft en dat we juist bezig zijn om het schoner te maken en niet viezer.

[2:38:45] Dus in die zin vind ik dat Nederland eigenlijk heel goed bezig is.

[2:38:49] Maar ik denk niet dat het lid Kostič dat bedoelt.

[2:38:57] Welke maatregelen ga ik nemen voor terugdringing en watergebruik bij Tata?

[2:39:03] Met waterscans maken drinkwaterbedrijven inzichtelijk welk water waarvoor gebruikt wordt.

[2:39:07] Dat geldt ook voor Tata.

[2:39:09] Op basis daarvan wordt bekeken welke maatregelen zinvol zijn.

[2:39:12] Ik streef naar het juiste water voor het juiste gebruik.

[2:39:15] Het uiteindelijke doel zoals vastgelegd in het nationaal plan voor aanpak drinkwaterbesparing

[2:39:20] is 20% minder drinkwatergebruik in 2035.

[2:39:23] En dan kijk ik natuurlijk juist naar die grote verbruikers.

[2:39:29] dan het lid Heutink hoeveel nieuwe drinkwaterbronnen zijn er in Nederland uitgegeven en hoeveel zijn er aangewezen.

[2:39:37] Het is aan de drinkwaterbedrijven om tot ontvankelijke vergunningaanvragen te komen en het bevoegt gezag om daarop te beschikken.

[2:39:45] Navraag bij de drinkwatersector leert dat kwantitatieve informatie niet structureel verzameld wordt.

[2:39:52] En omdat ik dat ook een slecht antwoord vind, zal ik in dat kader van het monitoren en rapporteren

[2:39:59] van de voortgang van het actieprogramma dit oppakken.

[2:40:01] Dus ik zeg hiertoe dat ik hierover zal rapporteren aan de Kamer, want dat werd tot nu toe niet gedaan.

[2:40:11] Het gewone thuisgebruik is slechts twee procent water, voetafdruk, de rest is verborgen in producten.

[2:40:16] Het eten van runderhamburgers is evenveel als dagelijks zeven minuten douchen.

[2:40:21] Als je dat zo hoort, dan denk je altijd van, goh, hoe is het mogelijk?

[2:40:24] Of een tomaat had dat 25 liter water.

[2:40:29] Maar het is met water wel zo.

[2:40:31] Water verdwijnt niet.

[2:40:32] Het is een kringloop.

[2:40:35] En het is niet iets wat je verbruikt of verdwijnt.

[2:40:37] Dus het water wat in de landbouw gebruikt wordt, of het verdampt en het valt er ergens neer als regen, of het zakt de grond en het wordt grondwater.

[2:40:47] Dus het verbruik is ook weer niet zo dat het verdwijnt.

[2:40:51] En die watervoetafdruk, ik weet niet of het heel zinvol is om er op zo'n manier naar te kijken.

[2:40:58] Want als water ergens geen probleem is, dan moeten we er ook geen probleem van maken.

[2:41:06] Het water is een kringloop.

[2:41:07] Zolang die kringloop maar in balans blijft, hebben we geen probleem.

[2:41:14] Daarom kan ik niet helemaal mee in de frame van eet geen vlees en red het water.

[2:41:21] Ik zie dat zo niet.

[2:41:25] Ieder land in de vleesproductie, Nederland ook, Spanje ook, moet zorgen dat het water in balans blijft.

[2:41:34] En dat doet iedereen op zijn manier.

[2:41:35] En als dat niet in balans is, dan heb je gewoon een probleem.

[2:41:45] komt de minister met een plan om de grootste vervuilers te laten betalen in plaats van de gewone burger?

[2:41:51] Het uitgangspunt is de vervuiler betaald.

[2:41:53] Dat is en blijft de hoeksteen van de milieuwetgeving.

[2:41:57] Er is strenge regelgeving voor het toestaan van lozingen met verontreinigde stoffen.

[2:42:01] En via de verontreinigingsheffing wordt dat ook vormgegeven, die vervuiler betaald.

[2:42:11] Wat ik nog kan melden over de belasting op leidingwater.

[2:42:14] De belasting voor grootverbruikers ligt nu op tafel bij de voorjaarsnotenbespreking.

[2:42:20] Dan het lid Heutink.

[2:42:21] Meneer Heutink vraagt geen drinkwater tekort, maar een tekort aan vergunningen.

[2:42:28] Dankzij de gesprekken met de overheden en de drinkwaterbedrijven is het gelukt om het actieprogramma Beschikbaarheid Drinkwaterbronnen 2030 op te stellen.

[2:42:36] Dit omvat zowel acties op landelijk niveau en maatregelen op lokaal niveau die verder uitgewerkt worden.

[2:42:42] En met de IPO en het VWIN volg ik dat zeer nauw.

[2:42:50] Dan vraagt Soeboer het gebruik van water uit de puurwaterfabriek.

[2:42:55] De ultieme waterfabriek voor drinkwater is dan een optie.

[2:42:59] Ja, dat is een optie.

[2:43:00] Daarom volgen en ondersteunen ook het ultieme waterfabriekonderzoek... uitgevoerd door drinkwaterbedrijven en waterschappen... waarin RWZI effluent, dat is een mooi woord voor Isilvis... wordt hergebruikt als drinkwater.

[2:43:14] Soms wil je dingen niet weten.

[2:43:16] Maar goed, mocht er juridische belemmeringen zijn, dan ben ik natuurlijk bereid om die op te lossen.

[2:43:20] Het is uiteindelijk aan de drinkwaterbedrijven om te besluiten om dit wel of niet te doen.

[2:43:26] Ginwis en Costich in Vlaanderen zijn goed bezig om hemelwater te hergebruiken.

[2:43:32] Dat klopt, dat kan ik uit eigen ervaring zeggen.

[2:43:35] Daar wordt veel gedaan, in de bouw ook.

[2:43:39] Momenteel onderzoeken wij ook of het gebruik van regenwater en hergebruik van drinkwater opgenomen kan worden in het besluit bouwwerken en leefomgeving.

[2:43:48] Medio dit jaar zal er een voorlopige uitslag zijn en besluitvorming zullen we eind dit jaar doen.

[2:43:57] Het is wel belangrijk dat er geen risico's voor de volksgezondheid bijkomen, want dat zijn reële risico's.

[2:44:04] En ook de kosten is natuurlijk een groot zorgpunt, want huizen zijn al heel kostbaar in Nederland.

[2:44:09] En de minister van Volksartsvesting heeft hier ook terecht grote zorgen over.

[2:44:15] Dus we zijn nu aan het kijken wat we kunnen doen.

[2:44:18] Op zich is het natuurlijk een prima methode.

[2:44:22] En in België werkt het ook.

[2:44:24] Maar we moeten hier toch voorzichtig mee omgaan, ook omdat Nederlanders zo ontzettend gewend zijn aan drinkwater uit die leiding.

[2:44:31] En dat moet ook veilig kunnen.

[2:44:34] Maar goed, we zeggen dus geen nee, maar we zijn aan het kijken wat we hier kunnen.

[2:44:39] En misschien ook ons op een vrijwillige basis natuurlijk ook nog steeds.

[2:44:43] Heel veel mensen willen het zelf.

[2:44:45] Dus verplichtingen is natuurlijk een soort last resort.

[2:44:48] Maar je kunt natuurlijk ook in de vrijwillige sfeer door gewoon kennisvergroten best veel bereiken om regenwater te gebruiken.

[2:44:58] Dus bij deze nog aandacht voor het onderwerp.

[2:45:01] Als je een huis bouwt, kijk hier eens naar, want er zijn nog hele leuke voorbeelden van.

[2:45:05] Dan Gabriels en Soeboer.

[2:45:08] Overleg met de minister van Vro.

[2:45:12] om ruimte te reserveren voor waterberging.

[2:45:15] In de note ruimte maakt het kabinet een integrale afweging voor het gebruik van ruimte in Nederland, ook voor waterberging en drinkwaterwinning.

[2:45:22] Daarover zijn we op dit moment met elkaar overleg.

[2:45:25] Het is een lastige puzzel, omdat we ook willen wonen, werken en recreëren en de ruimte in Nederland beperkt is.

[2:45:30] Dat hebben we ook opgenomen in het actieprogramma Beschikbaarheid Drinkwaterbronnen.

[2:45:35] Het aanpassen van het besluit bouwvoorschriften is aan de minister van VRO.

[2:45:39] Ik begrijp de vraag voor voorschriften voor waterzuinige wijken, maar vanwege de wens om vooral snelwoningen te kunnen bouwen, achter ik de kans niet hoog dat die er zullen komen.

[2:45:49] Wanneer ga ik het eerste lintje doorknippen bij een nieuwe grondwaterwindput, vraagt lid Grinwis.

[2:45:55] Ik ben op maandag 14 april... Dat is een concrete vraag en een concrete antwoord, meneer Grinwis.

[2:45:59] Op 14 april ben ik uitgenodigd om het zuiveringsstation Kamerik van Oasen te openen.

[2:46:06] Andere projecten die opgeleverd worden zijn vooral gericht op verbetering in het productieproces.

[2:46:10] En ook dat verwacht ik dit jaar.

[2:46:12] Voor grondwaterwinningen die nog in de ontwerpfase zitten, is nog enige tijd nodig voordat daar water uitgewonnen wordt.

[2:46:19] Maar er wordt aangewerkt.

[2:46:21] Hoe ga ik drinkwaterbedrijven en provincies aan het werk zetten?

[2:46:25] Het actieprogramma Beschikbaar Drinkwaterbronnen 2030 is samen met de provincies en drinkwaterbedrijven vormgegeven.

[2:46:32] Er wordt op dit moment met volle bak aan gewerkt.

[2:46:34] In de regionale actieplannen zijn zo'n 70 projecten opgenomen, waarin op regionaal niveau gewerkt wordt aan uitbreiding van de productiecapaciteit.

[2:46:43] Dit gaat over nieuwe winningen, maar ook over uitbreiding van bestaande productielocaties.

[2:46:47] Dus ruim 70 projecten is toch wel indrukwekkend.

[2:46:51] En dan het idee van een scenariostudie uit te voeren, vraagt het lid Grimwis, naar extra spaarbekkens, extra duinen wellicht voor infiltratie.

[2:47:01] Bijvoorbeeld bij de Maasvlakte wordt er zelfs bij genoemd.

[2:47:04] Nou weet ik niet of dat een goede plek is, zo dicht aan zee.

[2:47:09] Maar goed, het is op zich een heel goed idee.

[2:47:11] Drinkwaterbedrijven kijken natuurlijk al naar extra reserves en naar kunstmatige infiltratie om de robuustheid te vergroten.

[2:47:18] Zo werkt PWN met een vergroting van het spaarbekken bij Andijk en onderzoekt Dunea hoe de afslagcapaciteit in de duinen kan worden vergroot.

[2:47:27] Ter invulling van de motie-krul werk ik ook aan een strategie voor de drinkwatervoorziening op langere termijn.

[2:47:32] Een scenario-studie maakt er onderdeel van uit en de Kamer zal hier eind van dit jaar over geïnformeerd worden.

[2:47:45] Nogmaals, er is een tweede termijn.

[2:47:48] Voelt u niet bezwaard als u geen vragen heeft aan de minister?

[2:47:51] Heeft u die wel?

[2:47:52] Houdt u het collegiaal met elkaar?

[2:47:53] Houdt u het kort?

[2:47:55] Dan geef ik allereerst het woord aan de heer Grimmers.

[2:47:58] Voorzitter, dank u wel.

[2:47:59] Over circulair water en Vlaanderen.

[2:48:05] Ik heb daar vorig jaar een motie over ingediend samen met collega Stoffer en die heb ik toen op verzoek van de minister aangehouden omdat hij nog met een onderzoek naar de Kamer zou komen.

[2:48:13] alvorens hij dat besluit zou willen overwegen.

[2:48:17] De motie luidt en verzoekt de regering het drinkwaterbesluit aan te passen zodat productie en toepassing van circulair water conform de Europese normen, en dan worden die normen genoemd, en bijvoorbeeld van België en Duitsland mogelijk wordt.

[2:48:29] En wat is nu precies zijn lijn op deze motie?

[2:48:32] Is hij dat van plan om het in het drinkwaterbesluit mogelijk te maken, dat gebruik van circulair water?

[2:48:38] De minister.

[2:48:41] Ik zou het graag in tweede termijn willen beantwoorden.

[2:48:44] Ik vind het niet ingewikkeld om... Ik wil niet iets toezeggen wat niet... Dat is verstandig.

[2:48:48] Dan gaan we door.

[2:48:49] Even kijken.

[2:48:53] Voorzitter, ik noem nog heel even het nummer van de motie.

[2:48:57] Misschien kan het even buiten de vergadering om.

[2:48:58] We moeten het echt even tempo maken nu.

[2:49:00] Dank u. Dank voor de medewerking.

[2:49:02] De heer Soubou.

[2:49:03] Ja, dank u wel.

[2:49:04] Ik ben eigenlijk heel blij met het antwoord van de minister over de puurwaterfabriek.

[2:49:08] En het gaat dan dus niet over puurwater.

[2:49:09] Het gaat over het maken van drinkwater.

[2:49:11] Dat is toch wel iets anders.

[2:49:13] Ik ben ook blij dat u daar naar kijkt en naar wil kijken.

[2:49:16] Ik wil het graag even concreet maken.

[2:49:18] Dus wanneer kunnen we van u verwachten

[2:49:21] Dat we daar iets over gaan horen, wat de juridische mogelijkheden zijn, wat u daar aan hebt gedaan.

[2:49:26] Kunt u dat iets harder maken dan dat u dat net deed?

[2:49:36] Ik wil daar best op antwoorden voor het volgende debat, dat ik u daar per brief over informeer.

[2:49:42] Ik ben natuurlijk helemaal niet tegen, maar een efficiënte gang van zaak is natuurlijk de vraag.

[2:49:48] Is het echt uitvoerbaar?

[2:49:54] Ja, ik neem aan dat dat ook dan in die brief staat, want daar gaat het natuurlijk om.

[2:49:58] Juridisch is één ding, maar is het ook iets waar we in de toekomst iets aan gaan hebben?

[2:50:01] Dus als u zegt, ik ga daar onderzoek doen, als een soort toezegging, ik ga daar onderzoek doen en ik doe dat aan de Kamer toe komen voor het volgende debat, dan ben ik tevreden voor u.

[2:50:12] Het zijn de drinkwaterbedrijven zelf die daar onderzoek naar kunnen doen, maar ik wil u op de hoogte stellen hoe zij er tegenover staan en welk onderzoek daar nu al in de planning is en of wat de uitkomsten zijn daarvan.

[2:50:24] Dus het is niet zo dat ik daar zelf onderzoek naar ga doen.

[2:50:30] Tenzij de heer Soeboer dat wil dat wij dat gaan doen, maar dat zien we dan vast van de motie.

[2:50:39] Ik constateer hetzelfde als in het vorige blokje, namelijk als we vragen van kunnen we iets aan drinkwaterbesparing doen via het besluit bouwschrift de leefomgeving bij collega van Vro dat het antwoord is ja daar zijn ook heel veel zorgen en dan denk ik ja maar het is soms of niet bouwen vanwege het feit dat er geen water aansluiting is of een waterzuinige wijk bouwen dus nogmaals de vraag is de minister bereid om

[2:51:03] in de besluitbouwschriften, leefomgeving, drinkwaterbesparing op te nemen, doelvolschriften voor drinkwaterbesparing?

[2:51:13] Ja, ik wil daar dus wel heel voorzichtig mee zijn, want ik heb al gezegd, het is prijsverhogend.

[2:51:18] Het is natuurlijk prima om hemelwater te gebruiken in je huishouding, of om mee te wassen, of mensen douchen er zelfs mee.

[2:51:28] Ik bedoel, het kan allemaal.

[2:51:29] Maar het is niet kosteloos en het is ook niet risicoloos, als we dat zomaar gaan opleggen.

[2:51:34] En de minister van Vrouw is heel erg bezig met betaalbaarheid van woningen, want we willen, en dat is ook de partij van de heer Gabriels, we willen ook betaalbare woningen.

[2:51:42] En ik moet constateren dat als ik zie wat er nu aan woningen gebouwd wordt in Nederland, dat die betaalbaarheid, moi, dat is toch ver te zoeken.

[2:51:50] En we moeten hier dus wel, maar goed, vrijwillig is er natuurlijk heel veel mogelijk.

[2:51:54] Een regenton aanschaffen is natuurlijk ook prima, maar dat hoeft niet altijd in een verplichting.

[2:52:01] Dus ik wilde het graag bespreken.

[2:52:03] Ik bespreek het ook met de minister van Vrouw.

[2:52:05] Maar ik wil nu niet toezeggen dat ik ga zorgen dat zij in het bouwbesluit opneemt dat we allerlei verplichtingen krijgen.

[2:52:12] De groot betaalbaarheid heeft ook vooral te maken met heel veel andere zaken, zoals hele dure grond bijvoorbeeld.

[2:52:18] Fijn dat u het in ieder geval dan met de minister wil spreken.

[2:52:22] Vaak is het ook geen wijk omdat er geen wateraansluiting mogelijk is of dat andere.

[2:52:27] Ik ben dan benieuwd wat u en uw collega dan kiezen.

[2:52:34] De minister had het over dat hij goed overlegd heeft met provincies en waterschappen over wat zij willen.

[2:52:40] De provincies en waterschappen willen een landelijk PFAS-verbod.

[2:52:44] Daar is een brandbrief over gestuurd.

[2:52:46] Kan de minister ze daarin tegemoetkomen of op zijn minst het voorbeeld volgen van Frankrijk, waar NSC het ook over had, dat we daarin samen optrekken?

[2:52:56] Frankrijk gaat voor niet-essentiële stoffen met PFAS per 2026 een verbod invoeren.

[2:53:01] Is de minister bereid om dat te verkennen?

[2:53:04] Is de minister bereid om dat te verkennen?

[2:53:08] Ja, ik heb die bereidheid al eerder uitgesproken dat ik daar naar kijk.

[2:53:11] Een landelijk PFAS-verbod.

[2:53:13] Echter wil ik erop wijzen dat de PFAS-lozingen in Nederland al gigantisch gereduceerd zijn.

[2:53:18] Dat is goed nieuws, dat wil ik ook bijzeggen.

[2:53:20] En dat sommige toepassingen van PFAS, want dat is een hele brede groep stoffen,

[2:53:25] dat die ook noodzakelijk kunnen zijn.

[2:53:27] Dus het is niet zo even... Dat zeg ik ook vooral naar alle kijkers en luisteraars naar dit debat.

[2:53:33] Het is niet zo even dat een landelijk PFAS-verbod dat geen prijs heeft.

[2:53:37] Dat zal echt ook impact hebben op bedrijven, maar ook op heel veel toepassingen in Nederland.

[2:53:43] En we importeren natuurlijk ook de nodige PFAS.

[2:53:45] Dus ik ben hiernaar aan het kijken.

[2:53:48] En het aantal PFAS-lozingen is drastisch gereduceerd.

[2:53:51] En wilt u kijken wat we nog meer kunnen doen?

[2:53:53] Een verbod is...

[2:53:55] Ik heb het niet uitgesloten, maar we zijn ermee bezig.

[2:53:58] Dank.

[2:53:59] Dan verzoek ik u om door te gaan met het tweede blokje.

[2:54:12] Ja, dat is het blokje waterveiligheid.

[2:54:15] We hadden volgens mij ook nog een blokje overig.

[2:54:18] Dus dit is het ene laatste blokje.

[2:54:22] Waterveiligheid.

[2:54:24] Ginwis vraagt, de Vereniging van Waterbouwers vraagt... om meer centrale regie bij dijkversterkingen... zodat het teveel versnippering.

[2:54:31] De signalen uit de markt kennen we.

[2:54:33] Zoals in de recente Kamerbrief aangegeven... zijn we in het kader van de herijking van het Hoogwaterbeschermingsprogramma... in gesprek met de waterschappen over betere aansturing en voortgang.

[2:54:42] Daarbij wordt ook gekeken naar mogelijkheden voor meer centrale regie.

[2:54:45] Maar de waterschappen blijven verantwoordelijk voor hun eigen dijken.

[2:54:48] Er wordt gekeken waar bundeling en standaardisatie van projecten mogelijk is.

[2:54:53] Eind 2025 willen we komen tot bestuurlijke afspraak hierover.

[2:55:02] Waterveiligheidsprojecten zijn in het geding door geen vergunningverlening.

[2:55:10] Dijkversterkingen vallen vaak onder een uitzonderingsmogelijkheid van de KRW.

[2:55:15] Daardoor kunnen ze meestal wel doorgaan.

[2:55:18] Voor de aspecten waar het toch knelt, maken we ons in Europa sterk voor aanvullende uitzonderingen.

[2:55:24] Dan Grinwis.

[2:55:26] Vereniging Waterbouwers pleit voor een 2-fase contract, zodat aannemers meer in de planfase aan tafel zitten.

[2:55:33] Wat vind ik daarvan?

[2:55:34] Ja, 2-fase contracten waarbij de expertise van de aannemer al in de planfase wordt benut, die worden op dit moment al toegepast binnen het hoogwaterbeschermingsprogramma.

[2:55:43] Ervaringen met twee fasecontracten worden op dit moment opgedaan.

[2:55:46] In de herijking van het hoogwaterbeschermingsprogramma kijken we met waterschappen welke opties kansrijk zijn.

[2:55:51] Eind 2025 willen we afspraken maken over die betere sturing en voortgang op het hoogwaterbeschermingsprogramma.

[2:55:58] En natuurlijk willen we de kennis uit die waterbouwsector, want daar gaat het hier over, zo goed mogelijk inzetten.

[2:56:03] En ik ben er ook groot voorstander van dat we vroeg aan tafel zitten om te kijken waar we elkaar van de nodige kennis kunnen voorzien.

[2:56:12] Een fors deel van het budget gaat op in de voorfase, vraagt het lid Pierik.

[2:56:17] Dus voordat er een schop rond in gaat, herkennen we dit signaal.

[2:56:21] Wat gaan we daarmee doen?

[2:56:24] Ik herken dat de kosten in de voorfase stijgen.

[2:56:26] Dat zien we in heel Nederland.

[2:56:29] die neemt alleen maar toe, lijkt het.

[2:56:31] In het kader van de herijking van het hoogwaterbeschermingsprogramma gaan we afspraken maken over hoe we dat beter kunnen beheersen, bijvoorbeeld door standaardisatie en mogelijke versimpeling.

[2:56:40] Ja, zo zijn we als kabinet, en heel veel ministers hoor ik daarover, bezig met het verminderen van regeldruk, want dat is natuurlijk de kern van dit probleem.

[2:56:51] Dat is makkelijk gezegd, vermindering van regeldruk, maar heel taai om dat te bereiken.

[2:56:57] Maar het heeft absoluut onze aandacht.

[2:57:01] Hoe staat het met de uitvoering van de motie Grinwis, vraagt het lid Grinwis.

[2:57:09] Dat gaat over de toekomstige financiering van het hoogwaterbeschermingsprogramma.

[2:57:14] Het Rijk staat voor zijn verantwoordelijkheid om 50-50 financieel bij te dragen aan te versterken waterveiligheidsprojecten.

[2:57:21] Dat heb ik al eerder toegezegd, ook aan de heer Ginwis.

[2:57:24] De Rijksbijdrage aan het hoogwaterbeschermingsprogramma wordt meegewogen in het begrotingsproces en daarmee samenhangende politieke besluitvorming.

[2:57:31] Ik kan daar een pas duidelijkheid geven na de besluitvorming over de voorjaarsnota.

[2:57:36] Maar mijn ambitie kent de heer Grinwis en ik zet me daar zeker voor in.

[2:57:44] De taskforce Delta-technologie stelt een structuurverandering voor om de financiering en uitvoering onder te brengen bij één hoogwaterbeschermingsprogramma uitvoeringsorganisatie van de waterschappen gezamenlijk, zo stelt de heer Grinwis.

[2:57:58] Wat vind ik daarvan?

[2:58:00] Zoals in de recente Kamerbrief aangegeven, zijn we in het kader van de herijking van het hoogwaterbeschermingsprogramma in gesprek met de waterschappen over betere aansturing en voortgang.

[2:58:10] Daarbij kijken we ook naar mogelijkheden voor meer centrale regie, maar de waterschappen blijven uiteindelijk verantwoordelijk voor hun eigen dijken.

[2:58:17] Er wordt gekeken waar bundeling en standaardisatie van projecten mogelijk is.

[2:58:21] En we komen dus eind 2025 tot bestuurlijke afspraak hierover.

[2:58:28] bestuurlijke afspraken over ruimte voor de rivier.

[2:58:30] Welke zijn dat dan?

[2:58:31] Welke plannen liggen er op tafel, vraagt de heer Grinders.

[2:58:34] Het kabinet heeft in het regeerprogramma aangegeven in te willen zetten op een rivierengebied wat klaar is voor de toekomst.

[2:58:41] Dat klaar is voor de toekomst moet ik zeggen, niet wat.

[2:58:43] Het programma Integraal Riviermanagement dat de komende maand wordt vastgesteld vormt de basis hiervoor.

[2:58:49] Dit wordt ook aan de Kamer toegezonden.

[2:58:51] Er is breed bestuurlijk draagvlak voor de hoofdinrichtingen die hierbij zijn opgenomen.

[2:58:57] Er is nog geen bestuurlijke afspraak gemaakt over ruimte voor de rivier 2.0.

[2:59:02] Daarover gaan we de eerste besluiten nemen begin 2026.

[2:59:08] Dan vraagt de heer Ginwis, voegt die programma's nu samen?

[2:59:11] Hoogwaterbeschermingsprogramma, KRW, IRM, nou ja, specifiek voor het rivierengebied.

[2:59:17] Binnen ruimte voor de rivier 2.0 werken we aan een toekomstbestendige inrichting van het rivierengebied.

[2:59:23] We zijn allemaal trots op ruimte voor de rivier, want we hebben allemaal gezien dat het heel goed werkt en ik denk dat we allemaal iets daarbij hebben.

[2:59:31] De opgaven uit het genoemde programma zijn voor het rivierengebied die er zijn worden meegenomen.

[2:59:37] De programma's zelf zijn lastig samen te voegen, vaak omdat deze over heel Nederland gaan en allemaal een andere wettelijke basis kennen.

[2:59:44] Maar in projecten kunnen doelen van verschillende programma's worden samengevoegd en dat gebeurt ook al in de praktijk.

[2:59:49] In ruimte voor de rivier kijken we hoe dit beter en efficiënter kan georganiseerd worden.

[2:59:55] Ik moet wel zeggen dat ik ook zie in de weg- en waterbouw dat we soms projecten willen

[3:00:01] Nou ja, verrijken met slimme ideeën en dat er uiteindelijk een project ligt wat onbetaalbaar blijkt en dat het ook weer nadelen kan hebben als je te veel alles samen wil doen.

[3:00:12] Dat is de andere kant daarvan.

[3:00:13] Dus het blijft toch een beetje zoeken naar wat efficiënter kan.

[3:00:17] Maar daar zijn we zeker mee bezig, want we hebben geld gebrek en moeten zo efficiënt mogelijk werken.

[3:00:22] En dat heeft de regering natuurlijk ook heel goed begrepen.

[3:00:26] Wat vind ik van een centrale financiering van die programma's?

[3:00:30] Die programma's kennen verschillende doelen, financieringsvormen en governance.

[3:00:35] De programma's zijn lastig samen te voegen omdat ze vaak over heel Nederland gaan.

[3:00:40] Centrale financiering zal dan ook voor ons niet een

[3:00:47] een hele grote toegevoegde waarden zijn.

[3:00:49] In projecten kunnen doelen van verschillende programma's wel worden samengevoegd en dat gebeurt soms ook.

[3:00:55] Dus als programma's raakvlakken hebben, dan kan bundeling meer waarde hebben, maar we zien dus op zich niks in een centrale financiering.

[3:01:05] Is de minister bereid te onderzoeken welke mogelijkheden zijn voor bouw op water mogelijk te maken?

[3:01:14] Samen met de minister van Vrouw onderzoek ik dit, zoals ook afgesproken tijdens de Woontop.

[3:01:20] We hebben veel water en op veel plekken kunnen zeker drijvende woningen komen.

[3:01:23] Er zijn mooie voorbeelden van.

[3:01:25] Het blijft toch wel kleinschalig, maar kleinschalig of niet,

[3:01:29] We hebben woningtekort en iedere woning telt.

[3:01:32] En er zijn natuurlijk beste plekken waar dat heel goed mogelijk is.

[3:01:36] We moeten wel de waterveiligheid natuurlijk goed in het oog houden.

[3:01:42] Maar goed, dat is logisch.

[3:01:43] Maar ja, Nederland leent zich gewoon voor wonen op het water.

[3:01:45] Ik denk dat iedereen hier wel een voorstander van is.

[3:01:48] Er zijn ook heel veel mensen die graag op het water wonen.

[3:01:52] Dus ja, waarom niet, zou ik zeggen.

[3:01:54] Dus het heeft onze aandacht.

[3:01:57] Hoe staat het met de uitvoering van de motie Grinwis om wonen in het marker meer mogelijk te maken?

[3:02:05] Dat is ook weer wonen op water.

[3:02:09] De motie Grinwis roept op, Grinwis de Groot moet ik zeggen, roept op tot nieuwe woningbouw zonder dat de zoetwaterbuffer teveel wordt aangetast.

[3:02:19] De huidige regelgeving biedt al ruimte aan gemeenten voor kleinschalige woningbouw.

[3:02:24] Voor onze zoetwatervoorziening en waterveiligheid is het wel van belang dat de capaciteit van de meren niet te veel verder wordt verkleind.

[3:02:30] Dus we zijn terughoudend met buitendijks bouwen, maar drijvend bouwen is natuurlijk zeker mogelijk.

[3:02:35] Dus laten we hier naar kijken met elkaar.

[3:02:42] Gebiedsontwikkelingen bieden kansen, zegt de heer Buijzen van de VVD, woningbouw en recreatie.

[3:02:48] Waarom zijn er zo weinig vergunningen verleend?

[3:02:52] Ik werk momenteel aan het opstellen van een landelijk beeld van de winning en de behoefte aan bouwgrondstoffen.

[3:02:59] Een tekort aan bouwgrondstoffen zou tot problemen kunnen leiden, onder meer kustverdediging, dijkversterking en infra.

[3:03:06] Ook voor de energietransitie en voor woningbouw.

[3:03:09] Die zorgen delen wij.

[3:03:11] Tegelijkertijd lopen momenteel verschillende gebiedsontwikkelingen in en rond het hoofdwatersysteem.

[3:03:19] binnen het programma Ruimte voor de Rivier 2.0 onderzoeken of er op meer locaties mogelijk is en hoe de samenwerking vergemakkelijk kan worden.

[3:03:27] Dat gaat dan weer over wonen op water, volgens mij.

[3:03:29] Bij een deel van deze gebiedsontwikkelingen biedt ook de winning van bouw grondstoffen mogelijk kans.

[3:03:34] Ja, als je een gebied ontgraaft, kun je dat natuurlijk mooi gebruiken.

[3:03:37] In die gevallen zullen die mogelijkheden ook worden onderzocht binnen de kaders en doelen die dit project heeft.

[3:03:42] Het is een beetje ambtelijke taal, maar we moeten natuurlijk met gezond verstand kijken waar we grond kunnen winnen en waar we dat kunnen gebruiken.

[3:03:48] Ook in zee natuurlijk, want er is veel zand nodig voor onze kustverdediging, zeker met een stijgende zeespiegel.

[3:03:55] Dus ook dat heeft volle aandacht.

[3:03:58] Wat is de status van het onderzoek naar het Kamper Eiland, vraagt de heer Buissen.

[3:04:02] En hebben we begrip voor de zorgen hieruit?

[3:04:06] Ja, we begrijpen de zorgen die er zijn over Kamper Eiland.

[3:04:09] Het is een prachtig en uniek gebied en we hechten veel waarde aan het belang van de bewoners en de ondernemers.

[3:04:15] Het onderzoek waar de heer Buissen het over heeft, wordt dit jaar opgestart en zal naar verwachting in het najaar klaar zijn.

[3:04:23] Dan het lid Peerik vraagt over de Japanse duizendknoop, maar ook rivierkreeften en de bever.

[3:04:32] Rivierkreeften zorgen niet direct voor schade aan dijken.

[3:04:36] Japanse duizendknoop kan dijken en beschoeien wel aantasten en dat is lastig en duur om te bestrijden.

[3:04:42] De bever veroorzaakte de meeste schade en kosten aan waterkeringen.

[3:04:46] De ratten zijn natuurlijk ook al bekend, maar goed, die zijn inheems.

[3:04:50] Daarom werken we met waterschappen, Rijkswaterstaat, provincies en het ministerie van LVWN en ProRail aan een landelijke beveraanpak.

[3:04:59] De Amerikaanse rivierkreeft is een exoot waar we veel last van hebben.

[3:05:03] Ze eten planten, maken mooie boerensloten kapot.

[3:05:06] Het is een van de redenen waarom we niet voldoen aan de kaderrichtlijn water en de ecologische doelen.

[3:05:13] We moeten er alles aan doen om die situatie te verbeteren.

[3:05:18] Mocht dat niet lukken, ja, de rivierkreeft is best lastig te bestrijden, maar we kunnen een legitieme uitzondering inroepen als die doelen op grond van de rivierkreeft niet worden gehaald.

[3:05:29] Dus dat is een kleine troost.

[3:05:31] En ik ben op de hoogte dat de oever, de natuurlijke oever ook kan zorgen voor natuurlijke vijanden voor de rivierkreeft.

[3:05:38] En dat helpt natuurlijk wel.

[3:05:39] Dus dat is ook iets waar we naar naar kijken.

[3:05:46] Het Markenmeer en het IJsselmeer zijn geen onderdeel van de beleidslijn grote rivieren.

[3:06:02] De actualisatie van de beleidslijn Grote Rivieren heeft voor deze gebieden geen gevolgen.

[3:06:06] Dat geldt ook voor de haven van Rotterdam, dat buitendijks gebied is en vrijgesteld van vergunningsplicht.

[3:06:12] Initiatief Stadsland is een binnendijks initiatief en daar is de beleidslijn van Grote Rivieren niet van toepassing.

[3:06:21] Wat zijn de gevolgen als laatste in dit blokje, voorzitter?

[3:06:23] Wat zijn de gevolgen van stikstof op het hoogwaterbeschermingsprogramma?

[3:06:27] Ja, de risico's nemen toe door de uitspraak.

[3:06:29] We proberen de risico's te beheersen en projecten emissieloos uit te voeren.

[3:06:34] Maar ik moet ook zeggen dat er zijn ook heel veel kansen over en weer.

[3:06:41] Het verbeteren van de natuur helpt ook weer om de doelen stikstof te kunnen halen.

[3:06:46] En zo zie je dat alles uiteindelijk samenkomt.

[3:06:50] Dus dit is ook iets waar de commissie stikstof mee bezig is.

[3:06:53] Dank u wel.

[3:06:54] Vraag van de heer Gremmers.

[3:06:58] Ja, voorzitter.

[3:06:59] Ik zat even te denken welke was het ook alweer.

[3:07:01] Voorzitter, vorige keer hebben we hier een aardige discussie over gehad tijdens het WGO over die motie die ik samen met collega De Groot heb ingediend over de precieze formulering en interpretatie.

[3:07:13] En toen ging het met de casus de 450 woningen die buitendijks bij Monnikendam worden ontwikkeld.

[3:07:22] En ik ben heel benieuwd naar de voortgang, want toen was er nog wat discussie.

[3:07:26] Ik weet nog dat de minister met de ambtenaar toen nog in overleg was.

[3:07:29] En ik ben benieuwd of het nou verder is gekomen, of deze motie

[3:07:33] de duwen in de rug is geweest.

[3:07:34] Want we hebben toen discussie gehad, maar uiteindelijk was het eind van het liedje dat de minister zich, zeker nu de motie ook ruim is aangenomen, daarvoor zich ging inspannen.

[3:07:43] Ik ben er zeer benieuwd.

[3:07:52] Ja, ik heb mijn sympathie uitgesproken voor de motie.

[3:07:55] En natuurlijk, we hebben woningen nodig, maar we hebben ook water nodig.

[3:07:58] En dat moet in balans.

[3:08:00] Dus ik heb al gezegd, als het kleinschalig is, is het zeker wat ons betreft bespreekbaar.

[3:08:04] Ik kan op dit moment nog geen laatste stand van zaken geven of dat het echt tot concreet resultaat heeft geleid.

[3:08:09] Maar ik ben wel bereid binnenkort er een brief over te sturen hoe wij daar nu in staan.

[3:08:13] En laat ik dat dan toezeggen dat ik hierover de Kamer snel zal informeren.

[3:08:21] Goedemorgen.

[3:08:49] Binnen zes weken zal ik daarover berichten.

[3:08:51] Is dat akkoord?

[3:08:53] U heeft een toezegging, dus daarom graag kortafrondend hierover.

[3:08:56] Ja, voorzitter, dank.

[3:08:57] Ik heb een toezegging, daar dank ik tenminste voor.

[3:08:59] Ik wil wel even tenminste wijzen op de motietekst zoals die is aangenomen.

[3:09:04] En die motietekst die is aangenomen, heeft de oordeelkamer gekregen zonder het woord kleinschalig als interpretatie.

[3:09:09] Want daar hebben we juist discussie over gehad.

[3:09:11] Dus ik wil niet dat we weer in die brief gaan terug onderhandelen naar een oorspronkelijke interpretatie die uiteindelijk niet is gegeven.

[3:09:17] En ik ben heel benieuwd specifiek wat dat betekent voor het project bij Monnik & Dam.

[3:09:21] Dat gaan we zien in de brief, de heer Buissen.

[3:09:26] Dank u wel, voorzitter.

[3:09:27] En ook dank voor de beantwoording van de vragen.

[3:09:30] Ik sloeg aan op het landelijk beeld wat u mee bezig bent voor wat betreft gebiedsontwikkelingen en bouwgrondstoffen.

[3:09:39] De vraag is, hoeveel tijd heeft u nodig voor het in beeld brengen van dat landelijk beeld?

[3:09:47] En kunt u toezeggen dat u vervolgens de Kamer hierover zal informeren?

[3:09:51] Duidelijke vraag, de minister.

[3:09:57] In de tweede termijn kan ik daar antwoord op geven.

[3:09:59] Fijn.

[3:10:01] Dan ga ik door naar de heer Soebel.

[3:10:02] Graag één korte, heldere vraag.

[3:10:04] Ik ga één korte, heldere vraag stellen.

[3:10:05] Ik heb net in mijn eerste termijn best een heel stuk gesproken... over de zorg die de Vereniging van Waterbouwers uit... over dat wat hen in de toekomst mogelijk staat te wachten... aan risico's, aan bijvoorbeeld het niet meer kunnen slaan van een damwand, baggeren enzovoort.

[3:10:21] De minister is daar vrij kort op ingegaan.

[3:10:23] Hij heeft gezegd van ja, wij zien dat...

[3:10:24] risico minder, want er zijn al uitzonderingen voor en we gaan in een Europees verband inzetten.

[3:10:31] Ik kan me zo voorstellen dat men daar niet heel erg ontzorgd mee is.

[3:10:36] Dus nogmaals aan de minister, u ziet helemaal niet dat dit in de toekomst voor problemen zou gaan zorgen.

[3:10:57] Wij zijn dus in goed gesprek met de waterbouwers en we zien die zorgen inderdaad stukken minder.

[3:11:06] Er zijn uitzonderingen mogelijk en daarom denken wij niet dat dit tot hele grote problemen gaat leiden.

[3:11:12] We hebben een gesprek met de waterbouwsector zelf.

[3:11:16] We zijn dus ook open voor suggesties van hun kant.

[3:11:22] Maar ik denk toch dat het goed is dat we hier even over rapporteren.

[3:11:28] Ik wil u graag toezeggen dat ik daar een laatste stand van zakenbrief over zal sturen, waar een helder antwoord op uw zorgen zijn.

[3:11:37] Ook binnen zes weken.

[3:11:41] Ik heb een aanvullende vraag over de Amerikaanse rivierkreeft.

[3:11:45] De minister geeft aan dat een van de mogelijkheden is om terug te vallen op die legitieme uitzondering.

[3:11:51] Wat moet er gebeuren om daarop terug te kunnen vallen en is daar enig zicht op?

[3:12:10] We moeten aantonen dat de rivierkreef de oorzaak is van een bepaald probleem en dan kunnen we daar een uitzondering op krijgen.

[3:12:18] Ja, wij moeten dat wel zelf aantonen, dus dat, zo is het.

[3:12:23] Maar het is een legitieme uitzondering, dus in die zin is de rivierkreef niet direct een bedreiging, zolang wij maar kunnen aantonen dat dat ook de oorzaak van het probleem is.

[3:12:35] Graag kortafrondend, heer.

[3:12:37] Maar het is toch inmiddels wel duidelijk dat het ook een van de oorzaken is van een probleem.

[3:12:42] Dus dan is dat toch vrij snel te regelen?

[3:12:47] Ja, dat zou zo makkelijk kunnen zijn.

[3:12:49] Maar kijk, als de ecologie in een bepaald gebied niet voldoet aan de eisen,

[3:12:55] dan zullen er waarschijnlijk... Ja, dan is het natuurlijk aan ons om aan te tonen dat die rivierkreeft daar de hoofdoorzaak van is.

[3:13:03] En daar zijn we toch ook afhankelijk van het deskundige oordeel in dat waterlichaam.

[3:13:08] Dus ik... Kijk, als het evident is dat de rivierkreeft de oorzaak is, ja, dan is daar een uitzonderingsgrond voor.

[3:13:15] Maar we zullen dat dan wel aan moeten tonen.

[3:13:18] Het laatste blokje is overig.

[3:13:34] En dan begin ik met het lid Kostic.

[3:13:37] Hoe staat het met de motie Kostic Soepboer over het borgen dat vervuilerskosten schade betalen bij onjuiste toepassing van staalslakken?

[3:13:48] Ik zal u hierover medio april informeren met de verzamelbrief Bodem.

[3:13:53] Dit onderwerp ligt bij de staatssecretaris, maar het heeft veel aandacht de laatste tijd, dat ben ik mij bewust.

[3:13:59] Dan vraagt Liz Kostić over visloot verbieden, zoals diverse lage overheden dat gedaan hebben in Denemarken.

[3:14:11] Lage overheden in Nederland en de overheid in Denemarken.

[3:14:15] Kunnen wij het goede voorbeeld van die overheden volgen?

[3:14:17] Lood is een materiaal dat we niet in het water willen hebben.

[3:14:21] Maar de sportvissers hebben nog niet voldoende alternatieven daarvoor op dit moment.

[3:14:27] De Europese Commissie heeft een voorstel gepresenteerd voor een verbod op vislood.

[3:14:31] Want zo'n Europees verbod is het meest effectief.

[3:14:34] En is ook het meest te prefereren.

[3:14:36] Dan heb je ook de schaalgrootte, een echte markt.

[3:14:39] voor alternatieven op visloot.

[3:14:40] Want Nederland, heb ik me laten vertellen, is te klein en er is slechts zo'n 15% alternatief visloot voor handen.

[3:14:50] Een volgende stap voor zo'n verbod is bespreking in het Europees Parlement.

[3:14:53] Het is ook belangrijk dat andere lidstaten dat voorstel gaan steunen.

[3:14:57] Ik zal me inzetten daarvoor.

[3:14:58] Nederland steunt dat zeker.

[3:15:00] Daarnaast heb ik onlangs een gesprek gehad met sportvisserij Nederland en de visbranche om zo snel mogelijk van het vislood af te komen.

[3:15:09] Dat zal niet zijn door een Nederlands verbod, want dat zal niet gaan werken.

[3:15:15] maar wel een afspraak met de branche om zoveel mogelijk alternatieven te presenteren.

[3:15:20] Want die zijn er wel degelijk.

[3:15:22] Niet voor alle visgerij, maar wel voor een aantal.

[3:15:25] En ja, hoe meer alternatieven er zijn, hoe beter.

[3:15:29] Dus de branche is zelf ook, heb ik gemerkt, heel overtuigd van het feit dat loodvrij vissen de toekomst heeft.

[3:15:38] Maar een Europees verbod is eigenlijk dé weg om te gaan.

[3:15:41] En Nederlands is niet mogelijk.

[3:15:45] Wat gaat de minister doen om de kwaliteit van zwemwater te verbeteren, vraagt Gabriel van de PvdA.

[3:15:53] En om voor meer zwemwater te zorgen.

[3:15:56] Er zijn in Nederland veel officiële zwemwaterlocaties en elk jaar komt er een klein aantal bij.

[3:16:02] Daar mogen we best trots op zijn, lees ik hier ook.

[3:16:09] Op de meeste locaties is de kwaliteit goed tot zeer goed in Nederland.

[3:16:12] Maar er zijn ook locaties waar de kwaliteit onder druk staat.

[3:16:17] Waar er blauwalgen in het water komt.

[3:16:19] We kijken altijd naar oplossingen met de waterbeheerders.

[3:16:22] Een van de oplossingen is de stroming te verhogen.

[3:16:26] Waardoor er geen blauwalgen kunnen ontstaan.

[3:16:30] Het is een lokaal probleem en ook een lokale oplossing, maar over het algemeen heeft Nederland wel goed zwemwater en we doen wat we kunnen om dat beter te maken.

[3:16:41] Welke acties onderneem ik om de omzetting van grasland te ondervangen, vraagt het lid Pierik.

[3:16:47] We zijn het eens met de heer Pierik dat een omzetting van grasland naar akkerbouw een risico is voor de waterkwaliteit.

[3:16:54] De uitkoopregelingen van LVVN zijn op basis van vrijwilligheid.

[3:16:58] Boeren die willen stoppen, die kunnen stoppen.

[3:17:01] In en rondom kwetsbare natuurgebieden zoals de Peel maken veel agrariërs hier gebruik van.

[3:17:06] Het is nodig om de natuur te herstellen en Nederland van het slot te halen.

[3:17:10] Tegelijkertijd zien we dat de maatschappelijke impact op deze gebieden groot is.

[3:17:14] De pil is dan ook door het kabinet aangewezen als één van de zestien NOVEX-gebieden en Rijk en regio werken samen aan een duurzame toekomst in de streek.

[3:17:25] Dus ja, omzet in grasland is ongewenst.

[3:17:28] Ik weet ook dat de minister van LVVN die teksten veel uitspreekt, dus we zijn daar als kabinet van overtuigd en we zijn aan het kijken hoe we dat kunnen tegengaan.

[3:17:37] Dat was de laatste.

[3:17:39] Dan stel ik voor dat we doorgaan met de tweede termijn van de kant van de camera.

[3:17:43] Dan geef ik als eerste het woord aan het lid Kostic.

[3:17:45] U kunt uw vraag ook stellen in uw... Ja, kunt u ook doen in uw tweede termijn.

[3:17:50] Maar als het echt dringend is, kan het ook nu.

[3:17:53] Maar ik denk dat het ook moet kunnen in uw tweede termijn.

[3:17:56] Laten we aanhouden, anderhalf minuut, iets in die richting.

[3:17:58] En dan kunnen we met elkaar nog even een goed gesprek voeren de komende veertig minuten.

[3:18:03] Het lid Kostic.

[3:18:07] De minister zegt dat we weinig geld hebben, dus we moeten goed kijken wat haalbaar is.

[3:18:10] Zet in op normeren en beprijzen.

[3:18:11] Dat kan geld opleveren en besparen.

[3:18:13] Kijk alleen maar naar PFAS.

[3:18:15] De minister waarschuwt dat een PFAS-verbod

[3:18:27] Het is juist het blijven van PFAS in onze omgeving dat kostbaar is voor de overheid en de belastingbetaler.

[3:18:37] Het kost ons, de overheid en de belastingbetaler, 2 miljoen euro voor diezelfde kilo.

[3:18:47] Dat is duur als je dat blijft toestaan.

[3:18:49] Het is ook economisch gezien om dat zo snel mogelijk aan de banden te leggen.

[3:18:54] Ik vraag me af wanneer de minister komt met een plan

[3:19:04] om de grootste vervuilers eerlijk te laten betalen aan de vervuiling.

[3:19:06] Zoals ik net schetste, ze zorgen voor heel veel vervuiling.

[3:19:11] PFAS is maar één voorbeeld.

[3:19:13] Maar ze betalen niet eerlijk mee.

[3:19:16] Het is vooral de maatschappij die daarvoor betaalt.

[3:19:20] Het belang van sommige PFAS wordt ook heel vaak aangehaald, maar we merken dat het vooral een lobby is vanuit de industrie.

[3:19:26] Ik heb toevallig laatst een praatje van professor Jacob de Boer gehoord tijdens het Dommel Dialoog over PFAS.

[3:19:32] En gisteren nog was het in de uitzending van Hoofdstad.

[3:19:34] En daar wordt gesteld, chemische kennis is dusdanig verontwikkeld dat voor alle stoffen een alternatief kan worden gevonden.

[3:19:41] Maar bedrijven die wachten eigenlijk op de overheid.

[3:19:43] Die prikkel is nodig om

[3:19:47] om ze te inspireren om verder stappen te nemen.

[3:19:50] Dus ik zou tegen de minister zeggen, blijf die stappen ook nemen.

[3:19:57] Ik heb net geen interruptie gehad, dus als ik iets meer kan pakken, ik ga afronden.

[3:20:03] Ik kom nog even terug op twee punten eigenlijk.

[3:20:05] Over die waterbesparing en de watervoetafdruk.

[3:20:09] De minister deed een beetje alsof het een soort van criminoloop was.

[3:20:13] De watervoetafdruk is gewoon een wetenschappelijke term.

[3:20:18] En waar aandacht voor wordt gevraagd door de overheid... die watervoetafdruk moeten we zo laag mogelijk krijgen... want het is een probleem als we dat niet doen.

[3:20:25] Ik wijs op het 98 procent van die watervoetafdruk.

[3:20:28] Het is niet klein.

[3:20:29] Universiteit Twente is daarop ingespecialiseerd.

[3:20:32] Ik snap dat de minister daar niet goed in kan antwoorden, maar ik vraag de minister om een brief voor de volgende commissievergadering over de kennis die vanuit de Universiteit Twente beschikbaar is over die watervoetafdruk, die 98 procent, en of de minister bereid is om daar iets aan te doen vanuit zijn beleid.

[3:20:52] Dank u wel.

[3:20:53] Meneer Hurting.

[3:20:58] Ik ben toch wel heel erg blij met de inspanningen en de insteek.

[3:21:03] Ik wil graag nog een debataanvraag doen.

[3:21:10] Ik ga gewoon opnieuw beginnen dan.

[3:21:16] Ik ben blij met de inspanningen van de minister op dit waterdossier.

[3:21:20] Ik zie dat hij een kentering aan het maken is.

[3:21:33] grote beleidswijzigingen toch doorvoert.

[3:21:36] Een andere koersvaart dan wat we de afgelopen jaren hebben gezien.

[3:21:39] En ik ben daar best heel erg blij mee.

[3:21:41] Zo heeft deze minister toch vandaag gezegd dat de doelen niet gehaald gaan worden.

[3:21:47] En dat is toch wel een behoorlijke uitspraak, waarvan ik hoop dat iedereen wel onverminderd en gemotiveerd door blijft zitten om natuurlijk te werken aan het schoonmaken van ons water.

[3:21:57] Maar ik denk dat het belangrijk is dat de minister dit heeft uitgesproken, omdat het het ook wel met de neus op de vijten drukt en dat we ons dus moeten

[3:22:06] voorbereiden om te voorkomen dat Nederland op slot raakt.

[3:22:10] We zijn ook blij met de toezegging dat we een brief krijgen over hoe we er juridisch voor staan.

[3:22:17] Dit kan ons ook niet snel genoeg komen, want ik heb ook in mijn bijdrage in de eerste termijn al gezegd dat haast echt wel nodig is, want het is zomaar 2027.

[3:22:24] Dan nog een vraag over

[3:22:28] de goede gesprek voeren in Brussel, als het gaat over versoepeling en toch het gesprek en mensen te enthousiasmeren over one-out, all-out.

[3:22:37] Heeft de minister nog een uitspraak van de Kamer nodig?

[3:22:41] Want ik hoorde ook links naast mij al heel gauw collega's van PvdA zeggen, oh ja, maar dat is niet mijn mening.

[3:22:49] Ja, dat begrijp ik, maar heeft de minister dat nog nodig of kan hij dit gewoon nu doen?

[3:22:55] En tot slot, en dan houd ik af, fijn dat de Kamer wordt geïnformeerd over

[3:22:58] de monitoring hoe het staat met de voortgang van het slaan van nieuwe waterwindpunten.

[3:23:03] Ik denk dat het ook heel erg fijn is dat we daar wat meer inzaging krijgen.

[3:23:07] Dank u wel.

[3:23:08] Dank u wel, de heer Gabriel.

[3:23:10] Voorzitter, ik constateer dat zolang de juridische gevolgen als een groter probleem dan het probleem worden gezien, dat we dan niet bij een oplossing komen.

[3:23:18] Dat is één.

[3:23:19] En verder constateer ik allemaal toezeggingen van de heer Matlener

[3:23:22] over Brussel, over juridische uitzonderingen.

[3:23:24] Het woord uitzondering valt de hele tijd.

[3:23:26] En dat ga ik doen.

[3:23:27] Geen beperkingen.

[3:23:29] Er komt een brief daar op dat vlak.

[3:23:31] Ik kom met een topadvocaat om juridische zaken in kaart te brengen.

[3:23:34] Dus op dat vlak allemaal toezeggingen.

[3:23:37] En dan op het vlak van we gaan ook echt daadwerkelijk iets extra's doen en het water schoner krijgen.

[3:23:43] Moeilijk, moeilijk.

[3:23:44] We kunnen niet het onmogelijke vragen.

[3:23:46] Ja, er zijn heel veel zorgen bij de minister van Vro en er zijn ook heel veel zorgen over die pesticiden in de landbouw.

[3:23:52] Dus daar gebeurt niets, geen enkele toezegging, geen enkel niks.

[3:23:54] Dus ik ben helemaal niet zo blij vandaag met deze minister op dat vlak, omdat die constateringen ervoor zorgen dat het

[3:24:04] de balans doorschuift naar inzet om de doelen te verlagen en naar Brussel te gaan en uitzonderingen en dergelijke.

[3:24:11] Dus dat constateer ik.

[3:24:13] Dan constateer ik gelukkig wel dat zowel NSC als VVD zeggen dat ze de vergunningen sneller willen herzien.

[3:24:21] en daar iets extra's voor te doen.

[3:24:22] En ik constateer ook dat NEC samen met de onderzoekgroeningspartij van de arbeid gezegd hebben, we willen hoge notaruimte, waterberging vinden we belangrijk, dat gaan we opnemen.

[3:24:31] Nou, dus dat zijn wel goede constateringen.

[3:24:33] Dan heb ik nog een vraag over iets wat in eerste termijn gezegd is over de twaalf jaar herzien van vergunningen, terwijl de best beschikbare technieken

[3:24:41] dat eigenlijk herzien van z'n gunningen in vijf jaar zouden moeten plaatsvinden.

[3:24:45] Kunt u daar nog op terugkomen en kunt u daar dan misschien zeggen nou we gaan dat in vijf jaar doen?

[3:24:49] Dan hebben we misschien ook een toezegging voor de mensen die wel wat schoner water willen.

[3:24:53] Dan wil ik afronden met de zin zolang de juridische gevolgen als een groter probleem worden gezien dan het probleem zelf komen we niet bij een oplossing.

[3:25:04] Ik ben blij dat de minister ook even wil kijken naar de regie op het hele dossier van rondomwaterkwaliteit.

[3:25:13] Ik wil eigenlijk wel vragen wanneer hij daarop terugkomt, wanneer we iets horen of dat wat op gaat leveren.

[3:25:22] Tweede is dat ik ook blij ben dat hij samen met de minister van LVVN kijkt naar de transformatie van grasland naar akkerbouw, of dat op een of andere manier bij te sturen is.

[3:25:32] En dan wil ik ook graag daarvan horen wanneer we daar iets over gaan horen.

[3:25:37] En tenslotte, ja, dat is eigenlijk toch ook wel een belangrijke ding.

[3:25:41] De minister geeft aan van ik ga onderzoek doen naar...

[3:25:46] wonen op water en bouwen op water, woningen bouwen op water, of dat een oplossing is.

[3:25:51] En dan geeft hij aan het woord kleinschalig.

[3:25:54] Dus kleinschalige woningbouw op water, dat zou dan onderzocht worden.

[3:25:57] Maar wat mij betreft moet eigenlijk ook het wat grootschaliger onderzocht worden.

[3:26:02] Belangrijk is in ieder geval om te weten van ja, wat is kleinschalig in de ogen van de minister en waar begint dan

[3:26:10] De grootschaligheid.

[3:26:12] Dus waar liggen die grenzen ongeveer?

[3:26:14] Volgens mij zijn er... We leven in een waterrijk land en er zijn heel veel plekken waar je woningen zou kunnen bouwen op water.

[3:26:21] En vandaar dat ik die term kleinschaligheid ook niet zo goed begrijp.

[3:26:26] Dank voorzitter.

[3:26:27] Dank u wel.

[3:26:27] De heer Soeb.

[3:26:30] Ja, dank voorzitter.

[3:26:31] Ik ben eigenlijk heel blij met dit debat en ook de realistische lijn van de minister en alle toezeggingen die zijn gedaan.

[3:26:40] Dat voorkomt ook weer emoties.

[3:26:42] Dus ik vind dat een fijne manier van samenwerken en hecht de waarde aan om te zeggen dat dan die realistische lijn wel daadwerkelijk twee sporen heeft.

[3:26:50] Een om te zien wat we eraan kunnen doen om het water daadwerkelijk schoner te maken.

[3:26:55] En die andere is om te zorgen dat het zo realistisch mogelijk en haalbaar

[3:27:00] Ik zie een introductie van de heer Gabriels.

[3:27:08] Fijn dat de heer Soeboer de twee sporen benoemt.

[3:27:11] Vindt hij ook dat in dit debat het sporen van de concrete oplossingen naar schoner water voldoende in balans zijn met dat andere spoor naar Brussel gaan en uitzonderingen en zo uitschrijven?

[3:27:26] Of ik dat ook vind?

[3:27:26] Ja, dat vind ik ook.

[3:27:29] Ik vind dat namelijk niet.

[3:27:30] En de vraag was, wat vindt u ervan?

[3:27:32] U vindt dat dus wel.

[3:27:33] Prima, dat kan.

[3:27:34] Dat verschil wil ik even aantonen.

[3:27:40] Even een verduidelijking.

[3:27:41] Mijn collega van NSC had het net over samenwerking met bijvoorbeeld Frankrijk als het gaat om PFAS, een verbod.

[3:27:47] En Frankrijk, ik zei het net ook tegen de minister, die gaat per 1 januari 2026 een verbod invoeren op PFAS, wat betreft niet-essentiële stoffen.

[3:27:56] Staat NSC er ook voor open om zoiets te proberen te regelen in Nederland?

[3:28:03] Ja, ik meende al dat hier een klein beetje verwarring over was, want ik heb België en Frankrijk aangehaald in het kader van de motie over Duitsland en de opdracht die daarvan uitgaat aan de minister.

[3:28:16] Daar heeft de minister trouwens ook antwoord op gegeven om ook met Frankrijk en België in gesprek te gaan.

[3:28:22] Dat is eigenlijk het enige wat ik heb gezegd.

[3:28:25] En over het verbod op PFAS, daar ben ik volgens mij ook heel duidelijk in geweest.

[3:28:30] Laten we verbieden wat we kunnen verbieden, maar laten we zeker ook oog houden voor die stoffen die niet verboden kunnen worden of waarvan de vervangende stof schadelijker is of erger is dan wat we eigenlijk verbieden.

[3:28:42] Dus volgens mij is dat een heel realistisch verhaal geweest.

[3:28:48] Dank u wel, voorzitter.

[3:28:49] En ook dank aan de minister voor de beantwoording van de vragen.

[3:28:52] Er is nog één punt wat ik onder de aandacht zou willen brengen en dat betreft het geld voor de hoogwaterbescherming.

[3:28:58] Ja, u zegt in vragen daarop dat u richting de voorjaarsnota zich hiervoor inspant.

[3:29:03] Alleen ik vind dat nog wat mager.

[3:29:05] Ik zou eigenlijk willen vragen van het geld is er al, het zit in de Deltafonds.

[3:29:10] Wat houdt u eigenlijk tegen om gewoon toe te zeggen

[3:29:13] dat geld gewoon beschikbaar te stellen.

[3:29:15] En de partijen waarmee het samengewerkt wordt, die zijn dan ook tevreden gesteld.

[3:29:19] Duidelijk.

[3:29:20] De heer Grimwis.

[3:29:22] Ja, voorzitter.

[3:29:23] Dank en dank aan de minister voor de beantwoording van de vele vragen.

[3:29:28] En ik sluit me maar om te beginnen aan bij de laatste oproep van collega Buizen.

[3:29:33] De motie van de Kamer was kraakhelder.

[3:29:37] Volgens mij wil de minister ook.

[3:29:38] Ik snap dat hij een soort slag om de arm moet houden... omdat de besluitvorming nog niet helemaal is afgerond.

[3:29:44] Maar het is geld wat al op zijn begroting staat.

[3:29:46] Het moet alleen gealloceerd worden aan het waterveiligheidsartikel... binnen Deltafonds en meer in bijzonder aan het hoogwaterbeschermingsprogramma.

[3:29:53] Het is zo simpel als het kan.

[3:29:56] Hij zet zich ervoor in.

[3:29:58] Ik kan nog iets meer aangeven dat het gaat lukken de komende maand.

[3:30:03] Dat gaan we nu horen van de minister.

[3:30:06] En ik wacht nog op een antwoord op de vraag over de circulaire water.

[3:30:12] En ik kijk uit naar een twee minuten debat en een volgende debat over water.

[3:30:15] Tot zover, voorzitter.

[3:30:17] Dank.

[3:30:18] Dan gaan we nu door naar de tweede termijn van de kant van het kabinet.

[3:30:20] En dan geef ik graag het woord aan de minister.

[3:30:24] Ja, ook hier weer veel vragen, toch?

[3:30:26] Het is een uitdaging om dat allemaal bij te kunnen houden.

[3:30:28] Ik hoop dat ik u kan plezieren met de antwoorden, als ik ze ook kan lezen.

[3:30:42] Even kijken, een stevig aantal toezeggingen voor het volgende commissiedebat.

[3:30:52] Wat ik toegezegd heb natuurlijk goed proberen te beantwoorden.

[3:30:58] Ook voor het totaalverbod op PFAS.

[3:31:06] We hebben dus een enorme daling van PFAS-lozingen in Nederland.

[3:31:08] Dat is echt spectaculair gedaald, gelukkig.

[3:31:12] We onderzoeken dus een nationaal verbod.

[3:31:16] Maar ik moet wel zeggen, en dat is ook een beetje in de lijn van de heer Soeboer, kijk wel goed naar de toepassingen.

[3:31:22] We kunnen niet zomaar zeggen het is verboden en klaar.

[3:31:26] Want als er toepassingen zijn waar PFAS echt heel nodig is, en ik heb wel eens het voorbeeld van een hartklep volgens mij ergens gelezen, ja, dan moeten we daar toch ook weer voorzichtig mee zijn.

[3:31:37] Dus we moeten echt goed kijken wat we hier aan het totaal verbieden zijn.

[3:31:41] Maar goed, toepassingen die een goed alternatief hebben, en dat is ook in de lijn wat Soeboer zegt, ja, dat lijkt me niet zo'n moeilijke keuze.

[3:31:52] Het is de import van producten naar Nederland toe.

[3:31:55] Het gaat niet om de productie, maar wat Nederland binnenkomt van over de grens.

[3:31:59] Ook in producten is een hele grote bron veel groter dan wat we in Nederland produceren.

[3:32:10] Ik heb toegezegd dat we kijken naar een totaalverbod.

[3:32:13] Ik kom daar met een brief wat we hier kunnen doen.

[3:32:16] Het zal eerder in de lijn van soepboer zijn dan van de lijn kost iets.

[3:32:25] Voor... Ja.

[3:32:28] Mijn naam wordt genoemd.

[3:32:30] Volgens mij vraag ik niet iets geks.

[3:32:33] Ik weet niet of dat zo heel erg van elkaar verschilt.

[3:32:36] Volgens mij pleiten we beide van doe het maximale mogelijke.

[3:32:40] En waar ik de minister op wijs... Kijk naar Frankrijk.

[3:32:43] Die gaat per 2026 al landelijk verbod op die niet-essentiële producten.

[3:32:49] Precies, oké.

[3:32:50] En vervolgens heb ik ook de minister net in de tweede termijn gevraagd van kijk even kritisch naar wat betekent nou wat is echt essentieel?

[3:33:00] Want nogmaals, de industrie heeft soms ook een stok achter de deur nodig om met innovatie te komen.

[3:33:06] Ik heb net wat experts geciteerd die zeggen die chemische kennis is al voor alle alternatieven, maar de overheid kan helpen om dat te versnellen door juist een goede norm te zetten.

[3:33:16] Dank voor de verheldering.

[3:33:17] Gaat u verder.

[3:33:17] Ik zal u daarover informeren.

[3:33:18] Voor woningbouw in het IJsselmeergebied, daar kom ik met een brief voor het commissiedebat water.

[3:33:40] Het bouwen op water is natuurlijk prima.

[3:33:42] We hebben allemaal goede voorbeelden daarvan.

[3:33:45] Hoe kleinschalig of grootschalig dat is, dat is natuurlijk ook aan lokale mogelijkheden.

[3:33:51] Ik ben natuurlijk helemaal niet voor grootschalig bouwen op het water.

[3:33:55] Waar het hier om ging is als je bouwt in het IJsselmeer.

[3:34:00] dan wordt het isomer iets kleiner.

[3:34:02] En dat moet kleinschalig zijn.

[3:34:04] Op het water doet niets af aan de waterberging.

[3:34:07] En in die zin kan dat ook grootschaliger zijn, zolang het maar veilig kan.

[3:34:14] En als het heel grootschalig wordt, dan ga je natuurlijk ook alweer de waterkwaliteit aantasten.

[3:34:19] Want dan krijg je natuurlijk een heel gebied in de schaduw, zeg maar.

[3:34:25] Maar grootschalig op het water, het is geen nee van mijn kant.

[3:34:30] Het heeft zeker onze aandacht.

[3:34:31] Het is een mooi gebruik van het water.

[3:34:35] Het past bij een traditie in Nederland van wonen op het water.

[3:34:39] In een woonboot of in een heel gebouw.

[3:34:43] Daar kom ik op terug.

[3:34:50] De waterfabriek drinkt water uit een RWZI.

[3:34:53] De pilot loopt tot in 2027.

[3:34:56] Daarna is de RIVM-evaluatie klaar.

[3:34:59] We kijken naar juridische belemmeringen.

[3:35:02] Uiteindelijk zal het van een aantal factoren afhangen.

[3:35:06] of dat kan worden toegepast in een bepaalde regio voor het maken van drinkwater.

[3:35:10] Uiteindelijk is het aan drinkwaterbedrijven om te bepalen of zij dit willen gebruiken in hun drinkwaterproductie.

[3:35:19] Maar de pilot loopt tot in 2027.

[3:35:24] Dan hoe staat het met de aangehouden motie Grimwis en Stoffer om circulair watergebruik mogelijk te maken?

[3:35:30] In het kader van het nationaal plan van aanpak drinkwaterbesparing laat ik onderzoeken of circulair watergebruik opgenomen kan worden in het besluit bouwwerken en leefomgeving en het drinkwaterbesluit.

[3:35:40] Ik vind het belangrijk dat het geen risico's voor de... Ja, ik heb dit al volgens mij heel lang gezegd.

[3:35:48] Een korte verheldering.

[3:35:51] Vorig jaar hebben we dit uitgesproken en toen is er geen duidelijke toezegging gekomen dat het wordt aangepast.

[3:35:56] Ik heb toen een motie ingediend samen met collega Stoffer.

[3:36:00] Trouwens namens welke ik ook de bijdrage heb uitsproken vandaag.

[3:36:02] Dat ben ik helemaal vergeten te zeggen.

[3:36:04] Mijn verontschuldigingen maar bij deze alsnog te maken.

[3:36:06] Dat maakt extra indruk ja.

[3:36:08] Maar samen met hem heb ik die motie ingediend en toen was het verzoek van de minister hou hem nog even aan want ik ben bezig om dit uit te zoeken en dan weet ik in het voorjaar of het kan of ergens rond de zomer en daar vraag ik nu naar is het nu duidelijk en kan ik de motie kortom in stemming brengen met een oordeel kamer?

[3:36:33] Een motie mag altijd.

[3:36:34] Ik zal hem zeker oordeel Kamer geven, want ik vind het ook belangrijk dat we kijken.

[3:36:38] Nee, maar dat is natuurlijk heel logisch dat we kijken.

[3:36:40] België doet het al.

[3:36:41] Waarom zouden wij dat niet doen?

[3:36:43] Maar goed, ik heb al een aantal overwegingen gegeven waarom het ook wat de nadelen ervan zijn.

[3:36:48] Kosten, veiligheid.

[3:36:51] Vrijwillig kan natuurlijk ook, want ja, verplicht is natuurlijk effectief.

[3:36:56] Maar ja, dan zitten we weer met die kosten en sommige mensen vinden dit wel een heel goed idee.

[3:37:02] En het is natuurlijk heel verstandig om te doen, zeg ik erbij.

[3:37:05] Dus nogmaals, reclame voor regentonnen, maar zelfs om regenwater te gebruiken voor de wasmachine.

[3:37:14] We kennen allemaal de voorbeelden.

[3:37:17] Ik kom er nog op terug.

[3:37:18] Dus ja, de motie is niet nodig wat dat betreft.

[3:37:20] Hij is overbodig.

[3:37:21] Maar als u hem indient, krijgt hij orde op Kamer.

[3:37:24] En ik zeg dus toe dat ik hier voor de zomer...

[3:37:29] Eind van het jaar?

[3:37:31] Nou, voor de zomer lijkt me toch prima.

[3:37:39] Verplichtingen betekent duurdere huizen in Nederland en die zijn al schreeuwend duur.

[3:37:43] Dat komt ook door grond, maar de bouwkosten zijn ook behoorlijk hoog geworden.

[3:37:47] Dus het moet wel kostenefficiënt.

[3:37:49] Maar goed, het speelt mee.

[3:37:50] Ik ga u antwoorden voor de zomer.

[3:37:54] Dat is een toezegging aan de heer Grinders en in afwezigheid van de heer Stoffer ook aan Stoffer.

[3:38:03] Het twaalf jaar herzien van vergunningen kan het niet om de vijf jaar.

[3:38:13] Nou, het advies wat ik hier krijg van de ambtenar is om te zeggen ik ga hier naar kijken en we gaan dit meenemen.

[3:38:21] Want ik snap de vraag.

[3:38:23] Nee, ik doe daar zeker geen toezegging over, want dat heeft allerlei consequenties.

[3:38:28] Daar moeten we toch even over nadenken.

[3:38:29] Kijk, er zijn nu vergunningen verstrekt voor eeuwigdurend.

[3:38:34] Dus twaalf jaar is dan al een enorme verzwaring van dat regime.

[3:38:39] En we moeten ook kijken wat is passend bij een vergunning.

[3:38:42] Misschien dat niet alle vergunningen ook hetzelfde zijn.

[3:38:45] Dus we moeten hier toch even beter naar kijken, nadat ik nu even een toezegging kan doen.

[3:38:50] Dus dat doe ik hier bij deze.

[3:38:51] Ik doe de toezegging dat u hier naar kijkt.

[3:38:55] Ik wil dan dat laatste vragen.

[3:38:57] Dan in ieder geval de toezegging dat u er met een brief op terugkomt wanneer u naar gekeken heeft.

[3:39:02] Want het is in ieder geval iets waar een inbreukprocedure voor geld in Europa dat we dus AUB dat dan wel.

[3:39:10] Ik beloof u een brief voor de zomer waarin deze vraag uitgebreid beantwoord wordt.

[3:39:16] En dan kunt u daar weer mee doen wat u goed denkt.

[3:39:20] De vraag naar bouwgrondstoffen, dat is een dossier van de staatssecretaris.

[3:39:26] De staatssecretaris heeft een toezeggen gedaan aan de Tweede Kamer.

[3:39:32] Einde van het jaar komt daar een brief van de staatssecretaris over die bouwgrondstoffen.

[3:39:40] En dan heb ik nog een vraag van de heer Buis.

[3:39:43] De water voedt als druk.

[3:39:44] Welke staatssecretaris bedoelt u precies?

[3:39:50] Staatssecretaris van INW, neem ik aan.

[3:39:55] Dan de watervoetafdruk.

[3:40:00] Ja, het is een interessante discussie, vind ik, de watervoetafdruk.

[3:40:05] Het is maar hoe je ernaar kijkt.

[3:40:09] Ik wil daar in de volgende verzamelbrief op terugkomen, dus dat is dan weer een toezegging.

[3:40:14] om daar schriftelijk op te komen.

[3:40:16] Maar ik begrijp, ik weet wat een watervoetafdruk is.

[3:40:20] Maar misschien verschillen we van mening over het precieze belang daarvan.

[3:40:25] Maar goed, daar kom ik dus op terug.

[3:40:32] Ja, dan hoor ik dat ik alles heb gehad.

[3:40:34] Ik kan het me nauwelijks voorstellen, want ik heb net heel veel zitten schrijven.

[3:40:40] Maar goed, we gaan het zien.

[3:40:42] Geld.

[3:40:44] Wellicht kunt u nog even ingaan op de vragen rondom het geld en het budget.

[3:40:49] En dan zijn er daarna wel eens nog wat interrupties vanuit de kant van de Kamer.

[3:40:51] Nee, geld was een hele duidelijke inderdaad op het laatst.

[3:40:55] Doe het gewoon.

[3:40:56] Pak het geld uit het Deltafonds.

[3:40:58] Wat zeurt u nu minister?

[3:40:59] Dat is even...

[3:41:02] Zoals ik de vraag heb begrepen.

[3:41:04] Ja, toch is dat... Geld uit het Deltafonds is ook schaars.

[3:41:08] Heeft ook andere bestemmingen.

[3:41:10] Dus het is niet zo dat ik dat even zomaar kan toezeggen.

[3:41:12] Het loopt mee in het reguliere begrotingsproces.

[3:41:15] Dus na de kabinetsbesluitvorming kan de informatie over naar de Kamer.

[3:41:19] U zult nog heel even geduld moeten hebben, meneer Grimwis.

[3:41:22] Maar u weet ook, dat heb ik al eerder toegezegd, dat ik de besteding, zeker in die 50-50-basis met de lage overheden,

[3:41:29] Het heeft zeker mijn hart, maar ik moet nog even kijken naar wat we dan niet kunnen doen, want we kunnen het geld maar één keer uitgeven.

[3:41:41] Zijn er voor eerst nog vragen over het financiële gedeelte, of is dat voor nu?

[3:41:45] Oké, dan geef ik het woord aan de heer Heutink.

[3:41:48] Ja, voorzitter, ik had nog een vraag gesteld en dat ging over het gesprek in Brussel ten aanzien van de versoepeling en of de minister nu gewoon conform het beleid gewoon nu zijn gang kan gaan of of hij nog een uitspraak nodig heeft van de Kamer om hem daartoe te bewegen.

[3:42:05] De minister.

[3:42:08] Als we hier iets afspreken, dan doe ik dat.

[3:42:10] Dan heb ik geen uitspraak nodig.

[3:42:13] Maar ik heb toegezegd dat we via de permanente vertegenwoordiging een stand van zaken geven hoe Brussel ons nu bekijkt.

[3:42:21] Dus die toezegging heb ik gedaan en ik ga u dat schriftelijk mededelen.

[3:42:27] U zou natuurlijk het gesprek voeren in Brussel... en medestanden zoeken om aan te dringen op versoepeling... en eventueel ook het schrappen van die one out, all out.

[3:42:37] Dat heeft de minister ook gezegd, heb ik begrepen.

[3:42:40] Ik heb inderdaad heel duidelijk aangegeven... en dat zeg ik ook richting de heer Gabriels... dat we op beide sporen, dus zowel het halen van doelen... heel veel doen, ook samen met de andere overheden.

[3:42:49] En dat mijn indruk, ik zeg het nog eens, zeker tegen de heer Gabriels...

[3:42:52] Mijn indruk is dat niet alleen wij met onze ruim 800 vergunningen, maar ook de provincies, gemeenten en waterschappen, en ik wil het echt uit de grond van mijn hart zeggen, dat zij echt hun volle aandacht hebben en hun best doen.

[3:43:06] Dat zal niet iedere gemeente even efficiënt of goed doen.

[3:43:08] De ene gemeente heeft misschien wat meer problemen.

[3:43:10] Maar de inzet is er, de bewustzijn is er.

[3:43:12] Dus ik wil even af van het beeld wat de heer Gabriels hier schept van dit heeft geen aandacht.

[3:43:16] We zijn alleen maar met regelversoepeling bezig.

[3:43:19] Dat is niet het geval.

[3:43:20] Maar mijn overtuiging is, net als bij Stikstof, beide is nodig.

[3:43:23] Dus we gaan en alles doen om die doelen te halen, al het redelijke doen om de doelen te halen.

[3:43:28] Maar dan nog halen we de doelen niet allemaal.

[3:43:30] En we gaan ook zorgen dat we kijken in Brussel met medestanders hoe we de doelen kunnen

[3:43:37] Ik ga u vooral een juridische update sturen van de risico's waarin we kunnen kijken waar we nu staan.

[3:43:46] Dat lijkt me heel nuttig voor het komende anderhalf jaar om te kijken wat we kunnen doen.

[3:43:57] Het gaat niet om de intenties, maar elk concreet punt wat hier door lid Kostic en door mij is ingebracht ten aanzien van daadwerkelijke oplossingen om extra te doen, ten aanzien van ondersteunen van regionale decentrale overheden, ten aanzien van vergunningen aanschrijven, ten aanzien van bouwvoorschriften, ten aanzien van noem maar op.

[3:44:19] Daar geeft u geen ruimte.

[3:44:21] Maar in alles wat over Brussel, uitzonderingsposities en dergelijke gaat en juridische en toppen advocaten, daar wel.

[3:44:29] Dus ik constateer gewoon echt dat het niet klopt wat u zegt.

[3:44:32] Ik weet niet eens of dat een mening is.

[3:44:37] Ik heb u geprobeerd te schetsen wat ik meemaak in mijn vele gesprekken met gemeenten, provincies en waterschappen.

[3:44:45] Ik probeer u aan te geven dat al die overheden hun eigen verantwoordelijkheid nemen.

[3:44:53] Dat is mijn indruk.

[3:44:54] Dat vind ik een goed nieuws.

[3:44:59] Dat ging mijn verwachting eigenlijk te boven.

[3:45:05] Als u vraagt om meer geld voor die overheden, dan vraag ik er ook een dekking bij.

[3:45:10] Ieder heeft zijn eigen verantwoordelijkheden.

[3:45:12] Al die overheidslagen hebben hun eigen begroting.

[3:45:16] en hun eigen inkomsten.

[3:45:18] Dus als de heer Gabriels dit wil veranderen en zegt dat het Rijk meer moet gaan doen, dan verwacht ik daar ook een dekking bij als het hier om gaat.

[3:45:26] Dus ik luister naar al uw voorstellen.

[3:45:29] Ik wil ze ook allemaal op hun merits beoordelen.

[3:45:31] Maar als het gaat om meer geld, zal ik toch echt ook een dekkingsvoorstel moeten hebben?

[3:45:37] In die overheden heb ik ook heel veel vertrouwen, dat heb ik in mijn bijdrage ook benoemd.

[3:45:41] Die komen dus met concrete plannen, maar die geven ook aan dat er meer nodig is.

[3:45:45] Concreet is alles op alles niet onderbouwd.

[3:45:49] Concreet is er geen extra handelingsperspectief gekomen in dit debat, waarin u recht doet aan uw opmerking, we gaan alles op alles zetten.

[3:45:58] Dat is alleen maar wat ik probeer te schetsen.

[3:46:00] Het gaat niet om uw intenties, want die zie ik wel.

[3:46:03] Alleen dan wil ik een toezegging dat u dan voor de zomer komt met een brief welke concrete extra acties u dan wil gaan uitvoeren om wel ook iets aan die kaderrecht- en waterdoelen te doen in plaats van alleen maar naar Brussel te gaan.

[3:46:16] De minister.

[3:46:17] Ja, ik wil dat zeker toezeggen.

[3:46:19] Ik zal u een brief sturen voor de zomer.

[3:46:22] Maar ik zeg er ook bij, kijk, alles op alles.

[3:46:25] redelijk hoort daarbij.

[3:46:27] Alles op alles.

[3:46:28] En daar kunnen we politiek van mening verschillen.

[3:46:33] Het moet wel doelmatig zijn, efficiënt zijn en ook uitvoerbaar zijn.

[3:46:37] En ik kan niet het onmogelijke vragen van mijn gesprekspartners als het gaat om andere ministers of lagere overheden

[3:46:44] Ik kan niet het onmogelijke vragen.

[3:46:49] Ik wil altijd mijn hulp aanbieden waar dat kan.

[3:46:53] Als er geld gevraagd wordt, zal ik dekking moeten hebben.

[3:46:58] Het kabinet is bezig in de stikstofcommissie.

[3:47:05] Ook dat biedt misschien enig perspectief.

[3:47:08] U gaat dat zien.

[3:47:11] Ik ga dat u per brief voor de zomer mededelen.

[3:47:13] Voordat we doorgaan naar de toezeggingen geef ik nog even het woord aan het lid Acoustics.

[3:47:17] Ik heb een gemiste vraag tenzij ik niet toe terug geluisterd heb en nog een aanvullende vraag.

[3:47:23] Als het over geld gaat, dan had ik een vraag over, zet dan meer in op normeren en beprijzen conform adviezen, want dan kan je juist geld in het laadje halen en dan kan je geld besparen.

[3:47:32] Ik heb vaker gezegd, het kost ons juist geld als je maar schadelijke stoffen blijft toestaan die we uiteindelijk met burgergeld moeten gaan opraken.

[3:47:41] Dus is het niet economisch?

[3:47:44] Normeren doen we natuurlijk al heel veel.

[3:47:46] We hebben al gezegd, net dat we gaan kijken bij PFAS, wat zijn nou essentiële toepassingen en wat niet.

[3:47:51] Dat is een vorm van normeren.

[3:47:53] Beprijzen, ja, ik wil er altijd naar kijken, maar het klinkt makkelijk.

[3:47:57] Maar als het gaat om bijvoorbeeld watergebruik, heeft dat ook allemaal consequenties.

[3:48:01] En je kunt niet zomaar zeggen van ach, we gaan een heel hoge prijs zetten voor een bepaalde fabriek of een grootverbruiker, als dat ook betekent dat heel veel industrie

[3:48:10] het nog moeilijker krijgt in ons land.

[3:48:12] Het is makkelijk gezegd, maar het zal allemaal per maatregel bekeken moeten worden.

[3:48:18] Als er suggesties zijn van mevrouw Kostic om specifieke maatregelen te nemen, wil ik daar altijd naar kijken en daar mijn oordeel over geven.

[3:48:27] Dan moet u een voorstel doen en dan zullen wij inhoudelijk kijken, past dit binnen ons systeem, schaadt het ons land niet en is het doelmatig en is het ook eerlijk.

[3:48:38] Dank u wel.

[3:48:38] Tot slot, de heer Kostic.

[3:48:41] Voor de zomer komt de minister ook met het pakket van maatregelen voor zowel industrie als landbouw als alle andere onderdelen doorgerekend dus op effectiviteit.

[3:48:48] Dus dan zie ik het wel of het aanvullende iets nodig is.

[3:48:51] Ten slotte, hij had het over doelen voor 2035 over waterbesparing.

[0:00:00] 20% waterbesparing.

[3:48:59] Wilt u ook toezeggen om voor de zomer in die brief mee te nemen hoe we ervoor staan?

[3:49:04] Of we op koers zitten?

[3:49:05] Of er toezichtdoelen zijn?

[3:49:07] Dat zou fijn zijn.

[3:49:08] Wilt u dat toezeggen?

[3:49:09] Ja of nee?

[3:49:13] Ja, we zijn hier net aan begonnen en dit zal zeker meer tijd vergen.

[3:49:18] Dus dit is nu wel een heel kort dag om de tussenstand... Dat is gewoon niet zinvol.

[3:49:26] Duidelijk.

[3:49:27] Dan gaan we door naar de toezegging.

[3:49:28] Als iedereen nog eventjes een paar minuten kan concentreren, kunnen we dit afronden en dan zit het debat erop.

[3:49:34] Dat ga ik een poging doen.

[3:49:35] Dat waren er volgens mij best veel.

[3:49:39] Het zijn er in totaal tien.

[3:49:48] De eerste toezegging aan de gehele commissie.

[3:49:54] De minister laat een juridische analyse uitvoeren naar de stand van zaken van de risico's met betrekking tot de kader, richtlijn en water.

[3:50:01] En informeert de Kamer hierover voor het volgende commissiedebat water, welke gepland staat op 17 juni.

[3:50:08] Tweede toezegging en dit is een toezegging aan het lid Kostic.

[3:50:11] De Kamer wordt voor de zomer door de ministers van INW en LVVN met een brief geïnformeerd over hoe de doelen met betrekking tot bestrijdingsmiddelen wel kunnen worden gehaald.

[3:50:26] De derde toezegging is een toezegging aan de heer Soeboer.

[3:50:29] De minister informeert de Kamer voor de zomer over zijn inzet om

[3:50:35] ubiquitaire stoffen uit de KRW-doelstellingen te halen.

[3:50:42] De vierde toezegging.

[3:50:43] De minister zal de permanente vertegenwoordiger in Brussel vragen om een inschatting te geven van wat de Europese Commissie proportioneel acht met betrekking tot de kaderrichtlijn water en informeert de Kamer hierover voor het volgende commissiedebat water.

[3:50:55] Dat was een toezegging aan de heer Buissen.

[3:50:58] Oké, de vijfde toezegging is een toezegging aan de heer Hutting.

[3:51:01] De minister zegt toe de Kamer voortaan in de voorgangsrapportage actieprogramma beschikbaarheid drinkwaterbronnen te informeren over het aantal vergunningen voor nieuwe drinkwaterputten dat wordt afgegeven.

[3:51:14] De zesde toezegging is een toezegging aan de heer Grimwis en wellicht ook de heer Stoffer.

[3:51:19] De minister zal de Kamer voor het commissiedebat Water informeren over de voortgang van de uitvoering van de motie over buitendijksbouwen en zal daarbij specifiek ingaan op de plannen in Monnikendam.

[3:51:32] De zevende toezegging is ook een toezegging aan de heer Grimwis.

[3:51:35] De minister komt voor de zomer schriftelijk terug op de eerder aangenomen motie Grimwis-Stoffer.

[3:51:45] Hier staat aangenomen.

[3:51:46] In mijn notitie staat aangenomen, maar het is aangehouden, hoor ik dus nu.

[3:51:49] Dus we zorgen ervoor dat het netjes in de papieren komt te staan.

[3:51:53] Toesteging nummer 8 is een toesteging aan de heer Gabriels.

[3:52:00] Voor de zomer wordt de Kamer per brief geïnformeerd over de mogelijkheden voor het aanpassen van de huidige termijn van 12 jaar voor het herzien van vergunningen voor lozingen.

[3:52:11] Toezegging 9, toezegging aan lid Kostic.

[3:52:14] In de verzamelbrief voor het volgende debat water zal de minister ook ingaan op de watervoetafdruk.

[3:52:23] Deel even duidelijk.

[3:52:24] Kijk, ik ben niet geïnteresseerd in de persoonlijke mening van de minister.

[3:52:26] Ik wil dat hij graag in het gesprek gaat met de Universiteit Twente om te kijken welke aanbevelingen richting de minister zij hebben.

[3:52:33] En dan kan hij dat natuurlijk nog politiek afwegen, maar dat wil ik even scherper.

[3:52:36] Dank.

[3:52:40] Oké, dan wordt dit aangepast.

[3:52:42] En dan de laatste toezegging aan de heer Gabriels.

[3:52:45] De Kamer wordt voor de zomer geïnformeerd over wat er nog mogelijk is om de doelen van de KRW wel te halen.

[3:52:53] Oké, dan constateer ik.

[3:52:56] Concreet, de heer Gabriels.

[3:52:58] Concrete extra acties.

[3:53:02] Oké, dus even specifiek niet alleen wat er wellicht allemaal nog mogelijk is, maar welke acties de minister voornemens is om te gaan nemen om de doelen van de KW wel te halen.

[3:53:12] En dan passen we er ook aan dat er iets strakker in staat.

[3:53:17] De heer Soeboer.

[3:53:19] Het kan natuurlijk zijn dat u hem per ongeluk over bent geslagen tussen al deze toezeggingen, maar er zou nog eentje moeten zijn aan mijn adres over de waterbouwers en de gevaren die zij zien en dat de minister zegt wij zien die gevaren wat minder, maar ik wil altijd met ze in gesprek gaan, zijn we ook, en daar ook over rapporteren aan de Kamer.

[3:53:42] Het staat niet op mijn lijst, maar hij komt ons wel bekend voor, dus dit is een toezegging en dan zorgen we er ook voor dat het ook netjes verwerkt wordt in het overzicht.

[3:53:50] Tot slot, dit kost u.

[3:53:57] Deze is voor mij echt heel fundamenteel.

[3:54:00] Het gaat over die adviezen van de expertgroep RIVM en PBL.

[3:54:03] Die hebben een aantal adviezen gedaan.

[3:54:05] Een van die adviezen ging over de integrale aanpak.

[3:54:08] En is hij bereid het verbeteren van waadkwaliteit en het tegengaan van verdroging ook expliciet mee te nemen als opdracht in de ministeriële commissie Economie en Natuurstel, daarover terug te koppelen.

[3:54:17] Volgens mij heeft de minister daar volmondig ja op gezegd, maar het is goed om dat per brief terug te koppelen hoe dat dan is, hoe met die adviezen van de expertgroep is omgegaan.

[3:54:26] Is dat een gedane toezegging?

[3:54:27] Ik kijk even naar de minister.

[3:54:28] Ja, het is inderdaad zo dat ik die inbreng lever in die commissie, maar dit is niet die commissie.

[3:54:35] Dus ik vind het wel heel lastig dat wij vanuit INW hierover moeten rapporteren.

[3:54:39] Het is eigenlijk een zaak aan de commissie.

[3:54:41] Maar ik heb wel gezegd dat mijn inbreng onder andere bevat in die commissie, dat we ook kijken naar beheersmaatregelen, natuurgebieden, conform ook het advies van het PBL.

[3:54:54] En dat heeft dus aandacht van de commissie.

[3:54:56] Ik ben lid van die commissie.

[3:54:58] Maar het is nu niet voor mij het moment dat ik zaken uit die commissie ga zeggen.

[3:55:05] Dus over vier weken ligt er een uitgebreid maatregelenpakket, ongeveer, over vier weken.

[3:55:12] Dat is het doel van de commissie.

[3:55:14] Ik heb nog steeds vertrouwen dat het lukt.

[3:55:15] En daar zou dit aan de orde zijn.

[3:55:19] Ik heb in ieder geval ingebracht in die commissie, dat heb ik gezegd, conform het advies van het PBL.

[3:55:24] Dat is helder.

[3:55:27] Ik denk dat ik voor wat betreft de overige, want daar heb ik ook vragen over gesteld en de minister zei steeds ja en ik heb het niet teruggehoord, voor de overige adviezen van die expertgroep, PBL et cetera, of hij dat ook wil uitvoeren en dus daarop wil terugkomen per brief, zodat ik precies weet, hoe is dat dan uitgevoerd?

[3:55:46] Hoe zijn die adviezen opgevolgd?

[3:55:47] Dat zou fijn zijn.

[3:55:49] De minister?

[3:55:50] Vanuit ons ministeriewater is het best logisch om maatregelen in de Natura 2000-gebieden waar wij zicht of in ieder geval bemoeienis mee hebben om daarover te kunnen rapporteren.

[3:56:05] Maar ik moet het wel zuiver houden dat dit niet vanuit de commissie stikstofvrij is.

[3:56:09] Vanuit het ministerie kan ik zeggen dat dit een win-winsituatie is.

[3:56:15] als het gaat om stikstof, maar ook om de kaadrichtlijn water en die overlap.

[3:56:19] Het is natuurlijk goed dat we daar aandacht voor hebben en dat ik u daarover rapporteer.

[3:56:23] Ik twijfel even hoe we daar dan...

[3:56:32] Over enkele weken ligt er een uitgebreid verslag van de commissie stikstof.

[3:56:36] Ik stel toch voor om daar even op te wachten.

[3:56:38] Ik heb die aandacht daarvoor gevraagd.

[3:56:42] Maar we moeten over vier weken de definitieve bevindingen van die commissie afwachten.

[3:56:48] Ik kan daar nu niet op vooruit lopen.

[3:56:53] Dus even los van stikstof, daar gaat het nu even.

[3:56:56] Dat is helemaal begrepen, afgesproken, prima.

[3:56:58] Maar het gaat mij over de expertgroep die heeft geadviseerd over die tussenevaluatie-KRW.

[3:57:04] Daar hebben ze een aantal adviezen in gedaan, onder andere over hoe je beter kan evalueren, hoe je je doelen strakker kan zetten, hoe je kan doorrekenen.

[3:57:13] Al die adviezen die zijn gedaan daarin.

[3:57:16] Mijn concrete vraag aan de minister is, wil hij dus per brief terugkomen over hoe hij die adviezen gaat uitvoeren van die expertgroep

[3:57:22] tussen evaluatie-KRW.

[3:57:24] Helder.

[3:57:28] Voor de zomer kunnen wij u die stand van zaken geven.

[3:57:33] Fijn, dan wordt dit ook een toezegging, wordt ook netjes verwerkt.

[3:57:36] Dan dank ik de mensen op de tribune, de mensen die wellicht ook van het huis hebben meegekeken, maar bovenal de deelnemers aan dit debat, de Kamerleden en de minister, voor dit debat en dan sluit ik de vergadering.