Beleidsbrief Ontwikkelingshulp

[0:00:01] Ik open de vergadering.

[0:00:03] Aan de orde is een commissiedebat van de vaste commissie voor buitenlandse handel en ontwikkelingshulp.

[0:00:08] Het debat gaat over de beleidsbrief ontwikkelingshulp.

[0:00:12] Ik heet iedereen van harte welkom.

[0:00:14] Uiteraard eerst de leden die altijd goed in grote getale zijn opkomen.

[0:00:21] Ik heet de minister van harte welkom en natuurlijk de mensen hier op de publiek tribune of die dit van elders volgen.

[0:00:28] Zoals ik al zei, we zijn met heel veel Kamerleden.

[0:00:30] We hebben drie uur.

[0:00:31] En de ervaring leert ook dat een aantal van u toch moeite heeft om de 45 seconden te houden per interruptie.

[0:00:37] Dus dat betekent helaas dat we maar drie interrupties hebben.

[0:00:40] En ik doe ook nog het verzoek om het kort te houden.

[0:00:41] We willen ook nog een tweede termijn hebben, want ook de ervaring leert in drie uur dat dat ook krap wordt.

[0:00:45] Dus zie dat als een aansporing.

[0:00:47] Ik zou daar ook op toezeggen, maar uiteindelijk moeten we dit wel met elkaar doen.

[0:00:51] Ik wil het niet te lang gaan zenden, dus daarom zou ik voorstellen dat we snel van start gaan.

[0:00:55] Dat doen we in dit geval niet zoals te doen gebruikelijk met de eerste spreker aan deze zijde.

[0:00:59] Maar de heer Van Baarle heeft zo dadelijk nog een verplichting in de plenaire zaal.

[0:01:02] Dus die heeft verzocht om als eerste te mogen spreken en dat vinden de collega's goed.

[0:01:06] Dus ik geef u bij deze het woord voor de inding.

[0:01:10] Voorzitter, dank.

[0:01:11] En ook dank aan de collega's voor de coulance om mij de mogelijkheid te geven als eerste te spreken.

[0:01:16] Voorzitter, met uw wilnemen begin ik graag met de actualiteit.

[0:01:20] Dat is de verschrikkelijke aardbeving in Myanmar en Thailand.

[0:01:25] Mijn vraag aan de minister is hoe de Nederlandse regering hulp gaat verlenen aan de slachtoffers van de aardbeving.

[0:01:31] en of de minister op de hoogte is van het bericht van Amnesty dat er geweld is in het aardbevingsgebied in Myanmar en hoe Nederland inzet op een staakt het vuren zodat de hulpverlening zo snel mogelijk op orde kan komen.

[0:01:45] Voorzitter, dan de beleidsbrief.

[0:01:47] Vanaf 2027 wordt er structureel 2,4 miljard euro bezuinigd op ontwikkelingssamenwerking en de afspraak dat Nederland voldoende aan ontwikkelingshuur bijdraagt komt daarmee steeds verder uit beeld.

[0:01:59] En de vraag aan de minister is of Nederland zich daarmee niet steeds verder gaat isoleren.

[0:02:05] of dit er niet voor zorgt dat we er steeds minder toe doen, internationaal.

[0:02:10] En klopt het dat deze bezuiniging in de praktijk eigenlijk nog hoger zal uitvallen door onder andere de stopzetting van de koppeling van de uitgaven met het BNI, door het dekken van het minderkorte op het postenetwerk op de begroting van deze minister,

[0:02:24] door een aanvullende bezuiniging van 250 miljoen die zou blijken uit de beslisnota's bij de miljoenennota.

[0:02:30] Hoeveel bedraagt de netto totale bezuiniging op uw beleidsterrein en is dat in de praktijk meer dan die 2,4 miljard, vraag ik aan de minister.

[0:02:40] Naast de recordbezuiniging gaat ontwikkelingshulp bij dit kabinet ook meer vormgegeven worden langs de lijnen van het killen egoïsme.

[0:02:48] Het eigenbelang

[0:02:49] moet letterlijk vooropstaan.

[0:02:51] Het moet het Nederlandse bedrijfsleven dienen, het moet de beperking van migratie dienen en dan ook nog eens alleen in de landen om ons heen waar we direct belang bij hebben.

[0:03:00] Op welke manier doen de noden van de mensen in de wereld er eigenlijk nog toe in uw beleid?

[0:03:05] Vraag ik aan de minister.

[0:03:07] Zou je als Nederland niet op uw beleidsterrein de meeste impact hebben als het beleid

[0:03:12] gericht wordt op het effectieve bereiken van de armste landen en de armste groepen mensen.

[0:03:18] Waarom is dat nergens het doel in uw beleid?

[0:03:22] En gaat de keuze om het beleid meer te richten op eigen belang ook meespelen voor

[0:03:28] Noodhulp weegt straks mee of humanitaire hulp nog onze belangen dient?

[0:03:34] Of is noodhulp nadrukkelijk en ook in alle gevallen uitgezonderd van deze eigenbelangenafweging?

[0:03:42] Graag een heldere reactie van de minister.

[0:03:45] Dit kabinet klopt zichzelf op de borst dat het nog steeds een substantieel bedrag zou uitgeven aan humanitaire hulp, maar klopt het dat dit kabinet daar oploopend 292 miljoen op gaat bezuinigen?

[0:03:56] En hoe is dat te rijmen met het feit dat uit de ambtelijke stukken blijkt dat de noden voor humanitaire hulp in de wereld nog nooit zo hoog zijn geweest?

[0:04:04] Is bezuinigen in dit tijdsbestek niet gewoon

[0:04:09] ronduit asociaal.

[0:04:11] Tot slot, voorzitter, een van de specifieke onderwerpen waar ik naar voren wil brengen is Gaza.

[0:04:15] We weten dat er een miljardenbedrag nodig zal zijn voor de wederopbouw.

[0:04:19] Gaza is voor een groot deel vernietigd door Israël.

[0:04:22] Blijft het bedrag van 20 miljoen dat door de regering is gereserveerd beschikbaar voor de wederopbouw van Gaza en wordt daar dus niet op bezuinigd?

[0:04:29] De zin dat contractuele verplichtingen worden gerespecteerd viel mij natuurlijk op in de brief en daar had natuurlijk bij moeten staan, behalve als het gaat om het helpen van de Palestijnen.

[0:04:39] Want hoe de bijdrage aan UNRA-IJskoud wordt wegbezuinigd blijft een schande op het moment dat de Palestijnen de hulp het hardste nodig hebben.

[0:04:47] Hoe valt dit met elkaar te rijmen?

[0:04:49] Vraag ik aan de minister.

[0:04:50] En hoe gaat de minister garanderen dat het volledige bedrag

[0:04:54] dat hierdoor beschikbaar komt, dat dat beschikbaar blijft voor de hulp aan de Palestijnen.

[0:05:07] Dan het nieuws over de hulpverleners in Gaza.

[0:05:09] Volgens een VN-woord voerden zijn hulpverleners in Rafah vermoord door Israëlse militairen.

[0:05:14] Er zou gericht

[0:05:15] op hun vuurtuigen zijn geschoten, waarna ze zijn bedorven onder het zand in een massagraf.

[0:05:20] Is de minister bereid om dit geweld tegen hulpverleners door Israël keihard en ondubbelzinnig te veroordelen?

[0:05:26] En op welke wijze gaat de minister ervoor zorgen dat hulpverleners niet straffeloos door Israël aangevallen kunnen worden?

[0:05:32] En tot slot.

[0:05:33] Israël heeft aangekondigd de militaire operaties uit te willen breiden en delen van Gaza te willen innemen.

[0:05:39] En het World Food Program heeft aangekondigd 25 bakkerijen te sluiten vanwege een tekort aan gas en mel vanwege de blokkade die Israël op dit moment doorvoert.

[0:05:49] Hoe gaat deze minister nu, nu, nu Gaza geblokkeerd wordt inzetten op het per direct toegang van hulpverleners tot Gaza om de mensen daar te helpen?

[0:06:01] Dank voorzitter.

[0:06:02] Dank u wel, meneer Van Baarle.

[0:06:03] Ik ben enigszins kolant geweest met de tijd, omdat u straks geen interrupties meer kunt nemen, maar voor de anderen ga ik wat strenger zijn.

[0:06:09] Ik kijk heel even rond of er nog interrupties zijn aan de heer Van Baarle.

[0:06:12] Zo niet, dan wens ik u veel succes in het volgende debat en gaan wij door met de heer Bamenga namens D66.

[0:06:20] Voorzitter.

[0:06:21] De brandweer uitrusten zonder water bespaart vandaag geld, maar laat morgen de stad afbranden.

[0:06:29] Dit kabinet loopt te paraderen met de forse bezuinigingen op ontwikkelingshulp en drengt daarmee het belang van Nederland weer op één te zetten.

[0:06:38] Maar wat dit kabinet met deze beleidsbrief in werkelijkheid doet, is de stabiliteit, veiligheid en de waarde van Nederland verder afbreken.

[0:06:45] Voorzitter, gelooft deze minister nou echt dat de keuzes die zij nu maakt Nederland stabieler,

[0:06:51] veiliger en welvarender maken.

[0:06:54] Voorzitter, ik denk dus van niet.

[0:06:57] Dit kabinet belooft te staan voor vrouwenrechten, maar zet vervolgens zonder blikken of blozen de kettingzaag in het hele budget.

[0:07:05] Dit terwijl vrouwenrechten essentieel zijn voor het creëren van stabiliteit en veiligheid.

[0:07:11] Investeren in vrouwenrechten is geen liefdadigheid, maar slim beleid.

[0:07:15] Want door vrouwen te ondersteunen versterk je gezinnen en gemeenschappen.

[0:07:19] Daarmee help je niet alleen deze vrouwen, maar ook de volgende generatie vooruit.

[0:07:24] Investeren in vrouwenrechten is een verdubbelaar.

[0:07:27] Elke euro die je investeert komt dubbel en dwars terug.

[0:07:32] Daarom is het werkelijk onbegrijpelijk dat dit kabinet het hele budget voor gendergelijkheid volledig afschaft.

[0:07:39] Hierbij kijk ik specifiek ook naar mijn collega's van de VVD en van de NEC.

[0:07:45] Laat jullie dit zomaar gebeuren.

[0:07:47] Blijft het bij woorden of stoere twitterberichten, of gaan jullie samen met D66 het verschil maken ten behoeve van vrouwenrechten?

[0:07:55] Kunnen vrouwen in nood nog wel op Nederland rekenen, vraag ik deze minister.

[0:07:59] Voldoet het beleid van de minister wel aan de EU-gap drie afspraken?

[0:08:04] Voorzitter, een andere groep die zwaar wordt getroffen door de keuzes van dit kabinet zijn kinderen en jongeren.

[0:08:11] Dit kabinet belooft er te zijn voor de meest kwetsbare op aarde, maar schraft vervolgens wel het hele onderwijsbudget af.

[0:08:18] Dit terwijl onderwijslevens red en veiligheid en stabiliteit biedt.

[0:08:23] Onderwijs biedt bescherming tegen geweld en de gruwelheden van oorlog.

[0:08:29] Kinderen zijn altijd de grootste slachtoffers van gewapend conflict en van armoede, en zijn nooit de oorzaak ervan.

[0:08:39] Wij hebben de sleutel in handen om hen hiertegen te beschermen.

[0:08:43] Wat wij kunnen doen om de waardigheid van deze kinderen hoog te houden, is ze onderwijs bieden.

[0:08:50] Want onderwijs is hun paspoort naar de toekomst.

[0:08:53] is het klein beetje hoop voor deze kinderen.

[0:08:56] Dus waarom, waarom ons neemt dit kabinet dat hen?

[0:09:02] terwijl onderwijs voor hen net zo noodzakelijk is als water, eten, medicijnen.

[0:09:08] Willen wij deze kinderen een kans bieden om ooit uit deze misère te komen, dan moeten wij investeren in onderwijs.

[0:09:14] Voorzitter, ziet deze minister samen met D66 de waarde in voor onderwijs voor kinderen die opgroeien in gewapende conflictgebieden?

[0:09:22] Zo ja, hoe gaat deze minister ervoor zorgen dat kinderen alsnog een positie krijgen in deze beleidsbrief?

[0:09:28] En waarom heeft zij nog geen opvolging gegeven

[0:09:31] aan de aangenomen motie die vraagt om het aanstellen van een ambassadeur voor kinderen in conflictgebieden.

[0:09:36] Voorzitter, dit kabinet belooft internationale afspraken na te komen, maar de werkelijkheid is

[0:09:42] dat ze zich niet houdt aan afspraken over flexibele basisfinanciering van VN-instanties zoals UNICEF.

[0:09:48] In andere woorden, dit kabinet zet het mes in de mogelijkheid van VN-organisaties om in te kunnen grijpen bij de grootste humanitaire noden.

[0:09:56] Dit kabinet breekt de infrastructuur af waarmee noodhulp kan worden geboden.

[0:10:00] En ik maak me hier grote zorgen over.

[0:10:03] Het is een goed gebruik dat wij ons houden aan internationale normen van 30% flexibele basisfinanciering.

[0:10:09] Het lijkt nu alsof dit kabinet zich daar niets meer van aantrekt.

[0:10:12] En dat is onacceptabel.

[0:10:15] Voorzitter, ik wil van de minister weten hoe zij alsnog gaat voldoen aan deze afspraken over flexibele basisinvestering.

[0:10:22] Dank u wel.

[0:10:23] Tot slot.

[0:10:23] Heel kort dan.

[0:10:25] Dit kabinet denkt het belang van Nederland voorop te stellen, maar alles wat deze minister doet is het afbreken van stabiliteit en veiligheid.

[0:10:32] Het afbreken van de Nederlandse waarde en het afbreken van beloftes na beloftes.

[0:10:38] Dank u wel.

[0:10:40] Dank u wel.

[0:10:40] En ook complimenten dat u gewoon onverstoord doorsprak tijdens de bel.

[0:10:44] Dus dat is een compliment waard.

[0:10:49] Ik zie geen interrupties.

[0:10:50] Dat betekent dat we doorgaan naar de heer Ram namens de PVV.

[0:10:55] Voorzitter, dank u. Vandaag kan de Nederlandse vlag uit.

[0:10:59] Hier zit niet alleen een gelukkige PVV'er, maar de hele fractie was blij na het lezen van de beleidsbrief.

[0:11:05] De regering snijdt

[0:11:06] Eindelijk in ontwikkelingshulp.

[0:11:08] En wij zeggen eindelijk, voorzitter.

[0:11:10] Ontwikkelingshulp is voor ons vaak weggesmeten geld.

[0:11:14] Terwijl de Nederlander het moeilijk heeft.

[0:11:17] Wij willen dat ons geld naar de Nederlander gaat.

[0:11:19] Maar we zijn er nog niet.

[0:11:20] Maar eindelijk wordt er gesneden in ontwikkelingshulp.

[0:11:23] En het Nederlandse belang staat nu eindelijk voorop.

[0:11:26] Minder migratie, meer handel, meer economische groei.

[0:11:30] We stoppen met linkse hobby's zoals gender en klimaatbeleid.

[0:11:33] En we focussen op Nederlandse belangen.

[0:11:35] Dat is een omslag op buitenlandse zaken.

[0:11:37] Weg met het linkse neocolonialisme.

[0:11:40] Tijd voor gezond en wederzijds eigenbelang.

[0:11:43] En we staan hier niet alleen in.

[0:11:45] Het Verenigd Koninkrijk bezuinigt.

[0:11:46] De Verenigde Staten sluit USAID vanwege corruptie, verspilling en ideologische motieven.

[0:11:52] Frankrijk en Duitsland bezuinigen en zelfs Canada overweegt om te bezuinigen.

[0:11:55] Het is een wereldwijde trend.

[0:11:57] Landen kiezen steeds meer voor hun eigen inwoners, en wij nu ook.

[0:12:01] Dan enkele vragen aan de minister.

[0:12:04] De PVV vindt dat de ontwikkelingshulp direct moet zorgen voor werk en inkomen voor Nederlandse bedrijven, vooral voor het MKB.

[0:12:10] Hoe gaat de minister ervoor zorgen dat hulp aan landen altijd gekoppeld wordt aan het Nederlandse bedrijfsleven?

[0:12:16] Zo heeft de Nederlander er ook nog wat aan.

[0:12:19] De financiering van projecten is vaak traag en inflexibel als het gaat om bedrijven.

[0:12:25] Is de minister bereid om vanuit

[0:12:28] de bredere strategische belangen van Nederland, zoals strategische autonomie, kritische grondstoffen bijvoorbeeld, te zorgen voor betere en snellere financieringsinstrumenten.

[0:12:38] Denk aan een slimmere combinatie van hulp, garanties, concessionele leningen, exportkredieten, maar ook kijken naar voorwaarden van programma's, zodat het makkelijker voor bedrijven wordt om financiering te krijgen, tegen lagere kosten opdrachten te kunnen krijgen in het buitenland.

[0:12:54] Voor u vervolgt, u heeft een interruptie van de heer Boswijk namens CDA.

[0:12:58] We zijn net getuigen van het meest krankzinnige inbreng in de parlementaire geschiedenis ooit.

[0:13:07] Ik hoor de PVV zeggen dat we de Nederlander op één willen.

[0:13:11] We willen weer een grip op migratie enzovoort.

[0:13:13] En ondertussen een hele juichkreet over alle bezuinigingen die op dit moment plaatsvinden op dit gebied.

[0:13:21] Ziet collega Haram dan werkelijk waar niet in dat de bezuinigingen op vlucht...

[0:13:28] Ik ben ook heel benieuwd wat er in het andere debat gebeurt.

[0:13:33] Die vervelende NOS, gelukkig wordt daar ook op bezuinigd.

[0:13:48] Misschien zometeen wel weer ingehaald in een zaaltje verderop.

[0:13:51] Laten we het even bij dit debat houden.

[0:13:53] Excuus, voorzitter.

[0:13:57] Ik hoor de PVV zeggen dat we de migratie moeten inperken.

[0:14:05] Als je dat vindt, moet je niet juichen dat er massaal wordt bezuinigd.

[0:14:10] Opvang in de regio, want dat is wat er nu gebeurt.

[0:14:12] Amerika, de enorme bezuiniging van USAID, raakt opvang in de regio.

[0:14:17] Deze coalitie zegt, nee, humanitaire noodhulp, dat blijft ongeschonden.

[0:14:21] Nee, dat is niet waar.

[0:14:22] Er wordt gewoon 14% op bezuinigd.

[0:14:24] Dus zometeen gaat het resultaat zijn dat je ongecontroleerde migratiestroom gaat krijgen, omdat je helemaal geen invloed hebt.

[0:14:30] Ik zie de PVV dat daadwerkelijk echt niet.

[0:14:33] Wie houden ze voor de gek?

[0:14:34] Daron.

[0:14:36] Ik hoor inderdaad een heer Boswijk die wat op tilt slaat.

[0:14:40] Ik ga het zo meteen over de immigratiebelang hebben.

[0:14:44] En waar wij wat aanscherping willen van juist dit beleid, zodat we de masse-immigratie kunnen stoppen.

[0:14:52] Een van de zaken die we willen, is als je ontwikkelingshulp krijgt als land, is dat je dan ook je eigen onderdanen terugneemt als ze hier naartoe komen.

[0:15:00] Als mensen vanuit bijvoorbeeld Kenia hier naartoe komen,

[0:15:04] En je hebt een ontwikkelingshulprelatie, vind ik, dat je dan ook je eigen onderdanen moet terugnemen.

[0:15:11] Ik vind dat als voorwaarde voor ontwikkelingshulp en dat dit een voorwaarde moet zijn.

[0:15:17] Voorzitter, kan ik verder met mijn betoog?

[0:15:19] Ik kijk even of er nog een andere interruptie is.

[0:15:20] Niet.

[0:15:21] Dan kunt u door met uw betoog.

[0:15:24] Nou, voorzitter, die vraag wil ik dan ook direct stellen aan de minister.

[0:15:30] Je eigen onderdanen terugnemen moet een voorwaarde worden van het beleid.

[0:15:34] En als landen dit weigen, krijgen ze van ons geen cent meer.

[0:15:38] En hoe kijkt de minister daartegen aan en kan de minister dit toezeggen?

[0:15:43] Dan de PVV steunt de plannen voor opvang in de regio, de terugkeerhubs in veilige gebieden, voor het overbrengen van uitgesproken probosselierde asielzoekers naar deze plekken.

[0:15:52] Nu de EU daar groen licht voor heeft gegeven, vragen wij wat zijn de vervolgstappen van de minister?

[0:15:58] En dan, voorzitter, de rol van de NGO's.

[0:16:02] Er is massaal fraude, corruptie en verspilling geconstateerd bij USAID.

[0:16:08] En daarom zeggen wij, alleen NGO's die nog bijdragen aan voedselzekerheid, waterbeheer en gezondheid en de Nederlandse belangen mogen nog geld krijgen van de Nederlandse overheid.

[0:16:19] Kan de minister met een stofkarm door het bewoud van NGO's gaan en de subsidies stoppen

[0:16:27] Ik zie een aantal handen omhoog gaan.

[0:16:33] Als eerste de heer Seder en dan de heer Van Houwelenk.

[0:16:35] De heer Seder namens de ChristenUnie.

[0:16:39] dat er forse corruptie is aangetroffen en doet ook de oproep eigenlijk om ook het stofkamp door de NGO's te halen waar Nederland zaken mee doet.

[0:16:46] Ik vraag me even af of u concrete indicaties heeft dat dat plaatsvindt met de NGO's waar Nederland zaken mee doet, want het is ook een verdachtmaking.

[0:16:56] Ik vraag me af of u dan wel concreet kan zijn.

[0:16:59] Mocht u dat niet kunnen, dus echt concreet, paard bij naam noemen, dat dit structureel plaatsvindt, zou je dan misschien ook wel uw woorden kunnen terugnemen?

[0:17:06] Omdat dit een verdachtmaking is van, denk ik, een sector waar u het misschien niet overal mee eens bent, maar wel degelijke partijen zijn die samen met het ministerie partneren om het leven op de wereld voor de aller kwetsbaarsten wat aangeramer te maken.

[0:17:26] Dus ik ben benieuwd of u daar nog concreet over kunt zijn.

[0:17:30] Ja, deze vraag had ik uiteraard verwacht, voorzitter.

[0:17:34] Als het gaat om verspilling in USAID.

[0:17:39] Er is geld gegeven aan een diversiteitsprogramma in Servië.

[0:17:45] Een diversiteitsprogramma in Ierland, een musical.

[0:17:49] Als het gaat om verspilling gaat het om pottenbakkerslessen in Marokko, 2 miljoen.

[0:17:57] Een sesamstraatprogramma in Irak.

[0:00:00] 20 miljoen elektrische voertuigen.

[0:18:01] Ik ben nog niet klaar, voorzitter.

[0:18:04] De vraag ging over Nederland en niet zozeer over USAID.

[0:18:10] Mijn voorbeeld is USAID.

[0:18:13] USAID werkt ook met NCO's samen.

[0:18:22] Daarom vind ik dat er nu fraude is aangetroffen bij USAID.

[0:18:26] Bijvoorbeeld de overfacturering.

[0:18:29] We gaan niet al die voorbeelden herhalen.

[0:18:33] Er worden voorbeelden gevraagd.

[0:18:35] Ik geef antwoord op de vraag.

[0:18:36] U geeft het recht aan.

[0:18:38] U vraagt iets omdat u een insinuatie doet.

[0:18:51] tussen de NGOs waar de Nederlandse overheid mee werkt en dat er fraude zou zijn.

[0:18:55] Jawel, die insinuatie maakt u wel.

[0:18:57] En ik vraag u om daar concreet in te zijn.

[0:18:59] Als u die insinuatie niet maakt en u het alleen betrekking heeft op USAID, maar niet over de bedrijven waar de Nederlandse overheid mee werkt omdat u het nog niet weet, dat kan ook.

[0:19:08] Maar wilt u dat ook expliciet zeggen, dat u geen aanleiding heeft

[0:19:12] dat NGOs, waar de Nederlandse overheid mee werkt, er sprake is van fraude.

[0:19:16] Als u aanleiding wel heeft, hoor ik het graag.

[0:19:18] Als u het niet heeft en u verwijst naar een ander land en andere voorbeelden, moet u dan ook die verdachtmaking terugnemen.

[0:19:24] De punt is helder, de heer Seder.

[0:19:25] De heer Ran.

[0:19:26] Nou ja, voorzitter, wat de heer Seder hier insinueert, heb ik niet gezegd.

[0:19:31] En dan moet u goed luisteren naar wat ik zeg.

[0:19:33] Ik heb gezegd dat USAID, dat er fraude is geconstateerd.

[0:19:36] En ik vind dat je, omdat er een indicatie is bij USAID,

[0:19:40] vind ik ook dat je als Nederland heel zorgvuldig met je belastinggeld moet omgaan en kijken of er ook iets aan de hand is in Nederland.

[0:19:48] Ik zeg niet dat het zo is in Nederland of er NGO's zijn die er misbruik van maken, maar er zijn grote indicaties bij USAID met allerlei fraude.

[0:19:56] Je kunt gewoon vinden op het internet dat er problemen zijn daarmee.

[0:20:00] En dan vind ik ook dat je als Nederlandse overheid gewoon zorgvuldig moet zijn en moet kijken of er

[0:20:06] ook sprake is bij Nederland van dit soort zaken.

[0:20:11] Het gaat om honderden zaken bij USAID.

[0:20:17] Waarom zouden wij niet zorgvuldig zijn met belastinggeld?

[0:20:19] Ik begrijp dat het NRC dat niet is, maar de PVV is dat wel.

[0:20:22] Dank u wel, voorzitter.

[0:20:23] Dank u wel.

[0:20:24] Dan de heer Van Houwelingen namens Forum voor Democratie.

[0:20:26] Ja, dank.

[0:20:27] Ik begrijp dat de PVV natuurlijk blij is met de bezuiniging op ontwikkelingshulp.

[0:20:30] Dat zijn wij ook als Forum voor Democratie, maar toch een vraag, want die bezuinigingen, daar maken wij ons zorgen over, die gaan pas in 2027 in.

[0:20:37] Het zou heel goed kunnen, zeker wat er nu allemaal gebeurt, dat misschien het kabinet eerder valt, dat er een nieuw kabinet komt, met Timmermans zonder verkiezing wordt ook over gesproken.

[0:20:43] Dan wordt natuurlijk die bezuiniging onmiddellijk teruggedraaid.

[0:20:45] En dan staat de PVV helemaal met lege handen.

[0:20:47] Dus mijn vraag aan de heer Rammer is, zou het niet goed zijn dat die bezuinigingen, op zijn minst er komt nog een begrotingsbehandeling aan voor 2026, dat die dus eerder ingaan?

[0:20:53] Waarom pas in 2027?

[0:20:54] De bezuiniging is ook grotendeels gekoppeld aan de instroom van asiel, eerstejaarsopvang uit de zogeheten ODA-landen.

[0:21:06] Daar wordt de grootste bezuiniging gehaald, het zogenoemde ontwikkelingshulpgeld voor eerstejaarsopvang.

[0:21:12] Daarnaast wordt er nu al bezuinigd op ontwikkelingshulp dit jaar en volgend jaar.

[0:21:18] Dit jaar hebben we al 300 miljoen bezuinigd, 2025.

[0:21:22] Volgend jaar komt er nog een bedrag bij.

[0:21:24] En daarnaast is de koppeling er ook af dit jaar.

[0:21:27] Dus we hebben daarmee ook nog extra bezuinigd.

[0:21:29] Dus ik begrijp best dat de heer Meerverhoudingen zegt, we zouden graag sneller die bezuinigingen willen hebben.

[0:21:36] Als PVV, als ik op mijn hart kijk, zeg ik het uiteraard.

[0:21:39] Want ons verkiezingsprogramma staat zelf dat we helemaal geen ontwikkelingshulp willen.

[0:21:43] Maar ja, we hebben nu een afspraak gemaakt in het hoofdlijnakkoord om deze route te kiezen.

[0:21:47] Daar houden we ons natuurlijk aan.

[0:21:50] Ja, uiteraard.

[0:21:54] Ik begrijp wat de heer Ram zegt, maar het punt blijft natuurlijk staan.

[0:21:57] De bezuinigingen die er nu zijn, die waarschijnlijk ook wel doorgaan, dat is eigenlijk slechts een paar honderd miljoen.

[0:22:01] En de grote bezuiniging, nogmaals, die komt pas vanaf 2027.

[0:22:05] En dat klopt toch?

[0:22:06] Zie ik dat goed?

[0:22:07] Dat kan in principe als er straks een nieuw kabinet zit.

[0:22:09] Dat wordt natuurlijk het eerste wat ze doen.

[0:22:11] Als dat een kabinet tenminste is, is dat terugdraaien.

[0:22:14] Dus nogmaals,

[0:22:15] Staat u dan straks in PVV niet helemaal met lege handen, als ook die migratiewet er niet doorkomt?

[0:22:20] Dat wil dus niet in z'n onderboek, maar in een ademskostuum aan de kiezen moeten.

[0:22:25] Dat zou voor mij een hele grote zorg zijn.

[0:22:27] De heer Am.

[0:22:29] U weet het nooit in de politiek, voorzitter, maar ik ben positief gestemd en ik ga ervan uit wat wij de volle vier jaar voormaken.

[0:22:38] Dan zie ik geen verdere interrupties en dan gaan we door naar de inbreng van de heer Asselen namens de ChristenUnie.

[0:22:43] Dank u wel, voorzitter.

[0:22:44] De laatste tijd hebben we veel indringende nieuwsberichten langsgekomen over wat het stopzitten van USAID betekent voor de allerarmste wereldwijd.

[0:22:52] Het betekent letterlijk voor velen het doodsvondens.

[0:22:55] Met verbazing las ik dan ook het interview met de minister in de Telegraaf.

[0:22:58] Die stelt dat haar beleid past in de trend van de Amerikaanse plannen.

[0:23:02] Voorzitter, laten we duidelijk hebben wat meegaan in die trend betekent.

[0:23:06] Mensen in Congo zitten zonder schoon drinkwater.

[0:23:09] Kinderen in Afrika worden niet meer gevaccineerd tegen polio.

[0:23:12] HIV-AIDS-bestrijding vindt geen doorgang meer.

[0:23:14] Voedseltekorten vergroten.

[0:23:16] Voorzitter, dat is het effect.

[0:23:17] En er is inmiddels ook aangetoond dat het ook al mensenlevens kost.

[0:23:21] Ik ben ook benieuwd naar de uitvoering van de motie CDCS, die door de meerderheid van de Kamer is aangenomen.

[0:23:27] De minister heeft recent met de Amerikaanse regering gesproken.

[0:23:31] Ik mag maar ook hopen dat ze de zorgen van het parlement over het ruksikloos stopzetten van deze hulp heeft overgebracht.

[0:23:38] Wat was de reactie?

[0:23:40] En is er binnen Europa ook al verkend hoe levensreddende hulp kan worden voortgezet?

[0:23:44] En erkent die minister overigens dat haar eigen geplande beleidskeuzes onvermijdelijk ook mensenlevens zullen kosten?

[0:23:50] Kan ze inzichtelijk maken hoeveel mensenlevens deze bezuinigingen naar schatting of naar weging

[0:23:57] zullen zijn en welke weging en belangen zijn gebruikt om dit vervolgens te rechtvaardigen, ook ten aanzien van beleid de komende jaren.

[0:24:05] Voorzitter, dan over de beleidsbrief.

[0:24:06] Ik lees weinig over mensen in een kwetsbare positie.

[0:24:09] Zo denk ik aan mensen met een beperking.

[0:24:11] Er wonen ruim 1 miljard mensen met een beperking in lage en middeninkomenslanden.

[0:24:15] Wat is haar visie op het betrekken van mensen met specifiek een beperking in haar beleid?

[0:24:19] Ik denk ook aan jongeren en kinderen.

[0:24:21] in hun investeren is investeren in de hele samenleving.

[0:24:25] Zou je dat dan ook de prioriteit moeten geven, juist ook aan kinderen die later ook de volwassenen van de toekomst zijn in haar beleid?

[0:24:33] Graag een reactie.

[0:24:34] En ik denk ook aan de structureel armste boeren.

[0:24:37] Trickle down, economie en methodes werken niet.

[0:24:39] Hoe wordt deze groep straks bereikt?

[0:24:41] in het beleid van de minister.

[0:24:44] Daarnaast roept het bedrijfsleven op en erkennen ze het belang van het maatschappelijk middenveld, waar de minister zo fors op bezuinigt.

[0:24:53] Organisaties met contact en expertise en ze leveren ook basisvoorzieningen wat ruimte creëert voor de bevolking.

[0:25:01] Ruimte die bedrijven niet zullen kunnen

[0:25:06] opvullen.

[0:25:07] En hoe reflecteerde de minister op deze kritiek juist ook vanuit het bedrijfsleven, die zegt dat we het maatschappelijke middenveld ook hard nodig hebben, ook als bedrijfsleven.

[0:25:15] Voorzitter, de minister zet in op samenwerking met lokale organisaties, maar die werken juist graag samen met NGO's als Link met Nederland.

[0:25:22] Heeft de minister in kaart gebracht hoe, als Nederlandse NGO's zouden ontbreken, langdurige samenwerking met lokale organisaties eruit zou zien?

[0:25:30] Voorzitter, de minister pleit voor flexibele partnerschappen,

[0:25:33] Kan ze dit concretiseren?

[0:25:34] Ik hoop nog niet dat dit betekent dat als het Nederlands belang ergens vermindert, dat de minister op stel en sprong ook de samenwerking opzegt en ook bij de minister voor gebonden hulp.

[0:25:44] Wat bedoelt ze hier exact mee?

[0:25:46] En weet ze ook dat het OESO heeft uitgewezen dat gebonden hulp

[0:25:49] Goed dat de minister aandacht geeft voor religieuze minderheden.

[0:25:54] Ik zag ook dat ze laatst bij Opendoors is geweest, maar complimenten daarvoor.

[0:25:57] Maar we zien ook dat juist faith-based organizations en religieuze context heel belangrijk is in landen.

[0:26:04] en dat we het niet kunnen veroorloven dat we als Nederland vanuit religieus analfabetisme hulp willen bieden zonder de context te kennen.

[0:26:12] Is mensen ook bereid om met faith-based organizations, waarvan heel veel voorbeelden zijn, om juist ook daarmee de lokale inzet voor op vorm te geven?

[0:26:21] En tot slot, voorzitter.

[0:26:23] De Nederlandse en wereldwijde politiek stemt weinig hoopvol, maar de vorige week aangenomen motie in de Eerste Kamer over het waarborgen van de koppeling tussen het BNI en het ODA-budget is wel een lichtpunt.

[0:26:33] Graag hoor ik van de minister hoe ze deze motie concreet gaat uitvoeren.

[0:26:36] Dank u wel.

[0:26:38] Dank u wel, meneer Seder.

[0:26:40] Ik zie geen interrupties.

[0:26:41] Dan gaan we door naar mevrouw Dobbe voor inbreng namens de SP.

[0:26:45] Dank u wel, voorzitter.

[0:26:47] Vrouwen en meisjes over de hele wereld strijden elke dag voor hun rechten.

[0:26:51] Niet omdat wij dat willen, maar omdat zij dat zelf willen.

[0:26:55] Omdat zij zelf naar school willen.

[0:26:56] Omdat zij willen dat hun dochters naar school kunnen gaan.

[0:26:59] Omdat zij willen dat zij zelf en hun dochters veilig over straat kunnen gaan.

[0:27:03] Dat zij veilig zijn in hun eigen huis.

[0:27:05] Dat ze rechten hebben, net zoals mannen.

[0:27:07] En het is terecht.

[0:27:08] Het is moedig.

[0:27:10] En zij verdienen onze steun.

[0:27:12] Maar wat doet dit kabinet?

[0:00:00] 2,4 miljard bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking.

[0:27:15] Onderdeel daarvan is de volledige steun onder deze vrouwen vandaan trekken.

[0:27:20] Duidelijker wordt het niet.

[0:27:21] Er staat, en ik citeer, voorbeelden van wat Nederland niet meer gaat doen, vrouwenrechten en gendergelijkheid.

[0:27:28] Dit is in strijd met onze internationale verplichtingen.

[0:27:31] Via het VN-vrouwenverdrag, de Istanbul-conventie, het Wapenhandelverdrag, VN-veiligheidsraadresolutie 1325 over Women, Peace and Security is Nederland gebonden aan het bevorderen van vrouwrechten wereldwijd.

[0:27:43] En hoe verhoudt deze beleidsbrief zich tot deze internationale verplichtingen?

[0:27:48] Want dat staat in de brief te lezen op pagina 12.

[0:27:51] Er staat, en ik citeer weer, we komen internationaal rechtelijke en verdragsmatige verplichtingen na.

[0:27:56] Dus hoe zit het?

[0:27:57] Het marginaliseren van vrouwen en meisjes past in een wereldwijd patroon.

[0:28:01] Eerst wordt de taal rondom vrouwenrechten verdacht gemaakt.

[0:28:04] In Nederland zagen we bijvoorbeeld woorden al geschrapt uit antwoorden op schriftelijke vragen.

[0:28:08] Woorden die verwijzen naar vrouwenrechten, emancipatie, gender.

[0:28:12] De financiering wordt gestopt van organisaties die zich voor vrouwenrechten inzetten.

[0:28:15] Financiering wordt geschrapt voor organisaties die de Nederlandse staat aan haar eigen beleid houden.

[0:28:20] Vrouwenrechten staan onder druk en dat is geen natuurwet.

[0:28:23] Dat is het gevolg van politieke keuzes.

[0:28:26] En wat is de reactie van deze minister daarop, dat dit beleid past in een mondiale anti-rechten agenda?

[0:28:32] Er zijn nog wel enkele lichtpuntjes die de regering voor ons overlaat.

[0:28:36] Mondiale gezondheid wordt nog genoemd in de beleidsbrief als een speerpunt.

[0:28:40] Betekent dit dat op dit onderwerp niet bezuinigd zal worden?

[0:28:43] Seksueel reproductieve rechten en gezondheid worden nog expliciet onder artikel 3.1 genoemd.

[0:28:48] Kunnen we ervan uitgaan dat deze inzet hierop blijft of zelfs toeneemt?

[0:28:51] Graag een reactie.

[0:28:53] Aangezien mondiale gezondheid nog wel een speerpunt van deze minister is, wil ik ook aandacht vragen voor aidsbestrijding.

[0:28:57] Want eerder vroegen we al aandacht voor de gevolgen van het wegvallen van de financiering van USAID voor de strijd tegen hiv-aids.

[0:29:05] En dit is ook in het belang van Nederland, dat lijkt me duidelijk.

[0:29:08] Is de minister bereid om dit najaar een nieuwe bijdrage toe te zeggen aan het Mondiale Fonds om aids, tuberculose en malaria te bestrijden?

[0:29:16] Graag een reactie.

[0:29:18] En tot slot, in de beleidsbrief staat te lezen dat Nederland zich onverminderd blijft inzetten voor de veiligheid van hulpverleners.

[0:29:24] Maar wat betekent dit?

[0:29:26] Vorig jaar was het dodelijkste jaar voor hulpverleners ooit.

[0:29:30] Eergisteren werden hulpverleners in Gaza gevonden in een massagraf.

[0:29:34] Met hun uniformen en handschoenen nog aan werden hulpverleners naast hun ambulances onder het zand bedolven teruggevonden.

[0:29:41] Een rood kruis hoort bescherming te zijn en niet een schietschijf.

[0:29:45] Voor humanitaire hulp zijn hulpverleners nodig en hun veiligheid is een voorwaarde.

[0:29:50] Geweld tegen hulpverleners kan dan ook niet onbestraft blijven.

[0:29:53] Daarom vraag ik wat is de reactie van dit kabinet op de aanval op deze hulpverleners in Gaza?

[0:29:59] En wat gaat dit kabinet concreet doen om hulpverleners te beschermen?

[0:30:03] Dan helemaal tot slot, voorzitter.

[0:30:04] Ik sluit me aan bij de vragen die de heer Van Baarle eerder stelde over

[0:30:09] de hulp aan de mensen die zijn getroffen door de aardbeving in Myanmar en Thailand.

[0:30:13] De beelden en de verhalen die we daarvan horen zijn echt heel schrijnend en hulp is keihard nodig.

[0:30:17] En ik vraag me af wat dit kabinet gaat doen.

[0:30:19] Dank u wel, voorzitter.

[0:30:24] Dank u wel, mevrouw Dobbe.

[0:30:25] Ik zie geen interrupties.

[0:30:27] Dan misschien even een korte dienstmededeling.

[0:30:29] Mensen hebben allemaal de bel, denk ik, gehoord, weten allemaal dat er ook een debat gaande is.

[0:30:32] Wat ik heb begrepen is dat er nu geschorst is, maar dat kreeg ik via de app door.

[0:30:35] Misschien kan de Griffie dat even checken en dat er over drie uur een hoofdelijke stemming is.

[0:30:39] Dat is niet iets waar we nu voor uit het debat hoeven te rennen.

[0:30:41] Dat is mijn laatste informatie.

[0:30:43] Maar nogmaals, we gaan het even dubbel checken.

[0:30:45] Want als er natuurlijk een hoofdelijke stemming is, worden we allemaal geacht daar te zijn.

[0:30:47] Maar vooralsnog lijkt dat niet het geval.

[0:30:49] Dat gezegd hebben ga ik door naar de heer Van Houweling.

[0:30:52] Welkom terug, overigens ook weer sinds gisteren.

[0:30:55] U kan uw inbreng doen namens uiteraard Forum voor Democratie.

[0:30:58] Ja, dank.

[0:30:59] Forum voor Democratie is uiteraard blij met de forse bezuinigingen op ontwikkelingshulp die vanaf 2027 in werking moeten treden.

[0:31:07] Maar waarom pas vanaf 2027, voorzitter?

[0:31:10] Is het niet veel te laat?

[0:31:12] Als het kabinet voortijdig valt, loopt de minister het risico dat deze bezuinigingen al voor 2027 worden teruggedraaid.

[0:31:18] Hoe kijkt de minister hiernaar?

[0:31:20] Forum voor Democratie zou zelfs nog een stap verder willen gaan dan bezuinigen.

[0:31:23] Hef het ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking op en voeg eventuele restanten toe aan het ministerie van Buitenlandse Zaken.

[0:31:31] We kunnen wat dat betreft een voorbeeld nemen aan wat de Trump-regering met het Amerikaanse ministerie van Ontwikkelingshulp, USAID, heeft gedaan.

[0:31:39] Een ministerie waar sindsdien allerlei uiterst dubieuze praktijken en uitgaven uit het verleden naar boven zijn gekomen.

[0:31:44] Aanwakker van cesuur hebben ze bevorderd, ondermijning van de vrije media en beïnvloeding van verkiezingen.

[0:31:49] allemaal met als doel zo de belangen, of beter gezegd de vermeende belangen, van de Verenigde Staten te waarborgen.

[0:31:55] Musk noemde USAID zelfs een criminele organisatie.

[0:32:00] Zorg werkt het voorzitter gezien de eerdere samenwerking van dit ministerie met USAID.

[0:32:05] Zo zei voormalig minister Kaag in 2021, en nu citeer ik uit het commissiedebat van augustus 2021, we werken heel nauw samen met USAID, met Samantha Power, die nieuw benoemd is door president Biden, om te kijken hoe we onze slagkracht, kennis en ervaring nog meer kunnen inzetten.

[0:32:24] Ik zou graag willen weten waar deze nauwe samenwerking bestond en of deze nog steeds bestaat.

[0:32:31] Klopt het, zoals RTL Nieuws trouwens bericht heeft, dat Nederland sinds 2014 18,5 miljoen euro heeft overgemaakt aan USAID?

[0:32:40] En niet in dit geval, dus waarom is dit gebeurd?

[0:32:42] Hoe kan het in het Nederlands belang zijn om ons belastinggeld over te maken naar een Amerikaans ministerie dat opkomt voor het Amerikaans belang?

[0:32:51] Dat brengt mij op een ander punt, voorzitter.

[0:32:53] Deze Kamer heeft maar zeer beperkt invloed op de begrotingen van ministeries.

[0:32:56] Dat is bekend, omdat vaak meer dan 90 procent al juridisch vast ligt.

[0:33:01] Zou het dus ook een vraag aan de minister vanuit democratisch oogpunt dus niet beden zijn om bijvoorbeeld subsidieregelingen, en daar heeft dit ministerie ook al een groot aantal van, voor maximaal één jaar, het betreffende begrotingsjaar, vast te stellen, zodat we er nog invloed op kunnen uitoefenen in september?

[0:33:15] Tot slot, de minister schrijft in haar brief van 20 januari dat de inzet op klimaat, trouwens ook gender, wordt verminderd.

[0:33:22] Dat is mooi wat ons betreft.

[0:33:23] En nu komt de vraag eigenlijk die enigszins vergelijkbaar is met de vraag van mevrouw Dobbe eerder.

[0:33:28] Want wat ik dan echt niet goed begrijp, voorzitter, is dat deze minister dus afgelopen september in New York het VN Pact for the Future heeft ondertekend.

[0:33:36] Een pact dat bol staat van alarmistische teksten als Climate Change is one of the greatest challenges of our time.

[0:33:43] en een pact waarmee landen uitspreken zich te gaan inzetten voor het versneld invoeren van Agenda 2030, waarvan de klimaatagenda, zoals bekend, het kloppend hart is.

[0:33:53] En de daarbij behorende 17 duurzaamheidsdoelen.

[0:33:56] Ik hoor dus graag waarom de minister destijds, dus in september, en deze minister staat primair verantwoordelijk voor,

[0:34:02] heeft ingestemd, of exacter geformuleerd, geen bezwaar heeft aangetekend, wat wordt gezien als zwijgend instemmen met dit Pact for the Future en dus met het versneld invoeren van die klimaatagenda.

[0:34:14] Hoe rijmt zich dat met haar plan, zoals we dat in de brief lezen van 20 februari, om de inzet op klimaat juist te verminderen?

[0:34:21] Ik zie de antwoorden, voorzitter, van de minister graag tegemoet.

[0:34:24] Dank u wel.

[0:34:25] Dank u wel voor uw inbreng.

[0:34:27] Dan gaan we nu door naar mevrouw Heersch.

[0:34:28] Voorzitter.

[0:34:42] Dit kabinet stelt het Nederlands Belang voorop, al dus de beleidsbrief.

[0:34:46] Maar laat één ding duidelijk zijn.

[0:34:48] Dit beleid is niet in het Nederlands Belang.

[0:34:51] Nederland is afhankelijk van de internationale orde voor onze welvaart en onze veiligheid.

[0:34:55] Maar dit kabinet verkleint onze invloed binnen de VN.

[0:34:59] Minister, hoe is dat in het Nederlands Belang?

[0:35:02] Nederlands handelsland is afhankelijk van goede relaties met het buitenland.

[0:35:05] Bedrijven, koepels en werkgeversorganisaties uiten zorgen over de forse bezuinigingen, omdat die essentiële relaties op het spel zetten.

[0:35:13] Minister, hoe is dat in het Nederlands belang?

[0:35:16] Nederland is voor haar veiligheid afhankelijk van stabiliteit in de Sahel, het Midden-Oost en de Hoorn van Afrika.

[0:35:21] Defensie-experts als Stol Middendorp stellen dat internationale samenwerking daar een sleutelrol in speelt.

[0:35:27] Maar terwijl China en Rusland in deze regio's aan de weg timmeren, trekt Nederland zich terug naar Den Haag in plaats van via ambassades slimme interventies te doen bij de juiste mensen.

[0:35:37] Minister, hoe is dat in ons belang?

[0:35:40] En als klap op de vuurpaal besluit lagelegen Nederland de bezuinigingen op internationaal klimaatbeleid en de ontwikkeling van duurzame energiesystemen.

[0:35:49] Minister, hoe is dat in ons belang?

[0:35:52] Want voorzitter, de constatering van de minister dat zij zich, ondanks de bezuinigingen, aan de internationale klimaatafspraken blijft houden, klopt natuurlijk niet.

[0:36:02] Ik vraag de minister daarom hoe de halvering van klimaatsteun zich verhoudt tot de afspraken uit Baku voor meer klimaatfinanciering.

[0:36:10] Wat de minister werkelijk doet, is creatief boekhouden.

[0:36:12] Zeggen dat activiteiten op voedselzekerheid en water ook onder klimaat vallen, maakt het natuurlijk nog niet waar.

[0:36:18] Denkt de minister daadwerkelijk dat andere landen hier niet doorheen prikken?

[0:36:22] Dat zij dit niet zien als een ondermijning van klimaatafspraken?

[0:36:26] En als de minister echt wil dat programma's bijdragen aan klimaat, waarom heeft ze klimaat dan niet als aandachtspunt opgenomen, zoals wel het ambtelijk advies was?

[0:36:35] In plaats daarvan maakt de coalitie van het ontwikkelingsbudget een subsidiepad voor het Nederlands bedrijfsleven.

[0:36:41] Ze zet vol in op bewezen inefficiënte en ineffectieve gebonden hulp en haalt tegelijkertijd geld en instrumenten weg bij goed functionerende netwerken van maatschappelijke organisaties.

[0:36:52] Kent de minister de onderzoeken van de OESO en de EOB die de ineffectiviteit van dit soort steun aantonen?

[0:36:59] Kent de minister de uitspraken van bedrijven die zeggen dat ze veel meer gebaat zijn bij landen waar goed bestuur is en waar rechtsstaat functioneert?

[0:37:07] Waarom kiest zij voor deze heilloze weg?

[0:37:09] Bovendien, als de minister duurzame ontwikkelingen via het bedrijfsleven wil bewerkstelligen, is er een veel betere optie.

[0:37:16] Vol inzetten op maatschappelijk verantwoord ondernemen.

[0:37:19] Zet zal dit ook een speerpunt worden in haar handelsbeleid.

[0:37:22] Is zij bereid de schaarse financiële middelen voor ontwikkelingssamenwerking alleen toe te vertrouwen aan bedrijven die hier op leiderschap tonen?

[0:37:31] Het kabinet kiest voor meer geld naar het bedrijfsleven, maar verlaagt en verstopt steun voor vrouwen die voor hun rechten opkomen en opstaan tegen uitbuiting en geweld.

[0:37:40] Waarom verstopt de minister middelen voor vrouwenorganisaties?

[0:37:43] Wil Nederland echt geen koploper meer zijn, juist nu vrouwenrechten steeds meer onder druk komen te staan?

[0:37:49] Hebben we überhaupt nog wel een feministisch buitenlandbeleid?

[0:37:52] Voorzitter, onder dit kabinet bezuidigt Nederland, een van de rijkste landen ter wereld, voor miljarden op internationale samenwerking.

[0:37:59] Alleen al in 2025 krijgt een miljoen boeren geen steun meer en zullen 200.000 mensen onder voet raken.

[0:38:06] De minister heeft beloofd de effect van bezuinigingen mee te nemen in haar beleidsbrief, maar ik zie ze niet.

[0:38:13] Wanneer komt dit alsnog naar de Kamer toe?

[0:38:16] De miljardenbezuinigingen door de coalitie waren bekend.

[0:38:20] En nu maakt de minister met de schaarse middelen die overblijven ook nog eens de verkeerde keuzes.

[0:38:24] Nederland stopt met steun aan vrouwen, trekt zich terug uit buurregio's en probeert met creatief boekhouden om de klimaatafspraken uit te komen.

[0:38:32] Voorzitter, dit is een stuitend gebrek aan solidariteit en druist in tegen de Nederlandse belangen.

[0:38:38] Hier gaan we spijt van krijgen.

[0:38:39] Dank u wel.

[0:38:43] Er valt veel te zeggen over de brief van de minister over ontwikkelingshulp.

[0:38:56] Helaas kan ik maar een paar punten aanstippen.

[0:38:59] Allereerst wil ik mijn waardering uitspreken voor de humanitaire hulpverleners, die sterk onder druk staan.

[0:39:05] En hun steun is altijd nodig.

[0:39:09] Bij het lezen van de brief viel mij op dat vooral het belang van Nederland centraal staat.

[0:39:13] Ook wij hebben vraagtekens bij deze uitspraak van de minister.

[0:39:18] In de gesprekken met de organisaties, investeerders en bedrijven merk ik vooral de zorg over het verdwijnen van de jarenlange opgebouwde lokale kennis en ervaring van de NGO's, van experts van grote en middel

[0:39:31] Grote Nederlandse bedrijven en banken horen ik dat de NGO's de ogen en oren van Nederlands bedrijfsleven zijn.

[0:39:38] Het bedrijfsleven en de banken stellen dat de inzet van de NGO's kostenbesparend werkt en reputatierisko's vermindert.

[0:39:47] Zonder betrouwbare informatie van de NGO's investeert het MKB niet.

[0:39:52] En de banken geven geen kritiek als de stabiliteit van een land in het geding is.

[0:39:59] Is de minister zich ervan bewust dat maatschappelijke organisaties, oftewel de NGO's, belangrijk zijn voor het Nederlandse handel?

[0:40:07] Kan zij toelichten in hoeverre zij zich bewust is dat het verlies van maatschappelijke organisaties de toegang van mkb tot lokale kennis belemmert, wat hoge investeringsrisico's met zich meebrengt en de bereidheid tot lenen en investeren afremt?

[0:40:25] Is de minister op de hoogte van het rapport No News is Bad News van de organisaties zoals de ING, ABN, AMRO en Robeco?

[0:40:37] Hoe plaatst de minister de conclusies in dit rapport in het licht van het voorgenomen beleid ten aanzien van de NCO's?

[0:40:45] Voorzitter, ik heb in een eerdere motie al aangegeven dat wij

[0:40:48] maatschappelijke organisaties nodig hebben vanwege hun jarenlange lokale kennis, stem en expertise.

[0:40:55] Kan de minister toelichten hoe zij onze NEC-motie meeneemt in haar subsidiekader?

[0:41:02] In hoeverre zet zij maatschappelijke organisaties in op alle drie programma's watermanagement, voedselzekerheid en gezondheid?

[0:41:11] Kan de minister toezeggen dat ze geen nieuwe initiatieven gaat opzetten met nieuwe onervaren partijen, terwijl er al contacten met NGO's zijn?

[0:41:21] Voorzitter, ik zie ook wel positieve punten in de beleidsbrief.

[0:41:24] Het is goed dat er focus komt en aandacht voor voedselzekerheid, watermanagement en gezondheidszorg.

[0:41:32] Deze zijn onderverdeeld op drie pijlers, handel en economie, veiligheid en stabiliteit en migratie.

[0:41:40] Maar toch mis ik de mensenrechten en de kinderrechten als fundamentele pijlers voor het hele beleid en alle ontvangers van subsidies.

[0:41:49] Ook met het oog op investeerders die juist kijken naar mensenrechten.

[0:41:54] Voorzitter, kan de minister aangeven waarom mensenrechten en kinderrechten nauwelijks of niet onderdeel lijken te zijn van het voorgenomen beleid?

[0:42:02] Waarom wijkt dit beleid af van het regeerakkoord en de beleidsbrief van november waar mensenrechten als prioriteit worden genoemd?

[0:42:10] Kan de minister hierop reflecteren?

[0:42:13] Hoe gaat de minister mensenrechten, kinderrechten en zeker ook vrouwenrechten verweven in haar beleid?

[0:42:21] Voorzitter, in het internationaal verdrag van de rechten van de mens artikel 23 en 24 staat dat een leefbaar loon belangrijk is.

[0:42:30] Een klein beetje meer loon dan alleen het eten helpt mensen om ook hun kinderen educatie te geven en gebruik te maken van gezondheidszorg.

[0:42:39] Dat is cruciaal voor de bestaanszekerheid en de zelfstandige opbouw van een land.

[0:42:44] Hoe borgt de minister het leefbaar loon, zoals genoemd in artikel 23 en 24 van het IVRM, in het subsidiebeleid wat zij voor ogen heeft?

[0:42:55] Ten slotte een laatste vraag.

[0:42:57] Op welke manier is de asielcap van 10 procent van de ODA-middelen verwerkt in deze begroting?

[0:43:02] Gaat het geld wat extra beschikbaar komt vanwege asielcap

[0:43:06] ook daadwerkelijk ingezet worden voor de ontwikkelingshulp.

[0:43:09] Dank u wel.

[0:43:10] U bent door uw tijd.

[0:43:10] En zodra op welke manier.

[0:43:12] Dank u wel.

[0:43:13] Dank u wel, mevrouw De Porter.

[0:43:15] Voor uw inbreng namens nieuw sociaal contract, dan gaan we door naar de... Oh, excuus.

[0:43:18] Nog een interruptie.

[0:43:18] En ook daar.

[0:43:19] Oh, die kant.

[0:43:20] Excuus.

[0:43:20] Ik zag het niet.

[0:43:21] Maar u heeft dan geen interruptie.

[0:43:22] Mevrouw Heers heeft dat eerst.

[0:43:23] En heeft u ook zelf een interruptie?

[0:43:27] Dank u wel, meneer Boswijk.

[0:43:28] Ik heb goed geluisterd naar wat u zegt.

[0:43:31] Ik hoor dat u weinig zegt over de bezuinigingen.

[0:43:34] Vindt u ook dat de vlag uit kan?

[0:43:47] Uw coalitiepartner, gehoord, die hier juichend bijna zijn inbrengen deed, de vlag kan uit.

[0:43:55] Eindelijk wordt er flink gesneden in ontwikkelingshulp.

[0:43:59] Vrouwenrechten, linkse hobby, wordt afgeschaft.

[0:44:03] Dus de vlag kan uit.

[0:44:04] En ik vroeg mij af, vindt mevrouw de Korte dat ook?

[0:44:07] Want dit is haar coalitiepartner.

[0:44:09] En is zij ook blij met dit beleid?

[0:44:12] Mevrouw de Korte.

[0:44:13] Voorzitter, bij ons gaat de vlag niet uit.

[0:44:15] Dat moet duidelijk zijn.

[0:44:17] We hebben zoveel mogelijk gestreden naar voldoende geld voor ontwikkelingshulp en er is veel afgegaan.

[0:44:23] Dat betreuren wij, maar zo gaat dat in een coalitie.

[0:44:27] En we willen dat het geld goed besteed gaat worden.

[0:44:32] Daarvoor is ook de afspraak dat de asielcap is gekomen, dat er dus minder geld van odegeld naar asiel gaat.

[0:44:40] En wel naar ontwikkelingshulp.

[0:44:42] Dat is ons doel.

[0:44:45] Maar zeker...

[0:44:47] De vlag gaat zeker bij ons niet uit.

[0:44:52] We hebben gestreden.

[0:44:55] Het lijkt er wel op dat u de strijd is verloren als we zien hoe enorm er nu wordt gesneden in ontwikkelingssamenwerking.

[0:45:03] Ik vroeg mij af hoe u dan reflecteert aan iets anders waar u normaal ook voor strijdt, in ieder geval uw partij voor strijd, namelijk de internationale verplichtingen en het internationaal recht.

[0:45:12] Als het gaat over vrouwenrechten heb ik ook opgezond in mijn bijdrage het VN-vrouwenverdrag.

[0:45:16] We hebben de Istanbul-conventie.

[0:45:18] We hebben VN-veiligheidsraadresoluties, waaraan wij ons nu allemaal niet meer gaan houden door het schrappen van vrouwenrechten en het wegtrekken van steun aan vrouwen in ontwikkelingslanden.

[0:45:31] En ik vraag me af hoe NSC daar dan op reflecteert.

[0:45:36] Ja, voorzitter.

[0:45:37] Ook ik heb gevraagd naar hoe de minister zich gaat houden aan mensenrechten.

[0:45:41] Kinderrechten en ook vrouwenrechten.

[0:45:44] Dus wij nemen aan dat de minister zich daaraan houdt in haar beleid, zoals dat nu uitgevoerd gaat worden.

[0:45:51] Dus wij wachten ook de beantwoording van de minister af.

[0:45:56] Uw laatste instructie, mevrouw Dobbe.

[0:45:58] Ja, sorry, want het is in strijd met internationale verplichtingen wat er nu gebeurt.

[0:46:03] Het niet meer promoten van vrouwenrechten, niet meer investeren in gender, waar wij ons allemaal wel aan hebben gecommitteerd als Nederland.

[0:46:11] Daar hebben wij ons aan gecommiteerd in verdragen, in conventies, in resoluties.

[0:46:15] Dat gaan we nu niet meer doen.

[0:46:17] Dus ik vraag me af wat de mening is van NEC.

[0:46:21] Ik heb gehoord dat u het aan de minister hebt gevraagd, maar ik vraag me af wat de mening is van NEC, die dit zelf ook heeft kunnen lezen en ook heeft kunnen constateren, dat we ons nu niet meer aan die verdragen gaan houden.

[0:46:31] En wellicht dat NEC ook samen met ons wil strijden om dat wel te gaan doen en die bezuiniging op vrouwenrechten en gender te schrappen.

[0:46:42] Voorzitter, ik heb daar net al iets over gezegd, dat wij ook vinden dat de minister zich moet houden aan verdragen en conventies.

[0:46:51] Dus daarin vragen wij ook aan de minister hoe zij dat gaat doen binnen dit kader.

[0:46:57] Dan heb ik nog mevrouw Hirsch, de heer Boswijk en de heer Van Houwelingen staan.

[0:47:01] Mevrouw Hirsch namens GroenLinks PvdA.

[0:47:04] Dank u wel.

[0:47:05] En dank aan mevrouw de Korter voor het betoog over het belang van maatschappelijke organisaties.

[0:47:11] Dat deed ik natuurlijk volledig.

[0:47:13] We hebben het nu over, en dat zegt u terecht, een betreurende kleine begroting waar flink op bezuinigd wordt.

[0:47:20] Maar er worden nu ook keuzes gemaakt.

[0:47:22] En een van de keuzes die gemaakt wordt,

[0:47:24] is dat er meer geld gaat naar bedrijven, die overigens, zoals u zegt, zelf zeggen dat ze ineffectief zijn als ze geen sterke maatschappelijke organisaties zijn.

[0:47:32] Dus voor mij gaat dit debat heel erg op waar komt dat schaarse geld nu neer?

[0:47:37] Kan ik mevrouw de Korte aan mijn zijde vinden als ik een voorstel doe om minder geld naar het Nederlands bedrijfsleven in vorm van ineffectieve gebonden hulp te doen en meer geld naar die uiterst effectieve maatschappelijke organisaties die die bedrijven helpen om goed werk te leven?

[0:47:53] Mevrouw de Korte.

[0:47:56] Ook ik heb genoemd het belang van de NGO's in relatie tot bedrijven.

[0:48:00] En dat ook bedrijven zeggen dat het belangrijk is dat zij de informatie van de NGO's hebben.

[0:48:06] Dus ook wij vinden, en dat hebben we al in een eerdere motie aangegeven, dat hun kennis ingezet moet worden.

[0:48:14] Ook wij lezen dat onvoldoende in de brief.

[0:48:17] Dus ook hierbij willen we graag weten hoe de minister dat gaat inzetten.

[0:48:26] Dit debat gaat over de besteding van schaarse middelen.

[0:48:36] Mochten de antwoorden van de minister wat u betreft niet duidelijk genoeg zijn over de verhouding tussen het werk van het bedrijfsleven op het gebied van armoedebestrijding?

[0:48:48] en de inzet van maatschappelijke organisaties, hun kennis en hun netwerken, vind ik u dan aan mijn zijde om ook echt een daadwerkelijke voorstel te doen om een verschuiving van middelen van het ene artikel naar van het artikel handel, wat met name voor het bedrijfsleven is, naar de inzet voor maatschappelijke organisaties zodat die hun werk kunnen blijven doen.

[0:49:11] Voorzitter, dit is een wat-als-vraag, dus ook hierbij wachten we de beantwoording van de minister af.

[0:49:17] Ik heb net ook aangegeven dat de inzet van de NGO's zeker belangrijk is.

[0:49:21] En dat moet ook voor ons echt integraal in het hele subsidiekader zitten.

[0:49:26] Het mag niet losstaan van de hoofdlijnen die er nu zijn beschreven.

[0:49:33] Dan ga ik door naar de heer Boswijk voor zijn interruptie namens het CDA.

[0:49:36] Dank u wel, voorzitter.

[0:49:37] Ik hoor collega De Korte heel veel zeggen... we wachten af, we hebben ons zorgen, we vragen de minister-zus enzovoort.

[0:49:43] Ik krijg een beetje een déjà vu.

[0:49:44] Dit is een derde debat met opnieuw een derde andere woordvoerder vanuit NRC op ontwikkelingssamenwerking.

[0:49:54] Maar het betoog is exact hetzelfde en de reactie van collega Ram hierin ook.

[0:49:58] Dus wanneer gaat NEC een streep trekken en echt op hun strepen staan en zeggen, jongens, tot hier en niet verder.

[0:50:06] Wanneer is het genoeg?

[0:50:07] Want ik heb een beetje het gevoel dat NEC vooral aan het duiden is en het ongemak aan het delen is, maar nooit gaat zeggen en nu is het klaar.

[0:50:16] En deze minister jakkert gewoon met 130 kilometer per uur door.

[0:50:19] Dus het wordt ook een beetje gênant op dit moment.

[0:50:22] Mevrouw de Korte.

[0:50:24] Voorzitter, enerzijds voert deze minister wel het hoofdlijnakkoord uit.

[0:50:31] En er is een korting.

[0:50:32] Daar hebben wij ook voor getekend.

[0:50:34] Dat is jammer, maar dat moet zo goed mogelijk besteed worden.

[0:50:39] Zij heeft het in de brief nu uitgelegd.

[0:50:41] En nogmaals, ook wij maken ons zorgen over de inzet van de NCO's.

[0:50:46] Daar hebben we zelf een motie voor ingediend.

[0:50:50] Dat hebben vele partijen ook ondertekend.

[0:50:54] Dus wat dat betreft hebben we vragen aan de minister en willen we dat wel zeker stellen dat het niet ten koste gaat van de NGO's die hun goede werk doen.

[0:51:11] Wij worden niet betaald om ons zorgen te maken, wij worden betaald om een beleid bij te sturen waar nodig.

[0:51:16] De zorgen zijn al een keer eerder geuit door de voorgangers van collega de Korten.

[0:51:22] Ik herinner me zelfs collega Karreman die zei over de ontkoppeling van het ODA.

[0:51:27] Dat is een bedrijfsongeluk, dat moet hersteld worden.

[0:51:30] Oosterbrugge, nu staatssecretaris, zei toen... ja, dit is niet afgesproken in het hoofdlijnakkoord.

[0:51:35] Uiteindelijk gewoon gebeurd.

[0:51:37] Dus snapt collega de Korte dat NEC in het verleden het toch maar heeft laten gebeuren... dat er bovenop de afspraak in het hoofdlijnakkoord extra wordt bezuinigd?

[0:51:46] Dat dat nog steeds niet van tafel is?

[0:51:47] Snapt collega de Korte dat ik totaal niet gerustgesteld ben met deze inbreng van NEC?

[0:51:52] Dat daadwerkelijk deze minister nu gaat bijsturen... en ook de moties van zelfs collega de Korte gaat uitvoeren?

[0:52:00] Mevrouw de Korte.

[0:52:03] Wat financiën betreft, we wachten af hoe dat inderdaad straks in de voorjaarsnota staat.

[0:52:08] Er is een waarschuwing uitgegaan van de Eerste Kamer om de BNI-koppeling te houden.

[0:52:13] Dus we houden onze minister daar ook aan.

[0:52:16] We denken dat ze niet anders kan.

[0:52:19] En nogmaals, wij hebben daar ook sturing in gegeven door de rol van de maatschappelijke organisaties toch helder te hebben.

[0:52:30] Ik had eerst nog de heer Van Houwelingen voor zijn laatste interruptie.

[0:52:34] Ik hoef weinig enthousiasme bij NEC voor de bezuiniging op ontwikkelingshulp en dan toch mijn vraag.

[0:52:38] Stel nou dat het kabinet valt en dat het kabinet doorgaat als kabinet Timmans met NEC.

[0:52:43] Zou je dan die bezuinigingen vanaf 2027 ook gaan terugdraaien?

[0:52:48] Mevrouw de Korte.

[0:52:49] Ja, voorzitter, ik ga helemaal niet vanuit dat het kabinet valt.

[0:52:53] We willen graag hier nog drie jaar zitten en het beleid gaan uitvoeren.

[0:52:57] Dus hier ga ik geen antwoord op geven van stel dat.

[0:53:02] Dan heb ik nog de heer Seder ook voor zijn laatste interruptie.

[0:53:05] Ja, voorzitter, het klopt.

[0:53:06] Het voelt alsof NEC wat minder stellig is dan een half jaar geleden.

[0:53:10] Ik heb uw collega de heer Karremann nog gehoord dat dit een bedrijfsontgeval was.

[0:53:14] dat dit per ongeluk erin is gekomen en ze het lieten lopen met de volle overtuiging dat het in de voorjaarsnota hersteld zou worden.

[0:53:22] Nu hoor ik mijn collega toch zeggen dat ze hoopt dat het kabinet dat regelt, maar ik mis de rol van de fractie die gezegd heeft, ik zeg het even in mijn eigen woorden, dit gaan we niet meemaken, want dit was een fout, dit was niet de bedoeling, we hebben de coalitiepartij niet afgesproken, dus dit gaat ook niet meer gebeuren.

[0:53:42] Die stelligheid

[0:53:43] Proef ik nu niet.

[0:53:44] Klopt het dat u daarin een draai gemaakt heeft en ook vindt dat het niet meer aan de coalitie is, sorry, aan de NEC-fractie is om dit terug te draaien, maar dat u wacht waar het kabinet mee komt en hoopt dat ze niet uw stelling, maar de motie van de Eerste Kamer gaan uitvoeren.

[0:54:00] Klopt het dat u daarin bijgesteld bent?

[0:54:03] Mevrouw de Korte.

[0:54:05] Voorzitter, we zijn daar niet in bijgesteld.

[0:54:09] Misschien heb ik mijn

[0:54:10] te genuanceerd uitgedrukt.

[0:54:12] Dus daarmee wil ik eigenlijk aangeven dat we als NEC aannemen dat de minister haar beleid bijstelt ten aanzien van de BNI-koppeling.

[0:54:30] Ja, voorzitter, we horen mevrouw de Korte zeggen dat zij als NSC aanneemt dat de minister die koers gaat bijstellen.

[0:54:38] Maar wat betekent in de praktijk nou aannemen?

[0:54:41] Gaat NSC het inderdaad niet laten gebeuren als deze minister en dit kabinet besluit dit niet bij te sturen?

[0:54:48] Is dit voor NSC een halzaak?

[0:54:51] Of verwacht NSC het nu en zien we ze later bijdraaien als dit kabinet toch besluit het niet bij te stellen?

[0:54:58] Mevrouw de Korte.

[0:55:01] Dat is een andere vraag wat net gesteld is.

[0:55:06] Wat doet NEC ten aanzien van de BNI-koppeling?

[0:55:12] Dat hoort ook echt bij de voorjaarsnota.

[0:55:14] Wij nemen aan dat de minister bijstelt.

[0:55:18] dat zij daarmee aan de slag gaat.

[0:55:21] Nogmaals, ze heeft de Eerste Kamer nu ook waarin gezegd wordt er moet een BNI-koppeling komen.

[0:55:29] Wij nemen aan dat ze die motie overneemt.

[0:55:33] Een vervolgvraag van de heer Van Baarle.

[0:55:35] Ja, voorzitter, ik vind het zo langzamerhand wel een beetje aandoenlijk worden hoe NSC zich binnen deze coalitie keer op keer maar laat piepelen.

[0:55:45] Mevrouw de Korte zit hier vandaag eigenlijk met pijn een recordbezuiniging op ontwikkelingssamenwerking te verdedigen.

[0:55:56] NSC heeft dit geslikt, is gepiepeld met de BNI-koppeling en komt nu niet verder dan van ja, we mogen hopen dat de minister het bijstelt.

[0:56:04] Ik zou echt verwachten van NSC dat ze zich in deze coalitie niet de gewillige tekkel van Geert Wilders tonen, maar meer tanden laten zien en deze minister gewoon bijsturen.

[0:56:17] De humanitaire noden in de wereld zijn groter dan ooit.

[0:56:21] En ik zie hier in NSC dat het niet verder komt dan halve uitspraken en het allemaal maar laat gebeuren.

[0:56:28] Mijn vraag is waarom?

[0:56:30] Waarom laat NSC het allemaal gebeuren?

[0:56:32] Mevrouw de Korte.

[0:56:37] De vragen worden steeds hetzelfde gesteld.

[0:56:39] Waarom laat de NEC dit gebeuren?

[0:56:41] Wij zijn inderdaad onderdeel van dit kabinet.

[0:56:45] We hebben de bezuiniging daarvoor getekend.

[0:56:49] Dat gaat niet veranderen van 2,4 miljard.

[0:56:53] Wat ons betreft wordt het niet meer dan dat.

[0:57:02] Ik wil duidelijk maken vanuit de PVV dat wij tegen de koppeling zijn en blijven.

[0:57:11] En het staat ook niet de hoofdlijn akkoord.

[0:57:13] Ik heb een vraag aan NSC.

[0:57:17] NSC neem ik aan dat NSC ook goedkopere boodschappen wil, lagere huren wil en een lagere energierekening.

[0:57:25] Dat betekent dat er nog daarover onderhandeld moet worden tijdens de voorjaarsnota.

[0:57:30] En het kabinet moet daar ook nog een standpunt over innemen.

[0:57:34] Geeft het NRC de ruimte aan het kabinet om daar een eigen afwegingen te maken?

[0:57:41] Ik ga hier niet onderhandelingen voor de voorjaarsnota doen.

[0:57:44] Dat lijkt me helemaal niet de juiste plek.

[0:57:47] En er zijn veel afwegingen te maken, zeker in deze tijd.

[0:57:51] Ook ten aanzien van defensie.

[0:57:54] Dus ik ga daar niet nu op in op deze vraag.

[0:58:00] Dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van het deel van mevrouw de Korte en ga ik door naar de buurman voor zijn inbreng namens het CDA.

[0:58:06] Ja, dank u wel.

[0:58:08] Voorzitter, waarom heeft deze coalitie en dit kabinet zo ontzettend hekel aan de Nederlanders?

[0:58:15] Want over de ruggen van de meest kwetsbare mensen op deze aarde schaden ze gewoon keihard de belangen van Nederland.

[0:58:22] Ik kan een heel verhaal houden over waarom het CDA ontwikkelingssamenwerking belangrijk vindt en welke waarden daar te grondslag liggen.

[0:58:29] Maar ja, helaas moet ik concluderen dat geen van de coalitiepartijen daar gevoelig voor is.

[0:58:35] Overal gaat het continu over het eigen belang.

[0:58:37] Dus nou, laat ik vanuit daar beredeneren.

[0:58:39] En collega Hiers deed dat net ook al.

[0:58:42] VRO-NCW.

[0:58:44] Toch wel de vertegenwoordiger van het grote bedrijfsleven en dat zou toch ook wel voor een aantal partijen hier wel een reden zou moeten zijn om in ieder geval op z'n minst te luisteren.

[0:58:51] Die geven heel duidelijk aan die bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking zijn onverantwoord en helpen het Nederlandse bedrijfsleven niet.

[0:58:58] Integendeel, de bezuinigingen op het maatschappelijk middenveld maken het voor bedrijven veel moeilijker om te kunnen opereren in landen met een fragiele regering.

[0:59:08] Maar ook vluchtelingen, een ander belangrijk punt van deze coalitie.

[0:59:13] Iedereen weet dat het beste manier om vluchtelingen te voorkomen is de grondoorzaken aan te pakken.

[0:59:19] Klimaatverandering, vredesonderhandelingen, allerlei programma's waar keihard op wordt bezuinigd.

[0:59:24] Maar ook de opvang in de regio, waar het CDA ook een groot voorstander is, daar wordt enorm op bezuinigd.

[0:59:28] Het gevolg gaat natuurlijk zijn dat je zometeen nog meer ongereguleerde vluchtelingenstromen gaat krijgen.

[0:59:33] Hoe dan?

[0:59:35] En dan ook nog het geopolitieke punt, voorzitter.

[0:59:37] Rusland en China lachen zich werkelijk waar slap van het amateurisme van de westerse wereld.

[0:59:42] Want niet alleen Nederland, maar collectief zijn we massaal aan het bezuinigen en zij springen natuurlijk heel handig in het vacuüm.

[0:59:49] En het wordt natuurlijk ontzettend moeilijk voor Nederlands bedrijven, de Nederlandse samenleving en Europa als geheel om dan nog een positie te krijgen als het gaat over grondstoffen die bijvoorbeeld nodig hebben voor de energietransitie.

[1:00:00] Ziet de minister werkelijk waar dit niet aankomen?

[1:00:04] En dan dat ontkoppeling, voorzitter.

[1:00:06] Ja, ik vind het echt wel eigenlijk schandalig dat... Ik hoorde net collega de Korten van NEC zeggen... Ja, er is een motie in de Kamer, in de Eerste Kamer aangenomen... en dat dwingt deze minister om misschien bij te gaan passen.

[1:00:19] Gaan we nu de Eerste Kamer werkelijk waar ons werk doen?

[1:00:23] Ik zou zeggen, coalitie, pak je rol.

[1:00:25] Als het niet is afgesproken in het hoofdlijnakkoord, doe het dan zelf.

[1:00:28] Laat het niet over aan de Eerste Kamer.

[1:00:30] Voorzitter, collega Dobbe refereerde al even aan een immense bezuiniging op vrouwenrechten, juist in een tijd met heel veel debatten gehad over Afghanistan, dat meisjes en vrouwen letterlijk achter slot en grendel verdwijnen.

[1:00:44] En dit kabinet denkt prima doen wij nog een schepje bovenop.

[1:00:47] Schandalig.

[1:00:48] Hoe kijkt de minister hierna?

[1:00:49] Dit kan ze toch niet dragen?

[1:00:52] Ook humanitaire hulp, er werd eigenlijk altijd van gezegd, water en handel, dat zijn belangrijke dingen en we gaan ons vooral op noodhulp richten.

[1:01:00] Maar ook humanitaire hulp gaat het mes in, 14 procent.

[1:01:03] Hoe verklaart deze minister dat?

[1:01:06] Tot slot wil ik me aansluiten bij de opmerking die collega Van Balen maakte over Myanmar.

[1:01:11] En ik ben ook erg benieuwd naar de reactie van deze minister als het gaat over geweld tegen hulpverleners, zoals we dat ook de laatste dagen helaas hebben gezien in Gaza.

[1:01:20] Dank u wel.

[1:01:22] U heeft een interruptie van de heer Baminga namens D66.

[1:01:25] Dank u wel, voorzitter.

[1:01:27] Nou ja, mooie woorden vanuit collega Boswijk van het CDA.

[1:01:31] We trekken heel vaak ook samen als het gaat om de vergeten conflicten.

[1:01:35] En ik zie ook altijd de kritische houding van het CDA, juist ten behoeve van de allerarmste op aarde.

[1:01:41] En tegelijkertijd, als het puntje bij paaltje komt, dan zie ik toch dat het CDA, dit kabinet, helpt bijvoorbeeld bij de begroting, zowel in het Eerste Kamer als de Tweede Kamer.

[1:01:51] dat die bezuinigingen gewoon door kunnen gaan.

[1:01:53] En ik herhaal even de woorden van de heer Boswijk zelf, die net heeft aangegeven.

[1:01:58] We worden niet betaald om zorgen te maken, maar we worden betaald om beleid bij te sturen.

[1:02:04] Dus oprecht begrijp ik even niet waarom het CDA vervolgens toch nog de bezuinigingen vervolgens goedkeurt, zowel in de Eerste Kamer als de Tweede Kamer.

[1:02:16] Dank u wel, voorzitter.

[1:02:17] Dank voor deze interruptie.

[1:02:20] Wij hebben gezegd dat de bezuinigingen die voor dit jaar gepland staan, daar zijn we niet ontzettend blij mee.

[1:02:27] Maar deze kunnen wij nog dragen.

[1:02:28] Maar wij hebben ook deze minister een winstwaarschuwing gegeven.

[1:02:31] Wij hebben onder andere ook die motie waar het continu aan wordt gerefereerd ook gesteund.

[1:02:34] Dat wij zeggen van de steun voor het volgende begroting.

[1:02:38] De begroting die dit jaar door de Kamer moet.

[1:02:41] Ja, daar moet wel wat gaan veranderen.

[1:02:42] Maar zoals het er nu naar uitziet gaan we die niet steunen.

[1:02:44] Zeker als die ontkoppeling niet wordt hersteld.

[1:02:47] Dus dat weet deze minister ook.

[1:02:48] Dat hebben wij continu ook aangegeven.

[1:02:50] Dus wij zijn er altijd duidelijk in geweest.

[1:02:53] Die forse bezuinigingen die er nu aankomen.

[1:02:55] Even goed voor de luisteraars.

[1:02:56] De bezuinigingen dit jaar vallen nog enigszins mee.

[1:02:59] Maar de schade die vanaf nu...

[1:03:01] gaat plaatsvinden is desastreus en wat ons betreft onverantwoord.

[1:03:04] En die zullen wij ook niet steunen.

[1:03:09] Ik zie geen verdere interrupties.

[1:03:10] Dan kijk ik heel even rond of een van de collega's die misschien al drie interrupties heeft gehad of die even de voorzittershammer wil overnemen als ik mijn eigen inbring doe.

[1:03:17] Ik zie mevrouw Dobbe knikken, dus dank daarvoor.

[1:03:20] Dank u wel en dan geef ik graag het woord aan mevrouw Kamminga.

[1:03:26] Het zijn onzekere tijden, met een oorlog op het Europese continent, grote onrust in het Midden-Oosten en nog vorige week spraken we over de verschikkingen in Oost-Congo en Sudan.

[1:03:34] Deze mondiale instabiliteit vraagt om scherpe, doordachte keuzes.

[1:03:39] We moeten ervoor zorgen dat elke euro die we investeren daadwerkelijk bijdraagt aan het bevorderen van stabiliteit en het beschermen van onze belangen in deze turbulente tijden.

[1:03:47] Dat geldt wat de VVD betreft ook voor ontwikkelingshulp.

[1:03:52] Op dit moment pakken we in Europa ontwikkelingshulp op 28 manieren aan.

[1:03:56] Alle lidstaten plus de Europese Commissie hebben hun eigen fondsen en wensenlijstjes, met grote versnippering tot gevolg.

[1:04:02] Met ruim 80 miljard euro is de EU zo de grootste donor wereldwijd, maar het lukt ons onvoldoende om duurzame economische ontwikkeling te stimuleren in ontwikkelingslanden of strategische partnerschappen aan te gaan waar zowel het ontvangend land als wij iets aan hebben.

[1:04:17] Als daar één Chinese delegatie voor de deur staat om bijvoorbeeld een deal over grondstoffen te sluiten, staan er aan de andere kant talloze Europeanen met allemaal hun eigen strategie en voorwaarden.

[1:04:26] Het laat zich dan raden wie het nakijken heeft.

[1:04:28] We moeten dat echt slimmer en efficiënter doen.

[1:04:30] Voorzitter, de prioriteiten van de VVD zijn helder.

[1:04:33] De focus moet vooral liggen op onderwerpen waar Nederland veel kennis en kunde heeft en op landen waar we ook daadwerkelijk impact kunnen maken of een belang hebben.

[1:04:40] De VVD is dan ook blij dat deze minister scherpe keuzes maakt om zo meer impact te kunnen maken met de dingen die we doen.

[1:04:47] Er wordt vaak gedaan alsof hulp alleen maar hulp is als je daar zelf niets aan hebt.

[1:04:50] Dat is wat mij betreft grote onzin.

[1:04:52] Uiteindelijk wil je dat er een duurzame ontwikkeling plaats gaat vinden en daar hebben we ook bedrijven bij nodig.

[1:04:58] Zij hebben vaak de kennis en expertise om landen echt vooruit te helpen, innovaties te bedenken en de ontwikkeling in een land te stimuleren, werkgelegenheid te creëren.

[1:05:07] Maar ze hebben ook vaak in het begin wat financiële ondersteuning nodig.

[1:05:11] Dat is helemaal niet gek.

[1:05:12] Het is dan ook goed dat handel een uitdrukkelijke prioriteit heeft bij de inzet van het OS-budget.

[1:05:16] Maar welke rol ziet de minister voor investerings- en ontwikkelingsbanken om dit verder te ondersteunen?

[1:05:23] En wat kan zij zelf of haar ministerie hierin doen om dit verder te bevorderen?

[1:05:28] De VVD steunt de inzet van de minister om vooral in te zetten op het voorkomen van irreguliere migratie, handel en economie, veiligheid en stabiliteit, voedselzekerheid, watermanagement en gezondheidszorg.

[1:05:38] Maar de VVD achtert ook van belang dat we aandacht houden voor het beschermen van de rechten van minderheden, waaronder LHBTQ plus en vrouwen.

[1:05:45] We hebben daar ook ontzettend veel kennis.

[1:05:47] Ik heb het eerder genoemd.

[1:05:48] Kijk bijvoorbeeld naar een AIDSfonds of een organisatie als Rutgers.

[1:05:51] En in dat licht heb ik nog wel een paar vragen aan de minister over hoe de inzet op het gebied van vrouwenrechten, maar bijvoorbeeld ook gender, hoe ik dat moet duiden.

[1:05:58] Want enerzijds zie ik het onderwerp gezondheidszorg terugkomen, waar de VVD blij mee is, maar anderzijds wordt het onderwerp vrouwenrechten al zodanig weer geschrapt.

[1:06:05] Kan de minister dit nadeduiden?

[1:06:07] En klopt mijn aanname dat dergelijke projecten misschien niet meer als zelfstandig doel worden gefinanceerd, maar wel nadrukkelijk betrokken kunnen worden als onderdeel van de bredere projecten in de gebieden waar we dat nog wel doen of op de onderwerpen waar we dat wel doen?

[1:06:18] Want helaas zien we nog op te veel plekken in de wereld dat de rechten van vrouwen en andere minderheden onder druk staan.

[1:06:24] En hoe staat het met de uitvoering van mijn motie in deze?

[1:06:27] En dan nog een onderwerp waar we het minder over hebben gehad de afgelopen debatten, maar waar we als Nederland ook traditioneel sterker zijn.

[1:06:32] Good governance.

[1:06:34] Of het nu gaat om het inzetten van de ervaringen die er zijn bij de VNG, zoals VNG International, de NIMD of die vele andere organisaties, zoals bijvoorbeeld het Helsinki-comité.

[1:06:43] Uiteindelijk is good governance een essentieel onderdeel voor het versterken van vrede en veiligheid,

[1:06:47] maar ook essentieel voor het creëren van een goed ondernemers- en investeringsklimaat.

[1:06:51] Hoe kijkt de minister naar dit onderwerp?

[1:06:54] Deelt zij dit belang en waar komt dat terug in haar plannen?

[1:06:57] Ten slotte sluit ik me ook aan bij de opmerking van de heer Van Baarle over de aardbevingen.

[1:07:02] Jammer.

[1:07:06] Dank u wel.

[1:07:06] Ik zie een interruptie van mevrouw Heersch.

[1:07:09] Dank u wel voor de inbreng van mevrouw Kaminga.

[1:07:12] Ik ben blij met het inzicht dat internationale samenwerking op veel manieren bijdraagt aan het Nederlandse belang.

[1:07:20] Een van de manieren die nu veel aandacht krijgt, ook in het betogen van mevrouw Kaminga, is de rol van het Nederlandse bedrijfsleven.

[1:07:28] En iets wat mevrouw Kaminga ook blijft zeggen, is dat onze hulp efficiënt moet zijn.

[1:07:33] Nu blijkt uit allerlei onderzoeken internationaal, en ook over een uitspraak van het bedrijfsleven zelf, dat de effectiviteit van het bedrijfsleven alleen dan groot is als we daarvoor hebben geïnvesteerd in stabiliteit van landen, et cetera.

[1:07:48] Daar wordt nu op bezuinigd.

[1:07:51] Waarom blijft mevrouw Kaminga herhalen dat dit een effectieve manier is om onze internationale belangen veilig te stellen, als zelfs het bedrijfsleven waar het over gaat aangeeft dat haar bedrijven niet de juiste keuzes zijn?

[1:08:06] Dank u wel, mevrouw Kaminga.

[1:08:09] Dank u wel voorzitter en ook aan mevrouw Heers voor haar interruptie.

[1:08:13] De VVD heeft al veel langer het inzicht dat ontwikkelingshulp en ontwikkelingssamenwerking kan bijdragen aan.

[1:08:21] Ik heb niet dezelfde woordvoeringslijn als de collega van de PVV.

[1:08:25] dat ontwikkelingshulp een belangrijk onderdeel is en een integraal onderdeel wat de VVD betreft van ons buitenlands beleid.

[1:08:31] Daarbij wil ik ook nog meteen weer zeggen, het is ook niet alsof we niets doen, want in deze debatten wordt soms wel gedaan alsof we helemaal geen geld meer uitgeven.

[1:08:36] We geven nog steeds miljarden uit die beschikbaar zijn voor al die doelen die ook mevrouw Heers noemt en die ze ook bijdragen aan al die onderwerpen, zoals het creëren van vrede en veiligheid, zoals het creëren van of het voorkomen van migratiesteun en opvang in de regio, gezondheidszorg en al die andere onderwerpen.

[1:08:51] Dus het is absoluut niet zo

[1:08:53] dat we niets meer doen en dat wil ik dus ook verder van mij werpen.

[1:08:56] Vervolgens gaat mevrouw Heersch door en die haalt een aantal rapporten aan.

[1:08:59] Maar goed, tegelijkertijd kan ik net zo goed een aantal rapporten aanhalen van de Rekenkamer waarin staat dat talloze projecten die uitgevoerd worden inefficiënt zijn en beter kunnen.

[1:09:07] Maar volgens mij is dat niet het betoog wat we met elkaar moeten doen.

[1:09:09] Volgens mij gaat het erom dat wat we doen, dat dat ook effect gaat hebben.

[1:09:12] Ik geloof dan iets meer in, daar zit ook verschil tussen de partij van mevrouw Heersch en mijn eigen partij,

[1:09:17] Duurzaam ontwikkeling begint bij om te zorgen dat mensen ook zelf dingen kunnen doen, dat die stabiliteit is, die vrede en veiligheid.

[1:09:23] Daarom investeren wij in Defensie.

[1:09:25] Daarom willen we ook echt zorgen dat die economieën gaan bloeien.

[1:09:27] En daar heb je die bedrijven voor nodig.

[1:09:28] Dus ik kan ook bijvoorbeeld kijken naar VNO-NCW, werd vaak aangehaald.

[1:09:32] Ja, die zeggen van god de bezuinigingen zijn fors.

[1:09:34] Maar als ik kijk waar ze vervolgens zeggen wat zij nodig hebben, zijn dat precies de zaken waar wij nog wel fors op investeren.

[1:09:41] Op die vrede en die stabiliteit.

[1:09:43] op dit ondernemersklimaat, en ik heb het specifiek genoemd, ook de good governance is daarvoor belangrijk.

[1:09:48] Dus ik zie dat echt iets anders.

[1:09:49] Het is net waar je de accenten legt.

[1:09:50] En ik zie juist dat het beleid wat we nu hebben heel erg ondersteunend is aan juist die doelen van het bedrijfsleven.

[1:09:55] En nog belangrijker, ook de doelen die we willen bereiken met onze inzet en het verbeteren van de leefbaarheid in landen, in de ontwikkelingslanden.

[1:10:05] Dank u wel voor dit korte antwoord.

[1:10:09] Ik zag verder nog de heer Bamenga.

[1:10:13] Dank u wel, voorzitter.

[1:10:15] Ik hoor in het betoog van mevrouw Kamminga mooie woorden over vrouwenrechten, maar de realiteit is dat de VVD de bezuinigingen, die ook te maken hebben met vrouwenrechten, gewoon ondersteunt.

[1:10:29] En dan begrijp ik niet of deze mooie woorden nou daadwerkelijk voor de bühne zijn of niet.

[1:10:36] En ik vraag me dus ook af hoe denkt mevrouw Kamminga dat deze bezuinigingen

[1:10:41] die gaan over vrouwenrechten, want de beleidsregel wordt helemaal geschrapt, daadwerkelijk meer veiligheid en vrijheid voor deze vrouwen zal bezorgen.

[1:10:52] Dank u wel.

[1:10:52] Mevrouw Kammergaan.

[1:10:55] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:10:56] En ik zou geen coherent en consistent betoog houden als ik zeg dat er meer focus en efficiency moet aangebracht worden en minder versnippering.

[1:11:03] Dat geldt wat mij betreft over de hele linie.

[1:11:05] Ik ga er dus van uit dat als we kijken naar vrede en veiligheid onder dat artikel, dat daar ook projecten die participatie van vrouwen betrekken.

[1:11:16] We hebben de laatste motie van de heer Boswijk gezorgd.

[1:11:24] Dat we dat nog blijven steunen.

[1:11:26] Ik heb zelf als VVD enorm gestreden om gezondheidszorg erin te doen.

[1:11:32] Dat we projecten niet meer ondersteunen, betekent niet dat we een streep door vrouwenrechten aan het zetten zijn.

[1:11:38] Dat zijn twee verschillende dingen.

[1:11:41] Ik ga ervan uit dat bij de dingen die we doen,

[1:11:45] wat er altijd aandacht is voor vrouwen, voor minderheden en andere kwetsbare groepen.

[1:11:51] Dank u wel.

[1:11:52] Ik check even bij de Griffie.

[1:11:53] Het mag nog.

[1:11:54] Meneer Baminga.

[1:11:57] Dat had u moeten weten.

[1:12:01] Ik hoor mevrouw Kaminga aangeven dat het feit dat het budget voor vrouwenrechten geschrapt is niet betekent dat zij vrouwenrechten niet belangrijk vinden.

[1:12:17] Ik krijg hier toch wel de indruk dat als het puntje bij paaltje komt dat de VVD vrouwenrechten gewoon laat vallen en dat veiligheid en vrijheid van deze vrouwen

[1:12:33] ontzettend onder druk komen te zitten als de VVD daarover gaat.

[1:12:40] En dat vind ik ontzettend jammer, want ik had liever de VVD aan de zijde van D66 gehad om samen te strijden voor die veiligheid en voor die vrijheid van deze vrouwen.

[1:12:51] Maar de VVD laat deze vrouwen gewoon keihard in de steek.

[1:12:58] Dank u wel, mevrouw Kangira.

[1:13:00] Dat is klinkklare onzin wat de heer Baminga hier nu zegt.

[1:13:04] Wij strijden altijd voor die vrouwenrechten.

[1:13:06] Stap 1 daarbij is dat we zorgen dat in ieder land veiligheid gegarandeerd wordt.

[1:13:10] Niet alleen voor vrouwen, maar ook voor mannen en andere mensen die zich anders identificeren dan man of vrouw.

[1:13:16] Daar zullen wij voor blijven strijden.

[1:13:18] Dat doen we ook.

[1:13:19] Daarom investeren wij fors in die defensie.

[1:13:21] Dus echt klinkklare onzin dat wij niet in vrouwen zouden willen investeren.

[1:13:24] En bovendien hebben we gezondheidszorg toegevoegd, middels een motie van mij, waar juist ook expliciet die vrouwenrechten opgenomen staan.

[1:13:30] En nogmaals, ik zou blijven strijden voor al die onderdelen waar we nog geld voor hebben en die projecten, dat als het logisch is om daar expliciet aandacht te vragen voor vrouwen of andere groepen, dan zullen we dat altijd doen.

[1:13:40] Dan vindt u mij aan uw zijde.

[1:13:43] Dank u wel, mevrouw Kamminga.

[1:13:45] Dan heb ik nog een interruptie van de heer Van Baarle.

[1:13:48] Ja, voorzitter.

[1:13:49] We hebben een fractie van NSC

[1:13:52] die doormiddel van het zeggen dat ze aannemen dat het kabinet het corrigeert, hopen dat die BNI-koppeling blijft bestaan.

[1:14:00] En we hebben de fractie van de PVV die zegt het staat niet in het hoofdlijnenakkoord, hoeft van ons niet.

[1:14:06] En voorzitter, ik vroeg me af hoe de fractie van de VVD dat beoordeelt.

[1:14:10] Er is inderdaad een motie aangenomen in de Eerste Kamer.

[1:14:13] Vindt de fractie van de VVD de recordbezuiniging die nu wordt ingeboekt op ontwikkelingssamenwerking en ook op noodhulp, vindt de VVD dat nu al voldoende en moet die koppeling hersteld worden?

[1:14:24] Of zegt de VVD, net als de PVV, hoeft voor ons eigenlijk niet zo.

[1:14:29] We gaan nog meer bezuinigen op de meest kwetsbare in de wereld.

[1:14:35] Voorzitter, ik ga er niet voor uitlopen op een discussie die we nog moeten voeren in het kader van de voorjaarsnota.

[1:14:41] Maar ik snap dat u niet alles heeft kunnen lezen, maar bijvoorbeeld als u kijkt naar de agenda voor werkend Nederland, dan staat daar bijvoorbeeld in dat als wij moeten kiezen op dit moment in de schaarse millen die te verdelen zijn, dat wij nu kiezen voor de portemonnee van de Nederlanden en kijken hoe we daar iets meer koopkracht voor terug kunnen brengen.

[1:14:58] Daar staat bijvoorbeeld nog een extra bezuiniging op ontwikkelingshulp in.

[1:15:02] Dus voor de VVD is het niet onbespreekbaar om daar nog eens een keer naar te kijken.

[1:15:06] Daar hebben we ook al de plannen voor ingediend.

[1:15:10] Dus dat kunt u overal lezen.

[1:15:12] Nogmaals, we moeten gewoon kiezen.

[1:15:13] En voor de VVD liggen op dit moment de grootste prioriteiten bij onderwerpen als defensie.

[1:15:18] Daar begint het ook.

[1:15:19] Dat is de basisvoorwaarde om überhaupt ontwikkelingshulp te kunnen verlenen.

[1:15:22] Want als er geen vrede en veiligheid is, dan is het ook moeilijk om daar aan te beginnen.

[1:15:27] En daarnaast zien wij ook gewoon dat er op dit moment een forse opgave qua bezuinigingen ligt.

[1:15:32] waarbij wij ook graag de portemonnee van de hardwerkende Nederlander willen beschermen.

[1:15:36] En dat vergt weer keuzes, maar we zullen zien wat er in de voorjaarsnota uitkomt.

[1:15:42] Dank u wel, mevrouw Kamminga.

[1:15:44] Er zijn verder geen interrupties, dus bij deze geef ik de spreekwoordelijke voorzittershamer weer terug.

[1:15:49] Dank u wel.

[1:15:49] Dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van de eerste termijn van de zijde van de Kamer.

[1:15:53] Daar hebben we een uur en een kwartier over gedaan, dus dat betekent wel dat we niet heel veel tijd en ruimte meer hebben voor de afronding.

[1:15:58] Ook omdat er nog een hoofdelijke stemming in het programma staat, hebben we sowieso minder uitloop en geen uitloop.

[1:16:03] Dus ik kijk heel even... Oh, hij gaat niet door.

[1:16:05] Ah, oké.

[1:16:06] Nou, dat scheelt dan weer, maar desalniettemin wordt deze zaal ook weer ergens anders voor ingeboekt.

[1:16:12] Ik kijk heel even naar de minister, hoelang zij nodig heeft voor de...

[1:16:17] Dan schors ik een half uur, waarbij ik wel het verzoek aan de minister wil doen om, dat doet ze overigens doorgaans al niet door, maar lange inleidingen te doen en ook de vragen hoeven niet allemaal herhaald te worden, zeg maar, zodat we wat tijd besparen.

[1:16:29] Dan schors ik voor een half uur.

[1:45:14] In het kader van goed gedrag belonen vraag ik wat stilte op de politieke tribune.

[1:45:20] En wil ik graag beginnen in de vergadering weer heropenen, want het is kwart voor.

[1:45:25] We hadden een commissiedebat over de beleidsbrief ontwikkelingshulp.

[1:45:29] We hebben net de eerste termijn van de zijde van de Kamer gehad.

[1:45:32] Er zijn een groot aantal vragen ingesteld en ik ga zo de minister het woord geven om die te beantwoorden, waarbij ik nog eens tegen de leden zeg dat we drie interrupties hebben.

[1:45:41] Ik verzoek u het zo kort en bondig mogelijk te houden dat er nog ruimte blijft voor een tweede termijn.

[1:45:46] Maar ik ga niet de hele tijd als een schooljuffer doorheen teteren.

[1:45:49] Dan is het ook aan u dat u dan geen tweede termijn meer heeft.

[1:45:53] Dan weet u dat alvast, dus dat moeten we met elkaar doen.

[1:45:55] Maar dat gezegd hebben, geef ik de minister het woord voor de beantwoording.

[1:46:02] Voorzitter, dank u wel.

[1:46:03] Het doet mij plezier om vandaag met uw leden dieper in te gaan op een belangrijk deel van mijn portefeuille, namelijk ontwikkelingshulp.

[1:46:13] De beleidsbrief hierover is natuurlijk al een tijdje geleden uitgekomen.

[1:46:17] Ik kijk uit naar een vruchtbare discussie vandaag hierover.

[1:46:22] Voordat we er dieper op ingaan wil ik de leden van de commissie bedanken voor hun inbreng in de eerste termijn.

[1:46:28] Ik heb veel waardering voor de betrokkenheid van iedereen voor dit thema.

[1:46:33] en voor de scherpe blik.

[1:46:35] Ik zal mijn best doen alle vragen te beantwoorden.

[1:46:38] Ik heb mijn bijdrage opgebouwd met allereerst een inleiding op de beleidsbrief en daarna ga ik over tot de beantwoording van de vragen.

[1:46:46] Ik weet niet of de voorzitter alle blokjes wil weten.

[1:46:48] Het zijn wel veel blokjes.

[1:46:49] Ik begin met een blokje actualiteiten.

[1:46:51] Dat is Myanmar.

[1:46:57] en Gaza, een blokje beleidskeuzes, een blokje multilateraal en kanalen, een blokje bezuiniging algemeen en de BNI-koppeling, een blokje humanitaire hulp, kwetsbare en ook onderwijs zit in dat blokje, dan de SDG's,

[1:47:17] speciaal voor de heer Van Houwelingen omdat hij net terug is.

[1:47:21] Een blokje migratie, een blokje vrouwenrechten, gender, LHBTQ en een blokje overig.

[1:47:31] Oké, dat zijn een hoop blokjes.

[1:47:32] Dan gaan we snel aan de slag.

[1:47:34] Mevrouw de minister.

[1:47:35] Voorzitter, ik praat snel, dus dat gaat helemaal goed komen.

[1:47:41] Dit kabinet bezuinigt op ontwikkelingshulp.

[1:47:43] Dat was al bekend.

[1:47:44] Structureel 2,4 miljard minder per jaar.

[1:47:47] En dat is besloten door de vier dragende partijen van de coalitie en vastgelegd in het hoofdlijnenakkoord en in het regeerprogramma.

[1:47:55] Deze afspraken voer ik netjes en zorgvuldig uit.

[1:47:59] Daarnaast ga ik de zaak ook anders aanpakken.

[1:48:02] We koppelen ontwikkelingshulp uitdrukkelijk aan de belangen van Nederland.

[1:48:06] Wat houdt de beleidswijziging concreet in?

[1:48:09] We gaan heldere keuzes maken, we brengen focus aan en we kiezen voor wat ook goed is voor Nederland.

[1:48:16] En voortaan zijn drie Nederlandse belangen leidend.

[0:00:00] 1.

[1:48:20] Handel en economie.

[1:48:22] Ik zit maar in om Nederlandse bedrijven meer te betrekken.

[1:48:25] bij ontwikkelingshulp.

[1:48:26] Met hun kennis, kunde en kwaliteit hebben ze veel te bieden, ook op het gebied van ontwikkelingshulp.

[1:48:32] En door hulp, handel en investeringen sterker aan elkaar te verbinden, draagt ontwikkelingshulp bij aan ons verdienvermogen.

[1:48:40] En ook bouwen we zo aan sterkere handelsrelaties.

[1:48:43] En zo wint iedereen.

[1:48:45] We creëren kansen voor onze bedrijven in lage- en middeninkomenslanden en daar groeien de economie en werkgelegenheid.

[1:48:53] Ten tweede, veiligheid en stabiliteit.

[1:48:56] Met ontwikkelingshulp investeert dit kabinet gericht in onze eigen veiligheid.

[1:49:01] Meer stabiliteit betekent minder mensen op de vlucht, minder verstoring van internationale handel en minder ruimte voor radicale groepen en criminelen.

[1:49:10] En onze focus ligt daarbij op de nabuurregio's van de EU.

[1:49:15] West-Afrika, de Horn van Afrika en het Midden-Oosten.

[1:49:19] Hier zorgen we er bijvoorbeeld voor dat mensen betere toegang krijgen tot voedsel en water.

[1:49:24] En zo dragen we ook vanuit mijn portefeuille bij aan de veiligheid van Nederland.

[1:49:29] Het derde Nederlandse belang is het beheersen van migratie.

[1:49:33] Migratie zorgt voor onrust in de Nederlandse maatschappij en legt druk op onze voorzieningen.

[1:49:39] En de viadragende partijen van de coalitie willen de migratie naar Nederland daarom fors beperken.

[1:49:44] En ook vanuit mijn portefeuille lever ik daar een bijdrage aan.

[1:49:48] Dat doe ik via migratiepartnerschappen en door in te zetten op opvang in de regio.

[1:49:54] Daarnaast richt ik mijn beleid voortaan sterker op de dingen waar Nederland echt goed in is en waar we internationaal een herkenbaar profiel hebben.

[1:50:03] En dat zijn watermanagement, voedselzekerheid en gezondheid.

[1:50:08] Op die thema's heeft Nederland wat te bieden en willen landen ook graag met ons samenwerken.

[1:50:13] En daar liggen ook grote kansen voor onze Nederlandse bedrijven.

[1:50:17] Voorzitter, om dat goed te doen, gaan we ook een aantal dingen niet meer doen.

[1:50:21] Zo kunnen we focus aanbrengen en effectieve werken aan onze lange termijnbelangen.

[1:50:26] En dat is nooit belangrijker geweest dan nu.

[1:50:30] De wereld is geopolitiek gevaarlijker geworden en ieder land ter wereld kijkt scherper naar zijn eigen belang.

[1:50:36] En wij doen dat dus ook en ontwikkelingshulp is daar onderdeel van.

[1:50:41] Het kabinet stopt met zelfstandige projecten op het gebied van gendergelijkheid, beroeps- en hoger onderwijs, sport en cultuur.

[1:50:49] Dit kabinet vermindert de specifieke inzet op klimaat, maatschappelijk middenveld en multilaterale samenwerking.

[1:51:00] Een kanttekening is wel op zijn plaats.

[1:51:03] Op het gebied van klimaat houden wij ons aan het Klimaatakkoord van Parijs.

[1:51:08] En ook als we geen zelfstandige programma's meer hebben op sommige onderwerpen, houden we wel oog voor die onderwerpen als zij de effectiviteit van ontwikkelingshoop vergroten.

[1:51:18] En bijvoorbeeld gaat dat om vrouwen en meisjes.

[1:51:21] Aandacht voor vrouwen en meisjes blijft nodig in ons werk, ook al is het niet langer een zelfstandige prioriteit.

[1:51:27] Dat was ook een specifieke wens van de Tweede Kamer.

[1:51:32] Goed voorzitter, we gaan dus focussen en tegelijkertijd ook versterken.

[1:51:36] Tegen het einde van deze kabinetsperiode hebben we nog altijd zo'n 3,5 miljard aan ontwikkelingshulp te besteden.

[1:51:43] Hiermee blijft Nederland internationaal nog steeds een grote donor.

[1:51:47] En we blijven ons dus inzetten voor het doel van ontwikkelingshulp, de sociaal-economische ontwikkeling van landen en het helpen van mensen in nood.

[1:51:56] En daarom heb ik er ook voor gekozen om een grote donor te blijven op het gebied van humanitaire hulp.

[1:52:02] Noodhulp, hulp aan de meest kwetsbaren, zonder hierin het eigen belang na te streven.

[1:52:09] Voorzitter, nog een laatste punt.

[1:52:11] We nemen echt geen afscheid van maatschappelijke organisaties.

[1:52:15] Waar zij geschikte partners zijn, blijven we met ze werken.

[1:52:19] Maar voor het maatschappelijk middenveld vind ik het belangrijk dat NGO's hun eigen broek kunnen ophouden, niet versnipperd en inefficiënt werken en niet te afhankelijk zijn van de overheid.

[1:52:29] Voorzitter, ik rond mijn inleiding af.

[1:52:32] Mijn doel is en blijft effectieve en efficiënte ontwikkelingshulp, gericht op sociaal-economische verbetering van landen en mensen in nood.

[1:52:40] En wel doen we dat op een manier die ook onze belangen dient.

[1:52:44] En daarbij houden we oog voor de meest kwetsbaren in de wereld.

[1:52:48] Zo helpen we niet alleen anderen, maar investeren we ook in onszelf.

[1:52:53] Voorzitter, tot zover.

[1:52:54] Dan ga ik nu over tot de beantwoording van de vraag.

[1:52:59] Ik begin met de actualiteit.

[1:53:04] De aardbeving in Myanmar en Thailand.

[1:53:08] Verschrikkelijk wat daar gebeurd is.

[1:53:12] Nederland is gelukkig ook in staat om daar hulp te verlenen.

[1:53:16] Dankzij onze meerjarige en flexibele financiering verlenen onze humanitaire partners op dit moment direct noodhulp in Myanmar en Thailand.

[1:53:27] En onze humanitaire organisaties lieten ons ook direct weten dat zij daartoe in staat waren dankzij onze steun die we altijd vooraf geven.

[1:53:35] Zo heeft de Dutch Relief Alliance met onze flexibele financiering meteen 3 miljoen euro kunnen inzetten om samen met lokale partners hulp te bieden in Myanmar.

[1:53:44] En ook het Rode Kruis en onze VN-partners zijn actief.

[1:53:48] Daarnaast hebben we Nederlandse waterexperts bijgedragen aan de humanitaire coördinatiecommissie vanuit de EU en Bangkok.

[1:54:04] Die vraag kreeg ik van een heleboel leden.

[1:54:06] Van Baarle, Dobbe, Boswijk, Kamenga.

[1:54:09] Dus dat is die.

[1:54:14] Dan Gaza.

[1:54:18] De gerichte aanvallen op hulpverleners in Gaza door Israël.

[1:54:22] Geweld tegen hulpverleners is meer dan afschuwelijk en onacceptabel.

[1:54:27] Dat onderstreep ik ook in een condolencebrief aan een Rode Kruis en Halve Maan-beweging.

[1:54:34] Het kabinet veroordeelt de aanval ook.

[1:54:37] Met andere landen vragen we Israël dat er gedegen en onafhankelijk wordt onderzocht hoe dit heeft kunnen plaatsvinden.

[1:54:43] Ook moeten er onmiddellijk maatregelen worden genomen om hulpverleners te beschermen.

[1:54:49] Hulpverleners in Gaza, maar ook in andere conflictgebieden, lopen iedere dag gevaar terwijl zij anderen proberen te helpen.

[1:54:55] Dat zou nooit zo mogen zijn en dit baart mij veel zorgen.

[1:54:59] De veiligheid van hulpverleners is een prioriteit van het Nederlandse humanitaire beleid.

[1:55:04] Daar blijven we ons voor inzetten.

[1:55:06] Dat doen we ook diplomatiek, maar ook met steun aan organisaties die zich hierop richten.

[1:55:12] En u heeft in mijn humanitaire hulpbrief ook kunnen lezen dat ik daar ook extra op inzet.

[1:55:20] De heer Van Baarle vraagt ook heel specifiek hoe ik ervoor ga zorgen dat hulpverleners toegang hebben tot Gaza.

[1:55:28] Het kabinet veroordeelt de blokkade door Israël van de humanitaire hulp, maar ook van de leverantie van elektriciteit in de Gazastrook.

[1:55:39] Dergelijke blokkades druisen in tegen internationaal recht.

[1:55:46] Tot zover de actualiteit.

[1:55:48] Dank u wel.

[1:55:49] Hij heeft een interruptie van mevrouw Dobbe en ik wil nog wel even bij benoemen want de heer van Baarle heeft een aantal die vragen gesteld die natuurlijk nu uiteraard weer naar plenaire is dus dat is geen desinteresse wil ik wel even benoemd hebben maar het is die andere verplichting maar hij laat ongetwijfeld op meekijken.

[1:56:00] Mevrouw Dobbe namens de SP.

[1:56:04] Ik wilde even ingaan op de verschrikkelijke aanval op hulpverleners in Gaza.

[1:56:10] Ik ben heel blij om te horen dat het kabinet en ook deze minister deze aanval veroordeeld heeft.

[1:56:17] Er is vorig jaar een motie aangenomen van een aantal van ons hier aanwezig.

[1:56:25] die verzoekt om de regering om een leidende rol te nemen in de bescherming van hulpverleners, maar ook het vervolgen van personen die geweld tegen hulpverleners plegen en staten daarvoor aansprakelijk te stellen.

[1:56:37] En zeker dat tweede deel vraag ik mij af hoe de minister de uitvoering van deze motie ziet in relatie tot deze aanval en ook in relatie tot haar algemene beleid om hulpverleners te beschermen.

[1:56:54] Dank voor deze vraag.

[1:56:56] De bescherming van hulpverleners wordt echt een prioriteit in mijn humanitaire hulpbeleid.

[1:57:03] Dat staat ook in de hulpbrief.

[1:57:05] Daar ga ik meer op inzetten.

[1:57:07] Dat is het eerste deel van uw vraag.

[1:57:09] Het tweede deel is een leidende rol te nemen en staten verantwoordelijk te stellen voor

[1:57:17] voor aanvallen op hulpverleners.

[1:57:21] Specifiek op Gaza heeft de minister van Buitenlandse Zaken gisteren de Nederlandse zorgen hierover overgebracht, richting Israël.

[1:57:30] Daarnaast is dat ook iets waar, hoe we dat exact verder gaan doen, zal ik samen met de minister van Buitenlandse Zaken ook op terugkomen.

[1:57:38] Hij is nu bezig met de uitwerking van dat beleid.

[1:57:41] Dus daar wordt dan nog op teruggekomen.

[1:57:45] Ik wil graag horen wanneer en wat de uitwerking van het beleid betekent.

[1:57:52] De aangenomen motie waar de Kamer om vraagt is heel duidelijk.

[1:57:56] Het staat het vervolgen van personen die geweld tegen hulpverleners plegen en staten daarvoor aansprakelijk te stellen.

[1:58:03] En precies dat deel, hoe gaat dit kabinet nu zorgen dat de personen worden vervolgd die deze gruweldaad hebben gepleegd?

[1:58:11] En hoe gaat dit kabinet ervoor zorgen dat deze staat aansprakelijk wordt gesteld?

[1:58:15] Als de minister hier later op wil terugkomen, dan is dat prima.

[1:58:18] Maar dan wel graag specifiek op deze aanval.

[1:58:20] En ook graag horen we dan wanneer en dat dat snel is.

[1:58:24] Zodat wij ook weten dat ons kabinet hier echt goed op reageert.

[1:58:28] Zodat hulpverleners ook op onze bescherming kunnen rekenen.

[1:58:32] Ik deel de zorgen hierover en ik deel ook de oproep om als kabinet een leidende rol hierin te gaan nemen.

[1:58:41] Dat gaan wij ook doen.

[1:58:43] Het probleem hierbij is dat dat op het terrein van de minister van Buitenlandse Zaken ligt.

[1:58:48] Ik weet dat hij daarmee bezig is.

[1:58:50] Hij komt daarop terug bij uw Kamer.

[1:58:53] Die motie wordt zeer serieus genomen.

[1:58:55] Ik kan daarin geen tijdlijn geven, want ik weet niet precies hoe zijn planning eruit ziet.

[1:59:01] Maar weet dat het kabinet hier die leidende rol aan het oppakken is en er sowieso bij uw Kamer op terugkomt.

[1:59:09] Wellicht kan de minister dan wel aan haar collega doorgeven, de urgentie en dat het onderwerp hier gespeeld heeft.

[1:59:15] Mevrouw Heersch.

[1:59:18] Dank u wel, ook aan de minister voor de beantwoording van de eerdere vragen.

[1:59:23] Ik moet toch even van het hart dat ik als het over de misstanden in Gaza gaat wel vaak dezelfde antwoorden of dezelfde reacties hoor van zowel de minister van Buitenlandse Zaken als de minister van Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

[1:59:37] waarin wordt gezegd dat wij onze zorgen uiten.

[1:59:40] Dat is al anderhalf jaar aan de gang.

[1:59:42] Wij sturen berichten.

[1:59:44] Deze aanval is van ongekende orde.

[1:59:48] Het is nu zaak om onze signalering op een ander niveau te brengen.

[1:59:55] Omdat minister Klever zelf aangeeft dat ze hiervan geschrokken is, wil ik graag van haar horen wat zij vindt dat het Nederlands kabinet

[2:00:04] anders moet gaan doen dan wat er de afgelopen anderhalf jaar is gebeurd, namelijk het uiten van zorgen en het geven van signalen.

[2:00:12] Want dat blijkt dus niet afdoende te werken.

[2:00:29] Ik begrijp de vraag.

[2:00:33] Ik deel dat die aanval tegen die hulpverleners afschuwelijk is en onacceptabel is.

[2:00:40] Daarom heeft het kabinet dat ook veroordeeld.

[2:00:43] Daarnaast heeft de minister van Buitenlandse Zaken gisteren Israël erop aangesproken.

[2:00:48] Er gebeurt wel degelijk van alles.

[2:00:50] Veel gebeurt achter de schermen in de diplomatieken.

[2:00:53] En wat er dan verder nog gebeurt, dat ligt op terrein van de minister van Buitenlandse Zaken.

[2:01:00] Ik zal hem erop aanspreken.

[2:01:01] Ik zal hem in ieder geval de zorgen van uw Kamer overbrengen en hem aansporen daar snel op terug te komen.

[2:01:10] Maar wij hebben het veroordeeld en wij vinden net als u dat dit echt onacceptabel is en afschuwelijk.

[2:01:20] Ik zie geen verdere interrupties.

[2:01:21] Dan gaan we door naar de beleidskeuzes, denk ik.

[2:01:40] Voorzitter, de heer Seder is ook weg.

[2:01:45] Die vroeg

[2:01:47] hoeveel mensenlevens worden getroffen, welke wegingen en belangen zijn gebruikt.

[2:01:52] Het steunen van mensen in nood gaat door.

[2:01:56] Dat staat los van de focus op de Nederlandse belangen op veiligheid, welvaart en migratie.

[2:02:01] humanitaire hulp is gewoon zonder Nederlands belang.

[2:02:05] Dat gaat door.

[2:02:07] Ik zie het als een belangrijke verantwoordelijkheid en vanzelfsprekende internationale solidariteit daar waar het nodig is.

[2:02:14] Daarnaast is het natuurlijk ondoenlijk om na te gaan hoeveel mensenlevens... Ik zie dat de heer Seder binnenkomt.

[2:02:21] Ik ben met uw vraag bezig.

[2:02:26] Het is iets te simplistisch om te zeggen hoeveel mensenlevens gered worden met hoeveel budget.

[2:02:35] De Nederlandse ontwikkelingshulp inzet sluit onvermijdelijk miljoenen mensen uit, ongeacht welk bedrag we daarvoor zouden kunnen vrijmaken.

[2:02:43] Want als klein land kunnen we onmogelijk alle problemen in de wereld oplossen.

[2:02:47] Elke euro kunnen we maar één keer uitgeven.

[2:02:50] En we moeten daar natuurlijk ook verantwoording over afleggen aan de belastingbetaler.

[2:03:00] Natuurlijk weet ik dat je niet kan vragen aan ministerie hoeveel mensenlevens kost een bezuiniging, want dat kan je niet helemaal uitrekenen.

[2:03:08] Maar de notie dat wat wij hier doen en wat het kabinet heeft afgesproken onvermijdelijk zal betekenen dat daardoor we de hulp terugtrekken waar het om levensreddende situaties gaat.

[2:03:20] Omdat we zorgvuldig met het geld van de belastingbetaler willen omgaan, dat is volgens mij wel de weging... Dat zijn niet mijn woorden, maar ik vertaal hem even als ik de minister hoor.

[2:03:30] Dat is volgens mij wel een weging waarvan voor mij wel belangrijk is dat duidelijk is dat het kabinet en de fracties het met elkaar gemaakt hebben.

[2:03:38] En mijn vraag is of de minister in ieder geval wel erkent dat met het steun

[2:03:43] onvermijdelijk en hoeveel, ik bedoel we kunnen niet de hele wereld redden, maar dat dat onvermijdelijk wel betekent dat daar waar we in levensreddende situaties nu wel zijn, daar niet meer zullen zijn en dat onvermijdelijk een gevolg heeft wat soms leven of dood kan betekenen.

[2:04:04] Waar we die grens leggen, daar zullen wij het niet over eens worden.

[2:04:11] Wat ik wel kan zeggen, is dat er een substantieel budget overeind blijft.

[2:04:15] En dat zet ik juist in op humanitair, op voedsel, water en gezondheid.

[2:04:22] Juist op die eerste basisbehoeftes voor mensen om te kunnen overleven.

[2:04:28] En waar ik schrap is... Ja, dat is natuurlijk pijnlijk.

[2:04:31] Er moeten pijnlijke keuzes gemaakt worden.

[2:04:32] Maar ik heb zo veel mogelijk geprobeerd om die allereerste basisbehoefte om die in stand te laten.

[2:04:37] Dus dat is voedsel.

[2:04:40] Zonder voedsel kunnen mensen ook verder niks.

[2:04:42] Dat is water.

[2:04:44] En gezondheidszorg.

[2:04:44] Ook gezondheidszorg blijft dit kabinet daar fors aan bijdragen.

[2:04:49] Mede ook op verzoek van uw Kamer.

[2:04:50] Ik heb uw Kamer daar ook heel goed in gehoord.

[2:04:54] Dus ik heb nou juist geprobeerd om

[2:04:56] Om dat zo verantwoord mogelijk door te voeren, die bezuinigingen.

[2:05:03] Hoeveel budget er dan uiteindelijk naar ontwikkelingshulp moet gaan, dat is natuurlijk een keuze.

[2:05:06] En daar maken de verschillende partijen verschillende afwegingen in.

[2:05:09] En daar heeft dit kabinet ook een afweging in gemaakt.

[2:05:11] Maar er blijft echt nog een substantieel budget over.

[2:05:15] Van 3 miljard oplopend naar 3,9 miljard in 2029.

[2:05:20] En daarmee blijft Nederland ook wereldwijd een van de grotere donoren.

[2:05:25] Dank u wel.

[2:05:26] Vervolg supertoog.

[2:05:36] De heer Van Baarle had het over eigen belang voorop.

[2:05:38] De ODA-doelstelling blijft centraal staan.

[2:06:06] Het een sluit het ander niet uit.

[2:06:12] De heer Van Baarle vroeg ook of ik geloof dat de keuzes Nederland veiliger, stabieler en welvarender maken.

[2:06:19] Ja, de keuzes kunnen bijdragen aan de veiligheid en de welvaart van Nederland.

[2:06:23] Dat is precies waar ik op inzet, omdat we meer dan voorheen uitgaan van samenwerking op basis van wederzijdse belangen.

[2:06:30] En Nederland profiteert daarom net als het land waarmee we samenwerken.

[2:06:35] En door bij te dragen aan stabiliteit daar, dragen we ook bij aan veiligheid, stabiliteit en uiteindelijk ook een grotere welvaart hier in Nederland.

[2:06:46] De heer Seder vraagt hoe mensen met een beperking terugkomen in het beleid.

[2:06:50] Daar hebben we het al eerder over gehad.

[2:06:52] Het kabinet voert geen specifieke doelgroepenbeleid.

[2:06:56] Maar dat betekent dus dat we niet meten hoeveel mensen met een beperking zijn bereikt door onze programma's.

[2:07:03] Maar wel is er aandacht voor vrouwen, voor meisjes, voor kwetsbare groepen.

[2:07:07] Dat is ook belangrijk voor de effectiviteit van onze programma's in ontwikkelingshulp.

[2:07:12] En zo blijft er ook oog voor toegang voor mensen met een beperking.

[2:07:15] binnen de door Nederland gefinancierde programma's, zoals bijvoorbeeld bij ons waterprogramma.

[2:07:23] Dan heeft de RCD het ook over kritiek van het bedrijfsleven vanwege het maatschappelijk middenveld dat onvoldoende wordt betrokken.

[2:07:34] Ik ben het met de heer Seler eens dat het waardevol kan zijn voor bedrijven en maatschappelijke organisaties om samen te werken.

[2:07:42] Maatschappelijke organisaties die kennis hebben van de lokale context kunnen Nederlandse bedrijven goed helpen om inzicht te krijgen in de waardenketen waarin ze actief zijn.

[2:07:50] inclusief de risico's daarbinnen.

[2:07:53] En daarom zal ik ook in de uitwerking van het nieuwe beleidskader een instrument opnemen voor schone en eerlijke handelsketens, juist ten behoeve van die samenwerking tussen de NGO's en de bedrijven, om te kunnen voldoen aan maatschappelijk verantwoord ondernemen.

[2:08:13] Dan vroeg de heer Seder ook nog naar aandacht voor religieuze minderheden.

[2:08:21] Dank voor uw vraag om deze aandacht.

[2:08:24] Voor mij vallen religieuze minderheden ook onder kwetsbare groepen.

[2:08:29] Gisteren bracht ik een werkbezoek aan Opendoors.

[2:08:32] Ik heb met hen gesproken over hun inzet voor vervolgde christenen en wat het betekent.

[2:08:40] Opendoors maakt jaarlijks een ranglijst bekend en het gaat wereldwijd om heel veel mensen.

[2:08:46] Specifiek ook in de regio's waar ik mijn ontwikkelingshulpbeleid op inzet.

[2:08:50] Het is daarom ook terecht dat de Kamer daar aandacht voor vraagt.

[2:08:55] Dan vroeg de heer Seder ook naar faith-based organisaties.

[2:08:59] De Nederlandse overheid financieert ook een aantal van deze organisaties.

[2:09:03] Bijvoorbeeld organisaties die verenigd zijn in de Dutch Relief Alliance.

[2:09:07] Daar zitten Core Aid en ZOA erbij.

[2:09:10] En vanuit het maatschappelijk middenveldkader ook Stichting Woord en Daad.

[2:09:16] En ook in mijn humanitaire hulpbrief kunt u lezen dat als ik over kwetsbare groepen spreek, dat ik het dan ook heb over religieuze minderheden.

[2:09:26] Ik heb gezien dat u bij Opendoors was.

[2:09:28] Daar was ik ook wel blij mee.

[2:09:30] Het klopt dat er faith-based organizations zijn die als Nederlandse NGO's of internationale

[2:09:46] en Joe steun bieden.

[2:09:49] Mijn vraag gaat ook over de faith-based organization lokaal.

[2:09:53] Want wat we zien, niet zozeer in Nederland of ook in Nederland, maar misschien in de rest van de wereld misschien nog meer, dat geloofsgemeenschappen, bijvoorbeeld kerken ook, gewoon een hele belangrijke rol hebben, ook als het gaat om de distributie bijvoorbeeld van hele basale zaken of kennis overbrengen

[2:10:09] of het onderwijzen als het gaat om gendergelijkheid.

[2:10:12] Allemaal thema's die wij als Nederland belangrijk vinden.

[2:10:15] En mijn vraag was of vanuit die lokale context, want ik weet dat er soms wat koud watervrees is of mist ook belangrijk vindt om juist ook vanuit de lokale context, juist met die partijen,

[2:10:32] ook hulp te realiseren.

[2:10:33] Mijn vraag is, ziet de minister daar de meerwaarde van in en wil ze dat ook in beleid opnemen?

[2:10:38] Omdat het denk ik een hele belangrijke partner is als het gaat om het behalen van de Nederlandse doelstellingen.

[2:10:45] Goed dat de heer Seder hier aandacht voor vraagt.

[2:10:48] In mijn nieuwe beleidskader, maatschappelijk middenveld, wat ik aan het uitwerken ben, daar zit ook uitdrukkelijk een instrument in om particuliere initiatieven in Nederland te steunen.

[2:10:58] En daar vallen dus ook die christelijke organisaties, die christelijke lokale organisaties, die hier enorm veel goed werk verrichten, vallen daar ook onder.

[2:11:06] En ik zal dat ook meenemen, heel specifiek, in de uitwerking van dat beleid.

[2:11:14] Ik wil geen interruptie opmaken voor ze, maar mijn vraag is of het een toezegging zou kunnen zijn en daarbij niet alleen lokaal Nederland, maar ook natuurlijk lokaal in de landen waar het omgaat, waar de hulp naartoe gaat, of ze dat zou kunnen uitwerken.

[2:11:26] Ik hoop niet dat dat als interruptie kan gelden, maar dan hoef ik daar verder geen vraag over te stellen.

[2:11:30] Als u een punt zet, dan telt u niet.

[2:11:31] De minister.

[2:11:34] Sowieso in Nederland bij de uitwerking zal expliciet ook gekeken worden naar die lokale organisaties waar de heer Seder het over heeft.

[2:11:41] En ook in de landenfondsen op het gebied van humanitair beleid kunnen we samen optrekken met die christelijke organisaties ter plekke in die landen.

[2:11:49] Dus ja, daar zal ik expliciet mee nemen in de uitwerking van het beleid.

[2:11:56] Dank u wel.

[2:12:11] Trickle-down-economie en methodes werken niet.

[2:12:18] Hoe worden structureel arme boeren bereikt in het beleid van de minister, was de vraag.

[2:12:24] Het positioneren van Nederlandse bedrijven is belangrijker geworden in het nieuwe beleid.

[2:12:29] Maar het kan prima samengaan met het verbeteren van voedselzekerheid.

[2:12:32] Nederlandse bedrijven worden nu al ingezet voor het verbeteren

[2:12:35] van de productiviteit van arme boeren.

[2:12:38] Denk bijvoorbeeld aan de Nederlandse zaadbedrijven.

[2:12:44] Verbeterde zaden worden beschikbaar gemaakt voor kleinschalige voedselproducenten.

[2:12:49] Dat is een win-win, zowel voor de Nederlandse bedrijven als voor die kleinschalige boeren.

[2:12:54] in de ontwikkelingslanden.

[2:12:56] We steunen kleinschalige boeren ook met capaciteitsversterking en door bij te dragen aan het bouwen van voedselsystemen door het verbeteren van markten en betere prijzen.

[2:13:05] Dus uitdrukkelijk worden kleine boeren bereikt met het nieuwe beleid.

[2:13:16] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:13:17] Ik hoor continu deze minister en alle woordvoerders van de coalitie zeggen van een aantal speerpunten.

[2:13:23] En het doel is er Nederlander op een.

[2:13:25] En de speerpunten die dan worden geroemd is onder andere voedselzekerheid, om inderdaad lokale voedselproductie te versterken.

[2:13:34] En ook humanitaire hulp is daar ook een van.

[2:13:36] Maar hoe rijdt de minister die speerpunten als er op deze speerpunten wel degelijk wordt bezuinigd?

[2:13:43] Namelijk voedselzekerheid 51 miljoen.

[2:13:46] en humanitaire hulp 292 miljoen.

[2:13:48] Hoe kan je dan nog spreken over een speerpunt?

[2:13:51] Zijn de speerpunten dan de punten waar iets minder extreem op worden bezuinigd in vergelijking met de andere punten?

[2:13:59] Voorzitter, dat is een terecht vraag van de heer Boswijk.

[2:14:03] Voordat ik die cijfertjes induik, is het zo dat Nederlands Belang nu leidend is.

[2:14:08] Er zijn drie Nederlandse belangen.

[2:14:10] Dat geldt uitdrukkelijk niet voor humanitaire hulp.

[2:14:12] Daar is geen Nederlands Belang.

[2:14:15] Dat is puur gewoon helpen van mensen in nood daar.

[2:14:19] Dan de bezuinigingen.

[2:14:22] Toen het kabinet aantrapt, begin juli, moest er binnen een paar weken een nieuwe begroting liggen.

[2:14:27] Dan kan je niet in één keer blijsmatige inhoudelijke keuzes maken.

[2:14:31] Dus daar hebben wij voor gekozen om de bezuinigingen pro rata naar alle artikelen te verdelen.

[2:14:37] Dat wordt nu in de subjetuale begroting bijgesteld.

[2:14:42] Naar aanleiding van de beleidskeuzes die we nu maken.

[2:14:45] Dat betekent dus dat er wel degelijk geïntensieveerd wordt op zaken als voedselzekerheid.

[2:14:52] Er is even een klein dipje.

[2:14:55] Dat heeft trouwens ook te maken met het feit dat wij lopende juridische contracten willen respecteren.

[2:15:00] Dus dat betekent niet dat je zomaar alle thema's die jij

[2:15:03] Zou willen aanpassen dat je die zomaar kan stoppen.

[2:15:06] Dus alle lopende juridische contracten die dienen we uit en daarna gaan we dan pas intensiveren en hebben ook geld om op andere thema's te intensiveren.

[2:15:16] Humanitaire hulp loopt op van 474 miljoen.

[2:15:22] Er komt wel een klein dipje, dat klopt.

[2:15:24] Maar uiteindelijk loopt het op naar 496 miljoen in 2029.

[2:15:29] Voedselzekerheid gaat van 359 dit jaar naar 480 in 2029.

[2:15:36] Dus er wordt wel degelijk geïntensieveerd.

[2:15:38] Niet meteen dit jaar, maar wel gedurende de periode.

[2:15:41] En dat heeft dan te maken met die juridische verplichtingen.

[2:15:44] En die proraterverdeling die we in eerste instantie doorgevoerd hebben.

[2:15:51] Die proraterverdeling is gedaan voor alle jaren, 2025 tot en met 2027.

[2:15:58] En die wordt dus in feite teruggedraaid met de eerste circulaire begroting.

[2:16:07] Het zou eigenlijk een blokje later zijn, maar het is logisch om er nu bij te pakken over die ontkoppeling.

[2:16:14] Hoe zich dat verhoudt tot deze consequenties?

[2:16:18] Zijn die hier al in meegenomen?

[2:16:20] Of gaan die hier dan nog overheen?

[2:16:21] Want we zien dat de taart in zich heel kleiner wordt.

[2:16:25] ook op korte termijn humanitair en andere speerpunten, voedselzekerheid, ontkomen daar niet aan.

[2:16:31] En welke garantie hebben dat dat zo meteen nog verder die taart nog kleiner gaat worden, waardoor uiteindelijk de speerpunten alsnog weer het kind van de rekening worden.

[2:16:41] Er worden wat papieren uitgesorteerd.

[2:16:46] Ontkoppeling kom ik zo nog op, maar dat komt in de voorjaarsbesluitvorming, dat komt op tafel.

[2:16:55] Dat betekent alleen maar dat er in principe geen extra geld afgaat.

[2:16:59] Er kan alleen maar geld bijkomen als een koppeling hersteld wordt.

[2:17:02] Tenzij de economische groei natuurlijk lager is dan verwacht.

[2:17:05] Dan kan er geld af, maar die verwachting is er niet.

[2:17:08] Dus dan zou er alleen maar geld bijkomen in dat geval.

[2:17:20] De Afrika-strategie, daar vroeg de heer Boswijk nog wat over.

[2:17:31] Exclusieve focus op eigenbelang, wat gaat dat betekenen met de diplomatieke banden met partnerlanden?

[2:17:37] Het is geen exclusieve focus op eigenbelang, het is wederzijdsbelang.

[2:17:41] Dus expliciet focus op het belang van het ontvangende land en Nederland.

[2:17:46] Ook de Afrika-strategie gaat uit van wederzijdse belangen.

[2:17:49] En om die te dienen sluiten we ook aan aan de behoeftes van Afrikaanse landen.

[2:17:55] Dus het streven van de Afrika-strategie is op voet van gelijkwaardigheid met Afrikaanse landen samen te werken.

[2:18:02] Dat is dus geheel in lijn met mijn beleid.

[2:18:05] En we zetten ook verschillende componenten van ons buitenlandbeleid in het kader van

[2:18:09] Brede partnerschappen zetten we in op een geïntegreerde manier van win-win.

[2:18:15] En meerdere Afrikaanse partners hebben al hun begrip getoond voor het nieuwe beleid en zijn enthousiast over de focus op win-win-partnerschappen.

[2:18:25] Mevrouw Heers wijst op stabiliteit in de Sahel, de Horn van Afrika en de Mena-regio, dat die in ons belang zijn.

[2:18:33] Dat ben ik helemaal met haar eens.

[2:18:36] En in mijn brief heb ik ook aangegeven dat mijn inzet ten behoeve van het veiligheidsbelang ook juist in deze drie regio's zal plaatsvinden.

[2:18:45] Inderdaad, vanuit de thema's waarop Nederland meerwaarde heeft,

[2:18:51] En daar worden we ook op bevraagd.

[2:18:52] Ik ben ook wel in een aantal van die landen geweest en er wordt ook echt gevraagd naar onze expliciete kennis op het gebied van water, naar onze kennis op het gebied van voedselzekerheid.

[2:19:03] Dus dat is echt gewoon een meerwaarde voor het ontvangende land, maar ook voor Nederland.

[2:19:08] En dat doen we natuurlijk altijd samen, ook met onze diplomatieke inzet vanuit de ambassades.

[2:19:14] En bij de bezuinigingen op het postennet wordt ook goed gekeken naar welke expertise nodig blijft om het beleid effectief

[2:19:20] te kunnen uitvoeren.

[2:19:25] Verder wil ik ook zorgen voor een goede samenhang tussen de verschillende hulpinstrumenten.

[2:19:30] Het bredere buitenlandbeleid op het gebied van veiligheid en stabiliteit moet elkaar versterken.

[2:19:42] Dan vroegen we mevrouw Heers ook nog naar de internationale rechtsorde.

[2:19:46] Dit kabinet ziet ook het belang van die internationale rechtsorde en multilaterale samenwerking.

[2:19:51] Dat staat ook in het regeerprogramma.

[2:19:53] En ook met minder geld zullen we binnen de VN onze invloed kunnen laten gelden.

[2:19:57] Ook na de bezuinigingen blijven we een forse donor.

[2:20:01] Wij stonden bij sommige VN-instellingen op nummer drie, nummer vier qua donor.

[2:20:06] En we zakken misschien een aantal plaatsen.

[2:20:09] op de ranglijsten, maar we blijven nog steeds een donor van belang.

[2:20:17] Voorzitter, dat was het blokje beleidskeuzes.

[2:20:22] Ik heb er nog eentje.

[2:20:24] Mevrouw de Korte vroeg naar kinderen- en mensenrechten, die zij nauwelijks terugziet.

[2:20:31] Maar zoals aangekondigd in mijn brief van november zullen de fundamentele mensenrechten gewaarborgd worden in mijn beleidskader maatschappelijk middenveld.

[2:20:41] Daar blijft ook een instrument voor mensenrechten en mensenrechtenverdedigers.

[2:20:47] Ook op het gebied van vrouwenrechten, religieuze minderheden en gelijke rechten voor LHBTQ+.

[2:20:54] Ik kan mevrouw De Korte geruststellen dat mensenrechten zijn en blijven onderdeel van het beleid.

[2:21:00] Verder is collega Veldkamp ook heel nauw betrokken bij het Nederlandse mensenrechtenbeleid.

[2:21:08] Voor uw vervolg naar het volgende blokje heeft u een interruptie van mevrouw de Korte, NEC.

[2:21:12] Dank u wel, voorzitter.

[2:21:14] Het klinkt nog wel heel erg algemeen dat het meegenomen wordt in het beleid, mensenrechten, kinderrechten, vrouwenrechten.

[2:21:25] Zou de minister toch meer toelichting willen geven hoe dat dan precies gaat gebeuren?

[2:21:31] Hoe maakt u dat nou zichtbaar?

[2:21:34] En ik heb specifiek ook gevraagd naar het leefbaar loon zoals in artikel 23-24 staat van het IVRM.

[2:21:42] Of komt de minister daar nog op terug?

[2:21:45] De minister.

[2:21:46] Voorzitter, er komt ook nog een blokje vrouwenrechten, gender, LHBTIQ+.

[2:21:51] Dit ging echt specifiek even over het stukje mensenrechten.

[2:21:55] Maar over de vrouwenrechten kom ik nog op te spreken.

[2:21:59] Mensenrechten blijft een onderdeel van het maatschappelijk middenveld en blijft een onderdeel, een belangrijk deel, een belangrijke aandachtspunt vanuit het beleid van buitenlandse zaken van mijn collega Veldkamp.

[2:22:10] Dus op die andere kom ik zo nog even terug met de goedvinden.

[2:22:14] Ik kan het blokje naar voren halen, maar dan is de voorpoort er misschien niet.

[2:22:18] Kortom, wilt u een tweede interruptie hier aanwijden?

[2:22:22] Ik vroeg eigenlijk het hoe dan.

[2:22:24] U zegt dat het onderdeel van het beleid is, maar ik zou graag iets meer toelichting erover willen hebben.

[2:22:32] Over het hoe.

[2:22:37] Voorzitter, ik zal mijn blokje vrouwenrechten even naar voren halen.

[2:22:41] Dat is dan misschien handiger.

[2:22:41] Dan kan ik ook gelijk mevrouw de kortste daarbij beantwoorden.

[2:22:48] Want ik doe nog heel veel op vrouwenrechten.

[2:22:54] Heer Bamenga vroeg ook naar vrouwen in nood nog wel op Nederland te kunnen rekenen.

[2:23:02] Ik ben bezig met de uitwerking van nieuwe instrumenten.

[2:23:06] Op het gebied van het tegengaan van geweld tegen vrouwen.

[2:23:10] Het stimuleren van vrouwelijk ondernemerschap.

[2:23:15] Vrouwen, vrede, veiligheid.

[2:23:17] Aanleiding van de motie Boswijk.

[2:23:20] Het tegengaan van schadelijke praktijken zoals besnijdenis en kindhuwelijken.

[2:23:25] Er zijn een heel aantal instrumenten binnen het nieuwe kader maatschappelijk middenveld waarbij de vrouwenrechten en de vrouwen in nood centraal staan.

[2:23:38] Binnen mijn nieuwe programmering zal er ook exclusief aandacht zijn voor vrouwen en meisjes.

[2:23:45] Want het is ook bekend dat het beleid effectiever is als je vrouwen helpt.

[2:23:49] Dat heb ik ook gezien bijvoorbeeld in Tunesië.

[2:23:53] Met hulp van Nederland is daar ook een tomatenkweker.

[2:23:58] Die heeft daar voor heel veel werkgelegenheid gezorgd.

[2:24:01] Daar werken 90 procent vrouwen.

[2:24:03] En je ziet ook dat zo'n gemeenschap echt is.

[2:24:07] echt helpt om zich economisch te ontwikkelen.

[2:24:09] Die vrouwen hebben een inkomen, die kinderen kunnen naar school.

[2:24:12] Dus het is juist heel effectief om vrouwen te betrekken bij je ontwikkelingshulpbeleid.

[2:24:16] En dat wordt dus ook echt een integraal onderdeel van het nieuwe beleid.

[2:24:27] Mevrouw Dobbe vroeg eigenlijk hetzelfde, dat heb ik eigenlijk ook al gezegd.

[2:24:30] Dus die instrumenten die ik doe en ook collega Veldkamp die daar een belangrijk thema van heeft gemaakt.

[2:24:36] Dan vraagt de heer Bamenga of wij wel voldoen aan het beleid van de EU gap 3 afspraken.

[2:24:41] Nou, ik heb altijd gezegd, Nederland houdt zich aan internationale verplichtingen, dus ook aan het EU genderactieplan.

[2:24:49] Zo handhaaf ik de ambitie uit het plan dat 85 procent van alle odeactiviteiten moet bijdragen aan vrouwenrechten en

[2:24:57] Dat is een dwarsdoorsnee binnen mijn beleid.

[2:25:01] En daarnaast heb ik natuurlijk de nieuwe instrumenten binnen het maatschappelijke middenveld, die ook in lijn zijn met dat actieplan.

[2:25:09] Ik heb de instrumenten net opgenoemd.

[2:25:12] En ook in multilaterale fora blijft Nederland zich inzetten voor de bescherming en de bevordering van vrouwenrechten.

[2:25:20] Mevrouw Dobbe vroeg ook hoe wij ons aan al die verdragen ophouden.

[2:25:29] Nederland houdt zich dus aan al die internationale afspraken en verplichtingen.

[2:25:35] Het VN-vrouwenrechtenverdrag, het verdrag van Istanbul, de Raad van Europa tegen geweld tegen vrouwen, de EU-afspraak over vrouwenrecht en gendergelijkheid en de VN-VR-resolutie over vrouwenvrede en veiligheid.

[2:25:46] Er is minder geld beschikbaar.

[2:25:48] Ik moet bezuinigen, maar dat betekent dus niet dat ik niks doe voor vrouwen.

[2:25:52] Die aandacht voor vrouwen en meisjes wordt structureel meegenomen binnen alle programmering.

[2:25:57] En dat is ook in het belang van de effectiviteit van mijn beleid.

[2:26:04] Mevrouw Heers vroeg daar ook naar.

[2:26:06] Wil Nederland echt geen koploper meer zijn?

[2:26:10] Ja, ik moet bezuinigen.

[2:26:12] Ik kan het niet mooier maken.

[2:26:14] We kunnen niet overal koploper zijn.

[2:26:17] We houden ons wel aan de internationale verplichtingen.

[2:26:20] Dat doen we wel.

[2:26:21] Maar dat doen we dus binnen de programmering op voedsel, water en gezondheidszorg.

[2:26:28] En ook met het maatschappelijk middenveld, binnen dat kader met een aantal

[2:26:34] Een beetje dezelfde vragen hier allemaal.

[2:26:40] Deze heb ik ook al gehad.

[2:26:42] Dan gezondheid.

[2:26:43] Ook op gezondheid heb ik natuurlijk ook uw Kamer heel goed gehoord.

[2:26:48] Uw Kamer vindt het bijna kamerbreed belangrijk dat gezondheid en de inzet op SRGR behouden blijft.

[2:26:58] Ik heb natuurlijk vanwege het feit dat ik die bezuiniging pro rata moest verdelen en vanwege het feit dat ik aan juridische contracten vast zit, ga ik in 2026 en 2027 iets minder uitgeven.

[2:27:10] Het blijft hoog, maar het wordt iets minder.

[2:27:14] Maar vanaf 2028 neemt het budget weer toe naar 492 miljoen euro.

[2:27:19] Daarmee blijf ik echt een groot donor.

[2:27:21] En binnen gezondheid blijft SRGR een belangrijk thema.

[2:27:39] Mevrouw Heers vraagt nog handel.

[2:27:42] De heer Boswijk vraagt nog naar de situatie van vrouwen in Afghanistan.

[2:28:00] dat de situatie voor vrouwen in Afghanistan echt afschuwelijk is.

[2:28:05] Nederland, in de vorm van de minister van Buitenlandse Zaken, heeft samen met Duitsland, Canada en Australië in september de stap gezet, september 2024, om Afghanistan aansprakelijk te stellen voor de grove en systematische schenningen van het vrouwenverdrag.

[2:28:23] Dus daar is wel degelijk aandacht voor.

[2:28:29] Vrouw Kamminga vroeg ook nog naar minderheden, LHBTI plus en vrouwenrechten en gender als zelfstandig doel.

[2:28:39] Ik heb dus voor gekozen om geen middelen meer te reserveren voor het artikel 3.2 vrouwenrechten en gender.

[2:28:48] Maar wij blijven opkomen als kabinet voor vrouwen en meisjes binnen de programmering die wij doen op de andere thema's.

[2:28:56] ook vanuit de oogpunt van effectiviteit van beleid.

[2:28:59] Structureel wordt het meegenomen in alle programmering.

[2:29:03] Daarnaast ook gezondheid van vrouwen, meisjes en kwetsbare groepen, inclusief de seksuele en reproductieve gezondheid en rechten.

[2:29:10] Dat blijft onderdeel van de Nederlandse inzet op mondiale gezondheid.

[2:29:16] Daarmee geef ik ook invulling aan uw motie.

[2:29:22] Daarnaast werken we ook nieuwe instrumenten uit onder het kademaatschappelijk middenveld tegen schadelijke praktijken zoals meisjesbesnijdenis.

[2:29:36] Dank u wel.

[2:29:36] Ik zag dat de heer Boswijk een interruptie wilde doen.

[2:29:39] Dat is ook zijn laatste interruptie.

[2:29:45] Ja, dank u wel en dank aan de minister voor de beantwoording.

[2:29:49] Zij refereerde even aan een actie van collega Veldkamp over het aansluiten van een aanklacht richting Afghanistan.

[2:29:55] Toevallig herinner ik me deze actie nog heel goed.

[2:29:57] Dat was namelijk exact dezelfde week dat dit kabinet besloot om de belofte die gedaan was aan Afghaanse beveiligers om die belofte in te trekken.

[2:30:06] Dat is een schaamlap, vond ik, die actie van toen van die minister Veldkamp.

[2:30:12] Maar goed, het is wel gebeurd.

[2:30:14] Hoe kijkt de minister naar de bezuinigingen op vrouwenrechten, terwijl we eigenlijk een trend op dit gebied in hele negatieve zin zien?

[2:30:22] En ik ben ook wel benieuwd, heeft de minister overzicht op de bezuinigingen van andere landen, waaronder natuurlijk de VS, wat hun bezuinigingen op dit thema zijn en bij elkaar opgeteld hoe groot die impact is, terwijl we juist die negatieve trend op dit moment zien en je eigen been bij zou moeten trekken in plaats van bezuinigen?

[2:30:40] De minister.

[2:30:43] Ik bezuinig op het zelfstandige artikel vrouwenrechten en gender, maar dat betekent niet dat ik daar geen aandacht voor heb in mijn andere beleid.

[2:30:51] Het is een integraal onderdeel van mijn andere beleid.

[2:30:54] En dat heeft ook te maken met de effectiviteit.

[2:30:58] Want het is ook bewezen dat als je inzet met je ontwikkelingshulp op vrouwen, dat dat beter besteed wordt, dat dat effectiever is.

[2:31:05] Als vrouwen bijvoorbeeld een

[2:31:07] en gaan boeren en wat landbouw gaan ontwikkelen.

[2:31:12] Geld wat ze daarmee verdienen, dat gaat veel vaker terug, ofwel in hun bedrijfje ofwel in het gezin.

[2:31:18] Dus het is echt bewezen effectiever.

[2:31:20] Op die manier hebben wij veel ogen voor de vrouwrechten.

[2:31:24] Daarnaast ook de gezondheid en de SNGR, wat grotendeels overeind blijft voor vrouwen, blijft belangrijk.

[2:31:32] En ook in het nieuwe kader, maatschappelijk middenveld, zit een aantal instrumenten.

[2:31:37] Vrouwen blijft absoluut een belangrijk thema, maar dat doen we niet meer via het aparte artikel.

[2:31:45] Daar zat bijvoorbeeld ook heel veel lobby in, ook internationale lobby.

[2:31:49] Wat ik doe, is echt veel meer in de uitvoering de vrouwen betrekken.

[2:31:54] DIEDERIK JEKELLER De heer Bos, waar ik geen interesse in heb, nog zijn vervolgen.

[2:31:57] Eigenlijk was het een dubbele vraag, maar voor deze keer over de impact van de... DIEDERIK JEKELLER Daar kom ik zo op in mijn blokje, als u het goed vindt.

[2:32:04] Noteren we die nog even, dan mevrouw Heersch namens GroenLinks BVDA.

[2:32:07] Ja, dank u wel.

[2:32:08] En dank ook voor de vraag van de heer Boswijk, want ik wil daar graag een vervolg op stellen, mede naar aanleiding van het antwoord van de minister.

[2:32:15] Dat hele artikel 3.2 staat op nul.

[2:32:18] En aan de ene kant...

[2:32:21] Het is een interessante truc om alles onder andere artikelen te stellen en te zeggen dat je het belangrijk vindt.

[2:32:27] Maar het hele punt van de vrouwenagenda is dat vrouwen het recht moeten hebben om voor zichzelf op te komen.

[2:32:37] Ook in de lobby.

[2:32:40] Want dat is de enige manier waarop zij hun positie kunnen

[2:32:43] versterken, anders dan uitvoeren wat anderen belangrijk vinden.

[2:32:47] En als ik luister naar wat de minister geeft in haar antwoord, dan volgt ze eigenlijk de lijn van veel, wat mevrouw Dobbe al aan haar verwees, antivrouwenbewegingen.

[2:32:59] Die zeggen, die vrouwen doen er niet zoveel toe, laten we ze maar ergens anders onderstappen, dan zijn ze wat minder zichtbaar.

[2:33:05] Dus kunt u mij, minister, nog één keer uitleggen waarom u ervoor heeft gekozen

[2:33:09] om ondanks het feit dat u vrouwen belangrijk vindt ze toch geen eigenstandige plek in uw begroting te geven omdat dat in mijn ogen totaal verkeerde signaal afgeeft over het leiderschap dat vrouwen hebben en horen te hebben.

[2:33:25] Ik heb al een aantal keer uitgelegd dat vrouwen wel degelijk heel belangrijk zijn binnen mijn begroting.

[2:33:31] Dat er een bepaald artikel afgeschaft wordt dat specifiek op lobby, pleiten en beïnvloeden is van vrouwenrechten.

[2:33:39] Dat betekent niet dat vrouwen verdwenen zijn uit mijn begroting, maar vrouwen zijn ingaand onderdeel van de begroting.

[2:33:47] Ik denk dat het belangrijk is dat vrouwen hun eigen bedrijfje kunnen beginnen.

[2:33:58] Het is belangrijk dat vrouwen hun eigen voedselvoorziening kunnen voorzien.

[2:34:02] Het is belangrijk dat vrouwen toegang hebben.

[2:34:05] tot goede gezondheidszorg.

[2:34:07] Dat zit allemaal in mijn beleid.

[2:34:09] En uiteindelijk heb ik natuurlijk wel een bezuiniging van 2,4 miljard door te voeren.

[2:34:14] En daarom heb ik ervoor gekozen om, juist op die lobby, om daar te bezuinigen en veel meer te focussen op dienstverlening.

[2:34:24] Dienstverlening ten behoeve van die vrouwen.

[2:34:26] En juist ook als vrouwen zelfstandig worden, dan versterkt dat hun positie.

[2:34:32] Dat is

[2:34:34] Dat is een keuze die ik gemaakt heb en ik denk dat dat vrouwen absoluut ten goede komt als ze hun eigen geld kunnen verdienen en daarmee hun eigen keuzes kunnen maken.

[2:34:55] Dank u wel, voorzitter.

[2:34:56] De minister geeft aan dat ze aandacht heeft in het beleid voor vrouwenrechten.

[2:35:01] Maar als ik het beleid lees, dan zie ik het gewoon niet terug.

[2:35:05] en zonder expliciete vermelding van vrouw Rechten, denk ik dat het gewoon verdwijnt uit het beleid.

[2:35:12] En ik wil voorkomen dat hier sprake gaat zijn van een soort rookgordijn, dat we allemaal denken dat het terugkomt, maar dat uiteindelijk in de praktijk er heel weinig van terugziet.

[2:35:21] Daarom wil ik graag een toezegging ook van de minister.

[2:35:24] Ik heb al een vraag gesteld over die EU gap 3, hoe de minister met haar beleid zal houden en zal voldoen aan de EU gap 3.

[2:35:35] De minister.

[2:35:40] Vrouwenrechten, dat komt overal binnen mijn beleid tot zijn recht.

[2:35:46] Ik hou mij aan afspraken daarover.

[2:35:52] Dat EU cap 3 is trouwens geen internationale verplichting.

[2:35:59] Dat is volgens mij...

[2:36:03] Het is geen juridische verplichting.

[2:36:06] Het is een beleidsafspraak.

[2:36:11] Maar ik hou mij zo veel mogelijk aan al die steef getallen.

[2:36:15] En ik rapporteer daar natuurlijk ook over aan uw Kamer.

[2:36:18] Dus u kunt mij dan altijd bijsturen.

[2:36:20] Maar vrouwen blijven belangrijk.

[2:36:24] En ik blijf mij inspannen voor die vrouw.

[2:36:26] Ik heb het al heel veel keer genoemd op wat voor manier dat terugkomt in mijn beleid.

[2:36:30] In alle thema's komt het terug.

[2:36:32] Voedsel, water, gezondheidszorg, in het maatschappelijk middenkader, overal zit het in.

[2:36:40] Het blijft belangrijk, maar ik stuur veel meer dus op uitvoering van beleid dan op lobby.

[2:36:46] En ook omdat uitvoering beter meetbaarder is, dat komt ook rechtstreeks bij die vrouwen terecht, bij lobby is het soms ook lastig meetbaar.

[2:36:54] Daarom heb ik ervoor gekozen om in ieder geval die uitvoering daar de vrouwen zoveel mogelijk centraal te zetten.

[2:37:03] Een vervolgvraag.

[2:37:05] Ik hoor heel veel woorden van de minister, maar eigenlijk wilde ik gewoon een ja of een nee.

[2:37:09] Of in ieder geval de minister van plan is om die EU gap 3 uit te voeren.

[2:37:15] En het gaat er dus eigenlijk om dat in ieder geval in het beleid 85% over vrouwenrecht gaat en 5% daarvan vrouwenrechten als hoofddoel heeft.

[2:37:25] En ja, het zijn afspraken, of dat nou juridisch bindend is of niet.

[2:37:29] Het zijn wel afspraken die wij als Nederland gemaakt hebben.

[2:37:33] En ik wil niet dat wij hier als Nederland allerlei afspraken die we met allerlei partijen, lidstaten, organisaties gemaakt hebben, dat we dat nu gewoon naar ons laars gaan lappen.

[2:37:43] Graag gewoon een toezegging van de minister, ja of nee.

[2:37:49] De minister.

[2:37:50] Voorzitter, ik stuur de Kamer, stuur ik een brief in hoeverre ik aan al die verplichtingen voldoen.

[2:37:57] En ik span mij er ook voor in om aan allerlei afspraken te voldoen.

[2:38:02] Dan hoor ik bij een toezegging ook altijd even te vragen wanneer we ongeveer die brief tegemoet kunnen zien.

[2:38:07] Want dan kunnen we daar... Ik word hier gesouffleerd rond de zomer.

[2:38:17] Dan had ik nog mevrouw Dobbe voor een interruptie en ik denk dat dat haar laatste is.

[2:38:22] Weet u het zeker, voorzitter?

[2:38:28] Ik heb goed geluisterd wat de minister heeft gezegd over vrouwenrechten.

[2:38:33] Ik denk dat projecten die gaan over water, voedsel, vrede, dat als je daar vrouwen bij betrekt, dat dat beter gaat.

[2:38:44] En het is ook heel goed dat de minister dat blijft doen.

[2:38:46] Maar dat is natuurlijk wel iets anders dan inzetten op steunen van vrouwen die zichzelf inzetten voor hun rechten.

[2:38:53] Dat is echt iets anders.

[2:38:55] En als deze minister afschuw uitspreekt over de situatie in Afghanistan, van de vrouwen daar die niet meer op straat mogen lopen,

[2:39:03] niet meer mogen zingen, die vrijwel niks mogen, die worden aangetast in hun basisrechten.

[2:39:10] Als de minister daar dan afschuw over uitspreekt, dan zie ik tegelijkertijd een beleid van de minister waarbij niet alleen het geld voor organisaties die nog opkomen voor die vrouwen daar wordt wegbezuinigd, maar ook als er dan nog een beetje ruimte is voor dat geld, dat ze dan 50% eigen middelen moeten meenemen, alsof die vrouwen langs de deuren kunnen daar.

[2:39:29] Dus ik mis wel erkenning van deze minister dat een situatie waar zij afschuwel voor uitspreekt, dat het beleid dat zij voert leidt tot een situatie waarbij er niks meer voor die vrouwen kan worden gedaan door de Nederlandse regering.

[2:39:41] En of er dan niet een heroverweging nodig is als we dit soort vrouwen willen helpen.

[2:39:53] Ik begrijp de vraag van mevrouw Dobbe.

[2:39:59] Wat er in Afghanistan met vrouwen gebeurt is natuurlijk afschuwelijk.

[2:40:02] Het is niet zo dat ik daar bezuinig.

[2:40:04] Daar doen wij verder ook al niks met vrouwenorganisaties.

[2:40:08] Dat is heel moeilijk.

[2:40:09] Wat we wel doen is natuurlijk in VN-fora daar aandacht voor vragen.

[2:40:14] Dus daar bezuinig ik niet op.

[2:40:18] Verder is het ook zo dat vrouwen beter voor hun rechten kunnen opkomen als ze ook gewoon hun eigen inkomsten kunnen genereren.

[2:40:26] En als ze hun eigen positie in de maatschappij daarmee kunnen verstevigen.

[2:40:30] Dus op een gegeven moment moet je keuzes maken.

[2:40:37] En we doen dus wel een aantal dingen.

[2:40:39] En dan is de vraag van mevrouw Dobbe ook nog van snapt u dan dat ze niet 50% eigen inkomsten mee kunnen nemen?

[2:40:47] Die organisatie is lokaal daar.

[2:40:49] Ja, dat snap ik.

[2:40:52] Daarvoor heb ik ook gezegd, daar gaan we ook kijken naar maatwerk in hoeverre dat dat mogelijk is en nodig is.

[2:40:59] Want dat is een punt, dat is ook een zorg die ik met mevrouw Dobbe deel.

[2:41:03] dat de instrumenten die we dan nog wel gaan doen voor vrouwenrechten, dat die ook effectief kunnen zijn.

[2:41:09] En daar moet zoiets dan niet voor in de weg staan.

[2:41:12] Over het algemeen geldt wel dat we streven daar wel naar, zeker ook als het Nederlandse NGO's betreft.

[2:41:17] Maar als je echt heel lokaal gaat kijken naar organisaties, dan is ook elke maatwerk een optie.

[2:41:25] Dus daar zal ik ook naar kijken.

[2:41:29] Dank u wel.

[2:41:29] Ik constateer dat we nog twintig minuten hebben en we hebben nog best een aantal blokjes te gaan.

[2:41:33] Dus ik denk wel dat we een beetje vaart moeten maken en dat we ook geen tweede termijn meer kunnen doen.

[2:41:40] Dus daar kunnen de collega's alvast rekening mee te houden.

[2:41:42] Uiteraard zal ik nog wel een rondje doen of er behoefte is aan een twee minuten debat, maar dat komt dan later.

[2:41:48] Dus ik doe ook een beroep op de minister.

[2:41:53] Dan kom ik op multilateraal en de kanalen.

[2:41:58] En ook de vraag over gebonden hulp van de heer Seder en mevrouw Heers.

[2:42:04] In lijn met ook andere donerlanden ga ik de mogelijkheden voor binding voor het drive instrumentarium voor infrastructuur.

[2:42:12] Ik ga verder onderzoeken.

[2:42:13] Een binding betekent dat er hulp bij Nederlandse bedrijven terecht moet komen.

[2:42:17] En de OESO-DAC-regels bieden ruimte voor gebonden hulp aan middeninkomenslanden.

[2:42:23] Er zijn mij geen studies bekend die aantonen dat gebonden hulp corruptie bevorderend is.

[2:42:30] Wel kan het zo zijn dat projecten die met gebonden hulp worden gefinancierd duurder zijn dan projecten die via internationale aanbestedingsprocedures worden uitgevoerd.

[2:42:40] Dus dat kan.

[2:42:41] Daarom is het ook wel belangrijk om in ieder geval daar ook te kijken dat de projecten daadwerkelijk ook voldoende waarde voor hun geld opleveren.

[2:42:54] Mevrouw de Korte vraagt nog over NGO's met hun jarenlange kennis en expertise.

[2:43:03] Bij het aangaan van nieuwe contracten wordt wel degelijk gekeken naar maatschappelijke organisaties met jarenlange kennis en kunde.

[2:43:09] Dat wordt altijd meegewogen in de besluitvorming.

[2:43:12] We willen immers zoveel mogelijk resultaten behalen.

[2:43:16] Dat doe je ook met ervaren organisaties.

[2:43:20] Het nieuwe beleidskader richt zich vooral op lokale organisaties, maar er blijft ook ruimte voor samenwerking met Nederlandse organisaties.

[2:43:28] En verder is het natuurlijk ook zo dat die maatschappelijke organisaties, vanuit het beleidskader maatschappelijk middenveld, ontvangen zij ongeveer 30% van hun financiering.

[2:43:38] En 70% van hun financiering ontvangen zij uit andere beleidskaders.

[2:43:46] Dan vraagt de heer Boswijk naar VNO-NCW, die aangegeven heeft dat bezuinigingen onverantwoord zijn en het Nederlandse bedrijfsleven niet helpen.

[2:43:57] We gaan hulp, handel en investeringen sterker aan elkaar verbinden.

[2:44:02] Zo kan ontwikkelingshulp ook bijdragen aan het Nederlandse verdienvermogen.

[2:44:06] En VNO-NCW steunt dit beleid ook.

[2:44:08] En ik ben ook met hen in gesprek om dit beleid verder uit te werken.

[2:44:14] Dus dat doen wij met VNO-NCW.

[2:44:18] Dan vraagt de heer Bamenga nog naar de flexibele basisfinanciering van VN-organisaties.

[2:44:27] Ik herken dat, dat die flexibele basisfinanciering belangrijk is.

[2:44:31] Vooral ook in tijden van crisis.

[2:44:33] Dan kunnen die organisaties heel snel reageren.

[2:44:36] Dus we blijven ook flexibele kernbijdrages geven aan verschillende VN-organisaties.

[2:44:41] zodat ze snel kunnen reageren op behoeftes.

[2:44:44] We maken wel een aantal keuzes.

[2:44:45] En dat doe ik zorgvuldig.

[2:44:46] Ik weeg alle belangen af.

[2:44:48] En voor UNICEF en UNDP verlaag ik de kernbijdrage, maar ik blijf wel een kernbijdrage betalen aan die organisatie.

[2:44:57] Het wordt lager.

[2:44:58] Daarnaast krijgen zij ook nog andere middelen voor projecten.

[2:45:01] Dus het blijven gewoon belangrijke organisaties voor de uitvoering van ontwikkelingshulp.

[2:45:06] En ook op het gebied van humanitaire hulp blijven wij flexibel financieren bij de organisaties.

[2:45:11] Dus vooraf geld geven, zodat ze bij rampen snel met Nederlands geld kunnen reageren.

[2:45:21] De heer Ram vroeg hoe ik ervoor ga zorgen dat hulp altijd wordt gekoppeld aan het Nederlandse bedrijfsleven en of ik bereid ben om vanuit bredere strategische belangen te handelen voor betere en snellere financieringsinstrumenten.

[2:45:37] Zoals ik al gezegd heb, weten ook de heer Ram dat ik ontwikkelingshulp

[2:45:40] gaan koppelen aan het Nederlandse verdienvermogen.

[2:45:45] Een voorbeeld is de samenwerking met Nederlandse bedrijven om bij te dragen aan innovaties en het oplossen van lokale problemen in de zogenaamde combilanden.

[2:45:54] Dat zorgt niet alleen voor lokale oplossingen, maar ook voor de positie van Nederlandse bedrijven die hun marktpositie kunnen.

[2:46:03] Daarnaast wil ik Nederlandse bedrijven beter positioneren voor internationale aanbestedingen en kijk ik ook naar het drive-programma voor infrastructuur, hoe we hulp meer kunnen binden aan Nederlandse bedrijven.

[2:46:17] En via partners als RVO, Atradius en Invest International bied ik ook een heel breed scala aan ondersteuning voor Nederlandse ondernemers die internationaal willen gaan ondernemen.

[2:46:29] En dan gaat het om subsidies, betaalbare leningen, maar ook garanties.

[2:46:35] En ook met deze partners gaan we kijken hoe we dat nog meer kunnen verbeteren, hoe we de kosten voor ondernemers kunnen verminderen en hoe het bestaande aanbod ook ingepast kan worden in het combinatiebeleid.

[2:46:51] De heer Seder vroeg nog, NGO's, lokale organisaties, werken graag samen met Nederlandse NGO's?

[2:47:06] Dat instrument zal vooral op lokale organisaties worden gericht, maar het sluit samenwerking met Nederlandse organisaties niet uit.

[2:47:16] Waar ze expertise hebben en toegevoegde waarden, blijft er uitdrukkelijk ruimte voor die samenwerking.

[2:47:21] Lokale organisaties kunnen ook Nederlandse organisaties zelf betrekken bij hun uitvoering.

[2:47:32] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:47:33] En ik wil de minister bedanken voor het antwoord over de financieringsinstrumenten.

[2:47:39] Ik begrijp van de minister dat ze dit gaat verwerken in de strategie rond de combilanden.

[2:47:46] Op welke termijn krijgen we daar dan een toelichting over?

[2:47:54] Dat schildert wellicht ook een motie voor mijn twee minuten beltand.

[2:48:03] Ik zit even te denken op welke termijn ik dat kan doen.

[2:48:07] Ik ben ook bezig met mijn brief over handel.

[2:48:09] Daar komt dit natuurlijk ook weer in terug.

[2:48:12] Het hangt een beetje samen.

[2:48:14] Het beleid wordt uitgewerkt.

[2:48:15] Het is natuurlijk ook een proces.

[2:48:18] Waar een kader afloopt, worden er nieuwe kaders gemaakt.

[2:48:23] Ik weet ook niet helemaal precies wanneer wat afloopt en wanneer wat loopt.

[2:48:33] Dat gaat niet voor de zomer worden.

[2:48:35] Dat wordt na de zomer.

[2:48:36] Dat wordt in het najaar.

[2:48:43] Dan stel ik nu voor, we hebben nog twaalf minuten, dat de minister de blokjes afmaakt, dat ik daarna even rondkijk of er nog interrupties zijn, maar niet meer tussendoor, want we moeten wel een beetje vaart maken.

[2:48:55] U krijgt nog wel de gelegenheid, maar de minister gaat nu even... We zijn bij het blokje multilateraal.

[2:49:00] En als dat af is, dan kan ik even rond en dan geef ik gelegenheid.

[2:49:05] De minister.

[2:49:07] Ja, voorzitter.

[2:49:08] Ik heb nog een aantal blokjes.

[2:49:09] Ik zal wat sneller praten.

[2:49:10] Even kijken.

[2:49:17] Dit blokje rond ik hiermee af.

[2:49:20] Oké, dan ga ik wel kijken.

[2:49:21] Als dit het blokje multilateraal afgerond is...

[2:49:26] De heer Van Houwelingen.

[2:49:27] Die moeten we ook nog.

[2:49:30] We hebben nog vier of vijf blokjes vergaan.

[2:49:40] We hebben toch nog wat vragen te beantwoorden over dit blokje.

[2:49:43] Dan is mevrouw Hirsch de eerste die daarna het woord krijgt voor haar laatste interruptie.

[2:49:47] En dan mevrouw de Korte.

[2:49:49] En dan de heer Van Houwelingen.

[2:49:53] Kan het debat niet iets uitlopen?

[2:49:58] We hebben misschien vijf minuten langer, maar ik zou toch willen proberen dat we zo snel mogelijk kijken hoever we komen.

[2:50:08] Ik had hier nog een aantal vragen liggen over het kanaal voor dit blokje.

[2:50:14] Onder andere van mevrouw Kamminga en mevrouw De Korte nog een aantal vragen.

[2:50:20] Mevrouw Kamminga vraagt ook naar financiële ondersteuning voor bedrijven en welke rol ik zie voor de investerings- en ontwikkelingsbanken.

[2:50:28] Die spelen een belangrijke rol, ontwikkelingsbanken, bij het ondersteunen van het bedrijfsleven in ontwikkelingslanden.

[2:50:34] Dat doen ze via leningen, via garanties, maar ook bijvoorbeeld via investeringen in de infrastructuur en versterking van het investeringsklimaat in die landen.

[2:50:44] Nederland is natuurlijk ook aandehouden bij een aantal van die ontwikkelingsbanken.

[2:50:48] Nederland zet sterk in op de financiering van ontwikkeling van de private sector en het beter betrekken van privaat kapitaal bij ontwikkelingsdoelen.

[2:50:57] Ik deel dus de visie van mevrouw Kaminga.

[2:51:00] Nederland draagt hier ook bij via verschillende trustfondsen die risicovolle investeringen voor bedrijven mogelijk maken.

[2:51:09] Dan had ik nog een vraag van mevrouw de Korte.

[2:51:15] Een vraag van mevrouw De Korte.

[2:51:22] Kan de minister toelichten in hoeverre ze maatschappelijke organisaties inzet op watermanagement, voedsel en gezondheid?

[2:51:29] Binnen de drie thema's zal waar relevant en gewenst gewerkt worden met maatschappelijke organisaties.

[2:51:35] Die organisaties hebben kennis en kunde van de lokale context.

[2:51:38] Ze hebben ook netwerken.

[2:51:39] Ze kunnen ook helpen bij het bereiken van bepaalde groepen.

[2:51:44] Ook in Kenia heb ik bijvoorbeeld gezien hoe resultaten behaald worden door slim samenwerken tussen overheid, bedrijfsleven en die maatschappelijke organisaties.

[2:51:53] Dus dat gaan we gewoon doorzetten.

[2:52:01] Dank u wel voor de beantwoording.

[2:52:03] Ook goed om van de minister te horen dat ze erkent dat het type gewonden bult wat zij voorstelt vaak veel duurder is dan hulp op een andere manier.

[2:52:13] Overigens zijn er genoeg onderzoeken die aantonen dat het minder efficiënt is en er zijn ook heel veel redenen voor.

[2:52:17] Maar mijn vraag ging eigenlijk over een niet beantwoorde vraag die ik wel heb gesteld.

[2:52:22] En dat is namelijk de vraag of de minister strenge voorwaarden gaat stellen aan bedrijven die uit haar budget financiering krijgen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen.

[2:52:32] We weten dat slechts 25 procent van de Nederlandse beursgenoteerde bedrijven de OECD guidelines expliciet erkent, 75 procent dus niet.

[2:52:40] Kan ik ervan uitgaan dat de 75 procent van de bedrijven die die OECD guidelines niet expliciet erkent, geen financiering van deze minister gaat krijgen?

[2:52:53] Nederland verwacht dat bedrijven zich houden aan de OECD-richtlijnen.

[2:53:00] Dat zij ook met gepaste zorgvuldigheid ondernemen.

[2:53:03] Dat is ook zo nu al bijvoorbeeld bij handelsmissies.

[2:53:06] Als bedrijven zich daar niet aan houden, dan zijn zij uitgesloten van handelsmissies.

[2:53:09] Dus er worden al voorwaarden gesteld aan dit onderdeel van het instrumentarium van bedrijven om mee te doen.

[2:53:20] Daarnaast is er ook nog regelgeving vanuit de EU die op ons afkomt, waar bedrijven zich straks aan moeten houden.

[2:53:27] Het kabinet verwacht gewoon dat bedrijven zich aan de internationale regels houden.

[2:53:39] Ik ga niet over de antwoorden van de minister, helaas.

[2:53:44] Dat is ook jammer.

[2:53:45] En tegelijkertijd dan toch wel even ook richting de Kamer.

[2:53:47] Als ik al kijk naar hoeveel blokjes er zijn, hoeveel dingen, dat we ook wel heel knap zijn.

[2:53:51] En ik ben het helemaal eens.

[2:53:51] We moeten eigenlijk antwoord krijgen op.

[2:53:53] Maar het is ook wel, dus ik denk dat het voor in de procedurevergadering ook te overwegen is om drie minuten spreektijd te nemen, zodat we wat langer... Langer dingen.

[2:54:00] Of langer vergadering.

[2:54:01] Maar goed.

[2:54:02] Eens, maar nogmaals.

[2:54:03] Want we hebben best een hele grote stapel vragen nu.

[2:54:06] Dan had mevrouw de Kort ook nog een interruptie.

[2:54:08] Ik heb ook gewacht op antwoorden en ik ben ook wel teleurgesteld op de vage antwoorden van de minister.

[2:54:14] Het blijft zo hangen.

[2:54:16] Ik neem het mee in beleid en ik hoor helemaal niet hoe dan.

[2:54:20] Dus ik heb echt veel vragen gesteld over de rol van de NGO's ten opzichte van de Nederlandse banken en de Nederlandse MKB.

[2:54:32] Ze worden erbij betrokken.

[2:54:35] Aan de andere kant hoor ik ook van, we steunen particuliere initiatieven, terwijl wij denken die ervaring van de NGO's moet echt meegenomen worden.

[2:54:47] Kan de minister toch iets preciezer hierin zijn hoe ze dit gaat doen?

[2:54:57] NGOs zijn belangrijk voor de uitvoering van mijn beleid.

[2:55:05] Een deel is het maatschappelijk middenkader.

[2:55:08] Daar gaat ongeveer 30% van de financiering van NGOs heen.

[2:55:11] Dat wordt nu uitgewerkt.

[2:55:13] Voor de zomer komt er nog een brief over hoe dat uitgewerkt wordt naar de Kamer.

[2:55:17] Dus dan komt de antwoord op al haar antwoorden.

[2:55:23] Daarnaast is het zo dat de andere 70 procent van die NGO's komt uit andere beleidskades.

[2:55:28] Die worden ook uitgewerkt.

[2:55:30] Nu is het wel zo dat ik er niet ben om organisaties overeind te houden.

[2:55:36] Het ontwikkelingsbeleid is bedoeld om beleidsdoelen te halen.

[2:55:40] En dat gaat deels via die organisaties.

[2:55:43] Daar blijven ze een belangrijke rol in hebben, zeker ook als ze kennis en kunde hebben.

[2:55:48] Dat wordt ook meegenomen in het beleid.

[2:55:50] Maar uiteindelijk gaat het natuurlijk wel om het halen van de beleidsdoelen.

[2:56:11] Voorzitter, de heer Van Baarle vroeg nog naar een netto bezuiniging op ontwikkelingshulp.

[2:56:19] Dat is dus die 2,4 miljard die uit het hoofdlijnenakkoord.

[2:56:23] Dat betekent voor 2025 300 miljoen.

[2:56:27] Voor 2026 500 miljoen en 2,4 miljard vanaf 2027.

[2:56:32] Dan had hij het ook nog over een bedrag van 272 miljoen euro op asiel.

[2:56:40] Maar dat is geld dat naar asiel ging.

[2:56:42] Dus het Odenbudget daalt wel, maar dat staat niet op mijn begroting.

[2:56:45] Dus mijn begroting daalt daar niet mee.

[2:56:47] Daarnaast lever ik ook een bijdrage aan de demping van de taakstelling op de ambassadeposten.

[2:56:54] Die posten zijn belangrijk voor de ontwikkelingsinzet.

[2:56:58] Dat klopt dat we dan minder kunnen uitgeven aan de programma's, maar voor de effectiviteit van de programma's denk ik dat het wel goed is dat ik dat doe.

[2:57:06] Tot slot is de begroting voor 2025, het ODA-budget, niet meegegroeid met de economische groei.

[2:57:13] Dat betekent geen extra bezuiniging, dat betekent dat er geen extra geld bij is gekomen.

[2:57:18] En zoals u weet, tijdens de voorjaarsbesluitvorming bracht het kabinet zich over de BNI-koppeling.

[2:57:26] Dan was er nog een vraag van mevrouw de Korte over die 10% asielcap.

[2:57:31] Dat is de asieltoerekening aan ODA.

[2:57:34] Die is vanaf 2027 maximaal 10% van het ODA-budget.

[2:57:43] Die asieltoerekening is op dit moment lager geraamd dan die 10%, dus vandaar dat u dat niet ziet in de begroting.

[2:57:54] En als vanaf 2027 die toerekening boven de 10% zou komen, hoeft het niet bezuinigd te worden, omdat die cap er dus zit.

[2:58:05] Hier zat nog een vraag over de klimaatafspraken en de klimaatfinanciering.

[2:58:10] Nederland blijft zijn aandeel aan de internationale klimaatfinanciering leveren, ook voor het in Baku afgesproken doel.

[2:58:17] In 2023 was de Nederlandse klimaatfinanciering 1,8 miljard.

[2:58:23] Dat was een deel publiek en een deel privaat.

[2:58:27] Klimaatfinanciering bestaat uit meer elementen dan alleen dat begrotingsartikel.

[2:58:31] Het bestaat ook uit een aantal elementen die binnen voedsel en binnen water gerealiseerd gaan worden.

[2:58:45] Dan vroegen de heren van Baarle en Denk ook nog naar de bezuiniging op humanitaire hulp.

[2:58:51] Humanitaire hulp blijft een prioriteit.

[2:58:55] De bezuinigingen worden vanaf 2026 zo veel mogelijk beperkt.

[2:59:00] Dat wordt verwerkt in de sublituare begroting.

[2:59:03] De nieuwe budgetten staan ook in mijn beleidsbrief.

[2:59:06] En in totaal is die bezuiniging op humanitaire hulp dan nog 7% op het totale budget.

[2:59:12] in eerste instantie, maar het budget groeit daarna ook weer door.

[2:59:17] Dan de vraag van de heer Seden hoe ik de eerste Kamermotie ga uitvoeren die oproept tot BNI-koppeling herstellen.

[2:59:26] Dat signaal neem ik mee.

[2:59:28] Ik heb dat gehoord.

[2:59:28] Ik heb ook de zorgen uit uw Kamer gehoord.

[2:59:31] Maar ik moet toch echt verwijzen naar de voorjaarsbesluitvorming waarin integraal deze besluitvorming plaatsvindt.

[2:59:39] En ik kan natuurlijk niet vooruitlopen op de

[2:59:42] Uitkomsten.

[2:59:43] De heer Van Houwelingen vraagt waarom pas vanaf 2027 bezuinigingen en niet eerder.

[2:59:49] Nou, we bezuinigen al eerder.

[0:00:00] 300 miljoen in 2025, 500 in 2026.

[2:59:55] En ik hou mij aan het hoofdlijnenakkoord.

[2:59:58] Daarin is afgesproken dat 2,4 miljard vanaf 2027 ingaat.

[3:00:03] En ik ga ervan uit dat dit kabinet er dan nog zit.

[3:00:06] Even aan de zorgen van de heer Van Houwelingen dat tegemoet te komen.

[3:00:12] Is het niet beter om subsidies maar voor maximaal één jaar uit te geven voor het budgetrecht van de Kamer?

[3:00:19] Voor de voorspelbaarheid en de plenbaarheid van de financiering is meerjarige financiering beter.

[3:00:24] Dat maakt de uitvoering en het beleid effectiever en doelmatiger.

[3:00:28] Als je dat maar elke keer voor één jaar uitgeeft, dan zou dat onuitvoerbaar worden.

[3:00:35] En de Kamer autoriseert natuurlijk het budget in de begroting en stuurt inhoudelijk door de debatten zoals we die vandaag met elkaar voeren.

[3:00:45] Nou, dat was snel toch, voorzitter, dit blokje?

[3:00:48] Dank u wel.

[3:00:48] Dan heeft u daar nog wel twee interrupties over.

[3:00:50] Ik heb de heer Seder voor zijn laatste interruptie genoteerd en ook mevrouw De Korte voor haar laatste interruptie.

[3:00:55] Ja, voorzitter.

[3:00:57] Zoomen we op dat de minister de aangenomen motie door de Eerste Kamer kwalificeerde als een

[3:01:06] In het licht met de uitspraak dat dit een bedrijfsongeluk was, maar niet de bedoeling en ook niet meer gaat voorkomen.

[3:01:17] de wens van de Eerste Kamer en volgens mij een groot deel ook van de Tweede Kamer, ben ik wel benieuwd.

[3:01:20] En ik snap dat de vooroordel is dat het ligt aan alle partijen.

[3:01:24] Maar de minister heeft ook een uitgangspunt en een inzet.

[3:01:28] En mijn vraag aan de minister is, is het überhaupt de inzet van de minister van de BuaOS om de koppeling te herstellen?

[3:01:37] En is dat ook wat zij wenst?

[3:01:40] Even los van alle andere variabelen binnen het kabinet waar ze uiteraard niet over gaat.

[3:01:47] Maar is dat haar inzet en haar visie over hoe haar ministerie de komende jaren verder zal moeten gaan?

[3:01:53] Ja, voorzitter.

[3:01:54] De heer Receda zegt dat ik de motie ter kennisgeving heb aangenomen.

[3:01:57] Dat heb ik niet gezegd.

[3:01:58] Ik heb het heel goed gehoord.

[3:01:59] Ik heb het heel goed gezien, die motie.

[3:02:01] En ik neem hem ook ter harte.

[3:02:03] Maar ik kan niet op de voorjaarsbesluitvorming vooruitlopen.

[3:02:06] En zoals u weet, spreekt het kabinet met één mond.

[3:02:08] Dus ik kan hier nu ook niet gaan zeggen van ik ga dit of dat doen.

[3:02:12] Het ligt allemaal op tafel bij de voorjaarsbesluitvorming.

[3:02:15] Er zijn vier partijen bij betrokken.

[3:02:17] Dat is een heel proces en zodra daar uitkomst over is, zal uw Kamer daarover geïnformeerd worden.

[3:02:25] Maar ik heb heel goed gehoord de wens uit deze Kamer en de wens uit de Eerste Kamer.

[3:02:33] Ik begreep niet zo erg het antwoord over de asielcap van 10% van de ODA-middelen.

[3:02:40] Mijn specifieke vraag was, want we verwachten dat er dan extra geld vrijkomt in 2027, omdat die asielcap er is met 10%, gaat het geld dat extra beschikbaar komt vanwege de asielcap ook daadwerkelijk ingezet worden voor ontwikkelingshulp?

[3:02:57] Dat was mijn vraag.

[3:02:59] Voorzitter, excuus.

[3:03:00] Dan had ik de vraag niet goed begrepen.

[3:03:02] Het antwoord is ja, dat extra geld gaat ingezet worden voor ontwikkelingshulp.

[3:03:07] Dank u wel.

[3:03:08] Dan proberen we misschien nog tot tien over door te gaan.

[3:03:10] Dan kijken we nog even of we alles af kunnen ronden.

[3:03:12] Anders zal er een deel schriftelijk moeten en bij voorkeur dus niet.

[3:03:20] Voorzitter, humanitaire hulp, kwetsbare onderwijs.

[3:03:23] Is dat een punt van orde?

[3:03:24] Ja, ik moet er helaas echt van tussen, maar ik vertrouw erop dat er wel een twee minuten debat gaat komen, aangezien er geen... Anders noteren we liever niet.

[3:03:31] Ik had het niet anders verwacht.

[3:03:34] De minister.

[3:03:36] En wellicht dat de antwoorden ook ietsje korter zijn, want we waarderen natuurlijk de inleiding in de uitgevoerdigheid daarvan, maar wellicht kan het iets meer staccato.

[3:03:42] Het scheelt ook weer een hele hoop optypen.

[3:03:47] De heer Bamenga had een vraag over onderwijs.

[3:03:51] Ik ben het met hem eens dat onderwijs een belangrijke rol kan spelen.

[3:03:54] Nu doen wij geen basisonderwijsvoorzieningen apart.

[3:04:00] Waar ik op bezuinig is middelbaar en beroepsonderwijs.

[3:04:03] Daar kan binnen de projecten voedsel, water en gezondheid nog steeds onderwijs gedaan worden.

[3:04:08] Maar dan zodanig dat het ook vraaggestuurd is waar dat nodig is.

[3:04:13] Daarnaast is basisonderwijs ook een onderdeel van onze financiering vanuit humanitaire hulp.

[3:04:20] Maar ook vanuit bijvoorbeeld het prospectspartnerschap, waar we opvang in de regio doen.

[3:04:25] Daar bieden we ook onderwijs aan aan jonge kinderen.

[3:04:29] Dan de vraag van de heer Bamenga voor een jongere ambassadeur.

[3:04:37] De rechten van kinderen-invulling van die motie wordt uitgewerkt.

[3:04:41] Daar wordt u nog over geïnformeerd, dus dat volgt denk ik schriftelijk.

[3:04:45] Dan de vraag van de heer Van Baarle over Gaza, hoe wij ervoor gaan zorgen dat hulpverleners toegang hebben.

[3:04:52] Nou, de Nederlandse boodschap is heel helder, humanitair.

[3:04:56] Hulp moet doorgang kunnen vinden, moet echt losstaan van vredesonderhandelingen.

[3:05:01] Ik wil mij ook meer gaan inzetten op het verbeteren van toegang tot hulp.

[3:05:05] Het kabinet heeft ook de blokkade door Israël van humanitaire hulp en elektriciteit veroordeeld.

[3:05:14] De vraag van de heer Van Baarle over de 20 miljoen voor wederopbouw, dat blijft beschikbaar, dat blijft gereserveerd voor Gaza.

[3:05:24] En ook zijn vraag over humanitaire hulp, of dat niet in het Nederlands belang is.

[3:05:29] Nee, dat is niet in het Nederlandse belang.

[3:05:32] En de humanitaire hulpbrief, daar staat het ook indisch, gisteren naar uw Kamer gestuurd.

[3:05:38] Dank u wel.

[3:05:39] Dan gaan we door naar de SDG's, speciaal van meneer Van Houdink over dat doen.

[3:05:43] Nog één vraag van de heer Beminga.

[3:05:45] De laatste.

[3:05:46] Dank u wel, voorzitter.

[3:05:47] Dank u wel ook voor de woorden van de minister tenminste.

[3:05:51] Ik interpreteer ze even positief als het gaat om onderwijs en dat het onderdeel zou moeten zijn van de hulp, noodhulp wat geboden wordt, want voor die kinderen is het ontzettend belangrijk, juist voor hun toekomst, het sprankelhoop die ze nog hebben, dat zij wel onderwijs blijven krijgen.

[3:06:07] Alleen ik zie het wederom niet terug in het beleid.

[3:06:10] Dus daarom wil ik haar expliciet vragen van de minister of zij ook hierin een toezegging wil doen dat dat inderdaad echt onderdeel zal zijn van die humanitaire noodhulp dat geboden wordt.

[3:06:19] Dat die kinderen gewoon onderwijs blijven krijgen.

[3:06:24] Ja, voorzitter.

[3:06:25] De ene keer wel, de andere keer niet.

[3:06:26] We hebben natuurlijk ook noodhulp die bestaat uit voedselpakketten.

[3:06:30] Dan is het geen onderdeel.

[3:06:31] Maar bijvoorbeeld dat prospectspartnerschap wat we doen, waar we opvang in de regio doen.

[3:06:37] Daar geven wij de kinderen ook onderwijs.

[3:06:38] Dus daar is het onderdeel van beleid.

[3:06:40] Binnen humanitair is het onderdeel van beleid, maar niet overal.

[3:06:46] Dank u wel.

[3:06:46] Dan gaan we door naar de SDG's.

[3:06:50] De SDG heeft het al eerder over gehad met de heer Van Houwelingen.

[3:06:55] Het Pact for the Future is niet juridisch bindend.

[3:06:59] Het is een politieke verklaring als uitkomst van een VN-top.

[3:07:04] En die onderhandelingen, dat is een kwestie van maanden onderhandelen.

[3:07:08] En uiteindelijk een kwestie van geven en nemen.

[3:07:10] Ieder land doet water bij de wijn.

[3:07:12] Het is echt een compromis tekst.

[3:07:14] En landen kunnen zelf kiezen waar ze hun accenten leggen.

[3:07:18] Ook in de uitvoering van die ontwikkelingsdoelen.

[3:07:22] Die variëren van armoedebestrijding, gezondheidszorg, duurzame economische groei.

[3:07:29] Nederland bepaalt zelf in het ontwikkelingshulp zijn prioriteiten.

[3:07:35] Dus vanzelfsprekend dat een deel van mijn beleid aansluit op die doelen.

[3:07:39] Maar bij het stellen van mijn prioriteiten zijn mijn eigen doelen leidend.

[3:07:51] Er was nog een vraag.

[3:07:53] Is er een risico dat de Raad van State ons gaat terugfluiten omdat we de SDG's niet nakomen?

[3:07:58] Nee, dat risico zie ik niet, want het zijn inspanningsverplichtingen en een land gaat zelf over zijn invullingen daarvan.

[3:08:07] Ja, dank voor de beantwoording.

[3:08:08] De minister zegt wederom dat het niet juridisch binnen is.

[3:08:11] In soft loss is waarschijnlijk een rechterkant waar heel waarschijnlijk wel degelijk aan dat pact verwijzen wat Nederland dus ondertekend heeft.

[3:08:16] Maar los daarvan, de minister heeft dat pact ondertekend in september.

[3:08:21] En daar staat dus in dat het kern van het pact is natuurlijk de klimaatagenda.

[3:08:25] Turbochargers, dat moet allemaal veel sneller.

[3:08:27] Dus Nederland commiteert zich eraan.

[3:08:29] Dus hoor ik het nou goed dat de minister eigenlijk zegt van ja, dat hebben we ondertekend of in ieder geval zijn we zwijgen met akkoord gaan, maar betekent die feiten niets?

[3:08:35] Maar dan is mijn vraag dan, dan is het dus zo blijkbaar, als ik het nu goed begrijp, ik probeer dit te begrijpen, voorzitter, dat zo'n pact, dat het een soort performance is wat verder helemaal geen effect heeft.

[3:08:44] En wat is dan de status van dat pact?

[3:08:47] Als de minister zegt van ja, we kunnen ons er ook niet aan houden.

[3:08:50] Dat is toch heel vreemd?

[3:08:56] Het is een consensusdocument.

[3:08:58] Het is niet juridisch bindend.

[3:09:00] Het heeft ook geen financiële consequenties.

[3:09:03] Als die er wel zouden zijn, dan worden die eerste besluitvormingen aan de lidstaten voorgelegd.

[3:09:08] Uiteindelijk zijn het landen die met elkaar uitspreken dat ze wat willen doen aan de armoede in de wereld.

[3:09:12] Dat ze jullie inzetten, ook op klimaat, op een heel aantal doelen.

[3:09:17] Maar ieder land bepaalt uiteindelijk zijn eigen prioriteiten daarin.

[3:09:20] Dus er is niks juridisch bindends aan.

[3:09:25] In softlaw is dat waarschijnlijk echt wel anders.

[3:09:28] Maar begrijp ik het dan goed?

[3:09:30] Dat pak staat vol met klimaat en gender, dat moeten we meer gaan doen.

[3:09:34] Dat al die passages waar dat pak vol in staat, wat dit kabinet heeft ondertekend in september.

[3:09:39] Want dat is wat de minister nu zegt, wat dit kabinet heeft ondertekend.

[3:09:44] Maar dat doet er voor ons niet toe.

[3:09:46] Het zijn blijkbaar andere elementen van dat pact, daar richt ons om.

[3:09:50] Maar daar zijn we eigenlijk niet mee akkoord gegaan.

[3:09:51] Ik probeer gewoon te begrijpen, wat heeft het kabinet gedaan?

[3:09:56] Er is niet over gestemd en er is ook geen handtekening ondergezet.

[3:10:00] Het is een consensus document en dat is een stukje geven en nemen.

[3:10:04] En daar staan een aantal ontwikkelingsdoelen in.

[3:10:06] Maar Nederland bepaalt zijn eigen inzet wat wij daarop doen.

[3:10:09] Bijvoorbeeld voedselzekerheid, daar zet Nederland op in.

[3:10:12] Dat vindt Nederland ook belangrijk.

[3:10:14] Daarnaast economie en handel vinden we belangrijk.

[3:10:17] Gezondheid voor iedereen vinden we ook belangrijk.

[3:10:19] Uiteindelijk bepaalt een land zijn eigen prioriteiten wat we daarin doen.

[3:10:24] Ja, laatste interruptie.

[3:10:26] Ik hou het kort.

[3:10:28] Het minister zegt wederom van niet ondertekenen, maar iedereen gaat ervan uit dat Nederland zich daaraan committeert.

[3:10:33] Dat is wat dat betekent.

[3:10:34] Als je niet je stem verheft en stilzwijgend instemt, dan committeer je daaraan.

[3:10:38] Het kabinet probeert het gewoon helder te krijgen.

[3:10:41] Het VN pakt een soort keuzemenu van ondertekenen.

[3:10:44] Ze stemmen ermee in, stilzwijgend.

[3:10:46] Een soort keuzemenu.

[3:10:47] Dit doen we wel, dit doen we niet.

[3:10:50] En dat kan, jurisch gezien.

[3:10:52] Ik vat het zo goed samen.

[3:10:57] Dat kan juridisch gezien, want het is niet juridisch bindend.

[3:10:59] Het is een inspanningsverplichting.

[3:11:10] Die migratie een paar en overig een paar, ja.

[3:11:14] Ik ga m'n best doen.

[3:11:17] Stel ik voor dat we migratie nog doen en dat we overig dan verschriftelijk afdoen.

[3:11:20] Het is niet anders, want het is al bijna kwart over en dan begint er ook weer een ander debat.

[3:11:24] Dus als we migratie nog kunnen afronden, dan zou dat mooi zijn.

[3:11:31] De heer Ram vraagt welke voorwaarden we kunnen verbinden aan de terugkeer.

[3:11:38] Terugkeer is een prioriteit voor dit kabinet.

[3:11:40] Nederland bevordert terugkeer door onder andere te kijken naar negatieve maatregelen als terugkeerssamenwerking niet goed verloopt.

[3:11:47] Of positieve maatregelen om te stimuleren dat het wel goed verloopt.

[3:11:53] Het inzetten van conditionaliteiten vraagt wel om een zorgvuldige benadering.

[3:11:58] Daarnaast moet ook een land veilig genoeg bevonden worden om terug te keren.

[3:12:02] We spreken hier ook over met andere Europese landen.

[3:12:07] We maken een afweging over onze inzet op basis van Nederlandse belangen op het terrein van veiligheid, handel en migratie.

[3:12:16] Daarnaast vraagt de heer Am de vervolgstappen op de terugkeerhubs.

[3:12:20] Nederland is onderdeel van een kopgroep van 15 landen die innovatieve oplossingen uitwerken om internationaal migratiemanagement te verbeteren.

[3:12:29] Daartoe worden aanpassingen van EU-regelgeving onderzocht om terugkeerhubs mogelijk te maken.

[3:12:35] Nederland verwelkomt het voorstel van de EU voor die terugkeerverordening.

[3:12:40] We studeren dit nog, dat kost wel even tijd, ook qua onderhandelingen.

[3:12:44] We werken samen met gelijkgezinde landen, bijvoorbeeld ook met Denemarken en Italië.

[3:12:49] Zijn we een co-chair van de werkgroep rondom terugkeer.

[3:12:53] En zoals de heer Ram weet, is Nederland ook in overleg met Oeganda over de mogelijkheid om daar een transit hub op te zetten.

[3:13:03] Dank u wel.

[3:13:04] Dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van deze termijn van de zijde van het kabinet.

[3:13:09] We hebben geconstateerd dat er helaas, dat we net niet alles hebben kunnen afronden, dus dat zien we dan nog schriftelijk tegemoet.

[3:13:14] Ik heb ook geconstateerd dat er al behoefte is aan een twee minuten debat, dat dat is aangegeven hier al.

[3:13:20] Dan voor we definitief gaan afsluiten en ik de toezeggingen voorlees, ga ik mevrouw Heers nog het woord geven.

[3:13:26] Daar is meer een procesopmerking.

[3:13:27] Er zijn een aantal vragen, onder andere waarom wij de berekening van de effecten van de bezuinigingen nog niet hebben gekregen, terwijl dat wel was toegezegd.

[3:13:34] Dus ik neem aan, wat doe ik daarmee?

[3:13:39] Laten we even de oproep doen dat er de beleving is dat op een aantal onderwerpen niet alle vragen zijn beantwoord.

[3:13:46] Dus wellicht dat er ook nog even een dubbel check gedaan kan worden als we toch de overige vragen schriftelijk doen of er nog een aantal andere punten overstaan.

[3:13:53] Misschien mag ik deze vast even beantwoorden.

[3:13:56] De effecten van de bezuinigingen worden door de OESO-DAC in kaart gebracht en daar wordt dan ook over gerapporteerd en dat zal dan ook aan uw Kamer gestuurd worden.

[3:14:08] We moeten nu echt afsluiten.

[3:14:09] Er begint over één minuut een ander debat.

[3:14:12] De publieke tribune moet nog leeg.

[3:14:16] Dit is het voor nu.

[3:14:17] Het staat u vrij om anders schriftelijk dingen te doen.

[3:14:22] Ik heb nog vijf toezeggingen die ik zal oplezen.

[3:14:26] Toezegging 1.

[3:14:26] De minister voor BHO zegt toe dat de minister voor BUSA...

[3:14:30] Schriftelijk zal terugkomen over hoe uitvoering wordt gegeven aan de aangenomen motie Dobbe CS over de leidende rol van Nederland bij de bescherming van hulpverleners en daarbij tevens specifiek in te gaan op de recente aanvallen op hulpverleners in Gaza.

[3:14:43] Dat is een toezegging van mevrouw Dobbe.

[3:14:48] Ik heb toegezegd dat hij erop terugkomt.

[3:14:50] Dat kan schriftelijk zijn, maar dat kan ook in een commissie debat zijn.

[3:14:52] Dat wil ik even in het midden laten.

[3:14:53] Dus schriftelijk of mondeling.

[3:14:55] Noteren we schriftelijk of noemelijk?

[3:14:58] Voorzitter, mogen wij de voorkeur uitspreken voor schriftelijk?

[3:15:00] Dat kunt u altijd doen.

[3:15:01] Dat kunt u altijd doen.

[3:15:03] Dan bij deze genoteerd dan.

[3:15:05] De tweede toezegging.

[3:15:06] De minister van BHO zegt toe dat in de uitwerking van het beleid maatschappelijk middenveld in zal worden gegaan hoe religieuze en maatschappelijke organisaties beter kunnen worden ondersteund in de lokale context.

[3:15:15] Ten aanleiding van een verzoek van de heer Seder.

[3:15:19] Ik zie geen knik.

[3:15:21] Voor de aanleiding van het debat graag specifieren dat het zowel gaat om Nederland en juist in Nederland, maar ook lokaal juist in de landen waar de hulp geboden wordt.

[3:15:30] Dat is de lokale context.

[3:15:31] Toevoeging dan drie.

[3:15:33] En als we op iedere toezegging gaan commentarieren, dan kan ik ook de toezegging niet afmaken.

[3:15:36] Ik krijg het natuurlijk niet schriftelijk.

[3:15:38] Drie.

[3:15:38] De minister voor BO zegt toe de Kamer voor de zomer schriftelijk te informeren over hoe Nederland uitvoering geeft aan het EU Gender Action Plan 3.

[3:15:46] Dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van dit commissielat.