Milieuraad op 20 december 2021

[0:00:00] Hierbij open ik de vaste Commissie voor infrastructuur en Waterstaat vraag ook inderdaad bewindspersonen daaraan mee te werken en dat is het commissiedebat over de Milieuraad op twintig december. Welkom aan onze bewindspersonen ook welkom aan de Kamerleden en heeft allemaal een minuut of vier bij fractie vier vragen aan elkaar in eerste termijn en ik geef als eerste het woord aan mevrouw Hage van D zesenzestig.

[0:00:29] Voorzitter, eerste twee punten van orde. De eerste is namelijk dat de agenda van de Milieuraad stelt dat mogelijke wijzigingen hier met ons als Commissie gedeeld worden. Het lijkt me goed om even vast te stellen of er wijzigingen zijn voordat wij inhoudelijke op de agenda ingaan en de tweede is meer van Europese orde, want ik zie hier twee staatssecretarissen aanwezig op de agenda staan ook een aantal punten van NRC en mijn vraag. Voorzitter, is dan met name wie neemt er plaats in deze Commissie van de Milieuraad? Want ik heb ook input voor de Milieuraad van FNV onderwerpen.

[0:01:02] Nou, dan kijken we even naar de bewindspersonen. En wie mag ik het woord geven? Dat is de heer van Weijenberg.

[0:01:08] Ja. Voor jou. Voorzitter, volgens mij zijn er meer dan de rondvraag nog wat punten toegevoegd. Maar niet aan de besluitvorming van best het lijstje zo nog even geven. Wat stond nu is die dingen hadden gewoon tot het laatste moment in beweging. Maar de zijn zijn geen echte hebben ze geen besluit vinden om ofzo toegevoegd software zover ik nu weet als het anders is, zal ik het in mijn beantwoording melden en verder voorzitter, op drie trajecten rond bossen is het ministerie van landbouw in de lief volg mij tenminste van landbouw op dit moment met uw kamer in gesprek me wel een andere zaal

[0:01:37] en ja dat biedt u twee kansen. U mag mij en de collega's dus alle vragen stellen die u wil, en dan zal ik de collega's van landbouw vragen die vandaag de antwoorden niet te sturen van u hebt heb ik het vage vermoeden van dat u vooraankondiging voor gedaan mogen twee minuten debat of u moet die andere afspraken gebruiken, maar die ik weet niet waar het andere overleg met de niets van lampen over gaat is dat moet ik u schuldig blijven. Nou heel formeel. Wat is er aan nog toegevoegd als informatiepunten. De informatie van de Commissie over de biodiversiteit strategie, een terugkoppeling van informele bijeenkomst van ministers over stedelijke zaken, de workshop hervormingen bitch ter informatie van voorzitterschap,

[0:02:14] plans obtained. De man die nam ik heb niks Sorry ingebracht door de Oostenrijkse collega's en de Spaans. Collega's zal iets willen zeggen over het clean Air forum, maar zijn dus geen punt waar of een inhoudelijke discussie of besluitvorming aan de orde is van dan hadden we dat inderdaad vanzelfsprekend.

[0:02:28] Mevrouw Hage,

[0:02:30] Voorzitter, het gaat met mijn het mij met name omdat wij als Nederland ook gewoon positie nemen in de discussie met betrekking tot ontbossing en of het nou de minister van LHV is die er plaatsneemt of een staatssecretaris die plaatsneemt, maakt mij niet uit omdat het belang goed overgedragen wordt. Dus ik ga toch een aantal punten op dat onderwerp meegeeft.

[0:02:50] En nog een toelichting.

[0:02:51] Voor mijn naam staat ook in de geannoteerde agenda natuurlijk gewoon wat over opgenomen en zal wie er ook na mijn steelt in de stoel zit ook die punten worden ingebracht, zoals daar met u gedeeld.

[0:03:00] Het woord aan mevrouw Hage,

[0:03:02] Voorzitter, alleen als we samenwerken binnen Europa wordt onze lucht schoner kunnen we klimaatverandering tegengaan. Beschermen we natuur de biodiversiteit en voorkomen we vervuiling van water onze bodem en werken we toe naar een circulaire economie. Want wat over de grenzen gebeurt, raakt Nederland evenzogoed en het is daarom belangrijk dat we dat gesprek voeren in dit milieudebat voor de Milieuraad van twintig december.

[0:03:25] Voorzitter, het amazone-gebied is weer vijfde geslonken en hoewel het ver weg ligt, zorgt onze import soja ook onder RTL s certificering mede voor deze ontbossing

[0:03:36] naast soja. Als producten importeert Europa, palmolie, cacao, hout en vlees van dieren gevoerd. Met deze soja kan de inzet uitgebreid worden naar afgeleide producten die palmolie of soja bevatten, zodat vlees waarvoor soja en het veevoer, zoals vlees, waarvoor soja in veevoer wordt gebruikt.

[0:03:53] Voorzitter, bij de klimaattop in Glasgow is beloofd om voor twintig, dertig, een einde te maken aan ontbossing. Ook Ethiopische ecosystemen spelen een belangrijke rol wetlands en van s lijken nu buiten de forum voor verordeningen te vallen, wil de staatssecretaris erop toezien dat deze belangrijke ecosystemen in de verordering landen.

[0:04:12] Voorzitter, de bodem strategie zeventig procent van de Nederlandse bodem is in slechte staat met grote gevolgen voor onze voedselvoorziening en natuur. D zesenzestig ziet Nederland deze strategie graag omarmen en daar waar nodig versterken met bindende doelen. Laten we optrekken met Duitsland die inzet op bindende wetgeving

[0:04:31] kan de staatssecretaris toezeggen steun uit te spreken voor de voorstellen.

[0:04:36] Voorzitter, voorzitter, we leggen in Europees verband de afval export aan banden met de herziening van de Europese verordeningen overbrenging afvalstoffen Eva. Het kabinet steunt het voorstel om export van afval tot een minimum te beperken, tenzij afval op een milieu verantwoordelijke wijze wordt verwerkt, dan mag het alsnog geëxploiteerd worden. Maar ik vraag de zieke staatsssecretaris. Hoe wordt dit aangetoond want ik denk dan voorzitter aan de bergen niet verkochte kleding uit onder meer Europa gestort in een woestijn in chili.

[0:05:06] Vanuit de beste voornemens hebben we op Europees niveau met elkaar afgesproken dat onverkochte textiel niet meer mag worden verbrand, maar wordt het dan nu vaker over zee gedumpt.

[0:05:17] D zesenzestig heeft namelijk vernomen dat er een uitzondering is en dat is als het land van bestemming toestemming geeft voor een transfer, maar blijft hierbij dan de milieuverantwoorde verwerking van kracht of is deze maatregel een af laat brief voor het afkopen van deze verantwoordelijkheid.

[0:05:35] Voorzitter, onze markten zijn internationaal evengoed. De zonnepanelen markt producenten over de hele wereld zonnepanelen gerecycled, net over de grens met België,

[0:05:45] maar deze capaciteit is niet voldoende tijd om te investeren in goede Nederlandse recycling. Volgens stichting open zou de bijdrage voor recycling tien euro moeten zijn per paneel,

[0:05:56] terwijl deze nummer dertien cent is, kan de staatssecretarissen hierop reflecteren is de staatssecretarissen het met D zesenzestig eens dat de producent hier een grote verantwoordelijkheid houdt, is het huidige fonds toereikend, zodat het opruimen van deze panelen de komende tien jaar geborgd is en dat er geen ruimte is voor free Riders die deze heffing niet hanteren.

[0:06:16] Voorzitter, tenslotte fit voor fifty Five D zesenzestig is groot voorstander van het uitfaseren van auto's met een verbrandingsmotor. Goed dat het kabinet werkt aan de uitvoering van het in lijn brengen van de uit van huurt datum van verbrandingsmotoren voor personen, voertuigen met de afspraak in het klimaatakkoord

[0:06:34] maar elektrificatie van het transport over de weg voor personen en goederen vraagt om actie en samenwerking. Daarom vraagt de staatssecretaris.

[0:06:43] Gezien de nieuwe Duitse regering is hij bereid in gesprek te gaan met ons buurland om te bezien of hij of zij zich willen aansluiten bij de kopgroep die de motie van lid Bauke en ondergetekende ambieert

[0:06:55] en bij de tijdens de kop zesentwintig geformuleerde doelstellingen voor de elektrificatie van het vrachtverkeer

[0:07:02] is hij bereid om in het verlengde hiervan een lans te breken voor meer ambitie en het versneld uitrollen van een Europese infrastructuur dat cruciaal is voor het realiseren van deze doelstellingen.

[0:07:13] Voorzitter, zoals ik al zei. Vandaag, bespreken we belangrijke onderwerpen voor de toekomst van Europa. Nederland en Nederlanders. Ik zal mijn namens D zesenzestig en de komende jaren daarvoor blijven inzetten.

[0:07:25] Hartelijk Dank. Daar komt bij mevrouw Bush verliefd. Nee. Er is nog een vraag en dat is door de heer Joris Thijssen van de pvda. Dus ik geef hem graag

[0:07:32] Dankuwel.

[0:07:33] Voorzitter, je vragen aan D zesenzestig

[0:07:35] dat een van de uitgangspunten van de regering in de onderhandelingen over fit for fifty Five is dat het betaalbaar moet zijn

[0:07:41] en we weten ook dat wat besproken wordt, is een uitbreiding van het eerst naar eerst twee wat tot kostenverhogingen leidt bij huishoudens van honderd vijfentachtig euro per jaar.

[0:07:52] Hoewel de het D zesenzestig. Nou zorgen dat voor lage inkomens inderdaad deze uitbreiding en dus het fit voor fifty Five pakket betaalbaar blijft

[0:07:58] mijn vragen.

[0:08:01] Ja. Ook mijn dingen aan of aan het voorzitter. Ik kan heel eerlijk zeggen dat de heer Thijssen mij volledig over vraagt in deze. Ik zal het nagaan ook bij mijn collega's, maar het is wel een belangrijk aandachtspunt. Het progressief akkoord heb ik natuurlijk tot mij genomen. Maar daar zie ik ook nog niet. X er eigenlijk echt de handvatten in

[0:08:23] het betaalbaar houden, al is dat wel een uitgangspunt. Dus dat is

[0:08:28] ons.

[0:08:29] Deel hier Thijssen.

[0:08:31] Wil u graag inspireren?

[0:08:32] Wat wij doen is dat we grote vervuilers laten betalen en dat we met het geld dat we daarmee ophalen dat we dat brengen naar mensen zodat ze hun huis kunnen isoleren en er warmpjes bijzitten en een in de hier rekening verdwijnt of nieuwe veel lager wordt. We gaan zorgen dat de tweedehands auto's komen. Nou eigenlijk geen vraag. Maar dat was eigenlijk een vraag van de collega over dat op dat groene, groene akkoord wat we met groenlinks hebben gesloten en hoe we dan zorgen dat betaalbaar blijft op die manier dus de grote vervuilers gaan betalen en op die manier zorgen dat de middelen zijn voor lage en middeninkomens dat zij ook klimaatneutraal kunnen leven en er op vooruitgaan door klimaatbeleid

[0:09:08] en de rest volgt straks in uw eigen bijdrage. Dan gaan we naar mevrouw boucherie.

[0:09:11] Van groenlinks. Voorzitter, in mijn bijdrage zal ik het hebben over ontbossing fit for fifty die vaak specifiek luchtvaart en was

[0:09:20] groenlinks maakt zich veel zorgen over de effecten van onze consumptie op de wereldwijde ontbossing. Onlangs is het Europese wetsvoorstel voor ontbossing streekproducten gepubliceerd. Dit is een ontzettend belangrijke stap om bossen wereldwijd te beschermen. Toch missen wij een aantal belangrijke elementen in het Westervoort.

[0:09:34] Vertel.

[0:09:35] De rechten van lokale en inheemse volkeren zijn nog onvoldoende in het voorstel verankerd, juist zij lijden onder ontbossing en spelen een belangrijke rol in de bescherming van bossen en biodiversiteitsverlies. De mensen van LHV heeft aangegeven dat ze eerst.

[0:09:47] Veel wachten. Anders dan wel verwachten gesproken. Ik schorsen voor korte vergadering van enkele ogenblikken

[0:10:48] en ik heropen de vergadering en het wordt een vrouw moest je lid van de groenlinksfractie.

[0:10:52] Voorzitter, zoals ik zei, heeft de minister van LNG aangegeven het eerst wil wachten op een Europese wetsvoorstel voor duurzaam verantwoord ondernemen voordat hij ingaat op de verandering van mensenrechten in deze bossen werd, maar die Europese wetgeving laat nog jaren op zich wachten en eerlijk gezegd vind ik het nogal pijnlijk om dan zolang te wachten op de verandering van mensenrechten in de wet gaat de staatssecretarissen nu daarom juist wel voor pleit om het wetsvoorstel aan te scherpen als het gaat om de naleving van internationale mensenrechten afspraken.

[0:11:21] De ecosystemen waren het Lilith Haag ook eerder over sprak. Het is problematisch dat de wet niet gaat gelden voor andere ecosystemen, zoals de van het grasland en wetlands. Ook wij maken ons zorgen over verschuiving effecten. In hoeverre deelt de regering deze analyse

[0:11:34] dan rubber en maïs die ontbreken ook in deze wet. Ondanks dat dit ook grote bossen zijn gaat Nederland zich inzetten om dit toch mee te nemen. En dan iets over banken en investeerders. Het voorstel geldt tot geldt niet voor hen tot nu toe. Terwijl weet het ook. Nederlandse banken via investeringen bijdragen aan ontbossing banken zoals ABN Amro, ING en Rabobank zijn medeverantwoordelijk voor de verwoesting van tropisch regenwoud door bijvoorbeeld te investeren in soja en palmoliebedrijven en ook voor pensioenfondsen en verzekeraars ontbrekende bed en om dit soort investeringen te verbieden. Hoe gaan we dit gat dichten? Ga de staatssecretarissen voor pleiten om ook eisen voor dit soort investeringen in de bossen met op te nemen dan fit voor fifty Five en luchtvaart. Op dit moment heeft de luchtvaart gratis emissierecht een onder het aids systeem deze gratis terecht en worden nog voortvluchtig binnen de EU uitgefaseerd. Dat is heel goed nieuws. Maar dat duurt nog drie jaar kan dus daar kan de bewindspersoon toelichten waarom dit nog drie jaar gaat duren.

[0:12:23] In.

[0:12:24] Er is geen concurrentie aandeel van, want alle maatschappijen die binnen de u vliegen moeten aan dezelfde eisen voldoen. Gaat Nederland zich inzetten voor de direct uitfaseren van de is gratis rechten

[0:12:33] op dit moment wordt ook nog alleen gerekend met de C O twee uitstoot van vliegtuigen maar vliegtuig en veroorzaken ook waterdamp en stikstofdioxiden die ook bijdragen aan klimaatverandering. Deze andere effecten zorgen voor ongeveer twee keer zoveel opwarming als die twee gaat het kabinet zich inzetten om ook deze emissies aan te pakken, bijvoorbeeld via een multiplayer in het aids systeem. Tot slot PV vals mede namens de pvda mee. Een punt mede namens de partij voor de dieren. Kortgeleden is de motie van mij en mevrouw van es aangenomen die vraagt om een Europees totaalverbod op pfas, zonder uitzonderingen. Onlangs die de staatssecretaris weten dat hij nog steeds inzet om de restrictie van pfas onder de Ries wetgeving zal worden motie dus niet uitgevoerd. Want die restricties stond al gepland en geldt alleen voor niet essentiële toepassingen. Hoe en wanneer ga de staatssecretarissen wel concrete invulling geven aan onze motie en pleiten voor een totaal verbod. Voor zover. Voorzitter,

[0:13:21] Dat was in sneltreinvaart in drie minuten gaan we door naar

[0:13:26] Erkens van de VVD wil ik mevrouw hoesje liet haar microfoon uitzetten. Dankuwel.

[0:13:32] Dank u. Voorzitter, zoals eerder aangegeven een plenaire debat over fit for fifty Five steunen wij het pakket en zijn we kritisch op de betaalbaarheid en uitvoerbaarheid van een aantal onderdelen daarbinnen. We steunen de herziening van het systeem voor de zware industrie en elektriciteitssector,

[0:13:47] een sterk Europees systeem borg. Het gelijke speelveld voor onze bedrijven en geeft een prikkel tot verduurzaming.

[0:13:53] Ik heb er een vraag over voorzitter, hoe staat het met de uitfasering van gratis rechten en de koppeling daarvan aan de invoering van de zeebodem.

[0:14:02] Daarnaast Cot beprijzing voor de gebouwde omgeving en mobiliteit. Die bezien wij op dit moment nog sceptisch van. Volgens het PBL

[0:14:10] bespaart nauwelijks C O twee in Nederland vraag aan het kabinet is. Waarom is het kabinet hier relatief positief over de energie en brandstofprijzen zijn al erg hoog op dit moment.

[0:14:19] En zoals de je thuis in het ook. Zij zouden de verdere lastenverhoging betekenen

[0:14:24] en wat ons betreft dus ook zonder duidelijke C O twee winst in ieder geval in de huidige doorrekening tot nu toe gezien hebben.

[0:14:30] Kom ik noem je een man die het eisen en heeft een vraag voor u

[0:14:33] misschien een stukje over.

[0:14:36] Dan wachten we even af.

[0:14:39] Ik noemde hem al. Ik voelde al iets aankomen. Voorzitter, waarschijnlijk

[0:14:43] en het kabinet met de VVD eens dat de energie en brandstofprijzen verder verhogen op dit moment ook de een verlies aan draagvlak kan leiden. Voorzitter, daarnaast wil ik pleiten voor flexibiliteit tussen aids zeg en lucifer, zodat de kosten effectief mogelijk de nationale C O twee reductie kunnen behalen.

[0:15:00] Het verschilt immers balans hoe en waar we kosten effectief stappen kunnen zetten.

[0:15:05] Die beleidsvrijheid is juist van belang om in verschillende landen tot succesvolle werkbare uitkomsten te kunnen komen.

[0:15:11] In de geannoteerde agenda lijkt de bewindspersoon

[0:15:14] de tonen aan de Nederlandse inzet voor flexibiliteit tussen sectoren

[0:15:18] in tegendeel tot de eerder besproken inzet uit de BMC fiches

[0:15:22] kan de staatssecretaris de toelichten heel specifiek lijkt de staatssecretarissen tegengas te geven op de inzet van lidstaten om te komen tot juist meer flexibiliteit, wat ook eerder het Nederlandse standpunt was.

[0:15:34] Hier zijn we vrij kritisch op en me zouden deze Nederlandse inzet voor meer flexibiliteit graag expliciete willen terugzien.

[0:15:41] Voorzitter, als de laatste ronde vindt voor fifty Five een aantal vragen omtrent de aangescherpte C O twee personen en bestelauto's. Wij zitten in de kopgroep en pleiten voor het jaartal tweeduizend dertig.

[0:15:52] Andere lidstaten pleiten voor een datum na tweeduizend, vijfendertig en Duitsland lijkt nu het vizier gezet te hebben op tweeduizend, vijfendertig.

[0:16:00] Ik speel de consequenties van Nederland inzichtelijk hebben als die Europese uit van datum niet op tweeduizend dertien terecht zou komen. De stel die konden tweeduizend vijfendertig terecht.

[0:16:08] Wat betekent dit voor onze ambities in de mobiliteit sector. En hoe raakt het ook aan de afspraken en de streefdoel uit klimaatakkoord.

[0:16:16] Ja, maar kijk toch even naar je. Thijs of hij zijn vraag wil stellen.

[0:16:20] Je hebt wil ik graag. Voorzitter Dankuwel. Mijn vraag aan de je ergens is dat

[0:16:25] de VVD is sceptisch over het aids thee voor de gebouwde omgeving en transport en vraagt zich af of het allemaal moet. Maar dan hadden we de doelstelling niet.

[0:16:33] Dus

[0:16:34] de de de een commissaris die heeft gezegd nou ja, we kunnen voorstellen. Wel wijzigen. Maar als je iets wil verzwakken. Dan moet je er ook iets aan toevoegen. Wat dan weer. C O twee reductie bespaart dus

[0:16:45] of ik hoor graag van heer ergens hoe hij wil zorgen dat aids twee betaalbaar blijft, met name voor de lage en middeninkomens of ik hoor graag van heer ergens hoe hij dan elders in het hele fit voor fifty Five systeem iets wil toevoegen, zodat we wel onze doelstelling van vijfenvijftig procent halen

[0:16:59] ergens WD.

[0:17:00] Voorzitter, het is niet nodig om iets toe te voegen, want we krijgen gewoon een bindend doel voor de ISS sectoren de mobiliteit zit erin. Dus ze zijn gewoon verplicht als Nederland om die doelen te halen.

[0:17:10] Ons idee hierbij is is dat als je de eens voor de gebouwde omgeving en mobiliteit weghaalt. Dat betekent niet dat je het doel niet meer hebt om die reductie te behalen in tweeduizenddertig. Dus de Cot is onduidelijk. Het geeft eigenlijk een extra manier om dat doel te behalen. En als je die weghaalt, kunnen we nationale steeds op een andere manier daar invulling aan geven.

[0:17:31] Laatste vraag hier Thijssen

[0:17:33] niet zo heel erg veel van dit is wel de redenatie van de regeringen van de VVD de afgelopen vier jaar. We hebben nu namelijk ook een doel Urgenda vijfentwintig procent wordt niet gehaald. We hebben ook een doel van tweeduizend dertig wordt ook niet gehaald. En waarom worden niet gehaald omdat de maatregelen die nodig zijn om het doel te halen niet genomen worden.

[0:17:49] Dus dit gaat niet over een doel. Dit is een maatregel. We gaan vervuiling beprijzen

[0:17:53] en een vrouw en benzine de prijzen en dat zorgt ervoor dat er minder van gebruikt zal worden als die maatregel die wellicht lastig uitpakt voor een aantal mensen daar is ook de zorg van mijn fractie. Dan kunnen we die maatregel schrappen. Maar dat betekent niet automatisch dat we dus het doel halen,

[0:18:08] want deze regering heeft ook prachtige doel in maar haalt van niet want er zijn geen twintig en maatregelen om dus nogmaals, als u het aids twee wil schrappen,

[0:18:15] kan ik in meedenken. Maar wat krijgen we er dan voor terug dat we wel zorgen dat we klimaatverandering gaan stoppen.

[0:18:20] Dankuwel hier ergens.

[0:18:22] Ja. Dank u. Voorzitter, ik snap er de vraag van heer Thijssen vandaan komt. Inderdaad. We lopen achter op het doelen die we voor onszelf gesteld hebben en dat betekent dat de nationale de komende jaren meer maatregelen moeten nemen en wat dat betreft zou ik ook naar de het ijs willen kijken of wij de komende jaren de gewoon zaken gezamenlijk in deze kamer kunnen uitkomen. Ik vind de noodgreep om dammen te kijken naar Europese maatregelen die in dit geval voor dit specifieke maatregelen heel weinig C O twee reductie in Nederland leiden, maar wel de betaalbaarheid van het beleid kunnen ondermijnen.

[0:18:51] Ik vind dat wel ook een teken van wantrouwen dat wij de komende jaren en misschien niet samen kunnen uitkomen en ik hoop in ieder geval dat in deze nieuwe kamer, de heer Thijssen, andere collega's en ikzelf wel kunnen komen tot voldoende maatregelen om die doelen wat onszelf stellen en gesteld krijgen te behalen.

[0:19:06] Dankuwel bontebal CDA.

[0:19:08] Voorzitter, ik maak mijn kleine beetje klein beetje zorgen over collega Erkens. Het gaat het wel goed met hem. Want ik heb al best wel veel debatten met hem gehad.

[0:19:18] Sinds juni in eigenlijk elk debat is de een onderwerp waar je steeds op terug komt namelijk kernenergie. Maar ik heb vandaag dus niks in dit debat over kernenergie gegooid. Wat is er mis? Met collega Erkens

[0:19:31] hier ergens WD.

[0:19:34] Voorzitter, wat is er mis mee? Ik denk dat het de kerstvakantie niet snel genoeg kan komen als ik blijkbaar niet scherp genoeg op kernenergie zit, maar de

[0:19:42] collega bonte motie daar geen zorgen over te maken. Voorzitter, maar ik het ontroert me wel dat hij erover nadenkt.

[0:19:50] Dan kan je kunt u verder met uw betoog. En wie weet dat er nog geen het restant van de anderhalve minuut die je over heeft.

[0:19:57] Helaas geen kernenergie. Voorzitter, maar ik kan prima. Nog de laatste halve minuut vol praten erover.

[0:20:01] De om uw tijd ook de.

[0:20:03] Vul een voorzitter dan rondom de batterij verordening. De VVD onderschrijft de inzet van het kabinet om de batterijen verordeningen te koppelen aan de transitie naar een circulaire economie,

[0:20:13] batterijen en accu's bestaan uit kostbare grondstoffen waarbij het van belang is dat deze grondstoffen in de keten moeten houden.

[0:20:19] Hier is een koppeling te maken met de autowrakken. Hoe kijkt de staatssecretarissen aan tegen de Nederland verwerken van delen van deze vakken en onderdelen daarvan, zoals accu's, zodat de de schaarse grondstoffen binnen de e. U kunnen houden en kunnen verwerken.

[0:20:33] Hier liggen kansen voor onze circulaire bedrijven.

[0:20:36] De verplichtingen in de verordeningen

[0:20:38] leveren als ze niet uitkijken en lastenverzwaring op voor bedrijfsleven, terwijl het juist in de keten houden voordeel kan opleveren,

[0:20:46] neemt de staatsecretaris voldoende tijd om deze bedrijven de ruimte te geven dit te ontwikkelen voordat ze zwaar belast gaan worden

[0:20:52] en afgelopen juli heeft de VVD een motie ingediend met de vraag of een uniforme batterij check ingevoerd kan worden om inzichtelijk te maken hoe deze batterij checkt, zowel binnen als buiten de auto door de consument zelf gedaan kan worden gedurende de levensduur van de accu of batterij Pack kan de staatssecretaris aangeven hoe het staat ook in Europees verband

[0:21:14] en daarbij zou ik graag later. Voorzitter.

[0:21:17] Nou heel keurig ook binnen de tijd te komen bij collega bontenbal van het CDA.

[0:21:21] Dank u. Voorzitter, vandaag wil ik mijn bijdrage wil ik voortborduren op een aantal vragen die ook in vorige debatten aan de orde zijn gekomen.

[0:21:29] Mooie van dit debat is dat we zowel de staatssecretaris van BZK als de staatssecretaris van I w in ons midden hebben, want een van de punt van mijn fractie is dat we de themas, klimaat en circulaire economie in het beleid dichter bij elkaar moeten en kunnen brengen.

[0:21:44] Voorzitter, ik zou bij de staatssecretarissen allereerst willen complimenteren met uw harde werk. De afgelopen maanden en ook met de inzet van dit kabinet om in Europa tot een ambitieus en realistisch klimaatbeleid te komen. De inzet van Nederland is ambitieus en constructief en zo hoort dat.

[0:22:00] Voorzitter, in het debat over circulaire economie dat ik voor mijn gewaardeerde collega's Agnes Mulder heb overgenomen, heb ik gepleit voor meer voor een meer integrale aanpak van de themas klimaat, energie en circulariteit. Dat geldt voor het Nederlandse beleid, maar ook zeker voor het Europese juist door veel breder te kijken dan alleen direct C O twee uitstoot, maar ook naar de hele keten van grondstoffen en producten kunnen we echt als Europa onze normatief power gebruiken om de wereldwijde transformatie naar groene economie te maken

[0:22:28] en we zullen nog veel breder moeten kijken zo snel onze afhankelijkheid, afhankelijkheid van zeldzame aardmetalen en de geopolitieke kant daarvan. Deze week werd bekend dat China bezig is met de oprichting van wat een van s werelds grootste bedrijven op het gebied van zeldzame metalen moet worden.

[0:22:45] China domineert deze markt voor meer dan zeventig procent en dat maakt Europa kwetsbaar. Daarom kijk ik ook met interesse naar de batterijen ordening,

[0:22:53] maar ook leveringszekerheid is een aspect dat we helemaal in het debat over het klimaatbeleid moeten betrekken, en ik heb daar zorgen over. In het Duitse Handelsblad stond gisteren een artikel waarin experts de klimaatplannen van de Duitse regering tegen het licht houden en concluderen dat leveringszekerheid een hele flinke uitdaging gaat worden

[0:23:10] wat Duitsland en de andere ons omringende lidstaat doen met een energievoorziening heeft ook impact op onze energietransitie en op Reuters las ik gisteren een artikel waarin beschreven werd dat de Europese gasvoorraden op het laagste niveau sinds acht jaar staan en nu al snel worden leeg getrokken, terwijl de winter nog moet beginnen. Wat voor wind te gaan we tegemoet.

[0:23:30] Voorzitter, maar het belangrijkste punt vandaag is dus hoe voorkomen we dat we te eenzijdig naar het klimaatbeleid kijken? Hoe zorgen we ervoor dat we klimaatbeleid stevige integreren met het beleid ten aanzien van circulaire economie? Hoe zorgen we voor de integratie met het grondstoffen beleid? En hoe houden we de leveringszekerheid van energie en grondstoffen op peil hebben we daar wel voldoende aandacht voor. Ik vind dat nog onvoldoende.

[0:23:54] Voorzitter, dit zijn grote vragen waar niet zomaar een antwoord op te geven is en dat besef ik goed maar ik zou beide bewindspersonen willen vragen hierop te reflecteren en ik hoop dat ik met mijn bijdrage wat zaadjes planten, zodat het besef groeit dat we klimaatbeleid echt in de breedte moeten bekijken. Dankuwel. Voorzitter,

[0:24:10] dan komen bij een collega Thijssen van de pvda fractie

[0:24:13] Dankuwel voorzitter.

[0:24:16] Ja. In mijn inbreng gaat vandaag over aids en je zeer en nog een puntje over de bossen strategie en allereerst aids.

[0:24:23] Want ik wil een lans breken dat de regering gaat pleiten voor een nog veel ambitieuzer instellen van dat aids en veel ambitieuzer vormgever van aids was jarenlang de reden van ja dat kan niet want dan hebben we een nadeel bij de internationale concurrentiepositie.

[0:24:39] Maar daar hoeven niet bang voor te zijn want we hebben zeeman en we kunnen zeeman ook ambitieuzer invoeren en op die manier kunnen verzorgen dat sneller C O twee gereduceerd wordt

[0:24:47] en dat we sneller gaan zorgen dat klimaatverandering onder controle komt en en ik wil vragen of u zich daarvoor hard wil maken in Brussel en daar zijn een aantal redenen voor eentje zei ik al dat internationaal speelveld. Dat telt niet meer want dat kunnen we oplossen met zeeman. Een tweede is ook dat we weten dat als we dit gaan doen er een groene industrie in Europa zal ontstaan die de hele wereld nodig heeft. Dus ook zelfs voor de VVD zou dit toch een reden moeten zijn om het eerst aan te stellen aan te scherpen omdat als we die groene industrie eenmaal in de vingers hebben, kunnen we die natuurlijk ook exporteren naar andere landen en maar er is ook nog een ander punt. En daar heb ik nog vragen over aan de staatssecretaris van klimaat en dat gaat over Glasgow waar de vorige keer een debat over Glasgow en in Glasgow gezegd nou,

[0:25:35] er waren goede dingen waren slechte dingen maar een van de dingen die geconstateerd was, is de nationale bijdrage die de verschillende landen nu hebben gedaan, telt niet op tot het Parijs. Klimaatverdrag telt niet op tot anderhalve graad en uw stoel de toezegging gedaan aan mijn collega van groenlinks om PDA laten kijken van wat is nu nodig om die anderhalve gaten houden

[0:25:53] te halen. Maar nu lees ik in de geannoteerde agenda dat u zegt dat de uitkomsten van de kop zesentwintig hebben verder geen inhoudelijk effect op het fit for fifty Five pakket omdat het ingediende NEC van de u al aangescherpt. Het doel van ten minste vijfenvijftig procent broeikasgassen reductie in tweeduizenddertig bevat.

[0:26:09] Dat staat haaks staan op de toezegging die

[0:26:11] mijn collega van groenlinks heeft gehad. Daar wil ik graag nog even over hebben want volgens mij moeten we een stapje verder gaan, hebben we dat ook gezegd in Glasgow en is het aids. Dus bij uitstek een middel om ook een stap verder te gaan

[0:26:24] en dan nog een reden om aids aan te scherpen en dat is dat we hebben die voor gehad over de energieefficiëntie. Daar werkt is en daar is het kabinet voornemens om een bepaalde verplichting af te zwakken, en dan haal ik weer het uitgangspunten aan van de eu-commissaris Timmermans die zegt ja de mogen dingen wat afgezwakt worden. Maar dan moet er ook iets aangescherpt worden. Volgens mij is een goede kandidaat om aan te scherpen.

[0:26:45] En nu heeft een vraag van de heer ernst van de VVD.

[0:26:47] Dank u? Voorzitter, ik snap het. Pleidooi van van de je thuis om het eerst aan te scherpen. Hij noemde ook de ban de groene grens heffing. In dat geval

[0:26:56] pleit hij er ook voor om die sneller uit te breiden wat dat betreft een in te voeren. Er zitten nu een aantal producten in de eerste golf. Volgens mij de komende jaren staal kunstmest. Een aantal andere machine aids wil geen aanscherpen juist een gelijk speelveld te kunnen bewaren. Moet je ook eens gaan doen met die groene grens heffing. Hoe ziet die het ijzeren voor zich?

[0:27:13] Thuis en daar gaat het natuurlijk niet over in de Milieuraad. Maar ja dat dat natuurlijk. Dat gaat hand in hand. Dus ja. Zeebodem zal dan ook moeten worden aangescherpt, zodat we het eerst kunnen aanscherpen en Europa een goede internationale concurrentiepositie.

[0:27:30] Gaat u verder in het

[0:27:31] Dankuwel. Dan nog een punten over de is er hier heb ik een vraag aan de regering wat die nou precies voor gepleit wordt. Want

[0:27:38] ik lees dat de regering wil dat er meer divergentie is tussen de verschillende landen

[0:27:45] en ik weet niet zeker of ik dan goed begrijp waar we voor pleiten, maar pleiten we ervoor dat Nederland minder gaat doen en andere landen meer gaat doen terwijl ik denk er is nu een verdediging gekomen mede op basis van het nationaal inkomen per hoofd van de bevolking. Dus daar zit er enige rechtvaardigheid onder de verdeling van een zeer doelen die er nu is en vind Nederland dan nu dat we minder moeten doen of een Nederland dat we meer moeten doen dan wil ik wel graag helderheid over hebben.

[0:28:07] En dan mijn laatste punt. Voorzitter, dat gaat over de bossen strategie. Mijn collega van groenlinks heeft daar hele goede en terechte vragen over gesteld dan ook zorgen over geuit. Ik wilde nog een andere vraag en toevoegen is dat dat zijn natuurlijk ook de collega's van D zesenzestig. We hebben werken nu of de de sector werkt veel met certificering. Dat blijkt wel dat die niet werkt dan moet er nu een de Challenge proces komen waardoor bedrijven moeten aantonen dat hun producten niet hebben geleid tot ontbossing. En waarom gaat dat dan wel werken. Wat is dan het grote verschil, waardoor we dan nu weten dat er geen ontbossing meer zal plaatsvinden en ik vraag dat ook omdat we natuurlijk in Nederland al langer of in Europa al langer wetgeving hebben tegen illegaal hout. Dat gaat ook niet met certificering. Maar volgens mij ook met de Challenge. Maar daar zitten ook gaat ook vaak fout.

[0:28:50] Dus

[0:28:51] ik wil even een scherp debat hebben over van hoe krijgen we die nou echt goed in de vingers. Als we de certificering afstuderen en het op een andere manier gaan doen.

[0:28:58] Dank u wel, voorzitter

[0:28:59] en daarover is de vragen van de heer bontenbal van het CDA.

[0:29:02] Voorzitter, u begon over Glasgow en over de klimaatdoelen.

[0:29:08] De collega's van de pvda begonnen over Glasgow en de klimaatdoelen. Sorry. Voorzitter, het is nog vroeg

[0:29:16] begrijpen. Collega's Thaise goed dat hij wil dat Europa voor meer dan vijfenvijftig procent gaat en is zijn voorstel dan ook dat de hele onderhandeling. Dus nu eigenlijk op die manier gewoon helemaal overnieuw moet gaan. Want blijkbaar moeten moeten we naar een hoger doel. En vindt u dat dan realistisch om daarvoor nu in Europa te pleiten om te zeggen ja, we gaan dat hele proces wat we gelopen hebben. Gaan we nu

[0:29:40] daar stoppen we dan dus weer even mee want dat alles komt dan weer ter discussie te staan en we gaan een een hoge klimaatdoel neerleggen of moeten we gewoon beginnen met wat we nu hebben.

[0:29:49] Thijssen.

[0:29:51] Ik deel de trots van collega's over het de Green deal in Europa en het vindt voor fifty Five pakket en ik heb al eens eerder gezegd in deze kamer dat ik misschien wel net iets trots op ben dan de rest van de leden omdat partijgenoten heel erg hard trekken om dit in Europa mogelijk te maken voor elkaar te krijgen die het Timmermans en heer Samsom. Dus ik denk dat we vol gas door moeten met de onderhandelingen over het fit voor fifty Five pakket over de enorme stukken wetgeving die er achterin onder zitten en dat zo goed mogelijk moeten vormgeven om die vijfenvijftig procent te gaan halen.

[0:30:20] Dus al die knoppen al die wetten die moeten we in het systeem gaan zetten. Die moeten gevormd worden. Tegelijkertijd constateer ik dat we een aantal weken geleden in Glasgow zijn geweest en daar hebben gezegd, met z'n allen. He wat er nu op tafel ligt. Wat de wereld op tafel heeft gelegd, telt niet op tot anderhalve graad.

[0:30:35] Er moet meer gedaan worden en mijn vraag aan de staatssecretarissen is.

[0:30:39] U heeft een toezegging gedaan aan de collega van groenlinks. De collega Kreuger dat het PBL nog eens gaat kijken van wat moet Nederland en Europa eigenlijk doen die anderhalf gaten halen en is die vijfenvijftig procent al genoeg of moeten misschien wel meer gebeuren en dat onderzoek. Dat wil ik heel erg graag boven tafel hebben. Maar ondertussen vind ik dat we volgen. Verder moeten met dat fantastische pakket wat er nu ligt in Europa en dat zit voor fifty Five zo ambitieus mogelijk door moeten voeren in Europa.

[0:31:06] Dan kom ik bij de hier ergens ook een voor vraag.

[0:31:10] Voorzitter college Thijs zei eerder dat dat zijn partijgenoot in Brussel aangeeft dat als we iets weghalen uit de pakket dat er iets bij moet komen of als ze iets afzwakken dat iets versterkt moet worden.

[0:31:22] Details en spreekt over het aanscherpen van de eens voor het mijn een in dit geval ook voor de de zware industrie en de elektriciteitssector

[0:31:29] wil hij daarmee dan ook de druk verlichten op de ESA sectoren omdat die met name ook zelf zit op de betaalbaarheid van huishoudens mobiliteit. De auto. De woning.

[0:31:39] Dat is toch allemaal een stuk lastiger om snel te verduurzamen en dat raakt mensen direct in hun portemonnee. Dus ik vind het ook logisch om dan te kijken of er meer kunnen doen in de sectoren en is hij daarmee ook een soort regering gaat pleiten voor

[0:31:52] meer reductie in de zware industrie en tijd juist om te zorgen dat die huishoudens meer ademruimte krijgen.

[0:31:58] Thijssen pvda.

[0:32:00] Dank u. Voorzitter. Nou dan zou ik toch wel heel erg voorzichtig mee zijn. En eigenlijk om twee redenen. Ten eerste, als wij nou goed klimaatbeleid voeren en dat een beetje sociaal vorm geven. Dan komen mensen te wonen in een goed ventileert goed geïsoleerd.

[0:32:14] Prettig huis met een veel lagere of misschien wel geen energierekening. Dus daar zou ik de doelstelling niet verlagen. Ik zou daar vol gas doorgaan maar zorgen dat we dat op een manier doen dat ook mensen met een laag inkomen met een middeninkomen ook mensen in een huurhuis en warmpjes bijzitten. Iedere winter.

[0:32:28] Dus daar zou ik de doelstelling niet verlagen. Ik zou

[0:32:30] eerder zorgen dat we daar goed beleid maken dat iedereen dat mee kan maken. Hetzelfde geldt voor transport

[0:32:36] met beter en goedkoper. OV met meer elektrische deelauto's, maar ook met een goede regeling voor tweedehands elektrische auto's hoeven ook mensen met een lage middeninkomens niet meer bij de pomp twee euro per liter af te rekenen. Dus ook daar zou ik niet de ambities willen verlagen, maar zou ik juist willen zeggen oké hoe gaan we dit forum geven dat iedereen het mee kan maken en het tweede deel van mijn antwoord is van ja ik maak me een beetje zorgen over die berekening die het PBL gaat doen over wat Nederland en Europa eigenlijk moet doen om aan de anderhalve graad te voldoen. Het zou zomaar kunnen zijn dat die vijfenvijftig procent toch al wat hoger wordt. Dus ja ik ben hier wel proberen ruimte maken bij het eens om te zorgen dat die ruimte er dan ook is dat we niet overvallen worden als baby al terug komt.

[0:33:15] Het moet toch zesenvijftig procent zijn of zevenenvijftig of zestig procent

[0:33:20] en daarmee komen aan het eind van eerste termijn van de kamer. De bewindspersoon hebben aangegeven. Ongeveer twintig minuten nodig te hebben. Dat is omdat er in het gebouw nogal gelopen moet worden. Dus als u denkt van wat duurt dat lang. Dat zit hem vooral in de kilometers die worden gemaakt. Dus ik schorst tot vijf voor elf. Deze vergadering.

[0:58:17] Hierbij heropenen ik de vergadering en gaan we naar de beide bewindspersonen en de. Ik geef als eerste het woord aan van Wijnbergen staatssecretaris van infrastructuur en Waterstaat.

[0:58:28] Dank u Dank u wel. Voorzitter en Dank voor de gestelde vragen.

[0:58:35] Ik ik zal de het verzoek van de heer bontebal naar zijn leuke pleidooi om circulair en klimaat en leveringszekerheid te koppelen, zal ik tot is het slot van mijn antwoord is aan

[0:58:48] ze heeft de of het best for last is. Dat mag je zelf beoordelen. Voorzitter, er zijn veel vragen gesteld dat het er even over bij het orde debat aan de start over de ontbossing verordeningen, misschien toch een paar dingen erover.

[0:59:00] Er zijn op de landbouw visserij van vijftien november Raadsconclusies aangenomen over de een bossen strategie erover heeft die op negentien november een verslag van deze Landbouwraad gehad. Ik neem aan dat u uw worden is. Maar ik me goed

[0:59:14] het en u L I C F zitten onder van fit voor fifty vijf mocht daar nog iets over zijn. Maar volgens mij gingen de vraag daar niet specifiek over maar dan krijg ik daar te leggen. Is uw cruise en over de ontbossing links voor ontbossing verordeninq. Sorry. Op zeventien november is die verschenen door de Commissie gepresenteerd in de raadswerkgroep. Ik vind het wel belangrijk.

[0:59:31] Ik heb een aantal van u heeft daar specifieke vragen over gesteld over de wetlands en de van de drie van nu. Groenlinks, D zesenzestig en partij van de arbeid over de import van soja en afgeleide producten, mevrouw Hage, en volg mij ook mevrouw busje liked over de

[0:59:45] hoe ga je om met maïs. Hoe betrek je banken en hoe is dat de link met het MVO beleid van Bush. Geliked

[0:59:52] details vroeg nog specifiek of als je meer vindt of je nou meer vertrouwen moet hebben in uw Dylan gunst in plaats van de certificering en of dat wat dat boven hoe zich dat verhoudt tot de lessen rondom illegale hout dingen. Dat is even het lijstje wat ik heb genoteerd. We zullen ook de collega's van landbouw vragen die vragen te beantwoorden. Ik zeg er wel bij dat op deze Raad we niets meer niets minder gebeurt, omdat de Commissie nog een keer verteld wat ze gepresenteerd heeft.

[1:00:17] Dus de is verder geen enkele inhoudelijke bespreking voorzien en ook BMC visie krijgt die nog dus gegeven. Het belang van dit onderwerp ook dat u kunt me ook heel goed voordat u besluit hij met de minister van landbouw plaats van het visie ook nog specifiek over dit heel belangrijk onderwerp ter wille te willen spreken, maar ik zal de we zullen de vragen samen doorgeleiden maak, meldt dat het ook het kabinetsstandpunt nog echt in voorbereiding wel goed als even voor de voor de context.

[1:00:40] En misschien ook voor de context. Op dit moment is minister Schouten in de bouw en een Commissie debat over nationaal strategisch plan. Dus Vandaar dat zij hier ook niet kon zijn. Dat is geen onwil van haar kant. En u heeft alle vier vragen ook weer in deze termijn tot uw beschikking van bij weg.

[1:00:56] Dank u wel, voorzitter dan ik heb niet echt blokjes, zeg ik eerlijk. Het was een diversiteit. Het enige blokje wat meer zit is op de de zin van de verbrandingsmotor en de voorstellen Duitse regeerakkoord daar mevrouw Hage vroeg naar de export van afvallen. Hoe toon je aan dat het afval ook milieuhygiënisch verantwoord wordt verwerkt en was vraag

[1:01:16] en zijn er nou ontsnapping luikjes als ik aanvraag zo mag samenvatten. Er wordt nu gesproken over de het aanpassen van de Eva. Zo heet dat die Europese de onderhandelingen daarover moeten nog beginnen en bij de export van af van de landen buiten de EU die geen lid zijn van de OESO. De organisatie van ontwikkelde economie noem ik het maar even geld dat export van afval alleen is toegestaan als het land van bestemming aangeeft akkoord te zijn met het ontvangen en ze moeten kunnen aantonen dat dit afval ook op chemische wijze kunnen verwerken in lijn met de randvoorwaarden van de Europese regelgeving en het voorstel. Wat nu ligt, legt ook een belangrijke verantwoordelijkheid hiervoor bij de exporteurs. Want die moeten via onafhankelijke audit gaan aantonen dat afval inderdaad ook milieutechnisch verantwoord wordt verwerkt. En dan wordt daarbij ook weer uitgaan van de randvoorwaarden in de EU regels. Ik verwacht snel naar het kerstreces dat ook het fiche krijgt een XL specifiek daar ook vragen om even in te gaan op de hoe dan ook echt de de ontwijken constructie van mevrouw Hage kunnen waar ze bang voor is die die van vragen maar vragen voor waarschuwt kunnen voorkomen. Maar de context is juist door wat er in die vorming zit is dat nou juist om dit soort dingen dicht te zetten. Maar volgens mij aandachtspunt terecht, want anders heb je het wel op papier geregeld. Maar in de praktijk is een ontsnapping sluiten en dat is dan is wat je niet wil ze wel opvragen. Dit punt expliciet in fiche. Dat zal vast wel de wel zo zijn van daar gaat het hele onderwerp eigenlijk over me om het ook met de blik van haar zorg daar ook het fiche op op te stellen

[1:02:38] dan voorzitter vroeg mevrouw Hage ook nog naar de zonnepanelen en of de de bijdrage niet eerder tien euro zou moeten zijn dan de dertien cent

[1:02:47] en of

[1:02:49] hoe het dan eigenlijk. Nou het huidige fonds toereikend is en ik ben het met mevrouw Hage eens producenten hebben een verantwoordelijkheid en dat de een waarborgen voor gewenst. Dan hebben we ook de stichting open. De de organisatie producentenverantwoordelijkheid in West Nederland en die is namens de producent verantwoordelijk voor de inzameling en recycling van wijst, waaronder ook zonnepanelen en open voert nu een onderzoek uit naar de toekomstscenario's voor de verkoop en afdanking van zonnepanelen en hoogwaardige verwerking is technieken en ze verwachten binnen enkele maanden af te kunnen ronden. En dan kunnen we op dat moment bepalen wat is de afval bijdrage per paneel die dertien cent klinkt als weinig dat dat deel ik het goede nieuws over dit weekend was natuurlijk wel echt dat ook steeds beter mogelijk wordt. De nieuwe productiemethoden. Ik vond ik vond dat echt heel mooi en minder versmelten van materialen. Dus zegt een voorbeeld van circuit tijd aan de voorkant regelen, zeg ik ook tegen de bontebal. Dat je al bij de design van een product zorgt dat je na afloop ook weer beter kunt hergebruiken en dat je niet alle afvalstromen hebt weet wel dat de stichting open want die wilde mag ik een zin afmaken over die vrij deze Fieke punt voorzitter van tot slot heb ik het helemaal rond. We hebben wij hebben op de staatssecretaris van IND. Dat was mijn voorganger heeft op één maart willen een algemeen verbindend verklaring gegeven aan de stichting open als het gaat dat alle producenten dus verplicht moeten bijdragen aan het inzamelen afwerking

[1:04:06] systeem via de afvalbeheer bijdrage en dus nogmaals, dus er wordt nu onderzoek gedaan of dat bedrag adequaat is.

[1:04:14] Je bontebal.

[1:04:17] Voorzitter,

[1:04:18] ik het klopt dat er natuurlijk steeds meer nagedacht wordt over de voetprint van de productie van zonnepanelen zelf importeren we natuurlijk het meeste gewoon uit Chinese fabrieken omdat we ooit bedacht hebben dat China onze panelen moest produceren.

[1:04:33] Er zijn ook in Europa en ook in Nederland nu bedrijven die zonnepanelen maken met een vele malen lagere voetprint en chocolaatjes. Zo'n bedrijf die dat ook heel circulair probeert te doen. Die zijn al blij als ze een paneel kunnen produceren, wat ongeveer dezelfde kostprijs heeft. Maar de milieu impact. Daar worden ze natuurlijk. Er is geen businessmodel.

[1:04:50] Nu voor.

[1:04:52] Met Sybren doen we dat natuurlijk eigenlijk wel dat we de de industrie de grote industrie helpen om naar iets van de grenzen op Europa te leggen en kunnen we op een of andere manier ook iets bedenken om de milieu voetprint van de productie van dit soort goederen ook ergens mee te nemen dat daar ook een verdienmodel voor ontstaat.

[1:05:11] De staatssecretaris. Ik heb hier net als volgens mij die de bontenbal niet het pasklaar antwoord me. Volgens mij hoort dit erbij precies bij de doorontwikkeling van circulaire economie dat je de schaarste van grondstoffen de herbruikbaarheid. Daar hoort ook food pricing bij. Dat gaat over de hergebruik van grondstoffen dat de prijzen van misschien schaarse grondstoffen op een manier dat de schaarste van die grondstoffen of de eindigheid ook een plek krijgt in de prijs van het product, zodat je nou precies die bontebal zegt je wilt eigenlijk gewoon het verdient een verdienmodel maken van de de met de gewenst recycleerbaarheid van producten en drinken of ook dat we echt wel bij klanten. Ik zou hier als consument beste volg mij kun je heel goed ook consumenten wel op aanspreken. Ik denk dat de dat er veel draagvlak is om op die manier. U noemde Nederlandse producenten de reclame maken. Mag ik niet maar dat is dat zijn de dat ik denk dat heel veel consumenten ook geïnspireerd worden door een product wat aan de voorkant helder is dat je veel minder voetprint heeft dan een ander.

[1:06:04] Dus dus de generieke op boekdelen Cook die precies zou moeten stellen ze zeer de vind ik ingewikkeld met komt. We zijn druk bezig met het vervolg rondom het actieplan rond circulaire economie. Dus laat ik deze daar gewoon in in meenemen. Maar uw concrete vragen of ook van mijn vraag ging over die dertien cent en de tien euro. Dat is precies waar ik dus op korte termijn verwacht dat de stichting kan vertellen of die dertien cent eigenlijk wel afdoende is voor het doel wat wij samen delen.

[1:06:27] Mevrouw Hage D zesenzestig,

[1:06:30] Voorzitter, fijn dat het fonds onderzocht wordt van de Koenders natuurlijk over een aantal jaren komen er enorm veel zonnepanelen van de daken die dan toch echt gerecycled moeten worden.

[1:06:41] Mijn vraag was er eigenlijk nog meer. Hoe zorgen we ervoor dat die verantwoordelijkheid ook echt bij die producent blijft liggen. Want zo'n bijdrage per paneel zorgde ervoor dat de verantwoordelijkheid meer richting de consument gaat dan daadwerkelijk terug geacteerd wordt naar het ontwerp van zo'n zonnepaneel. Dus. Maar wees gerust. Voorzitter, als er niet direct vragen of beantwoorden zijn. Ik ben bezig met schriftelijke vragen waardoor we hier

[1:07:06] nog verder op door kunnen. Maar dat is wel de richting waar waar mijn vraag zit met name bij deze zonnepanelen.

[1:07:13] De staatssecretaris. Dat snap ik. Voorzitter, en juist wat die algemene verklaring doet is dat alle producenten. Dus dan kun je ook niet. Free Rider bij de zorg voor vragen stelt die worden verplicht om financieel bij te dragen aan een inzamel en verwerkingssysteem via een afvalbeheer bijdrage. Precies om te zorgen dat dan ook. Dat zegt de kern van van producentenverantwoordelijkheid.

[1:07:32] Hier ergens VVD.

[1:07:34] Volgens een korte vraag voor de staatssecretarissen met rubriek carbon footprint bijvoorbeeld zonnepanelen hebben importeren vanuit China. Volgens mij die de vaak drie of vier jaar voor de C O twee winst zit weer terugverdiend met een zonnepaneel en bij zonnepanelen die vaak dichter bij huis geproduceerd worden. Is die terugverdient tijd een stuk kochten, vooral met nieuwe technieken.

[1:07:53] Hoe wordt daar momenteel gekeken? In de aanbestedingsregels is er een volledig op kosten-effectiviteit worden dit soort aspecten meegenomen of wordt alleen gekeken.

[1:08:01] De staatssecretaris. Ik heb het en u bedoelt zich bij de overheid als klanten. Nou ja kijk, we willen natuurlijk wel seculariteit de ook een veel prominentere plek in geven. Dus volgens mij is dit een mooi voorbeeld van. En kijk je wilt dit overigens van dit is dan de rol van de overheid. Je wilt u uiteindelijk natuurlijk in het systeem oplossen dat dat terwijl de twee footprint van het maken als je twee uitstoot gewoon goed bedrijf mondiaal gaat dat vanzelf goed als je ook de transport C O twee uitstoot. Dat is nog wel wat te doen als het gaat om bijvoorbeeld de scheepvaart en de spullen waar die schepen op varen. Dan ben je op die manier ook tussen twee voetprint van het product is een hele levenscyclus winter met eindelijk gewoon vertalen in prijs.

[1:08:36] Dan heb je het volgens mij. Dat is volgens mij. Dat is misschien een beetje dagdromen wordt natuurlijk wel de richting waar je naartoe wil en waar we volgens mij wel echt stappen opzetten rond fit voor fifty Five bijvoorbeeld komt ook in Europa op een heel aantal van die domeinen. Precies om te zorgen dat je een gelijk speelveld krijgt en de zullen twee uitstoten mogen ook andere dingen van een plek krijgen in de beprijzing van producten die daarmee de business case verbeterd en

[1:09:00] specifiek de vragen over de aanbestedingen die ik zal even kijken. De een de tweede termijn iets meer over kan kan kan zeggen ik weet niet of de overheid groot afnemer van zonnepanelen is, maar bewustwording bij klanten lijkt meer over de ik vond het artikel in NRC Handelsblad meen ik dus gewoon heel mooi. Ik denk dat heel veel mensen denken van. Oh wacht. Die had ik die bij stilgestaan. Ik wil een zonnepaneel. Wat fijn want het is dat doe ik vaak toch uit. Het is natuurlijk financieel aantrekkelijk dat we hopen we met elkaar mee doet er natuurlijk ook met een met de met een reden om minder vervuilend te zijn en als je dan dit soort dingen bestaat misschien niet iedereen bij stil. Dus laten we vooral veel aandacht aangeven dat zonnepanelen nog een dat ook nog een leven is als de van je dak af gaat en iedereen van u design. Er staan nog maar de vooravond van die aantallen van panelen die na twintig, vijftig jaar van dak gaan. Dat gaat natuurlijk nog veel meer groeien dan nu. Die heeft natuurlijk helemaal gelijk in. Dat is maar goed ook veel. Het is omdat we niet veel meer verdiepen. Nederland plaatsen.

[1:09:52] Voorzitter, dan vroeg mevrouw Hage nog naar de positie ten aanzien van de bodemstrategie en gaat u dan ook gewoon onverkorte steun voor uitspreken, zeker voor de richting en nauwere samenwerking is belangrijk. We zitten tegelijkertijd wel gewoon wel te zoeken naar voldoende ruimte voor nationale vertaling omdat rond bodem types land, land, land gebruiken natuurlijk wel gewoon verschillen zijn tussen landen, ook in nationale regelgeving kader,

[1:10:17] maar het punt van opkomende stof, grensoverschrijdende grond stromen. Als twee dingen waar we meer Europees moeten samenwerken wordt van harte onder steunt en we kijken natuurlijk bij elk voorstel straks naar de superioriteit in de proportionaliteit. Dat weet u dat is dat het ook onderdeel van alle beoordelingen van elk voorstel. Dus wij zijn vooral op zoek naar een een instrument wat in de uitvoering flexibel is, maar dat is niet omdat wij op enige manier niet ondersteunen. Doel of moet worden

[1:10:41] voor de bereikte BMC fiche. Verwacht u heel snel naar de kerst te kunnen sturen en dan kunt u zien of

[1:10:47] uw oproep ook voldoende daden.

[1:10:49] Een plekje heeft gekregen. Een Verhagen D zesenzestig.

[1:10:53] Wij vragen specifiek of we ook inzetten op bindende wetgeving, want onze bodem is gewoon voor zeventig procent niet op orde. En dat heeft natuurlijk enorme gevolgen. Dus ik denk dat het tijd is voor juist bindende wetgeving en dat was specifiek mijn vragen.

[1:11:08] Dat zulke dingen de ik bedoel wij denken eerder aan de richtlijnen en verordeningen. Dat zal een over nog steeds ook wetgeving die je moet implementeren. Maar die wel wat meer ruimte biedt om die nationale omstandigheden een plek te krijgen, maar ook een richtlijn moet je interpreteren. Dus ik ben even

[1:11:22] dat zou mijn voorzitter dan zijn een aantal vragen gesteld. Of is een aantal vragen gesteld. Sorry. Over de uit verzuring van de verbrandingsmotor en het Engels inzet om tweeduizenddertig in de fit voor fifty vijf plannen te zeggen dat nieuw verkoop auto's geen verbrandingsmotor meer mogen hebben.

[1:11:39] Dat is de Nederlandse inzet. De verscheen eerder bericht dat de Duitse regeerakkoord die tweeduizend dertien omarmen. Dat dat dat is in het definitieve regeerakkoord niet gebeurt. Er staat tweeduizend vijfendertig.

[1:11:49] Daarmee is het krachtenveld er voor onze wens denk ik niet makkelijker op geworden. Maar de wind staat nog wel en de vraag was ook wilt u ook met uw Duitse collega's gaan praten over hoe zij dit nou voor zich zien. Zeker van. Het was ook heel nieuwsgierig want de stad van een tweede ding in het Duitse regeerakkoord wat ik niet onvermeld wil laten, namelijk het doel om in tweeduizenddertig minstens vijftien miljoen elektrische personenauto op de weg te laten rijden daarbij ook een doel alle nieuw verkopen en daar konden we tot nu toe ook in het klimaatakkoord ook niet de stok van het verkoopverbod opzetten want ja dat is een interne markt krijgen niet mag je niet als land doen, maar ook de Duitsers. Dus dat betekent anders ook de vraag van onder andere de heren die Erkens dat je dus andere dingen meer moet dan moet je misschien meer fiscaal steunen zijn misschien andere manieren. Je kunt strenger bronbeleid breed doen aan de uitstoot van het wagenpark van de autoproducenten, waardoor de toch zij een prikkel krijgen om nog meer elektrische auto's te verkopen. Maar aan het einde van de dag is natuurlijk voor ons heel belangrijk dat dat dat die dat die datum. Het liefst op tweeduizenddertig komt want anders moet je andere instrumenten gaan gebruiken om hetzelfde doel te bereiken en en ook in het klimaatakkoord is de het streven altijd geweest. Nieuw verkopen in twintig, dertig niet een batterij motor bij. Daarmee zou natuurlijk de Europese afspraak ontzettend helpen. Ja. Wat ga je doen als dat niet lukt. Het hangt heel erg van af wat er dan verder aan instrumentarium bij wordt ging krijgen landen flexibiliteit om toch een paar jaar eerder te gaan. Dankzij het interne markt vast weer een ingewikkeld. Want dan krijg je dus verschillende regels per land niet iets wat net in nature past in de de vormgeeft van de interne markt. Tegelijkertijd zou ik het wel heel jammer vinden als we dit instrument niet in tweeduizenddertig zouden kunnen gebruiken. Daarom zetten collega's, bezoekers en ik echt in op die tweeduizenddertig. Dat geeft echt nog niet op. Als dat niet blijkt te lukken. Kom je op de vraag welke alternatieven krijgen gewezen ruimte voor ruimte voor Nederland en dan ben ik dus echt nieuwsgierig hoe de Duitsers en vijftien miljoen willen bereiken. Die zijn gaan het allemaal uitwerken. En dan zal mijn ministerie. Ik weet zeker dat brede dat ook geldt voor het ministerie van economische zaken en klimaat natuurlijk nauw contact hebben met de Duitsers hoe zij dat doen want we hebben wel een gedeelde ambitie, ook al kiezen zij voor een andere jaartal.

[1:13:49] Maar dat is wel waar. Als dit niet zou lukken, wordt het wel complex. Laat daar geen misverstand over bestaan en kom je dus snel de bijvoorbeeld fiscale stimulering of andere punten.

[1:14:00] We vragen vroeg nog wilt u een lans breken voor een meer ambitie met de uitrol van de Europese toelating voor structuur van het is toch cruciaal. Daar ben ik volledig met u eens Nederlands korte relatief goed, maar ook wij moeten het aantal publieke laadpalen ongeveer nog een keer tien doen en tot tweeduizend dertig je dan alle een nieuw verkopen doet en ook haar oproep is chocola in de onderhandelingen over de de a vier is dat in de fit voor fifty Five.

[1:14:21] Hoewel de afgelopen maanden continu benadrukt dat die uitrol van die la teams en tank infrastructuur buitengewoon belangrijk is en dat we daar meer ambitie nodig hebben, zoals we ook in PSV fysio heeft kunnen lezen.

[1:14:36] Dan

[1:14:38] brengt me dat bij. We hebben veel moest jullie.

[1:14:40] Muziek maar voordat u

[1:14:42] daar de gelegenheid toe krijgt, geef ik eerst mijn vrouw Haag. Het wordt D zesenzestig.

[1:14:46] Voorzitter, met name de elektrificatie van transport, maar juist ook van goederen. Want dat vraagt natuurlijk nog extra veel van onze laten infrastructuur en de ontwikkelingen binnen de elektrificatie van juist vrachtwagens in de transportsector gaat echt in een heel rap tempo maar loopt straks mogelijk vast te laten infrastructuur is van vanuit die kant vanuit mijn hoek nog even de oproep om daar volop internet, zodat we ook van Nederland gewoon richting het zuiden van Europa kunnen.

[1:15:13] Met onze transport,

[1:15:15] Voorzitter, het was niet voor niets dat Nederland in goede samenwerking met het met de Britten natuurlijk ook op de kop in Glasgow hier een initiatief heeft genomen. Wat gaat over de samen met heel veel landen met een aantal Indiase de staat met California, maar ook met heel veel vrachtwagenproducenten juist ook omdat dit buitengewoon belangrijk is. Dat loopt gewoon nog niet. Dit is het een paar jaar na de die voor de personenautos. Maar we moeten hier echt een grote slag maken en volgens mij is dat ook precies de oproep hebben bijvoorbeeld in tweeduizendveertig.

[1:15:47] Wil je dus al een nieuw verkopen van vrachtwagens zou je zero-emissie weer kan ofzo op waterstof zijn. Maar dat heeft dan wel die ingang. Ik ben het hier volledig mee eens en de vraag van hier ergens was overigens nog je bent u er ook daar met de Duitsers over in gesprek dat we hadden uiteindelijk hebben ze niet getekend. Dat blijven wel doen en dan praten we wat mij betreft ook echt niet alleen met de Duitse regering nieuwe Duitse regering, maar zeker ook met een aantal grote producenten van die vrachtwagens in Duitsland en misschien dat als je ze samen makkelijker over de streep kunt.

[1:16:14] We trekken,

[1:16:16] Dan voorzitter vroeg mevrouw boucherie jou. Hoe staat het met mijn aangenomen motie over het totaalverbod op pfas als insteek dat we dat nadat totaalverbod toe werden, ben ik het volledig met mevrouw Boucher niet eens, maar ik heb ook toen de behandeling al wel gezegd dat we nog niet voor alle producten nu een alternatief hebben en dan gaat het ook om essentiële toepassingen

[1:16:36] en dus het eindpunt ben ik volledig met haar eens dat daar zo snel mogelijk moeten komen. Ik ook met haar eens. Maar de realiteit is wel dat op korte termijn van een aantal essentiële producten is waar gewoon nog geen alternatief is en als ik zo ver om zijn een te noemen geldt bijvoorbeeld voor een aantal medische middelen. Ik noem hier een die mij eens aangeraakt. MRI scans.

[1:16:53] Dat kan gewoon niet. Nog niet zonder pfas. En

[1:16:57] ik wil heel graag van pvvers af te komen fabriek niet echt gerust op zijn, zeg ik via de voorzitter. Maar hier moeten we wel gewoon rekenschap van geven. Dus folder op zoek naar alternatieven van dit spul breekt niet af. Het komt in het milieu. Het komt de potentiële voedsel.

[1:17:14] We weten allemaal dat we daar denk ik ook nog een hele sanering opgave hebben. Denk aan dingen waar brand blussen oefeningen zijn gebeurt. Dus dat dat over de nadelige effecten van PFOS volledig eens, maar we hebben voor sommige toepassingen wel eens echt een alternatief nodig voor ze ook echt helemaal kunnen verbieden.

[1:17:29] Mevrouw moest je liet groenlinks.

[1:17:32] Voorzitter en fijn dat we ook inderdaad de urgentie delen van nadat ik hem nog een keer hier aanhaal. Want ik snap dat we nog niet volledig meteen over kunnen gaan vandaag op morgen. Maar wat ik me wel afvraag is wat wat kan de staatssecretaris doen om dit proces te versnellen, zodat al die sensuele toepassingen niet juist voor zorgt dat het wordt vertraagd.

[1:17:50] Dat doe ik twee dingen voor de eerste is dat wij in Europa echt pleiten voor zo ruim als maar enigszins kan

[1:17:56] dat verbod waar met een aantal landen samen aantrekken die de afgelopen Milieuraad hebben ook de de Belgische collega's hier een zorgen over geuit. Nou, welkom bij de club heb ik in het vooroverleg gezegd want de de deden dit op een aantal Scandinavische landen. De Fransen en het tweede is dat we moeten oppassen dat die uitzondering voor essentiële producten dus niet zo veel te open ontsnapping luikje wordt voor van alles en nog wat om toch met vast te mogen blijven werken. Dus dat moet die uitzondering en dat was ook kwam ik uw motie ontraden die zullen we op korte termijn op een aantal punten gewoon nodig hebben, dan moeten we en zoeken naar alternatieven, maar vooral zorgen dat ontsnapping. Nee, dat die uitzonderingsmogelijkheid. Want dat is voor bijvoorbeeld een weekend geen ontsnapping sluit die hebben we gewoon nodig om levens te redden. Maar dat dat dat niet een soort vrijbrief wordt voor van alles en nog wat omdat maar onder te doen dus een hele goede definiëring van wanneer je hier een beroep op kan doen dat het essentieel is en er geen alternatief is. Er moeten we heel strak in regelen dat er precies de pleidooi. Wat ik samen met een aantal landen. Doe precies om te voorkomen dat Bush vliegveld bij bang voor is. Dat gaat als goed gaat hij dus niet om de MRI scan. Dat snapt maar het gaat erom dat het niet kan zijn dat iedereen roept. Ja maar die zich heel lastig. Iets anders. Laat me even blijf lekker met pvvers werken bekijken over vijf jaar wel of iemand nog weer eens een keer komt piepen. Dat is echt heel duidelijk niet de bedoeling.

[1:19:08] Voorzitter dan die ergens vroeg me goed stond met zijn aangenomen motie over de batterij. Check en wat we daarmee doen is nu door TNO een onderzoek uitgevoerd naar de methode de haalbaarheid van een dergelijke check. Want het doet er toe dat het mensen makkelijker maakt om elektrische auto te kopen omdat ze meer zekerheid hebben over de batterij. De batterij is natuurlijk een is een is het misschien wel het meest belangrijke onderdeel van die auto. Dat is ook de reden waarom ze vaak nog wat duurder zijn hier. Hij gebruikt is goedkoper. Maar die batterij kopen en de start is wat duurder dan met een traditionele verbrandingsmotor en en ik verwacht begin volgend jaar te kunnen vertellen of we een dus hoe we vorm geven aan de motie wat TNO is gekomen.

[1:19:48] Dan vroeg de heer Erkens ook nog naar de koppeling met circulaire economie en specifieke ging het dan ook over autowrak. Ook in het licht van de batterij verordeningen.

[1:19:57] Ik ben het helemaal met hem eens dat de materialen grondstoffen uit afgedankte batterijen en autofocus willen behouden. Want je wilt niet dat dat

[1:20:04] breder wil je alvast voorkomen dat auto's die in Europa niet meer op de weg mogen vrolijk maar allemaal naar de de ontwikkelingslanden wordt geïmporteerd, zodat zij de vervuiling vrolijk op hun conto schrijven. De Green die White in het jargon vind ik echt een aandachtspunt hebben het vaak over klimaatrechtvaardigheid binnen Nederland. Maar laten we deze kant ook niet vergeten dat wij allemaal dingen die we hier niet meer toelaat bevinden allemaal vrolijk over de grens heen sturen. U weet dat het bijvoorbeeld gaat om benzine we hier nog een hele discussie hebben ook met de met de oliemaatschappijen die ben dus fors hoogwaardig mogelijke terugwinning van de grondstoffen uit bijvoorbeeld de afval en autowrakken

[1:20:38] en voor auto, vak en batterijen bestaan ook al een systeem van producentenverantwoordelijkheid, verplichte inzameling en recycling en dat is ook de reden dat in dat verband heb ik ook contact al met en met met de partijen hierover. Als er specifieke knelpunten zijn, hoor ik het vanzelfsprekend graag.

[1:20:54] Dat brengt me ook wel bij de misschien de slotbeschouwing van de heer bon.

[1:20:59] Ik dacht dat hij iets wilde vragen. De slotte vrouw van de bontenbal die zei ja de maakt nou sneller een koppeling tussen klimaat kwaliteit

[1:21:08] en dat daar ben ik heel erg met met hem eens en dat is

[1:21:11] ik zie twee tijdvak een input en je ziet de twee winst zie je in uiteindelijk terug bij de industrie in het eind de eind zomer bij de afrekening aan de streep. Maar dat je dat dichter bij elkaar moet brengen, ben ik helemaal eens. En we hebben heel veel gepionierd. We hebben heel veel mooie voorbeelden. Maar ik vind het ook echt tijd voor een dat heb ik ook geschreven bij de introductie van de de brief die ik hier vorig jaar een paar maanden geleden heb gestuurd ook rechtssysteem verandering nodig. Het gaat dus ook over normeren denken aan de insteek zo even mijn antwoorden zijn verplichte percentages geest die plaat bij textiel bij plastics. Ook gaat om denk ik meer eerlijkere prijzen van C O twee uitstoot, maar ook breder, bijvoorbeeld bij vuurtje plastic hebben gezien dat de het hergebruik van plastic gewoon onder druk kwam toen de olieprijs laag was van de PVV gewoon nieuw plastic maken veel goedkoper dan de toch gewoon de dan de methode om om plastic te hergebruiken. Dus daarbij een grote opgave. De de heer bontebal koppelt het ook aan leveringszekerheid en grondstoffen ben ik helemaal met hem eens. Een Secret tijd. Doe je voor klimaat mee doet het ook voor biodiversiteit gaat die ook gewoon om schaarse eindige grondstoffen en heeft ook een impact op leveringszekerheid dat ik er nog een mag toevoegen als een circulariteit verbleven. Laten we ook het woord gezondheid niet vergeten

[1:22:21] van gezond gezondheid. Milieu is ook vaak niet, al is niet alleen maar twee niets afdoet. Het belang van C O twee. Maar ik denk bijvoorbeeld casus rondom data laat zien dat je dat er ook rond leefomgeving, gezondheid ook grote uitdagingen liggen en ik denk dat het voor mijn opvolgen als vrouw zijn onze opvolgers de ook echt een zoektocht wordt want uiteindelijk gaat die economie veranderen en dan wil je dat het zo is dat hergebruik niet meer. Dat is gewoon de Da's de nieuwe economie. Als de dat het nieuwe normaal en daar zijn we nog niet. Dat vraagt pionieren maar vraagt ook systeem wijzigingen en dit is een hele eerste bescheiden beschouwing op de

[1:23:01] geïnspireerde oproep van de bontenbal waar ik dus nogmaals graag ook het woord gezondheid en een gezonde leefomgeving toevoegen aan de brede blik die hij terecht koos Dankuwel. Voorzitter, ik hoop zo alle vragen beantwoord hebben kunnen voorzien.

[1:23:13] Ik kijk even naar de Lena of dat het geval is en dat lijkt wel het geval zijn. Anders kan het tweede termijn nog nee ik vergeet mevrouw Bush sliep van groenlinks.

[1:23:22] Dank u. Voorzitter,

[1:23:24] ik mis de beantwoording van mijn vragen over de uitfasering van de gratis emissierechten. Waarom dat drie jaar.

[1:23:31] Tuurlijk.

[1:23:34] Ik raak soms nog steeds minder.

[1:23:36] U bent niet de enige zeg ik tegen jullie hoor.

[1:23:38] Nee volgens mij als die straks niet beantwoord wordt. Dan geef ik u gewoon weer te worden.

[1:23:41] Volgens mij gaat het wel gebeuren.

[1:23:44] Dat ze er wel bij het woord staan. De staatssecretaris.

[1:23:48] Dank u wel. Voorzitter, en ik ga het wel proberen maar ik moet er wel bij zeggen dat die integrale blik die die bontebal terecht wil die hebben natuurlijk aan de ene kant wel heel erg omdat we zijn hier met z'n tweeën de had hier nog een derde collega's bij kunnen zijn als niet een ander debat zat. Maar eigenlijk geld raakt het nog veel meer collega's lange tekst om alvast in te dekken. Als ik niet helemaal het antwoord kan geven richting mevrouw geserveerd waar we gaan even kijken hoe ver we komen. Voorzitter, ik zal mijn inleidende tekst verder ook niet heel lang houden, zoals mijn collega die van Wijnbergen al aangaf. De twintigste wat er op tafel ligt. Dat is nog steeds niet zo heel concreet zijn nog steeds een van de weinige landen. Voor zover ik weet nog de enige die zo gedetailleerd op de je fiets voor fifty Five plannen is ingegaan en we wachten ook op andere landen wat zij gaan doen. De zal een stand van zaken komen. Maar die zal ook op hoofdlijnen zijn op een aantal onderdelen

[1:24:48] en dat houdt dus in dat veel lidstaten nog geen formele positie hebben en dat het klachten zelf nog volop in beweging is.

[1:24:55] Nou ik ben nog steeds wel heel erg blij dat we het wel met elkaar hier weer stilstaan want volgens mij helpen dit soort gesprekken en debatten ons wel om steeds scherper te krijgen wat onze eigen inzet is en waar we het liefst zouden willen uitkomen en ik denk dat ik dan maar meteen doorgaan naar de vragen. Voorzitter, ik heb twee mapjes die zijn heel overzichtelijk en bijna alle vragen heb ik onder het knopje etages laten vallen en dus dan straks eentje van de je Thijssen. Die is is er

[1:25:25] dan begin ik inderdaad met de vragen van groenlinks en het gaat over die gratis rechten. Om te beginnen met luchtvaart. Om de en de vraag was worden ze uitgefaseerd. Waarom duurt het nog drie jaar kan het wat sneller. Even met mijn samenvatting. Zoals ik al zei, dat is de minister van IND die dat die de trekt de luchtvaart krijgt op dit moment een deel van de rechter onder het emissieplafonds zoals gesteld werd ook gratis. Maar zoals in het BMC fiche wagen heeft is het kabinet voorstander van het uitfaseren van die gratis rechten en de resultaten van de impact analyse voor het ministerie van in opdracht heeft gegeven, zal verder inzicht geven voor de verdere aanscherping van de Nederlandse inzet. Dus hoe dat er het beste uit kan zien en ik begrijp ook de oproep om dat zo snel mogelijk te doen. Maar vanuit IND wordt er dus een is een opdrachtgever voor de impact analyse

[1:26:17] en ik heb begrepen dat uw kamer rond het Kerstmis zes uur hierover wordt geïnformeerd. Dus ik hoop dat het dan ook het moment is om de inhoudelijk verder bij stil te staan. Dat komt vrij snel.

[1:26:27] Dat is een maar mevrouw satelliet had er nog geen over luchtvaart die ook even doen. Voorzitter, want ze hadden het over het vliegtuigen stikstof en waterdamp veroorzaken en of het kabinet zich gaat inzetten om ook stikstof en water om te verminderen, bijvoorbeeld door multiplayer om de aids en ook dit is van de minister van IND, maar zoals in de luchtvaart noten staat, zijn wij bezig een aanpak voor niets in twee missies te formuleren op basis van het rapport van vorig jaar blijven mopperen over alle afkortingen die waarbij je klimaat domein hebben dus naast reflectie op een integrale blik van die bontebal hoop ik ook een kamermotie op geen afkortingen meer.

[1:27:07] Dat helpt mij daarvoor overleggen we met de Europese Commissie en kijken wat de rol van de duurzame luchtvaart tafel kan zijn. Dus daar wordt dat concreet opgepakt en gebruik van een vaste multiplayer voor de berekening van niets in twee klimaat impact. Daar zijn wij geen voorstander van voorzitter emissies en klimaateffecten van bijvoorbeeld stikstof en condens strepen zijn zeer onzeker en variabel en niet gelinkt aan C O twee door zo'n multiplayer aids moeten Airlines wel meer recht te kopen. Maar hebben ze geen in centers en handvatten om daadwerkelijk minder niet twee gassen uit te stoten ze onze inzet focust vooralsnog op brandstoffen omdat hier zowel de C twee kant als de niet zitten impact gereduceerd kunnen worden. Dus ik denk dat we daar niet perse heel ver uit elkaar liggen. Voorzitter, ook als ik zo zie waar mijn collega's van IND mee bezig is met. We proberen hier een win-win situatie te creëren dat je op de weide.

[1:28:01] Inzet.

[1:28:03] Mijn vrouw sliep.

[1:28:05] Dank u. Voorzitter,

[1:28:06] ik heb nog een vraag over die drie jaar. Wat ons betreft kan het vaak niet snel genoeg. Maar dit was ook een oprechte vraag waarom het drie jaar duurt. Wat wordt er nog onderzocht en we worden binnenkort geïnformeerd, maar kan dat niet sneller dat proces. Waarom dan dan zo is de oprecht niet. Dus dat was niet alleen een onderliggende aantal. Maar het was oprecht ook een vraag van wat wordt er dan nog onderzocht. En wat is onduidelijk.

[1:28:34] De staatssecretaris.

[1:28:36] Voorzitter, wat ik zal doen is kijken of ik in tweede termijn er zelf concreet op terug kan komen. En anders zorg ik dat onze collega's bij ING dat vanmiddag oppakken.

[1:28:45] Het goed,

[1:28:48] Oke dan ben ik bij de je ergens

[1:28:53] die vraag toestaat met de uitfasering van de gratis rechten. De koppeling daarvan aan invoering van de grenzen vinden rond Europa de Siebe,

[1:29:02] de discussies op dit moment. Die vinden nu op technisch niveau plaats. Het is nogal een een hele redelijke vraag en tegelijkertijd een hele technische uitzoeken exercitie een zoektocht die daar nu gaande is en daar wordt het onderwerp ook echt inhoudelijk besproken. Het Frans voorzitterschap heeft de Siebe wel als prioriteit aangemerkt. U weet ze beginnen begin volgend jaar en zij hebben aangegeven die grenzen willen wij met prioriteit op tafel leggen en oppakken. Dus zij willen daar ook echt tempo maken. Dus ik denk dat we tegen die tijd dan hier ook wel heel concreet overkomen te spreken. De Commissie stelt voor om gratis slechter geleidelijk af te schaffen voor de sectoren die onder de Europese zeer twee grenzen komen te vallen en dat gaat gebeuren of een periode van tien jaar.

[1:29:46] Dat is nu de planning uitfasering van gratis terug te vinden we volgens mij allemaal nodig is ook nodig. Dus daar zit geen enkel verschil van mening en zeker om de dubbele bescherming niet mogelijk is om die twee regels. Een vraag is of het wenselijk zou zijn. Ik denk het niet. Kabinet kan zich vinden in geleidelijk afschaffen van die gratis rechten. Dat gaat er gelijktijdig met het investeren van de grens heffing en daarmee voorkomen we wel grote schokken. Dat is natuurlijk ook wat we willen en biedt ruimte om te leren van het nieuwe instrument Sybren instrument waar nodig ook bij te sturen. Dus dat is nu wat de stand van zaken is en die discussies vinden op technisch niveau plaats. Dus ik verwacht ook wel de komende maanden als daar iets over te melden valt dat ik dat ook in die we hebben afgesproken. Voorzitter, dat we elke zes weken met een brief komen verschillende debatten komen dit soort onderwerpen langs zodra die analyses helder zijn komt het ook weer bij terug.

[1:30:39] De.

[1:30:40] Die je ergens nog een vraag over de eerste uitbreiding gebouwde omgeving een wegtransport en ik begrijp de vraag en die heeft die ook eerder gesteld en ik vermoed dat dat ook vaker terug zal komen. Aanvankelijk waren was kabinet geen voorstander van de de in de fiches van afgelopen september opgeschreven gaan open. Die discussie en het gesprek aan en ik vind heel goed om dat met elkaar dan ook te blijven bespreken. Hoe ontwikkelt zich dat. En al onze vragen ook op Europees niveau. Dus ik begrijp het dilemma van die je ergens. Wij gaan de met een open houding in omdat ook voordelen zijn als je kijkt naar de uiteindelijke inrichting die vanuit de Commissie is gekomen. Dat is de reden ook zoals we hebben aangegeven in de visie dat we er open naar kijken

[1:31:23] en ik zal nog even die punten herhalen. Ik weet dat je ergens weten hebben het eerder gedeeld.

[1:31:28] Maar voor de vele mensen thuis die het debat volgen. Het voorstel heeft een breed effect. Voorzitter, het zorgt voor betere verdeling binnen Europa en het meeste effect valt te verwachten in landen met een nog lager zeer twee beprijzing en al vinden we dat in ons land ook een hoop nog sneller en beter kan. Wij horen niet tot die landen met een zo'n lage zeer twee beprijzing. Er zijn andere landen die daar nog echt flink wat stappen in gaan maken. Het draagt bij aan een kosten-effectieve transitie op Europees niveau door harmonisatie van Europese zeer twee prijzen en en zonder het nieuwe eten is het denkbaar dat er alternatieve manier om de transitie in gang te zetten op tafel komen, zoals de je thuis ook vaak op wijst. Er zit een en niet doet dan komt het ander op tafel. De alternatieven die dan op tafel zouden kunnen komen. Die zijn mogelijk minder interessant minder aantrekkelijk voor Nederland. Dus je moet het in het in zijn geheel weer gaan afwegen. Ik begrijp de zoektocht naar de toegevoegde waarde. Zoals ik al zei, en ik heb de hier ergens meen ik ook toegezegd. Afgelopen oktober om begin van volgend jaar terug te komen, waarbij we al deze afwegingen op een rij zetten. De de voor en nadelen en dat we daardoor Hopelijk langer bij stil kunnen staan en Hopelijk dan ook een nog een beter beeld hebben van wat landen om ons heen wat hun standpunt uiteindelijk is geworden. Dan kunnen we dat in zijn geheel gaan afwegen

[1:32:48] die je ergens had daarnaast nog een vraag over in het verlengde hiervan of het wel bijdraagt aan draagvlak als als de energieprijzen langs deze weg omhoog zouden gaan. Dat is een

[1:33:01] een hele redelijke vraag en gedeelde zorgen ook uiteraard. Uiteindelijk willen we dat we de de afspraken die met elkaar hebben gemaakt en de doelen naar het Europese doel is of die de nationale afspreken dat we die halen op een manier dat iedereen het kan meemaken. En nu is de zoektocht. Hoe geven we dat vorm. Hoe monitoren we dat en hoe geven we het vorm. Maar het is belangrijk dat de transitie voor iedereen betaalbaar blijft. Dus er moet voldoende aandacht zijn voor de impact van prijsstijgingen voor huishoudens. Voorzitter, dit zal ook in samenhang bezien moeten worden met nationale plannen die we tot nu toe hebben, weten we allemaal waren er zelf bij waar een nieuw kabinet straks mee komt, weten we nog niet maar je zult dat in samenhang moeten zien zoals ze vaker hebben gezegd. Dus je gaat onderhandelingen van de fietser fifty Five aan. Dat kan zomaar een jaar of langer duren. Tegelijkertijd heb je nationaal beleid en dit moet je dan met elkaar continu gaan wegen

[1:33:55] brengt het ons dichterbij. De doelen op een manier dat alle Nederlanders het ook goed mee kunnen maken. Dus dat is dat in dat proces gaan we nu stappen eigenlijk.

[1:34:03] Dan had hij ergens een vraag over onze positie met betrekking tot de flexibiliteiten. Ik zal zelf nog even de tekst nalezen, want blijkbaar hebben het op een manier opgeschreven dat het ook anders gelezen kan worden dat we misschien daarin van standpunt zijn veranderd. Maar dat is niet zo. Dus je kan die ergens die zin gerust stellen. We zijn zeker niet tegen flexibiliteitsmechanismen die kunnen ervoor zorgen dat de transitie nationaal zo kosten effectief mogelijk wordt vormgegeven. Dus er is gewoon een balans nodig. Ik zal ze. Ik zal nog wel die teksten nakijken.

[1:34:33] Maar laat ik die ergens meegeven. Daar is geen wijziging van het beleid ingeslopen.

[1:34:39] Dan ben ik bij de je.

[1:34:40] Maar voordat u daarmee verder gaat zijn. Een vraag van heer Thijs van de pvda.

[1:34:44] Dank u.

[1:34:44] Voorzitter, Dank aan de staatssecretaris voor de antwoorden.

[1:34:48] Ik hoor in het antwoord dat we naar alles moeten kijken. Het nationale beleid en het Europese beleid, en dan moeten zorgen dat een van die belangrijke punten van de regering, namelijk het betaalbaar is dat dat geborgd wordt. Ik heb daar eerder wel motie over ingediend die het helaas niet gehaald hebben. Maar ik zat toch in dit debat wel willen snappen wat dat nou eigenlijk betekent

[1:35:05] betaalbaar

[1:35:07] voor wie dan betaalbaar. En wanneer vinden we dan dat dat gelukt is, kan de staatssecretaris daar

[1:35:13] wat meer duidelijkheid over geven wat nu eigenlijk die belofte is die de regering doet.

[1:35:18] Voorzitter, we hebben met elkaar als de je thuis bij ook afgesproken en opdracht gegeven aan Planbureau zijn onderzoeksbureaus om stap voor stap zodra het fietser fifty Five steeds scherper begint te worden. Want zoals ik al zei, wij zijn heel concreet per fiche per onderdeel bezig nu al met een standpunt bepalen. Andere landen zijn nog niet eens zo ver. Elke keer als je stap dichterbij komt en weet hoe gaat dit zich vertalen tot onze ons nationaal beleid en de door vertaling richting huishoudens mkbers ondernemers dat Planbureau zat ook voor ons in de gaten houden en dat we dan met elkaar om tafel kunnen. Oké. Wat vinden we hiervan. Ik heb ook vaker gezegd en ik geloof dat de je thuis in ik daar niet helemaal eens over zijn geworden. Afgelopen zes maanden. Wellicht komt dat nog dat ik niet vind dat je inkomensbeleid via klimaatbeleid moet voeren. Dus je moet het altijd is een totaliteit zien. Die moet verder en breder kijken wat is de koopkracht. En wat is de draagkracht van mensen. Dus nee ik kan dat natuurlijk niet per huishoudens groep per huishouden of bij adres tot achter de komma zeggen wat we met elkaar afgesproken waar het maar heb gecommitteerd is dat we dat laten toetsen dat we dat blijven volgen en dat we met elkaar zeggen. Die vijfenvijftig procent staat niet ter discussie. Dat wordt niet minder

[1:36:30] maar we gaan er wel voor zorgen dat iedereen in Nederland. Het kan meemaken en zich onderdeel voet van de oplossing en niet denkt ik krijg al die ellende op mijn dak en ze doen daar. Maar wat vinden we allebei belangrijk.

[1:36:40] Meneer Thijssen weet dat de Planbureau hebben aangegeven. Pas als het concrete wordt, kunnen we dit voor in de gaten gaan houden.

[1:36:47] Details vervolgvragen mag ik de staatssecretaris vragen haar microfoon dan ook in feite Dankuwel Thijssen

[1:36:53] de klinkt natuurlijk goed. We gaan de doelstelling halen en we gaan zorgen dat iedereen mee kan maken. Ik weet ook de toezegging dat de Planbureau. Dit gaan in kaart gaan brengen.

[1:37:00] Maar goed ze hebben al een stukje in kaart gebracht. Honderd vijfentachtig euro per jaar gaat het kosten. Aids. Twee

[1:37:06] is dat acceptabel voor de staatssecretaris voor alle inkomensgroepen of

[1:37:11] gaan we daar dan hetzij via klimaatbeleid, hetzij via inkomenspolitiek maakt mij niet uit. Waar gaan we daar wat aan doen voor de lagere middeninkomens of is dat betaalbaar.

[1:37:19] De staatssecretaris.

[1:37:20] Voorzitter, ik denk dat die je thuis en ik echt geen Nederlander een plezier doen als ze op schattingen en onderdelen van plannen en van beleid. Nu hier gaan verzinnen. Wat voor iemand betaalbaar is of niet. Klimaatbeleid is is een heel integraal pakket gaat over heel veel zaken heel veel zaken van zoals Planbureau ook aangeven kunnen nog niet doorgerekend worden. Heel veel heeft ook te maken met nationaal beleid nationaal beleid ligt er nog niet wat er ligt is wat we nu doen. Maar nieuw kabinet gaat met nieuwe plannen komen en ik heb vaker tegen de je thuis gezegd dat ik zijn zoektocht niet alleen begrijp, maar ook zeer respecteer. Een deel en tegelijkertijd heb ik hem gevraagd die niet dat je een plezier doet richting de mensen voor wie we allebei willen opkomen door harder te lopen dan de feiten zoals die op tafel liggen weer beheerst nodig hebben is nationaal beleid nodig en we hebben nodig te zien hoe de fietser fifty Five zich uitrolt. Dan pas kunnen we zinnige zaken zeggen over wat is betaalbaarheid. Wat is haalbaarheid. En hoe gaan we mensen daarbij helpen als ze dat nodig hebben.

[1:38:25] Thijs pvda.

[1:38:27] Dank u. Voorzitter. Ja.

[1:38:29] Dit is wat mij stoort aan de positie van de regering. Want ze zeggen we gaan de doelen halen. We gaan klimaatbeleid doen en we zorgen dat betaalbaar is zonder dan precies te maken wat betaalbaar is. Dus het klinkt fantastisch. Maar eigenlijk weten de mensen niet waar ze aan toe zijn

[1:38:43] op deze manier laat de regering ook ruimte voor populistisch rechts die zeggen Europa en de regering gaat geld van je afpakken door middel van klimaatbeleid. Volgens mij. Ik snap wel dat het ingewikkeld is, want het is het ook. Het is verschrikkelijk veel. Ik snap ook dat het nog allemaal wordt door moeten worden doorgerekend. Maar u zou toch de regering kan toch van tevoren zeggen betaalbaar vinden wij

[1:39:02] dat het zoveel mag kosten of betaalbaar vinden wij dat voor deze huishoudens het beter moet worden en deze huishoudens mag het soort maximaal zoveel kosten en dan gaan wij voor zorgen

[1:39:10] want geld zat

[1:39:12] de staatssecretaris.

[1:39:13] Voorzitter, de momenten dat we zelf aan die knoppen zaten bijvoorbeeld met het klimaatakkoord hebben we ook met elkaar afgesproken. We gaan huishoudens ontzien. We gaan ze ontlasten. We hebben er bijvoorbeeld voor gezorgd dat de oude ede opslag duurzame energie. Wat eerst vijftig procent huishoudens met opgebracht en vijftig procent op bedrijf hebben gezegd dat gaat tweederde naar bedrijven op momenten dat we met nieuw beleid kwamen of dat we ons beleid konden aanpassen. We hebben steeds gezegd. Huishoudens gaan we ons zien ontlasten en hebben we altijd oog gehad voor de lagere inkomens in de middeninkomens. De Planbureau geef je nu zelf aan. Dit zijn onze eerste bevindingen. We kunnen dit eigenlijk niet goed onderbouwen en uitbreiden. Daar hebben we meer data nodig, dan zou het heel gek zijn als ik daar kennis van zou nemen en zou zeggen maar goed ik ga nu toch een beetje achter achter een bierviltje is een berekening maken en noemen hoe dit is daar doet niemand plezier mee. Behalve de populisten waar de je thuis het over heeft

[1:40:11] om ongefundeerd met met met een paar cijfers aan de slag te gaan. Dat moeten we niet doen wat we doen is stap voor stap kijken wat hebben mensen nodig hebben. Afgelopen maand drie komma twee miljard vrijgemaakt. Los van klimaatbeleid, maar wel in het kader van energieprijzen, omdat we zagen dat die enorm gaan stijgen en de huishoudens verlichting willen bieden. Niemand zit gewoon te wachten tot er een keer een Europees plan is. En dan zien we wel. Nee. Elke keer stap voor stap kijken we wat is nodig. Daarnaast zit thuis. Vraag wat is dan nodig. Straks voor de fiets of fifty vijf en zeg ik. Laten we dan eerst wachten tot we weten wat het pakket precies is laten kijken waar het nationaal beleid op neergekomen is met een nieuw kabinet. Dan weet je waar wat waar nodig is.

[1:40:51] Tot slot op dit punt. Laatste vraag hier Thijssen.

[1:40:55] Helaas. We gaan verlaten. Vraag. Maar

[1:40:58] je kunt zo niet mee eens.

[1:41:01] Ja Sorry, we weten gewoon aids. Tweehonderdvijfentachtig euro per jaar is het acceptabel of niet voor deze regering. U kunt nu gewoon zeggen als dit inderdaad de uitkomst is, vinden we dat niet acceptabel. Gaan we dat repareren voor lage inkomens en middeninkomens

[1:41:13] kunt u gewoon niet toezeggen en daarmee nemen we daarmee zorgen. Voor draagvlak is ook belangrijk. Volgens de regering voor klimaatbeleid. Daarmee nemen we de wind uit de zeilen van de populisten en daarmee zorgen we dat mensen denken kom maar op met het klimaatbeleid. Wat mijn leven gaat er beter van worden in plaats van slechter. En nu is het mooier worden over betaalbaarheid. Het wordt gewoon niet concreet, terwijl de Planbureau. Het is niet waar dat de Planbureau nog niet duidelijk hebben. Honderd vijfentachtig euro is aids. Twee

[1:41:39] kunnen nu gewoon zeggen doe er wat aan

[1:41:42] de staatssecretaris.

[1:41:47] Voorzitter, de heer Thijssen begon zijn laatste betoog met als dit het dan wordt dan wordt het dat daar ben ik nog niet zo heel lang actief in de politiek, maar wel lang genoeg om te weten dat je niets doet aan draagvlak. Als je gaat filosoferen over als dan uitgangspunten en dan maar wat aannames in het midden gooit en dan zegt daar doe ik dan toezeggingen over zo werkt het niet Planbureau. Ze hebben heel duidelijk aangegeven. Stap voor stap weten we het steeds strakker. Dus we zullen het met u gaan monitoren. Duidelijk verzoek van de kamer overigens. Er komt straks een nieuw kabinet met nieuwe plannen. Kan me zomaar voorstellen die Thijssen daar wat van gaat vinden. Kan me zomaar voorstellen die ook wat van gaat vinden van de kosten die erin staan en de dekking die het kabinet heeft bepaald. Dan gaat het ergens over. Nu zijn we aan het filosoferen over waar we denken dat we misschien op uit gaan komen, terwijl de onderhandelingen nog niet eens aan begonnen. Dat is niet ver voor de mensen thuis. Dan moeten we niet doen.

[1:42:41] De staatssecretaris vervolgt haar betoog.

[1:42:44] Ik was bij de heer bontebal

[1:42:47] en eigenlijk heeft mijn collega's van Wijnbergen wel mooi op gereflecteerd. Ik zal er nog wat kort op ingaan. Maar je bontebal is echt op zoek naar hoe kunnen we filmen integraliteit circulaire economie als die Wijnbergen natuurlijk al uitgebreid heeft hij het een en ander over gezegd die bontebal zeg maar het gaat ook over leveringszekerheid geopolitiek. Het is gewoon heel breed en dat is ook want het is klimaatbeleid, zoals velen van ons inmiddels op verschillende plekken hebben gezegd, is misschien wel gaat over de grootste verbouwing van onze samenleving die wij in onze tijd mee gaan maken. Dus het is heel gek als je zou doen alsof het alleen maar over klimaat en energie gaat. Het gaat over alles en heel breed en daarom is het ook zo belangrijk dat we heel zorgvuldig elke keer stap voor stap heel scherp hebben. Wat betekent het voor ondernemers voor mensen omdat het hen raakt in alles niet alleen heb je zonnepanelen? Ja of nee kan je dat salderen? Nee, dit gaat echt over van alles.

[1:43:43] Dus ik vind het een belangrijke oproep. We werken er hard voor moet ik zeggen met heel veel departementen samen en ik ga ervan uit dat met een nieuw kabinet. Dat zal door zal gaan en misschien nog wel versterkt zal worden. De wijst van belang dat we altijd zorgen zoeken naar synergie die niet altijd eenvoudig is en dat hebben we je vaak met dagen met elkaar gedeeld. Er zijn hier niet makkelijke oplossingen die nergens pijn doen die we allemaal kunnen nemen die ook geen geld kosten. Zo werkt het niet.

[1:44:13] Voorzitter, ik heb hier heel veel antwoorden en elementen van antwoorden staan omdat de vraag voor een de je bontebal een hele afgebakende leek maar is natuurlijk een hele brede weet die denk ik ook. Het gaat ook om natuurlijk.

[1:44:29] Hoe wordt er in andere landen, bijvoorbeeld als het gaat over geopolitiek erop ingezet. Wat is hun start moment. Hoe wordt daar gerekend. Wat is daar de systematiek. De circulaire economie naar daar heeft de je van Wijnbergen alles over gezegd wordt ook gekeken naar C twee reductie in de hele keten buiten Nederland en de u dus het gaat altijd over vormgeving van beleid en zoeken naar balans

[1:44:51] en dus ik neem de opdracht graag mee. De reflectie sluit ik me aan bij de je Wijnberg die dat veel beter verwoorden dan ik nu

[1:45:00] en ik denk dat dat dat ik het niet. Daarbij laat voordat ik al teveel ga filosoferen en dan kunnen we ons afvragen waar we dan belanden. Maar die bontebal vinden het niet genoeg.

[1:45:12] Die heeft in ieder geval vraag.

[1:45:13] Het wordt meer

[1:45:14] voorzitter is helemaal niks mis met filosofie filosoferen. Volgens mij als je het concrete maakt dan gaat het natuurlijk over gewoon bepaalde bedrijven die actief zijn in Nederland en geholpen worden door de overheid om te vergroenen. We kunnen allemaal denk best wel een paar bedrijven aanwijzen die internationaal opereren en en in allerlei ketens zitten. Kijk als de ministeries dat heel versnipperd aanpakken, dan is het ministerie van BZK bezig tot bedrijf de C O twee uitstoot naar het naar beneden te brengen. Dan doet het ministerie van in week kijkt hoe kan de ketens circulair worden misschien het ministerie van economische zaken bekijkt dan nog van is dat bedrijf misschien heel essentieel geopolitiek gezien zou eigenlijk zou je natuurlijk dat in een pakket willen hebben als je bijvoorbeeld.

[1:46:00] De bod,

[1:46:01] Maar iets maatwerkafspraken gaat maken met die bedrijven dat dat allemaal in één keer wordt meegenomen. Dus ik ben ook wel een beetje bang hoe die van is die verkokering niet zodanig dat we dan dan steeds vanuit maar eens perspectief kijken terwijl je dat niet optimaliseert over het hele pakketje.

[1:46:18] Voorzitter, ik denk dat dit nogmaals dat het een hele belangrijke oproep is. Ik ervaar het ook als een aanmoediging om heel vaak met die van Wijnbergen een hapje te gaan eten. Maar dat dat komt goed, maar dit deze is wel heel erg belangrijk en we zijn natuurlijk wel bezig vanuit die klussen aanpakken en die maatwerk aanpakken ook om de hele tijd met elkaar te kijken hoe kan dat beter. Maar als ze echt die groene industriepolitiek waar een grote meerderheid voor is, omdat ze het echt vorm willen gaan geven de komende jaren. Dan wordt dit alleen maar belangrijker om ervoor te zorgen dat je niet elkaar gaat tegenwerken. Langzaam krijg het werken of uiteindelijk een sector of een bedrijf ook helemaal gek maakt met allerlei eisen die elkaar tegenspreken. Dus ik denk dat het goed is dat vanuit de kamer je aandacht voor gevraagd blijft te worden. Maar laat ik zeggen dat we in ieder geval er alles aan doen om dat goed te regelen en ik denk de komende tijd. Nogmaals, ik heb ik heb de ambities van de verschillende partijen in de kamer gezien en ook over van sectoren en bedrijven op deze manier zullen het wel moeten inrichten.

[1:47:17] Dan ben ik bij de hier thuis. Voorzitter,

[1:47:22] en die je thuis zegt, kunnen we de eens aanscherpen en CBR ambitieuzer invoeren en dat is ook precies als je de BMC visie heeft gelezen. Echt inzet. Wij vinden ook als Nederland vinden we een hele tijd en ook sinds de plannen van de fit for fifty Five gezien hebbende dat dat nog scherper kan.

[1:47:42] Dus.

[1:47:43] Nou ik hoop dat die het eisen dan op dit onderdeel wel blij is met het mijn inzet. Voorzitter, want de concurrentiekracht van de Europese economie en het gelijke speelveld binnen en buiten de EU. Uiteraard moeten echt voldoende mate behouden worden en waar mogelijk versterkt worden. Wij denken dat de systemen die daar een hele goede bijdrage aan speelt en daar waar het scherpe kan dat het ook scherpe moet dus dat blijft ook de inzetten die we hebben

[1:48:09] wat het kabinet betreft had een nog groter aandeel van de emissie reductie via het. Die is ook gerealiseerd mogen worden. Dus ook daarin denk ik dat we op dezelfde lijn zitten als de je Thijssen en we zullen daarom ook bij de onderhandelingen erop gaan inzetten om zoveel mogelijk van de aanvullende opgave via het ethisch te realiseren

[1:48:27] via een scherpere daling van het emissieplafond.

[1:48:31] Dus misschien wel goed om erbij te zeggen. Want wat ik nu net zeg kunt helemaal terug lezen in de BMC fiche van afgelopen september. Dat is ook de inzet. Vooralsnog zien we dat niet heel veel lidstaten deze beweging steunen. We blijven er wel op inzetten wat krachtenveld tussen zowel ingewikkeld. Dat dat wordt hard werken om meer landen er ook mee te krijgen. Maar

[1:48:51] hard werken zijn we niet bang voor. Dan had de hier thuis nog een vraag over als we de energieefficiëntie direct tussen ambities willen afzwakken. Waar komt dan een aanscherping.

[1:49:05] Want de Eurocommissaris Timmermans heeft aangegeven aan de ene kant iets wegnemen kan dan is het wel wijs om de andere kant iets op te plussen. Anders breng je die vijfenvijftig procent in gevaar. Dat willen we niet en details weten ook dat ik dat volledig deel dat we niet onder die vijfenvijftig procent willen komen.

[1:49:26] Het is wel van belang om een balans te bewaken en tegelijkertijd voorzitter is het goed om te zeggen dat op dit moment niet mogelijk is om aan te geven hoe die balans gaat lopen in de onderhandelingen

[1:49:37] als het gaat over verminderde ambities op energieefficiëntie. Dan is meer dan bij. Het is een optie. Maar er zijn ook andere mogelijkheden

[1:49:46] minder ambities op energieefficiëntie leiden waarschijnlijk automatisch ook tot een scherper eten omdat er meer opgave wordt ingevuld via de prijsprikkel van eten is, maar dit zijn zaken die we dus gaandeweg het proces moeten gaan afwegen en die vorm moeten gaan krijgen. Dus hier moeten we op terug gaan komen als het wat duidelijker begint te worden dan dat de je thuis nog een vraag over goede vraag verwezen naar de toezegging die ik vorige keer had gedaan richting groenlinks en dat gaat over de klimaattop. Daar is uiteindelijk natuurlijk uitgekomen dat we die anderhalf dat we daar nog niet zijn. Groenlinks had gevraagd. Ben je bereid om dat de PBL laten berekenen van hoe ziet het ernaar uit? Dat hebben we gedaan. Dat is uitgezet. Ik weet nog niet precies voor. We hebben geen duidelijkheid wanneer dat concreet op tafel zal komen wanneer baby daarmee je terugkomt. Maar het is uitgezet en natuurlijk gevraagd zo snel mogelijk. Dat kan. Er gaat verder het Planbureau zelf over. Dus dat volgt. Het is wel zo dat Samsom heeft aangegeven dat uit onderhandelingen over de fiets van fifty vijf maatregelen in de loop van dit jaar moet blijken waar we qua doel op uit gaan komen. Want hier thuis had het ook over. Het kan ook een hoger doel worden. Hoe zit dat.

[1:51:01] Heer Samsom heeft aangeeft dat afhankelijk van hoeveel kost of verwijdering wordt gerealiseerd. Die mogen maar tot een maximum meetellen in het vijfenzestig procent doel maar tellen internationaal wel mee.

[1:51:13] Ja.

[1:51:14] Ingewikkeld weer vanuit Europa. Maar waar het op neerkomt is dat de Commissie nu niet met een plan komt om het u deel op voorhand aan te scherpen. Dat is wel aangegeven maar de uitkomsten van de onderhandelingen afwachten die balans waar ik het zojuist over had hangt van heel veel elementen of en dan weet je ook hoe dat eruit komt te zien. En ondertussen is PBL heeft het verzoek ontvangen conform de toezegging.

[1:51:39] Dan ben ik bij mijn laatste mapje met een vraag.

[1:51:44] Ik kan alleen maar van de je thuis zijn

[1:51:47] en en deze vraag heeft hij eerder gesteld en ik geloof niet dat die mij daarmee met rust gaat laten. Dus die ga ik vaker horen en ik begrijp hem ook en dat gaat over de verdeling van de is er over Europa of alle andere landen. Hij zegt ik lees je inzet betekent het nou dat wij minder gaan doen en dat andere landen meer moeten gaan doen. Voorzitter, het kabinet vindt ontzettend belangrijk dat alle lidstaten bijdragen aan het hogere doel voor twintig, dertig en het klimaat neutraliteit stoel voor twintig, vijftig, dat als alle landen bijdrage kunnen met elkaar voor het verschil zorgen, maar dat dat delen we volgens mij als de verschillen tussen lidstaten voor wat betreft deze doelstellingen voor twintig, dertig te groot blijven, komt de transitie naar klimaatneutraliteit in gevaar.

[1:52:29] En als we nu kijken wat er is hoe het er nu in staat is er voor Denemarken, Duitsland, Finland, Zweden, het nieuwe doel vijftig procent emissiereductie ten opzichte van in tweeduizend vijf, terwijl het opgave voor diverse andere lidstaten in om de een, onder andere bijvoorbeeld oosteuropa rondom doel van twintig procent emissie reducties ligt.

[1:52:51] Dat betekent dat deze lidstaten de resterende, de resterende reductie in slechts twintig jaar straks moeten realiseren.

[1:52:58] Je kunt je afvragen hoe wijs dat is in landen die vooral na twintig, dertig was een grotere opgave krijgen, zal de transitie en sector immers langzamer gaan en zullen na twintig, dertig nog echt mega grote stappen gezet moeten worden en dat is de reden. Voorzitter, niet omdat wij zeggen nou laat ons maar meedoen en andere minder doen en andere meer. Want dat vinden we wel lekker. Nee, het gaat juist om dat je met gelijkgezinde lidstaten inzet voor meer convergentie binnen DSM opgave om ervoor te zorgen dat iedereen vervolgens zich aan die doelen kan gaan houden en het onderscheid als je kijkt naar die twintig procent en zijn echt een aantal landen onder de twintig procent. Dat maakt het daarna die rust die in de twintig jaar zo ingewikkeld dat we daar nu al aandacht zou willen vragen.

[1:53:44] En daarmee zijn we aan het eind van de eerste termijn van de staatssecretarissen van de regering gaan we over naar de tweede termijn van de kamer en ieder Kamerlid heeft een minuut twintig voor zijn tweede termijn.

[1:53:59] Dank u, voorzitter, in mijn eerste termijn ben ik ingegaan op de effecten van Europese voorstellen of beleid die reiken tot buiten Europa.

[1:54:06] We kennen als westers land namelijk een grote verantwoordelijkheid en het is belangrijk dat we onze positie bepalen voordat we aan tafel schuiven in Europa.

[1:54:14] Dank voor de toezeggingen. Het uitgangspunt moet zijn dat we andere landen of continenten niet op.

[1:54:20] De opzadelen, met onze problemen,

[1:54:22] Van import van producten met een grote impact op de Amazone doordat bossen worden gekapt voor soja en voorzitter, ik zou graag de toezegging willen dat de aangedragen punten landen in B en C fiche, en dan doel ik op het uitbreiden van verordeningen met andere belangrijke ecosystemen en het uitbreiden van voorstel met afgeleide producten die palmolie en soja bevatten, waardoor ontbossing plaatsvindt

[1:54:43] en voorzitter ook ons afval export kent grote gevolgen voor andere landen zoals stort van textiel in woestijnen. Ik neem ook nog graag een toezegging van de staatssecretaris dat de voorwaarden van milieuvriendelijke verwerking in het BMC fiche landen en zo ook het voorkomen van de SGP.

[1:54:58] Voorzitter, ik vroeg de staatssecretaris een laadinfrastructuur voor het zware wegtransport. De ambitie voor elektrische vrachtwagens uit Glasgow is goed, maar dit vraagt om actie in binnen en buitenland voor goede infrastructuur in eigen land kijken netbeheerders en distributiecentra naar elkaar zonder verzwaring van het net geen later infrastructuur en dus geen zekerheid voor vervoerders, zonder elektrische wagens, geen noodzaak voor verzwaring, een kip ei verhaal. Het is belangrijk dat we als land in Europa de basis leggen voor innovatie. Daarom de volgende twee vragen wil de staatssecretarissen ook voor de laadinfrastructuur. De daad bij het woord voegen naar aanleiding van de uitspraak in Glasgow is er bereid toe te zeggen ook voor het wegtransport op de grotere afstanden hier dus de laadinfrastructuur een kopgroep te vormen in de.

[1:55:43] Was wel ietsje meer. Zoals de andere leden dat ook voelen. Dan ben ik coulant vandaag het woord zei mevrouw Bush.

[1:55:50] Van groenlinks. Voorzitter, ik praat meestal heel snel. Dus volgens mij komt het goed.

[1:55:57] We hebben het vandaag gehad. Ook problemen die letterlijk grensoverschrijdend. En waarom ik dat punt over ontbossing toch wilde maken. Ondanks dat het inderdaad misschien wordt doorgeleid is omdat het ook gaat over klimaatrechtvaardigheid. Het mag niet zo zijn dat banken grote investeerders nog worden ontzien als het gaat om bijdrage aan ontbossing, terwijl inheemse volkeren moeten wachten op de verankering van hun mensenrechten in wetgeving die nog aan de maken is. Dus ik hoop echt dat dit geluid luid en duidelijk doorgezet zal worden dan over luchtvaart. Ik vraag me oprecht soms af waarom dingen altijd allemaal zo lang duren en soms weet ik niet. En soms wil ik graag de inhoud daarvan weten en zoals de staatssecretaris ook zei. Klimaat is niet alleen C O twee. Vandaar ook dat ik vaak hamer op alle verschillende elementen die daarmee te maken hebben. Vandaar ook het punt van vandaag verder geen aanvullende vragen. Behalve de toezegging van het antwoord. Zometeen in tweede termijn. Tot slot, pfas. Ik ben ook blij dat de staatssecretaris ook daarvan het belang benadrukt en volgens mij kunnen we elkaar daarin vinden, net als bij bijvoorbeeld statiegeld. En toch blijf ik het weer terug laten komen omdat het heel belangrijk is om ervoor te zorgen dat we toch druk blijven letten zetten ook op Europees niveau. Daarmee laat zien dat we als Nederland vooruit willen lopen en Hopelijk ook het goede voorbeeld. Time geef Dankuwel.

[1:57:05] Heel strak voor het woord zijn hier ergens VVD.

[1:57:08] Dank u, voorzitter en één minuut en twintig seconden is heel specifiek. Dus ik zal me graag gaan houden en dat zal geen toeval zijn. De de die tijd gekozen heeft voor mij weinig aanvullende vragen. We steunen fifty-fifty. Feit is dat niet ter discussie voor ons.

[1:57:22] We kunnen wel kritisch blijven. Dat vinden we echt van belang en ik snap het argument van van de Commissie. Als je een bouwstenen eruit haalt. Er komt een punt naar de speelt waarop het torentje omvalt. Dus je moet

[1:57:35] zorgen dat het geheel. Klopt en dat je tot die vijfenvijftig procent komt. Dat betekent niet dat er niet ruimte kunnen hebben om kritisch te zijn op onderdelen die effectief klimaatbeleid juist in de weg staan en ik ben blij dat de staatssecretaris heeft verduidelijkt dat

[1:57:48] die flexibiliteit in het beleid van Nederland nog voorop staat, juist omdat de de van de verschillende lidstaten allemaal een andere startpositie komen en waarschijnlijk ook allemaal een andere route zullen kiezen om klimaatneutraal te worden en ik vind die beleidsvrijheid van groot belang hierin

[1:58:04] juist om te kunnen komen tot effectief klimaatbeleid van als je kijkt naar de verschillende landen waar we staan dan is one size fits all. Volgens mij gewoon dramatisch om te zorgen om tot het eindpunt te komen voor de rechtsback geen aanvullende vragen. Voorzitter,

[1:58:19] Heel hartelijk Dank en we hebben een soort van vuistregel in de tweede kamer. Dat was de eerste termijn zeg maar vier minuten duurt dat dan een derde daarvan beschikbaar is voor de tweede termijn dus voor alle debatten die nog zullen volgen. De komende jaren. Weet u dan alvast waar ongeveer op kan rekenen. Vandaar die één minuut twintig het woord zijn hier bontenbal van de CDA fractie

[1:58:39] de voorzitter. Volgens mij was mijn punt duidelijk en hebben we daar in dat over gehad en bewindspersoon daarop gereageerd die integratie van die beleidsthema's voor mijn belangrijk ding en ik kan me voorstellen dat niet meteen alle antwoorden hoe je dat precies moet doen maar ik vind wel iets waar we de komende jaren goed over na moeten denken. Ik zag net nog twee berichten het afval energiebedrijven Amsterdam wordt nu verkocht aan de Chinese stink voor een perfect voorbeeld willen we dat eigenlijk wel in Nederland is dat nou echt klimaatbeleid waar we ook echt over nadenken over publieke belangen van dat soort bedrijven zijn leveren warmte circulariteit enzovoort. Nooit stream twee. De VS die vraagt aan aan Duitsland of als Rusland, Oekraine binnenvalt of ze alsjeblieft mee kunnen stoppen. Dus. Hoezo geopolitiek.

[1:59:25] Dus volgens mij is het heel belangrijk dat we dit adresseren. Ik heb nog een concrete vraag aan de staatssecretaris van BZK

[1:59:31] en dat gaat over als landen. Nou vooroplopen op bepaalde aspecten bijvoorbeeld het sneller uitfaseren van bijvoorbeeld kolen capaciteit en nu verdwijnt dat eigenlijk in het eten. Ik had eigenlijk verwacht dat mijn collega's van de pvda of groenlinks. De vraag hadden gesteld, maar het kentson van rechter. Maar dat ziet er natuurlijk wel in dat dat kader als een land harder gaat dan andere landen dan die vijfenvijftig procent logo nodig is, is er dan iets te bedenken dat dat niet lukt dat dat niet wegvloeit in de ambities van de rest van de van Europa.

[2:00:07] Voorzitter,

[2:00:08] dan is het woord aan de heer Thijssen van groen. Groenlinks kan zeggen Sorry hoor.

[2:00:12] De pvda zijn

[2:00:16] meer dan ik heb meer dan ik. Voorzitter.

[2:00:20] Ik wilde

[2:00:24] ja

[2:00:26] Dankuwel voorzitter

[2:00:28] en Maurice een tweeminutendebat dus eens kijken wat er daar gebeurt met die kolom met de rechter. Dank aan de staatssecretarissen voor de uitgebreide beantwoording

[2:00:39] nog een paar dingen. Ik ben blij met duidelijkheid dat de de regering het aids strenger wil maken en daarmee ook eventueel verlies bij de energieefficiëntie wil opvangen, hadden we de vorige keer nog een debat over en ik ben wel blij dat die duidelijkheid er is.

[2:00:51] Ik denk dat dat een belangrijke regel is die Timmermans in het hele debat heeft probeert het te doen wel een beetje verbaasd over dat de regering voor die versterking van de aids is, maar ik heb de ook samen met groenlinks een motie over ingediend en die was toen toch ontraden.

[2:01:07] Maar goed ik ben blij dat we gewoon zeggen oké we gaan vol voor het eerst die willen we sterker maken. Ook Dank voor de duidelijkheid over dat de opdracht is uitgezet en baby al wat ik las ik en dat betekent en wat anderhalve graad betekent. Als u op een gegeven moment hoort wanneer die studie komt dan hoop ik dat u dat mee wil delen aan de kamer. Dat zou fijn dat is goed om te weten dan over ASR

[2:01:28] klinkt hartstikke goed dat de staatssecretaris mee wil denken met andere lidstaten dat die na tweeduizend dertig dan nog veel moeten doen wat ik begrijp is dat nu de verdeling is gebaseerd op inkomen per hoofd van de bevolking, oftewel in hoeverre een land in staat is om ook die transitie door te maken en wij hebben natuurlijk ook een ontzettend trage start gehad en ons klimaatbeleid. Dus misschien moeten we die landen ook wel die dat gunnen om inderdaad de komende jaren wat minder snel te gaan en daarna wat sneller.

[2:01:54] Dus hoe maar ik ben wel benieuwd hoe de staatssecretaris daar naar kijkt en betekent dit dan ook dat wij dus niet een lager ESA doel op ons nemen. Maar dat wij gewoon vasthouden aan onze ambitie, en wel gewoon door blijven gaan. Want zo las ik het dat wij wat minder wilden. En dan tot slot stonden over betaalbaarheid. Ja ik snap dat onzekerheid is. Ik snap dat het nog allemaal uitonderhandeld moet worden. Maar ondertussen maken mensen zich zorgen over wat betekent al dat klimaatbeleid. Nou voor mij en ik denk ook dat ik blijf daar de regering op uitdagen

[2:02:21] formuleer gewoon een uitgangspunt en betaalbaarheid klinkt fantastisch, maar het is natuurlijk te vaak. Dat is nou echt dat is nou echt vraag. Dus ik snap niet waarom niet gewoon een belofte gedaan kan worden. Wij gaan ervoor zorgen dat grote vervuilers meer gaan betalen dat lage en middeninkomens worden gecompenseerd, of beter nog dat hun leven beter wordt van klimaatbeleid, zo zorgen voor draagvlak, zo zorgen we dat deze sociale transitie ook gaat lukken.

[2:02:45] Dankuwel en daarmee komen we aan het eind van de tweede termijn van de kamer en ik stel voor om direct over te gaan tot de beantwoording en geef ik het woord aan in van Wijnbergen infrastructuur.

[2:02:55] Waterstaat de voorzitter en de oude woordvoerder sociale zaken koopkracht hart klopte harder bij het laatste debat. Ik heb altijd geleerd onder de streep te kijken waarbij ik toch wel één ding van mijn eigen portefeuille hebben de toevoegen dat hoe meer mensen in een elektrische auto of waterstof autorijden zijn niet meer duurdere benzine worden geconfronteerd. Dus die ambitie kan ieder geval de groep mensen die eventueel geconfronteerd worden natuurlijk al fors beperken en ook daar hebben wij de afgelopen jaar weer extra dingen gedaan op die en ik zou het ook tweedehands betaalbaarder te maken met aanschafsubsidie. Met dat even geheel terzijde. Voorzitter, dan had ik nog een vragen over uit van de je ergens sadisme die ging over de de rol van de overheid in de aanbesteding rondom zonnepanelen was een goede vraag moest ik even precies uitzoeken. De overheid is inderdaad namelijk eigenaar van veel vastgoed en ook dus vaker afnemer van grote afnemer van zonnepanelen om daar op te leggen. Er wordt de komende twee jaar nu een aparte Bayern roept noem dat een soort inkoop groep. Ik zal proberen Engels te vermijden. Voorzitter, circulair. De zonnepanelen opgezet, zodat de verschillende plekken van de overheid wel iets speelt van elkaar leren hoe je ook die circulariteit een plek geeft in je inkoop beleid gaat om leren kennis delen, maar juist omdat veel overheidsorganisatie in hetzelfde schuitje zitten en dit belangrijk vinden. Uiteindelijk moet dat leiden tot een gezamenlijke strategie over anderhalf. Twee jaar met hele insteek is juist nu al te kijken hoe je zeer kwaliteit een plek geeft. Dus dat is volgens mij precies waardeer ergens naar op zoek ben ik vond het zelf ook interessant om te horen want dat is.

[2:04:21] Ergens. Jij misschien ook.

[2:04:22] Voorzitter, ik vind best interessant en de staatssecretaris zelf ook de misschien is het mogelijk om in een korte brief heeft niet veel haast ook wat meer toe te lichten. Wat die wat die plannen.

[2:04:31] Voorzitter, met bang. Ik zou het mag ik voorstellen dat we in het verslag van de Milieuraad proberen hier als het lukt iets op te nemen. Anders laat ik het in een brief in januari ergens opnemen waar het een plek krijgt. Ik ik deel uw belangstelling. Ik zat het ook voor de cappeti hetzelfde. Voorzitter, dan voorzitter,

[2:04:48] de mevrouw busje liked vatten onze discussie over bhv samen en dan wil ik toch wel even mankeren van daar ben ik blij mee want daarmee hebben we ook echt een lijnen willen zo snel mogelijk vanaf de essentiële toepassing uitzondering mag nooit een soort excuus zijn om overal nergens me niet je best voor te doen, en wel begrip bijvoorbeeld het voorbeeld dat ik had over medische apparatuur dat het niet morgen het overal gelukt zal zijn. Dus volg mij weer in dat heel mooi is mooi van zo'n debat dat je ook elkaar nog beter begrijpt. Volgens mij. Wie een mooie gedeelde interpretatie van doe ik ook de motie ook uitvoeren. Dan heb ik een vraag in uw kamer zeg ik gewoon open over de over het bossen beleid en de vragen aan de college van landbouw. U hebt de vraag gesteld. Dus ik vind dat wij gewoon kijk ook even. Dan krijg je bezoekers kunnen vragen aan de landbouw te antwoorden. Tegelijkertijd

[2:05:32] zeventien november is het stuk verschenen. U zou wel eens niet de gedetailleerde en precieze antwoorden kunnen krijgen waar u naar op zoek bent en dat begrijp ik dus ook in het kader van de efficiëntie van de minister van landbouw zit. Ook geloof ik hier ergens anders in het pand een ander debat te voeren, kan ik me ook voorstellen dat ik niet vraag om u nu een korte brief te sturen. Nog als u erop staat, ga ik dat verzoek van overbrengen van het heeft u recht op ook vanmorgen te vragen om deze punten een plek te geven in het PSV Fish of de en de begeleidende stukken daarbij dan krijgt u wellicht beter antwoord, maar voorzitter, dat ik ben hier ook echt een nieuw in uw handen ik mijn advies zou het laatste zijn die meer inhoud krijgt. Maar u zegt ik heb morgen twee minuten debat. Dan moet het ministerie toch nog die paar vragen beantwoord. Zal ik zullen we dat doorgeleiden. Maar

[2:06:12] maar suggestie zou dat hoor ik naar mijn verhaal een beetje zeggen zou het andere zijn. Dus ik zou eigenlijk de zei iemand van die zegt niet wat ik wil eigenlijk wel minder dus voorstellen dat landbouw vragen om uw vraag en ik heb ze ook opgenoemd van een aantal terechtgesteld een plek te geven in het fiches CQ een aanbiedingsbrief rondom dat fiches zodat ze allemaal daar een plek krijgen als onderdeel van de standpuntbepaling van Verhagen zei letterlijk dat ze mee worden genomen. Dat vind ik als u dat als u dat ook een goede vorm vindt dan zou ik het ook zo kunnen doen. Maar nogmaals, u zegt nee ik heb de antwoorden hoe misschien onvolkomen. Ook al nodig voor morgen moet ik ook gewoon zeggen van dan zullen wij dat vragen.

[2:06:47] Ik vraag wie het daar niet mee eens is want dan is dat ook helder dat er dan een brief komt kort voor morgen hier Thijssen.

[2:06:56] Ik snap wel dat het dan allemaal wel heel erg kort dag wordt en de vraag is wat we daar precies aan hebben. Ik zou het wel fijn vinden als we antwoorden krijgen voor BMC visie eigenlijk want dan weten we er zitten gewoon wat inhoudelijke vragen op en dan kunnen we ook inderdaad debat hebben met elkaar en invloed hebben op de B en C fiche. Dat is natuurlijk het interessante moment om dit gesprek te hebben met de regering.

[2:07:14] Voorstellen. Maar volgens mij is de afspraak die we die we met de PSV fiat hebben is traditie de initiële standpuntbepaling van het kabinet, juist omdat dat debat met u te kunnen voeren. Dat versies is gewoon ons voorstel voor een standpunt en dat stellen we dan in een debat met duels. Hier staan ze vaak op de agenda stellen we ze dan dan vast. Dus dus als ik het al zo mag doen. Ik snap heel goed zicht. Al de punten die we hebben willen we ergens terugzien kabinet het ermee eens is of niet of hoe ze de invulling aan geeft. En dan kunt u met de minister van landbouw of of kijken met wie zit precies het gesprek voor of u het eens bent met dat voorstel, maar ik zal vragen om recht te doen aan de aandachtspunt tussen dat die kunt teruglezen in het fiche. Ik denk dat dat dat zeg maar voor iedereen niet helemaal bevredigend papier op en neer stuurde voorkomt. Maar nogmaals, als u het daarmee eens bent, maar dan zal ik ook de college van landbouw zowel vragen om al uw punten van verslag is er dan ook gewoon van te zorgen dat de zorgpunten gewoon niet staat dan bent u dan Hopelijk denkt u dacht dat is fijn dat precies wat ik wilde wellicht zit er iets bij waarvan u zegt dat had ik toch graag anders gewild. Dan is dat triest het gesprek. Wilt u met minister van de kunt voeren van nogmaals dat PSV fiche. Dat is pas een standpunt dat dat die in de kamer hebben besproken. Zo is de zo werkt. Het staatkundige.

[2:08:25] Ik zie details.

[2:08:26] Ik zie je inderdaad ook knikkende gezichten. Dus dan.

[2:08:29] Voorstellen. Nogmaals Dank voor het begrip dat de minister van om was je gewoon niet in tweeën kon delen in dit vandaag. Ze zit in een andere plek in de kamer echter nog een keer te benadrukken dan voorzitter over de

[2:08:41] over de kippenei vraag van mevrouw Hage misschien tot slot rondom laat infra die kopgroep doe ik doe ik graag. Wij zijn de gewoon een aanjager. Die laat die vrouw is er ook een van de landen die daar ook al veel doen. Dat zullen we doen zeker niet alleen rond de uit fossiele datum van brandstof, nieuwe brandstof auto's, maar zeker voor auto's met verbrandingsmotor moet precies zeggen, maar ook eens gaat toelaten. Infrastructuur en overigens in dat in dat nummer en of je een en de standing ging het ook over de laadinfrastructuur. Dat gaat niet alleen over de beschikbaarheid van de auto's. Dus wij zullen met kracht, zowel op de twintig, dertig als op de alles op alles zetten met laten invullen, niet alleen voor personen, maar zeker ook voor voor wat zwaarder transport inzetten want dat is voor transporteurs hartstikke belangrijk om ook met zo'n auto gaandeweg te kunnen vertellen over nogmaals, zeg ik ook. Dat geldt zeker ook voor waterstof geld.

[2:09:31] Hier bontebal CDA.

[2:09:33] Ja. In het Duitse regeerakkoord zijn natuurlijk die forse ambities voor elektrisch rijden opgenomen maar staat wel iets heel klein zinnetje tussen, namelijk dat een deel ook met die View als kan en een aantal partijen maakt zich daar natuurlijk wel een beetje zorgen over omdat Duitse autoindustrie dat misschien wel eens als geitenpaadje kan gebruiken om die ambitie op elektrisch rijden toch wat af te zwakken. Hoe kijkt u daar naar

[2:09:59] de staatssecretaris.

[2:10:01] Voorzitter, ik vind ik vind ik nu nog gewoon lijkt voor mij een lastig te bereiken. Niet de de vraag. Ik zie ook die vijftien miljoen auto's. Dat staat ook heel expliciet dus volg mij. Ik ben wel heel nieuwsgierig goede komende tijd. Dit regeerakkoord gaat worden uitgewerkt.

[2:10:15] En dan hoop ik ook een beter beeld te krijgen. Ik had zelf al de vraag gesteld hoe zich die adviseer datum in tweeduizend vijfendertig verhoudt tot vijftien miljoen en welk instrumentarium en daar voor wil inzetten.

[2:10:25] Dus ik hoor ook hier de zorg van heer bontebal heb ik genoteerd. Ik denk nu eerst even de Duitse nieuwe bewindspersoon de kans moeten geven om dit gewoon door te vertalen en ik ken uw belangstelling op dit dossier de zoals we hier of mijn opvolger weer met u praten over dit onderwerp. Dit zal zeker niet de laatste keer zijn denk ik ook dat we langzaam maar zeker ook steeds scherper krijgen de staatssecretaris van van klimaat zijn de terecht al dat rond de standpunt breder voor fit voor fifty Five veel landen nog lang niet zo concreet zijn als wij dat ook nog niet zo uitgebreid met het Parlement hebben besproken waar ik alvast buitengewoon een echter echt een heel mooi voorbeeld vind vind ik hoef je je samen heel snel de standpuntbepaling hebben gedaan, dan hoop ik ook gewoon dat wij steeds meer zicht hebben op wat onze andere partners in Europa als inzet hebben en dit is er eentje waar ik natuurlijk ook mijn verantwoordelijkheid met zeer grote belangstelling. Daar kijkt ook omdat we allemaal weten dat Duitsland de land is nogal wat gewicht in de schaal legt. Als je dingen in een zou willen aanpassen of versnellen.

[2:11:22] En daarmee bent u aan het eind van uw traject.

[2:11:24] De cursus. Voorzitter, en daarbij help ik de vragen.

[2:11:26] De brengt en want ik denk ik. Check even dus hier Thijssen pvda

[2:11:31] deze termijn trouwens twee vragen.

[2:11:33] Verder is,

[2:11:35] kunnen een derde van vier

[2:11:37] ofzo.

[2:11:38] Fijn.

[2:11:42] Maar ik ben blij met twee vragen dus. Dank u. Voorzitter. Nee, ik wilde nog even reageren op wat de staatssecretaris zei begin van ja ga dan elektrisch rijden dan heb je ook geen last van die dure pomp nou helemaal een groeten staatsssecretaris natuurlijk punt is wel dat de subsidie voor nieuwe elektrische autos binnen een paar dagen was overtekend die van tweedehands autos in augustus de doelen van het klimaatakkoord voor elektrisch rijden niet worden gehaald. En natuurlijk ook zo'n studie die heeft laten zien dat mensen die een wat bredere wat dikkere portemonnee hebben dat die elektrisch kunnen gaan rijden. Maar dat heel veel van die subsidies niet terecht komen bij mensen die wat lager inkomen hebben middeninkomens is precies mijn oproep aan de regering. Maar die kan ook doen aan deze staatssecretaris alsnog eerst twee komt en dat zorgt voor een kostenverhoging van lage en middeninkomens is de staatssecretaris bereid om daar iets aan te doen.

[2:12:28] Voorzitter, ik ga het debat met status krijgt hierover doe ik natuurlijk niet mee moeten bemoeien. Maar toch even terug over dit punt van ik over gaan, namelijk de ondersteuning voor de aanschaf van elektrische auto. Dit is wat de heer Thijssen mij oproept is exact wat ik in augustus heb gedaan.

[2:12:42] Ik heb gezegd dat we het goede nieuws is dat die prijzen zo naar beneden gaan dat er meer werd verkocht. Dus dat we de ondersteuning van de zakelijke rijder

[2:12:52] is wat verminderd. Dat kan ook vond het. Het gaat daar goed en we hebben meer middelen vrijgemaakt voor de ondersteuning van de aanschaf nieuw en tweedehands voor de particulier. Dan hebben de Cap wel verlaagd. Juist om daar meer de ondersteuning te richten op wat ik toch even doen. Middenklasse voor voor lage en middeninkomens die een auto kopen en we hebben er ook omdat het goed gaat. Het bedrag per auto. Wat kunnen verlagen omdat die auto's gelukkig ook snelle groep minder duur worden goedkoper worden dan we eerder dachten waardoor we nog veel meer mensen kunnen helpen en ik hoop dat we dus niet meer in de situatie hoeven te komen waarin we mensen teleur moeten stellen wat regeling wordt overtekend. Dus voor Space details die op zijn wenken bediend

[2:13:31] voordat hij er zelfs een had gevraagd. Een mooie hoort het niet aan de Sinterklaas of erbij voor.

[2:13:37] Mevrouw Haga D zesenzestig,

[2:13:38] Voorzitter, als de staatssecretaris klaar is met dit blokje. Dan wilde ik eigenlijk nog wel graag de toezegging. Beetje hetzelfde principe rondom ontbossing. Maar dan ook voor de afval, export of de ook op die manier naar dat BMC fiche gekeken kan worden.

[2:13:54] Voorzitter. Voorzitter, ik had ik meende dat ik dat al had toegezegd. In eerste termijn dat ik dit punt zou meenemen in het been heeft. Dus het antwoord is dan maar ik herhaal het met liefde, zeg ik tegen.

[2:14:05] Vragen.

[2:14:06] Dan gaan we naar de andere staatssecretaris. Mevrouw. Je zult dus regering van deze.

[2:14:11] Dankuwel. Even kijken. Ja, ik begin dan meteen met mijn toezegging om even terug te komen wij mevrouw bos atletische die zegt ja, ik wil ook gewoon feitelijk iets beter begrijpen waarom dan. Voorzitter, en ik heb hier een antwoord wat wat neerkomt op dat het kabinet ook de Commissie heeft opgeroepen om te kijken of eigenlijk om te verduidelijken. Waarom gekozen is voor langzame tijdspad en wij ook om die reden zelf tussen dat onderzoek doen maar

[2:14:40] ik kan me zomaar voorstellen dat het niet genoeg antwoord is voor van vrouwen soort lieten zich wel voorstellen dat ik even mijn collega bij ING vraag om een iets inhoudelijke brief voor haar te maken waarin dit uitgeschreven staat dat wat de Commissie heeft aangegeven. Die hebben ook aangegeven dat heeft te maken met de huidige en toekomstige omstandigheden daarom voor een tijdpad, maar dat dat even op papier wordt gezet. Feitelijk zodat

[2:15:04] mevrouw. Ik weet niet weten waar ze aan toe is.

[2:15:07] En doet de staatssecretaris dat voor het twee minuten de.

[2:15:10] Debat van morgen of niet. Dat kan ik in dat verzoek genoeg zeker voor de tweeminutendebat. Maar of de briefje dan de is vanuit mijn collega van je weet dat weet ik niet.

[2:15:20] En daarmee neemt mevrouw borst jullie ook genoegen.

[2:15:25] Dan heb ik als het goed is vooral nog een vraag van die bontenbal en nog een paar vragen van details en meneer bontebal verwees naar de rechter de auteursrechten en sluiten wat we nu doen van van een kolencentrale vrijwilligers sluiting voor nodig. Centrale en.

[2:15:46] Dick.

[2:15:47] Wij hebben ons gecommitteerd aan de markt stabiliteit surfen en dat werkt zo dat dat op die manier dat die rechten daarin opgenomen worden en daarmee van van de markt af gaan. Maar er zijn geluiden om het op een andere manier in te richten. Dat dat kan. Ik denk dat wat wij nu hebben dat dat een goed systeem is. Voorzitter,

[2:16:07] want het leidt voor extra annulering van rechten op een kosten efficiënte wijze. Maar ik kan mij voorstellen want ik heb de discussie zelf ook ook online gezien die en en met verwijzingen naar landen om ons heen. Niet op een andere manier inrichten toen we hebben gemeld dat de centrale vrijwillig zal gaan sluiten. Kan me voorstellen dat ik daar met een brief terug terugkomt met de voor en nadelen of in ieder geval het systeem wat we nu hebben dat het via de de server gaat wat ons betreft ook een kostenefficiënte wijze zonder te doen, maar wellicht een vergelijking op kunnen nemen met mij op als je het op een andere manier doen wat dat zou betekenen. Dat is eigenlijk meer een feitelijk overzicht dan even van de voor en nadelen als dat zo mag. Voorzitter, het is sowieso niet aan mij denk ik net voor een nieuw kabinet om de hele grote stap in te gaan nemen. Dat is voor een nieuw kabinet. Maar ik denk dat het systeem wat wij hebben ook best wel goed uit te leggen is eerlijk gezegd. Dus laat me dat op papier zetten en dan kunnen we het erover hebben.

[2:17:05] Ik zie geknik. Dus dan ga ik door voorzitter.

[2:17:10] Ja die je thuis had het nog over de eerste verdeling.

[2:17:13] Kijk waar waar het om gaat is een de thuis heeft natuurlijk gelijk. Dus wij zeggen ook niet een volgens mij geen enkel lidstaat zegt zorg maar dat andere landen gewoon een hoger doel krijgen, ongeacht of ze dat kunnen realiseren. Wat voor termijn daarvoor is maakt niet uit mijn eerlijkere verdeling zorgt zorgde wel voor dat de landen die nu een heel laag doel hebben niet straks binnen een x-aantal jaar heel snel die stappen moeten zetten. Dus het is voor de algehele transitie is dit wel is het echt beter om te kijken, kan het beter over Europa verdeeld worden. Dus dat de stad is de achterliggende gedachte daar en over inkomens en die punten die die eisen snap ik hoor weer herhaald denkt dat het belangrijkste. Daar is om te blijven zeggen je moet dat in zijn geheel zien. Wil je mensen echt kunnen zien. Lopen mensen vast komen ze in de knel. Hoeveel je mes tegemoet komen. Dan moet je niet aan de ene kant alleen via klimaatbeleid aan de andere kant via ander beleid. Dat moet je goed gaan afwegen en dat wat voor rol klimaatbeleid. Daarin heeft dat weten we pas als we verder zijn met de fiets voor fifty Five en welk nieuw beleid ligt vanuit een nieuw kabinet.

[2:18:24] Hartelijk Dank. Ik kijk nog even rond of er vragen zijn blijven liggen. Ik had de indruk van niet maar dan ga ik

[2:18:29] voordat ik overgaat tot het oplezen van toezeggingen.

[2:18:33] Ja,

[2:18:35] we checken even of alles zeg maar goed en de toezegging staat is dat niet het geval. Dan dan zult u zich ongetwijfeld laten horen. De eerste toezegging de kamer ontvangt rond het kerstreces. De resultaten van de impact analyse over het uitfaseren van de gratis emissierechten voor de luchtvaartsector

[2:18:52] en de minister van IMF wordt gevraagd schriftelijk terug te komen op de vragen van mevrouw Bush. Dat is net toegezegd

[2:18:59] dan de tweede toezegging. In het verslag van de Milieuraad wordt nader ingegaan op de inkoop groep circulaire zonnepanelen. Dit was een vraag van VVD fractie

[2:19:08] ook akkoord dan te vragen. Bedoeld voor de minister van LHV worden doorgeleid naar de minister en komen terug in het BMC fiche ook net met elkaar gewisseld

[2:19:18] dan de vragen over de afval export worden meegenomen in het BSN efficiënt en de vraag van mevrouw Hage was volgens mij kan dat nou met een aparte brief bij het BMC fiche. Daar lijkt haar voorkeur naar uit te gaan

[2:19:32] en dus kijk ik even naar de staatssecretarissen of dat ook mogelijk is.

[2:19:38] Sorry. Ik zal nog even over de eerste te overleggen. Kunt u de.

[2:19:40] Deze nog kunnen. Maar natuurlijk.

[2:19:42] De vragen over de afval export worden meegenomen in het PSV. Fiche heeft heeft de staatssecretaris aangegeven. Maar de vraag van mevrouw Hage is volgt er dan ook een aparte brief bij PSV.

[2:19:55] Dat hangt ervan af als dit een punt is wat we uberhaupt al meenemen. Dan kunnen we het gewoon in de tekst gewoon een plek geven. Maar mocht dat om wat voor reden ook niet gebeuren, dan zal het in een bij glijdende brief. Maar ik ga ervan uit dat van in het fiche een plek krijgt.

[2:20:08] Dus dan dus dan wordt hij dat dan wordt dat punt gewoon geadresseerd.

[2:20:12] Dan hebben we daarmee helderheid.

[2:20:14] En als ik zo vrij mag zijn namens de minister. Kijk ook even naar de nadruk leggen op de eerste wilt u naar de brief of de luchtvaart. Wilt u de brief van de minister van IMF nog nu nog vandaag hebben wat u nodig heeft voor een twee minuten debat of zegt u. Neem het mee in het verslag als het dat laatste is dat verslag komt namelijk waarschijnlijk net begin januari en niet december. Dus het is waarom ik even aan slaap uw samenvatting bij kunt een voor.

[2:20:36] Dan kijk ik even specifiek, specifiek naar mevrouw niet.

[2:20:41] Dan heb ik daar vooral een wedervraag op. Ik weet niet hoe ver is dan de brief die ik dan voor morgen zou krijgen dan hetzelfde als voor het andere of is die enigszins gereed en het verrast me ergens eerlijk gezegd wel want er is. Dit is best wel groot ding. Volgens mij dat dat we op basis waarvan besloot dat het drie jaar lang gaat duren dat we dat niet paraat hebben, is mijn vraag hebben we dat niet. Als we niet hebben. Dan wil ik liever de uitgebreid reactie laten. Maar dat vind ik dus best lastig inschatten wat krijgen we dan morgen of eventueel later.

[2:21:08] Voorzitter, zoals ik in mijn toezegging zei. Ik zal dit juist ook richting mijn collega, minister van ING doorgeleiden. Ik wil absoluut niet de indruk wekken dat dat het niet paraat zou zijn, maar het is wel een specifieke vraag op een dossier waar wij hier aan deze kant niet overgaan. Dus in plaats van hoog over een paar antwoorden geven, wil ik graag recht doen aan de vraag van mevrouw sliep. Dus ik zeg ik geef dit door aan de collega's geven doordat er morgen een tweeminutendebat is ze op moment dat er vandaag concreet meteen reactie op kan komen dat ik van overtuigd dat zal komen. Laten we zorgen dat ieder geval melding komt vanuit IND of er vandaag een brief kan komen of waarom iets later dan weet in ieder geval iedereen waar ze aan toe zijn.

[2:21:49] Dat lijkt mij een goede aanvulling hierop

[2:21:52] dan is er gisteren een vooraankondiging gedaan voor tweeminutendebat door mevrouw Hage en wil mevrouw Hage dit hier ook daadwerkelijk bekrachtigen, dus wil zij dat tweeminutendebatten door laten gaan.

[2:22:08] Voorzitter, ik ben heel erg van de toezeggingen. Dus ik heb toezeggingen gehad maar ik heb ook mijn collega's inmiddels gehoord. Dus het lijkt me goed als we door laten gaan. Wellicht kunnen we daar nog wat wisselen.

[2:22:21] Dan gaat het dus door als een lid. Dat wil dan is dat zo

[2:22:25] meer de ik mis nog een toezegging en dat is de brief die net is toegezegd over emissierechten. Want dat is wel een belangrijke vind ik.

[2:22:36] Die hebben allemaal gehoord stond nog niet op papier waren we even checken met één van de collega's of de andere toezeggingen er goed op stonden. Dus maar die wordt toegevoegd.

[2:22:45] Ze schrijft. We zien het allemaal. Dat gebeurt. Dus dan gaan we dat op deze manier doen dan komen daarmee aan het eind van deze vergadering. Dan wil ik de bewindspersonen. Hartelijk Dank voor hun antwoorden. De collega's voor en vragen en iedereen die thuis heeft meegekeken. En dan sluit ik de vergadering, maar niet nadat ik iedereen nog een gezegende dag toewens.