Raad Buitenlandse Zaken 14 april 2025

[0:00:00] Goedemorgen allemaal.

[0:00:02] Het is tien uur.

[0:00:04] We hebben maar drie uur de tijd en er gebeurt in het buitenland ontzettend veel.

[0:00:10] Welkom aan de minister en welkom aan mijn collega's.

[0:00:13] We hebben vier minuten spreektijd, vier interrupties van veertig seconden.

[0:00:18] Gaat u langer dan 40 seconden, dan worden er twee interrupties gerekend.

[0:00:21] Ik moet er strak op zijn, omdat we anders gewoon niet aan een tweede termijn aan gaan komen.

[0:00:25] En dat is nog wel zeer de vraag.

[0:00:27] En dan wil ik beginnen met de heer patronotte van D66.

[0:00:29] Dank u wel, voorzitter.

[0:00:33] Er zijn heel veel Nederlanders die heel veel begrip hebben voor de zorgen om de veiligheid van Israëliërs.

[0:00:39] Israël is een land dat is voortgekomen uit de holocaust.

[0:00:43] In de regio heeft het land alleen maar vijanden, raketten,

[0:00:46] landen op de steden in Israël.

[0:00:47] Er zijn terreurgroepen die het land omringen.

[0:00:50] Daar kunnen wij ons hier natuurlijk helemaal niks bij voorstellen.

[0:00:53] Maar ik spreek steeds meer mensen, talloos mensen die na 7 oktober nog militaire actie begrepen en nu volledig afhaken bij alles wat de regering net van jou doet.

[0:01:02] Van het eenzijdig doorbreken van een staak dat vuren door Israël, humanitaire hulp aan de gazanen afsnijden, plannen voor etnische zuivering enthousiast omarmen.

[0:01:10] steeds meer Palestijnen verdrijven uit de Westbank, ziekenhuizen bombarderen, de stroomtoevoer stopzetten en nu vijftien hulpverleners in ambulances executeren, met hun ambulances in een massagaf gooien en daar vervolgens over liegen.

[0:01:24] Dit gaat helemaal nergens meer over.

[0:01:27] En stilte uit Europese landen maakt ons ongeloofwaardig.

[0:01:32] Voorzitter, als Israël dan het staakletvuren doorbreekt, dan wil het kabinet dat eigenlijk niet eens benoemen.

[0:01:36] Oproepen aan alle partijen.

[0:01:38] En dan afgelopen maandag de boodschap, er is geen rode lijn.

[0:01:44] Het is onwaarschijnlijk en we weten allemaal dat het komt omdat de grootste partij in de coalitie, die van de heer Wilders, eigenlijk vindt dat Netanjahu een Nobelprijs voor de Vrede verdient en de regering daarom nooit duidelijk stelling kan nemen.

[0:01:57] Voorzitter, geen rode lijn, wat betekent dat?

[0:02:00] Het kabinet zei dat de context niet klopte, maar in welke context is geen rode lijn wel uitlegbaar?

[0:02:05] Het ontbieden van de ambassadeurs, een goede stap, maar wat was de boodschap en wat was de uitkomst?

[0:02:10] Al een maand geen humanitaire hulp.

[0:02:12] Net een jouwe die het plan van Trump om alle Palestijnen te laten verhuizen aanprijst.

[0:02:17] Is de minister bereid om zich nu uit te spreken voor sancties en voor het opschorten van het associatieakkoord?

[0:02:25] Voorzitter.

[0:02:27] Afgelopen vrijdag zaten de Franse en Britse commandanten der strijdkrachten in Kiev.

[0:02:31] Waarom zat Nederland daar niet bij, zou ik willen vragen.

[0:02:34] Vandaag komt de Coalition of the Willing bij 1 in Brussel.

[0:02:36] Daar is Nederland natuurlijk wel.

[0:02:38] En ik wil van het kabinet weten met welke boodschap we daar zitten.

[0:02:41] Er zijn een paar aangenomen moties, zoals de 2 miljard steun voor Oekraïne dit jaar bij de voorjaarsnota.

[0:02:45] En ik vind het heel goed dat het kabinet de stap heeft gezet om die ook echt dit jaar in te zetten.

[0:02:50] Ik zou graag horen van het kabinet waar dat geld op wordt ingezet, los van de 500 miljoen voor drones die is aangekondigd.

[0:02:56] De Kamer is uitgesproken voor een stop op de import van Russische LNG en het handhaven op de Russische schaduwvloot.

[0:03:01] Ik hoor graag hoe het daarmee staat.

[0:03:04] Hetzelfde geldt voor de confiscatie van Russische tegoeden.

[0:03:07] De minister wil het graag opspelen binnen de EU, maar we zien nog weinig voortgang.

[0:03:11] Kan de minister dat intensiveren?

[0:03:14] Verschillende landen werken aan een plan om Europa de rol van de VS in de NAVO over te laten nemen.

[0:03:20] Is het een voorstel om Nederland daarbij aan te sluiten?

[0:03:22] Dat was ontraden, want de minister kende dat hele narratief niet.

[0:03:26] Maar inmiddels heeft de Franse minister van Defensie gewoon in het openbaar gezegd dat er landen bezig zijn om dat alternatief voor Amerika en de NAVO te bouwen.

[0:03:33] Dus opnieuw de vraag, sluit Nederland aan?

[0:03:36] En voorzitter, Hongarije is uit het internationaal strafhof gestapt.

[0:03:41] Strafloosheid moeten we altijd voorkomen.

[0:03:43] En dat de beste vriend van Geert Wilders nu het strafhof uitloopt, is een heel verkeerd signaal.

[0:03:49] Het gaat ook in tegen het Europese recht.

[0:03:52] En daarom moet Nederland wat ons betreft de stap nemen om Hongarije voor het Europees Hof te dagen, beginnend met een officiële klacht bij de Europese Commissie.

[0:03:59] Mijn vraag is of het kabinet daartoe bereid is.

[0:04:04] Dank u wel.

[0:04:05] Dan naar collega Dobbe van de SP.

[0:04:08] Dank u wel, voorzitter.

[0:04:10] In februari vorig jaar noemde het kabinet een Israëlische aanval op Rafa een rode lijn.

[0:04:15] Een grondoffensief zou volgens het kabinet een humanitaire ramp betekenen.

[0:04:19] Nu zijn we ruim een jaar verder en de aanval op Rafa kwam.

[0:04:25] Tienduizenden doden zijn ondertussen gevallen, waaronder veel vrouwen en kinderen.

[0:04:28] En Gaza is in puin gelegd.

[0:04:30] Tanks zijn al wel tien keer over die rode lijn heen en weer gereden.

[0:04:34] En nu, ruim een jaar later, hebben we het weer over Rafah.

[0:04:37] Gisteren meldde de Israëlische krant Haaretz dat de Israëlische regering van plan is om Rafah, waar eerder 250.000 mensen woonden, geheel te ontvolken.

[0:04:46] Dat is een vijfde deel van de Gazastrook.

[0:04:49] Al die mensen die nu weer in de val zitten.

[0:04:51] Welke kans hebben zij nog?

[0:04:53] Hoe schat dit kabinet de kansen in voor een Palestijns kind dat nu in Rafa is?

[0:04:57] Een kind dat al die tijd geweld en de bombardementen en de angst en de honger en de ziekte en de vluchten heeft overleefd.

[0:05:03] Dit kind maakt volgens mij geen enkele kans meer tenzij het geweld stopt, het ontvolken van Rafa stopt.

[0:05:10] En erkent de minister dat?

[0:05:13] Er is een gesprek geweest tussen verschillende hulporganisaties en minister-president Schoof.

[0:05:17] Daarover heb ik maar één vraag.

[0:05:18] Is er een rode lijn voor dit kabinet voor het handelen van de Israëlische regering in Gaza?

[0:05:22] En zo ja, waar ligt die dan?

[0:05:24] Dan het ontbieden van de Israëlische ambassadeur door de minister.

[0:05:27] Waarom heeft de minister ervoor gekozen om dit gesprek niet zelf te doen?

[0:05:30] En wat is de uitkomst van dit gesprek?

[0:05:34] En 15 hulpverleners zijn in Gaza één voor één doodgeschoten en naast hun ambulances begraven.

[0:05:39] En uit videobeelden bleek dat de voertuigen door verlichting, zwaailichten en bedrukking duidelijk herkenbaar waren.

[0:05:45] De directeur van het Nederlands Rode Kruis beschreef in de Volkskrant de boosheid, de verbijstering en het verdriet.

[0:05:51] En dat humanitaire hulpverlening onmogelijk wordt als hulpverleners niet beschermd worden en straffeloosheid kan blijven bestaan.

[0:05:58] Vorig jaar was wereldwijd het dodelijkste jaar ooit voor hulpverleners.

[0:06:02] En dit is echt een enorm probleem.

[0:06:04] En hoe wordt onze aangenomen motie uitgevoerd om een leidende rol te nemen in het beschermen van hulpverleners, het vervolgen van personen die geweld tegen hulpverleners plegen en staten daarvoor aansprakelijk te stellen?

[0:06:16] En welke andere instrumenten zijn er nog meer, bijvoorbeeld diplomatiek, financieel, juridisch, om straffeloosheid voor geweld tegen hulpverleners te bestrijden?

[0:06:24] In Duitsland is bijvoorbeeld in de wet geregeld dat het openbaar ministerie meer mogelijkheden om geweld tegen humanitair hulpverleners te vervolgen.

[0:06:31] Zou dat ook in Nederland kunnen?

[0:06:33] Dan tot slot.

[0:06:34] Wij willen de minister vragen om zich in Europa te blijven inzetten voor het verdrag van Ottawa dat de productie en inzet van landmijnen verbiedt.

[0:06:43] Polen en de Baltische Staten willen uit dit verdrag stappen.

[0:06:46] Ik heb zelf jarenlang in Cambodja gewoond, waar nog steeds landmijnen liggen van ruim 40 jaar geleden en nog steeds slachtoffers maken.

[0:06:53] Dit zijn geen wapens waar je oorlogen mee wint.

[0:06:56] Dit zijn wapens die zijn verboden met een reden, omdat gewone mensen hier van de dupe worden en nog vaak heel erg lang nadat een oorlog is afgelopen.

[0:07:05] En daarom vragen wij onze minister om het belang van het landmijnenverdrag te blijven uitdragen.

[0:07:10] Dank u wel, voorzitter.

[0:07:13] Dank u wel.

[0:07:13] Dan de heer Seder van de ChristenUnie.

[0:07:16] Dank u wel, voorzitter.

[0:07:16] Het staat te vuren in januari tussen Hamas en Israël zorgen voor een sprankje hoop wereldwijd.

[0:07:23] Hoop dat er bewogen zal worden naar

[0:07:26] hopelijk een duurzame vrede.

[0:07:27] Er zijn ook gegeisterden vrijgelaten, vele levend, vele overleden.

[0:07:33] Ook de van jullie bierbas, denk ik, staat op ieders netvlies.

[0:07:38] Maar voorzitter, het is daarom ook zeer teleurstellend dat daar geen vervolg meer is gekomen.

[0:07:45] teleurstellend omdat er nog steeds oorlog is en oorlog zorgt voor ongelooflijk veel leed, ook aan onschuldige burgers.

[0:07:54] Verschrikkelijk omdat er ook nog steeds tientallen gegeiselden in Gaza zijn.

[0:07:58] En verschrikkelijk omdat er geen perspectief lijkt te zijn op de escalatie, maar dat dit conflict weer helaas steeds groter lijkt uit te monden op oorlog.

[0:08:10] Voorzitter, we hebben het al eerder en ook al langer aangegeven, een staakt vuren en een duurzame oplossing is cruciaal voor de ChristenUnie.

[0:08:19] Daarbij geven we ook elke keer aan dat Israël daar niet de enige partij in is.

[0:08:24] Ook Hamas en de landen die contact hebben met Hamas zullen ook hen moeten bewegen om niet alleen aan tafel te zitten, maar ook gijsden vrij te laten.

[0:08:35] Voorzitter, ook in Israël zijn er grote demonstraties over deze escalatie, want het helpt de gegeiselden niet.

[0:08:41] Het brengt het toekomstperspectief dat gegeiselden die nog in leven zijn, ooit nog leven terugkomen, steeds verder weg.

[0:08:48] En de beelden die afgelopen week naar buiten zag komen over de aanval op hulpverleners was dan ook schokkend.

[0:08:54] Schokkend vanwege de beelden, maar ook schokkend omdat er eerder een andere verklaring was afgegeven.

[0:08:59] En het kan zijn dat soldaten verkeerde informatie hebben doorgegeven

[0:09:03] en dat er op goed vertrouwen daarop is gehandeld.

[0:09:07] Dit gaat wel het vertrouwen op ernstige wijze.

[0:09:11] Daarom heeft de ChristenUnie en de VVD ook afgelopen week gevraagd aan de minister om de ambassadeur te ontboden.

[0:09:18] Dat is ook gebeurd.

[0:09:20] Ik begrijp dat de ambassadeur

[0:09:23] de ambassadeur van Israël niet persoonlijk heeft ontboden.

[0:09:27] Ik hoor ook graag waarom en of dat gebruikelijk is, maar ook vooral wat eruit is gekomen.

[0:09:31] Als het gaat over het onderzoek rondom hulpverleners vraag ik me af, kan er gekeken worden of vanuit Europese banden het ook onafhankelijk kan gebeuren?

[0:09:41] Voorzitter, ik weet het niet, maar is het normaal dat lichamen begraven worden?

[0:09:46] is het normaal dat ambulances begraven worden.

[0:09:48] Kunt u daar iets van schetsen, want ik kan me daar niet iets bij voorstellen.

[0:09:51] Dus ik wil ook graag vragen, ook in het context, in het licht wat de verklaring van Israël is geweest, hoe de minister dat in ieder geval nu nog, er is nog geen onderzoek, geen afronden onderzoek, dat in ieder geval beoordeelt.

[0:10:02] Voorzitter, hulpverleners zijn beschermd onder het internationaal

[0:10:06] en humanitaire oorlogsrechten en mogen dus ook niet doelwit zijn van geweld.

[0:10:10] Hoe voorkomen we, ook ondanks dat er waarnemers zijn nu, dat dit blijft gebeuren.

[0:10:16] Kunnen we onafhankelijke waarnemers sturen richting Gaza, maar daar heb ik het ook over de Westbank.

[0:10:21] Daar hoor ik graag een aantal antwoorden op.

[0:10:23] U heeft een interruptie van de heer Paternotte.

[0:10:26] Ja voorzitter, is het normaal dat ambulances begraven worden, hoorde ik de heer Seder aan de minister vragen.

[0:10:31] Dat is natuurlijk ergens bizar als je bedenkt dat we die vraag hier aan de minister moeten stellen.

[0:10:38] Maar de enige reden dat we ervan weten is dat nadat de hulpverleners geëxecuteerd zijn, de soldaten vergeten waren om hun telefoon bij iemand weg te halen, waardoor gezien kon worden dat er een filmpje was gemaakt van hoe dat was gegaan.

[0:10:51] Waardoor ook bleek dat er keihard gelogen is over deze aanval.

[0:10:55] Dus hoe zou de heer Seyder de vraag zelf beantwoorden of het normaal is dat ambulances begraven worden?

[0:11:01] Ja, voorzitter, zover ik begrijp, en de heer Parnotte weet dat denk ik vast ook, want hij is een belezen man, zijn de coördinaten van waar het lichaam en de ambulance waren, door Israel doorgegeven aan de Verenigde Naties.

[0:11:12] Het is niet gebeurd door een telefoon die per toeval gevonden is, die telefoon is gevonden, maar die coördinaten zijn door Israel doorgegeven.

[0:11:19] En dat weet u vast ook.

[0:11:21] Dus u vertelt hier niet het hele verhaal.

[0:11:24] Ik zeg juist, ik vind het zeer onwaarschijnlijk.

[0:11:28] Ik vind het ook schokkend.

[0:11:29] Het is ook de reden waarom wij samen met de VVD de ambassadeur hebben ontboden.

[0:11:34] Het is ook de reden waarom wij willen dat er niet alleen een nationaal onderzoek plaatsvindt, maar ook vragen naar de mogelijkheden om dat ook internationaal te kunnen doen.

[0:11:44] En ik geef ook aan, ik kan me er niet iets bij voorstellen,

[0:11:47] Maar ook ik hoor, ik begrijp, en nogmaals daarom vraag ik het, ik begrijp dat de bescherming van lichamen, die kennelijk, maar dat hoor ik ook voor het eerst, daarom stel ik die vraag, dat die begraven worden om te voorkomen dat die aangeëmptast worden.

[0:12:03] Ik hoor het voor het eerst.

[0:12:05] Misschien is dat de methode die gangbaar is.

[0:12:08] Daarom stel ik ook die vraag aan de minister.

[0:12:11] Maar het is overduidelijk dat minister Veldkamp hier niet alle antwoorden kan beantwoorden.

[0:12:16] Dit is ook de reden waarom ik vraag dat we ook in het Europees Verband kijken of dat onafhankelijk onderzocht kan worden.

[0:12:22] Graag de antwoord iets korter.

[0:12:24] De heer Paternotte is het niet meer dan de heer Van Balen van Denk.

[0:12:29] Ja, voorzitter.

[0:12:31] De heer Seder stelt gewoon de vraag aan de minister of het normaal is dat vijftien hulpverleners die in koele bloeden zijn vermoord, of het normaal is dat die vervolgens in een massagraf gesmeten worden.

[0:12:44] Voorzitter, ik zou aan de heer Seder willen vragen als hij de beelden heeft gezien van die hulpverlener die smeekbedes deed om niet dood te gaan terwijl de Israelische kogels om de oren vlogen.

[0:12:59] of hij niet vindt dat vragen stellen over of dingen normaal zijn, of er wel de juiste coördinaten doorgegeven zijn, dat dat totaal niet belangrijk is en dat het gewoon past om deze misdaad als een misdaad te benoemen en gewoon keihard te veroordelen, voorzitter.

[0:13:16] De heer Seede.

[0:13:17] Ja, voorzitter, de heer Van Balen doet dit vaker, gooit dingen op één, op één hoop.

[0:13:22] Het feit dat ik die beelden heb gezien en afzoelijk vond, dat heb ik aangegeven.

[0:13:27] Dat heb ik niet gebachtaliseerd.

[0:13:29] Ik stel vervolgens een vraag over hetgeen wat ik onwaarschijnlijk vind, namelijk over het begraven daarvan.

[0:13:36] U zegt dat het een massagraf is.

[0:13:38] Ik geef aan, dat heb ik ook aan de heer Paternot aangegeven, en ook u weet het goed, want u leest de krant, dat dat niet een massagraf was om de boel te verdoelselen, als blijkt dat de coördinaten door Israël, nota bene zelf, zijn doorgegeven en er ook een verklaring voor hebben gegeven.

[0:13:56] Die verklaring, weet ik niet wat de correctheid daarvan is.

[0:13:59] Dat weet ik niet.

[0:14:01] Daarom stel ik die vraag aan de minister.

[0:14:04] Het verwijder dat u nu maakt, dat u die dingen over één hoop gooit, is gewoon niet waar.

[0:14:08] Daar heb ik ook verre van me.

[0:14:10] En ik wil ook gewoon graag een normaal debat kunnen voeren, zonder dat u daar vremen overheen gooit.

[0:14:16] Het feit dat ik vraag aan de heer Veldkamp, aan de minister, sorry, doet niets af.

[0:14:21] en wat ik eerder heb gezegd over wat ik van de beelden vind en notabene ook daarom heb gevraagd om de ambassadeur te ontbieden.

[0:14:30] Ik denk dat daar ook de afschuw uit blijkt en ook mijn vraag aan de minister om naast het nationaal onderzoek vanuit Eerste Israël ook te kijken wat internationaal zou kunnen gebeuren.

[0:14:43] Een vervolginterruptie, maar ik zeg er wel meteen bij, uw vorige interruptie was langer dan veertig seconden, die moet ik dubbel rekenen.

[0:14:49] Heer Van Balen.

[0:14:50] Als u mijn vorige interruptie dubbel heeft gerekend, dan wil ik graag nog wat overhouden, voorzitter.

[0:14:57] Ik moet helaas streng zijn, anders zie ik alweer dat we helemaal uit de tijd lopen.

[0:15:01] Ik zag collega Dobbe.

[0:15:03] Ja, dank u wel.

[0:15:03] Ik volg dit debat over de vragen die de heer Seder heeft gesteld in zijn inbreng.

[0:15:09] Ik ging er eigenlijk van uit, en daarom is mijn verbazing gegroeid tijdens het debat, dat dit een rhetorische vraag zou zijn.

[0:15:17] Want het is natuurlijk niet normaal.

[0:15:18] Zelfs al zou er een reden zijn om lichamen te beschermen, dan nog hoef je niet de ambulances te verpulveren en daarnaast te begraven.

[0:15:25] Dus mijn vraag is aan de heer Seder.

[0:15:27] Stel nou dat de minister zegt dit is normaal.

[0:15:29] Wat vindt u daar dan van?

[0:15:31] Moeten wij daar dan niet iets van vinden?

[0:15:35] Mevrouw Dobbe, u en ik zijn bijna niet vol tijd in het leger.

[0:15:40] Dus op het moment dat dit kennelijk en internationaal gebruikelijk iets is, dan hebben we ons daartoe te verhouden.

[0:15:47] Ik stel deze vraag juist omdat ik het juist onwaarschijnlijk vind.

[0:15:50] U heeft ook uit mijn verhaal gehoord dat ik het verschrikkelijk vind.

[0:15:55] Daarom vraag ik dit ook, want ik verwacht dat het antwoord is dat dat niet normaal is.

[0:16:01] En dat bevestigt mij in het standpunt dat wat daar gebeurd is verschrikkelijk is.

[0:16:07] En dat dat ook onafhankelijk onderzocht moet worden.

[0:16:11] Dat de uitkomsten daarvan, dat we dat met elkaar moeten wegen.

[0:16:14] Dus volgens mij liggen wij niet zo ver uit elkaar.

[0:16:17] Ik stel alleen aan de vraag aan de minister, omdat mijn taak hier is ook als controlerende parlementariër.

[0:16:23] En misschien in tegenstelling tot mevrouw Dobbe, die alles al zeker weet, stel ik een aantal verifiërende vragen.

[0:16:30] Maar de afschuw die u en ik beide hebben, volgens mij is daar geen millimeter tussen te krijgen.

[0:16:36] En volgens mij is het daarom ook belangrijk dat we vandaag tijdens dit debat ook goed met de minister, maar ook met elkaar, daarom ben ik ook blij met uw vraag, dat debat voeren.

[0:16:53] Ja, voorzitter.

[0:16:55] de resterende tijd te gebruiken om het te hebben over de situatie in Armenië, want we horen hoopgevende signalen over vrede tussen Armenië en Azerbaijan.

[0:17:05] Maar voorzitter, ik wil ook stilstaan juist ook omdat deze maand de internationale herdenking is van de Armeense genocide, onder Armezen bekend als de Saifo, die meer dan 100 jaar geleden plaatsvond.

[0:17:17] Voorzitter, in februari 2021 is er met zeer brede steun een motie in de Kamer aangenomen die de regering verzocht

[0:17:24] deze genocide, de Saifo, te erkennen en de regering voerde de motie niet uit.

[0:17:29] Voorzitter, in september 2023 is in een nieuwe Kamersamenstelling opnieuw een motie ingediend die bijna door de gehele Kamer

[0:17:38] opnieuw is aangenomen.

[0:17:40] Maar wederom, voorzitter, voerde de regering de motie niet uit.

[0:17:43] Voorzitter, over twee weken vindt er opnieuw een herdenking plaats.

[0:17:47] Ik vind het belangrijk dat dat het moment is dat die moties worden uitgevoerd in navolging van verschillende buurlanden.

[0:17:56] Dat doet ook recht aan de Armeense diaspora, de Armeense diaspora.

[0:18:03] en ook de nabestaanden van vele Pontische Grieken.

[0:18:06] Mijn vraag daarom is, ook omdat ik een brief toegezegd heb gekregen van de premier afgelopen januari of december dacht ik, gaat de regering dit doen?

[0:18:15] Ja, voorzitter.

[0:18:16] Anders kan de minister zich best voorstellen dat ik helaas met een nieuwe motie kom om het wel te regelen.

[0:18:23] Dank u wel.

[0:18:24] Dank u wel, mevrouw Teunissen, Partij van de Dieren.

[0:18:26] Dank u wel, voorzitter.

[0:18:28] Voorzitter, niemand is veilig in Gaza.

[0:18:30] De straffeloosheid waarmee het Israëlische leger optreedt is onacceptabel.

[0:18:36] De humanitaire blokkade duurt nu al meer dan een maand.

[0:18:38] Voedsel, water en medicijnen raken op.

[0:18:41] En sinds de schending van de zaak tot vuren zijn alweer meer dan duizend mensen vermoord, waaronder 300 kinderen.

[0:18:46] En dat komt bovenop al die tienduizenden mensen die al zijn vermoord.

[0:18:50] Nederland blijft maar toekijken hoe onschuldige burgers worden afgeslacht.

[0:18:56] Dus mijn vraag aan de minister is, wanneer gaat Nederland pleiten voor het stopzetten van de economische en militaire samenwerking met Israël?

[0:19:03] Wanneer komen er sancties?

[0:19:05] En wat betekent de uitspraak van de premier dat er geen rode lijn is?

[0:19:10] Kan de minister dat ophelderen?

[0:19:12] Voorzitter, de aanslag op 15 hulpverleners in Gaza is gruwelijk.

[0:19:16] De minister zei in buitenhoofd dat dit lijkt op een schending van het internationaal oorlogsrecht.

[0:19:21] Voorzitter, Nederland heeft dan ook de plicht om in te grijpen als schending van het oorlogsrecht dreigt.

[0:19:27] Dus waar blijven de acties van het kabinet?

[0:19:29] Alleen het ontbieden van de Israëlische ambassadeur, dat is weliswaar een ministapje, maar mijn vraag is dan wat komt daar dan concreet uit qua druk opvoeren richting Israël?

[0:19:41] Voorzitter,

[0:19:42] Deze gruwelijke aanval op hulpverleners is helaas een van de vele, want sinds oktober 2023 zijn 408 humanitaire medewerkers en meer dan duizend medische hulpverleners gedood.

[0:19:53] Op welke manier zet het kabinet zich nu in om hulpverleners beter te beschermen?

[0:19:59] Voorzitter, anderhalve maand na het plaatsvinden van de associatieraad heeft de Israël laten zien geen enkele van de zorgen van de EU serieus te nemen en te adresseren.

[0:20:10] Dus is het kabinet nu op het punt gekomen dat ze bij de aankomende raad pleit voor het opzeggen van het associatieverdrag.

[0:20:17] Dat moment lijkt me nu echt wel aangebroken.

[0:20:21] Voorzitter, dan.

[0:20:21] Nederlandse bedrijven blijken toch honden te leveren aan Israël.

[0:20:26] Honden die het leger gebruikt als wapens waarmee regelmatig weerloze Palestijnse burgers op gruwelijke wijze worden aangevallen.

[0:20:33] Maar Nederland behandelt de uitvoer van deze honden precies op dezelfde manier als ongevaarlijke huisdieren.

[0:20:41] Maar het is allesbehalve ongevaarlijk, want een peuter van drie die minutenlang door een hond wordt gebeten zonder dat soldaten ingrijpen, een jongen met een verstandelijke beperking die wordt achtergelaten en doodbloedt, een zwangere vrouw wiens baby door de aanval sterft.

[0:20:55] Uit de verhalen van getuigen blijkt dat het vaak geen ongelukken zijn.

[0:20:59] maar dat Israëlische soldaten hun honden doelgericht afsturen op onschuldige en weerloze Palestijnen.

[0:21:06] Dat is net zo gruwelijk als de verhalen over weerloze Palestijnse gevangenen die worden gemarteld met honden, zelfs beplast en verkracht.

[0:21:15] Gevangenen die vaak vastzitten zonder proces en zonder veroordeling.

[0:21:20] De Partij voor de Dieren heeft al drie keer vragen gesteld aan het kabinet hierover en steeds antwoordt het kabinet dat er geen signalen zijn over de export van honden die Israëls vechthonden inzet.

[0:21:29] Maar die signalen waren er wel en nu hebben we ook bewijs dankzij het onderzoek van Somo vandaag in de Volkskrant.

[0:21:36] Nederland draagt bij aan angstaanjagende onderdrukking van de Palestijnse bevolking.

[0:21:41] Kan de minister reageren op de bevindingen van Somo?

[0:21:44] En veroordeelt de minister hoe Israël honden regelmatig inzet als wapen tegen onschuldige en weerloze Palestijnen?

[0:21:51] Welke verplichting rust op Nederland om te voorkomen dat uit Nederland geëxporteerde honden gebruikt worden bij oorlogsmisdaden door Israël?

[0:21:58] En is de minister met de Partij voor de Dieren eens dat de export van honden naar Israël per direct moet stoppen?

[0:22:05] Dank u wel, voorzitter.

[0:22:07] Dank u wel, meneer Dassen-Vold.

[0:22:10] Voorzitter, volgens de Oekraïnse commandante strijdkrachten zou het Russische lento-offensief begonnen zijn, met een verdubbeling van het aantal Russische aanvallen uit alle windrichtingen.

[0:22:19] En in alle hevigheid die nu daar losbarst, mag Europa onder geen beding verslappen.

[0:22:23] in haar rol als bondgenoot van Oekraïne.

[0:22:25] Sterker nog, Europa moet kracht bijzetten.

[0:22:27] En ik ben ook blij dat er extra geld is vrijgemaakt voor Oekraïne, dat dat naar voren wordt gehaald.

[0:22:32] Maar ik heb ook al een aankeer bepleit dat Oekraïne nu zo snel mogelijk 18 miljard euro aan financiële steun nodig heeft om de wapenindustrie op volle toeren te laten draaien, om te zorgen dat het Rusland kan afschrikken.

[0:22:43] En ik hoor graag van de minister welke boodschap het kabinet in Brussel over het voetlicht brengt over die 18 miljard, zeker ook in het licht van de aangenomen motie over de Russische tegoeden.

[0:22:54] Dan voorzitter de oorlog in Gaza en specifiek de rol van Israël.

[0:23:00] De VN was in het laatste rapport klip en klaar.

[0:23:04] Israël begaat genocidale daden in Gaza en dat kan ook voor dit kabinet geen verrassing zijn.

[0:23:11] De krant Haaretz spreekt van een plan om Rafa geheel te ontvolken.

[0:23:17] Dit zou keihard wijzen op etnische zuivering.

[0:23:19] Graag een reactie.

[0:23:21] En voorzitter, op 23 maart reed Mustafa al-Kawaya samen met andere hulpverleners de dood in.

[0:23:28] De ambulancebroeder werd door het Israelische leger vermoord terwijl hij op weg was om mensen te helpen.

[0:23:35] Herkenbaar met zwaailichten en emblemen.

[0:23:38] Acht dagen later werden ze teruggevonden in een massagraf.

[0:23:43] En Israël probeerde meteen deze daad te verhullen.

[0:23:46] En dat is tekenend.

[0:23:48] Hoe gaat de minister er dan ook voor zorgen

[0:23:50] dat er een internationaal onafhankelijk onderzoek hiernaar komt.

[0:23:54] Dat daadwerkelijk de feiten boven tafel gaan komen.

[0:23:56] Of gaan we hier ook vertrouwen op wat daar Israël dadelijk naar buiten gaat brengen?

[0:24:02] Na de walgelijke beelden over de moord op dat Palestijnse hulpconvooi en de ontluikende getuigenissen van nota bene Israëlische militairen van Breaking the Silence, is het ontbieden van de Israëlische ambassadeur wat vol betreft too little en veel te laat.

[0:24:16] En ik hoor dan ook graag van deze minister dat hij, naast het ontbieden van de Israëlische ambassadeur in de EU-verband en vanuit Nederland zelf, gaat pleiten voor strenge sancties tegen Israël en de Israëlische regering.

[0:24:29] Want de huidige diplomatieke strategie werkt niet.

[0:24:32] Israël trekt zich niks aan van wat deze minister zegt.

[0:24:37] Wat er vanuit deze regering vanuit Nederland richting Israël wordt gecommuniceerd.

[0:24:41] En hoe ver mag Israël gaan van deze minister?

[0:24:44] Oftewel, wat is de rode lijn?

[0:24:46] Wanneer gaat hij minstens net zo stellig voor de veiligheid van de Palestijnen staan als dat hij staat voor de veiligheid van Israël?

[0:24:53] En klopt het dat de premier letterlijk heeft gezegd dat er wat hem betreft geen rode lijn is die zou moeten leiden tot aanpassing van de Nederlandse Israëlkoers?

[0:25:03] Want voorzitter doet het deze minister niks dat al zijn woorden keihard in de wind worden geslagen, terwijl er onschuldige kinderen, hulpverleners, mannen en vrouwen dagelijks worden vermoord.

[0:25:18] En verder wil ik concreet van deze minister zijn afkeuring horen over de beslissing van de Duitse autoriteiten om vier pro-Pilastina demonstranten, waarvan drie EU-borgers, zonder veroordeling het land uit te zetten.

[0:25:29] Kritiek op Israëlische genocidiale acties mag in de Europese Unie nooit de reden zijn grondrechten van burgers te schenden.

[0:25:39] Dan tot slot, voorzitter.

[0:25:41] Eind februari heeft Zuid-Afrika een overweldigende bundeling van feiten op tafel gelegd in de genocidezaak tegen Israël.

[0:25:48] over de voortdurende en systematische schendingen van het genocide-verdrag.

[0:25:53] En ik ben benieuwd of de minister deze bundeling van feiten tot zich heeft genomen.

[0:25:59] Wat zijn reactie daarop is.

[0:26:01] En wanneer hij van mening is dat hij dit leest, dat Nederland zich moet aansluiten bij deze zaak.

[0:26:09] Want in onze grondwet staat dat Nederland internationaal recht moet bevorderen.

[0:26:15] Wilt u afronden?

[0:26:17] En deze minister, voorzitter, lijkt in mijn ogen steeds verder van dat grondswetartikel af te staan.

[0:26:24] Dank u wel.

[0:26:29] Ja, dank u wel.

[0:26:30] En Kenneth Bassen, die ook zeer begaan is met het lot van de Palestijnen.

[0:26:36] En u benoemt hierin ook, denk ik, ook terecht de punten aan de kant van de Israelische zijde.

[0:26:42] Ik heb vol de afgelopen dagen, weken niet gehoord over de demonstraties die in Gaza zelf gaande zijn.

[0:26:50] Mensen die de straat op gaan.

[0:26:51] Juist ook om tegen Hamas te demonstreren.

[0:26:54] Het zijn mensen die in een zeer kwetsbare positie zitten.

[0:26:57] Waarschijnlijk zal het een aantal ook hun leven kosten.

[0:26:59] Een aantal hebben al, die zijn al mishandeld.

[0:27:02] En ik heb vol daar, of dat is in ieder geval op geen enkele wijze daar iets over gehoord.

[0:27:07] Ik vraag me toch af of u daar in het debat iets zou kunnen zeggen, ook ten aanzien van de bescherming van die groep.

[0:27:13] Omdat ook die situatie, u kunt zich voorstellen, ook peneerable is.

[0:27:19] En ik vraag me af hoe u daarnaar kijkt.

[0:27:22] Dat zijn twee interrupties, meneer Dassen.

[0:27:25] Volgens mij is mijn hele betoog net gegaan over de bescherming van de mensen in Gaza.

[0:27:29] En volgens mij zijn er door Israël 50.000 mensen inmiddels vermoord.

[0:27:37] Dus ik begrijp heel goed en ik vind het heel dapper van de mensen in Gaza dat ze ook nog eens de straat op gaan om te demonstreren tegen Hamas, wat een terreurorganisatie is, waar we volgens mij alle sancties die we mogelijk hebben, die liggen daarop.

[0:27:51] Als de heer Seder er nog een weet, hoor ik het graag.

[0:27:56] Maar ondertussen zijn al die mensen, die zijn dagelijkse doelwit van de aanvallen van Israël.

[0:28:05] Afgelopen nacht nog, 35 mensen uit het leven gegrepen.

[0:28:12] Dat is waar mijn hele betoog over gaat, om op te komen voor de mensen die op dit moment onder vuur liggen.

[0:28:19] Dus ik begrijp, om eerlijk te zijn, deze interruptie van de heer Seder totaal niet.

[0:28:25] Dan is de heer Van Balen van Denk.

[0:28:29] Voorzitter, de Nederlandse regering heeft een carte blanche aan Israël gegeven en kent volgens de premier geen rode lijnen, ongeacht hoe gruwelijk de Israëlische misdaden zijn.

[0:28:40] Nederland kijkt weg van en ondersteunt de Israëlische genocide.

[0:28:46] Zo doorzeefde Israël de 6-jarige Hind Rajab in haar auto met 355 kogels.

[0:28:55] Nederland deed niks.

[0:28:57] Israël bombardeerde bijna alle ziekenhuizen in Gaza en verbrande patiënten levend.

[0:29:03] Nederland deed niks.

[0:29:05] En nu Israël vijftien ambulanciers op videobeeld en in koele bloeden heeft gedecimeerd,

[0:29:13] Weer geen rode lijn.

[0:29:17] Al weken wordt Gaza geblokkeerd, afgesloten van elektriciteit en voedsel.

[0:29:22] Nederland doet niets.

[0:29:25] Alleen een nietzeggend gesprekje met de Israëlische ambassadeur.

[0:29:31] En al het ontvloerstaalgebruik van deze minister zal niet kunnen verhullen hoe de regering toekijkt naar de duivelse gruweldaden van Israël.

[0:29:41] Israëlische bulldozers die Palestijnse wijken verpletteren.

[0:29:44] Israëlische sluipschutters die kinderen doodschieten.

[0:29:48] Israëlische gevangenissen waar Palestijnen zijn verkracht met ijzer dat in varkensbloed is gedoopt.

[0:29:54] Land annexeren, afpakken van de Palestijnen.

[0:29:58] plannen om de Palestijnen te verdrijven.

[0:30:01] Deze minister doet niks.

[0:30:02] Kijk toe, staat er toe, werkt eraan mee.

[0:30:06] Er is geen enkele straf of consequentie

[0:30:08] vanuit de Nederlandse regering geweest voor Israël.

[0:30:11] Het enige wat wordt gedaan is gesprekjes voeren en deze minister durft zichzelf daarvoor ook nog eens publiekelijk te complimenteren.

[0:30:20] Dat hij theekransjes houdt, dat hij toekijkt hoe Israëlische soldaten in de lingerie van vermoorde Palestijnse vrouwen dansen op de ruïnes in Gaza.

[0:30:30] Deze minister geeft zichzelf een compliment dat hij dan gesprekjes voert.

[0:30:36] Hij zal zich moeten schamen voor zijn gedrag.

[0:30:39] En na de executie van de vijftien ambulanciers zei deze minister dat hij iets heeft gedaan.

[0:30:47] Hij heeft namelijk Israël gevraagd om dit te onderzoeken.

[0:30:51] Voorzitter, Israël vragen om oorlogsmisdaden te onderzoeken is alsof je Noord-Korea vraagt om de eigen democratie te onderzoeken.

[0:30:59] Een valsere houding van de Nederlandse regering is haast niet denkbaar.

[0:31:05] De Nederlandse regering is medeplichtig aan de Israëlische genocide.

[0:31:09] En genoeg is genoeg.

[0:31:11] De meerderheid in Nederland ziet in wat voor moreel ravijn deze regering Nederland stort.

[0:31:17] Nederland wil actie en daden, geen theekransjes meer.

[0:31:20] En ik vraag de Nederlandse minister daarom of hij wil benoemen en erkennen dat Israël oorlogsmisdaden en een genocide pleegt.

[0:31:28] Of hij alle wapenleveringen aan Israël gaat stoppen.

[0:31:31] De Palestijnse staat wil erkennen.

[0:31:33] Nederland uit het militaire verdrag met Israël gaat terugtrekken.

[0:31:37] Aansluit bij de genocidezaak tegen Israël.

[0:31:40] De Israëlische ambassadeur het land uitschopt.

[0:31:43] Het EU-associatieverdrag met Israël bij de aankomende raad verbreekt.

[0:31:47] U heeft een interruptie van de heer Stoffer.

[0:31:49] Ik zocht een beetje naar een moment, maar dat moment ging niet komen.

[0:31:52] Dus de heer Stoffer, SGP.

[0:31:53] Dank voorzitter.

[0:31:56] Heel helder, wat er gebeurt is met die ambulance is gewoon verschrikkelijk en ook dat verdienen onze afkeuring is onverteerbaar.

[0:32:04] Maar heeft de heer Van Balen ook scherp dat ISL direct een onafhankelijke commissie opdracht heeft gegeven om onderzoek in te stellen en dat dit soort commissies ook eerder onderzoek hebben gedaan en dat ook geleid heeft tot veroordeling dat mensen ontslagen zijn, in de gevangenis zijn gezet?

[0:32:18] Is de heer Van Balen daarvan op de hoogte?

[0:32:21] De grote tegenstelling tussen de heer Stoffer en de SGP en de heer Van Baarle, denk, is dat de heer Stoffer vertrouwen heeft in de Israëlische regering.

[0:32:33] Een regering die genocide pleegt in Gaza, 50.000 mensen heeft vermoord.

[0:32:39] Inmiddels al wekenlang doelbewust een bevolking afsluit van voedsel, van elektriciteit.

[0:32:46] Een rechtssysteem heeft dat neerkomt op apartheid.

[0:32:50] Palestijnen dus niet erkend in de rechten die het heeft.

[0:32:54] En voorzitter, ik heb daar totaal geen vertrouwen in.

[0:32:56] Ik heb er totaal geen vertrouwen in dat een regering die oorlogsmisdaad op oorlogsmisdaad pleegt.

[0:33:03] een regering die apartheidbeleid doorvoert, dat we daarvan moeten verwachten dat die netjes op een onafhankelijke manier dit gaan onderzoeken.

[0:00:00] 50.000 mensen zijn vermoord, zeg ik tegen de heer Stoffer.

[0:33:14] De Israëlische regering staat al decennia lang misdaden toe, misdaden op misdaden die gepleegd worden in de richting van Palestijnen.

[0:33:22] En dan moet ik nu volgens de heer Stoffer de polonaise gaan dansen omdat de Israëlische regering een onderzoekje heeft aangekondigd?

[0:33:28] Laat me niet lachen, voorzitter.

[0:33:30] De heer Stoffer.

[0:33:31] Voorzitter, dat de heer Van Balen en ik hier compleet anders in staan, dat is denk ik ook uit het verleden al wat helder.

[0:33:38] Mijn vraag was of hij ook erkent dat IS al eerder onderzoek heeft gedaan met deze commissie en dat ook gewoon militairen die fout hebben begaan veroordeeld zijn.

[0:33:47] Dat was mijn vraag.

[0:33:47] Daar heb ik geen antwoord op gekregen.

[0:33:53] Ik kan me heel goed voorstellen dat de heer Stoffer dit soort tokenisme naar voren brengt om te proberen voor te doen dat Israël een rechtsstaat zou zijn.

[0:34:03] Terwijl we allemaal weten dat Israël geen rechtsstaat is.

[0:34:07] Als je namelijk verantwoordelijk bent

[0:34:10] voor het veroorzaken van een van de grootste massaslachtingen op een volk, namelijk de Palestijnen in de geschiedenis.

[0:34:17] Doelbewust, gewoon openlijk, ze geven het toe.

[0:34:20] Het internationaal recht schendt door steeds maar meer Palestijns land af te pakken en de mensen in een apartheidsbeleid te storten, dan ben je geen rechtsstaat.

[0:34:29] Dan kan je niet vertrouwd worden op het plegen te zeggen dat je principes van onderzoek en rechtsstaat ondersteunt, want dat doen ze namelijk niet.

[0:34:37] Dus de heer Stoffer die kan dit noemen,

[0:34:40] maar er is totaal geen vertrouwen van mijn kant in de Israëlische apartheidstaat.

[0:34:46] Vervolg u betoog.

[0:34:50] Voorzitter, het EU-associatieverdrag met Israël bij de aankomende raad verbreken, keiharde sancties tegen Israël instellen en eindelijk zijn plicht onder het genocideverdrag uitvoeren om genocide te voorkomen.

[0:35:03] Of, vraag ik de minister, blijft het ontkennen, het wegkijken van,

[0:35:08] en het steunen van de Israëlische genocide, het beleid van de Nederlandse regering.

[0:35:14] Voorzitter, dan de verschrikkelijke aardbeving in Myanmar.

[0:35:17] Volgens de officiële telling zijn er 3500 doden gevallen.

[0:35:21] Hoe wordt vanuit Europees verband de hulp aan de slachtoffers gecoördineerd en ingezet op een staak dat vuren?

[0:35:28] En tot slot, voorzitter, de destabiliserende acties van Dodik, die een eigen grondwet wil gaan instellen en een eigen douane inrichten en steeds meer acties onderneemt om de federatie te ondermijnen en zich af te splitsen, op welke concrete manier gaat de minister acties tegen Dodik bepleiten en zijn regering en de autoriteiten van Bosnië-Herzegovina ondersteunen?

[0:35:51] Dank, voorzitter.

[0:35:52] Dank u wel.

[0:35:52] Dan, mevrouw... O, nog een interruptie van de heer Seder, dat is...

[0:36:02] Ik wil het even hebben over het punt wat ik in mijn betoog aanstipte en dat ging over het herhaaldelijk negeren van moties vanuit de Kamer om de Armeense genocide te erkennen.

[0:36:15] Ook deze maand is weer een herdenking en ik weet dat bij beide moties een grote Kamermeerderheid was.

[0:36:22] Ik denk bij de eerste zelfs alle Kamerleden behalve de Kamerleden van Denk.

[0:36:26] en bij de tweede was DENK ook tegen.

[0:36:29] En ik vroeg mij af of u de oproep, ik hoop dat de minister zegt dat ze de moties eindelijk gaan uitvoeren, maar of ook DENK aan onze zijde, die van het parlement vinden, of ze gaat hem eindelijk recht doen aan de Armeense genocide, aan de cijfers zoals Armeers die noemen, en of we daar ook de steun van DENK kunnen krijgen.

[0:36:51] De motie die de heer Seder heeft ingediend krijgt niet de steun van de fractie van DENK.

[0:36:58] Kijk, dat zijn dus antwoorden los van de inhoud, maar dat zijn wel korte reacties, daar houden we van.

[0:37:03] Dan de heer Seder en dan ook graag een korte interruptie, want eigenlijk was u met uw vorige interruptie al een beetje over de tijd.

[0:37:09] Ja, voorzitter, maar we hebben net een heel betoog gehoord van de heer Van Balen over recht doen, over voorzorgen.

[0:37:17] Hij kwalificeert de situatie nu in Gaza als een genocide, dat benoemd moet worden.

[0:37:24] is er al decennia lang, al een eeuw lang, wordt er gevraagd om ook recht te doen aan een groep waarvan volgens mij aantoonbaar meer dan een miljoen mensen zijn vermoord.

[0:37:36] Gaat om Armeniers, gaat om Armeers, gaat om Pontse Grieken.

[0:37:39] De hele Kamer vraagt daarom.

[0:37:41] We hebben een minister die dat niet uitvoert.

[0:37:44] Dus zelfs al zou je het niet mee eens zijn uit parlementaire overwegingen, het uitgangspunt dat de minister motie hoort uit te voeren, zou ook een argument kunnen zijn.

[0:37:53] En het antwoord wat u geeft na zo'n betoog van net is, dat doen we niet, punt.

[0:37:58] Mijn vraag is of u daar een toelichting over kan geven, ook in het licht van uw eerder betoog.

[0:38:06] Voorzitter, recht doen aan welke vorm van leed dan ook, betekent niet dat de fractie van Denk mee moet gaan in een jaarlijks en soms zelfs meer dan jaarlijks opgevoerd nummertje van de heer Seder.

[0:38:21] Als het gaat om erkenning van leed, dan mag het duidelijk zijn dat de fractie van Denk altijd oog heeft

[0:38:28] voor leed bij welke bevolkingsgroep dan ook.

[0:38:30] En als het gaat om leed, zou ik de heer Seder willen voorwerpen.

[0:38:34] De harteloze en kille pro forma manier, hoe hij net sprak over het doelbewust vermoorden van vijftien ambulancemedewerkers door de Israëlische regering.

[0:38:44] Voorzitter, want de heer Seder, die kan de bal kaatsen in mijn richting, maar hij krijgt de bal terug.

[0:38:50] Hoe hij al maandenlang, maandenlang het gedrag van de Israëlische regering aan het bagatelliseren is, aan het vergroeilijke is,

[0:38:58] En gewoon wegkijkt van misdaden die op beeld staan.

[0:39:01] Op basis daarvan zou hij zichzelf in de spiegel moeten kijken, want hij wordt elke keer weer geconfronteerd met de inhoudelijke lelijkheid van de ChristenUnie.

[0:39:13] Collega's, ik wil toch even vragen.

[0:39:15] Ik hoor hier de Armeense genocide wegzetten als een jaarlijks nummertje en ik hoor ook allerlei persoonlijke verwijtenheden.

[0:39:20] We hebben hier niet heel veel tijd.

[0:39:23] Veel emoties, terechte emoties.

[0:39:24] Ik wil vragen toch hier netjes mee om te gaan, een beetje respect naar elkaar te hebben.

[0:39:28] Het mag scherp zijn.

[0:39:29] Ik vond het laatste interruptiedebat niet heel fijn.

[0:39:32] Sorry, collega Seder, u bent door de interrupties heen.

[0:39:35] Ik ga omwille van de tijd echt naar collega Piri van Groenings B vanavond.

[0:39:39] Voorzitter, dit kabinet hanteert geen enkele rode lijn voor Israëlische misdaden tegen de Palestijnen.

[0:39:46] We hadden al een sterk vermoeden, maar de premier heeft het afgelopen week ook gewoon uitgesproken.

[0:39:51] Dit kabinet weigert in alle toonaarden om een etnische zuivering, moord, annexatie en uithongering te veroordelen.

[0:40:00] Ik had nooit gedacht dat de Nederlandse regering van welke politieke samenstelling dan ook tot dit morele dieptepunt zou zinken.

[0:40:09] Het is een doodsteek voor een onafhankelijke Palestijnse staat en een twee-staten-oplossing, de nagel aan de doodskist van de internationale rechtsorde en het spugen in het gezicht van zowel de Palestijnse bevolking als de gijzelaars en hun families.

[0:40:25] We moeten straks weer luisteren naar hetzelfde riedeltje dat deze minister week in, week uit afdraait.

[0:40:31] Eerst zal hij ons het Israëlisch perspectief schetsen.

[0:40:34] Let maar op, over het Palestijns perspectief hoor je hem nooit.

[0:40:38] Vervolgens zal hij Kamerleden de maat nemen en ervan betichten niets van diplomatie begrepen te hebben.

[0:40:44] En tenslotte zal hij zichzelf ook nog eens op de borst kloppen en vertellen hoeveel hij wel niet doet achter de schermen.

[0:40:52] Zeker in vergelijking met zijn andere Europese collega's.

[0:40:55] Maar de goede luisteraar zal ook horen dat hij vandaag wederom niets zal bevestigen.

[0:41:02] Laat staan voor oordelen dat Israël zich schuldig maakt aan oorlogsmisdaden.

[0:41:07] Feit is, dit kabinet doet helemaal niets om deze massa moord te stoppen.

[0:41:12] Helemaal niets.

[0:41:13] Honderd kinderen per dag die in Gaza worden gedood.

[0:41:18] En zelfs het dreigen met sancties tegen Israël gaat dit kabinet te ver.

[0:41:22] Voorzitter, ik kan slechts één plausibele verklaring bedenken hiervoor.

[0:41:27] Minister Veldkamp loopt aan de leiband van Wilders, de leider van de grootste coalitiepartij die het niet nalaat om zijn grote bewondering voor Netanjahu en zijn misdaden kenbaar te maken.

[0:41:41] Het is pijnlijk om te zien hoe fatsoenlijke partijen als de VVD en NSC zich in dit opzicht laten melkorven door de PVV.

[0:41:50] dat alles waar Nederland decennia lang voor stond als het ging om het opkomen voor internationale rechtsorde nu door dit kabinet door de plee wordt gespoeld.

[0:42:01] Zelfs het aanspreken van de Israëlische ambassadeur op de koelbloedige executie van hulpverleners in Gaza liet minister Veldkamp liever aan zijn ambtenaren over.

[0:42:11] Mijn oproep aan deze minister is

[0:42:14] Pak uw moed bijeen en doe wat juist is.

[0:42:17] Doe alles wat in uw macht ligt om dit bloedbad te stoppen.

[0:42:22] En als dat binnen deze coalitie niet kan, heb dan enig respect voor uzelf en stap op.

[0:42:30] Want de geschiedenis zal hard oordelen over hen die in een positie waren om iets te doen, maar ervoor kozen om te zwijgen en weg te kijken.

[0:42:41] Voorzitter, het is nu tijd voor een echt sanctiepakket tegen Israël.

[0:42:45] Straffeloosheid moedigt het geweld juist aan.

[0:42:49] Stop alle militaire samenwerking.

[0:42:51] Geen wapens leveren aan, nog kopen van Israël.

[0:42:54] Schort het associatieakkoord op.

[0:42:58] Plaats premier Netanjahu en zijn ministers op een EU sanctielijst.

[0:43:04] Plaats gewelddadige kolonisten op de EU terreurlijst.

[0:43:08] verbiedt handel in producten die gemaakt zijn op de illegaal geannexeerde westelijke Jordaanhoever.

[0:43:14] Graag een reactie op al deze punten van de minister.

[0:43:17] En dan, voorzitter, tot slot.

[0:43:19] U heeft een interruptie van de heer Karman.

[0:43:22] Dank, voorzitter.

[0:43:25] Voorzitter, mevrouw Piri doet een aantal heel veel stellingen.

[0:43:28] De minister mag zelf, maar ze noemt ook NSC als een fatsoenlijke partij.

[0:43:32] Dank daarvoor naar mijn collega dat ze ons een fatsoenlijke partij vindt.

[0:43:37] Ik hoorde ook een aantal aantijgingen dat dat wij niks zouden doen richting Israël.

[0:43:43] Voorzitter, dan wil ik echt mijn collega Piri vragen.

[0:43:45] Kunt u drie landen noemen die naast Nederland hebben gezegd dat ze Netanjahu zullen arresteren zodra hij voet in

[0:43:52] op bodem zet van dat betreffende land.

[0:43:54] Drie landen, hoef ik maar te weten.

[0:43:59] Echt serieus, is dit een serieuze vraag?

[0:44:03] Ik heb het hier over sancties over de oorlogsmisdaden in Gaza.

[0:44:08] Daar heb ik het over.

[0:44:10] En gelukkig, gelukkig, hebben we onlangs, alleen al afgelopen week, een draai gezien bij de Oostenrijkse nieuwe regering die expliciet klipt en klaar heeft gezegd, na het bezoek van premier Netanyahu in Hongarije, dat zelfs Oostenrijk

[0:44:26] zich gewoon zou houden aan het verdrag wat zich heeft getekend.

[0:44:28] Dus ik kan niet drie landen noemen, maar ik kan over de hele wereld van de 154 landen uit mijn hoofd die het verdrag van Rome hebben getekend, is er slechts een uitzondering, een handjevol landen die er afstand van heeft genomen.

[0:44:41] Dus wat een belachelijke vraag.

[0:44:45] Het was geen belachelijke vraag.

[0:44:48] Ik heb echt moeten zoeken of ik drie Europese landen kon vinden die hebben aangegeven.

[0:44:54] Ik heb wel gevonden dat Duitsland toch respectabel democratie heeft aangegeven.

[0:44:59] Wij zullen dat niet uitvoeren.

[0:45:00] Frankrijk heeft zelfs gezegd, net als jou geniet in sommige situaties immuniteit.

[0:45:04] Dus ik heb echt moeten zoeken.

[0:45:06] Zijn wij als Nederland echt zo terughoudend qua acties?

[0:45:10] Ik snap dat u

[0:45:12] meteen alles uit de kast wil halen om alles in te zetten tegen Israël.

[0:45:17] Maar ik heb ook gekeken van wat doen andere Europese landen.

[0:45:20] En ik heb geen drie Europese landen kunnen vinden, voorzitter.

[0:45:22] Maar als mevrouw Pirie mij wel de drie landen kan noemen, heel graag.

[0:45:27] Dat was netjes binnen de 40 seconden, mevrouw Pirie.

[0:45:30] We hebben het hier over oorlogsmisdaad op oorlogsmisdaad.

[0:45:38] In onze grondwet staat dat wij de internationale rechtsorde respecteren en bevorderen.

[0:45:46] Hoe respecteren wij de internationale rechtsorde?

[0:45:49] Hoe?

[0:45:50] Hoe?

[0:45:51] Als er geen enkele consequentie, geen enkele consequentie vanuit dit kabinet wordt genomen ten aanzien van de oorlogsmisdaden die Israël in Gaza en op de westelijke Uranoe verpleegt.

[0:46:01] Hoe?

[0:46:02] Dat doen we niet.

[0:46:04] Ik heb het net gezegd decennia lang Nederlands beleid door dit kabinet in één keer door de pleeg gespoeld.

[0:46:10] NSC is nog minder moedig dan de VVD.

[0:46:14] De VVD heeft tenminste nog een aantal moties gesteund die enigszins oproepen tot sancties.

[0:46:19] NSC heeft zich gewoon structureel ook nog eens tegengestemd.

[0:46:23] Structureel tegengestemd.

[0:46:25] Wat is die rode lijn?

[0:46:27] Wat is die rode lijn voor de NSC?

[0:46:29] Op tot nu toe op geen enkele manier iets laten zien.

[0:46:35] Voorzitter, ik zou echt heel graag een antwoord op mijn vraag willen hebben.

[0:46:38] Mevrouw Pirie ontwijkt hem continu en stelt vragen terug.

[0:46:42] Maar ik wil graag een antwoord of mevrouw Pirie moet zeggen, ik weet, ik kan geen drie landen noemen.

[0:46:45] Dus nogmaals, kan mevrouw Pirie gewoon drie landen noemen die hebben gezegd dat ze Netanyahu zullen arresteren?

[0:46:53] Voorzitter, ik heb gezegd dat ik er wel 140 kan noemen.

[0:00:00] 140, niet drie.

[0:47:00] We gaan via de voorzitter.

[0:47:03] Mevrouw Piri is aan het woord en die gaat zelf over de antwoorden.

[0:47:08] Voorzitter, als u er maar drie wil, dan zal ik u er drie noemen.

[0:47:12] Drie Europese landen, waarvan ik het honderdduizend procent zeker weet, maar het zijn er nog veel meer.

[0:47:17] Noorwegen, Ierland, Spanje.

[0:47:22] Heeft u drie landen.

[0:47:24] Ja, bent u nu tevreden?

[0:47:26] En die andere 140 lever ik per e-mail aan.

[0:47:31] Vervolg uw betoog.

[0:47:33] Voorzitter, dan tenslotte nog één punt over Oekraïne.

[0:47:37] Aan de minister vraag ik een glashelden commitment dat Nederland niet instemt met sanctieverlichting voordat Rusland de soevereiniteit van Oekraïne respecteert, alle troepen terugtrekt en de agressie beëindigt.

[0:47:49] Dank u wel.

[0:47:50] Dank u wel.

[0:47:51] U had nog een interruptie van collega Stoffer.

[0:47:54] Ja, voorzitter.

[0:47:55] De situatie rond Israël-Gaza, daar kijken mevrouw Pieren en ik, denk ik,

[0:48:00] En dus anders tegenaan, zeker waar de oorzaken liggen, mijn vraag zit op het volgende.

[0:48:04] Als ik mevrouw Piri goed begrijp wil ze eigenlijk alle militaire leveringen naar Israël stoppen.

[0:48:10] Stel nu is dat dat gebeurd en dat Israël daar dadelijk geen enkele militaire kracht meer heeft.

[0:48:14] Wat zou dat betekenen voor het land in de hele situatie in het Midden-Oosten?

[0:48:18] Zou mevrouw Piri daar misschien iets over kunnen duiden?

[0:48:23] Voorzitter, ik denk dat dit zo'n fictieve vraag is van de heer Stoffer, dat Israël geen enkele militaire kracht meer heeft.

[0:48:31] Israël is een nucleaire staat.

[0:48:33] wordt gesteund door de machtigste land ter wereld, dat is Amerika, die op geen enkele manier onder leiding van Trump, maar helaas ook onder Biden, militaire hulp niet zou stopzetten.

[0:48:44] Ik vind gewoon, we zijn volgens onze grondwet verplicht op het moment dat er zulke duidelijke signalen en bewijzen zijn dat de land met wie wij militair samenwerken dit soort oorlogsmisdaden pleegt,

[0:48:58] meewerkt aan de etnische zuivering, dan zijn we ook gewoon verplicht volgens de verdragen die wij hebben getekend om te stoppen met die samenwerking.

[0:49:06] Heer Stoffers.

[0:49:07] Voorzitter, dit is niet direct een antwoord op de vraag die ik stelde volgens mij, maar stel nu eens dat wij dat doen wat mevrouw Pieren zegt.

[0:49:16] Stel nu eens dat andere landen dat ook doen en dat die militaire kracht in Israël inderdaad gewoon dadelijk weg is.

[0:49:20] Wat gebeurt er dan met Israël in dat hele Midden-Oosten?

[0:49:23] Dat is eigenlijk mijn vraag.

[0:49:24] Je moet namelijk als je iets doet ook altijd kijken naar de gevolgen.

[0:49:28] En ik zou daar graag met elkaar wel echt een debat over hebben.

[0:49:31] Dus ik zou daar graag een antwoord op hebben van, ziet me mevrouw Pirie ook wat er dan zou gebeuren?

[0:49:36] Mevrouw Pirie?

[0:49:37] Ja, ik vind het altijd interessant dat de heer Stoffer zich eigenlijk alleen maar exclusief kan richten op het perspectief van Israël.

[0:49:46] Laten we kijken wat er nu gebeurt met al die wapens die worden geleefd aan Israël.

[0:49:50] Daarmee zijn inmiddels minstens, maar waarschijnlijk veel meer, 50.000 mensen gelood.

[0:49:56] de westelijke Jordanoven, het geweld met Amerikaanse wapens, met Europese wapens.

[0:50:02] Er wordt gewoon elke dag een massamoord aangericht.

[0:50:06] Dat is wat er nu gebeurt met die wapens die leveren, die wij leveren.

[0:50:10] Tuurlijk heeft Israël, net zoals elk land ter wereld, het recht op een leger, het recht op zichzelf te verdedigen.

[0:50:17] Maar dit heeft daar toch helemaal niks meer mee te maken, meneer Stoffer.

[0:50:23] Eer Van Balen.

[0:50:25] Ja, voorzitter, terecht zegt mevrouw Pirrie dat het noodzakelijk is om de militaire samenwerking met Israël te stoppen.

[0:50:34] Een van de zaken die die militaire samenwerking met Israël en Nederland formaliseert is het verdrag over de militaire samenwerking, erkenning van de wederzijdse status van elkaars troepen.

[0:50:46] En naar mijn weten heeft mevrouw Pirrie zelf op 11 april 2023 voor dat militaire samenwerkingsverdrag met Israël gestemd.

[0:50:54] en was de fractie van de PvdA destijds ook helemaal niet bij dat debat aanwezig.

[0:50:58] Het was een hamerstuk, wij moesten het onthameren.

[0:51:01] Hoe reflecteert mevrouw Peri daar eigenlijk op, zou mijn vraag zijn?

[0:51:05] Ja, even voor de duidelijkheid.

[0:51:06] Dit was inderdaad voor 7 oktober, zoals de heer Van Balen ook zegt.

[0:51:12] Zoals ik toen ook heb gezegd, stel dat militaire samenwerkingsverband stelde niet heel veel voor.

[0:51:19] Het ging om

[0:51:20] het vastleggen van de juridische positie bij trainingen of op het moment dat militairen naar een bepaalde conferentie zouden gaan.

[0:51:29] Dat gezegd hebbend zou ik vandaag de dag, zou ik dat verdrag niet steunen en zijn we er ook voor om dat op te heffen.

[0:51:37] Ik denk dat het heel duidelijk is wat er de afgelopen 16 maanden is gebeurd.

[0:51:41] Dus ik zou nu niet hetzelfde besluit nemen als wij namen voor 7 oktober.

[0:51:48] Uw laatste interruptie.

[0:51:52] Dat is in ieder geval goed te weten, maar ook goed om te weten dat op het moment 11 april 2023, toen we eigenlijk al wisten dat het Israëlische leger een leger was, dat verschrikkelijk inspreekt.

[0:52:04] Niet alleen in Gaza, maar ook op de Westbank in de Tweede Kamer.

[0:52:08] Dus een ruime meerderheid wel voor dat verdrag om militair samen te werken heeft gestemd.

[0:52:13] Maar onder mevrouw Piri zelf, als het gaat om het wapen embargo met Israël, een goed

[0:52:21] de positionering van GroenLinks bij Willem d'Hart te kunnen begrijpen.

[0:52:25] Totdusver heeft, omdat mevrouw Pirie daartoe opriep in haar bijdrage, totdusver heeft GroenLinks PvdA moties die oproepen voor een algeheel wapenembargo niet gesteund.

[0:52:35] Omdat GroenLinks PvdA wel vindt dat we Israël nog moeten kunnen voorzien van bijvoorbeeld vliegtuigen om zichzelf te kunnen verdedigen en materialen voor de Iron Dome.

[0:52:47] Klopt het dat GroenLinks PvdA tegen een categorisch wapenembargo met Israël is wat dat betreft?

[0:52:52] Echt een hele verkeerde voorstelling van zaken.

[0:52:55] We hebben zelf moties ingediend met D66 voor een wapenembargo met Israël.

[0:53:01] We hebben niet de motie gesteund van DENK.

[0:53:04] Omdat daar heel expliciet in stond dat zij ook vinden, dat DENK ook vindt,

[0:53:10] dat er geen onderdelen voor de Iron Dome geleverd mogen worden.

[0:53:15] Dat stond er in die specifieke motie van DENK.

[0:53:18] Dat is de reden waarom wij daar tegen hebben gestemd.

[0:53:21] De Iron Dome is niet een aanval iets.

[0:53:25] Dat is niet iets waarmee mensen worden gedood in Gaashof of de westelijke Judaroever.

[0:53:31] Maar het is de enige manier

[0:53:33] waarop voor inkomende raketten de Israëlische bevolking beschermd kan worden.

[0:53:36] Dus wij hebben gezegd, wij zijn voor een wapenembargo, hebben daar zelf ook moties over ingediend.

[0:53:41] Het moment dat DENK een motie indient over een wapenembargo, waarbij ze heel expliciet zeggen, maar zorgen voor dat ook de Israëlische bevolking via de Iron Dome niet kan worden beschermd, stemmen wij daartegen.

[0:53:54] U heeft geen interrupties meer.

[0:53:55] Dan gaan we naar de heer Stoffer van de SGP.

[0:54:01] Ja, voorzitter, ik dacht, ik kom laatst binnen, ben ik de laatste, maar dank.

[0:54:05] De eerste zullen de laatsten zijn, zoals de minister al verwijt.

[0:54:08] Daar zijn wij het samen goed over eens, voorzitter.

[0:54:11] Nee, richting de aankomende Raad voor Buitenlandse Zaken step ik graag enkele punten aan, voorzitter.

[0:54:17] En dat zal u niet vreemd doorklinken dat ik zou willen beginnen met de situatie rondom de Gazastrook.

[0:54:23] Die situatie houdt een ieder bezig, hoe je daar ook tegen aankijkt.

[0:54:28] En laat ik allereerst zeggen dat wij

[0:54:29] nadrukkelijk hopen en bidden dat het conflict ook gewoon snel zal beëindigen.

[0:54:33] Want ook hierin, ieder mensenleven telt en dit kost zoveel mensenlevens.

[0:54:38] Voor ons is het wel van belang, voorzitter, dat Hamas eerst de gijzelaars vrij moet laten en de wapens moet neerleggen.

[0:54:44] Want dat betekent hoogwaarschijnlijk echt het einde van dit conflict.

[0:54:48] En het zegt ook al heel wat dat de Palestijnse bevolking nu ook demonstreert tegen het barbaarse regime van Hamas.

[0:54:53] Dat is dapper en moedig.

[0:54:55] Daar hebben wij veel respect voor.

[0:54:57] De andere sleutel, voorzitter, is verwijderen van Hamas.

[0:54:59] Zij mogen geen toekomst hebben in de regering van de Gazastrook.

[0:55:03] Geef Hamas op en laat de geiselaars terugkeren.

[0:55:06] Dan is deze oorlog over.

[0:55:08] En dat zei ook president Macron.

[0:55:09] Geen toekomst voor Hamas in Gaza.

[0:55:12] Dat zij als heldere eis.

[0:55:13] En ik ben eigenlijk benieuwd, voorzitter, of ons kabinet dit ook zo duidelijk uit durft te spreken.

[0:55:20] Er lopen nu onderhandelingen in Cairo over Gaza en de geiselaars.

[0:55:24] En daarbij zijn er geruchten dat er meer geiselaars vrijgelaten kan worden.

[0:55:27] En mijn vraag is of de minister daarover een stand van zaken zou kunnen geven.

[0:55:32] Ja, voorzitter, een ander punt is dat dit de eerste gelegenheid is om met de minister te spreken over de herbenoeming van de VNG-gezant mevrouw Albanese.

[0:55:41] Naar Kamervraag van de SGP was de minister heel duidelijk dat er geen steun was vanuit Nederland voor die herbenoeming.

[0:55:48] Maar helaas, dat zeg ik erbij, is ze door de Mensenrechtenraad een berucht anti-Israel-instituut opnieuw herbenoemd.

[0:55:55] En het lijkt daarbij alsof geen enkel land bij de voorzitter van de Mensenrechtenraad bezwaar heeft gemaakt.

[0:56:00] En dat hadden wij, eerlijk gezegd, gezien de positie van het Nederlands kabinet, vanuit de Nederlandse delegatie wel verwacht.

[0:56:05] Mijn vraag is, kan de minister toelichten wat de Nederlandse vertegenwoordiging in Genève heeft gedaan en is er bij de Mensenrechtenraad bezwaar gemaakt en aangedrongen op een stemming?

[0:56:16] Voorzitter, dan nog één punt dat ik zou willen aanstippen en dat is het gesprek met de Palestijnse autoriteit.

[0:56:21] In de agenda is de inzet van de minister of van de Europese Unie heel kort.

[0:56:26] Mijn vraag is of de minister zijn inzet wat nader zou kunnen toelichten.

[0:56:30] De EU is een van de grootste geldschieters voor de Palestijnse gebieden en ook loopt het EU Palestine Action Plan tot 2025.

[0:56:37] Daarin noemt de EU het maar liefst een Privileged Partnership.

[0:56:41] Mijn vragen zijn, kan de minister toelichten of dit verlengd wordt dit jaar en welke wijzigingen daarbij nodig zijn?

[0:56:46] en welke hervorming en eisen vraagt hij daarbij van de Palestijnse autoriteit?

[0:56:50] En ik wil daarbij drie punten noemen.

[0:56:52] De Palestijnse autoriteit heeft in geen jaren verkiezingen gehouden, houdt nog steeds een martelarenfonds in stand en heeft ook nooit afstand genomen van 7 oktober 23.

[0:57:01] Het is ondemocratisch, radicaal en wakkert terreur aan.

[0:57:05] En mijn vraag is, en als slotvraag, hoe gaat de minister dit meenemen in de toekomstige verhouding van de EU en de Palestijnse autoriteit?

[0:57:12] Dank u wel.

[0:57:14] U heeft een interruptie van mevrouw Teunissen van de Partij van de Dieren.

[0:57:19] Voorzitter, dank u wel.

[0:57:20] Het valt mij op dat de heer Stoffer geen enkele opmerking maakt over de hulpverleners die zijn omgekomen, gruwelijk in een massagraf zijn gegooid door het Israëlische leger.

[0:57:32] Mijn vraag is, steunt u een internationaal onderzoek daarnaar?

[0:57:38] Voorzitter, mevrouw Teunis heeft gelijk dat ik daar nu geen opmerking op maak, dus juist in de interruptie op de heer Van Balen heb ik dat wel benoemd.

[0:57:44] En laat ik ook heel helder zijn, daar heb ik ook aangegeven dat dat onverteerbaar is en dat dat ook nadrukkelijk onderzocht moet worden.

[0:57:52] ISAL heeft zelf een onafhankelijke commissie benoemd om dat te onderzoeken.

[0:57:57] Ik zou het in eerste instantie daarbij willen laten.

[0:57:58] Maar ik zou zeker geen bezwaar hebben om dat ook internationaal te onderzoeken, want wat dat betreft moet hier gewoon de onderste steen boven.

[0:58:05] En als daar, en dat lijkt op z'n minst in de communicatie, is dit al totaal niet goed gegaan.

[0:58:11] Laat ik daar ook helder over zijn.

[0:58:12] En als ze hier nodig is om gevolgen te treffen, dan zou ik in eerste instantie zeggen, laat IS dat zelf doen.

[0:58:16] Maar als dat niet gebeurt, mag dat ook internationaal onderzocht worden en mogen maatregelen getroffen worden.

[0:58:22] Mevrouw Teunissen.

[0:58:23] Ja, voorzitter, dan wil ik nog wel even opmerken hoe de heer Stoffer dan omgaat met het feit dat

[0:58:28] het Israëlische leger mogelijk de dader is in dit geval, dus dat het niet voor de hand ligt dat Israël zelf dit onderzoek uitvoert en dat we in het verleden hebben gezien dat Israël zich ook niet altijd heeft ingezet om onderzoek te doen en vaak ook de toegang weigert voor onafhankelijke onderzoekers in zowel Gaza als op de westelijke Jordaanhoever.

[0:58:48] Dus is de, heer Stoffer met mij eens, dat Israël niet de aangewezen partij is om onafhankelijk onderzoek te doen, maar dat dat internationaal onafhankelijk zou moeten gebeuren?

[0:58:59] Voorzitter, er zijn uit het verleden meerdere voorbeelden dat Israël zelf via een onafhankelijke commissie onderzoek doet en ook straffen uitdeelt.

[0:59:08] Mensen ook gewoon in de gevangenis zetten en gaan ze maar door of ontslaan uit het leger.

[0:59:13] Maar voorzitter, ik kan me zeker in dit geval heel goed voorstellen om ook alle schijn weg te nemen dat er internationaal onderzoek plaats moet vinden.

[0:59:20] En ik verwacht daarbij ook dat Israël alle medewerking daaraan verleent en alles gewoon opengooit.

[0:59:24] Dat is essentieel.

[0:59:28] Dan was er nog een interruptie van de heer Paternotte.

[0:59:30] Ik had zelfde vragen als mevrouw Teunissen, dus ik laat hem even.

[0:59:35] Dan de heer Van Houweling van Forum voor Democratie.

[0:59:37] Ja, dank u, voorzitter.

[0:59:38] In de brief die het kabinet 4 maart naar de Kamer heeft gestuurd, staat de regering duidelijk niet onsympathiek tegenover het confiskeren door Nederland van Russische tegoeden.

[0:59:47] Het kabinet schrijft, ik citeer, beargumenteerd kan worden dat de agressie van de Russische federatie, de Europese Unie en daarmee ook Nederland in het bijzonder benadeeld heeft.

[0:59:55] Einde citaat.

[0:59:57] Onder het internationaal recht is dit uiteraard zeer omstreden, want dat zou betekenen dat een land dat formeel geen partij is in een conflict de goede kan gaan confisceren van een van de strijdende partijen, als het meent nadeel te ondervinden van het conflict.

[1:00:10] Zou het dan, en dat is dan eigenlijk mijn vraag, ook niet voorstelbaar, nee sterker nog, volstrekt logisch zijn, als landen, waaronder ons land trouwens, die nadeel hebben onderwonden van bijvoorbeeld de illegale Amerikaanse agressieaanval in 2003 op Irak,

[1:00:23] Denk alleen al aan de vluchtelingenstromen die dit heeft opgeleverd, voorzitter, en waar we natuurlijk veel last van hebben gehad.

[1:00:28] Een aanval waar, weten we nu trouwens, geen enkele rechtvaardiging voor was, want die massavenieteringswapens die zijn nooit gevonden, dat wij dan Amerikaanse tegoeden gaan confisceren.

[1:00:36] Is dat dan niet logisch?

[1:00:38] En ik vermoed dat de minister dan zegt, nee, dat moeten we niet doen, dat kan niet.

[1:00:42] En laat dit, voorzitter, dat is dan mijn conclusie, nou niet perfect de hypocrisie zien van het zogenaamde internationaal recht.

[1:00:50] Of de zogenaamde, hoor je zo vaak de laatste tijd, rules-based order, waar globalisten zo graag mee schermen.

[1:00:56] Is dat dan niet hypocriet?

[1:00:57] Moeten we niet erkennen dat die rules-based order niets met internationaal recht te maken heeft en slechts onze order is, die onze belangen dient?

[1:01:05] Er wordt niks met internationaal recht te maken.

[1:01:06] Zo wordt het in ieder geval in een groot deel van de wereld, en ik denk dus terecht, naar gekeken.

[1:01:12] Het pronkstuk van dit zogenaamde internationaal recht is natuurlijk het internationale strafhof hier in Den Haag.

[1:01:18] Hongarije is heel begrijpelijk onlangs uit dat internationale strafhof gestapt.

[1:01:23] Dat vinden we een goede zaak.

[1:01:24] De Verenigde Staten willen er ook terecht niets mee te maken hebben.

[1:01:28] Sterker nog, februari van dit jaar kondigde president Trump sancties aan tegen het internationale strafhof en iedereen die dat strafhof helpt.

[1:01:35] bijvoorbeeld met het opsluiten van gevangenen.

[1:01:38] Mijn eerste vraag dan aan de minister wordt, worden Nederlanders en Nederland hier niet door geraakt door die aangekondigde sancties?

[1:01:44] Concreet, zijn de sancties van president Trump ook gericht bijvoorbeeld tegen de Scheveningen gevangenis, een Nederlands gevangenis, waar de verdachten van het hof worden opgesloten?

[1:01:54] Betekent dit niet dat de aanwezigheid van het internationaal strafhof hier in Nederland in strijd is met het Nederlands belang?

[1:02:00] We krijgen Amerikaanse sancties.

[1:02:02] Niet alleen omdat het internationaal strafhof het pronkstuk is van, in ons ogen, een globalistisch, maar valhypocriete zogenaamde rules-based order, maar alleen diegene opgepakt en berecht wordt als er toevallig politiek goed uitkomt.

[1:02:15] Dus Duterte wel, die wordt er wel opgepakt, Netanyahu natuurlijk niet.

[1:02:18] Iets waar je als land niet trots op zou moeten zijn, maar waarvoor je eigenlijk zou moeten schamen.

[1:02:22] Maar ook omdat, met het instellen van sancties door de Trump nu tegen het internationale strafhof, Nederlandse belangen, mogelijke rechtstekens worden geschadigd.

[1:02:29] Dus moeten we niet van dat hof af.

[1:02:30] Dat is mijn vraag aan de minister.

[1:02:32] Nog even afgezien van het feit trouwens dat het willen berechten van wereldleiders, zoals Poetin voor oorlogsmisdaden, juist een gevaar is,

[1:02:39] voor een vreedzame internationale orde, omdat het onderhouden van betrekkingen en het aangaan van vredesonderhandeling met, in dit geval Rusland, natuurlijk ernstig belemmet.

[1:02:48] Zoals de bereidheid van Nederland om nette jaren op te pakken nu, dit kan niet anders, de verhouding met Israël onder druk zet.

[1:02:54] Misschien dat is dan mijn tweede vraag, dat de minister daar ook op kan reflecteren.

[1:02:57] Dus wij zijn bereid om nette jaren op te pakken.

[1:02:59] Wat betekent dat nou voor onze relatie bijvoorbeeld met Israël?

[1:03:02] En hoe is het Nederlands belang daarbij gediend?

[1:03:04] Dat is steeds de vraag die we ons zouden moeten stellen.

[1:03:06] Kan de minister dat uitleggen?

[1:03:07] En zou dit alles niet moeten betekenen dat Nederland, dus in navolging van Hongarije, bestuurt ook niet langer het internationale strafoffer te herkennen?

[1:03:15] We kijken uit naar de beantwoording, voorzitter.

[1:03:17] Dank u.

[1:03:19] Dank u wel.

[1:03:20] Dan de heer Van den Burgh van de VVD.

[1:03:22] Ja, voorzitter, dank.

[1:03:24] Soedan staat op de agenda van de Raad.

[1:03:26] Dat vind ik buitengewoon goed.

[1:03:28] Ik vraag me af of de minister ook wat gaat zeggen over Congo.

[1:03:31] En zo ja, wat komt op beide punten aan de orde?

[1:03:35] Als het gaat om Oekraïne.

[1:03:37] We zien dat Rusland geen enkele vorm toont van werkelijk naar vrede toe willen.

[1:03:41] Dus hoe kunnen we verder nog?

[1:03:43] de sancties richting Rusland vergroten.

[1:03:45] Ik denk daarbij aan het uitbannen van Russisch LNG.

[1:03:47] We weten dat het in het Europees ingewikkeld ligt, maar opmoedigen.

[1:03:52] Kan de minister daar in ieder geval op reageren?

[1:03:54] En wat is de rol die de minister speelt binnen de coalition of de willing?

[1:03:57] Is daar al een verandering in opgetreden ten opzichte van de stafofficier die tot nu toe is geleverd?

[1:04:02] De minister is ook op bezoek geweest naar India.

[1:04:04] Ik denk dat wij zelf de relatie met India, Canada, Japan, Zuid-Korea moeten aanhalen.

[1:04:09] En kan de minister daarop reflecteren?

[1:04:12] Als het gaat om tarieven, dan is dat natuurlijk een BHOS-onderwerp.

[1:04:15] Hetzelfde geldt voor Mercosur, voorzitter.

[1:04:18] Tegelijkertijd zie ik dat de Europese Unie wel bezig is om te kijken of de relatie met China verbeterd kan worden.

[1:04:24] En daar vraag ik wel ook vanuit het mensenrechten-oogpunt, maar ook vanuit de geopolitieke situatie met China, een reflectie van deze minister op.

[1:04:34] Dan voorzitter Israël.

[1:04:36] Diverse leden voor mij hebben daar vragen over gesteld.

[1:04:40] Ik zou in een aantal gevallen heel nadrukkelijk gekozen hebben voor andere woorden en andere teksten.

[1:04:47] Tegelijkertijd ben ik wel buitengewoon geïnteresseerd in de beantwoording die de minister op die vragen gaat geven.

[1:04:53] En daarbij verwacht ik in ieder geval ook een uitgebreide reactie van de minister op het gesprek wat is gevoerd met de Israëlische ambassadeur.

[1:05:01] En ik zeg daarbij niet alleen op de inhoud van het gesprek, maar ook op het proces, hoe het gesprek tot stand is gekomen, is verlopen en is afgerond.

[1:05:09] De minister heeft daar gisteren in het debat het nodige over gezegd, maar steeds gezegd daar kom ik morgen uitgebreid op terug.

[1:05:17] Dus die verwacht ik dan in ieder geval ook nog.

[1:05:19] U heeft een interruptie van de heer Dassen van Volt.

[1:05:22] Dank, voorzitter.

[1:05:23] Er zijn inderdaad een hoop vragen gesteld aan de minister.

[1:05:26] En een van de vragen die door meerdere collega's is gesteld, is wat is de rode lijn voor de minister?

[1:05:32] En dat is eigenlijk dezelfde vraag die ik aan de VVD wilde stellen.

[1:05:36] Wat is de rode lijn voor de VVD?

[1:05:40] Laat ik in ieder geval zeggen dat ik buitengewoon geschokt was, net overigens als het overgrote deel van zo niet iedereen in deze ruimte, over de beelden die we hebben gezien naar aanleiding van de dood van de hulpverleners.

[1:05:55] Ik vind dat de minister en Kamerleden formeel moeten spreken over vermeende oorlogsmisdrijven, omdat wij de regel hebben dat iets pas een oorlogsmisdrijf is op het moment dat een rechter daarover geoordeeld heeft.

[1:06:09] Dat vind ik dat ik dat formeel moet vinden.

[1:06:14] de mens Erik van den Burgh zat te kijken naar die beelden en zei hier plegen militaire oorlogsmisdrijven.

[1:06:21] En dat is per definitie onaanvaardbaar, dus een uitdrukkelijke rode lijn.

[1:06:27] Ik vind dat wij met elkaar hebben afgesproken dat ook in een oorlogssituatie, en ik vind de aanvallen van Israël op Hamas gerechtvaardigd gezien 7 oktober, maar ook in een oorlogssituatie dien je hulpverlening te beschermen, dien je te zorgen voor voedsel, voor water, medicijnen en daarin zien we ook nadrukkelijke blokkades.

[1:06:56] Israël en Hamas hebben een staak te vuren met elkaar afgesproken.

[1:07:06] Ik vind dat er alles aan gedaan moet worden om het staak te vuren te herstellen, om de doodeenvoudige reden dat je je aan die afspraak dient te houden, dat de gijzelaars daardoor vrij kunnen komen, dat de hulpverlening weer kan starten.

[1:07:19] En we kunnen het in ieder geval ook niet hebben wat mij betreft over het ontruimen, zeker niet het permanente ontruimen van grote delen van de gazastroom.

[1:07:32] De heer Van den Burg noemt de honger die Israël inzet als wapen.

[1:07:39] Hij heeft het over de hulpverleners die inderdaad door Israël-Israelische leger vermoord zijn.

[1:07:45] Daaraan toegevoegd 100 kinderen per dag die omkomen die vermoord worden.

[1:07:51] Gisteren hadden we een debat en daar zei de heer Van den Burg dat op het moment dat er een regering zou zijn waar als gevolg van die regering honderd mensen per dag om zouden komen, dat we allemaal aan de interruptiesmicrofoon zouden staan om aan de regering te vragen moeten we niet heel snel hele harde sancties opleggen.

[1:08:09] Als hij nou zichzelf terughoort in wat hij net opnoemt,

[1:08:14] wat de Israëlische regering doet.

[1:08:15] En als we zien hoeveel kinderen, vrouwen, mannen vermoord worden dagdagelijks door de bombardementen.

[1:08:25] En hij zegt ook alles moet eraan gedaan worden om dit te stoppen.

[1:08:30] Is de VVD het dan met mij eens dat er nu ook daadwerkelijke hardere economische en politieke sancties moeten komen?

[1:08:36] Dat waren twee interrupties.

[1:08:37] Steven de Burg.

[1:08:39] Ja, voorzitter, los van het feit dat de heer Dassen, maar dat zal hij ongetwijfeld niet expres doen, zo ken ik hem niet, mijn woorden van gisteren enigszins, nou laat ik het zeggen, paravaseert op zijn minst en niet citeert, want daarin had ik het over de situatie in Syrië.

[1:08:55] En het feit dat vanuit het regime daar tegenstanders van het regime, vermeende tegenstanders, moet ik eigenlijk zeggen, van het regime vermoord werden, wat wat anders is dan dat de doden vallen in een oorlogssituatie, snap ik de vraag van de heer Dassen wel.

[1:09:11] Dat er in een oorlogssituatie waarvan sprake is in Gaza, dat er bij onschuldige slachtoffers vallen,

[1:09:18] Dat is helaas iets wat bij ieder oorlog aan de orde is.

[1:09:22] Je moet er alles aan doen om dat te voorkomen.

[1:09:25] Dat kan niet altijd.

[1:09:27] Ook bij oorlogshandelingen die door andere landen worden verricht, richting andere landen, inclusief Nederland, zeg ik er ook even bij, daar komt nog een debat over, vinden soms onschuldige burgers de dood.

[1:09:41] En het is afschuwelijk.

[1:09:44] maar het gevolg van een oorlog.

[1:09:46] En daarbij moeten we beseffen dat in Gaza een bijzondere variant wordt gevoerd.

[1:09:53] Want de terroristen van Hamas verschuilen zich onder scholen, verschuilen zich in ziekenhuizen, verschuilen zich achter de vrouwen en kinderen die de heer Dassen er net noemt.

[1:10:05] Dat legt een extra verplichting op Israël, zeg ik er meteen bij, om nog

[1:10:11] voorzichtiger te zijn in het aanvallen van op zich terechte doelen, als die terechte doelen zich verschuilen achter onschuldige slachtoffers die in een ziekenhuis liggen of in een school verblijven.

[1:10:29] En op het moment dat dat niet gebeurt, op het moment dat er daden zijn die

[1:10:36] En ik gebruik nu expres toch even het woord vermeend oorlogsmisdadig lijkt te zijn.

[1:10:43] Het heeft puur mee te maken dat ik vind dat u en ik onschuld dienen te accepteren totdat de schuld door de rechter is vastgesteld.

[1:10:52] Maar ik heb al gezegd wat ik van die veertien vind.

[1:10:54] Dan dient dat onafhankelijk onderzocht te worden.

[1:10:57] En indien het onderzoek uitwijst dat er inderdaad vermoedens zijn, dient dat voor de rechter te worden gebracht.

[1:11:04] Graag de volgende antwoorden, echt korter.

[1:11:07] is collega Dobbe van de SP.

[1:11:10] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:11:12] Ik zal vooral aanhaken op het eerste deel van het interruptiedebatje van net, want met het tweede was ik het, geloof ik, net wat minder eens dan met het eerste gedeelte.

[1:11:23] In het eerste gedeelte hoor ik meneer Van den Burgrecht heel duidelijk zeggen dat hij zich in ieder geval zorgen maakt over de toegang tot humanitaire hulp van de bevolking.

[1:11:36] Dat de hulpverleners zijn gedood.

[1:11:38] Daar hoor ik hem heel duidelijk tegen uitspreken.

[1:11:40] Ook persoonlijk, als persoon.

[1:11:42] Dat we ons moeten inzetten voor ons taak te vuren.

[1:11:44] Dat ontvolking echt niet kan van grote delen van de Gazastrook.

[1:11:49] Maar welke gevolgen verbindt de heer Van der Burgh daar dan aan?

[1:11:53] Want wat zou er dan moeten gebeuren vanuit de Nederlandse regering om ons hiervoor in te zetten, om te zorgen dat dit stopt?

[1:12:01] En gebeurt dit nu ook naar de mening van de heer Van der Burgh?

[1:12:06] Dat waren twee interrupties.

[1:12:07] De heer Van den Burghe heeft graag een kort antwoord.

[1:12:09] Voorzitter, ik meen dat het mevrouw Pirie was en als ik een ander daarmee onrecht aan doe, dan is het per ongeluk.

[1:12:13] Maar ik meen dat mevrouw Pirie een motie heeft ingediend om artikel 2 van het associatieverdrag, ik zie geknik, te laten onderzoeken en daar een reflectie op te...

[1:12:24] Blijkbaar samen met de heer Boswijk.

[1:12:26] Nou goed, er is in ieder geval een motie over die ook gesteund is door de VVD.

[1:12:32] En in mijn verdere betoog had ik anders aan de minister gevraagd, doe ik het nu bij deze, naar de minister daarop te reageren hoe het staat met die uitvoering van die motie.

[1:12:42] Dat is één.

[1:12:43] Twee, en ik houd het daar verder kort voorzitter, een van u, ik zeg even aan de overkant, maar ik voel geen tegenstelling op alle punten met iedereen in dit gezelschap, een van u zei uitdrukkelijk ook dat de minister weinig invloed heeft op de Israëlische regering.

[1:13:04] zonder dat ik daarmee de minister tekort wil doen.

[1:13:06] Ik denk dat het waar is.

[1:13:08] Ik zie dat de invloed van Nederland, zelfs van de Europese Unie, buitengewoon gering is, omdat de Israëlische regering zich onvoorwaardelijk gesteund weet door de president van Amerika en daarmee ook het hele militaire apparaat dat erbij hoort.

[1:13:28] En dat betekent dat ik van het kabinet verwacht dat zij

[1:13:33] vooral proberen invloed uit te oefenen op hen die invloed kunnen uitoefenen op premier Netanjahu, omdat ik zie dat direct de impact van deze minister op de premier van Israël gering te noemen is.

[1:13:52] Dan ga ik zo even onderzoeken wie er invloed kan uitoefenen op collega van den Burg dat zijn antwoorden echt korter gaan worden.

[1:13:58] Meneer Paternotte nog interruptie?

[1:14:01] Ja.

[1:14:03] Ja voorzitter, ik wilde eigenlijk de PVV'en aanspreken in dit debat.

[1:14:06] We zijn hier bijna met de hele Tweede Kamer aanwezig, twaalf partijen.

[1:14:09] Maar de grootste partij en ook nog de andere coalitiepartijen, BBB, die zijn er gewoon niet.

[1:14:13] Die zijn te beroerd om vanochtend even uit bed te komen om hier te zitten.

[1:14:16] Want de PVV is een partij die onvoorwaardelijk inderdaad achter Israël zit.

[1:14:19] Die alle kritiek altijd van de hand wijst.

[1:14:21] In feite zoals de Amerikaanse president.

[1:14:23] Ik vraag dan ook een beetje aan de heer Van Burg.

[1:14:25] Na tien sprekers is hij dan de eerste coalitiepartij die aan het woord komt en al die interrupties krijgt.

[1:14:30] Wat vindt hij ervan dat de grootste partij in de coalitie in de Tweede Kamer gewoon niet bij dit soort debatten aanwezig is en het meerdere keren, eigenlijk de meeste keren, gewoon overslaat?

[1:14:41] Voorzitter, er zijn drie partijen niet.

[1:14:43] Ja, in de twintig vergeef ik het, je bent alleen.

[1:14:46] Er kunnen op dit moment drie of vier andere debatten zijn, dus ja, in de twintig heb ik het niet over.

[1:14:50] Ik vind dat BBB hier hoort te zijn en soms kan het zijn dat BBB er niet is, want zelfs een fractie van de grootte van D66 kan soms niet aanwezig zijn door de vele vergaderingen die er zijn.

[1:15:03] En het is volstrekt bizar te noemen dat een partij met 37 leden op Twitter, op de persconferentie die elke dinsdag wordt georganiseerd bij de Patatbalie en anderszins volledig alles zegt over het Midden-Oosten en alles wat daarin speelt.

[1:15:21] Maar elke keer als we het daarover hebben, overigens gaat het vandaag niet alleen over het Midden-Oosten, maar überhaupt over het internationaal beleid, schiet het door afwezigheid.

[1:15:28] Alleen het is iets wat de kiezer moet beoordelen.

[1:15:31] En niet aan mij als collega Kamerlid.

[1:15:39] Even terugkomen op wat gisteren is gebeurd.

[1:15:41] De heer Van den Burg heeft samen met de heer Seder het initiatief gestart rond half eens middags om een meerderheid te krijgen om aan de minister te vragen om de ambassadeur van Israël te ontbieden.

[1:15:54] Om half vijf kwam het bericht naar buiten dat de minister dat ook zou gaan doen.

[1:15:59] Wat was eigenlijk de intentie van de heer Van den Burg?

[1:16:03] Was de intentie en eigenlijk de logica achter zijn verzoek ook

[1:16:07] om dat natuurlijk als minister zelf te doen of om dat over te laten aan de ambtenaren?

[1:16:15] Ik gaf u net aan dat ik geïnteresseerd ben in de vragen die daarover zijn gesteld, onder andere door mevrouw Pirie, meneer de voorzitter, omdat ik vond dat wat wij gezien hebben met elkaar zodanig erg was dat je daarvoor de ambassadeur ontbiedt.

[1:16:31] En dan maakt het uit of je daarvoor een directeur, een directeur-generaal

[1:16:36] een secretaris-generaal of een minister, dan wel staatssecretaris die schakelijk gelijk inzet.

[1:16:45] En ik vond het een zodanig ernstige zaak dat ik in ieder geval, net als de NOS, begrepen heb dat de minister het zelf zou doen.

[1:16:53] Dank.

[1:16:54] Heel duidelijke antwoord.

[1:16:55] Dan heb ik nog een tweede vraag.

[1:17:00] Aan de heer Van den Burgh, als het gaat om hoe lang is het nog gerechtvaardig die militaire actie in Gaza?

[1:17:08] Als je kijkt naar het feit dat inmiddels de hele top van Hamas vermoord is, gedood is in Gaza.

[1:17:15] Als je kijkt naar het feit dat zelfs de Israelische militairen vanaf het begin hebben gezegd, puur militair kan je Hamas niet uitroeien.

[1:17:24] En als je ook kijkt naar de feiten dat gijzelaars vrij krijgen, de kans daarop vele malen groter is door te onderhandelen dan met militaire actie.

[1:17:33] We hebben zelfs eerder gezien, helaas, hoe met militaire acties gijzelaars zijn omgekomen.

[1:17:37] Dus de vraag is, hoe lang is militaire actie volgens de VVD in Gaza op deze manier gerechtvaardig?

[1:17:45] Dat waren twee interrupties van de Burg en graag een kort antwoord.

[1:17:50] Ja, dit is een vraag waar ik mee worstel.

[1:17:54] Ik vind dat het hoofddoel van iedereen die hierbij betrokken is, zou moeten zijn

[1:18:04] gijzelaarsvrij hulpverlening starten aan de gazanen.

[1:18:08] En doordat het staakt het vuur is doorbroken, zien we dat aan die twee meest belangrijke doelstellingen niet wordt voldaan.

[1:18:24] En dat zou wat mij betreft de hoofd

[1:18:31] reden moeten zijn van alle acties die door beide partijen worden ondernomen.

[1:18:43] Ja, dank.

[1:18:43] Ik sla me thuis helemaal aan bij de heer Paternot.

[1:18:45] Ik had ook graag mijn vragen naar PVV gesteld, dus nu stel ik ze maar aan mijn buurman hier.

[1:18:49] Andere vragen natuurlijk.

[1:18:51] De heer Van den Burgh zegt net van nou, het is misschien goed om weer sancties in te voeren.

[1:18:55] Extrasancties, als ik hem goed begrijp tegen Rusland, zitten volgens mij bij de sanctiepakket 17 of 18.

[1:18:59] En dit is een oprechte vraag.

[1:19:01] Ik begrijp het gewoon niet.

[1:19:03] Waarom zou het nu wel lukken?

[1:19:04] Straks zitten ze bij sanctiepakket 833 en dan zit het nog steeds.

[1:19:09] Dus van waar dat vertrouwen in sancties bij de VVD?

[1:19:15] Het regime dat wij in Rusland zien en dat nu in Oekraïne zo ongelooflijk tekeer gaat, moet aan alle kanten worden aangepakt.

[1:19:26] We moeten er voor achter de Oekraïner staan en we moeten duidelijk maken aan de oligarchen rondom Poetin dat dit moet stoppen.

[1:19:34] en daarin is de VVD bereid om alle denkbeeldige sancties met elkaar te verkennen en die sancties die effectief zijn daarin ook te gebruiken.

[1:19:42] Wij moeten echt wat mij betreft sanctiepakket 17, 18, 19, 20 krijgen.

[1:19:47] Daar onderhandelt de minister ook hard voor en in tegenstelling tot Forum voor Democratie gelooft de VVD absoluut niet in de Russische retoriek die continu via de media over ons wordt uitgestort en helaas vaak door Forum voor Democratie

[1:20:04] ook in het parlement wordt herhaald.

[1:20:09] Dus we gaan door met sanctie, ook al werken ze wellicht contraproductief.

[1:20:12] Ik vind het niet echt van veel snuggerheid getuigende.

[1:20:15] Mijn volgende vraag, dus te goede bevriezen, Russische te goede.

[1:20:18] Volgens mij staat de VVD daar ook niet afkeurig tegenover.

[1:20:20] En dat is mijn vraag.

[1:20:22] Stel dat we dat gaan doen, gewoon dat je dingen een beetje doordinkt.

[1:20:25] Want wat zou dat dan betekenen?

[1:20:27] Hoe kijkt de VVD daar tegenaan voor de euro?

[1:20:29] Ook als munters, reserve munters wil dat gaan doen.

[1:20:34] Stel dat we de Russische goede gaan bevriezen, is de stelling van Forum voor Democratie.

[1:20:38] Dat doen we al.

[1:20:39] Dus het is geen stelling, dat hebben we al gedaan.

[1:20:44] We kunnen kritiek leveren dat de PVV er niet is.

[1:20:46] U bent hier ook als Forum voor Democratie niet zo heel erg vaak.

[1:20:50] Misschien helpt dat ook dat u dit soort vragen anders stelt.

[1:20:53] Ik vind dat we die te goede bevroren moeten houden.

[1:20:56] En ik vind dat we ook moeten kijken of we die te goede niet moeten inzetten om de Oekraïnische bevolking te ondersteunen.

[1:21:03] En even voor de helderheid, vrijheid

[1:21:06] mag ook gewoon een prijs kosten, want vrijheid is het hoogste wat een mens kan hebben.

[1:21:11] En wij dienen dus ook de Oekraïners daarin te ondersteunen, ook als dat ons geld zou kosten.

[1:21:19] We belasten nu de overwinsten, maar niet het tegoede zelf.

[1:21:25] Dat zou vergaande consequenties kunnen hebben.

[1:21:29] Mijn derde vraag, hoe kijkt de VVD aan... Het VVD is mijn voorstander.

[1:21:37] Mocht hij hier in Nederland zijn, moet hij ook wat VVD betreft worden opgepakt, toch?

[1:21:45] Wij hebben uitgesproken dat we als coalitie ons dienen te houden aan internationale verdragen.

[1:21:52] Wij zijn lid van het verdrag van Rome en dat betekent dat wij ons hebben te houden aan uitspraken die gedaan worden door het ICC.

[1:22:03] Het ICC heeft hier een arrestatiebevel uitgevaardigd en dus dien je dat te respecteren.

[1:22:10] Evenhoudingen, tot slot.

[1:22:11] Wat betekent dat nou voor Nederland?

[1:22:12] Wat betekent dat voor onze relatie met Israël?

[1:22:16] Is het in het Nederlands belang om dat soort stoere woorden te gebruiken?

[1:22:31] Wat in het Nederlands belang is, is dat wij op wereldniveau zoveel mogelijk verdragen met elkaar sluiten, waarin wij spelregels met elkaar afspreken.

[1:22:42] Spelregels op het gebied van handel, spelregels op het gebied van omgaan met elkaar, maar misschien nog wel belangrijker, spelregels waarin iedereen zich houdt als het gaat om internationaal recht.

[1:22:53] Dat is puur Nederlands belang.

[1:22:57] Dank u wel.

[1:22:59] Dan gaan we de vervolging betogen.

[1:23:03] Oh, nog een interruptie.

[1:23:03] Sorry, collega Teunissen.

[1:23:06] Ja, voorzitter, dank.

[1:23:08] Ik vind het heel terecht dat de VVD zegt we moeten ons houden aan internationale verdragen.

[1:23:13] Maar dan wil ik toch even terug naar het verhaal van de heer van den Burg over Gaza.

[1:23:17] Hij zegt ja, de burgers slachtoffers kunnen nou eenmaal vallen in een oorlog.

[1:23:22] Tegelijkertijd zegt hij ook

[1:23:24] Er worden momenteel mensen onthouden van voedsel.

[1:23:27] We zien dat er hele gebieden worden leeggeveegd.

[1:23:32] En dat zijn beide, zoals de heer Verburg zei, vermeende schendingen van de oorlogsrechten.

[1:23:38] Daar zijn de hulpverleners aangevallen, dat die ook benoemd.

[1:23:41] Maar ja, ook in zijn betoog hoor ik dat hij suggereert dat Israël onschuldig zou zijn totdat schuld bewezig is.

[1:23:49] Maar vanuit het internationale recht, het oorlogsrecht, geldt dat ook bij vermeende schendingen, moet Nederland al acteren om die schendingen te voorkomen.

[1:23:58] Alles wat binnen ons bereik is.

[1:24:00] Dus erkent

[1:24:02] dat we ons moeten houden aan het internationale recht, maar dat dus ook nu betekent dat Nederland een stapje extra moet doen, bijvoorbeeld met sancties, om die schendingen inderdaad te voorkomen.

[1:24:14] Ja, ik herken dat ook bij vermeende schendingen van het oorlogsrecht landen, dus ook Nederland, gehouden zijn om datgene te doen wat een bijdrage levert aan het stoppen van die vermeende schendingen.

[1:24:31] En ik ga er ook vanuit dat de minister dezelfde intentie heeft, omdat de minister gebonden is aan dat verdrag.

[1:24:37] Waar een verschil van mening over kan ontstaan is wat de meest effectieve maatregel is.

[1:24:42] Want het gaat dus niet om wij doen sancties zodat u en mijn geweten rustig is geworden.

[1:24:49] Het gaat erom dat wij maatregelen nemen die effectief zijn.

[1:24:54] En daarin ga ik ervan uit dat de minister die maatregelen ook zoveel mogelijk zal gebruiken.

[1:25:00] En hoop dat ook zo van de minister te horen.

[1:25:04] Ja, voorzitter, we hebben dus gezien dat Israël zich op geen enkele manier iets aantrekt van de diplomatieke middelen.

[1:25:10] Dus wat ons betreft zijn die sancties nu nodig en ik hoop dat de VVD daar nu ook eindelijk in meegaat.

[1:25:16] Ik heb nog een andere vraag.

[1:25:18] Het kabinet gaat nu strenger controleren op de uitvoer van wapens en dual use schoederen naar Israël.

[1:25:23] We hebben vanochtend het rapport gezien van Somo, waaruit blijkt dat Nederland nog steeds, ondanks beloftes om het niet te doen, nog steeds honden exporteert naar Israël.

[1:25:34] die kunnen worden ingezet als wapens tegen de Palestijnse bevolking.

[1:25:37] Ik hoop dat de VVD het met mij eens is dat het kabinet dat in ieder geval een halt toe moet roepen door ook deze honden onder de vergunningsplicht te laten vallen voor dual use goederen, wat nu nog niet zo is.

[1:25:49] Bent u het daarmee eens?

[1:25:50] De eerlijkheid ging te zeggen dat ik geen kennis had genomen van dat verhaal totdat het door Partij voor de Dieren werd uitgesproken.

[1:25:57] Dus ik wacht daar even de reactie van de minister op af.

[1:26:03] Ik heb al heel veel in de interrupties gezegd, dus laat ik om uw plezier te doen nog één slotvraag stellen.

[1:26:11] De rest is, neem ik aan, ook door de minister gehoord.

[1:26:15] En dat is, er ligt natuurlijk ook nog een plan met betekenis tot Gaza.

[1:26:20] wat ik me even noem herstel.

[1:26:21] Denk even bijvoorbeeld aan het Arabische plan op dat punt.

[1:26:24] Kijkend naar de wat verdere toekomst en dit plan, graag ook een reflectie van de minister.

[1:26:29] En daar laat ik het nu bij, voorzitter.

[1:26:31] Ik geloof dat ik wel wat spreektijd heb gebruikt.

[1:26:34] Fantastisch, dank u wel.

[1:26:36] Heer Karman, Nieuw Sociaal Contract.

[1:26:38] Dank, voorzitter.

[1:26:39] Het is van groot belang dat Europa juist nu Oekraïne blijft steunen.

[1:26:43] Als Nieuw Sociaal Contract kijken we met verbazing naar het feit dat de initiatieven van hoogvertegenwoordiger Callas om zo snel mogelijk nieuwe steun aan Oekraïne te mobiliseren vooralsnog mislukken.

[1:26:54] Kan de minister aangeven welke concrete voorstellen er nog op dit moment op Europees niveau op tafel liggen voor steun aan Oekraïne en waarom deze tot nu toe geen doorgang hebben gevonden?

[1:27:04] Voorzitter, dan de situatie in Gaza.

[1:27:07] De humanitaire situatie daar is ronduit dramatisch.

[1:27:10] Wij blijven bij het standpunt dat de Europese Unie alles op alles moet zetten om de partijen terug aan de onderhandelingstafel te krijgen, het staakt uit vuren te hervatten en te zorgen voor de vrijlating van alle geiselaars.

[1:27:24] kan de minister ons informeren over de actuele diplomatieke inspanningen, ook wat betreft de interventies van Qatar en andere landen die contact onderhouden met Hamas.

[1:27:35] Als het om humanitaire hulp gaat, kan er geen enkele twijfel zijn.

[1:27:38] De huidige situatie is onacceptabel.

[1:27:41] Hulp moet onmiddellijk worden hervat.

[1:27:43] Wij roepen de minister op om zijn contacten met Israël actief in te zetten en in bilaterale gesprekken krachtig aan te dringen op toelating van humanitaire hulp.

[1:27:55] Voorzitter, op 23 maart vond in Gaza een aanval plaats door Israëlische leger, waarbij 15 hulpverleners van de rode maan zijn omgekomen.

[1:28:05] Het incident is tragisch, onacceptabel en had nooit mogen gebeuren.

[1:28:09] Als nieuw sociaal contract willen we dat de aanval middels een onafhankelijke internationaal onderzoek wordt onderzocht.

[1:28:16] Wij zullen hiervoor een motie indienen.

[1:28:19] De minister heeft de Israëlische ambassadeur naar aanleiding van dit incident ontboden.

[1:28:24] Kan hij de uitkomsten van dat gesprek met de Kamer delen?

[1:28:28] Voorzitter, we leven in uitzonderlijke tijden.

[1:28:31] Er wordt vaak gesproken over zogenaamde hybride dreigingen, maar zien wij werkelijk dat er aan onze oostgrond gebeurt.

[1:28:39] In EU-lidstaat Hongarije zien we al jaren een stelselmatige afbraak van de rechtsstaat.

[1:28:46] De situatie in Georgië verslechtert met de dag.

[1:28:50] Terwijl Europa is afgeleid, gaan sinds de verkiezingen dagelijks duizenden mensen de straat op om tegen de uitslag te protesteren.

[1:28:58] U heeft twee interrupties.

[1:29:00] Allereerst de heer Paternotte.

[1:29:03] Ja voorzitter, de heer Kouman roept alle partijen op om snel weer het stakelijks vuur te hervatten.

[1:29:07] Dat we krachtig aandringen op hervatting van de hulp.

[1:29:09] Hij noemt de moord op de vijftienhulpplein als een tragisch incident dat internationaal onderzocht moet worden.

[1:29:13] Eigenlijk precies de woordvoeringslijn ook van de regering.

[1:29:16] Maar op één punt kan ik me niet voorstellen dat het NSC ook op één lijn zit met de regering.

[1:29:19] Want geen rode lijn was afgelopen maandag de boodschap.

[1:29:23] De premier heeft dat later bevestigd dat dat gezegd is.

[1:29:25] Maar schending van het internationaal recht moet voor een partij als NSC toch altijd een rode lijn zijn.

[1:29:34] Ik zal ook nooit een rode lijn benoemen, want daarmee... De historie heeft ook bewezen dat die rode lijnen vaak ook niet werken.

[1:29:43] Ik bedoel, we hebben Obama gezien met betrekking tot Syrië, waar hij een rode lijn had getrokken tegen Assad.

[1:29:48] Die rode lijn werd overschreden en kwam geen actie.

[1:29:51] En voor mij is, als je een rode lijn neerzet, dan is het duidelijk.

[1:29:55] Dan moet je hem ook gaan handhaven.

[1:29:57] Voor mij is wel duidelijk, internationale uitspraken van rechters, we hebben ook meteen gezegd,

[1:30:02] De arrestatiebevel tegen Netanyahu was voor ons klip en klaar.

[1:30:05] Wij zullen die ook honoreren en ook de uitspraak respecteren.

[1:30:09] Voorzitter, geen rode lijn zegt NEC.

[1:30:11] Een partij die notabene heeft laten opnemen in dat hoofdlijnakkoord dat er een rechtsstaatsverklaring in zit.

[1:30:18] We hebben samen nog zitten aandringen op duidelijkheid over die rode lijn rondom Raffa en de aanvallen ervan.

[1:30:22] Maar blijkbaar heeft NEC ontdekt dat in dit kabinet je maar beter geen rode lijnen kunt hebben.

[1:30:26] Nou, dat zie ik inderdaad gebeuren.

[1:30:28] Maar schending van het internationaal recht.

[1:30:31] Schending van het oorlogsrecht.

[1:30:32] Je kan toch niet zeggen dat zelfs dat geen rode lijn is.

[1:30:35] Waar staat NEC dan nog wel voor als het gaat om internationaal recht?

[1:30:40] Voorzitter, ik heb niet gezegd dat we niet respecteren.

[1:30:43] Ik heb gezegd we respecteren elke uitspraak van internationaal recht en daar zullen we ook naar handelen.

[1:30:48] En er is een uitspraak met betrekking tot arrestatie van Netanyahu en die hebben we volmondig omarmd en gezegd daar gaan we naar hanteren.

[1:30:56] En dat heeft dit kabinet ook gedaan.

[1:30:57] Dus ze hebben ook conform het hoofdlijnenakkoord het internationale recht gerespecteerd en het arrestatiebevel zullen ze ook uitvoeren.

[1:31:05] Dus internationaal recht staat

[1:31:08] door dit kabinet en door NEC voor geen millimeter discussie, voorzitter.

[1:31:14] Heer Dassen.

[1:31:16] Ja, voorzitter, ik val bijna van mijn stoel wat de heer Karman hier net zegt.

[1:31:20] Als je een rode lijn trekt, dan moet je die handhaven.

[1:31:24] Want als je dat niet doet, dan zie je wat er gebeurt is met Obama in Syrië.

[1:31:29] Dat is precies de reden dat je een rode lijn trekt en dat je die handhaaft, dat je dus niet accepteert dat daar overheen gegaan wordt.

[1:31:36] Dat is de reden dat je een rode lijn trekt.

[1:31:38] En als het internationaal recht geschonden wordt, als er honger als oorlogswapen wordt ingezet, als er etnische zuiveringen plaatsvinden, dan gaat dat allemaal tegen het internationaal recht in.

[1:31:47] Dan zouden dat allemaal rode lijnen moeten zijn en dan zouden wij hier als Nederland moeten zeggen, daar gaan we niet overeen.

[1:31:52] Daar zetten wij sancties tegenover om te zorgen dat dat voorkomen wordt.

[1:31:56] Dat is de reden dat je een rode lijn zet.

[1:31:58] Maar voor NSC is dat blijkbaar dus allemaal niet belangrijk.

[1:32:02] En dat betekent dus dat er dus ook

[1:32:05] nooit de grens getrokken zal worden, niet genommeerd zal worden.

[1:32:08] En dat Israël een vrije kaart van de NSC krijgt, van kijk maar wat je gaat doen.

[1:32:12] En dan gaan we wel bekijken, nou ja, of er iets gebeurt.

[1:32:16] Zolang de minister maar zijn diplomatieke banden aanhaalt, dan vinden wij het met de NSC allemaal prima.

[1:32:22] Ik heb geen vraag, voorzitter.

[1:32:23] Geen vraag.

[1:32:24] Ik kan de man vervolgens betouwen.

[1:32:26] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:32:29] Voorzitter, de sfeer wordt steeds grimmiger in Georgië.

[1:32:32] De politie treedt steeds gewelddadiger op tegen demonstranten.

[1:32:36] Mensen worden geslagen en afgevoed.

[1:32:38] Voor deelname aan protesten worden torenhoge boetes uitgedeeld, onbetaalbaar voor velen.

[1:32:43] Tegelijkertijd werkt Poetinbondgenoot Dodic in Bosnië-Herzegovina aan het verder destabiliseren van een toch al fragile staat door haar in een constitutionele crisis te storten.

[1:32:55] Voorzitter,

[1:32:56] Wij beseffen dat deze gebeurtenissen passen in het breder plaatje van de Russische agenda.

[1:33:00] Het doelbewust destabiliseren van de oostlank van Europa.

[1:33:04] Vindt de minister dat Europa hier voldoende en adequaat op reageert?

[1:33:10] Tot slot Armenië en Azerbaijan.

[1:33:12] In oktober 2024 werd de motie van het lid Seder aangenomen, waarin de regering werd verzocht de druk op Azerbaijan op te voeren om Armeense krijgsgevangenen vrij te laten.

[1:33:23] Kan de minister aangeven wat hiervan de actuele stand van zaken is?

[1:33:27] Dank u wel, voorzitter.

[1:33:29] Dan heeft u nog de laatste interruptie van collega Piri.

[1:33:32] Ja, voorzitter.

[1:33:34] Ik was toch wel verrast, want ik denk dat de uitspraak van de premier

[1:33:40] Dat er geen rode lijn is in Gaza, hem nog jaren zal achtervolgen.

[1:33:43] En de NEC herhaalt hier gewoon, er is geen rode lijn, ook voor NEC in Gaza.

[1:33:48] Laat ik het dan zo stellen, is er een morele ondergrens?

[1:33:52] Laat ik mevrouw Piri corrigeren.

[1:33:54] Ik heb niet gezegd dat er geen rode lijn is in Gaza.

[1:33:57] Ik heb gezegd dat ik geen rode lijn wil trekken en dat ik ook heb gezien in de historie dat er vaker rode lijnen zijn getrokken en die niet gehandhaafd werden.

[1:34:05] Ik heb niet gezegd dat ik in Gaza geen rode lijn.

[1:34:08] Ik heb ook gezegd uitspraken van internationale gerechtshoven zullen wij respecteren.

[1:34:13] Wij hebben ook de uitspraak van de rechter met betrekking tot de arrestatiebevel van Netanyahu.

[1:34:18] hebben we meteen gerespecteerd, hebben we ook gezegd, gaan we ook uitvoeren mocht hij zich hier in Nederland bevinden.

[1:34:25] Dus voorzitter, u moet mij niet een woord... Hij wordt buiten de microfoon mijn vragen gesteld, voorzitter.

[1:34:31] Ik wil inderdaad collega's even vragen om alleen te praten wanneer ze het woord krijgen.

[1:34:35] Nee, voorzitter, er worden nu dingen geschetst, er wordt ook net gedaan of wij geen morele grenzen of wat dan ook zouden hebben.

[1:34:43] Ja, voorzitter... Als iemand de vraag heeft...

[1:34:47] Ja, collega Piri, ik wil toch vragen om de emoties... Voorzichtig houden.

[1:34:54] Knikken, maar het gaat om de... Nee, collega Piri, het gaat ook om het geluid dat wordt geproduceerd.

[1:35:00] Carmen, gaat u absoluut verder.

[1:35:03] Ja, voorzitter, ik storm echt aan sommige collega's.

[1:35:06] Ik probeer oprecht een antwoord te geven op vragen van mijn collega's.

[1:35:10] En dan worden dingen naar me toegeroepen.

[1:35:12] Ik probeer echt... Er worden dingen geschetst.

[1:35:15] Ik heb nooit gezegd dat er geen enkele rode lijn is in Gaza.

[1:35:20] dat Israël vrij speld heeft.

[1:35:22] Ik heb ook aangegeven, wij waren de eerste land dat heeft gezegd wij gaan Netanyahu arresteren zodra hij voet op Nederlands bodem zet.

[1:35:30] Hij heeft zelfs omgevlogen om geen enkele risico te lopen dat hij in Nederlands gearresteerd zou worden.

[1:35:35] Hij is wel over andere landen heen gevlogen, voorzitter.

[1:35:38] Wij hebben als eerste land een ambassadeur van Israël ontboden om te zeggen naar het incident.

[1:35:44] Ga mij niet zeggen dat wij geen rode lijnen kennen en dat wij geen acties ondernemen richting Israël, voorzitter.

[1:35:49] Wij zijn altijd kritisch geweest.

[1:36:02] Ja, maar dan straft u mij gewoon door er twee van me af te pakken, dus dat is geen punt.

[1:36:07] Voorzitter, wat ingewikkeld, want natuurlijk overheerst ook in dit debat datgene wat we ook dagelijks in het nieuws zien rondom Gaza.

[1:36:19] en zeker de dood van de hulpverleners.

[1:36:23] Toch wil ik een heel andere vraag stellen die niet over Gaza gaat en niet over de hulpverleners gaat, maar die wel ook belangrijk is, want we hebben het hier ten slotte ook over het overleg wat de minister heeft met zijn collega's.

[1:36:37] Tot nu toe was NEC tegen het aangaan van een verdrag met de Zuid-Amerikaanse landen.

[1:36:46] Nu zien we dat de geopolitiek aan het veranderen is en de relaties met juist bijvoorbeeld de Zuid-Amerikaanse landen vrij belangrijk zijn geworden, zo niet belangrijker zijn geworden.

[1:36:58] Uw leider, sorry, niet uw leider, voorzitter, de leider van NEC, Pieter Omtzigt, gaf aan dat daar het denkproces bij NEC over was gestart.

[1:37:07] Kan daar iets meer over worden gezegd?

[1:37:09] En ik besef, voorzitter, dat ik twee interrupties heb gebruikt.

[1:37:13] U bent nu door uw interrupties heen, maar Karel Mandel.

[1:37:16] Voorzitter, volgens mij heeft de heer Van der Burg het uitstekend verwoord.

[1:37:19] Het denkproces is gestart.

[1:37:20] We zien ook de geopolitieke situatie in de wereld.

[1:37:24] Ik denk dat we binnenkort dat dankproces voltooid hebben en dan naar buiten zullen treden met betrekking tot handelsverdragen die we willen aangaan met delen van de wereld.

[1:37:36] Dank u wel.

[1:37:37] Dan kijk ik even naar collega Paternotte of hij het voorzitterschap kan overnemen zodat ik mijn inbreng kan leveren.

[1:37:43] Dat doe ik met alle plezier.

[1:37:44] Ik zal messcherp zijn op interrupties en ik ga om te beginnen het woord geven aan de heer Boswijk.

[1:37:47] Die spreekt namens het ChristenDemocratische Appel.

[1:37:50] Fantastisch.

[1:37:51] Dank u wel, voorzitter.

[1:37:52] Het verdrag van Genève is een van de weinige verdragen die door alle landen ter wereld is ondertekend.

[1:37:58] Het is ook een van de oudste verdragen.

[1:38:00] Het doel van dat verdrag is het beschermen van burgers in oorlogstijd, maar ook van krijgsgevangenen en in het bijzonder ook van hulpverleners.

[1:38:10] We hebben het er vaker over gehad.

[1:38:12] Het verleden als er in Gaza bijvoorbeeld een ziekenhuis werd gebombardeerd, wat niet zou mogen.

[1:38:18] Maar er zijn wel redenen wanneer een ziekenhuis deze bescherming verliest, namelijk als een van de strijdende partijen dit ziekenhuis gebruikt.

[1:38:25] En helaas hebben we gezien dat de terroristische organisatie Hamas

[1:38:29] Het internationale recht en het verdrag van Genève heeft misbruikt en soms ook ziekenhuizen heeft gebruikt als een plek om wapens op te slaan, gijslas vast te houden.

[1:38:39] Dus dat maakt het altijd in het verleden voor het CDA dat wij terughoudend waren om meteen te spreken over een oorlogsmisdaad.

[1:38:46] Maar voorzitter, daar veranderde vorige week wel echt iets.

[1:38:50] Namelijk de beelden die wij hebben gezien van de ambulances die duidelijk herkenbaar waren, die onder vuur werden genomen.

[1:38:57] En dan ook nog eens de tegenstrijdige en valse verklaringen die door de Israëlische regering werden afgegeven.

[1:39:07] Dit was nooit duidelijk geworden als we die beelden niet hadden gezien.

[1:39:11] En zelfs al zouden onder die ambulances terroristen zich bevinden, dan was het juist sterk geweest want Israël had aangetoond dat deze mensen wapens droegen of explosieven vervoerden en dat was niet het geval.

[1:39:23] Voorzitter, wat het CDA betreft moeten we Israël hier keihard op veroordelen.

[1:39:30] En dat is om meerdere redenen.

[1:39:32] Niet alleen omdat we onschuldige burgers, en in dit geval hulpverleners, moeten beschermen.

[1:39:38] Maar het doet ook schade aan de staat Israël, wat er nu gebeurt.

[1:39:42] Het doet schade aan de internationale rechtsorde, wat er nu gebeurt.

[1:39:46] En in het bijzonder aan Nederland.

[1:39:47] Nederland die meer de strafhoven, het internationale recht, een warm hart toedraagt.

[1:39:54] Maar bijvoorbeeld Nederland is ook het land dat in 2018, met een resolutie in de VN, honger als wapen strafbaar heeft doen stellen.

[1:40:03] En juist op dit moment, als we dat ook weer zien gebeuren, zou Nederland op zijn strepen moeten staan.

[1:40:08] En ik moet helaas concluderen dat Nederland dat nauwelijks doet.

[1:40:12] Dus ik ben heel benieuwd wat deze minister gaat doen.

[1:40:14] Ik ben ook benieuwd naar de uitvoering van motie Piri Boswijk,

[1:40:17] Gelukkig dankzij een draai van de VVD en de ChristenUnie, dank daarvoor, een vrij recente meerderheid heeft gehaald.

[1:40:24] Ik ben benieuwd hoe dit kabinet die motie gaat uitvoeren.

[1:40:27] Inmiddels zijn we ingehaald door de realiteit, dus wat ons betreft mag er ook wel een tandje bij.

[1:40:30] Hoe kijkt de minister daarnaar?

[1:40:32] Voorzitter, dan Oekraïne.

[1:40:35] Ik sluit me aan bij de complimenten dat het goed is dat het geld naar voren wordt gehaald.

[1:40:39] Dat kan wat het CDA betreft niet snel genoeg.

[1:40:41] De situatie in Oekraïne is buitengewoon zorgelijk.

[1:40:45] En ik ben ook heel benieuwd hoe het staat met de bevroren rustige goeden en het direct investeren in de Oekraïnse defensie-industrie.

[1:40:50] Of de minister daar een update over kan geven.

[1:40:53] Voorzitter, dan Amerika.

[1:40:55] De nieuws overvalt ons elke dag.

[1:40:57] Dat is bijna een strategie op zich.

[1:40:59] Ik ben een echte transatlanticus.

[1:41:01] Ik hou van het land.

[1:41:02] Mijn overgrootouders liggen te begraven.

[1:41:04] Mijn opa is er geboren.

[1:41:05] Dus ik heb een extra band met dat land.

[1:41:08] Maar ik denk wel dat we...

[1:41:11] dat we goed moeten kijken naar deze relatie, juist om die relatie te behouden.

[1:41:16] En daarom zou ik heel graag voor willen stellen om met een Amerika-strategie te komen, zoals we dat eerder ook hebben gedaan met China, met Afrika,

[1:41:24] tot de conclusie kwamen dat alles wat wij dachten te weten toch niet bleek te kloppen en dan zijn instrumenten ook niet meer kloppen.

[1:41:30] En daarom zou zo'n strategie erbij kunnen bijdragen dat je systematisch en integraal gaat kijken hoe je deze band de toekomst in kan brengen.

[1:41:39] En dan tot slot, omwille van de tijd, zal ik me aansluiten bij de opmerking die collega Seder maakte over het erkennen van de Armeense genocide en de heer Karaman over de druk op Azerbaidschan als het gaat over het vredesproces.

[1:41:52] En dat was hem, voorzitter.

[1:41:53] Dank u wel.

[1:41:54] Dank aan de heer Boswaak.

[1:41:55] Ik zie geen interrupties, dus dan geef ik het voorste schap weer met gezin de spoed terug aan de heer Boswaak.

[1:42:01] Dank u wel.

[1:42:02] Ik had natuurlijk wel even gekeken of iedereen wel door zijn interrupties was, dus dat was gelukkig.

[1:42:07] Ik had nog wel even een collega Stoffer verwacht, maar helaas.

[1:42:10] De minister heeft aangegeven dat we dertig minuten nodig hebben.

[1:42:13] Zouden we daar twintig minuten van kunnen maken?

[1:42:16] En dan wil ik aan mijn collega's voorstellen, aangezien wij vanmiddag de twee-minuten-debat hebben, om ons tweede termijn te laten vervallen, want ik verwacht namelijk dat we alle tijd nodig gaan hebben.

[1:42:26] Dus, minister, dan doen wij die concessie, twintig minuten en dan geen tweede termijn.

[1:42:35] Ik weet dat u een uitstekende conditie heeft.

[1:42:36] Tot zo, over twintig minuten.

[2:05:07] Mooi.

[2:05:08] Dank aan de minister.

[2:05:09] Hij is netjes op tijd in tegenstelling tot veel van mijn collega's.

[2:05:13] We hebben 55 minuten de tijd.

[2:05:15] De minister heeft namelijk om één uur echt een harde deadline wegens andere verplichtingen.

[2:05:18] Dus dat hebben we gewoon te respecteren.

[2:05:21] Wat ik al net voorstelde, we hebben geen tweede termijn, want we hebben later vandaag een twee minuten debat.

[2:05:26] We hebben vier interrupties, dezelfde spelregels als zojuist.

[2:05:31] De minister.

[2:05:33] Voorzitter, en mede gezien de tijd zal ik proberen

[2:05:36] staccato doorheen willen gaan.

[2:05:39] Het gaat over een heel serieus onderwerp, maar toch staccato, voorzitter.

[2:05:46] Er is door meerdere gevraagd over het ontbieden van de Israëlische ambassadeur.

[2:05:52] En dat is ook omdat we de situatie in de Graafschap ook verder hebben zien verslechteren.

[2:05:55] Er lijkt een nieuwe fase aangebroken, ook sinds het einde

[2:06:00] van dat staakt het vuren op 18 maart, een nieuwe fase waar ik me veel zorgen maak.

[2:06:06] Indien en neden daarom een stap als deze ontbieding.

[2:06:11] Er zijn drie boodschappen overgebracht, voorzitter.

[2:06:14] Allereerst

[2:06:15] En dat was onder meer de aanleiding, de dood van die humanitaire hulpverleners na de Israëlische aanval op dat hulpconvooi.

[2:06:21] In dat licht ook het belang van veiligheid van humanitaire hulpverleners in algemene zin, zoals ook de motie van mevrouw Dobbe eerder onderstreepte.

[2:06:30] Ze horen in veiligheid en ongehinderd hun werk te kunnen doen.

[2:06:34] En de recente aanval op dat hulpconvooi is daarom buitengewoon ernstig.

[2:06:37] En de beelden zijn schokkend.

[2:06:39] Zeer ernstig.

[2:06:40] Reden waarom ik vorige week, nadat ik naar buiten kwam, contact heb genomen met de Israëlische minister en dit ook een hoofdonderwerp van gesprek was bij de ontbieding.

[2:06:49] Daarnaast hebben we nogmaals onderstreept dat Nederland de aanhoudende blokkade door Israel van hulp, humanitair hulp en elektriciteit bij de gazastrook veroordeelt en oproept deze op te heffen.

[2:07:00] Dat kan niet nieuw zijn geweest voor de Israëlische zijde, maar we hebben de ernst van deze benedeling nog eens onderstreept.

[2:07:08] Ik heb de uitspraak van de Israëlische minister van Defensie over het innemen van delen van de gazastrook opgebracht, als ook zorgelijke ontwikkelingen op de westelijke Jordaanhoever, waaronder eerder door ons reeds veroordeelde legalisering van dertien outposts, de aanleg van een weg in het gebied E1 ten oosten van Jeruzalem op de westelijke Jordaanhoever.

[2:07:33] dergelijke stappen brengen en de Twee-Staten-oplossing verder uitzicht.

[2:07:37] En naast deze drie stevige boodschappen is ook de zorg over de aanhoudende aanvallen van Israël op Syrië en de presentie van het Sahal daar, op Syrisch grondgebied, nog eens onderstreed.

[2:07:52] Voorzitter, het proces van de opbieding, dat was al in gang gezet voordat het verzoek van de leden van de burger en steder ons bereikte, had ook een breder karakter.

[2:08:03] De uitnodiging aan de Israëlische ambassadeur was toen al uit.

[2:08:06] De ontbieding had dus ook zonder het verzoek plaatsgevonden, maar we hebben het verzoek van de Kamer wel aangegeven om die ontbieding per Kamerbedrijf ook nog te melden en aan te kondigen.

[2:08:17] Hoe gaat zo'n ontbieding te werk?

[2:08:20] Ontbieding is buitengewoon een serieuze stap in diplomatieke betrekkingen.

[2:08:24] Het komt zelden voor.

[2:08:27] Het ontbieding gebeurt en is ook ditmaal gebeurd op instructie van

[2:08:33] mij als minister, maar de uitvoering doorgaans hoogamtelijk.

[2:08:39] Dit hebben we laten doen door de directeur voor Noord-Afrika-Midden-Oosten.

[2:08:45] Waarom ook?

[2:08:45] Omdat we ook op de inhoud dat gesprek duidelijk wilden voeren.

[2:08:50] En daarmee heeft deze directeur dat gedaan.

[2:08:57] Maar nogmaals, die ontbieding gaat op instructie van de minister en vindt meestal hoogamtelijk plaats.

[2:09:05] Ik had daarnaast overigens boodschappen die in die ontbieding zijn overgebracht.

[2:09:11] Zij waren ook al in mijn directe contacten.

[2:09:13] met de Israëlische minister vorige week aan hem gemeld en overgebracht.

[2:09:19] Van de grote zorg over de schokkende beelden en gebeurtenissen rond het hulpconvoy tot en met inderdaad een weg in het gebied E1.

[2:09:33] Over humanitaire hulpverleners, we veroordelen aanvallen op humanitaire hulpverleners, heeft het kabinet vorige week ook al gedaan.

[2:09:40] Ze moeten altijd veilig en ongehinderd hun werk kunnen doen.

[2:09:52] Klopt, voorzitter.

[2:09:53] Van wat ik in de media kan zien is de laatste twee keer dat in Nederland de ambassadeur ontboden is, in ieder geval publiekelijk ontboden is, is het geval van Bruin Slot met de Russische ambassadeur en het geval van minister Hoekstra met de Iraanse ambassadeur.

[2:10:07] In het geval van Bruin Slot stond in de verklaring, omdat ze in Brussel zit, heeft een topambtenaar van het ministerie de zorgen van de minister overgebracht.

[2:10:15] In het geval van de heer Hoekstra heeft hij zelf een ontmoeting gehad met de ambassadeur.

[2:10:18] Dus ik vraag me af, als je kunt kiezen, diplomatiek gezien, doe je het op het niveau van directeur, DG, SG of minister, waarom ervoor is gekozen om het op het niveau van directeur te doen?

[2:10:35] De SG ligt niet meteen voor de hand, want dat is bij Buitenlandse Zaken een persoon die zich bezighoudt met name de interne organisatie van het departement en het postenet.

[2:10:44] De directeur-generaal hangt af van de bedieningsbeschikbaarheid.

[2:10:48] Ik zie een van de twee ontbiedingen die u noemt is ook door de directeur-generaal gedaan.

[2:10:55] Hier is er voor gekozen om het de directeur Midden-Oosten te doen, juist omdat dat de persoon is met alle paraten inhoudelijke kennis

[2:11:03] om ook bij een respons door de Israëlische ambassadeur ook weer door te vragen.

[2:11:09] Deze persoon heeft alle bagage.

[2:11:11] Maar nogmaals, doorgaans gebeurt het hoogamtelijk.

[2:11:14] Zowel Nederland als elders.

[2:11:15] Ik ben ook ooit ontboden.

[2:11:17] Het is een zeldzame stap.

[2:11:18] Maar ook dat gebeurde hoogamtelijk.

[2:11:25] Ik kijk ook even over de communicatie en ik zie eigenlijk dat de minister heeft aangegeven dat hij de Israëlische ambassadeur ontboden heeft.

[2:11:37] Als ik kijk naar de communicatie van de Israëlische ambassadeur dan is eigenlijk het gesprek gegaan dat Israël verwacht dat Nederland Israël blijft steunen, dat er niks mis is wat Israël doet met betrekking tot internationaal recht.

[2:11:49] Dus ik vraag me af hoe hard is deze boodschap nou aangekomen?

[2:11:52] Of is het een boodschap geweest of heeft Israël uiteindelijk tegen

[2:11:55] deze directeur aangegeven wat Israël verwacht van Nederland in plaats van andersom?

[2:11:58] De minister.

[2:12:00] Voorzitter, wat ik van de terugkoppeling begrepen heb, is dat de Israëlische ambassadeur zeer nauwkeurig heeft genoteerd wat de Nederlandse boodschappen waren.

[2:12:11] En ik denk dat dat ook volstrekt logisch is, want dit is een stap die zelden gezet wordt.

[2:12:15] En ik kan me ook niet goed herinneren wanneer die voor de laatste keer ten aanzien van Israël is gezet door Nederland.

[2:12:22] Waarschijnlijk rond de eeuwwisseling, maar mijn ambtenaren kunnen dat niet meteen terugvinden.

[2:12:30] Maar het is duidelijk dat de Nederlandse boodschappen helder zijn overgebracht en de Nederlandse verwachtingen zijn helder zijn overgebracht en die betreffen onder andere

[2:12:40] de urgentie dat een gedegenonderzoek naar die verschrikkelijke gebeurtenissen met die ambulance, met die hulpverleners, een gedegenonderzoek daarnaar plaatsvindt en spoedig ook wordt gedeeld met de internationale gemeenschap.

[2:12:55] Iets zoals mevrouw Piri.

[2:12:57] Ja voorzitter, nu ben ik een beetje verbaasd, want ik zat twee weken geleden in een ander debat met deze minister, waarin hij tussen neus en lippen door eigenlijk aangaf dat de Israëlische minister, de Israëlische ambassadeur door deze minister is ontboden op het moment dat de berichten naar buiten kwamen.

[2:13:15] over de grote spionagezaak op het Nederlands grondgebied, over het ICC.

[2:13:20] Dus de minister zegt, in geen honderd jaar is waarschijnlijk de Israëlische ambassadeur ontboden, maar twee weken geleden gaf hij zelf toe dat hij dat eerder had gedaan.

[2:13:29] Klopt dat dan niet?

[2:13:31] De minister.

[2:13:32] Voorzitter, de Israëlische ambassadeur is toen op het matje geroepen, maar hij had net niet z'n andere status.

[2:13:36] Het was geen ontbieding, het was een uitnodiging voor een gesprek.

[2:13:42] Heer Van Balen.

[2:13:46] Dat deze minister zichzelf potzielijk op de borst klapt omdat er een gesprekje is gevoerd met de Israëlische ambassadeur, niet eens door deze minister zelf, maar door een hoge ambtenaar, vind ik echt misplaatst.

[2:13:58] Heeft de Nederlandse regering op een enkele manier aan de ambassadeur, aan de regering van Israël, kenbaar gemaakt

[2:14:05] Net als Israël het gedrag niet aanpast dat er dan daden zullen volgen vanuit Nederland, dat Nederland dan voor sancties zal pleiten?

[2:14:11] Of is het bij weer het overbrengen van zorgen en een gesprekje gebleven?

[2:14:18] Voorzitter, dit soort gesprekken zijn nooit zomaar gesprekken.

[2:14:22] En mogelijke gevolgen, nadere stappen, sluiten we niet uit.

[2:14:25] Maar op dit moment is het zo dat we deze week twee stappen zijn gezet.

[2:14:31] Een betreft die algemene exportvergunningen, waarover u een brief van de Kamer hebt gehad.

[2:14:36] Het andere is deze stap met betrekking tot deze ontbieding.

[2:14:41] En waarmee de zorgen, via de ernst van deze stap, in diplomatieke betrekking nogmaals, is dat een zeer ernstige stap, deze zorgen nog heel duidelijk zijn onderstreept.

[2:14:51] Het betreft verschrikkelijke gebeurtenissen.

[2:14:55] Het beschrijft hele grote zorgen, die ik ook persoonlijk heb, over wat is er aan de hand?

[2:15:01] Zijn we in een nieuwe fase inderdaad ingetreden?

[2:15:03] sinds het einde van het staakt het vuren.

[2:15:06] Helaas.

[2:15:07] Op 18 maart zeg ik uit het hoofd.

[2:15:10] Vele grote zorgen.

[2:15:11] Zijn de rules of engagement van het sahaal van de Israëlische krijgsmacht verruimd?

[2:15:16] Wat is er aan de hand?

[2:15:18] Dergelijke zorgen heb ik.

[2:15:20] En ook over de gebeurtenissen die daarmee samenhangen.

[2:15:24] En deze elementen zijn heel duidelijk.

[2:15:27] Dus met, dank u, heel duidelijk met de Israëlische ambassadeur via dit kanaal ook overgebracht.

[2:15:32] Dat is nooit vrijblijvend, voorzitter.

[2:15:43] Als ik goed naar de minister luister is het dus zo dat de Nederlandse regering wederom alleen maar zorgen heeft overgebracht, maar dus niet heeft gecommuniceerd in de richting van Israël dat de Nederlandse regering ook gevolgen gaat koppelen aan het gedrag van Israël als dat gedrag niet verandert.

[2:16:00] Waarom wederom een gesprek waarin er geen

[2:16:04] gevolgen gekoppeld worden aan het gedrag.

[2:16:07] De minister.

[2:16:10] Voorzitter, u kent onze positie.

[2:16:11] Sancties luiten we nooit uit.

[2:16:13] De inzet daarvan bezien we altijd in het kader van onze bredere beleidsoefstellingen.

[2:16:16] Het belang van kanalen openhouden draagt vlak in de Europese Unie.

[2:16:20] Ik zeg u wel, wij hebben ook afgelopen maanden telkens heldere communicatie naar de Israëli's gehad over wat wij verwachten en wat wij in relatie tot internationale interrecht zien.

[2:16:34] Dat zijn duidelijke gesprekken.

[2:16:35] Het zijn niet altijd makkelijke gesprekken.

[2:16:37] Het is niet zo dat als je met elkaar communiceert dat het dan altijd een gezellig theekrantje is.

[2:16:42] Het is wel degelijk zo dat Nederland z'n zorgen ook echt onderstreept.

[2:16:49] En dat blijven we doen.

[2:16:52] Collega Dassen.

[2:16:54] Ja, dit horen we de minister natuurlijk al de hele tijd zeggen.

[2:16:57] Dus kan de minister misschien uitleggen wat er dan precies concreet veranderd is

[2:17:03] in het beleid van Israël, naar aanleiding van deze zeer moeilijke gesprek.

[2:17:11] De minister.

[2:17:14] Nou, voorzitter, als ik kijk, en dan kijk ik ook even naar het vorige kabinet en mijn voorgangster Hanke Bruins-Slot, als ik kijk sinds 7 oktober 2023, heeft meermaals in Jeruzalem op Nederlands initiatief, hebben er demarches plaatsgevonden bij de Israëlische autoriteiten namens een heel aantal landen.

[2:17:33] Een laatste keer is dat bijvoorbeeld door Frankrijk uitgevoerd.

[2:17:36] En in die gesprekken zijn hele concrete verzoeken neergelegd.

[2:17:41] Bijvoorbeeld over toelaten van humanitaire hulp, opening van bepaalde grensovergangen en dergelijke.

[2:17:46] Ik wil het wel op konto van mevrouw Bruins-Slot schrijven.

[2:17:50] dat mede door haar inzet de grensovergang Kerm-Shalom in het zuidoosten van de Gazastrook destijds is opengegaan.

[2:17:58] En zo is er veel meer gebeurd.

[2:18:00] Kisufim even open geweest, Zikim in het noorden, open geweest.

[2:18:05] Steun ook voor het Jordaanse initiatief om een landbrug, een landroute te ontwikkelen waarbij

[2:18:12] in Jordanië zelf inspectie van hulpgoederen plaatsvindt die over Palestijnse en Israëlische grondgebieden het noorden van de Gazastroop bereikt en daar dan niet meer hoeft te worden gecontroleerd om erin te gaan.

[2:18:23] Steun aan de Jordaanse luchtbrug.

[2:18:26] Overigens ook steun die daarvoor is geweest, de helikopterluchtbrug, met Nederlandse militaire planners.

[2:18:31] Er zijn allemaal dingen die ook vaak tot stand zijn gekomen, tot stand zijn gebracht, mede door hele specifieke inzet, met hele specifieke verzoeken.

[2:18:41] En ik wil daarmee niet de onvrede wegpoetsen dat er lang niet voldoende nog is gebeurd en dat er nog steeds geen einde is gekomen aan dat verschrikkelijke geweld in de Gazastrook.

[2:18:53] Maar ik wil ook niet helemaal uitvlakken.

[2:18:55] dat contacten met de Israëlse autoriteiten van enige waarde zijn.

[2:19:01] Eén, om zorgen en ongenoegen over te brengen.

[2:19:04] Twee, ook om hele specifieke zaken proberen voor elkaar te brengen.

[2:19:13] Voorzitter, die gesprekken die voert de minister.

[2:19:15] Inmiddels een maand lang al wordt Gaza geblokkeerd van elektriciteit en humanitaire hulp.

[2:19:21] Gewoon een schenning van het internationale recht.

[2:19:24] Vijftigduizend mensen zijn dood.

[2:19:26] Steeds meer land wordt geannexeerd.

[2:19:28] Er worden plannen gemaakt om ook de Gazastrook daar land van te annexeren en permanent in te nemen.

[2:19:34] En deze minister, serieus?

[2:19:36] Deze minister complimenteert zichzelf omdat Nederland zou bereikt hebben dat een grens even open is geweest?

[2:19:42] Begrijpt de minister wel hoe lachwekkend het is, dit lijstje van verworvenheden blijkbaar die Nederland op het konto kan schrijven, terwijl deze ravage aangericht wordt door de Israëlische regering?

[2:19:54] Minister.

[2:19:57] Voorzitter, wij zetten ons in en we blijven ons inzetten.

[2:20:00] Dat gaat over de Gazastrook, betreft ook de westelijke Jordaan over.

[2:20:04] Over het geweld, gewelddadige kolonisten en hun organisaties.

[2:20:10] geven we ook heel duidelijke uiting aan Israël.

[2:20:11] Daar geven we ook follow-up aan.

[2:20:13] In de EU zijn het Frankrijk en Nederland die het derde pakket van sancties voor gewelddadige kolonisten en hun organisatie tot stand proberen te brengen.

[2:20:21] U weet, er zijn twee eerdere pakketten geweest met Nederlandse steun en expertise die daar heeft bijgedragen.

[2:20:26] We zijn nu bezig met het derde pakket.

[2:20:27] Er zijn vier lidstaten die nog dwars liggen in verschillende maten.

[2:20:31] Maar als ik in Brussel kom in een EU-ministerraadsvergadering wordt er ook specifiek over dat soort stappen gesproken.

[2:20:37] Dus Nederland probeert ook echt dingen te doen.

[2:20:40] Dingen die positief zijn.

[2:20:41] Dingen die ook duidelijk markeren waar het ongenoeg zit en gevolg dragen.

[2:20:48] Heer Van Baren, tot slot.

[2:20:50] Voorzitter, tot slot.

[2:20:51] Ik haal het even.

[2:20:52] Al een maand lang, terwijl deze minister aangeeft, ik voer de gesprekken over, ik veroordeel het.

[2:20:57] Een maand lang wordt gewoon een bevolking van 2 miljoen mensen wordt afgesloten van voedsel en elektriciteit.

[2:21:03] En voorzitter, ik zou aan de minister willen vragen, hij had het net over mogelijke gevolgen, nadere stappen sluiten we niet uit, ook al een riedel die ik zo lang hoor.

[2:21:12] Welke mogelijke gevolgen sluit deze minister niet uit?

[2:21:15] Welke stappen sluit deze minister niet uit?

[2:21:17] En wanneer gaat hij dat nou een keer aan de Israëlische regering mededelen?

[2:21:21] Dat de Nederlandse regering dus gevolgen gaat trekken en stappen gaat ondernemen in plaats van alleen maar het overbrengen van zorgen.

[2:21:30] inhoudsloos, terwijl we voor onze ogen zien dat een bevolking gewoon wordt uitgehongerd, voorzitter.

[2:21:38] De minister.

[2:21:38] Ik noemde dit voorbeeld aan van de westelijke danen, ook omdat we ons daar buitengewoon van zorgen maken, dat dat bijvoorbeeld de specifieke inzet betreft.

[2:21:47] Er zijn twee sanctiepakketten van de EU-jegers gewelddadige kolonisten aangenomen.

[2:21:51] Nederland werkt samen met Frankrijk aan een derde.

[2:21:54] Ik kan nou niet zeggen dat dat inhoudsloos is.

[2:21:57] Dat zijn dingen die ik

[2:21:59] buitengewoon ernstig worden opgenomen, ook door discretische autoriteiten.

[2:22:07] Dank u wel.

[2:22:08] Een gesprek is natuurlijk niet een doel op zich, want anders dan zou het alleen maar symbolisch zijn.

[2:22:13] Daarom ook de vragen, denk ik, vanuit deze commissie.

[2:22:15] Wat is er nou bereikt?

[2:22:19] Ik hoor toch dat de minister het daar ook mee eens is.

[2:22:22] Want ik hoorde minister zeggen het mag niet vrijblijvend zijn.

[2:22:25] Zo'n gesprek is niet vrijblijvend, zei hij net letterlijk.

[2:22:28] En nadere stappen sluiten we niet uit.

[2:22:31] Nou was ik wel benieuwd naar die uitspraak.

[2:22:32] Wat betekent dat dan?

[2:22:33] Wat moet de Israëlse regering dan doen?

[2:22:36] om die nadere stappen te voorkomen en wat gebeurt er dan als ze dat niet doen?

[2:22:46] Voorzitter, wat er in ieder geval is bereikt in deze buitengewoon weerbarstige situatie, en een van u wees er al eerder op van het is niet zo dat de situatie wel even door het Nederlands standpunt maakbaar is, wat er in ieder geval is bereikt is dat we buitengewone zorg hebben overgebracht, ook over die verschrikkelijke situatie met betrekking tot die humanitaire hulpverleners en die ambulances.

[2:23:07] Iets wat een hele grote zorg betreft,

[2:23:10] Een dermate zorg dat ik ook vond dat ik onmiddellijk de Israëlische collega erover moest bellen.

[2:23:14] Maar ook een zorg die maakt dat wij zeggen wij gaan over tot deze bijzondere stap van deze ontbieding.

[2:23:22] En dat is in ieder geval bereikt.

[2:23:24] En we gaan kijken wat er nu gebeurt.

[2:23:26] Maar we hebben zeer sterk aangetongen op dat Israëlische onderzoek.

[2:23:30] Dat is nu stap 1.

[2:23:31] Het Israëlische onderzoek.

[2:23:33] En dat dat ook spoedig moet uitkomen en dan ook gedeeld moet worden met de internationale gemeenschap.

[2:23:38] Dat nemen we heel serieus.

[2:23:45] Is er nou aangedrongen op een Israëlisch onderzoek of een onafhankelijk onderzoek?

[2:23:52] Dat is voor ons denk ik ook wel interessant om te weten.

[2:23:55] En het tweede is, als dat onafhankelijke onderzoek er dan niet komt, welke stappen gaat deze minister dan zeggen?

[2:24:03] Want hij zei, nadere stappen sluiten we niet uit, want dit gesprek is niet vrijblijvend.

[2:24:07] Wat kunnen we dan verwachten?

[2:24:11] Ja, voorzitter, ik ga daar niet op vooruitlopen.

[2:24:13] In de eerste plaats is het nu gespleit van Israëlische onderzoek.

[2:24:16] Je moet ook zelf een onderzoek doen.

[2:24:21] Dat is waar we vorige week door hebben opgeroepen en deze week nog eens onze urgentie hebben onderstreept.

[2:24:28] Dus een Israëlische onderzoek.

[2:24:30] We gaan naar het onderzoek kijken en kijken dan hoe verder.

[2:24:37] Voorzitter, dinsdag om twaalf uur heeft de minister de Israëlische ambassadeur ontboden.

[2:24:43] Dat krijgen we ook in een brief aangekondigd.

[2:24:45] Ik heb daar nog twee vragen over.

[2:24:47] Een is op het moment dat die ontbieding plaatsvond, die uitnodiging voor het gesprek, is toen aan de Israëlische minister al aangegrijpen dat de directeur mee naar dat gesprek zou voeren.

[2:24:55] En is er tussen de minister of zijn PA tussen het ontbieden en het plaatsvinden van het gesprek nog contact geweest met een van de fractievoorzitters in de Tweede Kamer?

[2:25:07] Voorzitter, ik heb geen contact gehad met enige fractievoorzitter in de Tweede Kamer hierover.

[2:25:11] Ik beredeneer dit vanuit de inhoud en de zorg daarover.

[2:25:15] Ik zie dat er verschillende mensen ongeveer tegelijkertijd kwamen op van nou, dan moeten we maar eens worden ontboden.

[2:25:21] Maar zo'n ontbieding, dat vindt de afweging om dat te doen, vindt zeer zorgvuldig plaats en was al vorige week onderdeel van intern gesprek als een van de mogelijkheden.

[2:25:33] En hier is geen politiek contact over geweest met fracties of wat dan ook.

[2:25:37] Ik heb de premier geïnformeerd.

[2:25:39] Ja, voorzitter, dan even misschien van de orde, want de tweede vraag is inderdaad helder beantwoord, geen politiek contact geweest, maar de eerste vraag was, ik wil er geen interruptie aan kwijt zijn, de eerste vraag was of op het moment van het ontbieden al duidelijk is gemaakt aan de Israëlische ambassadeur dat gesprek met de directeur Mena zou plaatsvinden.

[2:25:56] De minister.

[2:25:58] Weet ik niet uit m'n hoofd, moet ik navragen.

[2:26:00] Houdt u het dan goed?

[2:26:02] Kunt u daar dan voor het einde van het debat nog op reageren?

[2:26:05] Ja, fantastisch.

[2:26:07] Dan heeft u nog een interruptie van mevrouw Teunissen.

[2:26:10] Ja, voorzitter, ik heb één vraag nog over dat onderzoek, want de minister heeft dus bij het gesprek met de ambassadeur aangedrongen op een onderzoek door Israël, terwijl Israël partij is in deze zaak met de moord op de hulpverleners.

[2:26:27] Dus mijn vraag is wat rechtvaardigt nou dat het kabinet oproept tot een onderzoek door Israël en niet een internationaal onderzoek onafhankelijk?

[2:26:40] Omdat we van mening zijn, omdat ik van mening ben dat de bewijslast nu bij Israël ligt, hierover.

[2:26:47] Ook omdat Israël vorige week bij monde van de woordvoerder van de Israëlische krijgsmacht daar een eigen verhaal van had wat blijkt uit de via de New York Times gedeelde filmpje geen stand houdt.

[2:27:00] En Israël geeft dus eerst de kans om zelf dit te onderzoeken, zelf hiermee te komen.

[2:27:06] En dan gaan we kijken hoe overtuigend

[2:27:09] Dat verhaal zal zijn.

[2:27:15] Dat de bewijslast bij Israël ligt, dat wil toch niet zeggen dat dat ook onderdeel zou kunnen zijn van een internationaal onderzoek.

[2:27:21] Dus ik zoek toch echt meer onderbouwing van de minister waarom Israël nou degene zou moeten zijn, terwijl we eerder hebben gezien dat Israël geen onafhankelijke onderzoekers toeliet in Gaza, de westelijke Jordanoever en dat er vaak ook geen opvolging wordt gegeven aan als de internationale gemeenschap vraagt om onderzoek.

[2:27:39] Dus dat de bewijslast bij Israël ligt,

[2:27:43] Dat ontslaat ons nog niet volgens mij van de plicht om juist te pleiten voor dat internationaal onderzoek, om ook te zorgen dat dit echt op een goede manier gebeurt.

[2:27:53] Dus wat is de reactie daarop van de minister?

[2:27:55] De reactie daarop is dat ik een pleit door voor een internationaal onderzoek in de toekomst niet uitsluit.

[2:28:01] Ik wil eerst weten wat Israël zelf hiervan te zeggen heeft.

[2:28:08] Ja, ik ga er toch even op door, want deze minister

[2:28:13] kent Israël heel goed.

[2:28:15] En hij weet ook dat de allergrootste mensenrechtorganisatie in Israël zelf, het CELEM, sinds 2016 weigert om samen te werken met dit soort onderzoeken die worden ingesteld door de Military Advocate General.

[2:28:30] Dat weet hij.

[2:28:31] En dat heeft een reden.

[2:28:32] Dit soort onderzoeken worden vaak om één reden opgestart, om ervoor te zorgen dat het internationale gerechtshof en het internationale strafhof geen zaak kunnen beginnen, zolang er een onderzoek speelt.

[2:28:43] Als de minister het weet, waarom pleit hij niet meteen voor een onafhankelijke onderzoek?

[2:28:53] Ja, voorzitter, we willen Israël de kans geven zelf uitleg te geven, juist omdat ik eerder heb gezegd, ook de bewijslast ligt bij jullie.

[2:29:01] Ze willen echt dat zij

[2:29:03] met urgentie zo'n onderzoek instellen.

[2:29:05] En de vervolgvraag is natuurlijk hoe overtuigend het resultaat van zo'n onderzoek zal zijn en wat dat zal betekenen.

[2:29:12] Maar het is niet minder waard om te verzoeken dat ze zelf een zelfreinigend vermogen kunnen instellen en zelf onderzoek doen naar wat hier is voorgevallen en daar zelf een gevolgen aan verbinden.

[2:29:29] Vervolg in betoog.

[2:29:33] En om terug te komen op de vraag van de heer Paternotte.

[2:29:37] Bij de ontbieding is bekendgesteld dat dat door de regiodirecteur Midden-Oosten zou geschieden.

[2:29:47] Ja.

[2:29:48] Dan vroeg de heer Paternotte ook, en ook mevrouw Teunissen en de heer Van Baarle is tenminste bereid te pleiten voor het opschorten van het EU-Israël Associatieakkoord.

[2:29:58] Nederland heeft tijdens de vorige Raad Buitenlands Zaken van de EU in maart

[2:30:03] in lijn met de toezegging aan de Kamer en indachtig de motie Piri Boswijk aangegeven dat het Nederlands parlement een evaluatie van artikel 2 van het associatieakkoord met Israel steunt.

[2:30:13] Ik merk dat er nog niet een breed draagvlak voor is in de EU-ministerraad, wat wel belangrijk is voor zo'n zware stap.

[2:30:25] Ik stel dit momenteel, ik heb dit de afgelopen week, ook bilaterale en bilaterale contacten met EU-lidstaten aan de orde.

[2:30:35] U heeft in de brief vermeld dat het directeur zou zijn met wie gesproken zou worden.

[2:30:42] Nu, sorry, dat heeft u niet gedaan, voorzitter.

[2:30:44] Dat heeft de minister gedaan.

[2:30:45] Nu heeft de minister in het verleden nog wel eens een tikje naar mij uitgedeeld dat ik niet wist hoe diplomatie werkte.

[2:30:52] Dus ik stel er maar over even de vraag.

[2:30:55] Is het nu zo dat in de diplomatie DG die het gesprek voert of de SG of de minister dat het als ernstiger wordt gezien dan als een directeur het doet?

[2:31:09] Kortom,

[2:31:10] Is het als de DG of de SG doet, dan bibber je nog meer als ambassadeur?

[2:31:15] Laat staan als de minister het doet?

[2:31:17] Wij zijn in deze commissie nooit te beroerd om collega Van den Burgh te helpen.

[2:31:21] De minister.

[2:31:23] Ja, de heer Van den Burgh is het verleden ook wel in staat geweest een plaagstootje te verduren, maar ik denk dat we in dit...

[2:31:31] Dat we niet te veel moeten lezen in wie precies en welke titel precies de persoon de ontbieding heeft uitgevoerd.

[2:31:40] Een ontbieding is een diplomatiek middel om buitengewoon ernstige vragen te stellen en boodschappen over te brengen.

[2:31:47] te laten doorklinken en daar gaat het in dit geval om.

[2:31:51] We hebben voor gekozen dat door deze directeur te laten doen dat het de directeur is die bij uitstek ook over Israël gaat en bij uitstek over de Palestijnse gebieden gaat en ook de meest parate kennis heeft om vervolgvragen en doorvragen aan te geven.

[2:32:09] De minister heeft terecht, want daar hebben wij ook om gevraagd, uitgebreid stilgestaan bij wat de inbreng namens de minister is geweest van de directeur richting de ambassadeur.

[2:32:21] Nu komt er nog een onafhankelijk onderzoek, zo zegt de minister, maar is er voor die tijd al richting de minister via de directeur door de ambassadeur gereageerd op wat daar is gebeurd?

[2:32:36] Kortom, heeft u al

[2:32:38] een verklaring gekregen van vooralsnog denken wij aan X, Y of Z?

[2:32:43] De minister.

[2:32:48] Voorzitter, ik ga niet over de precieze aard van en de precieze besprekingen ga ik niet de vertrouwelijkheid ervan meteen delen.

[2:32:57] Maar op dit punt en het hoop van Convoy is aangegeven welke onderzoeksmissie door Israël zelf

[2:33:03] wordt ingesteld, hoe het vervolgens proces werkt in Israël met de militair aanklager die al dan niet tot een zaak overgaat en is door ons nog eens uitgelegd van onze kant van grote urgentie om dit spoedig met het resultaat van het onderzoek te komen en dit spoedig ook te delen met internationale gemeenschappen, inclusief Europese partners.

[2:33:30] Laatste voorzitter, dan bewaar ik er nog één.

[2:33:33] Snapte de minister dat het voor de Kamer best ingewikkeld is als de minister uit een gesprek uitgebreid rapporteert wat er namens de minister is gezegd, maar aangeeft dat wat er tegen de minister is gezegd via de ambtenaren die dat niet deelt, dat maakt namelijk de conclusies die Kamerleden willen trekken buitengewoon ingewikkeld?

[2:33:59] Voorzitter, het is altijd zo dat we vertrouwelijkheid van het diplomatieke verkeer respecteren.

[2:34:03] Dus ik kan hier ook niet uiteenzetten wat te uit en te na van Nederlandse kant en wat te uit en te na van de Israëlische kant is meegedeeld.

[2:34:13] U ziet een tip van de sluier die aan de Israëlische kant misschien is opgelicht door de Israëlische ambassadeur met zijn publieke mededelingen.

[2:34:20] Die laat ik voor hun kant.

[2:34:22] Maar het is duidelijk een gesprek geweest

[2:34:25] waarbij de grote zorgen, waarvan ik hier merk in de Kamer dat die door vele woorden gedeeld, de grote zorgen helder zijn, zijn overgebracht en daar kunt u wel op aan.

[2:34:38] Vervolgerbetoog.

[2:34:47] Voorzitter.

[2:34:50] Mevrouw Teunissen vroeg er somo-rapport en honden.

[2:34:54] Vooroordeelt de minister dat, en honden als wapen.

[2:34:57] Ik ken het rapport niet.

[2:34:59] Ik had ook nog niet de krant van vanochtend gelezen, helaas.

[2:35:02] Zou ik de volgende krant regelmatig lezen.

[2:35:04] Maar ik ken het rapport dus niet.

[2:35:05] Daar gaan we serieus bij studeren.

[2:35:07] Ik zal daar door de experts ook oordeel over vragen.

[2:35:10] Hoe dat zit, hoe dat werkt, wat daarover wordt gerapporteerd.

[2:35:15] En dat neem ik dan daarin verder mee.

[2:35:21] Graten in de zin.

[2:35:23] Ja, voorzitter, jammer dat de minister het nog niet heeft gezien.

[2:35:27] Eigenlijk is het rapport over dat honden worden geëxporteerd naar Israël en in worden gezet als wapens tegen Palestijnse burgers is niet nieuw.

[2:35:35] Dat weten we al, maar dat wordt dit maal nog een keer bevestigd.

[2:35:41] De regering heeft de belofte gedaan dat dit niet meer gebeurt en ondanks dat gebeurt het nog steeds.

[2:35:47] Dus ik wil sowieso wil ik graag een brief vragen aan de minister als reactie

[2:35:53] met een reactie op het zomerrapport.

[2:35:55] En het liefst nog deze week, want we moeten dit echt heel snel stoppen, want Israël gebruikt honden om oorlogsmisdaden te plegen tegen onschuldige burgers.

[2:36:08] En mijn vraag aan de minister is, nu zet het kabinet in op strenger controleren op de uitvoer van dual use goederen naar Israël, maar honden vallen daar nog niet onder, die worden gewoon behandeld als huisdieren.

[2:36:22] terwijl ze worden ingezet als wapens.

[2:36:24] Dus mijn vraag is of de minister wil onderzoeken of die honden ook kunnen vallen onder die dual use verplichtingen.

[2:36:33] Dank.

[2:36:33] Dan wil ik, voordat ik de minister het woord geef, even op wijze dat de minister nog met zijn inleiding bezig is en hij drie blokjes heeft.

[2:36:41] We hebben inmiddels nog ongeveer twintig minuten, dus ik wil eigenlijk vragen de minister om de gas op te geven en ook proberen nog in hoofdlijn aan andere blokjes, Oekraïne heb ik onder andere gehoord, Armenië, om die toch ook nog wel te behandelen, omdat dat ook wel relevant kan zijn.

[2:36:57] Voorzitter, de vraag van Wouter Teunissen, of ik kan terugkomen bij het verslag van de Raad Buitenlandse Zaken, dus dat komt dan spoedig.

[2:37:09] Sorry, collega Kert Teunissen.

[2:37:11] Ja, voorzitter, maar sorry, maar ik vind dit echt te weinig qua antwoord.

[2:37:17] Ik kijk, een van de mogelijkheden is juist om als Nederland inderdaad te pleiten voor inderdaad de vechthonden die worden ingezet, te scharen onder die duo use goederen.

[2:37:28] En dat is waarom ik het nu vandaag vraag, omdat Nederland daarin een rol zou kunnen spelen.

[2:37:33] en een grote rol speelt in die leveranties.

[2:37:37] Dus de vraag is uiterst relevant, dus ik verwacht eigenlijk van de minister wel een uitgebreider antwoord dan alleen dat leest u wel in het verslag van de Raad.

[2:37:55] Ik zal in de Raad van Buitenlandse Zaken ook wijzen op het Nederlandse beleid ten aanzien van de exportvergunningen en dual use.

[2:38:02] En zal daarbij ook kunnen innemen dat we bestuderen wat een rapport, het rapport van deze organisatie SOMO.

[2:38:11] Maar dan moeten we echt even dat rapport lezen en de expertise overvragen.

[2:38:14] En mijn voorstel is dat we in het verslag van de Raad van Buitenlandse Zaken terugkomen op deze kwestie.

[2:38:27] Voorzitter, diverse van u vroegen ook naar kan de minister, onder andere de heer Stoffer, de heer Karreman, kan de minister het stand van zaken geven rond de gesprek in Cairo, een mogelijke vrijlating van de gegeiselden in de Gazastrook, die nog altijd in de handen van Hamas bevinden.

[2:38:45] Cruciaal is dat het staak tot vuren weer tot stand komt.

[2:38:48] Dat is cruciaal voor het vrijlaten van de geiselaars.

[2:38:52] Er zijn dus nog een hele serie geiselaars

[2:38:56] waarvan er 35 volgens de Israëlische autoriteiten dood zijn.

[0:00:00] 59 waarvan 35 dood zouden zijn.

[2:39:02] Maar er zitten dus echt nog gijzelaars vast.

[2:39:05] En ik denk de meest effectieve manier in mijn ogen om hen vrij te krijgen is een onderhandelde uitkomst.

[2:39:13] Wij blijven in contact met

[2:39:16] de diverse partijen die oproepen tot het herstel van het staakt het vuur.

[2:39:20] Je hebt gezien, president Macron is samen met de Egyptische president Sisi en de Jordaanse koning Abdullah ook weer opgeroepen tot het herstel van het staakt het vuur.

[2:39:32] Qatar is het land dat die staakt het vuur onderhandeling voor zit.

[2:39:36] Daar hebben we contact mee.

[2:39:38] Egypte heeft een plan recent neergelegd voor het herstel van het staakt het vuur.

[2:39:42] Maar dat is helaas, helaas,

[2:39:44] nog niet gaan vliegen.

[2:39:45] Maar ik blijf het een ongelooflijk belangrijk inzet vinden, zoals president Macron die pleegt en wij die ook plegen, een inzet om dat staatsadviesbureau weer tot stand te brengen.

[2:39:56] U heeft een interruptie van collega Piri.

[2:39:58] Ja, mijn laatste voorzitter.

[2:40:00] Aangezien de minister zelf nu begint over president Macron en hoe hij de inzet steunt.

[2:40:06] Het is inmiddels duidelijk dat dit kabinet voorlopig niet overgaat op sancties.

[2:40:13] Maar president Macron heeft net aangekondigd dat hij zeer serieus overweegt om in juni over te gaan tot de erkenning van de Palestijnse staat.

[2:40:23] Tot nu toe had Frankrijk altijd dezelfde positie als Nederland, wat nu niet opportun is, maar Macron heeft net een grote interview gegeven na zijn bezoek in Egypte.

[2:40:31] In juni gaan we dit doen.

[2:40:33] Is het ook iets wat dit kabinet overweegt?

[2:40:35] En zo nee, waarom niet?

[2:40:40] Dit kabinet zet zich ook in conform het regeerprogramma voor de twee-staten-oplossing, juist omdat we én hechten aan

[2:40:49] de veiligheid en het bestaan van Israël, maar ook hechten aan perspectief voor Palestijnen.

[2:40:54] Inderdaad, ook in de toekomst op een onafhankelijke, levensvatbare Palestijn staat naast een veilige Israël.

[2:40:59] Die inzet blijft.

[2:41:00] We gaan ook via de zogeheten Global Alliance samen met Marokko hier een conferentie over beleggen in mei nog.

[2:41:09] Daar zijn we mee bezig.

[2:41:10] Er vindt ook samenwerking tussen Frankrijk en Soedi-Arabië plaats om te komen tot een soort ministerieel, of anders is een conferentie

[2:41:16] in juni, zeg ik, in New York.

[2:41:20] President Macron heeft aangegeven dit te overwegen.

[2:41:24] Dit is nog niet iets wat Nederland meteen overweegt.

[2:41:26] U kent het Nederlandse standpunt, zowel van het huidige als het vorige kabinet.

[2:41:30] Dit moet echt een dergelijke erkenning van een Palestijnse staat.

[2:41:34] Moet echt wel een resultaat brengen.

[2:41:36] Moet echt ook wel relateren aan iets waarin beide partijen verder komen en niet slechts declaratoren zijn.

[2:41:54] De heer Van den Burgh vroeg ook nog het Arabisch plan voor de toekomst van de Gazastrook.

[2:41:59] Ik ben heel blij dat de Arabische landen daar een leiderschap hebben genomen, juist ook om het initiatief niet te laten, in dit geval bij president Trump en zijn ideeën die hij wel heeft geuit over een Gaza-Riviera met verplaatsing van bevolking.

[2:42:14] Wij zijn, houden ons aan de zogeheten G7-principes, die daar ook zeggen dat dat niet kan en mag.

[2:42:24] Maar dat plan, dat Arabische plan, pleit voor een goede basis voor verdere gesprekken.

[2:42:28] Er bevalt allerlei belangrijke elementen, zoals de twee-staten-oplossing, internationale samenwerking, inclusief met de VS, plan van wederopbouw.

[2:42:35] Het is nog onduidelijk op enkele punten, zoals de veiligheid en toekomstig bestuur van de Gazastrook.

[2:42:42] Hoe noemde eerder president Macron ben ik het eens dat Hamas volledig moet worden uitgesloten van het bestuur voor Gaza en mag ook geen dreiging meer vormen voor Israël.

[2:42:52] Hamas kan zelf, dat moeten we niet vergeten, ook besluiten de wapens neer te leggen en de leiders van Hamas zou kunnen overgaan tot vertrek, bijvoorbeeld naar Algerije.

[2:43:04] Dat zou de situatie een stuk makkelijker maken, ook om het strak te turen

[2:43:07] ook om de toekomst van de gazastrook verder op te pakken.

[2:43:12] Het Arabisch plan de Egypte is gepresenteerd, bestuderen we.

[2:43:17] We spreken momenteel met meerdere Arabische landen hoe een vervolg aan dat plan kan worden gegeven.

[2:43:24] Dus ook deze week tijdens politieke consultaties met Saudi-Arabië en met de Verenigde Arabische Emiraten.

[2:43:30] En we willen hier heel graag ook met de EU en in EU-verband naar kijken, want dat is waar je het meest effect samen krijgt.

[2:43:41] Voorzitter, dan vroeg de heer Stoffer naar mevrouw Albanize en de Mensenrechtenraad in Geneve.

[2:43:50] Er was geen stemming inderdaad in Geneve aangevraagd omdat de Mensenrechtenraad normaal gesproken geen actieve besluiten neemt over het verlengen van speciaal rapporteurs.

[2:43:59] Het herbenoemen van speciaal rapporteurs gebeurt in principe automatisch, tenzij de voorzitter van de Raad anders besluit.

[2:44:04] En die baseert zich daarvoor weer op een advies van een zogenaamde coördinatiecommissie.

[2:44:09] En die commissie of dat comité had hierbij geen opmerkingen.

[2:44:15] Dus die procedure is op een bepaalde manier ingericht dat daar geen stemming is gekomen.

[2:44:21] Ik zeg er wel bij, de Nederlandse positie was in Geneve voor iedereen duidelijk.

[2:44:26] en die is ook duidelijk gemaakt.

[2:44:32] Voorzitter, dan vroeg de heer Stoffer naar de relatie met de Palestijnse autoriteit.

[2:44:36] Maandag bij de Raad Buitenlandse Zaken van de EU spreken we ook met premier Mustafa in het kader van een zogeheten high-level dialogue met de Palestijnse autoriteit.

[2:44:47] Er is een EU-Palestijn Action Plan.

[2:44:50] In relevante raadswerkgroepen in de Brusselse foren is nog geen akkoord over het verlengen daarvan.

[2:44:55] Die gesprekken gaan nog door.

[2:44:57] Maar zoals u weet, het kabinet staat achter de twee-staten-oplossing conform het regeerprogramma.

[2:45:02] En voor de toekomstige onafhankelijke levensvatbare Palestijnse staat zijn hervormingen van de Palestijnse autoriteit wel nodig.

[2:45:13] De Palestijnse autoriteit heeft een hervormingsplan opgesteld.

[2:45:16] Er zijn al stappen gezet, bijvoorbeeld op het gebied van die gevangenbetalingen.

[2:45:20] En Nederland sprak zich, zo weet u, de heer Stoffer, als geen ander, denk ik,

[2:45:26] al jaren uit om dat aan te pakken, ook bilateraal in de contacten met de Palestijnse autoriteit.

[2:45:30] Het is nu van groot belang dat verder hervormingsstappen worden gezet, onder andere in het gebied van democratisering.

[2:45:36] Maar ik zie echt het ondersteunen van de Palestijnse autoriteit op dit moment als cruciaal, juist ook voor de stabiliteit op de westelijke Jordanoever, die ook weer belangrijk is voor de veiligheid van Israël.

[2:45:50] Niet iedere Israëlische officieel deelt dat standpunt, dat dat belangrijk is voor de veiligheid van Israël.

[2:45:56] Maar ik meen dat nog echt als van heel groot belang te zien.

[2:46:03] Voorzitter, dan werd er ook gevraagd naar het internationaal strafhof en Hongarije dat zich terugtrekt uit het internationaal strafhof, uit het statuut van Rome.

[2:46:13] Dat keuren we af, dat betreuren we.

[2:46:15] Dat weet Hongarije ook heel goed.

[2:46:18] Ik maak me tegelijkertijd zorgen

[2:46:20] over de houding van een aantal Europese landen ten aanzien van de arrestatiebevelen van het International Strafhof.

[2:46:28] En ik denk dat de heer Karaman daarop doelde in zijn interventie in de eerste termijn.

[2:46:34] We hebben natuurlijk gezien de standpunten van VK, van Frankrijk, van Duitsland en sinds 4 april heb je ook de uitspraken van de Belgische eerste minister gezien.

[2:46:45] Wij zien het anders, wij zeggen mee op basis van

[2:46:49] uitvoeringswetgeving en onze partij zijn bij het statuut van Rome.

[2:46:54] Wij voeren arrestatiebevelen uit.

[2:46:56] Wij vinden accountability belangrijk.

[2:46:57] Wij vinden het internationaal strafvolk een onderdeel van die rule-based international order, waar in tegenstelling tot de heer Van Houwelingen ik wel aan hecht.

[2:47:08] Hij is niet altijd order, hij is niet altijd rules-based, hij is niet altijd international, maar hij is voldoende, zeker voor een land van het formaat Nederland, om te koesteren.

[2:47:16] En daar hoort dit strafhof bij en we hebben ook zelf gastlandverplichting, gastlandverantwoordelijkheden ten aanzien van het strafhof.

[2:47:22] Ik maak me buitengewoon veel zorgen over mogelijke Amerikaanse sancties tegen het strafhof, de persoon van het strafhof.

[2:47:29] Nederland heeft verder nek uitgestoken afgelopen maanden om zoveel mogelijk die sancties te voorkomen.

[2:47:35] U weet misschien wel van een brief van een twintigtal landen in Washington geleid door Nederland, een Nederlands ambassadeur, richting Amerikaanse senatoren, waardoor Amerikaanse wetgeving in de senaat onvoldoende meerderheid kreeg.

[2:47:50] Wij blijven kijken hoe we het strafhof kunnen steunen en daar zetten we ons voor in, voorzitter.

[2:47:57] U heeft een interruptie van collega Van Houwelen.

[2:47:59] Ja, dank u voorzitter.

[2:48:01] Ja, ik begrijp van de minister, we blijven ons inzetten voor het strafhof.

[2:48:04] De minister kan natuurlijk ook niet veel anders zeggen, maar als je nou alles bij elkaar optelt, dat is mijn vraag.

[2:48:08] Elkerijen stapt eruit, er wordt selectief gehandhaafd met de ANWB, al die voorbeelden die ik noemde.

[2:48:13] Dan is ondertussen, en heel veel BRICS-landen zien het ook zo van, ja dat is inderdaad de rules-based order van het Westen.

[2:48:18] Heel veel landen kijken daar.

[2:48:19] Dan moet je toch op een gegeven moment je knopen gaan tellen als Nederland.

[2:48:21] Ook omdat wij nadelen, denk ik, ondervinden van het straffen van Nederland.

[2:48:24] En zeggen van, ja weet je, dit werkt, wij zijn er sowieso niet voor, maar dit werkt niet.

[2:48:29] Dat was mijn vraag.

[2:48:31] De minister.

[2:48:33] Ja, voorzitter, de internationale rechtsorde is niet altijd compleet, niet altijd perfect functionerend, maar is wel een rechtsorde waar een land als Nederland aan hecht, is in principe, is een grondwetsartikel, is ook een verlicht eigenbelang.

[2:48:48] En juist landen als Nederland, van het formaat als Nederland, hebben er belang bij dat er enige internationale spelregels worden vastgehamerd en zo ook op het gebied van het internationale strafrecht.

[2:48:58] Nederland heeft dat altijd gekoesterd.

[2:49:00] Nederland koestert ook de hoofd- en tribunalen die zich in Den Haag bevinden.

[2:49:04] Dat doen we vanuit gastland verplichtingen, maar ook vanuit gastland verantwoordelijkheden.

[2:49:08] Maar we zien dus daar ook een eigen breder belang bij en we zullen dat blijven doen.

[2:49:18] Nederland koestert dan het internationale recht.

[2:49:22] En dan lees ik in de stukken dat je bij deze vergadering hoort dat Nederland niet onwelwillend staat tegenover het, waar ik het in het interruptiedebatje met de heer Van den Burghe over had, confisceren van die basis Russische tegoeden.

[2:49:35] En waarom?

[2:49:35] Ik heb dat in mijn inmerking ook gezegd.

[2:49:37] Omdat Nederland bijzonder nadeel zou ondervinden van die oorlog.

[2:49:40] Maar is het dan, oké, dan gaan we voor het internationale recht, voor die globale orde.

[2:49:43] Is het dan niet logisch, ik ga als voorbeeld, hoe kijk je er dan tegenaan dat wellicht

[2:49:47] Dan kun je ook zeggen, nou ja, wat ik noemde, die Amerikaanse inval, die was ook niet terechtvaardig.

[2:49:53] Hebben wij nadeel van ondervonden dat wij bijvoorbeeld zeggen, nou, wij willen Amerikaanse tegoeden gaan blokkeren.

[2:49:57] Dat is al de minister die... Dat is mijn punt continu met twee maten gemeten.

[2:50:02] Ook door Nederland.

[2:50:04] De minister.

[2:50:08] Voorzitter.

[2:50:13] Het internationale recht geeft statusslechts in uitzonderlijke gevallen het recht om vermogen en bestanddelen van andere staten in beslag te nemen.

[2:50:21] Dat staat los van eventuele belangen die er spelen.

[2:50:24] Ik zie de ernstige schenning van het internationaal recht door de ongerechtvaardigde inval van de Russische federatie, grootschalige invasie sinds 22 in Oekraïne.

[2:50:36] De Russische agressie zie ik als zo'n uitzonderlijk geval, een situatie waar vrijwel geen presidenten voor zijn en die ertoe leidt dat het Nederlandse kabinet, ook de minister van Financiën, pleit voor het innovatief bezien, voor het verder aanpakken,

[2:50:52] van die bevroren Russische sovereign assets, die centrale banken en dergelijke tegoeden.

[2:50:59] Ik heb eerder al eens in de Kamer uitgelegd dat dat niet eenvoudig is, dat daar zowel macro-financiële stabiliteitsrisico's aan zitten als volkrechtelijke haken en ogen, waarover u de brief hebt gezien, met appreciatie naar aanleiding van het advies van de commissie, volkrechtelijke vraagstukken.

[2:51:18] Ik blijf me, zeg ik erbij, ik ben het daar niet mee eens met de heer Van Houwelingen, ik blijf me ervoor inzetten in internationale vergaderingen en internationale contacten

[2:51:27] dat wij verder de innovatieve wijze van het gebruik van die Russische centrale bankvergoeden voor Oekraïne verkennen.

[2:51:35] Daar zijn al stappen ingezet, waardoor totaal een pakket van 50 miljard dollar aan leningen, financiering daarvan,

[2:51:45] is vrijgemaakt, maar ook het confisceren van het goede zelf is een thema wat ik op de agenda zet, vorige week nog in de NAVO aan de orde heb gebracht, samen met de Britse collega in de EU regelmatig aan de orde breng, maar ook in bilaterale contacten, zoals met de G7 landen, zoals ik deze week in Italië nog heb gedaan.

[2:52:04] Nee, sorry, excuus.

[2:52:05] Uw vorige interruptie was langer dan 40 seconden.

[2:52:08] U hebt toch vier interrupties?

[2:52:10] Klopt.

[2:52:10] Ik heb nog één over.

[2:52:11] Ik wil de laatste interruptie plannen.

[2:52:12] Ik ga geen discussie.

[2:52:14] Dus iedereen heeft vier interrupties behalve ik?

[2:52:16] Ja, maar dat telt u twee keer.

[2:52:18] Ik heb dus nu twee interrupties gepland.

[2:52:23] Dan wil ik de interruptie aan de heer Paternotte en dan eigenlijk ook een vraag aan de collega's aangezien we nu nog een klein kwartiertje hebben, de minister kan vijf minuten langer blijven, dat we het later bij de interruptie van de heer Paternotte en dat we daarna de minister laten antwoorden op de rest van de punten als jullie dat akkoord vinden.

[2:52:43] Voorzitter, ik denk dat we weinig keuze hebben als we nog maar een kwartier hebben.

[2:52:54] Ik heb ook nog twee interrupties, die heb ik bewaard.

[2:52:56] Ik verwacht nog een bepaald antwoord en dan wil ik de minister graag op doel vragen.

[2:52:59] Dus wat mij betreft gaan we zo snel mogelijk verder en dan zien we hoe ver we komen.

[2:53:03] Oké, nou dan gaan we dat doen.

[2:53:05] Ik wil er ook aan herinneren aan mijn collega's.

[2:53:06] Ik heb ook vier interrupties, ik zal ze niet gebruiken.

[2:53:08] Heer Paterlotte.

[2:53:09] Ja, mijn interruptie gaat ook over het internationale recht, want een schending daarvan, zoals een land binnenvallen, honderdduizenden mensen doden, steden platbombarderen en tienduizenden kinderen ontvoeren, dat is natuurlijk een wat grovere schending dan Russische assets in reactie daarop confisceren.

[2:53:23] En dan is het zo dat over Hongarije uit het internationale strafhof stappen, maar is het met ons eens dat dat in strijd is met de raadsbesluiten uit 2011, waarin alle Europese Unielanden zich hebben gecommitteerd aan het strafhof en zijn bereid om daar ook stappen tegen te zetten, juridisch, het feit dat Hongarije het strafhof op deze manier ondermijnt, terwijl wij het gastland zijn.

[2:53:41] Voorzitter, ik ben helaas, moet ik zeggen, jurist en ik zou moeten terugkomen in een tweede termijn.

[2:53:47] Die komt er alleen bij het twee minuten debat.

[2:53:50] Bij het twee minuten debat, oké.

[2:53:57] Vervolg uw betaling.

[2:54:05] Ik heb het gevoel dat de minister doorgaat naar een volend blokje, terwijl er heel wat vragen zijn gesteld over de rode lijn.

[2:54:27] We hebben gesproken over etnische zuivering, over honger als wapen, honderd kinderen die per dag worden vermoord, hulpverleners die worden vermoord.

[2:54:37] En de vraag die gesteld is, wat is de rode lijn van deze minister?

[2:54:41] Of klopt het inderdaad dat deze minister ook zegt er is geen enkele rode lijn voor Israël?

[2:54:48] Ja, voorzitter, het gaat om schokkende gebeurtenissen en schokkende beelden.

[2:54:51] Wat voor mij leidend is in mijn diplomatieke handelen, is het internationale humanitaire recht, het humanitaire oorlogsrecht.

[2:54:57] Dat zeg ik in goed Nederlands.

[2:54:59] Ik heb geen illusies dat Hamas of Palestiniën en islamitische jihad zich daar aan zal houden.

[2:55:04] Of ik had die daar op elkaar aan spreken.

[2:55:06] Israël spreken we daar consequent op aan.

[2:55:08] En dat is ook door mijn voorgangers als Teevast gedaan sinds 7 oktober.

[2:55:12] En ook, dat doe ik ook.

[2:55:14] En daar handel ik ook naar.

[2:55:20] Als dat de manier is om hiermee om te gaan, als het internationaal recht zo hard geschonden wordt en de minister vasthoudt bij enkel alleen maar het gesprek aan willen gaan en woorden richting Israël willen sturen, terwijl die continu in de wind worden geslagen en dat er zoveel onschuldige kinderen, hulpverleners, mannen en vrouwen elke dag, elke dag op dit moment de dood vinden.

[2:55:48] Dan vraag ik me af, hoe kan het zijn dat deze minister zo in zijn eigen gelijk blijft vastzitten?

[2:55:54] Dat dit de weg is.

[2:55:56] Is dit dan de manier waarop we grondwet artikel 90 met elkaar handhaven?

[2:56:04] Is dit dan de manier waarop de minister zegt, dit is het beste wat ik kan doen om het internationaal recht te bevorderen.

[2:56:10] Dit is het beste wat ik kan doen om te zorgen dat het internationaal recht niet geschaad wordt.

[2:56:15] Het kan toch niet serieus zijn, voorzitter, dat de minister zo vast zit in zijn eigen tunnel, in zijn eigen gelijk, dat hij dit blijft volhouden.

[2:56:24] De minister.

[2:56:25] Voorzitter, ik houd graag vast aan het gelijk van het internationale moment terecht.

[2:56:29] Dat is voor mij leidend.

[2:56:31] En daar zet ik me voor in.

[2:56:32] En dat is niet makkelijk.

[2:56:34] En dat levert ook niet direct een resultaat op.

[2:56:36] Maar ik vind dat Nederland dat moet doen.

[2:56:38] Ik vind dat Nederland er ook kanalen voor moet openhouden.

[2:56:41] Ik kan ervoor kiezen.

[2:56:42] om slechts verontwaardigde verklaringen op sociale media te plaatsen en daarbij te laten.

[2:56:47] Dat doe ik niet.

[2:56:48] Ik wil ervoor kiezen om ook telkens dat gesprek aan te gaan, hoe moeilijk ook.

[2:56:52] Ik weet dat dat dergelijke gesprek, u kunt zeggen, biedt dat voldoende?

[2:56:56] Biedt dat voldoende om te markeren wat de verontwaardiging in de Nederlandse samenleving is?

[2:57:00] Dat gesprek wil ik best aangaan.

[2:57:02] Die vragen kun je inderdaad stellen.

[2:57:04] Maar ik vind dat het wel een rol en een taak is voor Nederland om het internationaal humanitair recht

[2:57:11] te markeren en daar consequent over te zijn en daar consequent ook boodschap over af te geven, al of niet via een ontbieding of rechtstreef contact.

[2:57:21] Vervolg u bedoog.

[2:57:27] Oh, excuus, ik zie een interruptie van de heer Koppaten.

[2:57:29] Ik zou het toch nog eens aan de minister willen voorhouden, want ik zie bijvoorbeeld dat hij zondag zegt ik zend het waarschijnlijk een oorlogsmisdaad, hebben we natuurlijk niet eerder horen zeggen, dat de regering zegt we gaan kritischer kijken naar de export van goederen, dual use goederen.

[2:57:41] dat een ambassadeur wordt ontboden bij de directeur Mena.

[2:57:45] En ik snap dat de minister denkt, ja, dat zijn diplomatieke stappen die ik nog niet eerder heb gezet.

[2:57:49] Maar als je het nou even vanuit het Midden-Oosten zelf bekijkt, kan hij dan zeggen van ja, daar merken ze daar ook iets van.

[2:57:57] Want dat is natuurlijk uiteindelijk waar we hiernaar op zoek zijn, dat we daar iets van een invloed en impact hebben ten goede.

[2:58:03] En ik vind het lastig om aan deze stappen, die natuurlijk symbolisch misschien een waarde hebben,

[2:58:07] om te zien dat dat ook echt effect heeft.

[2:58:08] En volgens mij is dat waarom ik en ook zoveel van mijn collega's vragen van is het niet het moment om te zeggen ja, wij zijn voorstander van sancties.

[2:58:17] De minister.

[2:58:19] Voorzitter, juist omdat je kunt afvragen, heb je effect

[2:58:22] een klein land aan de Noordzee, wil ik zoveel mogelijk samen Europees optrekken over dit soort zaken.

[2:58:27] En wil ik ook samen zoveel mogelijk in Europa die brug blijven bouwen hoe we hierin optrekken.

[2:58:32] Het is een dilemma, zeg ik eerlijk bij.

[2:58:34] Het is ook een worsteling die ik ook onderga.

[2:58:36] Hoe ga je met zo'n situatie om?

[2:58:39] Wat doe je?

[2:58:40] En zoals ik ook al pas ergens in de media noemde, pas stapte een mevrouw op me af in een winkelstraat en zei u moet doen zoals Ierland.

[2:58:48] U moet doen zoals Ierland, want zij veroordelen continu.

[2:58:50] Ten eerste

[2:58:51] Wij veroordelen wel degelijk.

[2:58:53] We hebben die aanval op humanitaire hulpverleners bij mond van mevrouw Klever ook veroordeeld.

[2:58:57] Er zijn ook andere veroordelingen geweest van de humanitaire blokkade, de elektriciteitsblokkade, of de westelijke Jordaanhoever van het legaliseren van 13-Outpost, van colonistengeweld, etcetera.

[2:59:08] Wij veroordelen wel degelijk.

[2:59:09] Dus beeldvorming klopt niet helemaal.

[2:59:12] Maar ik worstel wel met dat dilemma.

[2:59:14] Wat doet Ierland en wat doe ik tot nu toe?

[2:59:17] Ierland plaatst inderdaad vooral, geeft uiting aan maatschappelijke ongenoegen.

[2:59:21] door stevige verklaring te plaatsen.

[2:59:24] Tegelijkertijd, wat wij proberen te doen, is juist ook in direct contact, in dit geval met Israël, en direct contact met spelers in de regio, onze zorgen te uiten, aan te moedigen tot het hervatten van een staak, het vuren en dergelijke.

[2:59:39] Je kunt je afvragen, biedt dat voldoende?

[2:59:42] Biedt dat voldoende resultaat?

[2:59:43] Ik geef er nog steeds de voorkeur aan dat ook te doen.

[2:59:47] Ja, veroordelingen.

[2:59:49] maar ook dat gesprek aan te gaan.

[2:59:51] Want ik merk ook, en in dit geval niet Ierland, het is volstrekt legitieme wat Ierland doet.

[2:59:56] Dus je zegt we zijn een klein land, we hebben niet veel invloed, we willen duidelijk markeren waar we staan, daar geven we uiting mee aan maatschappelijke ongenoegen, daar geven we duidelijk, markeren we duidelijk mee waar wij vinden dat internationaal recht, internationale mentaal recht staat.

[3:00:07] Wat ik prachtig doe is ook gewoon telkens dat gesprek wel aan te gaan, telkens die boodschappen ook zelf wel over te brengen en te laten overbrengen.

[3:00:18] Vraag is, levert dat voldoende op?

[3:00:21] Levert dat voldoende op om het maatschappelijk ongenoegen, wat ook in Nederland, wat ik ken en wat ik merk en waar ik deels toe behoor, om dat te adresseren?

[3:00:29] Maar het valt mij wel op, er was pas een ander Europees land, ik zal even het land niet noemen, wat vroeg of wij een bepaalde boodschap aan Israël konden overbrengen, omdat zelf bij hen de deur dicht was, omdat ze zo duidelijk alleen maar publiekelijk stelling hadden genomen.

[3:00:41] En dat dilemma leg ik hier gewoon maar neer.

[3:00:44] Als u op mijn plaats stond, zou u misschien een andere koers kiezen, maar wij kiezen op dit moment koers voor ja en te veroordelen en te markeren, ook gevolgen te verbinden, maar ook duidelijk telkens proberen dat gesprek, hoe moeilijk ook, zelf aan te gaan, zelf boodschap over te brengen.

[3:01:03] Voorzitter, de minister haalt aan Ierland aan en zegt ja, ik kan natuurlijk de hele dag veroordelingen en boze berichten op social media plaatsen, maar er is eigenlijk niemand die hier dat vraagt.

[3:01:11] Dus ik heb een beetje het gevoel dat de minister een soort stropel pakt en daar zich tegen afzet.

[3:01:15] Terwijl wat iedereen hier vraagt is om concrete stappen te zetten.

[3:01:18] We zien dat Emmanuel Macron er toen in staat is om te zeggen ik herken de Palestijnse staat.

[3:01:23] Toevallig ook iets wat eigenlijk in lijn is met het advies van het internationale gerechtshof.

[3:01:27] Dat is ook iets wat je zou kunnen doen.

[3:01:29] Wat hier natuurlijk opvalt, en dat is ook de schaduw die hier overheen ligt, is dat in Nederland je ziet dat de grootste groepen Nederlanders, ook mensen die best wel sympathiek staan tegenover Israël, dat die er echt klaar mee zijn.

[3:01:40] Dat die echt zeggen dat het onbestaanbaar is dat we hiermee doorgaan, dat het geloofwaardigheid van westerse landen ondermijnt in de hele wereld, terwijl we die heel hard nodig hebben in deze tijd waarin we als Europa alleen staan.

[3:01:50] En dat ze daarom aan de minister vragen, trek nou eens echte harde consequenties.

[3:01:55] Zet stappen die verder gaan dan oproepen doen en gesprekken voor.

[3:02:00] De minister.

[3:02:01] Voorzitter, ook ik ben klaar met het geweld.

[3:02:07] Ik marqueer dit ook, omdat dit, en die worsteling, om me ook gewoon hier maar op tafel te leggen, want het is best lastig.

[3:02:14] En ik constateer tegelijkertijd, u noemt president Macron, dat na aanleiding van de laatste uitspraken van president Macron, hij overweegt een Palestijnse staat overstrijk kennen, maar andere uitspraken die hij samen heeft gedaan met de Egyptische president, de Jordaanse koning,

[3:02:28] Het zijn uitspraken die ik volledig onderschrijf.

[3:02:30] Zij riepen op tot de onmiddellijke terugkeer naar het stakelsfuren.

[3:02:34] Zij riepen op tegen de verplaatsing van bevolkingen en ideeën over annexatie in de Gaza-strook.

[3:02:39] Zij riepen op voor het Arabische plan met betrekking tot de toekomst van Gaza en dat te bestuderen.

[3:02:45] En de Franse president heeft ook gezegd Hamas moet volledig worden uitgesloten van het bestuur van Gaza en mag geen dreiging meer vormen van Israël.

[3:02:51] En dat, dat dergelijke opmerken ondersteun ik.

[3:02:54] Wat dat betreft

[3:02:57] zie je ook dat ook wij misschien dichter bij andere Europese landen staan in ons beleidskoers, en ik in mijn beleidskoers, dan het beeld dat soms door critici in Den Haag wordt geschetst.

[3:03:11] Ja, helaas.

[3:03:13] We zijn nu op het einde van het debat gekomen.

[3:03:15] Ik heb toch echt mijn best gedaan, dus excuus daarvoor.

[3:03:17] We hebben vanmiddag een twee minuten debat.

[3:03:20] We hadden blokjes Oekraïne, bevroren te goede, Armenië, Azerbaijan, Amerika, landmijnen inderdaad.

[3:03:30] De minister heeft de vragen natuurlijk wel allemaal beantwoord.

[3:03:33] In hoeverre zou het mogelijk zijn dat een deel staccato schriftelijk met ons wordt gedeeld, nog voor het twee minuten debat, zodat de collega's weten of en waar ze nog moties over gaan indienen.

[3:03:47] Is daar een mogelijkheid voor?

[3:03:49] Ja, staccato willen we dat zeker proberen.

[3:03:52] Fantastisch.

[3:03:53] Dan heb ik een toezegging.

[3:03:54] De minister van Buitenlandse Zaken

[3:03:56] zal in het verslag van de eerstvolgende raad buiten onze zaken terugkomen de mogelijkheden van de export van honden naar israël en die te laten vallen onder dual use en die is gedaan aan collega teunis van de partij van de dieren dat is de enige toezegging die ik heb dan wil ik mijn collega's danken voor hun aanwezigheid de mens op de tribune en iedereen die meekijkt en dan zien we elkaar vanmiddag in de plenaire zaal voor een twee minuten debat dank u wel