Raad Buitenlandse Zaken Ontwikkeling op 26 mei 2025

[0:00:00] We beginnen met het debat ter voorbereiding van de buitenlandse zaken ontwikkelingssamenwerking.

[0:00:09] Welkom aan de minister.

[0:00:11] We hebben elkaar gisteren ook uitgebreid gesproken.

[0:00:15] En welkom aan de Kamerleden hier aanwezig.

[0:00:18] Die wil ik even aan iedereen voorstellen.

[0:00:21] De heer Seder van de ChristenUnie, mevrouw Dobbe van SP, de heer Ram van PVV,

[0:00:27] meneer Blumenga van D66 en mevrouw Kamminga van de VVD.

[0:00:32] Ikzelf ben Daniel de Heers, ik zit voor, maar ik zal ook een inbreng doen namens Gronings BVDA.

[0:00:41] We hebben drieënhalf uur volgens mij, toch, voor deze vraag.

[0:00:46] Laten we gewoon doen wat we altijd doen, vier interrupties in de eerste termijn en ook in principe vier in de tweede met het verzoek

[0:00:56] om de interrupties efficiënt te houden.

[0:01:00] Ik ga wel weer timen.

[0:01:02] Dat is de enige manier waarop ik weet of iets efficiënt is of niet door te kijken of jullie onder de minuut blijven.

[0:01:08] En ook welkom aan mevrouw de Korte van NEC.

[0:01:13] En ja, dat is denk ik wat er gezegd moest worden als start.

[0:01:19] Dus dan wil ik het woord geven aan de heer Seder.

[0:01:23] Dank u wel, voorzitter.

[0:01:25] Ik zie nou dat ik de verkeerde tekst voor me kracht.

[0:01:28] Vergeef mij.

[0:01:31] Gaat niet van mijn tijd af, toch, voorzitter?

[0:01:33] Dat hangt er vanaf hoe lang er over uw tijd heen gaat.

[0:01:36] Ja, precies, ja.

[0:01:36] Het is opeens een heel ander onderwerp.

[0:01:38] Nou, dat gaan we niet opnieuw doen.

[0:01:39] Dat gaan we niet opnieuw doen.

[0:01:42] Nou, ik doe het even vanaf de laptop.

[0:01:46] Ja, ik doe het zo.

[0:01:47] Voorzitter, de les van de COVID-pandemie was confronterend.

[0:01:51] Namelijk, de wereld staat onlosmakelijk in verbondenheid met elkaar.

[0:01:54] Ieder land heeft een belang.

[0:01:55] Als het goed gaat met de ander land, of slecht gaat met de ander land, zal Nederland daar onvermijdelijk de gevolgen van ondervinden.

[0:02:01] Voordat deze les van een paar jaar geleden lijkt alweer een eeuwigheid geleden en inmiddels ebt het ook politiek en beleidsmatig steeds meer weg.

[0:02:08] Hoe dwaas kan de mensheid zijn, denk je dan?

[0:02:11] De wereld verandert snel en de uitdagingen waar we voor staan zijn complex.

[0:02:14] Maar juist in zo'n tijd is het een morele plicht om solidariteit te tonen met mensen die leven in extreme armoede, conflictgebieden en kwetsbare omstandigheden.

[0:02:23] En ik zie ook zorgen, ik heb het naar de geannoteerde agenda gelezen, en ik wil juist mijn zorgen uitspreken, juist op het gebied van deze solidariteit.

[0:02:30] Voorzitter, de ontmanteling van USAID heeft diepe sporen nagelaten in het wereldwijde stelsel van ontwikkelingssamenwerking.

[0:02:37] We weten de humanitaire gevolgen zijn immens.

[0:02:40] We kunnen onze ogen niet voorsluiten.

[0:02:43] Het Europese parlement heeft in een eigen initiatiefrapport ook terecht opgeroepen, dat gaat niet verder te laten voortbestaan.

[0:02:50] Europa moet verantwoordelijkheid nemen.

[0:02:53] Ook de motie Ceder, die oproepen we in een Europees verband stappen te zetten en te pleiten.

[0:02:59] is aangenomen door de Kamer.

[0:03:01] Mijn vraag is hoe voert de minister dat nu uit en hoe gaat ze dat ook de komende dagen, wanneer ze samenkomt met de andere ministers, verder gevolg geven?

[0:03:08] Voorzitter, juist daarom is het aankomende meerjarig financieel kader van de Europese Unie zo cruciaal.

[0:03:12] Niet alleen als begrotingsoefening, maar juist ook als moreel sturingselement, waaruit zou moeten blijken dat we een waardig gemeenschap zijn.

[0:03:23] Er ligt dus ook een uitgelezen kans voor de Raad om een krachtig politiek signaal af te geven ten aanzien van de commissie.

[0:03:28] Voorzitter, ik wil even op drie punten inzoomen.

[0:03:30] Allereerst handhaaf afzonderlijke financiële instrumenten voor ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp.

[0:03:36] Instrumenten zoals NDICI, HUMA en IPA.

[0:03:41] hebben ieder een eigen mandaat, logica en uitvoeringspraktijk.

[0:03:44] Het samengevoegen ervan, zoals ook wordt voorgesteld door sommigen onder de momp van efficiëntie, zou leiden tot verwatering van doelstellingen, ondoorzichtige besluitvorming en competitie om middelen tussen sectoren die juist elk hun eigen bestaansrecht hebben.

[0:03:59] Het kabinet heeft terecht het belang van stabiliteit en voorspelbaarheid onderstreept, maar daarom ook de volgende vraag.

[0:04:05] Kan u minstens bevestigen dat Nederland zich in de Europese Raad actief inzet voor behoud

[0:04:09] van afzonderlijke financiële instrumenten voor ontwikkelingssamenwerking, voor humanitaire hulp en toetrainingsteun.

[0:04:15] Ik wil graag een concreet antwoord daarop overwege motie.

[0:04:18] Er wordt in de voorbereiding op het nieuwe MFK expliciet rekening gehouden met de noodzaak om concurrentie tussen korte termijn belangen en lange termijn ontwikkelingsdoelen te voorkomen.

[0:04:27] Voorzitter, een tweede ieder punt.

[0:04:28] We verschillen hier van de Kamer over, maar juist met het wegvallen van USAID is het belangrijk om die 0,7-norm

[0:04:35] van het BNI voor ontwikkelingshulp weer te herbevestigen.

[0:04:40] Voorzitter, het is geen gunst, het is een verantwoordelijkheid.

[0:04:43] Het zou ook gezien kunnen worden in lijn met de aangenomen motie C.

[0:04:47] Er is steeds een investering in stabiliteit, veiligheid en gedeelde welvaart op lange termijn.

[0:04:53] Mijn laatste punt, een op mensenrechten gebaseerde benadering.

[0:04:58] Want ontwikkelingssamenwerking is geen verlengstuk van migratiebeheersing of ander korte termijn denken.

[0:05:03] Het moet in diensten staan van mensen.

[0:05:05] Wat ons betreft moet het VN-principe, leave no one behind, richtinggevend zijn.

[0:05:10] Geen geopolitiek calculerend beleid voorop, maar een waardige dreven koers, omdat dat uiteindelijk ook goed voor Nederland zal zijn.

[0:05:16] juist ook wegen die mondiale verbondenheid.

[0:05:19] Daarom de vraag aan de minister, hoe borgt het kabinet dat de ontwikkelingsmiddelen niet worden ingezet voor nationale of Europese belangen, maar daadwerkelijk gericht blijven op armoedebestrijding en mensenrechten?

[0:05:30] En is Nederland bereid om in EU-verband te pleiten voor duidelijke scheiding tussen die middelen voor ontwikkelingsdoelen en die voor bijvoorbeeld migratie- en veiligheidsdoelen?

[0:05:38] En op welke manier wordt de Leave No One Behind agenda

[0:05:40] van de VN momenteel vertaald in de Nederlandse inzet in nationaal beleid, maar ook voor het MFK en onderhandelingen in Brussel.

[0:05:48] Voorzitter, als Nederland niet in het vacuüm stapt dat anderen achterlaten, zullen anderen daarin wel stappen.

[0:05:53] Dat is niet goed voor de wereld, dat is niet voor de landen daar en ook niet goed voor ons.

[0:05:57] Dank u wel voorzitter, daar wil ik het bij laten.

[0:06:01] Dank u wel.

[0:06:03] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:06:04] En dank ook aan de heer Seder.

[0:06:06] Ik sloeg aan op een van de laatste onderwerpen die de heer Seder aansneedt, voorzitter, want daarin leek hij te suggereren dat hulp nooit hulp kan zijn als je er zelf ook iets aan hebt.

[0:06:16] Terwijl je weet dat de VVD er natuurlijk anders naar kijkt en dat juist hulp en duurzame hulp veel beter is als je dat door economische ontwikkeling, economische groei doet.

[0:06:26] Dus ik was dan nog wel nieuwsgierig of de heer Seder echt die scheiding zo strak heeft omdat hij dat in zijn inbreng formuleerde.

[0:06:33] Ja, voorzitter, het is inderdaad goed als wij geld geven of investeren dat Nederland daar ook profijt van kan hebben, economisch of op andere wijze.

[0:06:43] Dus helemaal mee eens, maar het is kortzichtig om dat als primair doel te nemen.

[0:06:49] De reden waarom, uit onderzoeken blijkt, hoewel het kabinet voor de anderen een andere keuze maakt, en dat weet mevrouw Kamminka ook, dat elke euro die je investeert in ontwikkelaar, dat dat eigenlijk al op zich

[0:07:00] return on investment betekent.

[0:07:02] Daar hoef je niet daarnaast nog specifiek te eisen dat Nederlandse bedrijven of de Nederlandse economie daarvan zou moeten profiteren.

[0:07:11] Dat gebeurt al doordat je investeert.

[0:07:15] Dus die tegenstelling

[0:07:17] zie ik niet, ik denk ook dat het een valse tegenstelling is en het en-en is.

[0:07:21] Uiteraard zou mooi zijn als Nederlandse bedrijven kunnen meedoen en mee investeren, daar ben ik ook niet op tegen, maar ik ben er wel op tegen om dat centraal te stellen, omdat we daarmee ook tekort doen aan het feit dat investeren op zich al

[0:07:38] rendement oplevert, maar die beliggend, ook Nederland heeft de belang bij dat het goed gaat met andere landen.

[0:07:45] En als we zien dat op het gebied van armoede we strijden door het ijs zakken, het wegvallen van USAID heeft gewoon mensenlevens gekost, zal ook mensenlevens kosten.

[0:07:54] Het is naïef om te denken dat Nederland van de effecten daarvan, op het gebied van gezondheid, op het gebied van migratiestromen, daarvan gevrijwaard zal blijven.

[0:08:03] Dus het is ook in het belang van Nederland dat het goed gaat met andere landen.

[0:08:07] en daar hebben wij ook wel de financiële middelen voor om een bijdrage naar mondiaal aan te leveren.

[0:08:14] Een vervolgvraag van mevrouw Kamminga en dan mag ik de heer Seder vragen om... Ja, dank u. Ja, dank voorzitter, omdat inderdaad het was een heel lang antwoord, dus dank daarvoor, maar dat ging inderdaad, mijn vraag was eigenlijk gewoon inderdaad heel sek, die scheiding ziet hij dus duidelijk ook wel en-en, want dat vind ik belangrijk, dat we dan in de nuance verschillen en daar een politieke discussie over hebben hoe ver gaat u daarin, maar het is dus nadrukkelijk dat het kan en-en zijn.

[0:08:36] Het kan NN zijn, daarom hoop ik ook dat de VVD ook oogst wil hebben voor het feit dat de huidige beleidskeuzes die gemaakt worden, dat daarbij wel een disproportionele afslag wordt gemaakt, want daar lijkt die NN niet vanzelfsprekend.

[0:08:49] Dus als mevrouw Komgoud het met mij eens is, zou zij ook juist kritisch moeten zijn op het beleid van de minister volgens mij.

[0:08:55] Dus daar kunnen we elkaar op vinden en ik hoop dat we dus ook het beleid van de minister kunnen rechttrekken.

[0:09:03] Toch nog een vraag aan de heer Seder.

[0:09:07] over USAID.

[0:09:12] Is het niet gewoon primair de verantwoordelijkheid van een land zoals Amerika om zelf te bepalen waar ze hun geld aan uitgeven?

[0:09:22] Dezelfde keuzes worden ook gemaakt in Groot-Brittannië.

[0:09:26] Labour heeft daar toch ook een afslag genomen om te korten op ontwikkelingshulp.

[0:09:33] Dat zijn keuzes die landen zelf maken, daar zijn ze toch primair zelf verantwoordelijk voor.

[0:09:39] Een land als Nederland kan toch nooit zo'n gat opvangen, als we dat al zouden willen.

[0:09:48] Meneer Seder.

[0:09:49] Ja, voorzitter, de VS gaat er zelf over hoe ze hun geld uitgeven, maar de consequentie is wel dat volgens mij inmiddels, nu al, mensen zijn overleden en de gevolg daarvan is dat mensen zullen overlijden.

[0:10:00] De VS mag doen wat ze willen, maar de consequenties daarvan zullen zij ook daarvan moeten dragen en wij mogen ook daarvan iets van vinden.

[0:10:08] Wat ik gezegd heb, is dat wij er belang bij hebben, ook om ervoor te zorgen dat de stabiliteit in landen gewaarborgd wordt.

[0:10:19] Het is ook nog iets om te zeggen, wij gaan minder op ontwikkelingshulp.

[0:10:23] Nou, dat mag, dat kan.

[0:10:24] Maar het is heel wat anders om te zeggen, dat stoppen we per direct, dat schorten we per direct op, waardoor ook organisaties, landen, kwetsbare mensen ook gewoon nauwelijks de kans hebben om mitigerende maatregelen te kunnen nemen.

[0:10:36] Dus ik vind het iets te kort door de bocht.

[0:10:38] Het ontdoet Nederland, sorry, de Verenigde Staten, beleidsmakers ook van hun verantwoordelijkheid om te weten dat met verantwoordelijkheid keuzes komen.

[0:10:46] Met macht komt verantwoordelijkheid.

[0:10:49] Dus zo zwart-wit zie ik dat niet.

[0:10:53] Zijn er geen verdere interrupties?

[0:10:55] Dan geef ik het woord aan mevrouw Dobbe.

[0:11:00] Ja, dat mag.

[0:11:01] Hoe lang duurt die bel?

[0:11:02] Een minuut?

[0:11:03] Ja, zeker.

[0:11:03] Ik zou zeggen, haal even diep in aan.

[0:11:09] Dank u wel, voorzitter.

[0:11:10] Door de bel heen praten, dan schijnt het allemaal niet zo goed te verstaan te zijn.

[0:11:14] Ik zou graag mijn inbreng willen beginnen met het kopje actuele ontwikkelingen, want dat staat ook op de geannoteerde agenda van de Raad.

[0:11:22] En dat is wel iets waarvan ik ook denk dat we het hier ook moeten bespreken, namelijk de situatie in Gaza.

[0:11:27] Sinds 2 maart is Gaza hermees afgesloten voor humanitaire hulp.

[0:11:31] En als gevolg hiervan leidt een half miljoen mensen daar katastrofale honger, staat hen een langzaam en pijnlijke dood te wachten.

[0:11:38] En in een brief van de regering van deze week beschrijft dit kabinet de situatie in de Gazastrook als katastrofaal.

[0:11:45] Kinderen gaan nu dood aan een gruwelijke hongerdood.

[0:11:48] En tegelijkertijd staan duizenden vrachtwagens met humanitaire hulp voor de grens te wachten.

[0:11:52] Maar die kunnen niet naar binnen en het is hartverscheurend.

[0:11:55] En er kan ook niet worden gewacht.

[0:11:57] Er is nu hulp nodig en daarom moet ook

[0:11:59] volgens ons deze minister hier in Europa aandacht voor vragen.

[0:12:03] Want er staat niks op de geannoteerde agenda hierover in de komende RBZ, maar misschien is de minister wel bereid om ervoor te zorgen dat het onderwerp

[0:12:10] wel wordt besproken in Europa.

[0:12:12] En wat gaat de minister dan voorstellen om de druk op de Israëlische regering uit te oefenen en te vergroten om de humanitaire hulp direct weer op gang te krijgen?

[0:12:19] Deelt zij de mening van haar collega minister Veldkamp dat Israël als bezettingsmacht een verantwoordelijkheid heeft om ervoor te zorgen dat Palestijnen die wonen in het bezette gebied toegang hebben tot voldoende voedsel en humanitaire hulp?

[0:12:31] en deelt de minister ook de mening dat humanitaire hulp altijd neutraal en onafhankelijk moet zijn en niet mag worden ingezet als oorlogswapen of als drukmiddel, want dit schept ook een gevaarlijk precedent voor andere humanitaire crisissen en ook voor het werk van humanitaire organisaties die op andere plekken ook werken.

[0:12:52] De Israëlse regering heeft aangekondigd een nieuw registratiebeleid voor internationale hulporganisaties in te voeren die actief zijn in Palestijns gebieden.

[0:13:01] Meer dan vijftig van deze organisaties hebben hier onlangs een brandbrief over geschreven.

[0:13:06] En ik vroeg mij af, heeft de minister deze gelezen?

[0:13:07] Wat is haar reactie?

[0:13:09] En wilt u de oproep van deze organisaties ook meenemen naar de raad?

[0:13:12] En is de minister met de SP eens dat deze wijziging van het beleid door Israël onacceptabel is en wil zij zich er in Europees verband

[0:13:18] hard voor maken dat dit nieuwe beleid van registratie van hulporganisaties niet doorgaat.

[0:13:24] Dan USAID, daar hebben we het hier net ook even kort over gehad.

[0:13:28] Het is een enorm probleem, niet alleen de hoeveelheid van de financiering die is weggevallen, maar ook omdat het van de een op de andere dag is gebeurd, zodat er geen enkele kans was om de hulp die noodzakelijk is op een andere manier te organiseren.

[0:13:40] Het AIDS-fonds bijvoorbeeld ziet nu al desastreuze gevolgen omdat medicijnen opraken, hiv-medicatie stopt en als een persoon stopt met die medicatie dan komt het virus terug.

[0:13:51] En de reactie van de minister in de geannoteerde agenda op het wegvallen van USAID is dat Nederland niet alles kan opvangen wat de VS laat vallen.

[0:14:00] Maar mondiale gezondheid is wel een van de prioriteiten van deze minister.

[0:14:03] En aids wordt nu in rap tempo weer een nieuwe wereldwijde bedreiging omdat er te weinig toegang is tot hifmedicatie.

[0:14:12] En daar hebben we hier in Nederland ook last van.

[0:14:15] Een andere prioriteit van deze minister is namelijk dat ontwikkelingshulp het Nederlandse belang moet dienen.

[0:14:19] En is de minister het er dan mee eens dat een nieuwe aidsepidemie Nederland niet zal overslaan en dat het daarom ook in het Nederlands belang is

[0:14:27] om te zorgen dat mensen toegang houden tot medicatie en om dat zo veel mogelijk te voorkomen.

[0:14:33] En is de minister bereid om wat extras te doen hiervoor en ook dit in Europees verband bij de Raad te bespreken en hiervoor te pleiten dat we dit wel gaan opvangen?

[0:14:43] Dan tot slot, voorzitter, Soudan.

[0:14:45] Het staat niet op de agenda, maar de relatie, EU-Afrika-relaties wel.

[0:14:50] En volgens mij is dit ook iets wat, als we hier iets aan willen doen, zowel Nederland maar ook Europa zich hiervoor moet blijven inzetten, omdat daar op dit moment een humanitaire ramp gaande is, maar ook de toegang van hulporganisaties nog steeds heel beperkt is.

[0:15:05] En ik vroeg mij af, is de minister bereid om dit ook te bespreken in de Raad?

[0:15:10] En wat gaat zij daar dan voorstellen?

[0:15:12] Dank u wel, voorzitter.

[0:15:16] Ik zie geen interrupties, klopt dat?

[0:15:19] Dan geef ik het woord aan de heer Ham.

[0:15:21] Dank u wel, voorzitter.

[0:15:24] Ontwikkelingshulp dreigt steeds verder af te glijden in een geopolitiek instrument zonder democratie controle.

[0:15:30] Onder het mom van Global Gateway Stram belasting geldt naar projecten die eerder Brussel dan de Europese burger dienen.

[0:15:40] De PVV waarschuwt u er al jaren voor.

[0:15:44] Het coalitieakkoord is afgesproken dat ontwikkelingsgeld vaker gekoppeld moet worden aan nationale belangen.

[0:15:51] In het regeerprogramma staat dan ook dat Nederland zich zich al inzette voor een effectievere, voorwaardelijke inzet van de EU-gelden.

[0:16:00] Maar als we kijken naar de praktijk, dan zien we de oude patronen weer terug.

[0:16:03] Geld zonder voorwaarden en hulp zonder zichtbaar en ontoonbaar resultaat.

[0:16:09] De PVV wil dat de EU nationale belangen gaat dienen

[0:16:14] Neem bijvoorbeeld de EU-Jordanië-pakket van 3 miljard.

[0:16:20] In plaats van afdwingbare resultaten op het gebied van migratiebeheersing gaat het geld rechtstreeks naar hun begrotingstekort.

[0:16:27] De PVV vindt het dat we dan ook direct moeten stoppen met de financieren van Jordanië.

[0:16:32] We zullen daar een motie over indienen, voorzitter.

[0:16:35] Ook het EU-partnerschap met Mauritanië is wat ons betreft geen vrijbrief voor ongerichte hulp.

[0:16:41] Er moet kritisch gekeken worden naar de effectiviteit, transparantie en wederkerigheid, migratie en terugkeer.

[0:16:47] Ontwikkelingshulp geldt is geen blanco check.

[0:16:50] Daar hier zullen we ook een motie over nemen, voorzitter.

[0:16:53] Voorzitter, de Europese Commissie was vernietigend over de controle op de EU-financiering van NGO's.

[0:17:00] Er is gebrek aan transparantie en in sommige gevallen zelfs betrokkenheid bij mensensmokkel.

[0:17:06] De PVV wil verplichte openheid van zaken en een uitsluit van NGO's die hier een schakel in vormen.

[0:17:14] Wij werken aan voorstellen om op korte termijn, zullen we dat op korte termijn indienen,

[0:17:20] Daarnaast wil de PVV dat er ook een einde komt aan de EU-gelden van de financiering van organisaties zoals UNDRA in de lijn van de Tweede Kamer, wat de Tweede Kamer eerder heeft besloten over de afbouw van de nationale Nederlandse steun aan UNDRA.

[0:17:36] De Nederlandse regering moet zich hiervoor actief inzetten in Brussel.

[0:17:41] Hoe kijkt de minister hier tegenaan?

[0:17:44] Tot slot, voorzitter.

[0:17:46] Wij willen dat Europees ontwikkelingsgeld wordt ingezet

[0:17:49] voor de oprichting van gezamenlijke asielhubs buiten Europa en het bestrijden van immigratie.

[0:17:56] Niet als een technocratisch project, maar als een daadkrachtige oplossing voor irregulare... Nou, dat komt niet uit.

[0:18:04] Voor de migratieproblemen.

[0:18:06] Op dit punt willen we ook een motie opdienen.

[0:18:08] Voorzitter, ontwikkelingshulp mag geen doel op zich zijn.

[0:18:11] Het moet onze veiligheid dienen, onze economie, onze grip op migratie.

[0:18:15] De PVV kiest voor concrete belangen in plaats van dure beloften.

[0:18:18] Dank u wel, voorzitter.

[0:18:21] Mevrouw de Kort heeft een vraag.

[0:18:24] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:18:26] En dank u wel, de heer Ram.

[0:18:30] Ja, er komen toch bij mij heel veel vragen op.

[0:18:34] Want het ontwikkelingsgeld moet vooral ten aanzien van de asiel besteed worden.

[0:18:41] Maar u zou het toch niet andersom moeten zijn?

[0:18:43] Omdat als we echt landen helpen zich te ontwikkelen, dan komen mensen niet naar ons toe.

[0:18:48] Zolang landen instabiel zijn, armoede is, dat soort dingen, dan ontstaat er migratie.

[0:18:57] Dus is het niet andersom dat we daar op een andere manier juist moeten kijken?

[0:19:02] U gaat aan het eind van de keten staan, maar je moet eigenlijk aan het begin van de keten van het probleem staan.

[0:19:09] Hoe kijkt u daar tegenaan?

[0:19:12] Nou, op twee manieren.

[0:19:15] Als we kijken naar de ontwikkelingshulp die gegeven is de laatste decennia, is dat nauwelijks met voorwaarden gedaan.

[0:19:23] Als je ontwikkelingshulp geeft, en dat kan inderdaad, zoals mevrouw de Korte zegt, om de economie daar op gang te helpen, om mensen vanuit de armoede te helpen, dan moet je ook voorwaarden stellen, bijvoorbeeld dat mensen terug kunnen keren naar het land.

[0:19:42] van herkomst.

[0:19:43] Waarom zouden we ontwikkelingshulp geven zonder voorwaarden van terugkeer bijvoorbeeld?

[0:19:49] Ik denk dat er een belekerigheid in moet zijn.

[0:19:51] Niet dat wij maar blijven geld pompen in een project die dan niks oplevert.

[0:19:58] Daarnaast willen wij dat het aantoonbaar resultaat levert.

[0:20:02] Dat zou mevrouw de Korte ook moeten vinden, denk ik.

[0:20:07] Dat zou een goed streven moeten zijn.

[0:20:10] ziet dat je beleid daadwerkelijk echt iets oplevert.

[0:20:14] En daarbij willen wij natuurlijk dat de belangen, nationale belangen worden gediend.

[0:20:20] Dat kan een economisch belang zijn, dat kan een immigratiebelang zijn, maar dit kan natuurlijk ook wederkerig zijn.

[0:20:26] Er hoeft niet per se dat dat alleen onze eigen belangen bedient.

[0:20:32] Dank u wel, voorzitter.

[0:20:35] Nou, voorzitter, goed om te horen dat de heer Ram zegt dat het niet alleen onze eigen belangen moet dienen, want dat hoor ik te vaak eigenlijk.

[0:20:45] Maar ja, en de resultaten zijn natuurlijk ook ontzettend belangrijk, maar als het gaat om gezondheidszorg, de kindervaccinaties bijvoorbeeld, ja, wat is dan het resultaat?

[0:20:53] Gelukkig dat kinderen gezonder zijn, dat kinderen naar school kunnen gaan en toch is het niet meteen meetbaar op een andere manier.

[0:21:00] Hoe kijkt u daar dan tegenaan?

[0:21:03] Moeten we dat dan ook stoppen?

[0:21:05] Of kunnen we dat toch door laten gaan omdat, ja, gesundheidszorg toch ook heel erg belangrijk is, terwijl het geen economisch resultaat direct heeft?

[0:21:15] Misschien later op termijn wel.

[0:21:19] Ja, voorzitter.

[0:21:21] Dank u wel, voorzitter.

[0:21:22] Nou, kijk, het punt van de gezondheidszorg stond niet in het coalitieakkoord en ook niet, als het ons omstreft, had dat niet gehoeven.

[0:21:35] Het punt is natuurlijk...

[0:21:36] dat landen zelf primair verantwoordelijk zijn voor hun eigen gezondheidszorg.

[0:21:41] Er is duidelijk wel een Kamermeerderheid voor om gezondheidszorg te borgen.

[0:21:48] Nou, dat hebben we ons bij neergelegd.

[0:21:51] Onze minister voert dat nu ook uit.

[0:21:54] En daarbij kunnen wij ook daar voordeel bij uithalen.

[0:21:58] Als we het gaan om nationaal belang, wij zijn natuurlijk hartstikke goed in gezondheidszorg.

[0:22:04] En daar hebben we heel veel goede bedrijven voor en goede samenwerkingen wereldwijd om ook een verschil te maken.

[0:22:12] Dus het is niet alleen dat we daar dus alleen mensen helpen of kinderen helpen met de vaccinatie.

[0:22:20] We kunnen daar ook kijken hoe wij daar gezondheidszorg in combinatie met onze eigen bedrijven ook een boost kunnen geven.

[0:22:28] En dus daar kan je ook zoeken naar die werkelijkheid.

[0:22:32] Ja, dat is mijn antwoord op...

[0:22:34] We leven in een tijd waarin de noodzaak voor humanitaire hulp en ontwikkelingssamenwerking misschien wel groter is dan ooit.

[0:22:53] Als gevolg van gewelddadige conflicten in Palestina, Soudaan, Congo, Syrië en Jemen, maar ook door de toenemende effecten van klimaatverandering zal de wereldwijde behoefte

[0:23:02] aan humanitaire hulp de komende jaren niet afnemen.

[0:23:05] Wereldwijd zijn er nu al naar schatting meer dan 360 miljoen mensen afhankelijk van humanitaire hulp.

[0:23:11] Dat is 1 op 22 mensen in de wereld.

[0:23:14] Tegelijkertijd zien we wereldwijd dat de financiering van hulp flink onder druk staat.

[0:23:18] Zowel in Amerika als in Europa worden miljarden bezuinigd op ontwikkelingssamenwerking.

[0:23:23] Hierdoor ontstaan enorme tekorten.

[0:23:25] Met als gevolg dat miljoenen mensen een gebrek hebben aan eten, drinkwater, medicijnen,

[0:23:30] toegang tot gezondheidszorg en onderwijs.

[0:23:32] Is de minister het met D66 eens dat ontwikkelingssamenwerking ook in het belang van Nederland dient en bijdraagt aan welvaart, veiligheid en stabiliteit?

[0:23:41] Is de minister het met D66 eens dat we daarom er alles aan moeten doen om de financiering van de ontwikkelingssamenwerking rond te krijgen?

[0:23:48] Voorzitter, de onrust in de wereld baart Nederlanders enorm veel zorgen.

[0:23:53] Mensen zien dagelijks op televisie, sociale media wat er elders in de wereld gebeurt.

[0:23:58] Beelden van geweld, jegens onschuldige mensen en uitgehongerde kinderen tasten ook ons gevoel van veiligheid aan en zijn niet te verdragen.

[0:24:06] Mensen voelen zich verbonden met wat daar gebeurt.

[0:24:09] Mensen willen bijdragen aan verandering en kunnen niet langer toekijken.

[0:24:12] Het is nodig dat wij politieke moed en leiderschap tonen en hierbij de samenleving betrekken.

[0:24:18] Voorzitter, het is nu tijd om op zoek te gaan naar creatieve oplossingen.

[0:24:22] Dat betekent onder andere serieus te kijken naar

[0:24:24] hoe we de kracht van bedrijven kunnen inzetten en meer privaat kapitaal kunnen mobiliseren.

[0:24:30] Niet als vervanging van hulp, maar als versterking, door samen te investeren in duurzame ontwikkeling en innovatieve financiering.

[0:24:37] Nederlands bedrijven kunnen hier een belangrijke rol in spelen.

[0:24:40] Is de minister met D66 eens dat de private sector hier een bijdrage aan kan leveren?

[0:24:45] Wil de minister toezeggen dat zij zich hier hard

[0:24:47] vooruitmaken op Europees en internationaal niveau.

[0:24:50] Om hier een stap in te zetten is het belangrijk dat we de private sector weten te mobiliseren.

[0:24:55] D66 ziet een top voor zich, waar bedrijven voor worden uitgenodigd die willen verkennen welke bijdrage zij kunnen leveren.

[0:25:02] Is de minister bereid om toe te zeggen dat zij deze top mogelijk maakt voor bedrijven uit de private sector?

[0:25:09] Daarnaast moet er een belangrijke rol komen voor diaspora-strategieën.

[0:25:12] Ontwikkelingsbeleid moet hand in hand samengaan met onze

[0:25:15] Relatie met Afrika.

[0:25:17] Daarom roept D66 op tot het Europees en internationaal diaspora-strategie.

[0:25:22] Want mensen met wortels in Afrika, die nu in Europa wonen, zijn bruggebouwers.

[0:25:26] Ze brengen kennis, kapitaal en verbondenheid.

[0:25:29] Investeer in die kracht.

[0:25:31] Maak de diaspora structureel onderdeel van beleid.

[0:25:34] Van ontwikkeling tot implementatie.

[0:25:36] Deelt de minister deze visie van D66 over het belang van de diaspora in ontwikkelingssamenwerking?

[0:25:41] Zou de minister willen toezeggen?

[0:25:43] dat ze hierop sterk wil maken op Europees en internationaal niveau.

[0:25:46] Is de minister bereid om een top te organiseren in Nederland hierover?

[0:25:51] Voorzitter, tot slot.

[0:25:52] Dan wil ik nog terugkeren naar de catastrofale humanitaire situatie in Gaza, die ons allemaal in de greep houdt.

[0:25:59] 93 procent van de bevolking verkeert inmiddels in een acute hongersituatie.

[0:26:04] Als 73 dagers is er sprake van een blokkade.

[0:26:08] Een grove schending van het internationaal humanitair oorlogsrecht.

[0:26:12] En dan is er nog een Israëlisch plan om hulp

[0:26:14] om de militair toezicht te brengen en eigenlijk bedoeld om hulpverlening te controleren en te conditioneren.

[0:26:20] Dit dreigt noodhulp te veranderen in een politiek instrument.

[0:26:23] Geen hulp tenzij mensen zich verplaatsen.

[0:26:26] Voorzitter, dat is geen humanitaire operatie, maar een middel voor etnische zuivering.

[0:26:31] Ik wil de minister vragen om zich ondubbelzinnig tegen dit plan uit te spreken, want humanitaire hulp moet altijd gebaseerd zijn op nood en niet op politieke voorwaarden.

[0:26:40] Hoe zit het met de uitvoering van de motie die we ingediend hebben om de nodige maatregelen te nemen om ongehinderde toegang van humanitaire hulp tot Gaza mogelijk te maken?

[0:26:50] Graag een reactie van de minister hierop.

[0:26:52] Na de gruwelijke moord op inmiddels tientallen hulpverleners door Israel vraag ik aan de minister, is de minister bereid om zich actief in te zetten voor de bescherming van het internationale hulpverlenis?

[0:27:03] Dank u wel.

[0:27:05] Ik kijk even naar de ervaring, voorzitter.

[0:27:08] Ik zou zelf een vraag aan de heer Bamenga willen stellen.

[0:27:11] Zal ik het even van u overnemen, voorzitter?

[0:27:13] Dan is er een interruptie van mevrouw Heers namens GroenLinks-PvdA.

[0:27:17] Dank u wel.

[0:27:18] Meneer Bamenga doet een oproep voor het organiseren van een bijeenkomst om te kijken hoe de private sector een bijdrage kan leveren.

[0:27:26] Het is natuurlijk al een paar keer eerder gebeurd.

[0:27:29] We zijn daarmee begonnen in

[0:27:31] Johannesburg in 2002.

[0:27:33] Toen kwam het idee van publiek-private samenwerking op.

[0:27:36] Ik denk dat we daarvan hebben geleerd.

[0:27:39] Bedrijven zijn al aanwezig in veel van de landen waar de heer Bamenga het over heeft.

[0:27:46] Kan de heer Bamenga aangeven of wat hem betreft voorwaarden gesteld moeten worden aan de bedrijven

[0:27:54] en welke voorwaarden hij dan zou stellen om daadwerkelijk ook kwalitatief goede samenwerking op poten te zetten.

[0:28:03] Uiteraard is het heel belangrijk dat de privaatsector gemobiliseerd wordt.

[0:28:07] En ik ben ook heel erg benieuwd naar de minister of hij bereid is om zo'n top te organiseren, om te kijken hoe wij met z'n allen op een creatieve en impactvolle manier impact kunnen hebben in die landen.

[0:28:19] En uiteraard zit daar een voorwaarde aan, namelijk het moet duurzaam zijn, het moet duurzaam gebeuren.

[0:28:24] Het is niet alleen maar iets dat bedrijven die komen en vervolgens alles voor zichzelf uithalen, maar het gaat er juist om

[0:28:31] dat ze bijdragen aan ontwikkeling daar.

[0:28:33] En dat dat op een duurzame manier gebeurt, op een verantwoorde maatschappelijke manier.

[0:28:40] Volgvraag.

[0:28:41] Dank.

[0:28:43] Gisteren hebben we natuurlijk ook een debat gehad over de rol van bedrijven die internationaal ondernemen en die lange waardeketens hebben.

[0:28:51] En een reactie op een aantal vragen gaf de minister daartoe aan

[0:28:56] dat zij niet langer de OCD-guidelines respecteren als voorwaarde gaat stellen omdat we een Omnibuswet geven of een CSDDD hebben, terwijl we allemaal zien dat juist de afzwakking van die, de voorgestelde afzwakking de OCD-guidelines ondermijnt.

[0:29:15] Vindt u dan, vindt de heer Bamenga net als ik dat middenbedrijven alleen maar goede kandidaten zijn als zij expliciet de OCD-guidelines respecteren?

[0:29:26] Voorzitter, bedrijven die niet maatschappelijk verantwoord willen ondernemen, en dat betekent dus niet, dan heb ik het niet over die afzwakking wat op dit moment plaatsvindt, maar het volledige verantwoordelijkheid willen nemen om te voorkomen dat er misstanden gebeuren, maar ook om, als die misstanden zijn gebeurd, om die volledig te herstellen, volledig ook in hun eigen waardenketen.

[0:29:53] Volgens mij zijn dat bedrijven waar we niet mee moeten samenwerken.

[0:29:58] Ik geef u het voorzitterschap terug.

[0:30:00] Dank u wel.

[0:30:00] En als er dan geen andere interrupties zijn op de heer Mamenga, dan geef ik het woord aan mevrouw Kamminga.

[0:30:07] Dank u wel, voorzitter.

[0:30:08] En zoals bekend pleit de VVD al langer voor het aanbrengen van meer focus op het gebied van ontwikkelingshulp en het beter laten aansluiten op onze bredere prioriteiten en de in Nederland beschikbare kennis en kunde.

[0:30:19] De VVD is dan ook blij dat het kabinet hiermee aan de slag is gegaan.

[0:30:22] Ik wil de minister dan ook aansporen om ook in EU-verband te pleiten om meer focus aan te brengen en bovendien ook dubbelingen met inzet van individueel lidzaat te voorkomen.

[0:30:32] Dat is eenste meer nodig nu we in EU-verband fors meer willen investeren in defensie en we het geld immers maar één keer kunnen uitgeven.

[0:30:38] Nog te vaak zien we dat we én in EU-verband samenwerken en vervolgens ook alle lidstaten in dezelfde landen soortgelijke projecten financieren.

[0:30:46] Dat zouden we echt beter moeten kunnen doen.

[0:30:48] Al dan niet in EU-verband, maar ik wil ook de minister aansporen om te kijken hoe ze dat in de bilaterale gesprekken met de EU-collega's kan doen, zodat we niet allemaal in hetzelfde land dezelfde projecten doen,

[0:30:58] maar dat we elkaar daarin kunnen ondersteunen en wellicht ook een division of efforts, om een mooi Nederlandse term te gebruiken.

[0:31:04] Ik ben blij, Voorts, om te lezen dat het kabinet nadrukkelijk inzet op het vergroten van de eigen inkomsten van ontwikkelingslanden.

[0:31:10] Want door het versterken van de economische ontwikkeling, het sturen op betere belastingheffing in die landen, het tegengaan van onwettige geldstromen en corruptie en het anderzijds versterken van de private sector zorgt voor een duurzame ontwikkeling.

[0:31:22] Dus daar ben ik blij mee.

[0:31:23] De vraag is alleen wel hoe.

[0:31:25] Want er staan mooie woorden in dit stuk, wat nogmaals de VVD helemaal onderschrijft.

[0:31:29] Maar hoe gaan we dat dan doen?

[0:31:31] Welke stappen zetten meester?

[0:31:33] Kan zij daar wellicht wat inkleuring bij geven?

[0:31:35] En welke stappen zet zij dan nationaal en welke wil zij ook in EU-verband gaan zetten?

[0:31:39] En voorzitter, op welke wijze krijgt dit een plek in de VN-conferentie?

[0:31:43] Ik kan ze bijvoorbeeld aangeven ook wat de belangrijkste openstaande discussiepunten nog zijn in aanloop naar die conferentie.

[0:31:49] Want in de geannoteerde agenda lezen we dat er nog wat discussiepunten zijn, maar het is onduidelijk voor de WVD wat die punten precies zijn, waar dan ook de inzet van de minister op zit.

[0:31:59] Is er nog discussie over in de EU of zit het tussen de EU en andere landen?

[0:32:03] Ik zou daar graag wat meer kleuring bij willen, zodat we niet verrast zijn met de uitkomst.

[0:32:09] Zoals gezegd is een mogelijkheid om de private sector te verstevigen, om NGO's meer toegang te geven tot EU-delegated corporation.

[0:32:17] Er zijn veel gelden in de EU, we hebben er al vaker als VVD aandacht voor gevraagd, want volgens mij is uiteindelijk dit duurzamer dan het zek geven van geld.

[0:32:26] Deelt de minister het standpunt en hoe gaat zij zich hiervoor inspannen en zijn er ook al stappen gezet?

[0:32:30] Want ik weet ook dat de minister zich hier al vaker naar gekeken heeft, dus ik ben ook vooral benieuwd naar de voorgang.

[0:32:35] De VVD is verder blij om te lezen dat de minister onderstreept dat het van groot belang is dat we Oekraïne onverminderd moeten blijven steunen, ook niet militair.

[0:32:42] Dat juicht de VVD toe, want juist nu is het essentieel om Oekraïne de best denkbare uitgangspositie voor de onderhandeling te geven.

[0:32:49] Wat verwacht de minister daar nog verder aan discussies over in deze raad?

[0:32:55] Voorzitter, ik denk dat ik het hier ook geloofde tijd, ik weet niet helemaal hoe ik erin zit, maar bijlaat.

[0:33:01] U had nog een minuut en tien seconden, dus... Nee, daar zit... Ik geef het woord aan mevrouw Dommer.

[0:33:10] Ja, dank u wel.

[0:33:11] Nou, dat geeft mij de gelegenheid toch om mevrouw Kamminga toch nog een vraag te stellen en dan kan ze die minuut alsnog invullen.

[0:33:18] Ik had een vraag over het wegvallen van de financiering van USAID.

[0:33:22] Dat staat ook op deze agenda.

[0:33:24] Nu ken ik ook de VVD en mevrouw Kamminga als iemand die...

[0:33:28] mondiale gezondheid ook belangrijk vindt en bijvoorbeeld ook de gezondheid van vrouwen daarbinnen belangrijk vindt.

[0:33:35] Nu zien we op dit moment de situatie dat door het wegvallen van de financiering van USAID dat ook bijvoorbeeld de hiv-remmers, medicatie om te zorgen dat AIDS niet ontwikkelt binnen, bijvoorbeeld baby's die nog geboren moeten worden en waarvan moeders willen voorkomen dat zij het virus doorgeven.

[0:33:56] Dat zien we nu grote problemen ontstaan.

[0:34:00] En dat is ook niet iets wat op een eiland gebeurt.

[0:34:02] Als er een epidemie weer komt die niet onder controle is, dan hebben wij daar in Nederland ook last van, los van al die mensen daar.

[0:34:09] En ik vroeg mij af, is mevrouw Kamminga het niet met mij eens dat we... Ik snap dat we niet het hele financieringsgat kunnen opvangen, maar dat we wat extras moeten doen en daar in ieder geval een Europees verband voor moeten pleiten.

[0:34:22] Mevrouw Kamminga, ja.

[0:34:24] Dank mevrouw Dobbe.

[0:34:25] Een terecht punt, want volgens mij heeft de VVD met onder andere de SP gestreden om deze onderwerpen weer op de kaart te krijgen.

[0:34:32] In eerste instantie stond het ook niet in de ambities van de minister, maar gezondheidszorg is nadrukkelijk opgenomen en daar hebben wij ook hard voor gevochten, dus ik deel dat helemaal.

[0:34:41] En daar blijf ik ook voor staan.

[0:34:42] Het is natuurlijk weer een ander vraagstuk of wij als Nederland alles moeten opvangen wat een ander land niet meer doet.

[0:34:46] Ik denk dat dat gewoon niet realistisch is.

[0:34:48] Wij doen als Nederland nog steeds ontzettend veel.

[0:34:50] Want ik snap dat heel veel mensen, we hebben het hier al weer over de bezuinigingen, maar er wordt echt heel vaak vergeten hoeveel we nog gewoon doen.

[0:34:55] En juist ook op dit onderwerp.

[0:34:57] Dus ja, we doen wat, we doen meer dan wat eigenlijk beoogd was.

[0:35:00] Bij aanvang van dit kabinet, daar ben ik blij mee.

[0:35:02] Maar het is ook een illusie om te kunnen denken dat wij alles moeten kunnen opvangen van wat de VS of een ander, welk ander land ook, niet meer doet.

[0:35:09] En dat als we dat nu opvangen, dat we dan het onderwerp zomaar niet meer belangrijk zouden vinden.

[0:35:13] Dat vind ik echt een valse tegenstelling.

[0:35:15] Ik zeg ook niet dat mevrouw Dobbe dat zei, overigens hoor, dat merk ik er meteen bij op.

[0:35:19] Maar ja, de VVD vindt dat belangrijk.

[0:35:20] De VVD blijft daarvoor staan.

[0:35:22] Binnen de middelen die we hebben, zullen we daar ook voor knokken dat daar middelen beschikbaar zijn.

[0:35:26] Ik denk ook dat het goed is als er een signaal komt richting de VS van, joh, kijk daar nog eens een keer goed naar.

[0:35:31] En ik zie ook dat de VS natuurlijk aan het kijken is, wat doen we nog wel, wat doen we nog niet?

[0:35:34] Uiteindelijk gaan zij daarover.

[0:35:36] Wij gaan over waar wij onze inzet doen.

[0:35:37] En daar ben ik blij.

[0:35:39] dat wij als Nederland ons wel blijven inzetten voor deze onderwerpen.

[0:35:43] Mevrouw Doel.

[0:35:44] Ja, dank u wel.

[0:35:45] Ik zou ook graag willen dat we alles zouden kunnen opvangen wat de VS laat liggen, maar ik snap ook dat dat niet kan.

[0:35:50] Dus dat is ook niet wat ik heb gevraagd.

[0:35:53] En ik snap daarin ook het antwoord, dat het niet het antwoord kan zijn dat we alles gaan opvangen.

[0:35:57] Maar mijn vraag is, moeten we, zouden we niet nu, op dit moment, omdat van de een op de andere dag die financiering is gestopt en er nu een probleem is, nog gepraat moet worden met de VS, zij misschien wel doorgaan, maar er nu een probleem ontstaat, moeten wij nu niet wat extra's doen?

[0:36:13] om te zorgen dat we zometeen niet problemen zijn ontstaan die we niet meer kunnen oplossen, ook als de VS bijvoorbeeld financiering weer doorzet.

[0:36:22] Mevrouw Kamicha.

[0:36:24] Ja, dank voorzitter en dank ook voor die verduideling.

[0:36:26] Ja, volgens mij doen we als Nederland dan gewoon heel erg veel en ook als Europa.

[0:36:28] Dus volgens mij is vooral de boodschap, wij moeten dat blijven doen, blijven uitstralen dat het belangrijk is en ook de boodschap blijven uitdragen dat dit, die gezondheidszorg in die landen, niet alleen belangrijk is voor de mensen daar, maar ook belangrijk is voor de veiligheid in Europa en de veiligheid van ons.

[0:36:42] Want de wereld, we hebben open grenzen.

[0:36:43] De heer Seder refereerde er al naar in zijn inbring over de coronapandemie.

[0:36:47] We zijn gewoon ontzettend kwetsbaar.

[0:36:49] Dus nog los van dat we het als VVD belangrijk vinden dat er goede gezondheidszorg is en beschikbaar is voor iedereen,

[0:36:54] is het ook nog een zin van ons belang.

[0:36:55] En we doen al heel veel.

[0:36:56] We doen in Europa ook heel veel.

[0:36:57] Dus ik zou zeggen, laten we dat blijven doen.

[0:36:59] Of we nu ook iets extra's moeten doen.

[0:37:00] Ik ben niet eens of dat op zo'n korte termijn mogelijk is, maar ik zie dat nog niet meteen dat we daar en dat er een mogelijkheid is om daar een extra stap op te zetten.

[0:37:09] Maar als de minister die ziet, dan zou ik dat van harte toe juichen.

[0:37:11] Daar ben ik zeker niet op tegen.

[0:37:15] Meneer Mamenga.

[0:37:17] Dank u wel, voorzitter.

[0:37:19] Als ik de plannen zie van dit kabinet, dan worden de investeringen voor de jeugdwerkgelegenheid, die gaan weer naar nul.

[0:37:28] En ik vroeg me af hoe de VVD hierin staat.

[0:37:32] Mooie korte interruptie, mevrouw Kamminga.

[0:37:35] Met excuus, kunt u dat nog een keer halen?

[0:37:38] Dit is geen tweede interruptie.

[0:37:41] Nee, het gaat om de jeugdwerkgelegenheid.

[0:37:44] En als ik de plannen van de kabinet zie, dan gaan die plannen volledig naar nul.

[0:37:51] Terwijl ik denk dat het heel erg belangrijk is om daarin te investeren.

[0:37:55] Hoe kijkt de VVD hier tegenaan dat dit de plannen zijn?

[0:37:59] Mijn vrouw kan hier graag.

[0:38:00] Ja, dan had ik het toch goed gehoord.

[0:38:01] Ik was in abduis omdat het over jeugdwerkloosheid gaat.

[0:38:04] Ik zie niet zo goed in wat dat voor relevantie heeft met het debat wat hiervoor ligt.

[0:38:08] Dus als u dat wil doen, moet u dat met mijn collega Daan de Kort een debat overvoeren, of de heer Aertsen.

[0:38:14] Maar ik wil, ja, weet je, dus ja... Even om te voorkomen dat meneer Bamenga een nieuwe interruptie herhaalt.

[0:38:21] Het gaat over de begroting van ontwikkelingssamenwerking waar opgekoord wordt.

[0:38:25] Afrika.

[0:38:28] Afrikaanse jeugdwerkloosheid is een heel belangrijk probleem.

[0:38:32] Daarom ben ik waarschijnlijk verwart, want ik dacht dat de heer Bamenga toch weet hoe wij vinden dat je jeugdwerkloosheid oplost.

[0:38:39] Dat doe je niet door allemaal geld in die potjes te gaan storten, door allemaal mensen wat geld te geven en de uitkering op te hogeren.

[0:38:43] Dat doe je door te investeren in die economische ontwikkeling.

[0:38:47] En ik dacht nou eigenlijk dat dat juist een punt was waar ik met de collega van D66 het altijd over eens was.

[0:38:51] Dat we daar moeten investeren, dat je moet zorgen dat er banen komen, zodat mensen aan het werk kunnen.

[0:38:55] En dat is de route hoe je jeugdwerkloosheid

[0:38:58] helpt wel voorkomen en niet door te zeggen, dan geven we je wel geld.

[0:39:01] Nee, we creëren banen door die economie te stimuleren.

[0:39:03] Dus met excuus, voorzitter, en ook aan de heer Baminga, maar ik had... Ja, ik verbaasde me gewoon zo over de vraag dat ik hem helemaal niet eens kon plaatsen.

[0:39:14] Ik weet nog steeds niet of u de vraag goed begrijpt, of de collega aan de vraag begrijpt.

[0:39:19] Kijk, het gaat erom dat we weten allemaal dat de groep die op het moment dat zij geen banen hebben, geen mogelijkheden hebben voor de toekomst, dat dat de jongeren zijn.

[0:39:31] De jongeren die bijvoorbeeld in Afrika verblijven en vervolgens aan de hand daarvan door de gebrek aan mogelijkheden

[0:39:40] uiteindelijk besluiten om te migreren.

[0:39:42] En ik begrijp dus dat het een doel is van dit kabinet om alles eraan te doen, om dat te voorkomen en dus deze jongeren kansen te bieden.

[0:39:52] En dan begrijp ik het niet dat vervolgens in het budget, in de begroting, daar waar sprake is van investering in de jongeren, dat dat vervolgens de investering naar nul gaat.

[0:40:02] En daar stel ik dus de vraag over van hoe moet ik dat plaatsen?

[0:40:06] Hoe moet ik het plaatsen dat enerzijds dit kabinet zegt, we vinden het belangrijk dat mensen kansen hebben, dat mensen kansen hebben daar en zodat ze niet hoeven te migreren?

[0:40:14] En hoe kan het dat, hoe rijmt dat dan met het feit dat de begroting vervolgens naar nul gaat?

[0:40:19] Dat is mijn vraag.

[0:40:22] Dan is wederom mijn antwoord, wij gaan juist vol inzetten om te zorgen dat de economische ontwikkeling op gang komt.

[0:40:31] Het is toch niet de verantwoordelijkheid van een land als Nederland om te zorgen dat de jeugdwerklozen opgelost worden door daar allerlei projecten te financieren.

[0:40:37] Het is de rol van juist andere landen om te zorgen

[0:40:40] dat die overheden in staat zijn, die economieën in staat zijn om te bloeien.

[0:40:43] Ik denk dat we daar een forse bijdrage aan kunnen doen.

[0:40:45] Dat doen we ook met deze begroting.

[0:40:47] Dat doen we ook met de inzet van deze minister.

[0:40:49] En daar zal de VVD altijd op blijven inzetten.

[0:40:51] Het gaat om banen.

[0:40:52] Het gaat om duurzaam ontwikkeling.

[0:40:53] Dat de jeugd daar ook niet alleen maar een projectje voor een half jaar heeft of een dagbesteding voor een maand.

[0:40:59] Maar het gaat erom dat zij een baan krijgen.

[0:41:01] Een baan waar ze hun gezin van kunnen onderhouden.

[0:41:04] Een baan waar ze een toekomst mee kunnen opbouwen.

[0:41:06] Dat is waar de VVD op inzet.

[0:41:07] En dat zou ook het doel moeten zijn met ontwikkelingshulp.

[0:41:10] Meneer Babin.

[0:41:12] Voorzitter, wederom, het klinkt als hele mooie woorden, maar uiteindelijk als je gewoon kijkt naar de daden, dan is het gewoon nul.

[0:41:19] En dit zien we wel vaker, zeker vanuit de VVD, hele mooie woorden, maar dan kijk je gewoon naar de begroting, hoeveel wordt er uitbesteed en dan is het gewoon nul.

[0:41:28] Ja, voorzitter, dit is gewoon de grootste mogelijke onzin wat de heer Baminga hier loopt te verkondigen, dat we nul doen.

[0:41:33] Er gaat gewoon ontzettend veel geld die kant op.

[0:41:35] Als we gewoon kijken hoeveel bedrijven aan het investeren zijn in die landen, hoeveel bedrijvigheid er is, juist door Nederland.

[0:41:40] Als we kijken ook in de EU, we zagen het ook weer in de geannoteerde agenda van de minister staan.

[0:41:44] De EU kijkt juist naar hoe wij die combinatie doen met ontwikkelingshulp en handel.

[0:41:50] Daar kijken ze van af, omdat het zo effectief is.

[0:41:52] Dat is een punt waar de VVD voor gestreden heeft, waar de voorgangste van deze minister.

[0:41:56] Mevrouw Scheinemachers heeft zich heeft ingezet, dus de minister dat overneemt.

[0:42:00] Dus de grootst mogelijke onzin om te zeggen dat wij nul daad hebben, juist door VVD inzet, juist door die focus aan te brengen, zijn we die inzet aan het maken en dragen we bij om het voorkomen van de jeugdwerkloosheid.

[0:42:10] Dus ik ga echt niet mee in dat frame.

[0:42:14] Ik zie geen verdere vragen aan mevrouw Kooninga, dan geef ik het woord aan mevrouw de Korte.

[0:42:19] Dank u wel, voorzitter.

[0:42:21] En voorzitter, er lijkt geen einde aan te komen.

[0:42:23] Humanitaire rampen zijn er gaande in Afrika en het Midden-Oosten.

[0:42:28] En Amerika heeft drastisch gekort op USAID.

[0:42:31] Dat is net ook al vaker gezegd.

[0:42:34] En we lezen ook dat 32 daklanden ontwikkelingshulp 7 procent hebben gekort.

[0:42:38] En wellicht zijn er straks nog meer kortingen van andere landen te verwachten.

[0:42:44] Onze vraag is, hebben we wel zicht op wat dit betekent voor landen die altijd hulp hebben gekregen?

[0:42:50] Gaat de gezondheidszorg achteruit, gaan de mensenrechten achteruit.

[0:42:55] Wat zijn de gevolgen voor de stabiliteit?

[0:42:58] Want dit heeft eigenlijk ook gevolgen op de migratie.

[0:43:02] En dat hebben we liever niet.

[0:43:04] En vele organisaties hebben grote zorgen over de gevolgen van de wereldwijde bezuiniging die al zichtbaar zijn, zoals het stopzetten van de vaccinatiesprogramma's.

[0:43:14] En kinderen mogen daar niet de dupe van worden.

[0:43:17] En NEC roept de minister op om op te komen voor de kinderen en dat zij in ieder geval de zorg krijgen die nodig is en de vaccinaties krijgen.

[0:43:27] Want zonder vaccinaties kunnen er weer ziektes zoals polio opkomen, difterie en andere dingen die hier in Nederland al lang zijn uitgebannen en daar weer toch zich kunnen verspreiden.

[0:43:41] We hebben ook onze zorgen over hulpverlening.

[0:43:43] We hebben daar in een eerder debat al over gehad.

[0:43:46] In het debat over Congo en Soudaan.

[0:43:50] En er is daar ook een humanitaire ram die zich al jaren afspeelt.

[0:43:57] En hulpverleners worden daar geplunderd, hulpverleners raken gewond, worden gekidnapt of zelfs gedood.

[0:44:06] Dat geldt ook voor de hulpverleners in Gaza, Libanon, Mali, Nigeria en noem maar op.

[0:44:12] NEC vraagt de minister om ook in EU-verband druk uit te oefenen om hulpverleners in conflictgebieden meer te steunen en te beschermen.

[0:44:21] NEC vraagt aan de minister om ook in EU-verband aan te dringen

[0:44:25] op een volledige documentatie van aanvallen op zowel internationale als lokale hulpverleners, zodat incidenten volledig in internationale rapportages kunnen worden opgenomen en er beter bescherming geboden kan worden.

[0:44:43] Voorzitter, er zijn veel conflictgebieden en dat levert ook weer armoede op.

[0:44:48] Er is heel veel aandacht voor het opschalen van defensie.

[0:44:51] Er gaan echt miljarden naartoe.

[0:44:54] Maar wat doet Europa?

[0:44:56] ten aanzien van de vrede.

[0:44:58] En NEC vraagt de minister of zij ook in de Raad kan pleiten dat Europa een grote rol gaat spelen in vredesprocessen.

[0:45:06] En wel ligt, kan Nederland hierin een rol spelen?

[0:45:09] We hebben daar eerder ook al eens iets over genoemd.

[0:45:12] We hebben in Den Haag al het Vredespaleis en het Hof van Arbitrage.

[0:45:16] Kan daar niet in Europees verband een Hof van Mediëzen aan toegevoegd worden?

[0:45:22] Een hof dat op het hoogste niveau werkt aan vrede.

[0:45:25] Want voorzitter, vrede is de basis voor een land om zich verder te ontwikkelen.

[0:45:30] Dank u wel.

[0:45:40] Ja, dank u wel.

[0:45:42] Wat betreft het einde van het doof van mevrouw de Korte vraag ik mij toch ook af hoe zij reflecteert op de bezuinigingen op de diplomatieke posten en de diplomatie die nu op dit moment plaatsvinden als het gaat over vrede.

[0:45:53] Maar ik zou vooral willen vragen over gezondheid, want daar vraagt mevrouw de Korte ook aandacht voor.

[0:45:58] Zij ziet, net als wij, dat veel financiering van gezondheid en donors wordt teruggeschroefd.

[0:46:04] USAID, maar ook andere instanties.

[0:46:07] en ze maakt zich zorgen over vaccinaties.

[0:46:09] Dat doen wij ook, net zoals het wegvallen van de HIV-AIDS-medicatie.

[0:46:15] Nu is natuurlijk het risico dat zometeen, omdat er nu een oplossing moet worden gevonden voor dit probleem, dat er zometeen wel financiering wordt hervat, maar dat er schade is toegebracht aan vaccinatieprogramma's of dat er al ziektes zijn ontstaan of HIV-AIDS zich heeft ontwikkeld op een manier die niet meer terug te draaien is.

[0:46:36] En daarom vraag ik mevrouw de Korte of zij het er maar eens is dat we nu in ieder geval moeten kijken hoe we die periode kunnen overbruggen zodat er in ieder geval een kans is om naar een oplossing te zoeken voordat er onherroepelijke schade is ontstaan.

[0:46:53] Ja voorzitter, ik heb me specifiek gericht op de kinderen en inderdaad kinderen kunnen daar ook problemen mee krijgen als ze

[0:47:00] HIF is bij de moeder, dan kan het ook weer overgegeven worden aan de kinderen of bij de geboorte.

[0:47:06] Dus ook wij maken ons daar zorgen over.

[0:47:08] Er zijn echt een aantal prioritaire dingen, zaken die aangepakt moeten worden in Europees verband.

[0:47:17] Dus daarom hebben wij ook gevraagd, wat betekent dit nu?

[0:47:21] Dus hebben we daar overzicht over?

[0:47:23] Wat zijn nu echt de noodsituaties die nu geholpen moeten worden en daar moeten keuzes in gemaakt worden en wat ons betreft zit HIV daar ook bij naast de vaccinaties.

[0:47:41] Dank u wel.

[0:47:43] Ja, toch?

[0:47:45] Ik heb er nog eentje.

[0:47:46] Dank u wel.

[0:47:47] Ja, het is in principe heel goed dat NEC daar aandacht voor vraagt, maar ik begrijp dat NEC nu alleen maar vraagt om dat in kaart te brengen, terwijl nu al duidelijk is dat op dit moment acute problemen ontstaan en er in ieder geval tijdens dat in kaart brengen het ook goed zou zijn om die periode te overbruggen.

[0:48:05] zodat we nu wat extra financiering, wat extra middelen kunnen vrijmaken, zodat we... Of daar in een Europees verband voor te pleiten, zodat in ieder geval die periode kan worden overbrucht, zodat we weten wat de effecten zijn en die ook kunnen opvangen.

[0:48:18] Want op dit moment is op zich wel duidelijk dat er een acuut probleem is ontstaan.

[0:48:23] En is mevrouw de Kort het daarmee eens om daar samen voor te pleiten?

[0:48:27] Mevrouw de Kort.

[0:48:28] Dank u wel, voorzitter.

[0:48:29] En dank u wel, mevrouw Dobbe, voor deze verhelderende vraag.

[0:48:35] We vragen niet alleen om die kaart te brengen.

[0:48:38] We vragen ook om te kijken of er specifieke aandachtspunten zijn.

[0:48:44] En dat in Europees verband.

[0:48:47] Om direct te zeggen, daar is meer geld voor nodig.

[0:48:49] We denken dat dat binnen de huidige budgetten moet kunnen, om te kijken of in ieder geval de meest noodzakelijke dingen voortgezet kunnen worden.

[0:49:00] Dus als het voortgezet zou moeten worden met de HIV-AIDS medicatie,

[0:49:05] Dan zou dat inderdaad een belangrijk onderdeel moeten zijn van de minister, om dat ook in Europees verband te gaan doen.

[0:49:21] Ik zie geen verdere interrupties meer.

[0:49:25] Dan zal ik even het voorzitterschap overnemen, zodat u uw inbring kan doen namens GroenLinks PvdA.

[0:49:30] Mevrouw Heersch, uw inbring.

[0:49:32] Dank u wel.

[0:49:33] Voor het eerst in decennia neemt wereldwijd een aantal conflicten toe, groeit de armoede en neemt de vrijheid af.

[0:49:40] Ondertussen verliest Europa snel aan invloed op het Afrikaanse continent.

[0:49:45] Deze wereldwijde uitdagingen worden verergerd door het wegvallen van Amerika als donor en als pilaar onder de naoorlogse internationale orde.

[0:49:53] Dit heeft rampzalige gevolgen.

[0:49:55] De VS zelf voorspelt dat 2 tot 3 miljoen meer mensen zullen sterven door het gebrek aan vaccinaties.

[0:50:01] 12 miljoen mensen in Oost- en West-Afrika zullen door het wegvallen van Amerikaanse steun honger gaan leiden.

[0:50:06] UNAIDS vreest voor 6 miljoen meer AIDS-doden.

[0:50:11] Laat voor iedereen heel helder zijn.

[0:50:13] Deze ellende kan voorkomen worden.

[0:50:15] als wij, het Rijke Westen, bereid zijn andere keuzes te maken.

[0:50:19] Want ook Europa zet de trend van bezuiniging op armoedebestrijding wereldwijd door.

[0:50:24] Ook wij hebben nog niet ingegrepen in de samenwerking met Israël, ondanks de gruwelijke situatie in Gaza.

[0:50:31] Ik steun daarom ook de oproep die mevrouw Dobbe eerder in haar betoog deed.

[0:50:36] Dit is niet alleen een stuitend gebrek aan solidariteit, het geeft ook ruimte aan China en Rusland om hun investeer uit te bereiden en maakt Europa onveiliger.

[0:50:45] Afrikaanse landen vragen om het nakomen van afspraken op het gebied van klimaat, omdat de schade door klimaatverandering die wij helpen veroorzaken hen verder in de schulden duwt.

[0:50:55] Ook willen zij industrieën opbouwen.

[0:50:57] Ze willen gelijkwaardig behandeld worden.

[0:50:59] Hoe denkt de minister de uitbreiding van de Russische en Chinese invloedsfeer in Afrika tegen te gaan?

[0:51:05] Hoe gaat de minister zich in Europa voor de drie punten die Afrika vraagt inzetten?

[0:51:10] Hoe ruimt ze die punten met haar inzet op eigen belang?

[0:51:14] Het antwoord op de bezuiniging van Europa en Nederland is inzet op het vergroten van private financiering.

[0:51:20] Waarom, vraag ik de minister.

[0:51:22] Want deze financiering is vooral interessant voor ondernemers die al goed gepositioneerd zijn, maar bereikt mensen in de informele sector, waarvan het grootste deel vrouwen is, en die vooral voor lokale markten produceren, nauwelijks.

[0:51:35] Kan de minister aangeven hoe zij gaat zorgen dat deze groepen wel bereikt worden?

[0:51:39] Kan zijn garanderen dat de milieu en arbeidsomstandigheden die gepaard gaan bij deze investeringen gewaarborgd zijn.

[0:51:46] Een van de effecten van private betrokkenheid is een steeds complexer en groeiende schuldenproblematiek.

[0:51:51] De minister noemt betere belastinghefting door ontwikkelingslanden als oplossing.

[0:51:55] Terecht, want het is hoog tijd dat multinationals bijdragen aan de maatschappijen waar zij hun grondstoffen winnen en hun producten laten maken.

[0:52:02] Wat is haar visie op het tegengaan van belastingontwijking door internationaal opererende bedrijven?

[0:52:08] Voorziet de minister een verandering in het Nederlands beleid dat vooralsnog internationale belastingontwijking juist mogelijk helpt maken?

[0:52:15] Welke andere beleidsvoorstellen doet ze om de schuldenpromotiek aan te pakken?

[0:52:19] Voorzitter, op de agenda staat ook een informele discussie over het nieuwe meerjarig financieel kader.

[0:52:27] Terwijl de noden wereldwijd groeier wordt de EU voor reguliere noodhulp steeds afhankelijker van reservers, terwijl de juiste

[0:52:37] terwijl juist voor acute en onverwachte noodsituaties bedoeld zijn.

[0:52:41] Erkent de minister dat het risico op uitbreiding van conflicten groot is?

[0:52:45] Wat is haar brede beleid om dat te voorkomen?

[0:52:48] En gaat zij zich inzetten voor het verhogen van het noodhulpbudget in het volgende MFK?

[0:52:53] Onderdeel van die discussie is het gesprek over de samenvoeging van de EU instrumenten voor ontwikkelingshulp, natuur- en nabuurschapsbeleid en humanitaire hulp.

[0:53:03] Opmerkelijk omdat effectieve humanitaire hulp een hele andere benadering vereist dan internationale samenwerking die de weerbaarheid van samenlevingen vergroot.

[0:53:13] Is de minister het eens dat elk instrument een specifiek doel heeft?

[0:53:16] Hoe beoordeelt zij de doetreffendheid van de mogelijke samenvoeging van het instrumentarium?

[0:53:22] Welke eisen gaat zij stellen aan transparantie en effectiviteit?

[0:53:27] Voorzitter, tot slot Oekraïne.

[0:53:28] Er zijn grote zorgen door het wegvallen van de steun van de VS. Hoe gaat Nederland zorgen dat deze hulp zo effectief mogelijk wordt ingezet via de overheid en via de brede netwerken aan burgerinitiatieven?

[0:53:40] En hoe staat het kabinet tegenover de uitgaven in de toekomst, mocht het nodig zijn om tot een sterk herstel van Oekraïne te komen?

[0:53:48] Voorzitter, het valt niet te ontkennen dat onze geglobaliseerde wereld voor grote uitdagingen staat.

[0:53:54] Nederland is gebaat bij stabiliteit.

[0:53:56] Dat vraagt om Europese solidariteit en de bereidheid verder te kijken dan het korte termijn eigen belang.

[0:54:02] Ik hoop van harte dat de Raad deze instat gaat delen.

[0:54:05] Dank u wel.

[0:54:08] Ik kijk heel even rond.

[0:54:10] Ik zie geen interrupties, dus dan geef ik u het voorzitterschap terug.

[0:54:14] Dank u wel.

[0:54:16] Dan zijn wij hierbij aan het einde van de eerste termijn.

[0:54:19] Er zijn een hoop vragen gesteld.

[0:54:20] Het is vijf.

[0:54:21] Zullen we om half twaalf weer terugkomen?

[1:31:41] Goedemorgen nog steeds allemaal.

[1:31:45] We zijn in een debat ter voorbereiding van de Raad Buitenlandse Zaken Ontwikkelingssamenwerking die over anderhalve week plaatsvindt in Europa.

[1:31:53] We hebben de eerste termijn gehad met de inbreng van alle leden.

[1:31:58] Het is nu het eerste termijn van de minister.

[1:32:01] Ik stel voor gewoon weer vier interrupties te doen, waarbij ik hoop dat de Kamerleden zich net als in hun eerste termijn houden aan een goede vraagstelling en niet te veel tijd nemen voor de interruptie.

[1:32:15] En dan geef ik het woord hierbij aan de minister.

[1:32:23] Misschien handig om eerst even het blokje af te laten lopen en dan vragen te stellen, maar die keuze laat ik aan mijn collega's.

[1:32:33] Voorzitter, dank u wel.

[1:32:35] Ik zal eerst even de blokjes melden.

[1:32:37] Mijn eerste blokje gaat over het meerjarig financieel kader.

[1:32:40] Er zijn wat vragen over gesteld.

[1:32:42] Dan heb ik Financing for Development, een blokje USAID.

[1:32:46] Een blokje Gaza, een blokje Oekraïne en een blokje overig.

[1:33:00] Voorzitter, het is goed dat we vandaag met elkaar van gedachte wisselen over Europese ontwikkelingshulp in aanloop naar de Raad Buitenlandse Zaken Ontwikkeling.

[1:33:08] van 26 mei in Brussel.

[1:33:11] En tijdens de raad zal worden gesproken over financiering voor ontwikkeling, de relaties tussen de Europese Unie en Afrika, actuele ontwikkelingen, waaronder naar verwachting Oekraïne en het nieuwe EU-meerjarig financieel kader.

[1:33:25] Een intensieve agenda met onderwerpen die raken aan de kern van mijn ontwikkelingshulpbeleid, veiligheid, stabiliteit en economische kansen.

[1:33:34] En daarom is de inzet van de EU op deze terreinen belangrijk.

[1:33:38] En ik neem u kort mee in de Nederlandse inzet op de belangrijkste agendapunten van de RBZ.

[1:33:50] zal de Raad een eerste informele discussie voeren over de toekomstige begroting voor het EU-externe beleid en het nieuwe meerjarig financieel kader vanaf 2028.

[1:34:02] Het kabinet deelt naar verwachting na het zomerreces met de Kamer de appreciatie van het commissievoorstel voor het meerjarig financieel kader en de deelverordeningen, waaronder de voorstellen voor het externe beleid van de EU.

[1:34:15] Nederland pleit voor een moderne, toekomstbestendige begroting die de strategische prioriteiten van de EU adequaat weerspiegelt.

[1:34:22] Het kabinet stuurde u in maart een brief over de hoofdlijnen van de inzet voor de onderhandelingen over het MFK van de EU voor de periode vanaf 2028.

[1:34:33] Het kabinet zet in op een extern instrumentarium dat de belangen van Nederland en andere Europese landen behartigt en tegemoetkomt aan de behoeften van onze partnerlanden.

[1:34:43] Alleen wanneer met beide rekening gehouden wordt, kan het effectief zijn.

[1:34:48] En voor Nederland ligt hierbij de nadruk op belangen op het terrein van handel en economie, veiligheid en stabiliteit en migratie.

[1:34:57] Nederland zet in op brede partnerschappen met landen, omdat we ervan overtuigd zijn dat we op een brede basis onze belangen het beste kunnen dienen, onder andere op het gebied van migratie.

[1:35:07] We vinden het belangrijk dat de krachten van hulp, handel en diplomatie gebundeld worden, omdat we denken dat we de positie van de Europese landen daarmee het beste kunnen versterken.

[1:35:18] Nederland heeft een ruime ervaring met het combineren van hulp en handel en we zetten dit in, onder meer in het kader van de Global Gateway Strategie.

[1:35:27] Deze strategie biedt kansen om de relevantie en effectiviteit van ontwikkelingshulp te vergroten en de internationale positie van Europa te versterken.

[1:35:36] Daarmee kan het Nederlandse verdienvermogen worden vergroot via kansen voor onze bedrijven in opkomende markten en kan ook de kennis en kunde van Nederlandse bedrijven worden ingezet voor ontwikkeling.

[1:35:49] Verder blijft het van belang om de werkwijze aan te passen aan de context.

[1:35:53] Fragiele contexten vereisen immers een andere aanpak voor het bevorderen van stabiliteit en duurzame ontwikkeling.

[1:35:59] En Nederland vindt het belangrijk dat humanitaire hulp gebaseerd blijft op humanitaire principes.

[1:36:07] Dan kom ik op de vraag over dit onderwerp.

[1:36:10] De heer Seder die vraagt of ik mij in de raad actief kan inzetten op het behoud van afzonderlijke financiële instrumenten voor ontwikkelingssamenwerking, humanitaire hulp en toetredingssteun.

[1:36:25] Het staat niet op de agenda die het eventueel samenvoegen van de financiële instrumenten.

[1:36:33] Dat komt later pas op de agenda.

[1:36:34] Daar komt dan ook een appreciatie naar de Kamer toe.

[1:36:38] Waar het kabinet zich wel voor inzet, is dat de doelstellingen op dit moment van de afzonderlijke instrumenten behouden blijven.

[1:36:44] En die doelstellingen zijn dus humanitaire hulp, gebaseerd op humanitaire principes en apartheid doelstellingen voor EU, ontwikkelingshulp en nabuurschap en middelen voor toetreding.

[1:36:55] De heer Seder vraagt ook of ik wil pleiten voor duidelijke scheiding tussen middelen voor ontwikkelingsdoelen en die voor migratie- en veiligheidsdoelen.

[1:37:06] Nederland zet in de EU in op brede partnerschappen met landen, omdat we ervan overtuigd zijn dat we op een brede basis onder onze belangen het beste kunnen dienen, onder andere op het gebied van migratie, maar ook op het gebied van veiligheid.

[1:37:18] En we vinden het belangrijk dat daarin de krachten van hulp, handel en diplomatie gebundeld worden.

[1:37:25] En inzet op ontwikkelingshulp en ontwikkelingsdoelen is dus onderdeel.

[1:37:31] Een scheiding tussen migratie en ontwikkelingshulp is niet zomaar te maken.

[1:37:35] Migratie is onderdeel van de ontwikkelingsproblematiek.

[1:37:38] Daar is ook internationale overeenstemming over.

[1:37:44] De heer Seder vraagt ook over de Leave No One Behind agenda van de VN.

[1:37:50] We vinden het, zoals gezegd, belangrijk dat diplomatie, handel en ontwikkelingshulp gebundeld worden in de EU, ook via Global Gateway, en dat de EU ook de instrumenten aanpast.

[1:38:03] Dit alles is gericht op economische ontwikkeling van lage- en middeninkomenslanden en daarmee ook de armoedebestrijding en de Leave No One Behind agenda.

[1:38:19] Mevrouw Kamminga vraagt of de ontwikkelingshulp beter kan aansluiten bij Nederlandse prioriteiten, focus aanbrengen, dubbelingen met individuele lidstaten te voorkomen.

[1:38:33] Mijn beleidsinzet is dat we de koppeling tussen de inzet van ontwikkelingshulp nog directer verbinden aan de Nederlandse belangen.

[1:38:43] We gaan doelgerichter te werk.

[1:38:45] We focussen op wat aansluit bij Nederlandse belangen en de behoeften van de landen waarmee we samenwerken.

[1:38:51] En onze eigen belangen, zoals gedefinieerd in mijn ontwikkelingshulpbrief, zijn daarbij het uitgangspunt handel en economie, veiligheid en stabiliteit en migratie.

[1:39:01] Deze inzet is ook mijn insteek in de EU en in bilaterale contacten, waarbij ik mij ook zeker inzet op dubbelingen met andere Europese landen te voorkomen.

[1:39:13] Overigens heb ik geen aanwijzingen dat dat op grote schaal gebeurt.

[1:39:17] Volgens mij gebeurt het bijna niet, maar ik zal daar scherp op toezien.

[1:39:23] Voorzitter, de PVV.

[1:39:24] De heer Ram vroeg... Europees ontwikkelingsgeld inzetten voor de oprichting van gezamenlijke asielhubs buiten Europa en het bestrijden van immigratie.

[1:39:36] Nederland kijkt hier wat mogelijk is.

[1:39:38] We zijn koploper in de EU op innovatieve oplossingen, maar we moeten wel binnen de regels van de ODA blijven.

[1:39:46] Nederland roept de Europese Commissie op tot het uitwerken en opzetten van pilots.

[1:39:50] Het is daarbij van belang dat innovatieve oplossingen onderdeel zijn van gelijkwaardige partnerschappen om het mogelijk te maken.

[1:39:58] De Europese ontwikkelingshulprelatie is een belangrijk onderdeel van de dialogen met mogelijke partnerschapslanden.

[1:40:04] en daar zet het kabinet ook op in.

[1:40:09] De heer Ram vraagt ook naar controle op EU-financiering van NGO's.

[1:40:14] Het kabinet hecht waarde aan het verbeteren van transparantie bij onder andere het werk van de NGO's.

[1:40:20] Zo zijn wij betrokken bij onderhandelingen over het voorstel voor de richtlijn

[1:40:24] Transparantieverplichtingen belangenvertegenwoordigingsdiensten buiten de EU, mondvol.

[1:40:30] En deze richtlijn voorziet in een aantal transparantievereisten voor belangenvertegenwoordigers, onder andere NGO's, zoals ook inschrijving in een transparantieregister.

[1:40:39] U heeft een vraag van de heer Ram.

[1:40:44] Ja, ik heb een vraag aan de minister.

[1:40:46] Dank u wel, voorzitter.

[1:40:47] Het gaat even over de vorige punten, de asielhubs.

[1:40:52] Dat is een belangrijk punt voor mijn partij.

[1:40:54] We willen het strengste asielbeleid ooit, dus daar willen we op inzetten, ook binnen de Europese Unie.

[1:41:03] Ik ben blij dat de minister daar aan bezig gaat en daar pilots mee ontwikkelt.

[1:41:09] Een andere vraag die mij nog bezighoudt is... Kan er ook binnen de Europese Unie aandacht voorkomen voordat...

[1:41:19] terugkeer een voorwaarde wordt voor ontwikkelingshulp.

[1:41:23] Dat het niet alleen maar geven is, maar ook dat het wederkerig wordt.

[1:41:31] Ja, voorzitter.

[1:41:32] Zoals gezegd zetten we in op brede partnerschappen, waarbij migratie ook expliciet een onderdeel is.

[1:41:37] Dus we verbinden het wel aan elkaar, maar het blijft een heel pakket uiteindelijk.

[1:41:43] Dus brede partnerschappen is waar we op inzetten.

[1:41:55] Mevrouw Heerst vroeg hoe beoordeel ik de mogelijke doeltreffendheid van mogelijke samenvoeging van het instrumentarium.

[1:42:03] O ja, dat heb ik eigenlijk net ook al geantwoord aan de heer Seder.

[1:42:07] Die voorstellen worden rond de zomer pas verwacht.

[1:42:10] De precieze samenstelling daarvan is nog niet bekend.

[1:42:14] Het zal in ieder geval gewogen worden op verschillende criteria.

[1:42:19] Doeltreffendheid om de afzonderlijke doelstellingen van de EU te kunnen behalen op het terrein van internationale partnerschappen en ontwikkeling.

[1:42:26] Humanitaire hulp, pretoetreinsteun, dat zijn allemaal criteria die daarbij meewegen.

[1:42:31] En het kabinet verwacht na het zomerreces met de Kamer een appreciatie van de commissievoorstel voor het meerjarig financieel kader en de deelverordeningen, waaronder de voorstellen voor het externe beleid van de EU.

[1:42:43] naar de Kamer te sturen.

[1:42:46] Mevrouw Heers vroeg ook nog, erken ik het risico op uitbreiding van conflicten, dat dat groot is.

[1:42:52] Wat is het beleid om dat te voorkomen?

[1:42:55] En gaat zij zich inzetten voor het verhogen van het noodhulpbudget in het volgende MFK?

[1:43:01] Ik deel de zorgen van de Kamer, die worden hier ook breed benoemd, over conflict en geweld in de wereld.

[1:43:08] En na de zomer verwacht ik het

[1:43:12] stuurt het kabinet de appreciatie van het commissievoorstel voor het MFK naar de Kamer met die deelverordeningen.

[1:43:20] En daar zitten ook voorstellen voor het externe beleid en het noodhulpbudget van de EU zullen daar in zitten.

[1:43:26] Voorzitter, dat was voor zover het meerjarig financieel kader.

[1:43:38] Ik check heel even.

[1:43:39] Geen vragen of twijfel, twijfel?

[1:43:43] Mevrouw Kammink.

[1:43:46] Ja, dank, voorzitter.

[1:43:47] En dank ook aan de minister voor de toelichting.

[1:43:49] Dus mijn aanziening stelt een beetje, omdat ik begrijp dat we... wellicht kan de minister er nog geen antwoord op geven, dat zeg ik al op voorhand, maar heb ik ook wel alle begrip voor in dit stadion, maar verwacht de minister ook nog een bredere discussie over deel wat nu gaat vanuit het MFK naar ontwikkelingshulp?

[1:44:05] Want ik zou me zo kunnen voorstellen dat met alle discussie er verder spelen als we kijken naar wat er moet gebeuren op defensie,

[1:44:10] wat er moet gebeuren om die economische groei verder en dat industriebeleid verder vorm te geven.

[1:44:15] Verwacht zij nog een wat grotere en meer fundamentelere discussie, nog los van hoe we het inzetten, maar hoeveel we gaan inzetten of is dat niet aan de orde?

[1:44:24] Minister.

[1:44:25] Ja, voorzitter, daar kan ik nu nog niet op ingaan.

[1:44:30] Ik heb geen aanwijzingen dat dat vanuit andere lidstaten gebeurt.

[1:44:36] Dus daar kan ik nog niet op antwoorden, dat is nog voorbarig.

[1:44:39] Meneer C. wilde u ook een vraag stellen?

[1:44:42] Ja, de minister gaf op mijn vraag of de minister zich actief wil inzetten voor het behouden van alzommelijke instrumenten, financiële instrumenten, een enigszins positief antwoord dat ze dat zou willen doen.

[1:44:57] De vraag was of ze wel inzetten op het specifiek behouden van deze instrumenten.

[1:45:04] De reden waarom is omdat

[1:45:06] het ons wel belangrijk is dat we verwatering willen voorkomen.

[1:45:14] Dus ik snap dat de minister dit in het beleid hiervoor wil pleiten.

[1:45:18] Ik vraag me af of ze actief wil pleiten voor het behoud om het via deze instrumenten te doen die er al zijn.

[1:45:24] En daar heb ik het over NDICI, HUMA en IPA.

[1:45:30] Uitgangspunt is natuurlijk dat de doelstellingen behouden blijven, maar ik zal nu hier niet gaan pleiten voor het samenvoegen van die instrumenten.

[1:45:44] Zijn er volgens mij geen vragen meer bij het blokje MFK?

[1:45:48] Dan gaan we nu naar Finance for Development.

[1:45:51] Ja, Finance for Development.

[1:45:55] De Raad spreekt over de gezamenlijke EU-inzet voor de vierde VN-conferentie over ontwikkelingsfinanciering, de Financing for Development Top.

[1:46:04] Deze vindt plaats van 30 juni tot 3 juli in Sevilla.

[1:46:09] Dit is het moment om internationale afspraken over financiering van wereldwijde ontwikkeling verder te helpen.

[1:46:16] Een spannend moment ook in een geopolitiek onzekere tijd.

[1:46:20] Daarom is succes belangrijk.

[1:46:22] Dit helpt voorkomen dat landen verder uiteendrijven en dat is in niemands belang.

[1:46:27] Wat is succes?

[1:46:29] Nederland zet in op het vergroten van financiering voor ontwikkeling die minder of niet afhankelijk is

[1:46:35] van officiële ontwikkelingshulp.

[1:46:38] We pleiten onder meer voor aandacht voor betere belastingheffing, voor het tegengaan van onwettige geldstromen en corruptie en het duurzaam herstructureren van onhoudbare schulden.

[1:46:50] Allemaal onderwerpen waar Nederland ontwikkelingslanden bij ondersteunt.

[1:46:54] Nederland onderstreept ook de rol van de private sector en handel en duurzame waardeketens en ook het vrijmaken van private financiering ten behoeve van ontwikkeling.

[1:47:05] En op dit terrein heeft Nederland mooie voorbeelden.

[1:47:10] Vrouwen en kwetsbare groepen dragen ook sterk bij aan de ontwikkeling van landen.

[1:47:14] Onze programma's worden effectiever als we daar expliciet rekening mee houden.

[1:47:19] En tot slot blijven aandringen op hervorming van multilaterale ontwikkelingsbanken.

[1:47:24] Efficiënter, transparanter en met betere onderlinge samenwerking.

[1:47:28] En de Kamer kan het verslag over de topincivilia na het zomerreces tegemoet zien als onderdeel van het verslag van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.

[1:47:38] Dan kom ik bij de vragen.

[1:47:41] Mevrouw Kaminga is blij met de inzet over het vergroten van inkomsten van ontwikkelingslanden tegengaan van corruptie.

[1:47:49] De vraag blijft hoe we dat gaan doen.

[1:47:51] Onduidelijk wat de punten van discussie zijn voor wat betreft de VN-conferentie.

[1:47:56] Ze zou graag wat kleuring willen en welke stappen, zegt de minister, in EU-verband en welke nationaal?

[1:48:03] Een heleboel vragen.

[1:48:06] De onderhandelingen...

[1:48:11] De onderhandelingen voor de WN-conferentie over financiering voor ontwikkeling zijn op dit moment in volle gang en moeten eind juni tot een consensus leiden.

[1:48:20] De EU treedt in deze onderhandelingen gezamenlijk op en de EU-positie en de positie van de G77, dat is de groep van de 134 ontwikkelingslanden, loopt uiteraard, zou ik bijna zeggen, uit één.

[1:48:35] Op elk onderwerp wordt nog onderhandeld en thema's waarop nog grote verschillen bestaan zijn onder meer het internationale financiële systeem en dan heb ik het ook over de hervorming van de ontwikkelingsbanken, de IFIs.

[1:48:48] Het gaat ook over sancties en over meer of minder ontwikkelingshulp.

[1:48:53] Als prioriteiten binnen de onderhandeling zet Nederland in op meer aandacht voor belastingheffing, privaat kapitaal, tegengaan van onwettige geldstromen en corruptie en het duurzaam herstructureren

[1:49:03] van onhoudbare schulden, dat heb ik net ook genoemd.

[1:49:08] De heer Bamenga die vraagt of ik meer wil inzetten.

[1:49:17] Dank voorzitter, en dank aan de minister.

[1:49:18] En nou nogmaals, ik deel die hele inzet helemaal.

[1:49:21] Dat heb ik al in mijn inbringing gezegd, daar ben ik blij mee.

[1:49:23] En tegelijkertijd ben ik wel de vraag van hoe gaan we dat dan doen?

[1:49:25] En ik snap ook wel, dat kan ook niet uitentreuren, maar ik wil daar wel een beetje gevoel bij krijgen.

[1:49:29] Want ik wil nou zo voorkomen, en ik zeg je dat de minister dat doet, want ik zie die inzet die ze heeft en daar geloof ik er ook helemaal in.

[1:49:35] Maar hoe gaan we nou zorgen dat we dan ook die stappen gaan zetten om die corruptie terug te ringen?

[1:49:39] Gaan we daar dan ook voorwaarden aan stellen?

[1:49:42] Als men dat niet doet, gaan we ze helpen met steun?

[1:49:45] En vanuit welk artikel dat dan weer is?

[1:49:46] En hoe gaan we dan zorgen dat ze die belastingen op orde krijgen, dat we die corruptie terugdringen en een aantal van die andere zaken die ik nogmaals van harte steun.

[1:50:01] Goeie vraag van mevrouw Kaminga en ik begrijp dat ze wat meer concreet dat ze dat wil weten en zoals ze weet hebben een aantal belangen en een van die belangen is

[1:50:10] natuurlijk die economische ontwikkeling, hulp en handel.

[1:50:13] En daar gaan we ook heel erg veel meer inzetten op bestrijding van die corruptie.

[1:50:18] We hebben daar veel meer aandacht voor.

[1:50:23] Daarnaast roep ik ook elke keer op, bij elke vergadering, bij bijvoorbeeld de Wereldbank, bij die internationale instellingen, dat die corruptiebestrijding, dat die belastingheffing in de landen, dat dat een prioriteit moet zijn.

[1:50:33] En er wordt ook echt wel naar Nederland geluisterd.

[1:50:35] Nederland is, ondanks de bezuinigingen, nog steeds een grote donor.

[1:50:38] Een groot aandeel houden bij de ontwikkelingsbanken.

[1:50:40] Dus ook daar ligt een rol weggelegd om die doelen te bereiken.

[1:50:50] De heer Bamenga roept mij op om meer privaat kapitaal te mobiliseren en om Nederlandse bedrijven een belangrijke rol te geven.

[1:50:58] Dat moet duurzaam.

[1:51:02] De financieringsbehoefte van ontwikkelingslanden is groot en de ODA-budgetten staan wereldwijd onder druk.

[1:51:08] Mede ook om die reden zet Nederland veel meer in op het mobiliseren van privaat kapitaal.

[1:51:14] ODA wordt daarbij als hefboom gebruikt

[1:51:16] voor private investeringen.

[1:51:18] Dus met een beetje oude geld kun je veel meer ophalen op de kapitaalmarkten.

[1:51:22] En op deze manier kunnen private investeringen belangrijke bijdragen leveren aan de uitdagingen die we hebben op het gebied van water, landbouw en energie.

[1:51:32] Dan ben ik het ook volledig eens met de heer Bamenga dat de Nederlandse private sector een belangrijke bijdrage kan leveren.

[1:51:40] Dat is ook een centraal onderwerp natuurlijk in mijn ontwikkelingshulpbrief die ik naar de Kamer heb gestuurd.

[1:51:45] Nederlandse bedrijven hebben ongelooflijk veel kennis en kunde.

[1:51:49] En juist ook op de thema's waar we op inzetten, dus dat is voedselzekerheid, watermanagement en gezondheidszorg.

[1:51:55] Dus het mes snijdt op die manier aan twee kanten.

[1:51:57] We creëren kansen voor onze eigen bedrijven en in lage- en middeninkomenslanden groeien de lokale economie en daarmee ook de werkgelegenheid.

[1:52:06] En dat is natuurlijk ook de beste manier om uit de armoede te komen.

[1:52:10] En die samenwerking die ga ik verder versterken.

[1:52:14] Samen met VNO, NCW en MKB Nederland zetten we een strategie op, ook met bedrijven erbij.

[1:52:21] En we betrekken bedrijven ook op landenniveau.

[1:52:24] En ik zal mij daar ook hard voor maken op EU- en op internationaal niveau.

[1:52:29] Er is bijvoorbeeld een EU Global Gateway-top in oktober, waar ook Nederlandse bedrijven voor worden uitgenodigd.

[1:52:37] Dus dat is ook antwoord op de vraag van de heer Bamenga over het organiseren van die top.

[1:52:43] Dat gebeurt dan in oktober bij die Global Gateway.

[1:52:46] Dus ik vind het een goed idee van de heer Bamenga.

[1:52:52] Fantastisch om te horen.

[1:52:55] We zitten niet vaak op één lijn, maar hier kennelijk wel.

[1:52:59] Dat is fijn voor een keer.

[1:53:02] Ik ben heel erg benieuwd ook naar wat uiteindelijk de opbrengsten zullen zijn.

[1:53:06] De Kamer wordt graag geïnformeerd daarover en ook meegenomen in deze plannen.

[1:53:12] Dus hopelijk kunnen we daar blijvend geïnformeerd over worden.

[1:53:19] Ik ben natuurlijk altijd bereid om te communiceren over het succes van mijn beleid, dus dat zeg ik wel toe.

[1:53:29] Mevrouw Heers had een vraag.

[1:53:31] Het antwoord op de bezuiniging is het private sector inzetten.

[1:53:35] En waarom?

[1:53:35] Zij is daar wat kritischer over dan de heer Bemenga.

[1:53:41] Inzet op private financiering doen we niet alleen in reactie op de bezuiniging, maar ook

[1:53:45] omdat private financiering een belangrijke bijdrage kan en moet leveren in het licht van de enorme uitdagingen.

[1:53:51] Daar zullen publieke middelen nooit voldoende voor zijn en dat zien we nu ook alweer met het wegvallen van de financiering vanuit de Verenigde Staten.

[1:54:00] Het is ook gewoon een agenda waar kansen liggen om met investeerders en partnerlanden samen aan te werken.

[1:54:06] En deze financiering is niet alleen gericht op de grote internationals die goed gepositioneerd zijn, maar juist ook ondernemers die financiering nodig hebben als een zetje om die groei mogelijk te maken.

[1:54:18] En uiteraard zorgen we dat de standaarden worden geborgd wat betreft private financiering.

[1:54:25] En een voorbeeld hiervan is de IFC Performance Standards die wij zullen toepassen.

[1:54:31] Voorzitter, dat was het blokje Financing for Development.

[1:54:36] Mag ik heel even de voorzittershamer aan iemand anders geven?

[1:54:41] Uiteraard.

[1:54:41] Zal ik hem even overnemen?

[1:54:43] Dan heeft mevrouw Heersch namens GroenLinks-PvdA een introductie.

[1:54:46] Dank u wel.

[1:54:47] Volgens mij waren dit de twee blokjes waar het over de financiële stromen ging.

[1:54:51] Dus ik ga er even van uit dat de vragen over wat kan Nederland zelf hebben, we hebben het veel over de combinatie tussen hulp en handel.

[1:55:01] Dat wordt door deze coalitie vooral geïnterpreteerd als we gaan via hulp meer handel genereren.

[1:55:06] maar ook in ons eigen beleid zitten een aantal knoppen die er toe kunnen bijdragen.

[1:55:14] Bijvoorbeeld dat bedrijven meer belastingen gaan betalen in de landen waar ze actief zijn.

[1:55:19] Omdat Nederland een van de landen is die een schakel vormt in het internationale stelsel van belastingontwijking.

[1:55:25] Volgens mij is daar ook geen ontzettende discussie over, maar ik vroeg mij dus even af of bijvoorbeeld op dit gebied als de minister ingaat zetten op het

[1:55:34] toenemen van de belastinginkomsten van landen waar ook onze ondernemers actief zijn, of zij ook bereid is om te kijken naar het beleid dat Nederland zelf voert als het gaat over het faciliteren van belastingontwijking.

[1:55:51] En hetzelfde vraag ik eigenlijk op het gebied van corruptie.

[1:55:54] Mijn vraag gaat dus eigenlijk, is de minister ook bereid om dan coherent met de agenda die ze elders bepleit te kijken waar de knoppen in Nederland zitten om een bijdrage te leveren

[1:56:04] aan haar visie op het stimuleren van ontwikkeling via economische activiteiten.

[1:56:13] Ja, voorzitter, mevrouw Hirsch, die zegt van de hulp- en handelagenda is via hulp meer handel.

[1:56:19] Nou, dat is iets te kort door de bocht.

[1:56:22] Het is juist ook economische ontwikkeling in de partnerlanden.

[1:56:26] Zo heb ik bijvoorbeeld een grote Nederlandse tomatenkweker bezocht in in Tunesië.

[1:56:33] Dat is een Nederlands bedrijf wat daar zorgt voor duizenden banen.

[1:56:37] Het zorgt voor economische ontwikkeling.

[1:56:39] ter plekke daar.

[1:56:40] En dat zijn de voorbeelden waarbij hulp en handel samen gaan en waarbij het een win-win situatie is voor beide landen.

[1:56:47] En zo zijn er veel meer voorbeelden.

[1:56:49] We hebben natuurlijk ook nog de bloemenkwekers in Kenia bijvoorbeeld.

[1:56:52] Die zorgen ook voor heel veel werkgelegenheid.

[1:56:54] Daarbij werken we ook samen om infrastructuur te ontwikkelen, waardoor het land ook weer verder opkomt.

[1:56:59] Dus het is verder dan alleen maar een beetje handel voor Nederland.

[1:57:03] Dan had zij een vraag over belastingheffing.

[1:57:06] Nou, wij vinden het natuurlijk belangrijk dat ook ontwikkelingslanden zelf hun eigen inkomsten verhogen en niet afhankelijk zijn

[1:57:12] van ontwikkelingshulp van andere landen en daardoor zullen wij inzetten op het meer, dus dat landen zelf meer belasting gaan heffen.

[1:57:20] Ik weet bijvoorbeeld in Afrika zijn landen waar gewoon nul belasting wordt geheven.

[1:57:26] Dan gaan ze nu denken aan 5% belastingheffing.

[1:57:29] Daar kunnen wij hier in Nederland alleen maar van dromen.

[1:57:31] Als burger dan, niet als overheid.

[1:57:34] Dus dat is de inzet die wij op dat gebied zullen inzetten.

[1:57:39] De belastingheffing daar bij die landen, zodat zij ook op langere termijn hun eigen financiën kunnen ophalen.

[1:57:50] Ik zie een vervolgvraag.

[1:57:52] Ja, dank u wel.

[1:57:53] En nogmaals, ik zei volgens mij heel duidelijk dat ik zie hoe via hulp handel bevorderd kan worden en daarmee ook ontwikkeling bevorderd kan worden.

[1:58:02] Daarom vraag ik ook vaak naar de condities die worden gesteld aan de type financiering dat dan ontstaat.

[1:58:08] Dus daar zitten we ook op één lijn.

[1:58:10] Alleen mijn vraag, die volgens mij niet beantwoord is, is dat aan de ene kant hebben we beleid

[1:58:16] dat inzet op het vergroten van bijvoorbeeld belastinginkomsten van ontwikkelingslanden en aan de andere kant is het beleid van Nederland nog steeds zo dat Nederland een speel is in internationale belastingontwijking.

[1:58:30] Dus dan als dat zo is en dan in mijn optiek, maar misschien kan de minister mij ervan overtuigen dat die twee prima

[1:58:37] met elkaar in overeenstemming zijn te brengen, is het ene doel ondermijnend aan het andere doel.

[1:58:43] Of het ene beleid ondermijnend aan het andere beleid.

[1:58:45] Dus mijn vraag is of zij overweegt om ook te kijken naar die beleidsterreinen waar wij in Nederland keuzes op maken, die in strijd zijn met de doelen die zij heeft via die Financing for Development agenda.

[1:59:02] De minister.

[1:59:03] Ja, ja, voorzitter.

[1:59:05] Ja, dat is een vraag die ook vooral op het terrein van mijn collega van Financiën zit.

[1:59:10] Zij vraagt over de belastingheffing eigenlijk in Nederland, de belastingontwijking door multinationals.

[1:59:17] Daar heeft Nederland afgelopen jaar al veel maatregelen genomen om die belastingontwijking tegen te gaan.

[1:59:23] Denk bijvoorbeeld aan het invoeren van bronbelasting.

[1:59:26] En Nederland blijft zich ook inzetten om antimisbruikmaatregelen in belastingverdraag op te nemen.

[1:59:32] en om belastingontwijking door misbruik van belastingverdragen te voorkomen, zeker ook met ontwikkelingslanden.

[1:59:38] En vanuit mijn begroting financier ik dan ook technische assistentie om ontwikkelingslanden te helpen met kennis en kunde om die belastingontwijking tegen te gaan.

[1:59:50] En die maatregelen hebben ook effect.

[1:59:52] Die conditionele bronbelasting heeft er bijvoorbeeld toe bijgedragen dat de financiële stromen naar laagbelastende juridicties zijn afgenomen van 37 miljard in 2019 naar 7 miljard in 2023.

[2:00:07] Dus Nederland doet al heel veel op dat gebied en dat heeft ook echt effect.

[2:00:12] Heeft u nog een vervolgvraag of neemt u het voorzitsschap over?

[2:00:16] Dan gaan we verder volgens mij naar USAID.

[2:00:33] De Raad spreekt ook over de herziening van de Amerikaanse buitenlandse hulp.

[2:00:39] De op 20 januari 2025 afgekondigde 90-daagse programmabeoordelingsperiode is nog niet afgerond.

[2:00:48] En hoewel er nog geen sprake is van definitieve besluitvorming, is wel duidelijk dat de herziening van de Amerikaanse buitenlands hulp, die grotendeels via USAID verliep, wereldwijd gevolgen heeft.

[2:01:00] En dit betreft vooral programma's op het gebied van stabiliteit en veiligheid, migratie, opvang in de regio, humanitaire hulp, internationale rechtsorde, mensenrechten, rechtsstaatontwikkeling, democratie en het multilaterale systeem.

[2:01:18] Europa en ook Nederland kan niet alle gaten dichten, zeker gezien de bezuinigingen in Nederland en ook in veel andere Europese landen.

[2:01:27] Nederland zal de Europese Commissie oproepen om de beschikbare middelen in te zetten waar ze het meeste verschil maken voor de directe belangen van Nederland en Europa.

[2:01:36] En deze lijn geeft ook uitvoering aan moties van uw Kamer die opriepen tot een stevige EU-discussie over de gevolgen van de Amerikaanse terugtrekking.

[2:01:46] En daarbij onderstrepen we juist nu het belang van structurele oplossingen via hervorming van ontwikkelingsfinanciering.

[2:01:54] En dat doen we, zoals ik al aangaf, samen met de EU bij de top in Sevilla.

[2:02:00] En ook de hervormingen van de Verenigde Naties moeten hier aan bijdragen.

[2:02:03] Met het oog op teruglopende financiering van het VN-systeem, waarbij de bezuinigingen

[2:02:08] van de VS een grote rol spelen, zal de VN de mandaten van haar organisaties, inclusief de effectiviteit daarvan, opnieuw tegen het licht houden.

[2:02:20] De heer Seder vraagt naar de motie Seder over de ontmanteling van USAID en hoe ik dat uitvoer.

[2:02:26] Nou, het kabinet geeft uitvoering aan uw motie.

[2:02:29] Het wegvallen van USAID heeft gevolgen en raakt ook aan de belangen, vooral op het gebied van veiligheid en stabiliteit, migratie... Nou, dat heb ik eigenlijk net al genoemd.

[2:02:39] Dat hoef ik hier niet meer te noemen.

[2:02:42] Nederland zal oproepen.

[2:02:44] Eigenlijk heb ik het antwoord al gegeven in mijn introductie, voorzitter.

[2:02:49] In EU-verband wordt in kaart gebracht wat de impact is op ontvangende landen en organisaties en hoe dat raakt aan EU-belangen en programma's en wat de EU kan doen.

[2:03:01] En ook mevrouw de Korte had zorgen over de korting op USAID.

[2:03:10] En specifiek ook over gezondheidszorg en mensenrechten had zij een vraag.

[2:03:18] Het wegvallen van dat USAID ondermijnt de wereldwijde inzet.

[2:03:23] voor mensenrechten, vrijheden en een gelijkspeelveld.

[2:03:28] Nederland blijft zelf inzetten op mensenrechten via het Mensenrechtenfonds en het Versterking Maatschappelijke Organisaties Beleidskade is daar ook een instrument voor.

[2:03:38] Impact Gezondheidszorg kom ik zo nog op.

[2:03:46] Even kijken hoor, heb ik dat in een apart blokje?

[2:03:56] Ja, mevrouw De Korte en mevrouw Dobbe vroegen naar de gezondheidszorg en met name de AIDS.

[2:04:02] HIV-Aidsbestrijding en mevrouw de Korte riep nog op, die had zorgen over kindervaccinaties.

[2:04:11] De omvang van de financieringsbehoefte door het wegvallen van USAID is te groot.

[2:04:18] Nederland kan niet in dat gat springen.

[2:04:20] We hebben zelf een bezuinigingsopgave van 2,4 miljard voor de komende jaren.

[2:04:26] Dus ik kan geen extra bijdragen doen.

[2:04:29] Ik houd wel rekening met de context in de besluitvorming over nieuwe bijdragen aan multilaterale fondsen en ook maatschappelijke partners vanaf 2026.

[2:04:40] Ik ben bijvoorbeeld van plan om opnieuw bij te dragen aan GAVI, dat is het vaccinatieprogramma Global Alliance for Vaccines and Immunization en het Global Fund.

[2:04:52] Want te tegengaan van HIV en

[2:04:55] Het vaccineren van kinderen blijft belangrijk.

[2:04:58] Dus ik zal kijken wat ik kan doen binnen de beschikbare budgettaire ruimte.

[2:05:03] En zoals u weet, is gezondheidszorg een prioriteit die ik heb toegevoegd vanwege de grote vragen vanuit de Kamer.

[2:05:12] En daarom is dat ook een belangrijk onderdeel van het ontwikkelingshulpbeleid.

[2:05:17] Tot zover USAID.

[2:05:21] Mevrouw Dobbe.

[2:05:24] Ja, dank u wel.

[2:05:25] Ik ben blij dat de minister nog ingaat op de impact op gezondheid als het gaat over het wegvallen van de financiering van USAID.

[2:05:37] Omdat ik dat in het rijtje van de gevolgen daarvan niet terug hoorde.

[2:05:42] Dus ik ben toch blij dat zij ook toezegt dat er een bijdrage komt aan GAVI, aan de Global Alliance en aan de Global Fund.

[2:05:50] Mijn eerste vraag daarover is wanneer horen wij daar wat over wat die bijdrage dan zal zijn?

[2:05:54] Want het is wel belangrijk dat die bijdrage niet omlaag gaat, maar wel omhoog gaat, omdat het nu keihard nodig is.

[2:06:01] Dus kan de minister daar wat over zeggen wanneer wij daarover worden geïnformeerd?

[2:06:06] Minister.

[2:06:08] Ja, voorzitter, Nederland draagt in 2025 40 miljoen bij aan de International Finance Facility for Immunization, die Gavi financiert.

[2:06:23] En over bijdragen na 2025, daar moet een bredere afweging plaatsgevonden worden, juist ook vanwege het wegvallen van die financiering, want het gaat dan om een financiering voor 2026.

[2:06:36] Ik kijk heel eventjes naar rechts wanneer we daarover horen.

[2:06:40] Na augustus kan ik de Kamer daarover informeren.

[2:06:46] Dank u wel.

[2:06:48] En dan de vraag is ook, de minister geeft aan, de omvang is te groot van wat wegvalt nu aan ondersteuning van USAID.

[2:06:56] Dat snap ik.

[2:06:57] Maar de conclusie snap ik dan niet.

[2:06:58] De omvang is zo groot van het wegvallen van de financiering en de invloed die dat heeft op bijvoorbeeld HIV AIDS bestrijding en medicatie.

[2:07:06] Dus dan doen we maar niks extra's.

[2:07:08] Dat vind ik dan niet logisch.

[2:07:10] Als de omvang zo groot is en de nood zo groot is, en dat ook duidelijk is nu, de minister ziet dat ook, die hoort de signalen ook, dat hoeft verder niet in kaart te worden gebracht, want op HIV-AIDS is dat gewoon heel erg duidelijk, dan is toch de logische conclusie, ja, we kunnen het misschien niet allemaal opvangen, maar we gaan wel iets extra's doen, omdat die nood zo groot is.

[2:07:29] Dus ik vraag me af hoe die conclusie werkt als de omvang zo groot is dat we dan niks extra's doen.

[2:07:36] Het gaat om 43 miljard euro wat de VS aan ontwikkelingshulp geeft.

[2:07:44] Dat kunnen we niet opvangen, daar hebben wij geen budget voor.

[2:07:47] En daarvan ging 3 miljard naar HIV-AIDS.

[2:07:50] Dus ik heb natuurlijk zelf ook te maken met een bezuinigingsopgave van 2,4 miljard.

[2:07:59] Ik heb geen geld als mevrouw Dobbe een amendement indient en ergens weet waar dat geld vandaan haalt.

[2:08:06] Nederland heeft natuurlijk ook zelf grote opgaves.

[2:08:10] Het kabinet zit met belangrijke problemen, ook voor Nederland die we op moeten lossen.

[2:08:16] En ja, we zijn een klein land in vergelijking tot de VS ook.

[2:08:19] Dus het is ook irrealistisch om te denken dat een klein land als Nederland zo'n grote financiering van zo'n groot land van de VS op zou kunnen vangen.

[2:08:35] Ik hoorde eerlijk gezegd wel een antwoord op de vraag, maar over niks extra's beschikbaar te maken is.

[2:08:44] Maar volgens mij heeft de minister daar eerlijk gezegd wel op geantwoord, als voorzitter.

[2:08:51] Ik ga het woord geven aan mevrouw de Korte.

[2:08:55] Dank u wel, voorzitter.

[2:08:59] Ook dank u wel aan de minister dat ze echt aandacht heeft voor vaccinaties voor kinderen via Gavi.

[2:09:05] Maar goed, het is dus kennelijk nog de vraag of dat in 2026 komt.

[2:09:10] Maar goed, de wereld verandert wel heel erg snel.

[2:09:13] Maar de vraag is natuurlijk, u gaat nu in Europees verband spreken met elkaar en gaat u daar ook pleiten voor

[2:09:23] Prioriteiten die er zijn ten aanzien van de gezondheid van kinderen.

[2:09:28] Dat soort dingen.

[2:09:29] Ik hoor wel van hervorming van ontwikkelingsfinanciering.

[2:09:34] Dat klinkt nog een beetje vaag.

[2:09:37] Wat voor prioriteiten worden straks gesteld in de EU?

[2:09:44] Ja, voorzitter, in mijn introductie heb ik gezegd dat de prioriteiten die Nederland stelt en zoals ik in mijn beleidsbrief heb uiteengezet, dat zijn ook de prioriteiten zoals ik die in de EU zal overbrengen.

[2:09:57] Dus dat is volledig in lijn met mijn ontwikkelingshulpbrief.

[2:10:01] En daarbij is ook zeker wederzijdsbelang leidend.

[2:10:05] En natuurlijk hebben we oog voor het wegvallen van

[2:10:09] van de financiering voor HIV AIDS en voor vaccinaties voor kinderen.

[2:10:16] Er zal geen extra geld bijkomen, maar binnen de bestaande budgetten kan er mogelijk nog wat verschoven worden om hier ook aandacht voor te hebben.

[2:10:25] Ik hoor een beetje algemeen antwoord van we kunnen mogelijk iets verschuiven, maar waar gaat deze minister nu echt voor staan?

[2:10:38] We kunnen niet alles.

[2:10:40] Dat gaat niet met het opvangen van de USAID.

[2:10:43] En ja, dan hoor ik over drie grote beleidsterreinen.

[2:10:49] Maar ja, nogmaals, gaat deze minister ook voor de kinderen en vaccinaties staan, concreet gezien?

[2:10:58] Voorzitter, ik heb onlangs een beleidsbrief ontwikkelingshulp naar de Kamer gestuurd en daar staan exacte prioriteiten in, heel specifiek volgens mij ook, en ook de bedragen die daarbij horen.

[2:11:08] En ik heb ook gezegd van precies die prioriteiten, die zal ik ook uitdragen in de EU.

[2:11:18] Ik wil toch nog even ingaan over de hervorming van de ontwikkelingsfinanciering wat ter sprake komt.

[2:11:30] In Sevilla is dat, begrijp ik.

[2:11:34] Waar gaat het dan precies over?

[2:11:37] Gaat er dan echt een hervorming plaatsvinden?

[2:11:41] Ik zou graag iets meer specificering daarvan willen horen.

[2:11:45] Mevrouw de minister.

[2:11:49] Ja, voorzitter, dat was het vorige blokje.

[2:11:51] Volgens mij heb ik uitgebreid gezegd waar Nederland op inzet.

[2:11:55] En uiteraard is het een onderhandeling tussen ongelofelijk veel landen.

[2:12:00] Dus waar het uiteindelijk op uitkomt, dat is natuurlijk onbekend.

[2:12:04] Maar ik heb ook heel duidelijk aangegeven waar Nederland voor pleit.

[2:12:07] En dat is meer aandacht voor betere belastingheffing, het tegengaan van onwettige geldstromen en corruptie, het duurzaam herstructureren

[2:12:16] van onhoudbare schulden.

[2:12:18] Het zijn allemaal onderwerpen waar Nederland ontwikkelingslanden bij ondersteunt.

[2:12:22] Ik heb ook aangegeven dat Nederland de rol van de private sector en handel en duurzame waardeketens onderstreept.

[2:12:30] En ook het belang van het vrijmaken van private financiering voor ontwikkeling.

[2:12:35] Dus allemaal thema's waar Nederland op in gaat zitten.

[2:12:39] Dus ik vraag me even af waar mevrouw de Korte dan nog meer naar op zoek is in haar vragen.

[2:12:45] Ja, dit is een dilemma voor de voorzitter.

[2:12:50] We waren hem nog even.

[2:12:51] Straks hebben we misschien nog tijd voor... Ik ga dan naar de heer Ram.

[2:12:56] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:12:58] Vraag aan de minister.

[2:12:59] Volgens mij is de bedoeling van ontwikkelingshulp dat op een gegeven moment onze hulp niet meer nodig is.

[2:13:06] En dat is volgens mij het primaire doel.

[2:13:08] Nu, ondanks dat USAID nu wegvalt,

[2:13:12] Is het dan niet gewoon belangrijk om te kijken naar de landen zelf om, zoals mevrouw Heers net ook al aangaf, er moet meer belasting worden geïnd door die landen en dat ze zelf meer verantwoordelijkheid kunnen nemen voor hun eigen gezondheidszorg?

[2:13:26] Is daar niet dan beter het streven naar om daar het gesprek over aan te gaan, dat daar ook meer inkomsten komen om hun eigen broek op te houden?

[2:13:37] Mevrouw, de minister.

[2:13:39] Ja, voorzitter, goede vraag van de heer Am.

[2:13:41] Dat is nou precies waar ik op in ga zetten, ook in Sevilla straks over die financing for development, dat we zorgen dat landen zelf hun belasting kunnen in en dat ze uiteindelijk onze ontwikkelingshulp niet meer nodig hebben.

[2:13:53] Daarom helpen we ze ook bij economische ontwikkeling, zodat ze uiteindelijk hun eigen economie kunnen opbouwen, uitbouwen en hun eigen belasting kunnen heffen en daarmee ook hun eigen gezondheidszorg betalen.

[2:14:04] Dus dat is uiteindelijk helemaal in lijn met het doel waar we naartoe streven.

[2:14:12] Volgens mij was dat het kopje USA, klopt dat?

[2:14:18] Dan gaan we nu naar Gaza.

[2:14:31] Mevrouw Dobbe en een aantal andere leden, de heer Bamenga Ram, hadden een aantal vragen over Gaza gesteld en ook NSC.

[2:14:44] Het staat buiten kijf dat de situatie in Gaza katastrofaal is.

[2:14:48] Zoals ik gisteren ook zei, het kabinet spreekt met één mond en dat geldt ook voor het beleid ten aanzien van Israël.

[2:14:55] zeg ik in reactie op de vraag van mevrouw Dobbe.

[2:14:59] Zij vraagt verder wat ik allemaal ga doen en of ik bereid ben dit ook op te brengen in de in de RBZO.

[2:15:07] Ten eerste heeft natuurlijk mijn collega Veldkamp heeft een brief gestuurd naar de commissie om met het verzoek om een onderzoek in te stellen naar de naleving door Israël

[2:15:19] van artikel 2 van het EU-Israël Associatieakkoord vanwege de grote zorgen die er bestaan over de ontwikkelingen.

[2:15:27] Het is nu aan de andere lidstaten om te bezien of zij deze oproep steunen voor een mogelijk onderzoek.

[2:15:35] Daar heeft u gisteren ook een debat over gehad met de heer Veldkamp.

[2:15:40] Verder is het zo dat de bespreking van die brief van de heer Veldkamp bij de volgende RBZ aan de orde komt.

[2:15:45] Dat is op 20 mei.

[2:15:47] Dat is dus voor de RBZ-ontwikkelingshulp.

[2:15:51] Dus we gaan eerst afwachten wat daaruit komt.

[2:15:54] En dan gaan we kijken wat er verder nog... Dan kunnen we verdere stappen bespreken.

[2:16:02] En tenslotte vroeg zij ook aandacht voor hulpverleners.

[2:16:06] Nou, ook dat doe ik.

[2:16:07] Ik bescherm hulpverleners.

[2:16:08] Dat is ook in mijn humanitaire hulpbrief, heb ik dat ook als prioriteit.

[2:16:12] Er gaat ook extra geld heen via een organisatie die humanitaire hulpverleners ondersteunt en traint.

[2:16:20] Dus dat is ook een grote prioriteit.

[2:16:23] En tot slot stond er nog 20 miljoen had ik gereserveerd voor de wederopbouw in Gaza en heb ik besloten om 10 miljoen nu uit te geven aan het herstellen van de watervoorziening in Gaza via UNICEF.

[2:16:43] Dan is er nog een vraag.

[2:16:44] Deelt de minister de mening dat humanitaire hulp altijd neutraal moet zijn?

[2:16:48] Ja, humanitaire hulp moet in lijn zijn met de humanitaire principes.

[2:16:53] Neutraal, onpartijdig en onafhankelijk en in lijn.

[2:16:56] met het humanitair oorlogsrecht.

[2:16:58] Dat geldt wereldwijd.

[2:17:01] Dan vroeg mevrouw Dobbe ook nog naar een nieuw registratiebeleid voor internationale hulporganisaties.

[2:17:07] Meer dan 50 organisaties hebben hier een brief over geschreven.

[2:17:11] Het kabinet is bekend met de wetten en procedures die

[2:17:17] het werk van internationale NGO's moeilijker maken in Israël en de Palestijnse gebieden.

[2:17:24] Dit wordt lastiger voor de NGO's om te opereren.

[2:17:27] En Nederland is voortdurend in overleg met de partnerorganisaties erover.

[2:17:31] En dit is ook onderdeel van de bilaterale en multilaterale dialoog die het kabinet voert met Israël.

[2:17:39] En ook in Europees verband blijft Nederland hier aandacht vragen.

[2:17:48] De heer Bamenga vraagt of ik mij ondubbelzinnig kan uitspreken tegen het Israelische plan om hulpverlening te controleren en conditioneren en hoe zit het met de motie om nodige maatregelen te nemen om humanitaire hulp mogelijk te maken in Gaza.

[2:18:07] De aankondiging van het nieuwe hulpsysteem voor Gaza baart het kabinet zorgen.

[2:18:12] Het is nog veel onduidelijk, maar het systeem zou distributie van hulp alleen toestaan op enkele aangewezen en beveiligde locaties.

[2:18:21] En een dergelijk mechanisme maakt het voor een groot deel van burgers in Gaza moeilijk of onmogelijk om hulp te bereiken.

[2:18:28] En dat zou leiden tot nieuwe ontheemding en gevaarlijke situaties.

[2:18:31] In feite zal hulporganisaties de toegang worden ontzegd tot mensen in nood buiten deze aangewezen locaties.

[2:18:39] Het voorstel staat daarom op gespannen voet met het humanitair.

[2:18:43] Oorlogsrecht druist in tegen de humanitaire principes van neutraliteit, onpartijdigheid en onafhankelijkheid.

[2:18:50] en samen met andere landen en partners binnen en buiten de EU blijft Nederland het belang van ongehinderde en onvoorwaardelijke toegang van humanitaire hulp benadrukken, zoals ik net ook al zei.

[2:19:05] De heer Ram vraagt wat vindt de minister... Eén moment.

[2:19:09] Meneer Bumminga.

[2:19:12] Ja, Nederland blijft het ongehinderde toegang tot humanitaire hulp benadrukken.

[2:19:19] En mijn vraag is meer, hoe is Nederland van plan om dat te blijven benadrukken en vooral ook om dat te garanderen, aangezien de praktijk toch uitwijst dat dat onmogelijk is.

[2:19:32] Als 73 dagen is het onmogelijk om de hulp daar te krijgen.

[2:19:40] Ja, voorzitter, dat erken ik dat het moeilijk is en daarom heeft mijn collega Veldkamp dus ook die brieven aan de Europese Commissie geschreven om een onderzoek in te lassen.

[2:19:51] Dat staat ook op de agenda van die RBZ die dus voor deze RBZ is.

[2:19:56] Dus daarom heeft het kabinet ook actie genomen.

[2:20:02] Meneer Wemming.

[2:20:03] Nee, voorzitter, dank u wel.

[2:20:04] En ik snap ook wel hoe moeilijk het is.

[2:20:10] Alleen wat we heel veel zien, is dat ondanks alle acties, ondanks alle woorden die wij hier in ieder geval met elkaar uiten, dat er gewoon nog steeds meer en meer mensen in hongersnood terechtkomen en meer en meer mensen gewoon geen hulp krijgen.

[2:20:27] Geen voedsel, geen medicijnen, noem maar op.

[2:20:29] En dat betekent dus iedere dag, die telt,

[2:20:32] is voor deze mensen ontzettend belangrijk.

[2:20:35] Dus ik ben op zoek naar manieren om echt direct deze mensen te helpen, in plaats van dat wij hier met elkaar mooie woorden uitwisselen, maar uiteindelijk de situatie daar weinig verandert.

[2:20:49] Dus dat.

[2:20:52] Ja, voorzitter.

[2:20:53] Het kabinet doet nou juist alles wat in haar macht ligt om te zorgen dat er weer toegang komt voor die humanitaire hulp.

[2:21:01] Dus vandaar ook die brief.

[2:21:02] Dat is echt een flinke stap die het kabinet hier gezet heeft.

[2:21:08] Er wordt ook uitgebreid over gesproken.

[2:21:10] U heeft daar ook gisteren uitgebreid met mijn collega Veldkamp in het Midden-Oosten-debat over kunnen spreken.

[2:21:15] Daarnaast is ook de Israëlische ambassadeur is ontboden.

[2:21:18] Dus het kabinet zet alle diplomatieke middelen in die zij hebben om de druk op te voeren voor Israël, om in ieder geval die hulp weer toe te laten.

[2:21:31] Mevrouw Kamming gaat... Nee, dat hoeft niet.

[2:21:33] Dan mevrouw Domme.

[2:21:36] Ja, dank u wel voor deze beantwoording.

[2:21:38] Het kabinet zet natuurlijk niet alle diplomatieke middelen in die er zijn om de hulp toe te laten, maar dat terzijde, want dat heb ik gister ook geconstateerd, dat dat niet zo is.

[2:21:46] Deze minister antwoordt dat... Kijk, mijn vraag was, zet het op de agenda voor deze RBZO.

[2:21:52] Het staat er nu niet op en het is een beetje gek.

[2:21:55] een wereld vreemd om dat daar niet te bespreken, omdat daar gewoon zo'n humanitaire crisis plaatsvindt dat het daar ook besproken moet worden, ongeacht wat de uitkomst is van de RBZ.

[2:22:07] die op 20 mei plaatsvindt.

[2:22:08] Mijn vraag is dus, is de minister het daarmee eens en daar dan ook op de agenda te zetten, want dat is heel erg voor dat ooggedeelte heel erg belangrijk, dat registratiebeleid voor internationale hulporganisaties, omdat dit ook precedenten kan scheppen, niet alleen maar voor wat er gebeurt in Gaza, maar ook precedenten kan scheppen voor andere humanitaire crisissen waar humanitaire hulporganisaties nu actief zijn.

[2:22:31] Dus dat is heel concreet mijn vraag aan deze minister.

[2:22:37] Ja, voorzitter.

[2:22:38] Het staat op dit moment niet op de agenda van de RBZO.

[2:22:41] Het staat wel op de agenda van de RBZ.

[2:22:44] Die RBZ is ook voor de RBZO.

[2:22:47] En ik wil eerst afwachten wat in die RBZ besproken wordt.

[2:22:51] En daarna kan ik altijd nog kijken of dat in de RBZO ook besproken moet worden.

[2:22:57] Dus ik denk dat we even de goede volgende moeten houden.

[2:23:00] En het wordt eerst in de RBZ besproken.

[2:23:05] Dank u wel, voorzitter.

[2:23:08] Nou, en ons verzoek is in ieder geval om het wel nu alvast op de RBZO te agenderen, omdat ongeacht de uitkomst op de RBZ het belangrijk is om dit hier te bespreken.

[2:23:19] Want ongeacht of dat onderzoek waar de Nederlandse regering naar vraagt, ook in die RBZ,

[2:23:25] Er komt of niet, is het voor deze minister ook heel belangrijk om dat op de RBZO ook te bespreken en daar ook het registratiebeleid van humanitaire organisaties in mee te nemen.

[2:23:35] En dat is dus ons verzoek, want ik hoop dat deze minister aan deze oproep gestand wil doen, want de humanitaire crisis en deze enorme crisis ook internationaal en de presidenten die worden geschept, is na de RBZ op 20 mei ook niet voorbij.

[2:23:50] Dus het is echt van belang dat deze minister daar ook op de agenda weet te krijgen.

[2:23:55] Ik begrijp de oproep van mevrouw Dobbe.

[2:23:59] Ik deel ook de mening van de Kamer dat het een ernstige situatie is hier.

[2:24:03] Het staat niet officieel op de agenda.

[2:24:05] Er staat wel een kopje actualiteiten op de agenda.

[2:24:08] Dus onder het kopje actualiteiten zou ik dit onderwerp kunnen meenemen en dat ook op de RBZO kunnen bespreken.

[2:24:17] Dus dat kan ik doen.

[2:24:20] Is dat een toezegging?

[2:24:22] Ja, dat is dan bij deze een toezegging.

[2:24:23] En dat krijgen we dan terug te lezen in het verslag?

[2:24:25] Ja, dat komt dan in het verslag.

[2:24:28] Dan nemen we het brede beleid mee.

[2:24:32] Het brede israël-beleid, het israël-gaza-beleid neem ik dan mee.

[2:24:42] Zijn er andere vragen over?

[2:24:45] Zijn we klaar mee te gaan?

[2:24:47] Ik weet het eigenlijk niet.

[2:24:48] Zijn we klaar mee te gaan?

[2:24:48] Nee, ik heb er nog een paar.

[2:24:50] Maar die heb ik misschien ook... Er was nog een vraag over of ik mij in EU-verband wil inzetten voor hulpverleners, de veiligheid van hulpverleners.

[2:25:00] Dat heb ik eigenlijk al gezegd.

[2:25:01] Dat is een prioriteit van dit kabinet.

[2:25:05] En er gaat ook extra geld naar de organisatie, INSO, die daarvoor inzit.

[2:25:11] Heb ik dat al gezegd?

[2:25:14] Dan was er nog zo'n zelfde vraag.

[2:25:16] Nee, het blokje was klaar.

[2:25:24] Ja, dank voorzitter.

[2:25:25] En goed ook om te horen dat ook de minister het belang ondersteeft van humanitaire hulp.

[2:25:30] Ik sloeg heel even aan op wat zei zij over UNICEF, een project over water, wat ik denk heel goed vind.

[2:25:36] Maar is dat dan zo dat UNICEF nog wel daar zijn werk kan doen?

[2:25:40] Dat zou ik op zich wel hoopvol vinden.

[2:25:42] Dat was gewoon even uit nieuwsgierigheid.

[2:25:43] Nogmaals, ik ben steun voor extra geld daarnaartoe, want dat is natuurlijk een belangrijk doel.

[2:25:48] Maar omdat we natuurlijk steeds geluiden horen dat er eigenlijk geen internationale organisaties meer daar aan het werk kunnen, vroeg ik me dat af.

[2:25:55] Nee, dat klopt.

[2:25:59] Water is natuurlijk essentieel en de humanitaire noden zijn hoog.

[2:26:04] Het kabinet had voor geld voor wederopbouw gereserveerd, waarbij we nu 10 miljoen hebben gereserveerd voor herstel van water van UNICEF.

[2:26:11] Dat kan pas zodra de blokkade opgeheven wordt.

[2:26:14] Maar goed, dan kunnen ze ook gelijk aan de slag.

[2:26:24] Dan kom ik bij het blokje Oekraïne.

[2:26:28] Dat zal onder het kopje actuele ontwikkelingen staat ook officieel Oekraïne.

[2:26:33] Aandacht zal uitgaan naar financiële steun, steun voor herstel en wederopbouw en waaronder ook de energie-infrastructuur van Oekraïne.

[2:26:42] En zoals uw Kamer bekend blijft Nederland Oekraïne actief en onverminderd steunen, militair maar zeker ook niet militair.

[2:26:50] Voorjaarsnota is hiervoor 252 miljoen gereserveerd voor 2026.

[2:26:57] Mevrouw Kamminga vroeg wat verwacht de minister in de discussie

[2:27:05] In de raad over Oekraïne wordt gesproken ook het belang van steun van de EU en de EU-lidstaten en denk ook aan macrofinanciële steun en steun voor kritiek herstel van infrastructuur.

[2:27:22] Dit houdt Oekraïne maatschappelijk en financieel op de been, maar helpt ook om Oekraïne zo sterk mogelijk te positioneren voor mogelijke onderhandelingen of voor de onderhandelingen.

[2:27:37] Dus dat.

[2:27:39] Dat was Oekraïne.

[2:27:45] Volgens mij ben ik ook aan het eindigen.

[2:27:46] Oh, ik heb nog een blokje overgaan.

[2:27:50] Ander stapeltje.

[2:27:53] Heer Bamenga vraagt naar een strategie om de diasporagemeenschap meer te betrekken en of ik mij daar sterk voor wil maken op Europees en internationaal niveau.

[2:28:04] Dat doen wij al.

[2:28:06] In 2020 werd de regering verzocht te onderzoeken hoe de transactiekosten van remittances, dus het geld overmaken, in Nederland verlaagd kunnen worden en toegang tot formele financiële dienstverlening voor migranten kan worden verbeterd.

[2:28:21] In 2022 is het eindrapport gepubliceerd met daarin aanbevelingen om belemmeringen bij remittances te verlagen.

[2:28:28] En zoals hierin wordt genoemd, sluit Nederland aan bij internationale doelstellingen om wereldwijd transactiekosten voor geldovermakingen door migranten terug te dringen tot minder dan 3% en dat er geen corridors meer zijn met transactiekosten hoger dan.

[2:28:45] 5 procent.

[2:28:46] En daarnaast heb ik in het nieuwe kader maatschappelijk middenveld heb ik ook een instrument toegevoegd die particuliere initiatieven ondersteunt.

[2:28:56] En dat is dan ook uitdrukkelijk particuliere initiatieven van de diaspora gemeenschappen.

[2:29:02] Mevrouw de Korte die vroeg wie zet zich in voor vrede?

[2:29:12] Wilt u iets vragen of is het oké?

[2:29:15] Meneer Mamet, ik zag de body language even niet.

[2:29:19] Nee, dank voorzitter.

[2:29:20] Dank dat de minister al 2020 en 2022 actie daarin onderneemt.

[2:29:28] Maar ik wil me niet alleen maar beperken tot de acties die de minister reeds in het verleden heeft gedaan.

[2:29:36] Maar het gaat er juist om, zeker in deze tijden, dat we deze groep nog veel meer betrekken.

[2:29:41] En ik kan me inderdaad zo voorstellen dat ook daarin een top wordt georganiseerd waarbij deze mensen betrokken worden en gekeken wordt naar een strategie om deze groep veel beter te betrekken in het beleid.

[2:29:56] Dus dat gaat veel breder dan alleen

[2:29:58] de transactiekosten en natuurlijk de barrières die daarom trend zijn om die weg te nemen.

[2:30:04] Volgens mij gaat het hier juist om die financing of development, zeker in relatie tot Afrika, omdat juist

[2:30:11] te verbeteren middels een diaspora-strategie.

[2:30:14] En daar is heel veel behoefte aan, wereldwijd eigenlijk, maar ook hier in Nederland.

[2:30:18] En daarom vraag ik de minister of de minister daarin meer kan betekenen en heel concreet bijvoorbeeld iets kan organiseren, haar mobiliserende kracht kan gebruiken om dit mogelijk te maken.

[2:30:30] Nou, dat is een mooie oproep van de heer Bamenga.

[2:30:36] Kijk, wij kijken in hoeverre we die groep kunnen ondersteunen om nu in één keer een top te organiseren.

[2:30:43] Ja, dat moet ik eerlijk zeggen, dat ligt niet heel erg voor de hand, want wat willen we dan?

[2:30:48] Ik denk dat er dan eerst dus onderzoek naar gedaan moet worden in hoeverre wat we willen, wat we willen bereiken, waar de knelpunten liggen.

[2:30:57] Dus ik ben best bereid om dat eens te laten onderzoeken in hoeverre we daar die sporen mee kunnen bereiken.

[2:31:04] Maar nu al gelijk een toptoezegging gaat iets te ver.

[2:31:08] Dus ik wil wel de heer Bamenga tegemoetkomen om daar in ieder geval een onderzoek naar te laten doen.

[2:31:14] Dan zie ik dat als een toezegging.

[2:31:16] Kunt u ook aangeven wanneer dat ongeveer onder een toezegging van te maken?

[2:31:23] want ik begrijp dat daar een tijdslijn bij hoort.

[2:31:25] Kijk, ik heb op mijn ministerie natuurlijk een taakstelling, dus dat zullen we dan moeten uitbesteden.

[2:31:31] Daar gaat wel tijd overheen, dat is niet zomaar 1, 2, 3... Voor het eind van het jaar?

[2:31:35] Nee, ik denk niet dat we voor het eind van het jaar... Kijk heel even naar rechts, dat wordt, denk ik, lastig.

[2:31:39] Ja, als u echt een goed onderzoek wilt.

[2:31:43] We mikken op het eind van het jaar, hoor ik hier naast me.

[2:31:48] Prima, mikken is altijd goed.

[2:31:50] moeten laten hoogleggen.

[2:31:53] Volgens mij was dat uw laatste interruptie, dus ik kijk even, dan kunt u verder gaan.

[2:32:01] Mevrouw de Korte vraagt dat er veel aandacht is voor Defensie, extra investeringen, maar wie zet zich in voor vrede?

[2:32:11] Ik ben het met mevrouw de Korte eens dat de preventie van conflicten en het ongewapend oplossen van conflicten veel effectiever is, goedkoper en dat dat de voorkeur verdient natuurlijk.

[2:32:24] En een van de prioriteiten uit mijn beleid is natuurlijk ook veiligheid en stabiliteit.

[2:32:29] Daar zet ik nou juist ook op in en dat beschrijf ik ook in mijn beleidsbrief.

[2:32:34] en we werken ook samen met Defensie en Veiligheid en Justitie, juist ook om te zorgen dat bij hun inzet op veiligheid voldoende aandacht is voor conflictpreventie, bemiddeling en bescherming van mensen.

[2:32:46] En dat doen we ook via de VN, ook via de EU en ook in bilaterale partnerschappen op vredesprocessen.

[2:32:55] Dan vraagt mevrouw Dobbe of ik bereid ben om toegang van hulporganisaties in Soedan te bespreken.

[2:33:02] We hebben er natuurlijk ook al een apart debat over gehad, over Soudaan en Congo.

[2:33:06] En de humanitaire situatie in Soudaan is verschrikkelijk.

[2:33:10] De situatie en de toegang van hulp is ook verslechterd met de recente aanval op poort Soudaan.

[2:33:17] En het kabinet spant er zich voor in om de toegang van humanitaire hulp via meerdere kanalen, waaronder via Brussel, aan de orde te stellen.

[2:33:27] En we zullen dat ook blijven doen.

[2:33:29] En de EU zet zich in voor verbetering van humanitaire toegang, onder andere via de diplomatieke inzet van met name de EU-speciaalgezond voor de hoorn van Afrika.

[2:33:44] Dan vraagt mevrouw Kaminga nog naar Delegated Cooperation.

[2:33:50] Er zijn veel gelden, daar hebben we al vaker aandacht voor gevraagd.

[2:33:54] Het kabinet zet in lijn, ook met de motie Kaminga, erop in om optimaal gebruik te maken van Delegated Cooperation en ook in het licht van de Global Gateway.

[2:34:04] Het streven is hierbij het bedrag voor Nederlandse bij

[2:34:08] de EU geaccrediteerde organisaties de komende jaren substantieel te verhogen.

[2:34:14] Dit bedrag loopt overigens ook al gestaag op.

[2:34:18] Tot op heden is 992 miljoen euro in totaal aan garanties en directe financiële bijdragen.

[2:34:26] naar Nederland gegaan.

[2:34:28] En daarnaast is bijvoorbeeld ook Invest International nu bezig om zelf ook zo spoedig mogelijk een accreditatie te krijgen zodat zij ook gebruik kunnen maken van die Delegated Corporation.

[2:34:39] En de verwachting is dat er binnen een half jaar ook duidelijkheid over komt of zij die accreditatie krijgen.

[2:34:46] Mag ik de voorzitter samen even aan u geven?

[2:34:48] Ik heb een aanleiding van vraag.

[2:34:52] Mevrouw Kamicha noemde in haar vragen zowel het belang voor bedrijven als voor maatschappelijke organisaties van die delegated corporation en de minister noemt, als ik het goed begrijp, dat dit ook een inzet is op het gesprek over de global gateway of de conferentie over de global gateway.

[2:35:11] Nu begrijp ik dat juist daar maatschappelijke organisaties vooralsnog niet uitgenodigd zijn.

[2:35:17] Klopt mijn informatie?

[2:35:20] En als dat inderdaad zo is, is de minister dan bereid om zich hard te maken dat ook die organisaties daar uitgenodigd kunnen worden.

[2:35:32] Voorzitter, daar moet ik het antwoord even op schuldig blijven, of dat zo is dat die maatschappelijke organisaties daar niet voor uitgenodigd zijn, daar kom ik dan... Ja, laat een keer op terug.

[2:35:42] Ik zit heel erg te kijken wanneer we daar op terug kunnen komen dan, hoe dat zit.

[2:35:51] Dat lukt niet meer in de tweede termijn, begrijp ik dan.

[2:35:54] Nou, misschien in de tweede termijn.

[2:35:55] Laten we proberen dat ik daar in de tweede termijn een antwoord op heb.

[2:35:58] En als dat niet lukt, dan kunnen we in de tweede termijn kijken wanneer daar een antwoord op komt.

[2:36:02] Dat moet ik even nagaan hoe dat zit.

[2:36:03] Dank u wel.

[2:36:04] Dan heeft u nog een laatste interruptie als ik goed genoteerd heb.

[2:36:06] Mevrouw Heersch.

[2:36:07] U heeft een dubbele boekhouding.

[2:36:08] Dat is heel saai.

[2:36:09] Of heb jij... Nou, graag de beantwoording, maar dan toch, stel dat mijn informatie klopt, betrouwbare bron, zou de minister dan inderdaad wel bereid zijn om ervoor te zorgen dat ook maatschappelijke organisaties in die belangrijke gesprekken aanwezig zijn?

[2:36:29] Het is een belangrijke conferentie, ook volgens mij binnen het beleid van de minister.

[2:36:33] Het gesloten portefeuille heeft niets te maken met de financiering door de minister zelf, maar juist zodat NGO's toegang kunnen krijgen tot die delegated financing.

[2:36:46] Zou zij dan bereid zijn zich daar wel hard voor te maken?

[2:36:50] Ik begrijp de vervolgvraag, maar laat ik eerst even kijken hoe het precies zit en dan geef ik daar ook antwoord op tegelijkertijd met het antwoord op de eerste vraag.

[2:36:57] Dat lijkt me de juiste weg.

[2:36:59] Dank u wel.

[2:36:59] Dan noteren we die voor de tweede termijn en dan geef ik het voorzitsschap weer terug aan mevrouw Heerschen.

[2:37:04] En dan geef ik het woord weer aan de minister.

[2:37:10] De heer Bamenga vroeg ook of ik het eens ben dat ontwikkelingshulp ook het Nederlandse belang dient en dat we aan alles moeten doen om financiering rond te krijgen.

[2:37:19] Ja, dat is nou exact ook mijn beleidsinzet dat we de inzet

[2:37:25] van ontwikkelingshulp ook directer verbinden aan de Nederlandse belangen.

[2:37:30] Dus dat is ook mijn inzet.

[2:37:32] We gaan focussen op wat aansluit bij Nederlandse belangen en behoeften van de landen waar we mee samenwerken.

[2:37:37] Wederzijdse belangen, win-win situatie.

[2:37:41] En het uitgangspunt zijn wel de Nederlandse belangen handel, economie, veiligheid, stabiliteit en migratie.

[2:37:47] Dan vroeg mevrouw de Korte ook nog

[2:37:53] Naast de financiering van vredesprojecten speelt de EU in verschillende contexten een belangrijke rol in vredesprocessen, met name via hun EU Special Representatives.

[2:38:11] En in de EU pleiten wij voor versterking van hun mandaat ook.

[2:38:16] Interstatelijke conflictbemiddeling is al ondergebracht bij het permanente Hof van Arbitrage in Den Haag.

[2:38:24] Dus dat doen we al.

[2:38:25] Een nieuw EU-hof van conflictbemiddeling zorgt voor dubbeling en dat raad ik daarom af.

[2:38:33] Dan was er nog een vraag van mevrouw De Kort.

[2:38:37] Voorzitter, ik heb het Hof van Arbitrage gebeld en gemaild over wat ze precies doen.

[2:38:45] Ze doen arbitrage ten aanzien van bedrijven tussen landen, maar niet zozeer de vredesprocessen tussen landen.

[2:38:58] Zit daar niet een jaat in?

[2:39:02] Mevrouw de minister.

[2:39:07] Nee, voorzitter, het is interstatelijke conflictbemiddeling, is ook ondergebracht bij het permanent hof van arbitrage.

[2:39:15] En ik begrijp de vraag van mevrouw de Kort dat zij op zoek is naar extra mediation.

[2:39:20] Daar hebben we natuurlijk ook al over gehad.

[2:39:22] in het commissiedebat over Sudan en Congo, toen vroeg zij daar ook al naar.

[2:39:27] En toen heb ik ook een toezegging gedaan dat ik een brief ga sturen over mediation en daar ga ik dan ook verder in op conflictbemiddeling en ook met betrekking tot de EU.

[2:39:37] En die brief die komt voor de zomer naar de Kamer, dus daar zal ik dan uitgebreid op ingaan op uw vraag.

[2:39:48] Dan de laatste vraag van mevrouw Heers.

[2:39:51] Hoe denkt de minister de uitbreiding van de Russische en Chinese invloedssfeer tegen te gaan?

[2:39:58] Veel Afrikaanse landen verbreden hun internationale partners.

[2:40:02] China, Rusland, Golfstaten, Turkije, noem maar op.

[2:40:08] Wij kunnen natuurlijk Afrikaanse landen niet dwingen om een keuze te maken.

[2:40:11] Dat werkt averechts.

[2:40:12] We moeten natuurlijk wel gewoon zorgen dat we als EU en als Nederland een zo interessant mogelijk partner zijn en dat wij een alternatief kunnen bieden voor landen als Rusland.

[2:40:24] En daar is de EU

[2:40:26] A.U., de EU-Afrikaanse Unie-Ministeriële Bijeenkomst van volgende week, is daar een goed voorbeeld van om daar de banden tussen de EU en de Afrikaanse Unie aan te halen.

[2:40:40] Voorzitter, dat was het.

[2:40:44] Dank u wel.

[2:40:45] Dan gaan we nu naar de tweede termijn van de Kamer.

[2:40:49] Meneer Seder.

[2:40:49] Wacht even, dan heb ik een derde van de spreektijd.

[2:40:54] Ja, dus dan gaan we klokken op anderhalf minuut.

[2:40:59] Ja, voorzitter, ik dank de minister voor de beantwoording.

[2:41:03] Ten aanzien van het scheiden van de lijnen, zoals die eerder benoemd werd, merk ik dat de minister en ik nog van mening verschillen over het belang van de instrumenten die er nu al zijn.

[2:41:14] Om die reden en ook een aantal andere onderwerpen die ik gehoord heb, waar wij ook wel van mening verschillen, zou ik graag ook een Kameruitspraak willen.

[2:41:22] Daarom vraag ik ook een twee-minuut debat aan.

[2:41:24] Ik weet dat het ingewikkeld ligt vanwege de beschikbaarheid van de minister, maar ik hoop dat we daar alsnog een weg kunnen vinden.

[2:41:31] Voorzitter, volgens hoop ik dat de minister de uitgangspunten die we eerder gedeeld hebben, waar volgens mij ook consensus was ten aanzien van de motie Ceder over USAID,

[2:41:40] dat die ook stevig opgepakt gaan worden, ook in de gesprekken met de ministers, zowel met de andere ministers, zowel in de formele als in de formele zin.

[2:41:48] Ik heb verder geen vragen, wel een aantal moties die ik wil voorleggen.

[2:41:51] Dus daarom wil ik het hier belaten.

[2:41:55] Dank u wel.

[2:41:57] Ja, dank u wel.

[2:41:58] Ik zou wat betreft Gaza de minister willen vragen om verder te kijken dan alleen het onderzoek naar het associatieakkoord wat nu is aangekondigd, omdat we weten dat dit te lang duurt voor de nood die nu aan de gang is in Gaza.

[2:42:12] Dat betekent dus dat het te weinig is en te laat, dus dat we ook moeten kijken naar hoe kunnen we humanitaire hulp, en dat is echt de portefeuille van deze minister,

[2:42:20] zorgen dat dat op tijd komt bij de mensen, zodat ze niet voor die tijd al zijn doodgegaan van honger.

[2:42:27] En ook het beleid wat nu wordt gevoerd ten aanzien van maatschappelijke en hulporganisaties door Israël, omdat het schadelijk is voor de mensen die die hulp nodig hebben nu, maar ook presidenten schept die we niet alleen in Gaza en in de Palestijnse gebieden, maar ook in de rest van de wereld

[2:42:45] zullen terugzien als het gaat over humanitaire organisaties en hoe zij kunnen werken.

[2:42:49] Dus daar wil ik echt de minister toe oproepen om daar heel kritisch naar te kijken.

[2:42:53] Dan wil ik nog vragen over USAID.

[2:42:56] Er is nu een extra inspanning nodig.

[2:42:58] Dat heb ik ook in dit debat meermaals gezegd.

[2:43:01] Ik heb ook gehoord wat de minister zegt en daarom zullen wij met een motie hierop komen.

[2:43:06] En dan Soudan.

[2:43:08] Ja, ik hoor de minister zeggen dat er inzet is vanuit Europa, vanuit Brussel, maar de situatie is ook verslechterd.

[2:43:16] Dat hoor ik de minister ook zeggen en dat zien wij ook en die signalen krijgen wij ook.

[2:43:20] Juist daarom is het belangrijk om dat ook in Europees verband, dus ook bij de RBZO, te blijven bespreken en die oproep wil ik de minister dus ook doen.

[2:43:28] Dank u wel, voorzitter.

[2:43:30] Dank u wel.

[2:43:31] Meneer Ram.

[2:43:33] Ik heb geen... Ik zie af van mijn tweede termijn.

[2:43:36] Meneer Warmenge.

[2:43:38] Dank u wel, voorzitter.

[2:43:40] Dank voor de reactie en antwoorden van de minister.

[2:43:44] Ook dank voor de toezeggingen.

[2:43:46] Ik heb er een aantal in ieder geval gehoord op het private sector en ook als het gaat om de diaspora.

[2:43:51] Het punt wat ik nog wilde maken is eigenlijk hetzelfde punt als mevrouw Dobbe zojuist gemaakt heeft.

[2:43:59] Als het gaat om grazen, als het gaat om humanitaire hulp,

[2:44:02] en die blokkade die op dit moment plaatsvindt, dat is dermate ernstig.

[2:44:07] Iets wat ik in ieder geval niet op deze manier nog eerder heb gehoord.

[2:44:13] De gruwelijkheid waarmee dat gebeurt, daar moeten we echt met een stevige antwoord op komen.

[2:44:20] En ik denk inderdaad ook dat wat we tot nu toe doen als Nederland echt, echt te weinig is.

[2:44:26] Er zijn mensen die honger hebben,

[2:44:30] sterven door het geweld wat daar plaatsvindt.

[2:44:33] En wij moeten met een zo stevig mogelijke reactie komen en zorgen dat voedsel, medicijnen, schoon drinkwater, dat het daar terecht komt bij de mensen die het nodig hebben.

[2:44:48] En dat moeten we nu doen.

[2:44:49] Niet morgen, maar dat moeten we nu doen.

[2:44:52] En dat verwacht ik van de minister.

[2:44:54] Die gaat over hulp.

[2:45:00] Ja, dank u wel.

[2:45:01] Voorzitter, ik heb niet per se nog aanvullende vragen, maar dit zou zomaar eens mijn laatste debat in deze commissie kunnen zijn.

[2:45:07] Dus ik dacht, ik wil dan toch nog even, met het risico dat ik een soort van handje daarvoor zal doen in de komende weken, toch nog weer een extra debat erin krijgen.

[2:45:14] Maar toch even wel...

[2:45:17] zeggen dat ik blij ben en dat we meer focus aanbrengen.

[2:45:20] Het is een lastige klus.

[2:45:20] Er ligt gewoon een grote bezuinigingsopgave voor, waar volgens mij de minister met de ambtenaren een ingewikkelde puzzel heeft moeten leggen in een context die ook internationaal denk ik niet makkelijk is.

[2:45:29] Daar vragen we ook iedere keer in deze commissie aandacht voor.

[2:45:32] Dus en ik denk dat we als commissie en dat zou ik u ook alle in de toekomst willen gunnen ook in deze

[2:45:37] samenwerking, ondanks dat we het niet altijd eens zijn, maar wel op deze manier die ingewikkelde debatten kunnen blijven voeren, want het gaat wel ergens over.

[2:45:45] En ook toch via u, voorzitter, ook dank aan al die bedrijven, die NGO's en andere organisaties en mensen die zich actief inzetten voor deze doelen.

[2:45:52] Want nogmaals, ik weet dat we als VVD voor die bezuinigingen staan, maar ik heb ook altijd gezegd

[2:45:56] Wij zien echt het nut en de noodzaak van ontwikkelingshulp in alle activiteiten die we in dat kader uitvoeren.

[2:46:01] En daar hebben we die organisaties bij nodig.

[2:46:03] Dus die wil ik ook veel dank zeggen voor hun inzet, maar ook hun tijd en aandacht om mij weer buiten te praten of ergens op te wijzen als er iets niet goed dreigt te gaan.

[2:46:10] Dus dank daarvoor.

[2:46:13] Mevrouw de Korte.

[2:46:14] Ja, hebben we een officieel proces van afscheid, maar we gaan nog geen afscheid nemen.

[2:46:17] Dank u wel, voorzitter.

[2:46:19] Mevrouw de Korte.

[2:46:19] We gaan ons best doen om nog een debat te organiseren.

[2:46:22] Mevrouw de Korte.

[2:46:23] Dank u wel, voorzitter.

[2:46:25] Dank u wel ook voor de minister voor de beantwoording.

[2:46:29] Heel erg veel dank dat u zich blijft inzetten voor de vaccinaties voor de kinderen.

[2:46:34] We hopen ook dat het volgend jaar dan ook weer

[2:46:37] op de begroting komt.

[2:46:39] Het is ontzettend belangrijk dat kinderen gevaccineerd worden over de hele wereld.

[2:46:44] Ook dank voor uw inzet voor de hulpverleners en dat u dat ook in de EU aan de orde brengt.

[2:46:52] En ten aanzien van de vrede, we kijken uit naar de brief.

[2:46:55] We hopen echt dat ook in Europees verband daar goed aandacht voor is.

[2:47:00] Er wordt echt zoveel geld uitgegeven aan Defensie.

[2:47:03] En laten we als EU alsjeblieft daar ook veel meer op inzetten.

[2:47:07] We laten het nu echt liggen als Europa.

[2:47:09] We laten het over aan andere continenten, andere landen waarvan we denken, ja, moeten we er zelf echt niet meer in doen.

[2:47:18] En ten slotte mevrouw Kamminga, als het het laatste debat is, dan wil ik u ook bedanken voor uw inzet voor deze commissie en ook de andere commissies.

[2:47:28] Ik waardeer u als prettige collega en heel veel succes met uw nieuwe baan als burgemeester van Groningen.

[2:47:37] Dank u wel, voorzitter.

[2:47:41] Dan ga ik zelf even mijn...

[2:47:44] Nee, ik sluit me aan bij de laatste woorden van mevrouw de Korte.

[2:47:48] Ja, ik wil toch even aangeven dat ik eigenlijk best wel teleurgesteld ben in de reactie van de minister op de noden die nu ontstaan door het wegvallen van de VS. Er wordt regelmatig verwezen naar een afgesproken bezuiniging.

[2:48:07] Die bezuinigingen zijn afgesproken

[2:48:11] voordat de wereld geconfronteerd werd met de realiteit die zich nu aan de overkant van de oceaan voordoet.

[2:48:17] En ik had toch stiekem nog de hoop dat dat voor de minister aanleiding zou zijn om zeker ook in Europees land, maar wellicht ook nog binnen de eigen regering,

[2:48:29] op korte termijn te gaan pleiten om een aantal van die ongelofelijke effecten te helpen voorkomen.

[2:48:37] Maar goed, ik heb de antwoorden goed gehoord.

[2:48:39] Er zijn meerdere Kamerleden geweest die daarvoor gepleit hebben.

[2:48:43] Ik blijf het teleurstellend vinden.

[2:48:44] Ik blijf het ook onverstandig vinden.

[2:48:46] Omdat, zoals ook anderen hebben gezegd, wij daar zelf last van gaan krijgen.

[2:48:50] En als laatste, nou ja, teleurstellend, ik ben blij dat de minister bereid is om in de EU het onder het kopje overig Gaza te noemen.

[2:49:00] Ik had er eigenlijk nog stiekem hoop op dat zij gewoon zou willen vragen om dit gewoon op de agenda van de Raad te zetten, zodat ook haar collega's van andere landen zich goed kunnen voorbereiden op dit thema.

[2:49:15] En misschien is dat dan een vraag die ik in mijn tweede termijn aan de minister stel of zij eventueel bereid te zijn om niet te wachten tot het kopje overig in de raad maar gewoon voor te stellen om het hier over te hebben gegeven de acute humanitaire noden in Gaza.

[2:49:30] En gegeven ook het feit dat je dat het beste via de EU kan oplossen.

[2:49:36] Het is niet gebruikelijk, maar ik zie dat er een interruptie is, maar dan wel kort.

[2:49:41] Ja, een vraag aan mevrouw Heersch.

[2:49:43] Zo had ik hem wel opgevat dat de toezegging ook van de minister zou zijn, zodat het ook echt op de agenda zou komen.

[2:49:50] Wel onder een ander kopje, maar wel dat het wordt aangekondigd ook, zodat andere landen zich ook kunnen voorbereiden.

[2:49:55] Dus heel fijn dat u die vraag stelt en ik ben heel erg benieuwd en ook hoopvol dat de minister ze ook zo heeft opgevat.

[2:50:04] Dat zullen we dan denk ik horen van de minister, maar ik kijk even naar de voorzitter of zij nog als Kamerlid hierop wil reageren of dat ze dat doorgeleid naar de minister inleidt.

[2:50:12] Nee, dan leid ik dat door naar de minister en dan, excuses als ik het verkeerd geïnterpreteerd heb.

[2:50:19] Dan zijn we aan het einde van de tweede termijn van de Kamer.

[2:50:23] Meneer, heeft u tijd nodig om zich voort te brengen?

[2:50:25] Nee?

[2:50:26] Dan geef ik nu u het woord om te reageren.

[2:50:29] Ja, voorzitter, er waren nog een paar vragen, stonden er open.

[2:50:32] Laten we beginnen met de vraag van mevrouw Heers, die zij in de eerste termijn heeft gesteld.

[2:50:37] Ik heb dat even nagegaan, maar op de website van die Global Gateway Tops staat dat het maatschappelijk middenveld gewoon uitgenodigd is.

[2:50:47] Overigens is die bijeenkomst, die conferentie is verzet van juni naar oktober, maar volgens mijn informatie zijn ze uitgenodigd.

[2:50:56] Het staat op de website.

[2:50:58] Dan kom ik bij mevrouw Dobbe, die nog even heel specifiek mijn toezegging om de Gaza en Israël, om dat op de agenda van de RBZ in ieder geval te zetten.

[2:51:12] En dan gaat het over toegang van humanitaire hulp.

[2:51:16] om te pleiten voor toegang, voor humanitaire hulp tot Gaza en het beleid van Israël met betrekking tot de maatschappelijke organisaties.

[2:51:24] Er is een hoofdstuk, of er is een agendapunt actualiteit, de Current Affairs.

[2:51:29] Daar staat op dit moment alleen Oekraïne op en daar zal ik het onder opbrengen, onder Current Affairs.

[2:51:35] Dan vraagt zij ook of ik Sudaan op de RBZO wil bespreken.

[2:51:40] Er is ook een hoofdstuk EU-Afrika relaties, dus daar zal ik ook het punt Soudanen opbrengen.

[2:51:48] Dan vroeg de heer Bamenga eigenlijk hetzelfde, dus daarmee is dat antwoord ook gegeven.

[2:51:55] en dit antwoord is ook aan mevrouw Hirsch gegeven.

[2:51:58] Verder zijn er volgens mij geen vragen.

[2:52:00] Alleen nog het afscheid van mevrouw Kammenga.

[2:52:03] Ik ga u missen.

[2:52:05] Ik zou het nog tegen kunnen houden, want volgens mij is de moetenbenoeming nog door de ministerraad, zodat we u niet gaan missen.

[2:52:12] Maar ik snap ook dat dit een hele mooie uitdaging is.

[2:52:15] Ik wil u bedanken voor de fijne debat.

[2:52:18] U had altijd een stevige inbreng, u had ook altijd een duidelijke inbreng, duidelijke taal.

[2:52:23] Ik wil u danken voor de samenwerking.

[2:52:26] En voor een VVD'er had u best een groot hart voor ontwikkelingshulp.

[2:52:29] Dat mag ook genoemd worden.

[2:52:32] En ik wil u heel veel succes wensen als burgemeester van Groningen.

[2:52:37] En ik kijk uit naar een werkbezoek, misschien met de portefeuillehandel naar Groningen.

[2:52:45] Dank u wel.

[2:52:45] Dan zijn we volgens mij aan het einde van de vergadering.

[2:52:48] Dan moet ik nu naar de toezeggingen.

[2:52:51] Heel fijn opgeschreven.

[2:52:52] Even kijken of ik het goed zeg.

[2:52:54] Een update naar de Kamer naar aanleiding van het EU Global Gateway in oktober richting de heer Bamenga over de rol van de private sector.

[2:53:06] Na augustus wordt de Kamer geïnformeerd over de bijdrage aan het vaccinatieprogramma Gavi voor bijdrage in 2026.

[2:53:12] Dat is een toezegging aan mevrouw Dobbe.

[2:53:17] Ja, en u heeft zelf ook een ander programma.

[2:53:20] En de Global Alliance en de Global Fund.

[2:53:22] Klopt dat?

[2:53:25] Oh, oké.

[2:53:31] Dan de derde.

[2:53:35] Het brede Israel-Gaza beleid wordt in de RBZO onder het kopje actualiteiten meegenomen, waaronder zowel de toegang voor humanitaire hulp als het registratiebeleid voor internationale hulporganisaties, een toezegging aan mevrouw Dobbe.

[2:53:49] Voor het eind van het jaar onderzoeken of het organiseren van de top rond de diaspora mogelijk is.

[2:53:54] Meneer Bamenga.

[2:53:57] hoe we de diaspora gaan bereiken.

[2:54:03] En punt Soudan zal de minister opbrengen onder de agenda punt EU-Afrika relaties tijdens de RBZ en zal ook in het verslag terug gemeld worden.

[2:54:17] Dat is correct, voorzitter.

[2:54:19] Dank u wel.

[2:54:19] Dan sluit ik hierbij de agenda.