Mijnbouw/Groningen

[0:00:00] De is een commissiedebat. Mijnbouw Groningen over de mijmeren Groningen.

[0:00:05] Ik eet allereerste mensen thuis die kijken en luisteren van harte welkom en ook de aanwezige bewindspersonen. De minister van binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties en de minister van economische zaken ook en een teams uiteraard ook alle aanwezige Kamerleden van harte welkom.

[0:00:22] We hebben ongeveer vier uur in de Grande. XL voor zeven minuten op een fractie, zoals we dat ook vorige week hebben gedaan en met interrupties moeten jullie jezelf. Even kijken of jullie twee en tweeën willen doen of vier lossen dan laat ik een beetje aan jullie zelf over

[0:00:34] en dan geef ik graag als eerste de trouwens nog een aantal Kamerleden. Dat zeg ik dan nu al bij de zijn een paar Kamerleden onderweg. Die hebben nog andere verplichtingen en ik geef ik graag eens eerste woord aan mevrouw Beckerman namens de socialistische partij.

[0:00:49] Voorzitter, en ik mocht mijn bijdrage ook doen namens Carola van der plas

[0:00:54] en ga ik beginnen. Voorzitter, vijf december was de dertig jaar geleden dat in Groningen. De eerste aardbeving was dertig jaar een ramp in slow motion en dertig jaar. Later zitten gedupeerden nog steeds in diepe uitzichtloze ellende

[0:01:09] en ik dacht ik ga wat kranten teruglezen uit die tijd. En wat mij opviel was dat kritische omwonenden op zijn best niet serieus werden genomen en op zijn slechtst gewantrouwd, geminacht werden en weggezet als idioot en tegelijkertijd een diep vertrouwen in allerlei experts in pak met sussende woorden en de aankondiging van steeds opnieuw onderzoek en commissies bijvoorbeeld hier in de Volkskrant op de dag na de eerste aardbeving in Groningen die tekenen reactie op van de nam en die reageerde op, meent van der sluis. Die had voorspeld dat de gaswinning inderdaad tot aardbevingen zou leiden. En wat zei de nam de theorie van van de sluis is apekool.

[0:01:52] Ze spreken verder van aard schokjes en ze stellen sterker dan ongeveer tweeëneenhalf op de schaal van Richter zullen die overigens nooit worden in het NRC werd dan onderzoek aangekondigd en in negentien drieënnegentig

[0:02:04] kopte de krant over dat onderzoek

[0:02:08] aardbevingen noorden niet verontrustend

[0:02:11] en in negentien, vierennegentig verband aardbeving met gaswinning moet nog blijken. Dertig jaar lang gelijk hebben. Maar de pleuris kunnen krijgen. En precies die houding van dertig jaar geleden zien we nog steeds. Ook bij het kabinet

[0:02:25] omwonenden worden niet serieus genomen. Gewantrouwd

[0:02:28] en we moeten nog steeds geloven dat het allemaal veilig kan en we zien het in Groningen

[0:02:32] en we zien het ook bij de voorgenomen nieuwe gaswinning onder de Wadden

[0:02:36] zien bij de kleine velden. We zien het bij de gas opslagen en we zien het bij de afvalwaterinjectie in Twente.

[0:02:43] Dertig jaar lang wordt er niet naar bewoners geluisterd, maar worden ze gewantrouwd en dertig jaar lang verdient het kabinet miljarden en worden wij de armste regio's

[0:02:53] en dertig jaar, en dat was niet het begin

[0:02:56] en erger nog, het einde is niet in zicht

[0:02:59] voor zodat ik beginnen bij Groningen en de ongelijkheid in Groningen wordt steeds groter en zo begon ik het begrotingsdebat. Vorige week,

[0:03:07] maar dat concludeert ook de onafhankelijke raadsman deze week de ongelijkheid wordt groter bij de schadeafhandeling waar gelijke schades bij de een worden afgewezen en de volgende worden toegekend. Er staat een record en schade open bewoners die nu melden. Die krijgen gewoon een brief op de mat

[0:03:23] dat ze rekening moeten houden met een wachttijd van vijftien maanden

[0:03:28] en het is onzeker of je dan die rechtvaardige vergoeding krijgt.

[0:03:32] Ik vraag het nog een keer wat gaat u doen en wat gaat u ook doen met die aanbeveling van onafhankelijk raadsman

[0:03:37] en ongelijkheid wordt groter bij de versterking,

[0:03:41] maar dezelfde huizen de een opnieuw wordt gebouwd en de volgende slechts wat geld krijgt een elke keer presenteert het kabinet versnelling, plannen en pilot zijn regelingen en badges en groepen en elke keer leidt het tot vertraging en specifiek wilde ik aandacht vragen voor bouwen impuls is met heel veel bombarie gepresenteerd. Dat zou de grote versnelling worden. Duizendeen honderd huizen

[0:04:03] het versterking advies lag al klaar bouwbedrijven konden zo aan de slag. En nu

[0:04:08] hoeveel zijn er klaar. Vraag ik aan de minister horen zo veel bewoners die ook daar weer vastlopen.

[0:04:15] Wat gaat u doen tegen de ongelijkheid die nu ontstaat.

[0:04:19] Want in het vorige debat zagen we een minister die naar de gemeente wijst. Vervolgens wijst de gemeente weer terug naar de minister.

[0:04:25] Ja en en de bewoners dan

[0:04:28] wat kunnen die daarmee twee overheden die na elkaar zit te wijzen en zij zitten in de ellende

[0:04:34] en de ongelijkheid wordt groter bij de waardedalingsregeling. Nog steeds zijn er hele dorpen met schade

[0:04:40] die zijn uitgezonderd. Waarom. En nog steeds zijn er mensen die lang moeten wachten foutief te weinig krijgen of niets. Wat gaat u doen.

[0:04:48] De ongelijkheid wordt groter bij huurders. Waarom krijgt zijn overlast vergoeding die maar de helft is van die kopers krijgen

[0:04:55] de ongelijkheid wordt groter en er is een groep gedupeerden die helemaal achteraan staat en deze week sprak ik met Boele ten have. Hij is de zesde generatie die in een prachtige boerderij in drie borg woont. Het huis is zo mooi

[0:05:13] dat het zelfs voor op folders staat van de overheid zonder te vragen. Overigens maar toch prachtig

[0:05:20] en diezelfde overheid laat ze zakken. Ze zeggen bij wonen nu in ruinen

[0:05:24] en de is hier al heel vaak van links tot rechts voor alle partijen aandacht vragen voor rijksmonumenten, voor de boeren voor de schade aan de randen van het gebied. En toch zitten Paulo en Annemarie helemaal vast

[0:05:35] scheuren overal scheuren waardoor je naar buiten kunt kijken. Water dat door de muur stroomt het fundament is verzaakt.

[0:05:42] Ze krijgen schouderklopjes mooie woorden, maar niemand die ze echt helpt. Mijn vraag is wat gaat u doen voor hen en al die anderen die nergens voor in aanmerking komen en een trotse bezit tot ruinen zien worden gemaakt.

[0:05:56] Voorzitter, nam de Wadden, de kleine velden die gasopslag en Twente. Dertig jaar geleden was de eerste aardbeving in Groningen dertig jaar waarin bewoners steeds werden gewantrouwd machteloos gemaakt tegenover de grote belangen van de staat nam Shell en Exxon

[0:06:11] en die houding van de staat waarin hun winst boven onze veiligheid ging, heeft een ramp veroorzaken.

[0:06:17] Al die bezweringen dat het heus wel veilig zou zijn dat het wel mee zou vallen dat iedereen die anders beweerde niet goed wijs was. Elke keer bleek de regio gelijk te hebben.

[0:06:26] Maar die lessen worden mij niet geleerd. Deze ellende moeten we oplossen en niet verder verplaatsen.

[0:06:31] Daarom wil ik ook aandacht vragen voor de Wadden. De kleine velden die gasopslag en de afvalwaterinjectie. Wat vindt u ervan dat de wereld erfgoed status van de Waddenzee in gevaar is door de voorgenomen nieuwe gaswinning erkent het kabinet de conclusies van de Commissie voor de milieueffectrapportage, dat de milieueffecten voor de gaswinning bij ternaard onvoldoende in beeld zijn,

[0:06:51] erkent het kabinet dat er maar één juiste optie is geen nieuwe gaswinning onder de Wadden erkent het kabinet dat ze deze gaswinning wel degelijk nog kan stoppen

[0:07:00] en dan de nam die wil haar kleine gasvelden verkopen begrijpt het kabinet dat dit weer extra onzekerheid oplevert voor omwonenden, bijvoorbeeld in Peeters zeil. Wat gaat het kabinet doen? Bent u bereid de velden te nationaliseren

[0:07:13] en gaat u eindelijk stoppen met de afvalwaterinjectie in Twente. Ook daar hetzelfde verhaal.

[0:07:19] Nee hoor.

[0:07:20] Het was allemaal veilig totdat er wel degelijk een injectieput scheurde.

[0:07:25] Stop ermee geen nieuwe injecties. Voorzitter,

[0:07:31] ik hou van die donderdagen dat ik het vooruitzicht heb om weer naar huis te gaan naar Groningen. Omdat ik daar zo veel liever ben dan hier. Maar ik zou zo veel gelukkiger naar huis gaan als we deze onze prachtige regios niet langer worden gebruikt als afvalputje voor smerig politiek.

[0:07:49] Dankuwel

[0:07:50] vooral Beckerman en het prachtige dorpje aan de andere boeg ligt geloof ik in de gemeente Oldambt. Als ik me niet als ik me niet vergis en zijn pracht die erop. Je bent er zelf ook wel eens geweest.

[0:07:59] Mevrouw Kruger. Zij spreekt namens groenlinks.

[0:08:03] Dankuwel. Voorzitter en voorzitter. We zitten in een klimaat en een biodiversiteitscrisis en een vertrouwenscrisis. Dat is de harde realiteit en de context waarbinnen wij wat mij betreft dit mijnbouw debat vandaag voeren

[0:08:17] en we zullen onze fossiele brandstoffen moeten afbouwen en we moeten onze natuur beter beschermen en versterken

[0:08:24] en ons beleid zouden we daaraan moeten toetsen

[0:08:28] en dat is helaas in het geheel niet de praktijk van de minister van economische zaken en klimaat. En vandaag wil ik het over twee concrete projecten hebben die allebei haaks staan op wat we nu moeten doen om ons klimaat en natuur te beschermen. Om te beginnen de geplande boringen onder de Waddenzee. Voorzitter, deze week twee belangrijke signalen over dit zeer, zeer omstreden project

[0:08:52] Unesco zegt ons de wacht aan de Commissie van de meer maakt gehakt van het meer onderzoek en dit komt bovenop de eerdere juridische adviezen over de natuurvergunning voor de boringen en de grote twijfels bij de lange termijn gevolgen voor de bodemdaling.

[0:09:09] Voorzitter, de Waddenzee is wereld erfgoed. Het is ons erfgoed dat we moeten behouden voor onze erfgenamen en dat zijn we aan de hele wereld verschuldigd.

[0:09:19] Maar de minister beroept zich op een deal met Shell uit negentien, negenenzestig, alsof er niets gebeurd is in de tussentijd. We kunnen ons toch niet laten gijzelen door vergunningen die afgegeven zijn in een tijd dat nog het klimaat nog de natuur in de crisis staat was die het nu is

[0:09:35] en Unesco schreef de regering al dit voorjaar aan. Maar de minister negeert. Dat negeerde dat. En publiceerde alsnog zijn de ontwerpvergunning. Waarom heeft die minister destijds de kamer niet op de hoogte gesteld van het feit dat Unesco zorgen had en waarom heeft die minister Unesco brief genegeerd. Nu ligt er dus een officiële waarschuwing. Het is tegen de geest van het Unesco verdrag en moreel onacceptabel. Voorzitter,

[0:10:00] wij hebben met z'n andere partijen samen het voorstel gedaan om ook de minister van Ellen v voor dit debat uit te nodigen. Helaas was daarvoor geen steun. Wat groenlinks betreft, moet het kabinet dit onzalige plan niet langer boven de markt laten hangen. Maar zo snel mogelijk duidelijkheid.

[0:10:14] De schaffen,

[0:10:15] Een natuurvergunning kan niet worden afgegeven, aangezien het om Natura twee duizend gebied gaat en het hand aan de kraam principe inherent te veel onzekerheid met zich meebrengt. Graag een inhoudelijke reactie hierop. Aangezien dit natuurlijk voor veel meer projecten binnen het mijnbouwgebied geldt. Voorzitter, ik wil de minister vragen vandaag in dit debat duidelijkheid te geven aan al die mensen die zich zo erg zorgen maken om de geliefde Wadden gaan gesprek met de nam maakt duidelijk dat een vergunning er gewoon niet inzit dan voorzitter, de dumpen van het giftige afvalwater in Twente. Als er iets exemplarisch is voor volstrekt achterhaald. Economisch model. Dan is dit het wel om het laatste restje olie te winnen. In Drenthe worden miljoenen liters giftig afvalwater de grond ingepompt om acceptabel en het lokale bestuur, de politiek omwonenden. Niemand ziet dit zitten maar hun oproep wordt al jaren niet gehoord om Herman Finkers te citeren voordat alles duurzaam wordt. De oude tijd wordt afgeschud, moet nog snel het Twentse land voor eeuwig op een afvalputje en een nam heeft de afgelopen maanden besteed om alsnog allerlei nodige inspecties uit te voeren en om de decennia oude pijpleidingen van plastic binnen folie te voorzien en daarmee hopen ze dat die pijpen waar je mee kunnen tot verkoop. Maar ik ben daar in het geheel niet gerust op. En waarom is het in deze eeuw nog toegestaan dat we industriële processen hebben zonder een oplossing voor het afval dat dumpen in de natuur ook al is het onder de grond dat dat de standaard praktijk is die acceptabel gevonden wordt, nam moet via een wettelijke verplichting elke zes jaar aantonen dat er geen betere optie is en die datum ligt vast. En toch is er nu weer een vertraging in die nieuwe evaluatie. Hoe kan dat? En wat zijn debat criteria voor die evaluatie? Hoeveel duurder of onhandig er voor de nam mag het alternatief zijn. Wij willen heel graag een externe toets op die criteria. Want eigenlijk lijkt het alsof die toets er zo uitziet dat er maar één op één iets uit kan komen, namelijk dat dit het beste alternatief is, want het is het economisch rendabel alternatief. En wanneer wordt die hele olie operatie van een dam tegen het licht gehouden. De gebruiken nu nog ruim tweehonderd megawatt energie om stoom te maken die het olieveld moet verhitten, zodat we olie vloeibaar genoeg krijgen om op te pompen. Dat is een ongelooflijke impact qua fossiele energie voor het maken van nog meer fossiele energie en heel veel afvalwater. En dan zegt de nam dat ze dit nog dertig jaar willen volhouden. Hoe past dit? In ons klimaatbeleid? Kan de minister toezeggen een grondige brede maatschappelijke kostenbatenanalyse te doen op deze vergunning en deze hele praktijk, zodat het voor omwonenden ook duidelijk is dat hun belangen ook meegenomen worden.

[0:13:00] Wat groenlinks betreft komt er per direct een moratorium op die afvalwaterinjecties wordt stilgelegd, doen we goed. Het onderzoek naar een alternatieven water, afvalwater, zuivering en maken we ook een de vergunning, afhankelijk van dat alternatief en daarnaast kan het niet zo zijn dat de nam dit probleem veld gaat verkopen aan een onbetrouwbare partij en dat we dan vervolgens eigenlijk niet weten waar we aan toe zijn met z'n allen.

[0:13:29] Dus daar moet volstrekte helderheid aan zijn dat dat niet kan gebeuren. En tenslotte, voorzitter, gaat het natuurlijk omdat we minder fossiele brandstoffen gaan gebruiken. Dus dat we sowieso het meest in de bodem moeten laten laten we dan vooral beginnen op die meest kwetsbare plekken om het nu te stoppen met winnen. Dankuwel. Voorzitter,

[0:13:47] Dank u.

[0:13:50] Onze inbreng namens groenlinks

[0:13:53] meneer Nijboer.

[0:13:54] De partij van de arbeid.

[0:13:55] Dankuwel. Voorzitter, in de derde spreker in dit debat en het zal niet zoveel anders kleuren dan de voorgaande sprekers. Maar je hoopt dan als je drie keer ongeveer hetzelfde geluid naar voren brengt dat er ook een keer naar geluisterd wordt. Voorzitter, ik ben bijna twintig jaar geleden ben ik begonnen in de provinciale staten van Groningen en daar zat een collega van mij. Jan küller die noemde we toen al Statenlid voor het leven want die zat er al een eeuwigheid

[0:14:19] en die legde mij wel eens uit van die Waddenzee in de jaren vijftig en zestig de gebruikt, zoals een grote asbak we alles wat er maar was gooiden we er een dan loosde we de haven van Delfzijl de chemicaliën. Alles gooiden we het was gewoon een grote afvalbak. En toen is in de jaren zeventig is milieu uitgevonden en toen ging het wat aan doen. Zo zo maakte hij mij wat wijzer. En ik moest eraan denken bij de voorbereiding van dit debat. Voorzitter was

[0:14:47] werelderfgoed Waddenzee

[0:14:49] is uniek natuurgebied in de wereld en dat moet je beschermen. Daar moet je pal voor staan als overheid. Dat moet je niet exploiteren

[0:14:58] en dat is wat er vandaag de dag gebeurt

[0:15:01] en in plaats van extra te investeren in natuur en de behoud van dit unieke werelderfgoed worden de vergunningen gegeven om nog meer gas te winnen

[0:15:11] en nog meer industriële activiteiten toe te staan. En ondanks dat Unesco zegt doe het niet.

[0:15:17] We nemen wellicht uw werelderfgoedstatus af. Ondanks dat de milieu effect rapportages zeggen u heeft het niet goed onderzocht, ondanks dat in Malta allemaal wetenschappers bijeen komen die zeggen doe dat nou alstublieft niet houden. Nou mee op. Het is ook een

[0:15:33] fossiele brandstof loopt op z'n eind blijft het kabinet daarin volharden en de Waddenzee is geen industrieterrein.

[0:15:40] De Waddenzee is natuurgebied. Het is ook wel illustratief dat de minister van natuur hier dan ook niet aanwezig is. Die zou dit moeten beschermen en die kan dat ook beschermen,

[0:15:49] blijkt uit adviezen die zijn ingewonnen door juristen van de universiteit Groningen door de Waddenvereniging en door andere. Voorzitter. Ik roep het kabinet op. Doe dat beschermde natuur.

[0:16:00] Voorzitter, een

[0:16:02] tweede.

[0:16:03] Je kunt het vervuild water dat in de Twentse gronden verdwijnt en ik vond dat Herman Finkers veel Kreuger had dan ook al een citaat over. Ik had gelukkig een ander citaat uitgezocht. Maar die verwoordde dat goed. Neem de duivel. Neem de bierkaai zo'n gevecht is te doen. Maar je doet warempel niets tegen olie, gas en poen

[0:16:24] en dat is al een hele cynische kijk, zou dat zijn als dat zo was. Want uiteindelijk gaat de politiek natuurlijk over wat we met onze ondergronden doen en wat we wel of niet toestaan in Nederland en ik snap de zorgen. Heel goed.

[0:16:36] Zeker na de lekkende leidingen die er zijn geweest. Ook de vervuilde gronden die dat met zich mee heeft gebracht en vervolgens de nam daar is de nam weer bekennen en haar hem haar goed uit Groningen die al zegt het valt allemaal wel mee. Uw drinkwater dat zij geen probleem is nooit in gevaar gekomen. Mensen geloven dat die mensen vertrouwen dat niet een hebben ook een reden om dat te doen. Mevrouw Beckerman verwezen net ook al na. Dus ik roep het kabinet op. Hou ermee op

[0:17:05] grijp in.

[0:17:06] Voorzitter, ik kom op Groningen. De onafhankelijk raadsman heeft gisteren helaas zijn laatste rapportage laten zien

[0:17:14] en Leendert Klaassen wil ik vanuit deze positie ook bedanken voor zijn werk. Maar ik betreur het ook dat hij de mee stopt, want het is nog lang niet klaar. En dat blijkt dus ook uit deze laatste rapportage. Daarin geeft hij aan de ongelijkheid neemt steeds verder toe en de spanningen in Groningen en dat weten we ook want brengen dat debat naar debat ook andere collega's brengen dan naar voor de spanningen nemen steeds verder toe hadden we met de waardedalingsregeling met zie je nu met de versterking. Je ziet de met sloop nieuwbouw. Je ziet het met tijdelijke woonplekken dak af en toe wel lekker.

[0:17:45] Voorzitter, en dat gaat dus helemaal niet goed en ik vind het ik betreur het echt dat dat hij ermee stopt en dat deze positie is opgegeven en ik heb alle vertrouwen in de ombudsman die dat gaat overnemen. Maar die was een die was er al.

[0:17:56] Terwijl alleen het plaatse toch elke keer

[0:17:58] de vinger op de zere plek legde en ook voor heel veel inwoners individueel veel heeft betekend. Dus ik vraag het kabinet nogmaals waarom moest hij zo nodig.

[0:18:06] Weg,

[0:18:08] Hij gaf niet onterecht aan dat het vaak holle frasen zijn die het kabinet gebruikt de menselijke maat hanteren. Daar gaan we van uit. Als je helemaal vastloopt in

[0:18:19] in het bureaucratisch moeras en de juridificering die hij daar daar neemt. Zo noemt hij het ook zien wij ook in de opstelling van de nam en Shell

[0:18:30] voorzitter, daar heb ik vaker aandacht voor gevraagd en we hebben ze hier op een hoorzitting gehad. Enkele weken geleden. En toen zeiden de vertegenwoordigers. Nou wij zijn die dat juridificering is gewoon een arbiter en ze doen we. Dat is heel gebruikelijk. Terwijl ik de alleen maar zie dat zij weigerden de rekeningen te betalen. Alles betwiste de onderliggende vragen betwisten ook al eerder hebben gezegd van we doen niet meer dan wat we juridisch verplicht zijn, maar als er wat extra maatregelen worden genomen, bijvoorbeeld de schaderegeling. Dan vergoeden we niet alles vergoeden we alleen wat wat echt kan en ik vraag het kabinet hoe zij daarover oordeelt of zij dat goed vindt of dat ze er zich van najaar show staan volledig in een recht en laat ze maar doen. We zijn een rechtsstaat. Dat kan het ook een opvatting zijn. Maar je kunt er ook een moreel oordeel over vellen

[0:19:15] en ik vind en dat deed het kabinet ook de kabinet heeft mijn motie uitgevoerd heeft gekeken, kan er een heffing en mijn conclusies. Het kan

[0:19:24] het kan

[0:19:25] de het advies van de landsadvocaat goed lezen. Het kan

[0:19:29] je moet alleen willen

[0:19:31] en wat de pvda betreft zou het antwoord daarop. Ja zijn.

[0:19:35] Ik vraag het kabinet waarom zij niet tot dezelfde conclusie komt, temeer daar de nam steeds meer de hakken in het zand zet ook in de begroting was weer te zien hoeveel honderden miljoenen al niet voldaan zijn en dat wordt alleen maar erger. Tweede vraag die ik wil stellen, is de aansprakelijkheid van de nam loopt af tot aan het laatste winnen van gas en een aantal jaren erbij. Maar het kan nog wel twintig jaar duren voordat voordat alle schades en alles alles is afgedaan. En hoe zorgt het kabinet ervoor dat de nam in de tussentijd niet eens afgezonken dat er een leger BV resteert of NV. Wat het ook mag wezen lezen bewegen NV presteert en het eind de belastingbetaler ervoor opdraait. Hoe zorgt Snow dat als er in tweeduizendveertig of tweeduizendvijfenveertig nog schades zijn waarvoor zij aanspraak voor de nam aansprakelijk is dat dat nog wordt voldaan. Voorzitter, je komt op mijn laatste punt

[0:20:24] en dat is dat zijn de problemen die de boeren onder vinden. Het is niet voor niets. Het is niet toevallig dat de heer Lakeman vandaag zijn zijn procedure richt op de boeren met schade is, want we hebben het al jaren met toevallig naar links. Mevrouw Mulder, heeft er ook eindeloos aandacht voor gevraagd die mestkelders. Het is geen wonder dat ze daarmee beginnen met eigenlijk is dat nog niet veel opgeschoten.

[0:20:48] Nog steeds zijn die schades enorm nog steeds zijn die mestkelders niet opgelost. Nog steeds wachten ze eindeloos.

[0:20:53] En hoe kan dat nou toch.

[0:20:55] Dankuwel.

[0:20:57] Dank u wel. Meneer Nijboer namens de pvda. En ik weet dat zeehonden moeder Lenie het Ach, diezelfde de zeehonden zijn om de zijn de beste ambassadeurs van de Waddengebied. Maar ik denk dat ik alvast wel bij bijhoort. Meneer.

[0:21:10] Ik luister bijna een beetje.

[0:21:13] Dan moet u van mij uit gezien als een compliment beschouwd wanneer grinwis namens de christenunie?

[0:21:20] Volgens de Dankuwel neemt collega Nijboer is minstens zo beschermwaardig.

[0:21:25] En waar

[0:21:27] het is

[0:21:29] heroverwegen.

[0:21:32] Voorzitter,

[0:21:34] eerst hebben we de Groningers laten zakken en daar proberen we nu met vereende krachten de boel recht te zetten. Maar ondertussen blijft Twente Twente blijft het afvoerputje van Nederland en dat is voor mijn fractie van de christenunie niet acceptabel.

[0:21:48] Laten we eens beginnen met de feite in een olieveld Schoonebeek wordt olie zo dik als stroop met stoom en chemicaliën verdund omhoog gehaald,

[0:21:58] zodat het zodat het verdund en met met stomen geen chemicaliën opgepompt kan worden en het afvalwater. Wat daar bij vrijkomt, wordt enorme in enorme hoeveelheden in oude gasvelden gespoten

[0:22:11] en we hebben het hier over negen duizend kuub per dag. Dat zijn driehonderd tank s per dag. En dat is een gigantische water volume

[0:22:19] gigantisch water volume en bovenop zoutlagen in de bodem en langs het bodemwater.

[0:22:23] Er gebeurt dat iedereen ziet wat er mis kan gaan en wat in andere gebieden al mis is gegaan

[0:22:29] in Friesland heeft deze techniek in tweeduizend negen al tot een aardbeving geleid. In Duitsland ging het nog veel erger mis oude leidingen lekte tweehonderd twintig miljoen liter giftige vloeistof in het grondwater en ook in de Verenigde staten zijn al aardbevingen ontstaan door deze methode.

[0:22:43] De nam wil geen garanties geven dat dit goed gaat. Dat zou in een woorden naïef zijn.

[0:22:49] Duitsland en Amerika hebben lessen getrokken uit een incidenten. Daar wordt het water inmiddels bovengronds gereinigd.

[0:22:56] Dat doen ze nota bene met Nederlandse technieken

[0:22:58] ontwikkeld door onze slimste mensen

[0:23:01] en voorzitter, dat zou minister blok met zijn groei fonds. Toch moeten aanspreken en om omarmen.

[0:23:06] Maar nee, wij blijven de grond van Twente vol pompen met vervuild afvalwater, met giftig afvalwater

[0:23:12] omdat dat het veilig zou zijn. Voorzitter, ik hoop dat we de discussie vandaag

[0:23:17] goed kunnen voeren, zuiver kunnen voeren

[0:23:20] en we weten allemaal. Het gaat hier uiteindelijk om geld niet om wat milieutechnisch gezien de beste optie is want er zijn betere en duurzamere technieken. Maar de nam vind ze gewoon te duur

[0:23:30] en voorzitter komt het neer op de volgende vraag hoe serieus neemt u de naam. Maar eigenlijk hier vandaag de minister de genoemde zorgen en risico's. Hoe serieus neemt de minister de gemeente Dinkelland en provincie Overijssel die al sinds tweeduizend zestien vragen om een stopzetting.

[0:23:45] Waarom moeten we nog een jaar langer wachten op een onderzoek over betere technieken. Voorzitter, waar is hier eigenlijk het voorzorgsprincipe? Waarom geen moratorium.

[0:23:56] Dan ga ik terug naar het bevingsgebied waar we vorige week maandag inderdaad ook al een debat over hadden. En nu weer. Want wanneer ik het vorige debat en de brief van van

[0:24:06] van de minister en het ING terugkijk blijft het volgende bij me hangen. De schade afhangen handeling wordt vanuit een zeer juridische blik afgewikkeld

[0:24:14] en ik ben niet de enige die dit zegt mijn voorganger, mijn collega's ook al, maar ook de helaas stoppende onafhankelijke raadsman gaswinning Leendert Klaassen

[0:24:23] veel Dank aan hem

[0:24:24] de zei het al. En ook de Drentse gedeputeerde Tjisse Stelpstra ziet hetzelfde gebeuren in Drenthe

[0:24:30] en die zeggen allebei de aanpak wordt filter juridisch aangevlogen.

[0:24:35] De bewoner zou toch centraal gaan staan. Maar de werkelijkheid is anders wordt ook anders beleefd en over zijn of haar hoofd. Het hoofd van bewoners strijden de naam. Het ministerie en het ING over zijn of haar lot

[0:24:48] en juridische haarkloverij waarbij het doel mensen. Het doel namelijk mensen onverzorgde en barmhartig zijn uit het oog wordt verloren, mits er maar binnen de lijntjes wordt gekleurd.

[0:24:57] Voorzitter, anderhalve week geleden vroeg de minister om opheldering over het wettelijk bewijsvermoeden rondom de gasopslag bij nog in Drenthe.

[0:25:04] Volgens het ING het instituut. Mijnbouwschade Groningen daar geen sprake van zijn zijn van schade door mijnbouw en de mensen met flink beschadigde woningen daar weer met de handen in het haar. De minister vertelde ons dat hij graag bereid is te onderzoeken waar de schade dan wel vandaan komt,

[0:25:17] mits hier een expliciete wens van bewoners voor is een citaat.

[0:25:21] Nou. Minister die wens is zeg over dat onderzoek een paar vragen kan de minister ons inmiddels vertellen hoe en wie dat gaat doen

[0:25:28] is er al contact gezocht geweest met de provincie Drenthe.

[0:25:31] En wat gebeurt er volgens de minister. Wanneer er geen oorzaak van de schade aan te wijzen is, maar de mensen de bewoners wel met schade zitten.

[0:25:40] Voorzitter, ik ben dan kom ik bij de Waddenzee waar ik ga collega Nijboer natuurlijk nooit over troepen meer. Maar ik ga toch iets over de Waddenzee zeggen want ik ben wel geschrokken van de berichtgeving van het Unesco wereld erfgoed centrum, dat de status van de Waddenzee in gevaar is, omdat deze onverenigbaar is met met de gaswinning. Ik wil graag weten wat de minister daar nou van fit en opnieuw liever geen juridische antwoord. Natuurlijk moet het juridisch wel kloppen. Mag wel een echt antwoord op de vragen vindt de minister de werelderfgoedstatus van dit unieke natuurgebied het beschermen waard

[0:26:10] en zou de minister het erg vinden als we een natuurgebied met een ecosysteem dat nergens anders ter wereld te vinden is

[0:26:15] geen werelderfgoed meer zouden kunnen noemen, omdat het niet als zodanig hebben behandeld.

[0:26:21] Met andere woorden is onze aarde in de ogen van de minister. Nou, vooral van het voor ons. Of heeft de natuur haar eigen plek en rechten

[0:26:29] recht doen aan Groningen. Voorzitter, Drenthe en aan Twente is een opdracht voor ons en voor het kabinet en ik zie echt veel oprechte opzetten inzet voor de mensen daar binnen organisaties die lokaal aan het werk zijn werk veel werk verzet en burgers die opkomen voor de belangen van hun naasten en ook in de kamer in het kabinet en onder ambtenaren

[0:26:49] en tegelijkertijd. Het is een taai gevecht tegen soms grote bedrijven soms tegen de bureaucratie binnen je eigen organisatie.

[0:26:58] Dus maar ik wil. Ik wil niet de het glas is echt niet alleen maar leeg. Er wordt er gebeurt ook veel werk ten goede en mogelijk is dit het laatste commissiedebat met deze wind personen. Dus ik dankzij voor hun inzet, maar tegelijkertijd vuur ik hen en hun opvolgers aan om alsjeblieft haast te maken. Want als ik inderdaad collega's Beckerman al die krantenkoppen van de afgelopen jaren hoor herhalen.

[0:27:18] Dan denk ik van van Hoelang nog.

[0:27:21] Ik sluit me verder aan bij de vragen van collega Nijboer over de de mestkelders en van collega's backup, backup van over de monumenten en dat was ten eerste mijn voorzitter.

[0:27:30] Dank je wel. Meneer. Mijn naam is de christenunie christelijke interruptie van een Nijboer.

[0:27:34] Dank u wel. Voorzitter was eigenlijk alles met de inbreng van de heer grinwis eens. Ik twijfelde even om te interrumperen, maar omdat het me zo aan het hart gaat, vraag ik hem toch mist u de minister van natuur niet bij als de als de Waddenzee beschermd moet worden als natuurgebied

[0:27:50] had ik wel verwacht dat die ook dat kan bij dit debat hebben gevraagd. Maar anderszins heb ik ook geen actie gezien om te zorgen dat het natuurgebied vanuit de minister van natuur echt beschermd wordt in deze discussie.

[0:28:01] Mijn nichtje s,

[0:28:04] Voorzitter, ik mis minister van van natuur niet bij dit debat over mijnbouw gaat, maar ik snap wel dat de heer Nijboer waar hij op doelt. We hebben een groot debat over de watten afgelopen dinsdag vandaag tot de moment dat zowel de minister van natuur er wel bij is en wat mij betreft gaan we zorgvuldig dat gesprek voeren. En inderdaad ook de zorgen over de beschermwaardigheid van de Waddenzee en dat op dit moment zelfs de Unesco een brief op hoge poten schrijft gaan we die zorg aan de minister van natuur, minister van landbouw, natuur en voedselkwaliteit voorleggen en ik snap ook dat de heer Nijboer daarbij denkt en een bewindspersoon uit eigen gelederen. Wij roeien op dit moment met de riemen die we hebben en het roeien met die riemen is is op dit moment een is hard werken. Meer kan ik op dit moment niet wil zeggen. Collega's Nijboer.

[0:28:54] Van Beckerman.

[0:28:57] Voorzitter, want ik kwam tot dezelfde conclusie als die een Nijboer is dat we het heel vaak als we die inbreng hebben allemaal eens zijn. Maar als ze dan op stemmen aankomt dan stemt de coalitie toch vaak weer anders.

[0:29:07] En ja dat is wel hoe het is ja. Dat geldt natuurlijk ook tot nu toe voor die gaswinning in de Waddenzee en u zei nou dit is misschien wel het laatste keer dat we hier met dit kabinet zitten is het tijd voor een mooi afscheidscadeau namelijk een aangenomen motie om die gaswinning een nieuwe gaswinning onder de Wadden niet door te laten gaan.

[0:29:31] Meneer grens.

[0:29:35] Voorzitter, de christenunie heeft grote zorgen over de gevolgen van gaswinning. Daar is

[0:29:42] natuurlijk vanuit verschillende organen. De Waddenvereniging en

[0:29:45] en en andere ook op op ons een en andermaal op gewezen.

[0:29:49] Ik heb de minister een nieuwe vraag gesteld omdat vanuit Unesco ook een duidelijk signaal naar dit kabinet is gekomen.

[0:29:56] De meester heeft een en andermaal wel toegelicht van dat hij gehouden is om als iemand een vergunning aanvraagt op basis van een een wet die er is dat hij netjes de vergunningsprocedure heeft doorlopen.

[0:30:07] Dus ik ga er wel vanuit dat dit kabinet de vergunningprocedure goed doorloopt en daarbij de goed nota neemt van de zorg en dat was maar enigszins mogelijk is binnen binnen binnen de juridische mogelijkheden om de gaswinning niet toe te staan. Dat is dat het kabinet de gaswinning niet toestaat. Maar om nu lopende vergunningprocedure opnieuw een motie in stemming te brengen waar wij gewoon zeggen. Niets.

[0:30:32] Dan neem ik het antwoord van de minister niet serieus dat vergunning hebben dat dat een vergunningprocedure gewoon keurig netjes moet worden doorlopen. Dus ja het is een beetje een enerzijds anderzijds als antwoord. Dat geef ik graag toe aan collega Beckerman. Maar verder dan dit kan ik me niet komen want dan doorkruisen ik wat de minister van economische zaken en klimaat een en andermaal heeft uitgelegd aan ons dat wij niet een wet met daarin veranderd en vergunningprocedure kunnen doorkruisen.

[0:30:59] Wel beantwoorden van vragen gekocht rond puntige dingen.

[0:31:03] Voorzitter,

[0:31:05] weet u wel wat het lastige is is ik heb die ik heb nu net die kranten laten zien uit negentien eenennegentig, drieënnegentig, vierennegentig en dit is dit is hoe het gaat. Dit is precies hoe het gaat bij de Groningers ook mensen maken zich zorgen en werden letterlijk weggezet als als dorps gekke apekool werd. Er werd gezegd over een theorie en er werd altijd gezegd. Nee, we hebben daar oog voor naar procedures maar onderzoeken maar et cetera, et cetera et cetera jarenlang en dat gaat om hele verschillende machten.

[0:31:37] De nam heeft een

[0:31:38] heeft die oude vergunning en de bewoners staan buitenspel en het gaat erom dat we nu een politiek signaal kunnen afgeven.

[0:31:47] De gen is.

[0:31:48] Dat ze voorstellen dat dat snap ik. En ik deel het ook dat dat bewoners inderdaad jarenlang in de kou

[0:31:54] hebben gestaan in Groningen. Dat was dat was niet acceptabel. Ik heb het nu uitgebreid over de bewoners in Twente gehad en dat zij ook dreigen in de kou te worden gezet. Dat vind ik niet acceptabel. De Waddenzee. Daar gaat het wonen natuurlijk geen mensen boven. Maar daar hebben we een uniek natuurgebied en ook daar moeten we net zo goed goed voor zorgen. Dus mijn vragen en mijn en mij zorgen zijn. Volgens mij heb ik duidelijk verwoord tegelijkertijd ik ga niet dwars door een werd heen. Nu een vergunningprocedure stilzetten die die loopt dus de minister en het kabinet kent onze zorg en volgens mij levert zorg hier breedte.

[0:32:31] Wanneer Agnes Henriette Mulder zichtbaar is er met de Donna is het andere. Je hebt of is het Henry het dat dat weet ik niet of van de deuren van de minder dure kant nu het woord namens het christendemocratisch.

[0:32:45] Het is Henry het

[0:32:48] en dat we hebben dat wel bij ons in de fractie. We hebben Harry en Henry en sommigen zeggen Harry en dan heb je Harry Harry en dan nou ja oké dat

[0:32:58] maar ik zeg ook altijd gewoon Henry en de luistert die ook naar voorzitter, Dank ik zou willen beginnen bij nodig dat de staat een brief over hoe wordt omgegaan met de moties hem het uitvoering brief zestien is dat op de op de agenda en daar zitten wel wat er zit een paar van die passages in de brief dat de minister zich van haar actie te zorgen van de inwoners naar dat is natuurlijk altijd goed en hij staat open voor onderzoek dat meer duidelijkheid zal bieden over schade oorzaken. Als dit de expliciete wens is van de bewoners en hij wil dan verkennen of we samen ondervroeg onderzoeksvragen kunnen formuleren en Tjisse Stelpstra onze gedeputeerde die meldt natuurlijk ook gewoon het Drentse Kamerlid met zoals hij het christenunie Kamerlid enthousiast mailt en ik ben het eigenlijk wel eens met zijn vragen die die daar neef van ja. De expliciete wens is eigenlijk gewoon dat we het bewijsvermoeden dat dat wordt gehandhaafd. Dezelfde de expliciete wens. Dus ik denk van nou ik vind nog wel even goed omdat hier vandaag te herhalen en vervolgens waar het om gaat is dan dat er wordt aangetoond wat die andere oorzaken zijn en en daar zit ook een punt komt hij ook mee want ja

[0:34:14] misschien komt het wel naar voren uit het onderzoek dat er geen oorzaak aan te wijzen is

[0:34:20] dat kan toch niet zo zijn dat de dan maar eens van haar. Dan heb je dikke vette pech dat je daar woont en helaas vooral de omkering van de bewijslast. Maar dat hebben we even geschrapt. Dus nu heeft u pech. Dat kan toch niet waar zijn. Dus we vinden wel dat de minister daar ook naar moet kijken van waar val je dan op terug en misschien dat de minister daar ook al in aanloop zeg maar naar het einde van het onderzoek iets op kan bedenken wat die dan wil gaan doen. De volgende minister zal dat waarschijnlijk dan worden. Voorzitter,

[0:34:47] dus dat over deze brief staat in brief acht op de lijst dat er een gedeeltelijke betaling is van de naam na vele collega's hadden het daar ook al over. Dat maakt het allemaal zo onbetrouwbaar en zeker als je weet dat er zaken zullen worden verkocht door door de nam dan komen natuurlijk alle zorgen op tafel en dat geldt niet alleen voor voor de mensen in Twente waar een over de afvalwaterinjectie waar ik zo zal hebben. Maar dat geldt natuurlijk ook gewoon voor de mensen Pieter zeil en op al die andere plekken waar waar mensen de zorg hebben. Wat gebeurt er dan straks en gaan we erop achteruit of hoe werkt dit nou in dat licht wil ik het ook hebben over en over brief vier op de lijst en dat gaat over de het advies over de zorgplicht van de mijn Raad en daarin zegt de minister de mijn Raad schetst een aantal actuele ontwikkelingen die aanleiding zijn geweest om te komen tot een advies over de zorgplicht. De mijn Raad kijkt hierbij nadrukkelijk vooruit.

[0:35:44] Nou dat lijkt me heel erg verstandig. Ook over de borging van de lange termijn nazorg en Hoelang die zorgplicht geldt, hebben we hebben in in Limburg. Collega Gaus was destijds volgens mij ook bij dat ze daar op werkbezoek zijn geweest bij de als dat we zorgen erover hebben dat effecten nog langer kunnen doorgaan. En dan kan nergens rekening meer worden neergelegd. Dat lijkt het CDA geen goede zaak.

[0:36:10] En als je dan kijkt in bijlage. Twee van die zorgplicht in de omgevingswet en zorgplicht in de Mijnbouwwet en je legt dat eigenlijk naast hoe het op dit moment gaat in Twente.

[0:36:20] Dan denk ik dan handelen we daar nog niet naar en daar zit een hele grote zorg wat CDA betreft die zit er al jaren

[0:36:28] collega's weten ook meerdere moties ingediend schriftelijke vragen met een zekere collega's uit de Twentse destijds. Dus ik ben daar actief mee geweest en ik heb eigenlijk twee jaar na in mei tweeduizend twintig gevraagd van komt. Nou dat onderzoek die evaluatie zou worden gedaan naar zes jaar kan die naar voren worden gehaald. En toen zei de destijds de minister die zei van ja ik snap het eigenlijk wel. Mevrouw Mulder. Je vraagt dus ik ben bereid om dat onderzoeken naar voren te halen.

[0:37:02] Ik vroeg vorige week in het wetgeving overleg naar van nou dan kunnen we het vast binnenkort verwachten.

[0:37:09] Maar dat is dus niet het geval en ik was daar echt wel onaangenaam door verrast en ik vind wel dat dat de naam en ook het ministerie van EZ k. Want het was omdat ik ernaar vroeg en niet omdat het ministerie met een brief kwam om te zeggen van mevrouw Mulder. We voeren uw motie niet uit. Nee, ik vroeg ernaar en ik kreeg te horen dat het een jaar later werd

[0:37:33] en ik vind dat het ministerie en het en een nam het hier ontzettend hebben laten liggen en ik vraag me af waarom wij hier in deze kamer in de mensen in Twente daar de last van zouden moeten dragen dat er op andere plekken. Het werk niet wordt gedaan

[0:37:51] en ik heb daar gewoon ontzettend veel moeite mee. Voorzitter, en ik sluit me ook aan bij al die vragen die er al over zijn gesteld. En natuurlijk die brief van Finkers die ik ook heb gebeld, zegt hij van het voelt voor ons in Twente ronduit, vernederend en respectloos dat we vlak voor de transitie naar een duurzame economie nog snel voor eeuwig op een gevaarlijke gifput worden gezet en daar niks te vertellen hebben.

[0:38:18] Maar als ik vraag om een evaluatie en ik krijg het niet. Dan vraag ik me af. Wat heb ik dan wel te vertellen

[0:38:26] en mijn geduld zaag ik wel een beetje op.

[0:38:30] Dus ik wil graag van de minister weten

[0:38:34] als we nu over zou gaan tot de moratorium. Wat dat betekent en op wat voor korte termijn de afvalwaterzuivering kan worden ingezet.

[0:38:42] Daar zou ik heel erg graag een antwoord op hebben. Voorzitter, want zoals nu gaat gaat niet goed. En maar onze eigen Statenlid Marieke Blom die zei ook al in in Overijssel meerdere gebreken bij de injectieputten en de buizen zijn een geconstateerd. Ja. En dan wordt nu de boel in de verkoop gedaan. Dat leidt tot onrust en voorzitter, ik zou graag een reactie van minister hebben op de brief van de stichting stop afvalwater Twente op alle inhoudelijke punten van achttien november tweeduizend, eenentwintig heeft die brief gekregen. Ik heb die brief ook gekregen en expert put staat opgesomd van wat wat zijn de bezwaren en ik zou graag een inhoudelijk antwoord daarop willen hebben en die zou er graag voor het tweeminutendebat willen ontvangen, wat waarschijnlijk volgende week gaan hebben want ik vind deze zorgen terecht. Maar ze worden nu niet geadresseerd

[0:39:35] en het kan niet zo zijn omdat een een ministerie en een en de nam hun werk niet goed doen en en niet leveren aan de kamer een breed aangenomen motie van mijn hand over de evaluatie dat wij dan maar moeten gaan wachten. Dat vind ik echt omgekeerde wereld. Dus ik zou er graag een reactie op willen hebben. Voorzitter, dan wil ik afsluiten met dat ook Leendert Klaassen heel veel waardering van onze kant heeft verdiend zijn trots erop hoe hij alles heeft gedaan en we hopen dat die op een of andere manier zijn goede werk. Wel wel goed door en wordt opgepakt door de nationale om de ombudsman die overigens ook erg kritisch over alles is wat er gebeurt op het gebied van mijnbouw

[0:40:20] en ik ben ook benieuwd naar de brief die wordt gestuurd aan de Unesco natuurlijk over de Waddenzee en in mestkelders. Ja dat is al jaren een doorn in het oog dat die mensen zo aan hun lot worden overgelaten.

[0:40:32] Wel. Voorzitter, mevrouw Mulder, voor uw inbreng, er zijn interrupties van van keurig.

[0:40:37] Dankuwel. Voorzitter en

[0:40:41] volgens mij een helder oproep vanuit het CDA ook aan de minister van hoe kan dit nou dat wij geconfronteerd worden met

[0:40:51] met weer zo'n uitgesteld onderzoek en ik herken ook dat mevrouw milder natuurlijk al heel lang ook ze haar zorgen over dit onderwerp heeft uitgesproken, zoals in tweeduizend zestien, toen er emotie toen we eigenlijk hetzelfde moment in de tijd zaten en dat er een hele duidelijke motie lag vanuit het CDA om te zeggen schort. Nou die afvalwaterinjecties

[0:41:10] in afwachting van een alternatief. En eigenlijk is dat zitten we nu zes jaar later weer precies hetzelfde moment in de tijd en hoop ik echt en dat is eigenlijk de vraag en van dat ik hoop echt dat we steun krijgen voor die oproep dat we die met z'n allen kunnen doen van schorten boel maar op. Dit brengt te veel onzekerheid en te veel risico's met zich mee en schorten boel op totdat er vanuit de nam een plan ligt als dat plannen niet ligt dan ja dan ligt het er niet maar nee Sorry voor die afvalwaterinjectie.

[0:41:37] Is gestopt. Van Mulder.

[0:41:39] Ja voorzitter, ik heb alle moties er inderdaad bijgepakt en het en het klopt dat we destijds ook in in dezelfde periode heel veel vraag gesteld hebben schriftelijke vragen over dit onderwerp. Op dat moment werden er cijfers naar voren gebracht zeg maar, waardoor het allemaal zo onaantrekkelijk was en ook

[0:41:59] werd gezegd van het gaat allemaal goed. Nou. Inmiddels zijn we een aantal jaren verder zien we alle problemen daar lekkage in bij Holtheme bij Gramsbergen op alle plekken ging het eigenlijk misbruikt maar mis kon gaan. Het is meerdere keren stilgelegd

[0:42:15] de en dan denk ik van we hebben nu geleerd. Mag ik aannemen na deze jaren en hoe we het dan ook zouden willen veranderen ten goede en als dat kan met afvalwaterzuivering dan zou ik dat hartstikke fijn vinden want er zit natuurlijk ook werkgelegenheid aan. Ook bij ons in Drenthe. Daar ben ik me heel goed van bewust. Maar ik vind ook dat we dit op een correcte manier moeten doen en ook als je kijkt daar. Ik heb ze genoemd. De bijlage ook over de zorgplicht en over hoe ga je nou toekomstig kijken naar je mijnbouw activiteiten. Ja. En ik vind dat we ons daar rekenschap van van moeten geven en of dat een motie van uw antwoord. Ik ga steunen of dat ik misschien toch nog een aantal aspecten zelf in de motie zetten. Dat zal volgende week al blijken.

[0:42:58] Van Kruger.

[0:43:00] Voorzitter, voor mij was is dat niet de essentie van de vraag. De essentie van de vraag is of wij hier met elkaar vandaag op allemaal onze eigen manier zeggen schort het op tot een alternatief plan Iig voor die afvalwaterinjecties

[0:43:14] en hoe dat dan in welke wiens motie dat de zijn tweede maar schort.

[0:43:17] Dat op mevrouw Mulder,

[0:43:21] Ik wil dit hele hele debat gaan gebruiken en ik wil ook graag de minister de mond gunnen. Om te kijken hoe hij reageert op mijn vragen dus in de tweede termijn kom ik op uw vraag de

[0:43:31] weg.

[0:43:33] Wanneer van gaan.

[0:43:36] Een korte vraag aan mevrouw Mulder en ik snap dat je niet de afvalwater in grond wil injecteren dat dat heel onwenselijk is. Terecht maakte mevrouw Mulder zich daar grote zorgen over en ik vroeg me af of ze die zorgen ook deelt als je het afvalwater gewoon loost in zee of ze daar wel mee akkoord zou kunnen gaan.

[0:43:55] Mulder,

[0:43:59] Nou een collega een Nijboer hield net een een heel betoog over hoe dat misschien vroeger ging en dat die daarover had geleerd van een andere collega's van hem in de provinciale staten. Als dat gebeurt, dan mag toch ook wel hopen dat daar ook goede voorwaarden aan aan zijn verbonden. Dus misschien is daar afvalwaterzuivering ook wel een oplossing. Dat weet ik niet.

[0:44:23] Meneer vraag naar ik vraag het hier om omdat er een Bor en een platformen vergunning boven Schiermonnikoog een vergunning gegeven is die negentigduizend liter afvalwater in de Noordzee stort en wat we proberen tegen te houden met aantal partijen en als ik het mevrouw Mulder goed beluisterd, dan zou ze misschien genegen zijn zich daar dan ook mee tegen te verzetten. Klopt dat.

[0:44:45] Van Mulder. Mulder is in ieder geval bereid zich daarin te verdiepen.

[0:44:52] Helemaal naar mevrouw de Vries spreekt namens Volkspartij voor vrijheid en democratie.

[0:44:57] Wel voorzitter, een aantal collega's van mij hebben ook al gememoreerd dat dit misschien wel het laatste debat met deze twee bewindspersoon op dit dossier is. Dus ik vind het ook wel even goed om terug te kijken. We gaan natuurlijk nog heel veel dingen niet goed maar ik denk dat de afgelopen vier jaar ook een aantal stappen gezet zijn die wel goed zijn. Het besluit om het afbouw van de gaswinning naar nul gelden voor het nationaal programma Groningen, regelingen voor immateriële schade en waardevermindering, nieuwe afspraken met de regio ter grootte van anderhalf miljard euro en vijfentwintig miljoen euro. Extra voor de waardeverminderingsregeling voor mensen die al een deal met een naam hadden gesloten.

[0:45:31] Recent is ook nog het meerjaren versterkingsprogramma gepresenteerd. Maar zolang die versterking tergend langzaam loopt, zal dat terecht het vertrouwen van de Groningers er niet zijn van zijn er teveel mensen die in onzekerheid en de ellende zitten

[0:45:45] allereerst over dat meerjarige versterkingsprogramma. Als ik met mensen spreken zeggen ze gaan op zoek naar wat haalbaar is en maakt waar wat je zegt en ik ben wel benieuwd naar een reactie van de minister daarop.

[0:45:58] Ik ben ook benieuwd. En dat hoeft niet per sé vandaag mondeling zou het wel op prijs stellen dat er ook een uitgebreide reactie komt op het rapport van de onafhankelijke raadsman ook Dank voor al zijn werk in de afgelopen periode natuurlijk. Maar ik denk dat er ook een paar concrete voorstellen in zitten waar we gewoon ook wel verder mee kunnen

[0:46:15] en dat brengt me ook wel bij dat ik vorige keer uitgebreid in ga, zou ik nu nog. Kortom, de oplossingsgerichte manier van werken van de nationaal coördinator Groningen en het instituut. Mijnbouwschade. Ik hoop ook dat we daar echt nog stappen kunnen gaan zitten dan de boeren met de problematiek van mestkelders en drainage hebben de vorige keer ook al over gesproken. Toen wilde de minister nog een aantal dingen uitzoeken want ik wil wel graag weten wat nu de reden is waarom zesenvijftig procent van de aanvragen wordt afgewezen en degene die dan niet afgewezen zijn. Hoe snel gaan die dan een definitieve beoordeling krijgen en kunnen die afgehandeld worden,

[0:46:49] want het is dan ook niet duidelijk waar dan die schade wel van komt als het niet zou komen van de aardbevingen en ik ben ook wel benieuwd of de minister bereid is om te kijken naar het verschil in trilling schade tussen wat boven de grond zit en wat in de grond zit want er zit een is tien millimeter per seconde. De andere twee millimeter per seconde begrijpelijk allemaal heel technisch. Maar dat kan nog wel wat uitmaken voor de beoordeling van die casussen van de boeren. En ja ik vind het betreurenswaardig dat die zo lang in onzekerheid zitten

[0:47:16] dan nog een ander punten erfgoed regeling. Volgens mij sprak mevrouw Beckerman daar ook al over die loopt af. Nu heb ik gezien in de najaarsnota dat er best wel veel onderuitputting is bij het ministerie van OCW. Dus ik zou het wel een prijs zal ik snap ook bij financieel woorden genoeg geweest dat onderuitputting geen manier van Dekker van Gelder is, maar ik zou het wel goed vinden om te kijken van is er een oplossing mogelijk voor die komen die laatste twee jaren waarin het programma ook nog loopt

[0:47:40] dan hebben we een paar collega's, maar de vorige kerel wat uitgebreider gesproken over de vertraging bij de stikstof installatie in Zuidbroek.

[0:47:48] Die is cruciaal voor de afbouw van de gaswinning in Groningen naar nul in tweeduizend, tweeëntwintig in een gemiddeld jaar. Ik ben wel benieuwd of de minister al zicht heeft op wat welke gevolgen. Dat heeft voor de afbouw van de gaswinning en over ook gekeken wordt naar noodoplossingen die achter de hand zijn om te zorgen dat we toch hetzelfde tempo kunnen houden bij de afbouw van de gaswinning.

[0:48:10] De kosten die in rekening worden gebracht bij de nam wij vinden dat al die kosten die in rekening gebracht kunnen worden bij de naam ook gewoon betaald moeten worden. We zien nu dat er bijna tweehonderd drieëntwintig miljoen is wat toch discussie over is en betwist wordt. Ik voel denk ik voor de Groningers wel een klap in in het gezicht. We vinden het belangrijk dat de naam gewoon ook haar verantwoordelijkheid neemt daarmee voor mij heeft de minister al aangegeven dat hij elk juridisch instrument aan zal grijpen om dat ook voor elkaar te krijgen. Dus ik ga ervan uit dat dat ook nog steeds staat

[0:48:45] dan voor voorzitter, moet ik eventjes op mijn blaadjes en kijken of ik mijn handschrift nog kan ontwarren. De afvalwaterinjectie in Twente is al heel veel over gezegd we hebben natuurlijk allemaal mensen uit Dinkelland ook gehoord en die zeggen ja, wij willen graag een duurzame oplossing voor dat probleem. Ik ben wel benieuwd of het onderzoek wat eerder is aangekondigd. En wat ook al door een aantal is gememoreerd of dat sneller zou kunnen, want men wil wel echt graag toe naar die duurzame oplossingen voor het probleem al aldaar en tot slot de gaswinning. De Waddenzee.

[0:49:24] We hebben altijd gezegd dat moet veilig en verantwoord is om hier op de minister. Het proces kan schetsen van wat er nu gebeurt. We hebben natuurlijk de de berichtgeving over de mer milieueffectrapportage gezien, dan moet nadere informatie voorkomen. Ook Unesco heeft natuurlijk een aantal vragen gesteld. Hoe gaat dat proces. Nu nu verder. En wat is het ook het traject van de tijdplanning daarop.

[0:49:45] Dat was het wel. Volgens mij. Voorzitter, als ik de krabbels heb kunnen.

[0:49:49] Dank voor uw inbreng centrum van voorkeur.

[0:49:53] Dankuwel. Voorzitter.

[0:49:55] Ja.

[0:49:57] De omwonenden willen een duurzame oplossing en dat is een oplossing zonder afvalwaterinjecties het in de grond spuiten van miljoenen liters giftig water is geen duurzame oplossing. Dus zolang een onderzoek plaatsvindt over een alternatief is de VVD het met ons eens dat je het ontmoet schorten die afvalwaterinjecties.

[0:50:19] Ik vind dat ik eigenlijk eerst ook wel even de minister over mag horen, want we zijn hier met een debat bezig ook met het kabinet natuurlijk en ik vind het dan belangrijk om te weten wat dan. De consequenties van zijn wat er dan de gevolgen zijn want je kunt makkelijk iets zeggen van van stop ermee. Maar dat heeft ook gevolgen en ik vind dat we die dan ook duidelijk in beeld moeten hebben en volgens mij heeft mevrouw Mulder van het CDA daar ook om naar gevraagd. Dus daar wacht ik ook eerst het antwoord van de minister af.

[0:50:46] Ik wijs u erop heeft uiteraard zelfbeschikkingsrecht, maar ik wijs u erop dat de die laatste uw laatste interruptie is alleen dat u dat weet.

[0:50:54] Dank voor zit dat ik mijn zelfbeschikkingsrecht. Hier wordt benadrukt. De grondwet staat voor niets

[0:51:01] de van eerst even horen wat de minister, maar we hebben de stukken gelezen. We hebben de onderzoeken gezien. Dus volgens mij is het aan elke partij om dat te wegen en te zegen van nou hoe staan we nou eigenlijk tegenover de afvalwaterinjecties is ook geen nieuw onderwerp. Zes jaar geleden precies dezelfde discussie. Prachtige motie vanuit het CDA heel helder signaal.

[0:51:21] De vraag

[0:51:23] moeten die afval op de afval waterinjecties opgeschort worden. Totdat er een oplossing is is hoop ik toch een antwoord vraag die de VVD gewoon kan beantwoorden.

[0:51:35] Mevrouw de Vries,

[0:51:36] Voorzitter, ik ga gewoon mijn antwoorden herhalen wat ik wat ik hiervoor heb aangegeven. Het lijkt me eigenlijk niet zozeer om dat nog een keer te herhalen. Ik vind het ook belangrijk om te horen wat de minister daar van aangeeft en ook wat de gevolgen daarvan zijn. Ik ben niet gewend om beslissingen te nemen waar ik de gevolgen niet van kan overzien.

[0:51:52] Meneer Nijboer.

[0:51:54] Ja voorzitter, dat is toch wel. Kijk de de antwoorden van de minister wacht ik ook altijd af. Maar dat betekent niet dat ik niet al een opvatting heb en ik luister er ook altijd nog naar ook nog goed gebruik. Maar wat de gevolgen zijn van van

[0:52:09] niet meer afval injecteren. De ergste gevolgen zouden zijn. Het schoonheid, Schoonebeek dat er geen dat dat niet meer wordt gewonnen.

[0:52:15] Nou dat zijn de de meest verstrekkende gevolgen als je niet kunt zuiveren of op een andere manier kunt doen en de vraag is gewoon is de VVD bereid dat omwille van de zorgen die de twentenaren trekt die terecht hebben om die consequentie voor haar rekening te nemen dat het daar gaat politiek over kies je daarvoor of je toch eigenlijk die die boel winnen daarbij Schoonebeek belangrijk.

[0:52:35] Mevrouw de Vries,

[0:52:37] Voorzitter, ik blijf bij mijn vorige antwoord kijk ik vind het

[0:52:42] ik vind het ook wel ingewikkeld worden dan want kijk u zegt van ja dan hagel behoeften niet meer gewonnen te worden, maar ook het niet winnen.

[0:52:48] Welke consequenties.

[0:52:53] Nou, bijvoorbeeld als je geen gas ergert me stel je ergens geen gas meer zou winnen in dit geval natuurlijk niet aan hoor. Maar als je ergens niet. Gas gaat winnen. Heeft dat ook een gevolg van bijvoorbeeld voor kan het gevolgen hebben voor de leveringszekerheid. Ik vind leveringszekerheid ook belangrijk. Ik kan dat hier in deze casus niet beoordelen. Dus ik vind jij de ik weet dat het hier om obligaat mevrouw Kreuger.

[0:53:13] Ik weet dat hier om olie gaat. Maar het wordt ook ergens voor gebruikt. Het is niet zo dat het vervolgens ergens opgestapeld wordt of iets dergelijks. Dus ik vind ook dat hij dat niet belachelijk moet maken.

[0:53:23] En we moeten zeker niet door elkaar heen geroepen. Want er wordt een soort Tupperware avond. Dan moet het debat waardig laten voorlopig ook via de voorzitter alstublieft.

[0:53:30] De Nijboer voor zich. Daarom ga ik ook heel serieus op de argumentatie in Groningen wisten we als je dat een keer stopt dan Nederland is afhankelijk van het groningergas. Dat kon niet. Daar moest het afgebouwd worden. Maar de olie in Schoonebeek is niet iets van een leveringszekerheid waar Nederland van van van stil. Dat is een puur financieel belang

[0:53:50] van oliemaatschappijen van de nam van Shell en Exxon als aandeelhouder. Dat is het belang.

[0:53:55] Nou en. De vraag is laat je dat zwaarder wegen dan de natuur risico's en de zeker en de en de onzekerheid die er is in Twente over het over de gronden

[0:54:06] of zeg je. En dan kun je niet met leveringszekerheid aankomen en dat is de vraag van de VVD. Wat vinden zij belangrijk en ik heb de christenunie en CDA daar duidelijk over gehoord dan dan de VVD.

[0:54:15] Mevrouw de Vries,

[0:54:16] Dat kan. Voorzitter. Maar ik ga niet op het moment dat meneer Nijboer van de pvda zegt joh nou moet je hier hom of kuit geven. Ik zeg ik wil de minister daar eerst over horen en dat blijft ook mijn antwoord en de heer Nijboer kan wel zeggen. Ja ik wacht altijd af wat de minister heeft. Nou dat is niet altijd mijn ervaring. Voorzitter,

[0:54:36] Beide ministers die komen nog aan het onderste achter de netjes

[0:54:40] mannen bloedig stoffig namens de staatkundig gereformeerde partij.

[0:54:45] Dank u, voorzitter, het is voor de ministers inderdaad wellicht als ik het zo van de voorgaande partijen hoor. Het laatste debat over dit onderwerp

[0:54:55] zou kunnen, hoor ik hier naast. Maar goed. En voor Groningen zat in ieder geval niet het laatste debat zijn, want in Groningen blijft het nog steeds beven en denk dat betreft dat welke minister ook zit het hard nodig is om hier gewoon

[0:55:10] goed aan door te werken

[0:55:12] want XL Groningen blijft BV als letterlijk en figuurlijk

[0:55:15] letterlijk gezien de bevingen die we een afgelopen week hebben gezien. Maar figuurlijk omdat de onzekerheid en onduidelijkheid anno tweeduizend, eenentwintig nog steeds heel groot is en heel veel Groningers gewoon het gevoel hebben dat ze tegen dikke rapporten opboksen en misschien is het laatste

[0:55:30] haast nogal na de dan. Dat eerste

[0:55:33] want dezelfde scheur in de in de kamer is dan wel aardbevingsgerelateerd en de andere

[0:55:38] dezelfde scheur in die andere kamer niet. Het ene huis krijgt mijnbouwschade erkent dat ik snelheid hoger is dan twee millimeter per seconde. Maar het huis ernaast krijgt die herken ik niet omdat een trilling snelheid van tien millimeter per seconde als grens zwaarder wordt gehanteerd en voorzitter economie Nieuwsuur. Ik hou best wel van allerlei getallen en dat soort dingen. Maar ja ik snap heel goed dat dit gewoon haast niet meer uit te leggen is en dat soort zaken ook bij de mensen die het betreft enorm frustrerend.

[0:56:04] Mijn concrete vraag is dan ook of er in het gebied voldoende doorzettingsmacht is om hen om zaken te regelen. Want daar hebben inwoners veel meer behoefte aan dan aan dikke en dure rapporten.

[0:56:16] Voorzitter, kort eventueel van met agrarische sector is door collega's al benoemd. Maar bij boeren blijft grote onvrede bestaan over de wijze waarop het ING omgaat met de schade aan de mestkelders.

[0:56:27] Er wordt gefocust op bezetting schade door trillingen. Maar ING gaat voorbij aan de bijdrage van drukgolf en bodemdaling

[0:56:34] het ING wijst naar schademeldingen, oftewel in die concrete gevallen niet aangetoond wordt. Wat de andere oorzaak van die schade. Dan is

[0:56:41] maar het wettelijk bewijs vermoorden betekent toch dat ING dan aan moet tonen. Wat dan wel de oorzaak is van de schade als het de mijnbouwactiviteit niet zou zijn,

[0:56:50] ook als vastgesteld is dat sprake kan zijn van training schade. Dan moet de boer nog steeds aantoont. Die mestkelder na beving bij Huizinge fors meer is gaan lekken

[0:56:58] en de vergoeding die wordt dan vervolgens minimaal ingevuld nu tien euro per kuub mest. Terwijl als ik het goed heb begrepen dat eerder twintig euro was al met al voorzitter geeft dat gewoon een heel onbevredigend gevoel en mijn vraag is aan deze ministers, maar wellicht aan opvolgers om ervoor te zorgen dat recht gedaan wordt aan die grote zorgen bij boeren.

[0:57:19] Maar voorzitter, ik zit hier alleen om een beetje te mopperen.

[0:57:22] Want misschien kunnen we ook verder kijken. Er zijn innovatie op de markt waarbij mestkelders niet meer nodig zijn meestal voor systemen die voor veel minder emissies van stikstof en methaan zorgen en mijn vraag is kunnen we die boerenbedrijven in Groningen. Die kampen met die lekkende mestkelders niet aan dergelijke systemen helpen. Dat zou toch een win win win situatie zijn

[0:57:42] en mijn vraag is of de minister dat oppakken met zijn collega's van LHV. Want voor de stikstofbeleid zijn miljarden euro beschikbaar. De volgens mij kan de Financiën het probleem niet zijn

[0:57:53] er. Voorzitter, collega's, hebben ook het de subsidieregeling monumenten al aangekaart. Ik ga daar verder niet op in Marokko. Wat ons betreft zouden we graag zien dat die regelingen niet aan een volgend kabinet worden overgelaten. Maar gewoon doorgezet worden.

[0:58:06] De nam en hoe ze met alle zaken omgaan is door meerdere collega's benoemd. Voorzitter, dus ook daar ga ik verder niet op in en sluit me aan bij datgene wat erover gezegd is. Ik kan me wel kort even stilstaan bij de kleine velden.

[0:58:19] Want die discussie over de gaswinning uit kleine velden. Dat dat heel gevoelig is. Dat begrijp ik. Je wilt gewoon geen BV risico's en beschadiging van belangrijke natuurwaarden, maar tegelijk willen we ook dat de gaswinning uit Groningen afgebouwd wordt en we zien verder daardoor een tekort aan de prijs omhoogvliegen. De energiearmoede toeneemt en kolencentrales met relatief hoge C O twee uitstoot overuren gaan draaien en dat zijn vooralsnog allemaal dingen waar we ook niet blij van worden. Dus voor veiligheid en betaalbare energievoorziening en klimaat is gaswinning uit kleine velden.

[0:58:49] Niet onbelangrijk,

[0:58:51] Nog los van het geopolitieke aspect met de huidige opstelling van Rusland is het ook wel relevant en mijn vraag is hoe beoordeelt de minister in dit licht het belang van gaswinning uit de kleine velden, waaronder de gaswinning onder de Waddenzee

[0:59:04] in het licht van de aspecten die ik heb aangehaald

[0:59:07] en dan de gaswinning bij ternaard. Die zou bovenop de andere wending spreekt in het Waddengebied komen. Mijn vraag is hoe tegen die gestapelde effecten van deze projecten wordt gekeken.

[0:59:17] Voorzitter, dan de gasopslag bij Grijpskerk. Het is al eerder aangekaart omwonenden van het nieuwe gasopslag project bij Grijpskerk maken zich grote zorgen. Wat betekent de combinatie van gasopslag en de bijbehorende druk toename enerzijds en de gaswinning in omliggende velden en bijbehorende druk afname anderzijds voor de stabiliteit van de ondergrond. Een concrete vraag. Op dit punt wil de minister zorgen voor plaatsing van sensoren om te volgen hoe de ondergrond zich daadwerkelijk gaat gedragen.

[0:59:44] En dan mijn laatste punt. Voorzitter, dat betreft geothermie,

[0:59:47] want de diepe ondergrond is niet alleen een bron van zorg, maar ook een voorraadkamer van de energietransitie, verschillende functies en projecten kunnen elkaars vaarwater terechtkomen en de mijn Raad constateert dat de Mijnbouwwet teveel concessie wetgeving is en adviseert een meer proactieve opstelling van de overheid en een bredere invulling van de zorgplicht

[1:00:06] en dat aspect mis ik een beetje in de betreffende brief van minister blok en minister van

[1:00:12] economische zaken en klimaat en mijn vraag concreet is, wordt dit advies van de mijn Raad volwaardig meegenomen in de vervolg aanpak. Ik zou graag een positief antwoord op krijgen,

[1:00:23] want geothermie kan een belangrijke bijdrage leveren aan de verduurzaming van de warmtevoorziening in die sector even vragen over de rol die minister via het mijnbouw besluit toe zou willen kennen aan energiebeheer Nederland.

[1:00:33] De bedoeling was verplichte deelname van EBN als kennispartners om haar expertise te delen en om samen de risico's te dragen. Het ontwerp mijnbouw besluit lijkt vooral aan te sturen op stevig, financieel, aanhouden aandeelhouderschap en allerlei vetorechten de ontwikkelaars voor onzekerheid zorgen en ik hoor heel graag waar de minister naar toe wil

[1:00:52] en concreet of hij de vragen en de zorgen vooral dat laatste van initiatiefnemers weg kan nemen en laat ik erbij voorstellen Dankuwel.

[1:01:00] Wel stoffen inbreng

[1:01:04] nu naar de geachte afgevaardigde balken en anders democraten zesenzestig.

[1:01:09] Dankuwel. Voorzitter en allereerst excuses aan de

[1:01:13] Commissie en de mensen thuis die kijken. Ik ben ik sloot laan aan bij dit debat omdat ik in de plenaire zaal nog een ander debat had. Ook om die reden moest ik er heel even tussenuit excuses daarvoor.

[1:01:25] Dat zei u vergeven uiteraard. Want iedereen weet hoe druk het hebt geen enkel probleem. Dankuwel.

[1:01:31] Voorzitter, voorzitter, tijdens het vorige debat hebben we uitgebreid stilgestaan bij de aardbeving die met een een een en mag niet die de van drie punt twee op de schaal van Richter bij garrelsweer. Wij hebben ik heb toen vragen aan de minister gesteld over de grote hoeveelheid schademeldingen. Maar ik vind ook belangrijk om de vinger aan de pols te houden, zodat zo snel als mogelijk die schade is hersteld worden, en daarom heb ik

[1:02:00] ook in dit debat een aantal vragen aan de minister. Het zijn er viertal. Hoeveel schade meldingen zijn er op dit moment binnengekomen. Dus dezelfde vraag als vorige week. Maar nu de laatste stand van zaken en ook hoeveel zijn er reeds afgerond en zijn de naast de

[1:02:18] de acuut onveilige situaties of terwijl de a O s locatie die de minister in de brief beschrijft ook andere acuut onveilige situaties bijgekomen.

[1:02:30] Hoeveel schade meldingen zijn afgewezen en specifieker. Hoe vaak betreft dit schade aan funderingen. En tenslotte zijn alle huizen die schademeldingen hebben gemaakt bij de laatste beving onderdeel van de versterkingsoperatie.

[1:02:46] Voorzitter, de uitgebreide analyse door de nam conform de mijnbouw richting verwacht de minister op korte termijn, maar kan de minister al mondeling aangeven wat er uit de analyse van deze aardbeving is gekomen. En wanneer komt dit rapport komt het rapport naar de kamer

[1:03:01] dan voorstel voorzitter over de toekomst en de heer Nijboer. Die had het daar ook al heel even over. Want in het na in een in het nagesprek naar de begroting met lokale bestuurders van van mijn partij

[1:03:18] werd ik geraakt door een opmerking die een van de Groningers maakte

[1:03:27] en hij zei de versterkingsoperatie is niet om schade aan gebouwen te voorkomen. Maar om levend uit te komen.

[1:03:35] En ja ik ik ik vind dat wij zijn als Kamerleden. De stem van van de mensen in dit geval in Groningen en ik vind niet dat ik de emotie moet overbrengen. Maar ik ik wil. Ik wil wel het signaal afgeven, want het kwam bij mij wel echt even stevig binnen

[1:03:56] en tijdens dit gesprek kreeg ik ook een paar vragen mee voor de minister en die wil ik hier toch graag even overbrengen en daarbij realiseer ik me dat dit ook vragen zijn die tijdens het vorige debat aan de orde gekomen zijn, maar toch nog kan de minister hier toezeggen dat de herstel operatie doorgaat totdat er echt geen aardbevingen meer zijn, ook als dat betekent dat dit decennialang nog zal duren en kan al deze schade verhaald worden op de nam ook al duurt dit decennia moet dit decennialang gebeuren. Voorzitter, dan stikstof en en de de gaskraan zo snel mogelijk dicht. Want tijdens met tweede termijn in het vorige debat hebben we het hier ook over gehad en ik maar ook andere collega's hebben hun zorgen uitgesproken over het extra gas. Wat de minister voornemens is te winnen en ik riep de minister daarom vorige week op om alternatieven te zoeken voor de stikstof en ik heb een paar vragen waarvan ik hoop dat de minister die nu al kan beantwoorden, maar welke anders meegenomen worden in de brief die hij reeds heeft toegezegd.

[1:05:07] Waarom kiest de minister voor gaswinning uit Groningen? Ter compensatie van deze fabriek zijn er alternatieven

[1:05:14] is het mogelijk om en dus ergens anders stikstof vandaan te halen.

[1:05:18] Waar komt het stikstof vandaag dat nu al wordt bij gemengd bij geïmporteerd gas vandaan. En waarom ontstaat er nu een probleem. En tenslotte, in dit stukje ziet de minister kans om de bouw van de stikstoffabriek toch te versnellen

[1:05:32] in is ze. Of is er risico op meer vertraging. Nou ik zei het vorige week al voor mijn fractie is belangrijk dat elke Grieken kuub aardgas, die onder de grond kan blijven. Ook daar blijft want de aardbevingen moeten zo snel als mogelijk stoppen

[1:05:48] dan voorzitter wil ik kort iets over ternaard zeggen en dat dat moet mij van het hart want ik heb

[1:05:55] terug ge dacht aan het debat dat we hierover met de minister van BZK hadden en ik wees hem in dat debat en ik deed een klemmend beroep op hem om de vergunning niet te verlenen, omdat wij niet alleen zitten met onze eigen nationale regels, maar ook omdat we met Europese wetgeving zitten. Wij hebben als kamer een advies gevraagd. Het advies is gekomen. Nu heeft de Commissie mer

[1:06:22] ook aangegeven wat er aan de hand is en ik zou toch graag een reflectie van de minister willen op dit proces en enkel dit enkel af en toe met ja. Er komt de aanvraag binnen en ik moet ik moet hem dan in behandeling nemen is wat mij betreft niet voldoende.

[1:06:41] Ik weet dat het wachten is op het oordeel van de minister van v. Die moet een een een gedegen afweging maken. Maar voor ons is het helder. Wij zijn tegen gaswinning bij ternaard.

[1:06:54] De van mevrouw Beckerman,

[1:06:58] Ja voorzitter,

[1:07:01] ik ben je balk is nieuw en ik snap echt

[1:07:06] dat dit een heftig dossier is en ik snap ook dat u

[1:07:11] schrikt van wat er aan de hand is.

[1:07:14] Er staan vijfendertigduizend

[1:07:18] schademelding open in Groningen.

[1:07:22] Het zijn ze nog lang niet allemaal zijn ook mensen die gewoon niet meer melden omdat ze helemaal ziek zijn van dat systeem. Wat is opgetuigd? Acht procent van de te versterken woningen zijn pas gedaan. U komt er nu achter dat versterken slechts toe leidt dat je net levend uit je huis kan komen. Niet meer niet minder.

[1:07:43] Maar wat wil D zesenzestig. Dan

[1:07:46] gaan doen.

[1:07:47] Ik snap dat het hard aankomt

[1:07:50] die conclusie.

[1:07:52] Maar uw partij is ook medeverantwoordelijk

[1:07:55] voor dit beleid. Wat wil D zesenzestig. Behalve aan de minister vragen hoeveel schades er openstaan en of ze wanneer ze een keer vergoed gaan worden. Wat wilt u.

[1:08:06] En meneer balk is niet nieuw want dat is. Hij bestaat al langer dan tot nu bestaan. Maar u bedoelt u bedoelt wellicht in deze Commissie.

[1:08:14] Dankuwel. Voorzitter, voorzitter, ik hoop niet dat mevrouw Beckerman het me kwalijk neemt dat ik nog niet zo lang in deze kamer zit. Ik ben

[1:08:24] in de eerste week van mijn Kamerlidmaatschap naar

[1:08:29] Groningen naartoe gegaan toen de ik toen duidelijk was dat ik dit onderwerp in mijn in mijn in mijn pakket kreeg

[1:08:39] en als u mij vraagt wat wil D zesenzestig. Ik wil dat de problemen en dat is de schade, maar ook dat de aardbevingen dat die ophouden en dat de schade hersteld wordt en de woningen versterkt worden en wat ik daarbij doe is want ik kom niet uit Groningen.

[1:08:58] Dus ik ga in gesprek met de mensen die daar wonen. Dat heb ik vorige week gedaan en ik probeer zo goed als mogelijk te luisteren naar wat zij ook vinden dat de oplossingen zijn en wat ik hoorde vorige week was wees heel voorzichtig en terughoudend met weer iets nieuws voorstellen aan het kabinet. Want dat zou misschien wel tot vertraging in plaats van versnelling kunnen leiden. Dat is wat ik dat heb ik niet zelf verzonnen. Voorzitter, via u naar mevrouw Beckerman toe. Dat is wat ik van de mensen die ik sprak die in Groningen wonen in in het gebied wonen waar we het nu over hebben hoorde en dat zijn de boodschappen die ik ter harte nemen en en is het is het makkelijk absoluut niet. Is het een hele lastige afweging. Wat ik hier inbreng en wat ik zal vragen aan het kabinet. Nee dat is niet makkelijk maar ik woog steeds op wat ik hoor van jullie collega's die er al langer mee bezig zijn, maar ook wat ik hoor van de mensen uit het aardbevingsgebied Dankuwel.

[1:10:01] Beckerman. Voorzitter, ik neem het heer balkon niet kwalijk dat hij pas kort Kamerlid is.

[1:10:06] Maar ik neem het D zesenzestig wel kwalijk

[1:10:09] dat de afgelopen jaren veel te weinig gebeurd is.

[1:10:13] En

[1:10:14] als ik toch mag ik neem ook de Kamerfracties kwalijk

[1:10:19] die steeds tegen voorstellen stemmen

[1:10:21] die gedupeerden vooruit zou helpen.

[1:10:25] Natuurlijk willen mensen niet dat er weer iets nieuws wordt opgetuigd als in ze worden helemaal gek van al die commissies al die regelingen al die badges al die loze beloftes wat mensen willen is dat die schade wordt afgehandeld. Dus dan stel ik een hele simpele vraag.

[1:10:39] Vindt u bijvoorbeeld vindt de heer Bauke bijvoorbeeld

[1:10:43] dat die omkering bewijslast

[1:10:46] moet blijven gelden voor iedereen

[1:10:50] en dat we niets

[1:10:51] kunnen hebben dat in een straat. De ene persoon wel de schade vergoed krijgt en de andere niet.

[1:10:59] Dat is niet iets nieuws optuigen. Dat is gewoon zorgen

[1:11:02] dat die schade.

[1:11:04] Vergoed wordt meneer Bauke.

[1:11:07] Dankuwel. Voorzitter, ik heb net gezegd dat ik vooral luister naar wat de Groningers me zeggen de de de mevrouw Beckerman die maakt mij niet het verwijt. Maar die maakt wel mijn fractie te wijten. Ik denk dat de Groningers vooral gebaat zijn bij oplossingen en niet bij niet bij verwijten van de ene naar de andere fractie. Ik vind ook dat de omkering van bewijslast is een is een belangrijk uitgangspunt om de Groningers te helpen. Ik heb er zelf ook moeite mee dat er heel veel onduidelijkheid over is. Ik weet ook dat we hebben de antwoorden van het kabinet. De vorige keer gehoord hierop. Ik ik vind het belangrijk dat we een lijn trekken. Ja dat dat Groningers dat de een lijn voor iedereen in het aardbevingsgebied getrokken.

[1:11:58] Hoewel free beantwoorden.

[1:12:00] En tenslotte de eerste termijn van de kamer. Meneer Nijboer van interruptie is uw laatste ook prima. Gooi je me erin.

[1:12:07] Dankuwel. Ik dacht dat die hebben ook nog niet aan het eind van zijn termijn slikken. Mijn manier over Twente gehoord en de gek. Want dat is toch iets wat we werden heel veel mensen naar kijken en die willen weten wat wat D zesenzestig daarvan vindt of ze er allemaal wel best vinden die dat het vuile water daar onder de grond

[1:12:23] wordt gespoten door D zesenzestig. Wat voor die mensen gaat betekenen. Dus dat verbaast me voorzitter, dat we gaan voeren.

[1:12:29] Meneer bakker,

[1:12:30] Dankjewel. Voorzitter, ik was inderdaad nog niet aan het einde van de termijn. Maar ik had ik had de vragen van mevrouw Beckerman, vooral in het vizier

[1:12:42] over de over de situatie in Twente zijn veel vragen gesteld door collega's. Daar sluit ik me bij aan. Ik wil specifiek heel even mijn aansluiten bij de vragen die mevrouw Mulder gesteld heeft, want ook in dit geval de de de geschiedenis van dit dossier ken ik wat minder goed. Ik weet wel uit eerdere gesprekken dat mevrouw Mulder eerder om een evaluatie gevraagd heeft die niet gekregen heeft en dat verbaast mij. Ik vind zelf dat wij het voorzorgsprincipe moeten hanteren. Ik vind dus ook ik ben ook heel benieuwd van het kabinet te horen hoe zij dit willen aanpakken en ik kijk ook met meer dan gewone aandacht naar de moties die er op dit onderwerp zullen komen.

[1:13:29] Meneer poker, u was er niet klaar met die betoog. Want die u hebt nog maar tien seconden. Daarom zeg ik er even veiligheidshalve zolang die ofzo. En dan is er geen interruptie van mevrouw Agnes Mulder,

[1:13:41] Ja want ik ben natuurlijk wel benieuwd wat de D zesenzestig fractie vindt over Twente. Dus als dat zou willen beantwoorden.

[1:13:49] Naar bakken.

[1:13:51] Ja. Dankjewel. Voorzitter, ik sloot me aan bij wat mevrouw Mulder hierover zei en ik heb dezelfde zorgen die zij heeft. Ik heb er ook moeite mee dat dat er kennelijk eerder gevraagd is om evaluatie van het probleem dat dat niet gekomen is. Ik vind ook dat de twentenaren snel duidelijkheid moeten hebben. Ik kijk dus ook uit naar de antwoorden van de minister. Maar ik kijk ook uit naar nog. Volgens mij heeft mevrouw Mulder een motie aangekondigd. Ik kijk uit naar haar motie tekst Dankuwel.

[1:14:25] Meneer wilde je nog een nabrander geven want je hebt nog tien seconden over. Ik weet niet of ik iets wilde.

[1:14:31] Maar zeggen. Voorzitter, Dankuwel. Ik

[1:14:35] ik wil. Ik wil afsluiten door te zeggen dat voor ons belangrijk is dat herstel schadeherstel voor de Groningers. Wat ons betreft belangrijk is dat we moeten voorkomen dat er nog aardbevingen plaatsvinden. Vandaar mijn vraag aan de minister over het zo snel mogelijk dichtdoen van de gaskraan en daar wil ik het bijhouden Dankuwel.

[1:14:56] Dankjewel voor je. Inbreng nu. Tot slot en de eerste termijn van de kamer uiteraard luisteren naar de heer van raam namens de partij voor de dieren.

[1:15:06] Dankuwel en ik ook

[1:15:08] sluit me aan bij de excuses die de heer Bauke maakte. Ik zat ook in een ander debat. Dus ik heb iets iets later aangesloten voordat ik ga het hebben over de gasboring bij ternaard. Want die kunnen gestopt worden. Zo verliest de partij voor de dieren duidelijk en door eigenlijk alle ministers die hier zitten en ook nog de minister van FNV als ze dat zouden willen

[1:15:25] en het kan ook binnen de wet. Maar eigenlijk willen ze er helemaal niet aan.

[1:15:29] Voor zover een nieuwe gaswinning mogelijk maken is roekeloos gedrag. Het is te risicovol voor het unieke natuurgebied en het brengt de klimaatdoelen verder weg.

[1:15:37] Het is niet gewenst door de burgers niet gewend door lokale overheden door natuurorganisaties door wetenschappers

[1:15:43] Unesco wil inmiddels van Nederland weten hoe het kan dat het toestemming geven is naar gasten behoren

[1:15:48] laat weten dat die status in gevaar is.

[1:15:51] Klip en klare vraag aan de minister Unesco erfgoed status behouden of gasboringen. Wat kiest de minister van economische zaken en klimaat? Graag een reactie.

[1:16:01] Voorzitter, het gaat om een kostbaar internationaal natuurgebied, dat niet

[1:16:05] vraagt om bescherming als gunst maar bescherming verdient als.

[1:16:09] Plicht.

[1:16:10] Want ook internationaal wordt Nederland inmiddels opgeroepen om die gasboring te stoppen en dat kan. Er zijn redenen genoeg risico mogelijke bodemdaling, zeespiegelstijging gevolgen voor natuur op het wat de kwelders vasteland

[1:16:22] en de milieurapportage toont

[1:16:25] eigenlijk aan vernietigend aan dat die milieueffecten van gaswinning nog niet voldoende zijn onderzocht

[1:16:30] gebaseerd. Op deze redenen kan de minister van LHV niet alleen de vergunning weigeren, maar de Waddenvereniging de Sorry. De wat de academie zegt juist ze moet die eigenlijk weigeren

[1:16:40] en zodra de minister van LHV geen natuurvergunning mag verleden zou de minister van BZK het inpassingsplan ook moeten weigeren omdat het niet voldoet.

[1:16:48] Dat laat het jurist van de Rijksuniversiteit Groningen. Meer weten.

[1:16:52] En zodra de minister van BZK het inpassingsplan zou weigeren. Dan kan de van is het kader omgevingsvergunning weer weigeren omdat deze in strijd is met bestemmingsplan. Kortom,

[1:17:02] het is mogelijk en ook laat de juristen van de Rijksuniversiteit Groningen weten dat de minister van BZK een winningsplan kan weigeren in het belang van onder andere de natuur en milieu

[1:17:11] en volgens de minister beschermt het hand aan de kan principe de natuur voldoende.

[1:17:15] Dus zit wel snor, zegt hij.

[1:17:18] De juristen van Groningen laten zien dat het principe vooral gericht is in het kader van de tegen van de bodemdaling en niet in het kader van

[1:17:26] de bescherming van de natuurwaarde,

[1:17:29] maar juist door die bodemdaling die veroorzaakt wordt door gaswinning of volgens de kan worden door gaswinning vindt de minister het eigenlijk wel. Ok om extra zand aan te laten rukken om de bodemdaling tegen te gaan.

[1:17:41] Voorzitter, dat is geen zorgplicht. Maar dat is economie boven ecologie en ook de nogmaals de eerder genoemde milieueffectrapportage laten zien dat de gevolgen op broedvogels en ook op de geluid verstoring niet goed zijn onderzocht.

[1:17:54] Kan de minister van economische zaken en klimaat dat bevestigen.

[1:17:58] Voorzitter, moge duidelijk zijn. De nieuwe gasboringen zijn niet gewenst en kunnen ook tegenwoordig gegaan. Maar wat doen de ministers samengevat die verschuilen zich eigenlijk een beetje achter elkaar en achter de wet.

[1:18:09] De minister van FNV meldt gewoon dat de vastgestelde procedures moeten worden afgewacht.

[1:18:14] Endemisch van kamer meent dat er geen gronden zijn om de omgevingsvergunning en de winningsvergunning voor gasboring boringen te weigeren.

[1:18:22] En als we die minister van BZK moeten geloven, kunnen we ook niet anders doen eigenlijk dan van machteloos toekijken hoe de vallen ten ondergaan in onze rechtsstaat.

[1:18:31] Voorzitter, volgens mij zit er meer in de rechtsstaat.

[1:18:34] De jurist van de Rijksuniversiteit Groningen. Laat ook weten dat de minister BZK een hele nauwe interpretatie hanteert van de huidige regelgeving

[1:18:45] en zo geeft hij bijvoorbeeld aan dat winningsvergunning gewijzigd kan worden vanwege de aanwezigheid van de Natura twee duizend gebied en de minister van BZK als die nog meer inspiratie nodig heeft. Let op onder Balkenende twee was boren naar gas onder de Wadden simpelweg niet toegestaan omdat de streven naar een moratorium van tien jaar. In tweeduizend zestien werd een abonnement van Kamerlid Jan vos van de blijven arbeid mede ingediend door CDA D zesenzestig, groenlinks en SP aangenomen die gasboringen in de Waddenzee onmogelijk maakte

[1:19:17] en voorzitter. Misschien is toch goed om nog even het de memorie aan te halen want de indieners, pvda, CDA SP D zesenzestig, groenlinks. Wij hoorden er niet bij. Overigens,

[1:19:27] ik citeer beoogde hiermee nieuwe gaswinningsprojecten op de Waddeneilanden in de Waddenzee het werelderfgoed gebied en in de aan de Waddeneilanden grenzende Natura twee duizend gebieden onmogelijk te maken. Klip en klaar abonnement aangenomen maakt deel uit van de wet

[1:19:43] en het lijkt erop dat een nieuwe gasboring die ook niet worden gewenst door die door de kamer van D zesenzestig, christenunie, SP partij voor de riep al op om geen onomkeerbare stappen te nemen. De pvda diende een motie in om de gasboringen te verbieden. Wij deden hetzelfde groenlinks. Pvda hebben wederom een nieuwe motie klaarliggen om het niet te doen en het enige wat er moet gebeuren is dat de sommige partijen een tweets en een voorgaande abonnement van via een stemming verzilveren. Maar nu komt het volgende voorzitter. De minister heeft het in één keer over gasboringen schuin onder de Waddenzee

[1:20:16] en in plaats van in de Waddenzee.

[1:20:19] Voorzitter,

[1:20:20] op welke manier is dit woordenspel niet iets om je zin door te drijven en op welke manier vindt de minister dat dit niet in strijd is met eerder genoemde abonnementen tweeduizend zestien.

[1:20:32] Graag een reactie daarop. Voorzitter, een duidelijke reactie en misschien kan de minister de dan ons op zal wijzen dat die zegt ja maar kijk die winningsvergunning. Die zal eerder afgegeven. Dus ik kan eigenlijk niet anders dan daarop doorgaan

[1:20:45] omdat hij geen andere mogelijkheid ziet tot reden van weigeren.

[1:20:48] Ondanks de lijst van eerder de waslijst van eerdere argumenten zit. Ik wil dat graag even in perspectief plaatsen die die vergunning. Die is in negentien, negenenzestig al afgegeven

[1:20:59] in negentien, negenenzestig

[1:21:06] voor zij die negenenzestig jaar kijken

[1:21:17] ik pauzeer even voorzitter,

[1:22:10] Dankjewel. We gaan de tijd hebben we even stopgezet. Trouwens de weten en we moeten maar als ik heel veel zoek en kan dienen om die stemmingsbel iets minder lang te laten duren, maar u kunt doorgaan met die betoog. En ik zet de tijd niet meer aan.

[1:22:21] Voor de Dankuwel. Hij duurde inderdaad erg lang. Ik was gebleven in negentien, negenenzestig.

[1:22:26] Dus.

[1:22:30] Voor negentiende negenenzestig zetten de eerste mensen een voet op de maan

[1:22:34] in duizend negen, zes werd het maagdenhuisbezetting negentien, negenenzestig speelde ik nog nietsvermoedend in de straat in Harlingen en het kan toch niet zo zijn dat toen in negentien, negenenzestig de toekomst van de Wadden voor altijd werd verzilverd

[1:22:47] en vijfde partij voor de dieren zich toch af of het niet tijd wordt om naar de gronden voor de vergunningen te kijken. De en nogmaals diezelfde jurist al vaak aangehaald. Die geven nu aan van van Groningen nu aan klimaatverandering nog geen grond is om te weigeren omdat de jurisprudentie ontbreekt.

[1:23:02] Maar voorzitter kenmerk van jurisprudentie is dat je het moet opbouwen en is de minister van economische zaken en klimaat daartoe bereid.

[1:23:11] Voorzitter, als zelfs het internationale Energieagentschap die minister vertelt dat olie en gas in de grond moet blijven en in Glasgow. De baas van deze minister roept actie, actie, actie. Waarom laat hij dat dan niet zien?

[1:23:22] Voorzitter, tot slot, en we willen de ministers de ministers meegeven dat het stoppen van de gasboring wel degelijk kan

[1:23:29] zowel de Commissie meer als de van de academie ondersteunen. Dit

[1:23:32] en de partij voor de dieren roept de minister ook op de Waddenzee en haar werelderfgoedstatus niet verder in de waagschaal te stellen, kan toezeggen dat hij de wet toch breder gaat interpreteren en de gasboringen te stoppen. Voorzitter, Dankuwel.

[1:23:45] Dank u wel

[1:23:47] wanneer van gaan. De Amstel partij voor de dieren. De ministers gaan zich even terugtrekken en voorbereiden ter beantwoording en ik stel een schorsing voor tot

[1:23:55] veertien uur veertig, een vier, vier nul.

[1:44:30] Ik kreeg open. Het debat over de mijnbouw en Groningen is nu de termijn van de bewindspersonen. Ik geef graag als eerste het woord aan de minister van binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties. Maar ik wil nu wel voorstellen met interrupties. Waarschijnlijk gaat de minister een blokjes weigert het op het einde van een blokje interrupties toestaan dan dan inderdaad om tot twee bewindspersonen zijn nu vier kochten of twee en tweeën. Dat mogen de leden zelf beslissen aan het woord. Mevrouw de minister,

[1:44:59] Voorzitter, inderdaad, om behulpzaam te zijn heb ik het dan inderdaad maar in vier onderdelen gesplitst eerst vragen over de versterking algemeen daarna de verschillen die zich voordoen in bij de versterking. Derde deel gaat over de vraag of de ombudsman raadsman moet ik zeggen. En de ombudsman en het vierde is bekende categorie overig, maar het zijn niet hele lange blokjes zeg ik maar meteen bij sommige woordvoerders die zeiden ja misschien wel het laatste commissiedebat dat dit demissionaire kabinet over dit onderwerp heeft met uw kamer. Maar ik durf daar helemaal geen uitspraak over te doen. De voorzitter. Dus ik ga dit commissiedebat voeren met dezelfde inzet en enthousiast, zoals anders en of het de laatste keer is. Dat zal de toekomst moeten uitwijzen. Het is wel iedere keer een belangrijk debat dat elkaar hebben. De vorige keer was wetgeving overleg. Dit keer merkte ik aan de inbreng van de kamer dat het accent iets meer ligt op collega's van deze kamer. We doen dit samen en we hebben ook afgesproken dat de afwisselend als eerste het woord voeren. Dus je kunt er verder helemaal niets uit afleiden. Behalve dat het mijn beurt was om ons eerst het woord te krijgen. Voorzitter, de uitspraak die

[1:46:19] ik dacht mevrouw de Vries is er nu even niet. Er is wel Sorry. Ik kijk en kijk naar de plek van heer Grimmius en ik zie mevrouw de Vries niet, zodat u niet zo raar. Nee zeker niet. Mevrouw de Vries, die gelukkig aanwezig is. Die zei jij. We moeten toch waarmaken. Kijk naar wat wat haalbaar is, is het realistisch zoals we nu aan het werk zijn en ik denk toch met dat een meerjarig versterkingsplan dat nu is vastgesteld dat dat in ieder geval dat houvast moet bieden om te proberen te werken. Volgens een planning die inderdaad ook haalbaar is om toe te werken naar tweeduizend, achtentwintig

[1:46:56] terug te kunnen redeneren naar nu en zo. Het werk te kunnen inrichten. Per gemeente per fase. En zoals het ook weergegeven in de brochure het meerjarig versterkingsprogramma in beeld dat de kamer ook heeft, is het. Het is een manier om effectief sturing te geven aan een grote en complexe operatie, want het is echt ingewikkeld en tegelijkertijd ook een manier om de mensen om wie het gaat daar gaat het uiteindelijk allemaal om om hen zoveel mogelijk duidelijkheid en perspectief te geven en ook te zorgen dat mensen dus geïnformeerd kunnen worden over waar zij aan toe zijn. Dus u kent de ambities voor eind tweeduizend, drieëntwintig de mensen duidelijkheid geven over hun huis en de veiligheid van hun huis en de bouwwerkzaamheden voor de hele operatie afronden uiterlijk eind tweeduizend, achtentwintig en dat zijn realiseer ik mij aan de ene kant lijkt dat heel ver weg. Tweeduizend, achtentwintig te ver weg begrijp ik heel goed als mensen dat zeggen, en tegelijkertijd is het ook een hele forse opgave. Dus als je die ambitie die opgaven die complexiteit wilt vertalen in realisatie binnen de randvoorwaarden die we stellen die natuurlijk gaan over veiligheid die natuurlijk gaan over betrokkenheid van de bewoners die natuurlijk gaan over de beschikbaarheid van bouw capaciteit tijdelijk huisvesting et cetera dus eigenlijk allemaal hierin meegenomen. Ik heb de vorige keer gezegd dat de bouw top die is gehouden met de sector met de woningbouwcorporaties met de netwerk beheerders daar ook het vertrouwen geeft dat er inderdaad mee gewerkt kan worden.

[1:48:38] Mevrouw Beckerman, die verwees terug naar de bouw impuls waar we toen mee gestart zijn in dat was in juli tweeduizend twintig andere aanpak en een aantal adressen voor vijftig adressen waar het bedrijfs bureau van de bouw impuls in ieder geval een uitvoerings gereed ontwerp voor zou maken en mevrouw Beckerman die zei ja dat was dat leek zo'n mooie aanpak, maar ook die is vertraagd en dat klopt. Die is vertraagd. We zullen aan het eind van dit jaar voor vierhonderdvijftig woningen via die bouw impuls en uitvoering gereed ontwerp hebben dus voor dat deel van die groep bewoners is er dan volstrekte duidelijkheid over waar ze aan toe zijn aan het eind van dit jaar zijn vierenvijftig woningen uit de opgave uit die opgave versterkt en dat zijn dus niet de cijfers die voorhand op dat moment in juli tweeduizend twintig waren voorspeld en wat we hadden gehoopt te zullen halen. Er zijn verschillende verklaringen voor een aantal heb ik vroeg naar de vorige keer ook gezegd een aantal toch te zware versterken is gevallen die terug zijn gegeven aan de NCRV.

[1:49:41] Het inrichten van het bouw bureau, maar ook bijvoorbeeld de bestuurlijke afspraken die er doorheen zijn gekomen, waardoor een aantal bewoners zelf heeft gekozen voor herbeoordeling die eigenlijk de in in die plannen zaten die daardoor vertraagd zijn geweest. Dus dat zijn verschillende oorzaken. Tegelijkertijd zie je dat die aanpak van die bouw impuls nu op stoom komt en dat die die meerwaarde en namelijk dat zo'n aannemer in een vroegtijdig stadium met de bewoners samen. Dat ontwerp maakt voor die versterking. Dat dat de grote toegevoegde waarde is denk ik in deze aanpak en voor zover nu te overzien. Dat leidt ook tot tevredenheid bij die bewoners. Dus het doel is om hiermee door te gaan met die vertraging met deze nieuwe cijfers.

[1:50:21] Dan vroeg de heer balken naar de recente bevingen in chaos weer een aantal vragen was vooral aan de collega. Maar hij vroeg vooral is zijn de schade meldingen zijn zitten die ook in de versterkingsoperatie en ik wil. Ik noem het omdat ik nu nog geen antwoord kan geven, maar wij zullen aan de twee uitvoerders en ze geen ING vragen om hiernaar te kijken, zodat het antwoord op een later moment wel kan worden gegeven.

[1:50:44] Voor zover dat was het eerste deel van mijn beantwoord.

[1:50:47] Dank u wel, mevrouw de minister versterkingen blokje van stijging, mevrouw Beckerman, even een interruptie.

[1:50:53] Ja. Voorzitter, want ik vroeg naar die bouw impuls omdat dat ook echt met heel veel bombarie. Toen werd gepresenteerd als dat gaat zorgen voor die versnelling hebben de duizendeen. Honderd daarvan is het versterking adviesbureau hupsakee. We hebben zes bouwbedrijven gaan

[1:51:09] dat zo werd het gepresenteerd

[1:51:11] en dan kom je er een jaar later zeggen Ach ja. Nee toch helemaal niet gelukt. Och Jeetje zijn er me vierenvijftig van versterkt en dit is ook mijn angst voor het meerjarig versterkingsprogramma. Want wie zegt dat dit niet opnieuw gebeurt.

[1:51:24] Want nu wordt de typologie aanpakken als de heilige graal. Maar wat. Nou dat was hier ook al. Want hier werd ook al gezegd die plan ligt al klaar. We kunnen gewoon gaan wat. Nou als die typologie aanpak die er in tweeduizend vijftien ook al een keer is geweest dat er ook weer moet worden geconcludeerd. Wie maatregelen die nodig zijn, zijn toch wel wat zwaarder. Ach ja. Nee, we hebben nog geen bureau ingericht. Wat dat dan ook mogen zijn. De bewoners willen je toch wat anders. Wat ik nogal heftig verwijt vinden want bewoners willen gewoon zeggenschap over hun eigen huis.

[1:51:52] Wat zegt mij dat die bouw impuls en ik zou ook wel heel graag. Het mag ook per brief van al die voorgaande versnellingen en regelingen willen weten wat is nu wanneer is het een keer klaar. Dus wie zegt mij dat dit niet opnieuw gaat gebeuren, want dit is eigenlijk het cirkeltje waar we al jaren in zit.

[1:52:10] Mevrouw de minister,

[1:52:11] Voorzitter, ik heb hiervoor geen enkel verwijt gemaakt aan wie dan ook zeker ook niet aan de mensen van bouw impuls en de bouwbedrijven die daarvoor de handen ineen hebben geslagen werden kans hebben gegeven om dit deze hele andere een nieuwe aanpak uit te proberen en zeker ook niet aan bewoners die inderdaad, hoewel ze blij waren in die bouw impuls te zetten. Toch hebben gezegd. Ja nu halverwege ons traject ontstaat de mogelijkheid om te kiezen voor een herbeoordeling. Natuurlijk mogen bewoners. Dat doen. Dus ik heb alleen maar gewoon feitelijk geprobeerd uit te leggen waarom op onderdelen een andere planning is gekomen dan inderdaad in ons enthousiasme medio tweeduizend twintig was voorzien.

[1:52:54] Desalniettemin denk ik dat de aanpak de moeite waard is om voort te zetten omdat het een manier is om de bewoners in een vroegtijdig stadium te betrekken en te koppelen aan de aannemer die ook daadwerkelijk te werk gaat. Dat vind ik heel kansrijk. Het kan niet overal. Maar hier denk ik dat we hiermee door moeten gaan. En natuurlijk wil ik de kamer daar verder over informeren. En wanneer het geheel klaar is. Ik zei net al de grote verandering van het hebben van de meerjarige versterkingsplan is dat je de hele alle complexiteit in een plan hebt neergezet. Dat geeft geen geen geen honderd procent garantie. Maar het geeft houvast als er nog één ding was waar met name ook de uitvoerders behoefte aan hadden. Was het houvast in een planning. Want als je weet hoe grote opgave is. We hebben het over duizenden duizenden adressen waar werkzaamheden zullen moeten gebeuren, dan is het je dat moet kunnen inplannen. Want het gaat uiteindelijk ook gewoon over mensen en over materiaal en over overleg en dat moet je een planning doen. Anders kun je kun je niet werken. Dus om dat grote aantal behapbaar te maken. Heb je nodig. Die ligt er nu van een garantie is het niet maar noodzakelijke randvoorwaarde is het wel.

[1:54:08] Vooral Beckerman.

[1:54:10] Voorzitter, ik heb maar via interrupties en dus dat maakt het heel lastig, maar

[1:54:16] het probleem is dat we continu in dit cirkeltje zitten

[1:54:20] bij bouwen impuls was er ook een planning. Wij spreken bewoners die zeggen mijn huis is geïnspecteerd in tweeduizendzeventien. Het is nu december tweeduizend, eenentwintig en hebben bij God. Geen idee waar we aan toe zijn

[1:54:33] en die bouw impuls werd hen gepresenteerd als nu gaat het komen. Nu gaat het snel om vervolgens uitstelbrief op uitstelbrief op uitstelbrief te krijgen vervolgens weer te moeten kiezen. Ze hebben niet zelf bedacht dat ze een bestuursakkoord gingen sluiten. Nee, ze moesten kiezen naar aanleiding van de bestuursakkoord. Er was hier ook een planning en die zegt nou dat dit goed komt voor de bewoners en die durft te garanderen dat het goed komt met dat meerjarige versterkingsplan. Want alles wat nu bekend wordt, leidt alweer tot onrust en strijd.

[1:55:08] Helemaal van Beckham over de kamer bepaalt natuurlijk een meerderheid Hoelang een debatteert vandaag toch een beetje het interrupties aanpassen. Dus kan je wel. Mevrouw de minister.

[1:55:20] Voorzitter, ik denk dat het allerbelangrijkste is dat we op een gegeven moment hebben gezegd er is van alles gebeurd dus net opgesomd door een aantal van van de woordvoerders. We hebben de hele opgave publiek gemaakt. We hebben afgesproken met de regio hoe we dat gaan inrichten. Sinds vorig jaar november en we proberen en dat doen we juist voor de bewoners zoveel mogelijk vast te houden of eigenlijk helemaal vast te houden aan aan die afspraken aan die uitgangspunten dat meerjarig versterkingsplan maakt het makkelijker om gewone bewoners gericht te informeren over op welk moment zijn waar aan toe zijn. We proberen hen ook maximaal de ruimte te geven om keuzes te maken. Dat is nu centraal in de aanpak en daar sta ik heel erg achter. Maar dat neemt niet weg dat er in het verleden veel is gebeurd en veel is veranderd en dat mensen op basis daarvan natuurlijk niet per sé meteen zeggen nou nu denken we dat dit zo wel gaat lukken. Daar heb ik veel begrip voor begrijp ik ook. Maar we moeten nu gewoon echt met elkaar realiseren en zorgen dat die uitvoering aan de slag blijft en dat we de de opgave die er ligt dat we die dat we die afronden. Wat mij betreft is in die tijd die ervoor staat tot tweeduizend, achtentwintig.

[1:56:40] Zijn er nog interrupties van de eerste boek versterking. Anders gaan we nu het tweede blokje. De verschillen en de versterken aan u. Het volgende forum.

[1:56:48] Dank.

[1:56:51] We hebben steeds gezegd. De allerbelangrijkste is een veilige woning voor de mensen in het aardbevingsgebied gefinancierd door de nam want het gaat over de effecten van de gaswinning. We hebben daarbij gezegd als kabinet. We vinden het echt belangrijk om onverklaarbare verschillen tussen buren bij wijze van spreken die al eerder een versterking advies hadden om die zoveel mogelijk te overbruggen. Daar hebben we ons enorm voor ingespannen. Samen met de gemeente de regio en we hebben het al over een aantal specifieke buurten gehad waar dat ook gelukt is. Ik denk wel dat we ons moeten realiseren dat het nooit kan lukken om alle verschillen overal weg te nemen. Er zijn verschillen. Dus de inzet is niet om per sé op grote schaal huizen te slopen. Een nieuw te bouwen als dat niet nodig is. Dat is namelijk ook heel ingrijpend en de basis van alles is die gaswinning. Die hebben we besloot zo snel mogelijk af te bouwen. Juist om te zorgen voor zo snel mogelijk meer veiligheid en we kennen allemaal het gebied heel goed en ieder dorp ieder dorp ieder wijk. Daar is de situatie weer anders. Daarom vond het belangrijk dat de gemeente het bestuurslaag die het dichtst bij de bewoners staat om instrumenten daar het voortouw in te geven en dat heeft ertoe geleid dat we voor de wijk op hier in Appingedam dat we voor de zandplaat. De buurt in Delfzijl echt maatwerk oplossingen hebben.

[1:58:21] Volgende

[1:58:22] ik denk dat dat dat de grote winst is die we hebben kunnen boeken. Dus we hebben we zijn in staat geweest om echt niet goed uitleg bij de verschillen te overbruggen om afspraken te maken die de bewoners graag wilden.

[1:58:37] Maar in die gevallen ging het over huizen die sowieso zwaar moesten worden versterkt. We hebben daarvoor middelen ingezet die die sloop-nieuwbouw, wat natuurlijk heel kostbaar is, maar wel noodzakelijk is om die mogelijk te maken.

[1:58:51] Dat is niet overal. Het is niet overal het geval en daarom denk ik dat die door die clustering doordat maatwerk door die specifieke afspraken veel voor verklaart onverklaarbare verschillen hebben kunnen wegnemen, maar we kunnen nooit alle verschillen wegnemen. Voorzitter,

[1:59:11] ja ik kan zo nog meer detail op de verschillende buurten wijken kunnen ingaan. Maar ik denk dat de woordvoerders de eigenlijk heel goed op de hoogte zijn. Dus hierbij later. Voorzitter,

[1:59:21] Dat zover

[1:59:22] ik zie geen interrupties. Dus kunnen we meteen naar de ombudsman toe dan blokje drie.

[1:59:27] De ombudsman en de onafhankelijke raadsman. Daar vroeg om onder andere de heer Nijboer, maar ook andere naar de onafhankelijk raadsman en heer Klaassen die stopt per één januari tweeduizend, tweeëntwintig is bijna acht jaar actief geweest op dit dossier. Ook ik wil natuurlijk graag bij deze gelegenheid bedanken voor zijn werk de afgelopen jaren. Ik denk dat hij veel heeft betekend voor de mensen in Groningen en dankzij zijn interventies zijn er ook echt gewoon klachten die bij hem zijn gekomen opgelost uiteraard ook. Hij heeft niet alle klachten kunnen oplossen,

[2:00:03] maar er komt dus is niet zo dat we de Groningers achterlaten zonder een plek waar ze terecht kunnen want de nationale ombudsman die trekt zich ook al een aantal jaren de problematiek in Groningen aan en die zal dit werk zonder enige twijfel met dezelfde inzet overnemen

[2:00:20] en DNA beurzen gesuggereerde een beetje dat hij weg moest. Maar dit is gewoon het gevolg van het feit. Hij bedoelde dat niet zo zie ik aan zijn reactie. Gelukkig maar het is gewoon een gevoel van het feit dat was in private handen was de naam die daardoor kon de ombudsman eigenlijk niet ingezet worden. Want die kan alleen handelen als het gaat over klachten tegen publieke instanties. Toen is er in tweeduizend dertien besloten een onafhankelijk raadsman in te stellen, zodat er een ombudsfunctie was voor voor de mensen. We hebben inmiddels wat ik net al zei de hele schadeafhandelingen versterkingsoperatie in publieke handen gebracht en zo hebben we gaandeweg kunnen zeggen. Dat betekent ook dat de ombudsman op termijn die klachtafhandeling overnemen, kan overnemen via een lokaal steunpunt.

[2:01:04] Inmiddels hebben de onafhankelijk raadsman en de ombudsman daar afspraken over gemaakt. Zorg, zorgvuldige overdracht van van het

[2:01:13] werk en de ombudsman. Die zal daar dus ook financiering voor krijgen om het werk goed te kunnen uitvoeren. Nou volgens mij zijn de ervaringen met de ombudsman heel goed bekend. Maar nogmaals, we kennen zijn betrokkenheid ook het rapport. Daar krijgt u nog een schriftelijke reactie op

[2:01:30] dat ons voornemen is om dat te combineren met het eindverslag dat onafhankelijk raadsman in januari gaat uitbrengen. Dat zal gaan over de hele periode van de onafhankelijk raadsman. Wij hebben ook nog. Ik meen dat dat volgende week is op initiatief van de college van BZK nog een gesprek met onafhankelijke ombudsman. Dus dat alles kan worden meegenomen in de brief die we in januari naar de kamer kunnen

[2:01:54] verstuurd.

[2:01:56] Voorzitter, ik denk dat de overige vragen over de onafhankelijk raadsman op het terrein van de schade die gaan er volgend college blok dan zo terug.

[2:02:04] Dankuwel. Meneer Nijboer.

[2:02:09] Ja want dreigt een beetje geschied vervalsing te worden want de de de meer Klaassen moest gewoon weg van Wiebes. Daar heeft die de van minister Wiebes heeft toen ook gezegd hebben daar ruzie over gemaakt en en wou helemaal niet weg

[2:02:21] en de Klaas heeft toen die oud griffier van de eerste kamer eerste kamer en is Alberda. Die is wel verstandig. Dus heeft een beetje zolang mogelijk zijn werk gedaan heeft zich er uiteindelijk mee mee mee verzoend. Maar ik vind het Groningen er wel echt een iemand die daar geboren op geboren en getogen mening van geaard en geworteld is en voor ze opkomt dat het echt wel een gemis is en die is gewoon uitgedrukt door door door de minister Wiebes destijds die toen toen nog de hele gaswinning D

[2:02:47] in weerwil van wat de kamer wou met een paar in de juridische argumenten van dit is nu private. Dat is publiek. Maar daar ging het helemaal niet om mij als mensen echt problemen hadden, konden ze bij hem terecht

[2:02:57] en een beetje gezag en de drukte die waardoor en dat was hartstikke goed dat die de was en ik betreur nog steeds dat

[2:03:02] nu weg is en dat nu alleen de ombudsman is en mensen kunnen nu nog maar bij een alleen maar die ombudsman die hier naast zit en wel betrokken is terecht, maar niet meer bij de onafhankelijk raadsman.

[2:03:13] Mevrouw de minister,

[2:03:14] De ombudsman als die de overneemt zal dus gaan werken met een lokaal tak van de ombudsman is dat mensen wel degelijk gewoon daar ter plekke terecht kunnen bij de ombudsman. Verder moet op de heer Nijboer afgaan. Hij noemt dat geschiedvervalsing. Mijn beeld is een is ook een brief van de minister van BZK voorganger van de heer blok, die hier precies op ingaat. Er is heel zorgvuldig gewerkt aan die overdracht van de onafhankelijke raadsman naar de ombudsman en dat zal het per één januari worden voltooid. Dus ik vind het allerbelangrijkste dat er een ombudsfunctie was en blijft ook in de toekomst zal zijn via de ombudsman. Volgens mij een instituut waarin we gewoon veel vertrouwen kunnen hebben. Juist ook op het dossier in Groningen.

[2:04:01] Ik zie verder geen interrupties. Meer. Dan gaan we naar het de laatste blokje overig.

[2:04:06] Voorzitter, en daar wilde ik ingaan op de vraag van mevrouw de Vries over de het erfgoed programma en we hadden het er vorige week ook al even over

[2:04:16] en ik heb toen ik heb toen ook toegezegd aan mevrouw de Vries van de kamer dat ik nog precies zou nagaan hoe dat met OCW zit. Na dit jaar eindigt de de toegezegde bijdrage van OCW vanuit regeerakkoord middelen van deze periode aan de regeling voor regulier en groot onderhoud van monumenten.

[2:04:40] Dat betekent niet dat die regelingen moeten sluiten per één januari. Dat vond ik belangrijk. Ik meende dat de kamer dat ook belangrijk vond de bijdrage van de NCRV en BZK dus en van de provincie die lopen door dus dat betekent dat er voor volgend jaar, ondanks het feit dat die bijdrage van OCW.

[2:04:58] De

[2:04:59] de nog zo'n vier miljoen beschikbaar is. Dat betekent natuurlijk wel dat als hij niet wordt opgeplust dat het subsidieplafond sneller wordt bereikt en en er wordt veel gebruikgemaakt van van deze subsidie.

[2:05:14] Wat ik ook belangrijk vond is om te zorgen dat er voor de regelingen en hiervan overbrugging financiering zou worden geregeld. Want anders zou je kunnen krijgen dat door het wegvallen van de OCW financiering die subsidieregelingen niet meer kunnen worden uitgevoerd. Nou dat zou in ieder geval heel onwenselijk zijn. De provincie heeft daarom gevraagd om een overbruggingsfinanciering van tweehonderd vijfentachtigduizend euro. En dat budget is gevonden op de begroting van OCW.

[2:05:40] Dus die overbruggingsfinanciering is geregeld. Daarmee kan voorlopig de ondersteuning bij de uitvoering van de subsidieregelingen gewoon worden betaald dus op aanvraag kunnen worden behandeld. De medewerkers die natuurlijk ook gespecialiseerd zijn in dit soort aanvragen en zichtbaar. Een bouwkundige beoordeling van dat soort aanvragen die kunnen ook doorgaan en dat betekent dat wij allemaal kunnen aandringen bij het nieuwe kabinet om daar opnieuw aan bij te dragen vanuit OCW. Dus er is wel sprake van overbruggingsfinanciering en Hopelijk straks. Maar goed daar ga ik niet over. Maar een nieuw kabinet zou net zoals in vorige periode kunnen besluiten voor de komende kabinetsperiode middelen voor de rijksmonumenten beschikbaar te stellen.

[2:06:28] U mag het blokje ofzo. Ik maak ze af. Ja Tuurlijk.

[2:06:34] Ik heb geluisterd naar mevrouw Beckerman die noemde een specifieke geval van een monumentale boerderij. Als ik goed heb beluisterd. Ik heb gehoord dat zijn dit geval en dit soort gevallen moeten gewoon aandacht krijgen. We hebben in het wetsvoorstel versterken dat deze op voorstel van mevrouw dik-faber. De voorganger van de gym is een hardheidsclausule in opgenomen. Die clausule regelt dat woningen die ook buiten de vijf gemeenten liggen onderzocht kunnen worden als redenen om aan te nemen is om aan te nemen dat ze onveilig zijn. Dus ik wil ook vanwege de tot mevrouw Beckham het hierop nog heel goed kijken naar dit en andere gevallen en kijken of we ook vooruitlopend op de inwerkingtreding van die wet misschien al kunnen handelen alsof de wet en de hardheidsclausule er al zijn.

[2:07:26] Dit is altijd lastig natuurlijk op specifieke gevallen in te gaan. Maar zo duidelijk eventjes de casus die zij hier voor legt. We hebben ook via het erfgoed loket de mogelijkheid om schrijnende complexe gevallen extra te ondersteunen. Dus laten we op die manier kijken of dat hier soelaas biedt. Ik weet het niet maar ik ben graag bereid om dat door te geven, zodat er wel naar wordt gekeken.

[2:07:48] Dagvoorzitter.

[2:07:49] Dank u, mevrouw de minister zijn corruptie van mevrouw de Vries.

[2:07:54] Dankuwel. De voorzitter over de erfgoed regeling

[2:07:58] mooi dat er nog wel een deel van geld beschikbaar blijft. Alleen ik vind het wel heel bijzonder dat het ministerie. Wat gaat over erfgoed. Wat gaat over monumenten. Wat gaat over rijksmonumenten dan juist die bijdrage stopt

[2:08:11] en volgens mij heeft het ministerie sowieso een bepaalde verantwoordelijkheid als het gaat over rijksmonumenten. Dus ik snap dan niet zo goed. Waarom dan naar een nieuw kabinet gekeken moet worden om te zeggen voor dit programma loopt nog twee jaar door. Waarom dan OCW zegt dit gave niet meer doen. Kweek. Wie weet. Ik zie het gewoon niet.

[2:08:31] Mevrouw de minister,

[2:08:35] Nou ja kijk bij de hele technische redenering is er. We hadden geld beschikbaar voor een X aantal jaren. Ik denk vier. Het laatste jaar was tweeduizend, eenentwintig voor jaren. Daarna hebben wij geen geld op de begroting staan. Dat is op zich denk ik technisch correct en volgend jaar is in principe het jaar van het nieuwe kabinet. Dus dan is het ook aan een opvolger misschien niet aan het demissionaire kabinet om daarover te besluiten. Maar ik zeg met u door ben hiervoor blij dat we die overbruggingsfinanciering hebben kunnen regelen dat ik vind dat als er nog steeds sprake is van noodzaak om groot onderhoud te doen aan rijksmonumenten dat die bijdrage zou moeten komen uit de hoek van de verantwoordelijk departement.

[2:09:22] Mevrouw de Vries,

[2:09:24] Dank u wel. Voorzitter, mag ik dan vragen want blijkbaar wordt het toch al een tweeminutendebat aangevraagd of bij voor het twee minuut debat van de minister van OCW een briefje kunnen krijgen. Warmer vanuit de beschikbare middelen die er op de begroting van OCW staan voor rijksmonumenten niet een klein deeltje hiervan naar Groningen gaan want uiteindelijk zijn het rijksmonumenten die daarvoor normaal ook bij bij de minister terecht zouden moeten kunnen denk ik.

[2:09:51] En het tweeminutendebat. Dat wordt met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid aangevraagd door me voorbij kwam allemaal zo ver zijn we er niet bevatten.

[2:09:58] Ik zal het verzoek doorgeven aan mijn collega's.

[2:10:04] Er zijn geen interrupties helemaal naar de luistert naar de beantwoording van de minister van economische zaken en klimaat en ook een de vraag wanneer de minister of een blokjes werkt in verband met interrupties. Dan kunnen we dat beter plannen Dankuwel.

[2:10:18] Een succes Dankuwel een voorzitter en mijn onderdelen zullen zijn. Allereerste vraag met betrekking tot de schadeafhandeling Groningen.

[2:10:27] De vragen breder over de gaswinning.

[2:10:31] De vragen over de afvalwaterinjecties in Twente vragen over

[2:10:35] de vergunningprocedure ternaard, en dan onvermijdelijk een blokje overige

[2:10:42] allereerst voorzitter aansluiten bij wat wat collega's daarover zei

[2:10:46] in de politiek. Weet je natuurlijk nooit wanneer je laatste debat is of je nou een bewindspersoon bent of Kamerlid. Maar wat we wel weten is dat de problematiek in Groningen langdurig is zeer ingrijpend voor de mensen daar dus dat voor collega van mij, maar ongetwijfeld evenzeer voor de Kamerleden geldt. Het maakt niet uit dat wij niet weten Hoelang wij hier zitten en of hier wel of niet terugkomen.

[2:11:11] Wij realiseren ons hoe ingrijpend

[2:11:14] de de de dreiging en de realiteit van de bevingen in Groningen is

[2:11:20] dat wij nu verantwoordelijk zijn voor dat er gebeuren wat er gebeurt tot op het moment dat iemand anders. Dat doet. Maar nu zijn wij dat

[2:11:27] of overigens waardeer ik dat na het formulier chemie seizoen niet. Hij was er heel expliciet in

[2:11:34] erop wees dat er dat er heel veel mis gaat. Maar dat ook in in alle betrokken organisaties en natuurlijk ook van de kant van bewoners, maar ook enorme inzet is om dingen beter te laten gaan en goed te laten.

[2:11:47] Verlof is al helemaal geen westen heeft zich laten verontschuldigen spoedeisende zaken. Maar hij mocht waargenomen. Meneer de minister tot nu toe.

[2:11:54] Ik noem hem een omdat hij zo specifiek dat punt

[2:11:59] allereerst van mijn kant. De de reactie op de aanbeveling van de onafhankelijk raadsman. Mevrouw Beckerman ging er als eerste kind. Maar andere gingen daar ook op in.

[2:12:09] Volgende week staat er ook een afspraak met hem gepland. Maar natuurlijk zijn bevindingen gelezen en die sluiten sterk aan bij ook het eerder rapport van de ombudsman dat we hier vorige week besproken hebben

[2:12:25] en wat voor ons ook met zich meebrengt dat wij aantal belangrijke stappen in gang gezet hebben met betrekking tot die afstemming tussen ING en nationaal coördinator Groningen aanbevelingen over de communicatie ter harte nemen de de ook ook het door u geschetste lastige spagaat tussen de wens tot maatwerk en tegelijkertijd de wens tot tot gelijke behandeling. Wij zullen natuurlijk met uitgebreide reactie komen, maar zeer goed gehoord en gelezen waarmee komt de ik voel me wel verplicht te reageren op de stelling van de heer Nijboer. Misschien citeer ik hem niet goed, maar dan gaat hij mij weer corrigeren omdat het staatsrecht met zich meebrengt dat ik de opvolger bent van de Wiebes en ik naar aanleiding van de stelling van de heer Nijboer toch even nagevraagd hebben, was er ook dwang of druk van van dingen Wiebes op op de onafhankelijke raadsman. Dat herkennen wij niet. Wel dat er nu de overdracht goed loopt dat dat hij natuurlijk ook aangegeven heeft dat hij vindt dat die overgang goed moet lopen. Maar ik vind toch van belang

[2:13:40] in het kader van het overgaan verantwoordelijkheden van verantwoordelijkheden deze kanttekening te maken bij de

[2:13:47] opmerkingen van de kom dan weer terug naar mevrouw Beckerman

[2:13:54] met betrekking tot de duur van de schadeafhandeling door ING inderdaad een terecht punt van zorg er voor op aangeeft dat die doorlooptijd te lang is

[2:14:04] het streven is binnen een halfjaar. De de vijftien maanden die in brieven genoemd wordt. Mevrouw Beckerman wijst daarop is ze is de maximale termijn. Als je alle

[2:14:14] verschillende onderdelen met elkaar bij elkaar optelt. Doel is een half jaar de doorlooptijd is nu te hoog. Ik heb er ook op gewezen dat dat nu weliswaar verklaarbaar is door het feit

[2:14:28] dat mensen met schades het voorstel gedaan is de schade aan te houden omdat er een soepele regeling aankwam had ik maar even oneerbiedig. De vijfduizend euro regeling

[2:14:41] noem dus dat dat wel een verklaring is maar dat dat meteen dan dus ook de opgave met zich meebrengt dat nu die regeling. Er is die die wordt inderdaad ook goed gebruikt weer in het in snel tempo terug te gaan naar de de doorlooptijd en zoals die ook beoogd zijn

[2:14:58] dus binnen een halfjaar

[2:15:01] specifiek met betrekking tot de waardedalingsregeling

[2:15:05] en daar is zeer veel gebruik van van gemaakt en en inderdaad is het zo dat debat hebben wij vaker gevoerd, heeft de heer Nijboer ook een motie over ingediend zijn er ook gebieden dorpen die daar buiten vallen

[2:15:25] en daar helaas

[2:15:30] moet ik soms bij herhaling hetzelfde argument gebruiken. Maar dat is omdat het nou eenmaal de feiten zijn

[2:15:39] de de gebieden stuur ik niet op die bepaalt dat ING op basis van deskundige onderzoeken en er is heel bewust voor gekozen om mij daar niet in in te laten sturen mij of mijn opvolgers

[2:15:56] met betrekking tot situatie in Noord Drenthe, mevrouw Mulder, de heer grinwis vroeger, daar voor. Ik heb hem vorig jaar aangeboden

[2:16:05] om een onderzoek te laten doen naar wat wel de oorzaak kan zijn van schade aan aan huis en u verschillende onderzoeken

[2:16:15] aangegeven hebben dat er geen relatie is al een paar gebieden geen relaties met

[2:16:22] gaswinning in het in het Groningen veld.

[2:16:26] Er is, begreep ik deze week een eerste contact geweest met gedeputeerde.

[2:16:31] We zullen ook op korte termijn overleg treden met met bewoners.

[2:16:37] Dus je kan nog niet zeggen wie precies dat onderzoek uit gaat voeren.

[2:16:40] Ik wil ook niet.

[2:16:41] De uitlopen op de vraag als daar geen sluitend antwoord uitkomt dan laten we nu eerst die onderzoekers alle ruimte geven om hun werk te doen en zodra die onderzoeken. Er zijn met bewoners met u met lokale bestuurders

[2:16:59] kijken welke aanknopingspunten die onderzoeken dan dan bieden.

[2:17:06] U bent nog niet aan het einde van uw blokje. Minister begrijp ik.

[2:17:11] U heeft helemaal gelijk. Ik zag mevrouw Mulder

[2:17:15] een hand opsteken. Dus ik hield mijn mond. Ik zal eerst de andere bij

[2:17:20] vragen bij dit onderdeel antwoorden.

[2:17:25] De heer stoffer vroeg op ING voldoende

[2:17:30] doorzetting macht heeft nogmaals ING heel bewust totaal onafhankelijk van de minister of ik dat nou ben of een opvolger op gang hangen. Dus ja die heeft die doorzettingsmacht en dat leidt soms ook tot antwoorden die die ook tot onvrede leiden en tot debat hier en dan moet ik dus ook mijzelf neerleggen bij die doorzettingsmacht die het ING heeft en daarnaast is er voor voor schrijnende gevallen een apart interventieteam onder onafhankelijk voorzitterschap om ook die de de gevallen die die misschien niet helemaal binnen de regels passen en maar waar merkt ze ernstig in de knel zitten om die mensen ook te kunnen helpen. Dat is ook goed. Er is ook budget voor beschikbaar.

[2:18:20] Nogmaals, ook in de realisatie dat je ook daarmee niet niet alle

[2:18:24] ander leed alle problemen zult kunnen oplossen. Maar maar wel echt ruimte en geld

[2:18:31] om dat zoveel mogelijk aan te kunnen pakken.

[2:18:35] De heer Bauke had nog een aantal specifieke vragen in in vervolg op de de beving in in garrelsweer.

[2:18:44] Ik kom op dat moment natuurlijk heel precies aan aangeven sinds garrelsweer hebben zoveel meldingen gekregen en daar zat inderdaad ook een piek in dus ongetwijfeld gerelateerd aan die die beving. Ik kan nu minder scherp aangeven of het precies aan die beving is gerelateerd omdat er in in de loop van de tijd ook als er niet zo'n grote beving is altijd wel meldingen

[2:19:10] binnen komen. Dus ik moet iets algemener antwoorden, namelijk dat er in de maand november bij ING vijfenzeventig, honderd schademeldingen zijn gedaan.

[2:19:24] Die liggen nu van niet. Allemaal in het effect gebied. Dus dat om.

[2:19:26] Dan streept.

[2:19:28] Effect gebied van chaos. Dat onderstreept ook dat er ook

[2:19:31] melding een om andere reden worden gedaan

[2:19:35] van die vijfenzeventig, honderd hebben vierenveertig, honderd gekozen voor de die vaste vergoedingsregeling. Dus de snelle regeling die sinds kort

[2:19:44] bestaat en en dan voegt hierbij ook aan hoeveel zijn er nu af gedaan met binnen die regeling hebben de eerste zes, honderd inmiddels een toekenning gekregen en en voor deze groep. De rest van de groep is de verwachte doorlooptijd tussen de acht en zestien weken

[2:20:03] van andere bewoners die die kies dan voor de maatwerk opname.

[2:20:09] Daar is het streven nog steeds een halfjaar. Nogmaals, ik realiseer me dat we daar mensen teleurgesteld hebben. Maar

[2:20:17] de inzet is om in een half jaar te doen dan een vraagt hierbij ook zijn de mensen die de huizen die schelden schade gemeld hebben ook onderdeel van de

[2:20:29] versterkingsoperatie. Dat schnitzel Page beseft een veel groter gebied gaf ook aan ook meldingen uit gebieden die niet gerekend worden tot effect gebied van deze beving in in garrelsweer dierbare kan vroeg ook of ik al een voorschot kan geven op diepgaande analyse die de nam moet maken.

[2:20:54] Dat kan ik nog niet zo. Jam

[2:20:58] analyseert de informatie die nam heeft

[2:21:04] aangeleverd en zodra ik de analyse van enzo die hem heb zal ik die met de kamer delen.

[2:21:12] Je balkon vroeg ook specifiek of er nieuwe acuut onveilige situaties zijn gemeld. Ook daarvoor geldt dat ook los van grote beving, zoals in chaos weer er van tijd tot tijd

[2:21:27] acuut onveilige situaties worden gemeld. Waar dan ook direct

[2:21:31] naar gekeken wordt dus inderdaad. Er zijn sindsdien weer nieuwe acuut onveilige situaties gemeld, maar niet in een ander patroon dan verder. De afgelopen tijd

[2:21:44] en de bredere vraag van de heer Bauke kan schade op naam worden verhaald, ook als het decennia duurt de de heffing kent geen geen eind termijn koppeling aan de schade

[2:22:00] omdat we inderdaad niet uit kunnen sluiten dat bevingen nog jaren door kunnen gaan. Betekent dat dus ook dat er geen einddatum is voor die voor die schade

[2:22:10] en de voor haalbaarheid van de schade.

[2:22:13] Dan hadden een heel aantal Kamerleden specifieke vragen over positie van agrariërs heer Nijboer, mevrouw de Vries, mevrouw Mulder.

[2:22:26] We hebben via de ING in totaal dertien, honderd, dertien, honderd en tien meldingen afgehandeld in de agrarische sector

[2:22:36] en er zijn er op dit moment nog negenhonderd eenenzestig in

[2:22:40] behandeling

[2:22:42] specifiek voor de mestkelders.

[2:22:46] Daar is nu bij veertig meldingen een deskundige aan aangesteld

[2:22:52] en daar zijn in een aantal gevallen inderdaad discussies over

[2:22:58] onder meer over de criteria die anders zijn dan bij bebouwing boven de grond als achterkant van vraag van mevrouw de Vries,

[2:23:09] omdat het een ander type bouwwerk betreft dan dan een huis of een bedrijfspand boven de grond

[2:23:15] wordt pas bij hogere grond snelheden. De relatie tussen schade en en bevingen verondersteld bij mestkelders

[2:23:25] en zijn er inderdaad een heel aantal afwijzingen geweest omdat wordt aangegeven die de de grondversnelling van tien millimeter per seconde. Dat zal de grens waar de die voor mestkelders wordt gehanteerd,

[2:23:37] is in dat gebied niet niet opgetreden

[2:23:41] omdat ik die vragen en nu van u niet voor het eerst krijg en mijn mensen die vragen ook met grote regelmaat krijgen zal ik met ING overleggen of nog eens naar die verschillen in toelatingscriteria gekeken. Dus die verschillen in God snelheid die uiteindelijk bepalen of de schade wel of niet aan de beving wordt toe gerekend.

[2:24:12] Ga niet herhalen hoe de verhouding tussen mijn ING is. Maar ik zal u wel op de hoogte stellen van van de uitkomst van

[2:24:20] mijn overleg en de bevindingen van het ING,

[2:24:24] de heer stoffer deed daarnaast ook de suggestie kunnen we ook niet een heel andere aanpak doen met de de verwerking van mest en of ik dat op wilde

[2:24:39] nemen met collega's van van heen.

[2:24:45] Zoals zeer stoffen ongetwijfeld weten is er een specifiek programma waar ook provincie en regio in in belangrijke rol in spelen en in dat aankoopprogramma en bord ook naar vernieuwingen van de werkwijze gekeken. Dus dat lijkt mij eerlijk gezegd de de eerste route om te doen. Ik zal ook uw specifieke suggestie graag aan en meegeven.

[2:25:12] Dan kunnen we zo nodig. Ook later terugkomen op de vraag of dat ook soelaas biedt.

[2:25:17] Voorzitter, ik hoop hier de specifieke vragen over Groningen

[2:25:22] beantwoord hem voordat ik overga naar vragen over gaswinning verder.

[2:25:26] Omdat het blokje schadeafhandeling Groningen. Ik noem me er eentje voor de mensen die debat voor ik niet gevolgd hebben die minder ter zake deskundig zijn. ING staat voor instituut mijnbouw schade in Groningen voor de liefhebbers.

[2:25:38] Mevrouw Agnes Mulder was de eerste.

[2:25:41] Voorzitter, Dank en die ging erover. Het onderzoek naar morgen

[2:25:48] om dat er omgekeerde bewijslast in één keer is aangepast doordat ING maar net zo mooi. De volledige naam van van noemde. Voorzitter, omdat het onderdeel is totaal van ook Groningen, omdat wij extra gebruikmaken van de gasopslag Norg, omdat we Groningen juist terug willen brengen en we hebben altijd gezegd kan niet zo zijn dat de mensen die dan in enorm wonen en omgeving dat die dan vervolgens de last te krijgen doorgeschoven vanuit Groningen naar dat is altijd de zorg die wij als senior hebben gehad. Dus er waren ook heel erg van de leeg. Toen we hoorden dat dat dat zomaar werd ingeperkt. We zijn wel tevreden dat er een onderzoek komt, maar we zijn ook wel kritisch dat het misschien ook wel kan voorkomen dat de mensen alsnog niet gaan weten wat de oorzaak is en ik wil dan wel graag dat een van onderzoeksvragen is. Rotterdam wordt gedaan op het moment dat dat het geval is. Want anders dan stel dat dat de helft van de aantal woningen in in dat gebied dat die deze boodschap op termijn krijgen en dat zou zomaar eens kunnen gebeuren. Dan wil ik wel graag helderheid hebben over wat daar dan een mogelijke oplossing zijn richting ook voor is. Dus dat zou ik heel graag willen weten. Voorzitter.

[2:26:56] Meneer de minister,

[2:26:57] De de vraag is terecht. Maar die kan ik niet bij onderzoekers neerleggen want die onderzoekers. Dat zullen een hoop ik verstandige bodem deskundige ingenieurs zeg ik maar richting leerstof voor geologen hiervan. Mensen die kunnen beoordelen welke processen in gebouwen en in ondergrond kunnen ervoor zorgen

[2:27:16] dat er scheuren ontstaan daar waar dat niet is door door gaswinning.

[2:27:21] Dat is het type onderzoek wat mij een logisch lijkt en maar ik mij vooral niet inhoudelijk mee moet bemoeien. Daar komt een uitkomst uit die kennen wij nog niet.

[2:27:30] Dan is vervolgens een politieke vraag dus wel een terechte vraag. Maar die kan ik niet bij de onderzoekers neerleggen. Een politieke vraag.

[2:27:37] Wat doe je met de uitkomsten als die door andere oorzaken zijn dan dan delfstofwinning. Ja. Wie pakt daar dan dan welke rol. En als er misschien ook op sommige plekken of voor sommige gebouwen geen directe oorzaak gevonden wordt, is er ook een vraag wie pakt dan welke rol, maar ook dat kan ik niet bij die onderzoekers besteden. Dus ik speel de vraag niet weg. Maar dat is dan een vraag die tussen regering en kamer Naomi komst van die onderzoek aan de orde.

[2:28:07] Geweldig,

[2:28:08] Ik heb maar een paar.

[2:28:12] Meneer stoffig.

[2:28:15] Voorzitter en Dank aan de minister voor de beantwoorden van mijn vragen een punt wil ik nog even specifiek bij de kop pakken en dat ging over die doorzettingsmacht. Ik heb heel bewust. Het

[2:28:24] wordt Henson gebruikt.

[2:28:27] Ik heb

[2:28:28] ik heb ooit een aantal jaren bij een adviesbureau gewerkt en een aantal jaren bij een uitvoeringsorganisatie van de rijksoverheid

[2:28:34] en ik heb al enige indruk wat een rapport kost en ook op moment dat je en ik snap heel goed hoe ingewikkeld het is

[2:28:40] dat als je precedent werking hebt of je wordt het niet eens dat je dan graag rapport hebt waar je op kunt

[2:28:48] waar je op kunt baseren. Als je ooit voor de rechter komt te staan. Maar als je uitkijkt dan ga je ook.

[2:28:53] Die die.

[2:28:55] Richting je dan denk je nou laat ik maar verschuilen achter dikke stapels, rapporten enzovoorts en misschien een beeld en plaats in Groningen was specifiek voor dit thema en op bezoekers mensen toen zag ik een stapel rapporten liggen waarvan ik dacht die hebben best wel heel veel geld gekost en wat er eigenlijk uitgekeerd was.

[2:29:10] Ja dat was nogal miniem en die verhouding die raakt aan best wel zoek

[2:29:15] en ik heb vroeger als ambtenaar was een keer wat gedaan. Ik dacht ik heb een bepaald financieel mandaat. Ik zei de van ik denk een beetje in de trance als Mark Rutte vast denk onze premier maakt dat netjes zeggen en dan heb ik was had afgewezen. Ik dacht na ik ga een beetje op. Misschien wel over de rand kan wel zeggen ik zit nu toch hier. Maar dat was voor de overheid goed. Dat was voor die mensen goed. Het einde was voor de samenleving beter en is mijn vraag en ik snapte tenminste niet kan zeggen van nou doe maar een beetje maar mijn oproep is van laat het een beetje wat op de randen opzoeken niet op een verkeerde manier, maar wel van. En nou voorkomen dat uiteindelijk heel veel geld in rapport te stoppen en bij de mensen weinig terecht komt en ik snap dat de minister die niet al teveel opzicht. Voorzitter, maar ik dacht ik wil dit punt wel even mankeren en ik zou heel graag zien dat van in de ING een beetje die cultuur er iets meer.

[2:30:03] Komt.

[2:30:04] Mag zijn dan waar ik nu enige een na enig gevoel bij heb zeg maar dat voorzitter is niet al te zeer een vraag. Maar het is wel een verduidelijking van wat ik bedoelde en dat gaat net iets verder dan het antwoord wat de minister terug gaf.

[2:30:19] Alles over de minister.

[2:30:23] Het is heel herkenbaar wat hier stoffer zegt dat is iets wat wat niet alleen u in het gebied hoort wat wat ook uw collega's en het kabinet meegeven en en wat collega's een ik ook horen en zien ook precies wat u noemt

[2:30:41] veel rapporten die die kost zijn ofzo toegelicht door de algemene Rekenkamer toch bijzondere verhouding tussen onderzoekskosten

[2:30:49] en de uitvoeringskosten. Dat heeft er bij beide instellingen maar college Hannigan advertentie geen toegelicht ligt en ik ga over de ING heeft er inderdaad toe geleid dat gezegd is. We gaan niet altijd op basis van uitgebreid onderzoek aan aan het werk wat ik even oneerbiedig, oneerbiedig noemden vijfduizend euro regeling waarvan ik net ook naar aanleiding van chaos weer kon laten zien hoezeer die in een boel behoefte voorziet, biedt gedupeerden de mogelijkheid om om te zeggen laat maar zitten. Die rapporten. Ik heb schade.

[2:31:27] De vijfduizend euro had voor mij het geduld niet weg. Maar mijn inschatting is dat ik liever die vijfduizend euro snel op mijn rekening heb en en daarvoor

[2:31:38] iemand een vakman vraag of of dat dat zelf doe en en en dat levert al een heel belangrijke stap op en daarnaast wordt er ook verder zoveel mogelijk gezocht naar processen om onder vergelijkbare gevallen niet allemaal een voor een te kunnen te hoeven behandelen. Maar dat

[2:31:59] daar zijn ook wel weer grenzen aan. Zeker als om veiligheid gaat moet je natuurlijk veel deskundigen beoordelingen hebben. Maar nogmaals, ik herken heel goed wat

[2:32:10] de heer stoffer zegt

[2:32:13] zetten dat ze langs die route in in praktijk om en proberen ook echt mee te geven aan de mensen in het veld.

[2:32:19] Natuurlijk gaat het om gemeenschapsgeld. Dus dat moet fatsoenlijk gebeuren. Maar

[2:32:28] bij twijfel

[2:32:30] heb je echt wel ruimte om beslissingen naar eigen goedvinden te nemen.

[2:32:35] Dat moet ook.

[2:32:36] Ik zie een stoffig en invullen en stemmend knikje. Dan kunnen we doorgaan naar het mevrouw de Vries.

[2:32:43] Misschien akkoord even terug naar de gasopslag Norg. Ik heb daar nu niet heel veel over gezegd. Maar de vorige keer al het nodige over heb aangegeven, maar de vraag is wel als dat onderzoek ben blij dat het onderzoek gedaan.

[2:32:52] De gaat worden. Maar

[2:32:54] ik hoop dan dat er op het moment dat het onderzoek uitkomt ook nog een jaar daarna nog meer discussies moeten hebben over welke scenario's en wat we daar dan mee doen. Maar dat het wel tegelijk gepresenteerd wordt een dat we ook automatisch wel eventjes kijken dan naar de situatie bij Grijpskerk.

[2:33:09] Wanneer de mijn is,

[2:33:15] Het is natuurlijk mijn ambitie om op basis van dat rapport met met een heldere

[2:33:21] zuivere conclusie te komen. Ik kan natuurlijk niet helemaal voorspellen hoe iedereen daar vervolgens op reageert.

[2:33:27] Daar is iedereen vrij in. Dus

[2:33:30] dat bepaalt natuurlijk ook Hoelang je daarna

[2:33:34] nodig hebt om tot een

[2:33:37] tot de start van een procedure te komen. Grijpskerk is een

[2:33:43] apart een belangrijk traject vooraf gesproken ligt nu overigens ook ter inzage de beslissing over en daar hoort een omgevings traject bij. Natuurlijk is er een samenhangt met nodig. Maar ik zou ook niet willen verkopen. Want dan

[2:33:56] dreigen we precies in extra nodeloos complexiteit te komen die we ook moeten vermijden, maar het proces loopt nu

[2:34:06] ligt ter inzage. Dus het is alle belanghebbenden kunnen reageren en betrekken de omgeving daar nauwgezet.

[2:34:13] Mevrouw de Vries. Ja. Mijn laatste interruptie dan volgens mij. Voorzitter,

[2:34:18] ik snap wel dat dat het andere casussen zijn. Maar ze lijken natuurlijk wel heel veel op elkaar nodig en Grijpskerk en ik heb ook al eerder gevraagd van laten we nou leren van wat er gebeurt in Norg, zodat we niet weer dezelfde fout maken bij Grijpskerk en dat wij wel voldoende zekerheden aan de mensen daar bieden dat

[2:34:37] nou ja dat dat mocht de schade zijn dat ze dan dat ze dan niet van het kastje naar de muur gestuurd gaan worden of weer eens een hele ingewikkelde discussie komen over van wat is nou de oorzaak van van de schade. Dus dat zou ik echt wel willen voorkomen. Voorzitter, dus ik zou willen vragen aan de minister om daar in het hele traject en omgeving traject wat er voor grijp sterk Grijpskerk loopt wel ook aandacht voor te houden.

[2:34:59] Meneer de minister,

[2:35:01] Omschrijving. Zo kan ik helemaal uit de voeten. Heerlijke ik leer van wat er gebeurt in in Norg voor Grijpskerk en voorkom dat dingen die je op die grond had kunnen voorkomen. Toch nog plaatsvindt.

[2:35:16] Dan gaan we naar de gaswinning in Groningen.

[2:35:19] Twee blokje twee.

[2:35:22] Daar begin ik met software omdat die de de de bredere vraag stelde over delfstofwinning in in Nederland

[2:35:30] die overigens langs een andere lijn ook door mevrouw Kreuger

[2:35:34] en de heer van raam aan de orde werden gesteld. Waarom vindt uberhaupt nog plaats

[2:35:40] of het nou gas is dat is in Nederland overigens verreweg het belangrijkst olie dan nog in Schoonebeek.

[2:35:51] Het kabinet

[2:35:52] zet vol in op een samenleving die uiteindelijk in tweeduizendvijftig C O twee neutraal is

[2:36:02] en in een samenleving waar op dit moment toch mensen ook wel reëel zenuwachtig aan worden. Zijn er nog voldoende gas in de opslagen.

[2:36:10] En wat zijn de benzineprijzen hoog realiseren we ons vervolgens ook dat op weg daarheen

[2:36:16] en een hele grote omslag moeten maken en en gelukkig zijn er

[2:36:20] allerlei onderlegde deskundigen

[2:36:24] of het algemeen nationale instellingen die voor ons door rekenen natuurlijk om een aantal aannemers aannames. Hoe die weg naar nul O, twee. In tweeduizendvijftig eruitziet internationaal Energieagentschap heeft daar belangwekkende scenario s voor geschreven. De Europese Unie heeft dat gedaan op Europees niveau en in Nederland is dat ook gedaan is ook met kamer gedeelte in de vorm van vier scenario's. Hoezo. Een. Nederland. Tweeduizendvijftig nul C O. Twee uitstoot eruit kunnen zien.

[2:36:56] In al die scenario's zoals dat nou de wereldwijde zijn of de nationale hebben nog een paar decennia fossiele brandstoffen nodig. Een paar decennia. Dat kan nog niemand verrassen. We zien het feit dat onze hele samenleving daarop gebaseerd is.

[2:37:13] En natuurlijk is onze vollere in de inspanning om dat zo kort mogelijk te laten zijn om klimaat regelen. De heer software wees terecht ook op geopolitieke

[2:37:23] afwegingen of ons ook in een samenleving waar je geen fossiele olie en gas meer gebruikt kunnen andere geopolitieke afwegingen spelen. Maar goed, maar in de tussentijd moet huizen verwarmd worden, moeten bedrijven kunnen draaien

[2:37:44] en dan is dus de vervolg afweging. Hoe zorg je dat je die tussentijd zo klimaatvriendelijk doet en dan specifiek voor gaswinning

[2:37:56] wijze ook onderzoek die zij ook met de kamer zijn gedeeld aan dat zolang weg als gebruiken het ook beter voor het klimaat is als je dat in eigen land kunt winnen omdat er veel energie nodig is. Dus ook C O twee wordt uitgestoten

[2:38:11] wanneer van transporteren van verder en overigens heel veel andere landen ook een wijze van winnen hebben die op zichzelf al veel schadelijker is voor voor milieu en klimaat.

[2:38:22] Dus dat betekent niet dat je zomaar overal in Nederland olie of gas kan winnen want dat moet op die plek dan ook wel op een verantwoorde manier kunnen. Vandaar dat we daar ook een zware procedure hebben. Maar als de uitkomst van die die vraag kan op deze plek veilig is. Ja dat kan hier veilig. Dan is het inderdaad verkieslijker om het in Nederland te doen dan het dat met Tim

[2:38:44] of naar olie of gas.

[2:38:48] Dan

[2:38:55] vroeg de heer stoffen specifiek over Grijpskerk mevrouw de Vries vroeger net ook naar maar die had ik op dit stapeltje gelegd of wij daar extra sensoren willen plaatsen. Ik gaf aan dat op dit moment het omgeving traject plaatsvindt. Dus daar kan zo'n vraag aan de orde zijn als die vraag er is, sta ik er volkomen voorop.

[2:39:19] Die zal er waarschijnlijk ook wel zijn. Heb daar ook wel gehoord bij mijn bezoek.

[2:39:26] Dan vroeg mevrouw de Vries en de heer Bauke,

[2:39:31] of er nieuwe inzichten zijn met betrekking tot vertraging van de stikstoffabriek in Zuidbroek

[2:39:38] ook vorige week

[2:39:40] aangegeven dat ik het zeer betreur dat we met dat slechte nieuws moesten komen dat de verklaring voor de vertraging

[2:39:48] in deze tijd helaas wel een plausibele is zowel de toeleveranciers als de mensen op de werkplek hadden te maken met vertragingen door corona maar blijft wel vervelend nieuws

[2:39:57] in een gebied dat al zo vervelend nieuws is. Hij krijgt rond rond de gaswinning. Ik kan helaas niet bij elke vroeg dat sneller dan ik beloofd heb, namelijk in januari beschikken over de analyses van GPS over moet er extra gewonnen worden in in Groningen. En hoeveel dat dan is de vraag of dat voorkomen zou kunnen worden door extra inkoop van stikstof daarop is het antwoord sowieso. Nee. De reden voor de bouwen van Zuidbroek is dat de Nederlandse stikstof productiecapaciteit al vol zit

[2:40:40] en met de behoefte die daar elders is ook voor het bijmengen van gas. Dus dat kan niet. De vraag of er nog een andere manier is om aan de gasten kon komen, is onderdeel van die analyse van GPS dus ook daar kwam ik in januari pas op op teruggekomen.

[2:41:00] Ja

[2:41:02] dan hebben ze een apart blokje ternaard.

[2:41:04] Dat klopt. Dat komt er is het vierde blokje. Dus ze zijn er een wisselen interruptie van meneer van gaan.

[2:41:12] Voorzitter, maar aan het einde van dit blokje of aan het begin van het daarna blokje. Dat maakt me niet zo gek veel uit.

[2:41:18] Dat bepaalt bepaalde zelf. We zitten nu aan de einde van het blokje de gaswinning Groningen aan de andere.

[2:41:24] Naar open,

[2:41:28] Ja want de minister hield een soort algemeen verhaal over dat de de noodzaak voor fossiele brandstoffen. Dat dat nog wat decennialang

[2:41:36] zal zijn. Vraag me toch af.

[2:41:39] Onze minister op de hoogte is van hoeveel van de bewezen reserves

[2:41:43] de wetenschap ons verteld dat die gewoon in de grond moeten blijven zitten

[2:41:48] omdat we anders ver over de anderhalve graad temperatuurstijging gaan.

[2:41:52] Dus we kunnen ons niet veroorloven om het eruit te halen en dat dat vertelt de wetenschappelijk en daar zit een enorme spanning tussen

[2:41:59] tussen wat de wetenschap ons stelt om veilig onder die anderhalve graad temperatuurstijging te blijven. De technieken die we al lang hebben om duurzaam te worden en een soort transitie scenario waarbij de minister eigen roekeloos te werk gaat om dat gasten toch maar uit te halen

[2:42:14] en ik vraag me af of hij dat op een manier dat wel tot hem doordringt. Dat dat dat lijkt niet het geval te zijn.

[2:42:20] We gaan nu horen. Ja meneer minister.

[2:42:24] Voorzitter. Het kabinet heeft tot taak.

[2:42:27] Oh.

[2:42:29] Alle belangen die rond die energieleverantie heel dringend op tafel liggen

[2:42:34] op een juiste manier met elkaar te combineren.

[2:42:37] Er is een groot belang van de klimaattop gaven in het kabinet zeer serieus nemen op ingrijpende maatregelen voor,

[2:42:43] maar tegelijkertijd moeten in Nederland iedere winter huis gevormd worden

[2:42:48] verdienen in Nederland. Miljoenen mensen een baan in bedrijven die energieverbruik

[2:42:54] en hoort bij die grote verantwoordelijkheid delen of het balanceren van die van die opgave van klimaat en die huizen die gewoon verwarmd moet worden en die kassen en die fabrieken die moeten draaien. De route daarheen.

[2:43:07] En dat nemen heel serieus. Want dat was uw vraag. Neem dat serieus. Ja dat nemen we heel serieus.

[2:43:14] Meneer van raam.

[2:43:16] En ik ik vind het moeilijk om te geloven eigenlijk. En het gaat er eigenlijk helemaal niet om wat ik.

[2:43:21] Wel of niet geloof.

[2:43:22] Maar als je nou

[2:43:24] vaststelt dat van de bewezen reserves

[2:43:27] die die we nu kennen.

[2:43:29] Meer dan zestig procent van in de grond moet blijven en helemaal niet kunnen veroorloven om dat doen

[2:43:34] dan zet je toch alles in op duurzaam en geen cent meer naar

[2:43:38] de gaswinning die de minister voornemens is beter naar door te zetten.

[2:43:42] Het is dan toch roekeloos gedrag.

[2:43:44] Ik begrijp niet dat de minister dat niet ziet.

[2:43:46] De minister.

[2:43:50] De heer van raam zegt nu dan zet je alles in op duurzaam.

[2:43:54] Nee, we moeten huizen verwarmd worden,

[2:43:58] want we moeten mensen hun brood kunnen verdienen.

[2:44:00] Dus ja, wij zetten alles in op duurzaam

[2:44:03] en de route daarheen

[2:44:05] extreem complex

[2:44:08] Nederlandse samenleving heeft volgens mij nog nooit voor zo'n grote opgave gesteld

[2:44:14] om tegelijkertijd te zorgen dat die huizen verwarmd kunnen worden dat mensen hun brood kunnen verdienen

[2:44:19] dat het Nederlandse landschap echt totaal zal veranderen.

[2:44:23] De ingrepen die daar gedaan moeten worden aan extra elektriciteit leidingen.

[2:44:27] Opslag van waterstof.

[2:44:30] Leidingen ervoor

[2:44:32] in een overvol land plaatsvinden voor waterstof.

[2:44:38] Je ziet nu ook dat daar waar duurzame energie wordt ingezet natuurlijk ook omwonenden zeggen wat gebeurt hier

[2:44:46] windmolens

[2:44:47] zonder wij

[2:44:49] segment je ook mijn kat

[2:44:51] komt een kabel bij mij in de buurt naar die windmolens zeggen mensen ook van boete

[2:44:55] ook een in dit debat. Ik ga straks in op de vragen over aardwarmte winning

[2:45:01] begrijpen dat niet iedereen zegt joh.

[2:45:04] We gaan aardwarmte winnen

[2:45:06] net daar waar ik woon

[2:45:08] en meneer van raam zegt we moeten naar

[2:45:12] duurzaam was het maar zo simpel.

[2:45:18] Voor zover ik begrijp daar interruptie. Bedankt. Ik begrijp best dat minister blok een karikatuur probeert te maken van ietwat wat serieus.

[2:45:26] Het is een meisje dat in de zaken en klimaat zul je dat hij de minister van economische zaken en klimaat en ik zei ze zijn minister blok.

[2:45:34] We we een aantal klanten excuus. Ja ja ja. Dank en soort karikatuur te maken van een private mening van een toevallig Kamerlid. Maar dat gaat nogmaals voorbij en het punt

[2:45:46] wat ik probeer te maken. De moet in de grond blijven.

[2:45:50] Dus kijk naar die fossiele subsidies die waarvan sommigen zeggen dat die oplopen tot zeventien per jaar stopt dat

[2:45:56] in in het overstappen naar duurzaam en die ambitie

[2:46:03] die zie ik helemaal niet. Ik zie dat er meer heer. Een minister van economische zaken en klimaat gaat boren naar gas

[2:46:09] en dat dat strookt niet met elkaar

[2:46:11] en dan kun je een heel verhaal ophouden over jouw transitie en moeilijk en dat weet dat weten we allemaal dat deden we ook.

[2:46:17] Hij maakt er in ieder geval de fundament. Dat weten wij. Ik zie de de minister daaraan twijfelt. Maar dat dat is echt wel bekend,

[2:46:23] maar we weten ook dat het alleen maar kan als je dan alles op alles zet om dat te doen en dat betekent dus niet.

[2:46:28] En nieuwe vergunningen na naar gasboringen vergeven maar los van natuur

[2:46:35] en alle andere zaken. Het is roekeloos gedrag en kennelijk worden ze daar niet over eens. Maar laat het zo zijn. Maar kom niet aan met van.

[2:46:42] Maar dat is een karikatuur maken. Meneer de minister.

[2:46:46] Want wat we weten is dat er in Nederland. Binnenland nog decennia vraag naar aardgas is neemt af. Maar binnen Nederland is er nog decennia vraag naar aardgas

[2:46:56] hier vooraan op dit punt knikken.

[2:46:59] Wat we ook weten is dat het voor klimaat voor milieu. Als je toch aardgas gebruikt en net geconstateerd. Dat is een tijd zo dan nog beter is dat het in Nederland gewonnen wordt dan elders. Omdat je anders extra kosten en milieubelasting.

[2:47:14] Je hebt.

[2:47:15] Voor het elders binnen en transporteren

[2:47:18] en daarom als zat om verantwoorde manier kan nogmaals dat wordt van geval tot geval beoordeeld als het antwoord daarop is. Nee dan wordt het ook niet gedaan. Maar als het antwoord daarop is ja, dan is het ook voor het klimaat het verstandig om de Nederlandse gasvraag met Nederlands gas te voorzien.

[2:47:37] Mevrouw keurig,

[2:47:40] Voorzitter, maar vier interrupties. Dus we moeten er zuinig op zijn, maar dit interruptiedebat van van collega's van eraan. Dat roept echt heel veel vragen op want eigenlijk hoor ik de minister vooral heel heel pessimistisch praten of er opties van duurzame energie en we zitten vast vastgeklonken aan olie en gaswinning en mijn vraag is eigenlijk heel simpel kunnen wij een plan krijgen voor een winningsplan. Wat de minister van plan is tot twintig, vijftig in lijn met Parijs

[2:48:12] heel concreet.

[2:48:15] De kamer heeft vier scenario's gekregen

[2:48:19] die om er een aantal aannames en onzekerheden laten zien welk deel van de energievoorziening in Nederland uit zon wind kan komen. Welk deel uit aardgas uit waterstof en vervolgens de vraag waar die waterstof geproduceerd wordt. En want dan kom ik ook weer op het geld die ook politieke punt

[2:48:41] van de jou stoffen. Je kan waterstof produceren

[2:48:48] op basis van windenergie op de Noordzee in de buurt zijn grenzen aan want er zullen ook elektriciteit op basis van windmolens op de Noordzee willen winnen. Je kunt ook op allerlei andere plaatsen op aarde waterstof produceren op gebieden met veel wind of veel zon en dat zijn soms ook gebieden die interessant geopolitieke vraagstukken met zich meebrengen. Die scenario's heeft de kamer.

[2:49:16] De de. Het kabinet is altijd graag van bereid om daar verder met de kamer over te discussiëren. Op basis van die salaris moet je namelijk ook de investeringen doen die en waarvan ik had ook schetsen die echt hele grote impact hebben ruimtelijk

[2:49:30] in leefomgeving. Maar die die zult, zult moeten doen op basis van die scenario's worden over jaarlijks wat zo mooi is gaan heten. Het meerjaren investering skater, energie gemaakt. Collega J chauffeurs heeft er net eentje gepresenteerd dat dat zal ook de concrete invulling daarvan dus altijd graag bereid om dat debat met u te voeren. Maar daar zijn ook vaste momenten voor op basis van die die vooruitblik doen.

[2:50:03] Die horen bij dat lange termijn perspectief van C O twee in tweeduizend vijf.

[2:50:08] Voorzitter neemt interruptie aan bij vraag was een plan. Dus de olie en gaswinning tot twintig, vijftig een winningsplan in lijn met het verdrag van Parijs kunnen we dat krijgen.

[2:50:21] Telt deze niet. Als interruptie.

[2:50:23] Dan had ik u niet goed begrepen. Ik dacht dat met een winningsplan bedoelde de totale energievoorziening in Nederland naar tweeduizend vijf olie en gas is daar een klein deel van de steeds kleiner deel. Ik ben graag bereid om in zo'n volgende vooruitblik ook het aandeel Nederlandse olie en gas en mee te nemen is klein en afnemend, maar we zullen dat meten.

[2:50:43] Tot zover blokje twee ook.

[2:50:46] Je moet de minister helpen gaan we nu eerst de vergunningsprocedure en termijn de gaswinning of gaan we toch de afvalwater problematiek.

[2:50:54] Want ze komen allebei. Ik heb nu ternaard voor.

[2:50:57] Prima alstublieft.

[2:51:03] Daar

[2:51:06] vroeg mevrouw Kreuger

[2:51:09] naar een reactie ook andere vroegen dat overigens en reactie op de brief van Unesco

[2:51:20] en en de consequenties daar van

[2:51:27] het feit dat het Waddenzee gebied wereld erfgoed is, is een reden tot trots geloof het hiervandaan ook vroeg of ik vond dat dat er zomaar vanaf konden. Dat vind ik helemaal niet.

[2:51:39] Dus we zullen ons natuurlijk ook houden aan de criteria daarvoor

[2:51:44] de brief van Unesco vraagt ons te reageren op een aantal zorgen die erin genoemd worden, zorgen die inderdaad alle aandacht

[2:51:54] vragen die ons natuurlijk ook vanuit het gebied en vatten Waddenvereniging bereiken of niet zo dat in de brief staat dat Unesco dreigt de erfgoed status in te

[2:52:05] trekken. Ik heb daar ook wel een persbericht over gezien. Maar het staat gewoon niet in de brief.

[2:52:10] Hoe dan ook bijzonder natuurlijk. Collega LNG en ik zorgvuldig de vragen

[2:52:17] beantwoorden.

[2:52:22] De mer waar u begrijpelijkerwijs ook naar vraagt

[2:52:28] stelt ook een aantal

[2:52:31] kritische vragen. Ook daar zullen collega LHV en ik zorgvuldig mee omgaan. Zeer relevant dat we

[2:52:42] goed kijk hem naar de

[2:52:46] de punten de zorgen die in in de merk genoemd worden. Overigens geeft er meer ook aan

[2:52:53] clash

[2:52:55] had maar voor het meer beoordeeld. De effecten van de winning onder de Waddenzee neutraal, omdat de omvang van de gaswinning plaatsvindt binnen de beschikbare gebruiksruimte gaat vervolgens inderdaad in op zorgen over bijvoorbeeld zand winning gaat in op zorgen rond natuur en dus van grote relevantie elkaar op in te gaan,

[2:53:13] zullen we ook zeker doen.

[2:53:15] En natuurlijk zal onze reactie daarop ook openbaar zijn,

[2:53:23] wordt daarbij ook gekeken naar gestapelde effecten.

[2:53:28] Ook voor ternaard zal het hand aan de kraam principe gelden. Wat uberhaupt geldt bij activiteiten onder de Waddenzee. En dat brengt dus inderdaad met zich mee dat je steeds blijft kijken gebeuren er dingen door de nieuwe activiteiten of door de combinatie van nieuwe en oude activiteiten die toch schadelijk zijn, ondanks het feit dat dat op dit moment dat niet wordt verwacht is om die reden is mijn antwoord. Ja

[2:53:54] dan vroeg mevrouw de Vries en de heer Bauke. Hoe gaat de de verdere procedure er nu uit zien.

[2:54:03] Alle nu ingebrachte zienswijzen en reacties

[2:54:09] die worden nu bestudeerd worden vervolgens via de nota van antwoord van een reactie voorzien. Daarin zal ook ons reactie op de bij de net genoemde punten Nederlandse naar school Commissie en de merk meegenomen worden. Op basis daarvan zullen de collega's van LHV en ikzelf zien of er aanpassingen nodig zijn

[2:54:38] in het milieueffectrapportage of in het inpassingsplan of in de uitvoerings besluit.

[2:54:44] Miss van LHV zal een definitief oordeel vellen over het verlenen van de vergunning in het kader van de wet natuurbeheer.

[2:54:52] Dan wordt dat weer ter inzage gelegd. Ik heb al eerder ook aan de kamer aangeeft dat dat naar verwachting in maart

[2:55:00] komend jaar zal zijn en vervolgens is dan natuurlijk ook algemeen onderdeel van Nederlandse bestaat veel hervorming altijd beroep mogelijk bij de Raad van State.

[2:55:19] Hier heer van raam vroeg specifiek zijn de gevolg van economie of en ecologie niet goed onder onderzocht. Ik denk verwijzen naar de naar de meer. Ik gaf al aan dat we goed kijken naar de de zorgpunt de openstaande vragen in in de merken zullen beantwoorden. Uiteindelijk zal op basis daarvan de minister van LHV een beslissing nemen in het kader van de wet natuurbescherming, want die gaat specifiek over dit onderdeel.

[2:55:53] Voorzitter, hiermee hoop ik de vragen over Turner beantwoord.

[2:55:57] Meneer vergaan. Uw laatste interruptie,

[2:56:00] Ja dat weet ik voor had ik ook bewaard voor.

[2:56:04] Voorzitter van de vorige.

[2:56:05] Keer.

[2:56:07] Hallo.

[2:56:08] De minister

[2:56:09] en ik wat wat het ging over de rechtsstaat wel of niet respecteren. In lijn zijn de wet volgen et cetera. Ik weet zeker dat de minister zich dat herinneren we ik de discussie van ja ik ook al zou ik willen, zei de minister min of meer ik parafraseer. Ik kan het niet want ik ben gehouden aan de wet

[2:56:28] en dus doet er helemaal niet toe wat ik misschien zelf zou doen en vraag

[2:56:34] het is mijn laatste vraag met dat interruptie gegeven die onafhankelijke onderzoeken

[2:56:39] Wadden academie Rijksuniversiteit Groningen

[2:56:43] ziet hij nu wel of niet mogelijkheden.

[2:56:47] Om.

[2:56:48] Verantwoordelijkheid wat groter een te nemen

[2:56:52] om op basis van die bevindingen

[2:56:54] op z'n minst te proberen

[2:56:56] de vergunningen tegengehouden is hij daartoe bereid

[2:57:00] of zegt hij nog steeds. Nee ik kan het niet want de wet et cetera of ziet hij wel openingen.

[2:57:04] Want er staan Robbie antwoordt de minister.

[2:57:07] Voorzitter, mijn antwoord is niet anders. De de kamer heeft externe adviesaanvraag Rijksuniversiteit Groningen gaat specifiek in op de Mijnbouwwet waar ik in debat naar verwezen en die geeft ook aan in de Mijnbouwwet pity biedt die grondslag niet

[2:57:21] volgens mij is er ook een advies van landsadvocaat met u gedeeld. Dezelfde conclusie wet natuurbescherming is ook aan de orde gaat landsadvocaat ook op in. Nogmaals, daar moet nog een specifieke vergunning in in verleend worden. Dus ik kan ook niet vooruitlopen daarop. Maar daar ga ik ook niet over is. Mijn antwoord is niet anders.

[2:57:45] Zijn er nog interrupties aangaande ternaard. Dan gaan we naar het

[2:57:49] vierde en laatste blokje en mevrouw.

[2:57:55] Voorzitter, een van de opmerkingen natuurlijk van de Wadden academie is dat dat hele hand op de kraan principe eigenlijk per definitie haaks staat op wat er nodig is voor Natura twee duizend gebied. En dat maakt het natuurlijk juridisch bijzonder kwetsbaar

[2:58:11] en mijn vraag is eigenlijk aan de minister is er gaan rechtszaken komen. Als de vergunning verleend wordt, wordt er geprocedeerd als de vergunning niet verleend wordt wellicht ook door de nam.

[2:58:23] En dan is mijn vraag aan de minister waar kiest hij voor kiest hij voor procederen voor de fossiele industrie zodat die vergunning van een doorgaat of procederen voor de toekomst van de Wadden.

[2:58:34] Meneer de minister,

[2:58:35] De je helemaal niet van profiteren.

[2:58:39] Ik moet of geniet graag beoordelen

[2:58:42] en daarna heeft u ongetwijfeld gelijk dat er geprotesteerd wordt, want er wordt voortdurend tegen mij geprocedeerd kan ik u garanderen.

[2:58:48] Ik denk over tegen collega's om een inval in al mijn vorige functies hebben voortdurend tegen mij geprocedeerd. Maar nu ook en ook veel over gaswinning.

[2:58:57] Maar ik kan me niet herinneren dat ik ooit een procedure begonnen ben. Maar natuurlijk kunnen met zijn rechter stapt. Maar de ik stel mij de vraag of ik kies voor. Nee ik snap niet naar de rechter

[2:59:08] heel essentieel dat mensen naar de rechter kunnen stappen. Maar ik start de procedure.

[2:59:14] Mevrouw,

[2:59:16] De vraag was. Voorzitter, de minister kan ook besluiten deze vergunning dit traject niet in te gaan

[2:59:23] en wellicht stapt de nam dan naar de rechter.

[2:59:26] En waarom wil de minister dat risico niet nemen waarmee die opkomt voor de toekomst van de Wadden en in plaats daarvan gaat hij voor verbeelding vergunning verlenen die waarschijnlijk nat gaat bij de rechter waarom die keuze.

[2:59:39] Minister.

[2:59:41] Dan kom ik toch een beetje op de rechtsstatelijke debat, de heer van raam, ook naar verwijst. Ik ben de minister verantwoordelijk voor de Mijnbouwwet. Mijnbouwwet is er nu wel of niet gelukkig mee zijn is

[2:59:53] dan ben ik ga houden als de huidige minister van economische zaken aan het de uitvoering van die wet

[3:00:01] en die wet gaat specifiek in op vraag wat moet de minister doen als hij een vergunningsaanvraag krijgt krijgt die namelijk voortdurend want ik krijg er veel meer. Deze trekt grote aandacht. Maar ik krijg er veel meer wordt ook steeds over geprocedeerd van haar dat u aangaf wat voortdurend geprocedeerd. Ik moet de wet uitvoeren en dat ze inderdaad de rechtsstaat zo het antwoord op uw vraag. Ik verschuil mij niet achter de wet. Ik moet de wet uitvoeren.

[3:00:26] Voor een interruptie over, maar alleen ik wilde wij ook. We hebben bijna tien minuten spreken in totaal ook nog een tweede termijn van twee minuten en tweeëntwintig seconden en er komt ook nog een termijn aan de kamer nog geen. We gaan ook naar de plenaire zaal toe dus geen zorgen. Dan gaan we nu naar het laatste blokje en de is de afvalwater problematiek. Als ik het goed alsjeblieft naar de minister.

[3:00:58] Voorzitter de. Het was heerlijk weer de er geen was wist die de de overkoepelende vraag stelde hoe serieus ik de de zorgen

[3:01:08] uit Twente nemen over die injectie van afvalwater ik zeer serieus en ik ben me ook heel goed bewust. Mevrouw Beckerman verwezen ook naar dat er hier al jarenlang over gesproken wordt, omdat er ook al jarenlang zorgen zijn in het gebied.

[3:01:24] Dus dit vraagt grote zorgvuldigheid en aandacht. Dus die heeft dat ook van mij en mijn mensen en van het enzo die

[3:01:32] als onafhankelijk toezichthouder ook hier een vroege vrouw Kreuger. Waarom

[3:01:40] is toegestaan dat hier een dacht dat zij en zij een industrieel proces

[3:01:48] plaatsvindt.

[3:01:49] Ook hier is indertijd

[3:01:52] een tijd geleden een vergunningsaanvraag ingediend en zowel voor de de winning van de olie als het injecteren van het afvalwater is op dat moment ook zorgvuldig gewogen en getoetst. Precies diezelfde Mijnbouwwet

[3:02:04] en is op dat moment onder een aantal voorwaarden die vergunning verleend. Een van die voorwaarden is de zes jaarlijkse evaluatie op op de injectie, maar die toetsing heeft toen plaatsgevonden en er is nu dus sprake van een verleende vergunning onder een aantal voorwaarden. Dat is ook de reden, mevrouw Beckerman, mevrouw Kreuger vraag mij waarom en beëindigen ik het waterinjectie niet of moratorium

[3:02:33] fontein de tijdelijke stop zou zijn.

[3:02:37] Ook daarvoor geldt dat een minister een rechtsgrond nodig heeft om maatregelen te nemen.

[3:02:43] En natuurlijk realiseer ik mij dat er die een

[3:02:49] geconstateerd heeft dat er reden was voor maatregelen

[3:02:54] en Saudi heeft ook aangegeven dat ondanks dat incident de waterinjectie veilig plaatsvond.

[3:03:01] En dan heb ik dus ook geen rechtsgrond om zo'n ingrijpende maatregel te nemen als als stop leggen

[3:03:07] vrijdag stop leggen

[3:03:15] de bredere vragen over oliewinning ben ik, net als in ingegaan.

[3:03:20] Er is buiten de evaluaties op de waterinjectie geen moment om de hele oliewinning weer tegen het licht te houden want dat was de vraag die mevrouw Kreuger.

[3:03:32] Stel dat omdat hier geldt. Er is een vergunning verleend. Op dat moment is uitgebreid beschrijven besluitvorming groeien. Het proces doorlopen, dan brengt de rechtszekerheid ook met zich mee als een vergunning verleend is en de gene die vergunning heeft verkregen houdt zich aan de randvoorwaarden. Dan kan je niet eenzijdig intrekken.

[3:03:54] De criteria die gehanteerd worden in de evaluatie van de waterinjectie

[3:04:00] zijn bij het beoordelen van alternatieven. Want die die vraag wordt gesteld. Die is ook eerder gesteld. Wat zijn van alternatieve methodes is waterzuivering, opslag, elders, milieueffecten, risico's op korte termijn risico's op lange termijn. Ook daar heb je weer te maken met afvalstoffen. Want als je afvalstoffen uit het water haalt.

[3:04:26] Zo is ook elders veilig moeten opslaan. En natuurlijk zo kan de criterium de kosten die wordt dus bij iedere evaluatie weer mee gewogen.

[3:04:41] De criteria van die evaluatie worden ook steeds getoetst door de Commissie voor de merkt dus in die zin is er ook sprake van een externe

[3:04:50] Doets

[3:04:53] dan de vraag van mevrouw Mulder, die ook een week geleden heel helder stelde aantal collega's nu ook

[3:05:03] waarom het evaluatie waarvan eerst was aangegeven dat hij een jaar eerder zou kunnen plaatsvinden. Nu toch volgend jaar pas plaatsvindt. Ik heb even nagaan en van wil de. U heeft gelijk de kamer is niet expliciet geïnformeerd voordat ik het u zei het is niet niet goed gegaan. Ik heb wel begrepen dat er deze zomer wel een overleg geweest is met via webshops met lokale bestuur en dat stond ook open voor omwonenden. Dus daar hebben ze bekendgemaakt. Maar wat het inderdaad op dat moment ook aan de kamer mee moeten delen. De reden voor de verdragen vertraging is dat enzo. Die

[3:05:48] nam de opdracht heeft gegeven om in die evaluatie ook te onderzoeken naar die twee putten waar zorgen over zijn onder de naam een Arrow Ow twee en zeven. Om die daar ook in in te betrekken en doordat die opdracht erbij is gekomen. Lukt het niet meer om, zoals eerder gehoopt

[3:06:08] de evaluatie nog dit jaar af te kunnen ronden. Dus daarom zal het

[3:06:15] helaas pas volgend jaar

[3:06:22] dan vroeg mevrouw Mulder ook een reactie in het liefst voor volgende week op de brief van de stichting stop.

[3:06:32] Afvalwater. Twente,

[3:06:35] De brief betreft, neem ik aan het handhavingsverzoek dat na het ontvangen hebben. Het handhavingsverzoek wordt uitgevoerd door de en sodium

[3:06:45] en die zullen daar ook op op reageren. Dus ik kan me aan ze overbrengen dat er een wens is dat dat snel is. Maar ik moet ook wel

[3:06:54] de onafhankelijk positie van enzo die respecteert,

[3:06:59] dan verwees de heer grinwis naar het feit dat in het buitenland sprake is geweest van bevingen ten gevolge van

[3:07:10] afvalwater in injectie.

[3:07:13] Er wordt nauwkeurig gemeten in Twente of daar sprake van is. Dat is tot op heden niet eens niet geconstateerd

[3:07:24] of de vergelijking met buitenland op op gaat, hangt natuurlijk erg af van de situatie van de ondergrond in het buitenland waar je mee mee vergelijkt. Maar via metingen wordt in ieder geval zorgvuldig gemonitord en de heer Bauke vroeg naar het voorzorgs principe.

[3:07:48] Ook in reactie. Op die vraag moet ik verwijzen naar het feit dat er een vergunningsprocedure een aantal jaar geleden doorlopen is met alle toetsen die op dat moment Golden en dat zolang binnen de randvoorwaarden van die vergunning is verleend. Minister niet met een beroep op voorzorgsprincipe opeens wijzigingen aan kan brengen.

[3:08:09] Voorzitter, hiermee op de vragen over de afvalwater injectie beantwoord.

[3:08:13] Dankjewel. En ook s die hem de staat van Staatstoezicht op termijn ook voor de mensen thuis die dat graag willen weten en die dat niet ter zake deskundig zijn.

[3:08:22] Er is allereerst een interruptie van mevrouw Beckerman. Dan denk ik ook aan van neem ik aan van van Mulder. Maar eerst mevrouw Beckerman.

[3:08:29] Ja. Voorzitter, kijk ik had niet voor niks. Die krant uit negentien eenennegentig en meegenomen. De de de krantenkoppen van de eerste dag na de eerste aardbeving in Groningen

[3:08:44] en ik zie hele sterke parallellen met al die dossiers die we bespreken en zeker ook met die afvalwaterinjectie. Want wat je daar zag gebeuren was dat er gesteld werd dat bewoners die zorgen hadden. Maar er werd letterlijk gesproken van apekool en werd letterlijk gezegd. Nee maar dat mag allemaal via de vergunning en we gaan onderzoek doen

[3:09:10] en waar maakt u zich zorgen over een beving bij ouderwetse aardschok.

[3:09:14] Is.

[3:09:15] De zwaarder dan tweeëneenhalf op de schaal van Richter zullen ze nooit worden.

[3:09:19] Dat was het verhaal wat jarenlang verteld werd aan Groningen

[3:09:25] totdat het helemaal mis ging. En toen zei het kabinet nog niet eens meteen. Maar na jaren zeiden ze Och Sorry hadden we maar hadden we maar hadden we maar toen was het leed al geleden. En nu is die ramp

[3:09:39] chronisch geworden

[3:09:41] en voorzitter trek dit kabinet daar dan geen lessen uit

[3:09:45] wat betreft nou ja, laten we nu toespitsen op die afvalwaterinjectie in Twente. Allereerst.

[3:09:51] Meneer de minister,

[3:09:54] Zeker. Voorzitter, we hebben een onafhankelijk toezichthouder

[3:09:58] geef ik geen opdracht om toestemming te verlenen of om iets niet te vertellen heeft ook ingegrepen

[3:10:07] toezichthouder heeft ook opdrachten gegeven aan nam

[3:10:11] toezichthouder heeft ook nu weer gezegd ga nog eens extra kijken naar wat er gebeurd is in die twee punten. Waar waar zorgen over zijn.

[3:10:20] Maar als

[3:10:22] een toezichthouder zegt onder deze voorwaarden kan het. En er is eerder een vergunning verleend

[3:10:29] die ook zegt als je aan de voorwaarden houdt dan mag je op deze manier olie binnen.

[3:10:36] Dan kunnen we ook niet zomaar zeggen. Het mag niet.

[3:10:41] Mevrouw Beckham, de laatste.

[3:10:44] Voorzitter, maar later in in laat ze interruptie. Ik ben ook bang dat we niet heel veel

[3:10:49] verder zullen komen met deze minister. Maar ik hoop toch wel met deze kamer.

[3:10:54] Dat dit.

[3:10:56] Praktijken zijn

[3:10:58] die we niet meer zo op deze manier moeten toestaan en dat geldt voor de Wadden. Het geldt voor Groningen de gaswinning uit kleine velden, maar zeker ook voor die afvalwater injectie uit Twente is zo makkelijk antwoord om zeggen ja, we hebben nou eenmaal een vergunning en we hebben nou eenmaal onderzoek

[3:11:18] zou ik misschien lastig om dat we niet heel veel verder komen bij het kabinet. Maar ik zou toch nog een keer willen vragen aan het kabinet.

[3:11:26] En.

[3:11:28] Ten principale.

[3:11:31] Stel dit was nooit gebeurd. Zou je dat dan op dit moment

[3:11:35] ook nog op deze manier willen toestaan.

[3:11:39] Meneer de minister,

[3:11:40] Heb ik meer toelichting nodig op want dit is waar.

[3:11:45] Die afvalwaterinjectie.

[3:11:47] Als dit een nieuw proces zou zijn, zou de minister het dan

[3:11:51] op deze manier nog wel.

[3:11:54] Nu is het eerlijke antwoord geven waar u en meneer van raam heel ongelukkig van worden. Als ik nu een aanvraag krijg voor oliewinning en afvalwaterinjectie. Dan ben ik gehouden aan de Mijnbouwwet. Ik zie meer vooraan al verdrietig kijken. Ja. Show hebben Nederland georganiseerd

[3:12:11] en dan start vervolgens alle toetsingsprocedures die daarbij gelden en dan kan het antwoord zijn. Nee, het kan niet veilig. Dan mag het niet antwoord kan ook zijn. Het kan wel veilig en dan mag het wel.

[3:12:22] Van Mulder.

[3:12:23] Aan de naam.

[3:12:25] Ja misschien een

[3:12:25] voor ingaan verder op dit laatste punt want ik heb verwezen naar brief die op op de agenda staat vandaag en gaat over de advies zorgplicht van de mijn Raad mijn Raad schetsen een aantal actuele ontwikkelingen die de aanleiding zijn geweest om te komen tot een advies over de zorgplicht.

[3:12:40] De mijn Raad kijkt hierbij nadrukkelijk vooruit

[3:12:44] geeft aan dat er een negatief beeld bestaat over het gebruik van de diepe ondergrond en dat zoiets het toekomstig gebruik ten behoeve van een duurzame energie, energievoorziening systeem flink in de weg kan staan. Men adviseert om de zorgplicht anders te definiëren en kijkt daarbij naar de omgevingswet. Dus er zijn zorgen.

[3:13:03] Zeker in Twente.

[3:13:04] Dit ligt op tafel. Deze brief stuurt u naar ons heb. Dus wij komen dan vervolgens in deze in dit debat terug op deze brief. Ook de bijlage twee die die daarbij is dat het agendapunt vier op de op de agenda van vandaag

[3:13:19] en dat maakt dat ik dan denk van met alle problemen die er zijn door de minister zelf genoemd de putten. Twee en zeven waar Esso die hem dus extra voorzichtig over is, is het toch alle reden toe om over te gaan naar afvalwaterzuivering

[3:13:34] en dan vraag ik me af waarom wordt dit dan zo eindeloos getraineerd en kan het wel zo zijn dat dat ze dat zo'n evaluatie je dat die zomaar naar achter wordt geschoven. De kamer daarover niet wordt geïnformeerd en dat een rechtszekerheid is voor een partij als de naam maar niet voor de inwoners niet voor ons.

[3:13:55] Ik kan daar niet mee uit de voeten

[3:13:58] begrijpt de minister dat en kan hij ook snappen dat we daarom nu misschien ook wel moeten ingrijpen.

[3:14:03] Meneer de minister,

[3:14:05] Voorzitter advies van de mijn Raad kon ik zo meteen op van die zat inderdaad in het laatste blok. Want daar staan inderdaad heel behartigenswaardige zaken in ben ik het mee eens.

[3:14:17] Ik gaf al aan dat ik mevrouw Mulder gelijk moet geven dat het netjes was zoals wij deze zomer niet alleen in het gebied zelf, maar ook richting de kamer hadden laten weten.

[3:14:28] Althans dat die evaluatie vertraagd was, heeft mijn behandelde gewoon gelijk.

[3:14:36] Zonder die evaluatie kan ik ook geen antwoord geven op de vraag of er op dit moment een andere manier van omgaan met het afvalwater is want dat moet in die evaluatie beantwoord worden

[3:14:48] en ik kan me dus ook niet sneller aan u leveren. Dat is vervelend maar ik heb op dit moment gewoon geen andere hoek.

[3:14:56] Mevrouw Mulder,

[3:14:59] Nee hoor. Soort van excuus van de minister over hoe deze informatievoorziening aan de kamer is gegaan. Dat accepteer ik dan.

[3:15:08] Maar daarmee ben ik nog niet blij met de uitkomst. Wat het gevolg daarvan is en daar blijf ik dus problemen mee houden. Dus ik zou denken ook van nou misschien moeten we stoppen totdat die evaluatie er is want er gaat in ieder geval iedereen nu hard z'n best doen om die evaluatie voor elkaar te krijgen daar wat versnelling in komen

[3:15:25] en ik ik denk nu op dit moment dat dat de verstandige route is als ik de minister zou horen en ik vind het eerlijk gezegd. De evaluatie die door de evaluatie kunnen we andere afweging maken. Maar die evaluatie ligt er gewoon een jaar te laat. Dus dat brengt mij ook tot het punt dat ik denk van ja dan moeten we misschien die afweging nu alvast maar maken en dan kijken of die evaluatie daar nog verandering in brengt. Dus hoe snel kan de minister overgaan tot afvalwaterzuivering is dan concreet. Mijn vraag aan de minister.

[3:15:55] Meneer de missen.

[3:15:57] Ik gaf wel aan dat ik ga niet overal de afvalwaterzuivering. Maar de vraag of er overgegaan kan worden tot afvalwaterzuivering op een milieuvriendelijke manier, want daar gaat het om

[3:16:08] als het slechter is voor het milieu. Dan dan zal de evaluaties niet doen

[3:16:13] en omdat we dat antwoord nu niet hebben de vorige evaluatie namelijk niet doen.

[3:16:18] We hebben nu geen onderbouwing om te zeggen nu wel

[3:16:23] en en de suggestie dan in de tussentijd te stoppen met met winning zou dus ook weer zonder enige rechtsgrond zijn omdat je daarmee de kosten neerlegt bij een partij die niet voor de deur vertraging heeft gezorgd die voldoet aan de plicht om eens in de zes jaar een evaluatie op te leveren, wilde meewerken aan eerder leveren, maar heeft een opdracht gekregen ook onbegrijpelijke redenen van het toezicht

[3:16:55] om daar onderdelen aan toe te voegen, maar ik begrijp de teleurstelling van Mulder, maar er zijn nu geen andere aangrijpend mogelijkheden.

[3:17:04] Geweldig,

[3:17:06] Helaas zijn er op sloeg. Ja ik weet het. En ik ga me hier ook aan besteden. Want ik vind het van belang als we dus lezen en krijgt dan straks nog een antwoord op welke kant we opgaan met de zorg plicht en we weten dat het hier niet goed gaat en er is een jaar vertraging

[3:17:24] en dat is toch ook wel. Nu wordt een beetje de nam neergezet als van jij die onschuldig slachtoffer, maar ook de nam wist

[3:17:31] dat de kamer. Deze evaluatie eerder wilde dus iedereen is dat dus ik ga er gewoon niet mee akkoord. Wat hier wordt gezegd in deze kamer dat het ja, we konden er allemaal niks aan doen. Ik geloof dat gewoon niet. En dan vind ik een het een bedrijfsrisico een bewust gekozen bedrijfsrisico en die wordt afgewenteld op de inwoners

[3:17:51] en dat is voorzitter, waar ik grote moeite mee heb en ik hoop dat de minister dat ook ziet en dan kan er niet zo cijfer. Ja, we kunnen hier nu even niks qua rechtsgrond omdat we er zelf allemaal voor de vertraging hebben gezorgd. Dus jullie hebben lekker pech. Ja Sorry hoor. Daar kan ik echt niet mee akkoord gaan.

[3:18:05] Meneer de minister,

[3:18:07] En nogmaals, ik begrijp teleurstelling, maar ik kan de de feiten niet veranderen. Zonder rechtsgrond kan ik niet optreden.

[3:18:15] Meneer Nijboer Dankuwel. Voorzitter, de politie.

[3:18:19] Je gaat altijd over belangenafweging. Dus wat vind je nou het belangrijkste wat weegt het zwaarst

[3:18:25] daar berichten mijn vragen en opmerkingen in is mijn zich ook op is het financiële belang en het maatschappelijke belang van oliewinning in Schoonebeek weegt dat op tegen de vervuiling en risico's en zorgen in de regio. Alle al die gemeentes hebben gezicht al die gemeenteraden eigenlijk bijna unaniem. Misschien loopt er hier en daar nog een van a geachte figuur. Maar bij de u gezegd de willen we niet provincie ook en dan vliegen dan de minister om dat ook te wegen en uiteindelijk de keuze te maken. We willen het eigenlijk niet. Ten principale

[3:18:55] is hij bereid dat te doen en hoe dat moet juridisch en zoals die nam de liggen al een hele stapel procedures die die deze kan nog wel bij.

[3:19:01] Is de minister daartoe bereid.

[3:19:04] Voorzitter politiek gaat over belangenafweging waarbinnen de de rechtsstaat en de wet en dat deed hij een Nijboer. Ook

[3:19:11] al wat hij nu wel heel makkelijk overheen. Want als ik weet dat ik geen rechtsgrond heb dan moet ik dat in het kader van mijn informatieplicht hiervan met u delen dat zij met elkaar eens. Dan heb ik dus niet zomaar mogelijkheid om in te grijpen.

[3:19:26] Nemen.

[3:19:28] Voorzitter. Maar als je.

[3:19:29] Vindt en dat vind ik denk toch de meerderheid van de van de kamer inmiddels als je vindt dat er een einde aan moet komen,

[3:19:35] net zoals er een einde moest komen aan de gaswinning in Groningen. Dan vind je dat een de geen vervolgens kijken hoe het kan en dat je morgen misschien die pomp direct uit kan zetten. De reden dat dat de in een rechtsstaat. Dat snap ik. Maar als je dat ten principale vindt en dat vragen de minister. Vindt u dat ook met die gemeente met de provincie met de meerderheid van de kamer de vervolgens vragen van gaat dat snel genoeg. Hoe kan dat dan moeten gecompenseerd. Nou u weet met nam en compensatie hoeft u bij mij niet aan te komen. Goed. Er kan nog een discussie worden dan met mijn vraag is vindt de minister eraf.

[3:20:08] Of vindt hij dat niet. Meneer de minister.

[3:20:10] Voorzitter, een minister moet zich baseren op

[3:20:14] gedegen aangedragen feiten

[3:20:18] en

[3:20:19] ik ben mij heel goed bewust van de grote zorg die al jarenlang, want dit is helemaal niet. Het eerste debat. Vele voorgangers van mij hebben hier ook met uw kamer over gesproken. Ik ben mij heel goed bewust van de zorgen die hier leven. Die zijn ook steeds meegewogen in de vergunningprocedure in de tijd ook toen was er een milieueffectrapportage en dat is de reden dat er ook die zes jaarlijks evaluatie inzit.

[3:20:43] Maar als zo'n procedure is afgesproken met zo'n zesjarige evaluatie. Dan begrijpt toch iedereen met enig gevoel van rechtsstaat dat je wanneer je aan de vooravond nogmaals, mevrouw Mulder betreuren dat het water is, maar aan de vooravond van evaluatie staat dat je vooruitlopend daarop een maatregel neemt. Dan heb je geen rechtsgrond.

[3:21:04] Meneer Nijboer zat dokter.

[3:21:06] Ja.

[3:21:07] Voorzitter, ook Kamerleden moeten zich baseren op informatie en aan de aan de rechtsstaat houden en dat doe ik ook altijd

[3:21:14] maar je kunt ook wel wat vinden en dat is kijk het is niet. Er zijn geen apparaten die alleen maar uitvoeren wat er is bij maken. De wet en wij kunnen ook gaswinning kleine velden verbieden. Dat kan dan kunnen we gewoon en het kunnen wij vinden en dan kunnen we een wet maken en de minister kan ook vinden. Ik ook een wet maken en mijn vraag is wat vindt een hoe kijkt de minister daar nu tegen? Aangezien het maatschappelijk verzet. Gezien het belang het eigenlijk alleen het financiële belang bij olie moeten we daar niet eens.

[3:21:39] Je moet dat niet eigenlijk gewoon gebeuren

[3:21:41] en dan moet het natuurlijk netjes in de rechtszaak staat worden vormgegeven. Maar dat is de politieke vraag.

[3:21:46] Meneer de minister,

[3:21:47] Moreel ben ik het nu helemaal eens met heer Nijboer. Als je wil zeggen er wordt in Nederland helemaal geen olie en gas meer gewonnen. Dan moet je een wet aannemen die vanaf dat moment die terugwerkend vanaf dat moment dat dat beëindigd. Dat kan je doen.

[3:22:01] Ik heb er echt wel een mening over. Maar ik ben demissionair minister. Laten we daar niet de tijd aan besteden. Maar je kan zo'n wet. Maar Tuurlijk. Maar je hoeft helemaal niet aan mij te vragen. Ik ben namelijk zelf wetgever. Dus je kunt opmaken

[3:22:12] met alle consequenties hiermee.

[3:22:16] Kreuger.

[3:22:18] Voorzitter,

[3:22:18] Ik wil erop wijzen dat, gezien de tijd. We gaan die twee minuten en twintig seconden niet halen. Dus zowel het tweede termijn gewoon één minuut de Cato. En dan. Er komt ook een termijn aan de plenaire zaal. Mevrouw,

[3:22:31] Voorzitter, het is echt heel pijnlijk in voor mijn dit debat dat de minister van klimaat en economische zaken het continu heeft over de rechtszekerheid voor Shell voor Exxon om gas te kunnen winnen in de Waddenzee of om afvalwater te kunnen dumpen onder de grond in Twente. Maar de rechtszekerheid voor omwonenden of voor de natuur of voor toekomstige generaties kennelijk geen rol speelt

[3:22:55] een her parafraseren van de vraag van de heer Nijboer wil de minister op zoek gaan naar de mogelijkheden om deze afvalwaterinjecties per direct te stoppen en dat in kaart brengen en met ons als kamer delen en dan gaan wij als kamer kijken wat we ervan vinden. Wat zijn de financiële consequenties. Wat zijn juridische consequenties. Maar in ieder geval dit moet ergens stoppen.

[3:23:19] Meneer de minister,

[3:23:20] Ik heb echt verre van de de terminologie van mevrouw Kreuger dat de minister kiest voor de rechtszekerheid van Shell en Exxon niet van de andere.

[3:23:30] Het feit dat de in Nederland vergunningen worden gerespecteerd geldt voor iedereen

[3:23:35] gelijkheid voor de wet of je nou Shell of Exxon bent of meneer de bruin uitschudden beurs

[3:23:43] en dat is een zo wezenlijk principe.

[3:23:48] Daar zou je geen discussie over moeten hebben als iemand zich niet aan de criteria van die vergunning houdt. Dat maakt ook niet uit of je meneer de bruin bent of of of Shell of Exxon.

[3:23:57] Dan kan op dat moment tegen jou gezegd worden stoppen of een boete of of herstellen zodat je aan de vergunning voldoet. Maar zolang je aan de vergunning criteria voldoet,

[3:24:07] is de wet hetzelfde voor Shell Exxon en meneer de bruin.

[3:24:13] We gaan naar het blokje.

[3:24:17] Dankuwel. Voorzitter voorzitter, ik heb een vraag aan de minister eigenlijk in navolging op de vragen die collega Mulder gesteld had, want zij gaf aan. Zij deed die suggesties zouden we de evaluatie die laat op zich wachten. Daar daar daar zit van alles achter. Daar heeft de minister ons over geïnformeerd en mevrouw Mulder, die gaf aan zouden we totdat de evaluatie de is kunnen stoppen en mijn vraag aan de minister is wat is het financiële of het kostenplaatje dat daaraan hangt, kan de minister ons daarover informeren. Want de reden waarom ik het vraag. Volgens mij wat wij als kamer willen is voldoende informatie om een goede afweging te maken die belangen afweging waar meneer Nijboer het over had. Ik ben op zoek naar extra informatie van de minister en in dit geval specifiek over kostenplaatje als ze zouden stoppen

[3:25:10] totdat de evaluatie. Er is volgens mij is de heldere vraag Dankuwel.

[3:25:14] Heldere vragen.

[3:25:17] Ja weet Barry ik neem aan dat meneer balk begrijp dat je niet ter plekke kan beantwoorden. Dus zo met mijn mensen kijken of op een daar schriftelijk

[3:25:28] een antwoord op kunnen geven.

[3:25:29] De terugkomen lukte nog voor de feestdagen. Of we kunnen er een tijdsblokken.

[3:25:33] Dit is echt.

[3:25:35] Een heel complexe vraag. Mama mama. Als we gaan kijken naar vergelijking.

[3:25:41] Procedures,

[3:25:43] De minister. Maar dat begrijp ik. Maar we willen wel graag weten wat ongeveer de termijn is.

[3:25:48] Kwam ik in twee termijnen terug even rust smaken over.

[3:25:52] De eens naar balken.

[3:25:53] De tevreden of nou nee, stelde hij.

[3:25:56] De vraag voor mij voor zeker. Ik ben. Ik zou graag wil voor het kerstreces het antwoord willen hebben op deze vraag.

[3:26:04] Ik ben een de goed herder van de schapen. Dus. Maar de minister heeft net gezegd dat hij er in de tweede termijn op op terug zal komen. Ze zijn, tot zover mijn interrupties. Want anders, mevrouw de Vries.

[3:26:16] Ja. Laatste wat mij betreft, want de vraag is wel wat ik denk dat iedereen behoefte heeft.

[3:26:21] Michel geen interrupties meer. Dus als u dat de tweede termijn kan doen

[3:26:27] wat die tegen mij. Ja, mevrouw de Vries.

[3:26:31] Wilt u me het woord niet?

[3:26:33] Neem het probleem is dat ga ik doen maar dan moet ik iedereen maar en dan gaat het dan.

[3:26:36] Dan zou ik zeker niet willen hebben,

[3:26:38] Dan komt dat dadelijk in de tweede termijn op terug en dan geef ik het tien seconden extra prima. Maar de kamer nu naar het en naar het blokje overig. De Taliban nog. Er komt nu een blokje over zo goed oplet dan alleen kosten katoen. Vraag als.

[3:26:56] Allereerst de vraag van mevrouw Kreuger

[3:27:01] over de onzekerheid die de aangekondigde verkoop van de kleine velden door nam met zich mee brengt.

[3:27:11] Ik begrijp inderdaad dat dat een nieuwe bron van van zorg is voor mensen die in in de winningsgebied

[3:27:20] leven.

[3:27:22] Het is niet zo dat zomaar iedereen kan kopen. Ook daar is de Mijnbouwwet weer de relevante wetgeving

[3:27:31] dus een kopende partij moet aan kunnen tonen voldoende technisch en financieel capabel te zijn om op een verantwoorde manier olie en gaswinning over te nemen. En als dat niet zo is dan kunnen we dus ook tegenhouden dat die partij de velden overneemt. De de vraag. Mevrouw Beckman vroeg ook of de staat. Ze wil overnemen. Die intentie is er nu niet zo helemaal niet op de weg van een demissionair kabinet liggen.

[3:28:03] Dan ging de heer Nijboer nogmaals in op

[3:28:08] de zijn wens om een extra heffing aan nam op te leggen

[3:28:14] op grond van ik dacht ook een motie van de heer Nijboer heb ik een advies van landsadvocaat gedeeld en heer Nijboer verwees daar ook naar. Alleen hij leest daar iets anders dan ik.

[3:28:31] Wij

[3:28:33] gaan als Nederlandse staat de kosten van de schade

[3:28:37] door de winning door de nam doorbelast aan nam. Het gaat sowieso gebeuren.

[3:28:42] Nu zegt de landsadvocaat en ik lees maar even een stukje forum.

[3:28:48] Daarnaast zal en dat ze belangrijkste beperkingen de heffing alleen gerechtvaardigd zijn indien, en, voor zover die betrekking heeft op de kosten van maatregelen die strekken tot bestrijding van de nadelige gevolgen van gaswinning uit Groningen veld de kosten van maatregelen die dat doel deels te buiten staan. Deels tussen haakjes kunnen niets bij nam niet althans niet volledig bij nam worden geheven. Omdat we de kosten door belastingen is dit dan ook de cruciale passage in het advies van de landsadvocaat

[3:29:20] zeg dan dat je dat al doet. Heb je geen grond meer voor een FC

[3:29:34] en ook de heer Nijboer vroeg of er in de tijd een beperking zit aan de aansprakelijkheid van de nou dat is niet zo aangeven

[3:29:46] bevingen mogelijk ook nog lang door kunnen gaan schade. Ook zullen we al die tijd schade blijven verhalen zolang een oorlog

[3:29:56] dan de de vraag van mevrouw Mulder en mevrouw de Vries, hoe we omgaan met arbitrageprocedure en van van nam.

[3:30:06] De staat is van overtuigd dat wij in ons recht staan bij doorbelast van de schade. Dus wij zien die procedure met vertrouwen tegemoet

[3:30:13] nam, heeft het recht voor die procedure te kiezen. Dat kunnen ze niet ontzeggen,

[3:30:18] maar wij zijn ervan overtuigd dat wij hier juist handelen

[3:30:23] dan de blik vooruit. Mevrouw Mulder vroeg daarna die en leerstof. Er voegt er zelf in zijn eerste termijn

[3:30:29] ook naar ik vind het zeer terecht dat de mijn Raad zegt we moeten

[3:30:37] de zorgplicht veel zorgvuldiger bij ondergrondse activiteit toepassen.

[3:30:45] Een blik naar de toekomst. Dus dat brengt inderdaad

[3:30:49] helemaal in lijn met redenering met van de heer Nijboer over over wetswijzigingen.

[3:30:54] Dat zal ongetwijfeld wijzigingen in wet en regelgeving met zich meebrengen

[3:31:00] dat des te meer van belang om dat ook in die overgang naar die C O twee vrije samenleving.

[3:31:07] De ondergrond eigenlijk wel zeker nodig zullen hebben,

[3:31:12] bijvoorbeeld voor waterstof opslag

[3:31:15] en bijvoorbeeld daar geen eerst of er ook op in en wordt u ongetwijfeld nu ook veel over benaderd bij de winning van aardwarmte

[3:31:22] omdat je ook daar weer een ingewikkelde belangenafwegingen ziet er ook daar is het helaas niet zo dat iedereen zegt ja, we gaan naar nul twee kan dus niet schelen wat er verder gebeurt. Nee. Ook daar zijn er zorgen wensen over hoe je omgaat met veilige winning

[3:31:39] en ik vrees dat ook daar het antwoord nooit zal zijn. We doen helemaal niks omdat haar zorgen zijn. Dus dat je heel zorgvuldig procedures moet hebben om ervoor te zorgen dat als het niet veilig is niet gebeurd. Als het wel veilig is er voortdurend ook monitor of het veilig blijft en dat ze inderdaad regelgeving en de manier waarop gaan werken. Zo zal zijn dat dat de omgeving de zorgen van de omgeving er veel zorgvuldig bij betrokken worden. Ik vind dat die nat van heel groot belang.

[3:32:11] Voorzitter, en dat zijn dan ook mijn eerste woorden

[3:32:14] en laatste woorden in deze eerste.

[3:32:19] Geweldig van s stoffen.

[3:32:22] Voorzitter, een korte interruptie hoop ik. Ik had heel specifiek over dit laatste punt nog gevraagd.

[3:32:28] Dat advies van de mijn Raad,

[3:32:31] En volwaardig medium en de vervolg aanpak kan ik dat begrijpen want we gaan de minister wil zeggen.

[3:32:35] Dat zegt de minister. Dan is bevestigd, zoals deze kelder.

[3:32:39] Zijn.

[3:32:40] Meneer van gaan. U hebt ook geen interrupties meer. Maar er komt een tweede termijn aan die dus geen zorgen.

[3:32:44] We gaan reageren als er geen antwoord geven op een vraag die gesteld.

[3:32:49] Introductie. Wat doet de daar van de tweede termijn dan

[3:32:53] we gaan

[3:32:54] beginnen aan de tweede termijn. Ik stel voor ja, we moeten het gewoon doen. Een minuut. Want jullie willen nog antwoord hebben op daar misschien dus één minuut per fractie en het woord is aan mevrouw Beckerman socialist Dankuwel.

[3:33:06] Voorzitter, en ik wil inderdaad heel graag een tweeminutendebat aanvragen. Want volgens mij zou het goed zijn om een aantal moties in te dienen en ik hoop ook aangenomen te krijgen. Een voorzitter. Want nou ja, wanneer wij hier weer zo'n debat voeren, beeft de aarde in Groningen opnieuw en laat minister van economische zaken en klimaat duidelijk zien waarom de woorden economische zaken

[3:33:33] voor het woord klimaat staan. Voorzitter, en ik denk dat dat wel pijnlijke conclusie is. Voorzitter, ik had nog een

[3:33:45] hele concrete vraag. De bouwkosten weten we allemaal stijgen hard bij het ING in het calculaties model. Die wordt niet jaarlijks herijkt op basis van die bouwkosten. Dat gebeurt per drie jaar moet dat niet sneller nu die bouwkosten zo stijgen

[3:34:05] en het gaat nu in januari weer gebeuren. Maar wat betekent dat dan voor de mensen die er net voor hun schade vergoed krijgen. Daar laat ik het bij Dankuwel.

[3:34:13] Dank je wel voorbijkwam voor Kruger groenlinks.

[3:34:16] Dankuwel. Voorzitter, en ik ben blij dat van twee minuten het debat is aangevraagd, want wij zullen zeker een motie indienen over de afvalwaterinjecties. Er moet gewoon een moratorium komen totdat er een alternatief is op hoe dat afvalwater werkt tot uit haar zicht op is. Ik heb nog een twee specifieke vragen aan de minister namelijk over. Hij zei dat er over dat uitstel van het evaluatierapport dat er de staat in Overijssel wel geïnformeerd waren. Dat is bij onze weten niet gebeurd. Hoe zit het nou precies. Ik heb nog een vraag over de Wadden, namelijk dat voordat

[3:34:54] worden

[3:34:57] voordat de Wadden voordat de vergunningsaanvraag is gedaan voor de gaswinning in de Wadden is daar van tevoren tussen nam en EZ k contact geweest over dat ze in dit specifieke veld bouwen gaan winnen en was, heeft de minister toen aangegeven dat er positief gesteld zou worden tegenover die vergunningsaanvraag Dankuwel. Voorzitter,

[3:35:17] De Nijboer,

[3:35:19] Dankuwel. Voorzitter staccato gaswinning onder de Wadden. Doe het niets. Stop met vuil water onder de grond in te stoppen. Verlengde monumenten regeling voor Groningen. Dat is wel het minste wat je voor Groningen kan doen

[3:35:31] en de minister zegt er is geen einddatum voor de aansprakelijkheid van dam. Dat klopt ook alleen de vraag is natuurlijk wat als nam afgezonken wordt of als Shell en Exxon de handen ervan aftrekken. Dat is straks een leger NV en bestaat die over dertig jaar nog. Dat was mijn vraag. Daar vraag ik de minister op te reageren. Tot slot de ombudsfunctie.

[3:35:47] Ik heb hier een stuk van Johan. De veer, dat een de heel serieuze journalist die ook helemaal niet populistisch is Wiebes wil van hem af. Marleen dat plaats wil blijven. Ik ben nog niet klaar. In Groningen is de titel en dan zegt ie daarna. Ik ben heel wat anders dan de ombudsman. Hij doet nuttig werk met mensen in de regio kennen mij. Ze moeten dat dat is de geschiedenis Wiebes wou van hem af. De kamer heeft een daarop aangesproken. Hij ook helemaal niet weg. Het is ook belangrijk in Groningen dat er iemand is die ze kennen waar ze terechtkunnen. Dus ik blijf betreuren en ik vind ook niet goed als twee ministers hier een beetje net doen of of dat onzin is. Dat was gewoon. Het is gewoon doodzonde dat die weg is een eigenlijk zou er een nieuw moeten komen.

[3:36:24] Dankuwel en met Wiebes bedoeld om de Nijboer van Namibië ontstonden.

[3:36:30] Niet anders maken. Aldus doe ik het geschikt van.

[3:36:32] Volgens oud economische me oud-minister van economische zaken, klimaat

[3:36:36] vrouw, Agnes Mulder.

[3:36:39] Dat laatste wat een collega Nijboer zei over

[3:36:45] over Leendert Klaassen dat dat herken ik ook dat beeld. Dus ik was ik was verrast door de wat erover gezegd

[3:36:52] het is goed dat dit nu rechtgezet is.

[3:36:56] Ik kom in eerste termijn niet meer navraag doen over over dat

[3:37:02] als er andere oorzaken mogelijk zijn en niet duidelijk is wat het dan is bij nodig. Maar uiteindelijk later ook bij Grijpskerk natuurlijk. Stel dat je daarover gaat ook toe tot gasopslag ten behoeve van Groningen eigenlijk. Dan moet je dat nu eigenlijk ook wel gaan onderzoeken welke opties je daarvoor hebt zodat je het niet later alsnog moet gaan wachten.

[3:37:22] Dus ik begreep dat het een toezegging was van de minister. Maar erg helder vond ik hem niet. Dus Vandaar dat ik hier navraag op doe. Voorzitter en tot slot. Ik zou wel graag eigenlijk de informatie die door collega Roel balken is gevraagd over de kosten. Als we nu wel dat moratorium in zou stellen dat we die wel hebben voor het debat. Voorzitter, kan de minister dat in ieder geval toezeggen.

[3:37:46] Mevrouw,

[3:37:47] De Vries VVD.

[3:37:48] Dankuwel. Voorzitter, Dank allereerst dat de minister van OCW voor de twee minuten dood een briefje over de erfgoed regeling gaat sturen, waarbij ik hoop dat er positief naar gekeken gaat worden om die te verlengen. Dank voor de toezegging van de minister van BZK om te kijken naar de verschillende afwegingskader van de tien millimeter per seconde. De twee millimeter per seconde bij de boeren met mestkelders. Ik sluit me aan bij de vraag van de SP over de stijging van de bouwkosten en ik heb nog een aanvullende vraag over over voldoende mankracht bouwvakkers et cetera zijn om de versterking uit te voeren. Nog twee andere vragen. Wat mij betreft. Voorzitter, hoe gaat het ook met de opname op verzoek komen die mensen uiteindelijk aan het einde van de rij te staan en moeten die dan wachten en het punt van de leveringszekerheid. De minister gaf ook al aan. Er is nog steeds gas nodig. We gaan natuurlijk de energietransitie en mijn tussentijd hebben we dat nog wel nodig. Ik was wel benieuwd of er ook nog gekeken wordt naar het stimuleren van de gaswinning op de Noordzee. Om te kijken of we dat doen en allerlaatste punt. Wat mij betreft voordat ik vind het hier wel gewoon aangesproken moet worden als het gaat om de minister en niet op personen. Dat vind ikzelf moeten we daar gewoon wel netjes in blijven en ik vind het wel dat hier wel heel gemakkelijk gesproken wordt over de wetten en de vergunningen die wij afgeven. We kunnen inhoudelijk heel veel van elkaar van mening misschien verschillen. Maar ik zou toch wel vinden dat we dat wel

[3:39:12] ook hoog in ons vaandel houden ook als tweede kamer.

[3:39:14] Dankuwel. Mevrouw de Vries. U weet dat ik twee keer heb ingegrepen, ook erop dat ik ook daarom verzocht hebben om het debat ook waardig te houden.

[3:39:21] Dat wil ik ook op prijs Dankuwel.

[3:39:23] Meneer stoffig en schepping.

[3:39:25] Voorzitter, Dank ik zou natuurlijk zien graag zien dat met name in Groningen. Een aantal zaken veel sneller gaan wanneer je de bal terug kijkt en denkt dat al mijn vragen goed zijn beantwoord.

[3:39:36] Bedankt daarvoor. En wat mij betreft hoeft er dus ook niet het laatste debat met deze ministers te zijn. Ook in een volgend kabinet mogen ze mij best terugkomen.

[3:39:43] De.

[3:39:45] Mooie kerstwens alvast meneer balken D zesenzestig.

[3:39:49] Dankuwel. Voorzitter voorzitter, of het nou om Groningen ternaard of Twente gaat waar we volgens mij als Kamerleden naar op zoek zijn en wat wat naar wat er wel kan

[3:40:00] en ik ik ik moet me toch van het hart dat we van van kabinet en en van de minister toch vaak horen wat er niet kan en met name als het gaat om de situatie in Twente zou ik graag voor het tweeminutendebat wel een antwoord van de minister graag willen hebben. Dankuwel.

[3:40:21] We gaan het zo horen helemaal naar boven.

[3:40:23] Meneer van raam die er bijna van die stoel. Maar eindelijk is een moment aangebroken menu loopt.

[3:40:29] Alstublieft naar voor. Dan ben ik benieuwd hoe reageert als ik echt stuit op mijn stoel van versie van vrij relaxed. Ja ja. Voor zover naar de vraag. Die is blijven liggen. Gaat natuurlijk over het abonnement. Wat is aangenomen. Tweeduizend zestien abonnement. Wat zegt niet niet onder de Waddenzee in de minister heeft ervan gemaakt hebben gaan schuin onder en op dat nog een rol speelt en hoe hij dat ziet en voorzitter ook hier merken we weer dat de minister zich.

[3:40:57] Jij kan toch niet anders zeggen als verschuilen. Hier sta ik ik kan niet anders. Maar de antwoorden zijn. Ik wil niet anders. Maar als hij niet anders kan dan

[3:41:06] wil ik van hem graag de toezegging dat hij vandaag nog laat weten dat die zich in het kabinet sterk gaat maken voor handhaving voor Schiphol want Schiphol heeft helemaal geen natuurvergunning voldoet helemaal niet aan de wet

[3:41:18] dus voor de minister die zich zo achter die wet stelt niet verschuilt, maar stelt

[3:41:24] en ik dat die dan ook daar gelijke voorzitter een punt moet doen lijkt mij stoffig.

[3:41:30] Jullie dat we dat we dit debat Schiphol erbij moeten betrekken. Dan staat er helemaal niet op de convocatie. Dus ik zou graag dat die van eraan dat in een ander debat bij de compact.

[3:41:40] Meneer van gaan.

[3:41:42] Daarvoor zijn punt is hier niet direct Schiphol. Het punt is hier dat de minister zich heel sterk maakt dat hij vaak dingen niet anders kan doen omdat dat gebonden is aan dat hij gebonden is. De minister gebonden is aan de wet en in dit geval opereert hier een bedrijf bedrijf laat het bedrijf X noemen zonder natuurvergunning. Dus ik neem aan dat hij zich vandaag nog gaat sterk maken om daar want het is een einde te maken omdat dat niet kan want die vergunning is. Dat was mijn vraag aan de nimmer.

[3:42:13] De mee stoppen.

[3:42:14] Een minuut voorbij. Mijn telefoon zitten de dat kan.

[3:42:17] Door een interruptie en niet doen en in niet de tijd.

[3:42:19] Staat dan wil ik graag weten dat de het heeft de nam zich al gemeld voor eventuele schadeclaims bij de minister als daarna onverhoopt niet doorgaan.

[3:42:26] Dankuwel voor Dankuwel heel veel Dank voor uw begrip Daniel.

[3:42:31] We gaan. Ik neem aan dat de

[3:42:34] minister klink kan beantwoorden. Ik heb eigenlijk niet goed bijgehouden of trok er zat geen vraag van de minister van binnenlandse zaken en kom eens met de minister van economische zaken klimaat gaat beginnen. U mag of niet of ik weet het niet. Ik weet niet of u klaar voor. Bent u anders dan gaan we luisteren.

[3:42:50] De zuster van.

[3:42:51] Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties. Ik wilde je meer tijd gunnen. Dus ik bedoel ik het.

[3:42:57] Mega blok heeft ook nu weer wat meer meer vragen gesteld. Dagvoorzitter wel zeer gewaardeerd. Twee minuten debat. Dat wachten we af en moties die daar zullen worden ingediend. Ik ook. Ik had inderdaad gezien dat er vandaag ook weer een beving is waargenomen in Groningen. Ook in de gemeente Groningen bedoel ik. Dus ja dat dat onderstreept datgene wat hier steeds tegen elkaar zeggen. We moeten hier mee verder en de bevingen gaan door. En wat we ook doen. Daar kunnen we helaas nu niks aan doen. Maar het onderstreept de noodzaak. De vragen die aan mij gesteld. Die gingen een over mijn toezegging dat ik de collega's van OCW zal vragen om voor het tweeminutendebat of wordt ingepland een brief te sturen over de erfgoed regeling en de bijdrage van het ministerie daaraan. Dus daar zal ik voor zorgen dat verzoek zal ik overbrengen en ik ga er vanuit dat dat ook gaat

[3:43:51] drukken

[3:43:53] daar naast vroeg mevrouw de Vries nog naar de mankracht voor de voor de hele versterkingsoperatie. Dus eigenlijk de bouwcapaciteit, maar dan ook in personele zin. Ik heb in mijn eerste mijn ook verwezen naar die bouwstop die we hebben gehouden op acht november. Daar ging het ook echt over dit punt dat inderdaad het halen van het tempo. De ambitie die we er nu bij hebben, wordt natuurlijk ook bepaald door de capaciteit die de markt kan leveren en we hebben natuurlijk een hele grote bouwopgave in het hele land. Dus daarom heb ik met Bouwend Nederland en en de bouwers in Groningen bouwbedrijven actief in Groningen. Moet ik zeggen en ingenieursbureaus juist daarover gesprekken gesproken.

[3:44:36] De bouwers hebben daar aangegeven dat zij nog niet hun volledige capaciteit inzetten die ze kunnen inzetten. Met andere woorden, er is nog ruimte. Er is nog rek in die bouwcapaciteit ten behoeve van de versterking. Ze hebben ook gezegd dat zij nodig. Wat zij nodig hebben, namelijk een heldere planning, zo eenvoudig mogelijke procedures en zo min mogelijk administratieve lasten. Dus dat moeten we doen en dan kunnen de bouwers met hun planning met een bouw teams zich vol inzetten om die versterken opgave ook echt waar te maken.

[3:45:11] Tot slot. En dat was dacht ik de laatste vraag die aan mij werd gesteld, ook door mevrouw de Vries over de opname op verzoek. Het is de ik kan niet heel precies zeggen hoe wanneer iemand precies aan de beurt is als er een beoordeling nodig is, dan bepaalt de gemeente wanneer wanneer dat gebeurt en bij spoed kan een woning op verzoek vooraan in de rij worden geplaatst.

[3:45:37] Voorzitter, daarmee heb ik Hopelijk de vraag gehad.

[3:45:39] Beantwoord. Dankjewel. Mevrouw de minister.

[3:45:44] Mevrouw de Vries. Ik had echt verwacht dat mevrouw Beckerman. Het zou vragen waar de meeste vragen over de kostenstijging niet beantwoord.

[3:45:52] Je gaat,

[3:45:54] We wachten eerst even nog de mantel en van de minister van economische zaken.

[3:45:57] De klimaat,

[3:46:01] Meneer de minister nu het woord.

[3:46:04] Over de.

[3:46:08] De vraag van de bouwkosten was denken in dat voor allebei die worden iedere drie jaar herbeoordeeld.

[3:46:17] Althans bij ING. Maar ik neem aan op NCRV

[3:46:22] mevrouw Kreuger die vroeg wie er geinformeerd bij Twente van de provincie waren dat gedeputeerde en voorziene ongetwijfeld van ambtenaren, lokale wethouder en er was een sessie voor omwonenden. Dus klopt dat. Er staat een daar niet bij zaten

[3:46:41] en dan vroeg Frank Kreuger of er contact is geweest met nam over de

[3:46:46] winning ternaard. Er is veel contact geweest, niet door mij persoonlijk, maar ook hier geldt natuurlijk staatsrechtelijk ben ik verantwoordelijk voor mijn voorgangers en mijn ambtenaren, maar ik heb even nagevraagd vergunningprocedure specifiek voor in tweeduizend zestien gestart tussen een cynisch natuurlijk heel veel contact geweest op allerlei niveaus.

[3:47:07] De heer Nijboer vroeg.

[3:47:13] Ja. Wat als de naam nu niet meer bestaat of wat. Als er een een leger rechtspersoon zou zijn.

[3:47:22] Er is een akkoord op hoofdlijnen gesloten. Volg mij ook bij de kamer bekend is wat ook de de betrokkenheid van de achterliggende concerns, Shell en Esso regelt, waarbij ook ze aangeven dat dat te zijner tijd weer nader uitgewerkt moet worden en dat geldt dus nog steeds

[3:47:43] en

[3:47:47] ik ken niet het artikel van Leendert de veer. Maar ik kan wel weergeeft dat de beleving aan onze zijde het al een ander is dan aan uw zijde, maar dat kan ik waarschijnlijk niet helemaal herstellen,

[3:47:59] mevrouw Mulder. Ik zal ervoor zorgen dat in natuurlijk eerst de die onderzoek starten

[3:48:08] in overleg met omwonenden in Norg en provincie en lokaal bestuur en in de reactie zal ik natuurlijk ingaan op de vraag. En hoe wordt omgegaan met met schades die wel of niet. Gerelateerd kunnen worden aan dat onderzoek. Dus begrijpelijk dat u er naar vraagt. Maar die reactie zal dan ook komen

[3:48:29] u en heer Bauke zelf en vroeg naar wanneer ik inzage kan geven of een schatting zal het zijn van de kost. Dat lukt echt niet voor volgende week in dat zo complex als ik dacht dat zou zijn. Dus voor eind januari lukt dat niet.

[3:48:45] En dan nog

[3:48:46] zal het ingewikkeld zijn, maar ik zal ervoor zorgen dat de eind januari een brief over is.

[3:48:52] Mevrouw de Vries vroeg of we in het kader van leveringszekerheid van gas winning in de Noordzee stimuleren en daarvoor is nog niet zolang geleden werd gewijzigd en is ook sprake van een extra investerings aftrek en dat is vrij recent ingaan. Dus je kunt nog niet goed beoordelen of dat leidt tot tot extra winning.

[3:49:20] De heer stoffer wenst collega om morgen naar mij terugkeer in het kabinet toe. Dat kan je op een heleboel manieren interpreteren. Maar maar het was als als compliment bedoeld is dat dat zeker emmer in onze zakken.

[3:49:33] Er was zoals het ook bedoeld.

[3:49:35] Dat begrijp ik ook heel goed is.

[3:49:38] Dank je voor met met waardering Bauke. Nogmaals ik echt. Het lukt mij niet voor het twee minuut debat om die kosten te berekenen. Hiervandaan heeft helemaal gelijk. Het amendement tweeduizend zestien ging overwinning in de Waddenzee. En daar waren op dat moment geen vergunningen die tot schade plicht zouden kunnen leiden. Dus Vandaar dat dat kon. Maar zoals om ternaard uit en te treuren is gewisseld en dat geldt overigens ook voor de de binding moddergat ietsje verderop daar Golden al wel oude

[3:50:10] oude concessies en over Schiphol gaan we het in dat vast nog hebben. Maar denk dat zuiver is om wat op een ander moment.

[3:50:18] Ik vrees inderdaad van wel. We gaan de minister klaar met worden prima, maar er zijn nog een paar branche houdt het echt heel kort eerst mevrouw Beckerman geheugen om de Nijboer. En dan toch in meneer.

[3:50:30] Vooralsnog.

[3:50:31] Ik dacht ik stel in tweede termijn een vraag en die vraag was waarom worden de bouwkosten maar elk drie jaar geïndexeerd en het antwoord is. Ze worden elke drie jaar geïndexeerd. Nog geen antwoord op de vraag. Voorzitter, in tweeduizend twintig

[3:50:44] en in tweeduizend, eenentwintig zijn de installatie kosten elke afzonderlijke jaar met negen procent gestegen. De bouwkosten drie komma negen procent in twintig en zes komma zeven procent in eenentwintig. Dat betekent dat als je nu een schadevergoeding krijgt die nog steeds hetzelfde bedrag krijgt als bijna twee jaar geleden. Maar dat je daar veel minder van kan vergoeden.

[3:51:04] Is dat wel de juiste systematiek. En wat wil de minister daaraan doen.

[3:51:09] Minister beantwoord. Maar meteen helemaal in het rijtje af. Gaat het versnellen. Je mag als het kan.

[3:51:14] Nu meteen. Oh ja daar wil ik graag nog eens naar kijken. Ik begrijp de de achtergrond van de vraag. Maar dat kan ik niet ter plekke beantwoorden.

[3:51:22] Daar kom ik schreef ik op de keurig.

[3:51:26] Voorzitter, mijn vraag ging over of voor dat in tweeduizend zestien het huidige vergunningstraject Fortuna gestart is of daarvoor door contact is geweest tussen nam en EZ k over het beginnen aan dat traject of er dus gesprekken zijn geweest over. We zijn van plan om er naar te gaan doen en wellicht reacties vanuit het kader over of de minister daarover iets meer kan.

[3:51:52] Ik ben HEMA.

[3:51:55] Je hebt dat ik dat naar moet zoeken

[3:51:59] dat ik niet uit mijn hoofd weet wat er voor tweeduizend zestien allemaal gebeurde een paar dan kom ik daar schriftelijk op terug.

[3:52:06] Meneer Nijboer.

[3:52:08] Voorzitter, ik weet dat er in het akkoord op hoofdlijnen is afgesproken en dat is het gaat over dat is een beperking in de tijd, namelijk nadat de gaswinning stopt is nog een aantal jaren de naam en daarna moet er over heronderhandeld en gegeven. De opstelling van de naam

[3:52:22] en ook andere zaken heb ik daar zorgen over

[3:52:26] omdat het nog wel twintig jaar vijfentwintig jaar na de laatste boring. Want die zal binnenkort nog aan de en dat is mijn zorg van wordt dat wel goed geregeld.

[3:52:34] Dat was mijn vraag. Dus ik weet hoe dat had ik ook heel goed begrepen. Maar omdat dat akkoord op hoofdlijn de afspraak bestaat om met elkaar uit te werken hoe die garanties er daarna uit zien is dat ook de situatie waar ik nu even mee geconfronteerd wordt en die gesprekken die zullen in aantal korte termijn gestart worden

[3:52:53] en uitkomst kan ik natuurlijk nu geen voorspelling.

[3:52:55] Meneer van gaan.

[3:52:59] De vraag was zijn de is de normaal aan de bel trekken bij de minister voor schadevergoeding mocht daarna niet niet doorgaan. Dat was een vraag die niet beantwoord is en de minister dat heel makkelijk over het feit dat er dus kennelijk wel in de ogen van de minister bedrijven mogen zijn zonder natuurvergunning

[3:53:18] en dat het kabinet daar niet niet ingrijpt. Terwijl hij zijn hele betoog

[3:53:22] van het niet willen doen wat de kamer zegt van kijk eens naar de juridische mogelijkheden zich verschuilt achter. Nee. Wet is wet en regels zijn regels. Dus hij spreekt zich daar enorm tegen en ik vraag me af of je dat zelf doorheeft.

[3:53:35] Meneer de minister,

[3:53:36] Die twee vrouwen en dat interpretatie van schuin onder en onder de Waddenzee.

[3:53:43] Bij uitstek.

[3:53:45] En waarom burgers het vertrouwen een beetje verliezen in de in de politiek dat geschuif met die woorden.

[3:53:50] Meneer de minister,

[3:53:53] Meneer de minister,

[3:53:59] De vraag of de nam zich heeft gemeld voor een schadevergoeding. Neem dan je dat niet gemeld voor een schadevergoeding nam zit in een procedure om een vergunning te krijgen

[3:54:10] en de parallel met Schiphol Schiphol is een heel debat waard is je ongetwijfeld al aangevraagd. Een beetje kennen de

[3:54:22] dus dat moet ook zeker plaatsvinden, maar we zouden elkaar toch tekort doen als als we dat hierna nu nog vijf minuten. Dat gaan achteraf wanneer van gaat,

[3:54:30] maar ook een beetje serieus nemen.

[3:54:32] We gaan de Eindhoven op Schiphol. Ik graag over de hem.

[3:54:36] Hadden we vrij zijn zonder woorden niet. Dat mag echt niet. Dus we hebben het willen we laten het hier voor ons want we moeten nog even wat nog twee toezeggingen gaan voorlezen en zijn er nog vragen.

[3:54:48] Mevrouw de Vries heel correct wordt dat de minister heeft aangegeven dat die terug komt op die bouwkosten stijging. Maar ik hoop dat het inderdaad niet alleen voor de ING, maar ook voor de NCRV is.

[3:54:58] Mevrouw de minister wel even iets over zeggen. Mevrouw de Vries. Dus ik geef haar even toe,

[3:55:03] Omdat ik had goed geluisterd. Mevrouw Beckerman. Maar die dat was een vrij specifieke vraag en die zag namelijk op van als mensen vijfduizend euro krijgen en ze willen daar iets voor schade voor doen is dat dan voldoende gegeven. Het feit dat die kostenstijging natuurlijk speelt bij de versterkingsoperatie. Ook de kwestie van de stijging van de bouwkosten. Maar de systematiek is heel anders dan bij de NCRV en we hebben hier het laatst gehad over die vijftien, achtentachtig, waar dit ook aan de hand was waar we dat bedrag hebben moeten ophogen. Om zeker te weten dat je uitkomt. Wat de versterking moet gebeuren. Dus als de kosten een probleem zijn. Dan moet je dat weten. Daarom wordt ook heel intensief gemonitord door ook per kwartaal gekeken hoe die kwartaal. Hoe die kosten zich ontwikkelen. Dus is een andere systematiek waar uit moet worden gegaan van wat noodzakelijk is omdat wordt afgesproken over specifieke versterking. En dan moet dat uitkomen in het bedrag dat beschikbaar is als dat niet zo is, moet er weer overleg komen over die middelen. Dus ik hoop dat ik daarmee dan die vraag die dacht ik niet was gesteld. Maar nu dus toch wel. Toch heb kunnen beantwoorden.

[3:56:02] Oké. Prima Dankuwel.

[3:56:04] Van Mulder. Niks.

[3:56:06] Ik zag er nog even twijfelachtig kijken. Misschien wel.

[3:56:10] Nou ja dat dat heeft alles te maken dat er pas in ergens eind januari een keer een brief kan komen over inzage in de kosten. En terwijl wij graag Tuurlijk als tweede kamer. Volgende week het debat zou willen voeren. Plenair en we eigenlijk deze informatie daarbij nodig hebben en dat brengt ons in een hele lastige positie. Voorzitter, dus ik kan de minister niet toezeggen dat hij dat niet gewoon voor het eind van het reces naar de kamer stuurt, dan zouden we eventueel nog tot de afspraak kunnen komen dat je in de eerste week na het reces direct het tweeminutendebat hierover voert en hebben we gewoon de goede informatie erbij.

[3:56:46] Dus ik wil de minister vragen of hij zijn best zal doen. Misschien om dat te doen want anders dan hebben we misschien volgende week een debat te nemen. Een motie aan en komt die brief als mosterd na de maaltijd.

[3:56:58] Ik had al gevraagd voor de kerst en de ministers eind januari is mogelijk kanaries aan de middenin zit een heleboel mensen zullen je lief aankijken.

[3:57:05] Als het eerder kan doe ik dat voor de kerst lukt gewoon echt niet. De reden dat ik zonder overleg altijd toegang was omdat een juridische kant aan zit en zijn er eerdere gevallen

[3:57:16] waarbij er in zo'n situatie.

[3:57:20] Ja eigenlijk een einde aan aanbieding wordt opgelegd en dat komt naast de vraag hoeveel kost het uberhaupt.

[3:57:26] Dus als je kan dan doe ik dat maar voor het kerstreces lukt gewoon niet.

[3:57:31] Ik kan u de toezeggen. We zijn hier een verklaring. Kan u de toezeggingen op op oplezen en ik heb het als volgt geformuleerd en de minister van binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties stuurde het rapport van de onafhankelijke raadsman Groningen in januari naar de kamer. Gezamenlijke reactie is goed dat ze wordt erbij vermeld. De minister van economische zaken en klimaat konden de eerste week na het reces.

[3:57:56] Wanneer ermee akkoord.

[3:57:58] Kom de de eerste week na het reces met een brief over de financiële implicaties van het opschorten van de waterinjecties en het overgaan op waterzuivering.

[3:58:05] Ik heb.

[3:58:07] Gezegd eind januari kan ik beloven als ik eerder kan dan doe ik dat

[3:58:15] dus als u mijn instemming wil is dat met deze tekst.

[3:58:18] En de van u zullen dat beste leden. We zullen dat er van moeten maken, want de minister gaat over zijn antwoord en toezegging ze kan momenteel niet meer vermaken. Er is een de hoezeer ook welke vochten als leeuwen in ieder geval, maar er zijn twee het twee minuten een debat het tweeminutendebatten. Dus dat wordt allemaal voor geleden aan de griffie plenair dus en voor Beckerman zal er zeker als eerste spreken.

[3:58:44] Worden opgevoerd.

[3:58:46] Ik Dank zeker vaststellen. Mensen uit Groningen hebben gekeken en geluisterd en allemaal heel veel sterkte en alle beste voor de Groningers en ook andere mensen die geluisterd hebben. Beide ministers aan hun teams en ook alle aanwezige Kamerlid ook de dienst verslag en redactie op de camerabeelden die ons goed verzorgde is ook al heel snel is geweest vandaag de en daarmee sluit ik.

[3:59:10] Voor voorzitter, want bij de toezeggingen ontbreken volgens mij een paar zaken.

[3:59:17] Ik heb in elk geval toezegging genoteerd dat wij een brief zouden krijgen van de minister van OCW over de erfgoed regeling voor de tweeminutendebat en ik zou toch ook wel fijn vinden als de minister schriftelijk terugkomt op de toezegging moeder, moeder het overleg plaatsvindt met de ING over de boer en de mestkelders en de discussie over de trilling snelheid.

[3:59:35] Mevrouw de Vries. Maar dat

[3:59:38] het verzoek aan de minister van OCW. Daar heb ik ook zelf gezegd dat die niet hier aanwezig is.

[3:59:43] Die niet op. Hier noemen.

[3:59:45] Dat wordt allemaal doorgeleid. Maar ik heb dat bewust heel bewust en wordt het overleg hebben dan niet genoemd. Dus nogmaals, het is nu door u vermeld, nogmaals die toezegging die is ook gedaan. Voorzitter, maar de is heel goed over nagedacht om die omdat hij er niet toe doen.

[4:00:01] Ik had van de minister een toezegging gekregen om nog terug te komen op die bouwkosten en die gestegen bouwkosten.

[4:00:10] Het is wel echt gedaan

[4:00:13] en er was ook een datum bij want dat moet.

[4:00:17] Dat zou het ook allemaal kunnen.

[4:00:19] Voorzitter, ik had een toezegging gekregen dat er een winningsplan

[4:00:24] in lijn met Parijs met de kamer gedeeld zou worden.

[4:00:31] Als onderdeel van de klimaatscenarios hangt met elkaar samen.

[4:00:36] Waarvan akte allemaal tot allemaal gehanteerd door onze rivier die schrijft dit stoom uit zijn pen momenteel dus het komt allemaal. Het komt allemaal. Maar mag ik dan nu dit commercie debat gaan afsluiten? En ik wens iedereen een een gezegende avond een behouden thuiskomst van smakelijk eten verlaten. Ik sluit het Commissie de van mij mag.

[4:00:56] Ja.