Spoor

[0:00:05] Dames en heren, een hele goede middag allemaal.

[0:00:11] Hartelijk welkom aan iedereen op de publieke tribune en iedereen die het op afstand volgt.

[0:00:17] We zijn hier bij het commissiedebat Spoor vanmiddag.

[0:00:21] Hartelijk welkom ook aan de staatssecretaris en ondersteuning en leden.

[0:00:26] We gaan snel met dit debat beginnen.

[0:00:30] De eerste termijn aan de kant van de Kamer.

[0:00:32] De leden hebben een spreektijd van vijf minuten en ik zou willen voorstellen om te starten met vier interrupties.

[0:00:39] We hebben vier uur de tijd vanmiddag voor dit debat, dus ik denk dat vier interrupties daar goed bij past, ook gezien het aantal leden wat wil spreken.

[0:00:48] Ik wil graag de heer Olge van Dijk namens het Nieuw Sociaal Contract het woord geven.

[0:00:52] Het hangt.

[0:00:53] Ja, dank, voorzitter.

[0:00:55] En bij voorbouw het excuus dat ik na een half uur dit debat moet verlaten, omdat ik plenair een belangrijk debat heb over Hawitia, waar ik ook moet zijn.

[0:01:02] Maar ik vind dit ook een heel belangrijk debat.

[0:01:04] En dat is de reden dat ik toch ook hier spreek en dan als eerste.

[0:01:08] Maar dan is dat ook bekend.

[0:01:10] Voorzitter.

[0:01:11] Nieuw sociaal contract is blij dat de Nederzakse lijn er gaat komen.

[0:01:15] Dit is goed voor de regio van Twente tot Groningen, voor Stadskanaal, Ter Apel en Emmen.

[0:01:19] En deze nieuwe spoorlijn maakt ontwikkeling van nieuwbouw mogelijk... en verbetert de bereikbaarheid met het oombaar voer enorm.

[0:01:25] Zodat die studenten, die ik zelf heb gesproken, uit Ter Apel... niet in twee uur, maar ruim binnen het uur bij colleges in Groningen is.

[0:01:32] Belangrijk dat de schop nu ook zo spoedig mogelijk de grond in gaat.

[0:01:35] En kan de staatssecretaris ons alvast wat meer daarover vertellen?

[0:01:37] Of zijn er nog allerlei orders te nemen?

[0:01:39] Wat doet hij dan daaraan?

[0:01:40] Wij lazen in de brief van deze week dat hij mikkt op het starten van de meertsverkenning in het najaar bij het BO Meert.

[0:01:47] Ja, waarom kan dat eigenlijk niet sneller?

[0:01:49] En we hebben een bol over een paar weken.

[0:01:52] Zou dat niet al daar kunnen om gewoon die afspraak te maken en die meertsverkenning te starten?

[0:01:56] En daarbij kan hij dan ook garanderen, we mikken op 2040, maar dat die eerste treinen ook echt

[0:02:01] ...voor 2040 misschien al kunnen gaan rijden.

[0:02:03] Dus nu alles op alles te stellen om die snelheid te gaan maken.

[0:02:06] En nu het volledige budget is gereserveerd voor die Nederzakse lijn... ...loont het toch niet de moeite, ik heb daar eerder naar gevraagd... ...om ook die Europese cofinanciering te blijven zoeken.

[0:02:17] En kan de staatssecretaris toezeggen daar ook nog wel op in te blijven zetten.

[0:02:20] En voor de bereikbaarheid van het noorden is het natuurlijk op korte termijn ook van belang... ...dat er nu geïnvesteerd wordt in de flessenhals Meppel, extra geïnvesteerd.

[0:02:27] En dat die ook echt aangepakt worden.

[0:02:28] En we begrepen dat we daar nog een brief van over ontvangen.

[0:02:30] En tegelijkertijd, voorzitter, is het eerlijke verhaal dat de dekking bij voorjaarsnota gevonden is in dat andere voor de NEC belangrijke project, de Lelylijn.

[0:02:38] En dat hadden we graag anders gezien, maar niet alles kan tegelijk.

[0:02:44] En gezien de beperkte financiële ruimte waren het scherpe en ja, ook pijnlijke keuzes nodig bij voorjaarsnota, zodat we überhaupt stappen kunnen zetten op mobiliteitsgebied.

[0:02:53] En laat ik heel duidelijk zijn.

[0:02:55] Voor NEC is de Lelylijn alles behalve afgeschreven.

[0:02:59] Er is nog ruim 500 miljoen beschikbaar en wij gaan ervan uit dat het nog altijd met volle kracht verder gewerkt wordt aan het masterplan Lelylijn.

[0:03:07] De Lelylijn nog steeds wordt verankerd in de notaruimte en dat onverminderd door wordt gezocht naar aanvullende ook Europese financiering.

[0:03:13] En dat is die andere aangenomen motie van NOC.

[0:03:15] En ik wil graag een bevestiging van het commitment van deze staatssecretaris daarop.

[0:03:20] En misschien mag ik daar dan ook de vragen aan toevoegen.

[0:03:24] Er werd nu gekeken naar vooral een intercity-verbinding... om daar ook expliciet de high-speed-variant... met ook het doortrekken naar Scandinavië bij te betrekken.

[0:03:33] Als laatste op dit punt, voorzitter.

[0:03:35] We hebben met overtuiging ook voor de motie-Grimwisse gestemd... afgelopen dinsdag.

[0:03:39] En kan de staatssecretaris dan ook nu aangeven... nu die motie is aangenomen... hoe hij dat geloofwaardige pad naar financiering en aanleg van de LeleLine... alsnog denkt vorm te geven?

[0:03:49] Dank u wel.

[0:03:49] Dank u wel.

[0:03:49] We hebben een interruptie van de heer De Hoop van GroenLinks.

[0:03:52] Ja voorzitter, wat kan er een hoop gebeuren in een aantal maanden?

[0:03:55] Want ik kan me herinneren dat we in december in dezezelfde zaal zaten met de heer Olga van Dijk van de NEC, die woest was.

[0:04:01] Woest op de staatssecretaris.

[0:04:03] Dat hij een nederzakselijn aan wilde leggen met het geld van de Nederlijn.

[0:04:07] En nu zit hij toch zelf te verdedigen.

[0:04:09] En ik zou toch van de heer Van Dijk willen horen hoe het kan dat hij dit toch geaccepteerd heeft.

[0:04:15] Gezien de houding eerst van NEC, dat zij dit nu toch geslikt hebben.

[0:04:20] Ik vind dat contrast heel erg groot en ik zou daar toch graag een uitleg over krijgen.

[0:04:25] Dat doe ik met liefde.

[0:04:27] Tussen december en vandaag is er wel een of andere tijd verstreken.

[0:04:30] De tijd die wij hebben benut vanuit NEC om deze staatssecretaris en dit kabinet ook te vragen naar varianten.

[0:04:37] Naar varianten van financiering voor de Neder-Zakse lijn.

[0:04:41] En ook de Leerlijn overigens.

[0:04:43] We hebben vragen gesteld over Europese mogelijkheden.

[0:04:47] De staatssecretaris heeft op gereageerd en aangegeven dat het een verhaal van de lange adem gaat worden.

[0:04:53] We hebben in alle hoeken en gaten gezocht naar de financiering voor de Nederzakse lijn.

[0:04:58] En ook tijdens de voorjaarsnota.

[0:05:02] Dit is het.

[0:05:04] Op deze manier kunnen we toch een aantal projecten in beweging krijgen.

[0:05:08] Ik wijs er maar even op dat niet alleen Meppel en de Lelylijn, maar ook Kornwerder Zand, wat voor de heer De Hoop ook belangrijk is en waar wij als NRC ook een motie over hadden ingediend, dat daar we nu ook een belangrijke stap kunnen gaan zetten.

[0:05:19] Dan is het denk ik ook aan de politiek om op het moment dat je die poging hebt gedaan...

[0:05:23] te zien dat de financiële ruimte zo beperkt is om te zeggen... oké, we nemen die pijn nu, want dat is het wel degelijk... en we gaan zorgen dat die projecten, zoals de Nederlandse Saksenlijn... nu echt van de wal komen... en tegelijkertijd, dat heb ik net ook heel duidelijk betoogd... de Lelylijn niet af te schrijven.

[0:05:39] En we wisten met elkaar dat het onmogelijk was, of bijna onmogelijk was... om die 10 miljard, want dat was het, die nodig was voor de Lelylijn... om die meertsverkenning te kunnen starten.

[0:05:49] Dan is het heel belangrijk dat je wel doorwerkt met dat masterplan, met het verankeren, ook als een langetermijnproject wat gewoon gerealiseerd moet worden.

[0:05:57] En tegelijkertijd hebben we gezegd, oké, dan accepteren we voor nu dat een deel van die reservering daarvoor wordt aangewend.

[0:06:03] En tegelijkertijd moeten we geloofwaardig blijven uitspreken als politiek dat we geloven in die lelielijn.

[0:06:08] En ik ben heel blij dat we dat breed hebben gedaan, ook met de motie Grimwins afgelopen dinsdag.

[0:06:15] De heer Van Dijk mag geloven wat hij wil en daar heeft hij natuurlijk alle vrijheid in.

[0:06:21] Maar we moeten nu toch gewoon constateren dat de ledenlijn er nek om is gedraaid.

[0:06:25] Ik bedoel, 500 miljoen is er nog over van 14 miljard wat nodig is.

[0:06:30] En dan kun je toch niet met droge ogen zeggen dat daar nog enige realiteit is om dat op termijn te realiseren.

[0:06:37] Daar is zoveel meer extra voor nodig.

[0:06:39] En los van de realiteit, ook het proces.

[0:06:44] In Noord-Nederland heeft men hier jarenlang voor geknokt om dit op de tafel te krijgen en het op deze manier zo aan de kant te schuiven.

[0:06:51] Wat is dat voor boodschap aan al die mensen die daar zo lang aan gewerkt hebben, vraag ik weer vanuit.

[0:06:56] Ik zou de heer De Hoop willen vragen om op zijn woorden te letten.

[0:07:11] Als er een budget is van 3,4 miljard en je hebt 13,5 miljard nodig...

[0:07:14] dan weet je dat het een heel lastig verhaal wordt om dat in een jaar of twee te redden.

[0:07:20] Een project als de ledenlijn is een project van een lange adem.

[0:07:22] Dat richt zich op 2050.

[0:07:24] Dan is het van belang dat je dat in je lange termijn beleid vastlegt.

[0:07:27] Dat is Europees gebeurd.

[0:07:29] Dat gaan we doen in de nood naar ruimte door een motie van de NRC.

[0:07:32] En uiteindelijk is het ook van belang dat je geloofwaardig dat pak naar die financiering in blijft zetten.

[0:07:35] Dat hebben we nu gedaan, dat hebben we omgevraagd.

[0:07:38] En ik zou iedereen willen vandaag willen oproepen... om ook uit te stralen dat we wel geloven in die lelielijn... en dat we gaan zoeken met elkaar naar hoe we dat geloofwaardige pad kunnen vinden.

[0:07:48] Dedo?

[0:07:48] Ja, voorzitter, nu word ik toch wel een beetje chagrijnig, hoor.

[0:07:50] Want prima, hè, als de heer Oliver van Dijk zegt... u moet op uw woorden letten.

[0:07:55] Maar als je zelf 3 miljard bij een project weghaalt... en tegelijkertijd zegt, ja, maar ik wil vandaag wel uitstralen... dat we er nog steeds achter staan en dat we het heel graag willen.

[0:08:02] Nou, u heeft het godsgruwelijk onmogelijk gemaakt.

[0:08:05] om dat op korte termijn te doen.

[0:08:06] U heeft er ontzettend veel geld weggehaald.

[0:08:08] En dan vind ik het wel ingewikkeld dat wij dan vandaag enthousiast moeten zijn met het idee dat NEC nog steeds de ambitie heeft om het te realiseren als je er zelf 3 miljard weghaalt.

[0:08:18] En dan, als u zegt, het eerlijke verhaal wil ik vandaag vertellen, dan is het toch het eerlijke verhaal dat u de kans nihil heeft gemaakt dat die Lelylijn op termijn gerealiseerd gaat worden, ook gezien dat er Europese financiering voor nodig is.

[0:08:30] Dat kan de heer Olga van Dijk toch niet ontkennen?

[0:08:32] De heer Olga van Dijk.

[0:08:33] Dat ontken ik wel.

[0:08:34] Het eerlijke verhaal is dat het 10 miljard nodig was om die merkverkenning te starten.

[0:08:38] En dat dat in een tijd dat de financiële bomen niet tot aan in de hemel groeien vrijwel onmogelijk opgehaven is.

[0:08:44] En dat wisten we eigenlijk ook al wel voor de voorjaarsnota.

[0:08:46] Dat hebben we ook met elkaar hier weleens besproken.

[0:08:48] En daarom juist hebben we opgezocht om op een andere manier naar perspectief te gaan zoeken.

[0:08:53] Dus met dat masterplan, met een inzet om Europese fondsen te vinden.

[0:08:57] En dan is het een tegenvaller.

[0:08:58] dat je in een deel van het budget gereserveerd is.

[0:09:00] Daar loop ik ook niet voor weg om dat ervoor te moeten reserveren.

[0:09:02] Ik heb net uitgelegd dat politiek ook een kwestie is van keuzes maken, ook als die pijnlijk zijn.

[0:09:07] En tegelijkertijd wel ook aan te geven waar je in gelooft.

[0:09:10] En wij geloven dat het noorden bereikbaar moet blijven.

[0:09:13] Dat is op de korte termijn de flessenhals bij Meppel op te lossen.

[0:09:16] Voor de middellange termijn zorgen dat die Neder-Saxelijn er gewoon gaat komen.

[0:09:19] En voor de lange termijn zorgen dat die Lelylijn kan worden aangelegd.

[0:09:24] Mijn laatste interruptie, voorzitter.

[0:09:26] Mijn laatste interruptie.

[0:09:27] Maar dan zou ik toch nog over dat proces wel aan de heer Olga van Dijk willen vragen.

[0:09:31] Hoe vindt u nu zelf dat dat gegaan is?

[0:09:33] Want we hebben in de vorige periode, volgens mij in Rutte 3 was dat nog, de motie Amhaus die gezorgd heeft voor het Deltaplan van het Noorden.

[0:09:39] Daarna voorstel op voorstel op voorstel, regio's die met elkaar aan tafel zijn gegaan, wat niet vanzelfsprekend is.

[0:09:46] vier verschillende provincies er keihard aan getrokken hebben en dan op één moment in de voorjaarsnota dat zo aan de kant schuiven, heeft de reacties van de heer Buma gezien, van de commissaris van de Koning in Groningen.

[0:09:57] U begrijpt toch wel dat het proces zoals het gedaan is door de coalitie absoluut geen schoonheidsprijs verdient?

[0:10:04] Ik realiseer me dat de boodschap van de voorjaarsnota zeker voor de provincie Friesland was zeker in eerste instantie.

[0:10:11] Als we het hebben over deel van die reservering om dat daar weg te halen.

[0:10:16] En tegelijkertijd hebben een aantal partijen en wij ook, en nogmaals ook breed in de Kamer afgelopen dinsdag, en ik denk dat dat het belangrijkste is wat die Kamer hierover zegt, gezegd nee.

[0:10:26] We hebben een tijd waarin de financiën een lastig verhaal zijn.

[0:10:29] We moeten zorgen dat het noorden in beweging blijft.

[0:10:32] Dan is het een kwestie van kiezen, ook op de korte termijn.

[0:10:35] Dan is het belangrijk dat je voor die lange termijn het verhaal in de benen houdt.

[0:10:45] We gaan voor die lelilijnen nog steeds, we gaan zoeken naar die financiering.

[0:10:48] Daar heb ik net ook die staatssecretaris om gevraagd om daarop te reageren.

[0:10:51] En ik hoop en ik verwacht ook echt dat we over één à twee jaar een veel duidelijker beeld hebben van hoe we dat kunnen doen.

[0:10:57] En ik hoop dat we met elkaar ook de energie kunnen vasthouden met het noorden, met de provincie Friesland en zeker ook met nieuw sociaal contract om daarvoor te blijven knokken.

[0:11:06] Mevrouw Vedder van het CDA.

[0:11:08] Ik weet bijna niet waar ik moet beginnen.

[0:11:13] Ik hoor de heer Van Dijk praten over hoe we vertrouwen moeten houden in de Lelylijn.

[0:11:19] Daar vindt de heer Van Dijk mij zeker.

[0:11:22] Dat vertrouwen heb ik en dat blijf ik houden.

[0:11:25] Maar mijn vertrouwen in deze overheid

[0:11:27] is compleet weg in het commitment daarvoor.

[0:11:31] Want hoe kan de heer Van Dijk nou met droge ogen beweren dat NSC voor goed bestuur staat, voor een betrouwbare overheid en voor het commitment voor die lijn, als ze zelf een motie indienen waarin wordt beloofd, met een unanieme Kamer aangenomen, om die Lelylijngelden te beschermen en vier maanden later

[0:11:53] Is die belofte alweer geschrapt?

[0:11:56] Is die belofte gebroken?

[0:11:58] Hoe moet ik en hoe moeten mensen in het noorden van Nederland daar nou vertrouwen in hebben?

[0:12:04] Vertrouwen heeft te maken met geld, met handelen, maar ook met uitspraken die je doet en ook wat er gedaan is sinds december.

[0:12:11] Ik heb dat net ook gezegd en er is op alle mogelijke manieren gekeken naar hoe kunnen we in een aantal maanden toch dat perspectief krijgen op het starten van die meerverkenning, op die 10 miljard extra.

[0:12:21] De staatssecretaris heeft er deze Kamer uitvoerig over geïnformeerd.

[0:12:23] We hebben er vragen over gesteld en het bleek dat dat heel lastig was.

[0:12:27] Ook bij de voorjaarsnota is de vraag op tafel geweest hoe kunnen we

[0:12:30] alle zaken die ook in het regeerprogramma staan en in het hoofdlijnenakkoord.

[0:12:35] Hoe kunnen we die zoveel mogelijk toch realiseren?

[0:12:38] Op een moment komt dan de vraag op tafel.

[0:12:41] Ja, we kunnen de reservering houden zoals die is, maar dat betekent ook geen start voor de Neder-Zakzenlijn.

[0:12:45] Dat betekent dat we niks voor Coor-Werder-Zand kunnen doen, dat we niks voor Meppel kunnen doen.

[0:12:49] En uiteindelijk hebben wij daar met de andere coalitiefracties een andere keuze in gemaakt die ik hier vandaag verdedig.

[0:12:55] En ik wil uitstralen, ook richting het Noorden en richting de bestuurders, dat onze steun voor de Lelylijn staat.

[0:13:00] En dat we daar ons voor blijven inzetten.

[0:13:02] En sindsdien kunt u ook zien dat dat het geval is.

[0:13:04] Met die steun voor die motie.

[0:13:05] Met wat ik hier zojuist heb gezegd.

[0:13:07] En daar, in die lijn, zullen we ook doorgaan.

[0:13:13] De heer Van Dijk zei net al, we wisten eigenlijk voor de voorjaarsnoten al dat het vorige budget niet groot genoeg was om binnen twee jaar tot realisatie over te gaan.

[0:13:26] Nou, dat weten we niet alleen voor de voorjaarsnoten al, dat weten we al sinds we begonnen met sparen, want dat is namelijk de functie van sparen, dat je voor iets geld opzij legt voor een volgende generatie.

[0:13:39] Maar de heer Van Dijk zei ook het was nodig.

[0:13:41] En wat is er dan gebeurd tussen het moment van die motie en die voorjaarsnota dat de conclusie is getrokken?

[0:13:47] Het was nodig.

[0:13:48] En volgens mij zegt de heer Van Dijk het net zelf.

[0:13:50] Er zijn zoveel beloftes gedaan en in de voorjaarsnota is geconstateerd de optelsom van al die beloftes.

[0:13:57] Dat krijgen we gewoon niet voor elkaar en er moet dus iets sneuvelen.

[0:14:01] Wij hebben allemaal beloftes gedaan aan mensen in het land die we niet na kunnen komen en dan schrappen we maar de grootste klapper en dan kunnen we een boel andere beloftes in stand houden.

[0:14:12] Dus is er dan, als de heer Van Dijk zegt het was nodig, hoe onterecht is het dan als ik zeg het was nodig om voor alle partijen te zorgen dat er cadeautjes weggegeven konden worden?

[0:14:29] Daar herken ik me niet in.

[0:14:30] De belofte die dit kabinet heeft gedaan bij het hoofdlijnakkoord en later in het regeerprogramma is dat er een stap zou worden gezet met de Lelylijn en met de Nederzakse lijn.

[0:14:39] En beide zijn lastig gebleken, gewegen vooral financiële tekorten.

[0:14:43] Uiteindelijk hebben we met het masterplan, ook vanuit NRC geïndiceerd, een duidelijk perspectief geschetst voor de Lelylijn.

[0:14:50] En daar gaat staatssecretaris nu ook

[0:14:52] Daar zit ook een deel van het financiële pad in, om daarna te blijven zoeken.

[0:14:56] Maar er zit ook heel belangrijk in dat je ook in het Nederlandse langetermijnbeleid de notaruimte gaat verankeren.

[0:15:04] Vervolgens is er bij de nederzakse lijn natuurlijk ook gezocht naar middelen en die zijn schaars.

[0:15:09] En uiteindelijk komt het allemaal samen in het overleg in die voorjaarsnota.

[0:15:12] En dan tot dat moment is de inzet geweest van alle partijen... probeer dit zoveel mogelijk te realiseren.

[0:15:17] En uiteindelijk is er een verhaal... dit is er wel en dit is er niet qua financiën.

[0:15:20] En dan moet je keuzes maken.

[0:15:21] En ik wijs erop, deze Kamer, dat het alternatief was... dat we op al die andere projecten geen voortgang hadden kunnen boeken... nu bij voorjaarsnoud.

[0:15:28] Nou, waar waren we dan geweest?

[0:15:29] Want die spa, zo heb ik net ook bepleit... bij de Neder-Zakzerlijn, die moet gewoon de grond in.

[0:15:33] We moeten zorgen dat de bereikbaarheid van Zuidoost-Drenthe gaat verbeteren.

[0:15:38] Ook voor de regionale bereikbaarheid van al die mensen.

[0:15:42] En ja, dan moet je soms een pijnlijke keuze maken.

[0:15:44] En die hebben we gemaakt.

[0:15:45] En die verdedig ik hier.

[0:15:46] Maar wel vanuit het besef dat wij voor de ledenlijn blijven gaan.

[0:15:49] Dat het project niet weg is.

[0:15:51] Dat we daaraan gaan werken.

[0:15:52] Dat we gaan blijven zoeken naar financiering Europees.

[0:15:54] Nationaal dat we de staatssecretaris vragen ook een geloofwaardig pad conform de motie die is aangenomen dinsdag uit te werken.

[0:16:00] Dat is de lijn die wij hebben en dat is de lijn waarvoor we staan.

[0:16:06] Ik vind het eigenlijk gewoon godsperworden dat deze coalitiepartijen het woord geloofwaardig nog gebruiken.

[0:16:11] Maar goed, daar vind ik dan het mijne van.

[0:16:15] Als je belooft een stap te zetten op beide lijnen... stuur dan als coalitie die kabinet niet met een onmogelijke begroting op pad.

[0:16:24] Deze coalitie zet inderdaad een stap op de NSL en de Lelylijn... maar bij de ene een stap vooruit en bij de andere een stap achteruit.

[0:16:31] Gefeliciteerd, u heeft uw belofte dan niet gebroken.

[0:16:33] U heeft op beide lijnen een stap gezet.

[0:16:35] En dan hoor ik nu ook nog de oproep om te gaan pleiten voor co-financiering voor de Nederstakse lijn in Brussel.

[0:16:42] Nou, ik ben het daar hartstikke mee eens, maar denkt u nou zelf niet, of denkt de heer Van Dijk zelf niet, dat we qua betrouwbaarheid en geloofwaardigheid die kansen gewoon helemaal aan gort hebben geschoten?

[0:16:54] Want wij hebben toch op zijn minst laten zien dat het ons helemaal niet serieus is, dat onze commitments op andere projecten, dat ons woord niets waard is.

[0:17:03] En waarom zou Europa dan zeggen, wij stappen met deze coalitie, met dit kabinet in zee en wij gaan dat co-financieren?

[0:17:14] Ja, omdat we daar ook afspraken over hebben gemaakt in Brussel.

[0:17:17] We hebben daar ook een handtekening gezet in het TNT, het netwerk trans-Europees.

[0:17:21] Daar is de lelielijn inmiddels in opgenomen.

[0:17:23] Dat schept ook verplichtingen.

[0:17:24] Dat gaan wij zo dadelijk dus ook doen in ons nood- en ruimtebeleid.

[0:17:27] Ik ben zelf degene, en dat zal ik blijven doen, die heb gevraagd op allerlei terreinen, kijk daarna, kijk daarna.

[0:17:32] Ik heb vanochtend met de minister van Defensie weer gesproken over militaire mobiliteit, de mogelijkheden die daar zijn, dat we in het volgende miljardenkader van Europa moeten zorgen.

[0:17:41] dat we meer geld uit Brussel kunnen halen voor onze belangrijke trajecten.

[0:17:44] Daar gaat hij aan werken.

[0:17:45] Hij gaat dat in kaart brengen met deze staatssecretaris en de minister van INW.

[0:17:51] En vanuit NEC zult u dat ook blijven zien de komende maanden, om op die manier ook te zoeken dat dat financiële lastige punt, dat we daar toch ook een stap in kunnen zetten de komende tijd.

[0:18:00] Het eerlijke verhaal is wel dat we dat niet in één of twee maanden kunnen doen.

[0:18:02] Dat kon niet bij deze voorjaarsnota.

[0:18:04] We hopen van de staatssecretaris te horen hoever we de komende één à twee jaar wel kunnen komen.

[0:18:11] Verantwoordelijkheid.

[0:18:16] Dat is een cruciaal woord.

[0:18:18] Als ik zie hoe er uiting is gegeven aan die verantwoordelijkheid, dan vind ik het op z'n zachtst gezegd compleet onverantwoordelijk wat deze coalitie heeft gedaan met het commitment dat we hebben uitgesproken naar de Lelylijn.

[0:18:30] Dus hoezo verantwoordelijk?

[0:18:33] Hartstikke fijn dat de heer Rutte in de NAVO de reddingsboei komt uitgooien.

[0:18:41] Dat het misschien via de Defensielijn, de Lelylijn, nog nieuw leven in kunnen blazen.

[0:18:47] Ik heb er moeite in om nog vertrouwen te hebben in de beloftes die NSC hier doet, daar waar ik eerder heel veel vertrouwen had in het woord van de heer Van Dijk.

[0:18:57] Maar ik hoor wat de heer Van Dijk hier zegt en ik ga NSC er ook aan houden.

[0:19:01] En ik hoop dat we hier, dat we ook echt kunnen gaan zien in de toekomst, dat we dus een constructieve partner gaan zien, een andere constructieve partner dan de afgelopen twee maanden, om voor een nieuw perspectief voor de ledenlijn te knokken, voorzitter.

[0:19:14] En dat is geen vraag, maar dat is wel mijn conclusie.

[0:19:17] Heel kort, die constatieve houding mag u van ons verwachten, van uw sociaal contract.

[0:19:22] En toch nog het laatste punt in die verantwoording hierover die ik graag afleg.

[0:19:26] In de debatten die wij de afgelopen maanden hebben gehad, hebben we steeds gehad over de voorjaarsnade.

[0:19:30] Hoe lastig het was dat we keuzes moesten maken in een tijd dat er minder financiën zat.

[0:19:33] U heeft van mijn kant steeds één project op nummer één horen staan.

[0:19:36] En u weet welke dat was.

[0:19:37] Het was de Nederstrakse lijn.

[0:19:39] En ik ben heel blij dat we daar wel een stap kunnen zetten.

[0:19:41] En hoe het ook zij.

[0:19:43] En ik hoop ook dat we in het verlengde daarvan ook met die Lelylijn... ook richting de financiering zicht kunnen krijgen dat dat ook reëel wordt.

[0:19:52] Dat we ook daar uiteindelijk de meerverkenning kunnen starten.

[0:19:54] Maar ja, dat zal wat meer tijd vergen.

[0:19:56] Maar daar blijven we ook als NEC ons voor inzetten.

[0:19:59] Dank u wel.

[0:20:00] Er is nu nog een interruptie.

[0:20:02] Ja, interruptie van de heer Ginwis.

[0:20:04] En dan komen we bij u met mevrouw Koek.

[0:20:06] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:20:10] Ja, collega Vedder en ik geloof ook collega De Hoop... hebben al de staf gebroken over dit staaltje onbehoorlijk bestuur.

[0:20:17] Dat zal ik niet nog een keer doen, maar wel mijn vraag aan collega Orgen van Dijk.

[0:20:21] Kijk, ik ben heel blij dat de flessenhals bij Meppel... opgelost wordt, dat er een hele zakjeslijn wordt aangelegd.

[0:20:28] Alleen de dekking, daar voel ik me toch niet zo lang bij... om het zachtjes uit te drukken.

[0:20:34] Friesland komt er bovendien erg bekwaaid vanaf.

[0:20:41] Wat is een eerste stap naar een geloofwaardige aanpak... om alsnog zowel het noorden van het land als de Europese Commissie... te kunnen laten geloven dat die lelielijn er echt komt?

[0:20:54] En ik heb even uitgerekend, als dat ding inderdaad ongeveer 13 miljard kost, er is ongeveer 600 miljoen over in de reservering, dan moet je ieder jaar, als alleen het Rijk het zou betalen, er 500 miljoen bij doen uit iedere jaarschijf in de reservering.

[0:21:09] Wat zou een geloofwaardige eerste stap zijn uit de nieuwe jaarschijf om toe te voegen aan de reservering voor de Lelylijn wat betreft een nieuw sociaal contract in de aanstaande begroting op Prinsjesdag?

[0:21:21] In eerste instantie heb ik die vraag ook aan de staatssecretaris gesteld.

[0:21:24] Dan gaan we zo horen hoe hij zelf dat wil vormgeven richting dat geloofwaardige pad, ook naar aanleiding van dat de motie is aangenomen.

[0:21:30] Ik denk zelf dat je toch wel tot 30 procent vanuit Europa zou moeten kunnen krijgen.

[0:21:34] Nou, als je dan nog steeds hebt over zo'n 13 miljard wat je nodig hebt, heb je dus nog 10 miljard te vullen over een periode van toch zeker 25 jaar.

[0:21:41] Ik heb eerder gezegd dat ik vind dat je het idee van die spaarvariant vanuit de regio, vind ik helemaal niet zo gek.

[0:21:45] Ik kan me ook best voorstellen dat je als Rijk en als coalitie zegt... ja, misschien moeten we vanaf 26 wel kijken... of we een stukje uit de verlenging van het mobiliteitsfonds... elk jaar daarvoor kunnen gaan reserveren.

[0:21:56] Kijk, of dat de hele bedrag moet zijn, dan zou het toch... elk jaar heb je het al snel over 400 miljoen.

[0:22:01] Dat gaat, als ik even snel reken, dus dat is best fors.

[0:22:06] Maar ik vind die gedachte wel een interessante.

[0:22:09] Mevrouw Koekoek.

[0:22:11] Mijn vraag zit in het verlengde van collega Grimmens.

[0:22:15] Ik heb problemen met dat het wel beloofd wordt, dat het opgeschreven wordt, dat je op het moment van hoofdlijnakkoord al weet dat dit extreem moeilijk wordt.

[0:22:28] hoeps, er is iets gebeurd in maart waardoor we in de voorjaarsnota moeilijke besluizen moeten nemen.

[0:22:33] Dat komt ongelofwaardig over en daarom wilde ik ook de vraag stellen, bij de miljoenennota straks in september of in augustusbesluitvorming al, wat zou dan voor collega Van Dijk een succesvolle eerste stap zijn?

[0:22:45] Want als je iets belooft en je zegt nu, ja, sorry, sorry, niet gelukt, maar blijf ervan inzetten, dan moet je volgens mij het perspectief bieden, op korte termijn een hele concrete stap.

[0:22:55] Dus die vraag wil ik graag stellen.

[0:22:58] De belofte was een stap te zetten, niet te starten van de meerverkenning.

[0:23:15] Dat kwam ook direct daarna.

[0:23:16] dat dat lastig zou worden.

[0:23:18] En tegelijkertijd wel het commitment om die stap te gaan zetten.

[0:23:21] Ik heb net aangegeven hoe we vanuit NEC dat hebben willen invullen.

[0:23:24] Ook met dat masterplan en ook het zoeken naar aanvullende financiering.

[0:23:27] Dat masterplan stelt inmiddels echt wat voor.

[0:23:30] Dat is mooi om te zien.

[0:23:31] Dat gaat inderdaad ook over het uitwerken van allerlei varianten.

[0:23:34] Ik heb daar net nog een vraag aan toegevoegd.

[0:23:36] Wat mij betreft mag dat zelfs nog wat ambitieuzer.

[0:23:38] Kijk ook naar die high speed variant.

[0:23:40] Ik denk dat je daar ook weer over

[0:23:41] in Europa weer beter voor het voetlicht kan komen, als je dat doet.

[0:23:46] Dus die stappen die je nu moet gaan zetten, zitten volgens mij vooral op dat vlak.

[0:23:50] En tegelijkertijd denk ik dus ook wel na over die financiering.

[0:23:52] Daar heb ik net iets over gezegd.

[0:23:54] Ik heb de staatssecretaris daar iets over gevraagd, hoe hij dat wil uitwerken.

[0:23:58] En als je dat geloofwaardig kan doen, dan hoop ik ook dat we met elkaar de energie vasthouden en het geloof dat die lelielijn er echt gaat komen.

[0:24:06] In augustus wordt er weer gesteggeld over geld.

[0:24:15] Dan gaan we dus niet een herhaling van zetten zien.

[0:24:18] Dan gaan we zien dat het kabinet onder leiding van de coalitiepartijen terugkomt met dit is een eerste concreet stap, zodat je ook een geloofwaardig verhaal in Brussel kunt hebben.

[0:24:28] Ik vind dat je die ledenlijn inderdaad moet zien als een sluitpost naar Europa toe, of een opening naar Europa toe.

[0:24:34] En dan kan je ook gebruikmaken van cofinanciering.

[0:24:35] Maar de eerste stap zal toch echt van ons moeten komen op een geloofwaardig en betrouwbare manier.

[0:24:40] Dus ik zoek echt wel naar concrete handvaten in de tijd waarbij we ook naar elkaar kunnen kijken.

[0:24:45] Dit leggen we nu vast en daar kan ook iedereen die echt zit te wachten op die ledenlijn zich ook aan vastklampen.

[0:24:50] Ook in augustus zal het waarschijnlijk niet zo zijn dat hier een geldboom staat in het midden van de zaal, zoals de heer Heutink wel eens zegt.

[0:24:57] Dus ook dan zullen we moeten kijken van waar moet wat heen, wat heeft de hoogste prioriteit.

[0:25:02] Zoals ik het masterplan begrijp en de brief van de staatssecretaris, maar dan gaat hij zo op reageren, is dat hij de komende anderhalf jaar de tijd gaat nemen om dit uit te werken.

[0:25:10] en om ook te verzinnen, gaan we voor zo'n spaarvariant?

[0:25:13] Hoe ziet dat eruit?

[0:25:13] Wat is de rol van Europa?

[0:25:15] Dus wat mij betreft betekent dat niet per se dat je nu al een deel van die financiering weer regelt bij de Prinsjesdag, maar wel dit verhaal gaat uitwerken, het strategische verhaal.

[0:25:25] Hoe ga je dat gat uiteindelijk toch dichten?

[0:25:28] En ik hoor graag van de staatssecretaris hoe hij denkt dat te doen.

[0:25:30] En nou, dan kunnen we daar ook verder het met elkaar over hebben.

[0:25:35] Dank u wel.

[0:25:36] Volgt uw betoog.

[0:25:37] Ik had het over het lijstje van prioriteiten die wij hebben aangegeven richting de voorjaarsnota.

[0:25:41] En de eerste is ingevuld.

[0:25:42] Dat is mooi.

[0:25:42] De Nederzakse lijn.

[0:25:43] Maar mijn tweede was de NS-ticketprijzen.

[0:25:46] En helaas is dat niet helemaal gelukt.

[0:25:48] En het wordt inmiddels bijna een jaarlijkse rituele dans in mei.

[0:25:52] Want we hadden dat graag voorkomen, een structurele meerjarige tariefmatiging.

[0:25:55] Maar dat is dus vooralsnog inderdaad niet gelukt.

[0:25:56] En dat dreigt een stijging van 12 procent.

[0:25:59] Graag herinner ik de staatssecretaris aan zijn uitspraak in het plenair debat over toegankelijk oombaar vervoer dat wat hem betreft een tariefstijging van meer dan 10 procent volstrekt onacceptabel is.

[0:26:09] En voorzitter, daar gaan we deze staatssecretaris aan houden.

[0:26:12] Kan hij bevestigen dat hij een stijging van 12% van de NS-prijzen links of rechtsom niet zal accepteren?

[0:26:17] En dan niet door te schrappen in de dienstregeling, wat wordt gesegreerd, maar mijn vraag is dan ook aan de staatssecretaris.

[0:26:23] Gaat hij nu wel zoeken richting Prinsjesdag, ik had het al over de topprioriteiten, voor extra structurele middelen om die tarieven bij de NS te matigen?

[0:26:34] Voorzitter, even over de tarieven.

[0:26:37] Wij als PVV hebben gezegd dat wat ons betreft NS moet kijken naar de bedrijfsvoering.

[0:26:42] Daar hebben we ook een motie over ingediend.

[0:26:43] En daar hebben we inmiddels ook een reactie over gehad van de staatssecretaris.

[0:26:47] En daar stelde de staatssecretaris in die brief op dat er geen verdere efficiëntieslagen bij NS mogelijk zouden zijn.

[0:26:54] Wat vindt NEC daar eigenlijk van als ze dat eigenlijk lezen?

[0:26:58] Ik ken geen organisatie waarin je niet altijd weer kan zoeken of er een efficiënt slag is te maken.

[0:27:06] Ik denk ook dat dat antwoord iets te kort door de bocht is daarmee.

[0:27:08] Ik begrijp best wel dat het vet op de botten inmiddels voor een deel weg is.

[0:27:12] We hebben natuurlijk eerder die oplossing gezocht en NS heeft ook aangegeven hoe ze daarna gaan zoeken.

[0:27:17] Maar ik denk dat elk zelfrespecterende organisatie moet kunnen blijven kijken of er toch niet efficiëntie slagen zijn te maken.

[0:27:23] Ik heb heel bewust net een voorbeeld genoemd waarvan ik vind

[0:27:26] dat het niet vandaan moet komen, namelijk het verder afschalen van de dienstregeling.

[0:27:29] Maar ik zou zeggen wat mij betreft en NEC betreft zijn alle andere mogelijkheden liggen wel gewoon op tafel.

[0:27:38] Het drama van de constructiefouten in de viaducten.

[0:27:41] Met een slakke gang van 120 kachelen over een spoor dat is gemaakt voor 300.

[0:27:45] Dat is als Max Verstappen vragen met een Fiat 500 het circuit over te gaan.

[0:27:49] En dan eentje uit 1960.

[0:27:52] Voor het herstel van de fouten is een myrtprocedure gestart.

[0:27:54] De myrtspelregels stellen alleen dat deze regels niet gelden bij instandhoudingsprojecten als er geen functionaliteit wordt toegevoegd.

[0:28:00] En aangezien hier in dit geval geen functionaliteit wordt toegevoegd, kosten meerdproceduren vooral veel tijd.

[0:28:05] We kregen dat ook bevestigd hier in de technische briefing.

[0:28:09] En natuurlijk is dat mooi, zo'n vast proces, om dat te doen.

[0:28:11] Dat heeft ook qua onderbouwing meerwaarde, dat begrijpen we.

[0:28:14] Maar het kost wel meer tijd, terwijl het herstel van de HSL al heel veel tijd gaat kosten.

[0:28:18] Kan de staatssecretaris aangeven of het echt nodig is en of er van die meerdproceduren kan worden afgezien?

[0:28:24] Dank u wel.

[0:28:25] Dank u wel voor uw bijdrage.

[0:28:26] Dan gaan we naar de bijdrage van de heer De Hoop van GroenLinks Partij voor de Arbeid.

[0:28:29] Gaat te gang.

[0:28:31] Voorzitter, het openbaar vervoer in Nederland staat op een kruispunt.

[0:28:34] Gaan we laten gebeuren dat er nog meer bezuinigingen op het regionaal openbaar vervoer komen?

[0:28:39] Gaan we laten gebeuren dat er niet in die nieuwe lijnen, die keihard nodig zijn, meer geïnvesteerd wordt?

[0:28:44] Gaan we laten gebeuren dat woningbouw niet toegankelijk is met het OV?

[0:28:49] Of gaan we er nu met elkaar voor zorgen dat we flink meer investeren?

[0:28:52] En als je naar de keuzes kijkt die bij de voorjaarsnoten gemaakt zijn, ja, dan word je niet enthousiast.

[0:28:57] Dan zie je dat de bezuinigingen op de BDU-gelden in de grote steden doorgaan.

[0:29:01] Dan zie je dat de problemen met het studenten-ov overeind blijven staan.

[0:29:04] Dan zie je dat de Neder-Saxelijn aangelegd wordt, maar wel ten koste van de Lelylijn.

[0:29:09] En dat betekent dat er de facto gewoon bij de voorjaarsnoten opnieuw bezuinigd is op het openbaar vervoer.

[0:29:15] Er is geen cent extra bijgekomen en de enige investering die er gedaan is, is ten koste van een andere lijn gegaan.

[0:29:20] En veel geld daarvan is naar andere infrastructuur gegaan.

[0:29:23] Dus er is gewoon opnieuw bezuinigd op het openbaar vervoer door dit kabinet.

[0:29:26] Terwijl er zoveel problemen zijn.

[0:29:28] Ik vind dat echt onuitlegbaar, voorzitter.

[0:29:31] En dan heb ik het nog niet eens gehad over de tariefstijging opnieuw bij de NS.

[0:29:35] Vorig jaar deed de staatssecretaris de belofte om incidenteel te zorgen voor matiging... met de belofte om dat jaar erop dan eindelijk te komen met de structurele oplossing.

[0:29:45] En dat gesprek heb ik niet alleen met deze staatssecretaris gehad, maar ook de staatssecretarissen hiervoor.

[0:29:49] Elk jaar opnieuw zien we dat NS het niet meer rond kan krijgen.

[0:29:52] En dat komt omdat er gewoon te weinig geld naartoe gaat.

[0:29:55] En we komen niet uit die negatieve spiraal... als we niet flink meer gaan investeren in die publieke voorziening... wat het openbaar vervoer moet zijn.

[0:30:01] En ik hoor nu alweer het gesprek over de efficiency-slag.

[0:30:04] We weten allemaal dat dat op een gegeven moment ophoudt.

[0:30:07] Dat dat niet verder kan en dat er meer nodig is.

[0:30:09] En daar heeft de staatssecretaris zijn belofte gebroken... dat hij voor een structurele oplossing zou zorgen.

[0:30:14] En het is natuurlijk ook wel ingewikkeld dat wij hier een debat hebben met de staatssecretaris die eigenlijk zelf niet eens betrokken is geweest bij de besluitvorming over zijn eigen portefeuille.

[0:30:22] Het is toch wel heel erg wonderlijk.

[0:30:25] Ik weet eigenlijk ook niet echt wat voor vragen ik dan aan de staatssecretaris moet stellen over een besluit dat is genomen waar die niet eens bij betrokken is geweest.

[0:30:31] En ik vind dat ook oprecht vervelend voor de staatssecretaris, want die moet het ook doen met een besluit dat voorkomt te liggen.

[0:30:37] Maar het is ook al heel ingewikkeld als woordvoerder om daar... Ja, wat moet ik deze staatssecretaris nog vragen?

[0:30:43] En dan die pot voor de Lelylijn die leeg is geroofd.

[0:30:48] Ja, dat Brusselse geld is natuurlijk wel een heel groot probleem.

[0:30:51] Ik hoor net al weer de suggestie gewekt worden dat we maar even op 30 procent van de financiering kunnen rekenen vanuit Europa.

[0:30:58] Maar als we zelf niet eens ons aan ons woord kunnen houden voor 3 miljard wat we gereserveerd hebben, dat we daar 3 miljard weghalen, hoe denken wij dan dat de Europese Unie de bereidheid heeft om die investering te doen?

[0:31:13] Ja, een heel optimistisch beeld van wat wij vanuit Europa kunnen verwachten.

[0:31:17] En ja, voorzitter, dan toch over die investeringen in de infrastructuur van de toekomst.

[0:31:22] Zowel de Lelylijn, maar ook andere investeringen die gedaan moeten worden.

[0:31:26] Dat zijn langetermijn-investeringen.

[0:31:27] En daar moet je af en toe geld voor aan de kant zetten.

[0:31:29] Dat is de enige manier dat je ergens toe kunt komen.

[0:31:31] Maar als je dan elke keer weer dat soort potjes leegrooft, en het gaat niet over infrastructuur, maar we hebben dat ook bij andere toekomstpotjes, zoals het Wopke Wiebesfonds en al dat soort zaken gezien.

[0:31:40] We moeten durven investeren in de lange termijn.

[0:31:42] En ik verwacht echt van de staatssecretaris dat hij daar stappen gaat zetten.

[0:31:46] Op één onderdeel was ik wel positief.

[0:31:48] De onderwegpas.

[0:31:49] Ik vind dat een mooie stap.

[0:31:51] Het is een afgeslankte vorm van een Nederland-ticket wat GroenLinks Partij van de Arbeid in haar verkiezingsprogramma had.

[0:31:56] Maar laten we eerlijk zijn, het is een mooie stap en ik hoop dat het snel verder uitgebreid kan worden.

[0:32:01] Ik zou graag van de staatssecretaris horen wanneer dit geïntroduceerd kan worden.

[0:32:05] Dan nog twee punten over de spoorinfrastructuur die al langer spelen.

[0:32:08] Die HAL-Zuid waar collega

[0:32:10] Bij de technische briefing werd door ProRail gevraagd om de zekerheid van de financiering.

[0:32:16] Kan de staatssecretaris toezeggen dat het budget geen vertraging van herstel mag opleveren?

[0:32:22] Voorzitter, elektrificatie van onze spoorlijnen.

[0:32:26] Voor 2050 willen we met elkaar dat elke spoorlijn geëlektrificeerd is.

[0:32:31] Maar daarvoor is nu ook wel duidelijkheid nodig voor provincies.

[0:32:33] Het pad ernaartoe.

[0:32:34] En ik zou graag van de staatssecretaris daar wat meer over horen.

[0:32:37] Hoe dat nu staat met al die verschillende lijnen die nog niet geëlektrificeerd zijn.

[0:32:41] Vorig jaar zagen we dat Almelo-Hardenberg en Hengelo-Zutphen wel geëlektrificeerd was echt hartstikke mooi nieuws.

[0:32:47] Maar er zijn meer lijnen die echt wel aan de beurt zijn inmiddels.

[0:32:49] En ik ben benieuwd hoe dat pad

[0:32:51] tot 2050 eruitziet en of de staatssecretaris er misschien een setje bij nodig heeft.

[0:32:57] Op 6 mei stuurde de staatssecretaris een brief over open toegang op het spoor.

[0:33:01] Wij missen hierin goede borging van het publieke belang en de reizigersinspraak.

[0:33:05] Waarom wordt dit niet goed geregeld?

[0:33:07] Nog een punt over het internationale spoor.

[0:33:09] Waarom heeft het kabinet besloten om minder marasjosee beschikbaar te stellen voor de euro's op Amsterdam Centraal?

[0:33:15] gevolgen hiervan in Londen en dan nog de rechtszaak die we natuurlijk hebben over de concessie.

[0:33:20] Ik zou graag van de staatssecretaris daar ook wat meer over horen omdat mijn fractie wel zorgebaard en wij vinden dat openbaar vervoer en publieke voorziening hoort te zijn dat het in goede handen is bij de NS en dat we daar mee door moeten gaan.

[0:33:31] Maar ik hoop dat de staatssecretaris daar nog steeds hetzelfde over denkt.

[0:33:34] Dank.

[0:33:37] Dank u wel voor uw inbreng.

[0:33:38] De heer Huiting, u bent aan de beurt.

[0:33:41] Ja, voorzitter, NS rijdt elke dag ongeveer 3800 treinen.

[0:33:46] En als je kijkt naar wat wij verwachten van een organisatie als NS... als het gaat om zijn die treinen op tijd, ja of nee... dan vinden wij het goed als 88,9 procent op tijd is.

[0:34:00] Als je dat even doorrekent, dan vinden wij het dus blijkbaar hier prima... dat er meer dan 150.000 treinen per jaar te laat zijn.

[0:34:09] En daar betalen we ons ook nog geld voor, ook als beloning.

[0:34:12] Ja, dan vraag ik me echt af, voorzitter, wat zijn we hier dan met elkaar aan het doen?

[0:34:15] Wat willen we nou met die treinen?

[0:34:18] Terwijl we dat weten, gaan tegelijkertijd de eerste signalen... over een mogelijke prijsstijging alweer op.

[0:34:25] Ja, voorzitter, het is echt een ongekende middelvinger van NS... naar al die Nederlanders die dag in dag uit in de trein stappen.

[0:34:33] Consequent blijven graaien en consequent dus niet blijven leveren.

[0:34:39] Het is een sessiesmentaliteit en die vinden wij blijkbaar prima.

[0:34:44] Voldoende is dus goed genoeg.

[0:34:47] Terwijl de reiziger dat niet zo ervaart.

[0:34:49] Maar toch wordt die sessiesmentaliteit beloond met een bonus van een half miljoen euro.

[0:34:54] Nou voorzitter, als die bodycams er nu nog niet komen, ja dan weet ik het ook echt niet meer.

[0:35:00] Voorzitter, NS moet stoppen met het blijven vragen om meer geld.

[0:35:04] We zien een directie die nog steeds jaarlijks miljoenen binnenhakt... om vervolgens geld te blijven pompen in biodiversiteit rondom stations... en als verhuurbedrijf van fietsen en scooters opereert.

[0:35:18] En als het nog niet erg genoeg is, geven ze ook bakken met geld uit... als monopolist nota bene, zeg ik erbij, aan onnodige reclame.

[0:35:26] Daarbij wie moeten die mensen anders een trein pakken op het hoofdrailnet?

[0:35:30] Het is echt schrijnend om te zien hoeveel geld er wordt verkwanseld aan nutteloze activiteiten die geen enkele bijdrage leveren aan de kerntak.

[0:35:39] En dat is namelijk het vervoeren van reizigers van locatie A naar locatie B.

[0:35:45] En dan sturen we de staatssecretaris op pad met een aangenomen motie om met NS te gaan praten over al die overbodige taken die ze uitvoeren.

[0:35:55] En dan krijgen we dodelijk te horen dat er geen efficiëntieslagen mogelijk zouden zijn.

[0:36:00] Gelooft de staatssecretaris dat nou echt zelf?

[0:36:03] Alles wordt afgeschoven op het feit dat er verschillende boekhoudingen zijn... en dat verliezen van de ene activiteit geen effect heeft op de andere.

[0:36:12] Alsof het dus allemaal niet zoveel uitmaakt.

[0:36:14] Maar, voorzitter, het maakt wel heel veel uit.

[0:36:18] We kunnen NS ook helemaal niet controleren op al die boekhoudingen.

[0:36:22] Hoe worden deze activiteiten dan bekostigd?

[0:36:26] Neem bijvoorbeeld de maasdiensten zoals NS Business Card.

[0:36:29] Hoeveel reclame wordt daarvoor gemaakt?

[0:36:31] Is het een verplichting uit de concessie?

[0:36:33] Hoe weten we dat er geen sprake is van kruissubsidiering of in ieder geval indirecte kruissubsidiering?

[0:36:41] Heeft de staatssecretaris voldoende beeld of geld wat opgehoest wordt door de belastingbetaler niet uiteindelijk toch beland in de boeken van de commerciële tak, al dan niet indirect?

[0:36:52] grip op de tarieven en om dat te krijgen is meer grip op NS nodig.

[0:36:57] Voorzitter, de prijzen moeten omlaag en dus moet NS opnieuw de broekriem gaan aanhalen.

[0:37:03] En dat zal heel moeilijk zijn, dat herkennen we ook, maar het kan wel.

[0:37:07] En dat was ook de insteek van onze motie.

[0:37:09] Zorgen dat we meer grip krijgen op de tarieven en op de wijze waarop NS haar financieringssystematiek bepaalt.

[0:37:16] Maar we blijven ook gewoon meedenken.

[0:37:18] Een rapport van Economics wijst uit dat NS maar liefst 239 miljoen euro kan besparen... als het de verkoop van tickets gaat uitbesteden aan derden.

[0:37:28] Gewoon overlaten aan anderen dus.

[0:37:30] Waarom gaat de staatssecretaris daar niet serieus op in?

[0:37:33] Dat is toch echt een gouden kans?

[0:37:35] Voorzitter, dan willen we toch nog even door op de korting op de BDU.

[0:37:39] De staatssecretaris geeft aan alles op alles te zetten om die effecten op te vangen.

[0:37:44] Maar hoe, dat leest hij niet in zijn brieven.

[0:37:47] Dus de vraag aan de staatssecretaris is hoe hij dat dan denkt te gaan doen... en welke maatregelen hij daarvoor in gedachte heeft.

[0:37:54] En dan, voorzitter, de HSL.

[0:37:56] Dat is nog zo'n succesvol Nederlands spoorfenomeen... met maar liefst tien verkeerd ontworpen bruggen.

[0:38:04] We zijn blij dat er weer 120 kilometer per uur gereden wordt, maar iedereen weet dat dat natuurlijk veel te weinig is.

[0:38:11] De ooit bedoelde 300 kilometer per uur is nog steeds jaren weg en nu ergens pas in 2031.

[0:38:19] Hoe gaat de staatssecretaris ervoor zorgen dat we en snel aan de gang kunnen gaan met het herstellen van de HSL en misschien nog wel iets belangrijker,

[0:38:27] en ervoor zorgen dat het niet opnieuw een miljardenstrop wordt.

[0:38:31] Ik haal maar even ERTMS aan.

[0:38:34] Graag een reactie van de staatssecretaris en als het kan met een toezegging dat het financieel niet de spuigaten uit zal lopen.

[0:38:44] Voorzitter, ik hoor hier hele grote woorden over wat de NS allemaal moet doen om de prijstickets goedkoper te maken.

[0:38:50] Mijn vraag aan de PVV, aan de heer Heutink is, wat gaat de PVV doen om de prijskaart goedkoper te maken?

[0:38:57] Wat gaat onze PVV-staatssecretaris doen om de prijskaart goedkoper te maken?

[0:39:04] Wat de staatssecretaris gaat doen, dat moet u vooral aan de staatssecretaris vragen.

[0:39:08] Wat de PVV doet, is nu heel veel vragen aan de staatssecretaris vragen.

[0:39:13] En ook denken in de oplossingen hoe we toch meer efficiëntie bij onze grootste vervoerder kunnen bereiken.

[0:39:20] Door te vragen op de antwoorden die we hebben gekregen van de staatssecretaris... die wat ons betreft echt niet voldoende waren.

[0:39:26] En daar blijven we op doorgaan.

[0:39:28] Totdat we precies weten hoe het zit.

[0:39:30] Totdat we precies weten waar we nog geld kunnen halen.

[0:39:34] En uiteindelijk ook die tarieven kunnen verlagen.

[0:39:37] En dan zullen we ons hier vast blijven bijten, net zolang totdat we beet hebben.

[0:39:43] Voorzitter, ik stelde die vraag niet voor niks.

[0:39:47] De NS is namelijk transparant.

[0:39:49] De NS geeft aan hoe keihard ze hun best doen om die prijstarieven omlaag te krijgen.

[0:39:55] De staatssecretaris is minder transparant.

[0:39:57] Sterker nog, het gebeurt via achterkamers.

[0:40:00] Dat hebben we in de krant terug kunnen lezen.

[0:40:01] We hebben geen idee hoe die onderhandelingen plaatsvinden.

[0:40:04] De heer Heutink geeft wel aan dat ik bij de staatssecretaris moet zijn.

[0:40:08] Maar we weten dat de heer Wilders zich hier ook mee bemoeit.

[0:40:11] Dat hij zelf besluiten aan het nemen is.

[0:40:13] Dus het is niet gek dat ik dat aan de PVV vraag.

[0:40:15] De PVV zeurt over hoge tarieven.

[0:40:18] Die zeurt over dat de NS meer moet doen.

[0:40:20] De NS laat zien dat ze heel veel doen.

[0:40:22] De PVV doet helemaal niks.

[0:40:23] En die is ook niet bereid om geld te trekken.

[0:40:25] Zodat mensen gewoon betaalbaar in de trein kunnen.

[0:40:30] Ik zou nog een keer aan de PVV willen vragen.

[0:40:32] Wat gaat de PVV doen om de prijstickets goedkoper te maken?

[0:40:35] Wij vinden niet dat er voldoende transparantie is als het gaat om de boeken van NS.

[0:40:41] We zien dat er twee verschillende boekhoudingen zijn waarop we weinig tot geen inzage hebben.

[0:40:47] Wij willen daar meer van weten.

[0:40:49] Wij willen precies weten hoe het zit.

[0:40:52] En zolang we dat niet weten, zullen we ook de staatssecretaris blijven vragen om daar meer inzage in te kunnen geven.

[0:40:59] Voorzitter, dat kan ik niet anders constateren, want ik heb meerdere moties ingediend waarin ik heb gevraagd om te onderzoeken hoe we die prijstickets goedkoper kunnen maken.

[0:41:07] Dan heb ik de PVV niet aan mijn zijde.

[0:41:09] Wat ik nu constateer is dat de PVV constant aan het zeuren is dat die prijstickets duurder worden, dat zij nu in een positie zitten om die prijstickets goedkoper te maken.

[0:41:18] Ze kunnen subsidiëren.

[0:41:19] Ik merk dat de NS

[0:41:21] ondanks dat de PV niet tevreden is, wel de boekhouding laat zien.

[0:41:25] Maar wij niet kunnen zien wat de staatssecretaris allemaal aan het doen.

[0:41:28] We kunnen wel teruglezen dat de heer Wilders in Achterskamer dingen besluit zonder dat de staatssecretaris daarvan af weet.

[0:41:35] Dus ik hoor de PV alleen maar zeuren, maar niks doen.

[0:41:38] En dat is hoe we de PV altijd kennen.

[0:41:40] Verder heb ik geen vragen, voorzitter.

[0:41:41] Dank u.

[0:41:42] Wilt u daar nog op reageren, meneer Uiting?

[0:41:43] Nou ja, het is wel zorgwekkend dat als meneer Elbassy denkt dat het lezen van een ja-verslag volledig inzage is in de boeken en precies weten hoe het zit, dan heeft hij het toch echt bij het verkeerde eind, want iedereen weet natuurlijk dat dat echt de grootste onzin is.

[0:42:01] Dank u wel.

[0:42:02] Uw tijd is op.

[0:42:03] Oké, dan laten we het erbij.

[0:42:05] De rest volgt later, dan zou ik willen zeggen.

[0:42:08] U krijgt nog wat extra tijd van de heer Geenwis.

[0:42:10] Dat is toch aardig, hè?

[0:42:11] Zo gaat het hier in deze commissie.

[0:42:14] Dat is toch heel prettig.

[0:42:15] De heer Geenwis gaat te gang.

[0:42:16] Nooit de beroerdste, voorzitter.

[0:42:19] Dat de heer Heutingen een hekel heeft aan de NS en de BVV-fractie daarmee ook, dat is wel helder.

[0:42:26] Tegelijkertijd zijn de feiten natuurlijk iets genuanceerder.

[0:42:29] Een heel groot deel gaat natuurlijk op een personeelskost, bijna de helft van het totale.

[0:42:34] De kosten gaan naar personeel.

[0:42:37] De bvb wil ook netjes dat iedere machinist en conducteur het loon krijgt dat hij verdient.

[0:42:41] Dat loon stijgt deze jaren natuurlijk, net zoals alle lonen in Nederland, behoorlijk fors door.

[0:42:48] De indexatie van de kaartjes is de afgelopen jaren 18.

[0:42:53] bij de inflatie in Nederland.

[0:42:57] NS leidt al een paar jaar verlies.

[0:42:59] Dat verlies wordt gelukkig iets kleiner, maar ze leiden nog steeds verlies.

[0:43:02] En de heer Heutink doet net als NS hier alles verkeerd doet, dat ze geld weggooien als was het water in tijden dat het veel regent.

[0:43:10] Dat is al een tijdje niet meer zo.

[0:43:12] Ik vind het een eenzijdig verhaal, kort samengevat.

[0:43:17] Wat is de welboodschap?

[0:43:18] Wat gaat de PVV-fractie doen om te zorgen dat de kaartjes niet net zoveel gaan stijgen als de inflatie... en de NS weer zwarte cijfers kan schrijven...

[0:43:30] die hier iedere keer weer op dezelfde voorspelbare manier over de hekel worden gehaald.

[0:43:34] Want dat is een beetje wat er gebeurt.

[0:43:35] Iedere keer als meneer Heutink aan het woord komt en hij mag iets zeggen over de NS, dan kun je vooraf, nou kan ik bij wijze van spreken, de speech schrijven worden van de heer Heutink.

[0:43:45] Ik denk dat de heer Grimmens meer tijd heeft genomen dan de heer Huiting, maar dat gaan we zien.

[0:43:51] Ik denk ook dat hij meer tijd nodig heeft gehad om de vraag te stellen... dan ik nodig heb om hem te beantwoorden.

[0:43:56] Maar, voorzitter, we vinden NS met alle respect een heel mooi bedrijf.

[0:44:03] En we zijn trots op dit mooie Nederlandse bedrijf.

[0:44:06] Maar waar we echt genoeg van hebben...

[0:44:09] Vragen aan de staatssecretaris om meer inzagen te geven in waar het nog beter kan, waar het nog scherper kan.

[0:44:16] Dat we het idee hebben dat we bezodemieterd worden.

[0:44:18] Dat we niet alle feiten op tafel krijgen.

[0:44:21] Dat vinden we lastig en niet eerlijk.

[0:44:24] Als wij oprecht zoeken naar mogelijkheden...

[0:44:28] wel die tarieven omlaag te kunnen, we zien daar mogelijkheden voor, dan willen we daar dan gewoon alles op tafel hebben.

[0:44:34] En als we dat niet krijgen, ja dan zal meneer Grinders weliswaar niet tevreden zijn, maar dan blijven we wel dat verhaal net zo lang volhouden totdat we weten precies hoe het wel zit.

[0:44:47] Heel kort, voorzitter.

[0:44:49] En dan concludeer ik dat hij niet boos is op de NS, maar op de staatssecretaris.

[0:44:52] En dan moet hij zijn vragen ook wel goed adresseren.

[0:44:54] Dan moet meneer Jansen net zo lang als een bok op de havenkist zitten, zodat meneer Heutink de goede antwoorden levert.

[0:45:00] Maar oké, dat is een kleine tip om dan de boosheid te richten op de staatssecretaris en niet op een bedrijf dat zich hier niet kan verdedigen.

[0:45:06] Het kabinet is 100 procent aandeelhouder van NS.

[0:45:11] Dus volgens mij heb ik net heel veel kritische vragen gesteld aan de staatssecretaris.

[0:45:15] En hoop ik dat we daar ook hele mooie antwoorden op gaan krijgen zometeen.

[0:45:21] Voorzitter, en het is ook niet terecht dat de heer Heutink boos is op zijn eigen staatssecretaris.

[0:45:26] Want de heer Heutink kan zijn eigen staatssecretaris opdracht geven om iets te doen en die weigert dat keer op keer te doen.

[0:45:31] Ik heb hier verschillende moties.

[0:45:32] Verzoek de regering te onderzoeken hoe landen zoals Spanje hun sporen betaalbaar en aantrekkelijk kunnen maken.

[0:45:36] Verzoek de regering concreet stap te maken om treinkaartsen in Nederland structureel goedkoper te maken.

[0:45:41] overwegende... Sorry, verzoek de regering om in overleg met de prioriteit te geven aan betaalbaarheid.

[0:45:46] En ik kan zo doorgaan.

[0:45:48] De PVV stemt keer op keer tegen.

[0:45:50] Dus jullie vragen de staatssecretaris ook niet om... Jullie geven me ook geen opdracht om dit uit te zoeken.

[0:45:56] De PVV stemt keer op keer tegen.

[0:45:58] Dus hou op met NS schuld te geven.

[0:46:01] Hou op met de staatssecretaris schuld te geven.

[0:46:03] Zou ik de PVV willen meegeven?

[0:46:07] Ja, meneer Albas kan mij heel veel meegeven wat hij wil.

[0:46:11] Wij beoordelen moties op inhoudmomentum en kijken of ze überhaupt uitvoerbaar zijn.

[0:46:17] Neem bijvoorbeeld Portugal en Spanje.

[0:46:20] We zijn daar toevallig op werkbezoek geweest en iedereen weet dat als je kijkt naar bijvoorbeeld Spanje, dat het toch echt heel anders in elkaar steekt die hele spoorinfrastructuur als we dat hebben over Nederland.

[0:46:30] Het is echt anders ingericht.

[0:46:32] En dat weet meneer El Abassio ook, dat is vergelijken met appels en peren.

[0:46:37] Dus daar dus dat, ja.

[0:46:42] Ja, dank, voorzitter.

[0:46:47] Ik hoor de heer Heutink zeggen van, nou goed, bij de NS kan het hier en daar nog wat efficiënter en ik mis nogal wat feiten.

[0:46:54] Welke omissies liggen er als het gaat om het feit, helaas, dat je heel graag wil hebben van de NS?

[0:46:59] Dus welke feiten kunnen de heer Heutink helpen om een beter beeld te krijgen van het functioneren van de NS?

[0:47:08] Hier heb ik een iets langer antwoord voor nodig.

[0:47:13] We hebben een hofgrillnetconcessie.

[0:47:16] In die hofgrillnetconcessie staan een aantal verplichtingen en dingen die we van NS vragen om te kunnen leveren op het spoor.

[0:47:24] We weten ook dat NS een commerciële tak heeft.

[0:47:26] We hebben stations, fietsen, shops, noem ze op.

[0:47:31] Dat is de commerciële tak waar wij eigenlijk niets over te zeggen hebben.

[0:47:35] En wat wij willen weten, is of er enige relatie is... tussen de dingen die wij betalen vanuit publiek geld, zuurverdiend belastinggeld... of dat terechtkomt bij die commerciële tak.

[0:47:47] Want als dat gebeurt, al dan niet indirect... bijvoorbeeld dat er reclame wordt gemaakt voor een maasdienst... die wordt betaald vanuit de hofdronetconcessie... en dus vanuit de belastinggeld... en als dat geld terechtkomt bij de commerciële tak... dan is er weliswaar misschien niet direct sprake van kruissubsidiering...

[0:48:05] indirecte kruissubsidiering.

[0:48:07] Dus wat wij willen is dat publiek geld, publiek geld blijft.

[0:48:12] En dat ook als wij belastinggeld investeren in het hoverennet, dat willen we dat elke euro, tot op de laatste cent, ook in die publieke sector blijft.

[0:48:22] En niet naar de commerciële tak vloeit.

[0:48:24] Dat mag niet.

[0:48:25] Dat willen we niet.

[0:48:25] En wij willen precies weten of dat zo is.

[0:48:28] En als dat zo is of niet zo is, dan wil ik ook daar de argumentatie voor zien.

[0:48:32] Hoe dat dan ook echt zit.

[0:48:36] Dank u wel.

[0:48:48] De Lelylijn had een doorbraak kunnen zijn.

[0:48:50] De verbinding ontsluit Noord-Nederland en verbindt ons beter met Noord-Europa.

[0:48:53] De Europese Commissie is bereid tot 30 procent van de kosten te dragen.

[0:48:57] Maar in plaats van op die kant in te zetten, heeft het kabinet middelen verschoven naar de Nederzakse lijn.

[0:49:02] En daarmee missen we niet alleen een strategische verbinding met het buitenland, maar worden regio's ondanks aangenomen moties tegen elkaar uitgespeeld.

[0:49:09] Is de staatssecretaris op de hoogte van de sociaal-economische effecten van de Lelylijn en de Nederzakse lijn?

[0:49:15] Worden deze vergeleken?

[0:49:16] Wat is de actuele status van de Lelylijn in de planvorming en de gesprekken met Europa?

[0:49:23] Ik denk ook niet dat je het gewenste geld gaat krijgen als je jezelf als zo'n onbetrouwbare partner opstelt.

[0:49:31] Voorzitter, hoe het kabinet omgaat met de ledenlijn is kortom een slecht voorbeeld van hoe we kansen laten liggen.

[0:49:36] En dat is zonde, want het spoor is bepalend voor de toekomst van Europa.

[0:49:40] Een snel, stabiel en grensoverschrijdend geheelnetwerk is de sleutel tot een duurzame, concurrerende en sociaal verbonden unie.

[0:49:46] En dan staat ook nog eens de zomer voor de deur.

[0:49:48] Veel mensen maken plannen om er even tussenuit te gaan, misschien met een trein.

[0:49:51] Want wat is er aantrekkelijker dan ontspannen reizen, onderweg boek lezen en tegelijkertijd een goede keuze maken?

[0:49:57] Maar toch blijkt dat lastig.

[0:49:58] Treinreis is vaak duurder dan vliegen.

[0:50:00] En ik sluit me hierin aan bij de vraag van collega De Hoop over het verschil tussen maraché en wie dat betaalt.

[0:50:06] En het boeken van een internationale reis is ook nog eens ingewikkeld.

[0:50:10] Het aandeel treinvakanties vanuit Nederland was al laag met 5 procent, maar is inmiddels gedaald naar 3 procent.

[0:50:16] We zien dat mensen wel duurzaam willen reizen, maar dat het systeem hen onvoldoende ondersteunt.

[0:50:20] En dat vraagt om actie.

[0:50:22] De veelbelovende nachttrein naar Barcelona biedt een unieke kans voor het internationale treinverkeer vanuit Nederland, waarbij Amsterdam-Zuid een cruciale rol speelt.

[0:50:30] Is de staatssecretaris hierover in gesprek, wil ik vragen.

[0:50:33] Welke middelen worden ingezet om de nachttrein daadwerkelijk vanuit Amsterdam te laten vertrekken?

[0:50:37] En hoe ziet hij de toekomstige rol van station Zuid binnen het internationale spoornetwerk?

[0:50:43] Voorzitter, dan de HSL-zijt.

[0:50:44] Die is essentieel voor snelle binnen- en internationale verbindingen, maar kampt sinds 2024 met snelheidsbeperkingen door constructievouten in viaducten.

[0:50:53] En het herstel, dat gaat zo'n half miljard euro kosten, duurt vermoedelijk tot 2031 en veroorzaakt tijdelijke spoorstilstanden.

[0:50:59] En wij vragen de staatssecretaris, waarom is er nou nog geen geld gereserveerd voor herstel?

[0:51:04] En welke maatregelen worden genomen om de viaducten op tijd en betaalbaar te repareren, zonder extra lasten voor de reizigers?

[0:51:11] Voorzitter, dan de marktoordening.

[0:51:12] De Europese Commissie heeft Nederland recent op de vingers getikt... vanwege de onderhandse gunning van het hoofdregelnet aan de NS.

[0:51:19] Dat is niet in lijn met de Europese regels.

[0:51:21] Wat ons betreft is dit een gemiste kans.

[0:51:23] Meer concurrentie voor Europees spoor binnen publieke randvoorwaarden... leidt tot betere, gekopere en innovatievere dienstverlening.

[0:51:31] De Commissie eist dat Nederland binnen twee maanden maatregelen leemt.

[0:51:34] Doet hij dat niet, dan volgt er een rechtszaak bij het Hof van Justitie.

[0:51:38] Wat onderneemt de staatssecretaris om dit te voorkomen en welke stappen zijn nou gezet, zou ik willen vragen.

[0:51:44] Vooruit mei reces hebben we hier een apart debat gehad over spoorgoederenvervoer en daar wil ik op doorvragen.

[0:51:49] Want hoge heffingen en kostbare investeringen, zoals de overgang naar 740-meterterreinen, zorgen voor grote onzekerheid.

[0:51:55] Dan riep onze motie op tot een onderbouwd plan, maar er is nog steeds geen helder financieringspad.

[0:52:00] En daarom wil ik weten hoe de staatssecretaris zijn uitspraak dat ERTMS en Tenti topprioriteiten zijn, rijmt met het uitstellen van de ledelijnen.

[0:52:08] Blijven de gereserveerde middelen voor Tenty en 740 meter treinen beschikbaar?

[0:52:12] En hoe voorkomt de staatssecretaris dat de kosten volledig op de sector worden afgewendeld?

[0:52:17] Voorzitter, als we duurzame en verbonden mobiliteit in Europa serieus nemen, niet alleen voor vakantie en dagelijks vervoer, maar juist ook voor economische groei, werkgelegenheid en interesse aan samenwerking, dan is investeren in het spoor geen luxe, maar een noodzakelijke investering.

[0:52:29] En nu is het moment om die ambitie zwaar te maken.

[0:52:32] En ik hoop dat het kabinet dat ook zo ziet.

[0:52:35] Dank, voorzitter.

[0:52:37] Dank u wel.

[0:52:38] Dan is het woord aan mevrouw Veldman namens de VVD uit de gang.

[0:52:41] Dank u, voorzitter.

[0:52:42] Deze week vernamen we van ProRail dat het herstel van de HZL-viaducte nog minimaal zes jaar gaat duren, het ging er net al over, en 500 miljoen euro gaat kosten.

[0:52:51] En ook de VVD wil graag van de staatssecretaris weten hoe realistisch hij de raming en de planning ziet en welke versnellingsmogelijkheden hij gaat onderzoeken.

[0:53:00] Wat betreft de prijsstijgingen bij de NS.

[0:53:02] Er is nog geen structurele oplossing en de VVD vindt dit geen houdbare situatie.

[0:53:06] Het kan niet zo zijn dat ieder jaar weer de hand op wordt gehouden bij de belastingbetaler om de problemen bij de NS te fiksen.

[0:53:12] De VVD maakt zich daarbij zorgen over de suggestie die de staatssecretaris heeft gedaan dat mogelijk lijnen worden versraald of geschrapt om het probleem op te lossen.

[0:53:20] Is de staatssecretaris het met de VVD eens dat de reiziger niet de dupe mag worden?

[0:53:25] En was het NS er dan wel klaar voor om rond de jaarwisseling 1600 extra treinen te laten rijden?

[0:53:30] Voorzitter, als de VVD samen met collega Heuting in de motie aan de staatssecretaris vraagt de activiteit in kaart te brengen die niet bij de kerntaken van de NS passen, die kerntaken is mensen veilig en op tijd van A naar B brengen, dan lezen we dat hij erover heeft gesproken met de NS en dat er niets kan.

[0:53:46] Iets later lezen we in de krant dat de staatssecretaris best wil kijken of de deur-tot-deurdienstverlening die de NS zelf aanbiedt niet beter aan de markt kan worden gelaten.

[0:53:53] De VVD roept dit al jaren.

[0:53:55] En de bedrijven die dit aanbieden zijn hier ook nog eens heel goed in en krijgen meer reizigers in de trein, wat juist geld oplevert voor de NS.

[0:54:02] Hoe kan het dat de staatssecretaris afwijzend reageert als we vragen om nader onderzoek naar de kerntaken, maar vervolgens toch zegt dat hij hier mogelijkheden ziet?

[0:54:10] En wordt deze activiteit van de NS bekostigd uit de opbrengsten van de treinkaartjes?

[0:54:16] Als de NS toch besluit om haar dienstverlening te verschalen, gaat de voorkeur wat de VVD betreft uit naar een verschaling die buiten de primaire taken valt, in plaats van het laten rijden van minder of kortere treinen.

[0:54:26] Dus hoe en wanneer gaat de staatssecretaris de deur-tot-deur-activiteiten losweken van de NS en vrijbaan maken voor de marktpartij die dan geen oneerlijke concurrentie meer hoeft te ondervinden van de NS?

[0:54:36] De staatssecretaris heeft eind april aangekondigd een onderwegpas te introduceren voor MINIMA.

[0:54:41] Ik wil graag van de staatssecretaris weten of er bij de totstandkoming van deze onderwegpas ook nog andere scenario's zijn onderzocht, bijvoorbeeld om een bredere groep te helpen, zodat ook de werkende middenklasse er baat bij heeft.

[0:54:52] Verder wil ik graag weten waarom de capaciteit van Koninklijke Maritie Zee voor afhandeling van passagiers in de nieuwe UK-terminal in Amsterdam niet wordt geleverd.

[0:55:01] De staatssecretaris heeft de terminal met veel gejuich geopend, maar de terminal kan u niet leveren waar hij voor gebouwd is.

[0:55:08] Voorzitter, de VVD is van mening dat treinen die middels open toegang gaan rijden een mooie aanvulling zijn op de concessie van het hoofdrailnet en op die van de provincies.

[0:55:17] De ervaring in het buitenland leert dat bij open toegang de kwaliteit beter wordt, prijzen lager en dat het leidt tot meer reizigers.

[0:55:23] De staatssecretaris stuurde een brief waarin hij verwijst naar een motie van mijn voorganger Minas van de VVD.

[0:55:29] Maar in plaats van invulling te geven aan de motie van de heer Minas, die vraagt kaders te maken om open toegang mogelijk te maken, is de brief een en al defensief en werpt hier juist de barrières op.

[0:55:40] Mijn vraag aan de staatssecretaris is, wil hij dit eigenlijk wel?

[0:55:44] Is hij gemotiveerd om dit mogelijk te maken en daarmee het beste voor de reizigers te bieden?

[0:55:48] En daar lijkt het namelijk niet op, want hij biedt niets concreets.

[0:55:52] Waar zit de angst?

[0:55:53] Ik begrijp dat ProRail staat te springen om haar onafhankelijke taken op dit vlak goed uit te voeren en dat vervoerders klaarstaan om extra diensten te gaan rijden, regionaal, nationaal, internationaal.

[0:56:02] Dat betekent voor de staatssecretaris niet achteroverleunen, maar een aantal zaken concreet gaan regelen.

[0:56:07] Wanneer gaat gewerkt worden met kaderovereenkomsten, zodat vervoerders hun investeringen kunnen gaan doen?

[0:56:13] Ook ProRail wil graag met kaderovereenkomsten werken.

[0:56:16] En kunnen de zogenoemde systeemtaken, zoals reisinformatie en toegang tot stations en de poortjes, overgaan van de NS naar ProRail, zodat iedere vervoerder hierover afspraken kan maken met het onafhankelijke ProRail?

[0:56:28] Op vragen van mij over de procedure die de Europese Commissie is gestart in verband met de onderhandse gunning van het hoofdrailnet aan NS, wordt aangegeven dat de risico's wel meevallen.

[0:56:37] De VVD betwijfelt dat.

[0:56:38] Nederland loopt het risico op een claim van miljoenen en zelfs miljarden.

[0:56:42] Wat is de stand van zaken en hoe worden we als Kamer op de hoogte gehouden?

[0:56:46] Zou het niet beter zijn om in aanloop naar de situatie op het spoor na 2033 een marktanalyse te doen?

[0:56:51] Een onderzoek naar de toekomstige marktordening waar het ministerie nu mee bezig is, heeft alleen nut als helder is wat de markt te bieden heeft op het spoor.

[0:56:59] En zonder die marktanalyse is elk toekomstig besluit over marktordening op drijfstand gebaseerd.

[0:57:05] Tot slot, voorzitter.

[0:57:07] Het lijkt alsof ik een plaatje afspeel, maar dan doe ik dat nog maar een keer.

[0:57:10] Heel geregeld nemen mensen de trein niet meer op bepaalde tijdstippen in bepaalde gebieden.

[0:57:15] Voor veel meisjes en vrouwen is de trein vanwege onveiligheid geen optie meer en ik vind dit onbestaanbaar.

[0:57:20] BOA's in het OV moeten snel een idee kunnen checken van de overlastgever en de OV-sector heeft goede oplossingen klaarliggen, maar het vraagt inspanningen van het Rijk om dit mogelijk te maken.

[0:57:29] Blijkbaar heeft het geen prioriteit, want de staatssecretaris heeft toegezegd hier in het eerste kwartaal op terug te komen, maar dat is niet gebeurd.

[0:57:37] Terwijl het notabene kan met minder politiecapaciteit.

[0:57:42] Ik begrijp dat de minister van JNV hieraan juist om die reden graag meewerkt.

[0:57:46] En dan heb ik dus niet over de check via het rijbewijsregister, want dat zet geen zoden aan de dijk.

[0:57:50] Waarom zien we niets?

[0:57:52] Wat is de voortgang?

[0:57:53] En accepteert de staatssecretaris dan maar dat mensen de trein niet meer pakken?

[0:57:57] Dank u, voorzitter.

[0:57:58] Dank u wel voor uw inbreng.

[0:58:04] Dank, voorzitter.

[0:58:07] Twee minuten debat.

[0:58:08] Voor het meireces begon ik met mijn blijdschap over de voortgang op de Nederzakse lijn, waar ook het CDA al heel lang voor aan het knokken is.

[0:58:15] En ook vandaag wil ik met die blijdschap beginnen.

[0:58:18] Ik lees dat de startbeslissing voor de MIR-verkenning dit jaar najaar nog wordt genomen.

[0:58:22] En dat vind ik fantastisch nieuws.

[0:58:24] Een echte doorbraak voor bestaanszekerheid en gemeenschapszin in deze regio.

[0:58:29] Iets wat recht doet aan een regio met potentie die onterecht al veel te lang over het hoofd is gezien.

[0:58:36] Voorzitter, hetzelfde geldt voor de aanpak flessenhals Meppel.

[0:58:39] Ik vind dat heel goed nieuws.

[0:58:40] Het is onacceptabel dat heel Noord-Nederland afhankelijk is van één kwetsbare flessenhals en niet voor niks heeft onder andere het CDA daar eerder al twee keer flink geld voor vrijgemaakt.

[0:58:51] Nu de derde bijdrage en dat juich ik toe en gelijk ook de vraag aan de staatssecretaris of dit bedrag genoeg is om de overwegen problematiek op dit traject dan ook voor eens en voor altijd op te lossen of dat ik rekening moet houden met een vierde storting in de flessenhals spaarpot.

[0:59:05] Voorzitter, ik begin bewust met dit mooie nieuws en ik wil het ook bewust losknippen van dat waar ik kritisch op ben.

[0:59:12] Omdat de mensen die zich het vuur uit de sloffen hebben gelopen voor de nede zakselijn en de flessenhals het verdienen dat we die projecten niet vermengen.

[0:59:20] Maar voorzitter, ik ben niet gelukkig met waar het geld vandaag gekomen is en hoe dat is gebeurd.

[0:59:26] Ik heb nog nooit een coalitie gezien die in wilde nachten met elkaar zo makkelijk miljarden laat verdampen, beloftes breken en betrouwbaar bestuur bij het grof vuil zetten.

[0:59:36] Eerst verdwijnt 24 miljard voor de transitie van de landbouw.

[0:59:40] Dan worden de afspraken van de woontop binnen vier maanden geschonden en verdampt 45 miljard investeringscapaciteit van wooncorporaties.

[0:59:46] En bij de Lelylijn trekt de coalitie hun eigen belofte over het beschermen van de Lelylijngelden door de schredder.

[0:59:53] Wordt het door vorige kabinetten gespaarde geld geplunderd en schieten ze ampersom onze kansen in het Tentiennetwerkagord.

[1:00:00] Hoop, lef en trots.

[1:00:02] Je moet inderdaad een hoop lef hebben om hier trots op te zijn.

[1:00:06] Voorzitter, de Lelylijn werd met hard werken door onze mensen in Brussel een serieus geldvrij maken in Den Haag opgenomen in het kernnetwerk van Tenti.

[1:00:14] En dankzij die opname maakten we ook grote kans op groot Brussels geld.

[1:00:18] En op mijn vraag vorige keer of die kans nu kleiner is geworden, durfde de staatssecretaris het zelfs aan om te zeggen, en ik citeer letterlijk, dat bestrijd ik, omdat de volgende tranche pas in 2027 zal zijn.

[1:00:30] En nu heeft de staatssecretaris deze week een brief gestuurd over een geloofwaardig pad richting de Lelylijn en daarin staat de financierbaarheid en mogelijke financieringsopties worden nader uitgewerkt met de intentie die uitwerking eind 2026 te hebben.

[1:00:44] Dat is een grapje toch, hoop ik, voorzitter.

[1:00:48] Dat moet toch hopelijk 2025 zijn?

[1:00:50] Maar als eind 26 serieus de tijdlijn is waarin we voor het eerst iets gaan horen over de toekomst van de Lelylijn, dan ben ik heel benieuwd of de staatssecretaris vandaag nog steeds met droge ogen kan beweren dat de kansen op die TNT-tranche in 2027 al echt niet minder zijn geworden.

[1:01:07] Voorzitter, een aantal vragen hierover.

[1:01:09] Eén, wil de staatssecretaris zo snel mogelijk in gesprek in Brussel... over de gevolgen van de Europese financiering voor de Lelylijn?

[1:01:16] Twee, wil de staatssecretaris tijdens die gesprekken vragen... of de eurocommissaris mogelijke risico's of gevolgen ziet... hoe er tegen andere spoortrajecten in tentiesels en merijnen wordt aangekeken?

[1:01:27] En drie, zou de staatssecretaris hierover de Kamer naar de hand willen informeren?

[1:01:31] Het weghalen van het geld voor de Lelylijn komt op een moment dat de kansen in Duitsland toenemen.

[1:01:38] De nieuwe regering zet een investeringsprogramma in infrastructuur op met miljarden.

[1:01:44] Bijzonder ook op het spoor.

[1:01:46] Onze Duitse buren hebben de blik op volgende generaties en Europa gericht.

[1:01:51] Ik vraag het kabinet serieus om in gesprek te gaan met de regering... maar ook met de relevante lender voor de Lelylijn en de Woenderlinie...

[1:02:00] om te verkennen wat de kansen nog zijn en of de satiritaris een brief kan toezeggen welke inspanningen het kabinet gaat verrichten om samen met deze buitenlandse overheden te bezien wat er mogelijk is voor de Lelylijn en de Woelerlinie.

[1:02:16] Tot slot, voorzitter, nog kort over de bezuinigingen.

[1:02:19] Collega De Hoop sprak er ook al over en ik wil het niet dubbelen, maar in aanvulling op wat collega De Hoop al heeft benoemd, is ook het CDA fel tegenstander van de bezuinigingen op regionaal OV.

[1:02:31] Maar als deze bezuiniging dan toch blijft bestaan, vragen wij de staatssecretaris zoveel mogelijk de scherpe kantjes eraf te halen qua regionale gevolgen.

[1:02:41] En wij vinden het lovenswaardig dat Rover de regionale gevolgen zo goed in beeld heeft gebracht.

[1:02:46] Maar dat is natuurlijk eigenlijk het werk van het ministerie, wat ons betreft.

[1:02:49] En wij willen dan ook aan de staatssecretaris vragen of hij de uitwerking van die bezuinigingen voor regionale gevolgen in beeld wil brengen, of hij dat toe kan zeggen.

[1:03:00] En of de staatssecretaris dan z'n best ervoor gaat doen om de grootste ongelukken te voorkomen.

[1:03:06] En of het ministerie haar eigen bereikbaarheidsdoelen, die ook nog in de la liggen ergens, zou willen toepassen bij de uitwerking van die regionale gevolgen.

[1:03:15] Dank u voorzitter.

[1:03:15] Dank u wel voor uw bijdrage.

[1:03:17] De heer Pierik namens de BBB, gaat uw gang.

[1:03:19] Ja, dank voorzitter.

[1:03:22] Je staat er nauwelijks bij stil als je er nooit gebruik van maakt, maar er rijden nog steeds heel veel dieseltreinen in Nederland.

[1:03:28] En nu raakt het als rijden in de regio, op de plekken die in Den Haag niet altijd scherp in beeld zijn.

[1:03:34] Op plekken ver weg van Den Haag en ver weg van de investeringen die in de Randstad vielen.

[1:03:39] Gelukkig kreeg de regio de laatste jaren wat meer aandacht.

[1:03:42] 17 oktober vorig jaar gaf de staatssecretaris aan dat het tijdpad voor het uitverseren van de dieseltreinen wordt afgestemd met aan de ene kant het aflopen van de concessies en aan de andere kant de levensduur van treinen.

[1:03:55] Daarbij ging het om de twee trajecten in Gelderland en Overijssel.

[1:03:59] De andere trajecten volgen daarna.

[1:04:01] Het uitfaceren van het dieseltrein is cruciaal voor de bereikbaarheid en de voorzieningen in de regio en de mobiliteit van haar inwoners.

[1:04:08] Inwoners die naar werk moeten, studies volgen, familie willen zien.

[1:04:13] En noem maar op.

[1:04:14] Maar het is ook van groot belang voor de verdere economische ontwikkeling in de regio.

[1:04:18] Vandaar de volgende vragen aan de staatssecretaris.

[1:04:22] Is er in de begroting geld gereserveerd voor het uitfaceren van de dieseltreinen?

[1:04:27] En hoe wil de staatssecretaris zijn eerdere toezeggingen realiseren?

[1:04:30] Welke mogelijkheden ziet hij en ligt er een planning op tafel?

[1:04:34] Eerdere collega's refereerden daar ook al aan, dus dat is een vraag die breed leeft.

[1:04:40] En de volgende vraag, in hoeverre speelt netcongestie mee in het uitfaceren van de dieseltreinen en zijn deze lijnen geëlektrificeerd en is er vanuit het ministerie van KGG ook geld beschikbaar?

[1:04:53] Voorzitter, het openbaar vervoer staat onder druk en het dreigt door hoge kosten steeds minder toegankelijk en aantrekkelijk te worden.

[1:05:00] Onderhoud en aanleg van spoor zijn van groot belang om de bereikbreid in het hele land, regio en stad te bevorderen.

[1:05:08] Maar voor veel van deze werkzaamheden dreigt vertraging door lange vergunningsprocedures en ecologische belangen die geborgen moeten worden.

[1:05:17] Zo kostte het ecologische traject van de Maaslijn grofweg 20 miljoen euro.

[1:05:22] Dit frustreert.

[1:05:23] Het kan namelijk sneller en het moet gewoon ook sneller.

[1:05:28] Er staan nog forse onderhoudsprojecten op de planning en hier moet meer schot in komen.

[1:05:34] En daarbij zegt de BBB dan ook, maak een realistische afweging tussen ecologische belangen ten opzichte van tijd, kosten, veiligheid en economische impact.

[1:05:44] Deelt de staatssecretaris deze opvatting en welke stappen gaat hij ondernemen om deze afweging beter te maken en de procedures te versnellen?

[1:05:54] Ik blijf nog even bij het onderhoud en de geplande reconstructies.

[1:05:58] Er is bij onder andere de spoorbeheerders een tekort aan personeel.

[1:06:02] De uitvoering duurt daardoor langer en dat betekent ook overdag, wanneer de burgers de trein nodig hebben, dat onderhoud moet plaatsvinden.

[1:06:10] Dat zijn lastige beslissingen.

[1:06:11] Onderhoud moet nu eenmaal en het uitstel van werkzaamheden betekent oplopende kosten.

[1:06:17] Ziet de staatssecretaris deze tweespalt ook?

[1:06:21] Welke ruimte ziet hij om concessie- eisen tijdig aan te passen, zodat er ruimte blijft voor het uitvoeren van deze onderhoudswerkzaamheden?

[1:06:30] Tot zover, voorzitter.

[1:06:33] Nog interruptie van de heer Gemmers.

[1:06:34] De heer Gemmers gaat de gang.

[1:06:36] Voorzitter, dank u wel.

[1:06:37] Is de heer Pierek bereid afstand te nemen van het broodje-aap-verhaal dat het aan de BBB te danken is dat de Lelylijn is gered?

[1:06:46] terwijl de BBB en de fractie is die tijdens de voorjaarsonderhandelingen voorop is gegaan in het doen van een greep uit de Lelylijnpot voor de bekende projecten.

[1:06:59] Ik dacht misschien even wachten tot de bel voorbij is.

[1:07:09] Hier bent u goed te horen, maar dat wil niet zeggen dat u dan ook voor de mensen die op afstand dit volgen ook goed te horen bent.

[1:07:15] Het is een stemmingsbel, dus het duurt heel even, maar hij is nu voorbij, dus het gaat doorgaan weer, Piri.

[1:07:20] Ja, bedankt voor de vraag.

[1:07:22] Ik heb vooropgesteld dat ik niet bij de onderhandelingen van de voorjaarsnota betrokken ben geweest.

[1:07:26] Ik heb dat ook uit tweede hand, maar ik weet wel dat tijdens de onderhandelingen de BBB echt aan een noodrem heeft getrokken om in ieder geval ervoor te zorgen dat de Lelylijn in beeld bleef, dat die op tafel bleef liggen.

[1:07:38] Er zullen ongetwijfeld ook nog andere partijen een rol in hebben gespeeld, maar de BBB heeft in ieder geval wel het voortouw genomen om de Lelylijn op de onderhandelingstafel te laten en om in ieder geval het budget in het potje te laten.

[1:07:58] Voorzitter, dank.

[1:07:59] Mijn vragen waren helaas op, maar om toch nog even iets af te maken.

[1:08:05] Spanje is inderdaad niet te vergelijken met Nederland.

[1:08:07] Dat klopt, zou ik richting de heer Heutink willen geven.

[1:08:10] Spanje is wel bereid om uit de geldboom, want die hebben wij hier ook, om daar geld uit te halen om een subsidie te geven zodat mensen betaalbaar met de trein vervoerd kunnen worden.

[1:08:23] Dat doet Spanje wel, Nederland helaas niet.

[1:08:25] Dus in die zin is Nederland inderdaad niet vergelijkbaar met Spanje.

[1:08:29] Daarnaast heb ik andere moties ingediend die gaan over andere buurlanden om daar naar te kijken.

[1:08:34] Want niet alleen Spanje is goedkoper.

[1:08:36] Er zijn een tige aantal landen te benoemen die veel goedkoper zijn dan Nederland.

[1:08:39] Buurlanden om ons heen.

[1:08:40] België, Duitsland, Frankrijk.

[1:08:43] En ook daar weigeren we naar te kijken.

[1:08:45] En daar heb ik ook moties over ingediend.

[1:08:47] En daar heeft de PV helaas ook tegen gestemd.

[1:08:49] Daarnaast heb ik ook andere moties ingediend die ook tickets betaalbaar moeten maken.

[1:08:54] En ook daar is helaas door heel veel partijen, waaronder ook de PVV, tegengestemd.

[1:08:58] Voorzitter, dat brengt mij tot mijn bijdrage.

[1:09:00] Ja, voordat u aan uw bijdrage begint, heeft u al een interruptie van mevrouw Veldman.

[1:09:03] Dus die gaan we dan even doen.

[1:09:04] Mevrouw Veldman, uit de gang.

[1:09:05] Ja, want ik zie het toch een beetje als een bijdrage, voorzitter.

[1:09:08] Ik hoor de heer El Abassi zeggen in Spanje is heel veel subsidie gegaan, daarom zijn de prijzen laag.

[1:09:13] We zijn daar allemaal op werkbezoek geweest om het systeem van open toegang te bekijken.

[1:09:17] Op de lijnen waar wij zijn gaan kijken en waar die verschillende prijzen en ook lage prijzen inderdaad sprake van was, die waren er omdat er sprake is van concurrentie tussen drie verschillende vervoersbedrijven.

[1:09:29] die elkaar scherp houden.

[1:09:31] Dan levert de ene meer dit beter dan de ander dat en die prijs blijft laag.

[1:09:35] En uiteindelijk is daar een fantastische dienstregeling voor alle reizigers in Spanje op die hoge snelheidslijnen.

[1:09:41] Dus ik vraag me af, heeft de heer El Basie opgelet tijdens dat werkbezoek?

[1:09:46] Want het heeft dus niet met subsidie te maken.

[1:09:49] Ik ben het er wel mee eens dat het niet exact dezelfde situatie is tussen Nederland en Spanje.

[1:09:53] Dat zijn verschillende situaties, want het traject, de infrastructuur is aangelegd met geld uit Europa in grote mate.

[1:10:00] Maar als je kijkt hoe de exploitatie nu gaat, dan is dat goedkoop door open toegang en niet door subsidie van de Spaanse overheid.

[1:10:11] Daar heb ik tweeledige antwoorden op.

[1:10:14] Eén, ja, het is een andere situatie.

[1:10:18] Dat heb ik nooit ontkend.

[1:10:20] Dus dat sowieso.

[1:10:22] Het andere is, er is wel een subsidiecomponent.

[1:10:25] Zowel lokaal als landelijk.

[1:10:26] Dus ik vraag me af of de VVD wel aanwezig is geweest bij dat werkbezoek.

[1:10:32] Er wordt ook gesubsidieerd vanuit de overheid.

[1:10:35] En hier wordt er gewoon geen cent.

[1:10:38] Hier wordt er geen cent getrokken.

[1:10:40] Er wordt iedere keer verwezen naar een geldboom die niet bestaat.

[1:10:42] En Spanje is wel bereid om daar geld voor uit te trekken.

[1:10:45] Nederland niet.

[1:10:45] Daar moeten we ook gewoon eerlijk in zijn.

[1:10:47] Daarnaast, en over die moties heb ik het, zijn het onderzoeksmoties.

[1:10:51] Ik heb vooral in die moties gevraagd wat kunnen wij leren van Spanje?

[1:10:55] En ik heb niet gezegd we moeten één op één Spanje vergelijken met Nederland.

[1:10:59] Dat moeten we niet.

[1:11:00] We moeten wel kijken hoe doet Spanje het?

[1:11:02] Wat kunnen wij van Spanje leren?

[1:11:04] En volgens mij zijn we daarom ook op werkbezoek geweest naar Spanje.

[1:11:06] En dan zijn we echt voor niks geweest met z'n allen.

[1:11:08] Ik vond niet dat we daar voor niks waren, maar dat zeg ik als uw voorzitter.

[1:11:11] Ik ook niet, voorzitter.

[1:11:12] Het was een mooi werkbezoek.

[1:11:12] Maar u heeft nog een interruptie daarover als van mevrouw Veldman.

[1:11:15] Wij waren daar zeker niet voor niks.

[1:11:17] Volgens mij hebben we daar hele mooie dingen gezien door die open toegangslijnen goed te bekijken met elkaar.

[1:11:23] En als ik dan hoor van er wordt hier geen cent overheidsgeld aan OV uitgegeven, dan denk ik dat is wederom een onwaarheid die hier op tafel wordt gelegd.

[1:11:34] De hoofdreelnetconcessie van de NS is miljarden waard.

[1:11:38] We hebben een mobiliteitsfonds waar we ieder jaar weer miljarden steken, ook in het OV en de infrastructuur.

[1:11:44] Dus dat we met elkaar discussie hebben, dat is ook heel logisch over de exploitatie en hoe we dat met elkaar willen oplossen als er prijsverhogingen zijn.

[1:11:52] En daar hebben we allemaal andere meningen over.

[1:11:54] Maar om nou te zeggen, er gaat geen overheidsgeld in het OV, is absoluut niet waar.

[1:12:00] Ik kan het lekker kort houden.

[1:12:04] Wij weten dat wij er heel anders in zitten dan de VVD.

[1:12:14] Ik vind het prima hoe de VVD erin zit.

[1:12:16] Wij vinden dat tickets betaalbaar moeten zijn.

[1:12:19] Heel belangrijk is de VVD zit meer op veiligheid en op andere dingen.

[1:12:23] Vandaar dat ik ook vooral partijen die andere beloftes hebben gedaan, zoals de PVV, interrupteer en niet de VVD.

[1:12:29] De VVD is daar gewoon eerlijk in.

[1:12:31] En ik wil het daar ook bij houden.

[1:12:33] Voorzitter, kom ik toch bij mijn bijdrage.

[1:12:37] Voorzitter, de staatssecretaris Jansen is gedegradeerd tot toeschouwer van een toneelstuk geregistreerd door zijn politieke baas Geert Wilders.

[1:12:47] Afspraken over de voorjaarsnota die onze samenleving diep raken worden gemaakt in achterkamertjes, zonder overleg met het kabinet.

[1:12:55] Transparantie

[1:12:57] democratisch controle kennelijk geen prioriteit meer.

[1:13:00] En wat zich hier afspeelt is ronduit kwalijk, voorzitter.

[1:13:03] Maar wie draagt hier dan de verantwoordelijkheid?

[1:13:06] Moet ik de staatssecretaris hier ter verantwoording roepen of moet ik bij de heer Wilders zijn, die moeilijk bereikbaar is?

[1:13:15] Voorzitter, en dan wat gaat er gedaan worden om de extreme stijging van treinkaartjes te voorkomen?

[1:13:25] Voorzitter, niets.

[1:13:26] Niet eens een poging tot demping.

[1:13:29] En dat terwijl we weten wat ons te wachten staat.

[1:13:32] Een stijging van opnieuw 12 procent.

[1:13:35] Een retourtje Amsterdam-Maastricht van 70 euro, net zoveel als een retourtje Amsterdam-Parijs met de TGV.

[1:13:42] Is dat het Nederland dat deze staatssecretaris voor ogen heeft?

[1:13:47] Voorzitter,

[1:13:48] Wat is de strategie van deze staatssecretaris?

[1:13:51] Wachten totdat de reiziger het zelf niet meer redt?

[1:13:54] Wachten op gesprekken die de heer Wilders in achterkamers voert?

[1:13:58] De enige boodschap die we keer op keer horen is dat er nog gesprekken lopen.

[1:14:02] Dat men er alles aan doet.

[1:14:04] Maar wat zijn de resultaten, voorzitter?

[1:14:06] Problemen eindeloos vooruit schuiven.

[1:14:09] Dat is wat de staatssecretaris doet.

[1:14:12] Wat heeft de staatssecretaris concreet bereikt?

[1:14:15] Waar is hij trots op?

[1:14:16] Daar ben ik oprecht nieuwsgierig naar, behalve het herhalen van lege toezeggingen.

[1:14:22] De NS is teleurgesteld.

[1:14:24] De stads- en streekvoerders luiden de noodklok.

[1:14:27] De sector staat onder druk en terecht waarschuwt de brancheorganisatie OVNL.

[1:14:33] We zijn het openbaar vervoer langzaam aan het uithollen.

[1:14:36] Terwijl de kosten blijven stijgen en de reizigersaantallen achterblijven, laat het Rijk het na om in te grijpen.

[1:14:43] Waarom komt er geen bijdrage vanuit het Rijk?

[1:14:46] Waarom wordt de verantwoordelijkheid doorgeschoven naar de reiziger?

[1:14:50] Voorzitter, ik heb al eerder een motie ingediend die het helaas net niet heeft gehaald door het tegenstemmen van de hele coalitie over het doen van onderzoek naar hoe er structureel financiële steun verleend kan worden aan NS om toekomstige tariefstijgingen te beperken.

[1:15:05] Kan de staatssecretaris vandaag beloven dit onderzoek alsnog

[1:15:08] uit te voeren en transparant te zijn richting ons als Kamer van wat we wel kunnen doen om op lange termijn te voorkomen dat de tickets duurder worden.

[1:15:18] Want onze burgers die hebben duidelijkheid nodig voor het komende jaar en de jaren daarna.

[1:15:22] De staatssecretaris moet die duidelijkheid bieden.

[1:15:25] Ik begrijp dan ook niet waarom de Kamer tot de zomer van dit jaar moet wachten op uitkomsten die nu al urgent zijn.

[1:15:32] En hoe kan het dat er geen plan ligt voor een sector die cruciaal is voor bereikbaarheid, duurzaamheid en gelijke kansen?

[1:15:40] Voorzitter, tot slot zou ik willen aangeven, kom met een voorstel.

[1:15:45] Kom met een voorstel dat openbaar vervoer beschermt in plaats van verder afbreekt.

[1:15:49] En bovenal, laat de reiziger, de alledaagse Nederlander, niet langer opdraaien voor politiek spelletjes achter gesloten deuren.

[1:15:57] Dank u wel, voorzitter.

[1:16:07] Dank u wel.

[1:16:09] De coalitie plunderde de Lelylijnpot en wie weet nog hoe het verder moet.

[1:16:15] De staatssecretaris kan er ook geen chocolade meer van maken en stuurde deze week maar een inhoudsloze brief.

[1:16:20] De coalitie viert ondertussen feest.

[1:16:23] En ik heb al gezegd, ik ben echt blij met die nederzakselij en meppel en zo.

[1:16:27] Daar zeg ik geen negatief woord over.

[1:16:29] Ik sluit me helemaal aan wat dat betreft mijn collega verder.

[1:16:33] Maar ik heb wel met plaatsvervangende schaamte het charmeoffensief in de Noordelijke Dagbladen gelezen.

[1:16:38] Waarbij BBB zich als de grote redder van de Lelylijn presenteerde.

[1:16:43] De koektrommel plunderen, maar zeggen dat je de boel gered hebt omdat je een enkel Maria kaartje hebt achtergelaten.

[1:16:51] Je moet het maar durven.

[1:16:52] Ik was er vroeger niet meer weggekomen met mijn moeder thuis.

[1:16:57] Wat vindt de staatssecretaris er eigenlijk van dat zijn reservering is geplunderd?

[1:17:00] Hij stond erbij en keek ernaar en hoorde het achteraf.

[1:17:05] Het wil nog niet erg vlotten met het verdedigen van het belang van sporen en OV.

[1:17:09] En hoe gaat hij dan, om maar gelijk naar de toekomst te schakelen, mijn gelukkig unaniem aangenomen motie van afgelopen dinsdag,

[1:17:18] uitvoeren om tot een geloofwaardig pad voor financiering van de Lelylijn te komen.

[1:17:22] Hoeveel miljoen moet er dan worden toegevoegd aanstaande Prinsjesdag uit de nieuwe jaarschijf die beschikbaar komt uit de doortrekking van het mobiliteitsfonds aan deze reservering?

[1:17:36] Ik ben benieuwd.

[1:17:37] En hoe gaat hij zich bij de augustusbesluitvorming opwerpen als beschermheer van treinen en OV?

[1:17:42] Of gaat die augustusbesluitvorming op dezelfde wijze beslecht worden als de voorjaarsnota?

[1:17:48] Voorzitter, met de 100 miljoen uit de Lelylijnpot komt de aanpak van de flessenhals Meppel van de Grond.

[1:17:53] Inclusief het wegwerken van overgangen tussen Meppel en Zwolle.

[1:17:56] Kunnen er nu al gauw extra treinen naar Groningen gaan rijden?

[1:17:59] Bij Harderwijk was een reservering al voldoende om extra treinen te rijden.

[1:18:03] Is dat hier, al of niet in een kwartiersdienst, ook mogelijk?

[1:18:07] En is de minister bereid dit in kaart te brengen?

[1:18:09] Of de staatssecretaris bereid dit in kaart te brengen?

[1:18:12] Ik leg de vinger opnieuw bij het standstil principe.

[1:18:14] Geen extra treinen rijden als dat verkeersveiligheid verlaagt.

[1:18:17] Dat is krom omdat er wel extra auto's mogen rijden.

[1:18:20] Hoe staat het met de nieuwe beleidsuitwerking spoorveiligheid die toegezegd was?

[1:18:25] Zeker nu de midverkenning naar de Nederzakse lijn gaat starten is tempo, denk ik, vereist.

[1:18:32] Dat moet echt gebeuren met een redelijke interpretatie van dit principe.

[1:18:35] Het kan niet zo zijn dat bij ieder karrenspoor een tunnel moet komen.

[1:18:38] Graag reactie.

[1:18:40] Ik heb bij het notenoverleg Meert een motie ingediend om over een nieuw station Stadskanaal bij Didel te doen.

[1:18:46] Die motie was toen ontijdig, zei de staatssecretaris.

[1:18:49] Ik heb hem dus niet in stemming gebracht.

[1:18:51] Dat zou ik eigenlijk alsnog wel willen doen, nu dit besluit is genomen.

[1:18:54] Het is immers kapitaalvernietiging door een tijdelijk station in het noorden van Stadskanaal te realiseren, terwijl aan de zuidkant het een logische plek is.

[1:19:03] Hoe kijkt de staatssecretaris hier tegenaan?

[1:19:05] En in oktober gaf de staatssecretaris aan dat het uitverzeren van de laatste diesellijnen wordt afgestemd op aflopende concessies in eindelevensduur van dieseltreinen.

[1:19:13] De klok tikt inmiddels door.

[1:19:15] In 2035 gaan nieuwe concessies in Noord-Nederland van start en worden treinen vervangen.

[1:19:20] Voor die tijd moeten de lijnen dus geëlektrificeerd worden.

[1:19:23] Anders moeten daar opnieuw dieseltreinen worden ingezet.

[1:19:26] Elektrificatie of inbouw van waterstofaandrijving lopen in de concessie als kapitaalvernietiging.

[1:19:31] Er is dus gewoon nu een concreet plan nodig voor deze lijnen.

[1:19:35] Hoe gaat de staatssecretaris de uitfasering van dieseltreinen aanpakken?

[1:19:39] Komt hij met een plan?

[1:19:40] Wil hij dat toezeggen?

[1:19:41] En wil de staatssecretaris hierover in overleg met provincies en ProRail?

[1:19:46] En deze vragen zijn ook relevant voor de spoorlijnen Arnhem, Tiel, Geldermalsen.

[1:19:53] Dus die neem ik gelijk maar even mee.

[1:19:55] Voorzitter, dan.

[1:19:55] Zeeland heeft zo snel mogelijk duidelijkheid nodig over de spoorveiligheidsproef in 2029.

[1:20:00] Hoe staat het met de uitvoering van mijn motie hierover?

[1:20:03] Hoe gaat de hinderbeperking eruit zien?

[1:20:05] Welke structurele verbeteringen voor de Zeeuwse reiziger liggen op tafel om onderzocht te worden?

[1:20:10] Hoe staat het met de extra treinen conform het pakket wind in de zeilen?

[1:20:14] Hoe staat het met het baanstabiliteitsonderzoek?

[1:20:17] Laat de Zeeuwse reiziger niet in de kou staan, staatssecretaris.

[1:20:20] Voorzitter, de aanleg van de spoorbrug met meteren gaat voor meer goederen treinen en dus meer overlast zorgen, met name in de nacht.

[1:20:28] Trillingsplaatjes op de spoorbrug halveert de geluidsoverlast.

[1:20:32] Hiervoor is echter 20 miljoen nodig.

[1:20:33] Is de staatssecretaris bereid hierover in gesprek te gaan met de regio om het bedrag samen op tafel te leggen?

[1:20:39] Voorzitter, ik heb zorgen over de werkzaamheden op het sporen de komende jaren.

[1:20:42] Een groot deel van de infra na het einde van de levensduur in de komende decennia.

[1:20:46] Er is nog geen begin van een antwoord op hoe we dat gaan aanpakken.

[1:20:50] De aanbestedingsprocedures en de ecologische onderzoek en verantwoording moeten gewoon eenvoudiger.

[1:20:54] Erkent de staatssecretaris dat en wat is hier binnen Europese regelgeving aan te doen?

[1:20:58] Het personeelstekort zal onvermijdelijk leiden tot uitloop van werkzaamheden.

[1:21:06] Er zal gewoon weer vaker overdag gewerkt moeten worden.

[1:21:09] Herkent de staatssecretaris dit en hoe vervelend dat ook is?

[1:21:12] Hoe wil hij hiermee omgaan?

[1:21:14] Dan rond ik af met de prijsstijging bij de NS.

[1:21:16] De staatssecretaris heeft meermaals aangegeven... dat er voorjaarsnoten met een structurele oplossing te willen komen... voor de jaren 26 en verder voor de prijzen bij de NS.

[1:21:24] Die belofte kon niet worden waargemaakt of is niet waargemaakt.

[1:21:27] Is de conclusie niet gewoon dat deze coalitie en het kabinet... niks met OV en trein opheeft, of in ieder geval bar weinig... en dat er per 2026 dus niet alleen veel minder bussen... vanwege de BDU en het studentenreisproduct... maar ook veel minder treinen gaan rijden?

[1:21:42] En ik hoop dat het anders is, maar ik eindig mijn soms positief gekomenzette bijdrage toch met een ernstige zorg die niet zomaar lijkt te worden opgelost.

[1:21:53] Tot zover, voorzitter.

[1:21:54] Ik dank u wel.

[1:21:55] Dan zijn we aan het einde gekomen van de eerste termijn aan de kant van de Kamer.

[1:22:00] Dan gaan we schorsen.

[1:22:01] Ik kijk even naar de staatssecretaris.

[1:22:04] Er zijn best wel wat vragen gesteld.

[1:22:05] Ik denk een half uur, voorzitter.

[1:22:06] Dat gaan we doen.

[1:22:07] We gaan een half uur.

[1:22:08] Dus dan gaan wij zo schorsen tot

[1:22:10] Laten we het dus vijf voor drie zeggen.

[1:22:14] Dan heeft u nog wat tijd om met de ambtenaren in conclaaf te gaan over de beantwoordingen.

[1:22:20] Ik schors dit debat tot vijf voor drie.

[1:54:54] Ik heropen dit debat spoor.

[1:54:58] Welkom terug aan de staatssecretaris.

[1:55:06] Welkom terug, zou ik willen zeggen.

[1:55:09] Ik heropen dit debat.

[1:55:12] We gaan snel door met de beantwoording aan het kabinet.

[1:55:15] De staatssecretaris gaat de beantwoording vormgeven uit de eerste termijn.

[1:55:21] En ik zou u willen verzoeken om aan te geven hoe u dat gaat doen.

[1:55:24] Zodat het helder is voor de leden waar ze rekening mee te houden hebben.

[1:55:27] Welke blokjes.

[1:55:29] En dan noteren we dat even.

[1:55:30] En dan is het woord aan u. Dank voorzitter.

[1:55:34] Dank ook aan de commissie voor de gestelde vragen.

[1:55:36] Ik heb zes mappen.

[1:55:37] Algemeen.

[1:55:39] Tarieven.

[1:55:41] Nederzakse lijn, Lelylijn.

[1:55:43] Marktwerking.

[1:55:45] HSL.

[1:55:46] En dan heb ik een hele dikke laatste map, die is overig.

[1:55:54] Dank voorzitter.

[1:55:54] Ik begin met het algemene deel.

[1:55:57] Voorzitter, het spoor blijft leveren.

[1:55:59] Of het nu gaat om de hoognodige verbindingen die daarmee tot stand worden gebracht, of de discussies die we hierover met elkaar blijven voeren, het spoor is zeker nooit saai.

[1:56:08] Dit jaar rijden de treinen van S voor het eerst onder de nieuwe hoofdrailnetconcessie.

[1:56:13] 2024 was daarmee het laatste jaar onder de oude concessie.

[1:56:16] Als ik terugkijk naar de prestaties over 2024, dan zie ik dat de meeste prestaties van NS en ProRail verbeterd zijn.

[1:56:24] Mede dankzij de genomen maatregelen van het Verbeterprogramma.

[1:56:27] Dat is een positieve ontwikkeling ten opzichte van de jaren daarvoor.

[1:56:31] Met de eindberekening van de concessie en de bonus-malusberekening van de streefwaarde, blijft een bedrag over van een half miljoen euro dat INW aan NS uitkeert.

[1:56:40] NS en INW zijn overeengekomen dit bedrag te besteden aan sociale veiligheid, bijvoorbeeld aan de verdere uitrol van bodycams.

[1:56:48] NS en ProRail zijn ook in 2025 met goede prestatiecijfers gestart.

[1:56:53] En uiteraard blijf ik zowel NS als ProRail stimuleren om de opwaartselijn voor te zetten en het beste product aan de reiziger te leveren.

[1:57:02] Met spanning is uitgekeken naar de bestuitvorming over de voorjaarsnota.

[1:57:06] In het kabinet en tussen de coalitiepartijen is de afgelopen periode intensief gesproken over het vervolg voor de Neder-Zaksenlijn en de Lederlijn.

[1:57:13] Ook met de regio zijn uitvoerige gesprekken gevoerd.

[1:57:16] De onderhandelingen tussen de fractievoorzitters van de coalitiepartijen, bekrachtigd door het kabinet, hebben onder andere geresulteerd in een reservering van ruim 1,9 miljard euro voor de Meertsverkenning voor de Neder-Zaksenlijn en 100 miljoen euro extra voor de Flessenhals-Meppel.

[1:57:32] Ik begrijp en heb ook gemerkt dat dit besluit tot ambivalente gevoelens leidt, zowel in de Kamer als in de regio, voorzitter.

[1:57:39] Graag wil ik nogmaals duidelijk stellen dat dit kabinet, overeenkomstig het regeerprogramma, vasthoudt aan het zetten van betekenisvolle stappen voor zowel de Nederzakse lijn als voor de Lelylijn.

[1:57:50] We gaan aan de slag met het masterplan Lelylijn en de mitsverkenning Nederzakse lijn.

[1:57:55] Bij de voorjaarsnota is toegewerkt naar besluitvorming over extra middelen voor het openbaar vervoer, om zo de stijging van tarieven voor NS-reizigers, de gevolgen van de BDU-korting voor reizigers in de twee vervoerregio's en de herrijking van de OV-studentenkaart voor alle OV-reizigers te kunnen dempen.

[1:58:12] Hier is een echte helaas geen middelen voor gevonden.

[1:58:16] In 2025 hebben de Rijk en de NS allebei een incidentele bijdrage geleverd, waardoor deze tariefstijging is gehalveerd.

[1:58:23] Voor de tariefstijging in 2026 en verder is er nog geen duidelijkheid over een oplossing.

[1:58:29] Die duidelijkheid moet wel snel komen, voorzitter.

[1:58:31] Ik ben op dit moment dan ook nog in gesprek met NS over welke bijdrage NS kan leveren aan lagere tarieven.

[1:58:37] Dat zijn geen eenvoudige gesprekken, voorzitter, omdat NS al voor een grote besparingsopgave staat.

[1:58:43] Echter, zoals eerder al met de Kamer besproken, is de stijging van de tarieven met 12 procent, of zoals ik eerder heb aangegeven, meer dan 10 procent, wel erg fors.

[1:58:53] Ik zal er ook alles aan doen om deze prijsstijging zoveel als mogelijk te beperken.

[1:58:57] Zoals gezegd, voorzitter, het spoor blijft leveren.

[1:59:00] Ik kijk er dan ook naar uit om samen met het sector eraan te blijven werken om het spoor iedere dag een stukje mooier te mogen maken.

[1:59:07] Dat was de inleiding, voorzitter.

[1:59:09] Dank u wel.

[1:59:10] Ik zou nog even voor de administratie willen zeggen... dat we graag vier interrupties willen toestaan, maar wel korte.

[1:59:17] Want als ik na de klok heb, zijn we halverwege door de tijd.

[1:59:20] Dus ik zou vier interrupties willen doen en ook aan het eind van elk blokje.

[1:59:23] Dat is iets efficiënter dan steeds tussendoor.

[1:59:26] Deer de Hoop, ga de gang.

[1:59:28] Voorzitter, wat mijn angst was, dat hoor ik nu eigenlijk ook van de staatssecretaris, dat voor het komend jaar ook bij de prijsstijgingen bij de NS nu ook weer gezocht wordt bij de begrotingen om dan weer te kunnen matigen of te voorkomen, zoals eigenlijk elk jaar gebeurt.

[1:59:44] En ik zou van de staatssecretaris graag horen of hij daar bereid is om dat echt op een structurele manier dit jaar te doen, wat hij eigenlijk eerder ook toegezegd heeft.

[1:59:52] En of hij een kaart wil brengen voor de zomer, wat er voor nodig is om op een structurele manier te zorgen dat die treinkaartjes niet nog duurder worden.

[2:00:00] Volgens mij heb ik aangegeven net dat ik ook aan de NS vraag hoe zij daar invulling aan kunnen geven, los van het feit dat wij natuurlijk zelf ook continu in gesprek zijn en aan het kijken zijn hoe wij daar een oplossing voor kunnen bedenken.

[2:00:13] Mijn voorkeur, dat heb ik ook vorige keer al aangegeven en ook overigens meerdere keren, is structureel.

[2:00:18] En lukt het niet structureel, dan kijken we naar incidenteel.

[2:00:21] Maar het komt niet alleen van NS vandaan.

[2:00:22] Wij kijken natuurlijk ook naar wat wij zelf kunnen vinden om hier aan invulling te geven.

[2:00:26] Gisteren was ook nog een landelijke OV-tafelbespreking waar alle vervoerders aan tafel zaten.

[2:00:32] Daar hebben we ook over deze materie natuurlijk uitgebreid gesproken.

[2:00:37] Nog wat verzoeken, omdat voor de zomer aan de Kamer toe komen.

[2:00:39] Is dat haalbaar?

[2:00:49] Ja, ik heb natuurlijk net aangegeven, volgens mij, bij het begroting, dus in het najaar.

[2:00:52] De vraag is dan eigenlijk aan de heer Doop, wat wilt u dan precies voor mij weten?

[2:00:58] Ik denk dat het de Kamer helpt dat wij voor de zomer van een staatssecretaris in kaart gebracht krijgen wat er nodig is om met een structurele oplossing te komen om die tariefstijging te voorkomen.

[2:01:06] Of de staatssecretaris dat een papier kan zetten voor de zomer.

[2:01:12] Dat kan, voorzitter.

[2:01:12] Dat kan ik nog zeggen aan de heer Doop.

[2:01:14] Dank u wel.

[2:01:14] De heer Huiting, uiteraard.

[2:01:16] Het is goed dat de staatssecretaris aan NS vraagt hoe zij zelf invulling kunnen geven aan hoe die tarieven omlaag kunnen.

[2:01:27] Dat kunnen we alleen maar aanmoedigen.

[2:01:28] Maar tegelijkertijd schrijft de staatssecretaris ook op in zijn brieven dat mogelijkheden tot besparen of het meer maken van efficiëntieslagen niet mogelijk is.

[2:01:40] Als de staatssecretaris dat opschrijft, hoe denkt dan de staatssecretaris nog in gesprek te kunnen met NS om vervolgens zelf invulling te kunnen geven aan het verlagen van tarieven?

[2:01:51] De staatssecretaris.

[2:01:53] Dank voor deze vraag aan de heer Heutink.

[2:01:56] Dat heeft inderdaad mogelijk tot gevolg dat er zal worden gekeken naar verschaling van het aanbod, bijvoorbeeld als niet op een andere manier geld kan worden gevonden.

[2:02:04] Dus dat is inderdaad uit lengte of uit de breedte.

[2:02:06] Dat is de afweging die gemaakt wordt en die zijn we nu met NS aan het bespreken.

[2:02:09] We zijn ook zelf aan het kijken hoe wij daar een goede bijdrage aan zouden kunnen leveren, voorzitter.

[2:02:16] Mevrouw Veldman.

[2:02:17] Ja, ik hoorde de staatssecretaris zeggen het moet uit de lengte of uit de breedte.

[2:02:21] En in de brief waar de heer Heutink naar verwijst staat inderdaad van ja, bij de NS valt niet veel meer te halen.

[2:02:28] We hebben net een aantal suggesties gedaan en ik heb de suggestie gedaan van kijk nou eens naar bijvoorbeeld die deur tot deur diensten.

[2:02:35] Dat is een dienstverlening van de NS.

[2:02:37] die niet per se tot de kerntaak wordt om mensen van perron naar perron te brengen.

[2:02:44] En daar gaat veel geld in om, hebben we gezien.

[2:02:47] Dus er is echt nog veel aan gelegen om ook dat soort dingen heel zorgvuldig en heel serieus te onderzoeken en als optie mee te nemen.

[2:02:56] Om daar dus, en dat is ook letterlijk mijn vraag, en ik denk dat u zo gaat zeggen,

[2:03:00] Ik kom daar nog in terug op het volgende blokje.

[2:03:02] Maar omdat nu al wordt gezegd het is het lengtebreedte dit of dat, weet ik al bijna zeker hoe er in het volgende blokje wordt gereageerd.

[2:03:08] Dus ik geef het toch nog een keer mee.

[2:03:10] En de vraag is dus, neem afstand van die taken die niet per se tot die kerntaak van de NS behoort.

[2:03:19] Ik hoorde heel goed dat mevrouw Veldman namens de VVD vraagt.

[2:03:23] En inderdaad, ik kom daar in een ander blokje op terug.

[2:03:26] Ik zou het antwoord daar ook willen parkeren wat ik verder wil geven.

[2:03:30] Misschien dat ik u positief verras.

[2:03:36] Dank u wel.

[2:03:37] Dan gaat u volgens mij door met het volgende blokje en dat is tarieven.

[2:03:41] Uitgang.

[2:03:43] Klopt, voorzitter.

[2:03:44] Een vraag van de heer Van Dijk van NRC.

[2:03:47] Wordt er nog gezocht naar structurele extra middelen voor de NS-tarieven bij Prinsesdag?

[2:03:52] Nou, ik heb volgens mij al meerdere keren betogen dat er grote financiële opgaven staan waarvoor bij de voorjaarsnota helaas geen rijksbijdrage is gevonden.

[2:04:01] Na alle waarschijnlijkheid zal dit bij Prinsesdag

[2:04:04] even lastig zijn.

[2:04:05] Dus ik wil geen verwachtingen scheppen die niet waar kan maken.

[2:04:08] Ik ben op dit moment wel natuurlijk, zoals ik al net aangaf, ook met NS in gesprek om te kijken wat er wel mogelijk is.

[2:04:14] Maar ook hier wel degelijk de waarschuwing.

[2:04:16] Het is niet allemaal makkelijker opgeworden, voorzitter.

[2:04:21] Nog een vraag van de heer Van Dijk, maar ook van mevrouw Veldman van de VVD.

[2:04:26] Kan ik bevestigen dat ik een stijging van 12 procent van de prijs niet zou accepteren?

[2:04:30] De gesprekken die lopen, dat zijn de lopende gesprekken vooral over de opties waarmee de NS tariefstijgingen kunnen worden gedemd en eventueel ook in ooggeschouw nemen wat dat zou kunnen betekenen voor de dienstverlening, los van de andere opties die mevrouw Veldman net noemt.

[2:04:48] Ik heb net streefde naar de gesprekken met de NS zo snel mogelijk af te ronden en de Kamer voor de zomer te informeren over de uitkomsten.

[2:04:56] Ik heb aangegeven dat ik meer dan 10 procent onacceptabel zou vinden.

[2:05:00] En daar sta ik nog steeds achter, voorzitter.

[2:05:02] Dat is de zoekrichting die ik voor ogen heb.

[2:05:06] Een vraag van mevrouw Veldman en van de heer Heutink, PVV.

[2:05:11] Heb ik voldoende beeld dat het geld gaat naar de commerciële tak van NS?

[2:05:15] Nou, NS die voert een strikt gescheiden boekhouding tussen concessieactiviteiten enerzijds, overige activiteiten anderzijds.

[2:05:22] Een andere koers op overige activiteiten, bijvoorbeeld door bepaalde taken op stations niet meer te doen, leidde dus niet tot lager tarief op het hoofdrailnet.

[2:05:31] Ik snap natuurlijk wel de gevoelens binnen de Kamer daarover.

[2:05:35] En over de commerciële activiteiten van NS en de boekhouding gaat uiteindelijk ook de minister van Financiën.

[2:05:40] Maar het zijn echt twee gescheiden zaken, voorzitter, die niet met elkaar vermengd zijn.

[2:05:47] Dan heb ik nog een vraag van de heer Heutink.

[2:05:49] Geloof ik wat de NS aangeeft, namelijk dat er geen efficiënte taken geschapt kunnen worden.

[2:05:55] Bij de gunning van de Hoveranetconcessie zijn met NS vergaande efficiënte afspraken gemaakt.

[2:06:00] Uit de externe validaties van de bedrijfsvoering van NS bleken geen aanvullende grote besparingsmogelijkheden, zonder dat daarbij de operationele prestaties van NS in gevaar komen.

[2:06:11] NS heeft te maken met stijgende kosten, nog steeds achterblijvende reizigersaantallen en de afspraken met INW over aantallen treindiensten en kwaliteit.

[2:06:19] Op een gegeven moment is het maximum bereikt wat je van NS zou kunnen vragen, maar ik voel natuurlijk nog wel nog steeds die gesprekken over gedempen van de tarieven, waar we wel de zorgvuldige afweging maken wat de consequentie daarvan is.

[2:06:34] Een vraag voor mevrouw Veldman.

[2:06:36] Hoe en wanneer ga ik de deur-tot-deur-activiteiten losweken van de NS en vrijmaken voor de markt?

[2:06:41] Eén van de hoofddoelen uit de concessie is het faciliteren dat reizigers zo optimaal en drempeloos mogelijk van deur tot deur kunnen reizigen.

[2:06:50] Daardoor moet de NS ook invulling geven aan het faciliteren van die deur-tot-deur-reis.

[2:06:55] De hierover gemaakte afspraken over Maas in de concessie zijn juist bedoeld om een gelijkspeelveld te borgen en daar zien we ook op toe.

[2:07:06] De vraag van de heer Heutink, PVV.

[2:07:11] Het rapport Economics wijst uit dat ticketprijs aan derde uitbesteden een besparing voor de NS oplevert.

[2:07:18] Waarom neem ik dit niet serieus, is de vraag van de heer Heutink.

[2:07:21] De verkoop van tickets behoort tot de kernactiviteiten van NS.

[2:07:25] NS is zelf opbrengst verantwoordelijk en zet er met haar verkoopactiviteiten op in om meer reizigers aan te trekken.

[2:07:32] En dat is ook van belang om financieel gezond te blijven.

[2:07:37] Nog een vraag van de heer Heutink.

[2:07:39] Hoe ga ik de effecten van de BNU-korting opvangen?

[2:07:43] Nou, zoals ik net al schetst, de grote opgave rijksbreed is er bij de voorjaarsbesluitvorming helaas niet gelukt.

[2:07:48] Niet weg dat we hier nog wel volle bak op inzetten.

[2:07:52] Voor de ontwerpbegroting 2026 hopen we met een oplossing te komen.

[2:07:55] En zoals ik net ook al aangaf aan de heer De Hoop,

[2:07:58] Gisteren hebben we ook nog hierover gesproken aan de loonelijke OV en spoortafel.

[2:08:02] Dus het is echt top of mind, ook bij de regionale bestuurders, maar ook bij alle vervoerders die daarbij aanwezig waren.

[2:08:10] Vraag van de heer De Hoop, GroenLinks Partij van de Arbeid, over de onderwegpas.

[2:08:14] Kan ik aangeven wanneer deze wordt ingevoerd?

[2:08:18] Nou, losse lak en elfo, ook de heer De Hoop...

[2:08:22] Ik ben ook hartstikke blij met de uitkomst van het kabinetsbesluit over de onderwegpas.

[2:08:28] Ook dat het kabinet middelen uit het eigen klimaatfonds ter beschikking stelt.

[2:08:31] Tegelijkertijd zijn we ook afhankelijk van het honoreren van de Nederlandse aanvraag vanuit het Social Climate Fund.

[2:08:38] Dat is nog geen gelopen race, maar daar zijn we wel positief over.

[2:08:41] Uitsluitsel daarover krijgt Nederland uiterlijk in november van dit jaar.

[2:08:45] Maar de NOVB-partijen zitten natuurlijk in de tussentijd niet stil en zijn al druk aan de slag.

[2:08:49] We proberen in gezamenlijkheid in te zetten op 26.

[2:08:52] Dat is ook de start overigens van de looptijd van het fonds.

[2:08:56] De vraag van mevrouw Veldman.

[2:08:59] Is er gekeken naar een bredere onderwegpas die ook beschikbaar is voor werkende middenklassen?

[2:09:04] Ja, er is naar gekeken.

[2:09:05] We hebben gekeken naar tickets voor iedereen, het NL-ticket voor een vast bedrag per maand.

[2:09:10] Ik heb u over de verschillende alternatieven vorig jaar november geïnformeerd.

[2:09:14] De kosten daarvoor zijn zeer hoog, omdat vergroting van de doelgroep en voor de zorg dat dit afgestoepeld wordt van bestaande amendementen en daarmee voor vervoerders inkomstenderving.

[2:09:24] Daarnaast is het Social Climate Fund vooral bedoeld voor mensen met een krappe beurs.

[2:09:28] Er is gekeken of met de beschikbare middelen een grotere doelgroep bediend kan worden, bijvoorbeeld naar 130 procent van het sociaal minimum.

[2:09:34] Maar met het beschikbare budget lukt dat helaas niet.

[2:09:37] Dat neemt niet weg dat doordat nu een gedeelte wordt gefinanceerd uit de fondsen, gemeenten wellicht ruimte krijgen om het product op te plussen aan een grotere doelgroep.

[2:09:45] Maar vanuit ons uit hebben we het onderzocht en dit is de consequentie, voorzitter.

[2:09:49] Vraag van mevrouw Vedder, CDA.

[2:09:52] Kan ik inzicht geven in de gevolgen van de bezuiniging?

[2:09:55] Ik waardeerde enorm wat Roof heeft gedaan door het heel concreet aan te geven.

[2:10:00] Zo worden de gevolgen ook inzichtelijk voor de reiziger.

[2:10:03] Maar dit zijn natuurlijk niet de definitieve gevolgen, dit zijn interpretaties en inschattingen.

[2:10:07] Uw Kamer heeft mij dat ook al eerder gevraagd in een motie van de heer De Hoop.

[2:10:11] Ook heb ik u op 1 april geïnformeerd hoe decentrale overheden mij hebben aangegeven hoe dit op hoofdlijnen zal uitpakken.

[2:10:18] En om aan de vervolgvraag en de motie van de heer De Hoop tegemoet te komen, moet ik afwachten wat daarvan de partijen, vervoerders en decentrale overheden nog naar mij toekomt.

[2:10:27] Ik hoop u daarover na de zomer te kunnen informeren.

[2:10:30] Ik heb die vraag nogmaals gisteren ook aan de spoortafel gesteld, want dat helpt namelijk enorm als we dat in zicht kunnen maken, ook richting de Kamer.

[2:10:39] De laatste vraag in dit blokje is van de heer El Abassi van DENK, die net binnenkomt, dus goede timing.

[2:10:45] Kom ik met een plan dat het OV beschermt?

[2:10:49] Ik ben nog volop met NS in gesprekken over de structurele oplossing voor de tarieven in 2026 en verder.

[2:10:54] Het zijn positieve gesprekken omdat er een gezamenlijke wens is om eruit te komen, maar ze zijn natuurlijk ook complex.

[2:11:02] NS voert binnen haar eigen organisatie al veel efficiënte besparingen door en het streven is, zoals ik al eerder net zei voorzitter, voor de zomer van 2025 de Kamer over de uitkomsten te informeren.

[2:11:15] Dat zijn alle vragen in dit blok.

[2:11:17] Dank u wel.

[2:11:18] Dan ga ik als eerste naar de heer Heutink.

[2:11:20] Ik wil eerst terugkomen op dat rapport van Economics.

[2:11:24] Die stelt dat je 239 miljoen euro kunt besparen op het moment dat je de kaartverkoop niet meer door NS... en dan het proces van kaartverkoop niet meer door NS zelf laat uitvoeren, maar door marktpartijen.

[2:11:37] En de staatssecretaris geeft aan dat dat...

[2:11:41] niet tergoedig komt aan het besparen van financiële middelen, omdat het hun kerntak is, het verkopen van tickets.

[2:11:49] Ja, natuurlijk, ze moeten kaarten uiteindelijk verkopen om een trein te kunnen laten rijden, alleen het proces van het verkopen van kaartjes, als blijkt dat er partijen zijn die dat voor 239 miljoen euro goedkoper kunnen dan NS, dat betekent dus dat we per saldo 239 miljoen euro

[2:12:07] minder geld bij NS hoeven neer te leggen, want dat is dan gewoon de besparing die we hebben, dan moeten staatssecretaris dat toch serieus gaan overwegen om te kijken, want nou hier ligt een bak met geld, we kunnen dat zo iemand anders laten doen dan Marktpartij, die kunnen misschien nog wel meer kaarten verkopen dan dat NS doet, dan moet ie dat toch met beide handen aangrijpen.

[2:12:29] Voorzitter, natuurlijk ben ik ook geïnteresseerd in dat soort besparingen.

[2:12:32] We voerden daar het gesprek over, maar op dit moment zien wij die bedragen niet, die daar genoemd worden, dat die in deze hoedanigheid en in deze grote vrij zouden kunnen komen.

[2:12:41] Maar het is natuurlijk een serieuze optie die we wel degelijk ook met elkaar bespreken.

[2:12:47] En dan hoop ik dat de staatssecretaris dat in ieder geval kan gaan toezeggen, dat hij in ieder geval dat rapport echt serieus gaat bestuderen.

[2:12:57] En SNL desnoods de opdracht geeft om te gaan kijken hoe marktpartijen wel die kaarten kunnen laten overlaten aan derden.

[2:13:08] Als de staatssecretaris zegt dat er geen ruimte meer is om te besparen... of geen besparingsmogelijkheden meer ziet... terwijl we zien dat de NS-directie nog steeds 2 miljoen euro per jaar binnenhaakt... dan vraag ik me wel af wie houdt dan wie voor de gek.

[2:13:27] Volgens mij houdt niemand elkaar voor de gek.

[2:13:30] Ik neem de rapporten die ik onder ogen krijg altijd serieus.

[2:13:35] En de afspraken over de honorering van de NS-directie, die zijn getroffen met de aandeelhouder.

[2:13:41] Daar raar ik niet over.

[2:13:42] Dat is een gegeven waar ik mee werk, voorzitter.

[2:13:51] Ja, de staatssecretaris refereert zojuist aan het doel dat de NS ook heeft, namelijk het faciliteren dat de NS-reiziger zo optimaal mogelijk en drempeloos van deur tot deur kan reizen.

[2:14:04] Dat hebben we allemaal kunnen lezen in de artikelen van de concessie.

[2:14:08] Alleen daar staat niet dat de NS per se dan zelf de kaartverkoop moet doen.

[2:14:14] Dat kun je doen, dat zo optimaal mogelijk mensen van deur tot deur laten reizen door op tijd te rijden, door te zorgen voor goede aansluitingen, door samen te werken met derden, door een open markt de mogelijkheid te geven om dat werk te doen dat de NS dan niet hoeft te doen.

[2:14:29] Dus er zijn vele mogelijkheden.

[2:14:30] En ik zou eigenlijk de staatssecretaris op willen roepen zich niet te laten belemmeren door dat artikel.

[2:14:35] Maar dat artikel juist leidend te laten zijn om het beter te doen en het aan de markt open te laten.

[2:14:45] Dat is ook precies de reden waarom ik anderhalve maand geleden of twee maanden geleden gesproken heb met de Maaspartijen en waarom ik ook met NS hierover van gedachten wissel.

[2:14:55] Omdat ik ook wil weten hoe we deze uitvoering kunnen geven aan deze tekst die daar staat.

[2:15:01] Dat hoeft niet per se te zijn dat NS dat doet.

[2:15:04] Alleen, het gaat erom dat de reiziger van deur tot deur zo optimaal mogelijk wordt gefaciliteerd.

[2:15:10] Dat is letterlijk wat er volgens mij staat.

[2:15:12] Daar proberen wij uitvoering aan te geven.

[2:15:13] Dat kan op meerdere manieren.

[2:15:18] Ik had de staatssecretaris gevraagd naar concrete oplossingen en ik dacht dat de staatssecretaris aangaf daar een antwoord op te geven.

[2:15:30] Nou, één, hij was niet concreet en wat de staatssecretaris nu doet is eigenlijk precies wat ik de zin daarvoor afgaand had gezegd, namelijk problemen eindeloos vooruit schuiven.

[2:15:41] Door weer aan te geven, we zijn in gesprek met NS.

[2:15:44] Dus in gesprek gaan met NS, prima.

[2:15:48] Maar wat wil de staatssecretaris gaan doen?

[2:15:49] Wat gaat de staatssecretaris concreet doen om vervoer weer betaalbaar te maken?

[2:15:55] Dat is één.

[2:15:55] En het tweede is dat de staatssecretaris aangeeft dat het een positief gesprek is.

[2:16:04] Wij zijn allemaal gemaild door de NS.

[2:16:06] Ik zie hier niks positiefs aan.

[2:16:07] NS is teleurgesteld.

[2:16:08] Er is geen geld vrijgemaakt.

[2:16:10] We blijven achterlopen op inflatie.

[2:16:12] De treintickets worden duurder.

[2:16:13] We maken ons zorgen.

[2:16:15] Voorzitter, dit is toch geen positief gesprek, zou ik de staatssecretaris willen vragen.

[2:16:19] Ik vind het wel lekker effectief twee interrupties in één keer.

[2:16:24] Ik moedig de andere leden ook aan om dat te doen.

[2:16:25] Dan maken we lekker tempo.

[2:16:27] Dus daar gaat de staatssecretaris.

[2:16:29] Voorzitter, ik laat beginnen met de tweede deel.

[2:16:31] Kijk, een gesprek kan positief zijn, maar het resultaat wat eruit komt kan minder positief zijn.

[2:16:36] Zo bedoel ik mijn opmerking.

[2:16:38] Het zijn gewoon constructieve gesprekken op een positieve manier.

[2:16:40] Ik wil niet zeggen dat we er met elkaar al uit zijn, want dan hadden we namelijk hier een ander verhaal neergelegd.

[2:16:45] En wat betreft de vooruitschuiven, voorzitter.

[2:16:47] Ik heb heel duidelijk aangegeven, het is niet gelukt bij de voorjaarsnota.

[2:16:51] We kijken of we richting het najaar wel met een oplossing kunnen komen.

[2:16:54] We zijn hier over de ingesprek, wat ik net heb aangegeven, ook aan de spoortafel gisteren met alle openbaar vervoerpartijen, maar ook bijvoorbeeld met Spoor Goederenvervoer.

[2:17:03] Ook daar hebben we mee gesproken over hoe zij aankijken tegen de huidige situatie, maar ook de langetermijn, de doelen die we met z'n allen nastreven.

[2:17:10] En we proberen hier op een goede manier invulling aan te geven.

[2:17:13] Maar ik moet ook naar de richting heer El Abassi zeggen,

[2:17:16] Het is niet zo dat ik van vandaag of morgen in één keer een oplossing heb.

[2:17:19] Dit vraagt helaas tijd.

[2:17:20] En dat betekent dat wij regelmatig gesprekken hebben en dat we kijken hoe het toch op een bepaalde manier geschoven kan worden.

[2:17:26] Misschien met middelen, misschien binnen onze eigen begroting.

[2:17:28] Misschien moeten we wel naar het kabinet hiervoor toe om te kijken hoe we hier toch invulling aan kunnen geven.

[2:17:34] Dank u wel.

[2:17:36] Voorzitter, dan kan ik ook meteen mijn conclusie trekken, namelijk dat de staatssecretaris weer vooruit schuift.

[2:17:41] Dat is één.

[2:17:42] Geen antwoord op de vraag.

[2:17:44] Weer in gesprek met NS.

[2:17:45] En twee is dat hij aangeeft dat het positieve gesprekken zijn.

[2:17:48] Positief, ja, misschien voor de staatssecretaris.

[2:17:52] Ja, misschien voor dit kabinet.

[2:17:53] Maar nee, niet voor de mensen.

[2:17:55] En nee, niet voor NS.

[2:17:56] En dat kunnen we duidelijk uit de mail zien.

[2:17:58] Voorzitter, ik heb wat dat betreft verder geen vragen.

[2:18:00] Dank u wel.

[2:18:02] Dank u wel.

[2:18:03] Dan kijk ik even rond.

[2:18:05] Dan gaan we naar het volgende blokje.

[2:18:06] En dat is het blokje Neder-Saxelein en Lelylijn.

[2:18:10] Blokje Trieve, voorzitter.

[2:18:12] Oh, Trieve, ik had een excuus.

[2:18:15] Ja, Neder-Saxelein en Lelylijn.

[2:18:17] De stapel wordt weer minder... Nou mooi, dat is precies de bedoeling.

[2:18:19] Gaat doorgaan.

[2:18:21] Vraag van de heer Van Dijk van NEC.

[2:18:24] Die zegt, het is nu ook belangrijk dat de schop de grond ingaat met betrekking tot... Wat is het?

[2:18:29] Nee, de Sachsenlijn.

[2:18:31] Zijn er nog orders te nemen?

[2:18:32] Wat doe ik daaraan concreet?

[2:18:34] Wil hij bij het Bol afspraken maken over de start van de meerverkenning?

[2:18:38] Wij zijn met de regio van plan het gesprek zo snel mogelijk te voeren rondom de verkenning.

[2:18:45] Wanneer we die kunnen starten en de schop dus ook zo snel mogelijk in de grond krijgen.

[2:18:49] Maar daarvoor moet ook de begroting zijn vastgesteld.

[2:18:52] Daarnaast willen we ook goede afspraken maken met de regio.

[2:18:55] En ik zie trouwens ook een regionale bestuurder hier op de tribune zitten.

[2:18:58] Op het BO Leefomgeving wil ik afspreken dat we uiterlijk op het BO Mirt de startbeslissing nemen.

[2:19:04] Als zaken al eerder kunnen, zullen we dat natuurlijk niet nalaten.

[2:19:07] Dat is de situatie zoals die nu is, voorzitter.

[2:19:11] Nog een vraag van de heer Van Dijk.

[2:19:13] Kan ik garanderen dat voor 2040 de eerste treinen rijden op de Nederzakse lijn?

[2:19:18] Nou, laat het nou van stellen dat de ambitie is om dat zeker voor 2040, de eerste treinen te laten rijden.

[2:19:24] Garanties kan ik nooit geven, want je weet nooit wat je tegenkomt.

[2:19:28] Maar wij gaan in ieder geval alles op alles zetten om dit moment wel te kunnen halen.

[2:19:31] Dus wat ons betreft voor 2040.

[2:19:35] Nog een vraag van de heer Van Dijk.

[2:19:37] Nu is het volledige budget gereserveerd van de Nederlandse taxalijn, maar loopt het niet de moeite toch ook Europese cofinanciering te blijven zoeken?

[2:19:45] Kan ik aangeven of ik hiermee nog steeds aan de slag ben?

[2:19:49] Zoals ik eerder heb aangegeven, is de deel waar de grootste kostenpost zit Veendam-Emmen.

[2:19:55] Dat is geen onderdeel van een trans-Europese transportnetwerkverbinding, wat wel een voorwaarde is voor Europese financiering.

[2:20:03] De kosten om aan het tentier te voldoen zijn hoog.

[2:20:07] En ik zie hier voor de Nederzakse lijn niet direct kansen.

[2:20:10] Voor de Lelylijn krijgen we uiteraard wel naar de Europese financiering, maar dat was al eerder bekend, voorzitter.

[2:20:17] Nog een vraag van de heer Van Dijk.

[2:20:18] Die ging over of ik nog steeds commitment wil uitspreken met betrekking tot de Lelylijn en het masterplan.

[2:20:25] Heel simpel.

[2:20:25] Ja, dat is er nog steeds en daar gaan we gewoon mee aan de gang.

[2:20:30] Vraag van Volt, mevrouw Koekoek.

[2:20:33] Ben ik op de hoogte van de sociaal-economische effecten van de Nederzaksellijn en de Lelylijn?

[2:20:39] Worden deze vergeleken?

[2:20:40] Ja, hiervan zijn we zeker op de hoogte.

[2:20:43] Dit is in de meerde onderzoeken uitgebreid onderzocht.

[2:20:45] Hierover heb ik overigens ook in september vorig jaar een kamerbrief gestuurd.

[2:20:51] Overigens ook richting mevrouw Koekoek.

[2:20:54] Er is geen sprake van een toezegging vanuit Europa voor 30% van de aanlegkosten.

[2:20:59] Dit heb ik ook toegelicht in de beantwoording van de Kamervragen aan de heer Van Dijk.

[2:21:06] Nog een vraag voor mevrouw Koekoek.

[2:21:08] Hoe ziet het tijdspad van realisatie van de Lelylijn eruit?

[2:21:12] Het masterplan wordt op dit moment uitgewerkt.

[2:21:15] Ik heb in het Kamerbegrip aangegeven dat we dit gedegen willen doen en dat we dit masterplan in 2026 afronden.

[2:21:21] Er is zicht op minimaal 75 procent van de financiering nodig voordat er gestart kan worden met een meerderverkenning.

[2:21:27] Daarna volgen de planning- en studiefase en realisatiefase.

[2:21:30] En wij blijven ons natuurlijk wel inzetten tot standkoming van de Lelylijn voor 2050, zoals we al eerder hebben aangegeven.

[2:21:39] De heer Ginwits, ChristenUnie.

[2:21:41] Wat vind ik van het gebruik van de reservering Lelylijn voor de Nederzakselijn?

[2:21:47] Ik heb natuurlijk ook in de Kamerbrief aangegeven.

[2:21:49] Ik denk dat wat er gebeurd is, wat wij ook hebben vastgesteld als kabinet, dat het begrijpelijk is dat we tot het besluit zijn gekomen, maar dat het wel ambivalente gevoelens bij de regio oproept en ook hier in de Kamer.

[2:22:02] Enerzijds blijdschap, want er wordt voor de Neder-Zakselein een verkenning gestart.

[2:22:06] Anderzijds teleurstelling over het grotendeels vervallen van de reservering voor de Lelylijn.

[2:22:10] Ik begrijp dit, maar aan de andere kant, ik ben ook positief over het feit dat we wel voor de Neder-Zakselein

[2:22:16] Vraag van de heer Grinwis en de heer Van Dijk.

[2:22:24] Hoe ga ik de motie Grinwis uitvoeren om tot een geloofwaardig pad voor financiering te komen?

[2:22:29] Deze motie is onlangs aangenomen.

[2:22:31] Daar ga ik mee aan de slag.

[2:22:32] We hebben twee verschillende routes.

[2:22:34] Met de regio wordt een masterplan opgesteld.

[2:22:36] In het masterplan wordt onder andere de financierbaarheid

[2:22:39] en de mogelijke financieringsopties van de ledenlijn naden uitgewerkt.

[2:22:42] Intentie is de uitkomst eind 2026 te presenteren.

[2:22:46] In het kabinet wordt gesproken over de uitvoeringsstrategie met betrekking tot wonen en bereikbaarheid.

[2:22:51] En ook hier zien wij kans voor de ledenlijn en hierover wordt uw Kamer kort na de zomer geïnformeerd.

[2:22:56] Daarom zoeken we dus ook de verbinding met andere doelstellingen, voorzitter.

[2:23:01] Vraag van de heer De Hoop en mevrouw Vedder, GroenLinks, Blijverarbeid en CDA.

[2:23:10] Hoe denken wij dat de Europese Unie bereid is om investeringen te doen in de Lelylijn?

[2:23:15] De verwachting is dat ik hier stappen op zet.

[2:23:17] Volgens mij heb ik de Europese kansen uitgebreid op gereflecteerd in antwoorden op de vraag van de heer Van Dijk en overigens ook van de heer Eerdmans.

[2:23:24] Ik heb over dit onderwerp met betreffende eurocommissaris Tsitsi Kostas meerdere keren al gesproken.

[2:23:30] De eurocommissaris heeft aan mij bevestigd dat de bijdrage vanuit Europa aanvullend is op de nationale bijdrage en vooral voor de grensoverschrijdende deel bestemd is.

[2:23:40] De 3 miljard was daarmee voor Europa dus ook nog niet voldoende.

[2:23:43] En hiervoor is ook voor hen zicht nodig op het grootste deel van de aanlegkosten.

[2:23:47] Internationale component zit daarnaast niet in de kostenraming van Groningen-Lelystad.

[2:23:51] Daarbij zijn we afhankelijk van de nieuwe spelregels in het Europees Financieel Miljarenkader, dat in 2028 pas wordt vastgesteld, inclusief de besluitvorming over het vervolg op een Europees Infrastructuurfonds, de CEF.

[2:24:06] De vraag is voor mevrouw Fedders, CDA.

[2:24:08] Met drink tot duizend nemen de kansen toe.

[2:24:13] Kan ik aangeven welke inspanningen het kabinet samen met deze buitenlandse overheden gaat doen om financiering te regelen voor de leden in de lijn?

[2:24:20] We hebben zeer intensief contact gehad met de vorige kabinet in Duitsland over grensoverschrijdende verbindingen.

[2:24:27] Dat gaan we ook doen met het nieuwe kabinet wat er nu is.

[2:24:29] Daarnaast hebben we ook overlegd met de verschillende boenderslender die aan de andere kant van de grens zijn.

[2:24:36] Wat mij betreft, ik ga graag het gesprek aan, maar hoef het wat mij betreft niet in een brief aan uw Kamer toe te zeggen zoals mevrouw verder vraagt.

[2:24:43] Wat mij betreft zijn die gesprekken gewoon standaard en die komen regelmatig terug als ik daar ben.

[2:24:48] Volgens mij ga ik zelfs nog deze maand of begin komende maand naar Berlijn om onder andere weer daar te praten.

[2:24:55] Een vraag van de heer Van Dijk, NRC.

[2:24:58] Kan naast de Intercity-verbinding ook de HCL-verbinding richting Scandinavië onderzocht worden?

[2:25:07] Hier is in het MIRT-onderzoek ook onderzoek naar gedaan.

[2:25:10] De internationale component zal ook zeker in het masterplan worden meegenomen in het perspectief over honderd jaar.

[2:25:15] Een lange tracé betekent natuurlijk wel extra kosten.

[2:25:18] Het deel tussen Groningen en de grenzen is namelijk niet in de raming opgenomen.

[2:25:22] Vraag van de heer Ginwis en mevrouw Vedder.

[2:25:26] Kunnen er met die 100 miljoen extra voor Meppel nu al gauw extra treinen naar Groningen gaan rijden?

[2:25:31] Bij Harderwijk was een reservering al voldoende om extra treinen te rijden.

[2:25:34] Is dat hier, al of niet in een kwartierdienst, ook mogelijk?

[2:25:38] En ben ik bereid dit in kaart te brengen?

[2:25:40] Nou, ik ben blij met die 100 miljoen extra.

[2:25:42] Dat heb ik net ook al aangegeven.

[2:25:44] In de afgelopen BO-meert constateerden we dat er onvoldoende middelen zijn voor de aanpak voor overwegen wat nodig is

[2:25:50] voor frequentieverhogingen.

[2:25:51] Op dit moment loopt de studie naar die overwegen en die resultaten worden na de zomer van 2025 verwacht.

[2:25:58] Bij het BO-meertje van dit najaar kunnen we vastleggen hoe de extra middelen het beste kunnen worden ingezet.

[2:26:02] Dus er is voorlopig nog geen sprake van extra treinen naar Groningen, want die moeten nog wel een aantal stappen voor de loper worden.

[2:26:09] Maar we gaan de Kamer wel binnenkort een brief sturen over wat er bij Sol en Meppel allemaal gedaan gaat worden met dat geld.

[2:26:17] Even kijken, vraag van de heer Ginwis, ChristenUnie.

[2:26:20] Die vraagt mij over kapitaalvernietiging door een tijdelijk station in het noorden van Stralskanaal te realiseren.

[2:26:26] Nou, ik ben met de regio gaan we het gesprek aan over het spoedig nemen van de startbeslissing van de verkenning Neder-Zakselein.

[2:26:33] In die verkenning zal ook aandacht zijn voor de juiste locatie voor het definitieve station in Stadskanaal.

[2:26:40] Ik ken de voorkeur overigens van de betreffende gemeente voor Diedeldom en hier zal dus ook serieus naar gekeken worden.

[2:26:47] Echter, als er met een tijdelijk station eerder een trein naar Stadskanaal gereden kan worden, dan pakken we deze kans graag op.

[2:26:53] Maar dit moet uiteindelijk uit de verkenning voor de Neder-Zakselein gaan blijken.

[2:26:56] De laatste vraag, voorzitter.

[2:26:59] De heer Grenwist, ChristenUnie.

[2:27:01] Hoeveel miljoen moeten worden toegevoegd bij Prinsesdag aan de reservering van de Leeuwardenijn?

[2:27:07] hebben wij met elkaar tot in het ruur gesproken over de 75%-financieringsregel.

[2:27:12] Dat ondersteun ik ook van harte.

[2:27:15] Als ik de vraag van de heer Grien eens letterlijk neem, is voor de verkenning daarmee aanvullend minimaal 10 miljard nodig.

[2:27:21] Zoals ik ook aangaf, kijken we in het masterplan naar de mogelijkheden om de leden daar te financieren.

[2:27:25] En daar komen we eind 26 op terug.

[2:27:30] Dat was het, voorzitter.

[2:27:35] Ja, voorzitter, ik vond dat de staatssecretaris zelf nog wel meer stappen had kunnen ondernemen om de Lelylijn verder te brengen en de Nederzakselijn.

[2:27:45] Maar ik denk dat de staatssecretaris afgelopen maanden wel heel nadrukkelijk ook bezig was met de contacten goed houden met Noord-Nederland.

[2:27:52] Omdat dat best wel lastig is, ook in een tijd waar je niet veel geld hebt.

[2:27:56] Maar de staatssecretaris moet het toch met mij eens zijn dat de manier waarop de besluitvorming in de voorjaarsnota gebeurd is, dat dat niet meehelpt in de goede verhoudingen en dat regionale overleg verder te brengen.

[2:28:08] En ik zou graag van de staatssecretaris horen hoe hij denkt om de frustratie in Friesland, Groningen, om die relatie goed te houden en wat daarvoor nodig is de komende periode.

[2:28:18] Is hij met mij eens dat de manier waarop de deal tot stand gekomen is niet behulpzaam is?

[2:28:22] En wat gaat hij doen om daar de verhoudingen,

[2:28:25] te verbeteren de komende periode?

[2:28:28] Voorzitter, de wijze waarop het op stand is gekomen is voor mij een gegeven.

[2:28:32] Daar hebben we het met elkaar mee te doen.

[2:28:34] Wij hebben het als kabinet omarmd, dus wij zijn hier maar aan de slag gegaan.

[2:28:39] Was dat lastig?

[2:28:39] Ja, ik heb een gesprek gehad de laatste dag voor het meireces met de noordelijke vertegenwoordigers, de vijf commissarissen, de vijf gedeputeerden.

[2:28:48] En zoals ik net ook heel duidelijk aangaf, dat was ook vanuit hun zijde een ambivalent gesprek.

[2:28:53] Enerzijds was men

[2:28:55] bij dat er voor de Nederlandse zaklijnen en de flessen als Meppel middelen gereserveerd waren en dat daar stappen worden gezet.

[2:29:01] Anderzijds een teleurstelling, omdat dat betekent dat de Lelylijn lastiger is geworden en niet dichterbij is gekomen.

[2:29:07] Dus op die manier is het gesprek gegaan.

[2:29:10] En daar zat ook vanuit de kant van de noordelijke provincies zat er inderdaad ook een stuk wrevel en misschien onbegrip over de manier hoe dat gegaan is.

[2:29:21] In het regeerakkoord staat dat de ledenlijn een stap verder gebracht zou moeten worden.

[2:29:27] Er staat wel de intentie om het verder te brengen.

[2:29:33] Aan het begin van deze kabinetsperiode was het 3,4 miljard.

[2:29:36] Nu is er nog een paar honderd miljoen.

[2:29:38] Is de staatssecretaris het met mij eens dat je het alleen nog zou kunnen zeggen dat de regeerakkoord uitgevoerd wordt als er aan het einde van deze periode in ieder geval weer die 3,4 miljard liggen?

[2:29:48] Het liefst nog een beetje meer, want dan breng je het een stap verder.

[2:29:51] En dat het anders eigenlijk dan niet het uitvoeren van het regeerakkoord is.

[2:29:55] Ik denk niet dat daar per se 3,4 miljard hoeft te staan in die pot.

[2:30:00] Ik denk wel dat er zicht moet zijn en daar is onder andere het masterplan van belang.

[2:30:04] Want dat gaan we juist uitwerken om te kijken hoe we toch zicht kunnen houden op realisatie van de ledenlijn.

[2:30:09] En daarmee pin ik me niet vast op die 3,4 aan het einde van deze periode of meer.

[2:30:13] Maar er moet wel zicht zijn op hoe het dan wel zou kunnen.

[2:30:18] Mevrouw Vetter.

[2:30:21] Wat vindt de staatssecretaris er eigenlijk van?

[2:30:27] Het is niet de staatssecretaris geweest die heeft besloten om dat geld weg te halen uit de Lelylijnpot, maar het is wel de staatssecretaris die dit moet repareren, want er ligt ook geen belofte door de

[2:30:39] door de coalitiepartijen die dat hebben weggehaald, dat geld, dat het uiteindelijk weer gerepareerd wordt.

[2:30:45] En nu staat de staatssecretaris ervoor aan de lat om die geloofwaardigheid en dat vertrouwen tussen de regio en de overheid weer te repareren.

[2:30:56] De staatssecretaris.

[2:30:57] Ja, voorzitter.

[2:30:58] Volgens mij heb ik in december ook gesproken binnen ministerraad over hoe ik het voor ogen zag.

[2:31:05] En vervolgens heeft de Kamer met unaniem stemmen

[2:31:09] mij de opdracht gegeven, doe dit niet.

[2:31:12] Alleen, er waren wel een tiental denkrichtingen.

[2:31:14] Die heb ik ook later verstrekt, volgens mij in het voorjaar, aan de Kamer.

[2:31:18] En daarin stond ook hoe ik het voor oog had, namelijk geld lenen en tegelijkertijd kijken hoe ik het weer kon aanvullen.

[2:31:25] En dat is de manier hoe ik hem altijd heb aangevlogen.

[2:31:28] Nu zitten we eigenlijk enigszins in dezelfde situatie.

[2:31:31] Alleen het is niet door mij geïnitieerd, het is geïnitieerd door de andere partijen.

[2:31:35] Wij hebben nogmaals als kabinet dit vastgesteld en ik ga op deze manier daarmee aan de gang.

[2:31:43] Betekent dat dan ook dat de staatssecretaris zich dus nog steeds hard gaat maken voor dat tweede stukje van de oorspronkelijke constructie zoals de staatssecretaris hem had voorgesteld?

[2:31:52] Dat het dus niet alleen nu geld weghalen is, maar ook een plan om het weer aan te vullen?

[2:31:58] Volgens mij zijn wij juist in het masterplan aan het kijken hoe kun je nou zicht bieden op realisatie van de ledenlijn.

[2:32:04] En daar zullen alle opties weer langskomen.

[2:32:06] Ik denk dat de optie die ik in december eerder heb bedacht als een van de denkrichtingen, dat dat ook een serieuze optie is.

[2:32:16] Ik heb in de brief gelezen dat de verwachting is dat eind 2026 er dan meer bekend is over de financiering en de plannen rondom de Lelylijn.

[2:32:28] Ik vind dat echt verbijsterend lang, anderhalf jaar.

[2:32:31] Kan de staatssecretaris mij uitleggen waarom daar zoveel tijd voor nodig is en waarom dat niet sneller kan?

[2:32:37] Omdat wij juist gedegen onderzoek willen doen en heel goed willen kijken welke mogelijkheden er zijn.

[2:32:42] En bijvoorbeeld wat ik ook net zei, de Europese tentiefinanciering.

[2:32:46] De volgende CEF, die is pas in 2028.

[2:32:52] Dan kunnen we pas daarop inschrijven.

[2:32:53] Dus wij gaan liever gedegen te werk.

[2:32:55] En dan weten we zeker dat we in 2026 met een goed verhaal kunnen komen.

[2:32:59] Dat is niet te laat, omdat we dan niet, wij spreken Europese financiering, daardoor zouden mislopen.

[2:33:04] En het geeft ons de ruimte om in goed overleg, ook met de Noordelijke regio, te kijken hoe we hier op de juiste wijze invulling aan kunnen geven.

[2:33:13] Toch nog even over die hele voorjaarsnota in zijn algemeen.

[2:33:19] Er is niet meer geld voor de BDU-gelden bijgekomen, niet voor de toeristijgingen, niet voor de studenten-OV.

[2:33:25] En als je kijkt naar het geld voor de Neder-Zaksenlijn, wat bij de Lederlijn vandaan is gehaald, is er ook geld gegaan naar andere infrastructuur, niet voor het spoor.

[2:33:33] En de facto is er eigenlijk dus

[2:33:35] een beetje extra bezuinigd op openbaar vervoer en spoor, omdat het ook naar Cornelis de Sand is gegaan.

[2:33:41] Baart dat niet juist de staatssecretaris die ook voor het openbaar vervoer staat en voor het spoor zorgen, dat er eigenlijk nog minder geld voor het OV is, terwijl u het al zo lastig heeft om alles te realiseren?

[2:33:52] De staatssecretaris.

[2:33:53] Nou voorzitter, wat de staatssecretaris met name zorgen baart, is het feit dat wij door het hele kabinet op alle verschillende begrotingen, dat wij het hartstikke lastig hebben.

[2:34:03] En dat alle bewindspersonen tegen dezelfde structurele belemmeringen aanlopen, namelijk onvoldoende middelen om alle ambities die wij hebben te realiseren.

[2:34:11] Dat maakt mij met name zorgen.

[2:34:13] En ja, daar heb ik dus ook last van.

[2:34:17] De heer Gemmers, ik kijk nog even naar u, want u stak met uw hand op.

[2:34:20] Ik heb nog wel een vraag, want het duurt dus nog een paar jaar voordat er duidelijkheid is voor hoe dat perspectief helemaal hersteld kan worden op de aanleg van de Lelylijn.

[2:34:33] Wat is in die tussentijd dan de kwantitatieve definitie van geloofwaardigheid, van een geloofwaardige aanpak?

[2:34:40] Hoeveel honderden miljoenen moet er dan iedere Prinsjesdag van de nieuwe jaarschijf in het mobiliteitsfonds worden toegevoegd aan de reservering voor de Lelylijn?

[2:34:51] Volgens mij kunnen we allemaal rekenen en als ik net heb gezegd streven is nog steeds 2050, we zitten nu in 2025, dan kan je precies zien hoeveel geld er jaarlijks nodig zou zijn.

[2:35:01] Alleen, ik zeg net ook richting de heer De Hoop in mijn beantwoording, hij vroeg, moeten we 3,4 miljard minimaal inzitten aan het einde van deze kabinetsperiode?

[2:35:09] Als er zicht is op financiering van totale project, dan ben ik ook heel tevreden.

[2:35:13] En volgens mij is dat iedereen ook heel gelukkig.

[2:35:15] En dat hangt bij mij niet om wanneer het geld daadwerkelijk beschikbaar is, of het dit jaar is of volgend jaar, of misschien wel uitgefaseerd over 25 jaar.

[2:35:27] Dat laatste antwoord, dan kun je weer alle kanten op.

[2:35:33] Is de inzet van de staatssecretaris om bij de begroting voor de mobiliteitsfonds

[2:35:40] Die wordt aangeboden aan de Kamer om in ieder geval bovenop de reguliere indexatie extra middelen uit de nieuwe jaarschrijf van de mobiliteitsfonds toe te voegen aan de reservering van de Lelylijn.

[2:35:55] Daar heb ik niet over hoeveel miljoenen, maar geloofwaardigheid is volgens mij gebaat.

[2:36:03] Wil je dat woorden echt geloofwaardig kunnen uitleggen?

[2:36:06] bij een toevoeging aan die reservering, ook aanstaande begroting, aan die reservering voor de aanleg van de Lelylijn.

[2:36:13] Anders is het gewoon praten, praten, praten en praatjes vullen geen gaatjes.

[2:36:19] Ja, voorzitter, ik heb volgens mij aangegeven dat het masterplan waar we aan de gang zijn gegaan op verzoek van de Kamer, dat dat eind volgend jaar beschikbaar is.

[2:36:28] Ja, en dan gaan wij kijken of het geloofwaardig is dat wij daarin hebben meegenomen, ook qua mogelijkheden qua financiering.

[2:36:37] Dank u wel.

[2:36:38] Mevrouw Koek heeft nog een interruptie.

[2:36:45] De geloofwaardigheid is wel cruciaal als straat over financiering, zowel voor Europa als voor de stappen vanuit Nederland.

[2:36:51] Dus wat ik me dan wel afvraag is, blijven we geloofwaardig als we steeds zeggen we willen dit, maar we stellen het dan vervolgens wel weer uit.

[2:36:59] Ik bedoel, de Leelij is begonnen, dat was de Zuiderzeelijn, dat is honderd jaar geleden.

[2:37:02] Dus op enig moment gaat iemand of nou in Europa of een van de partijen in Nederland zeggen, dit ding komt er toch nooit.

[2:37:10] Dus daar wil ik aan de staatssecretaris een reflectie op vragen.

[2:37:13] Hoe blijft dit geloofwaardig en hoe krijg je ook als je met een masterplan komt de mensen en de handen nog op elkaar, ook in Europa?

[2:37:21] Voorzitter, ook de Lelyrijn stond in het hoofdlijnakkoord.

[2:37:24] Ook de Lelyrijn staat in het regeerprogramma.

[2:37:27] Dus gaan we daar geloofwaardig mee aan de slag.

[2:37:30] En ik heb net aangegeven, de volgende geldermetbrink tot de CEF, als die er weer komt, is in 2028.

[2:37:37] Dus we hebben inderdaad, rekenaardig met de termijnen die ik net noem, masterplan eind 26, zitten we nog prima in lijn dat dat niet ongeloofwaardig zou worden.

[2:37:45] Alleen we moeten natuurlijk wel de tijd nemen om gedegen te kijken wat er mogelijk is en hoe we dat het beste kunnen vormgeven.

[2:37:52] Daar hebben we gewoon helaas tijd voor nodig, voorzitter.

[2:37:54] Dank u wel, mevrouw Koek.

[2:37:56] Er is al best wel veel tijd genomen voor die ledenlijnen.

[2:38:01] Vorig kabinet heeft ook geld gespaard en daarmee ook geloofwaardigheid opgebouwd.

[2:38:06] De staatssecretaris zegt nu dat het in het hoofdlijnakkoord staat, dus is het geloofwaardig.

[2:38:11] Als je daarmee naar Brussel gaat, ik denk niet dat het heel veel indruk maakt op het moment dat je daar zelf geen potje geld tegenover zet.

[2:38:18] Ik heb net de pot die gespaard was volledig leeggetrokken.

[2:38:21] Nederland heeft een slechte reputatie als straatover 1010 en op tijd inschrijven.

[2:38:27] Wij laten Europees geld op de plank liggen.

[2:38:32] Hoe blijft het dan geloofwaardig?

[2:38:33] Ik wil niet verwezen worden naar het hoofdlijnakkoord.

[2:38:35] Ik geloof niet dat dat mensen in Brussel overtuigt als je net je potje hebt leeggetrokken.

[2:38:41] Misschien overtuigen dat ik hier meerdere malen al met de eurocommissaris over gesproken heb, dat ik binnenkort meer met hem in gesprek zal blijven voor woorden.

[2:38:49] Iedere keer opnieuw.

[2:38:50] Net zolang tot wij inderdaad dit voor elkaar krijgen.

[2:38:53] Alleen ik zeg ook, en dat is ook het waarschuwing dat ik net al gaf,

[2:38:55] Ik hoorde ook de heer Van Dijk net praten over 30 procent.

[2:38:58] Ik vind die heel optimistisch, kijkend naar het verleden, waar dat 8 tot 10 procent is.

[2:39:03] Dus ik vind 30 procent erg optimistisch.

[2:39:05] Aan de andere kant, er werd ook net in een discussie onderling gesproken over defensie en daaduitgaven.

[2:39:11] Misschien dat dat wel meer ruimte schept, maar dat weet ik niet.

[2:39:13] Dat is iets waar we zelf nog de komende tijd naar moeten kijken, hoe de Europese Commissie er zelf mee omgaat.

[2:39:18] Maar dat zou inderdaad meer kunnen betekenen.

[2:39:20] Maar ik ga nog steeds uit, realistisch, van 8 tot 10 procent, omdat het verleden namelijk dat ons leert

[2:39:26] En dan nog een opvolvraag daarover.

[2:39:30] De staatssecretaris zei vorige keer dat hij in gesprek is met de eurocommissaris.

[2:39:34] Wat zijn nou de concrete acties of richtingen waar dan naar gewezen wordt?

[2:39:39] Het gesprek vindt volgens mij altijd plaats.

[2:39:42] Het gesprek kan zijn luchtverplaatsing, het gesprek kan zijn... Ik hoor wat u zegt, Nederland.

[2:39:49] Ik verwacht dan in augustus, in september, ik verwacht dan op een gegeven moment als eurocommissaris...

[2:39:54] dit en dit terug van Nederland.

[2:39:56] Zijn daar op dat niveau richtingen, concrete acties die de staatssecretaris hier kan delen?

[2:40:03] Niet zo concreet, voorzitter.

[2:40:04] Maar dat komt ook omdat ik, als ik met de eurocommissaris praat, over meerdere onderwerpen spreek.

[2:40:08] Ook bijvoorbeeld over de HNN-concessie en de procedure die gestart is, hebben we ook contact over en ze zijn in meerdere onderwerpen.

[2:40:19] Nou, dan zijn we echt toe aan marktwerking.

[2:40:25] Een mooi bruggetje inderdaad, voorzitter.

[2:40:29] Vraag van de heer De Hoop en mevrouw Koekoek, GroenLinks Partij van de Arbeid en Volt.

[2:40:33] En overigens ook van mevrouw Veldman, VVD.

[2:40:36] Er zijn diverse vragen gesteld over de juridische procedures in zaken de HR-gunning en wat onderneem ik om te voorkomen dat de Europese Commissie naar het hof stapt en welke stappen zijn al gezet.

[2:40:46] Nu houden we de Kamer op de hoogte.

[2:40:48] Nederland heeft op 12 februari met reden omkleden advies van de Europese Commissie ontvangen.

[2:40:54] Dit is een volgende stap in de ingebrekenstellingsprocedure

[2:40:57] die de Europese Commissie in 2023 tegen Nederland is gestart in verband met de gunning van de HNN-concessie 2025-2033.

[2:41:06] Het antwoord op dit met reden omkleden advies heeft Nederland op 11 april schriftelijk bij de Europese Commissie ingediend.

[2:41:12] En die stukken in de inbuikprocedure zijn wel vertrouwelijk.

[2:41:17] De Kamer kan dus wel vertrouwelijk inzagen krijgen wanneer zij het met reden omkleden advies kan inzien.

[2:41:23] Maar ik kan dat niet openlijk delen met de Kamer.

[2:41:28] Vraag van mevrouw Veldman, VVD.

[2:41:31] Ben ik wel gemotiveerd om open toegang mogelijk te maken?

[2:41:34] Ik kan zeggen ik ben van huis uit liberaal, dus ja, ik ben zeker geïnteresseerd.

[2:41:39] Open toegang biedt volgens mij kansen voor reizigers zoals nieuwe treindiensten, nieuwe verbindingen.

[2:41:45] De brief gaat wel degelijk uitgebreid en gedetailleerd in op het kunnen bieden van meer ruimte en zekerheid voor open toegang.

[2:41:52] De voorstellen daarvoor zijn onderdeel van de herziening van de regel voor de capaciteitsverdeling.

[2:41:57] Zo verhogen we, als INW's zijn, en met de wijziging van het bestuit, capaciteitsverdeling van het minimumbedieningsniveau voor internationale treinen.

[2:42:05] We werken ook wat dat betreft nauw samen met ProRail.

[2:42:08] Maar ja, nogmaals, in essentie ben ik zeker gemotiveerd, omdat ik zelf ook geloof dat open toegang mogelijkheden biedt.

[2:42:17] Nog een vraag voor mevrouw Veldman.

[2:42:19] Kan er een marktonderzoek gedaan worden naar het toekomstige marktordelingsspoor?

[2:42:25] Ja, dat heeft meer te maken met in de juiste volgorde de juiste stappen.

[2:42:28] Het kan mogelijk zijn op een later moment.

[2:42:31] Nu een marktanalyse uitvoeren voor de periode na 2033, zonder dat voor vervoerders duidelijk is binnen welke marktordeling ze komen te opereren, levert geen betrouwbare beslissingsinformatie op.

[2:42:42] Dus we moeten eerst weten welke marktordeningen we willen, welke treindiensten horen daarbij, hoe de capaciteit verdeeld wordt en hoe we publieke belangen daarbij borgen.

[2:42:50] Daarvoor laten we nu gedegen onderzoek uitvoeren, waarbij we nog geen uitsluitsel

[2:42:56] hebben over de opties en de Kamer wordt daarbij betrokken overigens.

[2:43:00] Daarna kunnen we bepalen welke vorm een marktanalyse kan hebben in de verschillende varianten en dus de daadwerkelijke uitvoering van de marktanalyse kan plaatsvinden nadat de kabinet een besluit heeft genomen over de toekomstige marketing.

[2:43:14] Het streef is om dat in 2026 te doen.

[2:43:20] Nog een vraag van mevrouw Veldman.

[2:43:22] Kunnen systeemtaken overgaan van NS naar ProRail?

[2:43:26] Naar de uitvoering van systeemtaken wordt gekeken in het onderzoek naar de toekomstige marktoordening.

[2:43:31] Dit onderzoek loopt nog en is dan ook te vroeg om hier nu de uitspraken over te doen.

[2:43:35] Wij informeren u later dit jaar over de uitkomsten van het onderzoek.

[2:43:40] Nog een vraag van mevrouw Veldman.

[2:43:42] Wanneer gaat gewerkt worden met kaderovereenkomsten zodat er investeringen door vervoerders gedaan kunnen worden?

[2:43:48] Ik heb het ontwerpbesluitcapaciteitsvertelling in februari bij uw Kamer voorgehangen.

[2:43:53] Daarin heb ik een eerste stap gezet zodat ProRail de mogelijkheid heeft om kaderovereenkomsten binnen deelmarkten aan te bieden.

[2:44:00] Mijn ministerie onderzoekt de komende tijd samen met ProRail de mogelijkheden om kaderovereenkomsten breder te kunnen toepassen in de Nederlandse context, want er moet wel goed in kaart worden gebracht wat de impact is van die brede toepassing van de kaderovereenkomsten, ook in relatie tot het concessievervoer.

[2:44:18] De vraag van de heer De Hoop, en dat is de laatste in dit mapje, voorzitter.

[2:44:21] Waarom is de inspraak van consumentenorganisaties bij open toegangvervoerders niet goed geregeld?

[2:44:26] De adviezen van consumentenorganisaties zijn natuurlijk waardevol en worden ook door de vervoerders, overigens heb ik gisteren ook nog gehoord, zeker gewaardeerd.

[2:44:35] Het verplichte raadplegen van consumentenorganisaties, de open toegangvervoerders, past niet goed bij het gewillige karakter van open toegangsdiensten.

[2:44:43] Begrijp wel de wens voor inspraak vanuit de consumentenorganisaties.

[2:44:47] We werken dan ook aan het opzetten van een periodiek overleg, waarin onderwerpen rond open toegang worden besproken.

[2:44:52] Wij zullen consumentenorganisaties daar dan ook actief bij betrekken.

[2:44:56] Dat was de laatste, voorzitter.

[2:45:01] Dank, voorzitter.

[2:45:02] Voornamelijk vragen over de marktanalyse.

[2:45:06] Eén van de redenen dat de Europese Commissie de infractie richting Nederland is gestart... is dat er geen marktanalyse is gedaan... voorafgaand aan de huidige hoofdreelnetconcessiegunning.

[2:45:18] Dus dat is één.

[2:45:20] En twee, op het moment dat je iets wil kunnen vertellen over de markt... een potentiële marktoordening om op die manier met de markt...

[2:45:29] om treinen te kunnen laten rijden op het spoor in Nederland... vraagt erom dat je weet wat de markt te bieden heeft.

[2:45:37] Dus ik vind het echt de verkeerde volgorde om te zeggen... Ik hoor net staatssecretaris zeggen dat dat een andere volgorde is.

[2:45:43] Ik denk dat het de juiste volgorde moet zijn... dat je eerst een analyse maakt van wat de markt te bieden heeft op dit vlak... en dat je dan een oordeel daarover geeft met alle mitsen en maren... en interessante punten die nog verder onderzocht moeten worden...

[2:45:55] over hoe de marktoordeling op het spoor eruit zou moeten zien.

[2:45:59] Dus ik wil vragen eigenlijk om daar nog even op te reflecteren en op te vragen of de staatssecretaris dan niet de angst heeft dat hij weer door de Europese Commissie zal worden aangesproken, omdat dat eerder is gebeurd, juist vanwege het ontbreken van de marktanalyse.

[2:46:17] Ja, voorzitter, ik denk in essentie dat de volger die ik net aangaf, dat die wel correct is.

[2:46:21] en dat de juiste volgorde is om zaken in werking te zetten.

[2:46:24] Dat betekent ook, zoals ik net aangeef, dat we eind 26 eigenlijk uitkomen bij de situatie die mevrouw Veldman graag zou willen.

[2:46:33] Ben ik bang dat de Europese Commissie ons weer op de vingers stinkt?

[2:46:35] Ik denk het niet.

[2:46:36] Wij zijn er namelijk nog steeds van overtuigd, ook met de huidige procedure, dat uiteindelijk dat wij gelijk zullen krijgen.

[2:46:43] Omdat namelijk hetgeen wat wij hebben aangeleverd heette geen marktanalyse,

[2:46:46] Maar het had wel dezelfde waarde als de marktanalyse.

[2:46:49] Dus wij zijn ervan overtuigd dat we bij de Europese Commissie gelijk krijgen.

[2:46:53] Maar uiteindelijk gaan we dat zien als ze de stap naar het hof gaan zetten.

[2:46:56] Maar wij zijn er nog steeds van overtuigd dat wij het goed hebben gedaan.

[2:47:03] Dank u wel.

[2:47:05] Dan, volgens mij zijn we toe aan het blokje hogesnelheidslijn.

[2:47:10] Dat zijn er minder, voorzitter.

[2:47:17] Welke maatregelen moeten genomen worden om de viaducten te herstellen?

[2:47:21] En hoe realistisch is de ramming en de planning afgegeven door ProRail?

[2:47:25] Er wordt gezocht naar een oplossing wat per viaduct helaas op maatwerk vraagt.

[2:47:30] Voor een van de viaducten, dat is het viaduct Zuidweg, wordt naast herstel van constructiefouten ook gewerkt aan herstel van de aardebaanverplaatsingen.

[2:47:40] En hieraan wordt nu al gewerkt.

[2:47:41] Zoals toegelicht in de technische briefing door ProRail, verwachten we in 2026 te horen hoe de overige viaducten aangepakt kunnen worden.

[2:47:50] Ik zal de Kamer dan ook informeren, zodat er een duidelijk tijdpad is, maar ook een duidelijke kostenraming.

[2:47:55] Want wat ProRail in de technische briefing van de week heeft vermeld, was een ruwe inschatting.

[2:48:01] Een vraag van de heer Heutink en de heer Van Dijk.

[2:48:04] Hoe ga ik ervoor zorgen dat we snel de hsl-problematiek kunnen verhelpen?

[2:48:07] En hoe zorgen we dat dit geen financiële strop wordt, zoals bijvoorbeeld bij ERTMS?

[2:48:11] Nou, op dit moment, zoals ik net aangeef, voert ProRail onderzoek uit naar het herstel, met een ruwe kosteninschatting.

[2:48:19] De exacte kosten zijn dus ook nog niet bekend.

[2:48:21] Het herstel van de viaducten is dus ook complex.

[2:48:25] Dat is ook waarom we gebruik maken van de meerdersystematiek.

[2:48:27] Dit doen we om zorgvuldig het probleem, de mogelijke oplossingsrichtingen en het focusbesluit te bepalen en uit te werken.

[2:48:34] Zo houden we met elkaar grippen op de te maken afwegingen en de kosten.

[2:48:37] En de verwachting is dan ook dat de meersystematiek niet tot vertraging zal leiden.

[2:48:43] Dan de laatste vraag in dit blokje, voorzitter, van de heer De Hoop, mevrouw Koekoek en mevrouw Veldman.

[2:48:50] Kan ik toezeggen dat het budget geen vertraging van een stel van de HSL mag opleveren?

[2:48:55] Zoals gezegd, een exacte, nauwkeurige inschatting ontbreekt nog.

[2:48:59] ProRail geeft een ruwe inschatting aan dat het gaat om enkele honderden miljoenen.

[2:49:03] Er is voor een deel van het herstel geld beschikbaar, maar nog niet voor de volledige opgave.

[2:49:07] Zodra er een definitieve kostruim beschikbaar is, zal de Kamer ook hierover worden geïnformeerd.

[2:49:17] Kijk eens aan.

[2:49:18] Dat is een mooi, snel blokje.

[2:49:20] Ik kijk even of het vragen oproept.

[2:49:24] Ik hoor de heer De Hoop zeggen dat het sneller is dan de ASO.

[2:49:31] Maar we hebben nog een groter blok over.

[2:49:33] Dat is het blok overig of diversen.

[2:49:36] Dus daar gaan we snel mee door.

[2:49:38] Gaat uw gang.

[2:49:39] Dank u voorzitter.

[2:49:40] Laatste blokje.

[2:49:41] Vraag van de heer De Hoop en mevrouw Veldman.

[2:49:46] Waarom heb ik minder marktcapaciteit voor de Eurotrein beschikbaar gesteld?

[2:49:51] De inzet van de Koninklijke Markswc is overigens een aangelegenheid van de ministerie van Asiel en Migratie.

[2:49:57] Ik ben samen met de minister in gesprek met Eurostar over de huidige situatie.

[2:50:02] Gezamenlijk kijken we ook naar de toekomstige mogelijkheden, waaronder bijvoorbeeld de inzet van innovatieve oplossingen, denk aan e-gates.

[2:50:09] Er zijn afspraken gemaakt tussen de Kmar en Eurostar over de inzet van mensen.

[2:50:14] Daar houdt de Kmar zich zeker nog aan op dit moment.

[2:50:17] Er is dus geen sprake van minder inzet.

[2:50:20] Voor de periode vanaf 2026 zijn Eurostar en de Kmar nog in gesprek om tot nieuwe afspraken te komen.

[2:50:26] Maar het is niet zo dat er nu is afgeschaald.

[2:50:32] Een vraag van mevrouw Koekoek van Volt.

[2:50:34] Welke middelen zetten bestaatssecretarissen in om de nachttrein Amsterdam-Barcelona te ontwikkelen?

[2:50:39] Het betreft hier een pilot van de Europese Commissie om internationale verbindingen te verbeteren.

[2:50:44] De initiatiefnemer van deze pilot, de European Sleeper, trekt dit project.

[2:50:49] Vanuit Nederland, België, Frankrijk en Spanje zijn overheden en infrabeheerders hierbij betrokken.

[2:50:55] Op dit moment wordt gewerkt aan de puzzel rondom de zogeheten treinpaden.

[2:50:59] En daar wordt vanuit Nederland aan bijgedragen, maar ook vanuit ProRail.

[2:51:03] En wij werken natuurlijk aan de visie internationaal spoor als uitwerker van het regeerprogramma en nemen daarbij natuurlijk de positie van nachttreinen ook in mee.

[2:51:12] Nog een vraag van mevrouw Koekhoek.

[2:51:14] Hoe moet mevrouw Koeken de topprioriteiten Tentie en ERTMS zien in relatie tot het schrappen van middelen in het licht van minder middelen leelijnen?

[2:51:23] Nou, dat laatste deel ben ik al op ingegaan, volgens mij.

[2:51:26] Maar de vastgestelde richtlijnen voor het Tentie-netwerk zijn absoluut nog prioriteit.

[2:51:31] De implementatie van ERTMS en het mogelijk maken van 740 metertreinen is hier ook onderdeel van.

[2:51:38] De middelen voor ERTMS en de 740 blijven ook gewoon beschikbaar.

[2:51:42] Voor de tentieaanpak in het brede maken we nu samen met ProRail een implementatiestrategie.

[2:51:48] Het doel is om deze implementatiestrategie aan het eind van 2025 beschikbaar te hebben om vanuit deze strategie plannen en prioritering vast te kunnen stellen.

[2:51:58] Nog een vraag van mevrouw Koekhoek.

[2:52:00] Hoe zie ik de rol van Amsterdam-Zuid in het internationale spoornetwerk?

[2:52:04] Amsterdam-Zuid moet inderdaad een belangrijk knooppunt worden in het internationaal vervoer.

[2:52:09] Ik ben daar overigens maandag op werkbezoek geweest.

[2:52:11] De derde perron is een belangrijke randvoorwaarde om het aantal internationale treinen verder te laten groeien.

[2:52:17] Momenteel loopt de plan een studiefase voor de derde perron.

[2:52:20] Dat is overigens ook een aanrader voor een werkbezoek van de commissie, voorzitter.

[2:52:27] Vraag van de heer De Hoop en van de heer Pierik, GroenLinks, PvdA en BBB.

[2:52:32] Hoe staat het ervoor met de spoorlijnen die niet geëlektrificeerd zijn en hoe ziet het pad eruit tot 2050?

[2:52:38] De uitfacering van de dieseltreinen kent heel veel voordelen.

[2:52:41] Laten we daarmee beginnen.

[2:52:43] Daarom werd deze ontwikkeling ook opgenomen in het klimaatplan dat de Kamer recent heeft ontvangen.

[2:52:48] Daarbij zie ik dat het slim is om het stapsgewijs aan te pakken.

[2:52:51] Het ideale moment is wat ons betreft wanneer de concessie en de treinen vernieuwd moeten worden.

[2:52:57] Die momenten zijn er ook richting 2050 en hebben we samen met de regio's heel goed in beeld.

[2:53:02] Daarom kijken we met de regio's wanneer dat aan de orde is en wat er nodig is om die stap te maken.

[2:53:10] Vraag van de heer Pierik.

[2:53:13] Is er in de begroting geld gereserveerd voor het uitfaceren van die dieseltreinen?

[2:53:17] En hoe wil ik mijn eerdere toezegging dan realiseren?

[2:53:19] En welke mogelijkheden zie ik en ligt er al een planning?

[2:53:23] De heer Pierik vroeg aanvullend of er geld gereserveerd is voor het uitfaceren van die dieseltreinen.

[2:53:29] Voor die financieringsvraag komt de vraag over wat de beste oplossing is voor de resterende dieseltrekker.

[2:53:34] Dus het is volgordelijk.

[2:53:35] In Noord-Nederland is dat nu als eerste aan de orde.

[2:53:38] Daarom ben ik nu met de regio op een rij aan het zetten wat de beste oplossing is, wat er nodig is om daar te komen.

[2:53:43] Op het BOMert eind dit jaar verwacht ik met hen over de bevindingen te kunnen spreken.

[2:53:50] Mevrouw Koekoek.

[2:53:52] Die heb ik al gehad.

[2:53:52] Dat was de vraag over die 740 metertreinen en de middelen.

[2:53:57] Een vraag van mevrouw Veldman.

[2:53:59] Was de NS er klaar voor om rond de jaarwisseling 1600 extra treinen te laten rijden?

[2:54:04] Na eind 2023 is de nieuwe concessie aan de NS gegund.

[2:54:08] Midden 2024 heeft de NS haar dienstregeling uitgebreid met 1600 extra treinen.

[2:54:14] Wat heel mooi is voor de bereikbaarheid volgens mij van heel Nederland.

[2:54:17] Dus ja, de NS was hier klaar voor.

[2:54:21] Vraag van de heer Ginwis en van de heer Pierek, ChristenUnie en BBB.

[2:54:27] Er zal gewoonweg vaker overdag gewerkt gaan moeten worden.

[2:54:31] Ken ik dit en hoe vervelend het ook is en hoe wil ik hiermee omgaan als de vraag die gesteld is?

[2:54:37] Ik denk inderdaad dat het terecht is.

[2:54:39] De komende jaren zal inderdaad meer overdag en ook door de week aan spoor moeten worden gewerkt.

[2:54:44] Hinder is daarbij helaas onvermijdelijk, maar werkzaamheden zijn wel in het lange termijn belang van zowel reizigers als verladers.

[2:54:52] Het beperken van hinder door een optimale dienstregeling bij werkzaamheden

[2:54:55] en het verbeteren van de informatievoorziening zijn belangrijke onderdelen van het verbeterprogramma Betrouwbaar Beter.

[2:55:01] ProRail moet een gedeelte van de door mij opgelegde boete voor de prestaties op de HSL in 2023 ook besteden aan een betere informatievoorziening.

[2:55:12] Vraag van de heer Pierik.

[2:55:14] Kunnen ecologische onderzoeken eenvoudiger worden gemaakt en kan er een realistische afweging worden gemaakt

[2:55:19] Dus ecologie, tijd, kosten, veiligheid en economisch potentieel.

[2:55:24] Werkzaamheden aan spoor kunnen inderdaad leiden tot verstooring van het leefgebied van beschermde soorten.

[2:55:29] Daardoor moet ProRail ook voorafgaand aan de start van een project ecologisch onderzoek doen en soms maatregelen treffen en een vergunningstraject doorlopen.

[2:55:37] Binnen uw wetgeving is de ruimte om processen te versnellen of te vereenvoudigen wel beperkt.

[2:55:43] De ruimte die er is, wordt ook benut, zodat dit in de praktijk voor dilemma's kan zorgen.

[2:55:47] Dat herken ik en dat moet ik ook herkennen.

[2:55:49] Hierover loopt dan ook nog overleg tussen ProRail, RVO, INW en LVVN.

[2:55:54] De vraag van de heer Ginwis.

[2:56:00] Welke structurele verbeteringen voor de Zeeuwse reizen liggen op tafel om onderzocht te worden?

[2:56:04] Hoe zal het met extra treinen conform het pakket wind in de zeilen?

[2:56:08] Sinds eind 2021 rijdt geen Intercity flissing in Rotterdam.

[2:56:12] Dit levert 20 minuten reistijdwinst op voor de COC-reiziger.

[2:56:16] Daarnaast levert een snelle overstap op Rotterdam vanaf eind 2025 nog extra tijdwinst op van en na Schiphol en Amsterdam-Zuid.

[2:56:25] In 2025 is als onderdeel van wind in de zeilen gestart.

[2:56:28] met het uitzoeken van de haalbaarheid van de vierde trein in Zeeland.

[2:56:32] Van belang daarbij zijn onder meer de routeopties en de verwachte reizigersaantallen.

[2:56:36] En via de reguliere voortgangsreportages van Wind en de Seilen zal de Kamer hier ook al voor worden geïnformeerd.

[2:56:42] Nog een vraag van de heer Grimwis.

[2:56:44] Ik moet nou even een slokje water, voorzitter.

[2:56:49] De heer Grimwis vraagt hoe het staat met de uitvoering van mijn motie over het EET.

[2:56:54] RTMS-proefbedrijf in Zeeland.

[2:56:56] En hoe gaat de hinderbeperking eruit zien?

[2:56:58] We spannen ons natuurlijk met de spoorsector en de Zeeuwse partijen maximaal in om die hinder door het proefbaanvak zoveel mogelijk te beperken.

[2:57:05] Daarover hebben we ook afspraken gemaakt met Zeeland over het maatregelenpakket voor hinderbeperking en het verbeteren van de betrouwbaarheid.

[2:57:12] De maatregelen worden momenteel verder uitgewerkt door de spoorsector samen met de Zeeuwse partijen.

[2:57:17] En aangezien het test- en beproeven op z'n vroegst, in 2029, zal beginnen, hebben we hier volgens mij nog tijd voor.

[2:57:23] Maar we zijn er wel mee bezig, richting de heer Genwis.

[2:57:27] Nog een vraag met betekening tot Zeeland.

[2:57:30] Zeeland heeft zo snel mogelijk duidelijkheid nodig over de veiligheidsproef.

[2:57:34] Hoe staat het met het baanstabiliteitsonderzoek?

[2:57:37] Na het verhelpen van de verzakking op de CS-lijn heeft ProRail vervolgenonderzoek gedaan.

[2:57:42] Vorige maand is het onderzoeksrapport opgeleverd.

[2:57:45] ProRail werkt momenteel aan een plan om de baanstabiliteit daar structureel te verbeteren.

[2:57:49] De eerste stappen zullen volgend jaar en het jaar erop al genomen worden.

[2:57:54] Nog een vraag van de heer Ginwis over de meterenboog.

[2:57:58] De aanleg van de spoorbrug bij meter gaat voor meer groene treinen en dus meer overlast zorgen, met name in de nacht.

[2:58:04] Het trillingsplaatsje op de spoorbrug halveert de geluidsoverlast.

[2:58:07] Hiervoor is 20 miljoen nodig.

[2:58:09] Ben ik bereid hierover in gesprek te gaan met de regio om dit bedrag samen op tafel te leggen.

[2:58:14] Het werk aan de meterboog is inderdaad inmiddels gestart.

[2:58:17] ProRail treft op de corridor meteren boekstelde wettelijk verplichte maatregelen.

[2:58:21] Er is zo'n 15 miljoen ingezet voor bovenwettelijke maatregelen, onder andere tegen geluid.

[2:58:27] INW doet zo met regionale partners veel aan hinderbeperking.

[2:58:31] Al begrijp ik natuurlijk wel dat hier maar niet alle overlast en hinder bij omwonen wordt weggenomen.

[2:58:35] In contact met de regio heeft INW dit ook uitgelegd.

[2:58:38] Maar 15 miljoen, dat is wel voor bovenwettelijke taken.

[2:58:44] Ben ik ook een vraag van... Wie is die dan?

[2:58:53] De vraag van de heer Ginwis.

[2:58:55] Hoe staat het met de nieuwe beleidsuitwerking Spoorveiligheid die toegezegd was?

[2:58:59] De opvolger van de beleidsagenda Spoorveiligheid 2020-2025 wordt uiterlijk begin 2026 opgeleverd.

[2:59:06] Daarvoor wordt ook het overwegen beleid tegen dichtgehouden.

[2:59:09] Punten die opgehaald zijn bij roven en vervoerders worden hierin meegenomen en er zullen meer gesprekken zijn met sectorpartijen, ProRail en wegbeheerders.

[2:59:18] Deze punten zijn met de Kamer gedeeld in de voortgangsbrief Spoorveiligheid.

[2:59:22] Dan de laatste voorzitter, dat is mevrouw Veldman van de VVD.

[2:59:26] Ben ik van mening dat ik voldoende maatregelen heb ondernomen om de veiligheid in de OV te vergroten?

[2:59:31] Naast de maatregelen die in mijn brief van 11 februari ik aan de Kamer heb gemeld, zijn er momenteel ook nieuwe initiatieven in voorbereiding.

[2:59:40] De bodycams voor de NS-conducteurs, compensatie voor extra beveiliging rond station Maarhezen, subsidie aan ProRail voor extra camera's en het toegang voor OV-bouwers tot het rijbewijsregister.

[2:59:52] Daarnaast zal ik binnenkort samen met de minister van JNV reageren op de aanbeveling uit het rapport Handhaven in het OV.

[2:59:59] Hierin komt ook de samenwerking tussen de RDT en de politie Rotterdam over gegevensuitwisseling aan de orde.

[3:00:05] Het gaat daarbij om toegang tot de gegevens van de politie.

[3:00:09] Hierover hebben JNV, INW, met RDT en de politie verschillende gesprekken gevoerd om duidelijkheid te krijgen over de juridische kaders.

[3:00:17] Streef is om de schriftelijke reactie op dit rapport uiterlijk in juni aanstaande te verzenden.

[3:00:27] Nou, dat ging in een... Ja, nee, de tempo zat er goed in.

[3:00:31] Dus daar ben ik blij mee als uw voorzitter.

[3:00:34] Ik kijk even naar de heer Pierek en dan komt mevrouw Koekoek nog.

[3:00:37] De heer Gemis.

[3:00:39] Allereerst de heer Pierek, ga ervan.

[3:00:40] Ja, dank voorzitter.

[3:00:42] En dank ook voor de antwoorden van de staatssecretaris.

[3:00:44] Ik ben ook blij dat hij heel graag

[3:00:47] dieseltreinen uit wil faseren.

[3:00:49] Ik moet zeggen dat de antwoorden die daarop kwamen niet heel concreet waren.

[3:00:53] Ik wil eigenlijk graag een overzicht van wat nou het tijdpad is van het uitfaseren van de dieseltrein, op welke trajecten en eigenlijk ook van wanneer we afscheid nemen van de laatste dieseltrein die hier in Nederland rijdt.

[3:01:08] Dan slaat ik het aan.

[3:01:09] Ik snap de vraag voor ze, want inderdaad, ik heb natuurlijk geschetst tot 2050.

[3:01:14] Wat ik wel kan toezeggen richting de heer Pierik van BBB, zodra ik met de regio's meer duidelijkheid heb over het tijdpad, zal ik dat delen met de Kamer.

[3:01:23] Maar ik kan dus geen tijd daar aan verbinden, omdat ik niet precies weet wanneer we die informatie ter beschikking hebben.

[3:01:29] Maar ik kan dat wel op die manier, denk ik, richting Kamer delen, voorzitter.

[3:01:34] Heer Pierik.

[3:01:36] Ja, maar gebeurt dat nog dit jaar?

[3:01:40] Ik wil toch een beetje weten wanneer ik dat kan verwachten.

[3:01:44] Ja, voorzitter, maar daarvoor ben ik ook afhankelijk van de Noordelijke partijen, in dit geval, want we hadden het net over dat daar het eerst wordt ingezet.

[3:01:50] Dus ik kan nu wel een data noemen, maar als we dat niet kunnen waarmaken, dan stel ik u ook teleur.

[3:01:54] Laat ik zeggen dat ik in ieder geval zo snel mogelijk duidelijkheid geef wanneer ik hier weer kan terugkomen, maar ik kan er nu niet een vast online antwoord op geven.

[3:02:02] Misschien moeten we daar dan toch nog wat ander werk van maken.

[3:02:07] Ik heb nog een andere vraag.

[3:02:10] De staatssecretaris had het ook over ecologische onderzoek en het verkorten van de procedures en dat er overleg plaatsvindt tussen ProRail, INW en het ministerie van de LVVN.

[3:02:25] Kan de staatssecretaris ook informeren over de gesprekken die daar plaatsvinden en wat voor impact dat heeft, wat die gesprekken opleveren?

[3:02:37] Zodra wij daar iets over te melden hebben, zal ik dat delen met de Kamer, voorzitter.

[3:02:45] Misschien toch een toezegging van wanneer we dat ongeveer kunnen verwachten dan?

[3:02:48] We zijn met drie ministeries in gesprek.

[3:02:50] Laat ik zeggen dat ik voor het najaar bij u terugkom daarmee.

[3:02:54] Het gaat trouwens ook om de opmerking die ik net maakte.

[3:02:58] Bij het BO meer debat kan ik daarop terugkomen, dan heb ik meer informatie voor u beschikbaar over de uitfasering.

[3:03:07] Eerst is mevrouw Koeken aan de beurt, voor uw laatste interruptie.

[3:03:12] Over het station Zuid.

[3:03:16] Daar ben ik op werkverzoek geweest.

[3:03:17] Waar ik me wel duidelijk werd, daar is natuurlijk ook wel een hap geld weggenomen.

[3:03:24] En de vraag is daar ook wel van wanneer komt dat terug?

[3:03:27] Want we kunnen het allemaal in woorden steunen, maar op het moment dat de daden achterblijven, wordt het heel onzeker of het ook echt doorgang gaat vinden.

[3:03:34] Deze vraag is natuurlijk ook, voorzitter, omdat er natuurlijk in een rode lijn blijkt... de komende jaren moeten we veel financiële keuzes gaan maken.

[3:03:42] En we hebben net gezien hoe dat met de D-lijn gaat.

[3:03:45] Dus ik vraag de staatssecretaris hoe hij dit ziet.

[3:03:47] Want ik hoor zijn woorden, maar welke daden volgen hiermee?

[3:03:51] Voorzitter, wij hebben met de regio afgesproken... dat we bij de BOM van 2026 op terug gaan komen.

[3:03:57] Dan kan ik duidelijkheid erover verschaffen.

[3:04:02] De eerste vraag gaat over de dieseltreinen in vervolg op collega Pierik.

[3:04:09] Kan de staatssecretaris in de informatie die hij aan de Kamer doet toekomen... ook duidelijk maken dat zijn plan om dieseltreinen uit te vaseren... dat dat allemaal tijdig zal zijn voordat een nieuwe concessieperiode ingaat?

[3:04:25] natuurlijk het logische moment.

[3:04:27] De nieuwe concessieperiode gaat in de noorden in 2035 in.

[3:04:31] En dan wil je niet lopende de concessie nog eens allerlei dure kapitaalvernietigingen met ombouwoperaties gaan doorvoeren.

[3:04:40] En voorzitter, volgens mij gaf ik net aan dat we juist kijken naar die twee componenten, dus concessie-einde en einde van de levensduur van de huidige treinen.

[3:04:49] En waar mogelijk proberen we natuurlijk te combineren.

[3:04:51] Het kan dus zijn dat we misschien tijdelijk de concessie nog verlengen, om te zorgen dat je dan ook aan de einddatum van de trein uitkomt, om te voorkomen dat er dubbele uitgaven worden gedaan.

[3:05:02] Ja, dat is ook een goede oplossing bij de Waddenveren Oost, maar dat terzijde.

[3:05:07] En de kracht zit hem altijd in de herhaling.

[3:05:09] Dan mijn andere vraag, voorzitter.

[3:05:10] Dat zit hem in het punt over de spoorbrug met meteren.

[3:05:15] Ja, de bovenwettelijke maatregelen en die 15 miljoen waar de staatssecretaris over heeft, dat klopt.

[3:05:22] Maar dat ziet men namelijk op maatregelen in de buurt van Vught.

[3:05:25] En op die stalen spoorbruggen, als daar de intensiteit toeneemt... dan neemt de geluidsoverlast en de trillingsoverlast enorm toe.

[3:05:33] En die trillingsprijzen zouden enorm kunnen helpen.

[3:05:36] Mijn vraag is in algemene zinnen met financiën hier wapperen van... we doen al heel veel.

[3:05:42] En daar ben ik dankbaar voor.

[3:05:44] Maar is er niet een opening bij de staatssecretaris om toch nog eens even met die regio in gesprek te gaan?

[3:05:49] Omdat het issue wel degelijk gaat toenemen.

[3:05:52] Dus dat is mijn vraag.

[3:05:54] Ga alsjeblieft met de regio in gesprek.

[3:05:56] Omdat het tracé verder reikt dan alleen station Vught.

[3:06:00] Staatssecretaris.

[3:06:01] In gesprek kan altijd.

[3:06:02] Maar ik wil geen verwachtingen wekken op voorhand.

[3:06:05] Het gesprek kan altijd.

[3:06:06] En dan kunnen we kijken wat er mogelijk is en of het noodzakelijk is.

[3:06:11] Ik wil alleen vragen of de staatssecretaris in de BO-midbrief daar misschien op terug kan komen over hoe het gesprek is verlopen.

[3:06:21] Ik denk dat ik daar inderdaad een kalf wil doen, maar ik moet even kijken hoe mijn agenda is, maar volgens mij is dat te realiseren.

[3:06:27] Mevrouw Veldman, u heeft ook een laatste interruptie.

[3:06:30] Ja, laatste interruptie.

[3:06:31] En ik heb ook nog een onbeantwoorde vraag, maar daar komen we denk ik straks nog even op.

[3:06:35] Dit gaat over de capaciteit van de Koninklijke Marechaussee op de UK-terminal in Amsterdam.

[3:06:42] Ik had helemaal begrepen dat dat niet achteruit is gegaan ten opzichte van de afspraak.

[3:06:46] Alleen die hele nieuwe UK-terminal, die is natuurlijk gebouwd om een grotere aantal reizigers te bedienen.

[3:06:52] En ik heb begrepen dat dat ook het uitgangspunt was om die UK-terminal überhaupt te kunnen gebruiken, want er zijn meer reizigers die daar behandeld kunnen worden voor de check.

[3:07:05] Maar dat kan dus nu niet, omdat er minder, meer of niet extra kwarpersoneel daar nu is.

[3:07:14] Met het gevolg dat er nu treinen vertrekken richting Londen met een deel leeg.

[3:07:20] Dat vind ik nou echt jammer.

[3:07:22] Terwijl, volgens mij, alle partijen ervan uit zijn gegaan... Terwijl, volgens mij, alle partijen ervan uit zijn gegaan... dat die UK-tonen is gebouwd voor meer capaciteit te verwerken.

[3:07:32] Dus dat is waar de vraag over ging.

[3:07:34] Ja, en u had het over een onbeantwoorde vraag.

[3:07:37] Kunt u dat gelijk even toelichten?

[3:07:38] Want dan ronden we dat gelijk af.

[3:07:40] Ja, maar ik ben bang dat die wel op het vorige blokje betrekking zou kunnen hebben.

[3:07:43] Maar ik weet niet wat hij beantwoord.

[3:07:44] Noemt u het maar.

[3:07:45] Ik heb gevraagd of ik het heb gemist hoe om te gaan met systeemtaken.

[3:07:51] En een voorstel van mij is zorgen dat reisinformatie en toegang tot stations en de poortjes eigenlijk over zouden moeten gaan van de NS naar ProRail, zodat het echt onafhankelijk beheerd wordt en ook andere vervoerders daar makkelijker gebruik van kunnen maken in het kader van open toegang.

[3:08:09] Ik zie hier zelfs een toezegging staan daarover, dus volgens mij is die vraag beantwoord.

[3:08:12] Excuus, dan heb ik die gemist.

[3:08:14] Ik zal hem zo nog even opzoeken.

[3:08:17] We zullen die toezegging gewoon doen.

[3:08:19] De eerste vraag over de Gmar-inzet.

[3:08:22] Het klopt inderdaad, de verbouwing heeft juist tot doel gehad langere treinen, meer passagiers.

[3:08:28] Op dit moment is alleen wel de situatie, elke verkochte kaart betekent ook een passagier die in de trein plaatsneemt.

[3:08:35] Dus als de trein niet helemaal vol is, dan is het omdat er geen ticket is verkocht.

[3:08:38] Maar het is niet zo dat mensen moeten blijven staan, omdat anders de trein moet vertrekken.

[3:08:43] Dat is niet het geval.

[3:08:49] Oké.

[3:08:49] Dank u wel.

[3:08:49] Dan zijn we aan het einde gekomen van de eerste termijn aan de kant van het kabinet, van de staatssecretaris.

[3:08:54] Dan gaan we gelijk door met de tweede termijn aan de kant van de Kamer.

[3:08:57] Ruime anderhalve minuut.

[3:08:59] Dan gaan we netjes op tijd het debat afronden.

[3:09:02] Ik wil graag het woord geven aan de heer De Hoop van GroenLinks.

[3:09:05] Dank, voorzitter.

[3:09:06] Allereerst vraag ik graag een twee minuten debat aan.

[3:09:09] Verder bedank ik de staatssecretaris voor zijn antwoorden, ook voor de toezegging dat hij een kaart gaat brengen wat er structureel nodig is om de prijsstijging van de NS te doen voorkomen in het najaar.

[3:09:21] En verder maakt mijn fractie zich echt

[3:09:23] ernstige zorgen over de deal die bij de voorjaarsnoten gesloten is.

[3:09:26] En dat zit in meer dan alleen het feit dat de ladyline leeggeplunderd is.

[3:09:30] Het zit er ook in dat de BDU-gelden dat daar nog geen oplossing is voor gevonden.

[3:09:35] De tariefstijgingen.

[3:09:36] Maar ook de dreigende verschaling wederom in de provincies met de studenten-ov-kaart.

[3:09:42] En dat betekent gewoon dat voor steeds meer mensen de wereld echt op een afstand komt te staan.

[3:09:46] Werk,

[3:09:46] Die studie is heel erg zorgelijk en ik vind echt dat daar meer nodig is de komende periode.

[3:09:51] Dus wij gaan ons best daarvoor doen en ik hoop dat de staatssecretaris aan dezelfde kant van de touw trekt.

[3:09:56] Dank u wel, de heer Huiting.

[3:09:59] Mevrouw Koekoek, heeft u behoefte aan een tweede termijn?

[3:10:02] Dank voor de beantwoording.

[3:10:06] Ik merk dat er heel vaak dingen vooruitgeschoven worden.

[3:10:16] Ik hoor de staatssecretaris verwijzen naar 2026 voor een aantal belangrijke zaken.

[3:10:20] Er zijn een aantal zaken opgenomen in het hoofdlijnakkoord.

[3:10:25] Dit soort dingen komen niet van de grond als we continu zeggen... ah, daar ligt nog een potje geld en dat kunnen we eruit halen.

[3:10:31] Spoor is ingewikkeld omdat spoor langetermijnadem nodig heeft.

[3:10:35] En dat ontbreekt op dit moment, voorzitter, in dit kabinet.

[3:10:38] En daarom begon ik ook mijn inbrek met we missen vaak kansen.

[3:10:42] Dat moet en mag ook echt anders.

[3:10:44] Vanaf augustus hoop ik echt dat dit kabinet andere keuzes maakt.

[3:10:48] Niet alles kan morgen, juist de spoor niet, maar we verdienen zoveel beter.

[3:10:52] En we missen ook economische kansen.

[3:10:54] Dus ik hoop de staatssecretaris vandaag dat hij dit meeneemt.

[3:10:57] Want de wereld ligt aan je voeten.

[3:10:58] Alleen moet je het wel vandaag beslissen en niet meer op terugkomen.

[3:11:02] Dank u voorzitter.

[3:11:03] Dank u wel, mevrouw Veldman.

[3:11:05] Dank, voorzitter.

[3:11:06] Ik heb de staatssecretaris horen spreken over dat hij graag serieus kijkt naar of de deur-tot-deur dienstverlening

[3:11:13] op een andere manier zou kunnen worden uitgevoerd dan nu gebeurt.

[3:11:16] En ik wil vragen of hij daarover kan terugrapporteren, ook in het kader van de zoektocht naar de structurele oplossing voor de tarieven van de NS.

[3:11:26] En ik wil graag weten wanneer concreet bij het kader overeenkomsten gewerkt kan gaan worden.

[3:11:31] Ik weet, ik hoor de statuuctaris zeggen dat hij daarover in overleg is, maar op welke termijn gaat dat lukken?

[3:11:37] En tot slot, allereerst, ik ben blij met alles dat de staatssecretaris doet als het gaat over veiligheid in de trein.

[3:11:43] Dus dank daarvoor.

[3:11:45] Maar het is toch wel een beetje teleurstellend dat de brief over de ID-check toch weer drie maanden later komt.

[3:11:52] Toen ik net in de Kamer kwam, werd er gezegd ja, de problemen gaan we oplossen en over drie jaar spreken we weer.

[3:11:57] Daar ben ik toen erg van geschrokken.

[3:11:59] En ik hoop dat de staatssecretaris hier ook echt alles aan doet om het probleem, en niet alleen een brief te sturen, maar het probleem ook op te lossen.

[3:12:07] Dank u wel, mevrouw Vedder.

[3:12:11] Ik was begonnen met mijn blijdschap uit te spreken over de voortgang op de Nederzakse lijn.

[3:12:19] Maar ik heb ook benoemd waar voor mij pijn zit.

[3:12:25] En dat zit hem vooral in dat ik zie dat het steeds moeilijker wordt voor ons als politiek om langjarige besluiten te nemen voor toekomstige generaties.

[3:12:37] Voor de toekomst van Nederland.

[3:12:39] En dat daar waar die besluiten wel genomen zijn in het verleden, dat ze alsnog sneuvelen ten koste van korte termijn cadeautjes.

[3:12:49] Dat baart mij echt wel zorgen.

[3:12:52] En tot slot wil ik nog de oproep doen...

[3:12:56] Het onderzoek van Rover gaf een paar schrijnende voorbeelden, bijvoorbeeld studenten die niet meer bij een opleiding kunnen komen.

[3:13:04] Ik wil de staatssecretaris echt op het hart drukken om dit soort signalen serieus te nemen en daar waar bezuinigingen dan niet ongedaan gemaakt kunnen worden, dat we in ieder geval alles op alles, dat houdt deze coalitie van, van die kreet zetten om dit soort schrijnende ongelukken in ieder geval zo goed mogelijk te voorkomen.

[3:13:20] Dank u wel.

[3:13:23] Ik ben blij dat de staatssecretaris alles op alles wil zetten om de dieseltrein uit te faseren.

[3:13:32] Het is ook goed om te horen dat hij dat gefaseerd wil doen en dat hij ook kijkt naar de concessies en de levensduur van treinen.

[3:13:38] We laten vooral geen geld over de balk gooien.

[3:13:41] Dus ik ben benieuwd hoe dat plaatje eruit gaat zien.

[3:13:45] En ik wacht met spanning de antwoorden af van de staatssecretaris hierover.

[3:13:58] Voorzitter, het twee minuten debat is al aangevraagd.

[3:14:01] Dat betekent dat we weer een moment hebben om de Kamerleden op weg te helpen, dat we de staatssecretaris op pad kunnen sturen.

[3:14:08] Dus wij zullen tijdens het twee minuten debat met moties komen om wellicht dit kabinet te helpen en daarmee het land te helpen.

[3:14:15] Dank u wel.

[3:14:16] Heer Geenweers.

[3:14:18] Dank aan de staatssecretaris.

[3:14:20] Ik vind het knap dat hij bij zoveel problemen op de sporen mond op blijft antwoorden.

[3:14:27] Het kan zijn dat ik, omdat ik even bij een andere verplichting had, de antwoord heb gemist.

[3:14:34] Volgens mij gehoord op het station Dideldom.

[3:14:38] Over de dieseltreinen dank ik de staatssecretaris.

[3:14:43] Ik roep hem echt op om flinke inspanningen.

[3:14:46] Niet alleen met betrekking tot het noorden, maar ook met betrekking tot de dieseltreinen en de lijn in het midden van het land.

[3:14:53] Ik roep hem op om het woord geloofwaardigheid geloofwaardig te houden.

[3:15:02] afschatende voortgang op de Lelylijn en toevoegen van middelen aan die reservering die zo is leeggeroofd.

[3:15:12] Ten slotte, ik denk dat dat wel duidelijk is.

[3:15:16] De staatssecretaris maakt een punt van iedere bewindspersoon die worstelt met krabt op zijn begroting.

[3:15:21] Maar er is wel iets aan de hand.

[3:15:23] De Raad van State legde bij het commentaar op de voorjaarsnota ook al de vinger erbij dat wij consumptief

[3:15:29] als land veel uitgeven en dat we op investeringen gewoon te weinig doen.

[3:15:33] Dus binnen de kaders die er zijn, worden gewoon deels gewoon de verkeerde keuzes gemaakt.

[3:15:37] Dus ja, mijn inzet zal zijn om de INW-begroting, en dat zou als muziek in de oren moeten klinken bij deze staatssecretaris, te voorzien van meer middelen.

[3:15:45] Omdat het belangrijk is voor de toekomst van ons land om te blijven investeren.

[3:15:49] En we doen nu gewoon te weinig.

[3:15:51] Daar hebben we nu al spijt van, maar over tien of twintig jaar, als we ergens stilstaan, omdat er geen trein aankomt of omdat we in de file staan, hebben we daar spijt van als haren op ons hoofd, als ik die dan nog heb.

[3:16:02] En dat vind ik echt wel heel spijtig.

[3:16:06] En hiermee besluit ik mij met toog.

[3:16:07] Maar dit gaat wel consequenties hebben, ook als we de begroting gaan behandelen in dit najaar.

[3:16:13] Dank u wel.

[3:16:14] We sluiten de tweede termijn aan de kant van de Kamer.

[3:16:18] We schorsen voor een enkel moment, zodat de staatssecretaris zich kan voorbereiden op de beantwoording.

[3:16:24] Ik zie dat er al hard gewerkt is aan de gele briefjes met antwoorden.

[3:16:29] En voor de tweede termijn zijn een aantal vragen gesteld.

[3:16:32] Dus blijft u allen hier, want wij zetten het debat zo voort.

[3:16:36] Ik schors voor een kort moment.

[3:18:03] Ik heropen dit debat.

[3:18:09] We gaan verder met het commissiedebat Spoor.

[3:18:13] En we zijn aangekomen bij de tweede termijn aan het kant van het kabinet.

[3:18:16] De staatssecretaris is er helemaal klaar voor, verzekerde hij mij net.

[3:18:19] Dus gaat uw gang.

[3:18:21] Ja, dank voorzitter.

[3:18:23] Vraag van de heer De Hoop van de Groenings Betrijf van Arbeid, die zich ernstig zorgen maakte over de besluiten betrekend op de voorjaarsnota.

[3:18:31] Ik deel zeker een groot deel van uw zorgen, meer in de brede context.

[3:18:37] Niet alles zal tegelijkertijd mogelijk zijn.

[3:18:41] Maar ook vandaag gezegd, ik blijf me daar wel voor inzetten.

[3:18:44] Dus met andere woorden, ook op het moment dat bepaalde zaken uit de hoofdlijnakkoord lastiger zijn geworden, ik ga er gewoon mee door.

[3:18:52] Dat heb ik ook aangegeven volgens mij in mijn eerste debat.

[3:18:55] Ik voer gewoon het hoofdlijnakkoord uit en ik zal stappen blijven zetten als ik daar mogelijkheden zie.

[3:19:03] Dan kom ik bij mevrouw Veldman.

[3:19:05] Daar heb ik twee vragen van.

[3:19:09] Even kijken hoor.

[3:19:10] Dat ging over wanneer kan ProRail werken met de nieuwe kaderovereenkomsten?

[3:19:16] Dat is helaas nog niet precies te zeggen.

[3:19:19] Ook ProRail ziet nog wat haken en ogen.

[3:19:23] In het najaar kan ik u informeren over de stand van zaken.

[3:19:27] Dus dan heeft u iets meer duidelijkheid daarop.

[3:19:30] Tweede vraag voor mevrouw Veldman.

[3:19:32] Die ging over deur tot deur, anders insteken en daarover rapporteren.

[3:19:36] Ja, neem ik zeker in de brief die ik de Kamer zal toesturen over de demping van de NS-tarieven.

[3:19:42] Dan neem ik dat ermee.

[3:19:44] Dan nog een vraag voor mevrouw Vedder.

[3:19:46] die ook haar zorgen uitspreekt dat er op lange termijn niet gepland kan worden.

[3:19:53] Wij blijven steeds de afweging maken tussen wat nu nodig is om het verschil te maken en wat op lange termijn nodig is om de reizigers ook in de toekomst goed te kunnen blijven bedienen.

[3:20:02] Ik deel natuurlijk wel de zorg van mevrouw Vedder dat het wel steeds lastiger wordt met elkaar om die afweging goed te kunnen maken.

[3:20:09] En dan de heer Ginwis, pleidooi voor meer middelen op de INW-begroting.

[3:20:13] Ja, ik moet dit bijna omarmen en zien als een enorme aanmoediging.

[3:20:18] Ik ondersteun dit van harte, voorzitter.

[3:20:23] Namens het kabinet.

[3:20:27] Ik zie de hele commissie zo'n beetje knikken, dus daar gaat de heer Ginwis.

[3:20:31] Kijk eens aan.

[3:20:33] Dank u wel.

[3:20:35] einde tweede termijn aan de kant van het kabinet.

[3:20:38] Dat betekent ook dat we richting het einde van dit debat lopen, maar niet voordat we de administratie ook op orde hebben gebracht.

[3:20:44] Dus dat lopen we even langs.

[3:20:46] Allereerst is er door de heer De Hoop van GroenLinks Partij voor de Arbeid twee minuten dat aangevraagd.

[3:20:54] En dan zijn er nog een aantal toezeggingen gedaan.

[3:20:56] De staatssecretaris zegt toe in kaart te brengen hoe structurele tariefstijging te voorkomen en komt hier voor de zomer per brief mee naar de Kamer.

[3:21:03] De staatssecretaris zegt toe de Kamer in een brief voor de zomer... ...inzicht te geven in de gevolgen van de bezuinigingen.

[3:21:11] Dat is een toezegging aan mevrouw Verder.

[3:21:14] De staatssecretaris zegt toe met de NS in gesprek te gaan over tarieven... ...en hoe verder te gaan en de Kamer voor de zomer van 2025 te informeren.

[3:21:23] Dat is eigenlijk een toezegging aan meerdere leden, dus de commissie.

[3:21:28] De staatssecretaris zegt toe met de NS in gesprek te gaan over de tarieven.

[3:21:33] De staatssecretaris zegt toe voor de zomer de Kamer te informeren hoe de middelen voor Zollem-Eppel worden ingezet.

[3:21:46] Een toezegging aan de leden Grimwis en verder.

[3:21:52] De staatssecretaris zegt toe de uitkomst van het masterplan ledenlijn 21-26 met de Kamer te delen.

[3:21:57] Toezegging aan de commissie.

[3:21:59] En de staatssecretaris zegt toe later dit jaar, en dan is even de vraag wanneer, de Kamer te informeren over het marktonderzoek of systeemtaken van NS naar ProRail over te kunnen geven.

[3:22:11] En dat is een toezegging aan mevrouw Veldman.

[3:22:16] In het najaar.

[3:22:21] Het zijn twee verschillende dingen die door elkaar lopen nu.

[3:22:24] Het ene gaat over deur-tot-deurdienstverlening.

[3:22:27] Het andere gaat over systeemtaken waar open toegangvervoerders en NS gebruik van moeten maken, namelijk de poortjes, toegangspoortjes, de reisinformatie.

[3:22:37] En ja, het is prettig als ik op beide een toezegging kan krijgen natuurlijk.

[3:22:42] Dan kijken we naar de staatssecretaris, want dit gaat over het tweede deel.

[3:22:45] Daar is een toezegging op gedaan tijdens het debat.

[3:22:52] Oké, we noteren die tweede toezegging ook.

[3:22:55] Dus van voor de deur tot deur taken.

[3:23:00] Die is voor de zomer, ja.

[3:23:05] Deur tot deur, voor de zomer, systeem, taken, najaar.

[3:23:08] Nou begrijp ik ook waarom ik hem gemist had, omdat hij dus een beetje door elkaar liep.

[3:23:12] hebben ze toch uit elkaar gezet en twee toezeggingen.

[3:23:14] En de laatste toezegging.

[3:23:15] De staatssecretaris zegt toe de Kamer voor het najaar, na het BO-meert, te informeren over het uitverzeren van de dieseltreinen en de andere uitkomsten van het BO-meert.

[3:23:25] Dus het wordt bij het BO-meert gevoegd.

[3:23:29] Sorry, in aanloop naar het noodoverlegmeert is dat.

[3:23:33] Het is onder andere een toezegging aan de heer Perik en de heer Grinwis.

[3:23:37] En dan kijk even rond, want volgens mij heb ik dan alle toezeggingen

[3:23:44] We hebben er nog eentje verborgen zitten hier.

[3:23:54] Maar alles wordt hier wel genoteerd.

[3:23:58] We missen niks.

[3:23:58] Er is nog een laatste toezegging en dat is dat de staatssecretaris toezegt in het najaar de Kamer te informeren over de nieuwe kaderovereenkomst ProRail.

[3:24:05] Toezegging aan mevrouw Veldman.

[3:24:10] Dan hebben we denk ik alles gehad.

[3:24:11] Dan wil ik ook de staatssecretaris en de ambtelijke ondersteuning hartelijk danken voor de komst en voor de inzet in het debat.

[3:24:18] Dank aan de leden, maar niet in de laatste plaats iedereen die dit debat op de publieke tribune heeft gevolgd of op afstand.

[3:24:25] We zijn aan het einde gekomen van het debat.

[3:24:26] Ik sluit dit commissie-debat-scoor.

[3:24:28] Dank u wel.