Raad Buitenlandse Zaken 23 juni 2025

[0:00:02] Goedemorgen.

[0:00:03] Ik open de vergadering van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken.

[0:00:06] Welkom aan de minister.

[0:00:08] Welkom aan de Kamerleden.

[0:00:10] Er wordt gewerkt in dit gebouw.

[0:00:12] Zojuist hadden we nog wat last van geboor, maar als het goed is, is dat nu opgehouden.

[0:00:17] En anders zullen we nog een keer bellen.

[0:00:20] Dit debat staat voor vier uur op de agenda.

[0:00:24] Er is een spreektijd van vier minuten.

[0:00:28] Er zijn drie interrupties.

[0:00:29] Als ze korter dan 30 seconden zijn, zal ik ze niet meetellen.

[0:00:32] Tenminste, aan het einde van een aantal interrupties kunt u niet meer interrumperen.

[0:00:36] En ik zal ook de antwoorden van de collega's kort houden.

[0:00:42] Dan wilde ik nu eerst het woord geven van de heer Van Baarne.

[0:00:47] Voorzitter, de mensen in Gaza kregen de optie van Israël om te sterven van de honger.

[0:00:54] of doodgeschoten te worden door Israëlische tanks of quadcopters op de plekken waar voedsel wordt uitgedeeld.

[0:01:01] Het is ronduit ziek en sadistisch wat er gebeurt in Gaza, voorzitter.

[0:01:06] Dieren worden beter behandeld dan de mensen in Gaza.

[0:01:10] Gaza is een schandvlek op het geweten van de gehele Nederlandse politiek.

[0:01:15] Niemand kan ooit meer beweren dat ze niet wisten wat voor bloedbad Israël bewust aanricht.

[0:01:21] Deze minister heeft een bijzondere verantwoordelijkheid.

[0:01:25] Op grond van het genocide-verdrag is hij verplicht alles te doen om een genocide te voorkomen.

[0:01:30] En als hij dat niet doet, is hij als bewindspersoon medeplichtig.

[0:01:35] Gaat hij tijdens de aankomende raad bepleiten dat het EU-associatieakkoord met Israël

[0:01:41] moet worden opgeschort als uit het onderzoek inderdaad blijkt, want het is overduidelijk, dat artikel 2 wordt geschonden.

[0:01:49] Gaat hij een wapenemborger bepleiten?

[0:01:52] Gaat hij sancties tegen de hele Israëlische regering bepleiten?

[0:01:56] Dus niet tegen alleen extremistische bewindspersonen, vrijwel iedereen is extremistisch in die regering.

[0:02:03] Wat gaat hij nu doen?

[0:02:05] De koloniale bezetting van Palestina gaat maar door.

[0:02:08] Israël heeft een totale belegering van de westelijke Jordanoven ingevoerd.

[0:02:12] Het kolonistengeweld leidt op.

[0:02:15] en Palestijnen worden gedwongen om hun huizeigendommen en hun land te verlaten.

[0:02:19] En steeds meer plannen voor illegale nederzettingen worden goedgekeurd.

[0:02:23] Hoe is het mogelijk, voorzitter, dat er in de EU slecht sancties tegen negen kolonisten en twee entiteiten zijn als er zulke grootschalige misdaden gepleegd worden?

[0:02:34] Waarom is het doodstil gebleven over maatregelen naar de advisory opinion van het ICJ over Israëls illegale bezetting van de Palestijnse gebieden?

[0:02:43] Wil de minister klip en klaar aangeven dat Israël gewoon zo snel mogelijk van de westelijke Jordanoven moet verdwijnen?

[0:02:48] Wil hij alle handel die bijdraagt aan het in stand houden van de illegale bezetting verbieden?

[0:02:53] Sancties treffen tegen iedereen die bijdraagt aan illegale nederzettingen?

[0:02:57] Maatregelen tegen Israël nemen als er weer plannen voor illegale nederzettingen worden goedgekeurd?

[0:03:01] En welke consequenties gaat het hebben?

[0:03:04] als Israël de banking waiver inderdaad gaat intrekken waar ze nu mee dreigen.

[0:03:10] Gaat de minister dan sancties in te stellen?

[0:03:12] Want dat zal het leven op de westelijke Jordaan hoeven helemaal lam leggen.

[0:03:16] Voorzitter, volgens de meest recente cijfers op de site van de Rijksoverheid exporteerde Nederland voor 4,7 miljard euro aan Israël en importeerde Nederland voor 2,8 miljard euro.

[0:03:29] Aan de handel met het genocidale Israël wordt dik verdiend.

[0:03:33] Sterker nog, de Nederlandse overheid doet er van alles aan om nog meer aan die handel met het misdadige Israël te verdienen.

[0:03:41] Op de site van de Rijksoverheid staat, en ik citeer,

[0:03:44] Wilt u weten of de Israëlische markt ook voor u interessant kan zijn?

[0:03:49] Of loopt u rond met exportplannen voor Israël?

[0:03:53] Neem dan contact op met onze adviseurs.

[0:03:56] En verder lezen we op de website van de Rijksoverheid promopraatjes als Israël is de start-up nation.

[0:04:04] Israël staat internationaal bekend om zijn innovatiekracht.

[0:04:08] En we lezen ook dat er marktrapporten door de Nederlandse ambassade worden gemaakt over kansen in Israël, dat ze bereid zijn om voor ondernemers een marktverkenning te doen om daar lekker geld te verdienen.

[0:04:19] En voorzitter, ik vind het echt walgelijk dat de Nederlandse overheid gewoon probeert

[0:04:24] om dik geld te verdienen in een land dat de meest verschrikkelijke oorlogsmisdaden pleegt en genocide pleegt in Gaza.

[0:04:32] En mijn vraag aan de minister is, deze wervingstexten voor handel in Israël zijn toch totaal, maar dan ook totaal

[0:04:42] maar dan ook totaal ongepast als we zien wat Israël doet in Gaza en op de westelijke Jordaanhoever.

[0:04:48] En is de minister bereid om al die wervingstexten offline te halen en al die handelsbevorderende activiteiten te stoppen?

[0:04:57] Dank u wel.

[0:04:57] Mevrouw Dobbe.

[0:05:00] Dank u wel.

[0:05:01] Elke dag aanvallen en elke dag doden.

[0:05:03] Inmiddels 55.000 doden en heel veel meer slachtoffers.

[0:05:08] Acute hongersnood door uithongering van burgers van kinderen.

[0:05:12] Heel Gaza wordt onder onze ogen weggevaagd.

[0:05:15] 150.000 mensen trokken afgelopen zondag een rode lijn omdat dit kabinet het niet doet en het wel zou moeten doen.

[0:05:22] Het genocide-verdrag brengt verplichtingen met zich mee, niet alleen moreel, maar ook juridisch.

[0:05:27] Het verdrag verplicht landen om alles te doen wat redelijkerwijs kan om genocide te voorkomen.

[0:05:32] Niet om alles te doen wat het land wil doen tegen genocide, maar alles te doen wat redelijkerwijs kan.

[0:05:39] Volgens experts van het internationaal recht en genocide, die we in de Tweede Kamer hebben gesproken, doet Nederland niet alles wat redelijkerwijs kan en komt daarom het genocide-verdrag niet na.

[0:05:50] De Nederlandse regering kan een wapenembargo instellen tegen Israël.

[0:05:53] De Nederlandse regering kan het hoge beroep tegen de export van F-35-onderdelen stoppen.

[0:05:58] De Nederlandse regering kan pleiten voor het opzeggen van het EU-associatieverdrag met Israël.

[0:06:03] Nederland kan sancties instellen tegen de twee extremistische ministers die gisteren werden genoemd in de brieven van de minister.

[0:06:11] Dit kan allemaal.

[0:06:12] Het is een keuze om het niet te doen.

[0:06:14] En dat betekent dus dat Nederland er niet alles aan doet wat redelijkerwijs kan om genocide te voorkomen.

[0:06:20] En door nalatigheid kan medeplichtigheid ontstaan.

[0:06:24] Gisteren zei de minister-president heel stellig, aan het einde van het debat vannacht, dit kabinet komt het genocide-verdrag na.

[0:06:32] Heeft het kabinet juridisch advies gevraagd of ongevraagd ontvangen over het beleid en handelen van de Nederlandse regering met betrekking tot het risico op genocide in Gaza en de naleving van het genocide-verdrag?

[0:06:46] Zo ja, wat was dat advies dan en mogen wij dat ontvangen?

[0:06:49] Begin juni kwam het nieuws naar buiten dat de Europese Unie al sinds afgelopen november een rapport heeft liggen waarin uitgebreid wordt gesproken over Israelische oorlogsmisdaden, zoals het gebruik van uithongering als oorlogsmethode.

[0:07:02] en het systematisch aanvallen van ziekenhuizen, scholen en hulpverleners.

[0:07:06] Hoe zit het nu?

[0:07:07] Was de regering op de hoogte van dit rapport en vanaf wanneer?

[0:07:11] En welk gesprek gaat u hierover voeren in de RBZ?

[0:07:14] En in de eerste vijf maanden van 2025 is het aantal gedoden hulpverleners en patiënten al hoger dan in het recordjaar van 2024.

[0:07:22] Dat is verschrikkelijk, omdat een rood kruis nooit een schietschijf mag worden.

[0:07:27] En als hier niet tegen wordt opgetreden, dan worden humanitair hulpverleners vogelvrij en het zet ook presidenten over de hele wereld in conflictgebieden.

[0:07:36] En eerder zijn onze moties aangenomen om de bescherming van hulpverleners en over een spoedadviesaanvraag.

[0:07:41] van de AIV en CAVV.

[0:07:44] En zou de minister willen toezeggen dat er zo snel mogelijk een kabinetsreactie komt op het spoedadvies van de AIV-CAVV zodra die er is?

[0:07:51] En wanneer kunnen we dat dan verwachten?

[0:07:53] En wil de minister een actieplan opstellen om de bescherming van hulpverleners te verbeteren?

[0:07:58] Dan, voorzitter, tot slot.

[0:08:00] In het verslag van de RBZ van 20 mei en ook op de agenda van deze RBZ zag ik geen aandacht voor Soudan.

[0:08:07] En toch ligt er een aangenomen motie die de regering vraagt om een leidende rol te nemen in het organiseren van internationale humanitaire hulp.

[0:08:13] Hoe staat het daarmee en hoe gaat de minister zich tijdens de komende RBZ daarvoor inzetten?

[0:08:18] Dank u wel, mevrouw Dobbe.

[0:08:19] Meneer Patelotte.

[0:08:20] Mag ik nog een vraag stellen aan mevrouw Dobbe?

[0:08:24] Het voorzitter van Gadobe maakt een graadpunt van de doden en slachtoffers die elke dag vallen in Gaza.

[0:08:30] Dat is volkomen terecht.

[0:08:31] Dat ben ik volledig met haar eens.

[0:08:33] Vallen ook elke dag doden en slachtoffers in Oekraïne.

[0:08:36] Deze week nog in Kiev 440 drones en 32 raketten op Kiev afgeschoten.

[0:08:42] Meer dan 100 slachtoffers en appartementsgebouwen ook ingestort.

[0:08:45] Wat Oekraïne nu doet is dat ze proberen die raketten met Nederlandse F-16 soms uit de lucht te halen en ook met Nederlandse hulp Russische dronefabrieken te vernietigen.

[0:08:54] Zodat die drones nooit kunnen opstijgen en niet al die doden kunnen veroorzaken.

[0:08:57] Maar van de SP mag dat niet.

[0:08:59] Van de SP mag Oekraïne zich niet met Nederlandse hulp op die manier verdedigen.

[0:09:03] En ik snap nog steeds niet waarom.

[0:09:07] Ja, dank u wel voor de vraag.

[0:09:09] En sowieso vind ik het ook heel fijn om die vraag te krijgen, omdat het inderdaad verschrikkelijk is.

[0:09:14] Ik zie die aanvallen ook.

[0:09:15] Ik zie ook het leed en het is afschuwelijk.

[0:09:18] Volgens mij was het twee weken geleden nog met de Oekraïnse mensrechtenactivisten gesproken, trouwens ook Russische, en die vertellen ook hoe het eraan toegaat, ook binnen de samenleving en welke invloed dat heeft die oorlog.

[0:09:31] Dus dat is afschuwelijk.

[0:09:32] Daarover geen enkele twijfel.

[0:09:34] Wat Rusland doet is illegaal en afschrikwekkend.

[0:09:37] Oekraïne moet zich kunnen verdedigen.

[0:09:41] Dat hebben wij ook altijd gezegd.

[0:09:43] We hebben dat ook gesteund, ook militair, op het moment dat dat aan de orde was.

[0:09:49] Extra miljarden voor de verdediging van Oekraïne hebben we ook gesteund en ook voor de civiele opbouw van Oekraïne na oorlog.

[0:09:55] Ik denk ook dat het heel hard nodig is.

[0:09:57] Maar wat wij wel allemaal telkens hebben gezegd, er moet... Als het escaleert, dan zijn de Oekraïners daar ook niet mee geholpen.

[0:10:06] Nog verder escaleert.

[0:10:07] Als het leidt tot een derde wereldoorlog, dan is Oekraïne daar ook niet mee geholpen.

[0:10:12] En het risico op escalatie is groter op het moment dat je...

[0:10:16] met Nederlandse wapens, of met wapens van de EU, die geleverd zijn door de EU, ook binnen Rusland aanvallen doet.

[0:10:25] Daar hebben we voor gewaarschuwd, omdat we dat heel, dat we juist willen dat er vrede komt aangeneigd verder.

[0:10:32] Voorzitter, de enige die escaleert is Poetin, door steeds meer doden te veroorzaken, door steeds meer raketten en drones af te schieten.

[0:10:38] En het enige wat mevrouw Dobbe zegt, dus ja, zou ik herinneren dat hij niet genoeg luchtafweer heeft, dan moeten ze die doden maar incasseren, want anders is het escalatie.

[0:10:46] Dat is de enige conclusie die ik eruit kan trekken.

[0:10:48] En waarom ik dit zo erg vind is omdat de heer Dijk afgelopen week bij het NAVO-debat zei dat extra investeringen in NAVO allemaal onnodig zijn.

[0:10:53] Heel veel aanvallen op de heer Timmermans.

[0:10:55] Hij probeert er gewoon niks bij vanaf ervan af te houden om te kiezen voor die extra investeringen.

[0:10:59] Maar uit dit soort antwoorden, uit het Oekraïners onmogelijk maken om zich echt te verdedigen, daaruit maak ik de conclusie op dat de SP Defensie eigenlijk helemaal niet serieus neemt.

[0:11:09] Mevrouw Dobbe.

[0:11:09] Ja, dat is dan een conclusie die denk ik te kort door de bocht is.

[0:11:12] Want ik denk dat het heel goed is dat Oekraïne luchtafweer heeft en zich ook via luchtafweer kan verdedigen.

[0:11:18] En als die op is, dan zouden we ook steunen als dat opnieuw wordt geleverd.

[0:11:25] Maar de heer Paternotte stelde een andere vraag.

[0:11:27] Het ging bijvoorbeeld over F-16's en lange afstandsraketten.

[0:11:30] Ja, en daar zijn we heel voorzichtig mee geweest altijd.

[0:11:33] Als het gaat over defensieuitgaven, ja, ik zou het niet...

[0:11:38] Op het moment dat wij de NAVO uitgaven en dus ook hier verhogen met 30 tot 40 miljard euro extra per jaar, dus 30 tot 40 miljard euro extra per jaar, want dat is wat er nu op tafel ligt.

[0:11:51] De vraag is, wordt Oekraïne daar veiliger van?

[0:11:55] En ik denk van niet.

[0:11:57] waar Oekraïne veiliger van wordt, is de steun die we nu leveren aan Oekraïne.

[0:12:01] Die NAVO-uitgaven, die zijn bedoeld, en daar is ook de hele argumentatie achter, tegen de Russische dreiging tegen Europa.

[0:12:08] En dat hebben we altijd betwist, dat die zo groot is tegen Europa, dat je daarvoor 30 tot 40 miljard extra zou moeten investeren in defensie, omdat er al militaire overwicht is in Europa.

[0:12:21] Ja, voorzitter, die NAVA-uitgaven zijn ook voor de steun aan Oekraïne.

[0:12:24] Dat werd in het debat ook nog duidelijk gemaakt.

[0:12:26] Daar hoort de steun aan Oekraïne bij.

[0:12:28] Dus u zegt van ja, ik weet niet of van de extreme investeringen Oekraïne veiliger wordt.

[0:12:33] Eigenlijk is het antwoord van de SP op elke vraag alles wat Oekraïne echt kan helpen.

[0:12:36] Het uitschakelen van die Russische wapenindustrie, het raketten uit de lucht plukken, notabene boven Oekraïne een Nederlandse hulp.

[0:12:42] Het mag allemaal niet.

[0:12:44] Tegen het sturen van die F-16's gestemd tegen een veiligheidsovereenkomst met Oekraïne.

[0:12:49] Dus ja,

[0:12:50] Voorzitter, dan geldt toch dat solidariteit met een land dat zo onder vuur ligt in feite gewoon ophoudt bij de grens van Europa?

[0:12:59] Nou, en dat is ook niet waar, want alles wat Oekraïne kan helpen, steunen wij niet, is gewoon niet waar.

[0:13:04] Want wij hebben heel veel wel gesteund, als het gaat over steun in Oekraïne.

[0:13:07] Ook militair steun en ook civiele steun.

[0:13:09] Dus dat moet de heer Paternotte niet plat slaan.

[0:13:12] Wat wij wel altijd vanaf het begin hebben gezegd, is dat wat Oekraïne het meeste helpt, zijn ook als er een pad naar vrede is.

[0:13:18] Dus als er ook onderhandeld wordt om te zorgen dat het bloedvergieten stopt.

[0:13:22] Want wij zien ook dat er 400.000 slachtoffers zijn aan Oekraïnse kant.

[0:13:26] En hoe pijnlijk dat is en hoe verschrikkelijk dat is.

[0:13:28] tussen de zestig en de honderdduizend Oekraïnse doden.

[0:13:32] We zien ook dat er één miljoen slachtoffers zijn aan Russische kant, waarvan ook ontzettend veel Russische doden.

[0:13:39] En wij willen dat dat stopt.

[0:13:41] En wij hebben ingezet altijd, er moet militaire steun zijn zodat Oekraïne zich kan verdedigen tegen de afschuwelijke illegale inval van Rusland.

[0:13:50] Maar we hebben ook altijd gezegd, je moet zorgen dat het bloedvergieten stopt en je moet zorgen dat er ook wordt onderhandeld, omdat uiteindelijk deze oorlog eindigt aan een onderhandelingstafel.

[0:14:00] En dat kun je maar beter sneller hebben dan later.

[0:14:02] Dank u wel.

[0:14:03] Meneer Paternotte, tijd voor uw bijdrage.

[0:14:08] Dan, voorzitter.

[0:14:09] De evaluatie van artikel 2 van het associatieverdrag, die wordt verwacht, het kabinet schrijft Nederland zal zich actief blijven inzetten voor opvolging hiervan.

[0:14:17] En mijn vraag is eigenlijk, ja, wat betekent dat nu precies?

[0:14:20] Kan de minister uitsluiten dat het hier stopt?

[0:14:24] Want we lezen ook berichten van, nou, misschien dat maandag de conclusie is van, ja, Israël schende het associatieverdrag.

[0:14:29] De meeste mensen verwachten dat dat de conclusie moet wel zijn.

[0:14:32] Maar we gaan toch niet over tot actie, want ja, er is nu een regionale oorlog.

[0:14:35] Dit is niet het goede moment dat we Israël dus laten wegkomen met het schenden van het oorlogsrecht.

[0:14:40] En ja, dat zou toch wel een hele rare conclusie zijn.

[0:14:44] Verder lees ik zorgwekkende teksten over Syrië in de geannoteerde agenda.

[0:14:47] Die kwam de dag nadat het kabinet besloot dat Syrië veilig genoeg is om mensen terug te sturen.

[0:14:52] Nou, voor 2060 is het helder als het veilig is.

[0:14:54] Dan kunnen mensen terug.

[0:14:56] Maar als we dat niet zeker weten, dan gaat uiteindelijk niemand ergens zijn.

[0:14:59] Dus hoe zit dit nou?

[0:15:01] Is het nou echt veilig?

[0:15:02] Of zit de minister van asiel, of één van de ministers van asiel moet ik zeggen, zit hier eigenlijk een beetje in de campagnestand?

[0:15:09] Voor Sterdam zou ik willen vragen, wat doet de minister om zijn nieuwe Duitse collega's ervan te overtuigen om taurusraketten te gaan leveren?

[0:15:15] Dat was ooit een idee van de Kamerleden Patronot en Veldkamp.

[0:15:18] Dat is nog steeds een heel goed idee.

[0:15:20] En hoe staat het met de uitvoering van mijn motie uit februari om te stoppen met het importeren van Russisch LNG?

[0:15:25] Kan de minister toezeggen hier nu echt concreet werk van te maken?

[0:15:29] En wat betekent het nou concreet dat het kabinet serieus kijkt naar het onderzoeken van maatregelen om de Russische centrale banktegoeden te gebruiken?

[0:15:36] Want kijken naar het onderzoeken van opzet tot een aanzet, dat klinkt eigenlijk een beetje als het toppunt van niet al te veel daadkracht uitstralen.

[0:15:44] Dus wat gaat Nederland nu doen?

[0:15:45] Gaat de minister met al zijn twijfelende collega's in gesprek om ze ervan te overtuigen dat het wel kan?

[0:15:51] Dan is het heel goed dat China op de agenda staat, want er gebeurt eigenlijk veel te weinig.

[0:15:55] Acties van de Verenigde Staten, de handelsoordelijk, die duwen veel landen en mensen richting China.

[0:16:01] Mijn oproep zou zijn, ga daar nou niet in mee.

[0:16:04] Het kabinet zegt terecht dat China zich in toenemende mate kenmerkt op concurrentie, rivaliteit en risico's voor de nationale veiligheid.

[0:16:11] Ursula von der Leyen had het over chantage en dominantie.

[0:16:14] Terecht, dus handel daarnaar.

[0:16:17] Nu hebben we die megaambassade in Londen en ik snap helemaal dat de minister daar niet over gaat.

[0:16:23] Maar ik vraag me af of hij de zorgen deelt voor Nederland en bijvoorbeeld ook ons financiële systeem in verband met spionage.

[0:16:28] Een spyhub wordt het ook wel door sommige mensen uit de inlichtingendiensten genoemd.

[0:16:32] Boven de bekabeling naar de City of London en het financiële systeem daar.

[0:16:36] En wil hij dit bespreken met zijn Britse collega?

[0:16:38] Want als onze belangen op het spel staan, dan moeten we dat kunnen opbrengen.

[0:16:42] de EU-Canada-topvoorst.

[0:16:44] In deze tijd hebben we onze vrienden hard nodig, dus het is heel mooi dat de EU werkt aan haar band met Canada.

[0:16:49] Welke voorstellen gaat het kabinet inbrengen om de samenwerking met Canada te verdiepen, bijvoorbeeld op het gebied van kritieke grondstoffen en beiderzijdse investeringen?

[0:16:55] En kan de minister met al zijn collega's uit de EU, die nog steeds het CETA-verdrag niet hebben geratificeerd, daarop aanspreken en zorgen dat ze dat wel gaan doen?

[0:17:03] En tot slot, voorzitter, Moldavië.

[0:17:05] Dichter bij huis zien we in Moldavië hard werken aan een Europese toekomst.

[0:17:09] Welke extra hulp kan Nederland nog bieden om het land klaar te maken voor toetreding?

[0:17:13] En die parlementverkiezingen in dit najaar, dat Rusland zal alles uit de kast gaan halen om die proberen te beïnvloeden.

[0:17:18] Wat gaat het kabinet doen om Russische beïnvloeding in de verkiezingen in Moldavië te voorkomen?

[0:17:24] Dank u wel.

[0:17:25] Keurig.

[0:17:26] Meneer Karreman.

[0:17:28] Dank u wel, voorzitter.

[0:17:30] Voorzitter, het Midden-Oosten bestaat uit meer dan alleen Israël en Gaza.

[0:17:35] Neem Syrië.

[0:17:37] Daar heeft de overgangsregering nog altijd geen volledige controle over het land.

[0:17:41] In veel regio's vinden nog steeds gewelddadige afrekeningen plaats.

[0:17:45] De Alawieten lijken het voornaamste doelwit, maar ook christelijke minderheden betalen een hoge prijs voor de anarchie.

[0:17:53] Voorzitter, goed dat in het landenrapport de Alawieten benoemd worden als een kwetsbare groep, voorzitter, maar ik miste daar echt de christelijke minderheden.

[0:18:00] Ik zou daar graag ook een reactie van de minister willen hebben.

[0:18:05] En dus mijn vraag, voorzitter, zijn de machthebbers in Damaskus niet bereid of niet in staat om orde te handhaven in het land?

[0:18:14] Tijdens de RBZ in mei is besloten in navolging van de VS om alle sancties tegen Syrië op te heffen.

[0:18:21] Maar ik vraag de minister.

[0:18:22] Wat betekent dit voor onze invloed?

[0:18:25] Welke drukmiddelen hebben wij nog om Syrië te bewegen tot tot noodzakelijke hervormingen, bescherming, bescherming van mensenrechten en herstel van veiligheid?

[0:18:35] En hoe staat het met de humanitaire situatie?

[0:18:38] Veel kwetsbare groepen zijn volledig afhankelijk van hulp.

[0:18:41] Hoe waarborgen wij dat Europese wederopbouwsteun in de juiste handen terechtkomt?

[0:18:47] En wat als dat niet gebeurt?

[0:18:49] Wat dan?

[0:18:52] Voorzitter, ook Oekraïne vraagt onze aandacht.

[0:18:55] Terwijl de wereld vol nieuwe spanningen is, mogen wij het conflict dicht bij huis niet vergeten.

[0:19:01] Oekraïne wordt nog elke dag aangevallen, op brute schaal.

[0:19:05] Op 23 juni wordt het achttiende sanctiepakket besproken.

[0:19:09] Hoe groot acht de minister de kans dat er binnen de EU eenheid over bestaat?

[0:19:14] Of moeten we vrezen dat landen zich verzetten opnieuw?

[0:19:18] Ook de verlenging van de 17 pakketten komt eraan.

[0:19:22] De Slowaakse premier Fico dreigde al met de veto als het niet in het belang van Slowakeië is.

[0:19:28] Hoe serieus moeten wij deze dreigingen nemen?

[0:19:31] En voorzitter, hoe effectief is de Europese strategie als de VS tegelijkertijd verkeerde signalen afgeeft?

[0:19:38] Signalen die Poetin mogelijk juist aanmoedigen om door te gaan.

[0:19:43] Rusland toont geen intentie om te stoppen, geen enkele bereidheid om te onderhandelen.

[0:19:48] Wat resteert de EU dan nog te doen?

[0:19:53] Tot slot, voorzitter, het Midden-Oosten opnieuw.

[0:19:56] De spanningen tussen Israël en Iran nemen toe.

[0:20:00] Geen twijfel, Teheran mag nooit de kans krijgen om een kernwapen te ontwikkelen.

[0:20:05] Maar escalatie in de regio is buitengewoon onwenselijk.

[0:20:09] Daarom stonen wij de diplomatieke inzet vanuit de EU en van onze minister van harte.

[0:20:15] Dank u wel, voorzitter.

[0:20:17] Dank u wel.

[0:20:18] Een vraag van mevrouw Teunissen.

[0:20:20] Ja, voorzitter, Gaza is platgebombardeerd, mensen worden ontheemd, uitgehongerd en daarom gingen terecht 150.000 mensen in Nederland de straten op afgelopen zondag.

[0:20:31] En ik had eigenlijk wel verwacht in de bijdrage van NEC dat daar een antwoord op zou komen, van oké, wat is het antwoord van NEC op die mensen in Nederland, al die mensen die zich zou zorgen maken over wat er in Gaza gebeurt?

[0:20:43] Meneer Karman.

[0:20:44] Voorzitter, we hebben gisteren tot half één gedebatteerd met de minister-president.

[0:20:48] Daar heb ik wel de situatie in Israël en Gaza aangehaald.

[0:20:50] Om daar nou acht uur later weer op terug te komen, dat kan.

[0:20:55] Ik maak andere keuzes, want ik heb ook gezegd, het Midden-Oosten is echt meer dan Israël en Gaza.

[0:20:59] Er gebeuren verschrikkelijke dingen in het Midden-Oosten.

[0:21:02] Jemen, waar echt honderdduizenden mensen worden vermoord.

[0:21:06] Ik heb Syrië aangehaald.

[0:21:09] Ik heb gezien, voorzitter, ik vond het prachtig dat mensen

[0:21:12] opstaan en zich zorgen maken over de situatie in Gaza.

[0:21:16] En ik maak me ook heel veel zorgen over de humanitaire situatie in Gaza.

[0:21:20] Ik heb de afgelopen weken, maanden continu gezegd, ik roep de minister op om alle diplomatieke druk uit te hoeven op Israël om die humanitaire hulp zo snel mogelijk en met zoveel mogelijk hulp binnen te laten.

[0:21:32] En dat is mijn oproep tot Israël en Gaza.

[0:21:37] Ja, voorzitter, die mensen die maken zich niet alleen zorgen over Gaza, maar willen ook dat de Nederlandse regering meer doet om de druk op te voeren om die genocide daar te stoppen.

[0:21:47] En ik hoor nu NEC zeggen, ja, meer diplomatieke druk, maar dat hebben we dus de afgelopen twee jaar geprobeerd.

[0:21:54] En we hebben gezien dat Israël gewoon doorgaat.

[0:21:57] Er zijn eerder gisteren nog heel veel mensen vermoord die al uitgehongerd waren.

[0:22:01] naar hulpposten gingen en daar gewoon werden doodgeschoten.

[0:22:04] Dus ja, mijn vraag is toch wat stelt NEC dan extra als antwoord voort bovenop die diplomatieke zaken waar het kabinet al twee jaar mee bezig is?

[0:22:14] Meneer Karaman, kort antwoord.

[0:22:16] Dank u wel, voorzitter.

[0:22:17] Voorzitter, volgens mij hebben wij een groot aantal stappen al genomen en de minister kwam gisteren met een brief om weer een volgende stap te nemen.

[0:22:25] U doet net voorkomen of Nederland

[0:22:28] Mevrouw Teunissen doet net voorkomen of Nederland niks doet.

[0:22:31] Maar dat is niet waar.

[0:22:32] Wij zitten echt voorop met betrekking tot acties die wij nemen richting Israël om de druk op te bouwen, om die humanitaire hulp te stoppen en gazen.

[0:22:44] Dank.

[0:22:44] Mevrouw Teunissen.

[0:22:45] Sorry, meneer Van Baarle heeft ook nog een vraag.

[0:22:47] Ja, gezegd, komt u maar.

[0:22:49] Ja, voorzitter.

[0:22:50] Terecht zegt de heer Karaman dat

[0:22:55] Het niet goed zou zijn als Iran een kernwapen krijgt.

[0:22:58] Wij zijn tegen kernwapens.

[0:23:01] Dat mogen duidelijk zijn.

[0:23:03] Voorzitter, er is ook nog eens een ander land.

[0:23:07] Iran dreigt om nu uit het non-proliferatieverdrag te stappen.

[0:23:11] Er is een ander land dat het non-proliferatieverdrag niet eens heeft ondertekend.

[0:23:15] Dat land is Israël.

[0:23:17] Dit is ook een ander land dat toezichthouders bij de kernwapens niet eens tegenhoudt.

[0:23:21] Dat is Israël.

[0:23:22] Is de heer Karaman bereid dat op dezelfde manier te voordelen?

[0:23:25] Nee, Karaman.

[0:23:28] Voorzitter, ik zie Israël en Iran als echt twee totaal verschillende landen, voorzitter.

[0:23:34] Israël is een democratie.

[0:23:35] Israël onderdrukt niet haar eigen bevolking, moordt haar eigen bevolking niet uit.

[0:23:40] Israël heeft nog nooit gedreigd om een land van de wereldkaart af te vegen.

[0:23:44] Ik kan u vertellen, Iran doet dat voortdurend.

[0:23:47] Die zegt gewoon ik wil Israël van de wereldkaart afvegen.

[0:23:51] Voorzitter, dus ik wil die twee landen echt niet op dezelfde lijn zetten.

[0:23:56] Meneer Van Baarle.

[0:23:57] Ja, voorzitter, mag ik de heer Karaman eventjes wakker schudden?

[0:24:00] Alsof er Israëlische bewindspersonen zijn geweest die niet gezegd zouden hebben dat een land van de kaart geveegd zou moeten worden.

[0:24:06] Er zijn Israëlische bewindspersonen die zeggen dat de Palestijnen en Gaza van de kaart geveegd moet worden.

[0:24:11] Sterker nog, er is een totale idioot in de Israëlische regering geweest die heeft gezegd dat er een kernwapen gegooid moet worden op Gaza, desnoods.

[0:24:19] En voorzitter, dat de heer Karaman zegt, terecht, Iran mag geen kernwapen krijgen, wij zijn tegen kernwapens, eens.

[0:24:27] Maar zegt dan ook over Israël, dat Israël ook dat non-proliferatieverdrag moet tekenen, dat Israël ook geen kernwapens mag hebben en dat Israël ook toezichthouders moet toelaten.

[0:24:37] Dit is gewoon een vuile, vieze, dubbele maat, voorzitter.

[0:24:40] Een vuile, dubbele maat.

[0:24:44] Voorzitter, de heer Van Balen heeft geen vraag gesteld.

[0:24:46] Ik heb duidelijk aangegeven dat ik vind dat Iran, een Iran die de hele Midden-Oosten terroriseert, zelfs Arabische landen, voorzitter, die zich zorgen maken over Iran, die potentieel een kernwapen in handen kan krijgen.

[0:25:01] Dus de heer Van Balen kan roepen wat hij wil, maar Iran is echt van een andere orde dan Israël.

[0:25:08] Dan gaan we naar mevrouw Teunissen.

[0:25:10] Oh nee, mevrouw Piri had ook nog een vraag.

[0:25:12] En welkom ook aan meneer Seder.

[0:25:15] Voor degene die wat later binnenkwam, er zijn drie interrupties.

[0:25:17] Als u het beknopt houdt onder de dertig seconden zal ik hem niet meetellen.

[0:25:21] Mevrouw Piri, voor een interruptie.

[0:25:23] Dank u wel, voorzitter.

[0:25:25] De heer Karaman zegt Iran en Israël zijn totaal verschillende landen.

[0:25:29] Eens.

[0:25:30] Geldt dan ook dat het internationale recht voor een land wel geldt en voor de ander niet?

[0:25:34] Vraag ik aan de heer Karaman.

[0:25:35] Nee, absoluut niet.

[0:25:38] Internationaal recht telt geld voor alle landen, voorzitter.

[0:25:41] Maar ik denk dat er een vervolgvraag komt van mevrouw Pirie.

[0:25:44] Uitstekende korte vraag, nog beter korte antwoord mevrouw Pirie, vervolg.

[0:25:48] Dan is mijn vraag, is volgens de NSC de aanval die Israël afgelopen vrijdag heeft gedaan op Iran, een schending van het internationaal recht?

[0:25:58] Voorzitter, ik kan dat niet zo snel beoordelen.

[0:26:03] Ik zie ook een aantal experts die zeggen inderdaad, we weten niet of Iran al zo ver was dat ze al heel dicht bij een kernwapen waren.

[0:26:14] Maar voorzitter, als jij continu bedreigd wordt door dat land en

[0:26:19] internationale atoomagentschap heeft nog nooit in twintig jaar zo'n duidelijk rapport van Iran.

[0:26:24] We maken ons zorgen over Iran.

[0:26:27] Ja, voorzitter, als een land zo dicht bij een kernwapen is, zelfs het atoomagentschap zegt dat in een rapport.

[0:26:33] Nog nooit zo'n zwaar rapport als die afgelopen tijd.

[0:26:37] En Iran reageer daarop van we gaan nog een keer reactobouw, we gaan ons uranium nog verder verrijken.

[0:26:42] Voorzitter, in mijn ogen was dat

[0:26:47] Het is jammer dat Israël tot een aanval moest gaan.

[0:26:52] Volgens de NEC waren ze helaas gedwongen door de omstandigheden in Iran.

[0:26:56] Ik weet niet of de heer Karaman weet dat sinds oktober 1996 Netanyahu elk jaar zegt dat binnen een paar weken Iran zal overgaan tot het maken van een kernbom.

[0:27:08] Gisteren heeft CNN een mooie compilatie gemaakt van al die uitspraken over de jaar heen.

[0:27:13] Elke keer waarschuwde hij binnen een paar weken hebben ze een kernbom, sinds oktober 1996.

[0:27:18] Amerikaanse inlichtingendiensten

[0:27:20] die zeggen er is geen bewijs dat dat zo is.

[0:27:23] Iran onderwerpt zich tenminste aan het internationale atoomagentschap om controles uit te voeren, iets wat Israël niet doet.

[0:27:30] Wie gelooft de heer Karaman?

[0:27:32] De experts en de internationale inlichtingendiensten of de propaganda van Netanyahu?

[0:27:38] Meneer Karaman.

[0:27:40] Voorzitter mevrouw Piri gaf mij aan van over internationale rechten noem maar op.

[0:27:44] Nou volgens mij het internationale atoomagentschap is een

[0:27:48] een internationale instituut die we met z'n allen in het leven hebben geroepen, die komt met de meest verontrustende rapport over Iran en haar kernwapenprogramma in 20 jaar, mevrouw Piri.

[0:28:01] Ik luister naar zo'n internationale atoomaganschap die zegt van Iran is heel dicht bij een kernwapen, we maken ons, en ze trekken zich niks aan van alle eisen die wij hebben gesteld aan Iran.

[0:28:13] Voorzitter, ik weet niet in welke wereld, mevrouw Piri, wilt u wachten totdat die bom echt in Tel Aviv is gevallen, voordat Israël zou mogen terugslaan om het kernwapen terug te draaien?

[0:28:26] Mevrouw Piri?

[0:28:27] Ja, dit zou een hele lange discussie kunnen worden, maar dat kan niet, dat weet ik, voorzitter.

[0:28:31] Kijk, op het moment dat een land zich onderwerpt aan controles door het internationaal agritoomagentschap en er zijn bijvoorbeeld, eh, Israël heeft daar zorgen over, dan hoor je dat gewoon naar de Veiligheidsraad te brengen.

[0:28:44] Hoor je dat naar de Veiligheidsraad te brengen?

[0:28:46] Is de heer Timmermans, of Timmermans, is de heer Karman dat met mij eens?

[0:28:51] Meneer Karman?

[0:28:52] Voorzitter, ik ben met u eens dat de VN een hele belangrijke rol speelt, inderdaad.

[0:28:58] We hebben ook, het internationale agentschap zegt ook dat Iran alle regels aan haar laars lapt en dat daarom Israël zich noodzaak voelde om in te grijpen, voorzitter.

[0:29:10] En daarom zeg ik dat, ja voorzitter, als mevrouw Piri elke keer buiten de microfoon mij, dan ga ik ook niet, want ze wil niet luisteren naar mijn antwoord, dus dan ga ik ook niet verder.

[0:29:19] Ja, voorzitter, toch even een punt van orde.

[0:29:22] Er wordt hier door de heer Karrelman dingen in een rapport gezet die gewoon nooit door de IAE gezegd zijn.

[0:29:27] Alsof de internationale agrotomegeschap heeft gezegd, ten eerste... Dit is geen punt van orde, dus u mag doorgaan, maar ik tel hem als een interruptie.

[0:29:35] Iran heeft een kernwaard, hebben ze niet gezegd.

[0:29:38] Vervolgens zegt hij alsof het internationale atoomagentschap heeft gezegd terecht dat Israël dit doet.

[0:29:45] Totaal niet!

[0:29:46] Ik zou de oproepen van het internationale atoomagentschap heel lang woord.

[0:29:51] van gisteren nog eens een keer bekijken, meneer Karaman.

[0:29:54] U moet nu uw eigen opvatting plakken op wat een internationale organisatie zegt.

[0:29:58] Een grove schending, een grove schending van het internationaal recht om zomaar een land op deze manier te bombarderen.

[0:30:06] Meneer Karaman.

[0:30:07] Professor, ik heb niet gezegd dat de internationale atomenschap heeft gezegd dat het gerechtsvaardig was om Iran aan te vallen.

[0:30:13] Ik heb gezegd dat de internationale atomenschap het meest verontrustende rapport

[0:30:18] over het atoomprogramma van Iran heeft gepubliceerd.

[0:30:22] Ik heb nergens, u moet maar terugkijken denk ik, ik heb nergens gezegd dat het atoomagentschap heeft gezegd dat het gerechtvaardig was om Iran uit te vallen.

[0:30:30] Ik heb gezegd, helaas was Israël genoodzaak om op basis van die informatie en ook andere informatie neem ik aan van Israël om hun

[0:30:38] preventieve aanval tegen Iran.

[0:30:41] En ik zeg, mevrouw Pirik kan zeggen, mevrouw Pirik kan de opvatting hebben, we wachten wel totdat die atoombom is binnengekomen in Israël en dan gaan we, ik vind dat het terecht is dat, ik vind het jammer, maar ik vind dat terecht dat Israël een preventieve aanval op Iran heeft genomen om het atoomprogramma terug te brengen in de tijd.

[0:30:59] Meneer Karaman, u bent populair deze ochtend.

[0:31:02] Mevrouw Dobbe.

[0:31:04] Ja, ik zit met verwondering te luisteren naar de interpretatie van het internationaal recht van de heer Karraman.

[0:31:11] Het is geen mening.

[0:31:12] Het hoeft helemaal niet.

[0:31:13] Het maakt helemaal niet uit of mevrouw Piri vindt of het wel of niet had gemogen.

[0:31:17] Maakt ook helemaal niet uit of de heer Karraman dat vindt.

[0:31:20] Het maakt uit of de VN Veiligheidsraad dat vindt.

[0:31:23] We hebben namelijk, dat is het gekke wat hier nu de hele tijd gebeurt.

[0:31:28] Zodra oorlog eindigt zeggen we met z'n allen dit nooit meer.

[0:31:32] dan worden er allerlei verdragen afgesloten, instituties worden opgericht, zoals de Verenigde Naties, om te zorgen dat er niet willekeurig, zodra een land vindt dat ze een preventieve aanval moeten voeren, dat ze dat doen, zodat we regels hebben voor wanneer er wel of niet oorlog ontstaat.

[0:31:50] Wat er nu is gebeurd, dat het niet via de VN-veiligheidsraad is gegaan, is illegaal.

[0:31:56] Dat is illegaal, voorzitter.

[0:31:59] En vindt de heer Karelman dat ook, of vindt hij dat de VN-veiligheidsraad er niet meer toe doet?

[0:32:04] Heldige vraag.

[0:32:06] Voorzitter, ik heb in mijn vorige beantwoording richting mevrouw Piri ook gezegd dat ik het ook jammer vind dat de Verenigde Naties, maar ook het internationale atomagaanschap zegt gewoon dat Iran zich niet houdt aan de afspraken die we hebben gemaakt.

[0:32:18] met betrekking tot hun atoomprogramma.

[0:32:22] Ja, ik had het liefst ook... In een ideale wereld zou geen oorlog beginnen zonder dat de VN daar toestemming voor geeft.

[0:32:28] Maar ik denk dat mevrouw Dobbe ook beseft dat helaas de ideale wereld niet altijd is.

[0:32:34] En het is echt... Ik heb gezegd dat ik begrijp... Het is jammer, maar ik begrijp waarom Israël tot een preventieve aanval is overgegaan met alle frontrussende signalen over Iran.

[0:32:45] Mevrouw Dobbe.

[0:32:46] Ja, voorzitter, dat de heer Karreman dat begrijpt, is echt niet relevant.

[0:32:50] Het gaat erom wat de VN-veiligheidsraad zegt.

[0:32:53] En het is heel zorgelijk wat de heer Karreman nu zegt, alsof dat er niet toe doet.

[0:32:57] Alsof de VN-veiligheidsraad maar een optie... Je kan het gebruiken, je kan het ook niet gebruiken, het maakt allemaal niet uit.

[0:33:03] Weet de heer Karreman, beseft hij wel wat dit doet met het internationaal recht?

[0:33:07] En zou hij dan ook gewoon een antwoord willen geven op de vraag?

[0:33:10] Want dat doet hij niet.

[0:33:11] Is de VN-veiligheidsraad nog relevant wat betreft de heer Karreman of niet?

[0:33:17] En zo ja, dan kan de enige conclusie zijn dat deze oorlog illegaal is.

[0:33:21] Heldere vraag, kort antwoord?

[0:33:23] Ja, meneer Karreman.

[0:33:24] De VN is relevant, voorzitter.

[0:33:28] Mevrouw Teunissen, we gaan door naar u.

[0:33:32] Dank u wel, voorzitter.

[0:33:33] Gaza is platgebombardeerd, mensen worden vermoord, massaal uitgehongerd en ontheemd en daarom gingen 150.000 mensen in Nederland afgelopen zondag de straat op.

[0:33:44] Die vragen om de genocide te stoppen en het kabinet moet meer doen om die genocide te stoppen.

[0:33:50] Mensen zeiden

[0:33:51] Trek nou een rode lijn.

[0:33:53] En in beantwoording op onze schriftelijke vragen zegt de minister het kabinet blijft zowel bilateraal als multilateraal maximale druk uitoefenen op onmiddellijk herstel van humanitaire toegang over land door professionele en gemandateerde organisaties.

[0:34:08] En daarnaast komt het kabinet met sancties tegen twee extreme rechtse

[0:34:12] En dat laatste is hartstikke goed, voorzitter, maar dat hadden we eigenlijk al vorig jaar moeten doen, omdat toen die uitspraken door die ministers ook al werden gedaan.

[0:34:20] Dus mijn vraag is aan de minister, waarom nu pas die sancties?

[0:34:26] En vindt de minister dit nou recht doen aan wat er nodig is om die genocide te stoppen?

[0:34:32] Er zijn toch veel meer zaken die Nederland kan doen, zowel stoppen met wapens leveren en wapen onderdelen aan Israël.

[0:34:39] het associatieakkoord opschorten.

[0:34:41] En daar heb ik ook een vraag over.

[0:34:43] Want gaat Nederland nou inderdaad als inzet hebben dat het associatieverdrag wordt opgeschort als inderdaad uit dat onderzoek blijkt dat Israël het associatieverdrag schent?

[0:34:55] Wat overduidelijk het geval is.

[0:34:57] Dus wat wordt de inzet van het kabinet?

[0:34:59] Voorzitter, dan de realiteit op de westelijke Jordaanoever.

[0:35:04] de eindeloos voortdurende illegale kolonisaties.

[0:35:07] Terwijl Gaza brandt, grijpt kolonisten nog eens een keer extra hun kans.

[0:35:11] Meer geweld, meer landroof, illegale nederzettingen.

[0:35:15] Gaat Nederland alsnog meer maatregelen nemen en daar ook voor pleiten in Europees verband tegen die illegale nederzettingen?

[0:35:23] Sancties tegen de kolonistenorganisaties, maar ook een verbod op de handel met illegale nederzettingen.

[0:35:31] Graag een reactie.

[0:35:32] Voorzitter, dan over het gebruik van de Nederlandse gevechtshonden.

[0:35:36] Ik heb daar tig keer vragen over gesteld.

[0:35:38] Er ligt een aangenomen motie van de Kamer.

[0:35:40] Waarom duurt het nou zo lang om die mogelijkheden om dit te verbieden te verkennen?

[0:35:45] Wat is de status?

[0:35:46] En wanneer stopt die export van Nederlandse diensthonden die Israël inzet voor de meest gruwelijke schendingen van het internationaal recht?

[0:35:56] Voorzitter, tot slot.

[0:35:57] Vanwege de banden tussen Nederland en Israël heeft Nederland extra mogelijkheden en dus ook extra verplichtingen om genocide te voorkomen.

[0:36:06] Dat hebben we gehoord in de expertmeeting die hier is geweest.

[0:36:11] Dat volgt ook uit het genocideverdrag en dat volgt uit de uitspraak van het internationaal gerechtshof dat Nederland alles het mogelijke en redelijke moet doen om genocide te voorkomen.

[0:36:21] Erkent de minister dat en vindt de minister dan dat Nederland op dit moment voldoende doet?

[0:36:27] Dank u wel.

[0:36:31] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:36:33] Wat we zien is dat de geopolitieke verhoudingen enorm aan het schuiven zijn in de wereld.

[0:36:39] En we zien dat daar in Europa achter de feiten aan loopt en steeds reactief handelt.

[0:36:43] En wat mij betreft moet Europa daar niet meer leidend gaan worden en ook veel strategischer gaan denken.

[0:36:48] En dat betekent wat mij betreft ook

[0:36:50] dat we moeten gaan kijken hoe we onze prioriteiten gaan stellen.

[0:36:54] Wat we nu zien is dat wij overal een beetje doen, maar nergens echt leidend zijn en wat mij betreft daar een keuze zouden moeten maken.

[0:37:01] Maar ik hoor ook graag de mening van de minister daarover.

[0:37:04] Hoe kijkt hij naar meer samenwerking met Centraal-Azië, met Sub-Sahara-Afrika, met Zuidoost-Azië, Canada?

[0:37:11] Waar ziet hij zijn prioriteiten liggen?

[0:37:13] Dit ook even in relatie tot eerdere vragen die ik op dat punt heb gesteld, bijvoorbeeld als het gaat over

[0:37:17] kritieke grondstoffen.

[0:37:20] Als het gaat om de Verenigde Staten, dan zien we dat die al jarenlang aan het herprioriteren zijn.

[0:37:26] Dat zien we nu wat versneld gebeuren onder Trump.

[0:37:29] Dat heeft gevolgen voor Europa.

[0:37:31] Ook daarin lijken wij meer volgend dan leidend te zijn, meer reactief dan proactief.

[0:37:38] Dus ook daar van de minister.

[0:37:39] In hoeverre is hij bereid om te komen met een bijvoorbeeld coherente

[0:37:43] prioriteitenkaart waarin hij aangeeft, we kunnen niet alles doen, dus hier liggen heel nadrukkelijk onze prioriteiten.

[0:37:50] Iets wat we bijvoorbeeld bij BHS, even los van hoe we daarover denken in dit gezelschap, wel meer hebben gezien, zou ik dan ook willen zien bij buitenlandse zaken.

[0:37:59] We hebben gezien de coalition of the willing, gerelateerd met name ook aan Oekraïne, maar zouden we niet naar een coalitie van de democratieën moeten gaan?

[0:38:08] Want als je gaat kijken naar de wereldkaart, dan zien we dat de democratieën all over the world ernstig onder druk staan.

[0:38:15] Eerder een kleiner aantal democratieën komen dan een groter aantal democratieën komen.

[0:38:21] En moeten we dan ook niet op een andere manier gaan samenwerken met die partners?

[0:38:24] Ik denk aan Canada, Japan, Zuid-Korea, Australië.

[0:38:27] Dat doen we nu nog een beetje

[0:38:29] missie gedreven, je zou het ook hap-snap kunnen noemen, moeten we niet veel meer toegaan naar systeempartners, iets wat we feitelijk natuurlijk bijvoorbeeld als het gaat om de Europese Unie of de NAVO wel hebben, veel meer relaties aangaan als systeempartners met elkaar en dus een coalition of the friendly democracies.

[0:38:48] Het gaat mij niet om die term, het gaat me erom dat we daar nadrukkelijker over nadenken.

[0:38:54] Als het gaat om Oekraïne, China en Moldavië,

[0:38:57] Sprak de heer Paternotte wat mij betreft ook gewoon namens de VVD.

[0:39:00] Dat houdt het dan even kort voor hier, want ik had ongeveer dezelfde vragen.

[0:39:06] Daarin vinden wij elkaar.

[0:39:08] En dan Soudan, voorzitter.

[0:39:10] Dat moeten we op de agenda blijven zetten.

[0:39:13] En ik snap donders goed dat de aandacht opgeslokt wordt door andere conflicten die we hebben in de wereld.

[0:39:20] En natuurlijk wordt er hier ook veel aandacht besteed aan Israel-Gaza.

[0:39:23] Tegelijkertijd, daar hadden we inderdaad ook gisteren een debat over met de minister-president.

[0:39:29] En het lijkt soms wel alsof elk debat, of het nou gaat over Midden-Oosten, de RBZ-raad, Europees beleid of anderszins, alleen maar moet gaan over Israel-Gaza.

[0:39:38] Maar daarmee vergeten we wel bijvoorbeeld een conflict als in Soudaan, waar het over een veelvoud aan mensen gaat waar het speelt in Israel-Gaza.

[0:39:51] Maar denk ook eventjes aan de effecten van de bezuinigingen van USAID op Afrika in den Brede.

[0:39:58] Het feit dat USAID deze bezuinigingen doorvoert betekent dat er elke 9 minuten een kind gaat sterven aan aids.

[0:40:07] Betekent dat er 2000 hiv-gevallen per dag bijkomen.

[0:40:11] Betekent dat er 103 mensen extra per uur gaan overlijden omdat de medicijnen er niet meer komen.

[0:40:18] Alleen daar hebben we geen beelden van.

[0:40:20] Dat zien we niet.

[0:40:21] Dat komt niet op het journaal.

[0:40:23] Dat komt niet op Instagram of op TikTok.

[0:40:26] En daardoor, voorzitter, krijgt het minder aandacht.

[0:40:30] Ook van ons, terwijl ook dat nadrukkelijk aandacht zou moeten hebben.

[0:40:35] En ik lijk al door mijn tijd heen te zijn, voorzitter.

[0:40:37] U bent door uw tijd heen.

[0:40:38] Dan moet ik gedwongen stoppen.

[0:40:40] Dank u wel.

[0:40:40] Mevrouw Piri.

[0:40:42] Meneer Patel, u bent door uw interrupties heen.

[0:40:45] Mevrouw Piri.

[0:40:50] Dat snap ik.

[0:40:51] Ik zal de minister vragen of hij de hele middag beschikbaar is.

[0:40:54] Ik zie hem enthousiast reageren.

[0:40:55] Toch gaan we dat niet doen.

[0:40:56] Mevrouw Piri.

[0:40:59] Nou voorzitter, dan ga ik door waar de heer Van den Burg gebleven is.

[0:41:02] Ik ga het namelijk hebben puur en alleen over Israël-Palestina vanwege de reden dat wij actief ondersteunen van een oorlogsmisdadiger, iemand die daarvoor gezocht wordt, omdat we nog steeds niet alle wapenlevering gestopt zijn naar Israël en omdat we daarmee als land mede verantwoordelijk zijn voor wat daar gebeurt in de regio en de genocide die plaatsvindt in Gaza.

[0:41:23] Voorzitter, 17 oktober 2023.

[0:41:26] Zolang Hamas de geiselaars niet vrijlaat, is het enige dat Gaza binnen mag, honderden tonnen explosieven van de luchtmacht, geen ontje humanitaire hulp.

[0:41:35] 7 januari 2024.

[0:41:38] Mijn doel is het ondermijnen van een Palestijnse staat.

[0:41:40] We moeten Gaza controleren en dat kan niet zonder bezettingen.

[0:41:43] Het is duidelijk dat er naties leven in Gaza.

[0:41:46] Twee miljoen naties die in armoede worden gehouden.

[0:41:49] 29 april 2024.

[0:41:52] Even voor de verlossing mogen we niet aarzelen.

[0:41:54] We moeten Raffa, Nusairat en Dir al-Bala vernietigen.

[0:41:58] De herinnering aan Amalek uitwissen, er is geen halve maatregel.

[0:42:02] Absolute vernietiging.

[0:42:04] Voorzitter, dit zijn allemaal uitspraken van Ben-Guia en Smotric.

[0:42:07] De extremistische Israëlse ministers, sinds jaar en dag pleiten ze voor nederzetting en etnische zuivering.

[0:42:12] En al in december 2023 pleiten mijn fracties voor sancties tegen hen.

[0:42:18] Waarom, waarom heeft het zo lang geduurd voor het kabinet überhaupt bereid was om hierover te willen praten?

[0:42:26] Voorzitter, dit is veel te weinig en veel te laat.

[0:42:30] Spanje en Ierland hebben in februari 2024 al aangekaart in de Europese Unie, schort het associatieakkoord op.

[0:42:39] Zelfde maand, zelfde jaar, anderhalf jaar geleden kwam het internationaal gerechtshof met de tijdelijke maatregelen die nog steeds niet worden nageleefd door Israël en de waarschuwing er dreigt een genocide.

[0:42:51] Inmiddels maanden geleden het internationaal strafhof arrestatiebevelen tegen de Hamas-top, maar ook tegen de premier en de oud-minister van Defensie van Israël.

[0:43:01] Mensenrechtenrapporten, VN-rapporten.

[0:43:04] In november heeft deze minister nota bene zelf een rapport ingezien van de EU waarin duidelijk staat dat Israël zich niet houdt aan artikel 2 van het associatieakkoord.

[0:43:16] Aanstaande maandag, zoveel maanden later, bespreken de Europese ministers van Buitenland Zaken of het associatieakkoord moet worden opgeschort of op zijn minst het handelsdeel.

[0:43:28] Waarom gaat deze minister dan nu wachten op een voorstel van de Europese Commissie?

[0:43:33] We zagen de grootste demonstraties van deze eeuw hier in Nederland, die het kabinet oproepen om meer te doen, om te pleiten voor een volgende stap.

[0:43:44] Waarom neemt de minister nu niet weer het initiatief?

[0:43:48] Voorzitter.

[0:43:53] Naast sancties tegen ministers en het opschort van het handelsvoordeel van Israël is er nog een derde initiatief dat minister Veldkamp zou moeten nemen.

[0:44:00] De Belgische regering vraagt aan de Europese Commissie om te bespreken welke gevolgen de uitspraak van het internationaal gerechtshof over de illegale bezetting van Palestijns land heeft voor het beleid van de EU.

[0:44:10] Kan de minister aangeven of hij bereid is om dit Belgische initiatief te steunen?

[0:44:15] En zo nee, waarom niet?

[0:44:17] En dan, voorzitter, die andere actualiteit.

[0:44:20] Wat we hebben gezien sinds afgelopen vrijdag, die aanval op Iran en de wereld houdt haar hart vast over nu ook Amerika lijkt te voorsorteren op oorlogsdeelname.

[0:44:32] Terwijl de VS vorige week nog met Iran zou onderhandelen over de verrijking van uranium, besluit Netanyahu te doen waar Bush, Obama en Biden hem eerder van weerhielden, een grootschalige, roekeloze aanval op Iran.

[0:44:45] De oud-Zweedse minister Koolbeelt verwoorde het goed.

[0:44:47] De realiteit is dat Netanyahu Iran heeft aangevallen niet om een kernwapen te voorkomen, maar om een diplomatiek akkoord over kernwapens te voorkomen.

[0:44:56] Net als toen hij acht jaar geleden Trump sover heeft gekregen om zich terug te trekken uit de Iran-deal.

[0:45:02] Graag een reactie van de minister hierop.

[0:45:06] Het is overduidelijk dat Netanyahu deze roekeloze actie... U bent aan het einde van uw tijd gekomen.

[0:45:12] Oké, nou volgens mij is mijn punt wel duidelijk overgekomen, voorzitter.

[0:45:15] Dank u wel.

[0:45:17] Dank.

[0:45:18] Meneer Karaman heeft een vraag.

[0:45:20] Dank u wel, voorzitter.

[0:45:21] Voorzitter, mevrouw Piri begon haar betoog met dat wij een oorlogsmisdadiger aan het ondersteunen zijn met wapenleveranties.

[0:45:31] Volgens mij is de heer Netanjau een...

[0:45:33] volgens internationaal recht een verdachte, is die nog niet veroordeeld voor, maar dat is even terzijde, anders lijken we net wel feitenvrij hier aan het debatteren zijn met elkaar.

[0:45:42] En ik zou heel graag voor mevrouw Pirie willen weten, bij mij weten leveren we bijna geen wapens, de enige die onderdelen of wat we leveren is ter ondersteuning van de Iron Dome, wat de verdediging.

[0:45:52] Wil mevrouw Pirie pleiten voor een wapen embargo om ook de verdedigend, volgens mij zijn het

[0:46:00] echt een paar kleine onderdelen die we leveren.

[0:46:02] Maar is mevrouw Piri roept hierop om ook geen onderdelen te leveren zodat Israël zich kan verdedigen tegen al de aanvallen die continu op Israël gepleegd worden.

[0:46:13] Als ik kan starten, ik noem Poetingen ook een oorlogsmisdadiger.

[0:46:16] Zou de heer Karreman ook moeten doen, is ook nog niet veroordeeld door het internationale strafhof, maar volgens mij spreken de feiten voor zich.

[0:46:22] Hetzelfde geldt voor Benjamin Netanyahu, een oorlogsmisdadiger.

[0:46:26] Dat over, volgens mij is dat gewoon een politieke stellingname die hopelijk de heer Karreman ook durft te nemen.

[0:46:32] Nederland is nog steeds in cassatie aan het gaan over de F-35 onderdelen.

[0:46:37] Belachelijk, belachelijk.

[0:46:39] Recht heeft het verboden.

[0:46:40] We zien wat er gebeurt, hoe diezelfde F-35 vliegtuigen, wat nog steeds gebeurt in Gaza, wat de afgelopen dagen gebeurde boven Iran.

[0:46:50] Nederland is nog steeds in cassatie de staat tegen dat fonds.

[0:46:56] Schandalig.

[0:46:57] We hebben gezien een heel uitgebreid verslag in de Volkskrant dat we voor miljarden, sorry, honderden miljoenen aan wapens kopen

[0:47:06] In Israël.

[0:47:07] We kopen meer dan dat we voor de oorlog begonnen in Gaza.

[0:47:11] En als het gaat over het onderdelen van de Iron Dome, de heer Karaman weet, ik heb dat altijd in dit huis verdedigd, maar ik zal u ook eerlijk zeggen.

[0:47:20] Na afgelopen weekend zien we ook dat de Iron Dome wordt ingezet

[0:47:25] als een onderdeel van de aanvalstrategie van Netanyahu.

[0:47:30] En het is hij die de Israëlse burgers in gevaar brengt, niet deze Kamer.

[0:47:38] Dank u wel.

[0:47:39] Voorzitter, ik heb geen antwoord gekregen op mijn vraag.

[0:47:41] Ik heb mevrouw Piri gevraagd, wil ze echt ook de defensieve onderdelen die wij leveren richting Israël, roept ze nou op om ook niks meer te leveren aan Israël, zodat Israël zich ook niet meer kan verdedigen?

[0:47:54] En met betrekking tot de F35, volgens mij worden geen enkele onderdeel door Nederland geleverd met betrekking tot, want wij respecteren de uitspraak van de rechter, dat wij in cassatie gaan, dat is ons goed recht.

[0:48:04] Zo werkt het rechtssysteem, volgens mij is de eerste uitspraak van de rechter ook

[0:48:10] in het voordeel van de regering gevallen, is daarna zijn de partijen in hoger beroep gegaan en toen is de tweede uitspraak gekomen.

[0:48:16] Dus dat is het goed recht wat iedereen heeft.

[0:48:18] Maar ik wil echt weten, pleit nu GroenLinks Partij van de Arbeid om ook geen defensieve onderdelen meer naar Israël, zodat Israël weerloos wordt tegen al de aanvallen die continu op Israël zijn?

[0:48:29] Mevrouw Peri.

[0:48:31] Voorzitter, even voor de duidelijkheid.

[0:48:33] Wat ik zeg, ik heb tot en met afgelopen weekend altijd verdedigd waarom we dat nog wel moesten leveren aan Israël.

[0:48:41] En ik kan dat vandaag niet meer.

[0:48:43] Het is namelijk onderdeel geworden van de aanvalstrategie van Israël.

[0:48:48] Wat je ziet, Benjamin Netanyahu,

[0:48:51] Die 7 oktober zal hij zich nog steeds voor moeten verantwoorden dat hij ervoor koos om duizenden militairen niet aan de grens met Gaza te doen om de kiboets te beschermen, maar om kolonisten te beschermen op de westelijke Jordanoever.

[0:49:06] Hoe hij van Israël nu een padia staat maakt, hoe hij zonder aanleiding het internationaal recht schint en een land met ballistische raketten aanvalt,

[0:49:17] wetende wat erop terugkomt.

[0:49:19] Iron Dome is helaas, helaas, door Netanyahu nu ingezet als een onderdeel van de aanval en kan je dus niet langer zien als een defensief wapen.

[0:49:31] Dus het antwoord is ja, nogmaals, meneer Karaman.

[0:49:33] Laatste vraag, meneer Karaman.

[0:49:35] Dank voorzitter.

[0:49:36] Voorzitter,

[0:49:38] Goed dat mevrouw Piri duidelijk is dat ze zegt wij willen als GroenLinks Partij van de Arbeid ook geen defensieve onderdelen.

[0:49:46] Dat de regering van Israël haar burgers kan beschermen tegen de aanvaller die continu waren, zijn en zullen zijn in de toekomst.

[0:49:53] Een duidelijke uitspraak vanuit GroenLinks Partij van de Arbeid.

[0:49:56] Dat ze de burgers van Israël eigenlijk zeggen van wij gaan niks doen om de burgers van Israël te beschermen.

[0:50:01] Over Netanjauw kunnen we echt, ik vind ook een aantal dingen of groot aantal dingen van Netanjauw van

[0:50:07] dat ik ook niet me in kan vinden.

[0:50:08] Maar nu roept u op om echt om Israël, dat de Israëlse regering ook haar burgers niet meer kan beschermen.

[0:50:15] Ik vind het verontrustend, voorzitter, dat zo'n draai wordt gemaakt door GroenLinks Partij van de Arbeid.

[0:50:21] Voorzitter, met alle respect, als er iemand is

[0:50:26] die een enorm gevaar is, niet alleen voor de Israelische burgers, maar voor vrede en veiligheid in het hele Midden-Oosten, dan is dat Benjamin Netanyahu.

[0:50:36] En laten we ook eerlijk zijn, hij zou die aanval op Iran nooit hebben gedaan als A, het Westen de afgelopen anderhalf jaar hem niet straffenloos had laten wegkomen met alle oorlogsmisdaden die deze man pleegt en B,

[0:50:54] Als er niet een raketafweersysteem was geweest, dan was dit niet gebeurd.

[0:51:00] Had hij dat nooit gedaan?

[0:51:02] Dat is de realiteit.

[0:51:04] En nogmaals, dat is de reden waarom ik tot vorige week altijd heb gezegd, het is puur defensief tegen inkomende raketten.

[0:51:13] En ik kan niet anders concluderen, na wat we hebben gezien vrijdag, dat dit nu gewoon onderdeel is van Netanyahu's aanvalsstrategie.

[0:51:25] Los van of ik het met mevrouw Pieri eens ben, kan ik de redenering in ieder geval volgen.

[0:51:32] Maar ik snap wel wat de heer Karreman zegt, want het gevolg van datgene wat GroenLinks, PvdA zegt en dus vindt, en dan moet ik dat ook gewoon uitspreken, is dat u vindt dat Israël zich daarmee dan niet meer kan verdedigen

[0:51:48] tegen bijvoorbeeld aanvallen door Hezbollah of Iran.

[0:51:53] Dat is wel de consequentie daarvan dat een land waar u alle kritiek op de regering mag hebben, en ik ga daar op heel veel punten nog mee ook, maar dat u dus zegt de bevolking van Israël heeft het recht verspeeld om luchtverdediging in te zetten.

[0:52:10] om zich te verdedigen omdat hun regeringsleider iets doet wat ik... Nou, dan gebruikt u de woorden die u gebruikt.

[0:52:17] Dat is wel de consequentie van datgene wat het standpunt is van uw partij.

[0:52:21] Mevrouw Pirrie.

[0:52:23] Even voor de duidelijkheid.

[0:52:24] Het is niet dat de Nederlandse Staten onderdelen voor de Iron Dome lever.

[0:52:27] Dat doet een Nederlands bedrijf en het onderdelen van de radarsysteem.

[0:52:31] Dus dat even, dat even terzijde.

[0:52:34] Ja, meneer, meneer, tegen meneer van den Burg wil ik zeggen via uw voorzitter, weet u,

[0:52:41] Ik had gehoopt dat we nooit op dit moment tot dit punt zouden hoeven te komen.

[0:52:45] Ik zie geen andere optie meer.

[0:52:49] Het internationale gemeenschap, inclusief dit kabinet, gesteund door de VVD tot nu toe, heeft als het gaat om de oorlog in Gaza geen enkele sanctie ingevoerd.

[0:53:07] Sterker nog, zelfs vandaag de dag horen we dit kabinet

[0:53:12] We zijn niet bereid om een sanctie in te voeren.

[0:53:14] Het is een grove schending, wat ik ook vind van het Iraanse regime, wat ik net zo verschrikkelijk vind als de heer van den Burg.

[0:53:22] Maar een militaire aanval, zomaar doen, is ook een schending van het interesse aan recht.

[0:53:27] Hele Midden-Oosten gaat in de fik door een gek die aan het hoofd staat van de Israëlische regering.

[0:53:35] Ik zie geen andere optie dan om nu alle drukmiddelen in te zetten om dit te stoppen.

[0:53:42] En daarmee, en ik vind daar wat van als u dat vindt, maar ik ben bijna geneigd te zeggen, wees dan zo dapper als de heer, ik bedoel, ik ben het volstrekt oneens met de heer Van Waerle, maar die durft ook wel de ultieme consequenties van zijn gedrag te accepteren.

[0:53:58] Zeg dan ook als GroenLinks PvdA, de consequentie daarvan is dat we accepteren dat Tel Aviv

[0:54:06] door Iran volledig van de kaart kan worden geveegd omdat de Iron Dome niet kan worden ingezet.

[0:54:12] Dat is dan het gevolg als er geen luchtverdediging meer mag worden ingezet.

[0:54:16] Ik heb het niet over offensieve wapens en ik probeer weg te blijven bij harde verwijten naar elkaar.

[0:54:24] Maar als u zegt een land mag zich niet meer verdedigen, dan is dat toch de consequentie?

[0:54:30] Ik denk nog mijn partij nog iemand kan het recht van de land om haar burgers te beschermen vind ik nog iets anders dan de omstreden term juridisch gezien het recht om zichzelf te verdedigen of zoals

[0:54:45] ook een zeer omstreden juridische term preventieve aanval bezigde.

[0:54:51] Alleen wij als Nederland zijn niet verplicht om die onderdelen te leveren.

[0:55:00] En ik zeg, hoe zwaar die maatregel ook is, dat het nu tijd is voor een volledige wapenboycott.

[0:55:07] Meneer Seider.

[0:55:09] Ja, voorzitter.

[0:55:12] Het is belangrijk om ook met elkaar

[0:55:14] door te bespreken wat de gevolgen daarvan zijn.

[0:55:17] Er worden heel veel moties in de Kamer ingediend.

[0:55:20] maar de gevolgen daarvan kunnen groot zijn.

[0:55:24] GroenLinks-PvdA zegt nu eigenlijk, het is nu zover dat wij onderdelen voor de eirendoom niet meer willen leveren.

[0:55:32] Het gevolg daarvan is dat Israël, dat sinds 7 oktober niet een eenvoudig front heeft, niet een tweevoudig, drievoudig, viervoudig, vijfvoudig, zesvoudig, maar op zeven fronten is aangevallen.

[0:55:44] De Hoetische Jemen, Hezbollah,

[0:55:46] in het noorden, Libanon, Hamas aan de grens, milities in Syrië, Iran en in Irak.

[0:55:54] Dat het zevenvoudig front, waarvan we allemaal weten dat dat voor elk ander land zonder eirendoom vernietiging van de staat zou betekenen, dat GroenLinks-PvdA zegt, ja, het is zover dat we het niet meer gaan leveren.

[0:56:08] Mijn vraag aan mevrouw Piri is,

[0:56:10] Erkent u dat daarmee het risico bestaat dat er een existentiële dreiging voor Israël ontstaat?

[0:56:17] En bent u willense wetensbereid die te accepteren omdat u daar uw goede redenen voor heeft?

[0:56:23] Ja, ik laat niet toe dat ik zo op deze manier of mijn partij op deze manier wordt gevreemd, voorzitter.

[0:56:29] Het zou de heer Sede sieren als hij zich net zoveel zorg zou maken over burgers in Palestina, burgers in Libanon, burgers in Syrië,

[0:56:39] burgers in Iran, burgers in Jemen.

[0:56:45] Het is juist de straffeloosheid waar de ChristenUnie volledig mede verantwoordelijk voor is, waardoor Netanyahu vandaag de dag doet wat hij doet.

[0:56:55] Het laatste wat ik hoop is dat er burgerslachtoffers vallen in het hele Midden-Oosten, inclusief in Israël.

[0:57:02] En wat ik zeg, ik heb tot vorige week dit ook verdedigd.

[0:57:07] Wat ik nu zie,

[0:57:09] is dat dit de reden is dat Netanjahu denkt overal mee weg te komen, overal mee weg te komen.

[0:57:17] En de internationale gemeenschap, inclusief deze Kamer, staat dat ook toe.

[0:57:26] Dus ja, ik besef wat dit betekent.

[0:57:30] Ik hoop ook niet dat het zo ver hoeft te komen, maar dat dit de middel is

[0:57:37] om Netanyahu te stoppen.

[0:57:41] Meneer Seder.

[0:57:42] Ja, voorzitter, wat ik zo lastig in het Midden-Oosten-debat vind, al sinds 7 oktober of daarvoor, maar het is extreem kort na 7 oktober, is de karikaturen die worden neergezet en volgens dat karikatuur bekritiseren.

[0:57:53] Dus er volgt vaak een jeibak in plaats van inhoudelijk op de materie ingaan.

[0:57:58] En het maakt al twee jaar dat wij een abstract debat met elkaar voeren zonder gewoon te zeggen waar het op staat.

[0:58:04] En waar het op staat is dat GroenLinks-PvdA verdedigingsonderdelen voor de Arnold niet meer wil leveren en willens en wetens daarmee accepteert, en u heeft goede redenen daarvoor, zegt u, maar willens en wetens accepteert dat het zevenvoudig front, dat op Israël gericht is de afgelopen anderhalf jaar en daarvoor ook, dat gewoon niet stand kan houden en daarmee een existentiële dreiging ontstaat.

[0:58:23] Dat mag, dat mag u vinden, maar ga dan niet jij bakken, ga niet een karikatuur maken, maar zeg wat u vindt, doordenk ook de consequenties en sta er dan ook voor.

[0:58:34] Dank u voorzitter.

[0:58:35] Volgens mij zeg ik heel duidelijk wat ik vind.

[0:58:37] Ik heb de consequenties ook doordacht.

[0:58:40] Het is ook geen makkelijke stap om dit te zetten.

[0:58:44] En we zijn het er gewoon niet over eens.

[0:58:47] Wij vinden gewoon dat dit moet gebeuren zolang het heel duidelijk is dat Israël de agressor is.

[0:58:51] Op het moment dat Israël een slachtoffer is, hebben we een andere discussie.

[0:58:56] Op dit moment is Israël de agressor.

[0:59:00] Dank.

[0:59:01] Dan gaan we naar uw bijdrage, meneer Seder.

[0:59:06] Ja, voorzitter.

[0:59:07] Ik wil een aantal punten maken, ook voortvloeiend uit het debat van gisteren, want de ontwikkelingen stapelen zich op.

[0:59:15] Vorige week heeft het internationale atoomagentschap gesteld dat Iran zich niet meer aan de nucleaire afspraken houdt.

[0:59:22] Sterker nog stelde vast dat de productie die ze hebben vastgesteld niet meer te verantwoorden valt als gebruik voor civiele doeleiden, want dat kan niet.

[0:59:30] Zelfde Uranium heb je daar niet voor nodig.

[0:59:32] en alleen maar waarschijnlijk de redenatie kunnen zijn dat het wel voldoende grondstof is voor kernwapens.

[0:59:40] Ik heb gisteren de vraag gesteld in hoeverre de inlichtingen op orde zijn, want mevrouw Piri en anderen stellen inderdaad de legitieme vraag.

[0:59:48] Als er sprake is van een preventieve aanval die gelegitimeerd is, dan zou er een dreiging moeten zijn.

[0:59:54] Volgens mij is die er, maar ik wil wel graag horen wat Busa daar een inlichting over heeft.

[1:00:01] Ook omdat in de afgelopen uren president Trump, en die geloof ik niet direct op zijn blauwe ogen, maar wel heeft gesteld dat volgens de inlichting die hij heeft Iran een paar weken verwijderd was van de kennel.

[1:00:14] Ik hoor verschillende verhalen dat voor ons fractie wel belangrijk om te kunnen wegen

[1:00:18] Want er is wel wat aan de hand en die escalatie kan ook het Midden-Oosten in vuur en vlam zetten, maar ook doorslaan naar Europa.

[1:00:25] Ik zou graag ook willen weten wat de inlichtingen zijn van niet alleen minister van Buitenland Zaken, maar hoe dat ook volgens mij ook haakstaat op eerdere uitspraken van Macron, ook Merz.

[1:00:38] En we zijn toch bondgenoten, jullie kunnen elkaar toch bellen om even te checken of we dezelfde informatie hebben.

[1:00:45] Ik vind het best gek dat deze verschillende standpunten tussen bondgenoten op zo'n crucial onderwerp zo naast elkaar nog kunnen bestaan terwijl we al een paar dagen verder zijn in een serieus escalerende situatie.

[1:01:00] Voorzitter, dan heb ik gisteren ook vragen gesteld over het voornemen tot sancties.

[1:01:05] De ChristenUnie herkent de uitspraken van de Israëlse ministers die wij ook verwerkelijk vinden, maar de EU is wel altijd terughoudend geweest als het gaat om sancties, juist ook omdat je niet nat wil gaan bij bijvoorbeeld het Hof van Justitie-EU.

[1:01:20] Ik heb jarenlang gepleit om de

[1:01:21] Revolutionaire garde op de terroristenlijst, dat is een andere lijst, maar daar moet ook rechtsgronden voor zijn.

[1:01:28] En het argument was jarenlang lastig, want we gaan nat juridisch kwetsbaar.

[1:01:32] Uiteindelijk weet ik dat toch te kunnen en nu blijkt dat er geen unanimiteit nog is.

[1:01:37] Maar ik heb een aantal vragen daarover gesteld waar ik geen antwoorden op heb gekregen.

[1:01:40] De brief is niet openbaar.

[1:01:42] Wij moeten dus met iets meegaan waarvan we de inhoud niet kunnen

[1:01:45] toetsen, vind ik best ingewikkeld.

[1:01:48] Maar mijn vraag is, welke rechtsgronden zijn er?

[1:01:52] Hoe kan het dat de EU nooit het voornemen genomen heeft om bijvoorbeeld een alief, waar een aantoonbare etnische cijfering in Nagorno-Karabakh in oktober 2023 heeft plaatsgevonden, dat dat niet is vastgesteld, niet tegen Abbas, niet tegen Er-Erdogan, maar nu wel tegen deze twee eerste elitische ministers.

[1:02:09] Er valt waarschijnlijk iets voor te zeggen

[1:02:11] Maar ik mis de rechtsgrond, ik mis de motivering, ik mis de transparantie.

[1:02:15] En wat ik wil voorkomen is dat als we dit doorzetten en eigenlijk ook de karttrekkers zijn samen met Zweden, dat vervolgens, als we nat gaan, we geopolitiek nog verder verwijderd zijn, omdat het dan politiek gemotiveerd lijkt te zijn in plaats van een deugdelijke motivering.

[1:02:32] Daarom wil ik toch een beroep doen op de minister om wat meer duidelijkheid te geven.

[1:02:36] De deugelijkheid van de motivering, ook de rechtsgrond,

[1:02:39] want mijn fractie moet zich daarop omraden.

[1:02:41] Ik zou ook graag willen weten wat het speelvold is, want de premier is gehoorlijk gisteren door te schemeren dat na Zweden Nederland het tweede land is dat zich daarbij aansluit en daarmee eigenlijk een hele kleine minderheid is, wat ook volgende week tot een geopolitiek, nou ja, verdeeldheid zou kunnen leiden, maar dat weet ik niet.

[1:03:00] Ik stel vooral ook vragen en ik hoop dat de minister daarop duidelijk

[1:03:03] duidelijkheid kunnen geven zodat we daar op onze positie kunnen baseren.

[1:03:06] Tot slot, laatste vraag.

[1:03:08] Nee, u bent op uw tijd heet, sorry.

[1:03:10] Ik heb niemand de kans gegeven tot een laatste vraag.

[1:03:11] Dank u wel.

[1:03:12] Dan zijn we aan het einde gekomen van de eerste termijn van de Kamer.

[1:03:15] De minister heeft aangegeven dat we zo'n 25 minuten nodig hebben om te schorsen.

[1:03:21] Ik schors de vergadering, gaan we om half 11 hier verder.

[1:31:38] Goedemorgen, ik heropen de vergadering van de vaste commissie voor buitenlandse zaken.

[1:31:42] Aan de orde is het de eerste termijn van de minister in het debat over de raad voor buitenlandse zaken.

[1:31:49] Ik geef graag het woord aan de minister.

[1:31:51] We hebben in deze twijfel drie interrupties voor de Kamerleden.

[1:31:55] Er zijn veel Kamerleden, nu nog niet overigens, die komen straks vast wel.

[1:32:00] Dus interrupties onder de twintig seconden.

[1:32:02] Dit keer ga ik niet meetellen.

[1:32:04] Ik wil graag het debat, het moeten echt vragen zijn, maar we moeten ook binnen de tijd klaar zijn.

[1:32:09] En anders ben ik bang dat dat niet lukt.

[1:32:12] De minister.

[1:32:13] Zou u kunnen aangeven welke blokjes u beantwoordt?

[1:32:15] En aan het einde van ieder blokje geef ik de kans om te interroperen.

[1:32:18] Voorzitter, dank.

[1:32:19] Ik heb een aantal blokjes.

[1:32:20] Ik begin met Oekraïne.

[1:32:23] Vervolgens Israel-Iraan.

[1:32:26] Vervolgens Gaza.

[1:32:28] Daar was het gedaan over.

[1:32:30] Vervolgens was er een aantal vragen over Syrië.

[1:32:35] ...vervolgens China, Canada en een aantal andere belangrijke zaken.

[1:32:48] Maar goed, voorzitter, het favoriete blokje.

[1:32:51] Is dat het laatste?

[1:32:52] Andere belangrijke zaken.

[1:32:53] Andere belangrijke zaken.

[1:32:54] Ik zeg geen overige zaken, want dan lijkt het alsof ze niet belangrijk zijn en dat is niet het geval.

[1:32:58] We zien nu hier de diplomaat is in de... Nou, ik heb dat in de Kamer geleerd, voorzitter.

[1:33:04] Voorzitter, Oekraïne.

[1:33:06] Ik begin met Oekraïne.

[1:33:07] Het is een belangrijk punt op de agenda van de Raad van EU-ministers van Buitenland Zaken volgende week.

[1:33:12] Ik begin ermee al was het maar omdat Poetin er waarschijnlijk alleen maar blij mee is dat we het nu met z'n allen over andere vreselijke conflicten hebben.

[1:33:20] en nauwelijks meer over Oekraïne, terwijl er toch echt verschrikkingen aan de hand zijn.

[1:33:25] We zien 50 procent meer burgerdoden in Oekraïne dan dezelfde periode van het vorig jaar.

[1:33:32] En juist nu is onze steun naar Oekraïne van groot belang.

[1:33:36] Het moet als land, als soeverein land kunnen bestaan en de veiligheid en de toekomst van Oekraïne is nauwelijks verbonden met de veiligheid en de toekomst van Europa.

[1:33:45] De boodschap aan Rusland blijft dat agressie en het traineren van

[1:33:49] en vredesbesprekingen dat dat gevolgen moet hebben.

[1:33:52] We moeten een situatie vermijden waarin Rusland vergaande concessies kan afdwingen.

[1:33:56] En de weg voorwaarts is duidelijk, voorzitter.

[1:33:59] Via diplomatie de weg vrijmaken van vredesbestand.

[1:34:01] en moeten tegelijkertijd als internationale gemeenschap Oekraïne in een positie van kracht plaatsen om de Russische afweging te veranderen, zowel met militaire als niet-militaire steun.

[1:34:12] En tijdens de Raad Buitenlandse Zaken op maandag zullen we dit ook bij Europese partners opnieuw onderstrepen.

[1:34:18] We moeten onze steun aan Oekraïne voortzetten om het land sterk te positioneren en zelf doet Nederland dat ook.

[1:34:25] Andere landen kunnen soms meer doen, daar moedigen we aan.

[1:34:28] Het zaak is dat we allemaal ons aandeel

[1:34:30] leveren en samen optrekken.

[1:34:32] En aan de onderhandelingstafel die moet voor Moskou echt de te verkiezen optie worden.

[1:34:39] En daarom blijven we ons in Europees Verband inzetten voor het maximaliseren van de druk op Rusland onder meer via sancties.

[1:34:46] We werken aan een achttiende pakket.

[1:34:48] Ik kom daar zo nog terug als ik iets meer specifiek inga op de opmerkingen en vragen die aan de orde zijn geweest in de eerste termijn van de Kamer.

[1:34:56] Nederland heeft in de afgelopen periode deelgenomen bij de bijeenkomst van de Coalition of the Willing te werken aan veiligheidsgaranties voor Oekraïne, assistentie voor Oekraïne bij een vredesdeal.

[1:35:06] De militaire planning doet ertoe ter ondersteuning van Kiev, maar ook als signaal van vastberadenheid aan Moskou.

[1:35:14] en ook als teken van Europese betrokkenheid aan Washington.

[1:35:19] Op 30 mei kwamen bijvoorbeeld nog de topambtenaren van buitenlandse zaken van de Coalition of the Willing in Nederland bij elkaar onder Nederlands voorzitterschap.

[1:35:27] Nederland blijft daar betrokken in.

[1:35:31] Voorzitter, over Oekraïne is een aantal meer specifieke vragen gesteld.

[1:35:35] In het begin met de vraag van de heer Paternotte over de Taurus-raketten.

[1:35:38] Dat was en is een goed idee.

[1:35:40] van twee Kamerleden destijds.

[1:35:44] En ja, dat blijft het kabinet ook aan de orde stellen.

[1:35:48] Tot en met bondskansleer Merts blijven we dat aan de orde stellen.

[1:35:52] Duitsland heeft inmiddels besloten geen publieke informatie meer te geven over wapens en wapensystemen die ze leveren.

[1:36:00] Dat heb ik te respecteren.

[1:36:02] Ik zie ondertussen dat Duitsland het belangrijke en in de EU de belangrijkste leverancier is van militaire steun aan Oekraïne.

[1:36:10] Recent nog met een extra steunpakket te waarde van 1,9 miljard euro.

[1:36:15] Dat onder andere het IRIS-T, de luchtverdedigingssysteem, bevat.

[1:36:22] En ook hulp voor Oekraïnse productie van eigen lange afstandsraketten.

[1:36:26] Ik blijf me hiervoor inzetten dat de Oekraïne stevig wordt gesteund.

[1:36:31] Niet alleen niet militair, maar ook met militaire steun, voorzitter.

[1:36:35] De heer Karreman vroeg ook naar de verlenging van het zeventiende pakket dat over een maand moet worden besloten en de Slowaakse premier Fico en zijn houding hierbij.

[1:36:51] Ik heb ook gezien er is een motie in het Slowaakse parlement aangenomen geweest eerder deze maand die de regering oproept niet in te stemmen met nieuwe sancties tegen Rusland.

[1:36:59] mogelijk dat Slobokije daarom in de raad aanstaande maandag enige bezwaren wat hoger opspeelt, misschien ook in relatie tot de energievoorziening en de plannen van de commissie over Repower EU.

[1:37:14] Maar wat ik vaststel is dat we tot nu toe 17 sanctiepakketten overeen zijn gekomen, daar telkens consens over hebben weten te bereiken, ook telkens consens hebben weten te bereiken over het

[1:37:26] telkens weer verlengen van al die sancties.

[1:37:29] Dat gaat niet vanzelf.

[1:37:30] Dat gaat niet vanzelf.

[1:37:34] Karrenman noemde vandaag Slobakeien, maar ik ken ook nog een ander land in die regio waarbij dat niet altijd vanzelf gaat.

[1:37:40] Maar tot nu toe is dat telkens toch weer gelukt.

[1:37:41] Dat vergt ook inzet.

[1:37:43] Dat vergt ook inzet, ook van Nederland, om telkens te kijken hoe kunnen we toch over de brug komen.

[1:37:49] Hoe kunnen we eventuele bezwaren, wat sommige lidstaten tot een voetnood maken,

[1:37:53] En tot nu toe, stel ik wel vast, 17 sanctiepakketten lang is dat gelukt.

[1:38:00] Ik denk niet dat president Poetin, toen hij besloot in februari 2022 grootschalige invasie van Oekraïne te plegen, dat hij had verwacht dat de EU zo stevig samen zou staan.

[1:38:14] Zeventien sanctiepakketten en een achttiende werken we eraan en zijn onderweg.

[1:38:19] De vraag kwam ook op hoe de VS

[1:38:22] welke signalen de VS aan Poetin stuurt en welke signalen wat dat betreft bestaan.

[1:38:28] Ik zal in ieder geval zeggen, kijk, de VS stuurt aan op een vredesbespreking en onderhandelingen.

[1:38:37] Dat principe steunen we.

[1:38:39] We zien wel dat Poetin die onderhandelingen traineert en ondertussen blijven beschietingen op Oekraïne gaande, blijft de situatie aan het front moeilijk.

[1:38:52] De VS heeft, zoals ook de heer Karreman misschien weet, in het Amerikaanse Senaat is een initiatiefwet, er ligt een initiatiefwet voor van de Republikeinsenator, senator Graham en de Democratie-senator Blumenthal, dat inmiddels 82, als ik het goed begrijp, mede-indieners heeft onder de 100 senatoren, wat een heel stevig sanctiepakket richting Rusland inhoudt.

[1:39:15] Dat hangt als een zwaard van Damoklas wel boven Ruslands hoofd.

[1:39:18] Ik weet niet of dat sanctiepakket nu wordt doorgezet.

[1:39:22] Ik vraag me af dat deze maand nog gebeurt.

[1:39:24] Ik zie ook dat de VS op dit moment sterk is afgeleid, helaas, door de situatie rond het Midden-Oosten.

[1:39:31] Maar het zou het beste zijn als we als Europa en de VS, wat dit betreft, samen kunnen blijven optrekken in het vergroten van de

[1:39:39] druk op Rusland.

[1:39:41] En de heer Paternotte vroeg in dit kader ook nog naar de bevroren Russische, wat ik noem, sovereign assets, de centrale banktegoeden en iets meer dan dat.

[1:39:51] Daar blijven we ons voor inzetten.

[1:39:52] Nederland is één van de landen die dat telkens omvraagt, telkens over begint.

[1:40:00] U weet dat dat ingewikkelde materie is, want er zitten juridische vraagstukken aan, die ook zijn uitgevraagd bij de Commissie voor Advies van Volkrechtelijke Vraagstukken, CAVV.

[1:40:11] Dat advies en de kabinetsappreciatie daarvan is met de Kamer gedeeld.

[1:40:15] Je ziet dat dat juridisch echt ingewikkelde materie blijft.

[1:40:19] Ik weet, er zijn juristen die daar net iets anders over denken dan de toch wat constructieve inschatting van de CHVV, maar daar moet ik zorgvuldig mee omgaan.

[1:40:31] Want stel dat we ook de tegoede daadwerkelijk confisceren,

[1:40:36] En er volgen rechtszaken en die verliezen we, dan volgt daaruit een aansprakelijkheid van honderden miljarden voor onze buren en vrienden in België.

[1:40:45] En die aansprakelijkheid kunnen we natuurlijk niet zomaar negeren.

[1:40:50] Het andere is dat er macrofinanciële en investeringsklimaatproblematiek is rond de bevroren centrale banktegoeden.

[1:40:59] Als je dat als Eurolander bijvoorbeeld alleen doet, dan zie je macrofinanciële stabiliteitsrisico's.

[1:41:06] Kunnen we een hele technische briefing over gaan houden, maar laat ik daar niet op ingaan gezien de tijd, voorzitter.

[1:41:13] Maar die zijn er wel en dat betekent dat een aantal G7-landen ook echt moeite heeft

[1:41:19] met het daadwerkelijk confisceren van de frozen sovereign assets zelf.

[1:41:26] Ik heb gekeken of de laatste maanden daar positiewijzigingen in zouden zijn gekomen.

[1:41:34] Die constateer ik helaas nog niet.

[1:41:36] Maar je moet dit niet alleen als Eurolander met G7-landen zoveel mogelijk samen doen om de risico's die hierbij gelden.

[1:41:42] te vermijden.

[1:41:43] Tot slot over de bevroren tegoeden.

[1:41:46] Eén ding, het is ons natuurlijk wel allemaal gelukt, EU en G7 samen, om met de renteinkomsten en andere inkomsten van die bevroren tegoeden een pakket te financieren tot 50 miljard dollar ten behoefe van Oekraïne.

[1:42:02] En dat is wel significant.

[1:42:04] Ik denk dat we op innovatieve wijze verder moeten varen.

[1:42:07] Voorzitter, de heer Paternotte vroeg naar zijn motie

[1:42:10] over het stoppen met importeren van Russisch LNG.

[1:42:12] Ja, die volgen we graag op.

[1:42:16] We hebben ook gepleit in de EU voor sancties op het vlak van LNG.

[1:42:20] Voor sancties is altijd unanimiteit in de Raad vereist, weten we.

[1:42:24] Die is tot op heden op dit terrein niet bereikt.

[1:42:28] De Europese Commissie heeft wel het zogenaamde Repower EU-plan gepresenteerd.

[1:42:34] Dat ziet op een volledige afbouw van Russische fossiele importen per 2027, onder andere door een verbod op nieuwe contracten.

[1:42:42] En het kabinet ziet deze plannen nu als de meest kansrijke pad om die import van LNG af te bouwen en benadert dat heel constructief.

[1:42:49] We zijn daar heel actief in, voorzitter.

[1:42:51] En daarmee kom ik aan het einde van het blokje Oekraïne.

[1:42:54] Zijn er interrupties op dit punt?

[1:42:57] Nee, dat is niet het geval, dan kunt u door.

[1:43:02] Met Iran en Israël.

[1:43:03] Dan, voorzitter, dan kom ik op Iran en Israël, zoals u zegt.

[1:43:07] Buitengewoon zorgwekkende situatie.

[1:43:11] Zoals u weet heeft het kabinet hele grote zorgen ook over Iran in de volle breedte.

[1:43:16] Dan heb ik het niet alleen over de buitengewoon ernstige mensenrechten situatie, onderdrukking van vrijheden in Iran.

[1:43:23] We hebben het ook over het stoken

[1:43:25] van Iran in de regio door middel van zijn fazallen.

[1:43:30] We hebben het ook over militaire steun die Iran heeft geleverd en blijft leveren aan Rusland.

[1:43:36] Denk aan de Shahab drone.

[1:43:38] We hebben het ook over liquidatiepogingen tegen dissidenten, onder andere ook op Europees grondgebied.

[1:43:45] We hebben het, ja, ook over het nucleaire programma.

[1:43:47] En daar staan wij in Europees verband, Nederland staat in Europees verband ook altijd vooraan met bijvoorbeeld sancties en andere maatregelen.

[1:43:55] Het kabinet betreurt dat Israël zich genoodzaakt heeft gevoeld om over te gaan tot militaire actie, om het Iraanse nucleaire programma te stoppen.

[1:44:02] Nederland en de EU zijn altijd duidelijk geweest, het is echt van essentieel veiligheidsbelang te voorkomen dat Iran komt te beschikken over nucleaire wapens door een combinatie, wat ons betreft, van druk en diplomatie.

[1:44:13] En daarvoor was intensief diplomatieke contact gaande tussen de VS en Iran, bemiddeld door Oman.

[1:44:23] Vijf rondes zijn daar geweest.

[1:44:25] Nederland hecht, weten we, weet u, groot belang aan de veiligheid van Israël.

[1:44:31] Vorige week nog, op 12 juni, stelde de bestuursraad van het internationale automagentschap in Wenen vast dat Iran de non-proliferatieafspraken niet naleeft, dus het non-proliferatieverdrag schendt.

[1:44:44] Ik vind dat heel belangrijk mee te wegen.

[1:44:47] Het kabinet onderstreept dat uiteindelijk een duurzame oplossing

[1:44:52] alleen kan worden bereikt, het beste kan worden bereikt middels onderhandelingen.

[1:44:57] En dat is waar ik op dit moment de volle aandacht op zet.

[1:45:01] Ik zie nog steeds een kans, mede op baas van contacten die we gisteren en vannacht gehad hebben, zie nog steeds een kans dat Iran en de VS weer met elkaar in gesprek gaan.

[1:45:12] Ergens in of rond Europa, bijvoorbeeld.

[1:45:15] Zie ook nog een kans dat de E3, de grote Europese drie VK, Duitsland en Frankrijk met Iran in gesprek gaan.

[1:45:22] We zien nog een kans dat wat dat betreft ook een Amerikaanse betrokkenheid bij deze strijd militair kan worden vermeden.

[1:45:31] Ik denk dat dat nu van belang is ter vermijding, om te voorkomen dat Iran een kernwapenstaat wordt.

[1:45:38] Want dat zou niet alleen een bedraging voor Israël of de VS zijn, maar ook voor Europa.

[1:45:44] We hebben van de week een extra

[1:45:48] videobijeenkomst gehad van de EU-raad Buitenlandse Zaken op dinsdagochtend onder leiding van mevrouw Kallers.

[1:45:56] Ook daar hebben we gezien dat de EU-ministers van Buitenlandse Zaken benadrukken dat een diplomatieke oplossing grote prioriteit heeft, dus terughoudendheid, deescalatie en een weg naar een diplomatieke oplossing vinden.

[1:46:11] Veel collega's benadrukten dit en riepen de partijen op tot terughoudendheid, voorzitter.

[1:46:20] Dank.

[1:46:22] Mevrouw Piri.

[1:46:23] Voorzitter, de minister zegt het kabinet betreurt dat Israël zich noodzaak voelt om dit te doen.

[1:46:30] Kan de minister uitleggen wat hij bedoelt met betreurt?

[1:46:35] Voor even de Kamerleden die wat later binnenkwamen.

[1:46:37] We hebben drie interrupties in totaal.

[1:46:39] Onder de 20 seconden deze keer reken ik ze niet mee.

[1:46:43] Ja, de minister.

[1:46:47] Ja, voorzitter, wat ons betreft blijft de inzet, zoals Europese landen die ook al jaren en jaren gehad hebben, dat we moeten voorkomen dat Iran over een kernwapen komt te beschikken.

[1:47:01] Daar moeten we echt alles op alles zetten dat Iran geen kernwapenstaat wordt.

[1:47:06] We noemden al de zorgwekende reputatie van Iran op tal van terreinen.

[1:47:12] Daar handel op met stevige sanctiepakketten.

[1:47:15] Op dit moment is het zo dat wij zeggen dat we betreuren dat Israël zich een noodzaak heeft gevoeld om over te gaan tot deze aanval, terwijl die onderhandelingen met de VS over een mogelijke deal over het nucleaire programma nog gaande waren.

[1:47:31] En dat is waar we nu naar kijken en we willen dat die weg richting die onderhandelingen tussen VS en Iran weer wordt gevonden.

[1:47:40] De VS laat daar nog enige

[1:47:42] mogelijkheid te openen op dit moment, dus het is op dit moment cruciaal daar onze tijd en energie aan te besteden.

[1:47:48] Ik heb nog geen antwoord op de vraag wat de minister dan precies betreurt, maar heeft de minister inlichtingen die anders zijn dan de inlichting van de Amerikanen dat er geen imminente aanval vanuit Iran gaande was op Israël?

[1:48:08] Voorzitter, ik weet niet over welke inlichtingen precies, ik ben geen chef van de inlichtingendienst, welke inlichtingen precies de VS of Israël beschikken.

[1:48:18] Ik zie wel dat we nogal een tijd zien dat Iran blijft uranium verrijken en blijft ook zijn voorraad aan 60% verrijkt uranium vergroten.

[1:48:34] Dat heeft het ook in de laatste periode gedaan.

[1:48:37] 60 procent verrijkt uranium.

[1:48:40] Ik zie daar geen enkele vreedzame toepassing voor.

[1:48:42] Nog medisch, nog ten behoeve van energieopwekking.

[1:48:46] Mevrouw Pirie.

[1:48:47] Heel interessant.

[1:48:48] Heeft niks te maken met mijn vraag.

[1:48:50] Derde korte vraag.

[1:48:51] Vindt de regering op basis van alle informatie die zij hebben dat Israël hier het oorlogsrecht heeft geschonden?

[1:48:59] De minister.

[1:49:01] We betreuren deze escalatie.

[1:49:05] Als ik kijk naar het internationaal recht, dan kan ik wat dat betreft niet op dit moment beoordelen of deze Israëlische actie binnen de kaders van het internationaal recht valt.

[1:49:19] Israël heeft gisteren de Veiligheidsraad geïnformeerd, een briefing gegeven.

[1:49:23] Ik moet die inhoud, daarvan ga ik nu bestuderen.

[1:49:27] Ik heb kennisgenomen wat verschillende experts over deze problematiek zeggen als het gaat over preemptief aanvallen.

[1:49:34] Daarover, dat is een volkerechtelijk complexe materie.

[1:49:40] En wat ik zwaar meeweeg is dat het internationale automagentschap afgelopen donderdag nog heeft aangegeven via zijn bestuursraad dat Iran het non-proliferatieverdrag schendt.

[1:49:52] Dank.

[1:49:52] Meneer Van Baarden.

[1:49:54] Voorzitter, Israël heeft tot op de dag van vandaag nog geen grijntje bewijs geleverd voor de claims die ze leveren.

[1:50:01] Het heeft desondanks een grootschalige aanval uitgevoerd op Iran, de hoofdonderlandelaar vermoord, burgerslachtoffers veroorzaakt.

[1:50:09] En als je geen bewijs levert, maar dat doet, is dat gewoon een schending.

[1:50:12] Waarom erkent de minister niet dat het een schending is?

[1:50:16] De minister.

[1:50:19] Voorzitter, wij zijn al jarenlang bezig als Europese landen.

[1:50:22] geleid door de grote Europese drie, dus binnen en buiten de EU, om alles op alles te zetten, te voorkomen dat Iran een kernwapenstaat wordt.

[1:50:30] Dat te proberen te voorkomen met vreedzame middelen.

[1:50:34] Dat is en blijft de inzet.

[1:50:36] Daar gaat het mij nu om.

[1:50:38] En het gaat mij erom alle energie erop te zetten dat er een weg naar die onderhandeling wordt gevonden.

[1:50:43] Maar het feit dat ook grote Europese landen

[1:50:47] al jaren zich hele grote zorgen maken.

[1:50:49] Hele grote zorgen over het Iraanse kernwapenprogramma.

[1:50:52] Dat staat buiten kijf.

[1:50:54] Meneer Van Baarden.

[1:50:57] Ja, voorzitter, zonder bewijs een aanval.

[1:51:01] En dan kan de minister niet aangeven dat dat gewoon een schending is van het internationaal recht.

[1:51:06] Ik vind het echt schokkend, voorzitter.

[1:51:07] Ik vind het schokkend, voorzitter, dat de minister, Netanyahu, die het Midden-Oosten in een oorlog stort, gewoon de hand boven haar hoofd houdt.

[1:51:15] Waarom doet hij dat?

[1:51:16] De minister.

[1:51:18] Voorzitter, dat zijn de woorden van de heer Van Baarle, niet mijn woorden.

[1:51:22] Wat ik constateer, is dat het hele gebied van preemptief aanvallen, dat daar discussie over is en blijft onder volkenrechtgeleerden.

[1:51:33] Er zijn volkenrechtgeleerden die zeggen, dat kan echt absoluut niet.

[1:51:37] Ik heb ook een heel pak in mijn tas zitten van artikelen uit volkenrechtelijke vakbladen, waarin mensen ook daar genuanceerder over denken.

[1:51:47] En die discussie is al gaande, ook in de volkenrechtelijke vakbladen, vanaf zo ongeveer 1981 toen Israël de kerncentrale Osirak in Irak aangeeft.

[1:51:58] Dus daar zijn verschillen van mening over.

[1:52:01] Dat is een volkenrechtelijk, dat is een grijs gebied.

[1:52:03] Waar het mij om gaat is dat ik niet in een academische discussie kan permitteren.

[1:52:10] Ik ben praktisch diplomaat.

[1:52:11] Ik moet nu kijken waar ik hoofdfocus op zet.

[1:52:13] En dat is een weg terugvinden naar VS en Iran die bij elkaar aan tafel zitten.

[1:52:19] En dat is de inzet die de Nederlandse regering oplegt.

[1:52:22] Meneer Van Baarle, dit punt laatste keer.

[1:52:25] Ja, voorzitter, als het gaat om kernwapens zijn wij bij Denk tegen alle kernwapens.

[1:52:30] Als de minister het heeft over het non-proliferatieverdrag, Iran heeft dat ondertekend, Israël niet.

[1:52:36] Als het gaat om toezicht op kernwapens, Israël staat dat niet toe.

[1:52:40] Is de minister bereid Israël op dezelfde manier te veroordelen?

[1:52:47] Ik zie dat de heer Van Baarle graag Israël veroordeelt.

[1:52:50] Ik weeg mee wat zegt de internationale toomagentschap in Wenen.

[1:52:54] Ik weeg ook mee

[1:52:55] dat het Iraanse regime al jaren zegt wij willen Israël van de kaart vegen.

[1:53:00] Ik spreek maandag voorafgaand aan de Raad bij Uitlandse Zaken met de directeur-generaal van het internationale toomweggendschap, de heer Rossi.

[1:53:09] Ik wil ook weten hoe zij, wat zijn blik is mede na een van de laatste ontwikkelingen.

[1:53:13] Ik weet niet over welke informatie Israël precies beschikt, zeg ik je maar.

[1:53:18] Mevrouw Dobbe.

[1:53:20] Ja, dank u wel.

[1:53:21] Is de minister het ermee eens dat het aanvallen van een soeverein land verboden is zonder toestemming van de VN-Veiligheidsraad?

[1:53:26] De minister.

[1:53:28] Korte vraag, korte antwoord.

[1:53:31] Voorzitter, het klopt dat primaat voor vrede, veiligheid en de wereld ligt bij de Veiligheidsraad.

[1:53:34] Maar er zijn drie uitzonderingen op het zogenaamde geweldsverbod van het VN-handvest.

[1:53:38] Dat is een veiligheidsraadautorisatie in een resolutie.

[1:53:42] Dat is het recht op zelfverdediging en dat is toestemming aan een gasland.

[1:53:45] Dus het is iets ingewikkelder.

[1:53:48] Maar de vraag is of deze aanval binnen kaders van het internationaal recht valt, die kan ik me niet beoordelen.

[1:53:54] Ik vind het een relevante, maar op zich academische vraag.

[1:53:59] Ik had deze stapel volkrechtelijke vakbladartikel al kunnen lezen, maar ik heb ervoor gekozen om de praktische diplomatie voorrang te geven, contacten te zoeken waarmee VS en Iran weer aan tafel gaan staan.

[1:54:11] zodat ook een VS-betrokkenheid bij deze oorlog niet hoeft plaats te vinden.

[1:54:16] Mevrouw Dobbe.

[1:54:18] Dank u wel.

[1:54:19] De minister noemt drie uitzonderingen, zoals vastgelegd in het VN-handvest.

[1:54:24] Van punt 1 en 3 die de minister noemt, is geen sprake.

[1:54:28] Nummer 2 gaat over zelfverdediging.

[1:54:30] En dan herhaal ik graag de vraag van mevrouw Pirie, waar ze geen antwoord op gekregen.

[1:54:33] Heeft de minister aanwijzingen voor een eminente aanval die gaande was op Israël op dat moment?

[1:54:42] De minister.

[1:54:42] Voorzitter, nogmaals, ik heb geen informatie, ik weet niet over welke informatie Israël precies beschikt, maar nogmaals, ik wil het niet bij de academische vraag houden hoe dit volkenrechtelijk exact in elkaar zit.

[1:54:57] Ik zie dat we te maken met die ramende regime wat al tijden herhaalt dat het Israël van de kaart wil vegen en wat ook het non-proliferatieverdrag schent en bezig is met een kernwapenprogramma waar ook Europese landen zich al jaren

[1:55:11] hele grote zorgen over maken.

[1:55:13] Tot slot.

[1:55:14] Ja, dank u wel.

[1:55:15] De minister blijft dat herhalen over de dreiging vanuit Iran.

[1:55:20] Het is geen fijne staat, het is geen fijne regering.

[1:55:24] Helemaal mee eens.

[1:55:26] Het is een verschrikkelijk regime.

[1:55:28] Maar is de minister het er maar eens dat het zijn van een verschrikkelijk regime niet direct het tweede punt, namelijk zelfverdediging, legitimeert, zoals de minister net is genoemd?

[1:55:41] Dat klopt als ik het puur volkrechtelijk beschouw.

[1:55:44] Dank u wel.

[1:55:45] Meneer Paternotte.

[1:55:47] Voorzitter, ik hoorde de minister net zeggen, de academische vraag, hoe het volkenrecht precies in elkaar zit.

[1:55:51] Maar het is een grondwettelijke taak bij deze regering en deze minister om het volkenrecht te bevorderen.

[1:55:56] Dus dat moeten we toch niet reduceren tot een academische vraag.

[1:55:59] Dat is toch iets wat we hier zelf moeten vaststellen.

[1:56:01] Kijk, ik stel de vraag omdat wij volgens mij, hoop ik, allemaal denken dat Iran een verschrikkelijke regime heeft.

[1:56:09] zoals het internationale damenergieagentschap heeft vastgesteld ten aanzien van uraniumverrijking zich niet aan afspraken heeft gehouden.

[1:56:15] Maar de kern is hier toch dat als je het hebt over een pre-emptieve aanval, pre-emptive strike, dat dat volgens het volkenrecht glashelder alleen iets is wat mag als er een imminente dreiging is, als er direct een aanval dreigt.

[1:56:28] terwijl de medicaanse inlichtingendiensten als mening hebben dat Iran nog minstens zes maanden tot drie jaar weg was van de bouw van een kernbom en er onderhandelingen bezig waren.

[1:56:36] Heeft Nederland enig bewijs gekregen of gezien van Israël dat er echt een directe aanval vanuit Iran dreigde of dat die kernbommen op dit moment gemaakt zouden worden?

[1:56:48] Voorzitter, ik heb daarvan geen bewijs gezien.

[1:56:52] Wat ik zie,

[1:56:53] En wat ik ook constateer, wat ik ook als conclusie neem uit het overleg dat we als EU-collega's afgelopen dinsdag hebben gehad, is dat alle EU-collega's eigenlijk graag zien dat er deescalatie optreedt en dat een weg wordt teruggevonden aan onderhandelingen.

[1:57:09] En dat is waar we als EU zo verenigd als mogelijk ons voor willen inzetten en Nederland ook zijn aandeel in wil verschaffen.

[1:57:16] Er is een kleine kans.

[1:57:18] dat onderhandelaars als Araxi van Iran en Witkoff van de VS weer bij elkaar kunnen komen.

[1:57:24] Die kans maximaliseren is nu de inzet van het kabinet.

[1:57:30] Nog een keer, meneer.

[1:57:30] Ja, voorzitter, dat was eigenlijk natuurlijk niet mijn vraag, want het gaat om wat is nou het oordeel van het kabinet hierover.

[1:57:35] En als we dan geen enkel bewijs of geen enkele indicatie hebben gezien dat er inderdaad hier een imminente dreiging was, dan is, denk ik, het praten over een pre-emptive strike ook ver gezocht.

[1:57:43] Dus begrijp ik nou goed dat wat het kabinet betreurt is dat deze aanval waarschijnlijk gewoon

[1:57:48] geen grond vindt in het internationaal recht.

[1:57:55] Ik heb kennisgenomen wat diverse volkenrecht experts hierover zeggen.

[1:58:01] Ik ben geen jurist, ik kan daar nu geen oordeel over vellen.

[1:58:05] Nogmaals, er is ook in de wereld van het volkenrecht al sinds de jaren tachtig een discussie over

[1:58:11] wat precies een primitieve aanval is binnen het volkenrecht en hoe dat af te bakenen.

[1:58:18] Heel eerlijk gezegd, met alle respect voor de experts, waar ik goed naar zal luisteren, en ook de eigen volkenrechtelijk adviseur, ik heb ook te maken met keuzes die we op dit moment als praktische diplomatie voor Nederland moeten maken.

[1:58:30] En dat bedoel ik met dat ik het voorrang geef, net als andere Europese landen, aan het maximaliseren van de kans dat de VS en Iran weer aan tafel gaan zitten.

[1:58:42] Gaat u verder.

[1:58:42] Zijn er nog anderen?

[1:58:44] Nee?

[1:58:44] Gaat u verder.

[1:58:48] Gaza en de Westelijke Jordaan, volgens mij.

[1:58:52] Of we houden de volgorde aan die u wil, maar die noemde u eerder.

[1:58:54] Dank u dat u mij helpt, voorzitter.

[1:58:56] Want het is van de kant van het kabinet soms moeilijk om even de volgorde goed voor ogen te houden.

[1:59:05] Israel en Gaza, voorzitter.

[1:59:06] Ondertussen gaan die ontwikkelingen

[1:59:08] in de Gazastrook door.

[1:59:10] En belangrijk dat we daar, ondanks de escalatie Israël-Iran, onverminderd aandacht voor hebben.

[1:59:17] Het Israëlisch optreden in de Gazastrook, dat verhart met veel burgerslachtoffers en ook groot Palestijnse lijden tot gevolg.

[1:59:24] En ook dit heb ik bij de EU-collega's nog eens onder de aandacht gebracht.

[1:59:29] Ja, we hebben nu echt focus op die grote escalatie, maar we willen niet de focus die we tegelijkertijd hebben, die verschrikking in de Gazastrook, verliezen.

[1:59:38] Ik zet dat daar los van.

[1:59:42] Het is van belang dat er een staak tot vuren komt, zo snel als mogelijk.

[1:59:47] Dat is van belang voor een drastische toename van de humanitaire hulp en de zorg die op zijn plaats komt, voor een perspectief op een einde aan deze verschrikkelijke oorlog en is tot nu toe ook het meest effectieve geweest om ook de Israëlische gijzelaars vrij te krijgen.

[2:00:01] Voor een staak tot vuren zijn twee partijen nodig.

[2:00:04] En daarbij zeg ik, Hamas moet de wapens neerleggen, de gegeiselde vrij laten, mag ook geen rol spelen in de toekomst van Gaza.

[2:00:10] En Nederland zet zich ook in EU-verband in, ook op sancties tegen Hamas.

[2:00:15] Maar die oorlog, die gaat door en maakt ons daar heel, heel grote zorgen om.

[2:00:22] En tegelijkertijd hebben we ook de situatie in de West-Jordaan-oever, die blijft verslechteren.

[2:00:29] Recepten, verslechtering onder meer door de

[2:00:31] besluit tot uitbreiding van nederzettingen.

[2:00:34] Ook is de aankondiging van minister Smotrig om een vrijstelling in te trekken voor Israëlische banken om samen te werken met Palestijnse banken.

[2:00:41] De zogenoemde banking correspondence, de banking waiver, is zeer zorgelijk.

[2:00:46] En wij zullen ons bilateraal en in een EU-verband ervoor blijven inzetten dat die intrekking niet in praktijk wordt gebracht.

[2:00:57] Ook blijft het kabinet zich in EU-verband inspannen voor sancties tegen gewelddadige kolonisten en hun organisaties.

[2:01:05] Nederland en Frankrijk zijn er als bekend voortrekkers bij, maar we zijn er helaas nog niet.

[2:01:11] We blijven ons inspannen om de situatie te plaatsen te verbeteren met als uitgangspunt druk opvoeren, kanalen open houden, ook binnen de EU.

[2:01:17] Samen met zijn we uiteindelijk het meest effectief.

[2:01:22] Dat het Nederland gelukt is, in ieder geval een grote groep lidstaten, zich te opstellen achter de oproep tot evaluatie van het artikel 2 van het EU-Israël Associatieakkoord, laat zien dat heel veel lidstaten, hoe verschillend ook, zich bewust zijn van de katastrofale situatie in de Gaza-strook en die urgentie zien.

[2:01:43] Die stap was er niet gekomen als niet bijvoorbeeld Duitsland zorggelijke zorgen op 20 mei in de Raad had geuit in soortgelijke bewoordingen

[2:01:52] als dat Nederland dat deed.

[2:01:57] Waarom deze druk, druk om Israël van koers te doen veranderen wat de Gazastrook betreft?

[2:02:03] En dat moet wat mij betreft zo blijven tot de situatie in de Gazastrook verbeterd.

[2:02:07] Het doel blijft uiteindelijk om Israël te bewegen tot een andere koers.

[2:02:12] Het doel blijft een opheffing van die humanitaire blokkade.

[2:02:16] Daar komt veel te weinig binnen.

[2:02:17] Dat GHF-systeem werkt niet.

[2:02:20] Het is ook tegen de humanitaire principes.

[2:02:22] Het veroorzaakt allerlei slachtoffers.

[2:02:24] We moeten echt blijven inzetten op de opheffing van de humanitaire blokkade.

[2:02:29] En we moeten ondertussen blijven werken aan een staak te vuren.

[2:02:34] Stap voor stap blijft onze aanpak ook om de EU zoveel mogelijk verenigd te houden.

[2:02:41] Ook waar het gaat om die herziening of die review

[2:02:45] die evaluatie van dat artikel 2 van het associatieakkoord.

[2:02:49] De hoogvertegenwoordiger zal naar verwachting tijdens de aankomende Raad Buitenlandse Zaken de resultaten van die evaluatie met de lidstaten delen.

[2:02:58] Ik wil niet vooruitlopen op de discussie die in de Raad Buitenlandse Zaken dan na aanleiding van haar presentatie gaat plaatsvinden.

[2:03:05] Ik ken die presentatie nog niet, maar onze inzet, voorzitter, is duidelijk.

[2:03:12] Dank u wel.

[2:03:14] Mevrouw Teunissen.

[2:03:16] Voorzitter, op het laatste punt.

[2:03:17] Nee, die inzet is met betrekking tot het associatieakkoord helemaal niet duidelijk.

[2:03:22] Gisteren zei de premier dat deze minister een inzet heeft liggen over het associatieakkoord.

[2:03:29] Wat gebeurt er nou als uit die evaluatie blijkt?

[2:03:31] Inderdaad, Israël stemt artikel 2 van het associatieverdrag.

[2:03:35] Dat is overduidelijk dat Israël dat doet.

[2:03:38] Dus wat gaat de regering doen als inderdaad uitblijkt?

[2:03:41] Wat is de inzet van Nederland als blijkt dat Israël artikel 2 van het associatieverdrag schent?

[2:03:46] Heldere vraag, korte antwoord.

[2:03:48] De minister.

[2:03:51] Wat ik in ieder geval zou doen, boven alles, is zoveel mogelijk met Europa verenigd staan.

[2:03:56] Dat is in ieder geval heel belangrijk, want samen sta je echt sterker, geef je een duidelijker signaal, kun je meer invloed uitoefenen dan wij als kleinland de Noordzee alleen.

[2:04:07] Dus daar gaat het mij om.

[2:04:09] In de eerste plaats willen we die volledige opheffing van de humanitaire blokkade,

[2:04:15] We willen blijven streven naar de staak te vuren, waar we twee partijen voor nodig hebben.

[2:04:19] We willen geen stappen, dat de EU geen enkele stap zet die ons, we willen dat Israël geen stappen meer zet die verder verwijderd van de twee-staten-oplossing.

[2:04:28] Maar het is nog niet een gelopen race dat alle EU-lidstaten meewerken aan een daadwerkelijk beleid van opvoeren van de druk.

[2:04:37] En ik wil daar heel sterk op inzetten.

[2:04:40] Ik wil niet vooruitlopen op de uitkomsten van de evaluatie.

[2:04:43] Het is aan de hoogvertegenwoordiger en de commissie om te komen met ook voorstellen voor passende maatregelen.

[2:04:49] Martens.

[2:04:51] Voorzitter, het is heel eenvoudig.

[2:04:53] Je kunt niet vrijblijvend blijven zeggen dat je de druk opvoert voor een staatsadvuren zonder dat je daar acties tegenover zet.

[2:05:01] En de minister zegt net, ja, mijn inzet is dat ik samenwerk met Europese landen.

[2:05:07] Daar heb ik niet naar gevraagd.

[2:05:08] Ik heb gevraagd naar de inhoudelijke inzet.

[2:05:12] Is het zo dat Nederland zegt, als uit die evaluatie blijkt dat artikel 2 van het associatieverdrag wordt geschonden door Israël, dat Nederland dan zegt, dan schorten we dat associatieverdrag op?

[2:05:24] Want dat is een concreet drukmiddel.

[2:05:28] Voorzitter, er heeft geen zin, vind ik, om nu op de conclusies van de hoogvertegenwoordiger vooruit te lopen en de maatregelen die ze mogelijk gaan voorstellen.

[2:05:37] Ik vind het heel erg belangrijk dat we daar in ieder geval stappen zetten die we als EU zoveel mogelijk samen zetten.

[2:05:43] Doel is Israël van Koers te doen veranderen, middel is de evaluatie artikel 2 en eventuele maatregelen daarbij.

[2:05:49] Ik wil doel en middel niet door elkaar halen.

[2:05:51] De EU-eenheid is essentieel voor effectieve druk.

[2:05:56] En ik kan u wel zeggen,

[2:05:59] Het is wel onze bedoeling om bij een negatieve uitkomst van het onderzoek dat niet zonder gevolgen te laten blijven.

[2:06:05] Tot slot.

[2:06:06] Dat is ook uw laatste interruptie.

[2:06:09] Ja, voorzitter.

[2:06:11] Ik hoop dat de minister ziet hoe teleurstellend dit antwoord is voor al die 150.000 mensen die zondag de straat op gingen.

[2:06:20] Het is de grootste demonstratie geweest van de 21ste eeuw.

[2:06:24] Mensen vragen, doe iets.

[2:06:26] Kabinet, zet de druk op Israël.

[2:06:28] voer die op, neem maatregelen die passend zijn met wat er plaatsvindt in Gaza, namelijk die genocide.

[2:06:35] En ik hoor alleen maar een woordstroom van de minister.

[2:06:38] Ik hoor helemaal geen enkele actie.

[2:06:40] Dan heb ik een laatste vraag, voorzitter, over die sancties op de ministers, die extreemrechtse Israëlse ministers.

[2:06:47] Waarom komt het kabinet daar nu mee?

[2:06:49] Want die uitspraken, die verschrikkelijke uitspraken zijn vorig jaar ook al gedaan.

[2:06:53] Dus waarom komt het kabinet nu met die sanctie?

[2:06:58] Als u in Brussel gaat vragen, dan ziet u dat Nederland tot de voorhoede behoort in het willen opvoeren door de EU van druk op Israël.

[2:07:07] Denkt u even aan de sancties tegen gewelddadige kolonisten die ik al noemde.

[2:07:11] Dat is een Nederlands-Frans initiatief.

[2:07:13] En het feit dat die er nog niet zijn komt bepaald niet door Nederland.

[2:07:17] Denkt ook even aan de stap die we hebben genomen met betrekking tot artikel 2 en de meerderheid van Europese lidstaten die zich daarachter heeft opgesteld.

[2:07:24] Dat gaat allemaal niet vanzelf.

[2:07:27] Zweden heeft nu inderdaad initiatief genomen richting de hoogvertegenwoordiger om gerichte sancties op extremistische Israëlische ministers te plaatsen.

[2:07:35] Nederland zal zich bij dat initiatief aansluiten.

[2:07:38] Ik check nog bij de Zweedse minister, daar heb ik een vraag uit staan.

[2:07:41] Zijn we dan de eerste lidstaat die zich steun uitspreekt voor het Zweedse initiatief publiekelijk?

[2:07:48] Ik weet het antwoord niet, maar we behoren wel degelijk tot die voorhoede.

[2:07:52] Dus ik wil wel...

[2:07:54] En mevrouw Teunissen, voorzitter, vroeg waarom nu pas?

[2:07:58] Nou, vorige week, 10 juni, heeft Zweed de brief gestuurd aan de hoogvertegenwoordiger.

[2:08:03] We zijn nu een week later en een week later heeft Nederland dit gesteund.

[2:08:08] Ik wil nog graag zien welke andere lidstaten dit ook gaan steunen.

[2:08:11] Meneer Paternotte.

[2:08:13] Ja, voorzitter, wat voor zin heeft het commissiedebat op deze manier?

[2:08:15] Want wij hebben een debat met een minister om het te hebben over de inzet bij een Europese Raad.

[2:08:19] Daarom hebben we dit debat.

[2:08:21] En als ik dan vraag naar de inzet, dan zegt hij eigenlijk, nou, ik wil vooral eigenlijk dat Europa verenigd is, dus dat eigenlijk een beetje alle anderen het met elkaar eens zijn en dan kan ik me daarbij bij aansluiten.

[2:08:30] Dat is natuurlijk geen inzet.

[2:08:32] We hebben zelf gevraagd om dit onderzoek of Israël zich houdt aan het associatieverdrag.

[2:08:37] Als Israël dat nou niet blijkt te doen, dan is er toch maar één logische conclusie, dat je Israël niet meer de voordelen gunt van dat associatieverdrag.

[2:08:45] Welke andere inzet is nou logisch?

[2:08:49] De minister.

[2:08:50] Ja voorzitter, ik zou toch verwachten dat deze zestig fractie, hier zijn Europacoers, het zou waarderen dat Nederland graag een Europese gezamenlijke inzet zoveel mogelijk ziet.

[2:09:02] Daarvoor moet ik bruggen bouwen, dat gaat niet vanzelf.

[2:09:04] En ja, we hebben, mede door een Nederlandse initiatief, een heel groot vraagteken doen plaatsen bij het gehele EU-Israël Associatieakkoord.

[2:09:13] Oké, daar komt maandag de hoogvertegenwoordiger met haar presentatie over hoe zij evalueert en welke maatregelen zij eventueel voorstelt.

[2:09:23] Ik kan niet vooruitlopen welke maatregelen zij voorstelt, maar ik kan herhalen, als er negatieve uitkomst is van het onderzoek, dan zal dat wat Nederland betreft niet zonder gevolgen blijven.

[2:09:32] Welke gevolgen wil ik ook gaan zien binnen het kader van wat in de EU haalbaar is.

[2:09:37] Want als je nu iets op de plank legt waar een onmiddellijke Europese verdeeldheid over ontstaat, dan maken we Europa in het Midden-Oosten eerder zwakker dan sterker.

[2:09:47] Wilt u uw derde interruptie inzetten, meneer Paternotte?

[2:09:51] Mevrouw Dobbe.

[2:09:54] Dank u wel.

[2:09:55] De minister zei Nederlands voorloper.

[2:09:57] Nee, Spanje is een voorloper.

[2:09:59] Ik zei eerder al, mijn Spaanse moeder is trots.

[2:10:01] Ik ben dat een stuk minder.

[2:10:03] Door nalatigheid kan medeplichtigheid ontstaan, vroeg ik de minister in mijn termijn.

[2:10:07] En gisteren zei de minister-president heel stellig, dit kabinet kwam het genocide-verdrag na.

[2:10:11] Heeft het kabinet juridisch advies gevraagd of omgevraagd ontvangen over de naleving van het genocide-verdrag?

[2:10:18] De minister, een hele concrete vraag.

[2:10:29] De vraag van mevrouw Dobbe.

[2:10:32] Ja, uiteraard wordt de regering geadviseerd door de eigen juristen over juridische aspecten.

[2:10:38] Het zijn informatieve nota's die ik daarover ontvang.

[2:10:44] En uiteraard bestaat ook de mogelijkheid tot het inwinnen van extern advies.

[2:10:49] Maar op dit moment, we hebben inderdaad intern adviezen gehad.

[2:10:54] Mevrouw Dongen.

[2:10:55] Nou, dat is goed om te horen.

[2:10:56] Mogen wij dan die adviezen ontvangen of in ieder geval inzien?

[2:11:00] Want ik ben heel erg benieuwd wat die adviezen dan zijn als het gaat over het naleven van het genocideverdrag door Nederland.

[2:11:08] De minister.

[2:11:09] Voorzitter, die adviezen hebben ertoe geleid dat wij bijvoorbeeld op 21 januari een uitgebreide brief over deze problematiek aan de Kamer hebben gestuurd.

[2:11:19] Ik denk dat de Kamer daarmee heel goed en ruimhartig is geïnformeerd over de positie van het kabinet en hoe wij deze adviezen wegen.

[2:11:27] Mevrouw Dobbe.

[2:11:28] Dank u wel.

[2:11:29] De positie van het kabinet is mij helder, maar ik zou graag die adviezen willen zien.

[2:11:33] Het is een vraag om informatie van de Kamer.

[2:11:35] Wil de minister daarin meegaan of niet?

[2:11:37] Dat is de vraag.

[2:11:38] Nou, op dit moment wil ik niet meegaan in het verstrekken van alle interne informatie, want het zijn interne informatienota's.

[2:11:44] Ik zeg wel, er bestaan ook mogelijkheden tot het extern inwinnen van advies.

[2:11:48] Dat kan de Kamer ook bij de Commissie Advies Volkrechtelijke Vraagstukken.

[2:11:53] Daar kan en die adviescommissie kan ook ongevraagd advies uitbrengen.

[2:12:00] Dank.

[2:12:00] Ik laat het drie keer toe.

[2:12:02] Ik geef u graag de ruimte voor debat, maar u moet het ook binnen de perk houden.

[2:12:07] Mevrouw Piri.

[2:12:09] Voorzitter, deze minister heeft een paar weken geleden een brief naar de Kamer gestuurd waarin stond dat Israël zich schuldig maakt aan schendingen van het oorlogsrecht in Gaza.

[2:12:16] Klopt dat?

[2:12:23] Ik weet in ieder geval zeker dat ik vaker ook heb aangegeven dat

[2:12:27] Het handelen van Israël en de Gaza-strook indruist tegen het internationale humanitaire oorlogsrecht.

[2:12:35] Mevrouw Piri?

[2:12:36] Ja, zit er een verschil tussen mijn woorden en die van de minister?

[2:12:40] De minister?

[2:12:45] Ik denk het op bepaalde terreinen niet.

[2:12:47] Ik heb bijvoorbeeld, al eerder is desgevraagd, aangegeven dat collectieve bestraffing een oorlogsmisdaad is.

[2:12:54] Heel fijn, wel jammer van tweede interruptie.

[2:12:58] Is de minister met mij eens dat Israël niet te bewegen is tot een andere koers als we niet overgaan tot sancties?

[2:13:08] Voorzitter, dat weet ik niet.

[2:13:11] Het liefst willen wij Israël bewegen tot een andere koers.

[2:13:16] Met welk middel en hoe?

[2:13:18] Dat is de vervolgvraag.

[2:13:20] Op tal van manieren geeft Nederland aan waar het in zaken

[2:13:24] de Israelisch handel in de Gaza-strook en de humanitaire blokkade staat.

[2:13:28] Bijvoorbeeld op 12 juni was er stemming in New York in de Algemene Verhaling van de WN, een resolutie.

[2:13:34] We hebben er hard aan gewerkt, onze mensen in New York, om te zorgen dat die resolutie de juiste teksten bevatte.

[2:13:41] En we hebben daarvoor die resolutie gestemd.

[2:13:44] Dus het feit dat we in de EU stapjes zetten, betekent niet dat we ondertussen niet ook andere signalen aangeven.

[2:13:52] Dat doen we met publieke druk, dat doen we voor en achter het scherm.

[2:13:57] De conclusie uit deze antwoorden is Nederland erkent dat Israël het oorlogsrecht schent en is niet bereid tot sancties.

[2:14:03] Dat is de enige conclusie die ik uit de antwoord van de minister kan opmaken.

[2:14:07] En dus ook niet bereid om drukmiddelen in te zetten om Israël te bewegen een andere koers te gaan varen.

[2:14:12] Dus tot slot, mijn vraag.

[2:14:14] De minister weet dat er geen enkele kans is op unanimiteit om het hele handelsverdrag op te schorten.

[2:14:20] Daar hoeven we niet lang over te praten, dat is gewoon een feit.

[2:14:24] Een minderheid

[2:14:26] van lidstaten kan maandag het voorstel doen om het handelsdeel op te schorten, waar uiteindelijk een meerderheid voor nodig is om dat ook door te voeren, maar geen unanimiteit.

[2:14:37] Is de minister bereid om die optie open te houden?

[2:14:41] De minister.

[2:14:44] Voorzitter, ik begrijp niet goed waar mevrouw Piri zegt dat

[2:14:48] dit kabinet niet bereid zou zijn tot sancties.

[2:14:51] Ik noemde al het initiatief van Nederland en Frankrijk ten aanzien van sancties voor gewelddadige kolonisten.

[2:14:56] Het is een Nederlands-Frans initiatief.

[2:14:58] Als u een bruschat vraagt, dan ziet u dat het een Nederlands-Frans initiatief is.

[2:15:02] Als het gaat, ook over de Gazastrook, maar niet alleen de Gazastrook,

[2:15:05] U ziet dat Nederland zich opstelt achter het Zweedse initiatief voor sancties richting twee extremistische ministers, Heren Smotrich en Benckvier.

[2:15:14] Dus Nederland is wel degelijk bereid tot sancties.

[2:15:17] En we hebben ook de stap genomen, het initiatief genomen, voor die evaluatie van artikel 2, dus een vraagteken bij het volledige EU-Israël-Associatieakkoord.

[2:15:24] Een deel van het associatieakkoord betreft het handelsakkoord.

[2:15:29] Dat zou eventueel kunnen worden opgeschort middels meerderheidsbesluitvorming, qualified majority voting.

[2:15:34] Ik weet nog niet of die er is.

[2:15:36] Stapjes in Europa gaan vaak langzaam, maar het is wel en blijft waard, vind ik, om ons Europees in te zetten, omdat we samen veel meer hefboom hebben.

[2:15:45] Meneer Van Baarle.

[2:15:47] Voorzitter, Nederland gaat bepleiten dat er sancties moeten komen tegen twee Israelische ministers.

[2:15:55] Voorzitter, als we kijken wat Israël doet in Gaza, het plegen van een genocide, minstens 50.000 Palestijnen vermoord.

[2:16:03] Dan zijn alle Israëlische ministers toch gewoon criminele gekken.

[2:16:08] Dan zijn alle Israëlische ministers toch gewoon volstrekt extremistisch.

[2:16:13] Is de minister gewoon bereid om sancties te bepleiten tegen alle ministers in het Israëlische kabinet, tegen alle bewindspersonen in Israël?

[2:16:21] Dank u wel, de minister.

[2:16:24] Voorzitter, het antwoord is nee.

[2:16:29] Het kan toch niet zo zijn?

[2:16:30] Laten we het over de eindverantwoordelijken hebben.

[2:16:32] Netanjahu is er overal bij.

[2:16:34] Accepteert het dat die extremistische uitspraken door zijn collega's worden gedaan?

[2:16:38] Heeft het over etnische zuivering?

[2:16:40] Heeft het over de deportatie van Palestijnen?

[2:16:43] Noemt Gaza de stad van het kwaad en zet Palestijnen daarmee weg?

[2:16:46] Hoe kan je nou niet zeggen dat er tegen een misdadiger als Netanjahu sancties ingesteld moeten worden?

[2:16:55] Hoe kan deze minister dat nou volhouden?

[2:16:57] De minister.

[2:16:59] Voorzitter, de heer Van Baan noemt de premier net in jou.

[2:17:03] Ik moet even terugdenken aan 21 november vorig jaar.

[2:17:06] toen vanuit het International Strafhof arrestatiebevelen, onder andere tegen premier Netanjau, werden uitgevaardigd.

[2:17:13] Nederland heeft toen gezegd, oké, dan is Netanjau een verdachte en dan arresteren wij als dat hier aan de orde komt.

[2:17:21] En de volgende dag las ik op de voorpagina van, ik geloof de Financial Times, Nederland gaat een arresteren.

[2:17:28] Andere Europese landen waren aarzelender.

[2:17:30] Dus ik wil dat ook wel even meegeven aan de heer Van Baarle.

[2:17:34] Tegelijkertijd

[2:17:36] U ziet de Nederlandse positie, taals we deze twee extremistische ministers, Smotrijk en Benckvier, na alle van hun herhaalde uitspraken en handelingen, zowel waar het gaat om de Westelijke Jordaan over als over de Gaza-strook, hebben wij nu gezegd, wij sluiten ons aan bij het Zweedse initiatief, en wij bepleiten in Europees verband sancties tegen deze twee personen.

[2:17:58] Dank.

[2:17:59] Kijken of er nog andere zijn.

[2:18:00] Nee?

[2:18:00] Gaat u dan door met de beantwoording?

[2:18:02] Oh, meneer Paterlotte?

[2:18:08] Ja, voorzitter.

[2:18:12] Wat ik nog steeds niet helemaal begrijp, is dat de minister blijft beschouwen van we willen een Europese eenheid.

[2:18:24] Maar we kunnen als Nederland natuurlijk wel een mening hebben.

[2:18:25] Mevrouw Piri vroeg net van bij een gekwalificeerde meerderheid kan je vaststellen, dat is wel het associatieverdrag Schenten, dat je de handelsvoordelen, overigens grotere handelsvoordelen dan bijvoorbeeld dat Schenten het Koninkrijk nu geniet met Europa, dat je die opschort.

[2:18:43] lijkt mij ook de enige echt logische conclusie, want dat onderzoek van de minister, dat heeft hij ook met een gekwalificeerde meerderheid tot stand weden te brengen.

[2:18:49] Helder.

[2:18:50] Dus de vraag, sluit de minister uit dat die handelsvoordelen, op schorte dat dat de inzet van Nederland is, die staat er nog.

[2:18:57] De minister.

[2:18:59] Voorzitter, bij de meerderheid voor artikel 2 gold dat iets anders, want er gold eigenlijk en geen unanimiteit en geen gekwalificeerde meerderheid.

[2:19:06] Dat lag bij de prerogatieven van de voorzitter van de vergadering, de hoge vertegenwoordiger.

[2:19:12] Ik stel wel de vraag, wat levert voor mij telkens, wat levert verdeeldheid en geen akkoord over de druk die we willen zetten op Israël?

[2:19:22] Daar gaat het om.

[2:19:23] We willen druk zetten om ook iets te bereiken.

[2:19:26] Daar gaat het om.

[2:19:28] En het gaat dus mij om de effectiviteit centraal te houden.

[2:19:33] Ik wacht nu op een voorstel van de commissie, want dit vergt een voorstel van de commissie.

[2:19:38] Maar ik heb ook al eerder aangegeven, het is wel onze bedoeling om bij een negatieve uitkomst van het onderzoek dat niet zonder gevolgen te laten blijven.

[2:19:48] En daar sluiten we niet meteen opties bij uit.

[2:19:51] Dank.

[2:19:51] Gaat u verder met de beantwoording.

[2:19:56] Syrië.

[2:19:57] Voorzitter, de heer Seder vroeg naar de rechtsfront voor het voornemen tot sancties tegen een bepaalde Israëlische minister.

[2:20:02] Het EU mensenrechten sanctioregime biedt de juridische basis om personen en entiteiten verantwoordelijk ondersteunend ernstige mensenrechten schendingen op de sanctielijst te plaatsen.

[2:20:11] Het gaat over deze twee bewindspersonen, Smotrijk en Benckvier, die voortdurend de uitbreiding van illegale nederzettingen bepleiten, roepen op tot etnische zuiver in de Gazastrook.

[2:20:21] Dat draagt bij aan mensenrechten schendingen.

[2:20:23] En ik vind dat dit instrument laat zien dat Nederland en EU-PAL staan voor de internationale rechtsorde.

[2:20:29] En de onderliggende motivering juridisch van sancties wordt altijd pas na aanname in het openbaar gedeeld.

[2:20:39] Voorzitter.

[2:20:42] Mevrouw Teunissen vroeg nog naar dual use en ronden.

[2:20:47] Ik heb de motie die zij daarover bij een voorcommissiedebat had ingediend positief met een oordeel Kamer geapprecieerd.

[2:20:54] We zijn dat aan het uitzoeken in, ook aan de orde aan het stellen in Brussel.

[2:20:59] En u krijgt zo spoedig mogelijk een schriftelijke antwoord op de vragen die u daarover vanuit de Kamer hebt gesteld.

[2:21:07] Kunt u aangeven voor wanneer, met wat Teunissen die antwoorden kan verwachten?

[2:21:12] Nee, ik denk wel binnen een week.

[2:21:16] Oké, dank.

[2:21:17] Dan noteren wij dat.

[2:21:19] Gaat u verder.

[2:21:21] Voorzitter, mevrouw Pirie vroeg naar een Belgische initiatief, een initiatief van België over de juridische implicatie van het advies van internationaal gerechtshof.

[2:21:29] Dat is mij bekend.

[2:21:31] Dat is een verzoek om analyse van de implicatie van het internationaal gerechtshofadvies voor EU-beleid.

[2:21:36] Dat is iets waar Nederland ook al langer voor pleit.

[2:21:38] Tegelijkertijd loopt nu het proces voor evaluatie van artikel 2, waar ik me te eerst voor inzet om dat zoveel mogelijk te doen slagen.

[2:21:47] We moeten de processen binnen de EU, inclusief mogelijke maatregelen, goed stroomlijnen en ik ben in contact met mijn Belgische collega ook over dit specifieke advies.

[2:21:58] Voorzitter, even kijken.

[2:22:01] Dan mevrouw Piri.

[2:22:03] had het ook over wapenexport, inclusief onderdelen van de Iron Dome.

[2:22:11] Ik heb er geen beeld bij, zeg ik, en daar zal ik navragen over doen, maar ik heb er geen beeld bij dat de Iron Dome, het luchtverdedigingssysteem van Israël, nu wordt ingezet voor offensieve doeleinden.

[2:22:21] Mevrouw Piri heeft in het verleden, kan ik me herinneren, in de Kamer op Lunair aangegeven

[2:22:28] Ik vind het heel interessant, maar ik heb hier geen vragen over gesteld aan de minister.

[2:22:33] Hij mag natuurlijk zeggen wat hij wil, maar even voor de duidelijkheid, ik heb hier geen vragen over gesteld aan de minister.

[2:22:39] De minister.

[2:22:40] Voorzitter, maar dan wil ik er toch graag iets over zeggen, want ik vond het wel... Voorzitter, voordat u verder gaat.

[2:22:47] Uw punt van orde is gemaakt, waarvan acten.

[2:22:50] De minister gaat zelf over de beantwoording en waar hij op ingaat op datgene wat in het debat is gezegd.

[2:22:54] De minister.

[2:22:56] Ja, voorzitter, ik wil er wel iets over zeggen,

[2:22:58] Wapenexportbeleid doen wij heel zorgvuldig.

[2:23:06] We zijn heel zorgvuldig in wat we wel en niet, waar we wel en geen vergunning voor geven als het gaat om export van wapens en zo ook met betrekking tot Israël.

[2:23:17] En op dit moment zeggen we wapens die

[2:23:21] puur ter zelfverdediging kunnen worden gebruikt, die leveren we wel.

[2:23:26] En dat zijn bijvoorbeeld onderdelen van het Iron Dome luchtafweersysteem van Israël.

[2:23:32] Mevrouw Piri is kennelijk van mening dat Israël niet over een functionerende luchtafweer zou mogen beschikken.

[2:23:41] Dus niet meer, zeg maar, verdedigen tegen inkomende raketten die worden afgeschoten door het regime van de ayatollahs van Iran.

[2:23:49] Ik moet het zeggen, er is geen vraag over gesteld, maar ik vind dit een opmerkelijke draai.

[2:23:55] Een draai die mij ook het licht op de geschiedenis en de partij waar mevrouw Piri vandaan komt persoonlijk toch zwaarvalt.

[2:24:07] Mevrouw Piri, u heeft de kans om weer op te reageren.

[2:24:11] Ja, voorzitter.

[2:24:12] Nou, laat ik toch eerst vragen over het Belgische initiatief, want daar wilde ik oorspronkelijk een vraag over stellen.

[2:24:20] Nederland heeft het initiatief genomen.

[2:24:22] Heel veel landen hebben zich daarbij aangesloten, inclusief België.

[2:24:24] België neemt nu een initiatief, vraagt Nederland om zich daarbij aan te sluiten.

[2:24:27] Waarom doet de minister dat niet?

[2:24:29] De minister.

[2:24:30] Voorzitter, dat is nog niet gezegd.

[2:24:32] We zijn met België in gesprek en het gaat ook over de bewoordingen die België daarbij wil kiezen.

[2:24:38] Maar wij pleiten al langer ervoor

[2:24:40] dat de implicaties van het advies van de internationale gerechtshof door de juridische dienst in Brussel wordt doordacht en wordt gekeken wat dat betekent.

[2:24:55] Maar het gaat mij om hoe dat Belgische initiatief precies wordt verhoord en daarover zijn we nog in gesprek.

[2:25:03] Nogmaals, de molens in Brussel malen soms wat langzaam.

[2:25:08] Voorzitter, voordat de minister mij en mijn partij iets in de schoenen schuift waar toch echt één iemand voor verantwoordelijk is, en dat is namelijk de Israëlse premier, die namelijk zelf op heel veel momenten een gevaar is op dit moment voor de Israëlse bevolking.

[2:25:27] Ik vind het eigenlijk best wel schandalig dat de minister deze aantijging doet op mijn partij.

[2:25:32] Er kent de minister dat de Iron Dome wordt ingezet

[2:25:38] als onderdeel van de aanvalstrategie op Iran.

[2:25:42] Erkent de minister dat Israël deze aanval nooit zou hebben gedaan zonder de Iron Dome?

[2:25:50] De minister.

[2:25:53] Mevrouw voorzitter, het Iron Dome luchtverdedigingssysteem verdedigt op dit moment mensen in Israël, in dorpen en steden, mensen die het soms met premier Netanyahu's koers eens zijn, mensen die absoluut tegen premier Netanyahu's koers zijn,

[2:26:07] Die mensen zitten nu in een schuilkelder en ik vind dat Nederland nog steeds onderdelen voor zo'n luchtverdedigingssysteem moet kunnen en willen leveren.

[2:26:18] Ik heb er echt heel veel moeite mee als dat niet meer zou mogen en kunnen als men zich niet mag verdedigen tegen de raketten die vanuit Iran op Israël worden afgeschoten.

[2:26:30] Het is geen interruptie, voorzitter, maar ik kan het ook niet onbeantwoord laten.

[2:26:34] Er worden hier allemaal aantijgingen gedaan vanuit het kabinet richting mijn partij.

[2:26:39] Dus volgens mij is nu de minister eigenlijk vragen aan mij aan het stellen.

[2:26:43] Maar fijn dat u het meerekent als mijn interruptie.

[2:26:46] Het kan toch niet zo zijn, voorzitter.

[2:26:48] Het kan toch niet zo zijn dat we deze minister anderhalf jaar vragen wat doet dit kabinet eraan om Palestijnse burgers die te maken hebben met genocide te beschermen?

[2:26:59] En het antwoord na anderhalf jaar is nou, we proberen eenheid te krijgen om een onderzoek af te wachten en nog steeds pleit dit kabinet niet voor sancties.

[2:27:10] Dat is de reden, voorzitter, zeg ik.

[2:27:12] Deze minister is er mede verantwoordelijk voor.

[2:27:16] dat Netanyahu wegkomt, dat de straffeloosheid heerst, waardoor hij denkt dat hij alles kan maken, alles kan maken, inclusief zomaar, zonder directe reden, een militaire agressie te doen tegen meerdere boerlanden, waaronder nu ook tegen Iran.

[2:27:35] Dat is de reden.

[2:27:36] Probeer het nou niet om te draaien.

[2:27:38] Erken gewoon dat dit kabinet er mede verantwoordelijk voor is dat door straffeloosheid de agressie steeds erger wordt.

[2:27:46] De minister.

[2:27:48] Voorzitter, dit zijn grote woorden en ik verwerp een mede verantwoordelijkheid, verre van mij, als het gaat om de situatie in de westelijke Jordaanhoever en de Gazastrook.

[2:27:59] En ik spreek ook tegen wat mevrouw Piriere suggereert, dat het kabinet geen sancties zou willen instellen.

[2:28:05] Integendeel, Nederland en Frankrijk zijn in Brussel de voortrekkers van sancties, een aanvullend sanctiepakket, een initiatief tot een aanvullend sanctiepakket, jegische gewelddadige kolonisten,

[2:28:17] Nederland steunt nu het Zweedse voorstel om sancties in te stellen richting de extremistische ministers Motrich en Benkveer.

[2:28:24] Los daarvan, los daarvan de situatie en escalatie Iraan-Israël, vind ik zeer ernstig, zeer grote zorgen erover.

[2:28:32] Het kabinet zet zich ervoor in, en dat doe niet alleen ik, ook de premier onder andere, zet zich ervoor in.

[2:28:38] dat er deescalatie kan plaatsvinden en dat VS en Iran weer om de tafel kunnen zitten, toch nog een weg naar onderhandelde oplossingen te komen, te voorkomen dat Iran een kernwapenstaat wordt.

[2:28:48] En ondertussen zeg ik, ik vind het teleurstellend, en ik wil het toch hier markeren, dat er een draai is gemaakt om mevrouw Piri, waarvan ik me echt nog herinner, dat ze plenair in de zaal stond en zegt

[2:28:59] Wij willen geen wapens meer aan Israël leveren, maar die ter zelfverdediging voor het Iron Dome systeem, onderdelen voor het Iron Dome systeem wel.

[2:29:07] Ja, ik marqueer dat hier een draai is gemaakt, maar dat ik die draai niet in ons beleid ga overnemen, voorzitter.

[2:29:15] Voorzitter, met alle respect, maar ongeveer alle, ongeveer alle tachtig moties die wij hebben ingediend de afgelopen anderhalf jaar heeft deze kabinet ook niet overgenomen.

[2:29:26] Dus wat dat betreft verbaasd me het helemaal niet.

[2:29:28] Dank u wel.

[2:29:34] Voorzitter, mevrouw Dobbe vroeg nog naar de bescherming van hulpverleners.

[2:29:41] En ik vind het belangrijk dat ze daarnaar vraagt.

[2:29:42] Bescherming van hulpverleners.

[2:29:43] Ik zeg ook bescherming van journalisten.

[2:29:45] Ook dat is belangrijk.

[2:29:46] Ook dat staat wereldwijd onder druk.

[2:29:50] Bescherming van hulpverleners.

[2:29:51] Deel de zorg vanuit de Kamer.

[2:29:54] Toenemende aanvallen op humanitaire hulpverleners.

[2:29:56] En dat is in verschillende delen van de wereld het geval.

[2:30:01] Pardon, voorzitter.

[2:30:02] En dat is een ernstige schending van het humanitaire oorlogsrecht.

[2:30:05] En Nederland spant zich in voor die veiligheid van die hulpverleners.

[2:30:09] En dat is ook opgenomen in die Kamerbrief Humanitaire Hulp, waar we het over twee weken over spreken.

[2:30:14] Die inzet is er via diplomatie, ook in mijn eigen gesprek, maar ook via onze ambassadors, via de EU, via de VN, ook via ondersteuning van maatschappelijke organisaties, zoals de internationale NGO Safety Organisatie.

[2:30:27] Mevrouw Dobbe vroeg naar advies

[2:30:29] De adviesaanvraag is geweest van de Adviesraad Interessante Vraagstuk Commissie Advies Volkrechtelijke Vraagstukken.

[2:30:35] Die zijn nu bezig met het opstellen van advies.

[2:30:38] Zodra dat advies binnen is, zullen we zo snel mogelijk reageren, in ieder geval binnen de termijn die daarvoor is gesteld.

[2:30:43] Het is gewoon een belangrijk vraagstuk.

[2:30:47] Mevrouw Dobbe.

[2:30:47] Sorry, u was nog niet aan het einde gekomen, volgens mij.

[2:30:50] Heeft u nog een paar vragen?

[2:30:53] Ja, mevrouw Dobbe.

[2:30:54] Ja, dank u wel.

[2:30:55] En dat is heel fijn dat we dan die kabinetsreactie snel krijgen.

[2:30:58] Mijn vraag was ook of in die kabinetsreactie een actieplan opgesteld kan worden om de bescherming van hulpverleners te verbeteren.

[2:31:05] Minister.

[2:31:05] Voorzitter, ik vind het een interessante suggestie en die gaan we dan zeker meewegen.

[2:31:10] En ik kijk even naar welk advies er uiteindelijk komt.

[2:31:13] En misschien zit dit sowieso in een advies.

[2:31:20] Als het niet in het advies zit, wil de minister dat dan wel in zijn reactie stoppen?

[2:31:25] Ik zal het in ieder geval deze suggestie overwegen, zodat ik wel vaker suggesties in de Kamer krijg die ik serieus wil overwegen en bekijken en heel nuttig vind.

[2:31:37] Moeten wij deze registreren als een toezegging dat de minister hierop terugkomt in de reactie?

[2:31:41] Ja, daar kunnen we op terugkomen in de reactie op het advies.

[2:31:44] Ja, doen wij dat.

[2:31:45] Dank.

[2:31:45] Gaat u verder met de beantwoording.

[2:31:49] Voorzitter, dan kom ik op een situatie in Syrië.

[2:31:53] Want zoals u bekent hebben de EU-lidstaten... Punt van orde.

[2:31:57] Ja, meneer Van Baan.

[2:31:58] Ja, ordepunt.

[2:31:59] Ook omdat ik geen interrupties meer heb.

[2:32:01] Ik had nog een heel aantal vragen gesteld die onbeantwoord zijn in dit blok over de handelsbevordering vanuit de Nederlandse overheid.

[2:32:08] Als de minister die kan beantwoorden, kan ik daar in ieder geval in mijn tweede termijn nog op reageren.

[2:32:13] Heeft de minister nog vragen overgeslagen?

[2:32:16] Ik kijk nog even, ik dacht dat ik al had vragen, maar ik hussel wel eens met mijn papieren.

[2:32:23] Het kabinet is tegen boycott divestment sanctions in het algemeen van Israël.

[2:32:31] Tegelijkertijd, zoals u hebt gezien, we zijn niet tegen gerichte sancties.

[2:32:36] Integendeel, we zijn zelfs een van de landen die voor gerichte sancties voorstelt.

[2:32:40] Heb ik het over gewelddadige kolonisten, dan heb ik het over bijvoorbeeld de twee extremistische ministers.

[2:32:45] Maar we zijn niet voor algemene boycott, divestment en sancties als beleid.

[2:32:52] Had u nog andere vragen openstaan of antwoorden openstaan?

[2:32:58] Oké, dank.

[2:32:59] Gaat u verder met uw opkorting.

[2:33:01] Ja.

[2:33:01] Zoals bekend hebben de EU-lidstaten bij de laatste raad buiten onze zaak op 20 mei het politieke besluit genomen om sectorale sancties met betrekking tot Syrië op te heffen, ter behoeve van wederopbouw en economisch herstel, zeg ik tegen de heer Karreman, en daarmee ter behoeve van de stabiliteit, onze belangen op het gebied van veiligheid en terugkeer.

[2:33:19] Een aantal sancties, zoals persoonssancties, zijn nog steeds, bestaan nog steeds.

[2:33:28] Sanctie op veiligheidsgronden bestaan nog steeds.

[2:33:30] Sanctie op wapens blijven van kracht.

[2:33:34] Net als de heer Karreman maak ik me zorgen over sectarisch geweld in Syrië, de positie van de verschillende gemeenschappen in Syrië, inclusief christenen, koerden, druzen, alawieten, yazidis en anderen.

[2:33:48] En daarom heeft Nederland zich in de EU op 20 mei heel hard gemaakt voor de omkeerbaarheid van het opheffen van die sancties.

[2:33:56] Zodat ze weer kunnen worden ingesteld als de Syrische regering daar echt een verkeerde koers vaart.

[2:34:06] En we hebben ons ook hard gemaakt en gelukkig bereikt de mogelijkheid van nieuwe gerichte sancties tegen plegers van sectarisch geweld en andere schendingen.

[2:34:15] En inmiddels zijn er daarom ook mede op initiatief van Nederland nieuwe sancties daadwerkelijk ingesteld tegen personen en entiteiten die mede betrokken waren bij het recente geweld aan de kust tegen Alawite.

[2:34:27] En we werken ook nog aan verdere sancties, heel gerichte, specifieke sancties op basis van deze nieuwe mogelijkheid.

[2:34:38] Die situatie in Syrië.

[2:34:41] Kan ik de heer Karamanlok toezeggen, die houden we uiteraard echt nauwlettend in de gaten.

[2:34:46] En tot dusver wekken de sancties en uitspraken van de overgangsregering, althans de indruk van de bereidheid tot een inclusieve koers.

[2:34:55] Er zijn tegelijkertijd, zeg ik ook, aanhoudende zorgen over de capaciteit en de mate van de controle van de overgangsregering in het land om de bescherming van alle groeperingen binnen de maatschappij te waarborgen.

[2:35:07] schrijnende economische situatie en de algemene staat van publieke infrastructuur.

[2:35:11] Denk even aan elektriciteit.

[2:35:13] Ik draag het daarnaast niet bij natuurlijk aan het verbeteren van de situatie.

[2:35:18] Ik zou nogmaals willen onderstrepen dat Nederland in alle gesprekken wijst op belang van die inclusieve transitie.

[2:35:23] We hebben alle gemeenschappen in Syrië, ik heb ze al genoemd, een aantal worden betrokken, ook worden beschermd.

[2:35:31] Specifieke vragen over Syrië had de heer Karreman nog met betrekking tot de humanitaire steun uit Europa in Syrië, of die bij de juiste groepen terechtkomt.

[2:35:44] En gezien die hele complexe en ook volatiele situatie in Syrië komen daar gewoon extra uitdagingen bij kijken, bij de humanitaire hulp.

[2:35:51] Er zijn helaas geen waterdichte garanties afgegeven, maar daarom is het extra van belang veel aandacht te hebben voor de monitoring, hoe de hulp ingezet wordt,

[2:36:00] actief te handelen op eventuele misstanden, maar ook weer de bereidheid talen om hulp stop te zetten als de situatie daarom vraagt.

[2:36:07] En dat zijn punten waar Nederland ook in de Raad ook weer aandacht voor zal vragen.

[2:36:14] De heer Paternotte vroeg nog naar Syrië veilig genoeg is en het landenbeleid.

[2:36:21] Ik laat vragen over het landenbeleid.

[2:36:23] Uiteraard is het dus een kwestie van de minister voor asiel en migratie.

[2:36:27] Dit is en blijft geloof ik een thema wat onder minister Van Wil blijft vallen.

[2:36:32] Ik kan wel de heer Paard van Otten wijzen op het ansbericht dat ook openbaar is geworden voordat het landenbeleid is vastgesteld.

[2:36:41] Een ansbericht van ik meen 163 pagina's waarin de situatie in Syrië grondig wordt omschreven.

[2:36:50] En daarmee heb ik denk ik de vraag over.

[2:36:53] Dank.

[2:36:53] Meneer Karreman.

[2:36:55] Dank u wel, voorzitter.

[2:36:57] Dank ook voor de beantwoording van de minister.

[2:36:59] Ik had afgelopen maandag Alawiten bij mij op bezoek, voorzitter, en die uiten hun zorgen over wat er gebeurt in Syrië, vooral met de Alawitische gemeenschap, meisjes die gekidnapt worden.

[2:37:12] We kennen die situatie ook toen IS daar aan de macht was.

[2:37:16] Voorzitter, alle wieten, en ik krijg ook uit de christelijke hoek, die maken zich nog steeds heel veel zorgen.

[2:37:22] We zien gelukkig dat die grote moordpartijen zich niet meer hebben plaatsgevonden, maar op kleine schaal gebeurt er echt nog steeds heel veel in Syrië.

[2:37:30] En ik dank ook de minister in zijn inzet met betrekking tot het beschermen van deze minderheden, maar ook voor de mensenrechten in Syrië.

[2:37:37] Maar ik zou toch willen pleiten dat de minister

[2:37:40] de bescherming van deze groepen en het land in de juiste richting te laten gaan om daarvoor te blijven pleiten in de Europese Unie, voorzitter.

[2:37:50] De minister.

[2:37:52] Ja, voorzitter, dat zal ik zeker doen.

[2:37:53] Het is juist ook vanwege gewelddadigheden tegen de Alawitisch gemeenschap dat er nieuwe gerichte sancties tegen plegers van sectarisch geweld ook specifiek zijn ingesteld.

[2:38:05] Specifieke listings, zoals het in Brussel heet, hebben plaatsgevonden al op 20 mei.

[2:38:10] We hebben er toen erg op aangedrongen dat dat tegelijk zou gebeuren met die opheffing van de sectorale sancties, die omkeerbare opheffing van de sectorale sancties, juist omdat die problematiek ons zeer aan het hart gaat.

[2:38:26] En Nederland zal ook aandacht hebben en houden, juist ook voor onder andere de christelijke gemeenschap,

[2:38:32] een gemeenschap die ook onder druk staat, denk ik even bijvoorbeeld aan horecagelegenheden in eigendom van christelijke Syriërs die in Damaskus worden gesloten of problemen ondervinden.

[2:38:46] Dat soort zaken blijven we ook goed voor de bril houden en ik ben blij als de heer Karaman ook inderdaad de zorgen die hij opvangt ook aan het kabinet blijft doorgaan.

[2:38:54] Meneer Karaman?

[2:38:55] Nee?

[2:38:56] Gaat u verder.

[2:38:58] China, Canada en dan de overige belangrijke zaken.

[2:39:02] Ja, voorzitter, dan kom ik op China.

[2:39:05] De aankomende Raad Buitenlandse Zaken is ook een moment om een strategische discussie te voeren over de richting die de EU op wil met China, zeker met het oog op de aankomende EU-China-top die naar verwachting deze zomer plaatsvindt.

[2:39:17] De precieze datum is nog niet vastgesteld.

[2:39:20] De Raad moet een duidelijke en eenduidige boodschap afgeven, meer samenwerkingsmogelijk, maar dan moet China zijn gedrag substantieel aanpassen om de Nederlandse inzet en

[2:39:29] Europese veiligheidszorgen ook te adresseren.

[2:39:31] Waarom?

[2:39:32] Want we zien dat er nog steeds een faciliterende houding plaatsvindt vanuit China richting de Russische oorlogsvoering in Oekraïne.

[2:39:43] Dus grootschalige materiële steun door een aantal Chinese bedrijven, en die is voor Rusland van belang in toenemende mate, zien we dat die militair van aard is, de zorg hierover.

[2:39:55] heb ik op eind mei 2021, toen ik in China op bezoek was, ook aan de Chinese minister Wang Yi overgebracht in Beijing.

[2:40:09] Wat Nederland betreft moet de EU zich eenduidig blijven uitspreken tegen militaire steun vanuit Chinese bedrijven aan Rusland en blijft dit item ook hoog op de agenda staan.

[2:40:18] We pleiten voor uitbreiding van sancties op Chinese entiteiten

[2:40:21] die steun leveren aan de oorlogsinspanning en verhogen van militaire druk.

[2:40:29] Canada, voorzitter.

[2:40:31] Op 23 juni is de EU-Canada-top tussen de Europese Commissie en de Canadese premier Carney, de nieuwe premier.

[2:40:39] Voor Nederland is het ontzettend belangrijk dat Canada en de EU in de huidige, juist in de huidige geopolitieke context, blijven werken aan hun brede relatie.

[2:40:48] Dat de EU met de nieuwe Canadese regering wel actief stappen zet op het gebied van veiligheid, defensie, economie en handel.

[2:40:54] En waar het gaat om ratificatie van het CETA-verdrag, daar wil ik zeker toe oproepen bij die gelegenheid dat we dat ook in de Raad bespreken.

[2:41:03] Ik denk dat dat ook het meest tastbare is wat er op dat moment kan plaatsvinden, hecht aan de goede relaties met Canada, een land wat op zoveel terreinen ook heel gelijkgezind is internationaal, zeker in het multilaterale systeem met Nederland.

[2:41:19] Overige belangrijke zaken, voorzitter.

[2:41:24] Ik kijk even rond, ik zie geen interesse, dus gaat u verder.

[2:41:28] Ja.

[2:41:30] Moldavië.

[2:41:32] Daar vroeg de heer Paternotte naar.

[2:41:33] Ik ben blij dat hij aandacht vraagt voor Moldavië.

[2:41:36] Dat land is buitengewoon kwetsbaar.

[2:41:39] Gaat weer nu richting nieuwe verkiezingen.

[2:41:41] We hebben vorig jaar die presidentsverkiezingen en de referendum gezien op 17 september.

[2:41:46] We zien nu, ik dacht in oktober, parlementsverkiezingen.

[2:41:49] Het land is buitengewoon kwetsbaar voor ook hybride aanvallen.

[2:41:54] Van cyberaanvallen tot sabotageacties, desinformatie, et cetera.

[2:42:00] Nederland ondersteunt Moldavië wat dat betreft.

[2:42:05] We ondersteunen bijvoorbeeld met het tegengaan van hybride neigingen via het EU Partnership Missie voor Moldavië.

[2:42:16] De cyberweerbaarheid van Moldavië bijdraagt.

[2:42:18] We hebben daar 4 miljoen aan ter beschikking gesteld.

[2:42:23] En concreet hebben we deze week een nieuwe bijdrage van anderhalf joen gegeven, ook het versterken overigens van institutionele weerbaarheid tegen hybride dreiging en politieke corruptie, als mede het versterken van de weerbaarheid en toegankelijkheid ook van electorale processen en onafhankelijke media, ook in de strijd tegen Russische desinformatie.

[2:42:41] Deze steun loopt via het Moldavische Stratcom Center en verschillende onafhankelijke media-organisaties daar.

[2:42:49] En ondertussen blijven we doorgaan met de hervormingen die Moldavië nodig heeft gezien ook het EU-toeteringsperspectief.

[2:42:57] We ondersteunen de hervorming van de rechtelijke macht in Moldavië.

[2:43:01] Dat doen we met Nederlandse steun en trainingen en het beschikbaar stellen ook van Nederlanders.

[2:43:11] De heer Van den Burgh vroeg nog naar de geopolitieke constellatie waarin de EU zich bevindt.

[2:43:19] Ik ben heel blij dat hij dit aan de orde stelde, want we zijn natuurlijk enorm bezig deze tijd en deze dagen.

[2:43:24] We zijn enorm bezig met die vreselijke oorlog in Oekraïne.

[2:43:29] Nogmaals, het aantal burgerdoden dit jaar is vergelijkbaar met dezelfde periode van vorig jaar 50% gestegen.

[2:43:35] Dus het is echt een tot doelwit maken van burgerdoden door Rusland, wat we zien naast de situatie aan het front in het zuidoosten van het land.

[2:43:46] En we zien de verschrikkelijke oorlog in het Midden-Oosten, de escalatie in het Midden-Oosten.

[2:43:52] En tegelijkertijd, en daar ben ik met de heer Van den Burgh eens, is het zaak

[2:43:56] dat we ook die grote geopotheke verschuiving en trends blijven zien.

[2:44:00] Ik zie echt dat het zwaartepunt op de wereldkaart verschuift een stukje naar het zuiden en zeker naar het oosten van de wereldkaart.

[2:44:07] En ik ben al ontzettend blij dat we ondanks alle aandacht die moet uitgaan naar de oorlogen in en om Europa ook daar aandacht aan kunnen blijven besteden.

[2:44:16] En dat doen we bijvoorbeeld door contacten met India aan te halen.

[2:44:21] Ik ben er onlangs geweest, de Indiaanse minister is hier geweest onlangs.

[2:44:24] De Indiaanse premier Modi is nog steeds van plan binnenkort te komen.

[2:44:29] Er is uitgestelde bezoek naar aanleiding van de gewelddadigheden in India en Pakistan.

[2:44:32] Ik kijk ook bijvoorbeeld naar de minister, de collega van Indonesië, die hier onlangs op bezoek is geweest.

[2:44:39] Ik kijk ook naar bezoeken die ik heb gebracht bijvoorbeeld aan China, aan India, aan Singapore.

[2:44:47] Maar het gaat ook om andere landen als ik meer zuidelijk kijk.

[2:44:51] G20-bijeenkomst in Zuid-Afrika.

[2:44:53] gesprekken met Brazilië.

[2:44:55] Ik zie echt dat Nederlanden meer rol nemen, meer zelfvertrouwen hebben in hun rol en ons ook als Westerse, mijn Europese collega's en andere Westerse ministers van Westerse regeringen, ook boeiende spiegels voorhouden.

[2:45:13] Koester die contacten ook.

[2:45:15] En ja, zeg ik tegen de heer Van den Burg, hij zegt coalitie van democratieën.

[2:45:22] Het gaat dan democratieën maar net iets meer.

[2:45:24] Democratieën, ondanks kwam bijvoorbeeld de minister van Buitenlandse Zaken vorige week van Chili op bezoek, Alberto van Claveren.

[2:45:32] Geboren in Nederland, tijdens de Chileense dictatuur gestudeerd in Nederland, als vluchteling verbleven in Nederland.

[2:45:39] En dan zie je en dan merk je, als het gaat over de multilaterale agenda, over hoe ongelofelijk veel zaken we het eigenlijk eens zijn.

[2:45:46] Zeker in die grote internationale druk die er plaatsvindt, meer autoritaire machten,

[2:45:52] minder vrijheden en dergelijke, is het van belang dat ook ver weg van elkaar gelegen landen als Nederland en Chile elkaar opzoeken.

[2:46:01] Dat betreft democratieën, wat mij betreft iets meer dan democratieën, want er zijn ook landen die niet exact

[2:46:05] naar onze normen in alle opzichten even democratisch zijn, maar wel een gematigde constructieve koers aanhouden en in het multilateraal stelsel we heel vaak vinden als constructieve partners.

[2:46:17] Ik noemde al Singapore, maar ik noem bijvoorbeeld ook Jordanië, wat ook een gematigd kwetsbaar land in zijn eigen regio is.

[2:46:23] Dit soort prospects, zoals ze het bij de Haagse HCSS-denktank noemen, wil ik graag blijven koesteren.

[2:46:31] Dank.

[2:46:32] Dan bent u volgens mij hiermee aan het einde gekomen van de beantwoording.

[2:46:35] Er is reeds een twee-minuten-debat.

[2:46:37] Er is een vooraankondiging gedaan van een twee-minuten-debat.

[2:46:39] Dat staat gepland om... Eens een minuut.

[2:46:42] Het staat gepland voor vanmiddag twee uur.

[2:46:45] Ik kijk even rond of er een behoefte is aan een korte tweede termijn.

[2:46:48] Ja, dat is het geval.

[2:46:49] Gaan we dat doen?

[2:46:52] Ik begrijp dat u andere verplichtingen had en alle begrip daarvoor, maar als ik u nu toestaat interruptie te doen, dan wordt het een jamboel.

[2:47:04] U heeft iets meer dan een minuut.

[2:47:05] Meneer Van Baarle.

[2:47:08] Ja, voorzitter.

[2:47:08] En ik beperk het aantal interrupties, terwijl we het debat onderling kunnen hebben.

[2:47:12] Ja, voorzitter.

[2:47:13] In zoverre het nodig is in de tweede termijn nog formeel dat twee minuten het debat aan te vragen bij deze... Kijk, er is een vooraankondiging gedaan.

[2:47:19] Ik hoef niet de eerste spreker te zijn, maar volgens mij moet het wel formeel vragen.

[2:47:23] Dus de eerste spreker, wacht, wacht.

[2:47:25] Het betreft de persoon zijn die de vooraankondiging heeft gedaan.

[2:47:29] Voorzitter.

[2:47:32] Deze minister die...

[2:47:34] Heeft hele grote woorden over dat hij voorloper zou zijn in Europa, maar kan niet eens met een begin van een inzet komen die hij bij de komende raad gaat presenteren over het EU associatieakkoord met Israël.

[2:47:45] Dan ben je niet een voorloper, dan ben je iemand die vaag is.

[2:47:48] Dus ik verzoek deze minister nogmaals in zijn beantwoording gewoon in te gaan op wat de inzet zal zijn.

[2:47:55] En tot slot, voorzitter, ik heb heel veel voorbeelden genoemd in mijn bijdrage over uitingen die Nederland doet om bedrijven te verleiden om zaken te doen in Israël en dat de Nederlandse regering daar ook gewoon bij helpt.

[2:48:08] Voorzitter, deze minister mag persoonlijk namens de regering tegen een boycott zijn.

[2:48:15] Denk eens daarvoor, voor een boycott.

[2:48:18] Het is toch totaal ongepast, vraag ik aan deze minister, om als Nederlandse overheid gewoon over de rug van de misdaden tegen de Palestijnen, want dat is wat er gebeurt, bedrijven te faciliteren om daar zaken te doen.

[2:48:29] Kan de minister gewoon daarmee stoppen, voorzitter?

[2:48:35] Ja, dank u wel.

[2:48:35] Wij hebben grote zorgen over het naleven van het genocide verdrag door Nederland.

[2:48:40] Door nalatigheid kan medeplichtigheid ontstaan en het kabinet zegt stellig we houden ons aan het verdrag.

[2:48:45] En experts zeggen Nederland doet dat niet.

[2:48:48] En het kabinet heeft haar oordeel en beleid gebaseerd op adviezen waaraan het Nederlandse beleid is getoetst aan het genocide verdrag.

[2:48:55] Wij hebben die adviezen niet ontvangen.

[2:48:57] De minister wil ze niet geven.

[2:48:59] Ik heb er net om gevraagd.

[2:49:01] Zo werkt dat natuurlijk niet.

[2:49:03] Als dit adviezen zijn waar beleid op is gebaseerd, dan hebben wij vanuit onze controlerende taak alle redenen daar inzuigen in te krijgen.

[2:49:09] En daarom wil ik echt op basis van artikel 68 van de grondwet die adviezen ontvangen die het kabinet, gevraagd of ongevraagd, heeft ontvangen over de naleving van Nederland van het genocideverdrag.

[2:49:25] Voorzitter, ik heb vijf uur geslapen, dus vergeeft u mij, maar we hebben gisteravond en vanochtend acht uur debat gehad met het kabinet over de inzet van Nederland bij de Europese Raad en bij de Raad Buitenlandse Zaken over een ongelooflijk belangrijk onderwerp, namelijk gaat de Europese Unie voor het eerst handelssancties opleggen aan Israël, om echt concreet de druk te zetten.

[2:49:44] En in beide gevallen, of nou premier Schovitz of nu de minister, dan schetst hij eigenlijk zijn rol als wij kijken wat er gebeurt, we willen graag dat er eenheid is en we weten nog niet wat onze inzet is.

[2:49:56] En ik kan me daar gewoon echt niks bij voorstellen, voorzitter.

[2:49:58] Als daar een vergadering is, dan krijgt de minister op een gegeven moment dat woord en is toch de vraag, wat wil Nederland?

[2:50:03] En het kan toch niet zo zijn dat het antwoord dan is, nou, ik wil vooral dat we het met elkaar eens zijn.

[2:50:09] Want terwijl dit heel langzaam gaat, de minister zegt, die stapjes gaan heel langzaam, loopt het dodental in Gaza ontzettend snel op.

[2:50:16] Er gisteren nog 59 mensen die in de rij stonden voor voedsel, doodgeschoten door tanks.

[2:50:23] Dat is wat er nu gebeurt.

[2:50:25] Dus, ja, voorzitter, mijn vraag is volgens mij helder.

[2:50:30] Er kan toch maar één logische conclusie zijn, namelijk dat als Israël blijkt het associatieverdrag te schenden, ik denk dat dat de conclusie gaat zijn dat Nederland dan concrete actie wil, concrete druk, oftewel opschorting van de handelsvoordelen.

[2:50:43] Dank u wel, voorzitter.

[2:50:44] Ik wil beginnen met de minister bedanken voor zijn antwoorden.

[2:50:48] Dank ook dat u de zorg deelt over Syrië.

[2:50:50] Ik krijg echt dagelijks telefoontjes, appjes, maar ik had ook de alawieten afgelopen maandag.

[2:50:57] Het was hartverscheurend, voorzitter, om te horen wat die mensen nog steeds doormaken.

[2:51:02] Ze worden geassocieerd met het oude Assad-regime, terwijl ook heel veel alawieten zeggen van we hebben nooit Assad gewild.

[2:51:07] Toevallig

[2:51:08] hebben we dezelfde geloof als de oude leider en wij zijn nu de dupe van een val van een regime.

[2:51:15] Het vorige regime wilde we niet, maar dat wij nu worden afgerekend op basis van ons geloof en daar vragen we aandacht voor, ze hebben het gevoel dat zij te weinig aandacht krijgen.

[2:51:25] Ik heb ook gezegd, klopt, maar u weet ook wat de agenda domineert op dit moment.

[2:51:29] Gisteren hebben we

[2:51:30] over Israël en Gaza.

[2:51:32] Ik ben ook begonnen, het Midden-Oosten is meer dan Israël en Gaza.

[2:51:34] Er is heel veel leed.

[2:51:35] Ik ben niet eens begonnen over Jemen, over de honderdduizenden doden, de hongersnood die daar heerst, voorzitter.

[2:51:41] Daar wil ik echt ook vragen aan de minister, wilt u alsjeblieft ook aandacht aan de andere leed in de wereld.

[2:51:46] Ik ben blij dat Sudan wel door een aantal collega's van mij is opgebracht, want daar is ook gigantische leed, voorzitter.

[2:51:52] En laten we ook dat leed niet achter ons laten.

[2:51:58] Ik sluit me aan bij wat mijn collega heeft aangegeven, daarom heb ik gisteren ook een motie bijvoorbeeld ook in de Geren ingediend, maar volgens mij heeft de minister dit wel goed voor ogen.

[2:52:06] Voorzitter, ik weet niet of je hier al op is ingegaan, want het was bij een procedurevergadering, maar ik heb gelezen dat de Nederlandse ambassade schaar heeft opgelopen door een raket vanuit Iran.

[2:52:17] Ik zou daar iets van toelichting over kunnen geven.

[2:52:21] Ik heb ook gisteren een motie ingediend over mogelijke repatriëring.

[2:52:25] Verandert dit iets?

[2:52:26] Dat zou ik graag willen weten in aanleiding van de actualiteit.

[2:52:28] Ik snap wel dat de minister daar misschien nog naar moet kijken.

[2:52:30] Ik zou er graag wel wat duidelijkheid over willen hebben.

[2:52:34] Ten aanzien van de sancties heb ik begrepen dat de minister daar wat over heeft gezegd.

[2:52:37] Ik zal er zo terugkijken.

[2:52:38] Voor ons is wel belangrijk dat we de presidentwerking niet onbedoeld in werken laten gaan, namelijk Smotrić wel, Aliyev niet, en dat het politiek gemotiveerd alleen blijkt te zijn.

[2:52:50] En als we nat gaan bij het Hof van Justitie, dan zal dat ook de afdrong zijn.

[2:52:54] Dus ik zou daarom ook wel een gedegenheid willen hebben, juist ook omdat we de inhoud van de brief van Zweden, die de minister wil ontschrijven, gewoon niet kunnen kennen en toetsen op dit moment.

[2:53:04] Dus ik zou graag nog wat over willen horen.

[2:53:05] Tot zover.

[2:53:05] Dank u wel.

[2:53:06] Ik zie een interruptie van meneer Patel.

[2:53:08] Ja, voorzitter.

[2:53:09] De heer Steder zegt dat Israël de Nederlandse ambassade in Tel Aviv geraakt.

[2:53:14] Ik zag ook wat berichten op Twitter.

[2:53:15] Wat ik begrijp is dat de minister, een woordvoerder van Buitenlandse Zaken, heeft aangegeven dat het gebouw is geraakt waar de ambassade in zit, maar niet de ambassaderuimte zelf, maar dat er inderdaad wel in de diplomatieke wijk Iraanse raketten door het raketschild heen zijn gekomen.

[2:53:28] Maar ik dacht even voor de... Dat ik in ieder geval lees dat dit is wat de woordvoerder zegt, dat het niet in dit debat blijft hangen, dat beeld.

[2:53:36] Dank.

[2:53:36] Mevrouw Dobbe.

[2:53:39] Sorry, mevrouw Teunissen.

[2:53:42] Ik ben altijd zo onder de indruk van uw bijdrage, waardoor ik u gewoon nog een keer wilde horen.

[2:53:46] Maar mevrouw Teunissen, daar luister ik ook altijd graag naar.

[2:53:52] Ja, voorzitter, ik vond de bijdrage van mevrouw Dobbe ook erg goed, dus geen probleem dat u haar nog een keer noemt.

[2:53:58] Voorzitter, ja, ik kan niet anders helaas concluderen dat Nederland medeplichtig dreigt te raken aan een genocide als het kabinet niks blijft doen en dat is het geval.

[2:54:10] Want je kan niet na anderhalf jaar dat we die genocide hebben zien verergeren en een jaar na de uitspraak van het internationaal gerechtshof, als je dan zegt ja, we hebben een onderzoek ingesteld en dat wachten we af en we doen twee sancties op twee ministers die al een jaar extremistische uitspraken doen.

[2:54:28] Dan kun je toch niet met droge ogen beweren dat je al het mogelijke en redelijke doet om genocide te voorkomen.

[2:54:35] Dat is gewoon de plicht die we hebben als Nederland.

[2:54:37] Die volgt uit het genocide verdrag.

[2:54:40] Dus ik wil daar graag toch nog een heldere reactie op van de minister, voorzitter.

[2:54:44] En ik steun ook van harte de oproep van mevrouw Dobbe om die adviezen naar de Kamer te sturen waar de minister zich op baseert, waarbij die zegt ja, we doen genoeg.

[2:54:55] Terwijl iedereen kan zien dat Nederland niet genoeg doet om aan de verplichtingen van het genocideverdrag te voldoen.

[2:55:02] Ik wil daar een heldere reactie op.

[2:55:03] Dank.

[2:55:04] Dank.

[2:55:05] De meneer van den Burg.

[2:55:07] Omdat de doorgaans uitstekende voorzitter mij terecht mondsnoerde, omdat ik door mijn spreektijd heen was, kon ik bij een aantal zaken niet stilstaan.

[2:55:16] Gelukkig zijn er een aantal dingen ook opgepakt door mijn collega's, dus heeft de minister daar wel op kunnen reageren.

[2:55:20] Maar één punt had ik nog willen benoemen, ook omdat ik daar mogelijk vanmiddag een motie over indien.

[2:55:25] En dat is het feit dat in een bevriend land van Nederland, lid van de NAVO Turkije,

[2:55:31] oppositie te maken heeft met onterechte arrestaties.

[2:55:35] En daar overweeg ik een motie over, maar graag hoor ik van de minister op dat punt hoe de minister kijkt naar het feit dat oppositieleden in Turkije zijn opgepakt en onterechte beschuldigingen aan de broek hebben gekregen.

[2:55:51] Dank.

[2:55:54] Meneer Seydouw heeft een interruptie.

[2:55:56] Even voor de duidelijkheid, doelde de heer Van den Burgh op het uitvragen een veroordeling of juist ook sancties?

[2:56:04] Ik weet even niet waar u op doelt met uw motie ten aanzien van Turkije.

[2:56:07] Dat hangt erg af van wat de minister hierover gaat antwoorden.

[2:56:11] Ik had natuurlijk een lange verhaal gehad, maar helaas werd ik terecht terecht gewezen.

[2:56:17] Meneer Van den Burgh heeft vraag gesteld en eigenlijk daarom zal hij kijken wat er in de motie komt.

[2:56:20] Dat zien we om voor iedereen die denkt, wat gaat het worden?

[2:56:23] Om twee uur is het twee minuten debat.

[2:56:26] Mevrouw Pier.

[2:56:27] Ja, voorzitter, ik kan me eigenlijk aansluiten bij de woorden van de heer Paternotte.

[2:56:33] Deze minister heeft geblafd.

[2:56:34] Hij weigert op geen enkele manier om ook door te bijten.

[2:56:41] Deze minister heeft in november een EU-rapport al onder ogen gehad.

[2:56:47] Daaraan heeft hij ook zelfs verwezen in zijn brief aan de Kamer, waaruit geconcludeerd kan worden dat artikel 2 van het EU-associatieverdrag met Israël wordt geschonden.

[2:56:58] Sterker nog, deze minister heeft zelf die conclusie al in een Kamerbrief gezet.

[2:57:03] En nu dan dat rapport er komt,

[2:57:06] Na vele andere rapporten, na uitspraken van de internationale gerechtshof, na arrestatiebevel van het internationale strafhof, na tig rapporten van de VN en van mensenrechtenorganisaties, zegt deze minister eigenlijk nog steeds helemaal niks.

[2:57:21] Eenheid, eenheid van de EU, is belangrijker dan de taak van Nederland om genocide te voorkomen.

[2:57:28] dan de taak van Nederland om op te staan en de internationale rechtsvoort te beschermen.

[2:57:33] Er kan zelfs, deze minister doet schendingen van het internationale recht af in dit debat, echt een dieptepunt als academische discussies waar hij geen tijd voor heeft.

[2:57:44] Voorzitter, ik kan niet anders concluderen.

[2:57:47] Zeer, zeer teleurstellend.

[2:57:50] Dank u wel.

[2:57:50] Dan zijn we daarmee aan het einde gekomen van het tweede termijn van de Kamer.

[2:57:53] Ik hoop dat de minister gelijk kan antwoorden.

[2:57:55] Ja, dat is fijn.

[2:57:57] Voorzitter.

[2:57:58] Ja, een aantal Kamerlidden werd gevraagd de inzet op aanstaande maandag.

[2:58:01] Dat die inzet duidelijk zijn.

[2:58:03] De inzet is dat we met EU-eenheid zoveel als mogelijk ook druk zetten op Israël om tot een andere koers te komen waar het gaat om het beleid in de Gaza-strook.

[2:58:13] Ik neem ook mee de Westelijke Jordaan over.

[2:58:15] Het betreft het opheffen van de humanitaire blikade in de eerste plaats.

[2:58:19] Gewoon een concourswijziging ten opzichte van de oorlogshanden.

[2:58:23] Daarbij schuwen we stappen niet.

[2:58:27] U ziet ook dat we stappen niet schuwen.

[2:58:29] Maar mevrouw Teunissen zegt het kabinet doet niks.

[2:58:31] Ik herken dat niet, dat beeld, als ik in Brussel sta.

[2:58:35] En als mevrouw Teunissen zelf zou gaan vragen, bijvoorbeeld ministers van Egypte of Jordanië of wat dan ook, dan zullen zij dat beeld niet herkennen.

[2:58:44] Nogmaals voorttrekken als het gaat over sancties tegen gewelddadige kolonisten en hun organisaties.

[2:58:49] Nederland stuit nu het Zweedse initiatief voor sancties richting twee extremistische ministers.

[2:58:54] En als het gaat over artikel 2 herziening, moet ik op mijn woorden letten, want ik wil daar zoveel mogelijk Europese landen achterhouden.

[2:59:03] Zo is het op 20 mei ook gegaan en gelukt.

[2:59:06] Achterhouden zodat we wat dat betreft in eenheid samen kunnen optrekken.

[2:59:10] En daarom ga ik niet vooruitlopen, wat gaat de hoogvertegenwoordiger, wat gaat de commissie precies voorstellen?

[2:59:14] Ik kijk naar welke uitkomst er zal zijn uit dat onderzoek.

[2:59:20] Als dat negatief is, dan zal dat wat ons betreft niet zonder gevolgen kunnen blijven.

[2:59:26] Maar nogmaals, ik kijk eerst naar de hoogvertegenwoordiger die daar haar stappen in moet zetten.

[2:59:32] Voorzitter... Ik sta een korte vraag toe van de heer Paternotte op dit punt.

[2:59:35] Kort.

[2:59:37] De minister zegt heel vaak eenheid, maar er zijn ook maatregelen die je kan nemen met een gekwalificeerde meerderheid.

[2:59:42] Dus geen eenheid, maar een gekwalificeerde meerderheid.

[2:59:45] Alleen is het continu over eenheid, dus zegt hij daarmee eigenlijk een meerderheid, dat vind ik niet voldoende om maatregelen te nemen tegen Israël.

[2:59:53] Nee, dat is een goeie vraag, maar dat is het niet, want ook bijvoorbeeld op 20 mei zagen wij 16, 17 lidstaten voor het Nederlandse initiatief met betrekking tot de evaluatie van artikel 2 van het EU-Israël-Associatieakkoord.

[3:00:07] Dus het hoeft niet pers unanimiteit te betreffen, dat hangt ervan af wat precies voor ligt en of dat met meerderheidsbesluitvorming, unanimiteit als besluitvormingsgrondslag moet worden besloten.

[3:00:19] Helder.

[3:00:22] Dan voorzitter.

[3:00:24] Nog een laatste keer, kort.

[3:00:25] Volgens mij was het een helde antwoord.

[3:00:27] En waarom zou de minister dan niet hier kunnen zeggen, nou, we zullen als Europa natuurlijk draagvlak moeten hebben voor maatregelen, het liefst die ik zelfs eenheid.

[3:00:35] Mijn inzet is dat we de handelsvoordelen opschorten.

[3:00:38] Misschien dat dat niet lukt om erdoor te krijgen.

[3:00:40] Nou, dan nemen we hopelijk andere maatregelen toe.

[3:00:41] Dit is een herhaling van de vraag.

[3:00:42] Maar waarom zou je dat niet kunnen zeggen?

[3:00:44] De minister.

[3:00:45] Omdat ik dan toch het antwoord herhaal dat we bij een negatieve uitkomst niet willen dat het zonder gevolgen blijft.

[3:00:52] Het kabinet zet zich in en die inzet staat buiten Keij, voorzitter.

[3:00:55] Dank u wel.

[3:00:55] Gaat u verder.

[3:00:57] Voorzitter, mevrouw Dobbe vroeg of zij adviezen kon inzien.

[3:01:02] Het beroep op artikel 68 van de Grondwet.

[3:01:05] Natuurlijk informeer ik u zoals artikel 68 van de Grondwet vereist.

[3:01:10] Ik zal moeten bezien, moeten nagaan welke stukken precies onder je ondervallen, wat het verzoek van mevrouw Dobbe en ook mevrouw Teunissen betreft.

[3:01:23] En ik informeer u zo snel mogelijk.

[3:01:26] Dan... Mevrouw Dobbe.

[3:01:28] Ja, dan zou ik graag willen weten wanneer en wat betreft de stukken die we vragen, even heel precies, dat zijn dan de gevraagde adviezen door het kabinet, de ongevraagde adviezen die zijn ontvangen over het naleven van het genocideverdrag door Nederland.

[3:01:44] De minister.

[3:01:45] Dat is duidelijk en ik ga kijken welke stukken precies onder de rijkwijdte van het verzoek vallen.

[3:01:51] Als u mij de kans geeft, zal ik die vraag stellen aan de minister.

[3:01:54] In het kader van het noteren van de toezeggingen, welke datum kunnen we, welke periode kunnen we hierbij noteren?

[3:02:02] Ja, ik denk dat dat binnen twee weken kan.

[3:02:04] Twee weken?

[3:02:05] Ja, noteren wij dat.

[3:02:06] Dank u wel.

[3:02:07] Gaat u verder.

[3:02:11] Voorzitter, de FC vroeg een schade aan de Nederlandse Mossade in Israël.

[3:02:16] Inderdaad is er schade aan het gebouw van de Nederlandse Mossade, die gevestigde in Ramat Gan, een van de buitengemeenten van Tel Aviv.

[3:02:27] Er betreft, voor zover ik weet, op dit moment een gesprongen raam.

[3:02:31] Dat is wel eens eerder gebeurd.

[3:02:33] Ik zie daar, als de schade daartoe beperkt blijft, zie ik niet meteen reden om de koers meteen te veranderen ten aanzien van ambassadepersoneel en dergelijke.

[3:02:42] Maar ik zal straks op het ministerie me goed laten informeren door het crisisteam en kijken wat er verder als koers moet worden gezet.

[3:02:51] Voorzitter, de heer Van den Burg vroeg naar de oppositie in Turkije.

[3:02:55] Ik heb mede aan de aanleiding van een motie 8 van mevrouw Piri.

[3:02:59] van eind maart, zeg ik het goed, bij de NAVO-ministeriële vergadering begin april, deze problematieken heel duidelijk besproken met de Turkse minister Hakan Vidan.

[3:03:18] Onze zorg over de gearresteerde burgemeester van Istanbul, Imamoglu, en anderen.

[3:03:24] en de vrijheden en de rol van de oppositie en het beschermen daarvan.

[3:03:35] Dit doe ik, blijf ik doen, men weet heel goed waar wij wat dit betreft staan.

[3:03:44] Daarmee heb ik denk ik de vraag in de tweede termijn beantwoord.

[3:03:51] Nee, voorzitter, want ik had aan de minister gevraagd.

[3:03:55] De minister gaf aan de Nederlandse regering is tegen een boycott.

[3:03:59] Ja, dat weet ik.

[3:04:01] Alleen ik vroeg de minister of hij bereid is te stoppen, want ook Nederlandse ambassades die zorgen voor dit beleid, dat er gewoon actief aan bedrijven aangeboden wordt.

[3:04:12] We gaan je helpen om in Israël zaken te doen en dat er zelfs een tek staat

[3:04:17] Ik heb het hier gewoon doorgekregen dat ondernemers geadviseerd wordt om in Israël niet te praten over politieke zaken zoals de Palestijnse kwestie.

[3:04:28] Dat schrijft de Nederlandse overheid gewoon, terwijl er een genocide plaatsvindt, schrijft de Nederlandse overheid dat als advies aan ondernemers.

[3:04:35] Ik zou toch echt tegen de minister willen zeggen, kap hier gewoon mee.

[3:04:39] Kap gewoon met bedrijven helpen om daar geld te verdienen over de rug van de Palestijnen en kap met dit soort gekke adviezen.

[3:04:46] De minister.

[3:04:48] Voorzitter, ik zal de website van de ambassade bekijken.

[3:04:53] Ja, voorzitter, de website bekijken, ja, lijkt me heel erg prima, maar ik vraag de minister, er zijn heel veel activiteiten, er staat zelfs, vindt u Israël interessant, neem dan contact op met onze adviseurs, dan gaan we een marktverkenning voor u doen.

[3:05:08] Een marktverkenning en dat soort zaken, al dan niet.

[3:05:10] Er zijn innovatie-attachés aan de slag.

[3:05:13] Allemaal geld verdienen, terwijl het gaat om een apartheidsstaat en een genocide-staat.

[3:05:17] Stop daarmee, vraag ik aan de minister.

[3:05:20] Ik hoor een stukje herhaal dat het kabinet tegen BDS is, Boycott, Divestment, Sanctions, ten aanzien van Israël en het algemeen.

[3:05:28] Ik heb ook aangegeven dat waar het gaat om specifieke, gerichte sancties, wij voor bepaalde sancties zijn, tegen bijvoorbeeld die extremistische Israëlische ministers of gewelddadige kolonisten en hun organisaties.

[3:05:40] Als het gaat om de taal en toon op websites zal ik dat bekijken.

[3:05:45] Dank.

[3:05:46] Dan kijk ik, dan kijk ik nog even, dan zijn we daarmee aan het einde gekomen van dit debat.

[3:05:52] Daar ga ik nog heel even, staan we nog heel even stil bij de toezegging zeggen aan.

[3:05:56] Het lid Piri heeft reeds, oh nee, dat is net gedaan, er is een voorhandkondiging gedaan, die is zojuist aangevraagd door de heer Van Balen.

[3:06:02] Die was zo vriendelijk om te zeggen dat mevrouw Piri dat, nou ja, dat mag u zelf onderling regelen.

[3:06:08] De minister van Buitenlandse Zaken zal binnen één week de vragen van het lid Teunissen in zaken de export van

[3:06:14] diensthonden naar Israël beantwoorden in een brief van de Kamer.

[3:06:19] Na ontvangst van het CAVV-advies in zaken straffeloosheid van geweldpleging tegen hulpverleners zal de minister van Buitenlandse Zaken in de kabinetsreactie terugkomen op de mogelijkheid om een actieplan te maken voor de bescherming van hulpverleners.

[3:06:33] Dit naar aanleiding van vragen van mevrouw Dobbe.

[3:06:38] De minister van Buitenlandse Zaken zal binnen twee weken een brief aan de Kamer doen toekomen met daarin de gevraagde

[3:06:43] en ongevraagde adviezen die zijn ontvangen in zaken de naleving van Nederland in het genocide-verdrag.

[3:06:50] Ja?

[3:06:51] Klopt dat?

[3:06:51] Oké, dan staan deze genoteerd.

[3:06:53] Dan dank ik u alle hartelijk en dan sluit ik deze vergadering.