Natuur

[0:00:00] Staatssecretaris, welkom aan de mensen op de publieke tribune en welkom aan de Kamerleden hier ten linkerzijde.

[0:00:06] We gaan van start met het commissiedebat natuur in de vaste commissie voor landbouw, visserij, voedselzekerheid en natuur.

[0:00:14] Ik wil voorstellen dat we vier interrupties doen en dat zijn voor degenen die hier nieuw zijn, welkom aan mevrouw Veldman.

[0:00:21] Interrupties tellen niet als ze onder de dertig seconden zijn.

[0:00:26] En als ze boven de dertig seconden zijn, dan tellen ze voor twee.

[0:00:29] En we doen er vier.

[0:00:31] En als je officiële interrupties op zijn, mag je ook geen korte interrupties meer plegen.

[0:00:37] Dit verlevende debat is gisteren hartstikke goed gegaan.

[0:00:40] Dus dat wilde ik nu ook weer toestaan.

[0:00:44] Een complicerende factor is dat we net uit de plenaire zaal komen voor de debatten op het LVVM-terrein en er zometeen ook nog stemmingen zijn.

[0:00:53] Dus als er straks stemmingen zijn en we zijn niet geschorst, dan wil ik even schorsen voor de stemming.

[0:00:59] We hebben tot zes uur de tijd, dus volgens mij moet het makkelijk lukken.

[0:01:02] Er staan niet zo heel veel stukken op de agenda, omdat een aantal stukken

[0:01:06] Dat uit het ministerie kwam niet op tijd voor onze procedurevergadering aan is gekomen, zodat we dat op de agenda konden zetten, omdat er een procedurevergadering was over de controversieel verklaringen.

[0:01:18] Maar dat houdt volgens mij de Kamerleden niet tegen.

[0:01:22] En als eerste wil ik het woord geven aan het lid Kostic van de Partij voor de Dieren.

[0:01:28] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:01:30] We staan op een kantelpunt voor de natuur in Nederland.

[0:01:33] Terwijl het kabinet demissionair is, grijpen de BBB-bewindspersonen dit moment aan om beleid door te drukken dat ingrijpend, onzorgvuldig en onomkeenbaar is.

[0:01:42] Er wordt beleid gemaakt dat diep ingrijpt in de natuur, zonder draagvlak, zonder brede inspraak, waar iets mee wordt gedaan.

[0:01:49] en zonder fatsoenlijke ontbouwing.

[0:01:51] De BBB-bewindspersonen volgen alleen de jagers en de agro-industrie.

[0:01:54] En dat is echt onacceptabel.

[0:01:57] En de Kamer moet daar een halt aan toeroepen.

[0:01:59] Kijk naar de staat van de Nederlandse biodiversiteit.

[0:02:02] Het statuusrapport Nederlandse biodiversiteit 2025 maakt pijnlijk duidelijk

[0:02:06] Vrijwel alle soortgroepen in Nederland gaan achteruit.

[0:02:09] Het aantal vlinders is sinds 1992 al veerd.

[0:02:12] Geen van de 14 biodiversiteitsdoelen voor 2030 staat op groen.

[0:02:16] We liggen gewoon niet op schema en dan druk ik het nog heel zachtjes uit.

[0:02:20] En dat betekent eigenlijk gewoon, we moeten versnellen.

[0:02:23] Dat is ook in lijn met motie Kostisch en nog heel veel andere Kamerleden hier.

[0:02:27] Onder andere ook gesteund door de PVV in 2024.

[0:02:31] Ik heb nog steeds niet gezien wat de staatssecretaris daarmee gaat doen.

[0:02:41] Dus graag ook een uitgebreide reactie daarop.

[0:02:45] Zie ook het vergunningsbesluit van de genalenvisserij tot 2045.

[0:02:50] Besloten door een demissionair staatssecretaris zonder aanvullende natuurbescherming.

[0:02:54] Terwijl we weten hoe kwetsbaar de Waddenzee en de Noordzeekust is, kiest hij voor sectorbelang boven natuurgestel.

[0:03:00] Zo'n lange termijn besluit hoort niet thuis in het demissionair kabinet.

[0:03:05] En ik zie een interruptie.

[0:03:07] En er is een interruptie van de heer Vlag van de SGP.

[0:03:12] Over dat besluit voor de granalevisserij, daar waren wij als SGP heel blij mee.

[0:03:17] Omdat dat langjarig zekerheid geeft voor granalevissers.

[0:03:21] Want als je zo'n bedrijf hebt of je wilt investeren, juist om te verduurzamen bijvoorbeeld, dan heb je gewoon, als je bij een bank komt voor een financiering, gewoon een lang horizon nodig om dat te kunnen doen.

[0:03:32] Juist die lang horizon kan wel eens heel goed zijn voor de doelen waar we naar streven.

[0:03:37] Dat is één.

[0:03:39] Laat ik het hier even bij laten.

[0:03:41] Is collega Kostic dat ook bewust?

[0:03:45] Meneer Vlag, dit was over de 30 seconden, dus dat zijn meteen twee interrupties.

[0:03:49] Best zonde.

[0:03:50] Ja, gaat snel, hè?

[0:03:52] Dit kost iets.

[0:03:55] Dank u wel en dank voor deze vraag.

[0:03:58] Als het goed is, kent de SGP de PvdA als een partij van lange termijn doelen.

[0:04:02] Juist visie en juist duidelijkheid geven aan boeren, vissers, natuur, burgers.

[0:04:07] Dat is nou juist het probleem van dit kabinet.

[0:04:10] En ik moet ook eerlijk zijn van heel veel voorgaande kabinetten.

[0:04:13] Dat er steeds werd gewerkt op korte termijn.

[0:04:15] En ook op basis van één economisch belang.

[0:04:21] In plaats van dat je kijkt naar het algemeen belang.

[0:04:24] We zien dat de natuur daar niet op een positieve manier aan bijdraagt.

[0:04:34] En dat we het kwetsbare gebied gewoon moeten beschermen.

[0:04:38] Vanuit onze visie, en ik weet dat dat verschilt vanuit de SGP, maar vanuit onze visie is het inderdaad belangrijk om die duidelijkheid te geven aan de granalevissers.

[0:04:45] En die duidelijkheid zou moeten zijn, nee, lieve mensen, we willen jullie prima helpen, compenseren, wat dan ook.

[0:04:52] Maar dit is nu gewoon klaar.

[0:04:54] De natuur moet nu echt even voorop staan.

[0:04:57] Dus jullie moeten ook weten dat daar geen ruimte meer voor is.

[0:05:00] Dus die vergunning zou er juist niet moeten komen.

[0:05:03] Dat geeft ook duidelijkheid.

[0:05:04] Maar ik snap dat de SGP daar anders in staat.

[0:05:09] Dat is dan een hele harde boodschap.

[0:05:11] Er is dus geen plek meer voor jullie.

[0:05:13] Ze hebben al zoveel moeten inleveren, ook met de Maasvlakte en dergelijke.

[0:05:16] Wij denken hier inderdaad anders over.

[0:05:20] En dat kan respectvolgen, gelukkig.

[0:05:23] Ook internationaal laat Nederland het afweten.

[0:05:25] Terwijl landen wereldwijd in actie komen om de oceaan te beschermen, schittert Nederland door afwezigheid op het VN-oceaanverdrag.

[0:05:32] Dat verdrag moet ervoor zorgen dat 30% van de oceanen in 2030 wordt beschermd.

[0:05:36] En wat doet Nederland?

[0:05:37] Het tekent niet.

[0:05:38] Terwijl de Noordzee, die ons zuurstof, voedsel en energie levert, dat zeg ik maar even expliciet richting de partijen hier aan mijn linkerkant, nu slechts 5% bescherming kent tegen intensieve visserij.

[0:05:48] Dat zou minstens 15 procent moeten zijn.

[0:05:50] Het is tekenend voor dit kabinet.

[0:05:52] Overal waar natuurbelangen botsen met kortetermijn economische belangen van een relatief kleine groep, kiest het voor de kortste weg en de langste termijnschade.

[0:06:01] En dan het wolfdossier, voorzitter.

[0:06:03] De staatssecretaris probeert beleid te maken op basis van eigen wetenschappelijk onhoudbare definities van een probleemwolf en probleemsituatie.

[0:06:09] Daarmee ontstaat in de praktijk een regime van structurele bestraffing van natuurlijk gedrag en doden van wolven, zonder dat het juridisch onder artikel 14 van de habitatrichtlijn valt.

[0:06:18] Het wordt nu in de regels gegoten die de deur onnodig ver open zetten voor afschot zonder objectieve beoordeling.

[0:06:24] Ondertussen wordt de input van de samenleving genegeerd.

[0:06:27] Terwijl honderden mensen en organisaties reageerden op de internetconsultatie, lag het ontwerpbesluit van deze staatssecretaris al dezelfde dag bij de Kamer.

[0:06:35] Er is geen draagvak in deze Kamer.

[0:06:37] Er is al helemaal geen serieuze publieke discussie.

[0:06:39] En daarom is het goed om twee punten heel duidelijk te stellen voor deze Kamer, maar ook vooral voor mensen thuis.

[0:06:46] Eerste punt.

[0:06:46] De huidige beschermingsstaat van de Wolf biedt al ruimte om in te grijpen bij reëel gevaar.

[0:06:51] Dat biedt de taal.

[0:06:53] Het afzwakken van de bescherming is dus volstrekt onnodig.

[0:06:56] Het is puur politiek gestuurd.

[0:06:57] En de tweede punt.

[0:06:58] Andere landen, zoals Portugal, kiezen ervoor om de strikte bescherming te behouden.

[0:07:03] Ook na de EU-versoepeling.

[0:07:05] En dat kan Nederland ook doen.

[0:07:06] Dus daar gaan we zeker op sturen.

[0:07:08] Er dreigt nog een risico.

[0:07:10] De nationale regelgeving die volgens het ontwerpbesluit bescherming moet blijven bieden zodra de EU de wolf van bijlage 4 haalt, treedt pas in werking na 8 juli.

[0:07:20] Op een moment dat nog volstrekt onzeker is.

[0:07:23] Als we niet oppassen, valt de wolf straks in een juridisch gat met alle gevolgen vandien.

[0:07:27] Kan de staatssecretaris garanderen dat dat niet gebeurt?

[0:07:31] Ik maak me ook zorgen...

[0:07:37] Heeft collega Kosti wel eens gesproken met burgemeesters en gedeputeerden en hen gevraagd of ze vinden dat het voldoende goed geregeld is in de huidige regeling?

[0:07:49] Ja, zeker.

[0:07:50] Ik heb met heel veel mensen in het land gesproken.

[0:07:52] En de meningen daarover wisselen.

[0:07:54] Dus het is zomaar net wie je vraagt.

[0:07:56] Maar waar het om gaat, is dat er aangejaagd door politiek, op iets politiek, en onder andere helaas deze BBB-bewindsbesomenden, wordt er een beeld geschetst dat er een enorm gevaar is waar met hele zware maatregelen per direct ingegeven moet worden en dat de bescherming van de wolf moet worden afgezwakt.

[0:08:16] Maar nogmaals,

[0:08:18] Als een wolf reëel gevaar vormt voor de mens, mag er al onder de huidige regels worden ingegrepen.

[0:08:26] Dus dat zijn de feiten, maar dat wordt niet verteld.

[0:08:29] En heel veel mensen worden ook bang gemaakt door heel veel partijen hier.

[0:08:32] En ik moet zeggen, helaas ook de SGP.

[0:08:38] Als die gesprekken dan zijn geweest, dan is ook collega Vast ter orde gekomen hoe kwetsbaar die bestuurders zijn op het moment dat zo'n besluit later wordt aangevoegd bij de rechter.

[0:08:46] Dan kunnen ze jarenlang juridische stappen verwachten.

[0:08:49] Dat moet gekant hard gaan.

[0:08:54] Ik begrijp de vraag niet.

[0:08:55] Misschien wil mijn collega die verhouden.

[0:08:59] Voorzitter, als ik die mag verduidelijken, of is dat dan opnieuw een interruptie?

[0:09:01] Nee, want u blijft keurig nu onder de dertig seconden.

[0:09:04] Dus als u korte vragen stelt, kunt u er honderd stellen.

[0:09:07] Nee, op dit moment kunnen burgemeesters of gedeputeerden vervolgd worden voor een milieudelict.

[0:09:14] En dat is gewoon een dreiging waardoor ze die keuze niet durven maken in het belang van de veiligheid van mens en dier.

[0:09:21] Voorzitter, volgens mij hebben we heel veel knappe koppen in het land, goede advocaten, goede juristen die de burgemeesters en de bewindspersonen goed kunnen bijstaan.

[0:09:31] De regels zijn duidelijk.

[0:09:33] Als er een reëel gevaar is en er zijn geen alternatieven,

[0:09:36] kan worden ingegrepen.

[0:09:38] En daar is waar burgemeester of een andere bewindspersoon zich op kan beroepen.

[0:09:44] Het feit is dat het afzwakken van de huidige beschermstatus totaal onnodig is.

[0:09:49] Als het echt gaat om het beschermen van mensen tegen een echt zeer gevaarlijke wolf.

[0:09:55] Maar de realiteit is dat de wolven in principe niet gevaarlijk zijn.

[0:10:00] Je moet ze met rust laten en je moet zorgen dat je maatregelen neemt zodat we kunnen samenleven.

[0:10:05] Elke expert zegt dat het ook kan.

[0:10:08] Alleen deze politiek stuurt al vanaf het begin op het afschieten, afschieten, afschieten... en het zeggen dat de wolf hier niet hoort.

[0:10:16] Zo werkt het niet.

[0:10:17] In dit land moet je werken op een beschaafde manier.

[0:10:20] Dat betekent dat we allemaal een beetje inschikken en ruimte maken voor elkaar.

[0:10:24] Dat doen we ook.

[0:10:24] Dank u wel.

[0:10:25] Kunt u voortgaan met het betogen wastelaar?

[0:10:29] Als ik nog mag.

[0:10:30] Ja, oké.

[0:10:35] Ik was gebleven dat ik me zorgen maakte over het proces van fauna stelselherziening.

[0:10:40] Ik zou de staatssecretaris meer informatie willen vragen over hoe dit proces is ingericht, met wie er allemaal is gesproken en hoe vaak.

[0:10:46] Ik wil de stukken, alle ambtelijke en juridische adviezen, de tijdlijn, door wie input is gegeven en met welke partij is gesproken en wat daar al is meegegeven voor het twee minuten debat dat ik straks ga aanvragen.

[0:11:02] Een bevestiging van de staatssecretaris is dat hij geen onomkeerbare stappen zal zetten in het wolfeldossier en de fauna- en stelselherziening zolang hij demissionair is, conform de wens van de Kamer.

[0:11:23] In juni oordeelde de Europese Hof van Justitie dat lidstaten alleen beheermaatregelen mogen nemen als de soort zich aantoonbaar in een gunstige staat van instandhouding bevindt.

[0:11:31] Die beoordeling moet gebaseerd zijn op de meest recente wetschappelijke gegevens.

[0:11:35] En als aan een van de voorwaarden niet is voldaan, dan mogen lidstaten geen versoepeling toestaan.

[0:11:41] Ook niet onder artikel 14.

[0:11:42] Dat wordt hier volkomen genegeerd door deze staatssecretaris.

[0:11:46] Ik wil graag een reactie van de staatssecretaris hierop en een onderbouwing.

[0:11:49] Dank u wel.

[0:11:51] Dank u wel, keurig binnen de tijd.

[0:11:52] Dan is het woord aan de heer Vlag van de SGP.

[0:11:56] Voorzitter, dank u wel.

[0:11:57] De natuur is een zegen voor de mens.

[0:12:00] De onvoorstelbare diversiteit in de natuur laat iets zien van de grootheid van de schepper die dit alles heeft gemaakt.

[0:12:06] Voor ons schept dat verantwoordelijkheid.

[0:12:09] Voor burgers in de achtertuin, boeren op het land, ondernemers op bedrijfterrein, voor natuurbeheerders en voor de overheid.

[0:12:16] Dat is in een dichtbevolkt land wel spannend.

[0:12:19] De SGP zet zich graag in voor goed natuurbeheer.

[0:12:22] We moeten doen wat mogelijk is, zonder ons daarbij te verliezen in onhaalbaar wensdenken, alsof er in ons land niet gewoond en gewerkt wordt.

[0:12:32] De SGP ziet graag meer agrarisch natuurbeheer.

[0:12:35] Hoe zorgt de staatssecretaris ervoor dat beschikbare middelen snel op het boerenerf belanden om die extra stappen te zetten?

[0:12:41] Ik zie hiervoor kansen in het Natuurnetwerk Nederland.

[0:12:45] Rijken en provincies hebben afspraken gemaakt over het verwerven van extra gronden.

[0:12:48] En ik pleit ervoor om ook landbouwgronden waar stevig agrarisch natuurbeheer wordt toegepast, mee te tellen.

[0:12:55] De Kamer heeft een motie hierover aangenomen.

[0:12:57] Hoe pakt de staatssecretaris dit op?

[0:12:59] Kijkt hij ook naar het overnemen van natuurgronden, van bijvoorbeeld staatsbosbeheer, door boeren die hier dan zware beheerpakketten toepassen?

[0:13:07] Ik hoor te vaak dat het maaibeleid van TBO's slecht aansluit op wat de natuur nodig heeft.

[0:13:13] Boeren kunnen dat vaak beter.

[0:13:17] Met een pennenstreek wil de minister 18 miljoen euro bezuinigen op de nationale parken.

[0:13:23] Terwijl vorig jaar een nieuw beleidsprogramma is afgesproken, twee maanden geleden manifestus getekend en mede-overheden voor de vereiste co-financiering hadden gezorgd.

[0:13:30] Het is goed om kritisch te zijn op de uitgaven die worden gedaan.

[0:13:34] Reparatie van kapotte aanlegstijgers moeten we niet gaan betalen, maar het Rijk heeft wel een verantwoordelijkheid als het gaat om bijvoorbeeld educatie rond ons cultuurhistorisch erfgoed.

[0:13:42] Hoe gaat de minister bestuurlijk gejojo ten koste van onze nationale parken voorkomen?

[0:13:49] Ik zeg hier minister, maar die is hier niet, dus die vraag is dan gericht aan de staatssecretaris.

[0:13:53] Ik zie in het Natuurrocher hoogambities.

[0:13:55] Geen enkele vorm van verslechtering in 20, 30, 30% van de Natura 2000 habitatdiepen in een gunstige staat van instandhouding.

[0:14:05] Minimaal 90% in een goede kwaliteitstoestand om van een gunstige staat van instandhouding te kunnen spreken.

[0:14:11] Een belangrijke vraag die achter ligt is, wanneer vind je dat het goed gaat met de natuur of dat het achteruit gaat?

[0:14:17] Op dit punt zie ik te weinig realisme en te veel idealisme.

[0:14:22] Eerder heb ik een serie kamervragen ingediend waarin ik de vinger leg bij de oppervlakkige manier waarop maar wordt gezegd dat habitats verslechteren in de zin van de habitatrichtlijn.

[0:14:33] Voor nu pak ik het voorbeeld van habitat type estuaria in de Westerschelde en de Eems.

[0:14:37] De gedachte is nog steeds dat de natuur daar pas goed

[0:14:41] is als er eenzelfde ecosysteem als tientallen jaren geleden komt en er duizenden hectares extra onder water worden gezet.

[0:14:48] Er is inmiddels een pijnlijke ontpoldering gerealiseerd.

[0:14:51] Waarom wil de staatssecretaris nu zijn handtekening zetten onder een nieuwe doelstelling voor uitbreiding van deze oppervlakte?

[0:14:57] Dat betekent nog meer ontpoldering.

[0:14:59] Hoe gaat de staatssecretaris zorgen voor meer realisme?

[0:15:03] De Europese Commissie moet voor 1 augustus in beeld hebben gebracht wat de kosten zijn van de invoering van de natuur- en stijlverordening en wat de beschikbare middelen zijn.

[0:15:10] Ik constateer dat we zelf nog niet eens weten wat de kosten zijn.

[0:15:13] Waar blijft de uitgebreide impactanalyse van de kosten voor bijvoorbeeld de landbouw in ons land?

[0:15:18] Tot slot, De Wolf, voorzitter.

[0:15:20] De staatssecretaris heeft een ontwerpbesluit naar de Kamer gestuurd met de regels voor het beschermen van mensen tegen wolven.

[0:15:24] Hij gaf eerder aan dat dit nodig is om de versoepelde beschermingsstatus door te kunnen vertalen naar Nederland.

[0:15:31] Die versoepelde beschermingsstatus geldt sowieso.

[0:15:33] Het beleidscompasformulier meldt dat het besluit de ruimte om in te grijpen inperkt en inkadert.

[0:15:39] Dat verraste me wel.

[0:15:40] Betekent dit dat provincies zonder besluit dus nu al meer ruimte hebben om in te grijpen?

[0:15:47] De staatssecretaris spreekt van een probleembehoofd als de wolf binnen twee weken tenminste twee keer beschermd vee heeft aangevallen.

[0:15:53] Dat is te beperkt, wat de SGP betreft.

[0:15:55] Als een wolf een paar keer over een wolverend raster is gegaan, is hij daaraan gewend.

[0:15:58] Dan is die termijn van twee weken te beperkt.

[0:16:01] Waarom kiest de staatssecretaris hier niet voor een langere termijn?

[0:16:04] Voorzitter, tot zover.

[0:16:07] Dank u wel.

[0:16:08] Dan is nu het woord aan mevrouw Lee Nijhoff-Leeuw van de PVV.

[0:16:12] Dank u, voorzitter.

[0:16:13] Voorzitter, de PVV vindt natuur belangrijk, maar dat betekent niet dat we door moeten schieten in een wereldvreemd beleid waarin modellen belangrijker zijn dan metingen.

[0:16:24] Voorzitter, het is tijd voor een realistisch natuurbeleid.

[0:16:27] Geen beleid dat leeft op papier, maar met beide benen in de klei staat.

[0:16:32] En zonder dat onze boeren, bouwers en vissers daar keer op keer de rekening voor krijgen.

[0:16:38] Wat de staatssecretaris investeren in natuur noemt, betekent in de praktijk vaak meer regels, meer Natura 2000, meer modeldenken en minder vrijheid.

[0:16:48] Het kabinet wil de werkelijke staat van natuur centraal stellen.

[0:16:53] Maar waarom zien we dan opnieuw dat er opnieuw gestuurd wordt op modelgegevens, juridische abstractie en aries stikstofmodellen?

[0:17:01] Gebruik echt metingen, niet wat een model denkt dat er zou kunnen gebeuren in een zone van 250 meter rondom een hexagoon.

[0:17:11] En als u dan doelen vernieuwt, doet u dat dan op basis van Europese minimum eisen.

[0:17:17] Niets meer.

[0:17:19] En dan de Natura 2000-kaart.

[0:17:21] Die moet op de schop.

[0:17:22] We zien kleine versnippende posthegelgebiedjes die hele regio's blokkeren.

[0:17:28] Neem het Lieftingsbroek in Groningen.

[0:17:31] Eén plukje blauw gras, een geïsoleerd exemplaar, vormt voldoende aanleiding om het volledige stikstofbeleid en vergunningstraject te blokkeren.

[0:17:40] Een complete ontwikkelstop voor de omgeving, dat is geen natuurbeleid.

[0:17:45] In de brief heeft de staatssecretaris het over herijken van Natura 2000 gebieden en het lostrekken van de vergunningsproblematiek.

[0:17:52] De PVV ziet de herziening van Lieftingsbroek dan ook als een uitgelezen kans voor deze staatssecretaris.

[0:17:58] Graag een reactie hierop.

[0:18:02] Voorzitter, de staatssecretaris blijft praten over robuust maken van natuur.

[0:18:07] Wat bedoelt u daarmee?

[0:18:09] Nieuwe natuurgebieden erbij?

[0:18:10] Verbreding van buffezones?

[0:18:13] Het lijkt op een sluiproute om de kaart van Natura 2000 verder uit te breiden.

[0:18:17] Tegen de geest van het regeerakkoord.

[0:18:20] De PVV wil geen hectare erbij.

[0:18:23] Nederland is al vol.

[0:18:24] Voor robuustheid hoeft u niet uit te breiden.

[0:18:26] U kunt ook slim beheren.

[0:18:28] En dan het beheer, voorzitter.

[0:18:30] TBO's krijgen miljoenen, maar hoeven nergens verantwoording over af te leggen.

[0:18:35] Sterker nog, ze planten extra stikstofvervoelige soorten aan om de subsidiepot op te rekken.

[0:18:41] Dat is geen natuurbeheer, dat is subsidieoptimalisatie.

[0:18:44] De kosten van onze boeren en burgers.

[0:18:47] En dan, voorzitter, de Utrechtse rivierkreeften.

[0:18:51] Een stille ecologische ramp die zich onder water afspeelt.

[0:18:54] Een plaag die de hele watergangen aantast.

[0:18:57] Oevers ondermijnt.

[0:18:58] Riet verdrinkt.

[0:19:00] Biodiversiteit vernietigt.

[0:19:02] Nutriëntenbalans verslechtert.

[0:19:03] Waterbeheer belemmet.

[0:19:06] KRW-doelen ernstig belemmet.

[0:19:09] Kortom, een ernstige verslechtering van onze waterkwaliteit.

[0:19:13] Boeren kunnen hun sloten niet meer beheren.

[0:19:15] Vissen zien hun vangst verdwijnen.

[0:19:18] Waarom?

[0:19:19] beperkt de staatssecretaris de bestrijding tot Natura 2000-gebieden, alsof de kreeften zich houden aan de beschermingsgrens.

[0:19:27] Dit is een landelijk probleem, dus pak het ook landelijk aan.

[0:19:30] Geef broepvissers de ruimte, verlaag de bureaucratische drempels en schakel in die nodig ecologische aannemers in.

[0:19:38] Maar blijf niet toekijken hoe deze kreeft ons complete ecosysteem leegvreet.

[0:19:43] Voorzitter, de Nederlandse natuur heeft geen behoefte aan meer regeltjes, maar aan gezond boerenverstand.

[0:19:49] Geef boeren de ruimte, jaars het vertrouwen, vissers het perspectief en bescherm de echte natuur in plaats van de papieren model.

[0:19:57] Voorzitter, wij kijken uit naar de reactie van de staatssecretaris.

[0:20:12] Kijk, het is belangrijk dat we dat effectief doen.

[0:20:16] Het gaat om natuurbescherming.

[0:20:18] Hoor ik de PVV, dat de Amerikaanse rivierkeer heeft veroorzaakt wat schade.

[0:20:23] En we weten nu vanuit waterschappen dat het beste middel om ze eigenlijk te bescheiden is de natuur daar te versterken.

[0:20:32] Dus bijvoorbeeld te werken aan natuurlijke oevers.

[0:20:36] Ziet de PVV dat ook?

[0:20:40] Wij zien dat ze exorbitant uitgroeien en steeds verder over Nederland verspreiden.

[0:20:46] Daar maken wij ons heel erg zorgen over, want als je dat niet inkadert... Natuurlijk moet je op de oevers, maar we zien ook dat ze de oevers enorm aanvreten.

[0:20:54] Dus of dat echt effectief is, daar heb ik te weinig zicht op.

[0:20:59] Maar wat ons wel enorm zorgt, waar we ons zorgen over maken, is dat we het steeds verder...

[0:21:04] in alle watergangen in Nederland zien oprukken, totdat we het over heel Nederland verspreid zien.

[0:21:10] En, ja, één ding is zeker, als we alle kaderregelen en waterdoelen gehaald hebben, dan halen we ze zeker niet, omdat we de rivierkreef nog hebben.

[0:21:20] Ik zou mijn collega van het BV aanraden om te kijken naar de praktijk van onze waterschappen.

[0:21:30] Rijnland heeft gezegd dat het wegvangen van rivierkerken geen duurzame oplossing is.

[0:21:36] De kosten zijn enorm hoog.

[0:21:38] Het wegvangen dient om de paar jaar herhaald te worden.

[0:21:41] Je jaagt de belastingbetaler op hoge kosten.

[0:21:45] Zij zeggen juist, wij hebben experimenten gedaan met natuurlijke oevers.

[0:21:48] Wetenschappers zeggen dat ook.

[0:21:50] En daar moet je juist heel veel op inzetten.

[0:21:52] Dat is ook kost-effectief.

[0:21:54] Is mijn collega van de PVV bereid om daar meer naar te kijken?

[0:22:00] Ja, voorzitter.

[0:22:01] Ik heb ook richting de staatssecretaris aangegeven dat de investering

[0:22:05] alleen in Natura 2000-gebieden gewoon niet zinvol is, omdat ze zich heel snel verspreiden, gewoon over de straat lopen.

[0:22:12] Ze verspreiden zich heel erg snel.

[0:22:13] Dus als je inderdaad op hele kleine gebieden daar alleen maar gaat inzetten en ze verspreidt hetzelfde, dan is het weggegooid belastinggeld wat we beter kunnen inzetten.

[0:22:22] Tot slot, nogmaals.

[0:22:26] Alsjeblieft, informeert u zich, collega, via de voorzitter.

[0:22:30] Want dit slaat nergens op, wat mijn collega van het PVV nu zegt.

[0:22:33] Het gaat erom, maakt niet uit, op grote of kleine schaal afvangen.

[0:22:37] Dat is niet de meest effectieve manier om om te gaan met de Amerikaanse rivierkreeft.

[0:22:43] De meest effectieve manier, dat is de basis, is versterking van de natuur, bijvoorbeeld door te investeren in natuurlijke oevers.

[0:22:50] Dank u wel.

[0:22:51] Dan is het nu het woord aan de heer Holman van Nieuws Sociaal Contract.

[0:22:55] Dank u, voorzitter.

[0:22:58] Natura 2000-gebieden.

[0:22:59] Hoe gaan we daarmee om?

[0:23:00] Wat is de status daarvan op dit moment?

[0:23:02] We hebben er iets van een goede 160.

[0:23:05] Er zijn een goede 130 versieringsgevoelig van.

[0:23:09] En dan hebben we nog de categorie peel en de veeleeuwen.

[0:23:13] De rechter in de kniepjeszaak heeft gezegd van...

[0:23:18] U moet wat doen met de Natura 2000-gebieden en vooral met de peel- en de veeleeuwen.

[0:23:22] Dus daar heeft het kabinet terecht... heeft de staatssecretaris terecht veel aandacht aangegeven... en geeft daar veel aandacht aan om daar de meeste winstens te behalen.

[0:23:32] Maar wat betekent dat dan voor de overige 130 versieringsgevoelige gebieden?

[0:23:40] Wat is dan de inspanningsverplichting?

[0:23:42] En welk plan wordt daarop gemaakt om de invloed op de natuur...

[0:23:47] daar goed mee om te gaan.

[0:23:50] In artikel 6.2 van de habitatrichtlijn staat dat als er significante invloed is op een nabijgelegen natuur uit 2000 gebieden, dan heb je het niet alleen over stikstof, maar dan heb je het over alle drukfactoren.

[0:24:02] Als die invloed heeft op een nabijgelegen natuur uit 2000 gebieden, dan moet je daar rekenschap aan geven en zorgen dat die geen invloed heeft.

[0:24:11] Hoe kijkt

[0:24:12] de staatssecretaris tegen aan.

[0:24:14] Want bij de Veluwe en de Peel, daar is het voorstel dat je de significantiestrook beperkt tot 250 meter, die benoemd als significantiestrook.

[0:24:26] En dat wekt de indruk dat je dan, door in die significantiestrook stikstof aan te pakken, hebt voldaan aan je inspanningsverplichting vanuit

[0:24:37] 6,2 de habitatrichtlijn.

[0:24:40] En in die 250 meter zone dan kom je wel, als je daar rekeningsschap mee wilt geven van de invloed op het Natura 2000 gebied, tot een reductiedoelstelling van 75 procent op bijvoorbeeld een boerenbedrijf.

[0:24:54] Wat gewoon niet te halen is.

[0:24:56] Dat is voor een boer nooit te halen.

[0:24:57] Wat betekent dat dan?

[0:24:59] In welk perspectief heeft een dergelijke boer in

[0:25:02] de 250 meter significantiestroken bij de Peel en de Veluwe.

[0:25:09] Hoe gaan we daarmee om?

[0:25:10] Gaat u die verplaatsen en uitkopen of hoe gaat u dat doen?

[0:25:19] Een beetje aansluitend bij de vraag van de heer Vlag.

[0:25:24] Wij hebben het oude plan om de meting van de natuur verlaten en komen tot een nieuwe systematiek.

[0:25:31] Wanneer kunnen we tegemoet zien dat we nieuwe plannen krijgen en hoe zien die eruit?

[0:25:39] Hoe snel duurt het voordat wij een andere systematiek hebben en daarmee dan ook een start kunnen maken met het voldoen aan de verplichtingen die we hebben?

[0:25:49] Hoe kijkt de Stas aan tegen de gedachten van het Brussel, wat die vinden wat wij zouden moeten doen?

[0:25:55] Hoe verhouden de plannen die in Nederland ontwikkeld is tot de Brusselse plannen?

[0:25:59] En zodat wij ook in de kader van de discussie van gisteren tot een plan kunnen komen, wat geborgen is, wat duidelijk is, op grond van waar rechtszaken vlot worden getrokken, doen we dat niet.

[0:26:14] Gisteren ook de discussie gehad dat we proberen voor Prinsjesdag met een plan te komen.

[0:26:19] Ja, we hebben nu één keer de kans.

[0:26:21] Doordat het kabinet gevallen is, als ons dat niet lukt, dan ben ik bang.

[0:26:26] Ik heb gisteren ook gezegd dat het overgedragen moet worden aan een volgende minister en dat we de komende anderhalf jaar niet in staat zijn aan Nederland van het stikstofslot te halen met alle gevolgen van dien.

[0:26:37] Tot zover, voorzitter.

[0:26:40] Dank u wel.

[0:26:40] En dan is het nu de beurt aan de relatieve nieuwkomer.

[0:26:43] In ieder geval in onze commissie.

[0:26:45] Welkom aan mevrouw Veldman van de VVD.

[0:26:48] Dank u wel, voorzitter.

[0:26:48] En fijn dat ik hier inderdaad voor de eerste keer het woord mag voeren.

[0:26:51] En voor de VVD is het helder.

[0:26:53] Natuur heeft waarde.

[0:26:54] Zelf woon ik aan de rand van de Veluwe en als ik van Den Haag naar huis rijd, realiseer ik me iedere keer weer hoe mooi het is.

[0:27:00] Alle inwoners uit het mooie dorp waar ik woon genieten van de wandeling met de hond.

[0:27:04] Er wordt gesport en er komen toeristen en die willen ook graag genieten.

[0:27:07] En ze zijn van groot belang voor de lokale economie.

[0:27:10] We zijn zuinig op onze omgeving.

[0:27:12] Tegelijkertijd kent Nederland grote ruimtelijke opgaven.

[0:27:15] Woningbouw, infrastructuur, landbouw en defensie vragen ruimt.

[0:27:19] De kunst is het vinden van balans wat mij betreft, waarbij economische ontwikkeling en natuur hand in hand gaan.

[0:27:25] Voordat ik de Kamer inging, hield ik me bezig met natuurbranden.

[0:27:28] Ik werkte voor de brandweer, die fantastisch werk verricht als het gaat om het blussen van natuurbranden.

[0:27:33] Zij zijn de boots on the ground als het misgaat.

[0:27:36] Ze zetten hun leven soms in de waagschaal, ook bij natuurbranden.

[0:27:39] Maar de brandweer kan nooit opgewassen zijn tegen de toenemende kans op onbeheersbare branden.

[0:27:43] Door opwarming van het klimaat leiden langere natte periodes tot meer vegetatie en in combinatie met droge, warme zomers zorgen ze voor meer brandbare massa, waarmee het risico op snelle, intense natuurbranden groter wordt.

[0:27:55] Het aantal zogenaamde brandgevoelige dagen is aantoonbaar toegenomen.

[0:27:59] Het is verdubbeld sinds 1950.

[0:28:01] En dan zijn grote delen van Nederland tegelijkertijd kwetsbaar.

[0:28:05] Een natuurbrand is geen abstract ecologisch risico.

[0:28:07] In een dichtbevolkt land als Nederland betekent het risico op natuurbrand ook risico voor mensen, voor woningen, zorginstellingen, drinkwaterwinning en vitale infrastructuur.

[0:28:17] Brandweerlieden die omsingeld raken door vuur.

[0:28:19] We zagen het begin april bijvoorbeeld op de Edese heide, waar de brandweerploeg van Barneveld zelfs in het nauw kwam.

[0:28:25] Campings die moeten worden ontruimd.

[0:28:26] Het zijn geen hypothetische scenario's meer.

[0:28:28] De infrastructuur en hulpdiensten zijn er onvoldoende op toegerust.

[0:28:32] De enige manier om hiermee om te gaan is te voorkomen dat een brand onbeheersbaar wordt.

[0:28:37] De winst zit in preventie en daarvoor is werk aan de winkel.

[0:28:40] VVD is er heel blij mee dat minister Van der Waal vorig jaar 70 miljoen euro heeft vrijgemaakt om dit aan te pakken.

[0:28:47] Voor de voortgang op dit dossier zijn regie en daadkracht nodig, maar ik zie dit onvoldoende en ik heb hierover een aantal vragen aan de staatssecretaris.

[0:28:54] Wanneer wordt het lang aangekondigde confinant natuurbrandbeheersing getekend?

[0:28:58] Wat is de status van het beloofde en in onze ogen noodzakelijke expertisecentrum?

[0:29:03] Welke provincies en terreinbeheerende organisaties hebben al concrete natuurbrandbeheersingsprogramma's opgesteld?

[0:29:09] En zou als vervolg vanwege het toenemend risico op die onbeheersbare natuurbranden voor de veiligheid van mensen en ter bescherming van de natuur verankering in een wet niet beter zijn dan een convenant?

[0:29:21] Daarnaast wil ik aandacht vragen voor de knellende regels die in de weg zitten bij het treffen van brandpreventieve maatregelen.

[0:29:27] Een blusvijver kan niet worden gerepareerd en weer in werking gesteld, omdat er een zeldzaam diertje huist.

[0:29:32] Een tweede vlucht weg van een camping kan niet worden aangelegd, omdat er geen stikstofruimte is.

[0:29:36] Wat kan de staatssecretaris doen om veiligheid in zulke gevallen voorrang te geven?

[0:29:40] Kan hij toezeggen uit te zoeken wat hiervoor nodig is en hier de noodzakelijke stappen inzetten?

[0:29:45] Ook vraag ik de staatssecretaris naar de inzet van beheerbranden.

[0:29:47] Beheerbranden zijn in andere landen een effectief en geaccepteerd middel om natuurbrandrisico's te beperken en de ecologische functie van het landschap te versterken.

[0:29:56] In Nederland lopen we vast in juridische blokkades.

[0:29:58] Is de staatssecretaris bereid om te verkennen of beheerbranden onder voorwaarden toch kunnen worden ingezet als preventief instrument?

[0:30:05] Tot slot over natuurbranden.

[0:30:07] Hoe krijgt de natuurbrandbeheersing, en dan doe ik met name op maatregelen die de inrichting van het landschap en de vegetatie betreffen, een plek binnen de brede ruimtelijke keuzes van ruimte voor landbouw en natuur?

[0:30:18] Voorzitter, dan de groene boa's.

[0:30:19] Zij spelen een cruciale rol in onze natuur en het buitengebied.

[0:30:23] Er vinden dumpingen van giftige stoffen uit drugslabs plaats in de natuur met grote milieuschade en gevaar voor mens en dier tot gevolg.

[0:30:30] Agrarische ondernemers die het soms al moeilijk hebben, worden onder druk gezet door criminele netwerken om bijvoorbeeld hun stallen beschikbaar te stellen voor de productie van drugs.

[0:30:38] Toezicht in het buitengebied is daarom van groot belang en we hebben deze oren en ogen hard nodig.

[0:30:43] VVD heeft in de afgelopen jaren gezorgd voor aanvullende financiële middelen en gepleit voor een passende bewapening.

[0:30:48] Ik verneem dat het niet goed gaat met het voldoen aan de minimale uitvoering van toezicht en handhavingstaken bij Staatsbosbeheer en andere terreinbeheerorganisaties.

[0:30:56] Ik wil van de staatssecretaris weten waarom dit niet goed gaat en ook de vraag om in overleg te gaan met de provincies die hier ook op moeten inzetten.

[0:31:04] Wat gaat de staatssecretaris doen?

[0:31:06] Voorzitter, in september 26 moet de eerste versie van het nationaal herstelplan klaar zijn.

[0:31:11] De impact van de Europese verordening is aanzienlijk voor natuur, maar ook voor ruimtegebruik, kosten en uitvoeringscapaciteit.

[0:31:19] De VVD was nooit voorstander van deze verordening vanwege de juridificering en stapeling aan verplichtingen.

[0:31:24] Nu de natuurherstelverordening toch is opgelegd, heeft de Kamer vorig jaar de motie van Kampen aangenomen met het verzoek om bij het opstellen van dit plan geen aanvullende nationale regels en restricties op te leggen en oog te houden voor lastendruk aan een gelijk Europees speelveld.

[0:31:37] Kan de staatssecretaris bevestigen dat deze lijn leidend blijft?

[0:31:41] Hoe gaat deze lijn verwerkt worden in het natuurplan dat wordt opgesteld?

[0:31:45] Welke bestuurlijke en politieke keuzes liggen er nog op tafel voor de uitwerking van dit plan?

[0:31:50] Voorzitter, de VVD zoekt naar een aanpak waarbij natuurveiligheid en maatschappelijke opgaven in balans zijn.

[0:31:55] Maar dan moeten we wel weten waar we aan toe zijn.

[0:31:58] Ik verwacht van de staatssecretaris helderheid, tempo en oplossingsgerichtheid.

[0:32:02] Dank u wel.

[0:32:04] Dank u wel.

[0:32:04] En er is een vraag van de heer Vlag.

[0:32:06] Voorzitter, ik ben blij met de uitgebreide aandacht voor natuurbranden van collega Vogel, maar ook van haar kennis op dat punt.

[0:32:11] Ik heb kennisgenomen door een werkbezoek van de Tweede Kamer van de activiteiten van de handcrew.

[0:32:17] Die zijn ontzettend belangrijk daarin.

[0:32:19] Kunnen wij daar eens samen optrekken om te kijken of die op meer plekken geplaatst zou kunnen worden, of meer van die handcrew teams zouden kunnen komen in Nederland?

[0:32:28] Nou, voorzitter, ik weet dat er nu gewerkt wordt aan de uitbreiding en de kennisontwikkeling ook van brandweermensen, omdat natuurlijk dit fenomeen natuurbranden iets is waar de kennis over opgebouwd moet worden, omdat we er nieuw mee te maken hebben in feite, tenminste van de laatste jaren.

[0:32:43] En ik denk allereerst dat het heel belangrijk is dat het daar begint, bij die kennisontwikkeling, zodat je ook precies weet wat je wanneer waar kunt doen.

[0:32:51] Dat is stap één.

[0:32:52] En ik weet dat de brandweer nu bezig is met die ontwikkeling van die handcrews.

[0:32:55] en dat verder goed ook die kennis bij die handcrews te brengen.

[0:32:59] Daar zijn ze heel hard mee bezig.

[0:33:01] Dus ik wil vooral inzetten op hoe die brandweer daar zelf nu, denk ik, de beste stappen in te zetten.

[0:33:09] Dank u wel.

[0:33:10] Dan is nu het woord aan mevrouw Van der Plas van de BBB.

[0:33:15] Dank u wel, voorzitter.

[0:33:16] Voorzitter, we hebben een tijdje geleden een belangrijk debat over de wolf gehad en de staatssecretaris is ook heel voortvarend bezig met zijn landelijke aanpak wolf.

[0:33:25] Het is goed dat nu duidelijk is dat veel onderzoekers ook adviseren om zo snel mogelijk zoveel mogelijk wolven te zenderen.

[0:33:34] Wanneer wordt de opdracht gegeven om te beginnen met het zenderen van wolven, vraag ik de staatssecretaris.

[0:33:40] Op het congres Wolves Across Borders

[0:33:43] waar wetenschappers van over de hele wereld hun laatste onderzoeksresultaten konden presenteren, bleek ook weer dat het zenderen van wolven wereldwijd gezien wordt als de basis van goed beleid, goed bestuur, goede bescherming en waar nodig goed beheer.

[0:33:59] Alleen als we weten welke wolven zich waar misdragen, kunnen we ingrijpen.

[0:34:03] En zo kunnen we zorgen dat er minder dieren afgeslacht worden door wolven en wolven die graag schapen aan stukken scheuren.

[0:34:10] En hopelijk kunnen we voorkomen dat we in een situatie komen zoals in Italië, waar sommige wolverhoedels nu zelfs de voorkeur hebben voor het vangen van honden.

[0:34:19] Op het congres bleek ook weer dat onderzoek naar hybride niet alleen nodig is, maar vanuit Europa feitelijk ook verplicht in het kader van de bescherming van de soort.

[0:34:28] En met hybride bedoel ik dan dus wolven die ook hondengenen hebben, omdat de overgrootouder of ouder een hond was in plaats van een wolf.

[0:34:35] Bovendien zijn in de landen om ons heen ook hybride gevonden en is het niet onwaarschijnlijk dat ook in Nederland hybride voorkomen.

[0:34:43] En hoe wil de staatssecretaris omgaan met het onderzoek naar hybride?

[0:34:47] Een korte vraag over de kosten voor alle wolvenprogramma's.

[0:34:50] Kan dit betaald worden uit het live subsidieprogramma in Europa?

[0:34:54] Dat programma heeft een budget van 5,43 miljard euro en Nederland heeft als enige Europese land nog nooit aanspraak gemaakt op het budget.

[0:35:02] Waarom niet?

[0:35:03] Dan de stelselherziening faunabeheer.

[0:35:06] Daar lijken nu steeds meer problemen te spelen.

[0:35:08] Twee weken geleden zou er een update zijn voor verschillende belanghebbenden.

[0:35:12] En waarom is die op het laatste moment geannuleerd?

[0:35:14] Welke organisaties hadden daarbij aanwezig zullen zijn?

[0:35:17] Wie worden om input gevraagd voor de stelselwijziging?

[0:35:20] En is dat een goede afspiegeling van de verschillende belanghebbenden?

[0:35:25] Voorzitter, de consultatie over de vernieuwde Natura 2000-doelen is pas afgesloten.

[0:35:30] Mensen hebben dus de kans gekregen om daarover input te leveren.

[0:35:33] Wij hebben het zelf ook gelezen en ik was her en der wel verbaasd.

[0:35:37] Want er zijn echt heel veel doelen die elkaar tegenspreken.

[0:35:40] En als je twee doelen in één gebied hebt,

[0:35:42] die elkaar tegenwerken, hoe ga je daar dan mee om?

[0:35:45] En streven we dan nu niet onmogelijke doelen na, gewoon om maar doelen na te kunnen streven?

[0:35:50] We lijken een beetje op een hamster die in een rat rent, het doel komt niks dichterbij, we putten onszelf uit en toch staan we stil.

[0:35:56] Een voorbeeld van die doelen is de peel, met daarin bijvoorbeeld een hoogveengebied dat uiter stikstofgevoelig zou zijn en toch willen we daar meer rietganzen hebben.

[0:36:05] En we weten inmiddels dat ganzen de volledige kdw-kritische depositiewaarde voor hun rekening kunnen nemen in een gebied.

[0:36:12] Waarom zo'n tegenstelling?

[0:36:14] Kan de staatssecretaris alle tegenstelde doelen op een rijtje laten zetten en dan aan de Kamer aangeven welke van de doelen voorhand gaan krijgen en welke we gaan laten varen?

[0:36:24] Er zijn ook heel veel ecologische tegenstellingen in de beoordeling van het toestand van soorten en gebieden, waardoor wij gaan twijfelen aan de beoordeling.

[0:36:32] Een paar voorbeelden.

[0:36:33] Over eidereenden wordt gezegd dat ze last zouden hebben van kokkel- en mosselfissers, en dat terwijl mosselkwekers juist zorgen voor meer mosselen.

[0:36:41] Begin deze maand werd nog bekend dat er nog nooit zoveel mosselbanken waren in de Waddenzee.

[0:36:46] Over de brilduiker wordt gezegd dat hij een slechte staat van instandhouding heeft door met name een te klein aanbod aan driehoeksmosselen, maar de brilduiker

[0:36:54] Eet alle soorten weekdieren, insecten, wormen en kreefterachtigen.

[0:36:58] Zeker niet alleen de driehoeksmosselen.

[0:37:01] Die overigens eigenlijk exoter zijn in Nederland en steeds meer voorkomen.

[0:37:05] Over het habitat type grijze duinen wordt eerst gezegd dat Nederland een relatief groot oppervlakte aan goed ontwikkelde grijze duinen kent en twee zinnen later wordt de staat van instandhouding als matig ongunstig beoordeeld omdat het oppervlak en de structuur onvoldoende zouden zijn.

[0:37:20] En zo hangt het hele document aan elkaar van onwaarschijnlijkheden en overal wordt geroepen dat er uitbreidingsruimte nodig is.

[0:37:27] En die doelen moeten goed onderbouwd zijn en niet door spekt van politieke ideologie.

[0:37:32] Dan hoeven we de Nederlandse economie ook niet op het spel te zetten voor allerlei onhaalbare en onnodige doelen, waarmee we de natuur waarschijnlijk alleen maar tegenwerken ook nog.

[0:37:41] Kan de staatssecretaris toezeggen dat hij de ecologische tegenstrijdigheden laat onderzoeken en dat de doelen op die tegenstrijdigheden worden aangepast?

[0:37:51] En dan vraag ik me nog af waarom bij de doelen niet langer de begrippen haalbaar en betaalbaar worden gebruikt, maar alleen nog het maximaal ecologisch haalbare.

[0:38:00] Dat is natuurlijk van de zotten.

[0:38:02] In de volgende habitatrichtlijn staat, de lidstaten nemen alle nodige maatregelen om de populatie van de in artikel 1 bedoelde soorten op een niveau te houden of te brengen, dat met name beantwoord aan de ecologische, wetenschappelijke en culturele eisen, waarbij zij tevens rekening houden met economische en recreatieve eisen.

[0:38:22] Dus het is juist de bedoeling dat we rekening houden met haalbaar en betaalbaar.

[0:38:27] Tot slot, voorzitter.

[0:38:28] De natuur in Nederland zou zo belangrijk zijn omdat mensen ervan kunnen genieten.

[0:38:32] En het doet de inwoners goed dat ze daar kunnen recreëren.

[0:38:34] En dat zou best eens waar kunnen zijn.

[0:38:36] We kunnen het alleen niet merken, want steeds meer natuur is ontoegankelijk.

[0:38:40] Terreinbeherende organisaties sluiten de grootste delen van de natuur af voor bezoekers.

[0:38:45] Parkeren wordt onbetaalbaar gemaakt op sommige plekken.

[0:38:47] En paden worden niet onderhouden, onder water gezet of afgesloten.

[0:38:51] Oké, ik heb nog één vraag.

[0:38:53] Dat is echt ook de laatste.

[0:38:55] Hoe gaat de staatssecretaris ervoor zorgen dat de natuur weer toegankelijk wordt zodat mensen kunnen genieten van de natuur waarvoor Nederland miljarden aan belastinggeld uitgeeft?

[0:39:03] Dank u wel.

[0:39:04] Dank u wel.

[0:39:07] Had u nog een vraag?

[0:39:08] Nee, zeker niet.

[0:39:10] Dan zou ik even aan mevrouw Van der Plassen willen vragen of ze het voorzitterschap van mij over wil nemen.

[0:39:17] Dat wil ik.

[0:39:19] Dan geef ik nu het woord aan mevrouw Bromet van de fractie GroenLinks.

[0:39:27] Wat me opvalt, ook na het debat van gisteren en vandaag ook weer, is dat natuur heel vaak beoordeeld of besproken wordt hier als een levensgroot probleem en een bak vol ellende.

[0:39:38] Terwijl het inderdaad iets is waar je ontzettend van kan genieten en dat doe ik ook en dat is ook een van de

[0:39:44] reden dat ik de politiek ingegaan ben om de natuur te beschermen, want die staat onder hele grote druk in Nederland.

[0:39:51] Dus aan de ene kant moeten we het hebben over die grote problemen die er zijn, en aan de andere kant moeten we ook niet vergeten dat het iets heel waardevols is.

[0:39:59] En omdat ik toch een beetje moedeloos was van dit kabinet en deze staatssecretaris die ik wel eens de staatssecretaris tegen de natuur heb genoemd,

[0:40:07] heb ik een essaywedstrijd georganiseerd en daar zijn ontzettend veel mooie essays gekomen over hoe je tot beter natuurbeleid kan komen en ik ben ook echt super blij dat het kabinet gevallen is en ik hoop ook dat wij als de verkiezingen geweest zijn kunnen komen tot een positief natuurbeleid waarbij natuur niet meer een probleem is maar waar natuur ook

[0:40:26] een oplossing is voor een heleboel andere problemen.

[0:40:29] Maar zover is het nog niet.

[0:40:31] We zitten met een inbreukprocedure vanuit Brussel, omdat we niet goed genoeg zorgen voor onze nationale vogel, de grutto.

[0:40:39] Wanneer verwachten staatssecretaris en met reden omkleed advies van de Europese Commissie aangaande de inbreukprocedure?

[0:40:46] Wat gaat de staatssecretaris doen als de reactie van de Europese Commissie op de Nederlandse plannen negatief is?

[0:40:52] Wat blijft er nu al over van de aangekondigde maatregel om het agrarisch natuurbeheer aanzienlijk uit te breiden en te versterken in grote kerngebieden?

[0:41:00] En waarom is de ambitie voor het areaal agrarisch natuurbeheer

[0:41:04] inmiddels verlaagd van 280.000 naar 195.000 hectare.

[0:41:10] Hoe zit het nu met het realiseren van langjarige contracten?

[0:41:13] De minister zegt de vorige debat 2027 toe.

[0:41:17] Hoe staat het hiermee?

[0:41:18] Wanneer gaan we nou eens een concrete actie zien dat die resultaten oplevert voor de weidevogels?

[0:41:23] Dan heb ik het niet over die weidevogelsfokmachines die de staatssecretaris wil gaan inrichten, want dat is gewoon van de natuur de veehouderij maken.

[0:41:33] Ik zou juist liever de omgekeerde richting zien.

[0:41:37] Voor een grutto heb je leefgebied nodig en daar heb je uitbreiding van natuur nodig, heb je hulp voor boeren bij nodig om in staat te kunnen stellen iets later te maaien en de waterpeilen wat hoger op te zetten.

[0:41:48] Het is allemaal niet zo heel erg ingewikkeld.

[0:41:50] Ik sprak laatst een boer bij mij in het dorp en die is in vijf jaar tijd van tachtig gruttoparen naar vijfhonderd gruttoparen gegaan.

[0:41:56] En hij zei, het kost me wel heel veel werk, maar hij deed het met heel veel liefde en genoot er ook heel erg van.

[0:42:01] Hij vond het echt heel leuk om ook aan mij te vertellen.

[0:42:05] Voorzitter.

[0:42:07] Het PBL heeft in 2017 gesteld dat de afronding van het NNN, dat is het natuurgebied in Nederland, goed was voor zo'n 40% van de verwachte winst in het vogel- en habitatrichtlijn doelbereik tussen 2015 en 2027.

[0:42:22] Dat zou dus topprioriteit moeten zijn.

[0:42:24] Wat gaat deze staatssecretaris daar nou gaan doen?

[0:42:27] Voorzitter.

[0:42:28] De vergunningverlening voor de garnalenvisserij.

[0:42:30] Ja, er wordt gesuggereerd dat er nu duidelijkheid is voor de garnalenvissers, maar de milieuorganisaties hebben aangekondigd om rechtszaken te starten.

[0:42:37] Dus dat noem ik helemaal geen zekerheid.

[0:42:38] En dat is ook wel toete.

[0:42:40] Dat is niet de schuld van de milieuorganisaties, maar dat is de schuld van de staatssecretaris.

[0:42:45] Ik vind dat er kansen gemist worden voor natuur in de nota ruimte voor defensie.

[0:42:51] Ik heb gisteren ook al aan de minister gevraagd als je nou naar Brussel gaat voor een ADC-toets.

[0:42:55] Dat is een uitzondering die je wil aanvragen.

[0:42:58] om stikstof te mogen uitstoten voor een defensie waar GroenLinks op zich welwillend naar kijkt.

[0:43:06] Dan zul je ook na moeten denken over die compensatie.

[0:43:09] Compensatie is niet iets wat je later doet.

[0:43:12] Dat heb je nodig om te bewijzen dat je iets gedaan krijgt van Brussel.

[0:43:16] Maar goed, dat zit niet in het systeemdenken van deze staatssecretaris.

[0:43:20] Tot slot, voorzitter.

[0:43:21] De Wolf.

[0:43:22] Ik vind dat de Partij voor de Dieren daar behartens woorden over heeft gezegd.

[0:43:28] En... Ja, wat wou ik nou ook weer over die Wolf vragen?

[0:43:31] Nou, nee, ik wou eigenlijk niks vragen over de Wolf.

[0:43:33] Er is een wolfvriendelijke meerderheid in de Kamer.

[0:43:36] Het kabinet is gevallen.

[0:43:37] En wij zullen bij het twee minuten debat dat de Partij voor de Dieren gaat aanvragen proberen om die wolfvriendelijke meerderheid te versilveren.

[0:43:45] Dank u wel.

[0:43:46] Tot zover.

[0:43:47] Dank u wel voor uw bijdrage, mevrouw Bromet.

[0:44:06] Nou ja, we hebben overleg gehad met de voorzitters van de commissie en de voorzitters van de commissies vinden dat er veel te lang geschorst wordt.

[0:44:13] Dus ik wil in dit geval 25 minuten, maar de Kamerleden moeten in de gelegenheid zijn om antwoorden en vragen te kunnen stellen.

[0:44:19] En als het te lang geschorst wordt, en dit is echt breed met alle voorzitters van alle commissies gedeeld, dan is het zonde van de tijd.

[0:44:27] Dus we gaan nu schorsen tot tien over twee.

[0:44:33] Het kost iets.

[0:44:34] Ik snap de voorzitters, maar dit is een vrij kleine groep.

[0:44:36] We zijn best wel vlot.

[0:44:38] En ik moet ook nog eten.

[0:44:39] Het zou wel fijn zijn om dat halfuurtje te pakken.

[0:44:43] Ik ben een beetje streng, maar dat is omdat ik ook een punt wil maken van die schorsingen.

[0:44:46] Dus in dit geval zal ik dan coulant zijn in verband met de lunchpauze die we hebben moeten missen vanwege het debat net.

[0:44:54] Maar we moeten straks ook nog schorsen, wil ik zeggen, voor de stemmingen.

[0:44:57] Er is overigens, goed om te weten voor de aanwezige leden, ook een hoofdelijke stemming aangevraagd.

[0:45:01] Dus die zal ook nog plaats gaan vinden vanmiddag.

[0:45:04] En dan zal ik bij uitzondering, maar dat is de volgende keer echt niet meer zo, nu schorsen tot half drie.

[1:29:17] Dames en heren, we gaan weer verder met het debat over natuur.

[1:29:21] Er zijn een paar onzekerheden over het verloop van deze vergadering, omdat we nog niet precies weten hoe laat de stemmingen zijn.

[1:29:26] De hoofdelijke stemmingen zijn in ieder geval vervallen, maar er is straks wel een moment van stemming waar ik zelf heen wil en dan zal ik dat eventjes inventariseren of misschien beter om dat nu te doen.

[1:29:35] Wilt u dan dat ik het voorzitterschap overdraag aan mevrouw Van der Plas of wilt u ook naar de stemming?

[1:29:39] Dan gaan we gewoon even schorsen voor de stemming.

[1:29:41] Dan spreken we dat alvast af en dan het verzoek aan de staatssecretaris om heldere antwoorden te geven en niet veel inleidingen, want dat kost alleen maar tijd.

[1:29:53] Succes met de beantwoording.

[1:29:59] Dank u wel, voorzitter.

[1:30:00] Ja, ik wil toch wel even nog, zeker nu ik de ambassadeur ben, beginnen met wat ik nog van plan ben.

[1:30:07] Maar voordat ik dat doe, denk ik dat het handig is dat ik even de blokjes aangeef.

[1:30:13] Er is een blokje daadwerkelijk staat van de natuur, natuur in 2000.

[1:30:17] Dan heb ik een blokje gutto, een blokje wolven, een blokje herziening op jacht en een uitgebreid blokje

[1:30:32] Ik zal het kort houden, maar ik wil toch ook beginnen om te zeggen, om voortgang te boeken op al mijn dossiers, is het uitermate belangrijk natuurlijk dat de Kamer instemt met de voorjaarsdota.

[1:30:46] want zonder geld draait er niks.

[1:30:48] Het kabinet is, zoals u weet, sinds 3 juni demissionair.

[1:30:52] En ook als demissionair staatssecretaris zal ik mij blijven inzetten voor boeren en tuinders, onze vissers en de natuur.

[1:30:59] Er liggen grote uitdagingen, zoals u weet, ook op het gebied van natuur, die niet kunnen wachten op een volgend kabinet.

[1:31:05] Denk aan herijking natuur in 2000 gebieden,

[1:31:09] de vergunningsverleningen rondom luchthavens, de verbetering van de natuurmonitoring, de implementatie van de natuurherstelverordening, de bescherming van onze weidevogels en de wolf.

[1:31:21] Ik wil de komende tijd dan ook heel graag met uw Kamer blijven werken aan deze onderwerpen.

[1:31:26] en mijn lijn blijft er in hetzelfde als ik al eerder aan de Kamer meldde.

[1:31:31] Uiteindelijk streef ik naar robuuste natuur, en dat is natuur die tegen een stootje kan, en dat doen we onder andere door te werken aan natuurherstel en beheer in natuurgebieden, door bijzondere dieren en planten te beschermen en door natuur in heel Nederland met elkaar te verbinden.

[1:31:48] We doen al heel veel om de natuur te beschermen en waar het het hardst nodig is om die te herstellen,

[1:31:54] Want als wij goed zorgen voor de natuur, dan zorgt de natuur voor ons.

[1:32:00] Ik zou zeggen, korter kan het niet.

[1:32:04] Dan ga ik naar het blokje daadwerkelijke natuur en Natura 2000.

[1:32:10] Ik had een vraag van mevrouw Nijhoff, sturen op de staat van de natuur.

[1:32:14] Goed dat de inzet is om de werkelijke staat van de natuur centraal te stellen, maar waarom zien we dan dat er opnieuw wordt gestuurd op modelgegevens, juridische abstracties en aries stikstofmodellen?

[1:32:27] Mevrouw Nijhoff, ik vind het net als u heel belangrijk om te kunnen sturen op de daadwerkelijke staat van de natuur.

[1:32:33] Ook ik wil weg van de modelmatige werkelijkheid en ook de eendimensionale focus op stikstof.

[1:32:40] Ik zet daar op verschillende manieren op in.

[1:32:43] De natuurdoelanalyses worden verbeterd en verbreed naar alle andere drukfactoren en ook voor alle Natuur 2000-gebieden.

[1:32:53] Bij de monitoring wil ik onder andere inzetten op monitoring van omgevingscondities.

[1:32:59] Zo wil ik zo snel mogelijk starten met structurele bodemmetingen.

[1:33:04] Op deze wijze, de bodemetingen, stellen we de daadwerkelijke staat van de natuur centraal en blijven we juist weg van de modelmatige werkelijkheid.

[1:33:14] Dan had ik een vraag van de heer Vlag.

[1:33:16] Wanneer gaat het wel of niet goed met de natuur?

[1:33:20] De natuurambities zijn hoog, zegt meneer Vlag, maar wanneer vindt u eigenlijk dat het goed genoeg is?

[1:33:26] Wat goed is, meneer Vlag, dat staat duidelijk omschreven in de habitatrichtlijn en de verdere uitwerkingen daarvan door de Europese Commissie.

[1:33:33] En dat is voor mij de maatleid.

[1:33:35] Niets meer dan dat, want ik wil absoluut geen nationale koppen.

[1:33:49] Dan had ik ook een vraag genoemd over realisme in Estuaria.

[1:33:55] Oké, daar ben ik ook benieuwd naar, maar wanneer worden de natuurdoelanalyses herzien?

[1:34:00] Wat is het tijdspad daarvoor?

[1:34:09] Dat loopt op dit moment en ik verwacht dat die vrij snel, en dan heb ik het over deze zomer, dat die herzien zijn.

[1:34:19] Dan had u ook een vraag over realisme in de doelen van Estuaria.

[1:34:24] Er is in dit geval, wat u vraagt, geen sprake van een nieuw doel.

[1:34:28] Het nu geldende doel voor Estuaria, waar u op duidt, begrijp ik, is uitbreiding zonder een bovengrens.

[1:34:36] Ik zorg voor meer realisme in de bestaande doelen door de uitbreidingsdoelen in deze af te bakenen tot wat nodig is voor de Europese verplichtingen en daarbij goed te kijken naar of dat ook ecologisch haalbaar is.

[1:34:50] Een voorbeeld is dat het huidige doel, bijvoorbeeld verbroenende kemphanen, verlaagd wordt van duizend naar vijftig.

[1:35:01] Een interruptie van de heer Vlag.

[1:35:04] Voorzitter, ik waardeer die intentie, maar dat betekent dan nog steeds wel dat er duizenden hectares extra ontpolderd kunnen gaan worden.

[1:35:14] Het is nog niet concreet gemaakt hoeveel de uitbreiding moet zijn voor de estuaria, maar er zijn wel suggesties van experts hiervoor.

[1:35:26] En ik weeg dat zorgvuldig af, maar ik kan niet ontkennen dat er vanuit Brussel verplichtingen op dit gebied liggen.

[1:35:37] Dan had mevrouw Nijhoff een vraag over investeren in natuur.

[1:35:43] Het is even tussendoor, mevrouw Nijhoff moet heel even naar een andere bijeenkomst, die komt weer terug, maar dat is geen desinteresse.

[1:35:49] Nee, nee, dat had ze maar gezegd.

[1:35:55] Wat de staatssecretaris investeren in natuur noemt, betekent in de praktijk vaak meer regels, meer natuur in 2000, meer modeldenken en minder vrijheid.

[1:36:04] Nee, investeren in natuur betekent voor mij niet meer regels of minder vrijheid.

[1:36:08] Hoe beter de natuur ervoor staat, hoe makkelijker de vergunningsverlening wordt.

[1:36:13] Want kleine effecten zijn dan minder snel significant.

[1:36:17] Daarom investeren we in robuuste natuur.

[1:36:20] Dat is die natuur die tegen een stootje kan.

[1:36:22] Natuurlijk doen we dat met zo weinig mogelijk regels en zonder nationale koppen.

[1:36:31] Dan had u nog een vraag.

[1:36:33] Als u dan doelen vernieuwt, doet het dan op basis van de Europese minime eisen niets meer?

[1:36:37] Nou ja, dat klopt.

[1:36:38] Er zitten geen nationale koppen tussen de vernieuwde landelijke doelen.

[1:36:41] We voldoen aan de minime eisen niet meer.

[1:36:46] Dan had u nog een vraag, herijking.

[1:36:48] In de brief heeft de staatssecretaris het over herijking van Natura 2000 gebieden en het lostrekken van de vergunningenproblematiek.

[1:36:55] De PVV ziet herziening van het liftingbroek dan ook als uitgelegde kans voor de staatssecretaris.

[1:37:02] Ik heb de provincies in november gevraagd om natuurdoelen te inventariseren die in aanmerking kunnen komen om elders beter gerealiseerd te worden.

[1:37:13] De provincies hebben in ons decentrale systeem het beste inzicht

[1:37:18] om die voorstellen goed onderbouwen.

[1:37:20] Deze zorgvuldige onderbouwing is noodzakelijk en vormt daarom de sleutel tot succes.

[1:37:25] Later dit jaar geven de provincies aan in welke gebieden natuurdoewijnsringen kansrijk worden geacht.

[1:37:33] Ik heb op dit moment tientallen casus al aangeleverd gekregen om het N2000-programma meer haalbaar en efficiënt te maken.

[1:37:44] Dan had u nog een vraag over herijking.

[1:37:47] Wat bedoelt u precies met het robuust maken van natuur?

[1:37:49] Gaat het om uitbreiding of om slimme beheer binnen de bestaande N2000-gebieden?

[1:37:55] Ik denk dat voor robuuste natuur zetten we in op een integrale aanpak en die is gericht op alle drukfactoren.

[1:38:02] Denk hierbij ook aan het aan orde stellen van hydrologie.

[1:38:05] en uiteraard ook aan het bestrijden van inversieve exoten.

[1:38:09] We zorgen voor helderheid over doelen en de benodigde maatregelen.

[1:38:13] Daarna richten we ons op de daadwerkelijke staat van de natuur en zorgen we dat deze waar nodig slimmer en efficiënter in een goede staat komt.

[1:38:23] Dan had meneer Holman ook een vraag over de landelijke doelen voor Natura 2000.

[1:38:31] Hoe snel we voor een andere sentimentiek hebben en voldoen aan verplichtingen?

[1:38:37] Hoe kijkt de Stads naar de visie van Brussel, zodat we tot een goed geborgd plan kunnen komen en rechtszaken kunnen voorkomen?

[1:38:45] Ik ben bezig, zoals ik net zei, met het vernieuwen van de landelijke doelen en kan daarmee ook nationale koppen voorkomen.

[1:38:53] Het zelfvuldig beantwoorden van zienswijze vraagt wel tijd.

[1:38:57] Er wordt dus op dit moment gewerkt aan het natuurplan zodat het op tijd kan worden ingediend en daarmee voldoen we aan de Europese verplichtingen en vernieuwen we gaandeweg de systematiek.

[1:39:09] De visie van Brussel is neergelegd.

[1:39:12] de natuurherstelverordening en de vogel- en habitatrichtlijn.

[1:39:15] Mijn ambitie is om ook daar het minimumniveau in deze verordeningen te voldoen.

[1:39:23] Dan had ik een vraag van mevrouw van der Plas ook over de vernieuwde landelijke doelen.

[1:39:28] dat ze ook hier en daar zich tegen blijken te spreken en hoe de staatssecretaris omgaat met de situaties waarin doelen elkaar in de weg zitten, zoals stikstofgevoelen hoofdveen en rietganzen in hetzelfde gebied.

[1:39:42] Het gaat om doelen, mevrouw van der Plas, op landelijk niveau.

[1:39:45] Die zijn met de best wetenschappelijke kennis ontwikkeld en op haalbaarheid getoetst.

[1:39:51] Op landelijk niveau passen de vernieuwde doelen in het Nederland van nu.

[1:39:56] Tijdens de internetconsultatie is een aantal zaken naar voren gebracht, waaronder de voorbeelden die mevrouw Van der Plas noemt.

[1:40:03] De komende maanden zal goed gekeken worden of sommige doelen toch nog aangepast moeten worden en daar doe je ook zo'n internetconsultatie voor.

[1:40:12] Desgewend zal ik de Kamer informeren over deze aanpassingen.

[1:40:16] Op gebiedsniveau kunnen doelen wel tegenstrijdig zijn.

[1:40:20] Als een beheerder doelen tegenstrijdig vindt, kan er met een goede ecologische onderbouwing een keuze worden gemaakt.

[1:40:27] Het Rijk legt die keuze dan vast in het aanwijzingsbesluit, zodat de tegenstrijdigheid wordt opgelost.

[1:40:34] Hoe dat precies werkt is uitgelegd in het beleidskader Doelwijziging, waarin de regels rond de Natura 2000 zijn verduidelijk.

[1:40:43] Bovendien is natuur dynamisch.

[1:40:46] Daarom zullen landelijke doelen in de toekomst vaker tegen het licht worden gehouden.

[1:40:50] Uiteraard zal er dan ook aandacht zijn voor mogelijke tegenstrijdigheid van doelen.

[1:40:55] Door regelmatig te actualiseren, zal het Nederland niet nogmaals overkomen dat we met onhaalbare doelen komen te zitten.

[1:41:04] En dat is met de vigerende doelen uit 2006 helaas wel het geval.

[1:41:10] Dan had u nog een vraag over haalbaar en betaalbaar.

[1:41:14] Ik ga hier nu echt gewoon even de artikelen af.

[1:41:17] Volgens artikel 1 van de Vogel-Habitat-Richtlijn moet een gunstige staat van instandhouding op ecologische overwegingen worden vastgesteld.

[1:41:25] Wat gunstig is voor een soort, is een ecologische vraag.

[1:41:30] Daarom worden de doelen voor de gunstige staat gesteld op wat minimaal nodig is voor een gunstige staat, tenzij dat niveau ecologisch niet haalbaar is in Nederland.

[1:41:41] Dan ligt het doel op wat ecologisch wel realistisch is.

[1:41:44] Volgens artikel 2 van de Vogelhabitatrichtlijn moet rekening gehouden worden met sociaal-economische vereisten bij het nemen van maatregelen en maatregelen worden dan dus haalbaar en betaalbaar.

[1:41:59] Dat was het eerste blokje, voorzitter.

[1:42:10] Dank u wel, voorzitter.

[1:42:12] De staatssecretaris zegt dat natuur dynamisch is en dat er altijd aandacht zal zijn voor tegenstrijdigheden.

[1:42:18] Maar die tegenstrijdigheden zitten er nu gewoon al in.

[1:42:24] Ik heb ook concrete vragen gesteld.

[1:42:30] Waarom zo'n tegenstelling in de peel, bijvoorbeeld, over die ganzen?

[1:42:35] Kan de staatssecretaris alle tegengestelde doelen op een rijtje laten zetten en de Kamer aangeven welke doelen we voor hen gaan krijgen?

[1:42:41] En welke doelen we gaan laten varen, daar heb ik geen antwoord op gekregen.

[1:42:47] Ik kan de staatssecretaris toezeggen dat hij de ecologische tegenstrijdigheid laat onderzoeken.

[1:42:51] En dat de doelen die op tegenstrijdigheden worden aangepast, daar heb ik geen antwoord op gekregen.

[1:42:57] Haalbaar en betaalbaar, er staat nu gewoon maximaal ecologisch haalbaar.

[1:43:00] Er staat niet haalbaar en betaalbaar.

[1:43:03] Dus ik zou graag van de staatssecretaris gewoon antwoord krijgen op mijn concrete vragen.

[1:43:09] Ja, dat waren twee interrupties.

[1:43:11] We noemen hier vier in deze termijn, boven de dertig seconden.

[1:43:15] Dit waren er dus al twee.

[1:43:17] Onder de dertig seconden is gratis en voor niks, de staatssecretaris.

[1:43:22] U begrijpt dat de internetconsultatie op dit moment wordt verwerkt.

[1:43:27] Uiteraard kan ik u op de hoogte stellen wat daaruit is voortgekomen.

[1:43:32] En ik kan u ook op de hoogte stellen van de tegenstrijdigheden die daarbij naar boven zijn gekomen.

[1:43:37] Dat is geen enkel probleem.

[1:43:39] Maar we zijn de internetconsultatie nog aan het verwerken.

[1:43:45] Wanneer is de vraag?

[1:43:49] Ik weet het niet.

[1:43:51] Het streven was, dacht ik, het derde kwartaal.

[1:43:55] Maar het is niet zeker of we dat halen.

[1:43:58] Of hij dan klaar is.

[1:44:01] Dank u wel.

[1:44:02] Dan kunnen we over naar het volgende blokje.

[1:44:03] Mijn favoriet, de Gruttaal.

[1:44:12] Dat is een leuke, mevrouw de voorzitter, want dat is ook mijn favoriet.

[1:44:16] De inbroekprocedure volgen richtlijn in de zaak de Gruto.

[1:44:19] Kan de Stas informeren?

[1:44:21] Wanneer wordt het advies verwacht van de Gruto?

[1:44:24] Wat gaat de staatszaak doen als de reactie van de Europese Commissie negatief is?

[1:44:30] Wat blijft er nu al over van de aangekondigde maatregel om agrarische natuur weer uit te breiden?

[1:44:35] En te versterken in de gutto-kerngebieden, waar is het areaal agrarisch natuurbeheer verlaagd?

[1:44:40] Hoe zit het met het realiseren van langjaarige contacten?

[1:44:43] In het vorige debat, doel 2027, hoe staat hiermee?

[1:44:46] Nou, Nederland heeft, als u weet, in november 2024 de reactie op de aanmeidingsbrief verstuurd naar de Europese Commissie.

[1:44:54] en heeft aangegeven die inbreukprocedure te starten.

[1:44:59] Op dit moment ben ik in afwachting van de reactie van de Europese Commissie.

[1:45:03] Medio juli komt de Europese Commissie naar verwachting met de reactie.

[1:45:08] Het is aan de Europese Commissie om te beoordelen of de reactie van Nederland voldoende is in het kader van de inbreukprocedure.

[1:45:16] Hier ga ik nou niet op vooruit lopen.

[1:45:17] Wel wil ik vaart maken met het versterken van de inzet van het agrarische natuur- en landschapsbeheer in de leefgebieden voor de Grutto.

[1:45:25] De voorjaarsnota geeft me de ruimte om een extra inzet te doen.

[1:45:29] Ik kan met deze middelen en het ANLB uitbreiden naar circa 195.000 hectare.

[1:45:35] Voor een verdere uitbreiding zijn extra middelen nodig, zoals in het hoofdlijnakkoord ook opgenomen.

[1:45:41] Ik stuur uw Kamer nog voor het zomerreces een brief over de uitwerking van het agrarische natuurbeheer.

[1:45:47] Daarbij ga ik ook in op de besluitvorming over langjarige contacten, want ik vind deze heel belangrijk om de doelen voor de grutto te kunnen realiseren.

[1:45:58] Dank u wel.

[1:45:58] Dat was het tweede blokje.

[1:45:59] Het derde blokje is de wolf.

[1:46:08] De vraag was van lid Kostiets.

[1:46:12] De beschermde wolf valt straks in een juridisch gat.

[1:46:15] Kan de staatssecretaris garanderen dat dat niet gebeurt?

[1:46:19] De verlaging van de beschermde status van wolven in de habitatrichtlijn is onlangs vastgesteld en zal binnenkort worden gepubliceerd en in werking treden.

[1:46:27] Het aanpassen van de nationale regelgeving heb ik met grote spoed opgepakt en de ANVB ligt bij uw Kamer voor.

[1:46:36] Het is van het grootste belang dat deze regelgeving zo spoedig mogelijk in werking treedt, zodat de overgangstermijn tussen de inwerkingstreding van de Habitat-richtlijn en de nationale regelgeving zo kort mogelijk is.

[1:46:49] In de periode tussen de inwerkingstreding van de richtlijnwijziging en de inwerkingstreding van de ANVW geldt de zorgplicht voor soorten.

[1:46:58] Er is dus geen juridisch vaartuur.

[1:47:01] Maar u zult begrijpen dat de snelle behandeling van de ANVB door uw Kamer voor mij zeker de voorkeur heeft.

[1:47:11] Dan had ik een vraag van de heer Vlag.

[1:47:13] Waarom hanteert de staatssecretaris een termijn van twee weken om een probleemwolf te definiëren en niet bijvoorbeeld vier weken?

[1:47:19] Bij de definities voor de probleemwolf, meneer Vlag, heb ik zoveel mogelijk aangesloten bij de Provinciale Interventierichtlijnen en door provincies is de termijn van twee weken acceptabel bevonden.

[1:47:32] Ik ben het eens met deze visie.

[1:47:36] Dan vroeg mevrouw van der Plas over de opdracht van zenderen wolven.

[1:47:40] Wanneer wordt de opdracht gegeven om te beginnen met het zenderen van de wolven?

[1:47:44] Ik zie net als het lid van de plas zenderen als een goede mogelijkheid om inzicht te krijgen in het gedrag van wolven.

[1:47:51] Het wordt ook in diverse andere landen al toegepast en in mijn brief 17 juni heb ik u geïnformeerd over de mogelijkheden tot het zenderen.

[1:48:00] onderzoek met senders kan starten zodra de benodigde vergunningen zijn verkregen.

[1:48:05] Er is allereerst een pilot nodig, omdat er geen ervaring is met senderen in de Nederlandse situatie.

[1:48:11] Daarna kan er een uitgebreide onderzoek volgen.

[1:48:15] Het zou natuurlijk mooi zijn als zo'n pilot snel zou kunnen starten.

[1:48:19] Ik merk tegelijkertijd op dat onderzoekskosten dit met zich meebrengen en mijn ministerie heeft op dit moment hier nog geen

[1:48:27] middelen voor.

[1:48:29] Ik zie hier ook trouwens een taak weggelegd voor de provincies en ik wil met hen onderzoeken of we middelen beschikbaar kunnen gaan maken voor het zenderen.

[1:48:41] Dan had ik een vraag van mevrouw Van der Plas, omgang met onderzoek hybriden.

[1:48:47] Er zijn, mevrouw Van der Plas, en u heeft deze vraag al vaker gesteld, er zijn in Nederland geen hybride wolven aangetroffen.

[1:48:55] Bij het DNA-onderzoek na een wolvenaanval wordt onder andere bepaald of er sprake is van een hybride wolf.

[1:49:01] Bij 12 wordt geïnformeerd wanneer hybride wolven aanwezig zijn in Nederland.

[1:49:07] Dat is tot nu toe niet het geval.

[1:49:10] In opdracht van bij 12 in de gezamenlijke provincies wordt daarnaast een paar keer per jaar onderzoek gedaan naar de genetische oorsprong van wolven, waarbij ook een hybride afkomst duidelijk zou worden.

[1:49:22] Gelderland heeft in 2024 onderzoek laten doen, ook naar hybridisatie en afkomst van wolven in Nederland.

[1:49:29] En uit de DNA-analyses blijkt dat er geen hybridisatie is aangetrokken.

[1:49:35] Dan heb ik een vraag van mevrouw Van der Plas.

[1:49:38] Kosten wolvenverhangers, kan dit betaald worden uit live-subsidieprogramma en waarom wordt dit niet door Nederland benut?

[1:49:46] Ik heb, zoals u weet, de WUR en de RVO opdracht gegeven om onderzoek uit te voeren naar EU-fondsen.

[1:49:51] en de inzet hiervan voor de wolf, inclusief live.

[1:49:55] De resultaten hiervan worden de komende dagen verwacht.

[1:49:59] Ik informeer de Kamer hierover voor de zomer.

[1:50:04] Dan had de heer Holman een vraag over verzuringsgevoelige gebieden.

[1:50:11] Hoe gaan we daarmee om en wat is de status ervan op dit moment?

[1:50:15] De rechter heeft in de GP-zaak gezegd dat hier wat gedaan mee moet worden, PO Veluwe, omdat daar de meeste winst te behalen valt.

[1:50:22] Wat betekent dit voor de over 130 verzeuringsgevoelig gebieden, inclusief de influïntieven op de natuur?

[1:50:29] In die andere gebieden, meneer Holman, zal voldoende reductie van stikstofdepositie moeten plaatsvinden waar dat nodig is.

[1:50:36] En een goede aanpak van andere drukfactoren op de doorontwikkeling van de natuurdoelanalyse waarin we focussen op de daadwerkelijke staat van de natuur vormt voor mij daarbij de kern.

[1:50:51] Dat was dit blokje wolven.

[1:50:53] Dan zijn we aangeland bij het blokje jacht.

[1:50:56] Dank voor de prettige, concrete beantwoording.

[1:51:01] Leert Korslitsch heeft een vraag.

[1:51:02] Ik heb een gemiste vraag eigenlijk.

[1:51:05] Als u onder de 30 seconden blijft, kunt u er 100 stellen.

[1:51:08] Dank u wel.

[1:51:10] Even de vraag over of de staatssecretaris wil bevestigen dat hij geen onomkeerbare stappen wil zetten rondom de wolf.

[1:51:18] Ik krijg ze net binnen.

[1:51:20] Dus kennelijk was mijn wolf iets vergeten.

[1:51:22] Excuus daarvoor.

[1:51:24] Geen onomkeerde stappen op het Wolven dossier conform de wens van de Kamer.

[1:51:30] Graag ontvang ik een bevestiging.

[1:51:34] Uw Kamer heeft mij verzocht inderdaad om dat niet te doen en aan dat verzoek zal ik uiteraard voldoen.

[1:51:41] Tegelijkertijd verzoek ik uw Kamer toch ook wel om de concept AMVB met spoed te behandelen in de voorhangperiode van vier weken.

[1:51:50] Die loopt tot 8 juli aanstaande.

[1:51:52] Ik wil haast maken met deze ANVB, omdat die de verlaging van de beschermde status van de wolf en ook de definitie van een probleemwolf vastlegt.

[1:52:01] Deze maatregelen zijn hard nodig om effectief te kunnen optreden bij incidenten met probleemwolven.

[1:52:09] Ik zal dit verzoek om snel te behandelen ook zeer binnenkort per brief bij uw Kamer neerleggen.

[1:52:19] Tenzij de staatssecretaris nog meer vragen gaat beantwoorden in dit blokje, dan laat ik het nog even zitten.

[1:52:24] Ik mis er ook nog één.

[1:52:25] Die was niet van u die ik hier nog net heb aangeleverd.

[1:52:34] Ik had nog gevraagd of het zo is dat provincies zonder de besluit dus nu al meer ruimte hebben om in te grijpen.

[1:52:41] Dat staat namelijk in het beleidskompasformulier.

[1:52:49] Ik doe eerst even de andere vraag van Constietsen, als u het goed vindt.

[1:52:53] Uitspraak Europees Hof van Justitie over de staat van instandhouding van de wolf.

[1:52:58] Ik heb kennis genomen van die uitspraak.

[1:53:01] En ik zal deze met interesse bestuderen, lid Kostiets.

[1:53:05] Uiteraard hou ik me in mijn beleid en regelgeving aan de Europese kaders.

[1:53:09] Voor wolven in Nederland is de staat van instandhouding nog niet bekend.

[1:53:13] Daarom heb ik hier onderzoek naar laten doen.

[1:53:16] En de uitkomst hiervan zal ik u ook zo spoedig mogelijk toesturen.

[1:53:24] Het is heel gek dat de staatssecretaris daar niet naar heeft gekeken, terwijl hij wel ANVB's heeft lichten.

[1:53:33] Ik wil graag in die brief dat hij naar de Kamer gaat sturen, zodat hij duidelijk maakt hoe hij dit gaat betrekken.

[1:53:46] Ja, ik wil dat er best bij betrekken.

[1:53:49] Ik hoop alleen niet dat dat tot vertraging leidt van het insturen van de brief.

[1:53:53] Ik kan het ook separaat doen en toe te informatie.

[1:53:56] Dat lijkt mij beter.

[1:54:00] Dit moet zorgvuldig en de staatssecretaris probeerde het gewoon door te drukken zonder dat het goed zorgvuldig te hebben onderbouwd.

[1:54:09] Dan kom ik op mijn internet consultatie vraag.

[1:54:11] Er is een internet consultatie geweest, maar het ontwerpbesluit heeft diezelfde dag, toen de internet consultatie was afgerond, is die gepubliceerd.

[1:54:20] Dus ik wil graag ook van de staatssecretaris horen hoe hij die internetconsultatie, die al die reacties heeft verwerkt en meegenomen, ik wil dat ook zien uitgebreid uitgelegd in die brief die hij straks aan de Kamer gaat sturen.

[1:54:34] Dat lijkt me natuurlijk logisch dat ik dat ga doen.

[1:54:39] Ik ben toch een beetje verbaasd, als ik dat mag zeggen, dat u niet de noodzaak van urgentie inziet als u ziet wat er tot nu toe in Nederland al is gebeurd.

[1:54:47] In de meest dichtbevolkte lidstaat van Europa.

[1:54:50] En ik heb daar met Roswell, zoals u weet, ook al gesprekken over gevoerd.

[1:54:55] Dus ik vraag u toch echt goed na te denken.

[1:54:58] Want dit gaat nog niet over de in staat van instandhouding.

[1:55:01] Dit gaat gewoon over de definitie van probleemwolven om ook

[1:55:06] het ingrijpen daarvan, waar toch bestuurders lokaal moeite hebben en instrumenten niet hebben om dat te doen, om daarmee aan de slag te kunnen.

[1:55:17] Dus je moet die twee dingen wel scheiden in mijn ogen.

[1:55:21] Overigens gaat de Kamer over de planning van de behandeling van zo'n ANVB en is de brief waarover gesproken werd net vanuit de procedurevergadering erop gericht dat de staatssecretaris geen onomkeerbare stappen neemt?

[1:55:34] Even ter verheldering.

[1:55:39] Ik ben dat ook niet van plan, dus ik weet niet waarom dit nu opmerkt.

[1:55:42] Maar ik mag wel een verzoek doen om de ANVB met spoed te behandelen.

[1:55:48] Zeker.

[1:55:51] De staatssecretaris maakt dit politiek.

[1:55:55] We hebben hier gewoon een rechtsstaat.

[1:55:56] Er moet een zorgvuldig proces zijn, goed onderbouwd.

[1:55:58] Er moeten mensen worden meegenomen.

[1:56:01] Er is een internetconsultatie geweest.

[1:56:02] Er is heel veel input ingegeven.

[1:56:04] Maar het lijkt helemaal niet te zijn meegenomen in ANVB's.

[1:56:07] Dus ik wil gewoon graag per brief uitgebreid uitleggen hoe het dan alsnog is meegenomen.

[1:56:12] Of gewoon heel duidelijk van de staatssecretaris horen dat hij dat blijkbaar terzijde heeft geschoven.

[1:56:17] Maar ik wil dat horen in die brief die de staatssecretaris toch van plan was om te sturen naar de Kamer.

[1:56:21] Leer Kostiets, u kent mij lang genoeg, ik schrijf helemaal niks terzijde.

[1:56:27] Er komt een nota van toelichting bij de ANVB en er komt ook een document op de internetconsultatie.

[1:56:34] Dus u krijgt alle informatie waar u naar vraagt.

[1:56:39] Mooi, wachten we dat af.

[1:56:42] Is dit het blokje wolf geweest?

[1:56:43] Nee, want ik moest de vraag van de heer Vlagg al beantwoorden.

[1:57:05] Er zijn inderdaad provincies die nu ook al een vergunning hebben gekregen, zoals u weet.

[1:57:12] En Gelderland behoort daartoe.

[1:57:14] Dus dat is de ruimte die daar wel degelijk is natuurlijk.

[1:57:19] Ik weet niet of u dat bedoelt.

[1:57:24] Zonder dit besluit zijn er minder adequate aangrijpingspunten voor toetsing en inkatering vooraf van de gevallen waarin ingrepen als het doden of vangen van wolven zijn toegestaan.

[1:57:32] Dat staat in het Berlijns compasformulier.

[1:57:34] Dat is een wat raadslachtige zin waar ik iets meer tekst op zou willen horen.

[1:57:41] Dan kom ik daarop terug in de tweede termijn, maar mijn antwoord is dat daar ook die AMVW ja zo belangrijk voor is om die armslag duidelijk te maken.

[1:57:55] Volgens mij hebben we de wolf dan nu gehad.

[1:58:00] En dat betekent dat we overgaan op het blokje jacht.

[1:58:03] Ja.

[1:58:05] Dan had ik een vraag van lid Kostiet.

[1:58:08] Met wie gesproken stukken tijdleren en wie input geven?

[1:58:11] Met welke partijen gesproken wat meegeven?

[1:58:13] Worden er onomkeerbare stappen genomen in zaken de stelselherziening?

[1:58:18] Ook in dit project van de stelselinzinning wordt een zorgvuldig proces gevolgd waarbij provincies en stakeholders op allerlei momenten worden betrokken en er stukken met hun worden besproken.

[1:58:30] Voor het zomerreces zal u als Kamer schriftelijk worden geïnformeerd over de voortgang op het traject van de stelselwijziging.

[1:58:37] Daarin wordt aangegeven met welke partijen over de stelselwijziging wordt gesproken en wat de onderwerpen zijn waarover wordt gesproken.

[1:58:46] De stukken die u vraagt zal ik hierbij voegen.

[1:58:49] De plannen zijn nog niet in dermate gevorderd stadium dat al precies kan worden aangegeven wat met de input van de verschillende partijen wordt gedaan.

[1:58:57] Daar wordt nog met partijen over gesproken.

[1:59:00] Wanneer de plannen in een verder gevorderd stadium zijn, zal daar wel inzicht over worden geschaft.

[1:59:06] Het onderwerp stelselwijziging is niet controversieel verklaard en in de afgelopen procedurevergadering is over geen onomkeerbare stappen gesproken, waarbij het ging om de ANVB-beschermingsstatus wolf, maar niet de stelselwijziging.

[1:59:22] Er worden op dit moment nog geen voorstellen ter besluitvorming voorgelegd en er is dus nog geen sprake van onomkeerbare stappen.

[1:59:32] Dan had ik ook een vraag van mevrouw Van der Plas.

[1:59:34] Zorgen over de stelselherziening in jacht- en faunabeheer.

[1:59:39] Over de stelselherziening ben ik goed in gesprek met de provincies, mevrouw Van der Plas.

[1:59:44] We zijn samen verantwoordelijk voor het natuurbeleid, dus ook voor deze stelselherziening.

[1:59:49] Provincies hebben mij aangegeven dat zij nog verder willen spreken over de hoofdlijnen van de stelselherziening en dat doen wij na de zomer.

[1:59:56] Over de stelselherziening vindt ook regelmatig afstemming plaats met de belangenorganisaties uit de geleningen landbouw, dierenwelzijn, jacht, natuur- en terreinbeherende organisaties.

[2:00:08] Dat vind ik een hele goede afspiegeling van alle belanghebben.

[2:00:14] Vorige week, 11 juni, toen ik in Japan was, stond een stakeholdersbijeenkomst inderdaad gepland en daarvoor waren al deze stakeholders uitgenodigd.

[2:00:23] Een deel van de betrokken organisaties heeft echter aangegeven niet aan deze stakeholdersbijeenkomst deel te kunnen nemen.

[2:00:31] Daardoor werd de deelname aan deze bijeenkomst onevenwichtig.

[2:00:35] Ik vind het heel belangrijk dat we in gesprek zijn en om die redenen is besloten de bijeenkomst van alle stakeholders samen tot na de zomer uit te stellen en voor de zomer met de organisaties van de verschillende geledingen apart om de tafel te zitten.

[2:00:52] Voor het zomereces informeer ik uw Kamer met een brief over de voortgang van de stelselvoorziening.

[2:01:03] Een stelselwijziging doorvoeren, dat vraagt vaak om een evaluatie van het bestaande stelsel, inclusief de financiële structuur en praktische uitvoerbaarheid.

[2:01:12] Om daar naar te kijken, is de staatssecretaris van plan om dat ook te doen, voordat er stappen worden genomen in die stelselwijziging?

[2:01:21] Dat lijkt mij een logisch onderdeel daarvan, ja.

[2:01:25] Volgvraag.

[2:01:26] Dan is mijn vraag, wat is dan de planning daarvan?

[2:01:28] Want die evaluatie moet nog plaatsvinden.

[2:01:30] Naar mijn weten is dat nog niet gedaan.

[2:01:32] Wat is de planning daarvan?

[2:01:36] Ik heb net al gezegd, ik informeer u eerst over de huidige stand van zaken.

[2:01:41] En hoe lang dit nog gaat duren, dat kan ik op dit moment niet zeggen.

[2:01:46] Dank u wel.

[2:01:46] Er is ook een vraag van mevrouw Van der Plas van de BBB.

[2:01:51] Dank u wel.

[2:01:52] Zouden wij van de staatssecretaris de lijst kunnen krijgen van de belangenorganisaties, dus met naam die bij die bijeenkomst zijn?

[2:02:05] Uiteraard, die duw ik u van harte toe komen.

[2:02:10] Dank u wel.

[2:02:11] Zijn we dan nu bij het blokje overig beland?

[2:02:18] Verschillende doelen natuur worden niet behaald.

[2:02:24] Beleid moet versneld worden, ook tijdens het demissionaire staatskabinet.

[2:02:28] Daar ben ik erg blij om trouwens.

[2:02:30] Graag reflectie van de staatssecretaris.

[2:02:33] Leed Kostiets doelt hierbij onder andere op haar eerder ingediende motie.

[2:02:37] Over de uitvoering van deze motie heb ik uw Kamer geïnformeerd in mijn brief over de NHV op 16 juni, opnieuw in mijn verzamelbrief Natuur.

[2:02:47] In het kader van de NHV ben ik in kaart aan het brengen in welke mate bestaande programma's bijdragen aan de NHV-doelen, zodat duidelijk wordt wat de resterende opgave is.

[2:02:57] Ik zal uw Kamer hierover na de zomer informeren.

[2:03:01] Overigens, zoals ik eerder heb betoogd, gebeurt er nu ook al veel.

[2:03:05] Zoals ik op een rij heb gezet in mijn beleidsagenda, natuur is in de periode tot en met 2030 meer dan 8 miljard beschikbaar.

[2:03:15] Dat is voorwaar niet niks.

[2:03:17] De verzoek van de motie was tevens om maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat de negatieve trend voor verschillende dierpopulaties, onder andere wilde bijen en vlinders, zo snel mogelijk wordt gekeerd.

[2:03:30] Ik wil daar gewoon een duidelijke brief van, op het moment welke van die populaties gaat het nu slecht en welke maatregelen gaan we nemen om die trend te keren.

[2:03:38] Die brief heb ik meer dan een jaar nog niet gekregen.

[2:03:46] Nou, dat spijt me dan zeer, want we hebben dat wel in beeld gebracht.

[2:03:56] Het is trouwens niet zo zwart-wit als u stelt.

[2:03:59] Het gaat met sommige vlinders goed en met andere vlinders gaat het niet goed.

[2:04:03] Maar ik zal mijn ambtenaar vragen dan waarom u tot op heden nog geen antwoord heeft gekregen.

[2:04:09] Kunt u zeggen wanneer die brief dan wel komt, want dan kunnen we hem als toezegging... Voor de zomer.

[2:04:14] Oké, dank u wel.

[2:04:19] Dan had ik een vraag van de heer Vlag.

[2:04:22] Hoe voert u de motie over het meetellen van aanweeggronden bij de realisatie NNN uit?

[2:04:27] Wordt daarbij gekeken naar het overnemen van natuurgronden van TBO's voor boeren?

[2:04:32] De motie, waar u naar verwijst, verzoekt de regering de juridische en ecologische mogelijkheden in kaart te brengen.

[2:04:38] om natuurgebieden in het kader van het natuurnetwerk Nederland te realiseren met behoud van agrarische bestemming en te bezien welke rol agrarische natuurbeheer kan vervullen bij de realisatie van het natuurnetwerk.

[2:04:52] Dit najaar wordt de motie verder uitgewerkt als onderdeel van de verdere uitwerking van het agrarische natuurbeheer.

[2:05:00] Daarbij wordt niet gekeken naar het overnemen van natuurgronden door boeren.

[2:05:09] De heer Vlag.

[2:05:10] Een hele korte vraag.

[2:05:11] Waarom niet?

[2:05:14] Omdat dat toch een andere categorie is.

[2:05:31] Vervolgt u het betoog?

[2:05:32] In het huidige ANB als additionele informatie kan dat niet.

[2:05:39] Dan had ik een vraag van mevrouw Nijhoff over de aanpak uit heemse rivierkreeften.

[2:05:44] Wat betreft de bestrijding van de rivierkreeften zegt de Stas zich te richten op de N2000 gebieden en de PVV wil graag een landelijke aanpak.

[2:05:53] Geef beroepsvissers de ruimte, verlaag bureaucratische drempels en schakel in die nodig ecologische aannemers in.

[2:06:01] LVVN is, mevrouw Nijhoff, op grond van de exotenverordening eerst verantwoordelijker voor de beheersmaatregelen tegen uitheemse rivierkreeften.

[2:06:10] De verordening heeft tot doel, en zo wordt dit ook steeds bevestigd trouwens door de Europese Commissie, het beperken en matigen van de effecten van de invasieve exoten op de biodiversiteit.

[2:06:23] De exotenverordening geeft ruimte om te prioriteren in het treffen van beheersmaatregelen tegen wijdverspreide invasieve exoten zoals Uitheemse rivierkreefter.

[2:06:35] Dat moet ook wel omdat de aanpak van een wijdverspreide soort kostbaar kan zijn en vaak maar beperkt of kortdurend resultaat heeft.

[2:06:44] Daarom richt ik mij bij alle wijdverspreide invasieve exoten

[2:06:48] vooral op de biodiversiteitsdoestellingen van de Vogel- en Habitatrichtlijn.

[2:06:53] Dit geldt dus ook voor de uitheemse rivierkreeften.

[2:06:56] Wat ik doe als het gaat om de uitheemse rivierkreeften?

[2:07:00] Het volgende.

[2:07:01] Ik werk aan regelgeving om het overheden mogelijk te maken om selectieve vangtuigen in te zetten om uitheemse rivierkreeften te vangen.

[2:07:10] Mijn voornemen is, als de voorjaarsnota door het parlement wordt goedgekeurd, om een handreiking op te stellen waarmee beheerders kunnen afwegen welke maatregelen ze tegen uitheemse kreeften gaan nemen.

[2:07:26] Er is een vraag van mevrouw Veldman van de VVD.

[2:07:30] Ik wil graag even een vraag stellen over die rivierkreeften.

[2:07:33] Mijn voorganger heeft dat ook veelveelder gedaan.

[2:07:35] Zijn er nog mogelijkheden, ook in relatie tot waar u nu mee bezig bent, om daar toch ook de sportvissers nog de ruimte in te bieden?

[2:07:42] Want die kunnen mogelijk helpen.

[2:07:57] Ik begrijp dat de regelgeving dat niet toelaat en dat het alleen door andere overheden kan gebeuren.

[2:08:06] Als dat Nederlandse regelgeving is, kan die aangepast worden en hoe ziet de staatssecretaris dat?

[2:08:24] Ik ga kijken of ik het aankan passen.

[2:08:30] Dat leidt tot een vraag van lid Kostic.

[2:08:33] Waar is dit in vredesnaam op gebaseerd?

[2:08:36] Er is een duidelijke regelgeving en niet voor niets is het verboden voor onder andere hobbyvissers om hiermee te stoeien.

[2:08:45] Je moet hier verantwoordelijk mee omgaan.

[2:08:47] Dit overlaten aan bijvoorbeeld hobbyvissers kan tot meer problemen leiden.

[2:08:50] Dus ik wil dat de staat zich tijdens dit nu intrekt.

[2:08:53] Als hij dit verder wil brengen, dat hij eerst met een brief naar de Kamer komt op basis van experts en hoe zij hiernaar kijken.

[2:09:00] Want dit kan echt niet.

[2:09:01] Je kan niet uit de losse pols dit even verkondigen.

[2:09:07] Het is niet zo erg als gisteravond, maar er wordt hier weer een terminologie gebruikt.

[2:09:10] Ik trek niks in.

[2:09:11] Ik ga het onderzoeken, lid Konstits, en daar heb ik alle recht toe.

[2:09:18] Mevrouw van der Plas.

[2:09:21] De huidige visserijwet en de voorgestelde wijzigingen... wat betreft de mogelijkheden om de vangtuigen te gebruiken... bieden waarschijnlijk voldoende ruimte om rivierkreeften effectief te bestrijden.

[2:09:35] En de Sportvisserij Nederland heeft al gezegd dat ze graag in overleg willen treden.

[2:09:38] Dus ik wil de statie-executaris vragen om Sportvisserij Nederland... hiervoor ook uit te nodigen voor zo'n gesprek.

[2:09:46] Ik zal dat zeker doen als onderdeel van mijn onderzoek.

[2:09:50] Mevrouw Veldman.

[2:09:51] Voorzitter, kan ik de opmerking van de staatssecretaris van Verjuist als toezegging hanteren of opvatten?

[2:10:01] Ik heb net een toezegging voor onderzoek gegeven.

[2:10:04] Alleen als het een toezegging is, moet er ook een datum bij.

[2:10:07] Dus kunt u dan ook zeggen wanneer u daarmee komt?

[2:10:13] Nou, ik moet nog met het onderzoek beginnen.

[2:10:19] Het gesprek, ja.

[2:10:25] Ik denk dat het na de zomer wordt.

[2:10:30] Na de zomer.

[2:10:33] Voorzitter, verantwoord bestuur betekent ook goed informatie ophalen, niet alleen maar van één belanghebbende, maar vanuit de wetenschap.

[2:10:42] Dus als u toch in gesprek gaat, dan wil ik ook dat u na de zomer terugkoppelt over het gesprek dat u heeft gevoerd met ecologen die verstand hebben over wat wel en niet werkt.

[2:10:54] Leer Kostic, ik vind toch echt dat we allemaal moeten beseffen dat dit een enorme plaag is.

[2:11:00] En ik heb uw oplossing trouwens ook over oevers eerder gehoord.

[2:11:03] En daar ben ik het ook helemaal mee eens.

[2:11:05] Maar laten we nou gewoon met z'n allen constructief gaan kijken hoe we dit probleem het beste kunnen aanpakken.

[2:11:10] Het is een immens probleem.

[2:11:12] Er komen enorme kosten bij kijken.

[2:11:15] Dit is niet zo eenvoudig allemaal op te lossen.

[2:11:18] Dus ik zal dit uit de haard zorgvuldigen doen, rekening houden met alles.

[2:11:23] Maar ik denk toch niet dat we hier vandaag kunnen ontkennen dat we hier helaas te maken hebben met een al uit de hand gelopen invasieve exoot.

[2:11:33] En dat het echt belangrijk is dat we alles eraan doen om daar enige controle op uit te kunnen oefenen.

[2:11:41] En dat doe ik uiteraard met alle andere mede-overheden zoals Infrastructuur en Water, de waterschappen en noemt u ze maar op.

[2:11:50] Dank u wel en dat gaan we in de brief lezen.

[2:11:53] Ik hoor de bel voor de stemmingen en dat betekent dat wij gaan schorsen voor de stemmingen en dat we na de stemmingen weer terugkomen.

[3:01:27] Dan gaan we weer verder met het commissiedebat Natuur.

[3:01:30] De staatssecretaris was nog bezig met de beantwoording van de vragen in het blokje overig.

[3:01:34] Het woord is aan de staatssecretaris.

[3:01:37] Dank u wel, voorzitter.

[3:01:38] Ik had een vraag van de heer Holman over de Peel en de Veluwe.

[3:01:41] Hoe gaan we om met de boeren, bijvoorbeeld verplaatsen of uitkopen, bijvoorbeeld in de Veluwe en Peel, in relatie tot onze 250 meter stroken?

[3:01:50] Dat hoort eigenlijk een beetje bij het debat van gisteren met de minister.

[3:01:54] En dit wordt op dit moment uitgewerkt met bijvoorbeeld de provincies en landbouworganisaties.

[3:01:59] Nadere uitwerking

[3:02:00] Dat gebeurt ook nog in het kader van het MCN-traject.

[3:02:04] En de Kamer wordt hierover richting het najaar via het reguliere begrotingsproces geïnformeerd.

[3:02:10] Dan gaan we aan een blokje Veldman beginnen.

[3:02:19] Ik dacht een blokje brandweer, maar... Nou ja, dat is het voor een groot gedeelte ook.

[3:02:24] Het onderwerp is natuurbranden.

[3:02:26] Brandweer kan moeilijk opgewassen zijn tegen toenemende risico's op natuurbranden, infrastructuur en hulpdiensten.

[3:02:32] Onvoldoende toegerust dus moet worden voorkomen.

[3:02:35] Wanneer wordt het confinant natuurbranden getekend?

[3:02:38] Ik ben het uiteraard met u eens dat het voorbereiden van Nederland op meer natuurbranden heel erg belangrijk is.

[3:02:44] Op het moment ben ik in gesprek met de partijen, met de provincies, de gemeenten, de brandweer en de natuurbeheerders om een integrale aanpak van de natuurbrandbeheersing op te zetten.

[3:02:55] Er wordt naar gestreept om het confinante in het begin van 2026 te tekenen.

[3:03:01] Dan had u ook een vraag welke provincies en tbo's hebben al concrete brandbeheersprogramma's en zou toenemende risicobescherming natuur- en veiligheidverankering in de wet niet beter zijn dan confinant.

[3:03:12] Alle provincies zijn bezig met het opstellen van voorstellen voor beheersplannen die passend zijn voor hun provincie en hiervoor heb ik ook gelukkig iedereen de middelen beschikbaar kunnen stellen.

[3:03:25] De kamer wordt dit najaar verder geïnformeerd over de investeringen en de stand van zaken over de natuur.

[3:03:30] natuurbrandbeheersing.

[3:03:33] Dan had u ook een vraag.

[3:03:34] Beheerbranden zijn in andere landen effectief.

[3:03:37] In Nederland lopen we vast.

[3:03:39] Is de Stadsbereidheid voor beheerbranden in te zetten als effectief instrument?

[3:03:43] Ik wil dit uiteraard graag met de natuurbrandexperts in Nederland bespreken en ook hierover wordt u dit najaar geïnformeerd.

[3:03:52] Dan had u een vraag over een blusvijver, kan niet in werking worden gesteld vanwege soorten en beperkte stikstofruimte.

[3:03:58] Wat kan de Stas doen om veiligheid in deze gevallen vooring te bieden?

[3:04:02] In de gesprekken die ik heb met de provincie zal ik dit signaal zeker meenemen.

[3:04:07] Dit is alleen niet mijn bevoegdheid, maar ik deel uiteraard dezelfde prioriteit waar u aan neemt.

[3:04:15] Dan had u een vraag.

[3:04:17] Hoe kunnen maatregelen als vegetatie een plek krijgen binnen brede ruimte voor landbouw en natuur?

[3:04:22] In zowel het landelijk gebied als in natuurgebieden zet ik hierin op via het agrarisch natuurbeheer.

[3:04:29] Voorbeelden van maatregelen gericht op vegetatie die bijdragen aan natuurkwaliteit zijn landschapselementen en kruiderijk grasland.

[3:04:40] Dan had u een vraag over groene boa's.

[3:04:44] De VVD heeft gezorgd voor aanvullende financiële middelen voor toezicht en handhaving van milieucriminaliteit, maar het verdoen aan toezicht en handhaving bij TPO's schiet tekort.

[3:04:54] Wat gaat de stadsheer aan doen?

[3:04:56] De TBO's, met trouwens in het bijzonder Staatsbosbeheer, hebben inderdaad aangegeven het aantal groene... Nee, ja, u doet niks fout.

[3:05:06] Mevrouw Veldman heeft een vraag over het vorige blokje, dus misschien goed om die eventjes nu...

[3:05:11] over de vorige vraag de gelegenheid voor te geven.

[3:05:13] Mevrouw Veldman.

[3:05:14] Dank u wel, voorzitter.

[3:05:16] Ik had ook een vraag gesteld over wat de staatssecretaris ervan vindt om er eventueel juist een wet aan te wijden in vervolg op een convenant gezien het belang van de stappen die gezet moeten worden.

[3:05:28] Dus misschien wil de staatssecretaris daar nog even op reageren.

[3:05:50] Ik zit er niet principieel in, mevrouw Veldman.

[3:05:53] We zijn bezig met het confinant, maar als blijkt dat misschien een wet nog effectiever is, dan ben ik bereid om daar ook naar te kijken.

[3:06:02] Mevrouw Veldman.

[3:06:04] Oké, dank voor die opening en goed om dat te horen.

[3:06:09] Expertisecentrum had ik ook gevraagd, dat is een van die onderdelen ook van dat integrale plan van aanpak dat is gemaakt.

[3:06:16] En ik vroeg me af wat daar de stand van zaken van is.

[3:06:26] Ik kom daar zo op terug in de tweede termijn.

[3:06:31] Ik ga verder, als u het goed vindt, met de vraag over groene boa's.

[3:06:37] In verband met de financiële krapte is dit niet altijd mogelijk.

[3:06:41] Daarnaast is Staatsbosbeheer op dit moment genoodzaakt om het aantal groene boa's in verband met financiële uitdagingen te laten dalen door een tekort van 2 miljoen.

[3:06:52] Zowel het ministerie van LVVN

[3:06:54] als Justitie en Veiligheid hebben verkend of er oplossingen mogelijk waren, maar momenteel zijn er onder andere door de noodzakelijke inzet op andere dossiers echter geen middelen die vrijgemaakt kunnen worden.

[3:07:07] Dit geldt zowel voor het tekort van staatsbosbeheer als voor het tegemoetkomen van de TBO's in het algemeen bij het laten groeien van de groene boa's.

[3:07:17] Afgezien van de financiële problematiek zijn er geen andere factoren, bijvoorbeeld arbeidsmarktproblematiek bekend, waar tekort aan toezichthouders met of zonder BOA-status zou kunnen worden verklaard.

[3:07:28] Ik werd daar ook mee geconfronteerd bij een recent werkbezoek aan de Biesbosch.

[3:07:35] Maar je kan het geld maar één keer uitgeven helaas.

[3:07:37] En ik zie het probleem ook, want ik heb toen ook geleerd hoeveel BOA's in de Biesbosch houden.

[3:07:43] En ja, dat houdt niet over.

[3:07:48] Mevrouw Veldman wil toch nog iets over zeggen.

[3:07:51] Ja, dank.

[3:07:52] En dank voor de antwoorden.

[3:07:53] Maar ik kan me wel voorstellen dat er gekeken wordt naar wat er dan toch nog mogelijk is, ook binnen de beperkingen die er zijn.

[3:08:01] Omdat, ook is aangegeven, we hebben een bepaald minimum waar we aan willen voldoen.

[3:08:06] En misschien zijn er wel samenwerkingen mogelijk, werken met pools of wat dan ook.

[3:08:10] Dus om daar ook creatief naar te kijken.

[3:08:12] Wellicht...

[3:08:13] Wil de staatssecretaris in ieder geval met staatsbosbeheer en de andere TBO's dit toch nog eens in het overleg agenderen?

[3:08:22] Ik neem aan dat hij vast binnenkort wel weer een overleg heeft daarover om het belang van die zaak toch te kijken of dat opgelost kan worden.

[3:08:30] Nee, zeker.

[3:08:31] Mevrouw Veldman, bij dat bezoek was natuurlijk ook hoofdstaat de bosbejaar inwezig, dus we hebben het er uitgebreid over gehad.

[3:08:38] En we hebben elkaar ook toegezegd dat we verder toch nog naar het probleem zouden kijken,

[3:08:44] Om een idee te geven, in de Biesbosch waren er, als ik het goed heb, twee boa's beschikbaar.

[3:08:51] En helaas neemt de lokale politie ook geen taken over.

[3:08:54] En er is ook in die natuurgebieden steeds meer een drukafvalproblematiek waar ze mee geconfronteerd worden.

[3:09:01] Dus het is wel een probleem, daar ga ik niet omheen draaien.

[3:09:06] Ja, voorzitter, dank.

[3:09:08] En misschien is het dan goed om, nadat daar toch nog verder over gesproken is — ik ben blij dat de staatssecretaris dat gaat doen — om de Kamer daar dan weer even over te informeren hoe dat verloopt, zodat in ieder geval daar geen dingen vastlopen als het niet nodig is.

[3:09:23] Uiteraard.

[3:09:25] Maar dan hoort daar weer een datum bij.

[3:09:27] Wanneer u dat doet, dan is het een toezegging.

[3:09:30] Wanneer komt u met een brief daarover?

[3:09:33] Nou, ik moet nog daar verder over om de tafel zitten.

[3:09:39] Dus ik denk niet dat dit nog voor de zomer komt.

[3:09:42] Na de zomer.

[3:09:44] Na de zomer is heel lang.

[3:09:45] Is dat voor de winter?

[3:09:48] Laura, ik eindig altijd in discussies daarover.

[3:09:52] Ja, maar dat is niet om kinderachtig te doen, maar een toezegging is pas een toezegging als er een datum in staat, zodat de Kamer er ook op terug kan komen.

[3:10:03] Derde kwartaal.

[3:10:07] Dan had u nog de vraag die u net al noemde van de motie van Kampen.

[3:10:11] Welke politieke en bestuurlijke keuzes liggen er voor dit plan?

[3:10:15] De Herstelverordening vraagt om verschillende politieke en bestuurlijke keuzes.

[3:10:21] Om het proces goed vorm te geven is daarom in eerste instantie een programmaplan noodzakelijk.

[3:10:26] Het programmaplan beschrijft de aanpak, inspanning en samenwerking om de NAV-doelstellingen te bereiken en schetst daarmee de route wat, hoe en wanneer.

[3:10:36] naar het natuurplan.

[3:10:38] Na de zomer informeer ik uw Kamer over het programmaplan om te komen tot dit natuurplan.

[3:10:45] In het programma kunt u zien hoe we van de ambtelijke voorbereiding komen tot de bestuurlijke besluitvorming over het concept natuurplan.

[3:10:52] Dit is voorzien voor de zomer van 2026.

[3:10:57] Dan had ik een vraag van mevrouw van der Plassen over de toegankelijkheid van de natuur.

[3:11:02] Hoe zorgt de staatssecretaris ervoor dat natuur weer toegankelijk wordt voor recreanten, nu steeds meer gebieden worden afgesloten?

[3:11:11] Ik vind het, mevrouw Van der Plassen, uiteraard belangrijk dat mensen zoveel mogelijk kunnen genieten van natuurrecreatie en dat vind ik echt een belangrijke waarde.

[3:11:20] Ik weet dat natuurbeheerders hier ook heel veel waarde aan hechten.

[3:11:24] Het grootste gedeelte van het geld dat aan natuurbeheer wordt uitgeven komt vanuit het subsidiestelsel natuur en landschap en dus vanuit de provincies.

[3:11:33] In het SNL is als voorwaarde opgenomen dat er in die gebieden waar subsidie voor wordt verstrekt gebieden in beginsel moeten worden opengesteld voor recreatie.

[3:11:43] Daarnaast worden natuurgebieden niet zomaar afgesloten voor recreanten alleen wanneer de aanleiding toe is zoals ingrijpende natuurmaatregelen en vanwege de veiligheid.

[3:11:53] En unieke en soms kwetsbare natuur willen we graag allemaal van dichtbij kunnen ervaren.

[3:11:59] Maar soms is het nu eenmaal noodzakelijk om die natuur al dan niet tijdelijk ongestoord zijn gang te laten gaan.

[3:12:06] In mijn ogen is en blijft de natuur toegankelijk zodat mensen kunnen blijven recreëren in de Nederlandse natuur.

[3:12:13] En ik vertrouw erop dat beheerders hierbij ook de goede afwegingen maken.

[3:12:18] Een vraag van mevrouw Van der Plas.

[3:12:21] Dank u wel.

[3:12:21] In mei was ik in Noorwegen en daar kennen ze het allemansretten.

[3:12:26] Dat betekent het allemansrecht.

[3:12:27] De natuur is toegankelijk voor iedereen.

[3:12:30] Er zijn wel wat regeltjes, maar iedereen moet van de natuur kunnen genieten.

[3:12:35] En daar blijkt ook dat mensen, juist doordat iedereen zich verantwoordelijk voelt voor die natuur, dat mensen zich ook echt heel goed aan die regels houden.

[3:12:44] En ik zou de staatssecretaris willen vragen of hij eens wil kijken naar het Noorse model, het allemansretten.

[3:12:50] en eens te kijken of wij niet in Nederland iets soortgelijks kunnen hebben binnen de kades wat Nederland is.

[3:13:00] En daar misschien een keer op terug te komen in een volgend debat.

[3:13:10] Uw interrupties zijn nu op.

[3:13:14] Ik vind het een interessant idee, dus ik ga er zeker naar kijken.

[3:13:18] Want als je ervan geniet, heb je ook een verantwoordelijkheid.

[3:13:22] Mevrouw van der Plas, wilt u een toezegging hierop?

[3:13:26] Ja, het zou mooi zijn bij het volgende debat natuur om daar misschien de Kamer eens even te over informeren, zodat we het daar ook eens over kunnen hebben.

[3:13:36] Welke mogelijkheden er... Hoe heet het?

[3:13:39] Stotter, stotter.

[3:13:42] Welke mogelijkheden er zijn binnen de kaders van Nederland?

[3:13:46] We gaan daar zeker naar kijken.

[3:13:47] Ik zie de staatssecretaris inderdaad knikken en dat betekent dat er een brief komt voor het volgende debat Natuur hierover.

[3:13:54] Dan is het een toezegging.

[3:13:55] Dank u wel.

[3:13:56] De staatssecretaris.

[3:13:58] Dan had ik nog een vraag van uw voorzitter over de Vogel-Habitat-richtlijn en het NNN.

[3:14:05] dat in 2027 prioriteit zou moeten zijn.

[3:14:09] Wat gaan de staatssecretaris daar nog aan doen?

[3:14:11] Zoals u weet, mevrouw Bromet, werken de provincies hard aan het verderbrengen van het NNN tot 2027.

[3:14:18] Daar zijn ook versnellingsacties afgesproken en de Kamer wordt hier via de voortgangsreportages over op de hoogte gehouden.

[3:14:27] Dan had u ook nog een vraag over de compensatie voor defensie.

[3:14:32] Met betrekking tot de defensieuitbreidingen speelt een groot algemeen belang.

[3:14:38] Een bijdrage in de stikstofdepositie is relatief beperkt en door de additionaliteitstoets binnen de reguliere werkwijze weinig mogelijk is, zowel binnen bestaande als in nieuwe gevallen.

[3:14:51] De wet op de defensiegereedheid

[3:14:53] biedt oplossing, niet generiek, maar wel voor specifieke activiteiten en in overeenstemming met de ADC-toets werkwijze wordt er dan ook een compensatieprogramma voor opgezet.

[3:15:07] Ik hoop dat de commissie mij toestaat om hier even een vraag over te stellen, want ik had niet gevraagd of er compensatie zou plaatsvinden, want dat hoort er gewoon bij, maar of er ook al nagedacht wordt over op welke plekken en op welke manieren die compensatie dan plaats gaat vinden, want dat moet je wel weten voordat je zo'n verzoek doet natuurlijk.

[3:15:23] Ten eerste is dat natuurlijk ook de staatssecretaris van Defensie en de minister van Defensie daarover gaan, maar er ligt nog geen concreet uitgewerkt plan op tafel.

[3:15:33] Oké, dank u wel.

[3:15:35] Dan had ik nog een vraag van de heer Vlag, maar die is er niet, zie ik.

[3:15:42] Maar ik had ook nog een vraag van mevrouw Veldman over het expertisecentrum natuurbranden.

[3:15:48] We zijn in gesprek, mevrouw Veldman, met Justitie en Veiligheid Provincies, de WUR, Deltares en het Nederlandse Instituut Publieke Veiligheid.

[3:15:57] En in 2026 wordt het expertisecentrum opgericht.

[3:16:03] Zal ik de vraag van de heer Vlagg nu doen, of wilt u hebben dat ik dat later doe?

[3:16:07] Nee hoor, dat kunt u doen, want zijn medewerker luistert vast mee.

[3:16:10] Oké.

[3:16:11] De heer Vlagg had een vraag waarbij hij graag meer duiding wilde over de tekst uit het beleidskompas.

[3:16:18] Zonder dit besluit zijn er minder adequate aangrijpingspunten voor toetsing en inkatering vooraf, waarin ingrepen als doden en vangen van wolven zijn toegestaan.

[3:16:30] Die kan ik geven.

[3:16:31] Het is inderdaad een best lastig opgeschreven tekst.

[3:16:34] Wat we met de tekst bedoelen, is dat door de ANVB het sneller mogelijk wordt om in te grijpen bij een probleembehoef.

[3:16:43] Want als wordt voldaan aan deze definitie, dan is daarmee ook automatisch voldaan aan het vereisten dat er geen andere bevredigende oplossing is en is het doel van ingrijpen te weten de veiligheid ook gegeven.

[3:16:57] Dat is wat er met die tekst bedoeld wordt.

[3:17:01] Dat waren bij mij beter al mijn vragen.

[3:17:04] Dank u wel voor de antwoorden.

[3:17:06] Het leidt toch nog tot een paar vragen.

[3:17:08] Allereerst van dit kost iets.

[3:17:11] Ik was benieuwd wanneer komt de staatssecretaris met een juridische ontbouwing van probleem wolf begrip en hoe dat rijmt met de Europese regelgeving.

[3:17:26] Dat zit al in het voorstel heel erg specifiek.

[3:17:29] Ja, zeker.

[3:17:31] Acht gevallen.

[3:17:34] Lid Kostic.

[3:17:35] Ja, dan moet er toch echt wat meer komen.

[3:17:37] Maar goed, dan ga ik dat schriftelijk opvragen.

[3:17:41] Dat is prima.

[3:17:42] Het staat er zeer specifiek in.

[3:17:44] Lid Kostic.

[3:17:47] Zijn er bij de andere leden nog vragen over gebleven?

[3:17:51] Want dan gaan we meteen maar even over naar de tweede termijn van de Kamer.

[3:17:54] En als eerste wil ik daarvoor het woord geven aan lid Kostic.

[3:17:58] Ik vraag alvast het twee minuten debat aan.

[3:18:03] Het liefst voor het zomerreces.

[3:18:06] Ik wil nog benadrukken dat we onlangs de heer Dalgado Rosa, directeur biodiversiteit bij DG Milieu van de Europese Commissie hier hadden.

[3:18:14] En die was heel duidelijk.

[3:18:16] Het gaat onder andere streep echt heel slecht met de Nederlandse natuur.

[3:18:19] En er is naast een klimaatcrisis ook een natuurcrisis, bevestigt hij.

[3:18:23] Het is gewoon een wetenschappelijk consensus.

[3:18:26] En waar ik moeite mee heb met deze staatssecretaris, is dat het lijkt alsof hij die realiteit niet herkent.

[3:18:32] Het gaat heel slecht met vrijwel alle soortgroepen in Nederland.

[3:18:35] Dat blijkt ook uit het staatsrapport waar ik net naar verwees.

[3:18:38] En dan begint de staatssecretaris over een bepaalde soort waar het wel mee goed zou gaan.

[3:18:43] Maar zo werkt het natuurlijk niet in de natuur.

[3:18:45] Kan de staatssecretaris deze realiteit bevestigen en gewoon bevestigen dat het heel slecht gaat met de natuur, conform wat de wetenschappers ook zeggen?

[3:18:54] Als het gaat om de wolf, die kan een fantastische bijdrage leveren aan de versterking van de natuur.

[3:18:59] De staatssecretaris zei dat je dan ook meer ruimte krijgt voor andere activiteiten.

[3:19:03] Dan gaan de vergunningen voor andere activiteiten ook makkelijker.

[3:19:06] Pak die kans, zou ik zeggen.

[3:19:08] De staatssecretaris doet dat niet.

[3:19:10] Die pakt niet de kans om meer in te zetten op preventie.

[3:19:14] We zien de effectiviteit daarvan als er maar op ingezet wordt.

[3:19:17] Maar de staatssecretaris doet dat veel te weinig en sorteert veel te snel voor om veel meer ruimte om gewoon die wolf

[3:19:24] af te kunnen schieten wanneer maar de wil er is.

[3:19:29] Ik ga met deze Kamer ervoor zorgen dat dat niet gaat gebeuren.

[3:19:33] Dat we de wolf gewoon blijven beschermen, zoals Portugal ook doet.

[3:19:39] Dank u wel.

[3:19:40] Dan is nu het woord aan mevrouw Nijhoff-Leeuw van de PVV.

[3:19:43] Die heeft geen inbreng.

[3:19:44] Meneer Holman ook niet.

[3:19:46] Mevrouw Veldman van de VVD.

[3:19:49] Dank voorzitter.

[3:19:51] En dank ook voor een aantal toezeggingen.

[3:19:54] Ik heb in ieder geval ook een toezegging gehoord op het gesprek te voeren over beheerbehandelen en wat daar mogelijk is, omdat er veel juridische blokkades zitten.

[3:20:03] Ik denk dat dat heel goed is, omdat dat echt mogelijkheden biedt om ellende te voorkomen.

[3:20:08] En op een aantal onderwerpen toch kort wil ik graag wat meer gevoel van urgentie zien of in ieder geval daarom vragen bij de staatssecretaris.

[3:20:16] Want ik hoor het is mogelijk om een confinant te sluiten.

[3:20:20] Volgens mij in...

[3:20:23] 2026 hoorde ik, dat dan het kon vanaf te sluiten.

[3:20:27] Maar ik wil vragen of dat gereed kan zijn voor het volgende natuurbrandseizoen.

[3:20:32] In ieder geval, ik had het eigenlijk mooi gevonden als dat voor dit natuurbrandseizoen al was gesloten.

[3:20:38] Het is immers een jaar geleden dat besloten is dat te gaan doen.

[3:20:42] En hetzelfde geldt voor het expertisecentrum.

[3:20:45] met allerlei partijen in gesprek.

[3:20:47] Ja, er wordt dus nu al een jaar met allerlei partijen gesproken.

[3:20:51] Maar als ik hoor dat wordt in 2016 nog opgericht, ja, voor je het weet ben je weer een jaar verder.

[3:20:55] En ik vind echt dat er wat meer haast achtergezet mag worden.

[3:20:59] Dus concreet vraag ik om versnelling op dit dossier.

[3:21:03] En tot slot, in gesprek met provincies over preventieve maatregelen dat wel en niet werkt, daar hoorde ik de staatssecretaris van zeggen dat het niet helemaal ligt, dat bij mij.

[3:21:12] Ik ga er ook in gesprek met provincies.

[3:21:13] Maar ik denk dat als het gaat om juridische blokkades, dat die wel degelijk bij de stelselverantwoordelijke of niet bij de staatssecretaris liggen, namelijk bepaalde wetgeving, bepaalde regels in besluiten en wetten die eraan in de weg kunnen staan om die maatregelen te kunnen treffen.

[3:21:32] om dat risico uiteindelijk te verminderen op die natuurbranden.

[3:21:36] Dus dat is in ieder geval een reactie die ik daar even op wilde geven.

[3:21:39] En het allerlaatste, voorzitter.

[3:21:41] Ik ben blij met de toezegging om te kijken wat de sportvisserij kan gaan doen aan ook de rol die ze kunnen spelen bij het bestrijden van de plaag van de rivierkreeften, want daar moet echt

[3:21:54] alles opgezet worden om die plaag te gaan terugdringen.

[3:21:58] Dus dank om dat verder te onderzoeken.

[3:22:02] En overigens sluit het mooi aan bij motie nummer 12-36410 onder Romeinse 14 van mijn collega Van Kampen, want daar staat het ook al in.

[3:22:10] Maar het is goed om dat nog eens een keer even te bevestigen.

[3:22:13] Dank u wel, voorzitter.

[3:22:14] Mooi dat u dit thema, wat echt de niche van de heer Van Kampen was, zo bevlogen overneemt.

[3:22:23] Tot slot, mevrouw Van der Plas voor de tweede termijn.

[3:22:27] Dank u wel.

[3:22:28] In mijn eerste termijn had ik niet genoeg tijd om de staatssecretaris nogmaals een groot compliment te geven voor wat hij voor de granalenvissers heeft gedaan.

[3:22:40] Hij heeft er hard aan gewerkt.

[3:22:42] Granalenvissers hebben nu uiteindelijk zeker verhalen

[3:22:46] van garnalenvissers die weer toegang krijgen tot de bank.

[3:22:51] Prachtige reportage bij het NOS-journaal van een garnalenvisser die weer op zijn boot kon om op garnalen te vissen.

[3:23:00] Vele visserijgemeenschappen, vissersdorpen, daar gaat letterlijk de vlag uit.

[3:23:07] De BBB-vlag, zeg ik erbij.

[3:23:08] Ik heb er foto's van gekregen.

[3:23:11] Dus daar wil ik de staatssecretaris toch nog voor bedanken voor die inzet.

[3:23:16] Deze staatssecretaris ziet wat onzekerheid doet met mensen in Nederland.

[3:23:23] En hij heeft, hoewel het een kleine groep is, maar wel een hele essentiële groep, want visserij hoort gewoon bij de Nederlandse cultuur en tradities.

[3:23:31] En hij heeft keihard voor ze gevochten.

[3:23:34] En dat is gewoon fantastisch dat dat is gebeurd.

[3:23:40] Dus dat wilde ik eigenlijk alleen nog even toevoegen aan mijn inbreng uit de eerste termijn.

[3:23:44] Dank u wel.

[3:23:46] Dank u wel.

[3:23:47] Dan is nu het woord aan de staatssecretaris.

[3:23:50] Dank u wel, voorzitter.

[3:23:52] Ik wil allereerst ingaan op wat lid Kostic zei.

[3:23:57] Ik zie het niet zo zwart, inderdaad.

[3:24:02] Wat helpt ons dat nou?

[3:24:03] Er zijn wel degelijk resultaten van het natuurbeleid.

[3:24:07] U heeft ook de Living Planet gezien, dat we een vooruitgang van 14 procent hebben in de biodiversiteit.

[3:24:14] Ik wil het verhaal nu niet te lang maken.

[3:24:17] Ik heb eerder in verschillende brieven ook nuances aangebracht met welke vogels het beter gaat en welke niet.

[3:24:24] Dat houdt helemaal niet in lidkost, dat ik niet zie dat er werk aan de winkel is.

[3:24:29] Maar dit land grossiert langzamerhand wel, als ik dat mag zeggen, in altijd alleen maar te doen of alles nou alleen maar slecht gaat.

[3:24:37] En dat is niet het geval.

[3:24:39] Maar dat houdt absoluut niet in dat ik mijn schouders er echt onder zal zetten.

[3:24:44] En dat heb ik trouwens vandaag in verschillende antwoorden al gezegd, dat waar dat nodig is,

[3:24:50] En gezien de financiële beperking die we daarbij hebben, zetten we ons ook duidelijk daarin waar dat het hardst nodig is.

[3:24:59] Maar ik ben niet voor niets staatssecretaris van Natuur.

[3:25:04] En dat wil ik bij deze even echt onderstrepen.

[3:25:06] En ik vond het begin van het debat ook echt niet leuk.

[3:25:10] Dat moet iedereen voor zichzelf weten om te zeggen dat ik staatssecretaris ben tegen Natuur.

[3:25:15] Zo zit ik er absoluut niet in.

[3:25:18] Ik wil er echt ook aan toevoegen.

[3:25:20] Tot ziens.

[3:25:22] ook eens goed moeten nadenken waar onze waarnemingen op gebaseerd zijn.

[3:25:28] En daar ben ik hard mee aan de slag.

[3:25:30] En dat zijn bodemmetingen om eens uit de modelrealiteit te stappen waarbij ik alle drukfactoren ook in kaart ga brengen en niet alleen de stikstof.

[3:25:42] En ik denk dat uiteindelijk het herstel van de natuur alleen maar te goede komt als je het op alle drukfactoren aanpakt.

[3:25:50] Dus nogmaals,

[3:25:51] Er is mij heel veel aangelegen om de mooie Nederlandse natuur, en dat heb ik al een paar keer vandaag gezegd, robuuster te maken.

[3:25:58] Maar ik zie ook vooruitgang.

[3:26:02] Ja, ik heb de taak op me genomen om voorzitter te zijn, omdat er geen voorzitter beschikbaar was.

[3:26:08] Maar ik moet zeggen, als ik geen voorzitter was geweest, was ik nu echt wel van mijn stokje gevallen en had ik wat vragen gesteld.

[3:26:13] Dat ga ik nu niet doen.

[3:26:14] Ik laat het even over aan mijn collega Kostic.

[3:26:17] Dit is dus een bevestiging waar ik al bang voor was.

[3:26:21] Dit is een wetenschap in twijfel trekken.

[3:26:23] De Living Planet Index zegt juist, het rapport daarvan, het gaat slecht met de Nederlandse natuur.

[3:26:29] Dat is de eindconclusie.

[3:26:30] Je kan zeggen dat het met deze soorten wel goed gaat, maar je moet ook erkennen dat het heel slecht gaat onder andere streep.

[3:26:38] Dat is het wetenschappelijke consensus.

[3:26:40] Deze staatssecretaris ontkent dat, betwijfelt modellen en conclusies.

[3:26:49] Alles wat we weten van de natuur, van topwetenschappers, alles betwijfelen.

[3:26:54] Ja, dan kan ik er geen vertrouwen in hebben dat deze staatssecretaris gaat doen wat nodig is om die natuur te beschermen.

[3:26:59] Ik hoop dat de staatssecretaris dat begrijpt.

[3:27:04] Neelid Kotsi, dat begrijp ik niet, want u weet, om dan maar een voorbeeld van de wetenschap te noemen, en dan gaan we het over het Arias-model hebben,

[3:27:13] dat zelfs het RIVM zelf heeft toegegeven dat dit gebruik op hexagone niveau, dat dat totaal niet een weerspiegeling is van de realiteit.

[3:27:23] Daar heb ik het over.

[3:27:24] En waar ik nou op zoek ben en waar ik ook heel veel werk voor ga verrichten, is dat we op basis van daadwerkelijke metingen in de natuur een helder beeld krijgen wat we allemaal moeten doen.

[3:27:37] Maar om dat nou om te draaien, ja, mevrouw de voorzitter, u zucht,

[3:27:42] Maar er zijn gelukkig ook mensen die A, de realiteit onder ogen willen komen en tegelijkertijd zich ook willen inzetten voor verbetering van de natuur.

[3:27:52] En nog langer doorwandelen in dit land op een e-dimensionaliteit die alleen maar naar het drukfactor stiktof kijkt.

[3:28:01] Ik zou zeggen, kijk om je heen wat ons dat tot nu toe gebracht heeft.

[3:28:12] Voorzitter, er wordt dit in dit land ook gewoon gemeten.

[3:28:16] We hebben hier ook instanties voor die ons over adviseren, ecologische autoriteit, maar we hebben ook dus wetenschappelijke rapporten.

[3:28:23] We hebben de IPES, we hebben de Living Planet Index.

[3:28:26] Er wordt hier ook gewoon in dit land gemeten.

[3:28:28] De natuur in Nederland staat er onderaan de streep slecht voor.

[3:28:31] Zegt de staatssecretariër, die uitspraak klopt niet.

[3:28:34] Dat betwist ik.

[3:28:35] Dan wil ik een brief nog voor de twee minuten debat waarin hij dat wetenschappelijk onderbouwt.

[3:28:42] Ik dacht dat ik

[3:28:43] begon te zeggen dat ik het niet zo zwaar tegenaan kijk als u en dat ik ook positieve ontwikkelingen zie.

[3:28:51] En daarmee heb ik helemaal niet herkend, en dat heb ik al een paar keer gezegd, dat er ook veel werk aan de winkel is.

[3:29:00] We komen er niet uit, denk ik.

[3:29:01] Ik wil mevrouw van der Plas nu even het woordje geven.

[3:29:05] Ik heb een punt van orde, voorzitter.

[3:29:07] Voorzitter, u bent voorzitter van deze commissie en de voorzitter

[3:29:12] Op dit moment bent u de voorzitter.

[3:29:14] En u dient als voorzitter neutraliteit uit te stralen.

[3:29:18] En net in uw reactie deed u dat niet.

[3:29:22] U zei, als ik geen voorzitter was, zou ik nu van een stokje zijn gevallen en zou ik vragen stellen.

[3:29:27] Maar dat doe ik nu niet.

[3:29:28] Maar door die opmerking bent u gewoon niet neutraal.

[3:29:33] Ik vind dat gewoon... Ik ben nog steeds aan het woord, volgens mij.

[3:29:38] Dan geef ik graag even het woord over aan mevrouw Van den Plas.

[3:29:41] Mag zij optreden als voorzitter.

[3:29:42] En dan ga ik eventjes wat vragen stellen aan de staatssecretaris.

[3:29:45] Geef ik het woord graag over aan mevrouw... Ik dacht het praktisch op te lossen.

[3:29:48] Ik dacht, ik heb niet kunnen interrumperen het hele debat.

[3:29:51] Vind ik allemaal prima.

[3:29:52] Geef ik graag nu het voorzitterschap over aan u. En dan ga ik even zelf wat vragen stellen.

[3:29:56] Voorzitter, dat doe ik graag.

[3:29:59] Dat is een normale procedure.

[3:30:02] Dat is ook wat u in eerste instantie had kunnen doen.

[3:30:05] Maar u sprak net als voorzitter op een niet-neutrale manier.

[3:30:09] En ik vind het gewoon niet oké.

[3:30:11] Ik vind dat niet kunnen.

[3:30:13] Dan moet u ervoor kiezen om geen voorzitter meer te zijn, als u zich dan toch niet kunt bedwingen.

[3:30:19] Of inderdaad ervoor kiezen van ik wil graag reageren en ik geef het voorzitterschap over.

[3:30:25] En ik wil ook dat het de volgende keer niet meer gebeurt.

[3:30:28] Ik vind het gewoon niet oké.

[3:30:29] Dat kan niet in onze democratie.

[3:30:31] Voorzitters dienen neutraal te zijn.

[3:30:33] Ik neem het voorzitterschap van u over en dan kunt u aan de staatssecretaris uw vragen stellen als Kamerlid van GroenLinks.

[3:30:41] GroenLinks, PvdA en voorzitter.

[3:30:44] Dit is de laatste keer dat ik deze corvée-taak op me heb genomen.

[3:30:48] Ik ben voorzitter van de commissie OZNW.

[3:30:50] Daar ben ik onafhankelijk voorzitter.

[3:30:53] Dat doe ik altijd heel neutraal.

[3:30:54] Maar ik ben ook kamerlid hier.

[3:30:57] De voorzitters zijn niet opkomen dagen.

[3:30:59] Ik dacht dit even praktisch op te lossen.

[3:31:02] Dat wordt niet gewaardeerd.

[3:31:03] Daarmee ga ik ook mijn beurt niet meer weggeven.

[3:31:06] Ik heb geen enkele interruptie kunnen geven in dit debat.

[3:31:09] En dat komt omdat dit inderdaad de staatssecretaris tegen natuur is.

[3:31:15] Hij ontkent het, maar hij is alleen maar bezig met het bestrijden van de wolf, met het afzwakken van natuurdoelen, met het herverdelen van natuur in 2000 gebieden.

[3:31:26] Ik kan echt de gekkigheid...

[3:31:28] Het loopt gewoon helemaal over mijn schoenen van idiootie.

[3:31:32] En dan zeggen nog dat het wel prima gaat met de natuur, terwijl we gisteren een eindeloos debat gevoerd hebben over de stikstofkwestie die al zes jaar duurt.

[3:31:40] Ik kan er gewoon niet bij dat iemand die zo'n mooie taak toebedeeld krijgt als staatssecretaris voor de natuur,

[3:31:47] alleen maar bezig is met de natuur een kopje kleiner te maken.

[3:31:51] En ik zou aan de staatssecretaris willen vragen, heeft hij überhaupt wel liefde voor de natuur?

[3:31:56] Wat is nou waar hij warm van wordt?

[3:32:01] Allereerst.

[3:32:03] Mevrouw Bromet, hou ik er niet van dat mensen mij woorden in de mond leggen die ik niet gezegd heb.

[3:32:09] Ik heb niet gezegd het gaat prima met de natuur.

[3:32:11] En dat is een stijl van u die u wel vaker bezig.

[3:32:15] Maar u moet ophouden om mij dingen in de mond te leggen die ik niet gezegd heb.

[3:32:19] En dan even terug naar mijn jeugd.

[3:32:22] Ik had hele lieve ouders.

[3:32:25] En ik ben vanaf jongs af aan met de natuur opgegroeid.

[3:32:29] Wij woonden in Amstelveen.

[3:32:31] en wij waren niet religieus, maar we gingen elke zondag, het was wel grappig, de straat dacht vaak dat wij wel religieus waren, want wij reden ook elke zondag weg, gingen we of naar het Charpentijse Park, of we gingen naar het Amsterdamse Bos, en ik ben door mijn ouders van jongs af aan opgegroeid met respect voor de natuur.

[3:32:51] En ik vind ook vandaag weer, wat hebben we er nou aan als we elkaar zwart of wit gaan zitten maken?

[3:32:59] Ik ben, ja, ook over die garnalenvergunning,

[3:33:01] Ik ben zowel staatssecretaris van Visserij als staatssecretaris van Natuur.

[3:33:08] Ook bij de garnalenvergunning ligt er een honderdenbladzijde ecologische onderbouwing specifiek voor die gebieden waar nog een vis kan worden.

[3:33:18] Wat ik zeer betreur, en dat heb ik al een paar keer gezegd, is dat de natuurorganisaties bij de onderhandelingstafels zijn weggelopen, want we zijn nog bezig met de toekomstvisie van de genalenvisserij.

[3:33:31] Een onderdeel daarvan is ook dat wij nog gaan kijken in welke gevoelige gebieden wel en welke niet.

[3:33:39] Dus om... Kijk, als het u genoeg schept om mij steeds hier zwart

[3:33:45] neer te zetten als iemand die tegen de natuur is, ga ermee door.

[3:33:49] Maar ik weet zelf dat ik van jongs af aan met heel veel respect voor de natuur ben opgegroeid.

[3:33:55] Ik ben ook niet voor niets in Wageningen gaan studeren.

[3:33:59] Nou ja, goed, ik laat het hierbij.

[3:34:00] Ik vind niet dat ik nog meer moet laten zien van mezelf.

[3:34:06] En om te zeggen dat ik alleen met de wolf bezig ben.

[3:34:09] Ik begrijp echt niet als u en ook lid Kostić een echt groot hart voor de natuur hebben.

[3:34:18] Wat is er fout aan dat ik, ook al is mijn tijd beperkt doordat we demissionair zijn geworden, dat ik mijn uiterste best kan doen.

[3:34:25] En ik weet ook dat er al veel metingen

[3:34:27] Ik ga daar ook gebruik van maken van de bestaande meetpunten.

[3:34:32] Wat kan iedereen er nou tegen hebben, als je een hart voor de natuur hebt, dat je echt daadwerkelijke metingen gaat doen om te zien hoe de bodem zowel in bosgebieden als in natuurgebieden erbij staat?

[3:34:45] Wat is daar in godsnaam fout aan, terwijl we al, nou, hoelang niet hebben gehoord dat zelfs RIVM zelf toezegt dat er beperkingen zitten aan hun model?

[3:34:58] Voorzitter, ik vind het prettig als u de staatssecretaris corrigeert als hij mij direct aanspreekt, want dan spreek je hier altijd via de voorzitter.

[3:35:06] Ik vind dat onaangenaam.

[3:35:09] Ik zal zeggen wat ik tegen die metingen heb.

[3:35:12] Ik heb niks tegen metingen, maar ik denk we hebben een ecologische autoriteit ingesteld door het vorige kabinet, waarin ook gesproken werd over.

[3:35:19] We gaan over de daadwerkelijke staat van de natuur.

[3:35:21] Het zijn afleidingsmanoeuvres.

[3:35:27] Steeds meer onderzoek levert geen betere natuur op.

[3:35:30] Ook niet als we straks ontdekt hebben dat het met de bodem prima in orde is, dan weten we nog steeds dat het elk jaar slechter gaat met de grutto.

[3:35:37] Er moeten maatregelen komen en dan kan de staatssecretaris in zijn jeugd prima naar het Thijsenpark geweest zijn.

[3:35:44] Maar het gaat erom dat hij in de rol van staatssecretaris actie had kunnen ondernemen en dat ik nog geen enkele actie voor de natuur heb gezien.

[3:35:53] Dat frustreert mij.

[3:35:55] Ik heb helemaal niks tegen de staatssecretaris.

[3:35:58] Ik vind het fijn dat hij van de natuur houdt.

[3:36:03] Ik voel me soms machteloos over dat het elk jaar slechter gaat met de natuur, dat er mensen aangewezen zijn, zoals de staatssecretaris, zoals de minister, die magitaliseren dat het slecht gaat met de natuur en die er gewoon helemaal niks aan doen.

[3:36:16] En ik ben blij dat er bijna een einde is gekomen en ik ben ook klaar met dit debat.

[3:36:25] U heeft gelijk in het aanspreken met u. Hier is inderdaad de regel dat we dat ofwel via de voorzitter doen of zeggen mevrouw Bromet of lid Kostic.

[3:36:37] Dus excuus dat ik dat niet heb gecorrigeerd, maar bij deze.

[3:36:43] U bent ook door uw interrupties heen inmiddels denk ik, maar ik geef u het voorzitterschap terug.

[3:36:54] Heeft de staatssecretaris alle vragen beantwoord?

[3:36:58] Ik heb bij mijn weet alle vragen beantwoord.

[3:37:01] Dan ga ik over tot het voorlezen van de toezeggingen.

[3:37:09] Er is een twee minuten debat aangevraagd door het lid Kostic.

[3:37:13] Dat wordt doorgeleid naar de griffipleinaire en ook het verzoek om dat voor het zomerreces in te plannen.

[3:37:20] De volgende toezeggingen zijn gedaan.

[3:37:22] De staatssecretaris van LVV en zal de Kamer in het derde kwartaal van 2025 informeren over de reacties op de internet consultaties.

[3:37:31] internetconsultatie in zaken de vernieuwde landelijke Natura 2000-doelen.

[3:37:35] De eventuele tegenstrijdigheden in deze doelen worden genoemd en over de eventuele wijzigingen die hieruit volgen.

[3:37:41] De toezegging van mevrouw Van der Plas aan mevrouw Van der Plas.

[3:37:45] De toezegging.

[3:37:46] De Kamer zal voor het zomerreces een brief ontvangen over het Agrarisch Natuurbeheer.

[3:37:51] De Kamer zal ontvangt voor de zomer de resultaten van het onderzoek door de WUR en RVO naar EU-fondsen en de inzet hiervan voor de WOLF inclusief LIFE.

[3:38:01] De staatssecretaris van LVVN zal de Kamer op zeer korte termijn per brief informeren over de verwerking van de reacties op de internetconsultatie in zaken het ontwerpbesluit, houdende wijziging van het besluit activiteiten, leefomgeving en van het besluit kwaliteit, leefomgeving, bescherming, wolf en goud.

[3:38:18] Jack Hals, toezegging aan lid Kostic.

[3:38:22] En daarvan wil ik nog even weten wat exact de termijn daarvan wordt.

[3:38:27] Voorzitter, ik herken de laatste toezegging niet.

[3:38:33] Dat is raar.

[3:38:36] Dat heeft de staatssecretaris toegezegd.

[3:38:39] Meerdere zaken om met een brief te komen waarop hij reflecteert op deze zaken.

[3:38:47] Het ging over een internetconsultatie van de Wolvenderg.

[3:38:50] Ik zal de toezegging nog een keer voorlezen.

[3:38:56] De staatssecretaris van LVVN zal de Kamer op zeer korte termijn per brief informeren over de verwerking van de reacties op de internetconsultatie in zaken het ontwerpbesluit, houdende wijziging van het besluit activiteit en leefomgeving en van het besluit kwaliteit en leefomgeving, bescherming wolf en goudjakhals.

[3:39:19] Kunt u aangeven wat u wel heeft toegezegd over de internetconsultatie van de Wolf en de Goudjackhals?

[3:39:43] Ik heb toegezegd dat het als annex bij de ANVB komt.

[3:39:51] Dat heb ik toegezegd.

[3:39:53] De oogst van de internetconcentratie bij De Wolf.

[3:39:58] Dat heb ik toegezegd.

[3:39:59] Bij de ANVB.

[3:40:01] En wanneer kunnen we die verwachten?

[3:40:06] In het najaar.

[3:40:09] Ik ga u niet het woord geven, want dit is wat de staatssecretaris toezegt en niet iets anders.

[3:40:18] U kunt bij het tweede debat moties inlienen.

[3:40:22] De staatssecretaris van LVVN zegt toe om voor het zomerreces de Kamer te informeren over de voortgang van de stelselherziening faunabeheer, inclusief de uitkomsten van de gesprekken met belanghebbenden.

[3:40:35] De Kamer ontvangt voor het zomerreces een brief in zaken dierpopulaties.

[3:40:39] De staatssecretaris zou... Dit kost iets.

[3:40:48] Ik snap de zucht, maar dit is even concreet.

[3:40:51] Het ging over die motie die is aangenomen.

[3:40:52] De staatssecretaris zou gaan uitleggen hoe... Het gaat slecht met een aantal soorten dierpopulaties.

[3:41:00] De motie vroeg om daar maatregelen op te nemen.

[3:41:02] Hoe gaat de staatssecretaris dat doen?

[3:41:04] Dat wilde ik een brief over.

[3:41:05] Dus dat wilde ik even concreet stellen.

[3:41:10] Ik zie hem knikken, dus u bent eruit.

[3:41:15] Dan.

[3:41:15] De staatssecretaris zal de Kamer na de zomer informeren over het onderzoek en van de mogelijkheden in zaken het aanpassen van regelgeving voor het vissen op rivierkreeften door sportvissers en de gesprekken met diverse belanghebbenden hierover.

[3:41:30] En de vraag was nog wanneer dat na de zomer zou plaatsvinden, die brief.

[3:41:37] Ja, ik heb toegezegd dat ik in gesprek ga en dat ik feedback daarover zou geven.

[3:41:41] Ja, maar de vraag is dus wanneer die brief aan de Kamer over die gesprekken dan naar de Kamer gestuurd wordt.

[3:41:50] Ja, in het najaar.

[3:41:55] Dank u wel.

[3:41:56] De Kamer wordt later dit jaar geïnformeerd over investeringen in natuurbrandbeheersing en de mogelijkheden met betrekking tot beheerbranden.

[3:42:03] Een toezegging aan mevrouw Veldkamp.

[3:42:07] De vraag was nog even wanneer, later dit jaar.

[3:42:10] Voor welke datum?

[3:42:21] Sorry, dat wordt ook dit najaar, voorzitter.

[3:42:28] In het derde kwartaal van 2025 zal de Kamer worden geïnformeerd over gesprekken met terreinbeheerende organisaties en de mogelijkheden in zaken groene boa's en de minimale uitvoering van toezicht- en handhavingsactiviteiten.

[3:42:41] De Kamer wordt na de zomer geïnformeerd over het programma om tot een natuurplan te komen.

[3:42:46] De vraag is wanneer na de zomer.

[3:43:00] Voor welke datum?

[3:43:09] Ik dacht dat ik dat ook al gespecificeerd had, voorzitter.

[3:43:12] Het derde kwartaal.

[3:43:14] Het derde kwartaal.

[3:43:16] De staatssecretaris, dit is de laatste, de staatssecretaris van LVVN, zal voor het volgende commissiedebat Natuur de Kamer informeren over het Noors model in zaken het allemansrecht als het gaat over toegang tot de natuur, een toezegging aan mevrouw Van der Plas.

[3:43:30] Daarmee komt deze vergadering tot een einde.

[3:43:34] Mevrouw Veldman, u heeft nog een vraag.

[3:43:40] Ik mis eigenlijk toezeggingen.

[3:43:45] Ik heb het niet goed begrepen, maar de staatssecretaris heeft aangegeven om nog op het expertisecentrum terug te komen.

[3:43:55] Hij is in gesprek met allerlei partijen.

[3:43:58] Ik weet niet of het een toezegging was of sowieso in de planning.

[3:44:03] Daar heb ik net als het convenant en het expeditiecentrum gezegd dat ik wat meer urgentie zou willen, maar ik overweeg daar dan in een motie wat op te doen.

[3:44:17] Dat is begin 2026.

[3:44:23] Maar dan is het nu een toezegging geworden, ja?

[3:44:26] Dank u wel.

[3:44:27] Dan wil ik nog even mijn excuses aanbieden voordat ik uit mijn rol viel, maar het was echt bedoeld als praktisch en snel en ik hoop dat ik de volgende keer kan rekenen op het voorzitterschap van mijn collega's als onze voorzitters niet komen opdagen.

[3:44:40] Dank aan de staatssecretaris voor de heldere antwoorden.

[3:44:43] Dank aan het publiek op de tribune, de ondersteuning en aan de Kamerleden en aan de Griffie en tot de volgende keer.