Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (VI) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota) (36725-VI).

[0:00:01] Goedemiddag allemaal.

[0:00:03] Welkom bij de vaste commissie voor Justitie en Veiligheid.

[0:00:07] Ik eet iedereen van harte welkom.

[0:00:09] Een bijzonder welkom aan de bewindspersonen, de minister van Justitie en Veiligheid, de heer Van Weel, en de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, de heer Struyken.

[0:00:17] Aan de orde is de wijziging van de begrotingsstaten van het ministerie van Justitie en Veiligheid voor het jaar 2025, wijziging samenhangende met de voorjaarsnoten, nummer 3672, Romeinse cijfer 6.

[0:00:28] Ik kijk even naar de leden.

[0:00:31] Het voorstel is om de volgorde aan te houden zoals we hier zitten in verband met een aantal mensen, deelnemers die meerdere debatten nog moeten voeren vandaag.

[0:00:40] Heeft iemand daar bezwaar tegen?

[0:00:43] Dat is niet het geval.

[0:00:45] Ik stel voor in het eerste termijn van de Kamer zes interrupties.

[0:00:48] Ik weet dat het wetgeving is.

[0:00:50] Mocht er meer nodig zijn, dan kijken we even hoe we daarmee om kunnen gaan.

[0:00:53] Er zijn best veel sprekers die zich hebben ingeschreven.

[0:00:56] De vraag is of ze allemaal komen.

[0:00:57] Dus ik zou zeggen, laten we snel van start gaan.

[0:01:00] En dan geef ik de heer Van Nispen het woord namens de fractie van het SP.

[0:01:05] Dank u wel, voorzitter.

[0:01:07] En ik begin met de droevige geschiedenis van gedwongen afstand en adoptie.

[0:01:12] Want op 19 juni hadden we het rapport van de commissie De Winter, schade door schande.

[0:01:16] En de staatssecretaris sprak daar mooie woorden in navolging van een aangenomen Kamermotie.

[0:01:21] Hij zei daar, met de Kamer spreek ik de erkenning uit voor het grote verlies, leed en onrecht dat vaak ongehuwde moeders en afgestanen destijds is aangedaan door hen gedwongen te scheiden, de moeders geen reële keuzevrijheid te bieden om hun kinderen bij zich te houden en zelf op te voeden en dat dit leed al die tijd heeft doorgewerkt en nog steeds doet in de levens van de moeders, de afgestanen, de kinderen van de afgestanen en andere naasten.

[0:01:40] En de staatssecretaris zei er ook nog bij dat hij aan deze erkenning passend invulling gaat geven.

[0:01:45] Maar dat we het leed van deze mensen niet meer kunnen wegnemen.

[0:01:49] En dat klopt.

[0:01:50] Maar u kunt wel een hele mooie kabinetsreactie gaan schrijven die echt uit uw tenen komt.

[0:01:55] En waar de mensen heel concreet iets aan gaan hebben.

[0:01:58] En u zou ook kunnen gaan zorgen voor een individuele benadering.

[0:02:02] Bijvoorbeeld persoonlijke brieven.

[0:02:05] U kunt ook zorgen voor volledige inzaag in de dossiers, omdat mensen recht hebben op hun identiteit en op de waarheid.

[0:02:10] En er liggen zo nog wel een paar meer aangenomen Kamermoties.

[0:02:14] En ik hoop ook, zeg ik hier, op ruiterlijke welgemeende excuses.

[0:02:18] Ik ga die niet eisen, ik ga daar niet om smeken, maar ik hoop wel dat ze komen.

[0:02:23] En dat hoop ik allemaal terug te zien in de kabinetsreactie en in de benadering van deze mensen.

[0:02:27] Dat is mijn oproep waar ik vandaag mee wilde starten.

[0:02:30] Voorzitter, bij de begroting, Begrotingsbehandeling Justitie en Veiligheid, dus november 2024 was het, dienden we een amendement in over de Stichting Geschillencommissie Consumentenzaken, samen met de VVD.

[0:02:44] En het is niet per se de bedoeling om alle tradities in ere te houden, want dit is een traditie.

[0:02:49] We doen dat elk jaar, dat amendement over de SGC, omdat het kabinet elk jaar probeert hierop te bezuinigen en de Kamer zo ongeveer ieder jaar probeert die bezuiniging tegen te houden.

[0:02:57] Wat ik zou willen vragen is om deze traditie te beëindigen.

[0:03:01] Al voordat er een begroting aan de Kamer wordt gestuurd om te zorgen voor een structurele doorwerking van de bedoeling van de Kamer die nu al een jaar of vier of zo achter elkaar met een amendement is opgelost.

[0:03:12] Het amendement was dit jaar amendement Elian van Nispen, 276.000 euro.

[0:03:18] Ik doe dus een beroep op de regering om

[0:03:21] die wens om die structureel meerjarig vast te leggen.

[0:03:25] Dat zien we niet terug in de voorjaarsnota.

[0:03:27] En ik wil vragen of dat wel gebeurt in de begroting 2026 om daarmee recht te doen aan de intentie van de Tweede Kamer.

[0:03:34] En datzelfde zou ik willen vragen voor het centrum criminaliteitspreventie en veiligheid.

[0:03:37] Het is bijna hetzelfde verhaal.

[0:03:38] Ook daar moeten we ieder jaar pogingen vanuit de regering die daarop wil bezuinigen, terugdraaien met amendementen vanuit de Kamer.

[0:03:45] Ik vind het ook heel vreemd eigenlijk.

[0:03:47] En ik snap wel dat je met een amendement iets eenjarig doet.

[0:03:51] Ja, dat is omdat wij dat niet anders kunnen.

[0:03:53] Zo werkt de begrotingssystematiek.

[0:03:55] Maar dat wil niet zeggen dat we daar ieder jaar...

[0:03:57] Wij moeten het werk doen om een bezuiniging recht te zetten.

[0:04:03] Ik doe een beroep op deze regering om dat in 2026 anders te doen.

[0:04:15] alsof het een soort afleiding is van de grotere discussies die wij moeten voeren.

[0:04:18] Daar kom ik zo op.

[0:04:19] Rechtsbijstand, politie, brandweer, gevangeniswezen.

[0:04:23] Als we het maar hebben over die paar ton die we onwenselijk vinden en als de Kamer met een kruimel een begroting kan repareren, dat dat afleidt van die grotere discussies.

[0:04:31] Dus ik vind het gewoon onwenselijk.

[0:04:32] Dus laten we daar eens mee ophouden.

[0:04:34] Dan kom ik op het gevangeniswezen.

[0:04:36] Hele grote tekorten.

[0:04:38] En ik vind het echt een rechtsstaat onwaardig dat we dus niet in staat zijn met elkaar om mensen die straf hebben gekregen van de strafrechter ook hun straf uit te laten zitten.

[0:04:48] Na staatssecretaris Coenradie, tijdelijk ook minister van Wil, is nu staatssecretaris Struyken verantwoordelijk.

[0:04:54] En ik ben erg benieuwd hoe hij omgaat met deze crisis.

[0:04:59] Maar toen zag ik de kabinetsbrief, de eerste brief die hij hierover schreef, en toen dacht ik, ja, dat is toch eigenlijk niets nieuws.

[0:05:05] Want hij schrijft ook aan de Kamer om de situatie in het gevangeniswezen structureel te verbeteren.

[0:05:10] Is budget noodzakelijk, zowel voor de noodzakelijke renovaties als de benodigde capaciteitsuitbreidingen?

[0:05:16] Er komt op dit moment geen aanvullend budget voor het gevangeniswezen.

[0:05:21] Dat was het dan weer.

[0:05:25] Hoe lang gaan we dit nou volhouden met elkaar?

[0:05:27] We zien allemaal wat er nodig is.

[0:05:29] De regering herkent wat er nodig is.

[0:05:32] De onderhandelende coalitiepartijen hebben het gewoon niet gefixt, moedwillig niet gefixt bij de voorjaarsnota.

[0:05:38] En de staatssecretaris legt zich daarbij neer.

[0:05:40] Hij kan ook zelf pogingen doen om nog geld los te peuteren, omdat hij dit onmenselijk vindt voor de rechtsstaat.

[0:05:46] Dus ja, ik was hier eigenlijk wel teleurgesteld.

[0:05:51] Dus mijn vraag was nog of de staatssecretaris ook herkent dat er snel geld nodig is en waar dat dus blijft.

[0:05:57] We hebben samen met D66 en GroenLinks-PvdA een amendement ingediend, een initiatief D66 moet ik netjes zeggen, van 25 miljoen per jaar erbij.

[0:06:05] Dat is nog niet een begin van een totale oplossing, maar wel iets waarmee je de renovaties de komende jaren zou kunnen betalen.

[0:06:12] Maar ik zou ook een pleidooi willen houden voor slimmer straffen.

[0:06:14] Er liggen ook al allerlei aangenomen voorstellen van collega's, omdat we kunnen er wel geld in blijven stoppen, maar je moet ook kijken hoe voorkom je in de toekomst recidiven.

[0:06:22] En volgens mij ligt er nog geen voorstel, en dat wil ik dus vandaag bij deze doen, om volwaardelijke gratie mogelijk te maken.

[0:06:28] Want we hebben opgezocht dat op grond van artikel 13, tweede lid van de gratiewet, gratie kan worden verleend onder de voorwaarden dat de veroordeelde een taakstraf verricht.

[0:06:37] Nou, dat vind ik beter dan gewoon zomaar kaal thuis zitten zonder een alternatief.

[0:06:44] Dus ik zou de regering willen vragen om dat in ieder geval te verkennen, of dat dan nog een mogelijkheid is.

[0:06:51] U heeft een interruptie van de heer Koops.

[0:06:54] Dank u, mevrouw de voorzitter.

[0:06:56] Ik luister zoals altijd met belangstelling naar het betoog van de heer Van Nispen.

[0:07:02] Maar nou zegt hij dat hier moedwillig iets kapot is gemaakt in het gevangeniswezen bij de onderhandelingen over de voorjaarsnota.

[0:07:07] En ik stap eventjes op het woordje moedwillig.

[0:07:10] Want dit krijgt de vorm van een sneer in de richting van de huidige staatssecretaris die zit op het gevangeniswezen.

[0:07:19] Maar we hebben die coalitie niet meer, hè?

[0:07:21] Die voorjaarsnota is tot stand gekomen met vier coalitiepartijen, er zijn nu gewoon drie.

[0:07:24] Dus bedoelt de heer Van Nispen nu dat die drie partijen opnieuw zouden moeten gaan onderhandelen over de acute problemen die bestaan in het gevangeniswezen?

[0:07:33] En kan de heer Van Nispen daarbij ook de antwoorden op zijn eigen schriftelijke vragen, samen met mij gesteld, gister beantwoord, betrekken?

[0:07:40] Ja.

[0:07:41] De heer Van Nispen.

[0:07:42] Ja, dat kan ik, want die heb ik natuurlijk gelezen.

[0:07:44] Wat mijn sneer was, was dat het voor iedereen duidelijk is dat er geld bij moet.

[0:07:48] En jullie, ik moet eigenlijk zeggen, de vier onderhandelende partijen destijds, hebben het gewoon niet geregeld.

[0:07:54] De staatssecretaris Coenraad heeft het niet geregeld.

[0:07:57] Staatssecretaris Struik heeft het niet geregeld.

[0:07:58] Minister van Beeld was in de tussentijd ook nog verantwoordelijk, heeft het ook niet geregeld.

[0:08:01] Dus dat was mijn sneer.

[0:08:02] Jullie hebben het gewoon allemaal niet geregeld.

[0:08:04] Allemaal verantwoordelijk, niet geregeld.

[0:08:06] Fix het.

[0:08:07] Maakt me niet uit hoe.

[0:08:07] Ga opnieuw onderhandelen.

[0:08:09] Steun de amendementen.

[0:08:09] Het maakt mij niet uit.

[0:08:10] Er liggen toch allerlei mogelijkheden om het nu op te lossen.

[0:08:13] Wat doen we nou moeilijk over met elkaar?

[0:08:14] Dat is mijn oproep.

[0:08:16] U vervolgt.

[0:08:17] Oké.

[0:08:18] In het gevangeniswezen zijn onze zorgen om het personeel natuurlijk enorm groot.

[0:08:23] Hoge werkdruk, veel onveiligheid.

[0:08:25] En de vraag is opnieuw, wat kunnen we extra doen voor het personeel?

[0:08:28] De SP heeft eerder voorgesteld een tijdelijke kraptetoeslag... om te compenseren dat zoveel van deze mensen wordt gevraagd.

[0:08:35] Ik ben benieuwd naar hun reactie.

[0:08:37] Ja, en bijvoorbeeld dat afromen van het eigen vermogen van de DEI.

[0:08:40] 23 miljoen.

[0:08:41] We noemden dat toch een bezuiniging.

[0:08:43] Je kunt het ook afromen noemen.

[0:08:45] Dat had natuurlijk ook gewoon naar het personeel kunnen en moeten gaan.

[0:08:48] En niet om andere gaten elders te vullen.

[0:08:49] Ik vind het erg teleurstellend dat daar niet voor is gekozen.

[0:08:53] Voorzitter, morgen spreken wij uitgebreidig over de politie.

[0:08:56] Maar ik moet er vandaag ook iets over zeggen in het kader van deze suppletorenbegroting.

[0:09:00] Want de financiële problemen die zijn echt heel erg groot.

[0:09:03] En de noodkreet van de politiebond was toch wel...

[0:09:07] Die zeg ik na, want ik ben het daarmee eens.

[0:09:10] Laat politiemedewerkers niet rekening betalen van jarenlang financieel beleid waarin structurele tekorten zijn genegeerd.

[0:09:15] Investeer in mensen, investeer in veiligheid, investeer in de maatschappij.

[0:09:19] En nu hebben we al een poosje terug.

[0:09:21] Een motie van 28 mei 2025, die door een meerderheid van de Kamer is gesteund.

[0:09:26] Die dus al zegt, er komen financiële tegenvallers aan.

[0:09:29] ...en die een verzoek doet aan de regering om ervoor te zorgen dat eventuele bezuinigingen... ...nou, die zullen dus gaan komen, niet ten koste gaan van het personeel... ...niet leiden tot minder inzetbaarheid, zichtbaarheid, hogere werkdruk... ...die niet leidt tot minder collega's of veiligheid van politiemensen.

[0:09:43] Die motie is aangenomen, waren maar een paar partijen tegen.

[0:09:46] Dus ik hoop de bevestiging te krijgen van de minister... ...dat deze motie in ieder geval netjes zal worden uitgevoerd zoals het hoort.

[0:09:52] En morgen praten we hier verder over door.

[0:09:54] En ik wilde ook een opmerking maken over de brandweer.

[0:09:57] Ook daar hebben we een aangenomen Kamermotie, ook van 28 mei 2025, de motie Moetleburg-van Nispen, die namelijk zegt de bezuiniging op de brede doeluitkering rampenbestrijding, dus een bezuiniging op de brandweer.

[0:10:11] En dat wordt een bezuiniging op heel veel vrijwilligers bij de brandweer.

[0:10:14] Heel veel brandweerposten die zullen moeten gaan sluiten, zeggen de veiligheidsregio's al.

[0:10:18] Wij draaien die bezuiniging terug.

[0:10:20] Een Kamermeerderheid heeft deze motie aangenomen, dus ik mag toch aannemen dat wij straks een begroting, 2026, zullen zien waar deze bezuiniging in ieder geval niet meer in zit.

[0:10:31] En sterker nog, mevrouw Moedloer heeft het initiatief genomen om een heel mooi amendement te maken en ik heb dat van harte ondersteund.

[0:10:38] En dat is namelijk om die regeling

[0:10:39] voor brandweerlieden met PTSS om die nu mogelijk te maken.

[0:10:45] Het ligt klaar, de middelen ontbreken er nog voor, dus ik heb van achter dat amendement mede ondersteund en ik hoop ook dat dat een positieve waardering kan krijgen.

[0:10:54] Dan ga ik het nog hebben over de rechtsbijstand.

[0:10:58] Want de commissie van de meer twee die zei er moet 40 miljoen euro bij zo snel mogelijk.

[0:11:05] De voorjaarsnota zei er komt 30 miljoen euro bij in 2027.

[0:11:09] Ik vond het zeer teleurstellend.

[0:11:11] We hebben daar veel debatten over gevoerd.

[0:11:12] Nu, nadat al mijn voorstellen die ik een keer of vijf heb gedaan zijn afgewezen, ook niet zijn gesteund door een Kamermeerderheid helaas, door de staatssecretaris zijn onraden, ligt er toch een brief waarin staat nou we gaan toch die 30 miljoen, we hebben toch mogelijkheden gevonden om die een jaar eerder in te voeren.

[0:11:29] Nou ben ik daar natuurlijk dolblij om.

[0:11:31] Absoluut.

[0:11:32] Ik vind dat heel goed nieuws.

[0:11:33] Ik denk wel, waarom kan dat nu wel?

[0:11:35] Maar het is mooi en hartstikke nodig.

[0:11:37] Maar het is nog steeds een lager bedrag dan die initiële eis van de commissie van de Meer 2... die zelf eigenlijk al zei, we zijn daarmee heel bescheiden geweest.

[0:11:45] We hebben rekening gehouden met de toestand van Z'n Rijks Financiën of zo, of hoe ze dat altijd zo mooi zeggen.

[0:11:50] Kortom, die commissie was er al erg bescheiden.

[0:11:52] En zelfs dan, ja, niet het hele bedrag.

[0:11:57] Maar de vraag is ook wel, is het nou genoeg voor de toekomst van de sociaal advocatuur?

[0:12:01] En ik denk dat dat niet het geval is.

[0:12:03] Kijk, bijvoorbeeld de kantoortoeslag, die is niet doorgevoerd.

[0:12:05] Het was het meest controversiële punt.

[0:12:07] Er was ook niet iedereen hier in de Kamer het mee eens, maar die had wel een duidelijke insteek, namelijk het samenwerken, stimuleren en het creëren van opleidingsplekken bevorderen.

[0:12:14] En doordat dit nou niet is doorgevoerd, lijkt het erop dat advocaten die in kantoorverband werken nog steeds bij lange na niet aan die schaal 12 treden 10 komen die nodig zou zijn voor de toekomst van de sociaal advocatuur.

[0:12:24] Mijn vraag aan de staatssecretaris is of dit klopt.

[0:12:26] Op welke manier gaan deze advocaten nu wel worden gecompenseerd?

[0:12:29] Hoe worden de vergoedingen verhoogd?

[0:12:32] Ik zou het namelijk heel slecht vinden als we zeggen ja, die kantoortoeslag, daar zijn we nog niet helemaal over uit en dan laten we dat maar erbij.

[0:12:38] Dan wordt het dus geen 40 miljoen en dan wordt het maar 30 miljoen.

[0:12:41] We zouden willen voorstellen om die 10 miljoen wel te gaan besteden met als doel zoveel mogelijk nieuwe mensen aantrekken, jonge aanwas.

[0:12:47] Want dat is juist zo hard nodig om te voorkomen dat mensen hun recht niet kunnen halen in bepaalde regio's, op allerlei plekken in het land.

[0:12:53] Want als mensen hun recht niet kunnen halen, voorzitter, dan blijft onrecht bestaan.

[0:12:56] Je zou dat kunnen doen door de subsidie beroepsopleidingsplekken uit te breiden van 150 naar 300 plekken en de patroonsbegeleidingvergoeding hier aan te matchen, dus ook naar 300 plekken.

[0:13:05] Dat zou bij elkaar, hebben wij begrepen, ongeveer 7,5 miljoen euro kosten.

[0:13:09] Hoe denkt de staatssecretaris hierover?

[0:13:13] Wat ons nog opvalt aan de plannen is dat de staatssecretaris toch ook wel heel veel inzet op de commerciële advocatuur die de boel zou moeten gaan redden.

[0:13:21] Bijvoorbeeld commerciële advocatuur die garant gaat staan voor een fonds voor stagiaire ondernemers.

[0:13:26] Dat moeten we toch gewoon hier zelf doen.

[0:13:28] Dat is een collectieve verantwoordelijkheid.

[0:13:29] Het is een overheidstaak.

[0:13:30] Het staat nota bene in de grondwet.

[0:13:33] Is het niet veel logischer om dit te beleggen bij de raad voor rechtsbijstand?

[0:13:37] Maar er wordt ook geschreven over het verlagen van barrières voor de commerciële advocatuur... om zaken van de sociaal advocatuur, die ze nu nog doen, over te gaan nemen.

[0:13:45] En er zit volgens mij een groot gevaar in, want het is een wereld van verschil.

[0:13:49] De sociaal advocatuur is een specialisme, net als die zaken.

[0:13:52] Hoe moeten we die barrièreverlaging voor ons zien?

[0:13:54] Is dat dan geen specialismevrijste meer?

[0:13:57] En betekent dat niet dat de barrières hiermee lager worden dan voor de sociaal advocatuur zelf?

[0:14:01] Dat moeten we toch op alle vlakken voorkomen.

[0:14:03] En ik ben ook bang dat je hiermee eigenlijk verder dit prachtige beroep verder uitkleedt.

[0:14:07] Als je zegt, commercieel advocatuur moet dat meer gaan overnemen.

[0:14:10] En mijn allerlaatste vraag is, waarom moeten eigenlijk bevlogen sociaal advocaten ondernemers zijn?

[0:14:16] Het is toch geen per se een wenselijk model waarin mensen gedwongen moeten worden?

[0:14:21] Ik vind het juist heel wenselijk dat mensen zich ook aankunnen sluiten bij een collectief, bij een kantoor en dat zaken gezamenlijk geregeld en georganiseerd kunnen worden.

[0:14:28] En ik wil graag weten wat de initiatieven zijn van de staatssecretaris samen met uiteraard de beroepsgroep om dit mogelijk te maken of om dat verder te verkennen.

[0:14:37] En daar wilde ik het, dacht ik, bij laten.

[0:14:41] Ik dank u wel.

[0:14:42] Dank u wel, meneer Van Nispen.

[0:14:48] Voorzitter, om met de deur in huis te vallen, ga ik het allereerst hebben over het gevangeniswezen en wel met een hele grote mate van frustratie en zelfs een beetje verdriet.

[0:15:00] Want ik word hier namelijk echt helemaal niet goed van, maar echt niet.

[0:15:04] Dat is niet een verwijt dat gericht is aan een persoon die hier in de kamer zit.

[0:15:07] Maar hoe is het in vredesnaam mogelijk dat wij gisteren antwoorden krijgen op doodnormale vragen?

[0:15:13] Er komt een bezuiniging.

[0:15:14] Die wordt doorgevoerd op het gevangeniswezen.

[0:15:17] Of we dat nou afromen noemen of niet, laat ik lekker in het midden.

[0:15:19] Er gaat geen geld heen, er gaat wel geld weg.

[0:15:21] Dat is wat er gebeurt.

[0:15:23] En dan krijgen we gisteren een brief waarin staat... Het staat er met zoveel woorden dat er meer dan duizend detentiejaren achterstand is bij de tenuitvoerlegging van straffen.

[0:15:34] Duizend detentiejaren.

[0:15:36] Er lopen dus duizenden mensen op straat die nog jaren moeten zitten.

[0:15:42] En dan moet ik denken aan een van mijn cliënten van nog niet zo heel lang geleden toen ik nog advocaat in strafzaken was.

[0:15:49] Die man die heeft jarenlang in een strafzaak gezeten.

[0:15:52] Hij had niet zo'n hele grote rol, maar die strafzaak was wel enorm.

[0:15:55] En daarom duurt het ook jaren, want alle verdachten die hadden iets voor zichzelf te zeggen en uiteindelijk werden ze allemaal veroordeeld.

[0:16:00] En de meneer die ik bij stond, die werd ook veroordeeld.

[0:16:03] En daar legde hij zich ook bij neer.

[0:16:05] Dus die heeft nog 2,5 jaar te gaan, 2,5 jaar te zitten.

[0:16:10] En zijn zaak, die is dus nu afgerond.

[0:16:13] Dus wat doet hij?

[0:16:14] Zoals elke weldenkende, afgestrafte, veroordeelde die zijn straf moet gaan doen, hij belt.

[0:16:19] En hij zegt van jongens, ik woon daar en daar.

[0:16:21] En wanneer kan ik mij melden?

[0:16:23] Want ik wil namelijk, ik moet goed zorgen voor mijn vrouw en voor mijn kind.

[0:16:27] En ik heb dingen af te spreken dat ik een baan correct op zeg.

[0:16:30] En dat ik die baan ook correct weer kan opnemen als het enigszins lukt over 2,5 jaar.

[0:16:34] Ik moet gewoon mijn leven op orde hebben.

[0:16:36] Ik moet gewoon mijn huur op gaan zeggen.

[0:16:37] Dit heeft extreme consequenties dat ik weggetrokken word, na ik weet niet hoeveel jaren, uit het dagelijks leven.

[0:16:43] Wat was nou het antwoord van justitie?

[0:16:45] En daarom ben ik eigenlijk zo boos.

[0:16:46] Het antwoord van het CIB is nee, u mag zich niet zelf komen melden.

[0:16:52] U wacht maar af totdat het ons schikt om u van straat te plukken.

[0:16:56] totdat het ons schikt om u van straat te plukken.

[0:17:00] Dat houdt dus in dat die man aan het begin staat van echt een zeer afschuwelijk aantal jaren, maanden en jaren, waarin hij elke dag opnieuw bang moet zijn voor een controller bij de stoplichten en voor elke agent die hij ziet lopen, want hij weet niet of die agent hem arresteert op het moment dat zijn identiteit wordt gevraagd.

[0:17:16] Kortom, hij weet niet waarin hij aan die straf moet beginnen en ik vind dat onmenselijk en het is een directe consequentie van de bizarre bezuinigingen die plaatsgevonden hebben op het gevangeniswezen.

[0:17:25] Ik vind dat gewoon onmenselijk.

[0:17:27] Ik vind dat onmenselijk naar een man toe die gewoon zijn straf wil en moet uitzitten.

[0:17:31] Ik vind dat je daar criminelen mee creëert.

[0:17:33] Ik vind dat je daarmee mensen op de vlucht jaagt.

[0:17:35] Ik vind dat je een onzekerheid maakt die slecht is voor de samenleving als geheel.

[0:17:39] En dat wijt ik helemaal aan de tekortkomingen in het gevangeniswezen.

[0:17:43] En dan zie ik...

[0:17:45] met een mengsel van amusement, maar toch ook frustratie, hoe nogal wat leden van de Tweede Kamer met uitstekende amendementen komen.

[0:17:56] En uit alle hoeken en gaten proberen om geld te verzamelen, geld aan te wijzen waarmee die amendementen kunnen worden gedekt.

[0:18:02] Ik noem er dus eentje, je zou kunnen overwegen om het constitutionele hof, het geld wat daar nu voor gealloceerd is, daar niet nu aan te besteden, simpelweg omdat er bijvoorbeeld nog geen toetsing aan grondrechten mogelijk is op dit moment.

[0:18:13] Dus je zou kunnen overwegen om het geld aan te wenden voor iets wat nu acuut bijdraagt aan goed bestuur.

[0:18:19] Dat is gewoon mogelijk.

[0:18:20] Dat zie ik dus.

[0:18:22] En dan denk ik, hoe is het nou mogelijk dat de drie coalitiepartijen die samen het demissionaire kabinet vormen, die hier een acuut probleem acuut op te lossen hebben,

[0:18:30] die daar wel degelijk de middelen voor hebben, die als het goed is tot op zekere hoogte gezellig nu eindelijk met z'n drieën in een ruimte zitten in plaats van met z'n vieren, dat ze niet samen uitkomen en zeggen van jongens doen jullie daar wat vandaan, doen wij hier wat vandaan.

[0:18:43] Waar komt nu de keer de opmerking van de VVD?

[0:18:46] We hoeven niet per se elk jaar 50 miljoen extra in veiligheid te gaan investeren.

[0:18:52] We halen één keertje 25 miljoen ervan af en we zorgen dat het harde veld open blijft.

[0:18:57] zodat gewoon ook de mensen die in jeugddetentie terecht moeten, die detentie kunnen ondergaan.

[0:19:02] Hoe zorgen we ervoor dat het 12% ziekteverzuim terugloopt?

[0:19:05] Hoe kunnen we antwoorden krijgen, zulke sombere, strakke, straight answers op onze vragen en volhouden dat we hier bezig zijn met goed bestuur, dat we hier bezig zijn met het besturen van dit land?

[0:19:18] Er kan geen persoon in deze zaal aanwezig zijn die niet onderkent, die niet weet dat er gewoon geld heen moet.

[0:19:27] Het is met bloedend hart dat het nieuwe sociaal contract zegt, wij willen wel ons steentje bijdragen.

[0:19:32] Dat zeg ik vanuit de Kamer.

[0:19:33] En ik zeg het met nadruk tegen alle Kamerleden die hier aanwezig zijn, inclusief de heer Van Dijk, helemaal aan het eind van de tafel.

[0:19:39] We moeten iets doen hier met z'n allen.

[0:19:42] We moeten dat geld gewoon zien te gaan verzamelen, zodat een heel aantal van die amendementen kunnen worden aangenomen en worden doorgevoerd, maar dat niet alles wordt afgeschoven op het een of op het ander of dat we met elkaar in een houtgreep zitten, zodat er helemaal niks gebeurt en dat volgend jaar het probleem precies zoveel groter is geworden als dat de staatssecretaris gisteren nog in zijn brief heeft aangekondigd.

[0:20:00] We moeten hier gewoon met z'n allen iets aan doen.

[0:20:02] En ik wil niet dat die mensen op straat rondlopen met het idee ik moet nog gaan zitten en dat maakt het allemaal toch niet meer uit en ik ga niet bouwen aan mijn toekomst, want die wordt me namelijk op een of ander willekeurig moment in de toekomst mee weer afgepakt.

[0:20:12] Dat is niet een manier om dit land te besturen.

[0:20:15] En het is ook niet een manier om om te gaan met de moraliteit die iedereen hier zo hoog in het vaandel heeft, inclusief mijn buurman ten linkerzijde, aan de ene kant, en de effectiviteit van al hetgeen dat we hier met z'n allen willen gaan doen aan de andere kant.

[0:20:26] En ik kijk die buurman aan, want ik ben heel benieuwd wat hij gaat zeggen, maar we zullen het over eens zijn dat dat gevangeniswezen, dat daarin moet worden geïnvesteerd.

[0:20:35] Goed.

[0:20:35] Meneer Koops, u heeft een interruptie van mevrouw Lala.

[0:20:38] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:20:39] Ik zou bijna zeggen, de vraag stellen is hem zelf beantwoorden.

[0:20:41] U bent een van die coalitiepartners, drie van de vier die nog zijn overgebleven.

[0:20:45] Waarom lukt het u niet?

[0:20:48] Meneer Koops.

[0:20:50] We zitten hier aan het begin.

[0:20:51] We kunnen niet alles tegelijk vanuit de Kamer.

[0:20:53] Ik, zoals mevrouw Lala heel goed weet, ben ik geen onderdeel van de demissionaire regering.

[0:20:58] En ik vind, dat heb ik al eerder gezegd, op het moment dat je de regering en het kabinet samen bent en deze verantwoordelijkheden draagt, moet daar gewoon een plan vandaan komen dat recht doet aan de ernst van de problemen in het gevangeniswezen.

[0:21:09] En wat wij hoorden te doen, is daarbij constructief meedenken.

[0:21:12] En dat zeg ik meteen over het lid Lala.

[0:21:15] Dat heeft het lid Lala zeer zeker ook gedaan.

[0:21:17] En ik wil het lid Lala ook wel verklaffen dat ik dat op mijn manier ook heb gedaan.

[0:21:20] Al heeft u dat niet zo op papier zoals ik dat wel van u. Maar dat er iets moet gebeuren, daar zijn we het over eens.

[0:21:25] En vanuit de controlerende taak die we hebben, stel ik het probleem daarom ook zo fel als ik kan eigenlijk aan de orde.

[0:21:30] En als ik kijk naar de voorzitter in uw ogen, dan richt ik mij ook tot de voorzitter in haar hoedanigheid van lid van de VVD.

[0:21:36] We moeten hier samen gewoon iets aan gaan doen.

[0:21:38] En dat moet niet afgeschoven worden op één partij.

[0:21:40] En het moet ook niet een initiatief zijn van één partij.

[0:21:42] We moeten dit samen oplossen.

[0:21:44] Ik deel een deel van uw analyse en ik deel nog meer de zorgen die u heeft.

[0:21:54] En in het kader van constructieve opstellen kan ik ervan uitgaan dat u dat initiatief dat vanuit de oppositie is opgesteld, dat u dat dan ook gaat steunen.

[0:22:01] Ik heb heel precies gezegd wat ik wil.

[0:22:04] Ik wil dat de coalitiepartijen over de brug komen, elk voor zich met een stukje van het geld.

[0:22:08] En reken maar dat ik de komende dagen zal gebruiken om ook even uw kamer binnen te lopen om te kijken wat ik kan gaan doen.

[0:22:13] Ik probeer echt zo constructief mogelijk mee te denken en ik heb ontzag voor de amendementen die zijn voorgesteld op dit moment.

[0:22:18] Maar als je het hebt over de dekking...

[0:22:20] dan moet die dekking niet ten laste gaan van het goed bestuur waar dat hele potje ook voor is gebeurd.

[0:22:24] We moeten hier gewoon samen aan een oplossing werken.

[0:22:28] En geloof me, ik ga daar zo constructief mogelijk aan meedoen.

[0:22:31] Dit debat is voorbeduurd eerst om even kernachtig aan te geven hoe de Kamer op dit moment tegen het probleem van het gevangenisbezen aankijkt.

[0:22:42] U vervolgt uw betoog.

[0:22:44] De heer Edmans.

[0:22:46] De heer Koops gaat helemaal los.

[0:22:50] Het is ook NRC geweest die geen boter bij de vis heeft kunnen leveren tijdens de beruchte nacht over de voorjaarsnoten.

[0:23:04] En ministeren zijn daar volledig aan de lot over gelaten waar het ging om de gevangeniscapaciteit.

[0:23:08] Dus dat is de eerste.

[0:23:10] De tweede, JA21 heeft vier amendementen nu klaar liggen met de SGP samen om geld erbij structureel te regelen voor de ergste nood in het gevangeniswezen.

[0:23:19] Dat klopt, dat gaat ten koste van de enveloppe goed bestuur.

[0:23:22] Maar dan wil ik graag vragen, wat is nu belangrijker?

[0:23:25] Want een consumentenhof of een enveloppe goed bestuur, aan de ene kant, of het ergste probleem wat eigenlijk gewoon de woede van de heer Koops zelf bepaalt, die ik ook herken, van jongens, we gaan toch niet meemaken dat dit nog steeds erger wordt, want in Engeland gaan de gevangenen naar een derde van de straf al naar buiten.

[0:23:44] Als dat ons perspectief is, dan wil ik toch wel eens vragen aan de heer Koops, wat is dan goed bestuur?

[0:23:48] De heer Koops.

[0:23:50] Mevrouw de voorzitter, wat een verrukkelijke vraag.

[0:23:53] Wat is nou goed bestuur?

[0:23:54] Goed bestuur is dat deze problemen worden opgelost en dat het gebeurt in een samenhang tussen wat nu de coalitie is en wat nu de Kamerleden zijn.

[0:24:00] En het is mij natuurlijk niet ontgaan dat de amendementen van jaar 21 hier nu voor liggen.

[0:24:03] En dat is ook niet zo heel erg gek als je ziet wie zich naar voren heeft gesteld namens jaar 21, al staat die persoon op dit moment nog niet op de lijst.

[0:24:11] Dus dan kijk ik met extra belangstelling naar de amendementen die zijn voorgesteld.

[0:24:14] Dat spreekt helemaal voor zich.

[0:24:15] Maar het leidt allemaal af van één specifiek ding.

[0:24:19] We moeten hier samen uit zien te komen.

[0:24:21] Dat kan ook nieuw sociaal contract niet in z'n eentje.

[0:24:24] Was het maar waar, kan ik u zeggen.

[0:24:26] Dan was dat gebeurd.

[0:24:27] Wat gaat nu voor?

[0:24:35] Je moet ergens het geld vandaan zien te halen.

[0:24:41] Ik heb gekozen voor de enveloppengroep bestuur.

[0:24:46] als eerste graag wil weggooien, maar omdat het nou eenmaal de beste afweging is, denk ik, ten opzichte van anderen.

[0:24:52] Dus ik vraag toch, de heer Koops, kunnen we daar niet over praten?

[0:24:54] Want ik denk wel dat je gelijk hebt dat we dat met elkaar moeten oplossen en het liefst zo snel mogelijk.

[0:25:00] En dat kan ook.

[0:25:01] Maar wat is daartegen?

[0:25:02] Om te zeggen nou, dat parkeren we heel even.

[0:25:04] First things first.

[0:25:05] We gaan nu onze gevangenen straffen die in de gevangenis horen en niet op straat.

[0:25:09] En laten we de enveloppe goed bestuur heel even sudderen.

[0:25:13] De heer Koops.

[0:25:16] Het nadeel van het woord goed bestuur is dat het een containerbegrip is.

[0:25:19] Dat je er alles in kan gooien wat je maar wilt op het moment dat je de enige kritiek op hebt.

[0:25:23] Ik denk dat de heer Eerdmans en ik zelf ons wel kunnen gaan vinden over dat we oplossingen moeten zoeken en moeten vinden.

[0:25:29] En dat de heer Eerdmans dan komt met de envelop goed bestuur of met het constitutioneel de hoofd neemt, dat is zijn zeer goed recht.

[0:25:35] Maar ik kijk zelf bijvoorbeeld ook heel erg naar een bepaald VVD-budget waar telkens opnieuw 50 miljoen per jaar

[0:25:40] extra bovenop komt onder de noemer veiligheid.

[0:25:44] En wat ik dan denk, puur semantisch al, is wat wordt bedoeld met veiligheid?

[0:25:47] Nou, dat is in ieder geval niet dat criminelen op straat lopen in onzekerheid over hun toekomst en daarmee een concreet motief om meer kattenkwaad of ernstige misdrijven uit te gaan halen.

[0:25:57] Daar moeten gewoon mensen alles iets gaan doen.

[0:26:00] Dus ik zeg niet nee.

[0:26:02] Ik zeg alleen ook nog geen ja en ik ben zonder meer bereid om met alle partijen hier aan tafel in gesprek te gaan om te zien hoe we dit rondkrijgen.

[0:26:10] En ik wil ook helemaal niet de volgorde aanbrengen in van welk amendement nu op dit moment belangrijker is dan de ander.

[0:26:15] Want het erge is dat elk initiatief dat hier wordt genomen een serieus probleem aansnijdt.

[0:26:20] Nou, als het uit de Kamer moet komen, dan komt het maar uit de Kamer.

[0:26:23] Maar de vraag is welzelfsprekend op dit moment aan de regering.

[0:26:26] Wat gaat u doen op de kortst mogelijke termijn om ongelukken, om primitieve vormen van beleid, om een olifant in een porseleinkast te voorkomen?

[0:26:35] Er moet gewoon iets gebeuren.

[0:26:37] En daarmee, als u dat goed vindt, vervolg ik mijn betoog, en dan op een iets normalere toon misschien.

[0:26:43] Ik moet even mijn rust weer terugvinden.

[0:26:44] Sorry, maar het zit me gewoon hoog.

[0:26:46] Het zit me gewoon hoog.

[0:26:48] Weet je, als iemand iets verkeerd heeft gedaan, dan moet hij gewoon zijn straf krijgen.

[0:26:52] Dan moet hij dat gewoon doen.

[0:26:53] Daar zijn we het allemaal over eens.

[0:26:56] Maar als hij klaar is, moet hij klaar zijn.

[0:26:57] Dat moet niet een leven lang of een half leven lang boven iemands hoofd hangen.

[0:27:02] Het woord slimme straffen is door mijn buurman ter rechterzijde al in de mond genomen.

[0:27:07] Heel kort door de bocht gaat het om het volgende plaatje.

[0:27:10] Hoe vaak is dat nou in deze kamer langsgekomen?

[0:27:13] Iemand wordt gearresteerd.

[0:27:14] Er wordt een vordering gevangenneming gedaan.

[0:27:16] Hij zit 90 dagen vast.

[0:27:18] Hij wordt geschorst op de proforma en hij staat weer op straat.

[0:27:20] En die 90 dagen zijn gewoon kwijt.

[0:27:22] We hebben hier een ronde tafel gehad over recidive.

[0:27:27] En wat bleek daar onder meer uit?

[0:27:29] Als je een jongeman drie maanden vastzet en daarna vrijlaat, dan heeft hij zijn huis nog, dan heeft hij zijn oude vriendjes nog en dan is hij zojuist één trede gestegen op de criminele ladder en in het aanzien van zijn criminele vrienden.

[0:27:44] Dat is wat er gebeurt als je iemand drie maanden vastzet.

[0:27:47] Heeft hij zin gehad of gekregen om zijn normale manier van werken te verleggen?

[0:27:53] Nee, natuurlijk niet.

[0:27:54] In drie maanden ben je wel wanhopig, maar door net niet alles kwijt, nog niet eens je huur.

[0:27:59] Wat doen we nou met z'n allen met die korte, die drie maanden, die bij wijze van voorlopige hechtenis wordt opgelegd?

[0:28:06] Want datzelfde jonge crimineeltje, nadat hij die drie maanden hechtenis heeft gedaan, moet een jaar wachten voordat hij op zitting komt.

[0:28:13] En dan krijgt hij op een zitting een straf.

[0:28:14] Nou, big surprise.

[0:28:15] Het is een korte gevangenisstraf.

[0:28:17] Het is drie maanden met aftrek.

[0:28:19] En hij loopt weg.

[0:28:20] Zo komen mensen aan korte straffen en zo komen ze in de gevangenis.

[0:28:24] En als je gaat naar DJI Zaanstad, dan hoor je precies hoe die DJI overbevolkt is, specifiek bij deze korte straffen, waar een veel te groot gedeelte van de capaciteit van de gevangenis dan opgaat.

[0:28:36] En terwijl iedereen hier...

[0:28:39] niet iedereen hier, maar sommige mensen met mail in de mond gewoon praten omdat je vooral niet soft moet gaan overkomen, vind ik wel dat we met z'n allen iets aan moeten gaan doen, echt moeten gaan doen en moeten betrekken bij de budgetten met dat slimmer straffen.

[0:28:50] Met een enkelband dat iemand na twee, drie dagen weer naar huis gaat en in vrijheid zijn zaak voorbereid en dan als het nodig is drie maanden moet gaan zitten omdat het niet anders kan en passend is.

[0:29:01] Een simpel voorbeeld.

[0:29:03] Illegaal vuurwapenbezit is een van de meest erge dingen die er is, wat mij betreft.

[0:29:06] En ik vind dat je daar gewoon, ongeacht je statuur of achtergrond, drie maanden voor moet zitten, of vier.

[0:29:11] En dat je niet in een werkstraf weg mag komen.

[0:29:15] Maar op dit moment zou dat een verlichting zijn voor het gevangeniswezen en kan het alsjeblieft worden betrokken bij de budgetten?

[0:29:21] En in ieder geval bij het antwoord op de hele algemene vraag, wat gaat u doen?

[0:29:25] Nou, dan kom ik...

[0:29:28] op overige onderwerpen een aanzienlijk vrolijker onderwerp, mevrouw de voorzitter.

[0:29:33] Ik was zo opgelucht met die... Ben ik al door mijn tijd heen?

[0:29:37] U spreekt tijd opgegeven, maar het is wetgeving, dus u mag nog even door.

[0:29:45] Dat is niet de bedoeling, maar ik dacht, ik begin gewoon wat me het meest dwars zit en dan kan ik gelukkig ook iets positiefs zeggen.

[0:29:54] Met juichend hart kennisgenomen van de brief van afgelopen donderdag van onze geliefde staatssecretaris rechtsbescherming.

[0:30:02] Dezelfde meneer die ik zojuist zo hard toesprak.

[0:30:06] Maar dit is wel goed gegaan.

[0:30:08] Echt fantastisch dat er gewoon 30 miljoen bij is vanaf 2026.

[0:30:11] En ik zie het ene naar het andere uitstekende initiatief in die brief uitgelicht.

[0:30:15] Ook heel veel initiatieven die geen geld kosten, maar wel degelijk de sociale advocatuur kunnen ondersteunen.

[0:30:20] Ik wijs er op eentje.

[0:30:21] Ik zag dat de staatssecretaris op 9 juli in gesprek gaat met de commerciële kantoren over wat zij kunnen bijdragen aan de sociale advocatuur.

[0:30:28] En ik heb daarover een vraag aan de staatssecretaris.

[0:30:30] Mag ik mee?

[0:30:32] Dat is het gewoon.

[0:30:33] Dat is eigenlijk de enige vraag die ik daarvoor wil stellen.

[0:30:36] Dikke vette complimenten over hoe de sociale advocatuur hier op de rand van de afgrond nog net goed gered is.

[0:30:43] Dat is gewoon echt heel erg fijn.

[0:30:46] En dan kom ik op de laatste onderwerpen.

[0:30:49] En dat is een gedeelte wat normaal door mevrouw Bruining hier naar voren zou zijn gebracht.

[0:30:55] Het zal ook de stijl zijn van mevrouw Bruining, want zij heeft die tekst gemaakt.

[0:31:00] Maar mevrouw Bruining,

[0:31:01] Die is in vol ornaat bezig met Katie Cotty en kwam hier alleen maar naartoe om te stemmen.

[0:31:05] Ze was schitterend, als ik zo vrij mocht zijn.

[0:31:07] Is schitterend.

[0:31:09] Maar ik lees het voor.

[0:31:12] Ik begin met het juist strafrecht en ongelijkheid in Caribisch Nederland.

[0:31:15] We mogen niet wegkijken van de rechtsongelijkheid binnen het koninkrijk.

[0:31:19] In Caribisch Nederland, dus Bonaire, Sint Eustatius en Saba, is de jeugdstrafrechtketen ernstig onderontwikkeld.

[0:31:25] Jongeren die in aanraking komen met justitie krijgen daar lang niet dezelfde bescherming als hun leeftijdsgenoten in Europees Nederland.

[0:31:31] Zo zijn zittingen in jeugdstrafzaken slechts gesloten tot 16 jaar, terwijl in Nederland dat geldt tot 18 jaar.

[0:31:37] Ze zijn daar dus eerder openbaar.

[0:31:38] En zo'n verschil is niet te rechtvaardigen.

[0:31:40] Jongeren zijn jongeren, ook in het Caribisch deel van het koninkrijk.

[0:31:43] En de overheid hoort overal in het koninkrijk de rechten van minderjarigen even serieus te nemen.

[0:31:48] Nou, de hele jeugdstrafrechtketen op de eilanden, de Besseilanden, piept en kraakt.

[0:31:53] En dat geldt dus nog erger daar dan hier.

[0:31:55] En het is terecht dat hier daar dus ook aandacht voor wordt gevraagd.

[0:31:58] Er is een gebrek aan gespecialiseerde voorzieningen.

[0:32:02] Hulpverlening is versnipperd en structurele begeleiding ontbreekt vaak.

[0:32:05] Jongeren komen in detentie zonder perspectief, zonder passende begeleiding en zonder reële kans op re-integratie.

[0:32:12] NEC wil het van het kabinet weten, dat is dus de vraag, welke concrete stappen worden gezet om deze keten te versterken en of wetgeving gelijk getrokken kan worden met Europees Nederland.

[0:32:23] En dan de jeugdbescherming in Nederland, die moet echt hier worden genoemd.

[0:32:28] Het is echt weer zo'n tragische rode draad door de gesprekken die we met z'n allen hebben over hoe justitie plaats hoort te vinden in Nederland.

[0:32:36] De jeugdbescherming in Nederland verkeert gewoon in crisis.

[0:32:38] Rechters, inspecties, professionals en ouders slaan al jarenlang alarm.

[0:32:43] Kinderen verdwijnen tussen instanties, ouders voelen zich machteloos en hulpverleners branden op in een systeem dat draait om protocollen en niet om vertrouwen.

[0:32:53] Er zou verbetering komen via proeftuinen, waarin ruimte zou zijn voor vernieuwende gezinsgerichten aanpakken, maar wat blijkt?

[0:32:59] De beoogde verandering blijft uit.

[0:33:01] De beloofde ruimte komt niet van de grond.

[0:33:03] Ouders en kinderen merken er niets van.

[0:33:06] Het nieuwe sociaal contract wil dat de staatssecretaris... ...hier klaarheid, openheid van zaken geeft.

[0:33:10] Wat is er terechtgekomen van deze proeftuinen?

[0:33:12] Wat zijn de resultaten tot nu toe?

[0:33:14] En vooral, wat gaat het kabinet doen... ...om de fundamentele hervormingen waar te maken... ...die al zo lang nodig zijn?

[0:33:20] Een volgend onderwerp dat hier genoemd moet worden... ...is femicide en psychisch geweld.

[0:33:26] dat niet voor niks in toenemende mate op de agenda komt, mede dankzij mevrouw Bruining, mede ook dankzij mevrouw Belleman, die daar niet voor niks alle eer en lof ook voor te krijgen toegezwaaid.

[0:33:37] Het is een groeiend en schrijnend probleem in Nederland.

[0:33:40] Tientallen vrouwen jaarlijks worden om het leven gebracht door hun partner of ex-partner en in veel gevallen gaan er maanden en jaren van psychisch geweld, dreiging en isolatie aan vooraf.

[0:33:50] Nieuw Sociaal Contract vindt het onacceptabel dat deze signalen nog steeds onvoldoende worden erkend of aangepakt.

[0:33:55] En daarom steunen wij het wetsvoorstel om psychisch partnergeweld strafbaar te stellen.

[0:34:00] Want psychisch geweld is geen lichte variant.

[0:34:01] Het is de bodem onder relationeel geweld en vaak de opmaat naar lichamelijke escalatie.

[0:34:07] Wij roepen dan ook de staatssecretaris op om het conceptwetsvoorstel alsnog naar de Kamer te sturen en vragen hem of dat mogelijk is om dat nog deze zomer te doen.

[0:34:15] Een motie sluiten we niet uit op dit punt mocht de regering dit onderwerp opnieuw vooruitschuiven.

[0:34:20] Preventie begint met erkenning.

[0:34:22] Strafrecht mag dan het sluitstuk zijn.

[0:34:24] Het moet er wel zijn op het moment dat mensenlevens op het spel staan.

[0:34:29] En daarmee, mevrouw de voorzitter, mijn voorlopige inbreng, want ik ben heel benieuwd naar de antwoorden.

[0:34:37] Dank u wel, meneer Koops.

[0:34:38] Dan gaan we verder met de heer Eerdmans op voorzending namens JA21.

[0:34:41] Voorzitter, dank je wel.

[0:34:43] Ik wou ook eens beginnen met een compliment eigenlijk aan de regering.

[0:34:46] En misschien meneer Van Weel voorop, minister, vanwege de naveltop.

[0:34:51] Eigenlijk is dat wel echt heel erg goed verlopen.

[0:34:53] Daar kunnen we toch wel heel positief op terugblikken.

[0:34:55] Er was nogal wat sceptisch, denk ik, vooraf.

[0:34:58] Maar Nederland staat niet alleen op de kaart.

[0:34:59] Het zag er ook qua veiligheid gewoon heel goed uit.

[0:35:02] Ik vraag me dan alleen wel af, waarom lukt het nou wel tijdens zo'n naveltop om alle XR demonstranten van de A12 af te houden?

[0:35:09] En lukt dat nou 45 keer daarvoor niet?

[0:35:11] Ik denk dat veel Nederlanders zich dat afvragen.

[0:35:14] Ik heb het al vaker gezegd.

[0:35:15] Als je op de snelweg loopt, dan heb je zes regels tegelijkertijd overtreden.

[0:35:19] Dus mijn vraag is waarom daar niet gewoon altijd NAVO-proof op kan worden gehandhaafd.

[0:35:24] Voorzitter, dan even naar de veiligheid in Nederland.

[0:35:26] Ik denk dat het positieve beeld is dat onveiligheid stabiel is.

[0:35:32] De misdaadcijfers volgens CBS.

[0:35:34] Maar er liggen wel een paar trends heel zorgwekkend onder.

[0:35:37] Namelijk inbrekers en dieven, die worden steeds gewelddadiger.

[0:35:40] Ook het aantal gevallen van openlijke geweldpleging tegen een persoon nam weer toe.

[0:35:47] En het aantal vuurwapendelictes stijgt ook nog steeds behoorlijk door, naar 7000.

[0:35:51] Dat is 10% meer dan vier jaar geleden.

[0:35:52] En wat ik heel bijzonder onverkwikkelijk vond, was dat het CBS rapporteert dat ontuchtzaken met kinderen enorm aan het toenemen zijn.

[0:36:00] 1600 zaak ten opzichte van de 800 vorig jaar.

[0:36:03] En dan wil ik graag een toelichting op, als dat kan, van het kabinet, wat daar nou de reden van is.

[0:36:08] Voorzitter, dan ga ik ook naar het gevangeniswezen.

[0:36:11] Code diep zwart, zullen we maar zeggen.

[0:36:14] Ja, daar schrikken we met z'n allen weer van als we de brief belezen van de staatssecretaris.

[0:36:19] Nu dus niet tegen het einde van het jaar, maar eigenlijk volgende maand al twee weken vroeger uit de cel.

[0:36:26] En we lopen inderdaad op tegen duizend detentiejaren.

[0:36:29] Mijn buurman zei het net ook al van mensen die vrij rondlopen.

[0:36:33] En het tekort is 450, maar het kan dus 900 plekken tekort zijn over vijf jaar.

[0:36:37] En dan zie ik Engelse toestanden.

[0:36:39] Ik zei het net al, in Engeland gaan inmiddels de gevangenen naar een derde van de straf.

[0:36:43] vrij uit.

[0:36:43] Dat is dus een soort van nieuwe focusregeling, moest ik ineens aan denken.

[0:36:47] Heel bizar.

[0:36:48] Voorzitter, de staatssecretaris maakt eenmalig 75 miljoen vrij om duizend cellen te gaan renoveren.

[0:36:54] Maar die plekken gaan dus ten koste, begrijp ik, van forensische plekken.

[0:36:59] En dat is wel zorgelijk.

[0:37:00] Want ja, we weten allemaal, in de gevangenis zitten al 200 tbs'ers, verkeerd.

[0:37:05] Dus hier schieten we eigenlijk niet veel mee op.

[0:37:08] En het wordt problematischer.

[0:37:09] Dus ik denk, dat ben ik wel met mijn buurman eens, en ik denk ook met de heer Van Nispel ervoor, er moet gewoon structureel geld echt bij.

[0:37:17] Want anders halen we het niet.

[0:37:18] En heel vaak wordt het toch een beetje in het rechtse straatje gegooid van opsluiten en wegwezen.

[0:37:24] Maar dit is volgens mij niet links of rechts.

[0:37:26] Het gaat om...

[0:37:28] Het principe, wil je nu wel of niet, dat mensen die een veroordeling hebben ook die straf ondergaan en straffeloosheid bestrijden, dat is volgens mij niet iets van links of rechts.

[0:37:37] Maar wat zijn nou de prognoses, vraag ik eigenlijk aan de staatssecretaris, naar het einde van het jaar.

[0:37:41] Gaan we echt de Engelse situatie achterna of niet?

[0:37:44] En ik viel even over het woordje.

[0:37:47] ernstige gewelds- of zedenmisdrijven.

[0:37:50] Die mogen niet eerder vrijkomen, die pleegers ervan.

[0:37:52] Maar wat betekent het woordje ernstig?

[0:37:54] Want als we het woordje ernstig weglaten, dan staat er nog steeds geweldsmisdadigers.

[0:37:58] Mogen die dan op een gegeven moment ook eerder uit de cel?

[0:38:01] Graag daarop een toelichting.

[0:38:04] Voorzitter.

[0:38:05] U heeft een interruptie van de heer Koops.

[0:38:08] Is de heer Eerdmans het met mij eens dat in de eerste plaats van zaak tot zaak moet worden bepaald wat ernstig is of wat niet, in plaats van door de politiek?

[0:38:15] Het zijt zich toch gewoon echt de inhoud van een vonnis waarin je kan aflezen of een zaak ernstig is of niet?

[0:38:19] En dat is dan toch regelrecht van belang van of daar een korting op de straf kan worden gegeven of niet?

[0:38:26] Ik stel deze vraag voor een andere reden, namelijk mag ik ervan uitgaan als Kamerlid dat einde van het jaar er dus ook geweldmisdadigers in plaats van de lichtgestraften zoals genoemd eerder worden vrijgelaten.

[0:38:36] Iets anders is wil je überhaupt straf ontzien bij mensen die een straf nodig hebben of dat nou voor mij een vijf maanden is of een jaar of tien jaar.

[0:38:44] Ik vind dat gewoon niet wenselijk.

[0:38:46] Daar verschil ik denk over met de buurman, want die vindt mensen wegsturen met een enkelband ook oké.

[0:38:50] Ik niet.

[0:38:51] Dus daar blijf ik bij.

[0:38:53] En het gaat mij dus gewoon puur om de inhoud, om de informatie, is het wel of niet waar, dat wij misschien gewoon misdadigers, echte misdadigers, ook eerder vrij laten komen.

[0:39:07] Ik vind het helemaal niet best om mensen weg te sturen met een enkelband.

[0:39:11] Ik vind dat zware criminelen zwaar moeten worden gestraft en lichte criminelen licht moeten worden gestraft.

[0:39:15] En ik wil niet dat lichte criminelen per ongeluk de automatisme

[0:39:18] door onverschilligheid, door oude obsolete systemen per ongeluk een straf krijgen die niet hoort bij het misdrijf dat ze hebben gepleegd.

[0:39:26] En aan het eind van de rit ben ik helemaal niet alleen geïnteresseerd in de moraliteit van het straffen, maar ook in de effectiviteit ervan.

[0:39:32] En dat is waarom ik zeer serieus de enkelband onder aandacht breng van niet alleen de Tweede Kamer, maar ook de regering.

[0:39:37] En om dit de vorm van een interruptie te geven, begrijpt meneer Eerdmans dat.

[0:39:42] De heer Eerdmans.

[0:39:44] Ja, zeker voorzitter.

[0:39:45] Dat begrijp ik me altijd goed.

[0:39:46] Maar ik denk dat het verschil is tussen NSC en JA21.

[0:39:49] Ik denk niet dat lichtgestraften niet zouden vertellen tegen hun buurtgenootjes... van joh, ik heb een enkelband gehad en dat is easy.

[0:40:01] Dat is easy joh.

[0:40:02] Je mag gewoon thuis zitten op je balkon.

[0:40:04] Moet je lekker doorgaan met die drugs, want het stelt toch niks voor.

[0:40:07] Die kans is net zo groot dat ze zeggen... joh, ik ben een hele stoere jongen geworden... want ik heb een half jaar in de baan gezeten.

[0:40:12] Dus ik vind gewoon niet dat dat waar is.

[0:40:14] Ik geloof dat een enkelband kan werken, maar niet als vervanging van straf.

[0:40:18] Ik geloof dat een enkelband kan werken in het toezicht, na de straf, als onderdeel van een straf in voorwaardelijke zin, maar zeker niet als hoofdstraf.

[0:40:25] En daar heb ik al vaker over gepleit.

[0:40:28] Voorzitter, de staatssecretaris maakt 75 miljoen vrij dus voor die uitbreiding en van die renovatie.

[0:40:35] En ik maak me er dus zorgen over.

[0:40:37] En ik wil weten uiteindelijk wat de prognoses nu zijn tot het einde van het jaar.

[0:40:42] Dan ga ik dus naar de amendementen.

[0:40:43] Nou, wij hebben vier amendementen ingediend met het SGP samen bij de voorjaarsnota.

[0:40:47] Dat gaat dan om 320 gevangenisplekken en nog 4000 plekken behoudt door renovaties.

[0:40:53] Nou, ik ben wel benieuwd naar het oordeel, want inhoudelijk zijn we het er volgens mij over eens.

[0:40:56] Alleen het oordeel was negatief.

[0:40:58] van het kabinet omdat het uit de verkeerde enveloppen komt.

[0:41:01] Nou, daar hebben we net een debatje over gehad met de heer Koops.

[0:41:06] Maar hoe kunnen wij dus... Nou, nog spreken is dan natuurlijk de handvraag van de rechtsstaat.

[0:41:10] Als je de gevangenen laat lopen, voorzitter, hoe apprecieert dus op die gronden de staticaars deze amendementen?

[0:41:17] Graag een reactie.

[0:41:18] Dan nog een paar vragen.

[0:41:20] Wij lezen in de brief dat het vrijspelen van meerpersoonscellen wel verlichting heeft geboden.

[0:41:24] Vond ik positief.

[0:41:25] Maar wordt er nou nog steeds periodiek gecheckt bij DI of er toch nog plekken bij kunnen komen op meerpersoonscelfront?

[0:41:33] Dat zou helpen, mogelijk.

[0:41:34] En bij welke doelgroep?

[0:41:36] Dan de vraag hoe het nou met de buitenlandse cellen staat.

[0:41:38] Estland, daar werd er ooit van gesproken.

[0:41:41] Zijn er nog andere landen in beeld of is deze vlam gedoofd?

[0:41:47] Dan was het kabinet nog bezig met een personeelswervingscampagne.

[0:41:56] Dan heb ik gelezen dat de Belgen een noodplan hebben.

[0:42:00] Die lopen overigens precies tegen dezelfde problemen aan.

[0:42:04] Maar zij zeggen, wij kunnen 500 modulaire units gaan bouwen, we gaan illegale terugsturen en we gaan meer buitenlandse cellen benaderen.

[0:42:12] Kijk, ik heb altijd gezegd, Estland vind ik wat ver weg.

[0:42:15] Voor mij een beetje te ver weg.

[0:42:16] Maar waarom niet in de buurt?

[0:42:17] En nou is deze minister...

[0:42:19] Ik heb al bij drie landen langsgegaan om te kijken of er nog cellen zijn.

[0:42:23] We moeten niet naar België gaan, daar zullen ze geen ruimte hebben.

[0:42:28] Misschien zijn er andere landen in Europa die ons kunnen helpen met cellen.

[0:42:37] of die heeft 30 procent van het aantal gedetineerden zonder verblijfsrecht.

[0:42:42] Dus die zitten eigenlijk gewoon te wachten op uitzetting.

[0:42:45] En de regering zegt, we gaan ze zo snel mogelijk terugsturen naar het land van herkomst.

[0:42:49] En dat percentage vond ik indrukwekkend, namelijk hoog, 30 procent.

[0:42:53] Dat betekent dus één op de drie gedetineerden in België is iemand zonder verblijfsrecht.

[0:42:57] Ja, als het klopt, dan is dat veel.

[0:43:00] Wat is dit percentage voor Nederland en in hoeverre zit daar nog een oplossing van het probleem?

[0:43:04] Voorzitter, daar laat ik hem maar mee.

[0:43:05] Dank je wel.

[0:43:06] Dank u wel.

[0:43:07] Dan geef ik het woord aan mevrouw Van der Weer af namens D66.

[0:43:11] Dank voorzitter.

[0:43:12] En ik sluit me geheel aan bij de woorden van collega Eerdmans als het gaat om de complimenten voor de Navotop.

[0:43:17] Dus bij deze aan uw minister.

[0:43:20] Als je spreekt met agenten of gevangenispersoneel, dan hoor je vaak hetzelfde.

[0:43:25] Het piept en kraakt.

[0:43:27] Want terwijl zij hun werk proberen te doen, stapelen de problemen zich op bij dit ministerie.

[0:43:32] En we hebben het niet over één incident, maar over structurele begrotingstekorten.

[0:43:37] Gevangenen die eerder vrijkomen door capaciteitsgebrek, grote fouten in de administratie bij JNV,

[0:43:42] Want we maken het de mensen op de werkvloer zowel heel moeilijk.

[0:43:47] Laat ik beginnen bij het gevangeniswezen.

[0:43:49] De staatssecretaris gaat al deze maand beginnen met het eerder vrij laten van gevangenen.

[0:43:54] En die keuze had natuurlijk niet nodig geweest.

[0:43:58] Dit kabinet, de PVV en de VVD hebben bij de voorjaarsnota geen cent extra beschikbaar gesteld.

[0:44:05] Dat was een politieke keuze.

[0:44:07] DJI geeft al heel lang aan dat zij met de rug tegen een muur staan, dat het code zwart is, dat de veiligheid en de werkdruk van het personeel op het spel staat.

[0:44:17] Maar de coalitiepartijen, die zelf het hardst hebben geschreeuwd over het plan om gevangenen eerder vrij te laten, besloten aan de onderhandelingstafel niets te doen.

[0:44:27] In zijn brief geeft de staatssecretaris aan dat gevangenen in de toekomst waarschijnlijk nog eerder worden vrijgelaten.

[0:44:34] Maar op welke termijn verwacht de staatssecretaris dit dan te doen?

[0:44:38] Kan hij daarvoor een tijdspad schetsen?

[0:44:40] En naar hoeveel eerder kijken we dan?

[0:44:42] 30 dagen?

[0:44:43] 2 maanden?

[0:44:44] En welke signalen krijgt de staatssecretaris op dit moment van het personeel van DAI over de werkdruk en de veiligheid?

[0:44:52] Daar komt bij dat de aangenomen motie van mijn collega Joost Sneller vraagt dat gevangenen alleen eerder vrij mogen worden gelaten als er voldoende perspectief is voor een oplossing.

[0:45:02] De motie vraagt expliciet als er genoeg randvoorwaarden zijn om gekwalificeerd personeel te leveren en er is voorzien in structureel voldoende detentiekapaciteit.

[0:45:13] Deze motie wordt in de brief van de staatssecretaris simpelweg niet benoemd.

[0:45:18] Ik hoor graag hoe hij denkt aan deze twee randvoorwaarden te voldoen.

[0:45:22] De staatssecretaris gaat met deze voorjaarsnota tegenover het personeel staan.

[0:45:27] Zij zijn alleen geholpen met meer mensen en meer capaciteit, maar die investeringen blijven uit.

[0:45:34] Mijn collega Sneller heeft dan ook, samen met de heer Van Nispen en mevrouw Lala, een amendement ingediend wat extra geld vrijmaakt.

[0:45:42] Ik kijk uit naar het oordeel van de staatssecretaris.

[0:45:46] Voorzitter, vorige week werd ook bekend dat het begrotingstekort van de politie oploopt tot zo'n 800 miljoen.

[0:45:53] En morgen hebben wij hierover nog verschillende gesprekken.

[0:45:56] Maar ik werd wel verrast door het korte termijndenken dat hierachter zit.

[0:46:01] Het tekort voor 2026 is nu teruggebracht naar tientallen miljoenen.

[0:46:06] Maar de minister weigert besluiten te nemen over het begrotingstekort daarna.

[0:46:10] Die zijn voor het volgende kabinet.

[0:46:13] In plaats van vooruit te denken en te anticiperen op wat het beste is voor de politie, schuift hij het probleem op het bordje van de volgende regering.

[0:46:22] Agenten zitten hierdoor nog tot het volgende kabinet in onduidelijkheid.

[0:46:26] Of er banen worden geschrapt, of hun werkdruk nog hoger zal worden.

[0:46:30] De minister van Defensie die maakt ook nu keuzes om Nederland over vijf jaar veilig te houden.

[0:46:36] Dus dat kunnen wij hier toch ook doen.

[0:46:38] Er worden hier geen keuzes gemaakt.

[0:46:40] Begrijpt de minister dat agenten hierdoor lang in onzekerheid zullen zitten?

[0:46:46] Voorzitter, een ander hoofdpijndossier is dat van de foutieve tenaamstellingen, waar het bleek dat 867 vonden ze een verkeerde naam staat.

[0:46:55] Onschuldige burgers hebben een strafblad gekregen of konden ontrecht geen VOG aanvragen.

[0:47:01] Terwijl echte criminelen vrijuit gingen.

[0:47:03] En vorige week kwam naar buiten dat 36 procent van de processen verbaal onbruikbaar zijn.

[0:47:10] Dat is 1 op de 3 PV's.

[0:47:12] Waar het openbaar ministerie niets mee kan.

[0:47:15] De partijen in dit kabinet hebben elk debat weer de mond vol over veiligheid.

[0:47:20] Ik heb de verkiezingsprogramma's er nog even bij gepakt, want we zouden criminelen toch harder gaan straffen, we zouden overlastgevers toch gaan beboeten, we zouden de veiligheid van het gevangenispersoneel toch gaan verbeteren.

[0:47:33] Maar gevangenen komen eerder vrij, criminelen gaan vrij uit en overtreders worden niet gestraft.

[0:47:40] Voorzitter, hoe heeft het zo kunnen lopen?

[0:47:43] Hoe kan het dat 200.000 overtreders onbestraft zijn gebleven?

[0:47:48] Welke stappen worden ondernomen om op korte termijn te zorgen voor betere registratie?

[0:47:55] Voorzitter, ook vraag ik graag nog aandacht voor de slachtoffers van seksueel geweld.

[0:48:01] De norm om 80 procent van de zaken binnen de gewenste periode te doorlopen is nog nooit gehaald.

[0:48:08] Niet door de politie, niet door het OM en niet door de rechtspraak.

[0:48:13] Met als gevolg dat slachtoffers wellicht helemaal geen aangifte meer zullen doen, omdat zij denken er wordt toch niks mee gedaan.

[0:48:21] Terwijl we weten dat de aangiftebereidheid bij dit soort zaken al ontzettend laag is.

[0:48:26] Zelfs bij aanranding en verkrachting.

[0:48:30] We zien dat slachtoffers het centrum voor seksueel geweld wel weten te vinden.

[0:48:34] Maar het centrum, dat vraagt wat slachtoffers nodig hebben en hen alle ondersteuning biedt, heeft ook wat van ons nodig.

[0:48:41] Er zijn lange doorlooptijden.

[0:48:43] Slachtoffers moeten lang wachten.

[0:48:45] En dit is een cruciaal steunpunt in ons land.

[0:48:49] Het baart mij dan ook groot te zorgen dat het CSG nog steeds afhankelijk is van regionale financiering en daardoor volgend jaar te maken krijgt met een tekort van 5 miljoen euro.

[0:49:00] Hulp naar seksueel geweld zou niet afhankelijk moeten zijn van welke gemeente waarin je woont.

[0:49:06] Zoals Iva Bikanic, oud-directeur van het CSG, vanochtend zei in trouw.

[0:49:11] Seksueel geweld is vergelijkbaar met armoede.

[0:49:15] Je moet erin blijven investeren om het te kunnen beteugelen.

[0:49:19] Ik ben voornemers om een motie in te dienen die deze 5 miljoen voor 2026 beschikbaar probeert te stellen.

[0:49:26] Maar er is ook in 2022 al een Kamermotie van ons aangenomen die vraagt om landelijke financiering.

[0:49:32] Waarom is dit nog steeds niet structureel geregeld?

[0:49:35] En waarom wordt er ook nu weer gekeken naar financiering via gemeenten, terwijl het CSG aangeeft dat ze zo met een gigantisch tekort te maken krijgen?

[0:49:45] Voorzitter, ik rondaf.

[0:49:47] Het aantal fouten op het ministerie is de afgelopen 15 jaar alleen maar toegenomen.

[0:49:52] Iets wat we helaas niet kunnen zeggen over het aantal agenten.

[0:49:57] Ik moet toegeven dat ik de afgelopen periode collega Helder wel eens heb gemist.

[0:50:02] Ik denk dat zij gehakt had gemaakt van deze voorjaarsnota.

[0:50:06] Vooral over het doen van grote beloften zonder oor te hebben voor wat de mensen op de werkvloer daadwerkelijk nodig hebben.

[0:50:13] Dank, voorzitter.

[0:50:16] Dank u wel.

[0:50:17] Dan gaan we verder met mevrouw Lala namens GroenLinks PvdA.

[0:50:22] Dank u wel, voorzitter.

[0:50:24] Soms zijn cijfers niet alleen cijfers.

[0:50:26] Soms vertellen ze een verhaal van mensen die overbelast raken.

[0:50:31] Van gevangenissen die uit hun voegen barsten.

[0:50:33] Van een rechtsstaat die door het gebrek aan investeringen gedwongen wordt zijn beschermende hand stukje bij beetje terug te trekken.

[0:50:40] En van een kabinet dat nalaat te repareren wat stuk is.

[0:50:44] Deze suppletare begroting van justitie en veiligheid vertelt dat verhaal.

[0:50:48] En het is dan ook geen hoopvol verhaal.

[0:50:51] Ik wil graag beginnen met de tekorten in het gevangeniswezen.

[0:50:54] Mijn collega's refereerden hier al naar.

[0:50:56] Dit is al jarenlang bekend.

[0:50:58] De cellen zitten vol.

[0:50:59] Personeel valt uit, is permanent overbelast of wordt op de verkeerde plekken ingezet.

[0:51:05] Gedetineerden worden eerder vrijgelaten, niet omdat ze klaar zijn met hun straf, maar omdat er simpelweg geen plek is.

[0:51:12] We horen over dagprogramma's die uitvallen, over re-integratie die wordt geschapt, een ondermijning van onze rechtsstaat en onze veiligheid.

[0:51:20] Hoe kijkt deze staatssecretaris, die het gevangeniswezen nu ook op zijn bordje heeft gekregen, naar het uitblijven van investeringen op deze begroting?

[0:51:29] is hij niet gewoon opgezadeld met een onmogelijke taak?

[0:51:33] Met een kabinet dat aan de ene kant harder wil straffen, maar aan de andere kant weigert de portemonnee te trekken.

[0:51:39] Want voorzitter, de realiteit is dat de zogenaamde law and order plannen van de coalitie, en ik moet zeggen een deel van deze coalitie, om niet slimmer, maar vooral strenger te straffen, ervoor zorgen dat de keten alleen maar verder vastloopt.

[0:51:54] En dat schrijft de staatssecretaris ook letterlijk in zijn laatste Kamerbrief.

[0:51:58] Mijn collega Van Nispen verwees daar ook al na.

[0:52:01] Zonder investeringen zullen gedetineerden de komende jaren nog langer moeten worden heengezonden dan 14 dagen.

[0:52:09] Geld dat eigenlijk bestemd was voor de uitbreiding van jeugd- en forensische zorgplaatsen, wordt besteed aan de noodzakelijke renovaties van cellen.

[0:52:17] Schijnoplossingen als noodgevangenissen veranderen daar helemaal niks aan.

[0:52:21] Het zijn doekjes voor het bloeden, terwijl de wond steeds groter wordt.

[0:52:26] Het personeel vreest meer persooncellen, incidenten nemen toe, mensen met zware psychische problematiek worden bij elkaar gezet met alle risico's van dien.

[0:52:36] En toch zet dit kabinet dit beleid voort, terwijl het personeel al op zijn tandvlees loopt.

[0:52:41] We weten dat deze situatie de uitstroom verder aanjaagt.

[0:52:45] Wat zegt de staatssecretaris tegen het personeel dat zich onveilig voelt?

[0:52:50] Kan hij toezeggen dat er geen meer persooncellen komen op plekken waar personeel zelf aangeeft dat het onveilig is?

[0:52:57] Hoe voorkomt hij dat deze maatregel leidt tot verdere uitholing van vertrouwen en veiligheid?

[0:53:04] Hoe houdt hij het personeel dat er nog is en dat we zo ontzettend hard nodig hebben binnen boord?

[0:53:10] En klopt het tot slot dat personeel steeds vaker zonder interne opleiding aan de slag moet?

[0:53:16] Deelt de staatssecretaris mijn zorgen hierover?

[0:53:20] Voorzitter, gevoelens van onveiligheid spelen niet alleen bij personeel, maar ook in de rest van de samenleving.

[0:53:27] Vorige week was ik op werkbezoek in Den Dolder.

[0:53:30] De bewoners daar leven al jaren met angst.

[0:53:33] Eerst anafaber en begin van het jaar opnieuw een dodelijk incident waarbij een inwoner van Den Dolder werd doodgestoken.

[0:53:41] In 2019 werd het vertrek van Vivoor in 2025 uitgesproken.

[0:53:48] Nu lijkt zelfs 2027 onzeker.

[0:53:51] Uit het feitenrelaat van de gemeente Zeist blijkt dat er sinds 2018 32 locaties zijn onderzocht.

[0:53:58] 32 locaties.

[0:54:00] En in twintig gevallen werkte gemeenten niet mee.

[0:54:04] Dat laat één ding heel duidelijk zien.

[0:54:07] Dit lukt gewoon niet zonder regie van het Rijk.

[0:54:10] Voormalig staatssecretaris Koen Radie heeft verschillende beloftes gedaan en met de gemeente Zeist, Vivoor en omwonenden van de kliniek gesproken.

[0:54:18] In april zegden ze in een Kamerbrief toe er alles aan te doen om de verhuizing van Vivoor samen met het lokaal bestuur en de zorginstelling mogelijk te maken.

[0:54:27] Tijdens een regionale regietafel is afgesproken locaties in de regio te verkennen, inclusief het uitwerken van het scenario om de klinieken te spreiden over meerdere locaties.

[0:54:37] Uw voorgangster gaf in april aan binnen anderhalve maand opnieuw in gesprek te gaan met de commissaris van de Koning, Vivoor, en burgemeesters om de uitkomsten te bespreken.

[0:54:47] Heeft dit gesprek inmiddels plaatsgevonden?

[0:54:50] En is deze staatssecretaris bebereid de door mevrouw Konradi ingezette lijn voor te zetten?

[0:54:56] Is hij bereid om de regie naar zich toe te trekken en actief te bemiddelen bij het vinden van een geschikte, veilige, nieuwe locatie voor Vivoor, zodat inwoners niet de dupe worden van de val van dit kabinet?

[0:55:09] Voorzitter, een ander onderwerp, maar niet minder belangrijk, de toegang tot het recht.

[0:55:15] En die toegang tot het recht is fundamenteel.

[0:55:18] Toch is het juridisch loket ondergefinancierd.

[0:55:20] En daarom dienen wij ook een amendement in om de subsidietaakstelling op het juridisch loket terug te draaien.

[0:55:26] Ook de sociale advocatuur piept en kraakt.

[0:55:29] De Commissie van de Meer is helder.

[0:55:31] De huidige middelen schieten tekort.

[0:55:33] En de staatssecretaris maakt nu 30 miljoen vrij vanaf 2026.

[0:55:37] Dat is mooi, dat is een begin, ondanks dat we vanuit de oppositie hier hard aan getrokken hebben en keer op keer de deksel op onze neus hebben gekregen.

[0:55:45] Fijn dat dit begin er nu is, maar we weten ook dat het niet genoeg is, zoals mijn collega van NISPO ook al zei.

[0:55:50] De commissie heeft namelijk aangegeven dat er 40 miljoen nodig is om de sociale advocatuur toekomstbestendig te maken.

[0:55:57] Bovendien is onduidelijk waar aan het geld dat nu is vrijgemaakt precies wordt besteed.

[0:56:02] Kan de staatssecretaris inzichtelijk maken hoe deze 30 miljoen besteed zal worden?

[0:56:07] En vooral, welke aanbevelingen uit het rapport van de commissie niet zullen worden aangenomen of overgenomen?

[0:56:13] Komt er een bestedingsplan waarin de Kamer duidelijke keuzes kan terugzien?

[0:56:19] Voorzitter, in mijn medespeech heb ik gezegd... U heeft een interruptie van de heer Koops.

[0:56:25] Maar ik ben ook wel benieuwd naar de medespeech.

[0:56:27] Is dat voor een onderwerpje?

[0:56:28] Die kunt u terugkijken.

[0:56:31] Nee, mij ging het erom dat heel veel van de vragen die dit Lala zojuist stelt, die komen ook al aan de orde in die brief van afgelopen donderdag.

[0:56:38] Daar staat vrij precies in, volgens mij, wat er gaat gebeuren met die 30 miljoen.

[0:56:43] Bijvoorbeeld eerst die aanpassing van de puntenstelsel en zo.

[0:56:46] Dus niet op een beschuldigende of kritische manier.

[0:56:50] Zou dit Lala willen ingaan op hoe die brief zich verhoudt tot haar vragen en wat dan nu concreet dus nog meer moet worden gevraagd?

[0:56:58] Want ik ben er ook benieuwd naar namelijk.

[0:56:59] Mevrouw Lala.

[0:57:00] Dank u wel voor de vraag.

[0:57:01] Ik heb die kamerbrief hier niet voor mij, maar ik zou in ieder geval willen weten welke aanbevelingen niet worden overgenomen van de commissie, want ik vind het ontzettend pijnlijk inmiddels om te zien dat hier vaak onderzoek naar onderzoek wordt gedaan, rapport naar rapport komt met aanbeveling naar aanbeveling, waar veel geld mee gemoeid is.

[0:57:17] Laat staan tijd en zorg.

[0:57:19] En vervolgens verdwijnen de aanbevelingen vaak in een kastje.

[0:57:23] Dus ik wil graag weten wat dan niet wordt aangenomen en waarom dan ook niet.

[0:57:26] zodat we daar nog eventueel met het werkveld iets aan kunnen veranderen.

[0:57:31] U vervolgt uw betroog.

[0:57:34] Dank u wel, voorzitter.

[0:57:35] In mijn medespeech, zo'n anderhalf jaar geleden, heb ik aangegeven dat de rechtsstaat een stem verdient aan tafel.

[0:57:42] Want wat we nodig hebben, is geen staatssecretaris met een te volle portefeuille en te weinig zeggenschap, maar we hebben een minister nodig.

[0:57:49] Een bewindspersoon met eigen mandaat, eigen middelen en een heldere focus.

[0:57:54] Bescherming van burgers tegen de macht van de staat.

[0:57:56] Rechtsbescherming is veel meer dan een beleidsveil.

[0:57:59] Het is de kern van onze democratie.

[0:58:01] En het wordt tijd dat we die kern structureel en zichtbaar verankeren door in een volgend kabinet een volwaardig minister van Rechtsbescherming aan te stellen.

[0:58:09] En daarom zullen wij ook een motie indienen met dat verzoek.

[0:58:12] Voorzitter, dan nog een vraag over jeugdbescherming.

[0:58:15] In het debat rondom het pleegmeisje in Vlaardingen heeft de staatssecretaris, mijn collega Westerveld, toegezegd dat hij bij de voorjaarsnota zijn uiterste best zou doen om geld te regelen om het stelsel van de jeugdbescherming te verbeteren via het toekomstscenario kind- en gezinsbescherming.

[0:58:32] Dat is niet gelukt.

[0:58:33] Er is namelijk geen geld voor gereserveerd.

[0:58:37] Geen geld.

[0:58:39] Kan hij uitleggen waarom?

[0:58:41] Alle rapporten over de jeugdbescherming laten namelijk zien dat het niet goed gaat.

[0:58:45] En kan de staatssecretaris dan ook uitleggen hoe hij dan alle beloofde plannen gaat waarmaken?

[0:58:51] In een voortgangsbrief zegt hij dat alle plannen gewoon doorgaan, maar deze zaken zijn niet gratis.

[0:58:56] Kan hij het uitleggen waar de rem op gaat, of wat er minder gaat gebeuren, of niet gaat gebeuren?

[0:59:02] Voorzitter, tot slot.

[0:59:04] Deze begroting is geen technische exercitie.

[0:59:07] Het is een lakmoesproef voor waar dit kabinet staat.

[0:59:10] En wij zien rechtzegd dat het staat voor veiligheid, maar investeert niet in detentie, niet in reintegratie, niet in de rechtsstaat, niet in jeugdbescherming.

[0:59:19] Wij kiezen wel voor een eerlijke, rechtvaardige samenleving, waar gevangenissen humaan zijn, waar personeel veilig is, waar mensen hun recht kunnen halen, waar slachtoffers erkenning krijgen.

[0:59:30] Niet met stoere taal, maar met daden en acties, met investeringen en met politieke moed.

[0:59:35] Dank u wel.

[0:59:37] Dank u wel.

[0:59:37] En ook namens de fractie GroenLinks B.V.A.

[0:59:43] geef ik het woord nu aan mevrouw Mulder.

[0:59:50] om heel kort een drietal punten te adresseren aan de aanwezige bewindspersonen ten aanzien van de wijziging van de begrotingsstaten.

[1:00:00] Het eerste onderwerp heeft betrekking op de politie.

[1:00:03] Dat zal u niet verbazen, naar aanleiding van de enorme tekorten van 900 miljoen.

[1:00:08] Wij gaan morgen uitgebreid het gesprek voeren met de politietop en ook het OM en de

[1:00:16] De bonden, dat lijkt mij namelijk heel erg belangrijk.

[1:00:19] En uiteraard met de minister, want die gaan wij bevragen op de ombuigingen van 500 miljoen.

[1:00:24] En met name de 300 miljoen wat nog niet gedekt is en waarvan wordt beweerd dat het niet de politietaken zal raken, dan wel de capaciteit.

[1:00:33] Daar heb ik mijn vragen bij, zeg ik u in alle eerlijkheid.

[1:00:38] En ook nog de nodige kritische kanttekening, want als je veiligheid echt

[1:00:43] hoog in het vaandel hebt, dan zul je er in mijn beleving ook alles op alles moeten zetten om dat samen met de politie verder op te pakken en daar oplossingen voor te bedenken.

[1:00:55] Die adresseer ik even, hoewel ik weet dat we daar morgen nog uitgebreid op terugkomen.

[1:01:00] Het tweede punt heeft betrekking op een andere beroepsgroep, namelijk de brandweer, die net zo belangrijk is voor onze veiligheid, maar met name als het gaat om onze nationale weerbaarheid.

[1:01:12] We weten allemaal dat er op dit moment een enorme korting, dat de brandweer met een enorme korting te maken heeft en daarmee dus ook de werkgevers, namelijk de veiligheidsregio's.

[1:01:25] door een motie van mij en collega Van Nispen, die volgens mij in meerderheid is aangenomen.

[1:01:33] hebben wij de wens geuit om die BDUR-korting van tafel te vegen.

[1:01:37] Ook ik vraag me af of dat meegenomen kan worden tijdens de nieuwe begroting.

[1:01:42] Ik heb daar een beetje hard hoofd in.

[1:01:44] Ik vertrouw het niet helemaal.

[1:01:45] Ik geloof het helemaal niet.

[1:01:47] Maar ik zou het wel ontzettend graag willen, omdat we niet willen dat die brandweerposten sluiten of onze vrijwilligers tekort wordt gedaan.

[1:01:57] Over de brandweer gesproken, de brandweerlieden met PTSS en Ronald en Steven, omdat ze vandaag aanwezig zijn, wij vinden, en dat hebben wij met elkaar uitgesproken, unaniem of in meerderheid

[1:02:19] Ptss bij de brandweer moet landelijk erkend worden.

[1:02:22] Dat vinden we allemaal.

[1:02:23] Want onze brandweerleden maken dagelijks de meest traumatische dingen mee.

[1:02:27] Het is te gek voor woorden dat er geen eenduidige regeling is.

[1:02:30] Ik ben blij dat de werkgevers nu de handschoen hebben opgepakt en dat er nu een plan ligt.

[1:02:37] waarvan zij zeggen, ja, maar die kunnen we niet uitvoeren zonder de middelen van de overheid.

[1:02:43] En ik kan me het debat herinneren met de voormalige minister.

[1:02:46] En toen hebben we ook gezegd, dit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

[1:02:50] Zowel de veiligheidsregio's, de werkgevers, maar ook de overheid moet hier een bijdrage aan leveren.

[1:02:57] Want uiteindelijk zijn deze brandweerlieden de pineut.

[1:03:02] Daarom hebben we een amendement ingediend.

[1:03:04] samen met de heer Van Nispen, om daar 1,75 miljoen euro voor vrij te spelen.

[1:03:13] En dat gaan we afwachten.

[1:03:15] En tot slot, voorzitter, en dat is mijn laatste en derde punt, dat heeft te maken met de tolken- en vertalediensten.

[1:03:21] Er komt een aanbesteding aan en wij willen nogmaals onze zorgen uiten ten aanzien van de beloning voor tolken en vertalers, met name gerechtstolken.

[1:03:30] En daar hebben we wel alvast een voorstel voor klaargelegd.

[1:03:34] uiteraard in afwachting van de reactie van de staatssecretaris, want we willen dat er bij de aanbestedingen, want ik weet dat wij als Kamerleden kaders mogen meegeven voor de aanbestedingsprocedures, dat daar concreet voorwaarden worden verbonden ten behoef van de verbetering van de beloning voor tolken en voortalers, als ook de verbetering van de kwaliteit van de diensten.

[1:03:54] Dus ik hoop nog dat de bewindspersoon daar nog op kan reageren.

[1:03:58] En daarmee ben ik toegekomen aan het einde van mijn

[1:04:02] Ik ga u met uw commissie verlaten.

[1:04:07] Dank u wel.

[1:04:09] Geef ik het woord aan de heer Emiel van Dijk namens de PVV.

[1:04:12] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:04:13] Voorzitter, de staatssecretaris heeft gisteren een brief naar de Kamer gestuurd waarin hij aangeeft dat hij voornemens is om gevangenen tot twee weken vervroegd vrij te laten.

[1:04:21] En dit is wat de PVV betreft onbespreekbaar.

[1:04:24] Het stort de PVV dat het kabinet niet kiest voor een efficiëntie-slag.

[1:04:28] U heeft, naar adeling van uw eerste zin, een interruptie van mevrouw Van der Werff.

[1:04:32] Zeker weten.

[1:04:33] Voorzitter, ik zit hier meestal niet.

[1:04:36] Dat doet de collega sneller.

[1:04:37] Dus ik bekijk het iets meer van een afstandje.

[1:04:39] Maar dan denk ik meteen, hoe kan het dan dat de partij van mijn collega hier geen geld voor heeft geregeld?

[1:04:46] Het is toch heel raar om je hier een beetje van de domme te gaan houden in zo'n debat.

[1:04:50] Misschien als de mevrouw van D66 langer de aandacht erop had kunnen houden dan de eerste zin van mijn betoog, dan had ze wellicht het antwoord geweten.

[1:05:00] Dus als u mij de kans geeft om mijn betoog te vervolgen, dan ga ik precies aangeven waarom hier geen geld voor geregeld is, voorzitter.

[1:05:10] Ik geef mevrouw Van der Werff even de gelegenheid om daar nog op te reageren.

[1:05:13] Het is natuurlijk een blunder van formaat dat de PVV dit heeft laten gebeuren.

[1:05:19] Hun eigen staatssecretaris voor gek heeft laten staan.

[1:05:22] Ik ben heel benieuwd op welke manier mijn collega nu straks wel het gevangenispersoneel recht aan kan gaan kijken en niet weer met allerlei gekke dingen gaat komen voor de show wat we de vorige keren hebben gezien.

[1:05:40] Gisteren heeft het kabinet een brief naar de Kamer gestuurd waarin zij aangeeft dat ze gevangenen tot twee weken vervroegd vrij gaan laten.

[1:05:49] Dit is wat de PVV betreft onbespreekbaar.

[1:05:52] Het stoort de PVV dat het kabinet niet kiest voor een efficiëntieslag binnen de DAI, maar de oplossing weer zoekt

[1:05:58] in de weg van de minste weerstand en te hinten op een grote zak met extra geld.

[1:06:06] De PVV vindt dat we zuinig met zuurverdiend belastinggeld moeten omgaan en is van mening dat we allereerst moeten proberen om de volledige celcapaciteit volledig te benutten voordat we problemen oplossen met nog meer centen.

[1:06:19] Want het kan natuurlijk niet zo zijn dat we de huidige situatie handhaven waarbij zo'n 70 procent van de tweepersooncellen nu door één persoon als privécel wordt gebruikt.

[1:06:31] U heeft eerst interrupties van mevrouw Van der Werff en daarna van de heer Koops.

[1:06:34] Mevrouw Van der Werff.

[1:06:35] Ja, voorzitter, even een feitelijke vraag.

[1:06:37] Klopt het dus dat de PVV vindt dat er minder geld naar veiligheid moet gaan?

[1:06:43] De heer Van Dijk.

[1:06:44] niet minder geld naar veiligheid, minder geld naar criminelen die hun straf horen uit te zetten.

[1:06:48] Die moeten in een verzoberd regime.

[1:06:50] Het kan niet zo zijn dat die rond de 480 euro per dag kosten, terwijl er geen centen zijn voor onze ouderen die zitten weg te kwijnen in kleine schimmelige appartementjes.

[1:06:59] Een vervolgvraag.

[1:07:02] Collega Van Dijk, u zegt eigenlijk tegen de Sipiers toedelen doki.

[1:07:07] Voorzitter, moet ik echt op al deze naïeve vragen gaan antwoorden?

[1:07:11] Ik wil het best doen, hoor.

[1:07:12] Maar dat is niet wat de PVV heeft gezegd.

[1:07:15] En nogmaals, als de mevrouw van D66 haar aandacht er iets langer bij zou kunnen houden dan de eerste 30 seconden van mijn betoog, dan zal ze horen wat wij voor de Sipiers in petto hebben.

[1:07:25] U heeft ook nog een interruptie van de heer Koops.

[1:07:27] Geeft de heer Koops het woord?

[1:07:30] Die is overgewaaid.

[1:07:31] Oké, prima.

[1:07:31] U vervolgt uw betoog.

[1:07:33] Dank u wel, voorzitter.

[1:07:34] Voorzitter, we hebben zo'n 9600 tweepersooncellen in Nederland.

[1:07:39] Die kunnen plek bieden aan ruim 19.000 gevangenen.

[1:07:43] Momenteel zitten er slechts zo'n 10.000 gevangenen vast.

[1:07:48] Deze lage bezetting is pure kapitaalvernietiging en valt niet uit te leggen als je van mening bent dat je de rechtsstaat dient te respecteren.

[1:07:56] Want als er iets is dat de rechtsstaat ondermijnt, dan is het wel dat door de rechten opgelegde straffen niet volledig ten uitvoer worden gelegd, omdat we te lui zijn om meerdere criminelen op één cel te stoppen.

[1:08:08] Het is voor de PVV dan ook onbestaanbaar dat we criminelen blijven vertroetelen en allerlei privileges, zoals tv op de cel, privécellen, acht uur buiten de cel, knutselclubjes, dinerkeuzes en noem het maar op, dat we ze dat allemaal geven, terwijl de gewone Nederlandse belastingbetaler helemaal niets cadeau krijgt.

[1:08:25] En daarnaast zit onze gevangenis ook nog eens vol met mensen die er verantwoordelijk voor zijn dat Nederland steeds onveiliger wordt.

[1:08:31] Die ervoor zorgen dat vrouwen zich op straat niet meer veilig voelen.

[1:08:35] Die mensen van veelal algetone afkomst.

[1:08:38] En voor die mensen, daar moeten wij extra de portemonnee voor trekken.

[1:08:41] Dat dacht ik niet, voorzitter.

[1:08:43] Er ligt nu een voorstel om 25 miljoen voor Sipiers uit te trekken en dit te financieren uit het potje goed bestuur.

[1:08:50] Dat vinden wij een interessant voorstel.

[1:08:52] We staan er niet negatief tegenover, maar het is belangrijk om tegelijkertijd het gevangenisregime flink te verzoberen.

[1:09:00] Dus met die 25 miljoen, als dat voorstel erdoor zou komen, kunnen we het veelgehoorde probleem oplossen dat er vanwege personeelstekort niet meer gevangenen dan één per cel zouden kunnen.

[1:09:11] We kunnen die 25 miljoen jaarlijks dus gebruiken om extra sipiers aan te nemen, zodat we de cellen die nu als privécel worden gebruikt, weer in gebruik kunnen nemen waarvoor ze in eerste instantie bedoeld waren.

[1:09:22] Dat is voor tweepersoons bezetting.

[1:09:24] En ik wil hier de collega's er nogmaals aan herinneren dat het gaat om slechts een tekort van ongeveer 300 plekken tot het eind van dit jaar.

[1:09:32] Met een bezetting van zo'n 7000 man die een privécel hebben waar twee mensen op kunnen, heb je dus een potentie van slechts 5% nodig waarbij je even twee man op een cel moet hebben.

[1:09:44] En dan wil ik ook nog in herinnering brengen dat zo'n 70 procent van de mensen korter dan drie maanden op een cel zit.

[1:09:52] Korter dan drie maanden.

[1:09:53] En u kunt mij niet wijsmaken dat die mensen, dat dat allemaal geharnaste criminelen zijn die in gevaar voor elkaar zijn, maar dat daar ook best wel een paar honderd man te vinden zijn die gewoon met elkaar overweg kunnen.

[1:10:05] en het gewoon maar moeten slikken dat ze samen op één cel worden geplaatst om de samenleving veilig te houden en mensen niet vervroegd naar huis te sturen.

[1:10:12] We hoeven dus kortom niet direct pepernieuwe gevangenissen neer te zetten.

[1:10:15] En dat zijn namelijk ook projecten die gaan jaren duren.

[1:10:18] Dan gaan de prijzen weer vijf keer over de kop.

[1:10:20] Ik heb gelezen in de brief van de staatssecretaris dat hij zegt om een oude gevangenis weer in hergebruik te nemen, dat dat vijf jaar gaat kosten.

[1:10:27] Het is toch van de zotte, voorzitter?

[1:10:29] Hoe kan het in hemelsnaam?

[1:10:30] Dus we moeten gewoon goedkoper gaan werken, efficiënter gaan werken, de reeds bestaande gevangenisinfrastructuur ten volste benutten en de personele bezetting te vergroten om zo meer personellen weer als norm te gaan hanteren en dus ook het personeel te ontlasten die al heel veel heeft geleverd.

[1:10:48] Dank u wel, voorzitter.

[1:10:49] U heeft nog een vraag van de heer Koops.

[1:10:52] Ja, mevrouw de voorzitter, dit is wederom zo'n groetvol betoog van de PVV die erop neerkomt dat je een hele kleine groep mensen aan haar kan wijzen die eigenlijk overal de schuld van is en die bovendien worden gepemperd.

[1:11:05] Dat is niet de eerste keer, maar daarom stel ik deze vraag wel nu voor de eerste keer.

[1:11:09] Wat zijn nou de concrete plannen die de PVV naar voren schuift om iets te doen aan de problemen in het gevangeniswezen, behalve in zijn algemeenheid mopperen op dat de mensen

[1:11:19] nog wat slechter mogen hebben binnen die muren.

[1:11:22] Is dit alles?

[1:11:22] Heeft dit de vorm van abonnementen gekregen?

[1:11:25] Wordt hier aangesloten bij voorstellen van andere partijen?

[1:11:28] Komt hier een origineel idee?

[1:11:29] en is dat originele idee had er dan niet moeten worden geopperd op het moment dat de PVV nog in de regering zat.

[1:11:36] Dus het is allemaal prachtige mooie praatjes hoor, maar aan het eind van de rit heb ik helemaal niks gehoord zojuist waarmee de problemen kunnen worden opgelost, behalve dan dat er nog eens eventjes lekker wordt ingegaan op het bestaan van meerpersoonscellen en het niet-uitbuiten ervan.

[1:11:48] Nou, ik weet dat de heer Van Dijk zelf ook naar gevangenissen gaat om te zien hoe de omstandigheden daar zijn, dus hij zal ook hebben gehoord van de

[1:11:54] wat daar precies het probleem is met de meerpersoonscellen en met name tekort aan personeel.

[1:12:00] Is dit alles?

[1:12:02] Is dit het enige wat de PVV nog in te brengen heeft op dit moment?

[1:12:05] Staat de PVV open voor onderhandelingen?

[1:12:06] Is de PVV bereid constructief mee te denken met alle andere partijen om te komen tot meer dan één oplossing?

[1:12:13] Of mag het alleen maar op de manier van de PVV?

[1:12:16] Dat is mijn vraag.

[1:12:16] U heeft uw laatste interruptie wel optimaal gebruikt in ieder geval.

[1:12:19] De heer Emen van Dijk voor een reactie.

[1:12:22] Voorzitter.

[1:12:25] Ik wil best antwoord geven hoor, maar ik had gewoon even naar mijn betoog geluisterd.

[1:12:30] Het is zo helder, het is zo simpel.

[1:12:32] We hebben 7000 plekken

[1:12:34] waar twee personen op een cel kunnen.

[1:12:36] 7000 cellen hebben we.

[1:12:38] Daar zit één persoon op een cel.

[1:12:40] We hebben een tekort van 300 tot het eind van dit jaar.

[1:12:43] Dan hebben we dus in theorie 150, 160 plekjes nodig tot het eind van het jaar.

[1:12:48] De mensen die in de gevangenissen zitten, ik geloof dat het 48, 45 procent, die zitten een straf uit van korter dan twee weken.

[1:12:56] Zet die samen op een cel en tot het eind van het jaar heb je het probleem opgelost.

[1:13:02] Dus ik snap dat u vanuit het oogpunt van goed bestuur overal een hele flinke smak geld tegenaan wil gooien.

[1:13:10] En ik snap dat u het vervelend vindt als we die gekke hobby's van goed bestuur, dat we die gaan uitkleden en dat we dat geld tegemoet doen komen aan het gevangenispersoneel of aan uitbreiding van de capaciteit.

[1:13:23] Ik snap dat u dat heel vervelend vindt.

[1:13:25] Maar dat is altijd nog beter dan onder de noemer voor goed bestuur gevangenen vervoegd vrij laten en gerechtelijke beslissingen aan je laars lappen.

[1:13:43] Mijn buurman verwijt NSC dat ze een smak geld weggooien voor goed bestuur.

[1:13:50] Ik zou de PVV willen vragen.

[1:13:53] gooit en doet de PVV niet hetzelfde.

[1:13:58] En hoe komt het dat de PVV ervoor gezorgd heeft dat er een enorm tekort is aan geld bij de politie?

[1:14:06] Want dat waren gewoon politieke keuzes.

[1:14:10] Met alle respect, het politiedebat en het gesprek met de politie, dat moet u met alle respect met mijn woordvoerder aan de heer Aardema gaan voeren.

[1:14:19] Ik ben niet woord voor de politie.

[1:14:21] Ik heb geen idee wat daar speelt.

[1:14:23] Ik ga daar niet over.

[1:14:25] Maar het mogen duidelijk zijn dat wij niet hetzelfde doen als wat NEC doet met het potje goed bestuur.

[1:14:32] Ik heb juist in mijn betoog aangegeven dat je juist eigenlijk zonder een cent te besteden

[1:14:39] dat je een gigantische efficiëntieslag kan maken door effectiever te plannen, door dagbestedingen te schrappen, door meer persoonscelgebruik, dat je dan zonder dat je een gevangenis hoeft te openen, wat weer honderden miljoenen euro's gaat kosten, wat weer vijf jaar vertraging oplevert,

[1:14:59] Het is ook niet zo dat als je een nieuwe gevangenis uit de grond hebt gestampt, dat je ineens wel het personeel hebt.

[1:15:08] Dus ik zeg, ga nu zuinig met die centen om die we al niet hebben, die al beperkt zijn.

[1:15:13] En ga dus effectiever werken.

[1:15:16] En als je dan geld uit een ander potje wil gebruiken,

[1:15:19] Er komt een voorstel aan van bijna alle mensen die hier op het rijtje zitten, om het potje van zogenaamd goed bestuur, om dat aan te spreken, om de Sipiers te ontlasten en om meer Sipiers in dienst te nemen.

[1:15:35] Dan zeg ik, zet die in de bestaande gevangenissen, dan kun je ook gebruikmaken van die tweepersoonscellen die nu een eenpersoonsbezetting hebben.

[1:15:43] Dat zou het slimste zijn.

[1:15:45] Dank u wel.

[1:15:45] Een vervolgvraag van de heer El Abassi.

[1:15:47] Voorzitter, we hebben het over de begroting en we hebben het dus ook over geld en we hebben het ook over politie vandaag.

[1:15:53] En voorzitter, de politie die heeft een brandbrief geschreven waarin ze aangeven een tekort te hebben van 900 miljoen.

[1:16:01] En de PVV die heeft ervoor gekozen niet alleen om zuinig om te gaan met geld, maar daarnaast om drie miljard weg te geven aan rijke aandeelhouders.

[1:16:11] En ik snap die keuze oprecht niet van de PVV, die andere partijen verwijt een smak geld weg te gooien.

[1:16:19] Dan doet de PVV toch precies hetzelfde, namelijk het geld aan buitenlandse aandeelhouders geven.

[1:16:25] Ik weet eerlijk gezegd niet waar de heer El Abassi op doelt.

[1:16:29] Maar zoals ik al aangaf, ik ben niet de woordvoerder van de politie.

[1:16:31] Ik heb hier een betoog gehouden over het gevangeniswezen.

[1:16:34] En ik zie dat daar een gigantische capaciteitsinhaalslag kan worden gehaald.

[1:16:39] Dat je met hetzelfde geld of minder de problemen kunt oplossen waar nu al zeven, acht maanden over gesteggeld en geouwehoerd en gekibbeld wordt.

[1:16:49] Ik vind dat we daar gewoon de focus op moeten houden.

[1:16:52] Als daar 25 miljoen voor de komende drie jaar structureel

[1:16:55] uitgetrokken wordt om die Sipirs te ontlasten, dan staan we er in principe niet negatief tegenover.

[1:17:01] Je moet natuurlijk de uitwerking nog zien en dergelijke.

[1:17:04] Maar goed, waar de heer El Abassi op doelt, is mij niet echt duidelijk, voorzitter.

[1:17:10] Dank je wel.

[1:17:11] Ik geef het voort aan de heer Van Nispen voor een interruptie.

[1:17:14] Ik denk niet dat u nog... Is het een andere vraag?

[1:17:20] Ik denk niet dat u een andere antwoord gaat krijgen.

[1:17:22] De heer Van Nispen.

[1:17:23] Dank u wel, voorzitter.

[1:17:24] Misschien een iets andere interruptie dan de heer Van Dijk of mensen hier van mij gewenst zijn.

[1:17:29] Ik heb echt geprobeerd goed te luisteren en ik hoorde eigenlijk een beetje een dubbelsignal.

[1:17:32] Aan de ene kant zegt de heer Van Dijk, zoals ik hem hoorde, er is geen extra geld nodig, want het kan binnen het bestaande budget.

[1:17:39] Sterker nog, er mag nog wel wat af in het kader van versobering en meer persoonselgebruik.

[1:17:44] Maar aan de andere kant staat hij ook wel open voor het amendement van de leden Sneller, mevrouw Lala en mij, om extra te investeren in het gevangenispersoneel.

[1:17:54] De vraag is dan toch, die mij bezighoudt, is er nu wel of niet meer investering in het gevangeniswezen, meer bijzonder, zoals ik heb begrepen, in het gevangenispersoneel nodig?

[1:18:05] Het is niet zo zwart-wit.

[1:18:07] Het een sluit het ander ook niet uit.

[1:18:09] Je kunt openstaan, positief staan of niet negatief staan tegenover een amendement dat ik inhoudelijk nog niet gezien heb.

[1:18:16] Ik hou nog even een slag om de arm.

[1:18:18] Maar als u zegt we gaan dat potje van goed bestuur, want we hebben ook gezien wat daarvan terecht is gekomen.

[1:18:23] Dat goed bestuur is een grote flop geweest de afgelopen tien maanden.

[1:18:27] Als we dat leeg gaan halen, en dat komt ten goede van Sipirs, die hartstikke goed werk doen, dan staan wij daar in principe niet negatief tegenover.

[1:18:38] Maar zoals ik zei, je kunt én verzoperen, dus je kunt én

[1:18:42] En dan heb ik het niet per se over salarissen of arbeidsvoorwaarden.

[1:18:46] Ik heb het over het versoberen van het regime.

[1:18:51] Het kan toch niet zo zijn dat we in Nederland bijna 480 euro per dag kwijt zijn aan een gevangenis, terwijl dat in België ligt op 160.

[1:19:00] en daar hebben ze nog hogere belastingen dan wij hier hebben.

[1:19:03] Leg mij uit waarom zij het daar wel kunnen voor ongeveer een derde van de prijs en waarom wij niet.

[1:19:08] Dus als het om versoberingen gaat, dan heb ik het over versoberingen die de gevangenen treffen en niet die de salarissen en de arbeidsvoorwaarden en dergelijke van het personeel treffen.

[1:19:20] positief of in elk geval met interesse uitkijken naar het amendement, kijken hoe dat eruit ziet, wat de uitwerking daarvan is, om de CPI'ers daarvan te laten profiteren.

[1:19:33] Dus het is niet zo zwart-wit van je bent voor verzopering in het gevangeniswezen, dus dat gaat de salarissen van de CPI'ers of de arbeidsvoorwaarden van de CPI'ers treffen.

[1:19:42] Dat is niet het geval.

[1:19:45] Nee, jawel.

[1:19:48] Maar helder, want zo bedoelde ik dat ook niet, dat de heer Van Dijk dat gezegd zou hebben.

[1:19:52] Ik was echt nieuwsgierig of hij nou inderdaad open stond voor investeringen in gevangenispersoneel.

[1:19:56] En ik begrijp dat dat het geval is.

[1:19:59] Het amendement is overigens al ingediend, dus dat is openbaar.

[1:20:02] Daar kan kennis van genomen worden.

[1:20:04] Maar ik heb nog even een volgvraag, want volgens mij is het probleem tot nu toe... Ik heb al heel lang en heel veel jaar gepleit voor extra investeringen in het gevangenispersoneel.

[1:20:11] En het probleem is dan, wat je altijd hoort van de andere kant van de tafel, ja, maar die mensen zijn er nou niet, want krappe arbeidsmarkt.

[1:20:17] Waarop ik vervolgens zeg, ja, maar dan moeten we ook een keer kijken naar de waardering voor het gevangenispersoneel.

[1:20:22] En bijvoorbeeld het voorstel wat de SP heeft gedaan voor een tijdelijke kraptetoeslag, omdat we daar heel veel van die mensen vragen.

[1:20:27] die inderdaad soms bespuugd worden, geïntimideerd, doen onveilig werk, zijn met te weinig collega's.

[1:20:33] Dus mijn vraag is, staat de heer Van Dijk er ook voor open om te kijken hoe we het vak voor het gevangenispersoneel aantrekkelijker kunnen maken, hem meer kunnen waarderen, kunnen kijken of we die belachelijke null-lijn van volgend jaar van tafel kunnen kegelen?

[1:20:45] Dat soort voorstellen, staat de heer Van Dijk daar ook voor open?

[1:20:52] voordat ik over mijn portefeuille heen ga besluiten en gezeik krijg met de andere heer Van Dijk die over financiën gaat binnen onze partij, ga ik hier dus nog niet een toezegging op geven.

[1:21:07] Maar ik durf te zeggen dat daar positief naar gekeken wordt.

[1:21:12] Ik kan geen toezeggingen doen van we gaan honderden miljoenen gaan we uittrekken en dergelijke.

[1:21:16] Maar daar moet natuurlijk over gepraat kunnen worden.

[1:21:19] En helemaal als er met creatieve oplossingen wordt gekomen, zoals het amendement van over de komende drie jaar 25 miljoen uit het potje goed bestuur te halen.

[1:21:29] Wat voor ons wel heel belangrijk is, is dat je niet het leven van die gevangenen

[1:21:37] zo plezierig mogelijk maakt, omdat ze anders chagrijnig worden.

[1:21:41] Want dat is voor de PVV wel.

[1:21:43] Het moet onplezierig zijn om in de gevangenis te zetten.

[1:21:46] Er moet een afschrikwerkende werking van uitgaan.

[1:21:48] En het gevangenispersoneel, die Sipirs, die zijn ook professioneel en kundig genoeg om daarmee om te gaan.

[1:21:54] Dat hebben we allemaal kunnen zien de afgelopen keren dat we op bezoek zijn geweest.

[1:22:01] U was aan het einde van uw inbreng.

[1:22:02] Zeker, voorzitter.

[1:22:04] Dank u wel.

[1:22:04] Dan geef ik het woord aan de heer El Abassi namens de fractie van Denk.

[1:22:08] Voorzitter, dank.

[1:22:09] Het was voor mij lastig om even mee te luisteren naar mijn buurman die iedere keer verwees naar een ander Kamerlid van zijn partij.

[1:22:18] Ik kan niet anders concluderen dan dat de PV ervoor heeft gekozen om miljarden te geven aan rijke aandeelhouders die dat totaal niet nodig hebben.

[1:22:26] Maar laat onze agenten die het keihard nodig hebben, die laten ze keihard in de steek.

[1:22:30] Voorzitter, ik ga over naar mijn stuk.

[1:22:34] De voorjaarsnota van dit kabinet die geeft een pijnlijk inkijkje in de politieke keuzes die gemaakt worden.

[1:22:40] Uit een alarmerende brief van de regio burgemeester blijkt dat de politieorganisatie kampt met een structureel tekort van bijna 900 miljoen euro.

[1:22:48] 900 miljoen.

[1:22:50] En dat betekent zo'n 2500 voltijdbanen die staan op de tocht.

[1:22:56] Agenten die verdwijnen uit de wijk, de opsporing die loopt nog verder vast.

[1:23:01] En terwijl de samenleving complexer wordt, polarisatie toeneemt en digitale criminaliteit explodeert, wordt van de politie gevraagd om nog meer te doen.

[1:23:12] Dit gebeurt notabene onder partijen die zich profileren als kampioenen van veiligheid en meer blauw op straat.

[1:23:21] Maar hun beleid leidt ironisch genoeg tot minder politiecapaciteit.

[1:23:25] Ze beloven veiligheid, maar leveren bezuiniging.

[1:23:30] niet als het gaat om rijke aandeelhouders.

[1:23:32] Voorzitter, hoe rechtvaardig de minister deze bezuinigingen op de kerntaken van onze rechtsstaat?

[1:23:38] Wat betekent dit concreet voor de veiligheid in wijken, voor de capaciteit bij digitale opsporing?

[1:23:43] En dan, voorzitter, komt onvermijdelijk de vraag op tafel, waar wordt dan wel prioriteit aangegeven?

[1:23:49] Want vorige week was ik aanwezig bij een van de demonstraties van Edwin Wagensveld.

[1:23:54] U weet wel,

[1:23:55] haatzaaier van Pegida.

[1:23:56] Deze man die verscheurt publiekelijk de Koran, gooit varkensbloed over het heilige boek van meer dan een miljoen moslims in Nederland.

[1:24:05] En niet om een punt te maken, maar om te kwetsen, te beledigen en te ontmenselijken.

[1:24:10] En dit gebeurt onder het toeziend oog van een overheid die verschuilt achter de vrijheid van meningsuiting.

[1:24:17] Terwijl het Europees Hof voor de Rechten van de Mens allang heeft geoordeeld dat het moedwillig beschadigen van religieuze symbolen geen beschermd protest is.

[1:24:26] De voorjaarsnota kondigt een forse investering aan in maatschappelijke weerbaarheid.

[1:24:33] Waarom wordt die weerbaarheid niet nu al ingezet om religieuze minderheden actief te beschermen tegen haatdemonstraties?

[1:24:41] Waarom geen duidelijke instructies aan burgemeesten om gebruik te maken van het Europees recht?

[1:24:47] dan het WODC-onderzoek.

[1:24:49] Jongeren met een migratieachtergrond krijgen bij vergelijkbare delicten tot 28 procent vaker jeugddetentie dan jongeren zonder migratieachtergrond.

[1:24:59] En dat is geen toeval, voorzitter.

[1:25:01] En ik hoor al dat er aangegeven werd, het woord allochtonen werd gebruikt, dat die vaker in de gevangenis zitten dan anderen.

[1:25:08] En als we oorzaken vinden, dan weigert men daar onderzoek naar te doen.

[1:25:13] Voorzitter, dat is systematische ongelijkheid in het hart van onze rechtsstaat.

[1:25:17] Als we het hebben over een weerbare samenleving, dan begint dat bij vertrouwen in een rechtvaardig systeem.

[1:25:23] Maar hoe kunnen we dat vertrouwen verwachten van jongeren die weten dat hun naam, kleur of afkomst de strafmaat bepaalt?

[1:25:31] En wat gaat de minister concreet doen om deze discriminatie te bestrijden?

[1:25:34] Komt er een onafhankelijke monitor, zoals aanbevolen?

[1:25:38] Gaan we experimenteren met blind beslissen, zoals dat in andere sectoren al gebeurt?

[1:25:43] Voorzitter, en alsof dat niet genoeg is uit onderzoek van Control Alt Delete, blijkt ook dat mensen met een migratieachtergrond weer in Nederland tien keer grotere kans hebben om te overlijden bij of na een aanhouding.

[1:25:56] Tien keer.

[1:25:57] Grotere ongelijkheid dan in de VS.

[1:26:00] En laat ook dat even bezinken.

[1:26:02] Het is ronduit beschamend dat dit niet heeft geleid tot een breed onderzoek of beleidswijziging.

[1:26:08] Juist wanneer we spreken over veiligheid en weerbaarheid zou dit prioriteit moeten zijn.

[1:26:14] En waarom is er geen onafhankelijk onderzoek ingesteld?

[1:26:16] Is de minister bereid om dit alsnog te doen?

[1:26:19] Ook het boetebeleid, ik heb het er vaker over gehad, is uit balans.

[1:26:23] Het openbaar ministerie adviseert al jaren om de verkeersboetes eerlijker te maken.

[1:26:29] De Raad van State zegt hetzelfde, maar het kabinet weigert omdat het de inkomsten niet kan missen.

[1:26:36] Dat staat letterlijk zo ook in de voorjaarsnota.

[1:26:40] De overheid maakt dus bewust beleid dat mensen met een laag inkomen relatief harder geraakt worden, terwijl

[1:26:48] mishandeling soms in sommige gevallen goedkoper is dan bijvoorbeeld foutparkeren.

[1:26:53] En waarom worden adviezen van het OM en de Raad van State genegeerd?

[1:26:58] Waarom kiezen we voor inkomsten boven rechtvaardigheid?

[1:27:02] Is dit hoe de justitie zou moeten werken?

[1:27:06] Durven we verkeersovertreders

[1:27:09] durven we die nog verkeershefters te noemen?

[1:27:11] En ik zou zeggen eigenlijk, hoe durven we iemand met een kapotte fietslamp wegzetten als hefter, terwijl het kabinet zelf adviezen van het Openbaar Ministerie en de Raad van State naast zich neerlegt?

[1:27:24] Voorzitter, dit is geen handhaving van de wet.

[1:27:27] Dat is misbruik van macht.

[1:27:30] Voorzitter, zij die zich niet aan de regels houden,

[1:27:33] zijn niet de mensen met de kapotte lamp, maar dat zijn de politici die weigeren te doen waarvoor die regels bedoeld zijn, namelijk rechtvaardigheid.

[1:27:42] Zij zijn dan misschien geen verkeershufters, zij zijn rechtvaardigheidshufters.

[1:27:47] Wetten zijn er om die te beschermen, niet om te innen.

[1:27:51] En laten we daar eindelijk eens naar handelen.

[1:27:54] Voorzitter, tot slot de Algemene Rekenkamer die meldt dat zeker 867 mensen onterecht zijn veroordeeld door naamswisseling of fouten in het systeem.

[1:28:05] Sommigen voor ernstig geweld of zetendelicten en deze mensen die leven al jaren met een smet op hun naam, terwijl de echte daders vrij rondlopen.

[1:28:14] Wat zegt het ministerie?

[1:28:15] Geen aanwijzingen dat er mensen onschuldig vastzitten.

[1:28:19] Ik snap het echt niet, voorzitter.

[1:28:20] Geen aanwijzingen of bedoelen we geen actie?

[1:28:23] Juist hier gaat het om vertrouwen, recht doen aan de mensen die zijn vermalen door een systeem.

[1:28:29] Dat is waar weerbaarheid mee begint.

[1:28:31] Wat doet de minister om deze mensen actief op te sporen en te rehabiliteren?

[1:28:36] Is hier budget voor gereserveerd?

[1:28:38] Wanneer kunnen we een plan van aanpak verwachten?

[1:28:40] En voorzitter, in de voorjaarsnota lezen we over investeringen, ambities en maatschappelijke weerbaarheid.

[1:28:45] Maar zolang die woorden niet worden vertaald naar daadwerkelijke bescherming, gelijkheid en herstel, blijven ze hol.

[1:28:52] De rechtsstaat moet niet alleen stevig zijn, maar ook rechtvaardig voor iedereen.

[1:28:57] En precies daaraan schort het op dit moment.

[1:29:00] Ik hoor graag van de minister hoe hij hierop gaat handelen.

[1:29:03] Voorzitter, dank u wel.

[1:29:05] Dank u wel voor uw inbreng.

[1:29:06] Dan vraag ik de heer Van Nispen om het voorzitterschap even over te nemen.

[1:29:10] Dat zal ik doen.

[1:29:11] En daar heb ik het woord aan mevrouw Van Dijk, die spreekt namens de VVD.

[1:29:14] Dank u wel, voorzitter.

[1:29:16] Voorzitter, ik heb een aantal onderwerpen en ik ga proberen niet in herhaling te vallen.

[1:29:19] De collega's hebben namelijk diverse punten ook al aangestipt.

[1:29:23] En ik begin met de politiecapaciteit.

[1:29:25] We hebben de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in de politie.

[1:29:28] En terecht.

[1:29:30] Maar tegenover investeringen moet ook focus staan.

[1:29:33] Politie moet terug naar haar kerntaak.

[1:29:35] Veiligheid op straat, opsporing van criminaliteit en snelle hulpverlening.

[1:29:39] Dat is waar burgers op rekenen.

[1:29:41] Kan de minister toelichten hoe het staat met de uitvoering van de motie Michel over de doorlichting van de politiebegroting?

[1:29:46] En hoe voordert de uitvoering van aangename moties over meer samenwerking met veiligheidspartners en het benutten van innovaties?

[1:29:52] Deze punten komen ook aan bod in het commissiedebat van morgen, maar het is van belang om daar nu alvast richting op te krijgen.

[1:29:59] dan de eenduidige landelijke afspraken die zijn geëvalueerd.

[1:30:02] Geconcludeerd is dat dit bijdraagt aan snellere en effectievere strafvervolging bij agressie tegen mensen met een publieke taak.

[1:30:08] Knelpunten zijn gebrekkige slachtofferinformatie en een wisselend aangifteproces.

[1:30:12] Verbeteringen richten zich op betere communicatie, versterkte rol van werkgevers en standaardisatie binnen politie en OM.

[1:30:18] Een aanzieningstraject is gestart en wordt in 2026 afgerond.

[1:30:22] De laatste hand wordt gelegd aan het voorstel tot borging van het thema geweld tegen hulpverleners.

[1:30:26] Iedereen wil een goede aanpak voor geweld tegen personen met publieke taak, maar wat doet het Rijk?

[1:30:31] Het lijkt allemaal erg terecht te komen bij werkgevers, terwijl centrale sturing en coördinatie wellicht ook gerechtvaardigd is.

[1:30:38] Graag een reactie van de minister.

[1:30:40] dan de gevangeniswezen.

[1:30:41] Ik denk door alle sprekers hier aanwezig al ingebracht vandaag.

[1:30:45] Het gevangeniswezenkamp met capaciteitsdruk en financiële krapte.

[1:30:49] De VVD heeft in het verleden constructieve voorstellen gedaan, maar keuzes blijven nodig binnen het beschikbare budget.

[1:30:56] We begrijpen dat er gekeken is naar maatregelen zoals meerpersoonstellen, versobering van arbeid in het huis van bewaring en alternatieve detentieconcepten.

[1:31:02] Kan de staatssecretaris aangeven welke concrete opbrengsten dit tot nu toe heeft gehad?

[1:31:08] Ook het PwC-rapport over de financierbaarheid van DEI uit 2022 biedt nog waardevolle aanknopingspunten.

[1:31:13] De heer Eerdmans had het bijvoorbeeld al over detentie in het buitenland.

[1:31:16] Kan de staatssecretaris toezeggen om dit opnieuw te bezien en de Kamer hierover te informeren, inclusief eventuele aanvullende voorstellen?

[1:31:24] Dan de aanleiding van de brief van gisteren of afgelopen week over de capaciteit bij DEI en nog een paar vragen.

[1:31:30] Mag ik u eerst even onderbreken voor een interruptie van mevrouw Van der Werp?

[1:31:35] De woordkeuze van mevrouw Van Eyck triggerde mij even.

[1:31:42] Zij had het over binnen het beschikbare budget.

[1:31:45] Maar u heeft daar toch zelf aan tafel gezeten.

[1:31:49] U heeft zelf besloten om geen cent extra uit te geven aan het gevangeniswezen.

[1:31:54] Dus zou u daar dan even op kunnen reflecteren?

[1:31:59] Wat er nu ook is gebeurd in deze voorjaarsnoten is dat een portefeuillehouder kijkt naar de verschillende opgaven in zijn portefeuille en kijkt of daar een herschikking van middelen nodig is.

[1:32:09] En dan realiseer ik me ook meteen dat het ten koste gaat van weer andere zaken.

[1:32:11] Maar dat is precies hetgeen wat nu ook hier is gebeurd.

[1:32:14] En ik vraag hiermee om daar nog een keer te bezien en te bekijken.

[1:32:18] Dat is de bedoeling van de woorden die ik hier heb uitgesproken.

[1:32:22] Mevrouw Van den Berg.

[1:32:24] Voorzitter, ik vraag het omdat ik me voor kan stellen dat mensen in Nederland er niets van begrijpen.

[1:32:29] Want uw verkiezingsprogramma staat vol met strengere straffen en met meer strafbaarstellingen.

[1:32:34] Maar als je dat dan afzet tegen de tekorten in het gevangeniswezen, dan kan dat halve verkiezingsprogramma de prullenbak in.

[1:32:41] Dus waarom heeft u dan niet gedacht, weet je, misschien is het wel eerlijk naar de mensen toe om daar dan toch wat geld voor vrij te maken?

[1:32:48] Want anders kunnen we onze beloftes gewoon niet waarmaken.

[1:32:51] Mevrouw van Eiken.

[1:32:52] Die keuze is niet gemaakt in het voorjaar en het een sluit het ander niet uit.

[1:32:56] Ik kom daar later in mijn inbreng nog op terug.

[1:32:58] De specifieke vragen die ik nog heb naar aanleiding van de brief.

[1:33:02] De extra maatregel, het eerder heenzenden van gedetineerden met maximaal twee weken, lijkt gezien de huidige situatie noodzakelijk.

[1:33:08] Een en ander is gedetailleerd uitgewerkt.

[1:33:10] De capaciteitsdruk zal dan moeten afnemen.

[1:33:14] Is er een inschatting te maken wat de extra maatregel gaat opleveren als het gaat om capaciteitsdruk?

[1:33:19] En wat is het effect geweest van de huidige maatregel, vijf dagen eerder heenzenden?

[1:33:23] Dan de indruk die wordt gewerkt dat gezien de omstandigheden en ontwikkelingen gedetineerden waarschijnlijk nog langer dan 14 dagen moeten worden heengezonden en dat executietermijnen kunnen verlopen.

[1:33:31] De voorraad aan zelfmelders en arrestants zal verder oplopen.

[1:33:34] In hoeverre is het tekort aan personeel hier de oorzaak van of zijn alle problemen te wijten aan het huisvestingsvraagstuk?

[1:33:41] Dan de voorbereidingen voor het heropenen van voormalig P.I.

[1:33:44] Almere en J.I.

[1:33:45] Harreveld worden voortgezet.

[1:33:47] Maar definitieve besluiten kunnen daarover niet worden genomen door het ontbreken van financiële middelen.

[1:33:52] Is er een cruciale datum waarvoor definitieve besluitvorm moet plaatsvinden?

[1:33:57] En hoe wordt de voorbereiding nu gefinancierd en welke periode kan daarmee worden overbrucht?

[1:34:02] Daarnaast over de afgesproken strafverhoging in het hoofdlijnenakkoord.

[1:34:07] De VVD vindt dat deze zwaardere straffen juist bij zware delicten met grote maatschappelijke impact er gewoon moeten komen.

[1:34:15] Gezien de lange doorlooptijd van dit soort zaken zijn de capacitaire effecten ook pas over een paar jaar merkbaar.

[1:34:20] Wanneer kunnen we de wetsvoorstellen hierover verwachten?

[1:34:25] Dan ten aanzien van het Centrum seksueel geweld, een punt wat ook mevrouw Van der Werff heeft ingebracht en wat ik hier inbreng namens mijn collega Michon.

[1:34:35] Slachtoffers van seksueel geweld verdienen onmiddellijke, deskundige en toegankelijke hulp.

[1:34:40] Het centrum vervult daarin een cruciale en essentiële rol.

[1:34:42] Daar is iedereen het over eens.

[1:34:44] Dat betekent een stuur op deze aanpak en keuzes maken.

[1:34:48] Klopt het dat de implementatie van de EU-richtlijn geweld tegen vrouwen in 27 niet alleen het landelijk centrum, maar ook het decentrale centrum vereist?

[1:34:55] Dat is niet helder uit de brief.

[1:34:57] In de brief die we gisteren hebben gekregen is te lezen dat het kabinet de huidige werkwijze voortzet.

[1:35:01] Dat betekent landelijke financiering voor het landelijke centrum.

[1:35:04] Dat is logisch en goed.

[1:35:06] Maar ook decentrale centra moeten nu en in de toekomst zelf met tal van decentrale partners hun financiering bij elkaar harken.

[1:35:13] Dat moet anders.

[1:35:14] Wat kan het Rijk doen om de decentrale centra te financieren?

[1:35:17] En dan denk ik niet aan extra geld, maar aan het vastleggen of het verleggen van geldstromen.

[1:35:23] Vervallen er andere subsidiestromen nu we het centrum als één loket voor slachtoffers zien?

[1:35:28] En is een vaste bijdrage in de vorm van een fondsuitkering of een bijzondere fondsuitkering de opvolger van de spuks?

[1:35:34] Hierbij ligt denkbaar.

[1:35:36] Dan de geschillencommissie.

[1:35:37] De heer Van Nispen van de SP heeft dit punt al ingebracht, ook naar aanleiding van het amendement van de VVD-fractie samen met de SP vorig jaar, over nut en noodzaak, maar vooral de toegevoegde waarden van de geschillencommissie.

[1:35:51] Een laagdrempelig alternatief voor de rechter.

[1:35:54] Onmisbaar.

[1:35:55] Zeker in uw toegang tot het recht voor veel mensen onder druk staat.

[1:35:58] De VVD was een initiatiefnemer van het amendement.

[1:36:01] Maar hoe zit het in 2026?

[1:36:03] Is de bezuiniging dan opnieuw ingeboekt?

[1:36:05] En als dat zo is, kan de staatssecretaris toezeggen om binnen zijn portefeuille ruimte te zoeken om deze belangrijke voorziening structureel overeind te houden?

[1:36:14] Voorzitter, dan wil ik het in mijn termijn bijlaten.

[1:36:17] Dank u wel.

[1:36:18] Dan geef ik u het voorzitterschap terug.

[1:36:21] Dank u wel.

[1:36:21] En dan kijk ik heel eventjes naar rechts.

[1:36:23] Realiseren dat we het ook wel prettig vinden om, denk ik, nog even een hapje te eten tussendoor.

[1:36:28] Hoeveel tijd heeft u nodig?

[1:36:35] is 7 uur een goed moment.

[1:36:39] Wij schorsen tot 7 uur.

[2:25:11] Goed, welkom terug allemaal.

[2:25:14] We hervatten het wetgevingsoverleg bij de wijziging van het begrotingsstaatsministerium van Justitie en Veiligheid voor het jaar 2025.

[2:25:21] Er is een verzoek gekomen van de minister.

[2:25:24] Hij zal als eerste in eerste termijn de vragen van de Kamer beantwoorden en ook de amendementen appreciëren die in zijn portefeuille vallen met het verzoek om daarna te mogen gaan.

[2:25:36] En dan zal de staatssecretaris het overnemen en ook waarnemen.

[2:25:40] U mag morgen weer de hele dag, of de hele middag in ieder geval, met deze minister in debat, mocht u daar behoefte aan hebben.

[2:25:46] Heeft iemand daar bezwaar tegen?

[2:25:48] Ik zie van niet.

[2:25:49] Dan stel ik voor dat we gaan beginnen met de beantwoording door het kabinet.

[2:25:53] En als eerste het woord aan de heer Van Weel.

[2:25:55] En ik stel voor om ook in deze termijn van het kabinet met zes interrupties te werken.

[2:26:00] Gaat uw gang.

[2:26:01] Heel veel dank voorzitter en ook dank aan de commissie voor de flexibiliteit.

[2:26:06] Zoals gezegd, morgen hebben we nog een uitgebreid debat over de politiebegroting, maar ik zal er ook vandaag in mijn inbreng al wat over zeggen.

[2:26:13] Voor zover wij hebben kunnen achterhalen, is dit de eerste keer dat de minister van Justitie met uw Kamer spreekt over de suppletorenbegroting.

[2:26:20] En dat is memorabel, maar dat zegt ook wel wat over

[2:26:23] hoe het instrument van de subtrop begroting in de voorjaarsnoten is veranderd en ook een meerjaarsperspectief kent tegenwoordig.

[2:26:30] Dus ik vind het nuttig dat we zo kort voor de zomer een moment hebben om met uw Kamer van gedachten te wisselen.

[2:26:37] Ik zal dat doen op de onderwerpen politie en overig, maar niet nadat ik eerst wat gezegd heb over de Navotop.

[2:26:43] ook omdat een aantal van u daaraan refereerde.

[2:26:47] En de complimenten die u gaf aan de organisatie en het verloop daarvan, die zal ik met alle liefde doorgeven aan de tienduizenden mensen die hier sommige al anderhalf jaar mee bezig zijn geweest om dit evenement ons succes te maken.

[2:26:59] Natuurlijk hebben we veel discussies gehad aan de voorkant over de mogelijkheid, de wenselijkheid van een dustanig evenement in Nederland te organiseren, de impact die dat zou hebben op de veiligheid elders in het land, de overlast die het zou veroorzaken voor bewoners.

[2:27:14] Ik denk dat we kunnen concluderen dat door die goede voorbereiding

[2:27:17] Uiteindelijk is dit evenement vlekkeloos verlopen met behoud van veiligheid elders in het land.

[2:27:24] En ik hoop natuurlijk dat alle politieagenten met name die daaraan hebben bijgedragen de komende weken ook ruimte krijgen om hun verlof op te nemen.

[2:27:33] Want natuurlijk heeft dit ook een zwaar bestand gelegd op de

[2:27:38] Veiligheid.

[2:27:39] Ik noem daar nog even bij dat ook het C2000-netwerk goed heeft gefunctioneerd.

[2:27:43] Ook dat was natuurlijk een van de risicovortoren waarmee we rekening hielden.

[2:27:47] Maar het was goed om te zien dat ook met 27.000 agenten in Den Haag in ieder geval een betrouwbare vorm van communicatie overeind bleef.

[2:27:56] Dus ik noem dat omdat we ook weleens in een ander kader spreken over C2000.

[2:28:02] Het positieve wat er af en toe achter vandaan komt, wil ik ook niet onbenoemd laten.

[2:28:16] dat de snelweg weer betreden.

[2:28:20] Ik moet daarbij wel zeggen dat natuurlijk voor deze avond op een aantal middelen uit de kast zijn getrokken om de veiligheid van onze gasten absoluut niet in gevaar te laten brengen.

[2:28:32] En dat is natuurlijk ook een enorme politiemacht die hier in Den Haag op de been was.

[2:28:36] Die, zeg ik, het makkelijker maakte.

[2:28:38] om sneller in te kunnen grijpen en deze bezetting te voorkomen.

[2:28:42] Nou, we leren daar zeker de lessen uit, zeg ik tegen de heer Eerdmans, en ik doe dat ook in overleg met de lokale driehoek hier en de nationale driehoek, om te kijken of we daar ook iets mee kunnen in een normale setting, dus buiten het kader van een NAVROTOP waar met noodverordeningen en veiligheidszondes wordt gewerkt.

[2:29:00] Dus dat zeg ik u toe.

[2:29:03] Dan de politiebegroting.

[2:29:07] We wisten, en u wist dat ook, dat de meerjarenbegroting van de politie een exportatie tekort liet zien.

[2:29:14] Al jaren.

[2:29:15] En dat we de afgelopen jaren de luxe en de armoe, zeg ik erbij, tegelijk hebben gehad dat we door de onderbezetting

[2:29:25] dat exploitatietekort konden financieren binnen de kaders van de politiebegroting.

[2:29:32] Maar het succes van de werving en de vulling van de organisatie bracht steeds dichter in beeld het moment waarop dat exploitatietekort niet meer te dekken viel vanuit de onderbezetting.

[2:29:43] En dat heeft genoopt tot binnen politie het inzetten van een taskforce ombuigingen om te kijken naar hoe gaan we dat structurele exportatie tekort nou in kaart brengen en dan vervolgens ook dekken.

[2:29:56] Dat is langs een aantal sporen gegaan.

[2:29:58] Een daarvan is eerder naar buiten gekomen, dat was het EY-spoor,

[2:30:03] IV-infrastructuur en IV-projecten.

[2:30:07] En daar kwam het daarvoor dat de IV-kosten een onacceptabele jaarlijkse stijging lieten zien, die een steeds groter gat sloegen in de politiebegroting.

[2:30:17] Daarnaast hebben we te maken gehad met een aantal zaken die al dan niet uit cao's of op andere wijze tot stand zijn gekomen in de personeelsvoorzienige sfeer, maar nooit een adequate dekking hebben gekregen.

[2:30:29] En ik noem het PTSS-stel zoals een van die onderdelen waarvan we allemaal weten en vinden dat daar dekking voor moest komen, maar waar geen structurele dekking voor was gevonden.

[2:30:38] Uiteindelijk alles opgeteld, hebbende, alles wat de politie de parkeerplaats noemde, kwam men inderdaad uit op een structureel tekort, verder weg in de tijd, van zo'n 800 miljoen.

[2:30:52] En dat is ook wat ik aan uw Kamer 12 juni heb laten weten.

[2:30:55] Gelukkig, zeg ik daarbij, zijn er ook financieel technische en andere keuzes te maken die niet de taakuitvoering van de politie raken, waarmee de politie dat tekort heeft kunnen terugbrengen tot structureel 300 miljoen euro.

[2:31:09] Dat is fijn, maar dat zijn allemaal keuzes, zeg ik tegen de heer Van Nispen, die niet raken aan de motie zoals hij die heeft ingediend.

[2:31:15] en die ik natuurlijk in de geest ondersteun.

[2:31:19] Namelijk het behoud van politie, de basis teams, de nabijheid.

[2:31:26] Dus deze keuzes raken daar niet aan en hebben toch een aanzienlijk deel van het uiteindelijke exportatiekort kunnen terugbrengen.

[2:31:33] Maar er resteert wel wat en dat is die 300 miljoen.

[2:31:36] Maar dat is niet 300 miljoen in 2026.

[2:31:39] In 2026 hebben we het over enkele tientallen miljoenen, waar bovenop de keuzes, die dus helemaal niets doen voor de taakuitvoering, die betreffen keuzes, stopzetten van IV-trajecten, et cetera, zal er iets moeten gebeuren.

[2:31:53] En uiteindelijk, de politiebegroting heeft niet heel veel draaiknoppen.

[2:31:56] Er zijn stenen, er is bedrijfsvoering, er zijn mensen.

[2:31:59] Dus ergens in die driehoek zul je dan moeten gaan draaien.

[2:32:04] 43 miljoen zeg ik in alle eerlijkheid op een begroting van meer dan 8 miljard.

[2:32:10] Dat gaat lukken.

[2:32:11] Ik zie hoe ik met een sluitende begroting van 2026 kan komen, samen met de politie, de korpschef, die de basisteams, de nabijheid, de operationele taakuitvoering van de politie ongemoeid laat.

[2:32:27] En dat we zelfs nog binnen die groepen ook kunnen doorgroeien zoals we dat hebben voorzien.

[2:32:31] Daarnaast wil ik ook, koste wat kost, de instroom op peil laten.

[2:32:36] Niet alleen in 26, maar ook in 27, als het aan mij ligt ook langjariger.

[2:32:41] Waarom?

[2:32:42] Omdat ook vanuit mijn ervaring in het verleden bij Organisatie als Defensie, ik heb gezien dat als je op een gegeven moment instroomstop zet, en dat is op een gegeven moment een van de laatste draaiknoppen die je nog hebt, als je nu geld moet besparen, dat is het niet aannemen van nieuwe mensen, dat laat langjarigen een enorm gat staan in je organisatie.

[2:33:00] Je wordt onbetrouwbaar op de arbeidsmarkt, je krijgt gaten in je bezetting van je organisatie.

[2:33:05] Uiteindelijk leidt een organisatie daar enorm veel onder.

[2:33:09] Dus voor 2026, en dat is ook de voornaamste reden dat ik daar demissionair naar voor heb gekozen, kunnen we dit, met behoud van de opgesneden slagkracht, voor elkaar krijgen.

[2:33:21] Alleen, ik zeg wel, waar je normaal gesproken 43 miljoen echt laat wegvallen, in een begroting van 8 miljard hebben die financieel technische maatregelen en keuzes, ja daarmee is het vet er wel uit.

[2:33:30] Dus het moet wel ergens landen.

[2:33:32] En zo mogelijk in de bedrijfsvoerder, in de andere zaken.

[2:33:37] Maar u zult daar morgen ook in de ronde tafel van de politie wat meer inzicht in krijgen.

[2:33:44] De regioburgmeesters, waar ik een aantal keer mee heb overlegd, zijn natuurlijk, zoals wij allen, overvallen door de omvang van wat er uiteindelijk naar boven is gekomen in deze doorlichting.

[2:33:54] Want dat is het, zeg ik, voorzitter, via u ook tegen mevrouw Michon.

[2:33:59] van de politiebegroting.

[2:34:01] Het mooie is, we hebben nu alles in kaart.

[2:34:04] Dat betekent ook dat je er iets mee moet.

[2:34:08] En wat de regio-burgemeesters hebben gezegd, we hebben nu geen kans om voor 2026 samen te kijken naar welke keuzes je zou moeten maken.

[2:34:17] Ik zeg tegen u dat ik dat snap, maar dat ik dat niet een groot probleem vind gezien de geringe omvang van de problematiek die resteert voor 2026.

[2:34:28] Dus ik voel mij senang bij de financieel technische en keuzes die gemaakt zijn om de problematiek te verkleinen tot 300 miljoen.

[2:34:35] En ik voel mij senang dat wij 43 miljoen

[2:34:40] in 2026 gaan vinden zonder de operationele slagkracht te raken.

[2:34:48] Maar langjarig, als er geen extra geld bij komt, loopt dit probleem op tot 300 miljoen.

[2:34:54] En dan moet je wel rond de tafel gaan zitten van welke keuzes zou dat dan betekenen en zou je willen maken.

[2:35:00] En dat is niet lock, stock and barrel het bedrag delen door het aantal

[2:35:04] door de gemiddelde FTE-prijs en dan zeggen dit is hem.

[2:35:07] Nee, er zijn ook echt manieren waarop je op een slimmere manier een toekomstbestendige politie kunt creëren, maar die wel binnen zijn budgettaire jasje past.

[2:35:20] Daar is wel tijd voor nodig.

[2:35:21] En dat zijn ook keuzes die de gezagen begrijpelijkerwijs willen meemaken.

[2:35:25] Dus vanaf de zomer start er een koproep van het LOVP, dat doen we vaak voor grotere onderwerpen in het LOVP, dat een aantal burgemeesters als trekker daarvan samen met de politie gaan kijken naar wat zijn nou de scenario's die je in beeld zou kunnen brengen, zou je meerjarig, oplopend tot die 300, tot keuzes moeten komen.

[2:35:46] Nou, daartussen zitten verkiezingen.

[2:35:48] Daar zit een formatie.

[2:35:50] En volgend jaar rond deze tijd dan zal er gewerkt moeten worden aan een meerjarenbegroting die uiteindelijk wel sluit.

[2:35:59] Maar daar wilde ik niet op vooruitlopen en daarvoor was de tijd nu ook tekort om dat te doen.

[2:36:03] Dus ik loop daar zeker niet voor weg, zeg ik voorzitter, via u ook tegen mevrouw van der Werff.

[2:36:08] Ik loop niet weg van de verantwoordelijkheid, maar ik wil wel buiten de verplichting om een sluitende begroting voor 2026 op te leveren,

[2:36:16] wil ik wel de tijd nemen om ook met de politie en de gezagen te kijken naar wat zijn de scenario's die we u dan ergens volgend jaar zouden voorleggen om te bespreken.

[2:36:27] En nogmaals, als er in de tussentijds financieel iets verandert, dan nemen we dat natuurlijk ook mee, als dat ten positieve zou zijn.

[2:36:38] De heer Van Nispen heeft een interruptie.

[2:36:40] Ja, en die ga ik proberen te beperken tot één vraag, want de rest wil ik graag dan vanmorgen bewaren, omdat we morgen ook over de politie spreken.

[2:36:47] Maar dit gaat wel echt specifiek over die begroting.

[2:36:49] Ik hoorde de minister zeggen, we zijn demissionair, dus we kunnen nu niet al te veel bezuinigingsdingen voorstellen, maar ook niet heel veel extra geld uittrekken.

[2:36:56] En dat hoeft ook nog niet echt, want in 2026 gaat het maar om 43 miljoen.

[2:37:01] En dat is wel te doen op die volledige politie begroting zonder de operationele slagkracht te raken.

[2:37:06] Nou is mijn vraag.

[2:37:08] Stel nu dat dat toch niet zou gaan lukken.

[2:37:11] Dan moet er dus wel die 43 miljoen bij.

[2:37:14] En dan zou ik ook zeggen, omdat de Kamer zich heeft uitgesproken via die motie wat het allemaal niet mag raken aan werkdruk, aan slagkracht, etc.

[2:37:22] Dan brengt de demissionaire status van deze minister met zich mee... dat hij dus geen extra bezuinigingen kan voorstellen... die dus wel ten koste gaan van de politie of de capaciteit of de opleiding... en al die zaken die we niet willen.

[2:37:33] En dan brengt die demissionaire status naar mijn mening met zich mee... dat je dan dus wel voor 2026 die 43 miljoen op zou moeten hoesten.

[2:37:39] Dus of het gaat zonder pijn, met de creativiteit die er nog is... of er zal dus geld bij moeten.

[2:37:45] Maar niet op een manier die de slagkracht gaat raken... want daar hebben we eerst verkiezingen voor nodig.

[2:37:49] De minister.

[2:37:50] Voorzitter, voor die slagkracht sta ik.

[2:37:52] Dat staat de korpschef ook voor.

[2:37:55] Ik kan niet... Ik ga niet over het moment van verkiezingen.

[2:38:00] Dus hoe dan ook zal ik een sluitende begroting moeten opleveren voor 2026.

[2:38:04] En dat betekent dat de politiebegroting, dus in brinsel, binnen haar kaders, zal moeten worden opgesteld.

[2:38:12] Dat is iets wat we de afgelopen jaren ook wel hebben gedaan, maar waarbij we ons heel veel luxe hebben kunnen permitteren, ook richting het minister van Financiën, omdat we zo'n enorme onderbezetting hadden.

[2:38:22] Door de succesvolle vulling komen we nu in de buurt van een punt waar dat niet meer kan.

[2:38:27] Deels vereist dat gewoon drastische beheersmaatregelen, die de Corpsef dus ook neemt.

[2:38:33] Dat zijn die 800 naar 300 miljoen om te zorgen dat je IV-kosten omgebogen worden, op basis van het rapport van de IWAI.

[2:38:41] Dat betekent dat er gekeken wordt naar wat kunnen we steeds meer doen in de bedrijfsvoering.

[2:38:44] Er wordt gekeken naar de overbezetting op bepaalde posities die niet bijdragen aan de openbare snede sterkte.

[2:38:50] Allemaal dingen die je eigenlijk van een beheersorganisatie überhaupt zou verwachten dat ze doorlopend doen.

[2:38:56] Dat gebeurt nu, daar ben ik blij mee.

[2:38:58] Daarmee hebben we het probleem in kaart gebracht en teruggebracht tot iets wat eindigt in een vlakke reeks van 300 miljoen.

[2:39:06] Die 300 miljoen, daar gaan we het komende jaar voor nemen om daar in overleg met de gezagen te komen tot een vulling.

[2:39:12] Het kan ook zijn dat in de tussentijd door verkiezingen, door formaties, dat er geld bijkomt.

[2:39:17] Dat zal ik natuurlijk toejuichen, want uiteindelijk is dat de manier waarop je tot de 100% vulling uiteindelijk kunt komen.

[2:39:24] Maar in 2026 groeien wij nog door in die operationele slagkracht.

[2:39:31] En dat is de begroting die ik u ga opleveren.

[2:39:34] Dat heb ik ook zo beloofd in mijn brief van 12 juni.

[2:39:38] Mevrouw Van der Werff.

[2:39:40] Ik wil allereerst de minister bedanken voor het nette en eerlijke antwoord op onze vragen.

[2:39:47] Maar de reden dat ik vooral over die lange termijn zorgen heb, is ook vanwege iets dat de minister net aanstipte.

[2:39:54] Namelijk, misschien krijgen we er wel extra geld bij, bijvoorbeeld bij formaties.

[2:39:59] Mijn ervaring hier, na een paar ronden in de Kamer, is vooral dat er rond verkiezingen en formaties gewoon heel lang dingen stil liggen.

[2:40:07] En dan hebben we nu misschien die 43 miljoen voor volgend jaar geregeld.

[2:40:11] Maar in de loop van volgend jaar zal er nog best een tijd onduidelijkheid zijn over wat je met die reeks van die 300 miljoen moet gebeuren.

[2:40:18] En ik denk dat het heel erg helpt als deze minister nu al in kaart gaat brengen wat voor scenario's zijn daarvoor.

[2:40:24] Wat zou realistisch kunnen zijn?

[2:40:26] Hoe kan je dingen nou structureel oplossen?

[2:40:29] En voorzitter, ik denk dus dat het heel verstandig is om in navolging

[2:40:33] van bijvoorbeeld ook hoe dat bij Defensie wordt aangepakt, echt meer vooruit te gaan plannen.

[2:40:38] Ook omdat het heel veel onzekerheid zich meebrengt op de werkvloer binnen de politieorganisatie.

[2:40:45] De minister.

[2:40:45] Ja, voorzitter, laat ik die onzekerheid wegnemen.

[2:40:48] We zijn op dit moment... Er is geen enkele sprake van gedwongen ontslagen, of anderszins, in de politieorganisatie.

[2:40:55] Waar het nu om gaat, is dat we... Als we zo succesvol blijven in de werving zoals we nu zijn, dan lopen we door richting die 100%-vulling.

[2:41:03] En die 100%-vulling kunnen we niet betalen binnen de budgetkader zoals die nu bestaat.

[2:41:08] Dat is waar we scenario's voor nodig hebben.

[2:41:10] Van hoe gaan we daarmee om?

[2:41:11] Betekent dat dan dat we op bepaalde...

[2:41:13] werksoorten binnen de politie op een gegeven moment een cap moeten zetten op de vullingsgraad.

[2:41:20] Ik wil niet zeggen dat je de formatie verandert, maar dat je zegt dit is wat je binnen je financieel kader op de werksoort, verzinnen maar eentje digitaal,

[2:41:30] Kun je tot 92% gaan, terwijl je er dan voor kiest om op de basisteams wel te gaan tot die 100%?

[2:41:40] Dat zijn de soorten keuzes die er gemaakt worden.

[2:41:46] Die zitten in die 800 naar 300 miljoen.

[2:41:49] Daar zit in dat we die enorme exponentiële stijging van de IV-kosten, dat we die afvlakken.

[2:41:55] Dat we ervoor gaan zorgen dat de politie niet aan overbezetting doet op bepaalde niet-operationele sterktefuncties.

[2:42:02] Dat we mensen weer terugbrengen, de formatie weer terugbrengen, de bezetting weer terugbrengen in de formatie.

[2:42:07] Laat ik het zo zeggen.

[2:42:08] Eigenlijk wat je zou verwachten van een organisatie.

[2:42:11] Dus dat doen we.

[2:42:12] Dat heeft allemaal structurele effecten.

[2:42:15] Maar voor die rest, 300, zul je keuzes moeten maken.

[2:42:19] Langs de lijnen zoals ik die net schets.

[2:42:21] Dat is iets wat ik heel graag doe met de politie en de gezage.

[2:42:24] Daar hebben we dan ook tijd voor.

[2:42:26] Want pas in het voorjaar van volgend jaar hoeven we daar ons over te buigen in de aanloop naar de begroting van 27 en verder.

[2:42:38] Zelfs als er geformeerd wordt, zeg ik tegen u, dan worden er begrotingen opgeleverd.

[2:42:46] En ook dan heb je momenten rondom voorjaarsnota en anderszins waar we natuurlijk ook de politie in het oog zullen houden.

[2:42:55] U gaat verder met een blokje overig.

[2:42:58] Ja, dat was politie.

[2:42:59] Dan heb ik nog overig.

[2:43:03] De heer El Abassi die vroeg de adviezen van het OM en de Raad van State over de boetes.

[2:43:07] Nou wordt er weer gekozen voor inkomsten en niet voor rechtvaardigheid.

[2:43:11] Ja, dat is niet hoe ik het heb opgeschreven in die brief, zeg ik tegen de heer El Abassi.

[2:43:15] Ik heb daar een opgeschreven 1 en dat heeft dit kabinet ook niet meer gedaan.

[2:43:19] We gaan niet meer boven de inflatie de boetes indexeren omdat we die disbalans erkennen.

[2:43:26] Maar ik heb ook gezegd, en we hebben het net ook over geld, dat voor het herstellen van die disbalans zoals het OM dat voorstelt,

[2:43:32] Ja, dat is een bedrag van 200 miljoen structureel, plus bij nodig.

[2:43:37] Daar moet ik afwegingen maken.

[2:43:39] Ik heb die 200 miljoen niet.

[2:43:42] En ik heb daar ook geen reële dekking voor waarvan ik zeg... daar vind ik het nu waard om 200 miljoen van de begroting af te halen... om die aan het verlagen van de boetes te brengen.

[2:43:50] Dus ik sluit niet uit in de toekomst dat dat moment er nog wel een keer kan komen.

[2:43:55] Ik ben het ook zeker niet uit het oog verloren.

[2:43:57] Ik weet dat dit een misbalans bestaat.

[2:43:59] Ik ga ook niet meer boven inflatoir indexeren, maar dit is van nu wel wat het is.

[2:44:08] De minister noemt het een disbalans.

[2:44:12] We weten dat het niet mag, we weten dat het niet kan.

[2:44:16] En toch corrigeren we het niet.

[2:44:18] Een bedrag van 200 miljoen is voor een overheid niet een al te hoog bedrag, zal ik toch moeten zeggen.

[2:44:26] Is de minister het met mij eens dat dit heel gek voelt bij de mensen?

[2:44:29] Als de mensen iets niet kunnen betalen, dan komt er een verhoging bovenop, komt er een boete en komen ze in de problemen.

[2:44:38] En nou houdt de overheid zich niet aan de regels en dan zeggen ze gewoon ja, maar we hebben het geld er gewoon niet voor.

[2:44:43] Voelt dat niet wrang?

[2:44:44] Wil ik de minister vragen.

[2:44:46] Nee, het is niet dat de overheid zich niet aan de regels houdt, want daar zijn geen regels voor.

[2:44:50] Wij kunnen die boetes meer dan inflatie indexeren en dat is ook gebeurd.

[2:44:57] Ik vind dat geen goede methode om gaten in de rijksbegroting te dekken door het verhoogd van de boetes.

[2:45:02] Dus dat hebben wij ook niet meer gedaan.

[2:45:04] En ik heb ook toegezegd dat we dat niet gaan doen in deze kabinetsperiode.

[2:45:09] Maar dat maakt het nog niet onrechtmatig hoe het nu is.

[2:45:11] Als het gaat om betaalbaarheid,

[2:45:13] dan zijn er een hoop maatregelen die daarop worden genomen om te voorkomen dat mensen door stapelingen of door één keer de herinnering te missen niet in grote financiële problemen komen.

[2:45:24] Maar dat is wat anders.

[2:45:25] Ik wil overigens nog wel even opmerken dat de allerbeste methode om dit soort problemen te voorkomen is je gewoon aan de verkeersregels te houden.

[2:45:32] Dat kan natuurlijk ook altijd nog.

[2:45:37] Voorzitter, dat is niet wat de Raad van State zegt.

[2:45:39] Dat is ook niet wat het OM zegt.

[2:45:41] De Raad van State zegt duidelijk dat het wordt gebruikt om de begroting te dichten.

[2:45:47] Het wordt gebruikt... Het is in disbalans als je kijkt naar de boetes.

[2:45:51] Dus je krijgt voor een overtreding een hogere boete dan soms voor een misdrijf.

[2:45:57] En dat mag niet, dat kan niet.

[2:46:00] En de overheid, in dit geval het kabinet, die weigert dat recht te zetten.

[2:46:05] En ik zou toch de minister willen vragen, zet dat recht voordat we met ons vinger wijzen naar mensen die overtredingen begaan in het verkeer.

[2:46:13] Want eerst zelf ervoor zorgen dat je de regels niet overtreedt en dan wijzen naar de verkeersovertreders.

[2:46:20] Ik zou willen zeggen, lees de brief nog een keer goed.

[2:46:24] Maar er is niets wat de overheid doet wat niet mag.

[2:46:27] De disbalans is onwenselijk, maar zeker niet onrechtmatig.

[2:46:30] En verder, ik heb u gezegd wat ik heb gezegd.

[2:46:32] Als u een amendement heeft waarbij u een acceptabele dekking kunt vinden van 200 miljoen structureel, dan staat u dat vrij.

[2:46:39] Maar wij hebben daar de prioriteit niet gelegd.

[2:46:44] Mevrouw Van Eyck vroeg hoe we staan met de borging van het thema geweld tegen hulpverleners.

[2:46:49] De taskforce is bezig op het moment met de borging van haar werkzaamheden.

[2:46:54] Het thema blijft actueel en verdient daarom onze aandacht.

[2:46:59] En daarom zoeken we ook de verbinding met de initiatieven die zijn gericht op de bestrijding van geweld en agressie tegen andere broedschoepen.

[2:47:06] Ik kan u ook vertellen dat het taartstrafverbod tegen hulpverleners, wat is aangekondigd in het regeerprogramma, ik verwacht dat nog voor de zomer aan de Kamer te kunnen sturen en in consultatie te laten gaan.

[2:47:21] Dus dat komt aan en ik vind dat dat een hele concrete stap is.

[2:47:25] De heer El Abassi vroeg naar de reactie op het recente onderzoek van het WODC naar de oorzaak van de oververtegenwoordiging van mensen met een migratieachtergrond in de strafrechtketen.

[2:47:34] Ik heb daar een heel kort appreciatiebriefje bij gegeven en dat is omdat dit slechts de kwantitatieve analyse van de cijfers bevat.

[2:47:43] En daar kun je nog geen conclusies aan verbinden.

[2:47:49] Het WODC komt in de volgende fase met een kwalitatieve weging.

[2:47:52] Dus ze hebben geconstateerd dat er verschillen zijn die ze op dit moment niet kunnen verklaren.

[2:47:57] Het volgende deel van de onderzoek is, waar komt dat dan vandaan?

[2:48:01] En kunnen we dat duiden?

[2:48:03] Daar wacht ik op, want dat is het moment dat ik daar zinnige conclusies over kan trekken.

[2:48:07] Niet op dit moment.

[2:48:12] Dan had ik nog mevrouw Van der Werff, die vroeg naar de processen verbaal met fouten.

[2:48:20] Het vermoeden is, zeg ik via uw voorzitter tegen haar, dat dit voornamelijk te maken heeft met de introductie van het voldedige digitaliseerd systeem voor verbalisering.

[2:48:31] Maar ik ben hier wel van geschrokken en de politie en het OM zijn nu bezig met onderzoeken wat zit hier nou precies achter.

[2:48:37] Is dit reparabel?

[2:48:41] Duurt dit nog steeds voort of was dit af de afgelopen periode?

[2:48:45] En ik kom daar schriftelijk op terug in de beantwoording van vragen van uw partijgenoot Sneller, die zijn gesteld.

[2:48:52] Ik kan u niet het volledige antwoord nu geven.

[2:48:55] Ik heb het nog niet.

[2:48:58] En dan heb ik de heer Van Nispen die vroeg om het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid.

[2:49:06] Het ccv staat meerjarig in onze begroting, maar ja, het ccv is ook slachtoffer van de generieke korting van 10%, zoals hij is gezegd.

[2:49:16] Overigens op mijn departement is dat 20%.

[2:49:19] En we hebben het net over de politie, waar we ook zien wat voor uitdagingen er zijn.

[2:49:23] Dus ik zie op dit moment geen mogelijkheid of een reden om nou juist het ccv uit te zonderen van deze 10% korting.

[2:49:36] De strafmaat, zwaardere delicten.

[2:49:38] Mevrouw van Eyck vroeg daarnaar.

[2:49:40] Ik kom spoedig na de zomer, dat lukt me net niet meer voor, maar kom ik met hoe ik daar invulling aan wil geven.

[2:49:47] Het was even gepuzzel naar welke trajecten doe je eerst wel, niet, hangt natuurlijk ook samen met de DII-capaciteit en wat daar allemaal nu nog wel mogelijk is aan verzwaring, als we weten dat van de andere kant

[2:50:01] ook kampen met enorme tekorten in de keten.

[2:50:04] Dus ook daar moeten we naar kijken.

[2:50:07] En dan heb ik nog het amendement wat op mijn vlak is ingediend.

[2:50:11] Dat is door de heer Eerdmans, amendement nummer drie.

[2:50:14] Die is al eerder ontraad door de minister van Financiën in zijn brief over de amendementen.

[2:50:18] En daar kan ik me natuurlijk niet aan onttrekken.

[2:50:20] Dus dat oordeel blijft ontraden.

[2:50:25] Amendement nummer drie ontraden.

[2:50:28] Bent u aan het einde gekomen van uw termijn?

[2:50:31] Ik kijk nog heel even naar de grond.

[2:50:35] Nog één vraag van mevrouw Van der Werff.

[2:50:39] Ja, voorzitter.

[2:50:40] Ik heb ook naar die amendementen van de heer Eerdmans gekeken.

[2:50:43] Het is jammer dat hij er nu even niet is, maar wij willen natuurlijk ook dat structurele geld vrijmaken voor het gevangeniswezen.

[2:50:52] Hij is er, heel fijn.

[2:50:55] Als een engel die geroepen wordt, voorzitter.

[2:50:59] Niet overdrijven, dat is waar.

[2:51:02] Maar er komt met die amendementen wel een hoop geld uit die envelop voor goed bestuur en rechtsstaat.

[2:51:09] Terwijl niet duidelijk is waar dat geld nu voor was bestemd en waarvoor het dan wordt weggehaald.

[2:51:15] En dat werd mij bij de beantwoording net, want het ging natuurlijk maar over één amendement, maar toch niet helemaal duidelijk.

[2:51:20] En voor het geval dat de heer Struyken niet op alle punten ingaat, vraag ik het ook even aan de heer Van Weel.

[2:51:26] Dus kan de minister toelichten waar die voor waren bestemd en waar het nu wordt weggehaald?

[2:51:31] Want ik heb namelijk zelf ook twee moties waarvoor ik ook kijk naar dekking uit deze envelop.

[2:51:35] Dus als daar nog ruimte is, dan hoor ik het graag.

[2:51:38] En dat is ook cruciale informatie voor we gaan stemmen, voorzitter.

[2:51:41] Dus vandaar dit punt.

[2:51:44] Ik geef het woord aan de minister, maar ik weet niet of hij die vraag kan beantwoorden.

[2:51:49] Ik heb geapprecieerd dat het ging over de bodycams voor de ME.

[2:51:58] Dat geld kent een onbeperkte eindejaarsmarge en is dus alweer verdwenen van de begroting.

[2:52:03] en weer opnieuw aan BZK voor het doel van het slavernijverleden opnieuw uitgedeeld.

[2:52:08] Dus die dekking, en daar volg ik dus de minister van Financiën in voor dit doel, is technisch niet mogelijk.

[2:52:15] Maar dat gaat dus niet over de andere amendementen.

[2:52:17] Die zien op de enveloppe een goed bestuur.

[2:52:19] Daar zal de staatssecretaris de appreciatie op doen.

[2:52:25] Dank u wel.

[2:52:26] Ik denk dat u mag gaan.

[2:52:29] Dan gaan wij verder met de eerste termijn van staatssecretaris.

[2:52:51] Voorzitter.

[2:52:54] Drie weken geleden hebben we teruggekeken.

[2:52:58] Vandaag zijn we om vooruit te kijken op basis van de wijzigingen die in de voorjaarsnota op de begroting worden gemaakt.

[2:53:07] De vragen zijn te verdelen in een aantal onderwerpen.

[2:53:10] Het allergrootste onderwerp, en daar zal ik mee beginnen, betreft gevangeniscapaciteit, DJI.

[2:53:14] En ik zal aan het slot van dat blok ook de daarop betrekking hebbende abonnementen appreciëren.

[2:53:20] Daar zal ik de meeste tijd mee bezig zijn.

[2:53:22] Daarna zal ik wat opmengen maken over rechtsbijstand en enkele opmengen over jeugd.

[2:53:27] En dan is er nog een categorie overig.

[2:53:29] En dan zal ik tenslotte de overige amendementen ook appreciëren.

[2:53:35] Voorzitter, het is in ieder geval bekend.

[2:53:38] Het staat in de brief die ik gisteren aan uw Kamer heb gezonden.

[2:53:42] Er is sinds het najaar van 2023 sprake van grote capaciteitsproblematiek bij de DEI.

[2:53:48] Dus sinds anderhalf jaar.

[2:53:51] Sinds december van het afgelopen jaar een bezetting van 99,5 procent.

[2:53:58] Alles is vol dus.

[2:54:00] Dat is dus in het reguliere gevangeniswezen bij DJI.

[2:54:04] En dan blijven er ook nog stelselmatige arrestanten achter op het politiebureau.

[2:54:09] Er is dus een grote voorraad van nog uit te voeren straffen ontstaan als gevolg daarvan.

[2:54:14] Zowel een tekort aan cellen als een tekort aan personeel.

[2:54:18] Het is van belang om de drie oorzaken te onderscheiden.

[2:54:22] Ten eerste de toenemende capaciteitsbehoefte op basis van wat we dan noemen PMJ, het prognosemodel justitiële ketens, wat een reële inschatting geeft van de behoefte, de capaciteitsbehoefte.

[2:54:35] Ten tweede de huisvestingsproblematiek.

[2:54:38] Dat gaat dus over renovatie.

[2:54:40] En ten derde de oplopende voorraden.

[2:54:43] Wat de capaciteitsbehoefte betreft, het is geschetst, maar ik noem het nog maar een keer, op basis van de ramingen is er in het jaar 2030 een tekort van tenminste 800 plaatsen en 83 plaatsen voor de jeugd.

[2:55:03] Wat de huisvestingsproblematiek betreft, daar gaat het dus vooral over de renovaties in de gebouwen en daar is het zaak om te voorkomen dat plekken uitvallen als gevolg van het uitblijven van onderhoud.

[2:55:18] Ruim 4000 plekken hebben renovatie en onderhoud nodig, maar daar zijn in het verleden geen middelen voor gereserveerd.

[2:55:26] De voorraden, dan gaat het om de zelfmelders.

[2:55:30] Inmiddels duizend detentiejaren.

[2:55:33] Dat klinkt als een groot getal, heel abstract.

[2:55:36] Maar de heer Koops heeft beeldend verwoord wat dat in concrete situaties voor concrete mensen betekent.

[2:55:46] Het zijn mensen die veroordeeld zijn, maar het zijn desalniettemin mensen met wie wij in ons land netjes moeten omgaan.

[2:55:55] Er is simpelweg op dit moment geen extra budget voor structurele capaciteitsuitbreidingen en ook niet voor de noodzakelijke renovaties.

[2:56:04] Er is wel geld beschikbaar vanuit de PMJ voor uitbreidingen van de jeugd- en forensische plekken, maar we hebben de keuze gemaakt om dat anders te besteden in het licht van het streven om

[2:56:17] prioriteit te geven aan het voorkomen dat plekken uit gaan vallen.

[2:56:22] Dus het geld dat was bestemd voor een uitbreiding van de jeugd- en forensische zorgplaatsen, dat zal worden besteed aan de hoogst noodzakelijke renovaties van cellen.

[2:56:31] Dat geld is binnen de JNV-begroting vrijgemaakt.

[2:56:34] Dat geld is er dus.

[2:56:35] Het gaat om een bedrag van 75 miljoen in verband ook met een herverdeling binnen de begroting van DEI.

[2:56:43] Dit levert 75 miljoen op om de noodzakelijke beslissingen over renovaties, want daar gaat het om, we kunnen een beslissing over renovatie alleen maar nemen als die beslissing, als die renovatie ook gedekt is.

[2:56:58] Nou, de beslissingen die we moeten nemen tot aan het voorjaar van 2026, die worden gedekt met die 75 miljoen en dat leidt ertoe dat er duizend plaatsen kunnen worden gerenoveerd en daarmee dus behouden.

[2:57:12] Deze list kunnen we maar één keer uithalen, zeg ik er maar bij.

[2:57:16] We kunnen niet nog een keer 75 miljoen binnen de begroting van JNV vinden.

[2:57:23] Dat betekent dat het resterende probleem enorm is en als er geen middelen bijkomen, betekent dat dat er op termijn nog drastischere maatregelen moeten worden genomen dan ik heb aangekondigd in de brief.

[2:57:37] In de brief gaat het onder andere over het eerder vrijlaten van

[2:57:42] van gedetineerden.

[2:57:45] En mevrouw Van der Werf vestigt de aandacht erop dat in een Kamerbreed aangenomen motie van collega Sneller vier randvoorwaarden zijn gesteld om deze stap te mogen nemen.

[2:58:00] De eerste voorwaarde die is gesteld die betreft personeelstekorten, het terugdringen van personeelstekorten.

[2:58:08] Dat gaat goed, in die zin dat door een taskforce permanent wordt gekeken naar het verschuiven van personeel, verplaatsen regionaal.

[2:58:23] het efficiënter inzetten van personeel en ook naar werving.

[2:58:28] En die combinatie van factoren heeft daartoe geleid dat een tekort van 330 plekken in verband met personeelstekorten, dus personeelstekorten die leiden dat plekken niet kunnen worden gebruikt, dat waren er 330, dat dat inmiddels per medio juni, dus vorige maand,

[2:58:46] is teruggebracht naar 99 plekken.

[2:58:50] Dus aan die eerste randvoorwaarde, die te maken heeft met personeel, kunnen wij in toenemende mate voldoen en hebben we al een grote slag gemaakt.

[2:59:00] De tweede randvoorwaarde was voldoende inzet op het creëren van voldoende detentiecapaciteit.

[2:59:08] Daar heb ik zojuist iets voor gezegd.

[2:59:10] Ik kom op dit moment niet verder dan investeren in behoud van de beschikbare capaciteit.

[2:59:15] Maar ook dat heeft te maken met inzet op capaciteit.

[2:59:21] De derde randvoorwaarde betrof het maximaal faciliteren van slimme straffen.

[2:59:31] Dat raakt aan de thematiek van straffen op maat.

[2:59:35] Daar worden stappen gezet.

[2:59:36] Ik kom daar straks nog aan op terug.

[2:59:39] Ik kom terug op het initiatiefwetsvoorstel wat vanuit uw Kamer wordt verwacht.

[2:59:46] Dat is de derde rand voorwaarden.

[2:59:48] En de vierde rand voorwaarden die betrof schorsing van voorlopig hechtenis.

[2:59:55] het beperken van voorlopige hechtenis.

[2:59:58] Aan het begin van dit jaar is een pilot van start gegaan in Rotterdam en daarin wordt bezien of het meerwaarde heeft als de reclassering in de fase van de voorlopige hechtenis vaker advies uitbrengt aan de rechtercommissaris.

[3:00:12] De hypothese is dat als er advies van reclassering beschikbaar is en dus al eerder, dat dan ook de schorsing, vaker sprake zal zijn van schorsing van de voorlopige hechtenis.

[3:00:23] Dus dat ten aanzien van de vier randvoorwaarden die in de motie zijn gesteld voor het vervroegd vrij laten van gedetineerden.

[3:00:32] Ik ga u even onderbreken voor een interruptie van de heer Eerdmans.

[3:00:36] Voordat we in de oplossingssfeer komen, even terug naar het probleem.

[3:00:39] De staatssecretaris schetst volgens mij de consequenties die nog zwaarder worden gevoeld, als ik hem zo hoor, dan we al in de brief hebben gelezen.

[3:00:47] Ik wou gewoon weten voor de kern van het probleem, ook richting oplossing, waar moeten wij aan denken?

[3:00:53] Einde van het jaar.

[3:00:54] Waar denkt de staatssecretaris aan zal de vervloegde heenzending op overgaan?

[3:00:59] Is dat een maand?

[3:01:00] Is dat in twee maanden?

[3:01:01] Wordt het nog erger?

[3:01:02] En de zwaarte van de delicten gaat het ook toenemen.

[3:01:04] We hebben nu over lichtgestraften, maar gaan we dus ook de zwaardere categorie meemaken?

[3:01:08] Want ik wil wel heel graag weten, ook als controleur, wat hangt ons boven het hoofd?

[3:01:14] De staatssecretaris.

[3:01:22] Op dit moment is er de sprake van vervoegd heenzenden maximaal vijf dagen.

[3:01:32] Op dit moment is meer dan veertien dagen als maximum vervoegd heenzenden nog niet aan de orde.

[3:01:39] Het is lastig om exact te voorspellen wanneer de termijn gaat oplopen met hoeveel.

[3:01:45] Dat is mede afhankelijk van de effecten van de andere maatregelen en de ontwikkeling in de instroom, uitstroom en doorstroom.

[3:01:51] Naar verwachting is de maatregel van het eerder heenzenden tot maximaal veertien dagen in ieder geval tot het einde van 2025 voldoende.

[3:02:04] Dus de termijn van maximaal veertien dagen is ingegeven door de verwachting dat we daarmee in ieder geval tot het eind van 2025

[3:02:14] de onvermijdelijke maatregelen kunnen nemen.

[3:02:18] Elke maand wordt opnieuw door DJI beoordeeld hoeveel dagen eerder moet worden heengezonden, maar om nog ook op dat punt de misverstand weg te nemen, het is dus niet zo dat het veertien dagen zal zijn.

[3:02:29] Het veertien dagen is een maximum.

[3:02:31] Het uitgangspunt zal altijd blijven zo min mogelijk en zo kort mogelijk.

[3:02:36] Maar de verwachting is dat we met het maximum van veertien dagen het in ieder geval tot het eind van het jaar kunnen uitzingen.

[3:02:47] U heeft een interruptie van de heer Koops.

[3:02:50] Ik zou nog iets meer over getallen kunnen zeggen.

[3:02:56] Dat mag, maar we weten het zou nu gaan om de lichtgestrafte tot een jaar.

[3:03:01] Maar gaat dat ook omhoog lopen?

[3:03:03] Waar moeten wij aan denken?

[3:03:04] qua straffen die worden uitgedeeld en mensen die worden heengezonden.

[3:03:09] De staatssecretaris.

[3:03:17] Er wordt op dit moment niet voorzien om daar wijzigingen aan te brengen.

[3:03:24] Wat ik wilde gaan zeggen, dat betrof de vraag die ook gesteld werd met betrekking tot ernstige geweldsmisdrijven.

[3:03:31] Het is nu zo

[3:03:33] dat gedetineerden die zijn veroordeeld voor een, ik zou bijna zeggen, gewoon geweldsmisdrijf, dus een niet ernstig geweldsmisdrijf, die kunnen thans in aanmerking komen voor het heenzenden als zij de straf van tenminste acht dagen hebben gehad en ten hoogste een jaar.

[3:03:50] Dus op basis van de huidige regeling tijdelijk verlaten van een inrichting geldt dat binnen die marges ook

[3:03:58] een gedetineerde die is veroordeeld voor een geweldsmisdrijf in aanmerking kan komen voor vervroegd heenzenden.

[3:04:05] Dat is dus anders voor de in die regeling opgezonden misdrijven die als ernstig worden aangemerkt.

[3:04:14] en die zijn uitgesloten van heenzenden.

[3:04:17] Dan gaat het dus om wat we kortweg noemen de ernstige geweldsmisdrijven en de zedenmisdrijven, maar bovendien geldt een andersoortige beperking.

[3:04:26] Het kan zeker niet gaan om gedetineerden die zijn geplaatst op een EBI, een TA of een AIT.

[3:04:34] Eveneens geldt een beperking voor gedetineerden aan wie een TBS-maatregel is opgelegd en voor gedetineerden die worden overgeplaatst aan een instelling voor forensische zorg.

[3:04:43] Het geldt ook niet voor strafrechtelijke vreemdelingen.

[3:04:46] Dus in die voorwaarden die thans al gelden, verandert niets.

[3:04:55] De heer Koops.

[3:04:57] Dank u mevrouw de voorzitter.

[3:05:02] Ik hoor precies hoe de staatssecretaris deze gegevens opleest in feite.

[3:05:07] Het is een onbevangen vraag hier.

[3:05:11] Is dit gemakkelijker inzichtelijk te maken voor de Tweede Kamer?

[3:05:14] Dat we gewoon goed kunnen zien wie wordt hoeveel eerder weggezonden per categorie?

[3:05:21] Mevrouw van der Werff.

[3:05:29] Ik weet niet of ik hier voor mijn beurt spreek, maar volgens mij heeft de staatssecretaris net heel duidelijk gezegd dat er alleen in tijden iets verandert.

[3:05:36] Dus dat het wellicht tot veertien dagen gaat duren, maar dat er dus in strafzwaarte niet aan wordt getoord.

[3:05:43] Dus dat neemt denk ik een hoop vragen weg, of niet?

[3:05:47] Ik denk dat mevrouw van der Werff gelijk heeft, maar we laten de staatssecretaris... Nee, zo is het, maar ik hoorde de heer Koops vragen om cijfers en dan ook nog per categorie, die heb ik niet beschikbaar.

[3:05:57] We hebben uiteengezet in de brief, geef ik een vrij gedetailleerde uit de invetting, van de gevallen die aan aanmerking komen voor vervroegde heenzending.

[3:06:06] Die zijn terug te lezen in die regeling, de RTV, die kenbaar is uit de staatscorand.

[3:06:13] Ik vraag het misschien op een onhandige manier, maar wat ik bedoel te vragen eigenlijk is of dat gaande de rit inzichtelijk blijft.

[3:06:21] We hebben nou de hele tijd gepraat over code zwart.

[3:06:24] De staatssecretaris doet een prognose, die vertelt hoe het er nu voor staat.

[3:06:28] Maar het kan zijn dat die prognose niet klopt en dat het over een half jaar toch anders ligt.

[3:06:33] En ik weet dus niet wat nou de gemakkelijkste manier is om ons daarvan op de hoogte te houden.

[3:06:37] De staatssecretaris, volgens mij, werken met voortgangsrapportages.

[3:06:39] Dus we zullen kijken of die daarin terug kan komen, de staatssecretaris.

[3:06:42] Nou, ik kan er aan toevoegen dat het al gebruikelijk is om elk kwartaal een voortgangsbrief te sturen.

[3:06:47] En daarin zijn al die cijfers terug te vinden.

[3:06:50] Dus ook de maand, de maandcijfer, zeg maar.

[3:07:04] Voorzitter.

[3:07:05] U vroeg mij om een inschatting te maken van wat de extra maatregel gaat opleveren als het gaat om capaciteitsdruk.

[3:07:14] Het huidige heenzenden, dus tans binnen het maximum van vijf dagen maximaal, levert ongeveer tachtig gevangenisplaatsen op jaarbasis op.

[3:07:30] Naar verwachting levert de maatregel heenzending met een nieuwe uitsluitingsgronde en het nieuwe maximum.

[3:07:36] maximaal 160 plaatsen op.

[3:07:47] Voorzitter, voordat ik kom op de meerpersooncellen, zou ik ook eerst willen adresseren de vraag van de heer Koops.

[3:07:56] Ik noemde al even het slimmer straffen, want dat is een van de randvoorwaarden voor de door de Kamer aangenomen motie.

[3:08:07] De structurele maatregelen, die heb ik beschreven.

[3:08:11] Die zien dus op beperking van de instroom bevorderen van de uitstroom.

[3:08:16] Maar ik voeg eraan toe dat we ook kijken naar wat heet nieuwe detentieconcepten.

[3:08:22] Waarmee de DI met minder menskracht uitvoering kan geven aan de opdracht.

[3:08:28] Daarnaast, en dat noemde ik al, kijken we naar de ontwikkelingen straffen op maat en het initiatiefwetsvoorstel slimmer straffen.

[3:08:36] Het initiatiefvoorstel dat is aangekondigd door de leden Sneller, Siksdijkstra en Poswijk zien wij met buitengewone belangstelling tegemoet, want in dat initiatiefvoorstel

[3:08:50] zien wij meerdere maatregelen die aansluiten bij de ideeën van het traject straffen op maat, dat al enige tijd loopt.

[3:08:57] En die ideeën uit het traject straffen op maat, die worden daarin juridisch verankerd.

[3:09:03] Een kernelement is elektronische detentie als hoofdstraf, dus niet als vervangende straf, maar als een afzonderlijke hoofdstraf.

[3:09:13] en het verhogen van het maximum aantal uren dat kan worden opgelegd in de vorm van een taakstraf.

[3:09:20] Twee kernelementen uit het initiatiefwetsvoorstel.

[3:09:24] Wij zien uit naar dit initiatiefwetsvoorstel en geven daar onze volle medewerking aan.

[3:09:34] Wat straffen op maat betreft houden we uw Kamer op de hoogte via de voortgangsrapportages.

[3:09:43] Dank u wel, mevrouw de voorzitter.

[3:09:45] En dan kom ik hiermee ook terug op het experiment wat de staatssecretaris zojuist... Dat heeft vanzelfsprekend onze volle aandacht.

[3:09:53] Kijk, ik zit gewoon te denken, een initiatiefwet.

[3:09:56] Voordat dat een wet is, zijn we jaren verder.

[3:09:59] Dat is gewoon hoe het is.

[3:10:01] Prachtige initiatieven allemaal, maar dat experiment in Rotterdam, dat zou als het ware veel sneller zoden aan de dijk kunnen zetten.

[3:10:09] Is het op dit moment bekend?

[3:10:11] Heel onbevangen vraag weer, wanneer we daar de resultaten van hebben?

[3:10:14] Want zo'n experiment hoeft niet heel erg lang te lopen lijkt mij, voordat je kan zien of het een terugdringende werking heeft op voorlopige hechtenis.

[3:10:24] De staatssecretaris.

[3:10:29] Voorzitter, het is inderdaad een heel aantrekkelijk experiment omdat het zonder wetswijziging kan.

[3:10:34] Dus het is een verandering in de praktijk die al snel resultaten zou kunnen hebben, of dat ook inderdaad zo is.

[3:10:41] Dat bekijken we op basis van dit pilot in het loop van dit jaar.

[3:10:45] En op die basis, zoals we ook zullen rapporteren in de voortgangsrapportages, komen wij tot een bredere regeling voor het hele land.

[3:10:57] Maar we moeten op alles inzetten.

[3:10:59] Ik weet dat we het genustraject te lang duren.

[3:11:03] Maar ik zie wel echt uit naar dat initiatiefwetsvoorstel.

[3:11:07] Want het is niet alleen en misschien niet eens primair in het licht van capaciteitsproblemen dat dat initiatiefwetsvoorstel aandacht verdient.

[3:11:16] Het heeft ook alles te maken met het programma wat al heel lang loopt, wat we niet voor niks slimmer straffen noemen.

[3:11:22] omdat we daarmee het palet aan instrumenten wat rechter krijgt om een passende straf te geven, mede vanuit pedagogisch perspectief, mede om detentieschade te voorkomen.

[3:11:33] Het is vanuit al die veel meer moreel geladen overwegingen ook dat wij uitzien naar dat initiatiefwetsvoorstel.

[3:11:41] U heeft nog een vraag van mevrouw Lala.

[3:11:44] Ja, dank u wel, voorzitter.

[3:11:46] De Kamerbrief van de staatssecretaris schetst een heel somber beeld, en dat heeft u denk ik ook wel teruggehoord in onze inbrengen.

[3:11:52] Geen extra budget, maar wel vergaande keuzes die rechtstreeks raken aan de rechtsstaatselijke beginselen, maar ook het functioneren, het dagelijks functioneren van de DI's.

[3:12:02] De Raad voor de Rechtsspraak, daar verwees de staatssecretaris ook naar in zijn brief, stelt ook dat die voorgestelde regeling echt

[3:12:09] afbreukdoekt aan rechtelijke uitspraken.

[3:12:11] Dus ik ben heel erg benieuwd naar de reactie van deze staatssecretaris op die fundamentele kritiek.

[3:12:19] Ja, dat is de fundamentele kritiek op het vervroegde heenzenden.

[3:12:23] Ik wint er geen doekjes om.

[3:12:24] Dat is evident.

[3:12:26] Dit betekent dat de straf die de rechter heeft opgelegd niet onverkort wordt uitgevoerd.

[3:12:31] Daar zit spanning met de rechtsstaat.

[3:12:33] En het is begrijpelijk en terecht dat de rechtspraak daar aandacht voor vraagt.

[3:12:37] Dus de spanning is evident.

[3:12:38] En daarom moeten we zoveel moeite doen om dat zoveel mogelijk te beperken.

[3:12:43] En allerlei maatregelen nemen die die spanning zoveel mogelijk wegneemt.

[3:12:48] Ik wil daar ook helemaal niet omheen draaien.

[3:12:52] De rechtsstaat staat hier onder druk.

[3:12:55] Uw voorganger was ook vrij duidelijk in wat er nodig was, namelijk honderden miljoenen extra investeringen, structurele financiële investeringen om die capaciteitskosten, zowel aan de kant van het personeel als aan de gevangenissen, om extra plekken te regelen, nodig zijn.

[3:13:13] Hoe beziet u dan dat er op dit moment geen extra geld is?

[3:13:17] En op het moment dat onze amendementen ook niet worden aangenomen, ook op de korte termijn en misschien wel lange termijn, dat er geen extra investeringen komen?

[3:13:24] De staatssecretaris.

[3:13:27] Ik constateer in de brief en ook eerder in deze inleiding dat zonder extra middelen het probleem groot blijft en groter wordt.

[3:13:40] En wat het kabinet betreft, het kabinet kan alleen maar op de geëigende momenten extra financiële middelen beschikbaar krijgen.

[3:13:51] Ik kan niet anders dan constateren dat dat het geval is.

[3:13:57] De heer Van Nispen.

[3:13:59] Nu wordt het wel een beetje al te gochtig, als ik eerlijk ben.

[3:14:04] Als wij hier met elkaar constateren dat de rechtsstaat gewoon onder druk staat door het niet onverkocht kunnen uitvoeren van straffen, dat herkent de staatssecretaris.

[3:14:11] De volgende staatssecretaris heeft het al gezegd en de minister die tussentijds hier verantwoordelijk voor was, die heeft het ook nog gezegd.

[3:14:16] De staatssecretaris herkent het in zijn brief.

[3:14:18] Kijk, en dan zegt hij er is nu geen extra budget.

[3:14:21] Ja, sorry, maar dat is geen natuurverschijnsel.

[3:14:23] Dat tekort komt al ergens vandaan.

[3:14:25] Dat komt door domme bezuinigingen uit het verleden.

[3:14:28] En er is een mogelijkheid dat de Kamer extra budget ter beschikking stelt.

[3:14:31] Nou, kans gemist bij de voorjaarsnota.

[3:14:33] Dat zeg ik nog een keer tegen de vrienden uit de coalitie, zo ongeveer.

[3:14:36] Dom onderhandeld.

[3:14:37] Gewoon niet geleverd.

[3:14:39] Gewoon gefaald.

[3:14:40] Maar de staatssecretaris zit toch zelf ook in een regering die zijn vinger op kan steken en kan zeggen... mensen, er is nu nood aan de man.

[3:14:45] Zo gaan we dit niet meer doen.

[3:14:47] Hij is toch zelf bestuurder, toch niet enkel afhankelijk van wat de Kamer in meerderheid wel of niet doet.

[3:14:52] Tuurlijk, uiteindelijk wel voor de goedkeuring, vanzelfsprekend.

[3:14:54] Want de Kamer heeft het budgetrecht en het laatste woord.

[3:14:57] Maar als de Kamer nu geen amendementen had ingediend of alles wegstemt, je kunt toch elk moment dat er nood aan de man is, en in nood is er, een voorstel indienen via de minister Raad, via de minister van Financiën,

[3:15:11] Er zijn toch mogelijkheden?

[3:15:12] Kom op zeg.

[3:15:13] Je kunt toch niet zeggen ja dat kan pas weer per 1 januari 2026 want we gaan de augustenbesluitvorming en dat vind ik echt flauwekul.

[3:15:22] Ja, voorzitter, de keuzes die het kabinet en de coalitie hebben gemaakt, die hebben een reflectie gevonden in de voorjaarsnota en in de begrotingen die voorliggen.

[3:15:30] Dat is de uitgangspunt.

[3:15:32] Dan kan ik alleen maar kijken wat er binnen de begroting mogelijk is.

[3:15:34] En dat heb ik gedaan.

[3:15:35] En daar is die 75 miljoen gevonden.

[3:15:40] Nogmaals, die list kunnen we maar één keer gebruiken.

[3:15:43] Maar dat is wat ik bij machten was te doen.

[3:15:48] En verder is het

[3:15:50] De keuzes die het kabinet heeft gemaakt, liggen voor u in de vorm van de supplementaire begroting.

[3:15:57] Dat is wat het is.

[3:15:59] Zal ik iets zeggen over de meerpersooncellen?

[3:16:03] Nee, want eerst heeft mevrouw Van Eyck nog een interruptie voor u. Ja, dank u wel.

[3:16:06] En misschien komt de staatssecretaris daar nog op.

[3:16:08] Wat ik probeer scherp te krijgen, is het nu voornamelijk een huisvestingsvraagstuk of een personeelsvraagstuk?

[3:16:14] Ik snap dat het met elkaar samenhangt, maar wat is nou prioritair?

[3:16:20] Het personeelsvraagstruk wordt steeds minder groot.

[3:16:26] Dus het is in toenemende mate een kwestie van gebrek aan capaciteit en de dreiging dat capaciteit ook zelfs minder wordt doordat de benodigde renovatie uitblijft.

[3:16:37] En die dreiging is relatief groot.

[3:16:42] Want het raakt ook gewoon aan de brandveiligheid.

[3:16:45] En er komt een dag dat gezegd wordt, het moet nu dicht.

[3:16:49] Die dag die vrees ik.

[3:16:51] Dus het zit vooral in capaciteit en in verband met middelen die nodig zijn voor innovatie.

[3:17:03] Een interruptie van mevrouw Lara.

[3:17:05] Nog eerder als het mag, voorzitter, op dit punt.

[3:17:08] Is het mogelijk dat gemeenten, instellingen, ketenspartners eventueel geconfronteerd worden met extra risico's?

[3:17:15] Denk aan dat er onvoldoende begeleiding is als gedetineerden voortijdig worden vrijgelaten.

[3:17:20] En zo ja, wat heeft de staatssecretaris dan gedaan om die gevolgen te mitigeren?

[3:17:26] De staatssecretaris.

[3:17:40] Ja, voorzitter.

[3:17:41] De vervroegd heengezonden gedetineerden, daarvoor gelden de reguliere nazorgverplichtingen.

[3:17:47] Het kan zijn dat er voorwaarden gelden.

[3:17:49] Die voorwaarden gelden ook tijdens het vervroegd heenzenden en die gaan al gelden tijdens het vervroegd heenzenden.

[3:17:55] Dus de bestaande maatregelen en systematiek zijn erop gericht om dat risico te vergroten.

[3:18:00] Eigenlijk zie ik het verband niet zozeer met het vervroegd heenzenden.

[3:18:04] Het vervroegd heenzenden als zodanig doet geen afbreuk of verandert niks aan de bestaande maatregelen die altijd genomen worden waar dat nodig is om dergelijke risico's te vermijden of te verkleinen.

[3:18:19] We doen veel en een thema dat de aandacht van verschillende van uw leden heeft zijn de meerpersoonscellen.

[3:18:31] Wat ons betreft is er geen taboe op meerpersoonscellen.

[3:18:35] Dat is een onderdeel van het pakket dat we daar naar kijken.

[3:18:40] Ik kan in antwoord op de vragen vanuit uw commissie, waaronder de vragen van de voorzitter, zeggen dat daar heel veel tijd aan besteed is.

[3:18:49] Alles op alles is gezet om de cellen zo optimaal mogelijk te benutten en gedetineerden op meerpersoonscellen te plaatsen waar dat veranderend kan.

[3:18:59] Dit jaar heeft dat ruim 100 extra plekken opgeleverd.

[3:19:05] Een effectiever inzet van meerpersoonscellen.

[3:19:09] De AI heeft alle mogelijkheden onderzocht om zoveel mogelijk plekken te realiseren, maar ziet vooralsnog geen verdere mogelijkheden binnen het gestelde randvoorwaarden.

[3:19:20] Er zijn verschillende pilots gestart.

[3:19:22] Er is een pilot tablet op cel en de pilot waarbij minder arbeid in het huisbewaren wordt aangeboden.

[3:19:30] Voor beide pilots geldt dat er mogelijk iets minder personeel nodig is.

[3:19:35] Dat heeft niet te maken met de meerpersoonscellen, maar heeft mijl te maken met de inzet van personeel, want een deel van de problematiek van de meerpersoonscellen zit hem niet zozeer in de cellen, alswel in de benodigd personeel in verband daarmee.

[3:19:53] Daarmee tracht ik dus ook de vragen te beantwoorden van mevrouw Lala en de vragen die hierover gaan van mevrouw Lala en mevrouw Eerdmans.

[3:20:05] Het blijft dus zo, en dat zeg ik ook in antwoord op de heer Van Dijk,

[3:20:09] dat het personeel randvoorwaardelijk is om de aantallen daadwerkelijk te realiseren.

[3:20:17] Hier gaat het om het personeel, hun veiligheid staat voorop en trouwens ook die van de gedetineerden zelf.

[3:20:23] Er zitten grenzen aan de inzet van meerspersoonscellen, want DI hanteert contra-indicaties en die contra-indicaties voor plaatsing op een meerspersoonscel hebben alles te maken met zorg- en veiligheidsrisico's.

[3:20:38] De norm die wordt gehanteerd is twee personeelsleden op 24 gedetoneerden.

[3:20:46] Dus ook nog een keer uitdrukkelijk in de antwoord op de beschouwing van de heer Emiel van Dijk.

[3:20:53] De directeur van een vestiging kan een gedetineerde toewijzen aan een meerpersoonscel, tenzij die gedetineerde daarvoor ongeschikt wordt geacht.

[3:21:05] Dit wordt bepaald door de regelingselectie, plaatsing en overplaatsing van gedetineerden.

[3:21:11] En deze ongeschiktheid kan samenhangen met de gezondheidstoestand van de gedetineerden, met verslavingsproblematiek, gedragsproblematiek, de achtergrond van de aard van het gepleegde delict, psychische gestoordheid en aan de betrokkenen, de gedetineerden dus, opgelegde beperkingen.

[3:21:32] Als de plaatsingscriteria worden opgerekt,

[3:21:35] Dus buiten deze voorwaarden die neergelegd zijn in die regeling, de RSPOG, dan zullen er onveilige situaties ontstaan voor zowel het personeel als voor de gedetineerden.

[3:21:48] Bovendien moet worden gevreesd op te grote risico's op incidenten en op voortgezet crimineel handelen in detentie.

[3:21:58] Dus het uitgangspunt blijft dan ook dat de plaatsingscriteria voor NPC-plaatsingen gehandhaafd blijven, evenals de minimale gebouwelijke vereisten, zoals dat heet, formaat van de cel, voldoende ventilatie en overige voorzieningen.

[3:22:14] U heeft een interruptie van de heer Emiel van Dijk.

[3:22:17] Zal ik nog één getal noemen?

[3:22:19] Vorige week waren er binnen het gevangeniswezen 1886 bruikbare NPC-cellen, 1886.

[3:22:30] En er waren vorige week daarvan 1729, 1729, in gebruik met twee personen.

[3:22:42] De heer Emiel van Dijk.

[3:22:45] Met dat laatste te beginnen zie ik daar al direct een potentie van 160 plekken.

[3:22:50] Dus ik zou zeggen, tel uit je winst.

[3:22:54] En wat de staatssecretaris zegt, dat is geloof ik artikel 11a van de regeling, selectie, plaatsing, overplaatsing van gedetineerden.

[3:23:01] om die contraindicaties te gebruiken.

[3:23:05] Dat is natuurlijk zo, maar het is niet zo dat van al die mensen die in de gevangenis zitten, dat 90 of 95 procent aan die contraindicaties voldoet.

[3:23:17] Dat kan natuurlijk niet zo zijn.

[3:23:19] En ook de commissie van toezicht heeft gezegd dat die meerpersoonscellen gewoon een volwaardige vorm van detentie is.

[3:23:30] Ze hebben ook gezegd dat het weigeren om jezelf op een meerpersoonscel te laten plaatsen, dat dat kan worden gekenmerkt als strafwaardig gedrag, als in de zin van artikel 50

[3:23:47] de eerste lid van de Penitentiaire Beginselenwet.

[3:23:50] En dan kan de directeur van die gevangenis daar ook gewoon consequenties aan verbinden.

[3:23:54] En de staatssecretaris kan mij niet wijsmaken dat dat in geen van de gevallen nu mogelijk is.

[3:24:03] Zoals ik al eerder zei, we hebben het over een tekort.

[3:24:05] Dat is de laatste brief die we hebben gehad.

[3:24:07] Tenminste, de voorlaatste brief van net iets onder de 300 plekken tot het eind van dit jaar.

[3:24:13] Dus ik wil wel graag van de staatssecretaris horen, is er wel daadwerkelijk alles aangedaan?

[3:24:21] Want als ik het zo zie, dan is er toch nog steeds ruimte.

[3:24:25] U gaf het zelf aan, 1886 bruikbare NPC-plekken, 1729 daadwerkelijk bezet.

[3:24:33] Dat zijn het 157 plekken uit mijn hoofd die er dus nog onbezet zijn.

[3:24:40] Daar valt nog wat te winnen, neem ik aan.

[3:24:43] De staatssecretaris.

[3:24:44] Nou, die aanname is onjuist.

[3:24:46] Natuurlijk valt daar niks mee te winnen, want dan zouden we het doen.

[3:24:49] Ik doe geen concessies als het gaat om die contraindicaties.

[3:24:52] Die zijn er niet voor niks.

[3:24:53] Die zijn er om de veiligheid van de betrokkenen, zowel de gedetineerden als ook het personeel te beschermen.

[3:24:58] We doen het maximale op dat punt.

[3:25:00] En dat blijven we ook doen.

[3:25:01] Ik zal er ook blijven toezien.

[3:25:05] De staatssecretaris begon zijn verhaal met een bezetting van 99,5 procent.

[3:25:13] Als je dat op 10.000 cellen doet, dan heb je dus niet je volledige bezetting.

[3:25:16] Als je tegen mij of tegen de Kamer vertelt dat we 1886 bruikbare meerpersoonscellen hebben, maar we gebruiken er maar 1729.

[3:25:24] Ergo, we hebben 157

[3:25:27] meer persooncellen hebben die we niet gebruiken, terwijl ze toch bruikbaar zijn, dan gaat die vlieg er niet op.

[3:25:33] Dan doe je niet het maximale.

[3:25:35] Dus dat kan de staatssecretaris hier wel claimen, maar hij spreekt zichzelf overduidelijk tegen.

[3:25:44] Dat denk ik niet, want die 99,5 procent wordt ingegeven door wat mogelijk is.

[3:25:53] Er zijn dus geen bruikbare cellen, want je kunt niet onbeperkt mensen bij elkaar plaatsen en je kunt niet onbeperkt mensen verplaatsen door het land om meer cellen bruikbaar te laten zijn.

[3:26:05] In die 99,5 procent zit natuurlijk verdisconteerd

[3:26:09] de mate waarin er nog marge zit.

[3:26:12] En die marges worden mede bepaald door de voorwaarden die gelden voor plaatsing op een meerpersoonscel.

[3:26:21] U gaat verder met uw inbreng.

[3:26:23] Ja, ik sprak al even over personeel en het belang van veiligheid van personeel.

[3:26:27] Daar wou ik nog wat extra woorden aan wijden.

[3:26:30] Ook in antwoord op de vraag van mevrouw Van der Werf, hoe het gaat met de werkdruk.

[3:26:35] Die werkdruk is een continu punt van aandacht.

[3:26:38] Die wordt onder andere gemeten via het medewerkersonderzoek, dat tweejaarlijks wordt afgenomen.

[3:26:43] En op basis daarvan maken de DII-onderdelen plannen ter verbetering, maar het blijft lastig om die werkdruk goed aan te plakken.

[3:26:54] Want die is afhankelijk van meerdere factoren, sociale veiligheid, leiderschap en uiteraard ook capaciteitsbeschikbaarheid van personeel.

[3:27:03] De druk is nog steeds hoog.

[3:27:05] En dat heeft tot gevolg dat ze minder kunnen werken aan hun vakmanschap en doorontwikkeling en ook minder mogelijkheden hebben om verlof te genieten wanneer ze dat wensen.

[3:27:16] Er zijn wel hier regionale verschillen.

[3:27:19] In de Randstad speelt de arbeidsmarktkrapte een grotere rol dan in het oosten van het land.

[3:27:26] Ik noemde straks al even dat de taskforce daar mede op gericht is om toch te kijken of personeel regionaal elders inzetbaar is.

[3:27:35] Dus dat ook desondanks.

[3:27:37] Dat heeft dus ook de aandacht.

[3:27:39] Maar dat is om het probleem van regionale verschillen in de arbeidsmarktkrapte te adresseren.

[3:27:47] Ik zit even nog met het vorige punt, voorzitter.

[3:27:54] Kijk, die vraag... We zijn aan het puzzelen.

[3:27:56] Ik begrijp dat het staatssecretaris aan het puzzelen is, maar je hebt dus wel 160 plekken in een meerpersoonscel, zoals net gezegd werd, beschikbaar, alleen die kunnen niet worden gebruikt.

[3:28:05] Dan vind ik het toch wel dat we wat meer antwoord moeten krijgen dan net aan de heer Dijk.

[3:28:10] Blijkbaar heeft dat met andere omstandigheden te maken.

[3:28:12] Dat wil ik graag toegelicht zien.

[3:28:14] Want kijk, ook de norm van een aantal bewakers op gedetineerden, die staat er.

[3:28:19] Maar de norm is volgens mij ook dat we geen mensen vroeger vrij laten dan ze zijn gestraft.

[3:28:24] Dat is ook een norm die we hebben.

[3:28:25] Dus ik vind wel dat we iets meer in detail moeten weten waarom die 160 plekken niet kunnen worden ingevuld.

[3:28:31] En misschien ook een opdracht om te kijken hoe dat wel zou kunnen.

[3:28:34] Want ik snap helemaal prima dat er gevaren kunnen zijn in mensen die helemaal de weg kwijt zijn, die verslaafd zijn.

[3:28:40] Oké, dat is zeker een factor.

[3:28:42] Anderzijds, ja, inbreek of, ik bedoel, gedetineerden leren ook van elkaar op de luchtplaats.

[3:28:47] Dat zijn weer wat minder valide argumenten, vind ik.

[3:28:50] Ik bedoel, we zijn allemaal in de gevangenis geweest en dan weet je hoe snel dat gaat.

[3:28:53] Hoef je niet voorbij op één cel te zitten.

[3:28:55] Dat kan ook bij pingpongen gebeuren.

[3:28:57] Dus ik wil nog inderdaad wel weten wat er nou het probleem is met die 160 cellen, meer persoons, die niet kunnen worden gebruikt.

[3:29:05] De staatssecretaris.

[3:29:06] Nee, voorzitter, die 160, die getallen, dat is een momentopname.

[3:29:14] Op dat moment waren er 160 niet in gebruik, van dat grote aantal, als gevolg van regionale behoeftes, ook daar hebben we grote diversiteit in regels, in verband met de contraindicaties die er zijn voor veiligheid van de gedetineerden en van het personeel.

[3:29:32] Dus het is een momentopname.

[3:29:33] Het is niet een structureel ondergebruik van 160 plaatsen die alles te maken heeft met de contraindicaties waar ik geen concessies wil doen.

[3:29:50] Drukte ik bijna het verkeerde knopje in, voorzitter.

[3:29:55] Wat ik maar afvroeg, de heer Struyker zei net, die bezetting en die problemen met personeelstekorten verschillen erg over het land.

[3:30:03] Maar ik kan me ook voorstellen dat de veiligheid van het personeel daar natuurlijk mee samenhangt.

[3:30:08] En op het moment dat je dus op sommige plekken hele nijpende tekorten hebt, wat doe je daar dan extra

[3:30:16] om de veiligheid van de mensen die er nog wel werken te kunnen vergroten, omdat ik me ook voor kan stellen dat je in een soort van neerwaterspiraal komt.

[3:30:25] Dat mensen dan denken van ja, weet je, ik zie het hier gewoon niet goedkomen, dan stop ik er maar mee.

[3:30:30] De staatssecretaris.

[3:30:36] Ja, voorzitter.

[3:30:41] Dat gevoel van veiligheid wordt natuurlijk op belangrijke mate bepaald door de beschikbare medewerkers.

[3:30:52] ...wordt beïnvloed op belangrijke mate dat gevoel van veiligheid.

[3:30:57] Dus dit heeft alles te maken met personeelsbeleid.

[3:30:59] Ook met verwachting en management.

[3:31:02] Realistisch beeld schetsen bij de werving.

[3:31:07] De aard van de werkzaamheden.

[3:31:09] Het voorkomen van uitstroom.

[3:31:12] Ik noemde het woord leiderschap, rol van management.

[3:31:15] Daar worden slagen gemaakt dat alles is van belang om...

[3:31:21] de goede medewerkers te verkrijgen die weten waar ze aan beginnen.

[3:31:26] En ook te voorkomen dat medewerkers uitstromen.

[3:31:30] Een onderdeel daarvan is toch ook het opleidingsaanbod.

[3:31:34] Om ook op die manier het beschikbare personeel te behouden.

[3:31:40] Dus dat maakt onderdeel uit van het palet.

[3:31:45] Ook de heer Van Nispen vroeg naar de veiligheid.

[3:31:50] Ik zei het al in diverse toonaarden in verband met de meerspersoonscellen.

[3:31:54] Ik doe nog wel de toezegging dat ik in de volgende voortgangsbrief nadere toelichting zal geven op de gebruik van de meerspersoonscellen.

[3:32:04] Dus dat zeg ik in de richting van de heer Emiel van Dijk en de heer Eerdmans, maar ook mevrouw Lala, dat ik de nadere toelichting zal geven in de volgende voortgangsbrief hoe we nou die cijfers in verband met meer persooncellen zal verstaan.

[3:32:18] Ik noemde in dat kader al dat het heel veel te maken heeft, ook met de veiligheid van het personeel, en dat ik daar geen concessies wil doen.

[3:32:31] De veiligheid van het personeel is altijd een belangrijke afweging.

[3:32:36] Wat wordt er extra gedaan voor het personeel?

[3:32:46] Ik wil geen concessies doen aan de veiligheid van het personeel.

[3:32:51] Om die reden wil de staatssecretaris niet meer dan één persoon op een cel zetten.

[3:32:56] In het geval van 8000 anderen.

[3:32:59] cellen die geschikt zijn voor tweepersoons bezetting.

[3:33:03] Vanwege de veiligheid voor het personeel.

[3:33:06] Maar ondertussen mogen die mensen wel gewoon als zelfmelder op straat lopen.

[3:33:11] Dus hoe valt dat nou te rijmen?

[3:33:13] Dat het wel goed is voor de samenleving dat die geconfronteerd worden met vrijlopende criminelen, dat die geconfronteerd worden met criminelen die straks twee weken eerder naar huis worden gestuurd.

[3:33:23] Maar dat criminelen, wil je gebeenten dat ze samen met elkaar op een cel zitten?

[3:33:27] Nee, dat kan niet.

[3:33:29] Maar je kunt ze wel twee weken vervoegd op de samenleving vrij laten en je kunt ze wel als zelfmelder buiten op straat laten rondlopen.

[3:33:36] Kan de staatssecretaris even uitleggen hoe dat precies zit?

[3:33:40] Want ik begrijp het niet hoor.

[3:33:41] De staatssecretaris.

[3:33:43] Voorzitter, het getal van 8000 kan ik niet goed duiden.

[3:33:50] Het gedal van 8000 komt uit ongeveer 9600 bruikbare cellen die we in Nederland hebben.

[3:34:01] De staatssecretaris geeft aan 886 bruikbare meerpersooncellen zijn dat, maar de commissie van toezicht geeft aan dubbelcellen hebben exact dezelfde afmetingen als eenpersooncellen.

[3:34:12] Kortom, we hebben in Nederland 9600 eenpersooncellen die in de praktijk gebruikt kunnen worden als een tweepersooncel.

[3:34:21] Vandaar dat ik zei die 8000, zij het 7800.

[3:34:25] De staatssecretaris.

[3:34:28] Ja, voorzitter, de afmetingen zijn niet doorslaggevend.

[3:34:31] Er zijn veel meer voorzieningen die maken dat een cel een meerpersoonscel kan zijn.

[3:34:35] Ik zeg nogmaals toe dat ik nadere toelichting zal geven op de aard van meerpersoonscellen en het gebruik daarvan en de bezetting daarvan, mede in verband met de randvoorwaarden die daarvoor gelden in de eerstvolgende voortgangsreportage.

[3:34:51] Nee, wij gaan dit onderwerp achter ons laten.

[3:34:53] Ik denk dat daar voldoende over is gezegd.

[3:34:54] De staatssecretaris kan het ook vervolgen.

[3:35:01] Volgens mij is er een duidelijke toezegging gedaan om in de aankomende voortgangsbrief nader in te gaan op het vraagstuk rondom meerspersoonsstellen en het gebruik daarvan.

[3:35:09] De staatssecretaris vervolgt zijn betoog.

[3:35:17] Ik wil overgaan naar de categorie overig en daarna de appreciatie van de amendementen die zien op het gevangeniswezen.

[3:35:25] Op de eerste plaats de vraag van de heer Van Nispen die betroft de voorwaardelijke gratie.

[3:35:36] Wat voorwaarlijke gratis betreft, of de regering bereid is te verkennen of die mogelijk gemaakt kan worden.

[3:35:46] Ik zei al heel uitdrukkelijk dat het uitgangspunt moet blijven dat straffen worden uitgevoerd zoals de rechter deze heeft bedoeld.

[3:35:56] Dat element van de rechtsstaat waar ook mevrouw Lala terecht aandacht voor vroeg, dat geldt ook hier.

[3:36:01] Want een gratiebeslissing is in essentie het afwijken van een beslissing zoals de rechter die heeft genomen.

[3:36:09] Daar komt bij dat artikel 13 de 2 van de gratiewet weliswaar een mogelijkheid geeft om een gevangenisstraf om te zetten in een taakstraf, maar alleen maar als voldaan is aan een van de twee gronden om gratie te verlenen.

[3:36:22] die twee gronden genoemd in artikel 2 van de Gratisse wet.

[3:36:25] De eerste grond is nieuwe feiten of omstandigheden waarbij de rechter geen of onvoldoende rekening heeft kunnen houden en die zouden hebben geleid tot een ander of geen of andere straf.

[3:36:35] Maar van een dergelijk novum is niet typisch sprake.

[3:36:39] En die capaciteitsproblemen zijn niet nieuw.

[3:36:41] En zelfs als dat wel zo zou zijn, dan is het onwaarschijnlijk dat dat zou hebben geleid tot oplegging van een andere straf.

[3:36:47] De tweede grond die in artikel 2 van de gratiewet is genoemd, is er is reden of een basis voor gratie als met de ten uitvoerlegging van de straf geen strafdoel meer in redelijkheid wordt gediend.

[3:37:05] Daarvan lijkt ook geen sprake, want het doel van de bestraffing staat nog overend.

[3:37:10] Dus op deze technische gronden zien wij geen ruimte om langs de weg van voorwaardelijke gratie een oplossing te vinden voor de capaciteitsproblematiek.

[3:37:26] Wat ik onuitstaanbaar vind aan het hele instrument van gratis is dit.

[3:37:29] Als je een rechter bent en je legt een straf op van, ik noem eens wat, een half jaar.

[3:37:34] En je gaat er dan vervolgens vanuit dat DEI en CIB er alles aan doen dat een halve jaar ten uit voor wordt gelegd natuurlijk.

[3:37:40] En dat is dan ergens binnenkort klaar.

[3:37:43] Als je diezelfde rechter zijnde, weet dat dat halve jaar pas in 2030 ten uit voor wordt gelegd.

[3:37:50] Nou, ik zou geen half jaar opleggen.

[3:37:52] want ik vind het namelijk niet menselijk om iemand een half jaar te laten zitten over vijf jaar.

[3:37:56] En dat heeft dus invloed, lijkt mij, op het beoordelingskader van zo'n rechter.

[3:38:02] Nou, dan moet dat toch ook invloed hebben op het instrument van gratie, want daar gaat het toch om?

[3:38:06] Als je na vijf jaar kan zeggen, of na vier jaar kan zeggen, er zijn vier jaar voorbij door capaciteitsgebrek, dat wist de rechter niet, die mij dat halve jaar gaf.

[3:38:14] Heeft u een beetje genade alsjeblieft?

[3:38:16] Daar draait gratie toch om.

[3:38:17] Dat moet dan toch gewoon werken.

[3:38:18] Al is het een omstandigheid waar de veroordeelde niets aan kan doen.

[3:38:23] Dat is toch juist het gekmakende ervan.

[3:38:26] Dat dit omstandigheden zijn die hij niet kan beïnvloeden, maar die een straf echt gewoon heel erg veel erger maakt.

[3:38:31] Dat hoort toch door te werken in een gratie-instrument?

[3:38:34] De staatssecretaris.

[3:38:36] Nou, ik denk dat dat niet zo is.

[3:38:37] We hebben het dan over de eerste grond.

[3:38:39] En dan moet er sprake zijn van een novum.

[3:38:41] En ik denk niet dat dit geldt als novum in de zin van een gratiewet.

[3:38:47] Maar is de staatssecretaris ermee eens dat het wel zou moeten gelden als een grond voor gratie?

[3:38:51] Want dat is natuurlijk de vraag.

[3:38:53] De staatssecretaris.

[3:38:55] We zullen er naar kijken, maar ik denk niet dat de weg van gratie een oplossing biedt voor deze problematiek.

[3:39:02] De heer Van Nispen.

[3:39:04] Ja, voorzitter, Dirk Poops heeft natuurlijk helemaal gelijk, maar onthoud die gedachte.

[3:39:08] In dit geval.

[3:39:10] Maar de staatssecretaris begon eigenlijk zijn antwoord met het afwijzen hiervan dat hij vindt dat vonnissen geheel teruit moeten worden gelegd.

[3:39:17] Ja, dat is nou de hele discussie.

[3:39:18] Daar faalt de regering in op dit moment.

[3:39:22] Dus kom nou ons niet aan met jullie voorstel is een slecht idee, want strafvermoediging moet ten uitvoer worden gelegd.

[3:39:28] Dat lukt nou juist niet.

[3:39:29] Dat is het hele punt.

[3:39:30] En dat vinden wij hier eigenlijk ook allemaal.

[3:39:32] Een door de rechter opgelegde straf behoort ten uitvoer te worden gelegd.

[3:39:36] Nou proberen wij hier creatief mee te denken met allerlei voorstellen die gaan over slimme straffen.

[3:39:40] Niet omdat de ene partij zo'n ontzettende fan is van een alternatieve straf of van een enkel, want daar hebben we ook heftige discussies over gehad.

[3:39:47] Maar volgens mij kunnen we ook hier gemeenschappelijk wel tot een meerderheid komen die zegt

[3:39:51] Een alternatieve straf is beter dan geen straf.

[3:39:55] Dus het nu zomaar twee weken eerder heenzenden, daar wordt geprobeerd, nu in dit geval door mij, maar ook door anderen, en ik noem dat voorwaardelijke gratie, om tot een alternatief te komen.

[3:40:05] Wat beter is dan iemand zomaar zonder voorwaarden op straat te zetten.

[3:40:08] Nee, dit zou dan zijn met voorwaarden.

[3:40:10] Dus ik vind het goed dat dat wordt verkend, nu dan toch, nadat de heer Koops aandringt.

[3:40:15] Maar het enthousiasme spat er niet af.

[3:40:17] En ik denk wel dat het haast heeft om dit soort voorstellen te verkennen.

[3:40:20] Want de nood is hoog.

[3:40:21] Dat zei ik al.

[3:40:21] En er wordt ook geen enkele poging gedaan door de staatssecretaris om zelf geld te regelen.

[3:40:25] Die kritiek die had ik al.

[3:40:27] Maar hier wil ik dan wel de urgentie zien dat hier met spoed nagekeken wordt.

[3:40:30] De staatssecretaris.

[3:40:31] Voorzitter, ik ben uw Kamer dankbaar voor alle suggesties en het meedenken.

[3:40:35] En we komen erop terug in de volgende voortgevingsrapportage.

[3:40:38] Ik stel voor iets te zeggen over buitenlandse cellen.

[3:40:42] Wat de buitenlandse cellen betreft.

[3:40:44] Nederland en Estland hebben gezamenlijk verkend of het mogelijk is om voor Nederland detentiecapaciteit in Estland te huren.

[3:40:52] Helaas is er een aantal juridische knelpunten.

[3:40:55] Het grootste knelpunt komt voort uit een bepaling uit de Estse Grondwet.

[3:41:00] De Estse Grondwet staat niet toe dat de Nederlandse Penitentiaire Beginselenwet wordt toegepast en dat Nederland verantwoordelijk blijft voor de ten uitvoering van Nederlandse straffen.

[3:41:10] En dat is wel een fundamentele voorwaarde voor Nederland.

[3:41:14] Dus Estland is niet langer in beeld.

[3:41:17] We blijven verkennen of er in het buitenland elders mogelijkheden zijn om tententiecapaciteit in te huren.

[3:41:27] Dan kom ik op de vraag van mevrouw Lala in de stand van zaak in het dossier Fivore den Dolder.

[3:41:36] Mevrouw Lala schetst hoe mevrouw Conradi, voormalig staatssecretaris,

[3:41:40] in het afgelopen jaar of jaar verschillende acties heeft uitgezet om de impasse in Den Dolder te doorbreken.

[3:41:47] Ook ik vind het van belang om met betrokkenheid van het Rijk te bewerkstelligen dat de verhuizing van Vivoor samen met het lokaal bestuur en de zorginstelling toch mogelijk wordt gemaakt.

[3:42:00] De lokale bestuur en de zorginstelling zijn primair verantwoordelijk, maar vanuit het Rijk zal ik mij daarvoor ook inspannen.

[3:42:08] Ik ben voor de organisatie van de regietafels in nauw contact met VIVOER, met de gemeente Zeist en de commissaris van de Koning van de provincie Utrecht.

[3:42:17] Inmiddels hebben twee regionale regietafels plaatsgevonden met burgemeesters uit de regio en de commissaris van de Koning onder voorzitterschap van de voormalige staatssecretaris.

[3:42:27] Dus ja, de tweede regietafel heeft plaatsgevonden en aan de volgende wordt gewerkt.

[3:42:33] In de voortgangsbrief Forensische Zorg in het najaar zal ik uw Kamer informeren over de laatste stand van zaken.

[3:42:41] Dan kom ik op

[3:42:44] Mijn laatste opmerkingen en dan de amendementen met betrekking tot DJI.

[3:42:51] Mag ik nog een stukje op het gevangenisfeest.

[3:42:53] Ik was aan het wachten op de vraag die ik heb gesteld over dat het klopt dat er op dit moment mensen zonder interne DJI opleiding op de werkvloer staan.

[3:43:04] Die vraag is nog niet beantwoord.

[3:43:09] Mijn excuses, inderdaad.

[3:43:11] Het antwoord is nee, dat klopt niet.

[3:43:13] Medewerkers worden niet willekeurig ingezet binnen de PIs.

[3:43:17] Medewerkers die nog niet volledig zijn opgeleid, die worden begeleid en die werken onder toezicht van ervaren collega's.

[3:43:24] Als eraan wordt getwijfeld of dit verantwoord kan, dan worden andere keuzes gemaakt, zoals bijvoorbeeld het aanpassen van het dagprogramma.

[3:43:32] Altijd staat de veiligheid van de medewerkers en van de gedetineerden voorop.

[3:43:38] Mag ik daar een vervolgvraag?

[3:43:39] Een vervolgvraag, want ik heb begrepen dat er een enorme wachtlijst is bij het opleidingsinstituut van DJI.

[3:43:44] Dus ik check even of dat klopt.

[3:43:47] Vandaar ook mijn vraag.

[3:43:48] Zo nee, dan ben ik gerustgesteld.

[3:43:50] Maar ik hoor andere berichten.

[3:43:55] Die zijn mij niet bekend.

[3:43:58] Maar ik doe een navraag en dan kom ik in de tweede termijn op terug.

[3:44:04] Mevrouw Van Eyck bracht er sprake het PwC-rapport uit 2022 met aanknopingspunten.

[3:44:13] De vraag is of we kunnen toezeggen de aanknopingspunten die daarin zijn verwoord opnieuw te bezien.

[3:44:19] De maatregelen die in het PwC-rapport zijn vermeld, die betroffen onder andere het vergroten van de groepsgrootte, versopering van het dagprogramma en het in het geheel niet ten uitvoer leggen van alle vrijheidsstraffen tot zes maanden als mede alternatieve sancties.

[3:44:34] In reactie op het rapport heeft de toenmalige minister voor Rechtsbescherming in zijn brief van 23 september 2022 verschillende maatregelen aangekondigd, waaronder dat de capaciteit van de DJI afgetopt zou worden op 11.000 en dat indien de benodigde bezetting hoger wordt, hiervoor alternatieve straffen ingezet zouden moeten gaan worden.

[3:44:57] In het kader van de bestaande capaciteitsproblematiek is opnieuw gekeken naar de voorstellen van PwC en een aantal maatregelen is ook daadwerkelijk ingezet.

[3:45:06] Dan bedoel ik onder andere het versoberen van de dagprogramma's, het beschikbaar komen van zelfmedelocaties voor kort gestraften met een beperkt dagprogramma en een verminderd aanbod van arbeid in het huis van bewaring.

[3:45:24] We spraken al over meer persooncellen, ook een onderdeel van het PwC-rapport.

[3:45:29] En we spraken ook over alternatieve straffen.

[3:45:33] Ik vermeld daarbij wel dat het voorstel om korte straffen deels te vervangen door een vorm van elektronische detentie onder de noembaar capaciteitsverlof, naar aanleiding van een aangenomen motie vanuit uw Kamer, is gestopt.

[3:45:50] Mevrouw Van Eyck vroeg ook naar de P.I.

[3:45:54] in Almere en de J.J.I.

[3:45:58] Harreveld.

[3:45:59] Met name het heropenen van deze voormalige P.I.

[3:46:03] en voormalige J.J.I.

[3:46:07] Definitieve besluiten daarover kunnen niet worden genomen door het ontbreken van financiële middelen.

[3:46:13] DEI voert wat Almere betreft op dit moment onder regie van een projectleider een vooronderzoek uit naar de heringebruikname van de PI Almere.

[3:46:23] Dat onderzoek loopt nog en ik kan nog niet vooruit lopen op de uitkomsten.

[3:46:28] Ik zal u in de volgende capaciteitsbrief in het najaar informeren over de stand van zaken.

[3:46:34] De kosten van dit vooronderzoek worden gefinancierd uit de middelen die ter beschikking zijn gekomen uit het amendement van het Kamerlid Elian.

[3:46:42] De kosten voor renovatie en in gebruiknaming van de PI Almere zijn nog niet gedekt.

[3:46:48] Dit betreft alleen het vooronderzoek.

[3:46:52] Dan Harreveld.

[3:46:54] Harreveld is nu een locatie voor gesloten jeugdzorg.

[3:46:58] De organisatie die verantwoordelijk is voor deze gesloten jeugdzorg in Harreveld heeft aangegeven begin juli, dus al heel binnenkort, duidelijkheid te willen hebben vanuit mijn ministerie of deze locatie een justitiële jeugdinrichting kan worden.

[3:47:19] Wij zijn samen met de DI in nauw overleg met zowel de bestaande organisatie als ook de toekomstige organisatie die aan de slag wil om in Harreveld een JJI te creëren.

[3:47:34] En we kijken ook naar de mogelijkheid om een overbruggingsperiode te creëren, zodat er eerst in het kabinet in augustus kan worden gesproken over de benodigde middelen.

[3:47:49] Maar de bereidheid om deze periode te overbruggen is wel mede afhankelijk van de betrokken organisaties.

[3:47:58] Het is duidelijk dat Harreveld

[3:48:01] op de kortste termijn de beste mogelijkheid biedt voor uitbreiding van de capaciteit.

[3:48:09] Dank u mevrouw de voorzitter.

[3:48:12] Ik ben blij dat de staatssecretaris over dit onderwerp begint, want dat voelde namelijk voor mij heel erg als een sophisch choice.

[3:48:18] We weten allemaal dat er amendementen voorgesteld worden hier, die zien op Arjenveld.

[3:48:23] Dat ziet op het vrijmaken van 25 miljoen die als het ware wordt geamputeerd uit andere goede plannen.

[3:48:29] En als ik dan zo de staatssecretaris hoor, dan dringt zich de vraag op of de staatssecretaris zelf ook in staat is ergens vandaan dat geld te vinden, via de coëditiepartij ofzo, of moet dat worden overgelaten aan het gevecht wat plaatsvindt tussen fracties in de Tweede Kamer?

[3:48:45] De staatssecretaris.

[3:48:47] Voor heropening van Harreveld, om contacten met betrekking tot Harreveld aan te gaan, is een bedrag van 35 miljoen nodig.

[3:48:59] Wat Harreveld betreft, Harreveld wordt uitdrukkelijk genoemd in het voorgestelde amendement met nummer 11.

[3:49:06] En voor dit amendement, als mede voor de overige amendementen, ik kom dus nu tot de appreciatie van de amendementen.

[3:49:14] om daar even mee te wachten.

[3:49:15] Er was net wat onrust aan deze kant naar aanleiding van een vraag die niet werd toegestaan.

[3:49:20] Dus ik maak nog even een blik naar die kant werpen.

[3:49:23] Zijn er vragen onbeantwoord over het gevangeniswezen die alsnog gesteld moeten worden?

[3:49:29] Ik zie de heer Van Ispen.

[3:49:31] Ja, ik dacht dat de staatssecretaris op enig moment aan een antwoord begon die ging over mogelijke extra waardering voor gevangenispersoneel die ik had gesteld.

[3:49:40] En na een interruptie is die vraag volgens mij vervolgens overgeslagen.

[3:49:44] Dat zou toch buitengewoon spijtig zijn.

[3:49:53] Voorzitter, ik herinner me dat inderdaad en nu is het alleen nog maar de vraag of ik het nog kan vinden en ik geloof dat dit het is.

[3:50:06] Het kabinet heeft besloten om per 1 januari 2026 een nulllijn te hanteren voor al het Rijkspersoneel.

[3:50:14] Dat is een financiële maatregel om de ambities van het kabinet waar te kunnen maken.

[3:50:20] Ik ben gebonden aan die afspraak in het reerprogramma en ik zie geen ruimte om af te wijken van die gemaakte afspraak.

[3:50:27] Dus er is geen financiële ruimte om het personeel in het gevangeniswezen

[3:50:34] een extra tijdelijke toelage toe te kennen.

[3:50:38] Ik merk daarbij nog wel op dat uit de exit monitor van DEI blijkt, dus dat zijn de enquête onder personeel dat de DEI verlaat, dat salaris niet in de top vijf van de voornaamste vertrekredenen staat.

[3:50:57] DEI sluit met haar personeelsbeleid aan bij de uitkomsten van de exit monitor.

[3:51:04] Ik hoop hiermee de vraag alsnog te hebben beantwoord.

[3:51:09] Iemand anders nog over het blokje gevangeniswezen?

[3:51:13] Nee, dan kan de staatssecretaris overgaan tot appreciatie van amendementen die hierop zien.

[3:51:19] De amendementen 9, 10, 11 en ook 15, als ik me niet vergis, zijn allereeds geapprecieerd door de minister van Financiën in zijn brief na aanleiding van het debat over de voorjaarsnota.

[3:51:36] De dekking van de genoemde amendementen ziet op een andere begroting dan die van Justitie en Veiligheid.

[3:51:45] En daar gaan de minister van Justitie en Veiligheid en ik niet over.

[3:51:49] Deze amendementen zijn op die basis allemaal door de minister ontraden.

[3:51:54] En daar sluit ik me uiteraard bij aan.

[3:52:00] Ik ben nog even aan het puzzelen.

[3:52:04] Nee, de heer Van Nispen.

[3:52:07] Ja voorzitter, ik vind dit ook wel weer heel ver gaan.

[3:52:10] Nou wordt onder verwijzing naar een ander debat.

[3:52:13] serieuze voorstellen van Kamerleden die de moeite hebben genomen een amendement te maken en dekking daarvoor te vinden, terwijl notabene zojuist al, volgens mij door mevrouw Van der Werf, aan de minister is gevraagd hoe zit dat nou met dat potje voor goed bestuur?

[3:52:27] Nou is de minister vertrokken en nu staat de staatssecretaris er alleen voor.

[3:52:30] Dat is jullie keuze.

[3:52:31] En nou zegt de staatssecretaris, ja de minister van Financiën heeft al in een ander debat gezegd, je mag niet van andere begrotingen pakken en om die reden ontraden we dit.

[3:52:38] Ja, dat vinden jullie vanuit het kabinet, met jullie begrotingsregels, zijn geen wetten.

[3:52:43] Dus als de Kamer dat vindt, dan mag dat natuurlijk wel degelijk.

[3:52:46] En de vraag, het informatieverzoek wat hier volgens mij al toenet is gedaan door mevrouw Van der Werpen, daar sluit ik me van harte bij aan.

[3:52:52] Hoe zit dat met die postgoedbestuur?

[3:52:55] En als we die vraag nu niet beantwoord krijgen, dan moeten we het debat schorsen of dan moet er een schorsing plaatsvinden en dan kan deze staatssecretaris met minister Uitermark bellen.

[3:53:02] Ik vind het belangrijk om te weten, ook voor het verloop van dit debat, welke middelen wel en niet beschikbaar zijn.

[3:53:07] Let wel, wij zitten hier een probleem van deze regering op te lossen, namelijk het grote financiële tekort in het gevangeniswezen.

[3:53:13] Dus ik vind het echt wel heel ver gaan als hier nou tegen ons wordt gezegd je mag geen geld pakken van een andere begroting, terwijl al die amendementen netjes gedekt zijn en deze vraag, de regering deze vraag mijlenver aanzag komen.

[3:53:23] Die amendementen liggen er al een pootje.

[3:53:25] De staatssecretaris.

[3:53:30] Voorzitter, die amendementen doen een beroep op de middelen voor goed bestuur en rechtsspraak op de begroting van binnenlandse zaken.

[3:53:41] Die middelen zijn reeds bestuurlijk gebonden voor een heel belangrijk gedeelte.

[3:53:46] Ik heb daar niet direct zicht op.

[3:53:50] Ik weet wel dat onder de vlaggoedbestuur allerlei initiatieven worden genomen, zijn genomen en bestuurlijk gebonden zijn geraakt en zijn toegezegd voor onderdelen die allemaal de rechtsstaat betreffen.

[3:54:01] En toegang tot het recht en de versterking van de parlementaire democratie.

[3:54:07] U bent bekend met de initiatieven die de minister van BZK heeft genomen in dat kader.

[3:54:13] en die zien ook op het kiesstelsel, die zien op versterking van de parlementaire democratie, zowel de landelijke als de lokale.

[3:54:21] Ik heb daar niet precies zicht op.

[3:54:25] Ik kan u daar nu niet meer over zeggen.

[3:54:28] Onderdeel daarvan is natuurlijk ook een bedrag dat is gereserveerd voor het constitutioneel hof.

[3:54:35] Maar ook daarvoor geldt dat het kabinet geen nieuwe keuzes heeft gemaakt.

[3:54:42] En ook dat onderdeel van de envelop van BZK onderdeel is van de door het kabinet gemaakte keuze, waar niet van afgeweken is in de voorjaarsnota.

[3:54:52] Dus op die basis persisteer ik, tezamen met de minister van Financiën, in de appreciatie ontraden.

[3:55:02] Ik begrijp natuurlijk waar de behoefte vandaan komt.

[3:55:07] En ik waardeer ook de inzet die vanuit uw Kamer wordt getoond om middelen te vinden voor de DEI.

[3:55:16] En ik gaf u al aan dat Harreveld een grote maat van urgentie heeft.

[3:55:22] Maar als het aankomt op appreciatie vanuit het kabinet, dan moet ik blijven bij de appreciatie ontraden.

[3:55:31] Ik denk dat daarmee de vraag niet beantwoord is.

[3:55:35] Volgens mij wordt hier heel duidelijk de vraag gesteld.

[3:55:38] Hoe is die envelop goed bestuur en rechtsspraak opgebouwd?

[3:55:42] Wat is er inmiddels besteed?

[3:55:44] Wat is er verplicht?

[3:55:46] Met andere woorden, welke keuzes zijn er nog te maken binnen die envelop?

[3:55:48] Zodat deze Kamer de afweging kan maken of ze daar wel of niet gebruik van wil maken.

[3:55:53] Misschien dat de staatssecretaris, in overleg met de minister van BZK die hierover gaat, in ieder geval kan toezeggen dat voor de stemmingen van donderdag er een invalschriftelijke appreciatie ligt waarin inzicht wordt gegeven in hoe dat budget is samengesteld.

[3:56:07] Als er aanvullingen zijn van deze kant, hoor ik het graag.

[3:56:10] Voor de luisteraars van dit debat, er zit in die pot onder andere het constitutioneel hof en de verzelfstandiging van de Raad van State.

[3:56:20] Dat is 150 miljoen.

[3:56:23] Los van dat dat twee dingen zijn die van ons niet hoeven, die gaan waarschijnlijk nooit opgemaakt worden.

[3:56:29] Daar gaat het natuurlijk om.

[3:56:31] En een deel hiervan zouden wij dus willen reserveren voor het gevangeniswezen.

[3:56:35] Nou, er zijn verschillende bedragen en dekkingen genoemd.

[3:56:38] Daarnaast hebben wij dus ook een incidentele dekking voor een motie voor het CSG.

[3:56:44] En dan blijft er nog geld over voor de verzelfstandiging van de Raad van State.

[3:56:47] Wat sommige collega's hier belangrijk vinden.

[3:56:51] Maar het ging net met name even over dat constitutioneel hof.

[3:56:55] Ja, daarvan voelt iedereen natuurlijk op z'n klompen aan.

[3:56:57] Gaat natuurlijk helemaal niet gebeuren.

[3:56:58] Dus wat wordt er dan daadwerkelijk straks uitgegeven van die 150 miljoen?

[3:57:07] Wat zo waarschijnlijk is dat deze Kamer niet de afweging zou kunnen maken.

[3:57:11] Wij vinden nu dat dat de oplossing moet zijn voor het gevangeniswezen.

[3:57:15] Ik wil daar nog iets aan toevoegen.

[3:57:19] Heel goed hoe de voorzitter het net formuleerde.

[3:57:20] Die informatie hebben wij gewoon nodig.

[3:57:22] En daar hebben we ook recht op.

[3:57:24] Mevrouw Van der Werff heeft ook gelijk.

[3:57:26] Ik wijs er ook nog eens op.

[3:57:27] De regering is hier uiteindelijk niet de baas over wat zij wel en niet wil besteden.

[3:57:31] De Kamer heeft ook bepaalde zaken gewoon controversieel verklaard.

[3:57:33] Dat betreft bijvoorbeeld het Constitutional Hof, waar middelen voor werden uitgetrokken.

[3:57:37] Dat betreft bijvoorbeeld ook het kiesstelsel, die de staatssecretaris nota bene nog net noemt.

[3:57:41] Dat is controversieel verklaard, dat betekent een pas op de plaats.

[3:57:44] Dat gaat er dus voorlopig niet van komen.

[3:57:48] Nou maakte ik zelf een fout, dus ik zie dat, dat klopt.

[3:57:53] Kiestelsel, controversieel verklaard.

[3:57:54] Constitutioneel hof, voormiddel niet.

[3:57:56] Dat zat namelijk in één grote brief, dus dat kon niet.

[3:57:59] Dus als dat had gekund, dan hadden we dat misschien wel gedaan.

[3:58:01] Maar die middelen zijn pas voor veel later en de Kamer wil hier de keuze maken, dat hebben bepaalde collega's nu bij amendement voorgesteld, om die middelen eerder in te zetten en niet

[3:58:10] te bestemmen in 2029 aan een constitutionhof, wat nog onvoldoende doordacht is, maar om het ergens anders aan te besteden.

[3:58:16] Dat budgetrecht heeft de Kamer.

[3:58:17] En als de regering de Kamer het inzagen weigert, dan wordt het een grote jamboel, want dan gaan we middelen gebruiken voor zaken die we misschien wel willen met elkaar.

[3:58:25] Dus het gaat puur om de informatie.

[3:58:26] Hoe is dat opgebouwd?

[3:58:29] De heer Van Nispen heeft helemaal gelijk.

[3:58:34] Het primaat van de Kamer geldt hier.

[3:58:39] Ik weet niet precies hoe die 150 miljoen in de BZK-deel van de envelopgoedbestuur is opgebouwd.

[3:58:47] Ik weet wel dat een groot deel daarvan bestuurlijk gebonden is.

[3:58:50] Ik weet niet in welke mate

[3:58:52] daar nog ruimte in zit.

[3:58:54] Ik zal de minister van BZK moeten vragen om u hierover voorafgaande stemmingen te informeren en dat zal ik ook doen.

[3:59:04] Het verbaast me wel enigszins ook van de kant van mevrouw Van der Werf vanuit D66 te horen dat

[3:59:13] dat die middelen best anders besteed kunnen worden.

[3:59:16] Het zijn allemaal middelen die erop gericht zijn om de rechtsstaat en de parlementaire democratie structureel te beschermen en te verstevigen.

[3:59:26] Maar uiteraard is het zo dat u daar op basis van het budgetrecht

[3:59:30] eigen keuzes in kunt maken, dat u ook kunt kiezen natuurlijk om een deel anders te bestemmen.

[3:59:37] Maar dat kunt u natuurlijk pas alleen maar doen.

[3:59:40] Dat begrijp ik op basis van extra informatie die ik aan de minister van Binnenlandse Zaken zal vragen, voorafgaande een stemming hierover.

[3:59:49] Dank voor de toezegging.

[3:59:50] Die gaan we in ieder geval noteren.

[3:59:53] Nog vragen op dit punt?

[3:59:55] De heer Koops.

[3:59:56] Ja, mevrouw de voorzitter, want het alleen maar geïnformeerd worden door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties vind ik niet ver genoeg gaan.

[4:00:05] Mijn vraag is of de staatssecretaris kan toezeggen een ultieme poging te doen om binnen de coalitie het geld te vinden voor een aantal essentiële aspecten van dit deel van de justitiebegroting.

[4:00:16] En ik weet wel dat dat misschien een moeilijke vraag is, maar ik weet ook dat de voorjaarsnota onder andere omstandigheden tot stand is gekomen dan de discussie van vandaag.

[4:00:24] En dat de coalitiepartijen die nu demissionair zijn, op een andere manier zich tot elkaar verhouden dan het viertal dat zich, als het ware, zichzelf weer ontworteld heeft.

[4:00:35] Dus mijn vraag is gewoon, kan de staatssecretaris toezeggen binnen het kabinet op jacht te gaan naar geld?

[4:00:42] En in de laatste ultieme poging om dit voor elkaar te krijgen zonder dat door politiek gedreven, laat ik zeggen, gekke beslissingen worden genomen.

[4:00:55] Want één ding willen we allemaal, dat het namelijk correct en netjes wordt opgelost.

[4:00:59] En we kunnen dat niet volstaan met dat het kabinet vaststelt dat er een probleem is zonder met een oplossing te komen.

[4:01:06] Ik kan niet toezeggen dat dat geld komt en dat ik de oplossing vind.

[4:01:17] Ik heb de vraag gehoord.

[4:01:19] Ik heb uitgegaan van de voorjaarsnota en de besluitvorming die in dat kader binnen het kabinet heeft plaatsgevonden en die nu zoveel aardige weerslag vindt in de circulatorenbegroting.

[4:01:28] Het is goed als we blijven zoeken.

[4:01:32] U heeft, de voorzitter, de heer Koops heeft heel duidelijk gemaakt in zijn eerste termijn dat daar een opdracht ligt, niet alleen voor het kabinet, maar ook voor de partijen die boeren tot coalitie in de Kamer, om daar creatief in te zijn.

[4:01:47] En op die basis gaan we verder.

[4:01:53] Om nog even terug te komen op de lichte sneer die de staatssecretaris richting mijn partij gaf net.

[4:02:00] Dit is dus precies waarom ik vraag hoe is die pot nou opgebouwd?

[4:02:05] Hoe zit dat nou met die envelop?

[4:02:07] En dat is natuurlijk niet heel raar dat die vraag vanavond komt.

[4:02:11] Natuurlijk willen wij een sterke rechtsstaat.

[4:02:12] Wij willen alleen geen constitutioneel hof.

[4:02:15] Maar we willen ook dat de problemen bij het gevangenisbewezen worden opgelost.

[4:02:18] Dus ik ga ervan uit dat wij gewoon hier door de verantwoordelijke bewindspersoon daar netjes over geïnformeerd kunnen worden.

[4:02:25] En als dat dan niet het geval is, dat we dat ruim voor de stemmingen donderdag wel worden.

[4:02:30] Maar ik vind het wel een beetje een gekke situatie, voorzitter.

[4:02:34] Laat ik het daar maar op houden, want het is precies wat de heer Van Nispen zegt.

[4:02:37] Het is niet dat die amendementen zometeen nog ingediend gaan worden.

[4:02:41] Duidelijk.

[4:02:42] Even voor mijn administratie.

[4:02:46] De amendementen 9, 10, 11, 12, 15 en 18 zijn ontraden.

[4:03:03] Nee, ik heb nu aangegeven dat de amendementen 9, 10, 11 en 15, die vier, ontraden zijn reeds door de minister van Financiën in zijn brief.

[4:03:17] En daar sluit ik me dus bij aan.

[4:03:19] Dan blijft nog over amendement 8.

[4:03:24] Op dit moment, want amendement 8 is het andere amendement dat ook betrekking heeft met DJI.

[4:03:31] Aan het eind kom ik nog terug.

[4:03:33] Ik hoop dat de nummers dan compleet zijn.

[4:03:37] Maar op dit moment dan amendement 8.

[4:03:40] Amendement 8 van de leden Diederik van Dijk en Eerdmans.

[4:03:48] Dat zeg ik goed, denk ik, ja.

[4:03:51] Dat betreft een bedrag van 25 miljoen.

[4:03:57] Ik moet dat ontraden op basis van de voorgestelde dekking, want die ziet namelijk op aanpassing van de Griffirechten, met name de Griffirechten voor de grotere bevorderingen.

[4:04:12] Griffjerechten zijn een erg onvoorspelbare bron van inkomsten die bovendien een lange aanlooptijd hebben, want de wet Griffjerechten Burgelijke Zaken zou daarvoor moeten worden gewijzigd.

[4:04:23] En dat is een traject, zoals elk ander wetstraject, wat lang duurt.

[4:04:27] Dat heeft een doorlooptijd van ten minste twee jaar.

[4:04:31] Dat betekent dat de middelen daarmee de komende jaren niet beschikbaar komen uit de verhoging van de Griffjerechten.

[4:04:37] Bovendien is de omvang per definitie onzeker, omdat het afhangt van een factor waar we geen invloed op hebben, namelijk het aantal vorderingen dat in die categorie wordt ingesteld.

[4:04:49] En daarmee creëert het ook een extra risico voor de JNV-begroting.

[4:04:53] Daar komt nog bij, dat voeg ik er toch aan toe, dat verhoging van de Griffie-rechten in essentie een aantasting is van de toegang tot het recht.

[4:05:06] In dit geval voor bedrijven, maar ook voor anderen die een forse vordering hebben.

[4:05:18] Dat kan ertoe leiden dat deze bedrijven zich minder snel tot de rechter zullen wenden.

[4:05:25] En dat is niet goed voor de toegang tot het recht.

[4:05:28] Het is ook niet goed voor het vestigingsklimaat in Nederland, een belangrijk punt van zorg van de minister van Economische Zaken.

[4:05:35] De toegankelijkheid van rechters is een van de allersterkste kanten van Nederland als het gaat om het vestigingsklimaat.

[4:05:44] We hebben betrouwbare, eerlijke, behoorlijk snelle

[4:05:48] zeer deskundige rechtspraak.

[4:05:50] En dat is echt een belangrijk element, zeg ik op basis van mijn eigen ervaringen van het vestigingsklimaat in Nederland.

[4:05:56] En verhoging van Griffie-rechten is daar zonder meer een aantasting van.

[4:06:01] Dus ook op die basis, dus op basis niet omdat ik het doel van het amendement niet sympathiek vind, maar wel omdat ik de dekking binnen de begroting van justitie weliswaar maar onvoldoende zeker vind.

[4:06:13] En ongelukkig wil ik ook amendement 8 ontraden.

[4:06:18] Dat was het einde.

[4:06:28] Ik heb daarmee alles gezegd wat ik moest zeggen over DI en gevangeniscapaciteit.

[4:06:33] Dan ga ik nu over tot de gesubcieerde rechtsbijstand.

[4:06:42] En ik verwijs graag naar mijn brief van 26 juni jongstleden.

[4:06:49] Want daarin heb ik aangegeven welke aanbevelingen van de commissie van Ormeer 2 worden opgevolgd.

[4:06:54] In diezelfde brief is ook aangekondigd dat al voor 2026 in China een deel middelen zijn gevonden binnen het rechtsbijstand budget.

[4:07:04] En daarmee kan een heel groot deel van de aanbevelingen van de commissie van de meren worden opgevolgd.

[4:07:10] Het gaat in het bijzonder om de aanbevelingen

[4:07:14] die ik heb geprioriteerd in mijn brief eigenlijk al van 27 maart, dan gaat het om de puntenaantallen, dan gaat het om wat dan heet de toeslagen, dus extra punten voor extra handelingen in bepaalde gevallen, gaat het om het punttarief en ook om de vergoeding voor reistijd en kosten in het geval van mediation.

[4:07:38] Voor de invoering van deze maatregelen is ongeveer 30 miljoen beschikbaar en dat komt geheel overeen tot op de coma met de inschatting van de kosten daarvoor door de commissie van de Meer.

[4:07:52] Dit bedrag wordt dus volledig geïnvesteerd in de sociale advocatuur.

[4:07:57] Ik dank uw Kamer voor de niet aflatende aandacht die daarvoor is gevraagd door vrijwel ieder van de aanwezigen hier.

[4:08:11] De heer Van Nispen, inderdaad, bij herhaling.

[4:08:14] De heer Koops, die ook...

[4:08:17] vanuit een nieuw sociaal contract zich heeft ingespannen om het structurele bedrag beschikbaar te krijgen.

[4:08:24] Mevrouw Lala, mevrouw Van der Werf, velen van u. We mogen, voorzitter, gelukkig zijn met elkaar dat het gelukt is om dit bedrag te investeren in de sociale advertentuur om te komen tot een redelijk inkomen.

[4:08:38] Dat zijn de woorden uit het rapport van de commissie van de Meer.

[4:08:41] Dan gaat het dus om een bedrag van 30 miljoen.

[4:08:44] En dan kom ik ook op de vraag, wat is er dan uit het rapport niet gevolgd?

[4:08:50] Eigenlijk, het rapport is heel grondig en heel precies.

[4:08:55] Alle aanbevelingen die liggen

[4:08:59] die verband houden met het redelijke inkomen, die worden allemaal precies gevoegd.

[4:09:04] Een deel van de aanbevelingen in de aanvulling erop ziet op aanpassingen in de wet op de rechtsbijstand.

[4:09:11] Het zijn meer technische aanpassingen.

[4:09:13] Die worden allemaal verwerkt in het concept wetswijziging, wet op de rechtsbijstand, dat we later dit jaar in uw Kamer zullen toesturen.

[4:09:21] Ik zou... Er zitten ook een aantal aanbevelingen in die niet gericht zijn op het ministerie of op de Raad voor de Rechtsbijstand, maar meer op het veld.

[4:09:30] Daar doe ik geen uitspraken over.

[4:09:31] Zij dat die wel een onderdeel spelen, onderdeel uitmaken van het...

[4:09:35] wat dan heet het visietraject dat op dit moment wordt doorlopen met het veld, met alle verenigingen en met de orde van advocaten.

[4:09:44] De enige aanbeveling die niet is gevolgd betreft de aanbeveling van een kantoortoeslag waaraan een bedrag van 10 miljoen is gekoppeld.

[4:09:56] Die aanbeveling wordt nu niet gevolgd.

[4:10:00] Ik heb in eerdere debatten met uw Kamer hierover op 1 april en ook op 24 april aangegeven dat die aanbeveling van die kantoortoeslag een stuk ingewikkelder ligt.

[4:10:14] Eigenlijk om verschillende redenen of door verschillende oorzaken.

[4:10:20] Dit voorstel is nog onvoldoende uitgewerkt.

[4:10:28] Wat de Commissie van de Meer uitstekend heeft gedaan, uit eigen initiatief, is te signaleren dat er meer nodig is dan alleen maar extra geld voor een redelijke vergoeding.

[4:10:37] Zeg het grosso modo een bedrag van 30 miljoen.

[4:10:40] De Commissie van de Meer heeft geïdentificeerd dat de continuïteit van de sociale advertentuur in gevaar komt als er niet

[4:10:47] structureel anders wordt gewerkt, dat er niet gewerkt wordt in samenwerkingsvormen.

[4:10:51] Ik gebruik het woord samenwerkingsvormen in toenemende mate in plaats van kantoor, omdat er allerlei varianten van samenwerkingsvormen blijken te bestaan, in de sociale advocatuur ook.

[4:11:05] De uitwerking is dus, wat de Commissie van de Meer heeft gedaan, heeft gesignaleerd dat er meer moet gebeuren en dat er een punt van zorg zit in het feit dat een groot deel van de mensen die nu in de sociale advocatuur actief zijn, ten eerste op leeftijd zijn en ten tweede alleen werken, de zogenaamde eenpitters.

[4:11:25] Dat is een zorg, zowel voor de kwaliteit als ook voor de continuïteit van de gestructureerde rechtsbijstand in Nederland.

[4:11:32] Die behoefte heeft hij gesignaleerd en dat is een grote verdienste van die commissie.

[4:11:36] De oplossing die wordt voorgesteld, echter, die kantoortoeslag, die is minder goed uitgewerkt.

[4:11:45] Die is erop gericht om een breder kader te bieden waarbinnen met name ook stagiaires worden aangenomen, begeleid, opgeleid en behouden.

[4:11:57] Daar zijn ook allerlei andere instrumenten voordenkbaar, instrumenten die ook bijvoorbeeld zijn voorgesteld door de Vereniging van Sociale Advocatuur Nederland.

[4:12:06] In het voorstel van Van der Meer worden ook niet die voorwaarden gekoppeld aan die kantoortoeslag.

[4:12:12] Er staat dat die voorwaarden nader uitgewerkt zouden moeten gaan worden.

[4:12:17] En dat gebeurt ook.

[4:12:18] Er wordt op dit moment nagedacht door de Raad voor de Rechtsbijstand in samenspraak met het veld over een mogelijke invulling van de voorwaarden die je zou kunnen stellen om aanspraak te kunnen maken op die kantoortoeslag.

[4:12:33] Dus dat is een kwestie van uitwerking en die uitwerking is nog niet gedaan.

[4:12:40] Ik heb ondertussen wel een aantal andere maatregelen voorgesteld die veel directer gericht zijn op extra aanwas en scholing.

[4:12:52] Dus in die behoefte kan ook op andere manieren worden voorzien.

[4:12:56] Een ander probleem met die kantoortoeslag en het bedrag is dat dat bedrag van 10 miljoen, anders dan alle andere bedragen die in de Commissie van de Meer worden genoemd, enigszins een slag in de lucht is.

[4:13:10] Namelijk gebaseerd op het huidig aantal samenwerkingen.

[4:13:14] Daar zit bovendien een variabele in van een kantoor met drie of een kantoor met vijf, op basis van de bestaande cijfers.

[4:13:26] Maar als er die eenpitters, die zestig procent,

[4:13:31] in toeneemwater zou gaan samenwerken, heeft dat iets positiefs, maar is het benodigd budget opeens ook vele malen groter.

[4:13:39] Dus ook qua dekking is het onzeker of die kantoortoeslag een haalbare kaart is.

[4:13:45] Met andere woorden, kort gezegd,

[4:13:47] Ik zeg niet dat die contour zo toe zou gaan niet komt.

[4:13:51] Dat vergt nadere uitwerking, nadere analyse ook van de effectiviteit van de maatregel in het licht ook van de andere maatregelen waarover gesproken wordt in het kader van een visie op de toekomst van de sociale advocatuur.

[4:14:08] Ik kijk nu nog even of hiermee alle vragen over de gesubstineerde rechtsbijstand zijn beantwoord.

[4:14:16] Ik heb de vraag van de heer Koops genoteerd.

[4:14:18] De gastenlijst is nog niet compleet voor mijn overleg met de commerciële advocatuur, maar wij zullen het verzoek welwillend in overweging nemen.

[4:14:30] Ik wil toch nog een extra woord weiden aan de vragen die door de heer Van Nispen zijn gesteld en zijn opmerking hierover.

[4:14:42] Het is een belangrijke vraag wat de rol is of moet zijn of kan zijn van de wat dan heet de commerciële advocatuur.

[4:14:52] Ik heb een enigszins moeite met de tegenstelling commerciële advocatuur, sociale advocatuur.

[4:14:57] Eigenlijk om twee redenen die heel verschillend zijn.

[4:15:00] De eerste is dat ook heel veel, wat dan heet sociaal advocaten, een hybride praktijk hebben.

[4:15:06] Een onderdeel van hun praktijk is betaalde rechtsbijstand.

[4:15:10] Rechtsbijstand die wordt betaald door cliënten.

[4:15:14] En daarmee zijn sociaal advocaten vrijwel altijd ook,

[4:15:18] Niet vrijwel altijd, in heel belangrijke mate.

[4:15:20] Dus al die sociaal advocaten die een hybride praktijk voeren, zijn daarmee ook ondernemer.

[4:15:25] Ik heb altijd de enige twijfel gehad of je een advocaat überhaupt een ondernemer kan noemen.

[4:15:28] Maar goed, ze hebben cliënten, ze moeten een plaatje stuiterd maken en declareren.

[4:15:33] Maar die hybride praktijk komt breed voor in de sociale advocatuur.

[4:15:36] Daarmee is de tegenstelling commercieel versus sociaal niet helemaal adequaat.

[4:15:42] Maar tegelijkertijd aanvaard ik dat de commerciële advocatuur werkt tegen hele andere tarieven.

[4:15:47] De tweede reden waarom ik er moeite mee heb, is dat ik die tegenstelling eigenlijk hoogst ongelukkig vind.

[4:15:54] Ik denk dat een groot deel van het probleem nou juist schuilt in die scherpe tegenstelling tussen de commerciële advocatuur en de sociale advocatuur.

[4:16:06] Ik heb diverse malen gerefereerd aan een waterscheiding, ook wel aan een dijk.

[4:16:12] En ik wil tenminste verkennen

[4:16:14] wat de mogelijkheden zijn om de gesubsidieerde rechtsbijstand in Nederland, waarvoor niet alleen de Rijksoverheid een verantwoordelijkheid draagt, want ik zie dat als een verantwoordelijkheid voor de hele advocatuur,

[4:16:29] Ik wil tenminste gaan verkennen wat de mogelijkheden zijn om meer geïntegreerde vormen van samenwerking tussen de commerciële en sociale advocatuur te krijgen en ook op die manier de continuïteit van de gesubsidieerde rechtsbijstand in Nederland te borgen.

[4:16:46] Dat is een heel ander beeld dan de sociaal advocaat die in dienst is van de overheid en geen onderneming voert.

[4:16:53] Maar tenminste wil ik verkennen of het wegnemen van die waterscheiding helzame effecten kan hebben.

[4:17:00] En daar ga ik de komende week mee beginnen.

[4:17:08] Ik vind het echt een heel slecht idee.

[4:17:10] Het grote risico hiervan is dat je dit grondrecht eigenlijk deels uitbesteedt aan... Ik gebruik die tegenstelling wel, want dan doet de staatssecretaris zelf ook in zijn brief... ...aan de Zuidas, aan de commerciële kantoren, die daar ook helemaal geen feeling mee hebben, helemaal niet gespecialiseerd zijn.

[4:17:26] in die zaken die bij de sociaal advocatuur thuis horen.

[4:17:30] Dus ik zie grote bezwaren.

[4:17:31] Ook dat je dan als overheid later nog een keer een stapje terug kan zetten en kan zeggen, oh ja, het zijn financieel moeilijke tijden.

[4:17:36] Weet je wat, de Zuidas kan nog wel wat meer van ons oplossen.

[4:17:39] Het zal niet ook de kwaliteitshergoede komen.

[4:17:41] Dus ik heb hier grote zorgen over.

[4:17:42] Volgens mij is het een heiloze weg.

[4:17:44] Ik kan de staatssecretaris niet verbieden iets te verkennen, maar ik denk dat het op niks uitdraait en die kwaliteit moet voorop staan.

[4:17:50] Maar ik had eigenlijk ook nog de vraag gesteld, voorzitter,

[4:17:54] Zijn er geen andere modellen denkbaar dan dat een bevlogen sociaal advocaat zich aan moet sluiten bij een kantoor en eigenlijk ondernemer moet zijn?

[4:18:04] Ik gebruik het woord ondernemer voor die sociaal advocaat.

[4:18:06] Ik hoop dat dat in die verkenning kan worden meegenomen.

[4:18:09] Er wordt ook gedacht aan grotere kantoorverbanden die je ontzorgen.

[4:18:14] op allerlei vlakken, maar waarbij jij gewoon de sociaal advocaat kan zijn waar je voor gestudeerd hebt.

[4:18:19] Dus dat zou ik belangrijk vinden, dat de staatssecretaris dat meeneemt.

[4:18:23] En misschien eerst maar even hier en dan heb ik nog wel een vraag.

[4:18:26] De staatssecretaris.

[4:18:27] Ja, voorzitter.

[4:18:29] Ik tracht dat toekomstperspectief... Nee, zo heet het niet.

[4:18:35] Het visietraject zo breed mogelijk te trekken.

[4:18:40] Een groot deel van het probleem is dat het voor een sociaal advocaat of zelfs een advocaat van een hybride praktijk een te groot risico is om stagiaires aan te nemen.

[4:18:53] Dus het spreiden van dat risico, daar zijn allerlei varianten voor denkbaar.

[4:18:58] Er zijn een aantal voorbeelden al in de samenleving te vinden.

[4:19:02] Dat maakt allemaal onderdeel uit van het traject dat we doorlopen.

[4:19:06] Ik denk ook dat uiteindelijk het antwoord niet één antwoord is.

[4:19:11] Ik denk dat we eruit zullen komen in een spectrum aan varianten waarbinnen de gesubstineerde rechtsbijstand een meer toekomst kan hebben.

[4:19:20] Dus dat nemen we allemaal gaarne mee.

[4:19:22] Ik neem overigens ook de zorgen mee die de heer Van Nissen met recht uitspreekt, want het gaat natuurlijk ook om een bepaald type cliënt, een bepaald type zaak.

[4:19:32] Dat raakt het aan de kwaliteit en de behorging van kwaliteit, wat een van de belangrijke aandachtspunten is en taken van de Raad voor de Rechtsbijstand.

[4:19:40] Dus dat moet allemaal onderdeel uitmaken van het gesprek.

[4:19:45] Een vervolgvraag.

[4:19:45] De staatssecretaris heeft uitgelegd waarom hij die kantoortoeslag niet ziet zitten.

[4:19:52] Daar kan verschillend over gedacht worden.

[4:19:53] Ik vond daar wel degelijk hele positieve kanten aan zitten.

[4:19:56] De staatssecretaris kiest daar niet voor.

[4:20:02] uitgetrokken, maar 30 miljoen.

[4:20:05] En dan kan het straks meerdere kanten op.

[4:20:07] Of de staatssecretaris komt in zijn verkenning naar van wat moeten we nou doen met die regeling voor jonge aanwas en met de beroepsopleiding en de garantstelling en de patronen en alle uitdagingen die we hebben.

[4:20:17] En hij komt met voorstellen en hij denkt oké, hier heb ik eigenlijk budget voor nodig.

[4:20:20] Maar dat hebben we toen niet geregeld nadat de Commissie van de Meren er was.

[4:20:23] Dus dan krijg je

[4:20:24] kansloze voorstellen.

[4:20:26] Dat is toch een reëel risico?

[4:20:27] Dus had het nou niet beter geweest?

[4:20:29] Of wat, laat ik het zo zeggen, wat gaat de staatssecretaris alsnog doen om ervoor te zorgen dat er wel budget komt, in ieder geval voor het verbeteren van de jonge aanwas?

[4:20:39] Of is het niet via een kantoortoelaar dan toch wel op andere manieren?

[4:20:43] De staatssecretaris.

[4:20:45] Ja, randvoorwaardelijk voor het vinden van budget is dat we heel duidelijk moeten hebben wat we dan willen doen, dat het effectief is en hoeveel we precies nodig hebben.

[4:20:56] Daar zit een belangrijk punt.

[4:20:59] Het gaat vaak over de 40 miljoen van Van der Meer, maar er zit echt een heel groot onderscheid tussen, ik zeg het even grofweg, de 30 miljoen die spijkerhard was en de 10 miljoen die dat niet was.

[4:21:09] En dat maakt het gewoon ook niet mogelijk om

[4:21:13] een open dekking te vinden.

[4:21:17] Dus ik aanvaard dat dat visietraject ertoe kan leiden dat er maatregelen voorgesteld gaan worden waar extra geld voor nodig is en dat zal dan gevonden moeten worden.

[4:21:34] Tot zover sociale advocatuur.

[4:21:37] Dan ga ik voor met een aantal vragen die door de heer Koops, mede namens mevrouw Bruining zijn gesteld.

[4:21:46] Die zien op jeugdstrafrecht en Caribisch Nederland, met name de BES.

[4:21:54] Met de ingang van 1 augustus 2020 is het jeugdstrafrecht in Caribisch Nederland van kracht geworden.

[4:22:01] De uitvoering en het verder op pijl brengen van de kwaliteit daarvan vragen voortdurend aandacht van zowel de ketenpartners als Caribisch Nederland als ook het ministerie van Justitie en Veiligheid.

[4:22:10] Het contact daarover is goed.

[4:22:13] Op verzoek van het ministerie start binnenkort in opdracht van het WODC een onderzoek naar de werking van het jeugdstrafrecht in Caribisch Nederland.

[4:22:21] Dat onderzoek richt zich op het in kaart brengen van de juridische en de organisatorische knelpunten van het jeugdstrafrecht op de BES en het beoordeelt in hoeverre het huidig wettelijk kader aansluit bij de pedagogische en resocialiserende doelstellingen van een uitvoerbare strafrechtspleging voor jeugdigen, specifiek al daar op de BES uiteraard.

[4:22:45] Het onderzoek beoog bovendien aanbevelingen te formuleren voor mogelijke aanpassingen in de wetgeving en de uitvoering om de effectiviteit te versterken.

[4:22:53] De resultaten van dit onderzoek zijn naar verwachting medio 2026 beschikbaar.

[4:23:03] De onderdeel van de vraag was ook de bestaande tekorten en de behoefte aan versterking al daar.

[4:23:15] Het justitieel jeugdbeleid, met name met betrekking tot de plaatsing in de jeugdinrichtingen.

[4:23:21] De jeugd TBS, de zogenaamde PIJ-maatregel, die zal onderdeel uitmaken van een meerjarig programma Forensische Zorg en Behandeling TBS en PIJ voor het Caribisch deel van het Grote Koninkrijk.

[4:23:34] Doel van dit meerjarig programma is het verbeteren van de forensische zorg voor zowel de

[4:23:39] De KAS-landen als de BES-eilanden.

[4:23:43] Samenwerking binnen het Koninkrijk is hier het uitgangspunt.

[4:23:47] Het ministerieel justitieel vierpartijenoverleg, het JVO, moet op dit moment nog met een voorstel komen voor de nadere uitwerking van dit meerjarig programma.

[4:23:59] Na akkoord zal een programmamanager worden geworven en kan het meerjarig programma Forensische Zorg en Behandeling, TBS en PI, daadwerkelijk van start gaan.

[4:24:12] Dan zou ik willen overgaan tot een aantal overige onderwerpen.

[4:24:20] Ervan uitgaande dat er een waarnemend voorzitter is.

[4:24:23] Ja, oh, daar bent u. Excuus, dat had ik even gemist.

[4:24:27] Mevrouw van der Werf en ook mevrouw van Eyck hebben aandacht gevraagd voor het centrum seksueel geweld en de financiering daarvan.

[4:24:44] We maken onderscheid tussen de landelijke functie van het centrum, seksueel geweld, en de versterking daarvan enerzijds en anderzijds de regionale centra voor seksueel geweld.

[4:24:55] Wat de landelijke functie betreft, het ministerie van VWS zorgt nu door middel van een specifieke uitkering, een SPUC, voor de basisfinanciering van het landelijk centrum.

[4:25:08] Naar aanleiding van de motie van bewerf uit 2023 is de landelijke functie van het centrum

[4:25:14] versterkt.

[4:25:16] Daarmee zijn een aantal functies gefinancierd om de basis van de stichting Landelijk Centrum Sexueel Geweld op orde te krijgen.

[4:25:25] Samen met deze investering in het Landelijk Centrum is ook de afspraak gemaakt dat in 2024 een traject zou starten om een evaluatie van deze versterking voor te bereiden, zodat in 2026 een weloverwogen besluit kan worden genomen over wat nodig is

[4:25:42] voor de landelijke functie, het landelijke centrum seksueel geweld.

[4:25:47] Dan de regionale centra.

[4:25:50] Die regionale centra worden inderdaad gefinancierd door de gemeente.

[4:25:55] De gemeente bekostige dit uit wat heet de DUVO, de decentralisatieuitkering, vrouwenopvang.

[4:26:03] Daar is ook bewust voor gekozen.

[4:26:05] Landelijke financiering van het CSG zou voor een onlogische knip zorgen.

[4:26:10] tussen de zorg die het CSG biedt en het overige WMO zorgaanbod waarvoor gemeenten de verantwoordelijkheid dragen.

[4:26:23] Tot zover de vragen over het centrum seksueel geweld.

[4:26:28] Daar kom ik.

[4:26:31] Mevrouw van der Werff.

[4:26:33] Ja, de voorzitter had hier ook naar gevraagd, dus die was druk aan het meeschrijven, alle begrip.

[4:26:39] Kijk, wat ik hier heel lastig vind, en dit zeg ik ook als initiatiefnemer van een initiatiefnota over seksueel misbruik, is dat dit nou typisch zo'n onderwerp is wat tussen drie ministeries invalt.

[4:26:53] En dan even niks te nadelen van deze staatssecretaris, want dan gaat iedereen natuurlijk naar zichzelf toe redeneren.

[4:26:59] Het is superlogisch dat die mensen die over de WMO gaan, die moeten dan ook deze systematiek.

[4:27:05] Uiteindelijk is er zeker sinds die wet seksuele misdrijven natuurlijk een giga stijging van het aantal meldingen.

[4:27:12] En is dat iets wat we tegelijkertijd met elkaar allemaal heel wenselijk vinden dat dat beter wordt opgepakt en gedaan.

[4:27:19] En dan wordt er nu gezegd, ja, goh, lastig dat ze dat niet rond kunnen krijgen en dat moeten ze maar op die en die manier doen.

[4:27:27] Kan de staatssecretaris daar nou niet op reflecteren dat het hele begin van het antwoord zou moeten zijn dat als daar extra geld voor nodig is, je in de basis daar gewoon naar gaat kijken?

[4:27:39] De staatssecretaris.

[4:27:42] Ja, voorzitter, mevrouw Van der Weer vestigt recht aan de complexiteiten van de drie ministeries, maar het is eigenlijk nog complexer, omdat dit natuurlijk ook gaat over de centrale overheid versus de mede-overheden.

[4:27:53] En daarmee is het een onderdeel van de decentrale financiering van de zorg.

[4:28:00] Dus het is heel complex.

[4:28:03] Terecht zegt mevrouw Van der Werff dat ik had moeten beginnen met de vraag of er behoefte wordt voorzien in de behoefte, ook financieel, of er voldoende budget is voor het centrum.

[4:28:13] Ik merk op dat na aanleiding van die nieuwe wet er één miljoen extra beschikbaar is gesteld, juist ook om de toenemende vraag, of dat zeg ik niet goed, de toenemende hulpbehoefte, om daarin te voorzien.

[4:28:32] En dat zal zo blijven in de zin van we zullen blijven bekijken of er voldoende middelen beschikbaar zijn om daarin te voorzien.

[4:28:41] Dan komen we wel op de complexe problematiek in de uitwerking.

[4:28:45] Of die financiering decentraal moet worden verschraft vanuit de gemeente of dat het een landelijke functie is zodat het

[4:28:50] een landelijk budget zou moeten betreffen.

[4:28:53] Ik aanvaard dat dat complex is en dat dat risico's in zich bergt, maar wat mij betreft mag dat dan niet in de weg staan dat het centrum voldoende middelen heeft?

[4:29:08] Mevrouw Van der Leeuw, u... Het is even een interruptie.

[4:29:12] Maar er zijn er meerdere hoor, dus ik laat hem even gaan.

[4:29:14] Er is nu gewoon een gat van 5,6 miljoen.

[4:29:22] Dat heeft ook de voormalig directeur vanochtend nog in trouw aangegeven.

[4:29:26] De financiering is nu gewoon niet rond.

[4:29:29] En dat het complex is, daar wil ik nog best in meegaan.

[4:29:32] Maar waar ik niet in mee zou willen gaan, is dat we nu de situatie krijgen dat het afhankelijk is van in welke gemeente je woont.

[4:29:40] Want er zijn 16 centra over heel Nederland.

[4:29:42] of je nou bij een goed gefinancierde plek terecht kan komen of niet.

[4:29:47] Dat is toch heel raar.

[4:29:48] En we hebben als Kamer natuurlijk niet voor niks eerder al gezegd, op basis van onze motie, joh, we zouden dit landelijk moeten financieren, want we vinden het allemaal belangrijk.

[4:30:00] Ja, voorzitter, ik heb kennisgenomen van het bedrag wat vanochtend in de pers is genoemd.

[4:30:06] Wij herkennen dat bedrag niet.

[4:30:10] Maar we zijn in gesprek met het Centrum Seksueel Geweld ook over de benodigde financiering.

[4:30:16] En we hopen nadere toelichting te krijgen en samen met het centrum te kunnen identificeren hoeveel geld nodig is en wanneer.

[4:30:26] Dan blijft overeind dat een deel van de functie van het Centrum voor Zorg is zorgverlening en een ander deel betreft de landelijke functies.

[4:30:38] Ik zou niet nu af willen stappen van het uitgangspunt dat de zorgverlening in beginsel vanuit het decentrale budget moet komen.

[4:30:46] Het belang ervan wil ik niks aan afdoen, maar dat vormt niet een basis om het weg te trekken bij de decentrale financiering.

[4:30:57] Een hele korte vervolgvraag.

[4:31:00] De staatssecretaris zegt het goed.

[4:31:02] Een deel ervan is inderdaad zorgverlening.

[4:31:05] En voor een deel van wat het centrum biedt kun je inderdaad die redenering doortrekken dat het lokaal gefinancierd zou worden.

[4:31:11] Maar ook een gedeelte daarvan is dat niet.

[4:31:14] En dan trekken zij dus continu aan het kortste eind dat er met een heel complex angremia

[4:31:19] overleg moet worden om dit soort gaten te dichten.

[4:31:22] En dan is mijn ervaring in Den Haag zeg niet van nou dat is dan even van vandaag op volgende week geregeld.

[4:31:28] Integendeel.

[4:31:29] En daar zou ik dan hier wel een lans voor willen breken.

[4:31:32] Want elke keer als er weer nieuwe cijfers komen of er gebeurt weer wat dan buitelt iedereen hier in deze kamer over elkaar heen.

[4:31:38] Oh, wat erg.

[4:31:39] Ja, we moeten de slachtoffers toch echt beter en duurzamer helpen.

[4:31:42] Dit is dus zo'n moment

[4:31:44] Dat je mensen echt kan helpen.

[4:31:46] En even, het gaat om 5 miljoen.

[4:31:49] Dat is heel veel geld.

[4:31:51] Maar tegelijkertijd, als we naar de rest van het plaatje kijken, waar hebben we het over?

[4:31:58] Ja, voorzitter, wij blijven in gesprek met het centrum om te identificeren wat hun financiële behoefte precies is.

[4:32:05] Voor het landelijke centrum geldt dat de middelen die vanuit VWS en JNV vanaf 2024 zijn vrijgemaakt voor de versterking in de komende drie jaar.

[4:32:16] dat dat eind 2026 wordt geëvalueerd om te bezien wat daarna nodig is.

[4:32:24] Dus het heeft onze aandacht.

[4:32:26] Het is niet een klein bedrag.

[4:32:27] Het is niet een bedrag wat we hebben liggen.

[4:32:30] Tegelijkertijd bevestig ik dat wij voortdurend in gesprek zijn en willen blijven om te kijken wat nodig is om dat centrum de taken te laten verrichten.

[4:32:44] Ik ga voort met de vraag die ik zag op de geschillencommissie Consumentenzaken.

[4:32:50] Een vraag van de heer Van Nispen en mevrouw Van Eyck.

[4:32:56] De vraag veronderstelt dat er een bezuiniging is ingeboekt.

[4:33:01] Maar voor het jaar 2026 is daarvan geen sprake.

[4:33:07] Er is geen sprake van een bezuiniging op de subsidie in het jaar 2026.

[4:33:13] De bezuiniging is binnen.

[4:33:15] Het beschikbare kader is structureel gedekt.

[4:33:22] Dan kom ik op... De heer Van Nispen.

[4:33:27] Ja, voorzitter.

[4:33:29] Ik denk niet dat de staatssecretaris aan het goochelen is met woorden.

[4:33:33] Daar twijfel ik niet aan.

[4:33:34] Ik denk gewoon dat we elkaar verkeerd begrijpen.

[4:33:36] Want wat ik natuurlijk bedoel, is dat ik neem het begrotingsbedrag, wat natuurlijk was ingeboekt voor de begroting 2-25, vermeerdert met, even uit mijn hoofd, 276.000 euro, dat klopt, van het amendement Elian van Nispen.

[4:33:51] En dat werkt maar éénjarig door, dat snap ik.

[4:33:54] En ik zeg ook niet dat er bij voorjaarsnota opnieuw was bezuinigd.

[4:33:57] Mijn punt is dat ik vind

[4:34:01] En dat vond mevrouw van Eyck ook, dat de stichting geschillen commissie consumentenzaken zo belangrijk is, dat wij bedoeld hebben, of in ieder geval hier de vraag stellen, of dat amendement en de doel daarvan wel een meerjarige doorwerking kan hebben, zodat wij niet volgend jaar weer een nieuw amendement in hoeven te dienen.

[4:34:15] Volgens onze informatie zakt het budget wel degelijk terug en blijft dus niet die 276.000 euro die wij hebben toegevoegd aan de begroting.

[4:34:24] Die is volgens onze informatie niet gewaarborgd.

[4:34:26] En dat was volgens mij het probleem.

[4:34:29] De staatssecretaris.

[4:34:37] Mij wordt erbinnen geschoten dat de dekking structureel is, dus dat die compensatie ook voor de komende jaren geldt.

[4:34:56] Maar ik zal dat nog een keer verifiëren.

[4:34:58] Ik zou wel nog willen onderschrijven het belang van de geschillencommissie.

[4:35:01] Ik ben op bezoek geweest, ik heb een zitting bijgewoond en ik onterken volledig het belang van geschillencommissies als alternatieve wijze van geschillenbescherming, als wijze om mensen eerder aan hun recht te helpen op een manier die meer recht doet aan hun gevoelens.

[4:35:21] Dus het belang van de geschillencommissie onderschrijf ik volledig en

[4:35:26] Ik geloof dat de dekking structureel is.

[4:35:32] Ja, voorzitter, heel fijn dat de staatssecretaris daarop terugkomt.

[4:35:35] Ik hoor wel graag wanneer dat dan zo is, want inderdaad, de dekking was ook structureel bedoeld, dus hartstikke goed.

[4:35:39] Maar ik heb hier gewoon een tabel voor me waarin inderdaad voor het jaar 2025 het bedrag van 276.000 euro is bijgeplust.

[4:35:47] En dat zakt dan terug voor de volgende jaren naar 138.000.

[4:35:50] Dat is de helft.

[4:35:53] En dat was niet de bedoeling.

[4:35:54] Dat was niet de meerjarige doorwerking van het amendement.

[4:35:57] Dus of er is sprake van een misverstand,

[4:35:59] Maar ik hoor graag op welke termijn, en in ieder geval dank voor de toezegging dat het amendement gewoon meer jaren doorwerkt, dan is er geen probleem.

[4:36:06] Dus dat speelt helemaal prima.

[4:36:08] Maar ik vind dat dan toch een onverklaarbare tabel, als ik eerlijk ben.

[4:36:11] Ik denk dat het goed is als hier nog een keer naar wordt gekeken.

[4:36:16] Want ik deel de opvatting van de heer Van Nispen in deze.

[4:36:21] Dus ik denk ook dat het niet meerjarig verwerkt is, het amendement.

[4:36:25] Maar goed, het komt u in tweede termijn op terug.

[4:36:27] U vervolgt.

[4:36:37] Er is een vraag gesteld door mevrouw Van der Werf over betere registratie van de tenaamstelling van fondsen.

[4:36:43] Dit is de juiste problematiek inzake, de tenaamstelling.

[4:36:50] Dat is onderdeel van de brief van het debat van 11 juni.

[4:36:59] Daarin heb ik uiteengezet dat de prioriteit is om een toetsings- en handelingskader te ontwikkelen.

[4:37:05] met betrekking tot de zaken die nu geregistreerd staan als zaken waar een probleem is met de tenaamstelling van het fonds.

[4:37:18] Ik heb ook toegezegd met een tussentijds rapportage te komen en kortheidshalve zou ik daarnaar voor willen verwijzen.

[4:37:28] Dan kom ik op een andere vraag, namelijk de bezuinigingen op de brandweer.

[4:37:37] Vraag van de heer Van Nispen, vraag van mevrouw Moedluwer.

[4:37:44] De korting op de wat heet brede doeluitkering rampenbestrijding, de BDUR, die korting blijft gehandhaafd, want dat betreft een generieke korting op specifieke uitkeringen.

[4:37:57] Wat betreft de motie, die is ingediend door de heer Van Ispen en mevrouw Mutluwer om de korting van tafel te vegen.

[4:38:07] Voor deze motie is geen dekking vrijgekomen uit de voorjaarsnota.

[4:38:13] Dus dat betekent dat de korting niet gerepareerd kan worden en dat de korting gehandhaafd wordt.

[4:38:22] Het spijt me niet anders te kunnen berichten.

[4:38:26] De heer Van Ispen.

[4:38:27] Ja, de Kamer weet ook wel wat er in de voorjaarsnota staat en heeft willens en wetens voor deze motie gestemd.

[4:38:36] Die motie die verzoekt de regering alle inspanningen te plegen richting de begroting 2026 om de korting op de brandweer, dus op die brede doeluitkering rampenbescheiding terug te draaien en dit in relatie te zien met de plannen voor de versterking van de weerbaarheid en de nationale veiligheid.

[4:38:48] Dan ga ik nog niet eens tegen de staatssecretaris zeggen er zijn wel miljarden beschikbaar voor defensie zonder dekking en niet het terugdraaien van enkele miljoenen bezuinigingen op de brandweer met desastreuze gevolgen.

[4:38:58] Die interruptie zal ik hier nog niet eens plaatsen.

[4:39:00] Mijn punt is principeel.

[4:39:02] De staatssecretaris zegt hier gewoon even tussen neus en lippen door.

[4:39:05] Ja, we hebben anders besloten in de voorjaarsnota, dus we voeren uw motie niet uit.

[4:39:08] Dat is een dikke middelvinger naar de Kamer.

[4:39:11] Ik wil graag dat de staatssecretaris dat terugneemt en zich bezint en deze motie alsnog gaat uitvoeren.

[4:39:16] en bij de begroting 226 met plannen komt om die onbezonde korting op de brandweer terug te draaien.

[4:39:24] De staatssecretaris.

[4:39:30] Ja, voorzitter, de motie verzocht de winstpersonen om inspanningen te verrichten om deze korting ongedaanbaar te maken.

[4:39:39] Als onderdeel van de voorjaarsnota, dat is helaas niet gelukt.

[4:39:45] Voorzitter, dan staat dat toch niet?

[4:39:49] Volgens mij haalt de staatssecretaris nu moties door elkaar.

[4:39:52] Ik heb het over de motie van de leden Moedelaar en Van Nispen, voorgesteld 28 mei 2025, nummer 30821, volg nummer 286.

[4:40:00] Daar staat wat ik net zei, daar staat niet voorjaarsnota, daar staat richting de begroting 2026.

[4:40:05] Dan is er namelijk een nieuw moment om ervoor te zorgen dat er dekking wordt gevonden om die domme bezuiniging op de brand weer af te wenden.

[4:40:12] Dat heeft niks met de voorjaarsnota te maken.

[4:40:14] De staatssecretaris.

[4:40:26] Ja, voorzitter.

[4:40:27] Ik verwijs naar het commissiedebat waar minister van Justitie en Veiligheid het heeft toegelicht.

[4:40:32] En voorzitter, als ik nog mag.

[4:40:35] Heel kort.

[4:40:36] Ja, heel kort.

[4:40:37] En ik verwijs naar het twee minuten debat wat daarop volgde, waar de Kamer dus geen genoegen nam met die uitleg van minister Van Wil.

[4:40:42] Dus wat is dit nou voor een reactie?

[4:40:45] De Kamer heeft anders besloten, staatssecretaris.

[4:40:48] Zo simpel is het.

[4:40:51] De staatssecretaris.

[4:40:53] Voorzitter, ik hoor wat u zegt.

[4:40:58] Ik kan niet anders dan constateren dat het geld er niet is gekomen.

[4:41:05] U vervolgt.

[4:41:11] Mevrouw Mütleur vroeg, bracht de kwestie van tolken en vertalers ter sprake, met name gerechtstolken.

[4:41:21] Op dit punt, meneer Koops.

[4:41:27] Kan de staatssecretaris toezeggen om even te kijken hoe dat nou komt, dat daar geen geld voor gevonden is in strijd met de meerderheid van de Kamer?

[4:41:37] Toezeggen, zeg maar, te onderzoeken hoe dat dan mogelijk is.

[4:41:40] Is hier nou daadwerkelijk een motie terzijde gelegd en niet uitgevoerd, terwijl de meerderheid erachter stond op 28 mei?

[4:41:47] Dat begrijp ik even niet.

[4:41:53] De vraag is om te onderzoeken hoe het komt.

[4:42:01] Vergeet me als ik het niet helder uitdruk.

[4:42:03] Dat heb ik eigenlijk altijd als een vergadering langer dan twee uur achter elkaar duurt.

[4:42:08] Maar dat is just me.

[4:42:11] De vraag is nu de meerderheid van de Kamer die zegt dat in de begroting van 2026 iets moet worden teruggevonden.

[4:42:16] Hij wijst niet op de voorjaarsnota.

[4:42:19] Ik begreep gewoon even net niet wat hier gebeurt.

[4:42:21] Ik was niet bij het debat over de brandweer.

[4:42:23] Ik zie alleen maar dat mijn buurman volgens mij een heel simpel punt maakt.

[4:42:28] Ik constateer dat het niet is gebeurd.

[4:42:30] Gaat het alsnog gebeuren?

[4:42:33] Wordt dit meegenomen bij de begroting?

[4:42:37] Kan de staatssecretaris daar iets over zeggen?

[4:42:40] De staatssecretaris.

[4:42:43] Ik weet het niet.

[4:42:52] Ik moet constateren dat de korting niet ongedaan is gemaakt en dat die er nog geldt.

[4:42:58] Voor zover dat afwijkt van diktum van de motie, betekent dat dat de motie nog niet is uitgevoerd.

[4:43:06] En dat kan betekenen dat we op de volgende wegingsmomenten vanuit het kabinet gaan kijken of dat alsnog kan gebeuren.

[4:43:14] Maar dat is een kwestie van de volgende wegingsmomenten voor zover die binnen het kabinet plaatsvinden.

[4:43:19] Het gaat er niet om of het kan worden uitgevoerd, het gaat erom dat het moet worden uitgevoerd.

[4:43:29] Want dit is namelijk een boodschap die meegegeven wordt bij de begroting 2026.

[4:43:34] En dat is even het misverstand hier.

[4:43:36] Ik ben van mening dat er geen ruimte is om die motie niet uit te voeren.

[4:43:43] En daarbij heeft de staatssecretaris aangegeven dat op het nieuwe besluitvormingsmoment in augustus, in aanloop naar de miljoenennota, dat soort afwegingen opnieuw wordt gemaakt.

[4:43:51] Dat is in ieder geval wat ik nu heb gehoord.

[4:43:57] Ja, voorzitter.

[4:43:57] Of we de motie kunnen uitvoeren als kabinet, dat zal ik bespreken in het kabinet en dan komen we op terug.

[4:44:05] Wat de tolken en vertalers betreft, dat is een onderwerp dat centraal staat in het commissiedebat juridische beroepen.

[4:44:13] De verzoek is of we maar concrete voorwaarden kunnen verbonden aan de aanbestedingsprocedure.

[4:44:20] Het is nog wat vroeg om in te gaan op de wijze waarop we de aanbesteding gaan vormgeven.

[4:44:26] In de komende maand vindt een driehoeksoverleg plaats waarin de vertegenwoordigers van de zelfstandige ondernemende tolken, de tolkbureaus en de overheid met elkaar in gesprek gaan over de doorontwikkeling van het stelsel.

[4:44:38] Dan komen onder andere de beloning van de tolken en ook de kwaliteitsborging aan de orde.

[4:44:43] De voortgang van deze gesprek wordt toegelicht in de tussentijdse brief die na het zomerreces aan uw Kamer wordt verzonden.

[4:44:53] Er worden op momenteel drie onderzoeken uitgevoerd, zoals toegelicht in de vorige tussentijdse brief, gericht op het vergoeden van wachttijd, het vergoeden per begonnen half uur en de betaling op basis van normregels.

[4:45:08] Op basis van de uitkomsten van de driehoekgesprekken ga ik bezien of bijsturing in de aanbestedingsprocedure nodig en mogelijk is.

[4:45:19] Dan kom ik op de vraag van mevrouw Bruining, zoals gesteld door de heer Koops.

[4:45:24] Die betreft femicide en psychisch geweld en het wetsvoorstel.

[4:45:30] De vraag is of ik doorga met het wetsvoorstel om een strafwaarstelling te creëren.

[4:45:34] Jazeker.

[4:45:36] De Tweede Kamer wordt op zeer kort termijn geïnformeerd over de contouren van het wetsvoorstel en het beoogde tijdspad.

[4:45:43] Deze zullen met de brief over de voortgang van de prioriteiten van het aanpak Stop Femicide binnenkort met uw Kamer worden gedeeld.

[4:45:54] Dan kom ik tenslotte op de resterende amendementen.

[4:46:05] Zijn we dan nu bij het laatste blokje, of komt er nog een blokje na de appreciatie?

[4:46:10] Want ik mis de vraag over jeugdbescherming, of ik heb niet goed op zitten letten.

[4:46:16] Dat blokje is wel behandeld, maar... Mevrouw Lala heeft gelijk.

[4:46:21] Ik realiseer me dat ik de antwoorden over jeugdstrafrecht onderteden heb behandeld.

[4:46:26] Maar niet ook door of namens mevrouw Bruini.

[4:46:32] Ik stel de vraag over de proeftuinen en de vraag van mevrouw Lala over de plannen.

[4:46:43] Wat de proeftuinen betreft.

[4:46:47] Er zijn tien proeftuinen actief, waarin gewerkt wordt aan de basisvorm voor het toekomstscenario kind- en gezinsbescherming.

[4:47:00] Die proeftuinen zijn zeer succesvol geweest in die zin dat daarbinnen nieuwe werkwijzen worden ontwikkeld die gericht zijn op betere hulp en bescherming.

[4:47:10] Het aantal regio's waarin op een of andere manier wordt beproefd wat modig is, dat bruikt zich uit over het hele land.

[4:47:18] De effecten van die proeftuinen worden op het moment door het Verweij-Jonker-instituut onderzocht.

[4:47:23] Uit de TUS-rapportage komt naar voren dat er laagdrempelig wordt gewerkt met een vast aanspreekpunt voor gezinnen, dat ouders en jeugdlingen zich beter geholpen, gezien en gehoord voelen en dat er minder overdrag tussen organisaties plaatsvindt.

[4:47:38] Ook dat lokale teams, dat zijn dus de lokale teams in de gemeente,

[4:47:43] met ondersteuning van de veiligheidsorganisatie betere zorg kunnen gaan bieden.

[4:47:49] De resultaten en de opbrengsten van de proeftuinen zijn te lezen in de voortgangsrapportage en overigens ook op de website van het programma Toekomstscenario.

[4:48:01] Mevrouw Lala vraagt naar de mogelijkheden om verder de plannen uit te gaan werken.

[4:48:10] En dan gaat het meer specifiek over de vraag, de constatering, dat tijdens de voorjaarsnota geen geld beschikbaar is gekomen voor de incidentele kosten voor de implementatie van het toekomstscenario.

[4:48:25] Meer in het bijzonder,

[4:48:26] de structuurwijziging die samenhangt met het creëren van regionale veiligheidsteams.

[4:48:31] Ik merk nog even op dat de toekomstscenario wel veel meer omvat dan dat alleen, maar het element van de structuurwijziging door het creëren van regionale veiligheidsteams, dat vergt incidentele middelen en die zijn niet beschikbaar gekomen tijdens de voorjaarsnota.

[4:48:46] Desalniettemin heb ik samen met de staatssecretaris Jeugd, Provincie en Sport als mede het bestuur van de VNG, dat zijn de drie opdrachtgevers, besloten om de ontwikkelrichting voor de RVT's vast te houden.

[4:49:01] De ontwikkelrichting, daar houden we aan vast, ook al is zij er vooralsnog.

[4:49:06] geen zekerheid of er voldoende financiële beschikbare middelen zijn.

[4:49:12] Als die middelen uitblijven, heeft dat uiteraard wel consequenties voor de veranderstrategie, dus voor de manier waarop we de ontwikkelrichting realiseren en het tempo waarmee we dat kunnen doen.

[4:49:24] In het najaar komen we in dat geval met een strategie die op hoofdlijnen, die gericht is op het realiseren van wat dan heet de ontwikkelrichting en het tempo waarmee we daar kunnen komen.

[4:49:38] Maar daar bericht ik u nader over in de eerstvolgende brief daarover.

[4:49:45] Dan zal ook verslag worden gedaan van de gesprekken die nog steeds gaande zijn en met vernieuwde intensiteit om het toekomstscenario verder uit te werken in de komende tijd.

[4:49:56] Mevrouw Lala.

[4:49:58] Ja, dank u wel, voorzitter.

[4:50:00] De vraag aan de staatssecretaris is, wordt er alsnog gewerkt aan het creëren van die financiële ruimte voor 2025, 2026, althans die incidentele middelen?

[4:50:09] Zo ja, hoe en wanneer verwacht de staatssecretaris daar dan duidelijkheid over te geven?

[4:50:14] Staatssecretaris.

[4:50:15] Ja, voorzitter, dat wordt onderdeel van een nieuw wegingsmoment binnen het kabinet voor de besteding van de beschikbare middelen.

[4:50:29] Dank u wel, voorzitter.

[4:50:32] Ik wil in ieder geval voorkomen dat we straks een situatie eindigen, net zoals met het gevangeniswezen, als we daar al niet in zitten.

[4:50:38] Maar goed, de voortgangsbrief spreekt over een verdere uitwerking in het najaar.

[4:50:44] Kan de staatssecretaris specificeren wanneer die uitgewerkte veranderstrategie dan ontvangen kan worden?

[4:50:49] En kan hij ook toezeggen dat in ieder geval de input wordt meegenomen van de 25 regio's en betrokken gemeentes?

[4:51:01] Ja, voorzitter, we zitten in een heel intensief traject met de veilig thuisorganisaties, met Jeugdzorg Nederland, met de Raad voor de Kinderbescherming, met ook de proeftuinen, het programma, en met de lokale teams.

[4:51:18] Al deze organisaties worden betrokken in het verder uitwerken van de ontwikkelrichting.

[4:51:24] Daar wordt een goede voortgang gemaakt.

[4:51:26] Ik zei al, het behelst veel meer dan alleen maar die structuurwijziging.

[4:51:30] Ook de ontwikkeling van protocollen, wat we dan in slecht Nederlands best practices noemen.

[4:51:38] Het inventariseren van wat er overigens nodig is aan wetgeving.

[4:51:42] Daar wordt goede voortgang gemaakt en ik zet er zeer op in, al in de komende weken, om dat verder te voeren.

[4:51:49] op dat in ieder geval zoveel mogelijk lessen uit de proeftuinen ook meegenomen worden in een nieuwe manier van werken als het gaat om de jeugdzorg en de jeugdbescherming in Nederland.

[4:52:03] Tot slot, voorzitter.

[4:52:06] Waar dreigt volgens de staatssecretaris momenteel de grootste vertraging of de rem op de uitvoering?

[4:52:14] De staatssecretaris?

[4:52:15] Zeker gezien die incidentele middelen niet zijn gekomen.

[4:52:17] Dreigt er een rem of een vertraging?

[4:52:20] En waar komt dat dan het meest voor?

[4:52:29] Die incidentele middelen hebben een bijzondere betrekking op het creëren van regionale veiligheidsteams, 25 in het getal.

[4:52:40] maar de keuze die de opdrachtgevers er samen hebben gemaakt, dus het ministerie van VWS, het ministerie van JV en de VNG, is om desalniettemin verder te werken aan de uitwerking van die ontwikkelrichting.

[4:52:53] Dus ik voorzie op dit moment niet vertraging, in ieder geval niet in de komende maanden, waarin we proberen met alle partners tot een nadere uitwerking te komen van die ontwikkelrichting.

[4:53:07] Het is wel zo dat we in het najaar meer duidelijkheid moeten hebben, want als de duidelijkheid over de beschikbaarheid van incidentele middelen in het najaar niet is, dan zullen we op een andere wijze die ontwikkelrichting voor moeten gaan geven en ook ons beraden op het tempo waarin die ontwikkelrichting wordt uitgewerkt zoals ik zojuist aangaf.

[4:53:27] Dat zal onderdeel zijn van de voortgangsrapportage die aangekondigd is voor dit jaar najaar.

[4:53:38] Dus ik begrijp goed dat u nog bezig bent om die financiële ruimte te creëren, dat u ervan uitgaat dat dat nog gaat lukken in het najaar, dat u vooralsnog doorgaat met de ontwikkelingen zoals gepland met de stakeholders.

[4:53:49] En mocht dat niet lukken, mochten de incidentele middelen toch niet komen, dan gaat u kijken of dat eventueel en wat voor gevolgen dat eventueel heeft op het tempo.

[4:54:00] Dat begrijp ik zo goed.

[4:54:02] Nou, het tweede onderdeel van uw samenvatting vraagt mij vooruit te lopen en dat doe ik maar liever niet.

[4:54:13] Maar het is een hele brede gedachtenvorming in het kader van een toekomstscenario met allerlei varianten.

[4:54:23] Dus in zekere zin laten wij ons nu in ieder geval niet afremmen door de onzekerheid of er incidentele middelen beschikbaar komen.

[4:54:33] Het is voor mij en voor de andere opdrachtgevers en eigenlijk ook voor het hele veld evident dat er echt wat moet gebeuren.

[4:54:44] We zullen daar ook over spreken aanstaande donderdag, wanneer we spreken over het rapport van de commissie Hamer, wat ook raakt aan de jeugdbescherming.

[4:54:52] We hebben erover gesproken in het kader van de rapporten over het vreselijke verhaal uit Vlaardingen.

[4:54:59] Dat er iets moet gebeuren met jeugdbescherming en jeugdzorg is duidelijk.

[4:55:04] Dat kent heel veel verschillende aspecten.

[4:55:05] Dat raakt aan de hervormingsagenda ook, het rapport van de commissie van ARK.

[4:55:10] En dat verdient volle aandacht vanuit dit kabinet en uw Kamer.

[4:55:17] Dan kom ik dan nu op twee abonnementen.

[4:55:25] Abonnement 12 van het lid Eerdmans is geapprecieerd door de minister van Financiën in zijn brief.

[4:55:39] Dat volg ik.

[4:55:54] Ik ga even door naar amendement 16, maar ik denk dat amendement 12 evenzeer als de andere amendementen erop stuit, dat dit amendement de dekking daarvoor gezocht wordt in de envelop Goed Bestuur, het onderdeel dat wordt beheerd door het ministerie van BZK.

[4:56:09] Dus daarvoor zal ook gelden de toezegging dat nader inzicht wordt verschaft in de wijze waarop deze middelen daar zijn besteed of zijn gebonden.

[4:56:20] En dan kom ik op het amendement 16.

[4:56:25] van mevrouw Mutluer en de heer Van Nispen.

[4:56:31] Daar zitten twee kanten aan.

[4:56:33] Dat betreft de besteding en de dekking.

[4:56:38] Wat de dekking betreft, dit betreft PTSS van brandweerlieden en de uitwerking van nieuw beleid op dat punt.

[4:56:52] Wat de dekking betreft,

[4:56:53] De dekking wordt gezocht in verhoging van de Griffirechten in het bestuursrecht.

[4:56:59] En daarvoor is wijziging van de AWB nodig.

[4:57:03] En ook dat is een traject dat tenminste twee jaar vergt.

[4:57:09] Daar komt bij dat het een vrij principiële technische afwijking behelst van de systematiek die in de Algemene Wet Bestuursrecht besloten ligt, met name in artikel 809.

[4:57:24] want daarin is geen sprake van aparte categorieën van griffirecht voor bestuursorganen en gevallen waarin het bestuursorgan pas achteraf bij verlies van de procedure moet betalen.

[4:57:42] Dus dat is ook in de technische uitwerking complex afgezien van de onzekerheid hoeveel dit oplevert.

[4:57:52] Daar komt bij dat dit amendement mij vraagt iets te doen wat primair de verantwoordelijkheid is van de werkgevers.

[4:58:02] En dat zijn hier de veligheidsregio's.

[4:58:07] Werkgevers zijn primair verantwoordelijk voor regelingen met betrekking tot PTSS.

[4:58:14] En binnen de beschikbare middelen van de veiligheidsregio's, dat gaat om een heel groot bedrag, is het aan die regio's om middelen daarbinnen vrij te maken.

[4:58:27] Het ministerie kan geen verantwoordelijkheid aanvaarden voor de structurele uitvoering of de arbeidsvoorwaarden of de werkgeversrol van de regeling ten behoeve van werknemers met PTSS bij de veiligheidsregio's.

[4:58:42] Dus de inhoudelijke vormgeving en de uitvoering ligt volledig bij de veiligheidsregio's.

[4:58:48] Dus wat dat betreft, ook dat is een reden om het amendement met nummer 16 te ontraden.

[4:58:53] Amendement 16 ontraden.

[4:58:55] Er is één vraag, een vraag van de heer Van Nispen.

[4:58:57] Ja, voorzitter, want de staatssecretaris noemt het nu dus de verantwoordelijkheid van de veiligheidsregio's en het zijn diezelfde veiligheidsregio's waar de regering dus op bezuinigd en tot drie keer toe mijn motie verkeerd begrepen.

[4:59:06] Dat zijn die werkgevers toch?

[4:59:08] Dan hebben we het even scherp.

[4:59:10] Want de staatssecretaris zou natuurlijk ook met warme woorden kunnen komen hoe erg het is dat brandweerleden, die staan voor de veiligheid van ons allemaal, dat die PTSS oplopen.

[4:59:20] Dus de vraag die ik hieraan wil koppelen is, nu er een omvangrijke regeling gewoon klaar ligt in overeenstemming tussen werkgevers en werknemers.

[4:59:28] Rijk en veiligheidsregio's naar elkaar kijken.

[4:59:30] Het Rijk ondertussen bezuinigd op die veiligheidsregio's.

[4:59:33] Wat doet deze staatssecretaris dan wel voor deze groep mensen, deze schrijnende toestanden?

[4:59:38] De staatssecretaris.

[4:59:39] Ja, voorzitter.

[4:59:39] Ik heb gisteren al via de media mijn empathie uitgesproken voor deze brandweerleden met PTH6.

[4:59:47] En ook eerder vanavond toen er hier nog twee aanwezig waren.

[4:59:52] Zij moeten niet de dupe zijn van een bestuurlijk geschil tussen veiligheidsregio's enerzijds en een reeks overheid.

[5:00:01] En dat is dan ook mijn boodschap aan de veiligheidsregio's.

[5:00:04] dat zij als werkgevers niet weg moeten lopen voor hun verantwoordelijkheid.

[5:00:09] Dat klinkt wat cru, dat bedoel ik niet zo heel cru, maar het begint bij de veiligheidsregio's die hiervoor binnen de beschikbare middelen budget moeten alloceren.

[5:00:22] Dat is de boodschap van mij nu als Kamer.

[5:00:25] Dat is niet mijn boodschap aan de brandweerleden die alle waardering verdienen voor hun belangrijke werk en des te meer voor de bijzondere omstandigheden en de trauma's waarin zij komen te verkeren.

[5:00:39] Dat wil ik graag hier gezegd hebben ook.

[5:00:43] Amendement 17.

[5:00:45] Abonnement 17 mag ik de appreciatie overbodig geven, het abonnement van mevrouw Lala.

[5:00:52] Want de taakstelling voor het juridisch loket is voor het jaar 2025 al volledig bij de voorjaarsnota gecompenseerd.

[5:01:01] Er is dus ruimte gevonden voor 2025 binnen het rechtsbijstandbudget om de taakstelling voor het juridisch loket op te lossen.

[5:01:10] Voor de structurele financiering van het juridisch loket, en u weet hoezeer ik belang hecht aan het juridisch loket als basis voor de eerste lijn juridische hulpverlening en daarmee de toegang tot het recht, en dus ook als kader voor een landelijk dekkend netwerk,

[5:01:27] Maar dit betekent dus wat de structurele financiering van het juridische loket, meld ik uw Kamer tijdens de begrotingsbehandeling, dat er samen met het juridische loket wordt gewerkt aan een nieuw bekostigingsmodel dat nodig is om zicht te krijgen op een stabiele financieringsniveau.

[5:01:48] Recent is een eerste versie van het model opgeleverd.

[5:01:51] In 2026 zal worden proefgedraaid met dit model.

[5:01:55] Naar verwachting kan vanaf 2027 volledig worden overgegaan tot toepassing van dit model.

[5:02:02] Mocht blijken dat de bestaande structurele financiële kader voor de toepassing van dat model onvoldoende is, dan zal ik op zoek gaan naar een oplossing hiervoor.

[5:02:10] Maar daarop hoef ik nu niet vooruit te lopen.

[5:02:13] Daarmee is amendement 17 overbodig.

[5:02:16] En dat is een appreciatie die bij een amendement niet mag?

[5:02:21] Dus probeer opnieuw.

[5:02:24] Ontraden of oordeel Kamer?

[5:02:29] Dan wordt het ontraden.

[5:02:31] Motie 17, ontraden.

[5:02:35] Sorry, amendement 17, ontraden.

[5:02:37] Amendement 18.

[5:02:39] Amendement 18 komt wat doel en dekking betreft overeen met amendement 12.

[5:02:46] Dus op dezelfde basis is de appreciatie ontraden.

[5:02:50] Amendement 18 ontraden.

[5:02:59] We gaan door met de tweede termijn.

[5:03:02] Als iedereen dat goed vindt, dan zou je mensen behoefte hebben aan vijf minuutjes pauze.

[5:03:08] Ik zie heel enthousiaste blikken.

[5:03:15] We gaan vijf minuten schorsen.

[5:03:19] 10 terug uit te lukken.

[5:12:11] We gaan starten met de tweede termijn en ik geef het woord aan de heer Van Nispen.

[5:12:16] Dank u wel, voorzitter.

[5:12:17] En er moet me allereerst iets van het hart over toch weer dit proces van wetgeving.

[5:12:21] Daar zijn we mee bezig, met amendementen.

[5:12:24] En de Kamer is aan het proberen problemen op te lossen waar de regering geen dekking voor had gevonden.

[5:12:29] En de coalitie dus ook niet bij de voorjaarsnota.

[5:12:31] En ik vind eigenlijk ook dat er best wel weer een puinhoop van is gemaakt door gewoon ons niet informatie te geven wat er nog zit in die postgoedbestuur en rechtsstaat.

[5:12:38] En het maakt me niet uit of het door deze staatssecretaris komt of door zijn voorganger of door de minister van Binnenlandse Zaken.

[5:12:44] Maar wij moeten gewoon weten waar wij over gaan stemmen en moeten hier geen fouten in maken.

[5:12:48] En ik zeg hier ook nog bij, ik ben helemaal niet van plan om alle amendementen te gaan steunen als dat betekent dat die hele pot geld die bestemd is voor goed besturen in rechtsstaat, daar zitten nuttige dingen in.

[5:12:59] Dus die kun je niet helemaal gebruiken.

[5:13:01] Dat snap ik ook wel.

[5:13:01] Dat willen we ook helemaal niet.

[5:13:03] Tenminste, ik niet.

[5:13:03] Mijn fractie wil dat niet.

[5:13:05] Maar wat niet helpt is als de staatssecretaris ons niet de informatie geeft via de minister, want die zal daar verantwoordelijk voor zijn.

[5:13:11] Dus het is niet van als je ons niet vertelt waar het geld precies zit, dan komt het wel goed.

[5:13:15] Nee, ik denk juist niet.

[5:13:16] Dus het is echt heel belangrijk.

[5:13:18] En heel specifiek willen we volgens mij in ieder geval weten welk geld was nou begroot voor het Constitutional Hof.

[5:13:24] en welk geld was begroot voor het kiesstelsel.

[5:13:26] Maar eigenlijk hebben we gewoon recht op het volledige overzicht, inclusief de vragen die daarbij horen, zoals juridische verplicht en bestuurlijk gebonden en noem het allemaal maar op.

[5:13:33] Maar dit zijn in ieder geval mijn wensen.

[5:13:35] Dus dat vind ik echt heel belangrijk om te zeggen, want volgens mij moeten we goede dingen doen.

[5:13:38] En we zijn hier inderdaad als Tweede Kamer wel een beetje aan het meebesturen met de verantwoordelijkheid van de staatssecretaris, met amendementen, met voorstellen voor slimmer straffen.

[5:13:46] En dat doen we niet omdat we dat allemaal zo leuk vinden of op zijn stoel willen gaan zitten, maar omdat eigenlijk

[5:13:50] De regering tot nu toe en de staatssecretaris is er nog maar kort verantwoordelijk voor.

[5:13:53] Dat is zo.

[5:13:54] Maar ook zijn voorganger gewoon de taak heeft verwaarloosd om te zorgen voor voldoende celcapaciteit.

[5:14:00] En er zelf ook geen initiatieven komen om dat op die manier op te lossen door extra geld vanuit het kabinet te regelen.

[5:14:06] Want ik heb het nog niet gezien.

[5:14:08] En overigens die nulllijn, dat is natuurlijk een politieke keuze.

[5:14:10] Ik vind het een hele domme keuze.

[5:14:12] Gevangenispersoneel moet je waarderen.

[5:14:13] Dat is verstandig.

[5:14:15] En het zou niet mijn keuze zijn.

[5:14:16] Dus daarover dien ik in ieder geval de volgende motie in de Kamer, gehoord de beraadslaging.

[5:14:20] Overwegende dat gevangenispersoneel structureel is overvraagd, er een personeelstekort is en het werkend personeel hierdoor ongezond veel werk moet verzetten.

[5:14:27] Overwegende dat een investering in het personeel van groot belang is en er extra middelen moeten worden vrijgemaakt om het beroep aantrekkelijker te maken.

[5:14:33] Maar ook het huidig zittend overbelast personeel te belonen voor het harde werk dat zij al jaren moet verzetten.

[5:14:38] ...verzoekt de regering een extra beloning voor het gevangenispersoneel... ...een tijdelijke kraptetoeslag in te voeren om het personeel meer te waarderen... ...en gaat over tot de orde van de dag.

[5:14:45] Voorzitter, als de staatssecretaris straks zegt, waar is uw dekking?

[5:14:49] Dan noem ik bij deze vier dingen.

[5:14:50] Maar mijn ervaring leert, als ik dat opschrijf in een motie... ...dan zijn er altijd weer andere redenen om het te ontraden.

[5:14:56] Dus ik noem hier, je kunt het aantal externen terugdringen.

[5:14:59] Je kunt inboeten op de kosten van de landsadvocaat.

[5:15:03] Ik heb ook even mijn overzicht erbij, want ik had het niet voor niks.

[5:15:08] Ja, inderdaad, en die zaken die ik net noemde, de constitutional hof en kiesstelsel, daar kun je allemaal naar kijken voor de dekking.

[5:15:14] Dus dat zijn in ieder geval vier voorstellen die ik de staatssecretaris mee wil geven.

[5:15:18] Ik heb nog één vraag over het gevangeniswezen.

[5:15:20] Even tussen neus en lippen door.

[5:15:21] Het ging over Estland.

[5:15:22] Daar hebben wij hier felle politieke debatten over gevoerd.

[5:15:24] Moet je dat überhaupt wel willen?

[5:15:25] Moet je wel gedetoneerden naar een ander land gaan verslepen?

[5:15:28] En nu was het antwoord, ja, dat kan eigenlijk niet, want in de grondwet van Estland staat dat de Nederlandse Penitentiaire Beginselenwet niet daarvan toepassing kan zijn.

[5:15:35] Toen dacht ik, heeft dat dan werkelijk niemand?

[5:15:38] Niemand die grondwet van Estland gelezen op het moment dat dit plan vol poerhaar werd gepresenteerd en wij hier kostbare vergadertijd aan hebben besteed.

[5:15:46] Dan ben ik toch wel heel benieuwd naar hoe dat, hoe dat gegaan is.

[5:15:49] En voorzitter, ik heb ook nog twee motie die zal ik zonder verdere toelichting indienen, omdat ik alweer veel te veel tijd in beslag neem.

[5:15:54] Die gaan over de rechtsbijstand, allebei.

[5:15:57] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat de commissie van de Meertwee een voorstel had gedaan voor maatregelen van 40 miljoen euro structureel en er nu slechts 30 miljoen euro structureel wordt vrijgemaakt.

[5:16:05] Overwegend dat het een belangrijk doel is om de sociaal advocatuur aantrekkelijker te maken voor zowel startende advocaten om te beginnen, als wel patronen om stagiairs in dienst te nemen om zo de vergrijzing tegen te gaan op de lange termijn.

[5:16:14] overwegende dat de subsidieregeling beroepsopleiding sociaal advocaten hierin vergroten toegevoegde waarde is.

[5:16:19] Deze wederom helemaal gevuld was dit jaar tot het maximum van 175 plekken en er zelfs een wachtlijst is voor de aankomende periode.

[5:16:26] Verzoekt de regering om de subsidieregeling beroepsopleiding sociaal advocaten en de begeleidingsvergoeding patroon naar 350 plekken uit te breiden en dit bij volk te dekken uit het verminderen van de externe inhuur op het ministerie van Justitie en Veiligheid en het verlagen van de kosten van landsadvocaten en gaat over tot de orde van de dag.

[5:16:40] Mijn laatste motie, voorzitter.

[5:16:42] De Kamer, gehoord de beraadslaging.

[5:16:44] Constaterende dat er grote barrières worden opgeworpen om te starten als sociaal advocaat, als stagiair ondernemer, omdat jonge starters, met name wanneer er studieschulden op het spel staan, nu vaak geen leningen kunnen aangaan.

[5:16:53] Overwegende dat de regering dit probleem erkent en wil toewerken naar een budgetneutraal garantiefonds voor stagiair ondernemers, maar dit vervolgens wil beleggen bij de commerciële advocatuur.

[5:17:01] overwegende dat de goede zorg voor toegang tot het recht en de sociaal advocatuur primair de verantwoordelijkheid is van de overheid en zij daarom ook verantwoordelijkheid moet nemen voor de garantstelling, namelijk door dit te beleggen bij de Raad voor de Rechtsbijstand, verzoekt de regering af te zien van het idee om het garantiefonds voor stagiairondernemers te beleggen bij de commerciële advocatuur, maar in plaats daarvan dit bij de Raad voor de Rechtsbijstand onder te brengen en gaat over tot de orde van de dag.

[5:17:22] En daar laat ik het bij.

[5:17:23] Ik dank u hartelijk.

[5:17:24] Dank u wel.

[5:17:25] De heer Koops.

[5:17:27] Dank u mevrouw de voorzitter.

[5:17:32] Wat wij gewoon allemaal heel akelig vinden volgens mij, en ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat dat ook geldt voor de staatssecretaris en iedereen aan die kant van de tafel, is dat er gewoon een probleem is met dat gevangeniswezen.

[5:17:43] En mijn afdronk van dit debat, dit hele debat, is dat wij hier ons, laat ik zeggen, wild om ons heen slaan om een probleem op te lossen wat al opgelost had moeten zijn voor dit debat begon.

[5:17:56] Ik kan me niet aan die indruk onttrekken.

[5:17:59] En dat vind ik dus heel erg.

[5:18:01] Dan denk ik, nou, we hebben het nu en we hebben de stemmingen van de aanstaande donderdagmiddag.

[5:18:06] En op de achtergrond denk ik dat wij ons allemaal tot elkaar gaan verhouden om te zien van welke amendementen wij dan het beste vinden.

[5:18:13] En ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is dat wij zoveel mogelijk feitelijke informatie krijgen over waar we dat geld dan vandaan moeten gaan halen, maar dat hier iets moet gebeuren.

[5:18:21] Dat is gewoon zo.

[5:18:22] Dus zonder het allemaal op de spits te drijven, zonder te beginnen over dat gedetineerden met z'n tweeën op cel moeten, al die dingen.

[5:18:29] We moeten gewoon iets doen hier.

[5:18:31] Het gevangeniswezen heeft een zeer sterke symbolische werking.

[5:18:35] Los van alle effectiviteit, los van alle moraliteit, los van dat het een heerlijk afvalputje is waar je heel veel agressie en haat in kan stoppen, dat is allemaal zo, maar het heeft een grote symbolische waarde.

[5:18:46] En vanwege die symbolische waarde moeten we nu de juiste stappen nemen.

[5:18:49] En daarvoor zijn we meetafhankelijk van de steun van de staatssecretaris.

[5:18:52] Dus ik doe een indringend beroep om met zoveel mogelijk praktische informatie te komen.

[5:18:57] Dat is nu mijn bijdrage.

[5:19:00] Dank u wel.

[5:19:01] De heer Eerdmans.

[5:19:02] Voorzitter, ook even over het gevangenisbewezen.

[5:19:04] Er zijn 8000 gevangenisbedden, volgens mij, totaal.

[5:19:07] Daarvan zijn er 4000, begrijp ik, meer persoons.

[5:19:10] Dat wil zeggen 2000 stapelbedden, de helft.

[5:19:14] En ik begrijp, die moeten een bepaalde afmeting noemen.

[5:19:16] Je hebt twee stoelen nodig, twee bedden, oké.

[5:19:18] Er is een norm voor het personeel.

[5:19:20] Er is gevaar als er sprake is van gekke idioten op cel of verslaving.

[5:19:25] Dat snap ik.

[5:19:25] Ventilatie, oké.

[5:19:27] Maar mij gaat het er dus ook niet in dat er niet meer mogelijk is op dit punt.

[5:19:32] En als er dan ook blijkt dat er dus 160 cellen, wat kwam er naar voren, niet worden benut op de meerpersoonscellen die er dus zijn,

[5:19:41] Ik snap daar helemaal niks van.

[5:19:45] Er zijn dus cellen beschikbaar.

[5:19:48] Waar zit het dan in?

[5:19:49] Is het dan te gevaarlijk?

[5:19:51] En hoe doen ze dat in België en Duitsland?

[5:19:54] Is daar dan ook maar de helft beschikbaar?

[5:19:59] We hebben het over normen die overtreden worden, namelijk dat gevangenen worden losgelaten.

[5:20:16] Dat is de technische antwoord waarom dat niet kan.

[5:20:20] Ze zijn niet allemaal gestoord en hebben niet allemaal extra bewaking nodig.

[5:20:25] We hebben het over lichtgestraften die we loslaten.

[5:20:33] Ik wil gewoon een beter antwoord horen dan dit.

[5:20:35] Ik kan het gewoon niet, heel simpel, niet voor mezelf rijmen.

[5:20:39] Voorzitter, heb ik drie moties.

[5:20:41] De Kamer, gehoord de beraadslaging, want die gaan ook richting meneer Nisser van Wehl.

[5:20:45] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constateert dat bij de Navotop is voorkomen dat demonstranten snelwegen blokkeerden, constateert dat bij 45 eerderige snelwegdemonstraties niet lukt om effectief op te treden tegen demonstranten, verzoekt het kabinet bij toekomstige snelwegdemonstraties de inzet en aanpak van de Navotop te reproduceren.

[5:21:02] Gaat over tot orde van de dag.

[5:21:03] Dank u wel.

[5:21:04] De motie Kamergoedberaadslaging constateert dat een deel van de Nederlandse gedetineerden bestaat uit personen zonder verblijfsrecht in Nederland.

[5:21:10] Verzoekt het kabinet zo snel mogelijk met herkomstlanden in contact te treden, zodat een deel van deze groep hun gevangenisstraf uit kan zitten in het herkomstland.

[5:21:17] Gaat over tot de orde van de dag.

[5:21:19] Dank u wel.

[5:21:20] En de laatste.

[5:21:21] De Kamergoedberaadslaging verzoekt het kabinet werk te maken van een wervingsplan voor DAI-personeel, met als doel om het werken bij DAI zo aantrekkelijk mogelijk te maken.

[5:21:30] Gaat over tot de orde van de dag.

[5:21:32] Dank u wel.

[5:21:34] Dank u wel.

[5:21:35] Mevrouw Van der Werf.

[5:21:37] Dank, voorzitter.

[5:21:39] En ik sluit me aan bij de woorden van de heer Van Nispen over de enigszins ongemakkelijkheid van dit debat.

[5:21:45] Ik hoop dat we de volgende keer wat completere en beter voorbereide antwoorden kunnen krijgen, want het voelt wat rommelig het zomerreces op deze manier in te gaan, voorzitter.

[5:21:56] Dat gezegd hebben we.

[5:21:57] Ik heb twee moties, na het al ingediende amendement van collega Sneller over het gevangeniswezen, over de financiële situatie bij het Centrum voor Seksueel Geweld.

[5:22:10] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat in Nederland ruim 1,7 miljoen mensen slachtoffer zijn van seksueel geweld, overwegende dat het aantal meldingen bij het Centrum voor Seksueel Geweld blijft stijgen,

[5:22:20] mede doordat slachtoffers het centrum steeds beter weten te vinden.

[5:22:24] Van mening dat landelijke wettelijke verankering en duurzame landelijke financiering van het CSG noodzakelijk is om slachtoffers van seksueel geweld beter te kunnen helpen conform EU-wet en regelgeving, verzoekt de regering de landelijke uniformenzorg en hulp door het netwerk CSG aan slachtoffers adequaat te borgen in wet en regelgeving vanaf 2027.

[5:22:44] en gaat over tot de orde van de dag.

[5:22:47] Dank.

[5:22:48] En tot slot, voorzitter.

[5:22:49] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat in Nederland ruim 1,7 miljoen mensen slachtoffer zijn van seksueel geweld, overwegende dat het aantal meldingen bij zowel het landelijke expertisecentrum seksueel geweld als de regionale CSG's force is toegenomen, mede om dat slachtoffers het centrum beter weten te vinden.

[5:23:07] overwegenen dat CSG's in het netwerk afhankelijk zijn van regionale financiering, met als gevolg dat het CSG in 2026 een tekort van 5,6 miljoen euro verwacht, overwegenen dat hierdoor de continuïteit en kwaliteit van zorg voor slachtoffers en hun systeem van het CSG ernstig onder druk wordt gezet, van mening dat landelijke wettelijke verankering en duurzame landelijke financiering van het CSG noodzakelijk is,

[5:23:31] om de slachtoffers van seksueel geweld beter te kunnen helpen conform EU-wet en regelgeving, verzoekt de regering bij de augustusbesluitvorming eenmalig 5,6 miljoen voor het CSG beschikbaar te stellen voor 2026, deze uitgaven te dekken met resterende middelen op artikel 12 op de begroting Binnenlandse Zaken en Koningsdrijfsrelaties, gereserveerd voor het Constitutioneel Hof en een verzelfstandiging van de Raad van State, en gaat over tot de orde van de dag.

[5:23:57] Dank u wel.

[5:23:58] Mevrouw Lala.

[5:24:00] Dank u wel, voorzitter.

[5:24:01] We hebben lang gesproken over de capaciteitskorten in het gevangeniswezen en terecht hebben we daar lang over gesproken.

[5:24:07] Overigens niet voor de eerste keer.

[5:24:09] Daar is het veel gegaan over de weerslag op de samenleving voor gedetineerden, maar ook voor de medewerkers binnen de DJI en de veiligheid die daar onder druk staat.

[5:24:18] Dus ik zou hopen dat ik nog een aantal vragen die nog niet zijn beantwoord in de eerste termijn, dat de staatssecretaris die nog kan beantwoorden in de tweede termijn, daar waar het gaat om wachtlijsten bij het opleidingsinstituut van DJI

[5:24:29] zodat we voorkomen dat mensen zonder interne DJI-opleiding op de werkvloer staan.

[5:24:36] Dit gezegd hebben, heb ik twee moties.

[5:24:38] De Kamer, gehoord de beraadslaging, overwegende dat de Rijk tolk- en vertaaldienstverlening via openbare aanbestedingen uitbesteedt aan intermediairs, overwegende dat tolken en vertalers die overheidsopdrachten willen uitvoeren, via deze intermediairs opdrachten krijgen,

[5:24:53] overwegende dat deze intermediair commerciële belangen hebben die niet gelijk oplopen met de belangen van een rechtvaardige beloning voor tolken en vertalers, of de kwaliteit van de geleverde diensten.

[5:25:02] Ik verzoek de regering bij openbare aanbesteding van tolk- en vertaaldienstverlening daar concrete voorwaarden aan te verbinden, ten behoeve van de verbetering van de beloning voor tolken en vertalers, als ook de verbetering van de kwaliteit van de diensten, en gaat over tot de orde van de dag.

[5:25:17] Ook namens mijn collega Muthluer en Van Nispen.

[5:25:20] En nog een motie over een minister van rechtsbescherming.

[5:25:24] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat het de democratische rechtsstaat de ruggegraat vormt van een maatschappij waarin iedereen zich vrij, veilig en gelijkwaardig voelt en minderheden beschermd worden, constaterende dat onder meer uit de toeslagenaffaire en de aardbevingsschade in Groningen

[5:25:39] is gebleken dat de democratische rechtsstaat niet vanzelfsprekend is en grondrechten niet altijd voldoende beschermd worden, constaterende dat volgens de staatscommissie rechtsstaat de rechtsstaat op de begroting bescherming verdient met waarborgen van structurele investeringen, spreekt eruit dat de minister van Rechtsbescherming met eigen zeggenschap over structurele begrotingsmiddelen onderdeel uit moet maken van een volgend kabinet en gaat over tot de orde van de dag, ook namens de collega's Koekhoek en Teunissen.

[5:26:06] Dank u wel.

[5:26:21] De beantwoording van de staatssecretaris was verre van bevredigend als het gaat om het gebruik van meerpersoonscellen.

[5:26:28] Zijn eigen cijfers klopten niet.

[5:26:31] De staatssecretaris was niet bereid om duidelijk uit te leggen waarom

[5:26:36] Gevaarlijke gevangenen die blijkbaar niet met z'n tweeën op één cel kunnen.

[5:26:40] Wel op de samenleving kunnen worden vrijgelaten twee weken eerder.

[5:26:44] Wel als zelfmelders buiten de gevangenis mogen rondlopen.

[5:26:47] Maar niet met z'n tweeën op één cel om dit allemaal te voorkomen.

[5:26:51] Dus in dat licht heb ik dan ook de volgende motie.

[5:26:56] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat het gevangeniswezencapaciteitsprobleem ervaart, overwegende dat een grote meerderheid van alle meerpersooncellen momenteel als privécel wordt gebruikt, overwegende dat meerpersooncellen een volwaardige vorm van detentie zijn, verzoekt de regering om in plaats van veroordeelde criminelen vervroegd vrij te laten, ervoor te zorgen dat de vele duizenden privécellen voort als meerpersooncel zullen worden bezet en gaat over tot de orde van de dag.

[5:27:21] En ik hoop dan ook echt dat die toezegging die de minister heeft gegeven om in de voortgangsrapportage in te gaan op de NPC's, dat hij deze bezwaren die wij hebben en deze twijfels, dat hij die daar ook echt duidelijk in die brief zet.

[5:27:37] Want anders dan worden we weer met een kluitje het riet ingestuurd en ik wil dat graag voorkomen.

[5:27:42] Dank u wel.

[5:27:43] De heer El Abassi.

[5:27:44] Voorzitter, dank.

[5:27:47] De minister gaf aan dat de verkeersboetes volgens hem niet onrechtmatig waren.

[5:27:54] En dat zijn ze wel, namelijk de verkeersboetes die kennen net als

[5:28:00] alle regels en alle sancties een legaliteitsbeginsel.

[5:28:04] Een sanctie moet gewoon een duidelijke wettelijke basis hebben, namelijk het moet legitiem zijn.

[5:28:09] Het moet bijvoorbeeld de verkeersveiligheid dienen en het niet spekken van een staatskas.

[5:28:16] Althans, het is niet bedoeld om het spekken van de staatskas, dat het daarvoor bedoeld is.

[5:28:22] Dus het is niet legitiem.

[5:28:23] Daarnaast is het niet proportioneel, namelijk de boete is niet in verhouding tot ernst ten overtreding en

[5:28:29] Er wordt ook niet rekening gehouden met de draagkracht van de overtreder en de Raad van State is hier ook duidelijk in.

[5:28:35] Die geeft namelijk aan het is een oneigenlijke verhoging en het is bedoeld om begrotingstekorten te dichten.

[5:28:42] Dat is niet de bedoeling en dat mag niet.

[5:28:45] Voorzitter, desalniettemin ga ik daar geen motie over indienen.

[5:28:48] Die heb ik al vaker ingediend, maar ik wil het wel blijven aankaarten en de aanhouder wint.

[5:28:52] Dus ik geloof er echt in dat het ooit gaat veranderen hier.

[5:28:56] Dan ga ik naar mijn andere motie, of naar mijn eerste motie.

[5:28:59] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat het resterende tekort

[5:29:03] van 300 miljoen bij de politie dreigt te worden opgelost door een forse reductie van het aantal voltijdsbanen.

[5:29:09] Overwegend dat dit ten koste gaat van de aanwezigheid van wijkagenten en de capaciteit voor digitale opsporing, verzoekt de regering om het volledig structurele tekort van de politieorganisatie te dekken zonder bezuiniging op personeelscapaciteit en daartoe alternatieve dekking te vinden buiten de operationele begroting van de politie en gaat over tot de orde van de dag.

[5:29:27] dan de Kamer gehoord.

[5:29:28] De beraadslaging constaterende dat uit onderzoek blijkt dat jongeren met een migratieachtergrond tot 28% vaker jeugddetentie krijgen dan hun leeftijdsgenoten bij vergelijkbare delicten, overwegende dit wijs op systematische ongelijkheid binnen de strafrechtketen, verzoekt de regering om conform

[5:29:44] conform de aanbeveling uit WODC-onderzoek een onafhankelijke monitor instellen die jaarlijks rapporteert over etnische ongelijkheid in de jeugdstrafrechtspraak en daarbij voorstellen te doen voor systematische correctie gaat over tot de orde van de dag.

[5:29:59] Dan de Kamer.

[5:30:00] Gehoord de beraadslaging, constateren dat mensen met een migratieachtergrond in Nederland tien keer vaker overlijden bij of na aanhouding dan anderen.

[5:30:07] Overwegend dat dit structurele ongelijkheid suggereert in de toepassing van politiegeweld, verzoekt de regering om een breed, onafhankelijk en statistisch onderbouwd onderzoek in te stellen naar de oorzaak van de oversterfte, inclusief institutionele factoren en de rol van het geweldsmonopolie, en gaat over tot de orde van de dag.

[5:30:26] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constateert dat uit onderzoek van de Algemeen Rekaan blijkt dat honderden mensen onterecht zijn veroordeeld door fouten zoals naamsverwisseling zonder dat actief werk wordt gemaakt van hun rehabilitatie.

[5:30:39] Overwegend dat vertrouwen in de rechtsstaat begint met herkenning en herstel bij onrechtmatige overheidsoptreden verzoekt de regering om een nationaal herstelprogramma op te zetten waarin actief wordt gezocht naar slachtoffers van gerechtelijke dwalingen met als doel volledig rehabilitaat

[5:30:53] rehabilitatie, waaronder juridische zuivering en compensatie.

[5:30:57] De Kamer hoort de beraadslaging constaterend dat de Europese hof voor het recht van de mens heeft geordeeld dat staten verplicht zijn de religieuze vrede te beschermen en haat zijn

[5:31:08] de uitingen te voorkomen, constateren dat schenden van de Koran tijdens demonstraties geen bijdrage levert aan het maatschappelijk debat, maar aanzet tot haat en religieuze intolerantie.

[5:31:17] Overwegend dat het verbieden van deze getragingen niet gelijk staat aan een verbod op demonstraties zelf, maar een gerechtvaardigde beperking is ter bescherming van de godsdienstvrijheid.

[5:31:27] In openbare orde verzoekt de regering om gemeenten actief te ondersteunen bij het verbieden van schenders van de Koran als uitingsvorm tijdens manifestaties.

[5:31:35] in lijn met TVRM en artikel 6 van de Grondwet en gaat over tot de orde van de dag.

[5:31:39] Dank u wel, voorzitter.

[5:31:41] Dank u wel.

[5:31:46] Dan geef ik nu het woord aan mevrouw Van Eyck voor haar tweede termijn namens de VVD.

[5:31:50] En ik ga het heel kort houden, voorzitter.

[5:31:52] De VVD heeft in het verleden vaker constructieve voorstellen gedaan met deugelijke dekking om capaciteitsproblemen in het gevangenisbewezen op te lossen of in ieder geval

[5:32:01] daarin tegemoet te komen.

[5:32:03] Op die manier zullen wij ook naar de ingediende amendementen kijken.

[5:32:05] Maar daarvoor heb ik ook de informatie nodig die de staatssecretaris heeft toegezegd om die beoordeling uiteindelijk te kunnen maken voor mijn fractie.

[5:32:11] En daar ga ik het in deze termijn bij laten.

[5:32:17] Er zijn zestien moties ingediend.

[5:32:22] Dus ik kijk eventjes naar de staatssecretaris, hoeveel tijd hij daarvoor nodig heeft.

[5:32:27] De helft is nieuw voor mij.

[5:32:32] Dus ik heb wel even een kwartier nodig.

[5:32:38] Maximaal.

[5:32:41] Tien minuten?

[5:32:42] Tien minuten.

[5:32:43] We zijn om tien voor half elf hier terug.

[5:46:40] Het woord is aan de staatssecretaris voor het beantwoorden van nog enkele vragen en appreciatie van de moties.

[5:46:48] De staatssecretaris.

[5:46:50] Dank u, voorzitter.

[5:46:50] Ik begin met de vraag van mevrouw Lala in zaken wachtlijsten voor het opleidingsinstituut.

[5:46:57] Ultimo april zijn er bijna honderd complexbeveiligers en bijna, ik zeg het iets preciezer, 94 complexbeveiligers en 77 PIW'ers.

[5:47:10] die recent zijn aangesteld, nog niet begonnen met de basisopleiding.

[5:47:15] Het klopt dat met de succesvolle werving afgelopen jaar deze aantallen tijdelijk zijn opgelopen door een gebrek aan opleidingscapaciteit en docenten bij het opleidingsinstituut.

[5:47:28] Maar door het begin dit jaar aantrekken van extra

[5:47:31] externe opleidingscapaciteit, zowel in klaslokalen als ook docenten, is dit op dit moment geen beperkende factor meer.

[5:47:40] Deze aantallen kunnen niet alleen gezien worden als achterstand, maar deels ook als gewone inwerktermijn binnen de inrichting onder begeleiding.

[5:47:50] Hierbij geldt dat deze medewerkers onder begeleiding van een ervaren collega worden ingezet en veiligheid van personeel te alle tijden prioriteit heeft.

[5:48:04] Dan kom ik op de vraag in zaken Estland.

[5:48:07] Inderdaad, een bijzonder verhaal.

[5:48:12] Estland heeft op enige moment advies gevraagd aan deskundigen.

[5:48:18] En dat advies is pas begin 2025 opgeleverd.

[5:48:22] En pas toen is gebleken van deze belemmering, die dus aanvankelijk nog aan de kant van Nederland, maar nog aan de kant van Estland was gesignaleerd.

[5:48:35] Dan kom ik op motie 1, voorzitter.

[5:48:38] De motie van het lid Van Nispen.

[5:48:42] Daarover is uit vroeger gesproken en met referte aan het debat moet ik deze motie ontraden.

[5:48:50] Motie 2, ook van de heer Van Nispen.

[5:48:53] Dat betreft de sociale advocatuur.

[5:48:57] Het element van de patroonvergoeding vergt nadere uitwerking en analyse.

[5:49:08] En daar komt bij dat de dekking onvoldoende stevig is.

[5:49:13] Er geldt reeds een taakstelling voor externe inhuur.

[5:49:16] en de kosten van de landsadvocaat bieden een onvoldoende solide basis en zijn ook deels buiten ons domein.

[5:49:24] En op die combinatie moet ik het ontraden.

[5:49:27] Dan kom ik op motie drie.

[5:49:29] Een hele korte vraag, de heer Van Nispen.

[5:49:30] Maar begrijp ik het dan goed dat de staatssecretaris los van de bezwaren die hij noemt over de dekking die ik persoonlijk wilde betwisten, maar laten we dat niet doen, maar dat hij niet een inhoudelijk bezwaar heeft tegen de richting van deze motie?

[5:49:41] De staatssecretaris.

[5:49:43] Er zitten verschillende elementen in de motie.

[5:49:46] Ik heb geen bezwaar tegen de subsidieregeling Beroepsopleiding Sociaal Advocaten, want die heb ik juist verlengd.

[5:49:54] Dus dat instrument ondersteun ik in essentie.

[5:50:00] Ik heb ook geen principiële bezwaren vooralsnog tegen een begeleidingsvergoeding, maar dat is wel een element dat verdere uitwerking vergt.

[5:50:11] Ik signaleer een aanvulling erop wel dat natuurlijk het aantal beschikbare mensen niet onbeperkt is.

[5:50:19] Ook daar hebben we een

[5:50:22] krabte in het aanbod van jonge mensen die advocaat willen worden.

[5:50:26] Dus met verdubbeling van het budget is er niet automatisch ook een verdubbeling van de stagiaires.

[5:50:32] Maar dus afgezien van de dekking, in essentie zijn het maatregelen die ik deels al omarm, onderschrijven en deels ook wil onderzoeken.

[5:50:44] Motie drie, ook van de heer Van Norspen, dat betreft het fonds, het garantiefonds voor stagiaire ondernemers.

[5:50:56] Ik constateer om te beginnen dat ik ook te doen heb met de motie van de leden Seder en Mütleur, die juist mij nopen om te kijken naar een bijdrage vanuit de commerciële advocatuur en het stelsel.

[5:51:10] Maar ook afgezien daarvan is het ontijdig, want wat mij betreft is nog niet gezegd dat het fonds op deze manier vanuit de commerciële advocatuur moet worden

[5:51:21] verzorgd.

[5:51:22] Het is een van de opties die onderdeel uitmaken van het visietraject en het gesprek met de commerciële advocatuur en overigens ook met de Raad voor de Rechtsbijstand.

[5:51:32] Dus deze motie zou ik als ontijdig willen appreciëren.

[5:51:38] Dan kom ik op motie 4 dat betreft demonstraties bij de Navotop.

[5:51:44] Deze motie moeten wij ontraden.

[5:51:47] Bij de Navotop is een noodverordening gebruikt en dat is een vergaande maatregel die niet structureel kan worden toegepast.

[5:51:56] Bovendien is het aan de burgemeesters om hun bevoegdheden in het kader van de wet de openbare manifestaties toe te passen.

[5:52:04] En het past ons als vertegenwoordigers van de Rijksoverheid

[5:52:08] om terughoudend te zijn op dat punt.

[5:52:11] Ik kan wel zeggen, namens de minister, dat de lessons learned onderdeel zullen zijn van de evaluatie.

[5:52:20] Dat we gaan kijken of deze, nog een keer in het Nederlands, best practices gebruikt kunnen worden.

[5:52:30] Of iets wat erop lijkt.

[5:52:32] Of iets wat erop lijkt.

[5:52:35] De volgende navontop of iets wat erop lijkt.

[5:52:37] Dan weten de rebellians waar ze aan toe zijn over twintig jaar.

[5:52:42] Nee, maar het gaat er mij natuurlijk om, wat doen we volgende week?

[5:52:44] Misschien is de best lesson learned wel gewoon noodverordening.

[5:52:47] Wat is er mis mee eigenlijk?

[5:52:48] Om te kijken of we gewoon de A12 permanent tot het noodverordeningsgebied maken.

[5:52:53] Ja, ik vind, laten we niets uitsluiten en zeggen dat ze dan gewoon opgepakt worden.

[5:52:58] Wat is daar mis mee, voorzitter?

[5:52:59] Want volgens mij hebben we gewoon geen mensen nodig op onze snelwegen.

[5:53:03] Punt.

[5:53:07] Staatssecretaris.

[5:53:08] Ja, kijk, het permanente inzetten van een noodverordening is een beetje contradictie in termenis.

[5:53:13] Maar afgezien daarvan, in het LOVP zal uitvoerig hierover gesproken worden en nagedacht worden, want het is goed bevallen.

[5:53:24] Maar dat is een haakje toch?

[5:53:25] Dat is een toezegging in ieder geval.

[5:53:27] Dat erover gesproken wordt.

[5:53:28] Wat is het LOVP?

[5:53:29] Dat mis ik even.

[5:53:33] Landelijk overleg, veiligheidsregio's en politie.

[5:53:48] Het juiste forum om hierover na te gaan.

[5:53:54] Dat is het juiste antwoord, daar houden we van.

[5:53:57] Wanneer krijg ik dit toegestuurd?

[5:53:59] Ik wil het serieus in beeld hebben.

[5:54:06] Ik weet niet, ik doe geen toezeggingen over hoe hierover gecommuniceerd wordt.

[5:54:12] Ik kan alleen maar zeggen dat er naar gekeken wordt of hier best practices en lessons learns aan de grondslag liggen.

[5:54:20] Hoe het ook zij, deze motie moet ik ontraden en daar houd ik het nu even bij.

[5:54:25] Motie motie 5.

[5:54:30] Motie 5.

[5:54:32] Van de heer Eerdmans.

[5:54:36] Dit is dan een motie die ik Oordeel Kamer geef.

[5:54:39] Maar ik moet wel zeggen, we kijken de grond naar.

[5:54:45] We hebben contact met veel herkomstlanden.

[5:54:46] We geven er blijvend aandacht voor, maar het is niet makkelijk.

[5:54:53] Motie 6.

[5:54:55] O nee, nog Oordeel Kamer.

[5:54:57] Ook van de heer Eerdmans.

[5:54:59] DII doet het al heel goed, moet ik zeggen, maar het vergt blijvende aandacht en daarom Hoordeelkamer.

[5:55:06] Motie 7.

[5:55:08] Motie van mevrouw van der Werf.

[5:55:10] Dat betreft de financiering van het centrum seksueel geweld.

[5:55:14] We hebben hieruit vroeger over gesproken.

[5:55:17] Wat betreft de landelijke wettelijke verankering zou ik geneigd zijn de motie ontijdig te geven.

[5:55:23] Wat betreft duurzame landelijke financiering wil ik dat ontraden, omdat we zoals besproken hier een rol zien voor het lokale domein, daar waar het de zorg betreft.

[5:55:37] Ik begrijp dat hier twee dictums door elkaar lopen.

[5:55:40] Maar het is één motie, dus een element kent ontraden.

[5:55:44] Dus deze motie geeft de appreciatie ontraden, motie 7.

[5:55:47] Motie 7, ontraden.

[5:55:49] Motie 8.

[5:55:51] Ja, motie 8 betreft ook het centrum sociaal seksueel geweld.

[5:55:57] Deze motie leunt zwaar op het bedrag van 5,6 miljoen, maar dat bedrag herkennen wij niet.

[5:56:03] Zoals ik aangaf in het debat, is er een gesprek overgaande om nader zicht te krijgen op wat dit, waar dit bedrag op gebaseerd is en ook overigens inzicht te krijgen op de lange termijn en korte termijn behoeftes van het centrum.

[5:56:27] Nou, dus op deze basis ontraad ik de motie.

[5:56:35] Motie negen betreft tolk aan vertalers.

[5:56:41] Ja, niet het onderwerp van het debat van vandaag.

[5:56:45] Ik heb reeds diverse keren toegezegd en ook in de brief beschreven dat we daar naar kijken.

[5:56:53] Maar op die basis is deze motie ontijdig.

[5:56:57] Motie 9.

[5:56:59] Motie 10 is een spreekt uit motie die ik niet hoef te appreciëren.

[5:57:04] Motie 11 betreft meerpersoonscellen.

[5:57:08] De motie van de heer Emiel van Dijk.

[5:57:10] Ik merk op te beginnen nogmaals op ook in antwoord op de observatie die van de heer Eerdmans in tweede termijn dus dat we in de brief in het najaar uitvoerig inzicht zullen geven op het

[5:57:27] de problematiek van de meerpersoonscellen en het gebruik daarvan.

[5:57:32] De motie van Emiel van Dijk met nummer 11 moet ik ontraden.

[5:57:39] Ik kan niet, in de mate waarin de motie dit vergt, toezeggen dat er meerpersoonscellen gebruikt zullen worden.

[5:57:50] Dan kom ik op motie 12 van de heer El Abassi.

[5:57:54] Die betreft de politie.

[5:57:56] Die motie moet ik ontraden, omdat er geen dekking is.

[5:58:03] Voor 2026 komt er een dekkende begroting.

[5:58:08] Over het bedrag in 2030 komen we nog te spreken.

[5:58:13] Dat staat hier.

[5:58:15] Maar de minister zal graag nabereid zijn om dat morgen in het debat over de politie naartoe te lichten.

[5:58:19] De motie-appreciatie op dit moment is ontraden.

[5:58:23] Motie 13.

[5:58:25] van de heer El Abassi betreft WODC-onderzoek naar de strafrechtketen.

[5:58:32] Deze motie is ontijdig, want er volgt nog nader onderzoek waarop we willen wachten.

[5:58:40] Dus op die basis ontijdig.

[5:58:44] Motie 14.

[5:58:51] overbodig, want elk overlijden als gevolg van politie- of geweld wordt onderzocht.

[5:59:01] Motie 15 van de heer El Abassi betreft een herstelprogramma.

[5:59:07] Ik zag het te laat.

[5:59:08] Bij motie 14 een vraag van de heer El Abassi.

[5:59:14] Dan sla ik 13 maar even over, voorzitter, want ook daar heb ik nog wat op te zeggen.

[5:59:19] Ik hoorde de staatssecretaris aangeven, bij ieder overlijden doen we een onderzoek, maar volgens mij is dat niet wat gevraagd wordt.

[5:59:27] Er wordt gevraagd waarom dat verschil zo groot is, namelijk tien keer zo vaak.

[5:59:33] Als dat onderzocht is, dan ontvang ik graag een stuk.

[5:59:36] Dat mag schriftelijk, dat mag per mail, dat maakt me even niet uit.

[5:59:39] Maar als dat niet onderzocht is, dan vraagt de motie juist om dat te onderzoeken.

[5:59:43] Zou ik willen vragen aan de staatssecretaris.

[5:59:46] De staatssecretaris.

[6:00:01] Ik persisteer in het appreciatie overbodig, omdat

[6:00:09] Elk overlijden wordt onderzocht.

[6:00:11] Het gaat bovendien om een klein aantal.

[6:00:14] De vraag is ook of onderzoek mogelijk is.

[6:00:21] Ik heb de heer Al Abassi horen zeggen dat dit iets anders betreft.

[6:00:28] En ik kan dat niet toezeggen.

[6:00:30] Op die basis zal ik het ontraden.

[6:00:32] Dus dan wijs ik de appreciatie van motie 14 naar ontraden.

[6:00:38] Voorzitter, hoor ik de staatssecretaris nou zeggen dat het om een klein verschil gaat?

[6:00:45] Tien keer zo vaak komen ze te overlijden.

[6:00:47] Dit hangt nu in de lucht.

[6:00:48] Er hoeft maar een onderzoek gedaan te worden.

[6:00:51] Ik zeg nog niet wat er uit het onderzoek gaat komen, maar er wordt nu in ieder geval gesuggereerd dat er overwegend ongelijkheid is als het gaat om het toepas van politiegeweld.

[6:01:01] Dat kan zo uit de lucht gehaald worden.

[6:01:03] Dat kan zo weggehaald worden door een onderzoek.

[6:01:05] En ik vraag de staatssecretaris om dat onderzoek te doen.

[6:01:09] En de staatssecretaris geeft aan dat het verschil heel klein is.

[6:01:13] Begrijp ik dat goed of... De staatssecretaris.

[6:01:16] Nee, voorzitter, dat heeft u mij niet horen zeggen.

[6:01:19] Ik heb gezegd dat in absolute aantallen het gaat om een klein getal.

[6:01:25] Dus ik heb het niet gehad over percentage, maar in absoluut gevallen gaat het om een klein aantal.

[6:01:28] Dus dat heb ik gezegd en ik handhaaf ook de appreciatie ontraden.

[6:01:35] Kom ik...

[6:01:39] Ten slotte dan.

[6:01:41] Voorzitter, dank.

[6:01:44] Oké, maar absoluut het aantal kleingetal.

[6:01:48] Het komt tien keer vaker voor.

[6:01:53] Wat is er nodig voor de staatssecretaris?

[6:01:56] Als het om heel veel doden veel meer ging, dan was de staatssecretaris dan wel bereid om dit onderzoek te doen, moet ik dat dan zo begrijpen?

[6:02:04] De staatssecretaris ten slotte.

[6:02:06] Nee, ik ga daarover niet speculeren.

[6:02:08] Ik volsta tenminste met de appreciatie ontraden.

[6:02:10] We gaan verder met de motie nummer 15.

[6:02:12] De motie 15 betreft de problematiek van de onjuiste tenaamstellingen, zoals onderzocht door de Algemene Rekenkamer.

[6:02:21] De motie veronderstelt dat er sprake is van een groot aantal slachtoffers van gerechtelijke dwalingen.

[6:02:27] Dat moet nog worden vastgesteld of daar überhaupt sprake van is en of dat gaat om een groot aantal.

[6:02:32] Ik kom hierover met een brief eind september.

[6:02:36] Dat is reeds toegezegd.

[6:02:37] En op die basis is deze motie ontijdig.

[6:02:40] Motie 15.

[6:02:43] Motie 16 van de heer Albas is de laatste motie.

[6:02:47] Betreft... ...Koraanverbrandingen.

[6:02:52] Uitans... ...ja.

[6:02:57] Ten eerste, ik noemde het al eerder, is dit een aspect van het lokale domein waar we terughoudendheid moeten betrachten.

[6:03:05] Maar ten tweede is blasfemie in Nederland niet strafbaar.

[6:03:09] En op die basis ontraad ik motie 16.

[6:03:17] Dank u wel.

[6:03:19] Dan ga ik nog

[6:03:21] de toezeggingen met uw delen.

[6:03:24] De minister informeert de Kamer na de zomer nader over de strafmaat voor zwaardere delicten.

[6:03:28] In de eerstvolgende voortgangsbrief over het gevangeniswezen zal de staatssecretaris nader ingangen op het gebruik van en aantallen van de meerpersoonscellen en de verwaardelijke gratieverlening.

[6:03:38] In de volgende capaciteitsbrief over het gevangeniswezen informeert de staatssecretaris de Kamer over de stand van zaken van het vooronderzoek van de heropening van de PI Almere.

[6:03:46] De staatssecretaris zal de minister van BZK verzoeken de Kamer voorafkant aan de stemmingen op 3 juli aanstaande te informeren over de invulling van het budget in de envelop voor goed bestuur en rechtsstaat te ontvangen en dan bij volke 24 uur voor aanvang van de stemmingen, dus alsmorgen rond half twee.

[6:04:00] Dat willen we u dan meegeven.

[6:04:02] In het najaar 2025 informeert de staatssecretaris de Kamer nader over de voortgang van het toekomstscenario kind- en gezinsbescherming.

[6:04:10] Bij die toezegging over, even om enig misverstand te voorkomen, die uitsplitsing van die portefeuille.

[6:04:16] Staat dat er nou goed in dat dat dus per categorie wordt uitgesplitst?

[6:04:20] Over de invulling van het budget in de envelop voor goed bestuur en rechtsstaat.

[6:04:23] Dus inderdaad op regelniveau, op onderwerpniveau de uitsplitsing.

[6:04:27] Ik neem aan dat dat helder is.

[6:04:30] Voorzitter, mij is gevraagd om inzage te bieden in het bedrag voor het constitutioneel hof en het bedrag dat gekoppeld is aan het kiesstelsel op de basis dat een tweede onderwerp controversieel is verklaard en het eerste ook relevant is, zomaar zeggen, hoewel het niet controversieel is verklaard.

[6:04:45] Heb ik dat niet goed begrepen?

[6:04:46] Nee, het gaat om de envelop Goed Bestuur en Rechtstaat, die verschillende keren als dekking is aangegeven en een aantal partijen hebben heel concreet constitutioneel hof genoemd, dan wel het kiesstelsel, maar het gaat inderdaad om het hele budget.

[6:04:59] En wat ik toezeg is dat ik minister Beersdijk aanvraagt zijn inzicht te geven, ja.

[6:05:07] Dan sluit ik bij deze de beraadslaging.

[6:05:09] De stemming over de motie, amendementen en het wetsvoorstel zijn voorzien op donderdag.

[6:05:14] Meneer Koops mist nog een toezegging?

[6:05:16] Ja, namelijk het op zeer korte termijn insturen van die psychische mishandeling wetsvoorstel.

[6:05:26] Of is dat geen toezegging?

[6:05:27] Dat was een staande toezegging, dat is al eerder gedeeld, ja.

[6:05:32] Dus het is geen toezegging die voortvoert uit dit debat specifiek.

[6:05:36] Ja, voorzitter, dat geldt ook voor mijn toezegging omtrent de toekomstscenario.

[6:05:45] Eens.

[6:05:47] Dan toch kom ik tot een afronding.

[6:05:49] Ik sluit de beraadslaging.

[6:05:50] Stemming over de motie-abonnementen en het wetvoorstel zijn voorzien op donderdag 3 juli aanstaande bij aanvang middagvergadering.

[6:05:55] En bij deze sluit ik de vergadering en wens ik u nog een fijne avond voor op wat er nog van over is.