Kinderopvang

[0:00:01] Goedemorgen allemaal.

[0:00:04] Welkom bij de vergadering van de Commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid... die vandaag vergadert en met elkaar is over kinderopvang.

[0:00:15] Welkom aan de staatssecretaris en de Kamerleden.

[0:00:19] De spreektijd vandaag is vier minuten.

[0:00:22] Ik stel voor dat we elkaar vier keer interrumperen... en de ruimte geven om de staatssecretaris zes keer te interrumperen.

[0:00:29] tenzij er andere wensen zijn.

[0:00:31] We hebben wel wat korter dan een normaal debat.

[0:00:33] Normaal is een debat vier uur, nu hebben we er drie uur voor.

[0:00:36] Dus ik wil u vragen om de interrupties wel kort te houden, zodat er ook echt goed ruimte is voor de antwoorden van die interrupties.

[0:00:44] En jij mevrouw Woudersma gaat u graag.

[0:00:47] Ja, ik ga meteen een soort huishoudelijke mededeling doen.

[0:00:49] Maar ik moet, en iedereen kent deze laatste dag vanwege de hectiek van deze dag, eerder weg.

[0:00:53] En dat is niet uit onfatsoen of desinteresse, maar vanwege de agenda.

[0:00:58] Maar u komt wel gewoon toe aan uw inbreng?

[0:01:04] Zeker.

[0:01:04] Dat is heel goed om te horen, mevrouw Welzijn.

[0:01:08] Dank voorzitter, ook voor mij huishoudelijk.

[0:01:09] Ik heb ergens tussendoor nog een twee minuten debat, dus ik ga ook even dan heen en terug, maar zeker ook terug.

[0:01:18] Er is van alles aan de hand.

[0:01:19] Een onrustige dag.

[0:01:21] Het is altijd fijn dat de staatssecretaris bij ons blijft.

[0:01:23] Dat vertelt hij ons net.

[0:01:25] We gaan het debat beginnen en ik geef graag het woord aan mevrouw Hagen.

[0:01:31] Hartelijk dank, voorzitter.

[0:01:34] Bijna gratis kinderopvang was ons beloofd, maar het is bij de voorjaarsnota door dit kabinet weer met twee jaar uitgesteld.

[0:01:41] Ouders weer teleurgesteld, moeten weer wachten.

[0:01:44] Als je nu of binnenkort een kindje krijgt, zoals toevallig ook een aantal van mijn fractiemedewerkers, dan kom je van een koude kermis thuis, want dan is je kindje in 2029 alweer van de kinderopvang af.

[0:01:56] We blijven nog langer zitten met de inkomensafhankelijke toeslag die zo ingewikkeld is.

[0:02:02] Dat betekent nog langer terugvorderingen, een half miljoen per jaar mensen in de schulden.

[0:02:07] Terwijl we met elkaar zo graag al daarvan af willen, eigenlijk kamerbreed.

[0:02:13] Dus we mogen niet vergeten wat er bij de toeslagenaffaire gebeurd is.

[0:02:17] Mijn eerste vraag.

[0:02:18] Wat zegt de staatssecretaris tegen deze ouders en deelt hij ook nog steeds dat we zo snel mogelijk van die kinderopvangtoeslag af moeten?

[0:02:26] Kan hij uitsluiten dat bezuinigingen ook hebben meegeteld bij deze keuze zoals we nu in de sector horen?

[0:02:32] Voorzitter, mijn centrale vraag is of we de groepen bereiken die kinderopvang het meeste nodig hebben.

[0:02:38] Ten eerste, als het naar GroenLinks-PvdA ligt, gaan we zo snel mogelijk de vergoeding voor de middeninkomens verhogen.

[0:02:44] Is de staatssecretaris het daarmee eens?

[0:02:46] Waarom publiceert de staatssecretaris een ontwerpbesluit waarin staat dat het vergoedingspercentage tot en met inkomen van

[0:02:53] 240.000 euro stijgt.

[0:02:56] Waarom doet hij er niet meer bij voor de middeninkomens, rond anderhalf keer modaal?

[0:03:01] De directeur van NS krijgt nu eigenlijk net zoveel, of niet net zoveel, maar die krijgt ook heel erg veel vergoeding, terwijl de machinist van mij ook wat meer omhoog zou mogen gaan.

[0:03:13] Ik heb geen namen genoemd, mevrouw Poudersma.

[0:03:17] Als tweede de prijsregulering.

[0:03:19] Ik hoor graag meer over welke maatregelen

[0:03:22] de staatssecretaris aan denkt om de tarieven in de hand te houden.

[0:03:28] En dan ten derde de arbeidseis.

[0:03:31] Echt een doorn in het oog van GroenLinks Partij van de Arbeid.

[0:03:35] Dat is het idee dat je alleen kinderopvang toeslag krijgt als beide ouders werken.

[0:03:40] Wij vinden dat alle kinderen toegang moeten krijgen.

[0:03:42] Goed wordt voor de ontwikkeling van het kind.

[0:03:45] De regel vinden we ook oneerlijk.

[0:03:47] Het gaat voorbij aan de realiteit van duizenden gezinnen.

[0:03:51] Voor sommige groepen zijn er gelukkig uitzonderingen als je een wet langdurige zorg indicatie hebt, maar weer niet als beide ouders die hebben.

[0:04:00] De arbeidseis is ook heel erg ingewikkeld, zo ingewikkeld zelfs dat extra uitleg en wetgeving nodig is.

[0:04:07] Bij het vorige debat ging het al over mantelzorgers of mensen die vrijwilligerswerk doen.

[0:04:12] Maar voorzitter, wat als je niet kunt werken?

[0:04:14] Wat als je ziek bent en daardoor niet voor je kinderen kunt zorgen?

[0:04:18] Ik heb de afgelopen tijd met ervaringsdeskundigen en professionals gesproken, sommigen hier op de tribune die daar ook mee te maken hebben.

[0:04:26] Als je bijvoorbeeld mantelzorger bent van een terminaal zieke partner of een ouder met long covid, is het voor de werkende ouder bar lastig om alle ballen in de lucht te houden.

[0:04:36] zorgen voor je ziekenpartner, werken voor het gezinsinkomen, zorgen voor de kinderen.

[0:04:41] En daar heb je dan behalve informele hulp nul ondersteuning bij, omdat de kinderopvang eenvoudigweg te duur is voor de meeste van deze ouders.

[0:04:50] Deze werkende ouder valt nu om.

[0:04:53] Meestal hebben zij geen WLZ-indicatie.

[0:04:56] Via de gemeente kan je voor zes maanden een sociaal-medische indicatie aanvragen, maar die zes maanden is te kort of soms duurt het proces daartoe te lang.

[0:05:06] En wees eerlijk, juist als je samen bijna geen tijd meer hebt, wil je die resterende tijd niet besteden aan administratieve rompslomp.

[0:05:14] Voorzitter, wat GroenLinks PvdA betreft kan er maar één conclusie zijn.

[0:05:18] Dit is zo ingewikkeld.

[0:05:20] We gaan het voor iedereen goed regelen.

[0:05:22] Ik bied graag aan de Kamer en de staatssecretaris een pamflet aan met ons plan en vraag jullie durven we samen die arbeidseis ook af te schaffen?

[0:05:31] Ik doe het even via de voorzitter.

[0:05:35] Wij komen daarom met een voorzitter om de gehele arbeidsijs af te schaffen voor de ontwikkeling van kinderen en voor de gezinnen die dit nodig hebben.

[0:05:43] Dank u wel.

[0:05:48] Dank u wel.

[0:05:50] Er zijn geen vragen, dus ik geef het woord aan mevrouw Welzijn.

[0:05:56] Dank u wel, voorzitter.

[0:06:01] Een nieuw sociaal contract maakt zich zorgen over de forse daling van het aantal gastouders.

[0:06:07] Sinds 2010 is dit al zichtbaar in de laatste vijf jaar een afname van ruim 40 procent.

[0:06:14] Gastouderopvang is onmisbaar en vooral voor ouders met onregelmatige werktijden in de zorg, de politie, horeca,

[0:06:22] en ook dit huis.

[0:06:24] Goed dat de staatssecretaris onze motie om de regeldruk aan te pakken voortvarend uitvoert met concrete maatregelen zodat gastouders zich weer gewaardeerd voelen en het verdienmodel voor hen verbetert.

[0:06:36] Positief is ook dat gastouderbureaus via de slimme regeling tot 90% van de opleidingskosten voor nieuwe gastouders vergoed krijgen tot 2027.

[0:06:45] Kan de staatssecretaris toezeggen dit te monitoren en waar nodig te verlengen?

[0:06:52] Het is voor de opleidingskosten een heel belangrijke, maar je wil natuurlijk ook zien wat het effect is.

[0:07:00] Een nieuw sociaal contract is blij dat de maximumuurprijzen in 2026 toch worden geïndexeerd.

[0:07:06] Dit voorkomt hogere kosten voor ouders.

[0:07:09] Wel blijft een punt van aandacht dat het werkelijk tarief vaak toch hoger ligt dan het maximumtarief voor de kinderopvangtoeslag.

[0:07:15] Dus hoe houdt de staatssecretaris de opvang betaalbaar richting het nieuwe stelsel?

[0:07:22] Na het toeslagenschandaal zijn mensen terughoudend met het aanvragen van kinderopvangtoeslag.

[0:07:28] En er is onduidelijkheid of het recht op toeslag bestaat bij een uitkering.

[0:07:34] Hoe gaat de staatssecretaris deze onduidelijkheid en de schroom wegnemen, zodat iedereen die er recht op heeft, het ook gewoon frank en vrij kan aanvragen?

[0:07:44] De staatssecretaris stelt dat de kinderopvang geen dienst van algemeen economisch belang is.

[0:07:49] en dat er geen risico op staatssteun bestaat bij het nieuwe stelsel.

[0:07:54] En het vraagstuk wordt verder uitgewerkt.

[0:07:56] Maar graag een toezegging van de staatssecretaris dat de Kamer goed op de hoogte gehouden wordt om toekomstige problemen bij de uitvoering te voorkomen.

[0:08:07] Want als er namelijk wel Europese staatssteunregels geraakt worden, dan kan dat een enorm grote extra vertragende factor zijn.

[0:08:18] Voorzitter, dan de kinderopvang op Bonaire, Saba en Sint Eustatius.

[0:08:23] De wet kinderopvang BES is belangrijk om kinderen ook daar gelijke kansen te geven.

[0:08:29] Kwaliteit verbeteren is echter alleen wel meer dan alleen regels op papier zetten.

[0:08:34] Het vraagt doen en in een context van beperkte middelen en capaciteit.

[0:08:39] Het inspectierapport laat wel vooruitgang zien, maar ook structurele knelpunten.

[0:08:44] Gebrek aan gekwalificeerd personeel bijvoorbeeld, onvoldoende huisvesting, zware administratieve lasten voor kleine organisaties.

[0:08:52] Mevrouw, ik wil even pauzeren voor de bel, want dan bent u thuis niet meer goed te horen.

[0:08:57] En dan is het in deze commissie vaak normaal dat de voorzitter dat helemaal probeert vol te praten.

[0:09:05] Misschien kunnen we eens kijken.

[0:09:07] Er zitten mooi veel mensen vanuit de sector en ervaringskundige op de tribune.

[0:09:11] Dus ook u ben ik helemaal vergeten welkom te heten.

[0:09:14] Maar u bent natuurlijk ook heel erg van harte welkom.

[0:09:16] U kunt mij nu nog wel horen volgens mij, dus dat scheelt.

[0:09:20] Het is vandaag een lange bel.

[0:09:21] Want er wordt volgens mij gewoon aangekondigd dat we de hele dag gaan stemmen en opgebonden gaan zijn over de uitkomsten.

[0:09:27] Want dit is natuurlijk een hele belangrijke dag, omdat er heel veel belangrijke dingen voor liggen.

[0:09:32] Toen was de bel nog niet afgelopen.

[0:09:36] Hij is verschrikkelijk lang, vandaag.

[0:09:41] Als ik nou cabaretière was, was ik nog heel geestig.

[0:09:44] Ik ben klaar, gelukkig.

[0:09:45] Ik ben gered door de bel.

[0:09:48] Mevrouw Welzijn, gaat u verder.

[0:09:50] Dank u wel, voorzitter.

[0:09:54] ook geestelijk even in het zonnetje op de Bess-eilanden.

[0:09:58] We gaan terug.

[0:09:59] We moeten de invoering van de wet kinderopvang Bess aanpassen aan de Caribische context.

[0:10:05] In samenwerking met de eilanden zelf, niet top down, maar ook structurele ondersteuning bieden.

[0:10:10] We kunnen pas van een gelijkwaardig koninkrijk spreken als gelijke rechten ook in de praktijk waargemaakt worden, want elke regio telt.

[0:10:17] En daarom verzoek ik de staatssecretaris om in samenspraak met de eilanden

[0:10:21] en de kinderopvangorganisaties een plan van aanpak op te stellen voor een passende en structurele ondersteuningsstructuur bij de implementatie van de wet kinderopvang BES.

[0:10:30] Kan de staatssecretaris dit toezeggen?

[0:10:32] Dank u wel, voorzitter.

[0:10:38] Er zijn geen interrupties en dan geef ik graag het woord aan de heer Beer van VVD.

[0:10:44] Dank u wel, voorzitter.

[0:10:45] Voorzitter, de VVD staat voor... Pardon, heel even, mevrouw Welzijn, kunt u uw microfoon uitzetten?

[0:10:50] Ah, sorry.

[0:10:52] Voorzitter, de VVD staat voor een Nederland waar werken loont, waar inzet beloond wordt en waar talent niet blijft liggen, maar tot bloei komt.

[0:11:00] Een Nederland dat ruimte biedt aan ambitie en aan ouders die naast de zorg voor hun kinderen hun bijdrage willen leveren aan onze economie.

[0:11:08] Een belangrijke voorwaarde daarbij is goede kinderopvang.

[0:11:11] Het stelt ouders in staat om te werken of meer te gaan werken zonder zorgen over de opvang van hun kinderen.

[0:11:17] En duizenden ouders dragen elke dag met vertrouwen hun kind over aan de medewerkers van de kinderopvang of aan gastouders.

[0:11:24] Voorzitter, persoonlijke nood, ik heb zelf geen kinderen, dus geen directe ervaring met kinderopvang.

[0:11:30] Maar dit onderwerp raakt mij wel.

[0:11:32] In mijn studententijd paste ik wekelijks op de kinderen van mijn zus, zodat zij kon blijven werken.

[0:11:37] En ik realiseerde me tijdens de voorbereiding op dit debat hoe cruciaal die fase is geweest en hoe betekenisvol.

[0:11:44] Kinderopvang is voor veel ouders de manier om werk en zorg te combineren, met ruimte om zichzelf te ontwikkelen, om bij te dragen aan hun gezin, aan zichzelf en aan onze economie.

[0:11:54] Kinderopvang is dus een investering in het kind, in arbeid, in welvaart, in onze toekomst.

[0:12:00] Daarom presenteerde de VVD onlangs de Agenda voor Werkend Nederland, waarin kinderopvang een belangrijke plaats inneemt.

[0:12:06] Ik kom daar straks nog even op terug.

[0:12:09] Ik behandel nu drie thema's, voorzitter.

[0:12:10] De stelselwijziging, de indexeringssystematiek en het belang van gastouderschap.

[0:12:15] Voorzitter, de conclusie die we met elkaar delen, is dat het huidige stelsel tekortschiet.

[0:12:21] De inkomensafhankelijke toeslag brengt risico's met zich mee, het systeem is complex en het maakt werken nauwelijks lonend.

[0:12:28] Kortom, het werkt niet.

[0:12:29] De VVD is daarom groot voorstander van het nieuwe stelsel waarin kinderopvangorganisaties rechtstreeks een vergoeding per uur ontvangen.

[0:12:36] Een vergoeding die kinderopvang bijna gratis maakt.

[0:12:39] Het nieuwe stelsel is simpel, het stimuleert werk en het is ook extra van belang in sectoren waar de nood het hoogst is.

[0:12:46] Als VVD staan we pal voor het behoud van de arbeidseis.

[0:12:49] Maar wat de VVD betreft gaan we nog een stap verder.

[0:12:52] Want in de Agenda voor Werkend Nederland kiezen we voor voorrang in de kinderopvang voor voltijdswerkende ouders.

[0:12:58] Ik hoorde een punt, volgens mij.

[0:13:02] En mevrouw Hagen heeft een vraag.

[0:13:05] Ja, voorzitter.

[0:13:06] Ik probeerde u eerst uit te laten spreken, maar ik had nog even op het vorige punt over de stelselherziening een vraag.

[0:13:15] Want dat ontwerpbesluit met die vergoedingspercentages, om daar zo dat inlooppad.

[0:13:21] Wat vindt de VVD daar eigenlijk van?

[0:13:23] Dat een directeur ook zoveel toelagen daarop krijgt.

[0:13:30] En wat u altijd de hardwerkende Nederlander noemt, de middeninkomens.

[0:13:36] Dat die daar ook wat achterblijven wat ons betreft.

[0:13:44] Ja, voorzitter, we gaan naar een systeem waarin kinderopvang voor iedereen bijna gratis wordt.

[0:13:51] Het ingroeien naar dat punt, dat hadden we natuurlijk graag gezien in 2027, dat is iets opgeschoven naar 2029.

[0:14:00] De vraag is van hoe groei je dan in?

[0:14:03] De staatssecretaris komt met een voorstel, wij steunen dat voorstel.

[0:14:06] in die zin dat de lagere inkomensgroepen nu direct al gebruik kunnen maken van die 96 procent en de andere inkomensgroepen op een gelijk percentage gaan ingroeien.

[0:14:18] En ik denk dat dat een goede manier is om die verschillende inkomensgroepen ook te laten wennen aan het nieuwe stelsel.

[0:14:25] Dus wij steunen de richting die u nu voorlicht.

[0:14:30] Er is nog een vraag voor u van mevrouw Welzijn.

[0:14:34] Dank u wel, voorzitter.

[0:14:36] De heer De Beer wil zeggen dat hij palstaat voor de arbeidseis.

[0:14:43] Daarom vind ik het belangrijk om te vragen wat voor de heer De Beer de definitie is van arbeid.

[0:14:56] Daar hebben we een uitgebreide Kamerbrief over gehad, zeg maar hoe de term arbeidsijs uitgelegd kan worden en welke uitzonderingen daarop zijn.

[0:15:07] Dat zijn dus mensen die of werken of op weg zijn naar werk.

[0:15:11] En die uitzondering of die toevoeging, die onderschrijven we ook helemaal, omdat het belangrijk is om mensen te stimuleren om ook aan het werk te gaan.

[0:15:19] Dus arbeidsijs moet in die zin niet absoluut worden,

[0:15:23] opgevat, maar met name ook in de groep die op weg is naar werk.

[0:15:29] Maar, voorzitter, daar was ik gebleven.

[0:15:32] Wat de VVD betreft gaan we nog een stap verder.

[0:15:35] Want in de Agenda voor Werkende Nederland kiezen we voor voorrang in de kinderopvang voor voltijdswerkende ouders.

[0:15:41] Voltijds werkende ouders kunnen vaak helemaal niet gedurende de week oppassen op hun kinderen.

[0:15:50] Bovendien willen we in de vierde en de vijfde dag kinderopvang volledig gratis maken voor werkende ouders.

[0:15:56] Dat gaat extra werken pas echt lonen.

[0:16:00] Mijn vraag aan de staatssecretaris.

[0:16:01] Ziet hij mogelijkheden om deze extra stap gaandeweg of uiteindelijk of na de invoering van het systeem mee te nemen richting het nieuwe stelsel?

[0:16:11] Voorzitter, de overstap naar het nieuwe stelstofvraag heeft veel van de sector.

[0:16:15] Dan de eerste mevrouw Welzijn.

[0:16:21] Dank u wel, voorzitter.

[0:16:24] Het gaat niet alleen om ondersteuning van ouders die werken.

[0:16:30] Kinderopvang zorgt er ook voor dat kinderen een andere start hebben.

[0:16:35] Gewoon in het leven, zeg maar.

[0:16:38] Het gaat ook over kansen die je aanreikt of niet aanreikt.

[0:16:43] En ziet de VVD ook die kant van de kinderopvang?

[0:16:48] Dat het die rol heeft in onze samenleving?

[0:16:51] En als de VVD dat zou zien, wat is dan in hemelsnaam, zou ik bijna willen zeggen, de reden om dan alleen voltijdswerkende ouders een soort voorrangs- of voorkeurspositie daarin te willen geven?

[0:17:09] Ja, voorzitter, ik snap de vraag heel goed en het belang van het kind kom ik straks ook nog wel op terug.

[0:17:16] Maar het systeem zoals we dat kennen en ook waar we naartoe gaan, daarvan weten we dat er grote schaarste is.

[0:17:24] En daar hebben we een behoorlijke uitdaging aan om dat goed met elkaar georganiseerd te krijgen in termen van extra personeel, extra huisvesting, et cetera.

[0:17:31] En onder schaarste moeten we kiezen.

[0:17:35] En we kunnen niet zeg maar zomaar zeggen, ja, we kiezen niet en we laten iedereen toe, want dat maakt de druk op het stelsel nog groter.

[0:17:43] Dus als wij moeten kiezen, dan kiest de VVD nadrukkelijk voor werkend Nederland.

[0:17:48] En dat betekent dus dat we arbeidsparticipatie voorop zetten en dus deze doelgroep in die zin voorrang geven.

[0:17:57] Mevrouw Welzijn voor vervolg.

[0:17:59] Dank u wel voorzitter en ook dank aan de heer De Beer voor zijn reactie.

[0:18:04] Dat van die schaarste herkennen we denk ik allemaal wel.

[0:18:08] En dan is het inderdaad ook een kwestie van kiezen en het kan ook een kwestie zijn van de schaarste aanpakken.

[0:18:14] Dus is de VVD dan ook bereid om alles op alles te zetten om er juist op te sturen dat we niet die situatie krijgen waarin de VVD zich althans gedwongen voelt te moeten kiezen voor de voltijds werkende ouders boven andere ouders.

[0:18:28] Dus is de VVD dan ook bereid om te kijken hoe we vooral die schaarste kunnen gaan aanpakken?

[0:18:34] Zeker.

[0:18:36] Volgens mij is het en-en.

[0:18:38] Dus vooral ook zorgen dat er voldoende personeel instroomt in de sector de komende jaren.

[0:18:45] Dat de sector voldoende zekerheid heeft om te blijven investeren richting de invoering van het nieuwe stelsel.

[0:18:52] Maar we kunnen ook niet de illusie hooghouden dat er geen schaarste is.

[0:18:56] Of geen schaarste zal blijven.

[0:18:57] Die zal blijven.

[0:18:59] En onder die schaarste kiest de VVD dus nadrukkelijk

[0:19:02] voor het handhaven van de arbeidseis en voor werkend Nederland.

[0:19:07] Voorzitter, ik... Ik onderbreek u nog, want we hadden nog een interruptie van mevrouw Poudersma.

[0:19:12] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:19:15] Ik vind het een beetje ingewikkeld wat de heer De Beers zegt en hij spreekt zichzelf ook een beetje tegen door continu in de herhaling te vallen dat de VVD kiest voor werkend Nederland, want dat doet de VVD dus niet.

[0:19:25] Want als je zegt fulltime werkende ouders krijgen voorrang op de kinderopvang, dan zeg je dus tegen parttime werkende ouders of ouders die op weg zijn naar werk en veel meer ondersteuning nodig hebben, u bent niet aan de beurt.

[0:19:38] Dus als de VVD echt kiest voor werkend Nederland en mensen aan het werk wil krijgen of meer wil laten werken, dan is dit een maatregel die

[0:19:46] het tegenovergestelde effect heeft en dan nog daar gelaten dat het voor D66 essentieel is dat kinderopvang dus ook nog over gelijke kansen gaat.

[0:19:55] Maar daar ging de meneer De Beer volgens mij zometeen nog wat over zeggen.

[0:19:58] Maar ik ben wel benieuwd of meneer De Beer zelf ook deze tegenstelling ziet.

[0:20:02] Want als je voor Werkend Nederland bent, ben je dus ook voor part-time werkende ouders en help je hun een stapje verder.

[0:20:08] Zeker.

[0:20:09] Dus ook part-time werkende ouders zijn van belang voor ons allemaal, voor de economie.

[0:20:16] Maar wat natuurlijk wel een punt is, is wat we dan vaak noemen de hoge marginale druk.

[0:20:22] Met andere woorden, dat meer werken niet loont.

[0:20:26] Dat overstappen van part-time naar voltijdswerken ook minder loont.

[0:20:31] en die marginale druk die willen we aanpakken.

[0:20:33] Dus vandaar ook het voorstel om te onderzoeken of je de vierde en de vijfde dag volledig gratis zou kunnen maken.

[0:20:41] Met andere woorden dat we een prikkel in het systeem inbouwen waardoor werken meer loont of meer werken ook meer loont.

[0:20:51] Ja, maar dan blijft dit echt een heel gek verhaal en ook een beetje een sprookje naar alle ouders die hard aan het werk zijn en die blijkbaar dan niet in het bakje werkende Nederlanders vallen.

[0:21:01] Want dit zijn allemaal maatregelen die de VVD voorstelt voor ouders die fulltime werken, maar niet voor ouders die het moeilijk hebben, die graag meer zouden willen werken, die ook uit een financiële situatie willen komen en voor wie D66 voor hun kinderen juist ook meer perspectief zou willen bieden.

[0:21:19] Dus ik vind het gewoon ook een beetje een lelijke keuze.

[0:21:23] De heer De Beer.

[0:21:24] Ja, laat ik het zo zeggen.

[0:21:25] Ook part-time werkende zijn van belang, dat heb ik net al gezegd, hebben ook recht op kinderopvang.

[0:21:31] Maar als het gaat, als we moeten kiezen onder de druk van schaarste en dat mensen dus op een wachtrij staan en heel lang moeten wachten voordat ze überhaupt aan de beurt zijn bij de kinderopvang, dan zeggen we als VVD, geef dan voorrang aan de volktijdswerkende ouders.

[0:21:49] Ik ga hier toch nog even op door, want ik vind het echt lelijk.

[0:21:57] want je kunt als partij niet zeggen wij zijn er voor de hardwerkende Nederlander, dat zijn verpleegkundigen, dat zijn buschauffeurs, dat zijn conducteurs, dat zijn mensen die voor de overheid werken, die misschien in een part-time contract zitten en meer willen doen.

[0:22:11] De VVD is er dus alleen maar voor full-time werkende ouders, wiens kansen waarschijnlijk al vele malen groter zijn dan mensen die in een part-time contract zitten.

[0:22:17] En tegen die ouders zegt u sluit maar aan, achterin de rij.

[0:22:20] Dus de VVD is er helemaal niet voor hardwerkend Nederland, de VVD is er voor die Nederlanders die het al goed hebben.

[0:22:26] Nou, voorzitter, volgens mij heb ik daarover gezegd dat als het gaat over werkende Nederland, dat het over part-time en full-time werkende gaat.

[0:22:35] Maar als we moeten kiezen onder druk van wachtlijsten en dergelijke, dat we dan voorrang willen geven aan die voltijdswerkende Nederlanders, omdat die het hardste nodig hebben om hun kinderen ergens geplaatst te krijgen.

[0:22:49] Voorzitter, ik ga verder.

[0:22:52] De VVD is niet principieel tegen uitstel na 2029, maar dan wel in het kader van zorgvuldigheid.

[0:22:59] Daarom mijn vraag aan de staatssecretaris.

[0:23:01] Hoe zorgen we ervoor dat 2029 geen strip op de horizon blijft, maar een stevige mijlpaal wordt waar de sector op kan bouwen?

[0:23:09] Voorzitter, laat ik helder zijn.

[0:23:10] De VVD is blij dat de kinderopvangtoeslag in 2026 alsnog wordt geïndexeerd.

[0:23:15] Dat draagt bij aan de betaalbaarheid en de toegankelijkheid.

[0:23:18] Het evaluatiereport laat zien dat er in het verleden vaak afgeweken is van de indexeringssystematiek.

[0:23:23] Soms werd er te weinig geïndexeerd, soms extra veel.

[0:23:27] En ouders weten soms niet waar ze aan toe zijn.

[0:23:29] We begrijpen dat het inhouden van de compensatie soms nodig was vanuit gezonde overheidsfinanciën.

[0:23:34] Maar het zet gezinnen ook onder druk en het maakt het systeem onvoorspelbaar.

[0:23:38] Mijn vraag aan de staatssecretaris, hoe kunnen we hier een bestendige lijn in afspreken?

[0:23:43] Een systematiek die helder is, uitlegbaar is en stand houdt.

[0:23:47] Voorzitter, dan het belang van gastouderschap.

[0:23:50] De VVD ziet gastouderschap als een waardevolle vorm van opvang.

[0:23:54] Het biedt flexibiliteit, kleinschaligheid en huiselijkheid.

[0:23:57] In onze agenda voor Werk en Nederland pleiten we juist voor meer flexibiliteit in voorzieningen, want het werk vraagt ook steeds meer om flexibiliteit.

[0:24:05] En we zijn blij met de voorgestelde verbeteringen om gastouderschap aantrekkelijk te maken.

[0:24:09] Minder knellende regels, meer waardering, betere verdiensten.

[0:24:13] Maar we zijn er nog niet.

[0:24:15] Ik vraag de staatssecretaris welke aanvullende maatregelen hij overweegt in overleg met de sector om gastouderschap verder te stimuleren.

[0:24:22] En op welke termijn kunnen we daar meer over verwachten?

[0:24:26] Tot slot, voorzitter.

[0:24:27] Kinderopvang is een hefboom voor onze economie, voor talent, voor vrijheid van ouders en inderdaad ook voor de ontwikkeling van kinderen.

[0:24:34] De VVD blijft zich daarom inzetten voor een kinderopvang die werkt voor het kind, voor de ouder en voor werkend Nederland.

[0:24:42] U heeft nog een interruptie van mevrouw Paulusma.

[0:24:47] Ik was heel benieuwd wat de VVD hier van vindt in iets meer dan vier woorden.

[0:25:02] Ja, onder schaarste moet je kiezen.

[0:25:04] En ik had al gezegd, dan kiezen we voor Werk in Nederland.

[0:25:09] Maar wij vinden wel degelijk dat goede kinderopvang belangrijk is voor de ontwikkeling van het kind.

[0:25:13] Dus kinderopvang moet kwalitatief goed zijn.

[0:25:16] Ook de verbetervoorstellen die een tijd geleden hier in de commissie en in de Tweede Kamer hebben gelegen rondom de kwaliteitsverbetering van de gastouderschap hebben we gesteund.

[0:25:26] Met andere woorden, wij zien wel degelijk ook het belang voor het kind om goede kinderopvang te organiseren.

[0:25:33] Dus dat is een belangrijk punt.

[0:25:38] Mevrouw Hagen.

[0:25:40] Misschien toch nog even terugkomen op het vorige kleine debatje over die arbeidseis.

[0:25:45] Als je alleenstaande ouder bent en je werkt, dan krijg je kinderopvang toeslag.

[0:25:51] En als je ouder bent en je partner is ziek, dan krijg je die niet.

[0:25:56] Wat is daar de reactie op van de VVD?

[0:26:00] Ja, ik heb daarvan gezegd van wij steunen dus de lijn van de arbeidseis.

[0:26:05] Er zijn vele uitzonderingen op, die zijn verwoord.

[0:26:09] Die uitzonderingen steunen wij ook, met name als het gaat over mensen die op weg zijn naar werk.

[0:26:16] Maar daar zouden we het ook bij willen laten.

[0:26:19] Dus daar waar de mogelijkheden zijn voor andere doelgroepen om informeel de opvang te organiseren, dan vinden we dat we dat vooral ook moeten stimuleren.

[0:26:29] Mevrouw Hagen.

[0:26:31] Ik vind dat toch wel wat hardvochtig.

[0:26:34] Ik heb net een aantal voorbeelden genoemd waar mensen die tijd ook niet hebben om dat ook goed te regelen met elkaar.

[0:26:44] En dan eigenlijk zou mijn conclusie zijn hier.

[0:26:49] U bent volgens mij ook wethouder geweest, dus u weet dat in de praktijk moet het ook werken.

[0:26:55] En dan zou mijn conclusie zijn dat u nu die mens in de kou laat staan, terwijl de ouder die werkt toch ook werkend Nederlander is en de hardwerkende Nederlander is om ook de Nederlandse economie en het eigen gezin overeind te houden.

[0:27:11] Dus ik ben er toch wel wat verbaasd over.

[0:27:15] Meneer Hagen, wilt u nog reageren?

[0:27:19] Ja, meneer De Beer.

[0:27:39] Ja, ik heb daarover gezegd wat ik heb gezegd.

[0:27:41] Dus wat ons betreft blijft de prioriteit liggen bij die doelgroepen zoals die nu ook zijn verwoord in de wet.

[0:27:48] Er zijn een aantal uitzonderingen op.

[0:27:51] Volgens mij is dat ook goed te rechtvaardigen.

[0:27:54] Maar moeten we nu niet de doelgroep nog groter gaan trekken, omdat het de druk op het stelsel verder vergroot.

[0:28:01] Dank u wel.

[0:28:02] Dan geef ik graag het woord aan mevrouw Parasma.

[0:28:05] Dank u wel, voorzitter.

[0:28:08] Iedere dag vertrouwen honderdduizenden ouders op de kinderopvang, zodat zij kunnen werken, hun kinderen veilig zijn en ieder kind zich goed kan ontwikkelen.

[0:28:16] En dat is hard nodig, want kinderopvang is allang geen luxe meer.

[0:28:20] Het is de motor van onze arbeidsmarkt en de sleutel tot gelijke kansen.

[0:28:25] Daarom wil D66 kinderopvang als publieke voorziening, net als de basisschool.

[0:28:30] Zonder rondbompen van toeslagen, zonder stress over terugvorderingen.

[0:28:33] Aangesloten op school.

[0:28:36] Maar dan moeten we wel vaart maken.

[0:28:37] En nu al maatregelen nemen om te zorgen dat ook werkelijk iedereen mee kan doen.

[0:28:42] En daar moet dit debat over gaan.

[0:28:44] En voorzitter, ik vind het wrang dat we hier nu weer zitten.

[0:28:48] En moeten constateren dat bijna gratis kinderopvang weer is uitgesteld.

[0:28:53] en ditmaal door een VVD-staatssecretaris.

[0:28:55] De partij en ook de fractiegenoot die zegt op te komen voor de werkende Nederlander.

[0:29:00] Die werkende Nederlander komt er mooi bekaaid van af, voorzitter.

[0:29:04] Het kabinet schuift de oplossing van morgen voor zich uit om de begrotingsgaten van vandaag te dichten.

[0:29:09] En daarom een aantal vragen.

[0:29:11] Deelt de staatssecretaris het beeld dat het uitstel van 2027 naar 2029 de onzekerheid voor ouders onnodig verlengt?

[0:29:19] Hoe worden ouders actief geïnformeerd over de tussenstappen en het tijdpad?

[0:29:23] De staatssecretaris spreekt over een ambitieus tijdpad richting 2029.

[0:29:28] Kan hij gedetailleerd overzicht geven van de mijlpalen met deadlines, risico's en mitigerende maatregelen per fase?

[0:29:35] In de brief wordt gesproken over een geleidelijk ingroeipad met oplopende vergoedingen.

[0:29:40] Hoe wordt geregeld dat ouders hierdoor niet alsnog per saldo meer gaan betalen, bijvoorbeeld als gevolg van stijgende uurprijzen of aanbodbeperkingen?

[0:29:47] En kan de staatssecretaris concreet aangeven welke indicatoren hij hanteert om te bepalen of toegankelijkheid daadwerkelijk verbetert in de tussenjaren tot 2029?

[0:29:57] En welke drempelwaarden hij daarbij hanteert om ook in te grijpen als dat moet?

[0:30:01] Maar voorzitter, elk nadeel heeft ook zijn voordeel.

[0:30:04] Dat dit kabinet geen deuk in een pakje boter wist te slaan, is ook goed nieuws.

[0:30:09] Veel van de in en inslechte ideeën, zoals het niet indexeren van de kinderopvangtoeslag, maar ik noem bijvoorbeeld ook de noodwet, de langstudeerboete, de onderwijskansenregeling, hebben de finishlijn niet gehaald.

[0:30:20] Het is een opluchting dat deze plannen van tafel zijn.

[0:30:23] Maar het gemak waarmee ze werden voorgesteld, dat baart mij wel zorgen.

[0:30:27] Ik ben eigenlijk wel benieuwd hoe de staatssecretaris hier zelf op reflecteert.

[0:30:31] Is dit nou verantwoord bestuur?

[0:30:33] Voorzitter, dan nog de toegankelijkheid van de kinderopvang.

[0:30:36] Want als de vraag stijgt, maar het aanbod niet meegroeit, gaan de prijzen omhoog.

[0:30:40] En dan is de rekensom snel gemaakt, wie net rondkomt, komt straks tekort.

[0:30:45] Dat raakt precies de ouders van wie de kinderen het meest profiteren van goede opvang.

[0:30:51] Ik vind dat we daarom toe moeten naar een prijsplafond.

[0:30:53] Kan dat gelijktijdig met de stelselhersiening, vraag ik de staatssecretaris.

[0:30:57] En zo nee, gaat hij er wel werk van maken... zodat er een geloofwaardige dreiging blijft van prijsregulering.

[0:31:04] Het is de laatste dag voor het recess, soms zijn lange woorden moeilijk.

[0:31:07] Tot die tijd zie ik ook twee andere opties.

[0:31:10] Laat gemeenten plekken inkopen voor lage inkomens... zodat zij zeker zijn van een betaalbare plek.

[0:31:15] Of verplicht opvangorganisaties om voor lage inkomens... het maximumtarief te hanteren met compensatie waar nodig.

[0:31:21] Hoe denkt de staatssecretaris hierover?

[0:31:23] Voorzitter, ik zal afronden.

[0:31:25] Ouders willen duidelijkheid, betaalbare kinderopvang en af van het gedoe met toeslagen.

[0:31:29] Ik verwacht van de demissionaire kabinet dat ze er alles aan gaan doen om dat te realiseren.

[0:31:34] Uitstel is geen optie meer.

[0:31:36] Dank u wel.

[0:31:44] Ja, voorzitter, ik heb wel een vraag aan de collega in die zin dat zij een stelsel schetst wat voor iedereen zou moeten gelden.

[0:31:55] Mijn vraag is eigenlijk van in hoeverre is dat realistisch of is dat een illusie?

[0:32:00] Zeker als u dat combineert met...

[0:32:04] U pleit door om dat stelsel zo snel mogelijk in te voeren.

[0:32:09] Maar wanneer denkt u dan een dergelijk stelsel te kunnen invoeren?

[0:32:13] Of gaat u in deze voorbij aan de haalbaarheid en ook de schaarste die er gewoon is, waar we dus in moeten kiezen?

[0:32:22] Ik ben de politiek ingegaan omdat ik idealen heb.

[0:32:25] En als we hier elke dag zeggen dat iets niet kan of onmogelijk is, dan laten we in dit geval kinderen die het brood nodig hebben om dezelfde kansen te krijgen als kinderen die wel in een gefortuneerde omgeving zijn opgegroeid, die laten we in de steek.

[0:32:39] En ik zal elke dag met idealen in dit huis vechten.

[0:32:42] voor kinderen die in een achterstandssituatie zitten of mensen die zorgtekort komen.

[0:32:46] Want als wij in de politiek geen idealen meer hebben, dan verandert de situatie zeker niet.

[0:32:50] En als het aan D66 had gelegen, hadden we dit plan al veel eerder doorgetrokken.

[0:32:54] Want dit is de enige manier om dat vreselijke zinnetje werkend Nederland ook goed te kunnen faciliteren, maar vooral om kinderen die met ongelijke kansen op deze wereld terechtkomen een betere start te geven.

[0:33:06] Dus dat zal ik elke dag doen.

[0:33:08] De heer De Beer met een vervolgvraag.

[0:33:12] Met idealen is niks mis, maar je moet ze wel kunnen realiseren.

[0:33:17] Per wanneer denkt u een dergelijk stelsel te kunnen invoeren?

[0:33:23] Door te zeggen met idealen is niks mis, heb je ze bij het grof vuil gezet.

[0:33:28] Dat is wellicht het probleem van de VVD.

[0:33:30] Wat ons betreft had dit stelsel er al moeten zijn.

[0:33:33] En wat ons betreft hadden we met kinderopvangorganisaties en met het onderwijs en met de gemeentes en met de mensen die werken in het sociaal domein veel snellere stappen moeten zetten om ervoor te zorgen dat kinderen die het moeilijk hebben, betere kansen krijgen.

[0:33:46] En ik snap wel dat de VVD het ingewikkeld vindt, want het stond ook niet, de doorrekening van gratis kinderopvang stond ook niet in hun verkiezingsprogramma.

[0:33:53] Dus ze hadden het eigenlijk al de vorige keer geparkeerd.

[0:33:55] En dat krijg je als je geen idealen hebt, maar op deze manier politiek wilt bedrijven.

[0:34:03] Nee, ik kan alleen maar concluderen dat het dan bij woorden blijft, maar geen duidelijk verhaal is van wanneer we dat dan zouden kunnen invoeren.

[0:34:14] Dus ja, we kunnen het over idealen hebben en langetermijnvisies.

[0:34:18] Dat is ook heel belangrijk om gewoon uit te spreken waar we voor staan.

[0:34:22] Maar uiteindelijk moet het natuurlijk wel haalbaar zijn en dat is de dagdagelijkse realiteit waar we natuurlijk ook gewoon mee te maken hebben.

[0:34:27] Vandaar dat we gewoon de lijn steunen zoals het kabinet die nu heeft ingezet.

[0:34:31] Ik hoor geen vraag, maar wel een gebrek aan goed luisteren.

[0:34:37] Ik heb nu meerdere keren gezegd hoe eerder, hoe beter.

[0:34:39] En D66 heeft in het vorige kabinet alles op alles gezet om ervoor te zorgen dat dit lukte.

[0:34:45] Maar ook toen waren er problemen en bieren en partijen op de weg die het niet wilden.

[0:34:50] Dus als u goed naar mij luistert, dan hoort u dat D66 zegt hoe eerder, hoe beter.

[0:34:54] En daar vraag ik de staatssecretaris ook om.

[0:34:56] Het gaat om tempo.

[0:34:57] Het gaat om kinderen die het moeilijk hebben.

[0:35:01] En dan kunnen we geen dag langer mee wachten.

[0:35:06] Dank u wel, mevrouw Paulus.

[0:35:10] U heeft nog één interruptie.

[0:35:13] Dan ga ik kijken naar de staatssecretaris.

[0:35:15] Hoeveel tijd?

[0:35:17] Elf uur?

[0:35:18] Ja, volgens mij is dat goed haalbaar.

[0:35:20] Dan schorsen wij tot elf uur en dan gaan wij door met de eerste termijn van de staatssecretaris.

[0:35:26] Dank u wel.

[1:00:56] Welkom terug bij het debat van de Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid over de kinderopvang.

[1:01:02] We zijn in eerste termijnen... Daar gaat die bel net precies weer op dit moment.

[1:01:07] Nou, hij is gelukkig heel kort.

[1:01:10] Ja, maar heel kort.

[1:01:12] Dus we wachten gewoon even af.

[1:01:14] En ik geef graag voor de beantwoording het woord aan de staatssecretaris.

[1:01:20] Dank u wel.

[1:01:21] Ik ben blij dat we op de laatste dag voor het recess nog met elkaar kunnen spreken over de kinderopvang.

[1:01:27] En er is sinds het vorige debat wat we in januari met elkaar hebben gevoerd ook een hoop gebeurd.

[1:01:33] Dus ook genoeg te bespreken denk ik zo.

[1:01:35] Iedere dag wordt er kinderopvang geleverd van hoge kwaliteit ook in internationaal opzicht.

[1:01:40] En daar mogen we als Nederland denk ik best trots op zijn.

[1:01:42] Duizenden professionals zijn in de kinderopvang aan het werk iedere dag om die hoge kwaliteit ook te behouden en ook verder te versterken.

[1:01:50] Zij bieden een nieuwe generatie de best mogelijke start in hun leven.

[1:01:53] En daar hebben we allemaal wat aan.

[1:01:54] En daar wil ik ook iedereen hier in de zaal en thuis voor bedanken.

[1:01:58] Dat is waar ik mij samen met de Kamer natuurlijk voor inzet.

[1:02:01] Voorzitter, twee onderwerpen ga ik er even uitlichten.

[1:02:04] Dat is het nieuwe financieringstelsel en de kinderopvangtoeslag in 2026.

[1:02:12] Het nieuwe financieringsstelsel geeft meer zekerheid en eenvoud aan ouders.

[1:02:16] Dat is belangrijk, want de kinderopvangtoeslagaffaire hebben we nog met z'n allen in het achterhoofd.

[1:02:22] Mijn ministerie werkt nauw samen met de dienst toeslagen om het nieuwe stelsel zo in te richten dat het zo goed mogelijk uiteindelijk ook uitvoerbaar wordt.

[1:02:31] Terugvorderingen bij ouders zijn straks verleden tijd.

[1:02:34] Dit bereiken we door de hoge inkomensonafhankelijke vergoeding en de directe financiering aan de kinderopvangorganisaties.

[1:02:42] Daarnaast wordt het voor de meeste ouders in de kinderopvang veel beter betaalbaar en daardoor wordt het ook lonender om meer uren te gaan werken.

[1:02:49] Uw Kamer heeft recent een brief gehad met daarin de planning.

[1:02:52] En die planning is des te relevanter in de huidige politieke situatie.

[1:02:56] Belangrijk is namelijk dat we ons geen vertraging kunnen veroorloven richting dat nieuwe stelsel in 2029.

[1:03:02] En ik wil mijn voet ook op het gaspedaal houden.

[1:03:06] Ik ben voornemens om dit najaar het wetsvoorstel te publiceren voor internetconsultatie.

[1:03:10] En begin volgend jaar hoop ik aan de Raad van State dit voor advies voor te kunnen leggen.

[1:03:15] Het proces laat ook ruimte aan de Nieuwe Kamer en hopelijk ook snel een nieuw kabinet om te besluiten hoe we met dit voorstel verder kunnen gaan.

[1:03:22] De kinderopvangtoeslag gaat volgend jaar omhoog en dat is goed nieuws voor ouders.

[1:03:26] Werken wordt en blijft zo aantrekkelijk.

[1:03:29] De verhoging van de kinderopvangtoeslag bestaat uit twee onderdelen.

[1:03:32] Ten eerste wordt de kinderopvangtoeslag geïndexeerd.

[1:03:35] Het wetsvoorstel om de kinderopvangtoeslag in 2026 niet te indexeren is ingetrokken.

[1:03:40] En daar ben ik ontzettend blij mee.

[1:03:41] In het bijzonder voor de lage inkomens.

[1:03:43] Ik vond het zelf ook een rot maatregel.

[1:03:45] Dus ik ben blij dat die van tafel is.

[1:03:47] Dat heb ik eerder ook met u gedeeld.

[1:03:48] Door wel te indexeren blijft de kinderopvangtoeslag beter in de pas lopen met de kosten die ouders moeten maken.

[1:03:54] Ten tweede investeren we bijna 200 miljoen in de kinderopvang.

[1:03:58] En daarmee zetten we in 2026 de volgende stap in het ingroeipad naar de nieuwe financiering van de kinderopvang.

[1:04:05] Hierdoor krijgen steeds meer ouders al het recht op de vergoeding van 96 procent.

[1:04:09] In 2026 geldt dit voor werkende ouders met een inkomen tot 65.000 euro.

[1:04:15] En verder ontvangen alle huishoudens met een hoger inkomen dan 56.000 euro in 2026 ook een hoger vergoedingspercentage dan het jaar ervoor.

[1:04:24] Met dit ingroeppad stimuleren we dus geleidelijk de vraag naar kinderopvang.

[1:04:28] En zo geven we de markt en de sector ook de tijd om zich aan te passen aan die grote vraag die het nieuwe financieringstelsel met zich mee zal brengen.

[1:04:36] Met de sector samenwerken we toe naar het nieuwe financieringstelsel.

[1:04:40] En dat doen we door ook goed met elkaar in gesprek te blijven.

[1:04:42] En daar ben ik zeer erkentelijk voor.

[1:04:45] Voorsteek zal de vragen die zijn gesteld aan de hand van twee blokjes beantwoorden.

[1:04:50] Het nieuwe financieringstelsel en de toegankelijkheid.

[1:04:53] En de overige vragen.

[1:04:55] Ik zal beginnen met het nieuwe stelsel en de toegankelijkheid daarvan.

[1:05:07] De eerste vraag was van mevrouw Haga van de PVDA en van de heer De Beer van de VVD.

[1:05:15] Die vragen of ik deel dat de kinderen opvangen.

[1:05:20] We hadden het nog in de lift over GroenLinkspartij van de Arbeid.

[1:05:25] Ik ben geneigd om eerst de PvdA te noemen.

[1:05:28] Dat gebeurde in de vorige debatten ook al.

[1:05:30] Ik ga proberen dat niet meer mis te laten gaan.

[1:05:32] GroenLinks-PvdA vroeg of ik deel dat de kinderopvangtoeslag zo snel mogelijk moet worden afgeschaft.

[1:05:39] en of de bezuinigingen ook een rol hebben gespeeld bij dit uitstel.

[1:05:43] D66 vroeg daar overigens ook naar.

[1:05:46] Ik deel met uw Kamer en ook met D66, die dat heel nadrukkelijk zei, dat we zo snel mogelijk naar het nieuwe stelsel toe moeten gaan.

[1:05:53] Dus aan de ene kant baal ik dat dat uitstel er is, en tegelijkertijd, ook in gesprekken met de sector, werd mij duidelijk, we gaan het niet halen.

[1:06:02] Helaas, zeg ik erbij, want ik denk dat...

[1:06:04] los van de financiële situatie in de voorjaarsnota... die uiteraard over het geheel wel een rol speelt... dat het van belang was dat we ook meer tijd met elkaar namen... om ervoor te zorgen dat dit pad ook echt realistisch is... en dat we niet iets gaan doen wat de markt en uiteindelijk ook de sector niet aan kan.

[1:06:22] Ik heb uw Kamer recent een brief gestuurd met de planning.

[1:06:25] Die blijft ambitieus.

[1:06:29] Het debatje dat tussen uw Kamerleden plaatsvond over het mogelijk toch moeten kiezen in schaarste... aangeeft dat dit een ambitieus tijdspad is en blijft.

[1:06:42] Maar we moeten blijven waken dat 2029 hard is.

[1:06:49] D66 vroeg naar de toegankelijkheid.

[1:06:53] Hoe wordt het geregeld dat ouders niet alsnog per saldo meer gaan betalen?

[1:06:58] Bijvoorbeeld als gevolg van stijgende uurprijzen.

[1:07:03] met elkaar, en dat heeft u allemaal volgens mij ook wel gezegd, dat op het moment dat de vraag toeneemt, dat er ook een risico op de loer ligt dat die prijs gaat stijgen.

[1:07:11] En ik zie dat risico ook.

[1:07:12] Ik ben daar ook beducht voor dat dat kan gebeuren.

[1:07:16] En tegelijkertijd indexeren we wel, maar we moeten ervoor zorgen dat uiteindelijk ook de prijsstijging niet zo hard gaat dat we het niet met elkaar kunnen bijbenen.

[1:07:26] Ik denk wel dat het van belang is om te zeggen dat het een risico is.

[1:07:29] Het is niet een gegeven dat dit gaat gebeuren.

[1:07:31] En daarom is het van belang dat we in die tussentijd ook gewoon blijven monitoren van wat gebeurt er nu met de prijs en welke effect heeft dat op de toegankelijkheid.

[1:07:40] Tot op heden zien we in ieder geval dat de toegankelijkheid nog steeds goed is.

[1:07:44] En waarom zeg ik dat?

[1:07:45] We zien dat er een toename is van het aantal kinderen dat gebruik maakt van die kinderopvang.

[1:07:50] Dus op het moment dat de prijs te erg onder druk zou komen te staan, dan verwacht ik ook dat daar

[1:07:54] een effect is, mogelijk een kentering, omdat het toch te duur is voor houders.

[1:07:58] Dat zien we op dit moment gelukkig niet.

[1:08:00] Maar dat moeten we wel met elkaar blijven volgen.

[1:08:09] Ja, inderdaad, voorzitter.

[1:08:10] Want die stijgende uurprijzen... Ik ben blij dat de staatssecretaris zegt dat dat een risico is.

[1:08:19] Maar dan is mijn vervolgvraag wel... Wat gaat u dan doen behalve monitoren?

[1:08:26] En wat gaat u bijvoorbeeld ook doen... Er zijn hele mooie bedrijven in de sector.

[1:08:34] Maar er zijn ook enkele bedrijven waarvan we ook weten dat die winsten tot 30 procent kunnen maken.

[1:08:44] Wat op zich al natuurlijk vreemd is dat dat zou moeten kunnen.

[1:08:48] Omdat je gewoon moet betalen voor je vastgoed.

[1:08:51] En natuurlijk je pedagogisch medewerkers goed salaris moet betalen.

[1:08:56] Dus ik ben wel even op zoek naar iets meer actie in plaats van...

[1:09:02] we doen ons pootjes omhoog en we gaan het monitoren, dan ben ik bang dat dit niet goed komt.

[1:09:09] Ik denk dat het belangrijk is om ook te zeggen en te kijken naar wat gebeurt er nu daadwerkelijk met de prijzen en met dat tarief.

[1:09:16] Ja, er zit een gat tussen het tarief en de maximumuurprijs die we vergoeden.

[1:09:20] En tegelijkertijd is dat gat bijvoorbeeld kleiner geworden dit jaar.

[1:09:23] En daarom denk ik dat we met elkaar gebaat zijn om in eerste plaats gewoon goed te monitoren.

[1:09:29] Wat gebeurt er nu?

[1:09:30] Want op het moment dat we maatregelen gaan nemen om uiteindelijk toch die markt te reguleren,

[1:09:35] Dan lopen we twee risico's.

[1:09:37] Eén, het aanbod.

[1:09:40] Dat is al heel ambitieus om ervoor te zorgen dat voor werkende ouders de kinderopvang bijna gratis wordt.

[1:09:46] Als je daarin nog een stap verder wilt gaan...

[1:09:50] de partij van mevrouw Haag, GroenLinks, BVDA, dan betekent het dat er nog meer vraag ook komt.

[1:09:58] En als je dan nu al grijpt naar bijvoorbeeld een reguleringsmiddel, dan lijkt me dat erg onverstandig.

[1:10:04] Dus vandaar dat monitoren en goed bekijken wat gebeurt er nu met die prijs.

[1:10:08] ondanks dat die toegankelijkheid toeneemt, schiet die prijs niet door het dak, blijft denk ik het belangrijkste wat we op dit moment met elkaar moeten doen.

[1:10:15] Is dat het enige?

[1:10:16] Nee.

[1:10:17] We zijn uiteraard ook met de sector in gesprek, maar ook bijvoorbeeld met wetenschappers en met de Europese Commissie om te kijken, ja, als er straks een nieuw stelsel is, wat betekent dat?

[1:10:27] Moet er überhaupt?

[1:10:28] Dat was ook een vraag van mevrouw Welzijn op het moment dat er sprake is van staatssteun.

[1:10:31] In hoeverre moeten er dan misschien maatregelen genomen worden?

[1:10:35] die gesprekken lopen.

[1:10:36] En ik wil u ook na de zomer bijvoorbeeld over het kostprijsonderzoek, wat nog loopt, verder informeren.

[1:10:42] En ik hoop dan ook de gesprekken die we op dit moment in Europa voeren, dat ik die daarin kan meenemen.

[1:10:48] Dus dat zijn de zaken die we op dit moment doen, naast de monitoring.

[1:10:58] Dank u wel, voorzitter.

[1:10:59] Een vraag aan de staatssecretaris.

[1:11:01] Die hoorde ik net zeggen dat er nog steeds sprake is van een toename van het aantal kinderen dat instroomt.

[1:11:09] En ik ben benieuwd natuurlijk om te weten, geldt dat dan voor alle inkomensgroepen, dat die toename zichtbaar is?

[1:11:17] Of zien we een toename bij mensen met hogere inkomens en meer dan bij

[1:11:24] lagere inkomens of niet.

[1:11:26] Dus zou de staatssecretaris dat iets meer kunnen inkleuren, hoe dat eruit ziet, die toename van het aantal kinderen?

[1:11:33] Ja, voorzitter, in de kwartaalrapportage die we ook aan u toesturen, daar laten we zien wat het effect is op de verschillende inkomensgroepen.

[1:11:42] Ik durf nu niet precies te zeggen hoe die verhouding is, maar op het moment dat we die volgende rapportage ook weer krijgen, dan krijgt u die uiteraard ook.

[1:11:50] En dan kunt u ook zien of dat alleen geldt voor de lagere inkomens of de hogere inkomens.

[1:11:54] Mijn beeld is dat dat over de gehele linie gebeurt.

[1:11:58] Maar of dat verhoudingsgewijs even groot is, dat durf ik nu even niet te zeggen.

[1:12:01] Ik denk dat we daarbij ook het best kunnen kijken naar de cijfers die straks weer het meest actueel zijn.

[1:12:10] Ik wil een vraag doen aan de voorzitter.

[1:12:15] Er zijn twee hele grote blokken.

[1:12:19] Is mijn vraag al beantwoord of komt dat zometeen nog?

[1:12:25] Misschien kunnen we eerst het deel doen van de staatssecretaris en dan als we nog vragen hebben.

[1:12:30] Anders blijven we steeds vragen stellen waar de staatssecretaris nog aan toe gaat komen.

[1:12:36] Het zou mij een beetje helpen.

[1:12:38] Ik vind dat goed.

[1:12:39] Ik kijk even naar de leden of dat akkoord is.

[1:12:41] Ja, dan doen we dat.

[1:12:42] Dus dan laten we eerst even de staatssecretaris het eerste blok afwerken en dan kijken we even rond wat zijn haar vragen over de staatssecretaris.

[1:12:49] Ik kom nu bij een vraag van mevrouw Paulusma uit.

[1:12:53] Dat is alsof ze het wist.

[1:12:59] Alhoewel ik de vraag van mevrouw Paulusma heel goed begrijp.

[1:13:04] Welke indicatoren hanteren we dan voor die toegankelijkheid?

[1:13:07] En welke drempelwaarden willen we mogelijk hanteren om in te grijpen?

[1:13:11] Die vraag begrijp ik heel erg goed.

[1:13:13] Alleen om daar nu een concreet antwoord op te geven, dat is vroeg.

[1:13:16] Ik hoop daar na de zomer meer over te kunnen vertellen.

[1:13:19] Omdat ik ook echt een aantal dingen nodig heb om daar beter iets over te kunnen zeggen.

[1:13:24] Bijvoorbeeld het kostprijsonderzoek, maar ook wat zegt de Europese Commissie over dat nieuwe stelsel?

[1:13:29] Moeten we gaan reguleren?

[1:13:31] Zo ja, hoe fors moeten we dan gaan ingrijpen in de markt?

[1:13:35] Ik heb dat soort dingen echt nodig om ook een goed antwoord te kunnen geven op de terechte vragen die u stelt.

[1:13:40] Dus ik wil daar na de zomer bij u verder op terugkomen.

[1:13:45] Want deze vragen zijn denk ik de juiste vragen als we met elkaar ervoor willen zorgen dat die toegankelijkheid overeind gehouden wordt.

[1:13:53] Dan kunnen we niet alleen monitoren.

[1:13:56] Dan moeten we uiteindelijk ook nadenken over wat als het toch misgaat.

[1:13:59] Dus ik wil dat hier zeker in betrekken.

[1:14:02] Dan vroeg mevrouw Paulus maar ook naar een prijsplafon en of dat gelijktijdig met de stelselherziening kan.

[1:14:13] Technisch is dat voor de wet die nu ter consultatie gaat in ieder geval niet mogelijk.

[1:14:17] Maar ook hierbij denk ik van ja, op het moment dat we met elkaar ervoor willen zorgen dat het aanbod dat we daar aan kunnen blijven voldoen en ook die toegankelijkheid daarmee overeind houden.

[1:14:27] dan zou ik ook de Kamer niet nu willen adviseren om met dat prijsplafond te komen.

[1:14:32] Nog los van dat het op dit moment gewoon technisch niet uitvoerbaar is.

[1:14:35] Uiteraard, op het moment dat die wet terugkomt van consultatie en we hebben ook dat kostprijsonderzoek, we weten meer over hoe de Europese Commissie hier bijvoorbeeld tegenaan kijkt en nu vindt het nog steeds op dat moment nodig om dergelijke regulieringsmaatregelen te treffen, denk ik dat dat het moment is.

[1:14:52] Ik zeg er wel bij,

[1:14:53] En ik weet dat mevrouw Paulus maar dat heel graag wil, voorzitter.

[1:14:56] Als we met elkaar tempo willen houden... dan zijn die reguleringsmaatregelen ook een zorg.

[1:15:00] Want op het moment dat we dat invoeren en de markt aangeven... ja, door die regulering kunnen we het aanbod niet aan... dan komt die toegankelijkheid ook onder druk te staan.

[1:15:10] Dus ik denk dat we die twee dingen wel goed in evenwicht moeten houden... en dat we daar niet te vroeg naar moeten grijpen, naar die middelen.

[1:15:18] Dan...

[1:15:20] Vroeg mevrouw Paulus maar ook hoe ik aankijk tegen het inkopen van plekken door gemeenten met lage inkomen, zodat ze ook zeker zijn van een betaalbare plek.

[1:15:29] Ik ben ontzettend blij dat we structureel ook middelen vrij hebben.

[1:15:32] Of niet structureel, tien jaar lang.

[1:15:34] Dat is bijna structureel, zou je zeggen.

[1:15:35] Dat is erg lang.

[1:15:37] Tien jaar lang hebben we middelen vrij kunnen maken.

[1:15:40] 24 miljoen per jaar.

[1:15:44] En gemeenten plekken in laten kopen.

[1:15:46] is een van de dingen die we met de gemeente zouden kunnen bespreken.

[1:15:51] Wij denken nu aan het verruimen van de mogelijkheid voor gemeenten om bijvoorbeeld de ouder bijdrage deels te vergoeden.

[1:15:57] En de optie om gemeenten plekken in te laten kopen, die wil ik ook in deze gesprekken verder betrekken.

[1:16:08] Dan vroeg mevrouw Welzijn naar

[1:16:11] Het indexeren van de maximumuurprijs en dat het tarief vaak hoger is.

[1:16:17] Hoe kunnen we tegengaan dat de opvang betaalbaar blijft, mede in het licht van het nieuwe stelsel?

[1:16:22] Volgens mij, voorzitter, heb ik daar, ook bij de beantwoording van de eerdere vragen, wel al antwoord opgegeven.

[1:16:32] Mevrouw Paulusma vroeg hoe ik reflecteer op het wetsvoorstel niet initiëren.

[1:16:39] Ik vond dit ook een rotmaatregel.

[1:16:42] Ik ben blij dat hij van tafel is, met name voor de lage inkomens was dit oneerlijk geweest op het moment dat zij erop achteruit waren gegaan.

[1:16:53] voor alle werkende ouders in Nederland het bijna gratis wordt.

[1:16:58] Dus ja, op het moment dat je dan niet indexeert en het dus voor die groep waar de stap naar werk zetten dan nog minder loont, negatief uitpakt, ben ik blij dat deze maatregel van tafel is.

[1:17:11] Dan vroeg mevrouw Welzijn nog naar de DAAP en ook de staatssteun.

[1:17:18] Kijk, in het huidige stelsel is daar geen sprake van.

[1:17:20] Mevrouw Welser heeft natuurlijk wel een punt dat in het nieuwe stelsel het risico op staatsteun wel kan bestaan door die directe financiering bij de kinderopvangorganisaties.

[1:17:30] Op dit moment lopen die gesprekken met de Europese Commissie.

[1:17:34] Als ik daar meer over weet, zal ik uw Kamer uiteraard informeren.

[1:17:38] Dat is ook de vraag die mevrouw Welser mij stelde, voorzitter.

[1:17:44] En we werken de voorwaarden hiervoor uit in het wetsvoorstel.

[1:17:47] En dat gaat in oktober ook voor internetconstatie open worden gesteld.

[1:17:51] En daar speelt dit ook echt een belangrijke rol in.

[1:18:00] In de plenars brief van vorige week heb ik ook overigens nog het een en ander hierover gezegd.

[1:18:05] Maar ik zal je daarover, als er nieuwe informatie is, ook verder op de hoogte houden.

[1:18:09] Dat waren de vragen over het nieuwe stelsel en de toegankelijkheid, voorzitter.

[1:18:14] Dank u wel voorzitter en dank aan de staatssecretaris zover voor de beantwoording in dit blok.

[1:18:27] Ik zou graag ook even willen doorvragen op het verschil tussen het maximale tarief en het werkelijke tarief.

[1:18:37] Het raakte ook de vraag van D66 over dat prijsplafond.

[1:18:42] Het raakte ook de vraag over hoe Europa naar dit soort dingen kijkt.

[1:18:46] Ik zou graag de staatssecretaris willen vragen om redelijk expliciet de vraag mee te nemen in de gesprekken die nu ambtelijk lopen met de Europese Commissie.

[1:18:57] Om te kijken wat het precies betekent.

[1:19:02] Als het onder de staatssteunregels valt, moet het dan aan bepaalde extra voorwaarden voldoen?

[1:19:09] Of zijn er ook mogelijkheden om het zo te formuleren, de wet, dat het niet onder de staatssteunregels valt?

[1:19:16] Dus hebben we keuze?

[1:19:18] Zijn er opties?

[1:19:19] Of is er gewoon één scenario wat op dit moment moet worden uitgewerkt?

[1:19:26] Ja voorzitter, ik ben zeker bereid om die vraag ook mee te nemen.

[1:19:30] Het lijkt er wel op dat het moet, maar de vraag is op welke manier kun je de invulling aangeven en daar moeten we nu denk ik verder met de Europese Commissie over in gesprek en zodra ik daar meer over weet zal ik uw Kamer ook daarover verder informeren.

[1:19:45] Dank, voorzitter.

[1:19:48] Ik hoor dit als een toezegging.

[1:19:51] Dus dank daarvoor.

[1:19:53] En wat ik verder nog daarover wil vragen, is wat mij in ieder geval van andere dossiers die onder staatsteunregels vallen bijstaat, is dat een wijziging nooit ten nadele mag zijn van inkomensgroepen aan de onderkant van het financiële stelsel.

[1:20:10] Dus de vraag is of de staatssecretaris deze vraag, opdat ik uit andere dossiers weet dat die op enig moment in de tijdslijn cruciaal kan worden, ook expliciet zou willen uitvragen.

[1:20:21] De staatssecretaris.

[1:20:23] Lijkt me prima, voorzitter.

[1:20:28] Dan kijk ik naar mevrouw Parsma.

[1:20:30] Dank u wel, voorzitter.

[1:20:32] Natuurlijk is het goed om te kijken naar staatsteun en of we ons aan de regels houden, maar ik hoop niet dat dat mythische vormen gaat aannemen waardoor we niet verder gaan met de plannen die we hier in Nederland hebben.

[1:20:44] En ik ga ervan uit dat NEC dat ook niet wil.

[1:20:46] Ik was nog wel benieuwd, want ik hoor een beetje in de beantwoording van de staatssecretaris toch ook idealen door.

[1:20:53] Dat vind ik dan toch fijn om te horen, dat hij het ook belangrijk vindt om kinderen gelijke kansen te geven in dit land.

[1:20:59] Maar wat vindt de staatssecretaris dan van de maatregel die de collega van de VVD-fractie voorstelt om ouders die part-time werken onderaan het lijstje te zetten?

[1:21:11] De staatssecretaris.

[1:21:12] Die zat nog in het mapje overig, voorzitter.

[1:21:15] Volgens mij was het de allerlaatste vraag die ik wilde beantwoorden, maar ik kan het best even naar voren halen, dan sla ik in dit geval twee vliegen in één klap.

[1:21:22] Volgens mij heeft u, de heer De Beer, net iets anders beluisterd dan dat ik dat heb gedaan.

[1:21:28] Volgens mij pleit de heer De Beer ervoor dat indien er sprake is van schaarste, dan wil hij werkende ouders voorrang geven.

[1:21:34] Daarmee heeft hij niet bedoeld dat parttime werkende ouders er niet toe doen of minder belangrijk zijn.

[1:21:42] Alleen juist ook voor parttime werkende ouders die de stap naar fulltime werk maken.

[1:21:50] stelde de heer De Beer voor, ja, kunt u dan niet kijken of we voor fulltime werkende ouders voorrang kunnen verlenen?

[1:21:57] Dan nu het antwoord op de vraag van de heer De Beer.

[1:21:59] Dat is eigenlijk best wel kort nee.

[1:22:00] En dat heeft ermee te maken dat het in de uitvoering weer ontzettend ingewikkeld wordt.

[1:22:04] Dat betekent niet dat ik de gedachtgang die de VVD heeft niet goed kan volgen, want uiteindelijk

[1:22:09] te stimuleren om voelt dat het mag gaan werken, dat vindt het kabinet ook belangrijk.

[1:22:12] Als je kijkt naar het aantal mensen dat we nodig hebben op de arbeidsmarkt, dan steun ik wel de gedachte die de VVD hierin heeft, alleen het is niet eenvoudig toepasbaar in ieder geval in het nieuwe stelsel.

[1:22:24] En om die reden zou ik dit niet willen doen.

[1:22:30] Mevrouw Paulusma.

[1:22:31] Dat waren toch net iets minder idealen dan ik gehoopt had van deze staatssecretaris.

[1:22:36] En ook de staatssecretaris spreekt zichzelf een beetje tegen.

[1:22:38] Want als dit ook een middel is om ervoor te zorgen dat parttime werkende ouders meer gaan werken, dan moet je dus nooit onderscheid gaan maken in de toegang.

[1:22:48] Dus ik hoop nogmaals dat de staatssecretaris dat met een beetje

[1:22:52] idealen toch nog een keer zou willen bevestigen dat wij in dit stelsel met dit dimensionaire kabinet geen onderscheid gaan maken in de toegang tot bijna gratis kinderopvang.

[1:23:03] Dat zullen we niet doen.

[1:23:06] Ik heb zojuist ook al uiteengezet dat het gewoon praktisch niet goed uitvoerbaar is.

[1:23:10] En ik denk dat, zeker gezien het verleden op dit dossier, dat we een stelsel moeten hebben wat uiteindelijk ook goed uitvoerbaar is.

[1:23:17] En daar past dit in die zin niet bij.

[1:23:19] Dus los van de gedachtegang dat je fulltime werken graag wilt stimuleren, want die kan ik volledig volgen.

[1:23:26] Ook het kabinet heeft voor werkend Nederland een belangrijke

[1:23:30] agenda uitgerold wat de minister van Sociale Zaken met name doet.

[1:23:36] Dus vanuit die gedachte kan ik dat helemaal volgen, maar we gaan hier niet het stelsel op aanpassen.

[1:23:42] Mevrouw Weelzijn.

[1:23:45] Dank, voorzitter.

[1:23:46] Mevrouw Paulus maakte in haar opmerking een opmerking over nieuw sociaal contract.

[1:23:52] Daar zou ik graag op willen reageren.

[1:23:53] Mag dat?

[1:23:57] Ik hoorde eigenlijk geen... Het is niet zo dat wij een debat onderling hebben, maar nu het debat met de staatssecretaris, dus ik wou eigenlijk... Nou, als u heel creatief bent, geef ik u wel even wat ruimte, maar het is wel een interruptie.

[1:24:10] Oké, dan is het een interruptie, maar ik wil wel even stellen.

[1:24:14] Ik kom zelf uit de volkshuisvesting en ik heb een zeer groot

[1:24:18] trauma opgelopen van Europese wetgeving en staatsteunregels in de volkshuisvesting.

[1:24:24] Dat trauma wil ik voor dit dossier voor zijn.

[1:24:27] En daarom stel ik regelmatig vragen aan de staatssecretaris over waar we echt aan de voorkant nu op moeten letten om dat trauma te voorkomen.

[1:24:37] Dus mijn vraag aan de staatssecretaris daarover is of hij dat ook zo ziet.

[1:24:42] De staatssecretaris.

[1:24:43] Het kwam zojuist ook al even ter sprake dat het natuurlijk spijtig is... dat we uitstel hebben moeten verlenen.

[1:24:56] Omdat het anders niet uitvoerbaar was... om zo snel voor alle werkende ouders de kinderopvang bijna gratis te maken.

[1:25:06] Met het nieuwe stelsel gaan we gewoon onverkort door.

[1:25:09] Daar zit geen vertraging op.

[1:25:11] En dat doen we juist omdat we willen voorkomen wat er in het verleden verkeerd is gegaan.

[1:25:15] Dus we willen af en niet terug voordringen.

[1:25:16] We willen een eenvoudig stelsel.

[1:25:18] We willen de verantwoordelijkheid meer bij de organisaties neerleggen in plaats van bij de ouders.

[1:25:24] Dus die hele stelselherziening, daar zit geen vertraging op.

[1:25:28] Sterker nog, daar zijn we gewoon vol mee aan de slag.

[1:25:30] En ik hoop dat die wet ook snel ter consultatie kan gaan.

[1:25:37] Ik kijk nog even naar links of er nog vragen zijn over het eerste blok.

[1:25:41] Dan geef ik u het woord voor de tweede blok aan de staatssecretaris.

[1:25:45] Ik was stiekem al een beetje begonnen natuurlijk vanwege de vraag van de heer De Beer, die onder op het stapeltje lag, maar zojuist als eerste is beantwoord.

[1:25:54] Dat is toch aardig van mevrouw Paulus, maar dat de heer De Beer zijn vraag als eerste boven op het stapeltje heeft gelegd.

[1:26:00] Dan de indexering was ook een vraag van de heer De Beer.

[1:26:04] Hoe kunnen we er nu voor zorgen dat in de toekomst er een bestendige lijn is ten aanzien van die indexering?

[1:26:10] Ik ben het met u eens dat die voorspelbaarheid voor de sector heel erg van belang is en we zo min mogelijk moeten jojoën daarmee.

[1:26:18] Ik denk dat het van ons allemaal terughoudendheid vereist om afwijkingen in die indexeringssystematiek voor te stellen.

[1:26:26] In het verleden is er natuurlijk wel van afgeweken om uiteindelopende redingen

[1:26:31] Vaak bezuinigingen of intensiveringen.

[1:26:33] Dekking vanuit andere beleidsmaatregelen.

[1:26:37] Over het algemeen kun je wel zeggen dat er een lijn in zit, maar die schommelingen moeten we inderdaad met elkaar zo veel mogelijk voorkomen.

[1:26:45] Daar zijn we denk ik met elkaar bij.

[1:26:47] Dus de oproep is denk ik niet alleen aan mij en aan dit kabinet, maar ook aan de collega's in de Kamer en of aan de sector op het moment dat er extra wensen of eisen komen die mogelijk die indexering weer onder druk zetten.

[1:27:00] Dan vroeg mevrouw Welzijn nog naar de gastouderopvang en of ik ga monitoren of de regeldrukmaatregelen, bijvoorbeeld de slimregeling, ook echt voor het gewenste effect bij gastouders zorgen.

[1:27:14] Ja, ik ga die maatregelen monitoren, waaronder ook de slimmaatregel.

[1:27:19] Het is alleen nu niet aan mij, zeker niet in deze dimensionaire staat, om te besluiten of we die slimregeling ook gaan verbeteren en verder.

[1:27:27] Omdat daar ook gewoon weer extra middelen voor vrijgemaakt moeten worden.

[1:27:31] Dus dat kan ik niet doen.

[1:27:34] Maar ik begrijp dat voor NRC dit een belangrijk punt is.

[1:27:36] Dus dat zullen we dan ook wel in de media gaan zien de komende tijd.

[1:27:40] Want er komen ook gewoon weer verkiezingen aan.

[1:27:42] Maar dat kan ik op dit moment mede gezien de demissionaire status gewoon niet toezeggen.

[1:27:46] Dan werd er ook nog gevraagd door de heer De Beer naar de aanvullende maatregelen die we nemen om de daling bij het aantal gastouders tegen te gaan.

[1:27:56] U heeft vrij recent, en daar refereerde de NEC-fractie ook naar, een brief ontvangen met alle maatregelen die we al nemen.

[1:28:02] Dat is denk ik een goede stap.

[1:28:04] En tegelijkertijd, ik wil ook gewoon met de sector in gesprek blijven om te kijken wat er verder nog meer kan en mogelijk is om dat gastouderschap aantrekkelijk te maken.

[1:28:13] Ik ben ontzettend blij ook dat de Eerste Kamer de kwaliteitseisen voor dat gastouderschap omhoog heeft gebracht.

[1:28:20] Dat betekent dat die gastouders die er al aan voldeden, die gaan geen extra maatregelen tegemoet zien.

[1:28:26] Maar die gastouders die nog niet op dat niveau zaten, brengen wel gewoon de kwaliteit van dat gastouderschap nog verder omhoog.

[1:28:33] En daarmee wordt het openlijk ook aantrekkelijker om die stap te zetten voor mensen die dat voornemens waren.

[1:28:39] De vraag van mevrouw Welzijn over de kinderopvang op de BES.

[1:28:45] Ik ben zelf ook naar kinderopvangorganisaties geweest.

[1:28:52] Ik ben best onder de indruk over de stappen die ze daarop zetten om de kwaliteit te verhogen.

[1:28:58] Een ander stukje Nederland waar heel veel maatregelen doorgevoegd moeten worden op een relatief kleine bevolking.

[1:29:09] Dus ik ben best onder de indruk over de stappen die ze daar hebben gezet.

[1:29:14] We hebben vanaf 2019 het programma best for kids.

[1:29:17] Daar werken we samen met andere ministeries.

[1:29:20] Mijn streven is om per 1 januari 26 ook de nieuwe wet in werking te laten treden.

[1:29:26] En dan wordt die ondersteuningstructuur waar u eigenlijk naar vraagt, die wordt ook van kracht.

[1:29:31] En dat is eigenlijk beter dan de toezegging die u volgens mij hoopt te krijgen.

[1:29:36] Want zodra de wet er is, dan is die ondersteuningstructuur er ook.

[1:29:39] Daarmee heb ik de vragen beantwoord, voorzitter.

[1:29:44] Dan kijk ik voor dit blok naar de linkerkant.

[1:29:48] Zijn er nog vragen?

[1:29:50] Niet dat ik weet, voorzitter.

[1:29:56] Dus als er vragen zijn die u niet beantwoord ziet, dan... Had u nou eerder... Ja, u had de vinger.

[1:30:05] Gaat u gewoon vragen.

[1:30:06] Beetje een laf vingertje, denk ik, hè, voorzitter.

[1:30:09] Ja, sorry.

[1:30:10] U heeft helemaal niet gereageerd op het pamflet wat is rondgedeeld.

[1:30:16] Dus ik zou daar nog graag een reactie op willen hebben.

[1:30:20] De werkende ouders die ook zorgen voor een zieke andere ouder.

[1:30:26] En de hardvochtigheid in de regelingen die er nu zijn.

[1:30:34] Dus die heb ik nog niet gehad.

[1:30:35] Even kijken.

[1:30:40] Volgens mij was dat het, ja.

[1:30:42] De staatssecretaris.

[1:30:44] Ja, voorzitter.

[1:30:45] Terecht dat mevrouw Hagelaar nog mij op wijst.

[1:30:50] Kijk, ik ben het in die zin met mevrouw Hagelaar eens dat het voor mensen die ziek zijn dan onrechtvaardig is dat er dan toch een arbeidseis is.

[1:30:58] Tegelijkertijd vanuit dit kabinet was en is de doelstelling om zoveel mogelijk mensen aan het werk te krijgen en daar is de arbeidseis ook op geïntegreerd.

[1:31:08] De partij van mevrouw Haag, GroenLinks, BVDA en ook anderen zeggen we willen uiteindelijk van die arbeidseis af en ervoor zorgen dat voor iedereen in Nederland die kinderopvang toegankelijk wordt.

[1:31:21] Twee dingen daarover.

[1:31:22] Eén, ook nog toen het kabinet missionair was en dat blijf ik ook demissionair zeggen.

[1:31:28] Op het moment dat je dat al zou willen, dan is het nog steeds goed om, denk ik, eerst toch nog met die arbeidseisen aan de slag te gaan.

[1:31:34] Waarom?

[1:31:35] Het aanbod zal nog veel verder toe moeten nemen.

[1:31:38] Dus al zou je dit willen doen, dan moet je het toch in stappen doen.

[1:31:41] En we zien nu al dat 2029 met arbeidseisen een heel ambitieus pad is.

[1:31:46] Dat is het eerste.

[1:31:48] En het tweede, er zal ook gewoon extra geld beschikbaar moeten worden gesteld.

[1:31:53] Wil je dit voor iedereen toegankelijk maken?

[1:31:57] Ik denk niet dat ik u in die zin helemaal van uw voetstuk breng door te zeggen dat ik dat nu in de missionaire staat niet kan regelen, maar ook toen het kabinet nog wel missionair was, hebben we daar gewoon de middelen ook niet voor beschikbaar gesteld.

[1:32:11] Maar veel belangrijker nog, ik denk echt dat, wil je dit aankunnen, wil je een realistisch tijdspad waarin je stappen wilt zetten om die kinderopvang bijna gratis te maken, dan zal dat niet in één keer kunnen.

[1:32:26] Vragen?

[1:32:26] Ja, dat doe ik in tweede termijn.

[1:32:29] Oké, dan mevrouw Weelzijn.

[1:32:33] Dank u wel, voorzitter.

[1:32:34] Ik meen ook één vraag gemist te hebben, maar misschien vergis ik me, maar over die uitkeringssituatie.

[1:32:42] Dus dat er bij veel mensen onduidelijkheid bestaat van wanneer heb je nou wel en wanneer heb je geen recht en dan vragen ze het maar niet aan.

[1:32:50] Dus hartstikke zonde natuurlijk, omdat daar natuurlijk ook de ontwikkeling stagneert die mensen zouden willen doormaken.

[1:32:57] Een terechte zorg in die zin dat het nietgebruik bij de kinderopvang relatief laag is.

[1:33:07] Er zullen mensen zijn die toch geen gebruik maken van waar ze wel recht op hebben.

[1:33:13] We hebben een aantal verbetervoorstellen voor de huidige wet.

[1:33:19] juist omdat we ook willen dat mensen er gebruik van gaan maken.

[1:33:24] En er zit ook een onderdeel in waarin we proberen om de communicatie, voor die mensen die er toch nog geen gebruik van maken, dat voortvoerdig willen brengen.

[1:33:31] Dus ook in het huidige stelsel zien we nog wel mogelijkheden om het beter te doen dan dat het nu gaat.

[1:33:36] En tegelijkertijd werken we natuurlijk uiteindelijk toe naar het nieuwe stelsel, waarbij we helemaal van die terugvorderingen af kunnen.

[1:33:43] En dat is denk ik...

[1:33:45] Het beste signaal wat je af kan geven aan ouders die twijfelen.

[1:33:48] Dat je zegt, er zijn geen twijfelvorderingen meer.

[1:33:50] Je hoeft zich daar ook geen zorgen over te maken.

[1:33:55] Ik had in het begin de vraag gesteld, deelt de staatssecretaris het beeld dat het uitstel onzekerheid voor ouders onnodig verlengt.

[1:34:05] Maar het belangrijkste deel was hoe worden ouders actief geïnformeerd over de tussenstappen en het tijdspad.

[1:34:11] Ik hoor iets zeggen over communicatie, maar ik denk dat het heel goed is om ouders actief te informeren.

[1:34:16] En wellicht gaat de staatssecretaris dan heel behoevend naar de overkant kijken, dat weet ik niet.

[1:34:21] Maar ik denk wel dat we iets met ouders moeten.

[1:34:25] Ik kijk graag naar de sector om het samen te doen.

[1:34:30] Ik zal dat niet hulpbehoeven doen, maar ik doe het graag samen.

[1:34:32] Dat weten ze ook.

[1:34:35] Ik denk dat het allerbelangrijkste voor nu is dat die wet er eerst doorheen gaat.

[1:34:39] En dan kunnen we met elkaar ook gaan communiceren van hoe we dit willen doen.

[1:34:43] Laten we ervoor zorgen dat dat zo snel mogelijk gebeurt.

[1:34:46] En dan heeft u, denk ik, terecht het punt.

[1:34:48] Hoe gaan we dan ook duidelijk communiceren dat dit er is?

[1:34:56] Maar duidelijke overheidscommunicatie is bijna een soort onbestaanbaar fenomeen.

[1:35:06] Dus zou de staatssecretaris dan ook mee willen nemen dat er op zo'n manier wordt gecommuniceerd dat alle ouders snappen wat de overheid gaat doen?

[1:35:17] Uiteraard.

[1:35:18] En ik weet dat mevrouw Paulus maar van idealen houdt, dus laten we het onbestaanbare toch mogelijk maken en hier goed over gaan communiceren.

[1:35:25] We hebben ook twee jaar de tijd voor deze implementatie en ik denk dat we die tijd ook goed moeten benutten om dit duidelijk voor het voetlicht te brengen.

[1:35:33] Dan kijk ik nog even naar linkerkant.

[1:35:38] Of er nog vragen zijn of op andere manieren?

[1:35:40] Nee?

[1:35:42] Dan gaan we naar de tweede termijn en dan geef ik graag het woord aan mevrouw Hagen.

[1:35:48] Dank voor de beantwoording en dank dat we dit debat zo kort voor de zomer nog konden voeren met elkaar.

[1:35:59] Ik zou graag een twee minuten debat aanvragen, maar dat verbaast misschien niet.

[1:36:05] Ik hoorde net nog even van de mensen uit de sector die vandaag op de tribune zitten.

[1:36:11] 90 procent van de kinderen bereiken we nu al met onze mooie kinderopvang.

[1:36:18] Daar zijn we ook heel blij mee.

[1:36:20] Maar daar wordt wel op heel veel plekken nog gesegregeerd.

[1:36:25] En als GroenLinks-PvdA zouden we het liefst alle kinderen bereiken.

[1:36:29] En ook sectororganisatie BMK zegt ook die laatste groep kinderen heel graag te willen bedienen.

[1:36:39] Ik ben ook recent nog geweest bij het kindcentrum Haarzigt en in Terneuzen.

[1:36:43] Daar wordt samenwerking ook al breder opgezocht.

[1:36:47] Dat levert ook mooiere banen op voor de mensen die pedagogisch medewerker zijn.

[1:36:52] Dus mijn motie is ook niet ongedekt.

[1:36:54] Dus de middelen hebben we genoemd om die arbeidseisen eraf te kunnen halen.

[1:36:59] En ik wil nog op één ding ook instappen.

[1:37:01] Werken blijft aantrekkelijk, zei de staatssecretaris, maar met de flexibilisering van onze arbeidsmarkt maakt het recht op kinderopslang toezeggen gewoon heel erg ingewikkeld.

[1:37:11] Dus als we dat werken echt aantrekkelijk blijven maken, ook voor mensen die wisselende banen hebben en misschien niet zoveel verdienen, onzeker daarover worden, is dat heel belangrijk.

[1:37:26] Ik als GroenLinks ben er erg voorstander van om anderhalf model in het ingroeipad voorrang te geven op die twee ton en meer.

[1:37:34] Daar wilden we anders graag een schriftelijk overleg over voeren.

[1:37:37] Dat kon om technische redenen niet.

[1:37:40] Maar dan rest wel even de vraag, kunnen we daar dan als Kamer nog wat mee?

[1:37:44] We hebben het niet voor niks.

[1:37:46] gevraagd en we zijn flexibel om het nu dan te behandelen.

[1:37:51] Maar hoe kunnen we daar nog op uitkomen met elkaar?

[1:37:56] Dat was het, dank voorzitter.

[1:37:59] Dan geef ik het woord, oh sorry, mevrouw Paulusma.

[1:38:01] Ik heb wel een vraag over de motie.

[1:38:07] Er staat verzoek de regering om de arbeidseisen en de kinderopvangtoeslag af te schaffen en dit te dekken door negatief geëvalueerde fiscale regelingen te schrappen.

[1:38:14] Dat is niet echt een dekking.

[1:38:16] Het is niet specifiek.

[1:38:21] heb ik nog wel een trauma van dit kabinet wat ook aan de slag ging met negatief geëvalueerde fiscale regelingen en toen ging de btw sport cultuur en boek omhoog en daar hebben we nou net heel hard voor gestreden om dat weer terug te draaien dus ik ben wel benieuwd waar groenlinks partij van de arbeid dan aan dekt denkt als ze dekking zoekt vanuit deze regelingen

[1:38:40] Dank voor de vraag, voorzitter.

[1:38:43] Want ik heb dit uitgebreid besproken ook met onze financiële woordvoerders.

[1:38:48] Dus dit gaat echt over regelingen waar bijvoorbeeld mensen met bedrijven aanspraken op kunnen maken, maar waar de regeling er niet voor zorgt dat de economie gestimuleerd wordt.

[1:39:00] Dus aan dat soort regelingen moeten we denken, want ik sta met u zij aan zij dat dat niet moet gaan over boekensport of andere dingen waar de samenleving wel beter wordt.

[1:39:10] En ik zal hem specifieker maken, daarom heb ik hem nu ook al ingediend, maar ik zal hem even nog specifieker maken dan ik misschien hier ter tafel nog kan doen voordat we twee minuten debat hebben, want dat zal ook na de zomer zijn, neem ik aan.

[1:39:25] Maar dank voor de vraag.

[1:39:26] Ik wil even erop wijzen, dit gaat over een motie die niet ingediend is nog, dus het is best ingewikkeld om daar een debat over te volgen als buitenstaanders, zeg maar, terwijl de motie is niet voorgelezen of iets dergelijks.

[1:39:39] Dus ik wil wel graag proberen om te beperken, niet in uitgebreid discussie, maar ik geef u nog even het woord.

[1:39:50] Dat zou mij in ieder geval heel erg helpen.

[1:39:58] geen dekking, want niet specifiek genoeg.

[1:40:00] En ik denk dat het debat in het Twee Minuten Debat helpt als dit specifiek gaat worden.

[1:40:05] Dus dank voor de toezegging.

[1:40:06] Wat een beetje gek is richting een collega Kamerlid, maar het is de laatste dag.

[1:40:11] Ik zie mevrouw Hagen, die was ook geen vraag.

[1:40:14] En ik denk dat het goed is als dit gesprek ook nog, wellicht ook ter voorbereiding van Twee Minuten Debat, verder gevoerd wordt.

[1:40:19] Maar niet in ieder geval verder hier, stel ik voor.

[1:40:22] En dan geef ik graag het woord voor de tweede termijn aan mevrouw Welzijn.

[1:40:27] Dank u wel voorzitter en dank aan de staatssecretaris voor de beantwoording van alle vragen.

[1:40:34] En ook dank voor het feit dat mij in ieder geval het gevoel bekruipt dat deze staatssecretaris de gastouders ook meer is gaan omarmen.

[1:40:44] Ik herinner me nog het allereerste debat dat we hadden.

[1:40:47] Toen stonden we net iets meer tegenover elkaar.

[1:40:51] En ik heb nu het gevoel dat het meer uitnodigend is om te ontwikkelen, te verbeteren, et cetera.

[1:40:57] Daar ook gewoon regelingen bij te doen om mensen echt op weg te helpen.

[1:41:00] Want over één ding hebben wij nooit met elkaar onmin gehad.

[1:41:04] En dat is dat die kwaliteit gewoon goed moet zijn en dat het gewoon veiliger moet zijn.

[1:41:09] Ik ben ook blij om te horen dat die Europese component goed op de agenda staat.

[1:41:19] met elkaar aan gaan werken, dat dat niet een vertragingsfactor gaat worden, juist omdat we er aan de voorkant al erg in hebben wat dit met zich mee zou kunnen brengen, mitigeren aan de voorkant.

[1:41:33] En het derde wat ik wil opmerken is dat ik ook blij ben met wat ik gehoord heb hier aan tafel bij de collega's over het belang van kinderopvang.

[1:41:43] En je merkt wel een verschil in, als er gekozen moet gaan worden, wat doe je dan?

[1:41:49] En ik hoop dat wij elkaar daar als Kamer in kunnen vinden, dat we ook echt oog hebben voor inkomensgroepen met een kleinere portemonnee, met kinderen die een grotere afstand te overbruggen hebben om op dezelfde kansenlijn te kunnen staan.

[1:42:06] Dat is een opdracht aan de Kamer zelf.

[1:42:09] En ik was buitengewoon aangenaam verrast door het antwoord van de staatssecretaris als het gaat over de Besseeilanden.

[1:42:15] Dus dank.

[1:42:19] Dan geef ik graag het woord aan de heer De Beer.

[1:42:22] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:42:24] Op de eerste plaats heel blij met de beantwoording van de staatssecretaris als het gaat over het voet op het gaspedaal.

[1:42:33] Ik zie dat het kabinet en de staatssecretaris het bijzonder ambitieus is als het gaat over het tijdspad, dat hij geen verre uitstil wil en ook geen verre gezicht wil schetsen, maar concreet met de sector zelf aan de slag wil.

[1:42:46] Juist ook omdat organisaties moeten gaan investeren in personeel en huisvesting, is het echt heel belangrijk om daar een betrouwbare koers in te blijven varen.

[1:42:56] Dus tempo erop, betrouwbaarheid uitstralen en toegankelijkheid, met uiteraard ook oog voor kwaliteit, zoals de collega's net ook hebben benadrukt.

[1:43:05] En die toegankelijkheid is natuurlijk ook gebaat bij meer aanbod.

[1:43:10] Die investeringen moeten uiteindelijk resulteren in het wegwerken van de personeelskrapte.

[1:43:15] Met andere woorden, er moet gestuurd worden op meer instroom, behoud van personeel, maar ook dat er meer gewerkt kan worden in de kinderopvang.

[1:43:24] En dat geldt ook voor het gastouderschap in het bijzonder.

[1:43:29] En mijn vraag is hoe de staatssecretaris daar verder met de sector op vaart als het gaat over de arbeidsmarktkant van dit vraagstuk.

[1:43:41] Nou, meer aanbod helpt natuurlijk de toegankelijkheid, maar mocht dat aanbod achterblijven en mocht er verder geprioriteerd moeten worden, dan is het voor de VVD duidelijk, dan kiezen we dus voor Werk in het Nederland en daar hebben we het net al uitgebreid over gehad.

[1:44:01] Dus als het gaat over het voorstel om voltijdswerkende voorrang te bieden, dan snap ik het antwoord.

[1:44:09] In termen van uitvoerbaarheid en snelheid is dat nu niet wenselijk.

[1:44:15] Maar als er geprioriteerd moet worden, dan zou de VVD daar wel degelijk voor kiezen.

[1:44:20] Mijn vraag aan de staatssecretaris is van hoe houden we de snelheid erin en hoe houden we ook zicht op de tussenstappen die moeten worden genomen op weg naar het nieuwe stelsel?

[1:44:33] Dank voor de heer De Beer en dan geef ik graag het woord aan mevrouw Ponsma.

[1:44:37] Dank aan de staatssecretaris voor de beantwoording en de toezeggingen.

[1:44:45] Ik ben ook net als de collega van de VVD blij met het tempo en de ambities die de staatssecretaris hierop uitspreekt.

[1:44:52] Ik wil hem nogmaals op het hart drukken.

[1:44:54] Doe dat altijd tegelijk met de sector, maar ook met ouders.

[1:44:58] Want als je onderweg mensen verliest, dan kun je snel genoeg gaan.

[1:45:01] Maar dan kom je alleen over de finishlijn.

[1:45:04] En ik ben ook heel blij dat de staatssecretaris meermaals bevestigd heeft

[1:45:07] dat er geen onderscheid gemaakt wordt in toegankelijkheid en dat de kinderopvang zowel voor fulltime werkende ouders als parttime werkende ouders een plek is waar we met elkaar kunnen werken aan gelijke kansen voor iedereen, want dat is uiteindelijk wat D66 betreft waarom we dit met elkaar liever nog gisteren dan vandaag hadden moeten doen.

[1:45:26] Dank u wel en dan ga ik nu weg en dat is niet uit desinteresse maar vanwege deze hectische dag en agenda.

[1:45:33] Dank u wel.

[1:45:34] Ik kijk voor de zekerheid even of er nog vragen aan u waren, maar volgens mij niet.

[1:45:37] Dan gaan wij kijken naar rechts.

[1:45:40] En dan wens ik een goed debat trouwens aan de andere kant.

[1:45:42] En dan kijken we naar rechts.

[1:45:43] Dank u wel.

[1:45:48] GroenLinks en PvdA hadden nog een vraag over het ingroeipad.

[1:45:57] Ze zouden liever zien dat we nog meer van de middelen beschikbaar zouden stellen aan

[1:46:05] mensen met een modaal inkomen of net daarboven.

[1:46:08] Aan de ene kant snap ik dat en tegelijkertijd is het... Eerst even vanuit de inhoud en dan kijken naar wat u vraagt of dat ook echt mogelijk is.

[1:46:17] Een korte samenvatting is helaas nee, maar daar kom ik straks nog iets uitvoeriger op terug.

[1:46:21] Vanuit de inhoud zou ik het niet willen aanraden om dit te doen, omdat we juist ook bij de hogere inkomens willen kijken wat het effect is op het moment dat zij ook meer vergoed krijgen.

[1:46:32] Op het moment dat je dat in één keer met één grote klap gaat doen... dan kun je niet goed monitoren wat het effect is op de kinderopvangbranche.

[1:46:40] Dus ik begrijp de ideologische insteek die u kiest... maar even vanuit pragmatisme en wat gaat het effect zijn ook op de sector... en kan de sector dit wel aan.

[1:46:50] Vanuit dat oogpunt zou ik zeggen... doe dit niet en laat het pad zoals we dat nu voorleggen, dat ingroeppad... laat dat ongewijzigd.

[1:46:59] Het is namelijk al zo dat in dit ingroeipad mensen met een inkomen tot 56.000 euro al bijna gratis kinderopvang krijgen.

[1:47:09] Het jaar daarop gaat het voor twee keer modaal.

[1:47:12] Dus er zit al in dat ingroeipad dat de inkomens, de lagere inkomens, voor zover je bij twee keer modaal nog van een lagere inkomen kan spreken, maar in ieder geval zit daar een stafel in.

[1:47:23] Maar uiteindelijk wil je ook zien wat het effect is voor die hoge inkomens.

[1:47:26] Dat was de inhoudelijke kant van uw vraag.

[1:47:30] Meer informatie kan altijd, dus dat gaan we u toesturen.

[1:47:34] Maar het tijdspad zoals het er nu is, is praktisch onmogelijk.

[1:47:38] Ook omdat de voorhang is tot medio juli.

[1:47:41] En dan moet het medio juli ook bij de Raad van State zijn.

[1:47:44] Kortom, dat tijdspad is te kritisch om dit te kunnen doen.

[1:47:51] Om die reden zou ik de motie, mocht die worden ingediend, willen onderraden.

[1:47:58] Ja, dat gaat ook niet meer lukken, ja.

[1:48:01] Mevrouw van den Graag.

[1:48:03] Ja, vorig jaar was het ingroeipad ook zonder oplussen bij twee ton en meer.

[1:48:10] Dus dat het niet zou kunnen, vind ik dan niet zo sterk.

[1:48:12] En twee is, als de Kamer vraagt om een voorhang, dan vind ik het ook niet zo handig van het ministerie om dat dan zo vlak voor het recess te doen en dan

[1:48:21] Dan moeten we elkaar ook serieus nemen, dus dat wil ik hier dan nog wel even echt gemarkeerd hebben.

[1:48:28] Wij hebben gevraagd om een voorhang, die hebben we van u ook gekregen.

[1:48:31] Dan moeten we elkaar ook de ruimte bieden om er wat van te vinden met elkaar.

[1:48:42] Ik denk dat mevrouw Hagen in die zin het punt heeft dat het qua tijdsplanning heel strak is.

[1:48:47] Dat zie ik ook.

[1:48:48] Tegelijkertijd bij zo'n Raad van State, dat is nu ook een keer zo.

[1:48:52] Dus ik betreur het dan ook dat er nu net wat licht tussen zit.

[1:48:56] Tegelijkertijd ook nog even terug vanuit de inhoud.

[1:48:58] Het is echt belangrijk dat dat ingroeipad geleidelijk is voor alle inkomens.

[1:49:04] En dat we niet in één keer een grote klap krijgen bij de hoge inkomens.

[1:49:07] Want dan kunnen we gewoon niet monitoren wat het effect is

[1:49:10] op de omstandigheden.

[1:49:12] Dat er misschien vorig jaar nog niet, dat we nog niet aan die groep met hogere inkomen zijn toegekomen, betekent niet dat je uiteindelijk een ingroeppad wil waarin je ook bij die inkomens kijkt van wat gebeurt er op het moment dat er meer wordt vergoed.

[1:49:26] En we moeten op een gegeven moment wel starten, want anders dan gaat die einddatum, die wat mij betreft gewoon als een paal boven water staat, die kan mogelijk gaan weglopen.

[1:49:34] En dat willen we denk ik allemaal niet.

[1:49:38] U vervolgt uw beantwoording.

[1:49:39] Dan vroeg de VVD ook naar de arbeidseffecten.

[1:49:46] Een van die arbeidseffecten heb ik net uitvoerig bij stilgestaan.

[1:49:49] Dat is dat ingroeipad dat heel erg belangrijk is.

[1:49:52] Dat we kijken naar de effecten.

[1:49:54] Wat doet dat op de markt?

[1:49:55] Met de sector in gesprek blijven.

[1:49:57] Kunnen jullie het aan?

[1:49:59] Blijft het realistisch?

[1:50:00] Wat mij betreft, en volgens mij geldt dat zelfs voor de sector 2029, het moet gebeuren.

[1:50:06] De zijinstroom, wat we natuurlijk als maatregel hebben genomen om te kijken van kunnen we meer mensen aan de sector binden, maar ook gewoon continu in gesprek blijven met de branche, met de sector, om ervoor te zorgen dat als zij ideeën hebben om meer mensen aan te kunnen trekken, dat we daar ook oor voor blijven houden.

[1:50:26] U vroeg ook naar de planning.

[1:50:28] Er is een planningsbrief verstuurd, maar we zullen ook nog een implementatieplan naar uw Kamer sturen en daar kunt u dan de planning nog beter volgen.

[1:50:36] Volgens mij zijn we toegekomen aan het einde van dit debat.

[1:50:49] Erg snel.

[1:50:54] Daar zijn een aantal toezeggingen gedaan.

[1:50:57] De staatssecretaris komt na de zomer terug op de vraag van het lid Paulus Ma over de indicatoren voor toegankelijkheid van kinderopvang.

[1:51:06] Dus na de zomer is een breed begrip.

[1:51:11] Wanneer na de zomer?

[1:51:15] Begin oktober, Forst.

[1:51:18] Is dat in de vorm van een brief, neem ik aan?

[1:51:21] Dan komt de staatssecretaris, gaat in de brief na de zomers, dezelfde brief die in september komt, over de uitkomst van de gesprekken met de Europese Commissie over staatssteun in op de vraag van het lidwelzijn, dat wijzigingen niet ten nadelen mogen komen van lage inkomensgroepen.

[1:51:39] En de staatssecretaris stuurt extra informatie toe over, als ik het goed heb, het ingroeppad naar aanleiding van de vraag van lid Hagen in de tweede termijn.

[1:51:50] Ja, het alternatief voor het ingroeipad, zoals mijn vragen dat stelden, om het helemaal weg te halen bij de hogere inkomens en het naar de lagere inkomens te brengen.

[1:52:00] Komt dat ook in diezelfde brief?

[1:52:02] Nee, dat komt in een separate.

[1:52:11] Nog voordat ik met reces ga, heb ik gevraagd.

[1:52:14] Dus ik hoop met één à twee weken dit... Nou, fantastisch.

[1:52:20] Dan is er een twee minuten debat aangevraagd door mevrouw Hagen.

[1:52:23] Die zal na de zomer ingepland worden.

[1:52:25] En dan kunnen wij volgens mij afsluiten.

[1:52:29] met dit debat en daarmee dank ik de mensen op aanwezigheid voor de tribune.

[1:52:33] Ik dank de staatssecretaris voor zijn aanwezigheid.

[1:52:35] En ik wens ieder die klaar is... Nee, ik kan nog één ding zeggen.

[1:52:39] De heer De Beer had vandaag zijn eerste debat.

[1:52:42] Volgens mij is het goed verlopen.

[1:52:43] Complimenten.

[1:52:44] En we zien elkaar vast nog vaker terug in deze commissie.

[1:52:47] Hartelijk dank en een fijne zomer voor ieder die dat tegemoet gaat.