Strafrechtelijke onderwerpen

[0:00:00] Goedemorgen allemaal.

[0:00:02] Welkom bij de vaste commissie voor Justitie en Veiligheid.

[0:00:06] Aan de orde vandaag is het commissiedebat over strafrechtelijke onderwerpen.

[0:00:10] Ik heet welkom de minister van Justitie en Veiligheid.

[0:00:14] op z'n laatste dag in deze rol.

[0:00:17] Volgens mij heeft hij een volle agenda, dus iedere paar minuten die we kunnen winnen is waarschijnlijk zeer welkom.

[0:00:22] Dus we gaan kijken of we hebben komen.

[0:00:24] We zijn niet met heel veel deelnemers.

[0:00:25] We hebben een indicatieve spreektijd van vier minuten.

[0:00:29] Ik stel voor drie interrupties in de eerste termijn van de Kamer.

[0:00:33] Ik heet welkom de leden van NISP en van de SP.

[0:00:36] de heer Koops van NEC en mevrouw Lala van GroenLinks P van de A. Ik zal op het einde ook mijn inbreng doen en dan vraag ik de heer Van Nispen om even het voorzitterschap over te nemen.

[0:00:46] Ik stel voor dat we beginnen en ik geef de heer Van Nispen het woord.

[0:00:50] Dank u wel, voorzitter.

[0:00:57] Er is al lang veel en terechte kritiek op de hoogte van en de omgang met de inning van de verkeersboetes.

[0:01:03] De boetes zijn te hoog en niet meer in balans.

[0:01:06] Zo kun je bij wijze van spreken beter een flitspaal slopen dan nog te hard langsrijden.

[0:01:10] Dan ben je qua strafmaat in ieder geval beter af.

[0:01:13] En dat is er echt heel raar.

[0:01:14] En het openbare ministerie adviseerde om de boetes te verlagen.

[0:01:17] De ombudsman roerde zich, het CAIB had kritiek, de Raad van State, de politievakbond.

[0:01:22] Maar de minister legde het allemaal zo weer naast zich neer.

[0:01:24] Opnieuw, en zo gaat het helaas altijd, geven financiële overwegingen de doorslag.

[0:01:29] Het gaat alleen maar weer om geld.

[0:01:31] Met rechtvaardigheid heeft dit alles tot nu toe helemaal niets te maken.

[0:01:35] Maar u, en ik spreek deze minister nu aan, maar ik bedoel eigenlijk dus ook de staatssecretaris, de volgende minister, etcetera, maar vanuit die rol,

[0:01:41] U bent toch niet enkel de minister van Financiën die op de centjes moet letten?

[0:01:44] U staat toch ook voor rechtvaardigheid?

[0:01:46] En kom alsjeblieft niet aanzetten met praatjes over de verkeersveiligheid, want die verhogingen van de boetes van de afgelopen jaar, die hebben daar helemaal niets meer mee te maken.

[0:01:56] Een verdubbeling van de boetes in de afgelopen 20 jaar slaat eigenlijk nergens meer op.

[0:01:59] Het belang van de schatkist wint hierin altijd.

[0:02:02] Het is niet meer proportioneel.

[0:02:04] Merel van Roy beschreef in het boek De Boetfabriek Veiloos hoe dit allemaal gegaan is en wat het desastreuze effect werd op mensen.

[0:02:10] Een hartvochtig systeem.

[0:02:12] Tienduizenden mensen raakten hierdoor in de problemen.

[0:02:15] En erger nog, als boetes niet betaald worden, bijvoorbeeld omdat mensen in financiële problemen zitten, dan profiteert de schatkist daar zelfs van.

[0:02:22] Het is echt ziek eigenlijk als je het beschouwt.

[0:02:25] Een niet betaalde boete wordt verhoogd met 50 procent en daarna kan het verdubbelen.

[0:02:29] In twee stappen dus een verdrievoudiging.

[0:02:31] Bizar.

[0:02:32] En dat vinden rechters inmiddels ook.

[0:02:34] Wanneer kunnen we nou eindelijk aansluiten bij de normale verhogingen in kassenkosten uit... kies een rechtsgebied, maar zoals het normaal gaat op andere rechtsgebieden.

[0:02:41] Waar blijft het plan?

[0:02:43] De SP zegt het nog een keer en heel nadrukkelijk, stop deze boetefabriek die met verkeersveiligheid en rechtvaardigheid niets meer te maken heeft.

[0:02:51] Stop met het zien van boetes als verdienmodel.

[0:02:53] Haal de boetebedragen van de begroting, justitie en veiligheid, waardoor de perverse prikkel voor de overheid om zoveel en zo hoog mogelijke boetes te innen verdwijnt.

[0:03:02] Voer dus die kosteloze betalerindering in en niet alleen als pilot, maar definitief en structureel.

[0:03:08] De overheid moet niet willen verdienen aan de financiële ellende van mensen.

[0:03:11] En dat was ook beloofd.

[0:03:12] Maar hoe cynisch.

[0:03:13] De dekking voor deze maatregel is eigenlijk gewoon weer wegbezuinigd.

[0:03:17] Door de partijen in de voorjaarsnoten die toch al heel weinig voor elkaar kregen voor Nederland.

[0:03:21] Maar ik zeg tegen deze minister, hij heeft een eigen verantwoordelijkheid.

[0:03:24] Niet alleen dat die partijen dat hebben wegbezuinigd, daar zat hij dan misschien niet bij.

[0:03:27] Maar hij heeft een eigen verantwoordelijkheid om te zorgen voor meer rechtvaardigheid.

[0:03:31] Heeft deze minister dekking geregeld om het structureel te maken?

[0:03:34] En zo niet, waarom niet?

[0:03:36] en is nu op geen enkele manier te regelen dat we op termijn de boetes weer gewoon gaan verlagen.

[0:03:44] Er is nooit financiële ruimte voor.

[0:03:45] Dat is er nu niet, dat was er niet en dat zal er in de toekomst ook nooit zijn, want andere zaken zijn altijd belangrijker.

[0:03:50] Financiën rekent structureel op dit geld de inkomsten uit boetes en anders moet deze minister elders gaan bezuinigen.

[0:03:56] Dat is toch heel raar.

[0:03:58] En de SP pleit vandaag voor een lange termijn proportionaliteitsplan.

[0:04:01] We moeten deze gekte terug aan dringen.

[0:04:03] Laten we een heel bescheiden beginnetje maken.

[0:04:04] Volgdaan, dat is mijn voorstel, groeien de boetes niet meer mee met de inflatie.

[0:04:08] Bijvoorbeeld de komende tien jaar.

[0:04:09] Bevries het.

[0:04:10] Dan verlaagt het eigenlijk vanzelf.

[0:04:12] Graag een reactie.

[0:04:14] Ook stelt de SP voor, maakt de boetes inkomensafhankelijk.

[0:04:17] Dat is eerlijker.

[0:04:18] Een boete van 300 euro komt bij een miljonair veel minder hard aan dan bij een jongere met een flexcontract.

[0:04:24] Terwijl de inbreuk op de verkeersveiligheid hetzelfde is.

[0:04:29] een interruptie van de heer Koops.

[0:04:32] Mevrouw de voorzitter, goedemorgen.

[0:04:35] Het is natuurlijk wachten voordat de SP begint over inkomensafhankelijke hoogte van boetes.

[0:04:40] Dat is een onderwerp wat niet voor de eerste keer wordt benoemd.

[0:04:43] Maar ik ga je toch vragen dan aan het lid van de SP over de miljonairs die een verkeersovertreding maken.

[0:04:50] Hoe stelt de SP zich dat voor?

[0:04:53] Moet dan een miljonair, laten we zeggen, 10.000 euro boete gaan betalen?

[0:04:57] En iemand die op een uitkering leeft, 50?

[0:05:00] Wat zijn de bandbreedtes hier?

[0:05:03] Daar zou je naar kunnen kijken.

[0:05:05] Er ligt hier geen initiatiefwet voor waarin ik dat helemaal heb uitgedacht.

[0:05:08] Maar iets in die orde van grote, zoals de heer Koops het misschien gekscherend bedoelde, daar zou je je best aan kunnen denken, ja.

[0:05:14] Het gaat erom dat een boete aankomt en dat je die voelt en dat het iets van gedragswijziging leidt.

[0:05:21] Omdat het namelijk ging om de inbreuken op de verkeersveiligheid.

[0:05:23] Dus je wil dat iemand dat de volgende keer niet nog een keer doet.

[0:05:26] En dan is inderdaad mijn stelling dat als een miljonair dat doet en die moet 300 euro aftikken, ja die doet dat lachend.

[0:05:31] Dat valt uit zijn broekzak als hij naar de bus haalt.

[0:05:33] Nou daar gaat hij nooit naartoe natuurlijk, maar bij wijze van spreken.

[0:05:36] En die schrikt daar niet van en die doet het de volgende keer gewoon nog een keer.

[0:05:42] Terwijl een jongere, die komt misschien in de problemen.

[0:05:46] Een jong volwassene die dat per ongeluk doet.

[0:05:48] Natuurlijk kan je zeggen, je moet je aan de regels houden.

[0:05:50] Dat is altijd zo.

[0:05:50] Maar het gaat hier om, als je dat niet gedaan, wat is dan een proportionele vergelding?

[0:05:54] En dan is inderdaad mijn stelling, dan moet je het uiteindelijk inkomensafhankelijk maken.

[0:05:58] Of je moet in andere strafmodaliteiten gaan denken.

[0:06:00] Maar daar gaat het hier niet over.

[0:06:01] Het gaat nu over, als je een boete krijgt, wat komt dan bij mensen op een manier aan dat ze het voelen en dat het leidt tot gedragswijziging en tot de bevordering van de verkeersveiligheid?

[0:06:14] Dit ging dan over verkeersboetes, maar ook het draagkrachtbeginsel in het wetboek van strafrecht, artikel 24, dus als een rechter een boete oplegt, is ook belangrijk.

[0:06:24] En dat leidt nu tot willekeur.

[0:06:26] Er zijn gegevens om de draagkracht van een persoon te bepalen, maar die zijn niet beschikbaar op het moment dat de rechter een vonnis uitspreekt.

[0:06:33] En dat leidt vervolgens tot rechtsongelijkheid.

[0:06:36] In reactie op mijn aangenomen motie hierover en het WODC-onderzoek, waaruit ook bleek dat er een betere weging moet komen van de draagkracht bij boeteoplegging, kwam een hele teleurstellende kabinetsreactie.

[0:06:46] Dan zegt de minister namelijk, in de huidige strafrechtpraktijk beschikt de rechter over voldoende ruimte om passende geldboete op te leggen, waarbij rekening kan worden gehouden met alle omstandigheden van het concrete geval.

[0:06:56] Ja, dat is wel zo, die ruimte is er wel.

[0:06:58] Maar de rechter beschikt niet over de gegevens.

[0:07:00] Dat was nou juist de aanleiding van de motie.

[0:07:02] Dat bleek nou juist uit het onderzoek.

[0:07:04] Dus hoe wordt er nou concreet voor gezorgd dat door rechters boetes worden opgelegd die beter passen bij de draagkracht van veroordeelden, dat ze hiervoor over de juiste informatie beschikken en er een einde komt aan de willekeur?

[0:07:14] En dan heb ik nog één ander thema.

[0:07:17] Het is een zaak, het is een mens.

[0:07:19] Het gaat om meneer Singh, die in de Verenigde Staten al jarenlang in detentie zit.

[0:07:24] Ik kan niet heel die zaak uit de doeken doen, maar in 2020 hadden we al in mijn aangenomen motie dat de regering zich maximaal in moet spannen voor deze meneer, die op hoge leeftijd dus al jaren vastzit in de VS, in slechte omstandigheden en zeer, zeer, zeer slechte gezondheid momenteel.

[0:07:38] Ik zeg dat even met nadruk.

[0:07:40] Details laat ik achterwegen.

[0:07:42] Maar de minister deed niks.

[0:07:43] Daarna nam de Kamer nog een motie aan, vorig jaar.

[0:07:46] Van Seder, Omtzigt en mij.

[0:07:49] En nu heeft de recente rechter geoordeeld dat de staat de heer Singh moet terughalen en alles moet doen wat daarvoor nodig is.

[0:07:57] En dan denk ik, ja, had in 2020 maar geluisterd naar de Kamer en had die motie maar uitgevoerd.

[0:08:02] Dan had heel veel leed gescheeld.

[0:08:03] Maar ik ga niet te zuur doen.

[0:08:04] Blik op de toekomst.

[0:08:05] Graag hoor ik of het verzoek inmiddels bij de Verenigde Staten is ingediend.

[0:08:09] Zo niet of dat vanmiddag nog kan gebeuren.

[0:08:11] Wacht geen dag langer meer en doe alles, alles, alles met alle beschikbare diplomatieke, juridische en praktische middelen om die overdracht zo snel mogelijk te realiseren.

[0:08:21] Ik dank u wel.

[0:08:23] Dank u wel.

[0:08:24] Dan geef ik nu het woord aan de heer Koops voor zijn inbreng namens NSC.

[0:08:28] Dank u mevrouw de voorzitter.

[0:08:32] Er zal vandaag sprake zijn van een mate van overlap tussen de standpunten die de leden van uw Kamer voorleggen aan de minister, bijna in vraagvorm.

[0:08:40] Ook ik zal... Ja, toch?

[0:08:43] Ja.

[0:08:44] En dat wil alleen maar zeggen dus dat we het met z'n allen hebben over een onderwerp wat nu daadwerkelijk moet worden geadresseerd en niet, en onvoldoende, is geadresseerd in het verleden.

[0:08:53] Waar mijn buurman terecht te zijde zojuist begon over de hoogte van boetebedragen, focus ik op het gevolg van die boetes, namelijk de verhoging van boetebedragen.

[0:09:04] En daarbij heb ik een

[0:09:06] Een voorbeeld dat prachtig is in zijn eenvoud, namelijk een meneer die door rood reed en daar een boete voor kreeg van 250 euro.

[0:09:15] En die boete die betaalde hij niet, dus hij kreeg een verhoging van 50 procent.

[0:09:19] Dan moest hij opeens 375 euro gaan betalen en ook die boete betaalde hij niet.

[0:09:25] En toen kreeg hij een tweede verhoging van 100 procent, dus 375 erbij.

[0:09:29] Dus waar de oorspronkelijke boete 250 euro was, moest hij nu 750 euro gaan betalen.

[0:09:36] Nou, zonder verder iets van die man te weten voel ik affiniteit met hem, want het is mij ook wel eens overkomen dat ik een boete niet acuut betaalde en dan steeds chagrijniger werd omdat het bedrag zo bizar omhoog ging.

[0:09:46] Deze meneer alleen, en dat is heel wezenlijk, had geen geld.

[0:09:50] Hij was een slachtoffer in de toeslagenaffaire en uiteindelijk heeft hij, maar te laat, heeft hij het bedrag van de boete betaald, dus die 250 euro, met de eerste verhoging, 375, en hij stuurde een brief aan de rechtbank en hij zei

[0:10:05] Ik vind het absurd.

[0:10:06] Hij zei het om heel precies te zijn.

[0:10:08] Want dit is een uitspraak, mevrouw de voorzitter.

[0:10:10] En voor het verslag van onze handelingen noem ik daar ook de verwijzing van.

[0:10:15] Het is de uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland van 19 augustus van dit jaar.

[0:10:21] En wat zegt die meneer?

[0:10:23] Hij zegt... Als slachtoffer van de toeslagenaffaire heb ik veel leed moeten meemaken.

[0:10:29] Daarvan probeer ik terug te krabbelen.

[0:10:30] En ik wil schuldenvrij leven.

[0:10:32] Maar dit wordt mij onmogelijk gemaakt.

[0:10:35] Dat briefje heeft hij het bijgelaten.

[0:10:37] De kantonrechter die heeft zijn taak als rechter heel goed opgepikt, want die heeft namelijk gewoon zonder dat er enige discussie was uitgeschreven in zijn uitspraak waarom hij roerend eens is met deze meneer dat er geen enkele rechtvaardiging bestaat voor die tweede verhoging van 375 euro.

[0:10:52] En vervolgens legt die kantonrechter beter dan ik zelf dat kan uit waarom dat zo onrechtvaardig is in die uitspraak, die dus van harte aanbeveel ook aan de minister om kennis van te nemen.

[0:11:01] Maar de kern daarvan is dat de kantonrechter zich genoodzaakt ziet om deze man niet ontwankelijk te verklaren, het beroep ongegrond te verklaren.

[0:11:10] En waarom is dat?

[0:11:11] Als je weet dat je door rood hebt gereden en je wilt die boete gaan betalen, dan kan je in beroep daarvan, je kan er bezwaar tegen maken, maar tegen de verhoging niet.

[0:11:20] Dat is een onmogelijkheid.

[0:11:21] Die wetsingang bestaat niet.

[0:11:23] Dus als je toegeeft dat je door rood rijdt, dan kan je niet apart nog eens een keertje iets doen tegen die verhoging.

[0:11:29] En vervolgens legt deze kantonrechter precies uit wat de moties zijn die zijn aangenomen, waar mijn buurman al naar verwees.

[0:11:35] En stelt ook vast met de Tweede Kamer, hij steunt de Tweede Kamer, dat er geen rechtvaardiging bestaat voor die boeteverhoging, ook niet als er geen dekking bestaat voor het invoeren van een welhoorichtvaardig systeem.

[0:11:49] En mijn vraag aan de minister is dan ook om specifiek op dit punt te reflecteren.

[0:11:53] Er is geen rechtvaardiging voor die onverkorte verhoging van boetes waar geen beroeps- of bezwaarmogelijkheid tegen bestaat.

[0:12:00] Die leidt tot een verdubbeling of een verdrievoudiging van de oorspronkelijke boete.

[0:12:04] Daar staat geen rechtvaardiging voor en een tekort in enig budget kan zeker niet als rechtvaardiging gelden.

[0:12:10] En dat is dus in essentie mijn inbreng hier.

[0:12:13] Verder sluit ik me helemaal aan bij de woorden over de heer Singh.

[0:12:17] En de vraag is of de minister ook daar kort op kan reflecteren over hoe het daar nu voor staat en wat de plannen zijn.

[0:12:22] Dank u. Dank u wel.

[0:12:25] De heer Van Nispen heeft nog een interruptie.

[0:12:28] Dank u wel, voorzitter.

[0:12:29] Een hele goede inbreng van de heer Koops.

[0:12:33] De minister heeft gisteren een brief aan de Kamer geschreven waarin hij zegt dat het kwijtschelden van die verhogingen, waar we het nu dus over hebben,

[0:12:44] dat dat in schrijnende gevallen mogelijk wordt gemaakt door het CIB.

[0:12:49] En nou ben ik benieuwd, de vraag stellen is misschien wel beantwoorden, maar ik geef even deze voorzet aan de heer Koops.

[0:12:55] Vindt hij het nou voldoende dat er alleen voor schrijnende gevallen de bevoegdheid komt voor het CIB om die absurde verhogingen, want dat zijn het, om die kwijt te schelden?

[0:13:03] Of vindt hij inderdaad ook, ik dacht het al te horen,

[0:13:05] ...dat die verhogingen eigenlijk normaal moeten worden.

[0:13:08] Dat we gewoon aan moeten sluiten bij de incassokosten... ...zoals die bijvoorbeeld in het civiele recht gelden... ...of zoals die in het bestuursrecht gelden.

[0:13:14] Kiezen een rechtsgebied, maar niet het verdrievoudigen van boetes... ...terwijl iemand maar één keer een vergrijp heeft gepleegd... ...anders dan het misschien wel niet kunnen betalen.

[0:13:23] Dus kortom, zou het niet voor de hele groep inderdaad moeten gelden.

[0:13:26] En hoe gaan we dat samen afdwingen in de weken die wij nog hebben?

[0:13:30] De heer Koops.

[0:13:32] Ik vind dat miljonairs vaker de bus zouden moeten nemen en ik heb geen medelijden over het moment dat er dan 300 euro uit zijn zak valt.

[0:13:39] En daarmee heb ik de enige categorie omschreven die ik niet als schrijnend zou beschouwen.

[0:13:43] In alle andere gevallen, de onvoorstelbare hoeveelheid boetes die worden opgelegd en die niet tijdig worden betaald omdat mensen daar niet zin hebben.

[0:13:50] In al die gevallen zou ik betitelen als schrijnend.

[0:13:53] En ik denk dus niet dat het mogelijk is om te gaan zeggen er is een heel klein schrijnend geval zoals alleen de slachtoffers van de toeslagenaffaire, maar dat het ding ten principale moet worden aangepakt, dat er meer ruimte moet zijn om, laat ik zeggen, maatwerk te leveren in het geval van verhogingen, maar in de allereerste plaats dat die verhogingen al zodanig uit de klauwen zijn gelopen, niets meer of minder doen dan een bron van inkomsten genereren voor de overheid en dat is niet waar verhogingen voor zijn bedoeld.

[0:14:20] Kortom, ik vind dat het hele stelsel van de verhogingen van die boetes moet worden aangepakt en dat ze weer met een mate van rechtvaardigheid en redelijkheid moeten worden ingevoerd.

[0:14:28] En ja, mevrouw de voorzitter, ik denk dat we daar in de komende weken genoeg aan hebben.

[0:14:34] Nog een vervolgvraag van de heer Van Ispen.

[0:14:36] Ik voel dan inderdaad een motie aankomen.

[0:14:39] Ik heb zelf in het verleden wel eens voorgesteld om aan te sluiten bij het incassotarief zoals dat in civiele zaken geldt, dus 15 procent.

[0:14:47] We kunnen ook een ander bedrag kiezen, want er zijn ook andere rechtsgebieden waarbij je kunt zeggen, nou, daar lijkt het meer op, daar zouden we bij aan kunnen sluiten.

[0:14:54] Mag ik de heer Koops uitdagen om of vandaag of in de aanloop naar een twee minuten debat met een concreet voorstel te komen, hoe hij dan vindt dat die ophogingen redelijk zijn?

[0:15:03] Want je kunt zeggen, ja, het moet nul zijn.

[0:15:06] Maar dat doen we in andere rechtsgebieden ook niet.

[0:15:08] Je kunt ook zeggen, het moet 15 euro zijn.

[0:15:10] Maar in ieder geval niet in verdrievoudiging.

[0:15:11] Daar zijn we het volgens mij nu inmiddels breed over eens.

[0:15:13] Maar ik ben benieuwd hoe de heer Koops ziet.

[0:15:15] Wat voor incasso tarief is dan redelijk?

[0:15:17] Wat voor ophoging hebben we het over?

[0:15:20] De ervaring heeft mij geleerd dat je uitdagingen van de heer Van Nispen nooit uit de weg moet gaan.

[0:15:25] Dus in die zin pak ik die uitdaging dan ook op.

[0:15:27] En ik kom er binnenkort wel op terug over wat dan een redelijk systeem zou zijn.

[0:15:31] Maar voor vandaag geldt in ieder geval dat ik hoop dat de minister kan reflecteren op het aanpassen van het systeem van verhogingen.

[0:15:38] Dank u wel.

[0:15:39] Dan geef ik het woord aan mevrouw Lala namens GroenLinks PvdA.

[0:15:42] Dank u wel, voorzitter.

[0:15:44] Ik sluit me aan bij de onderwerpen in grote mate bij mijn voorgangers.

[0:15:48] We bespreken vandaag een tal van onderwerpen die eigenlijk niet los van elkaar te zien zijn.

[0:15:53] Het gaat in mijn ogen steeds om dezelfde kernvraag.

[0:15:56] Is ons strafrecht nog wel eerlijk of stapelen we ongelijkheid en wantrouwen verder op?

[0:16:01] Ik wil beginnen met de geldboetes en het draagkrachtbeginsel.

[0:16:05] Mijn collega de heer Van Nispen verwees daar ook al na.

[0:16:08] Het kabinet weigert om het draagkrachtbeginsel nader in te vullen, terwijl het WODC glashelder waarschuwt dat het leidt tot een risico op rechtsongelijkheid.

[0:16:17] Een boete van 500 euro is voor iemand met een minimumloon een ramp, terwijl een hoogverdiener het zonder zorgen betaalt.

[0:16:24] Voorzitter, dat is geen rechtsvaardigheid, maar dat is klassejustitie.

[0:16:28] En mijn vraag aan de minister is dan ook simpel.

[0:16:30] Hoe kan hij recht praten dat dit kabinet willen zijn wetens een systeem in stand houdt dat armoede daarmee zwaarder straft dan rijkdom?

[0:16:38] Het WODC waarschuwt expliciet voor die rechtsongelijkheid als het draagkrachtbeginsel niet wordt toegepast.

[0:16:44] En waarom legt het kabinet dan dit advies naar zich neer?

[0:16:48] Dan de verkeersboetes en het CIB.

[0:16:50] Ja, er komen betalingsherinneringen.

[0:16:52] En ja, er komt de mogelijkheid tot kwijtschelding.

[0:16:55] Maar laten we eerlijk zijn, dat zijn pleisters op een etterende wond.

[0:16:58] En we hebben net ook al een kort debatje hierover gezien.

[0:17:01] Mensen blijven in een schuldenfuik belanden door kleine boetes die zich opstapelen tot duizenden euro's.

[0:17:06] En ondertussen blijft de overheid verdienen aan die ophogingen, terwijl de verkeersveiligheid, waar het toch om draait, er geen millimeter mee verbetert.

[0:17:15] En als ik dan de verkiezingsprogramma's lees van sommige partijen hier in deze Kamer,

[0:17:18] Zoals de VVD die die boetes nog verder wil verhogen, hou ik mijn hart vast.

[0:17:23] Dus vraag ik de minister, wanneer durft u eindelijk te erkennen dat dit beleid failliet is?

[0:17:28] Wanneer stopt u met het zien van burgers als melkkoe?

[0:17:31] En wat gaat u nu doen, nu de structurele middelen voor de betalingsherinneringen

[0:17:36] en de mogelijkheid tot kwijtschelding bij de voorjaarsnota zijn weggevallen.

[0:17:40] De nationale ombudsman stuurde hier al terecht een zorgenbrief over aan staatssecretaris Struyken.

[0:17:46] Want hoewel het een druppel op de gloeiende plaat is, hebben we deze maatregelen nodig om meer menselijkheid, of beter gezegd, de menselijke maat in het systeem te krijgen.

[0:17:55] Het CIB vroeg nota bene zelf om die ruimte.

[0:17:59] En zoals de ombudsman schreef,

[0:18:01] Ik vraag u hen deze ruimte dan ook te geven.

[0:18:04] Kan de minister toezeggen dat deze twee maatregelen staande praktijk worden en niet weer verdwijnen door het uitblijven van structurele middelen?

[0:18:12] Tot slot, voorzitter, de forensische geneeskunde.

[0:18:14] Het AIF-rapport laat zien dat dit veld versnipperd, ondermomant en onduidelijk georganiseerd is.

[0:18:20] Toch kiest het kabinet daarvoor geen centrale regie te nemen.

[0:18:24] Sterker nog, de medische arrestantenzorg wordt gewoon via aanbestedingen de markt opgeslingerd.

[0:18:29] Voorzitter, dit is zorg die gaat over de gezondheid en soms het leven van arrestanten.

[0:18:35] Dat mag geen marktproduct zijn.

[0:18:36] Mijn vraag is dan ook, waarom kiest de minister voor de goedkoopste oplossing in plaats van de beste?

[0:18:42] Hoe garandeert hij dat medische zorg voor arrestanten niet de volgende aanbestedingscarousel wordt waar kwaliteit het onderspit delft?

[0:18:49] En wat betekent de gunning van de arrestantenzorg aan één huisartsenorganisatie

[0:18:53] voor de rechtszekerheid van verdachten en mensen in detentie.

[0:18:56] Hoe gaat gewaarborgd worden dat de artsen die werkzaam zijn bij huisorganisatie in de kwestie op de hoogte zijn van het juridisch kader dat noodzakelijk is om goed voor deze doelgroep te zorgen en het strafrechtelijk proces niet in de weg te zitten?

[0:19:09] Voorzitter, afsluitend.

[0:19:11] Wat al deze onderwerpen laten zien, is dat het kabinet telkens wegkijkt van de fundamentele vraag, wat is rechtvaardig?

[0:19:17] In plaats daarvan wordt gekozen voor de makkelijkste of de goedkope weg.

[0:19:22] Maar dat kost ons vertrouwen.

[0:19:24] En vertrouwen is de kern van de rechtsstaat.

[0:19:26] En ik roep de minister op om dat vertrouwen niet verder te ondermijnen.

[0:19:30] U heeft een interruptie van de heer Koops.

[0:19:33] Dank u mevrouw, de voorzitter.

[0:19:36] Luisterend naar uw gloedvol betoog, valt mij dit op.

[0:19:43] Als we het hebben over het aanbesteden van de zorg die aan arrestanten wordt verleend, dus de medische zorg die aan hen wordt verleend, lijkt het mij dat zo'n aanbesteding an sich niet in de weg staat aan het bewaken van kwaliteit en het handhaven ervan en het beschermen ervan.

[0:19:57] Ik denk dat echt iedereen in de Kamer het erover eens moet zijn en zal zijn dat voor arrestanten goed moet worden gezorgd en zeker als ze medische hulp behoeven.

[0:20:04] Dus wat is nu de link tussen enerzijds aanbesteding en daarmee zorgen dat de kosten beheersbaar blijven en anderzijds de kwaliteitsbewaking?

[0:20:14] Mevrouw Lala.

[0:20:15] Dank u wel voor deze vraag.

[0:20:18] Wat we hebben gezien de afgelopen jaren op een tal van fronten is wanneer de overheid het overlaat aan de markt, dat dat niet altijd ten goede komt aan de mensen die het betreft.

[0:20:26] Zeker niet als het gaat om hele kwetsbare mensen.

[0:20:27] Daarvan kennen we talloze voorbeelden.

[0:20:30] Daar waar het gaat om het belang,

[0:20:32] Er was ontzettend veel kwaliteit beschikbaar bij de organisatie die dit uitvoerde.

[0:20:45] Die heeft de aanbesteding niet gegund gekregen.

[0:20:48] is daar ook een hoger beroep gegaan en heeft talloze schrijnende voorbeelden laten zien waar het misgaat, waar kennis ontbreekt, kwaliteit ontbreekt.

[0:20:57] Dus als je dat in handen wil houden, zou ik zeggen, laat dat vooral datgene wat kwetsbaar is en wat je wil beschermen, niet aan de markt overlaten.

[0:21:05] En zeker niet als het gaat om een aanbesteding waar de goedkoopste partij hem gegund krijgt, zonder dat gegarandeerd is dat die kennis en expertise beschikbaar is bij die partijen.

[0:21:16] Een vervolgvraag van de heer Koops.

[0:21:18] Ja, een heel korte vervolgvraag.

[0:21:19] Want dit is toch gewoon een criterium dat we bij de aanbesteding kunnen betrekken.

[0:21:23] Dus de handhaving van de kwaliteit, de expertise die je specifiek nodig hebt voor het verlenen van medische zorg in detentieomstandigheden.

[0:21:31] Mevrouw Lala.

[0:21:32] Dat klopt in principe.

[0:21:34] Ik ben niet tegen aan bestedingen an si.

[0:21:36] Daar zou je dat kunnen meenemen.

[0:21:37] Maar in dit specifieke geval, doordat het ook bij één organisatie ligt waarvan we nog niet weten wat die kwaliteit is, waarin grote zorgen zijn of ze dat landelijk ook kunnen dekken, waarin de organisaties die dit voor hun rekening hebben genomen zich ook grote zorgen maken, waar onvoldoende antwoord is gekomen op die aspecten als het gaat om kwaliteitsbewaking, maak ik mij grote zorgen.

[0:21:58] En durf ik wel te stellen, lerende van de voorbeelden die we de afgelopen decennia hebben gedaan, waarin we veel meer dingen hebben overgelaten aan de markt, is mijn vraag dan, is dit de beste manier?

[0:22:09] En dan zou ik zeggen nee.

[0:22:12] Dank u wel.

[0:22:13] Ik geef het woord aan de heer El Abassi voor zijn inbreng namens DENK.

[0:22:17] Voorzitter, dank.

[0:22:18] De eerste Kamerbrief die ik tegenkwam ging over internationale misdrijven.

[0:22:23] Nederland zegt terecht dat oorlogsmisdaden en misdrijven tegen de menselijkheid nooit ongestraft mogen blijven.

[0:22:32] Maar voorzitter, als we dat echt menen, dan moet dat altijd gelden.

[0:22:36] Ook als het gaat om Israël.

[0:22:40] Straffeloosheid gaat niet alleen over daders in verre landen.

[0:22:43] Het gaat ook over mensen en bedrijven hier in Nederland die helpen bij misdrijf.

[0:22:49] Kijk naar christenen voor Israël die geld ophalen voor illegale

[0:22:53] nederzettingen of Nederlanders die afreizen om daar mee te vechten of mee te helpen om Palestijnen uit te moorden.

[0:23:00] Terwijl dat volgens het internationaal recht gewoon verboden is, voorzitter.

[0:23:04] Het gaat nog verder.

[0:23:05] Het Israëlische busbedrijf EBS die rijdt in Nederland, maar verdient ook geld in bezet gebied.

[0:23:12] Booking.com, Airbnb, Expedia en TripAdvisor bieden allemaal vakantiehuizen die staan op gestolen Palestijns land.

[0:23:23] Nederlandse banken, pensioenfondsen, ING, ABP, pensioenfonds Zorg en Welzijn, die investeren miljarden in bedrijven die de bezetting draaiende houden.

[0:23:36] En internationale bedrijven als CAF, Alstom, Caterpillar, BNP,

[0:23:42] en HSBC werken ook gewoon hier in Nederland.

[0:23:47] En zo houden we dus in Nederland oorlogsmisdaden elders in stand.

[0:23:52] En wat mij steekt, in de brief van de minister worden wel voorbeelden genoemd.

[0:23:56] Voorbeelden van Syrië, van Rwanda,

[0:23:59] Maar Israël wordt niet genoemd, terwijl de VN zelf een lijst heeft gemaakt van bedrijven die direct meewerken aan illegale nederzettingen.

[0:24:09] Mijn vraag is waarom kijkt dit kabinet weg als het om Israël gaat?

[0:24:13] Gaat de minister onderzoeken welke Nederlandse organisaties en bedrijven meewerken aan oorlogsmisdaden in Palestina?

[0:24:19] Waarom wordt Israël niet genoemd in de brief terwijl daar dagelijks mensenrechten worden geschonden?

[0:24:25] Wat gaat de minister doen om banken, pensioenfondsen en bedrijven die investeren in de bezetting te stoppen en aan te pakken?

[0:24:32] Dan, voorzitter, toch even over de verkeersboetes.

[0:24:36] Mijn collega's hadden het er al eerder over en ik heb het ook al vaker hier aangekaart.

[0:24:39] Boetes die zijn bedoeld om gedrag te veranderen, niet om de staatskas te spekken.

[0:24:44] En toch gebruikt dit kabinet ze als verdienmodel.

[0:24:46] En voorzitter, dat is verkeerd.

[0:24:48] We zien inderdaad, mijn collega gaf het aan, scheefgroei.

[0:24:51] Een boete voor fout parkeren op een invalide plek is hoger dan straf voor mishandeling.

[0:24:57] En de bedragen die blijven stijgen.

[0:25:00] Hoe kun je dat nog maatschappelijk verantwoord noemen?

[0:25:03] Het instituut voor publieke economie, samen met OM en het raad van staten, die zegt verlaag de boetes, laat een onafhankelijke instantie de hoogte bepalen, beperk de extra kosten en stop met geiseling en buitengebruikstelling.

[0:25:16] Maar de minister die schuift dit weg puur om geld.

[0:25:20] En wij vragen dan

[0:25:22] burgers zich aan de regels te houden.

[0:25:24] En dan moet de overheid dat ook doen, voorzitter.

[0:25:26] Mijn vraag, kan de minister per aanbeveling aangeven of hij die wel of niet gaat uitvoeren?

[0:25:32] En tot slot, voorzitter, de IS-hoofd Jammelske, die kreeg gisteren een haatbrief.

[0:25:36] De islam die werd vergeleken met nazi's.

[0:25:39] En dit is niet loszant.

[0:25:40] Dit is dezelfde retoriek, en ik gaf het gisteren ook aan, die we al jaren horen.

[0:25:45] De Koran die werd al door verschillende mensen ook in dit huis vergeleken met mijn kamp.

[0:25:50] En nu deze week nog ramen ingegooid van ondernemers, teksten met haat, mensen bang in hun eigen gebedshuis en mij vragen aan de minister.

[0:26:00] Wat wil de minister hier daadwerkelijk tegen doen?

[0:26:03] Voorzitter, en dan sluit ik af.

[0:26:04] Als we echt geloven in rechtvaardigheid en gelijkheid, dan kan er geen sprake zijn van dubbele standaarden.

[0:26:10] Niet bij oorlogsmisdaden in het buitenland, niet bij boetes hier thuis en niet bij haat tegen onze eigen burgers.

[0:26:18] Alleen dan is een rechtsstaat geloofwaardig.

[0:26:20] Dank u wel, voorzitter.

[0:26:23] Dank u wel.

[0:26:23] Dan wil ik de heer Van Nispen vragen om het voorzitterschap over te nemen.

[0:26:27] Zeker.

[0:26:27] En dat doe ik.

[0:26:28] En dan geef ik graag het woord aan mevrouw Van Eyck.

[0:26:31] Die spreekt namens de VVD.

[0:26:33] Dank je wel, voorzitter.

[0:26:34] Voorzitter, ik heb vandaag drie onderwerpen.

[0:26:36] Middelenonderzoek bij geweldplegers, levenslang gestraften en zware straffen bij samenloop.

[0:26:42] Geweld onder invloed van alcohol of drugs mag nooit worden gebaritaliseerd.

[0:26:46] Wie zich willens en wetens in een roes begeeft en geweld pleegt, is extra verantwoordelijk.

[0:26:52] Sinds 2017 kan de politie verdachte testen.

[0:26:55] Goed, want middellijk gebruik wordt vaker vastgesteld en beter geregistreerd.

[0:27:00] Maar er zijn knelpunten.

[0:27:01] Extra werk voor de politie, weinig terugkoppeling van het OM en dossiers die vaak incompleet zijn.

[0:27:07] En terwijl de wet voorziet in strafverzwaring tot 75%, wordt dit in de praktijk nauwelijks toegepast.

[0:27:13] Mijn vraag aan de minister, is zij bereid om met het OM in gesprek te gaan om te bevorderen dat het OM de richtlijn aanscherpt zodat strafverzwaring bij geweld onder invloed vaker de regel wordt in plaats van de uitzondering?

[0:27:25] dan het punt ten aanzien van levenslang gestraften.

[0:27:28] De zwaarste straf die we kennen moet ook als de zwaarste worden ervaren.

[0:27:33] Tegelijkertijd is er de behoefte van een zorgvuldige procedure voor de uitzonderlijke gevallen van herbeoordeling of gratie.

[0:27:39] De VVD vindt dat de toets later kan plaatsvinden dan die 25 jaar en dat de huidige proeftijd van twee jaar bij gratie eigenlijk heel erg kort is.

[0:27:48] Een periode van vijf jaar met verlenging doet recht aan de zwaarte van de straf en beschermt de slachtoffers.

[0:27:55] Drie vragen aan de minister.

[0:27:57] Wat is de stand van zaken van het wetsvoorstel om de proeftijd te verlengen na vijf jaar of meer?

[0:28:01] Hoe zorgt hij ervoor dat slachtoffers en nabestaanden structureel en tijdig gehoord worden en dat hun stem daadwerkelijk gewicht krijgt?

[0:28:09] En is hij bereid dit ook dimensionair uit te werken in het belang van slachtoffers en nabestaanden?

[0:28:16] Dan samenloop van delicten.

[0:28:18] Voorzitter, slachtoffers en samenleving verwachten dat wie meer doet ook meer straf krijgt.

[0:28:24] Maar het huidige systeem van meerdaadse samenloop schiet tekort.

[0:28:28] Als iemand nu voor meerdere feiten tegelijk terecht staat, is de zwaarst mogelijke straf enkel het hoogste strafminimum plus een derde.

[0:28:36] staat iemand terecht voor twee, drie of zelfs twintig keer seksueel binnendringen van kinderen onder de twaalf, dan is het strafmaximum in dit voorbeeld vijftien plus een derde is twintig jaar.

[0:28:47] Hoe vaak iemand het doet maakt niet uit, terwijl je juist als iemand

[0:28:51] veel ernstige zeden en geweldsmisdraaien heeft gepleegd voordat hij wordt gepakt, in dit soort gevallen de rechter meer ruimte wil geven om zwaarder te straffen.

[0:28:59] Er ligt een wetsvoorstel in de Eerste Kamer waarmee het strafmaximum voor iemand die voor meerdere feiten wordt berecht van een derde naar de helft van het hoogste strafmaximum wordt gebracht.

[0:29:08] Welke stappen zet de minister om te zorgen dat dit voorstel ook echt wordt ingevoerd?

[0:29:11] En kan hij toezeggen dat dit met voorrang wordt opgepakt?

[0:29:14] Voorzitter, of het nu gaat om geweld onder invloed, levenslang of meerdere delicten, slachtoffers en samenleving verwachten rechtvaardige straffen.

[0:29:23] En dat betekent zwaardere straffen waar dat nodig is.

[0:29:26] Dank u wel.

[0:29:28] Dank u wel.

[0:29:29] Er is nog een interruptie van de heer Koops.

[0:29:31] Dank u meneer de voorzitter.

[0:29:34] Met belangstelling en gedeeltelijke instemming luisterend naar de vragen die hier worden gesteld aan de minister, ga ik toch een opmerking maken over het verschil tussen moraliteit en effectiviteit van het strafrecht.

[0:29:45] Dat is in deze Kamer een terugkerend thema, met name dit jaar, omdat de Rekenkamer zo hard kritiek had op het feit dat wij als Kamerleden in deze Kamer het heel vaak hebben over de moraliteit.

[0:29:55] Want iedereen die wil dat een zware misdadiger hard wordt gestraft.

[0:30:00] En er moeten gewoon enige aanpassingen worden gedaan.

[0:30:04] Het probleem is alleen dat wij het veel minder vaak hebben over de effectiviteit, dus over de daadwerkelijke invoering en uitvoering van maatregelen die ertoe leiden dat de gevangenissen nog voller raken.

[0:30:14] En daar heb ik de vragen van het lid van de VVD niet op horen ingaan.

[0:30:20] Mag ik die vragen dan zo begrijpen dat u ook aan de minister vraagt om daarop in te gaan, dus op de praktische consequenties van de onderwerpen die u aansnijdt?

[0:30:28] Mevrouw van Eijken.

[0:30:29] Zeker.

[0:30:30] Ik ben me daar heel erg van bewust dat de druk op het gevangeniswezen, of nu gaat om plekken, cellen, de beschikbaarheid daarvan, maar zeker ook het personeel, onder zware druk staat.

[0:30:39] En gelukkig hebben we voor de zomer in een van de laatste debatten het wel voor elkaar gekregen.

[0:30:43] Het is incidenteel geld, maar in ieder geval wel extra geld voor het gevangeniswezen beschikbaar te krijgen.

[0:30:48] Dat er nog stappen in moeten worden gezet, daar vindt u mij aan uw zijde.

[0:30:53] En dat kunt u ook terugzien in ons verkiezingsprogramma, waarin we die inzet heel nadrukkelijk ook hebben benoemd.

[0:30:59] Tot op heden, tot op dit moment, hebben we volgens mij met z'n allen geprobeerd om te kijken waar geld vandaan te halen is.

[0:31:05] We hebben daar andere keuzes in gemaakt, maar ik ben wel blij dat we daar ook wel stappen in hebben genomen.

[0:31:09] Maar ik herken ook dat er nog stappen nodig zijn.

[0:31:13] Dan was u hiermee aan het einde gekomen van uw bijdrage.

[0:31:16] Dan geef ik het voorzitterschap aan u terug.

[0:31:19] Dank u wel.

[0:31:19] Ik kijk even naar de minister hoeveel tijd hij nodig heeft.

[0:31:22] Twintig minuten.

[0:31:23] Ik schors tot tien voor elf.

[0:50:03] Wij hervatten de vergadering en we gaan starten met de eerste termijn namens het kabinet de minister van Justitie en Veiligheid, de heer Van Weel.

[0:50:11] Ik stel voor aan de Kamer ook in deze termijn in ieder geval te beginnen met drie interrupties.

[0:50:15] Mochten we voldoende ruimte hebben, ben ik best bereid om daar iets in te bewegen, maar laten we eerst maar starten met drie.

[0:50:22] Ik geef graag het woord aan de minister.

[0:50:25] Dank u wel voorzitter en dank aan de leden in eerste termijn en een aantal van u hoop ik nog regelmatig te zien vandaag op mijn laatste dag als minister van Justitie en Veiligheid.

[0:50:36] Ik heb één blokje en dat is verkeersboetes en de rest zijn eigenlijk losse onderwerpen.

[0:50:40] Dus ik begin met de boetes en daarna werk ik uw vragen één voor één.

[0:50:44] En het is terecht dat we het hier vaak over hebben.

[0:50:48] Ik vermoed zomaar dat ik in het debat verkeersveiligheid, wat ik vanavond met de minister van INW heb, nog een keer over verkeersboetes zal komen te spreken.

[0:50:55] En ik snap ook dat we het daarover hebben, want we hebben te maken met een onevenredige hoogte van de verkeersboetes ten opzichte van andere boetes.

[0:51:05] En de voorbeelden die u heeft gegeven, die klinken alsof ze van een speld komen, maar het is wel waar.

[0:51:11] Zo scheef is het inmiddels groeit.

[0:51:13] Ik heb dat nooit ontkend.

[0:51:14] Ik heb ook veroordeeld dat in het verleden door vorige kabinetten gebruik is gemaakt van verhoffelijkheidsboetes om begrotingsgaten te dichten.

[0:51:22] Ik vind dat een onjuist gebruik en inzet van het instrument.

[0:51:27] Het moet een bestraffingsinstrument zijn.

[0:51:29] Het moet zijn, zoals de heer Van Nispen zegt,

[0:51:31] En de heer Koopsen om te ontmoedigen dat iemand dat nog een keer doet.

[0:51:35] Maar het moet niet bedoeld zijn om begrotingen te dichten.

[0:51:39] Ik heb dus ook niet anders de boetes verhoogd dan de indexering.

[0:51:42] En die indexering, die moet ik wel doen.

[0:51:45] Die zorgt niet voor een verdere scheefgroei.

[0:51:48] Als ik het niet zou doen, zorgt dat wel voor een gat in de begroting.

[0:51:50] Omdat we nu eenmaal jaarlijks te maken hebben met loon- en prijsbestellingen op basis van de inflatie.

[0:51:54] Daar gaan bedragen zoals boetes in mee.

[0:51:57] Die worden daardoor relatief gezien niet duurder.

[0:51:59] Alhoewel het in absolute zin natuurlijk wel zo is.

[0:52:03] Maar daar kan ik niet van afwijken.

[0:52:04] Ik ben wel met u van mening dat die scheefgroei natuurlijk aandacht blijft behouden.

[0:52:09] Ik heb daarvoor geen dekking nu.

[0:52:11] Dat weet u. Daar hebben we het eerder over gehad.

[0:52:13] We hebben ook niet de keuze gemaakt, binnen de schaarse middelen die er zijn, om daarvoor dekking te krijgen.

[0:52:18] Maar ik kan me zomaar voorstellen dat dit onderwerp wel op tafel blijft en ook op tafel komt.

[0:52:22] in volgende formatierondes.

[0:52:27] Dat geldt dus ook voor de verhogingen.

[0:52:30] En de staatssecretaris heeft u daarover een onderzoek gestuurd eerder dit jaar.

[0:52:34] Die heeft daarbij aangegeven wat de mogelijkheden zijn om de verhogingspercentages te verlagen.

[0:52:41] En ik weet dat u zich daarin gesterkt voelt door de kantonrechter die daar ook de uitspraken over heeft gedaan.

[0:52:48] Diezelfde kantonrechter was overigens blij

[0:52:50] met de mogelijkheid voor het CEIB om verhogingen te kunnen schappen in schijnende gevallen.

[0:52:56] Dat wil ik ook wel bijzeggen, want dit was er natuurlijk eentje.

[0:52:59] Maar ook dat verlagen van de verhogingen kost geld.

[0:53:04] En de staatssecretaris heeft aangegeven dat het tussen 12 en 64 miljoen euro zou kosten, afhankelijk van welke keuze er wordt gemaakt.

[0:53:11] Dat onderzoek ligt daar in de openbaarheid, maar het is niet aan mij nu om daar actie op te ondernemen.

[0:53:18] Een vraag van de heer Koops.

[0:53:20] Het is natuurlijk wel zo dat dit onderwerp al, laten we zeggen, een jaar op tafel ligt, minstens.

[0:53:25] Het was precies een jaar geleden toen hier ook over werd gesproken.

[0:53:29] Zijn daar consequenties aan gekoppeld voor de aanstaande begrotingen en de beschouwingen over die begrotingen?

[0:53:35] Dat begreep ik niet helemaal uit de toelichting van de minister.

[0:53:39] Of er nou wel of niet op enige lijn wijze mee rekening is gehouden.

[0:53:43] Ik kan nog niet vooruitlopen op Prinsjesdag wanneer de begrotingen naar buiten komen.

[0:53:49] Daarna volgt natuurlijk de beraadslaging over de begroting voor 2026.

[0:53:53] Maar er is op dit moment niet voorzien in een verlaging in de ontwerpbegroting zoals die naar de Raad van State is gestuurd.

[0:54:03] Dan hebben we nog kort gehad over de pilotbetalingsherinnering, waarvoor inderdaad de structurele middelen helaas zijn ontvallen, na een lijn van debat over de voorjaarsnota.

[0:54:17] Die pilot zet ik wel door.

[0:54:19] Die pilot loopt in ieder geval vanaf

[0:54:23] 1 juli 2026 voor anderhalf jaar.

[0:54:27] En daarna zal die ook geëvalueerd worden.

[0:54:29] En er zal ook ongetwijfeld door mijn Amstelveld-volger worden gekeken naar structurele financiering.

[0:54:34] Het neemt niet weg dat natuurlijk ook de mogelijkheid bestaat dat bij een amendement bij de begroting die structurele financiering weer terug zou kunnen komen.

[0:54:40] Maar ook daar kan ik niet op vooruit lopen.

[0:54:42] Maar dat kan ik u wel meegeven als een van de mogelijke routes.

[0:54:49] Een ogenblikje.

[0:54:51] U heeft een vraag van de heer Van Nispen.

[0:54:55] Nou doet de minister net alsof de Kamer ervoor kan zorgen dat vanaf 2027 en verder iets geamandeerd wordt.

[0:55:01] Dat is niet zo.

[0:55:02] Wij kunnen als Kamer niet zeggen dat iets structureel moet komen.

[0:55:05] Dat moet van de minister komen, want wij kunnen alleen maar voor het komende begrotingsjaar iets amanderen of niet.

[0:55:10] En daarom vind ik dit juist zo lastig, omdat we dat als Kamer niet kunnen.

[0:55:13] We kunnen het alleen hier tegen de minister zeggen en hopen dat hij dat opneemt in zijn begroting.

[0:55:16] Maar ik wil nog een vraag stellen, voorzitter, over het vorige punt.

[0:55:19] over de verhogingen.

[0:55:21] Over de hoogte van de boetes op zichzelf was de minister glasheldig.

[0:55:25] Hij zei dat het een scheefgroei is.

[0:55:26] In het verleden zijn er eigenlijk verkeerde keuzes gemaakt door vorige ministers, bijvoorbeeld Jezielkus, die de gaten op de begroting heeft gedicht daarmee.

[0:55:36] Over de verhogingen zei hij vooral dat als je die wilt verlagen, dan kost het geld.

[0:55:39] Maar ik wil hem vragen...

[0:55:41] of hij daar ook een heldere uitspraak wil doen.

[0:55:42] Vindt hij ook dat die verhogingen, waarbij boetes uiteindelijk verdrievoudigen als iemand op wat voor reden dan ook ze niet kan betalen, dat dat eigenlijk buitenproportioneel is en geen enkel ander president kent vergeleken met welk ander rechtsgebied dan ook?

[0:55:55] De minister.

[0:55:58] Ja, u zegt in uw voorbeeld, en dat is wel relevant, dat iemand dat niet kan betalen.

[0:56:05] Nee, u zei kan.

[0:56:07] En dat is het verschil, want wil of kan.

[0:56:09] Als iemand het niet wil betalen, ja, daar heb ik iets minder clementie mee.

[0:56:14] Zoals de heer Koops zegt, ik had daar geen zin in en toen kreeg ik een verhoging.

[0:56:18] Ja, dat had hij ook kunnen voorkomen door wel te betalen.

[0:56:22] Als iemand niet kan betalen, dan hebben we daar inmiddels gelukkig, zeg ik daarbij, de mogelijkheid die we creëren voor het CIB om dan de verhoging kwijt te kunnen schelden.

[0:56:32] In algemene zin,

[0:56:35] denk ik dat de kantonrechter een punt heeft, en dat is ook aanleiding geweest om het onderzoek te doen, naar zou je die verhoging ook kunnen verlagen.

[0:56:44] Dat ligt er nu, maar zoals ik heb gezegd, daarvoor is in ieder geval in de ontwerpgroot niet bij de Raad van State ligt geen geld opgenomen, want ook dat kost geld en dat zou ergens gedekt moeten worden.

[0:56:59] De heer El Abassi.

[0:57:01] Voorzitter, nu komen we in een hele vreemde situatie.

[0:57:04] Stel dat er een ouder is die een boete niet wil betalen omdat hij een cadeau wil kopen voor zijn zoon.

[0:57:10] Wil die dan niet betalen of kan die dan niet betalen, zou ik de minister willen vragen.

[0:57:14] De minister.

[0:57:16] Dan wil die niet betalen.

[0:57:18] Er zijn dingen die moeten in het leven en er zijn dingen die we willen in het leven.

[0:57:22] Dingen die moeten zijn betalen van je boetes, want dat is gewoon een schuld die je door eigen toedoen bent aangegaan bij de staat.

[0:57:29] Die zul je moeten voldoen.

[0:57:32] Een vervolgvraag.

[0:57:34] Juist dit vind ik zo wrang.

[0:57:36] De overheid doet toch precies hetzelfde?

[0:57:37] Dit kabinet doet toch precies hetzelfde?

[0:57:39] Dit kabinet heeft allerlei uitgaven en die kiest er niet voor om in te korten op andere uitgaven.

[0:57:46] Die maakt ook een keuze.

[0:57:47] Net als die vader die een cadeau wil kopen voor zijn kind.

[0:57:51] Het kabinet kan minder geld uitgeven aan rijke aandeelhouders.

[0:57:56] Het kabinet kan minder weggeven als het gaat om defensie.

[0:58:01] Het kabinet kan van allerlei keuzes maken, maar kiest er toch voor om de rekening bij de burgers neer te leggen.

[0:58:08] Dus dan doet het kabinet toch precies hetzelfde, zou ik de minister willen vragen.

[0:58:11] De minister afsluitend op dit punt.

[0:58:13] Nou, een boete is niet een rekening neerleggen bij een burger.

[0:58:16] Dat is een straf opleggen voor iets wat iemand zelf fout begaan heeft.

[0:58:20] Je kunt ook niet te hard rijden.

[0:58:22] Je kunt ook niet verkeer parkeren.

[0:58:24] Dus die boetes zijn voorkoombaar door ze gewoon te houden aan de verkeersregels.

[0:58:30] Daar begint het al mee.

[0:58:31] En dan legt u een rare vergelijking op tussen verplichtingen, namelijk gewoon dingen die je moet betalen.

[0:58:36] Je moet belasting betalen.

[0:58:38] Boetes betalen en dingen die een keuze zijn in je eigen budgettering.

[0:58:45] U zegt toch ook niet, betaal maar geen belasting, want dan kun je meer cadeaus voor je kinderen kopen.

[0:58:49] Een hele rare vergelijking vind ik.

[0:58:55] Laatste op dit punt.

[0:58:58] Ik vind het helemaal geen rare vergelijking.

[0:59:00] Het gaat om regels.

[0:59:02] De burgers moeten zich inderdaad aan de regels houden.

[0:59:05] En een overheid ook.

[0:59:06] En een overheid die mag alleen boetes

[0:59:11] opleggen aan burgers als het gaat om verkeersveiligheid.

[0:59:14] Niet om de staatskasse te spekken, maar dat doet de overheid wel.

[0:59:17] En de overheid kan op verschillende manieren aan geld komen, kiest ervoor om dat aan andere dingen te besteden en doet daarmee eigenlijk precies hetzelfde als een vader die ervoor kiest om het geld uit te geven aan een kind voor een cadeau.

[0:59:33] Ik wil in ieder geval oproepen, volg niet het advies van de heer El Abassio om cadeaus te kopen in plaats van je verplichtingen te voldoen, want dan kom je uiteindelijk in de nesten.

[0:59:43] Het is gewoon ieder burger zijn plicht om belasting te betalen, om boetes te betalen, om schulden die je hebt om die te voldoen.

[0:59:49] Daar is echt helemaal niets vreemds aan.

[0:59:53] De regering kiest er niet voor om boetes op te leggen om de begroting te spekken.

[0:59:58] De regering kiest ervoor om regels die worden overtreden om die te sanctioneren.

[1:00:03] Ik heb wel gezegd dat daar waar de verhoging in het verleden soms is toegepast om gaten in de begroting te bedekken, maar dat gaat niet om het opleggen van boetes zelf.

[1:00:11] We hebben niet extra verkeersregels verzonnen om een hoger bedraag te kunnen innen.

[1:00:17] Dat dat ongelukkig is en dat we dat dus ook niet meer doen.

[1:00:22] U vervolgt.

[1:00:25] Op dit punt een andere vraag.

[1:00:30] Mevrouw Lala.

[1:00:31] Ik weet niet of ik een andere antwoord krijg.

[1:00:33] Ik zou even willen beginnen met betrekking tot boetes.

[1:00:40] Ik ga hem nog een keer herhalen, voorzitter.

[1:00:42] Mijn vraag gaat over de disproportionele verhoging van de boete in relatie tot de verkeersveiligheid.

[1:00:49] Kan de minister onderbouwen dat die disproportionele verhoging en het stapelen van boetes daadwerkelijk bijdraagt aan de verkeersveiligheid?

[1:00:58] Dat ten eerste.

[1:00:59] De minister.

[1:01:00] Nou, daar zit een kazaal verband tussen de hoogte, de sancties die je ergens oplegt en het gedrag, het normerende gedrag, wat er vanuit gaat.

[1:01:09] Maar er is in verschillende onderzoeken die er zijn geweest en ook uitspraken, de meningen van het OM en anderen, daar hebben we ook uitgebreid over gesproken, is er gezegd dat de verhoging of de hoogte van de verkeersspoeders op dit moment door verhoging in het verleden disproportioneel is vergeleken met andere

[1:01:27] En de voorbeelden die werden genoemd over beter een flitspaal vernielen dan er te snel langs rijden, is daarvan denk ik een heel treffend voorbeeld.

[1:01:38] Ik kan nog vrangere voorbeelden verzinnen.

[1:01:40] Dus nee, er ligt niet een...

[1:01:45] Die verhogingen hebben niet per se evenredig bijgedragen aan de verkeersveiligheid.

[1:01:51] Boetes in het algemeen dragen wel degelijk bij aan de verkeersveiligheid.

[1:01:55] En, dat is ook in de eerste termijn genoemd door een aantal leden, die boetes moeten ook wel zodanig zijn dat je het ook vervelend vindt.

[1:02:03] Een vervolgvraag van mevrouw Lala.

[1:02:04] En graag zou mijn vervolg graag gaan over de, op het moment dat de boete niet wordt betaald en daar weer een extra verhoging op zit, kan de minister dan daar argumenten voor bedenken hoe dat, hoe die disproportionele verhoging, dus niet de hoogte van de boete an sick, maar de verhoging als die niet wordt betaald, hoe die dan in relatie staat tot de verkeersveiligheid?

[1:02:25] De minister.

[1:02:26] Voor mensen als de heer Koops, die denken ik heb geen zin om te betalen, heeft een significante verhoging bij het niet betalen wel degelijk effect.

[1:02:36] Want dat heeft een afschrikwekkende werking om te zorgen dat je die actieabgiro daar maar wel op tafel is.

[1:02:42] Ik zie de heer Koops in stemmen te knikken.

[1:02:45] Dus natuurlijk zit er een verhouding tussen een afschrikwekkende verhoging en het op tijd betalen van boetes.

[1:02:53] Maar ook daar, en daarom zijn die scenario's naar uw Kamer gestuurd begin dit jaar, kun je twisten.

[1:02:58] En dat doet de kantonrechter dus ook over of het percentage van die verhogingen wel adequaat is.

[1:03:06] Tot slot, voorzitter.

[1:03:09] Vanuit de signalen uit de praktijk, ik verwees daar in mijn inbreng al na naar het CIB en de nationale ombudsman die vroegen om meer ruimte en menselijkheid als het gaat om de betalingsherinningen, de mogelijkheid tot de kwijtschelding, was ik wel heel erg benieuwd wat de minister heeft gedaan, wat zijn inzet is geweest bij de voorjaarsnota om die structurele middelen te behouden, want die zijn bij de

[1:03:31] Het was geregeld en bij de voorjaarsnota zijn die structurele middelen verdwenen.

[1:03:37] Dus één, wat hij heeft gedaan om dat te behouden en wat hij nu richting de begroting doet om alsnog die structurele middelen te krijgen.

[1:03:45] Ja, voorzitter, goed dat u het noemt.

[1:03:49] De kwijtschelding, denk ik, is voor die schijnende gevallen, ook die de ombudsman noemt, erg op zijn plek en ik ben blij dat die er is.

[1:03:56] Ik ben ook blij dat de pilot voor de betalingsherinnering wel van start gaat, dus dat we in ieder geval voor anderhalf jaar na 1 juli 2026 daarvoor de middelen hebben.

[1:04:04] Ik kan u niet vertellen wat ik allemaal heb gedaan in de beraadslaging over de voorjaarsnota, want dat valt onder de

[1:04:10] geheimhouding van de ministerraadsberaadslaging, maar u heeft wel de uitkomst gezien.

[1:04:16] De uitkomst is dat de structurele middelen voor andere zaken zijn gebruikt.

[1:04:20] Ik kan u vertellen dat die structurele middelen door mij ook niet zijn ingediend in de ontwerpbegroting voor de Raad van State.

[1:04:27] De heer Van Nispen met overstrekt op dat amendement niet kan amenderen voor 2027 en verder.

[1:04:33] mijn excuses voor dat verhaal.

[1:04:36] Dus het is inderdaad aan een volgende bewindspersoon om te besluiten of die middelen alsnog structureel worden gemaakt.

[1:04:42] En ongetwijfeld zal die daar de uitkomsten van de pilot bij betrekken.

[1:04:47] U vervolgt de beantwoording.

[1:04:50] Ja, we hebben nog even kort gehad over boetes naar het draagkracht.

[1:04:54] Zoals dat bijvoorbeeld in een land als Zwitserland gebeurt.

[1:04:57] Eén, het zou een ingrijpende systeemwijziging zijn voor Nederland... als we dat met verkeersboetes zouden gaan doen.

[1:05:05] Omdat wij werken met boetes op kenteken.

[1:05:08] Ook daar heb ik al eerder met uw Kamer over gesproken.

[1:05:11] En dan is het maar net de vraag wie zat er achter het stuur.

[1:05:14] En dan hebben miljonairs rijden dan in één keer heel vaak in...

[1:05:18] de auto's van hun personeel, denk ik, om te voorkomen dat ze hele hoge boetes zouden krijgen.

[1:05:22] Dus je krijgt een moeilijk verhaal.

[1:05:27] Ik vind inkomensafhankelijk ook een lastig criterium, want uiteindelijk zijn er ook mensen met geen inkomen of weinig inkomen, maar wel een heleboel vermogen.

[1:05:36] Dus hoe ga je daar dan mee om?

[1:05:39] En daarom ben ik eigenlijk

[1:05:43] Ik heb het wel eens met mijn Amstelvoorganger, de staatssecretaris, die heeft gezegd, ja, we hebben nu een aantal initiatieven verstraft op maat.

[1:05:50] Onderdeel daarvan is ook dat de rechter een betere informatiepositie heeft over de draagkracht van mensen om boetes al dan niet te kunnen betalen.

[1:05:59] En hij heeft dan de mogelijkheid om in dat geval dat dus ook mee te laten wegen in de hoogte van die boete.

[1:06:05] Ik denk dat alles wat je meer gaat inregelen, technisch gezien, leidt weer tot evenveel voorbeelden waarvan je zegt, ja, hier pakt het toch weer onevenredig uit.

[1:06:15] Dus ik snap de achtergrond van de vragen.

[1:06:20] Ik denk alleen dat de oplossing complexer is en dat we hier in ieder geval een stap zetten met strafopmaat die in ieder geval in die richting beweegt.

[1:06:30] Dank, voorzitter.

[1:06:31] Ik zal de verleiding weer staan om het te hebben over het punt dat wij wel vinden dat verkeersboetes op termijn inkomensafhankelijk moeten worden.

[1:06:38] De minister niet, dus een debat dat is gevoerd.

[1:06:39] Volgens mij is daar geen meerderheid voor.

[1:06:41] Maar ik wil het hebben over die andere categorie boetes waar het wat minder ingewikkeld is, namelijk door de strafrechter opgelegde boetes op basis van artikel waar artikel 24 wetboek van strafrecht een rol kan spelen.

[1:06:52] Daar kan een rechter wel degelijk

[1:06:54] rekening houden met alle omstandigheden van het geval en proberen eerlijke boetes op te leggen, die ook precies pijn doen al nagenlang de situatie.

[1:07:03] En nou zegt de minister, ja, daar kunnen we meer invulling aan geven.

[1:07:05] Maar het punt was nou juist, mevrouw Lala dat ook terecht.

[1:07:08] Ik heb dat zo ook geprobeerd te doen.

[1:07:10] De achtergrond van onze motie destijds en het WODC-onderzoek bevestigd dat ook.

[1:07:13] Een rechter heeft niet de informatiepositie om precies te kunnen zeggen, nou, bij u is deze boete eerlijk en bij u, een hele andere inkomens- of vermogenspositie, is deze boete eerlijk.

[1:07:22] Dus wij vroegen juist om daar wat aan te doen.

[1:07:24] want nu blijft het toch een beetje bij het oude.

[1:07:26] Dus dat is eigenlijk mijn kritiek daarop.

[1:07:30] De minister.

[1:07:31] Ja, voorzitter.

[1:07:32] Wat ik net zei, de rechter heeft die mogelijkheid en binnen het programma Straffen op Maat verbeteren we ook die informatiepositie van de rechter.

[1:07:41] Een stap verder zou zijn om dat heel erg nadrukkelijk te gaan omschrijven op basis van welke stukken, welke informatie, welke registratie, et cetera.

[1:07:50] om dat allemaal vast te leggen als uitgangspunt voor bepalen van de draagkracht.

[1:07:55] Want dan tuigen we wel een nieuw systeem op, wat ook weer druk legt op alle ketenpartners.

[1:08:01] Want dan moet in één keer weer een dossier worden aangemaakt.

[1:08:05] Dan moeten verschillende registers worden geraadpleegd.

[1:08:08] Noem het maar op.

[1:08:09] Daar ben ik nu terughoudend in met de belasting die de strafrecht getekend al heeft.

[1:08:13] Maar ik denk wel dat met straffen op maat er wel een stap gezet wordt in zorgen dat die rechter meer invulling kan geven aan dit principe dan voorheen.

[1:08:25] U vervolgt.

[1:08:27] Dan kom ik bij de heer Singh.

[1:08:30] Ik moet eerlijk zeggen dat ik sterkzijdelings in het verleden kennis heb genomen van dit dossier.

[1:08:40] Ik ben er nu wel eigenaar van en ik heb te maken met de uitspraak van de rechter.

[1:08:45] Dat is mijn vertrekpunt.

[1:08:46] Daaraan ga ik invulling geven.

[1:08:49] aan de Verenigde Staten om mee te werken aan de strafoverdracht, want dat is waartoe de rechter oproept.

[1:08:54] Wordt op dit moment met prioriteit opgesteld en wordt afgestemd met de vertegenwoordiger van de heer Singh en op de kortstmogelijke termijn ingediend bij de Verenigde Staten.

[1:09:04] En ik, en ik zal het ook doorgeven aan mijn Amstel-volger, zullen er alles aan doen om te zorgen dat er ook daadwerkelijke invulling wordt gegeven aan de strafoverdracht.

[1:09:11] Maar we zijn wel afhankelijk van de medewerking van de VS daarin.

[1:09:14] Dat is het enige wat wij niet in de hand hebben.

[1:09:19] Voorzitter, dat laatste daar is iedereen zich denk ik van bewust.

[1:09:23] Ook de heer Sink zelf en zijn advocaat.

[1:09:25] Er zijn in het verleden al heel veel zaken gebeurd rondom deze meneer.

[1:09:29] Dan heb ik het nog niet eens over het niet uitvoeren van aangenomen Kamermotie uit 2020 waarmee deze ellende eerder opgelost had kunnen worden.

[1:09:37] Nu zitten we in de situatie dat de minister wel moet en gaat het ook doen.

[1:09:41] Dank daarvoor.

[1:09:44] Door de uitspraak van de rechter.

[1:09:46] En het is heel goed dat de minister zegt ik ga dat zo snel mogelijk doen.

[1:09:50] Maar proberen alsjeblieft alles aan te doen met alle diplomatieke middelen die Nederland heeft, met alle juridische middelen die Nederland heeft en de praktische hulp die ook geboden kan worden om dit zo snel mogelijk tot een goed einde te brengen.

[1:10:02] En ik zeg het even via deze minister tegen zijn opvolger.

[1:10:05] Het gaat echt heel erg slecht met deze man.

[1:10:07] En ik ga daar niet eens op vooruitlopen, maar het moet echt snel en het moet echt met kracht, met overtuiging, met alle diplomatie die deze minister en de volgende minister bezit, om dit zo snel mogelijk gerealiseerd te hebben.

[1:10:21] Het moet.

[1:10:26] Ik heb u dat al toegezegd, net in mijn inbreng.

[1:10:28] Dat we alles aan zijn te doen om dit succesvol af te ronden.

[1:10:32] Dus ik zie dit als een aanmoediging.

[1:10:36] Dan komen we bij een kopje, of te vragen, het zijn geen kopjes meer, naar levenslange gevangenisstraf van mevrouw Van Eyck.

[1:10:42] De afgelopen periode is gewerkt aan een wedstrijd van alternatieve beoordeling of herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf.

[1:10:49] Met ambtsvoorgangers achter dit wetsvoorstel is het nodig om verschillende verbeteringen te realiseren, waaronder een herbeoordeling door de rechter en verbeteringen ten aanzien van de positie van stachtoffers en nabestaanden.

[1:11:00] Ook de duur van de proeftijd waarin we refereerden bij een mogelijke positieve herbeoordeling is onderdeel van dit wetsvoorstel.

[1:11:06] De huidige herbehoording gebeurt via gratie en de gratiewet biedt ruimte voor het houden van toezicht, maar dat is beperkt tot hooguit twee jaar.

[1:11:14] Voor de levenslange gevangenisstraf vonden mij Amstvoorgangers dat onvoldoende en dat vormde reden om te werken aan een langere proeftijd.

[1:11:22] Verder stelde mij Amstvoorgangers voor om niet meer na 28, maar na 30 jaar detentie te herbeoordelen.

[1:11:28] Ik ga mij niet actief bemoeien met dit dossier in mijn laatste dag op deze fort Vuijen, maar het is aan mijn ambtsopvolger om over de voortgang en de inhoud van het integrale wetstraject te besluiten.

[1:11:41] U vroeg ook nog naar hoe nabestaanden en slachtoffers structureel in tijden gehoord kunnen worden en dat een stem ook daadwerkelijk gewicht krijgt.

[1:11:48] De vorige staatssecretaris rechtsbescherming heeft laten nagaan hoe zwaarwegende stem van slachtoffers en nabestaanden een plaats kan krijgen in het kader van een levenslange gevangenisstraf.

[1:11:56] En hiervoor heeft hij externe advies gevraagd op zowel juridisch als victimologisch vlak.

[1:12:03] Zo zeg ik het goed, geloof ik.

[1:12:05] Deze adviezen worden momenteel bestudeerd en zullen worden betrokken bij het wetsvoorstel over de alternatieve herbeoordeling waar ik het net over had.

[1:12:12] In de huidige procedure van de herbeoordeling van de levenslange gevangenisstraf worden slachtoffers altijd de mogelijkheid geboden om mee te werken aan een slachtoffer- en nabestaande onderzoek door Slachtofferhulp Nederland.

[1:12:23] En ook kunnen slachtoffers en nabestaanden als zij dat wensen hun verhaal doen tijdens een hoorzitting van het Adviescollege Levenslang Gestraft.

[1:12:32] En uw vraag was of ik ook bereid ben om daar aan te werken in demissionair karakter.

[1:12:38] Demissionair karakter is niet het probleem of de beperkende factor hier, maar meer de tijdstuur die mij nog rest.

[1:12:44] Dus ik zou dat graag toezeggen, maar dat is een beetje onrealistisch aangezien ik hier tot vanavond laat ook zit.

[1:12:50] Interruptie van mevrouw Van Eyck.

[1:12:52] Ja, waar ik nog wel benieuwd naar ben, het is een stand van zaken.

[1:12:55] Minister Schets zal ik maar zeggen welke stappen er genomen worden om te komen tot een wetsvoorstel dat uiteindelijk ook ingediend kan worden.

[1:13:00] Kan hij een tijdspad geven of een verwachting uitspreken wanneer dat wetsvoorstel naar de Kamer gestuurd kan worden?

[1:13:05] Nee, dat vind ik lastig te doen op mijn laatste dag, omdat de wetgevingscapaciteit bij justitie beperkt is.

[1:13:13] En ik en ook mijn ambtsvoorganger op dit vlak, de staatssecretaris rechtsbescherming, niet voortdurend, maar op gezette tijden keuzes worden voorgelegd om welke wetsvoorstellen wij eerder of dan

[1:13:27] automatisch andere weer later kunnen indienen in de tijd.

[1:13:32] En ik wil mijn ambtsopvolger ook de ruimte geven om diezelfde keuzes te maken wanneer hij binnenkomt.

[1:13:38] Een vraag over de forensische geneeskunde.

[1:13:40] Een onderwerp waar de heer Van Nispen en ik ook regelmatig over hebben gesproken.

[1:13:46] Nog van de week staat mij bij.

[1:13:51] Mevrouw Lala vroeg daarnaar, waarom houden we dat niet in eigen hand?

[1:13:55] Is de kwaliteit en kennis niet belangrijker dan het commercieel gewin?

[1:14:01] Ik wil u zeggen, uitbesteden is niet automatisch gelinkt aan vermindering van kwaliteit.

[1:14:09] Er zijn talloze voorbeelden waarbij marktwerking juist zorgt voor verhoging van de kwaliteit en het gaat echt niet alleen om het rendement, maar je moet wel gewoon een markt hebben die daar ook in kan voorzien en die voldoende van omvang is om het ook daadwerkelijk in de marktwerking te kunnen laten werken.

[1:14:26] Er is een rechtszaak geweest tegen de gunning die was voorzien voor de aanstandenzorg.

[1:14:33] De kort-gedingrechter heeft daarbij een uitspraak gedaan en die heeft de gunning in stand gelaten.

[1:14:38] Daartegen is weer behoep aangetekend door een tweetal partijen.

[1:14:41] Het is dus onder de rechter en daar ga ik niet uitspraak over doen, maar ik wil wel opmerken

[1:14:46] dat de kortgedingrechter ook in zijn uitspraak heeft betoogd dat er geen enkel bewijs is dat de kwaliteit van de zorg die zou moeten worden geleverd in het geding is door de aanbesteding die hier wordt gedaan.

[1:14:59] Dus we zullen zien wat daar in hoger beroep uitkomt, maar dat is vooralsnog de stand en ik ben het daar met de kortgedingrechter eens, uiteraard, zou ik willen zeggen.

[1:15:09] Mevrouw Van Eyck had nog een vraag over middelige gebruik.

[1:15:13] Ik denk dat de aanscherping van de richtlijnen niet nodig is, want in de richtlijnen van strafvordering heeft het OM opgenomen dat het gebruik van alcohol en drugs bij geweld tot een verhoging van het strafwijs met 75% kan leiden.

[1:15:27] En er zijn natuurlijk heel veel factoren waarmee de officier van justitie in een individuele casus rekening houdt bij het bepalen van de strafeis.

[1:15:34] En dat zal dus altijd maatwerk zijn waarin ik als minister niet ga treden.

[1:15:39] Maar ik acht het wel van belang dat de officieren van justitie het aspect van middel- en gebruikbaar geweld goed betrekken bij het formuleren van de strafeis.

[1:15:47] En het OM heeft aangegeven dat de aanpassing van de aanwijzing kader voor het strafvordering middenjagen een mooi aanknoppingspunt biedt om de wet middelenonderzoek per geweldpleger opnieuw onder aandacht te brengen van al het personeel.

[1:16:02] Internationale misdrijven, daarover had de heer El Abassi een voorbeeld.

[1:16:06] Ook daar geldt dat ik als minister niet uitspraak ga doen over individuele zaken, bedrijven, mensen die zouden moeten worden vervolgd of niet zouden moeten worden vervolgd.

[1:16:16] Maar in de algemene zin kan ik zeggen dat als de aanleiding toe is dat de gespecialiseerde officieren van justitie bij het Openbaar Ministerie niet na laten te bezien of het in een individueel geval mogelijk en opportun is om tot vervolging over te gaan.

[1:16:29] En daarbij speelt uiteraard een belangrijke rol of er voldoende bewijs voor handen is... voor individuele strafrechtelijke aansprakelijkheid.

[1:16:36] En het kan daarbij uiteraard ook gaan om bedrijven... indien en voor zover Nederland daar rechtsmacht over heeft.

[1:16:41] En Nederland heeft onder meer rechtsmacht over internationale misdrijven.

[1:16:44] Als een verdachte zich in Nederland bevindt of een Nederlander is... dan wel dat het slachtoffer van een internationale misdrijf een Nederlander is.

[1:16:52] En dat geldt voor alle vermeende plegers van internationale misdrijven...

[1:16:55] waarover Nederland rechtsmacht heeft, ongeacht waar en door wie ze worden gepleegd.

[1:17:00] De rapportagebrief waar u het over heeft, ik merk wel dat die brief gaat over de Nederlandse inzet op dit vlak in 2023.

[1:17:09] En verder zal ik niet ingaan op gevallen van de toekomst, want dat is aan te horen.

[1:17:17] Een vraag van de heer Koops.

[1:17:19] Mevrouw de voorzitter, ik stel de vraag eigenlijk met name omdat deze minister vanaf morgen een andersoortige minister is en het onderwerpje waar ik het over ga hebben dat betreft de Gazastrook en Israël en sancties tegen Israël en het is een hele simpele vraag voor het gemak.

[1:17:38] Gisteren was er een zitting, een appel bij het Hof en dat gaat over een aantal organisaties die vinden dat Nederland meer of andere dingen moet doen in vormen van sancties tegen Israël.

[1:17:49] En daarbij kwam ook aan de orde het verkopen of het leveren van vechthonden door een Nederlands bedrijf en door Nederlanders.

[1:17:57] En de vraag aan de minister is, in welke van uw hoedanigheden dan ook, of de regering betrokken is bij de inhoud van die zaak, de argumenten die daar zijn gewisseld tussen de beide partijen.

[1:18:10] En dan weet ik heus wel dat de minister zich nooit zou gaan bemoeien met wat onder de rechter ligt en de rechter moet gaan doen.

[1:18:15] Maar de feiten die daar worden uitgewisseld, worden die betrokken.

[1:18:18] bij het beleid bijvoorbeeld om te kijken of er internationale misdrijven worden gepleegd aan de hand van de informatie die daar dus wordt uitgewisseld.

[1:18:27] De minister zit hier in zijn hoedanigheid als minister van Justitie en Veiligheid, dus stel ik voor dat hij in die rol deze vragen ook al of niet gaat beantwoorden.

[1:18:35] Dat doe ik zeker, want er is ook een minister van Buitenlands Zaken.

[1:18:37] Ook vandaag, elke dag van de week.

[1:18:40] Maar dat ben ik vandaag niet.

[1:18:43] Ik weet niet waar de betrokkenheid van de staat toe ziet in deze zaak.

[1:18:50] Het betrekken van feiten in welke zaak dan ook bij onderzoeken is, zoals ik net zei, aan het OM en niet aan de regering.

[1:19:03] Dan kom ik bij de vraag naar dreigbrieven tegen moskeeën en anderszins onveiligheid die gevoeld wordt door moslimburgers in ons land.

[1:19:15] Ik heb zelf ook deelgenomen aan een sessie met de minister-president en vertegenwoordigers van moslimjongerenorganisaties twee weken geleden.

[1:19:24] Het lijkt wel weer langer geleden, maar dat is meer door de kaskade van events die er gebeurt de laatste tijd.

[1:19:32] En laat ik vooropstellen, ook daar kwamen die gevoelens van onveiligheid naar voren.

[1:19:36] Geweld tegen personen en instellingen vanwege hun geloof is onacceptabel.

[1:19:41] En dat geldt in algemene zin en voor iedereen die hier in Nederland is.

[1:19:45] En iedere bedreiging is één teveel.

[1:19:47] en mensen moeten hier veilig zijn, en dat geldt ook expliciet voor moslims.

[1:19:53] We zijn als ministerie van Justitie in gesprek met vertegenwoordigers van de verschillende groeperingen waar discriminatie en gevoelens van onveiligheid aan de orde zijn, ook om een beter beeld te krijgen van de omvang van het probleem en de aard van het probleem.

[1:20:06] En ik roep ook iedereen op daarnaast om

[1:20:10] waar sprake is van bedreiging, om ook gewoon aangifte te doen.

[1:20:15] En een heleboel mensen, ik heb dat gisteren ook in een debat over politieke Amstraders die worden bedreigd gezegd, denken van ach, het is zo erg niet of nou ja, het kost moeite en wat krijg ik er voor terug, ze gaan er toch niks mee doen.

[1:20:29] Maar uiteindelijk zijn die aangiftes het beeld wat wij kunnen opbouwen van de omvang van problemen.

[1:20:35] Als we dat niet hebben, dan wordt het ook heel moeilijk om daar beleid op te zetten.

[1:20:39] Dus die oproep doe ik hier aan iedereen en ook via u naar.

[1:20:44] Daarnaast komt binnenkort reactie op het Nationaal Onderzoek Moslimdiscriminatie naar de Tweede Kamer toe.

[1:20:50] En daar zal ook aan dit aspect van onveiligheid aandacht worden besteed.

[1:20:55] Dan heb ik nog een vraag over de samenloop van delicten van mevrouw Van Eyck.

[1:21:01] Voor de verledenheid wil ik vooropstellen dat het ook nu al mogelijk is om bij de straftoemeting rekening te houden met de omstandigheden dat een verdachte meerdere strafbare feiten heeft gepleegd en dat ook hooggevangenisstraffen opgelegd kunnen worden.

[1:21:12] Dat noemt u zelf al, maar inderdaad in de Eerste Kamer ligt een wetsvoorstel dat ervoor zorgt dat het gevangenisstraf maximaal en verder verhoogd wordt als de verdachte meerdere strafbare feiten heeft gepleegd.

[1:21:24] De beantwoording van de vragen van de Eerste Kamer is inderdaad vertraagd geweest door een aantal andere prioritaire wetgevingstrajecten, maar het streef is om de beantwoording van het naderverslag nog dit najaar af te rollen.

[1:21:37] Ik denk dat ik daarmee alle vragen... Nee, dai-capaciteit.

[1:21:41] Dat is er nog eentje waarover is gesproken.

[1:21:45] Een nijpendprobleem.

[1:21:47] Ik denk dat we daar allemaal met elkaar overeenstemming over hebben.

[1:21:51] Maar wel een nijpendprobleem wat tot op heden nog niet heeft geleid tot een financiële paragraaf daarbij die nodig zou zijn om...

[1:22:00] hier wat aan te doen.

[1:22:01] Ik denk dat meerdere partijen ook in hun verkiezingsprogramma's hier aandacht aan hebben besteden, hier aandacht voor vragen.

[1:22:08] En ik ga dan ook vanuit dat die partijen in ieder geval bereid zouden zijn om hier ook wat aan te doen mochten zij in een formatie terechtkomen.

[1:22:16] Ook hierbij kan ik dus geen grote dingen beloven voor de ontwerpbegroting die eraan komt.

[1:22:21] Ik heb wel daar gisteren al een voorschot opgenomen door aan te kondigen dat in deze ontwerpbegroting in ieder geval geld is gereserveerd voor de

[1:22:29] heropening, zeg ik, van Harreveld als sociale jeugdinrichting.

[1:22:34] Dat besluit moest genomen worden om zekerheid te kunnen geven aan het personeel en een doorstart mogelijk te kunnen maken.

[1:22:40] Dus dat heb ik vooruitlopend al bekendgemaakt.

[1:22:44] Het gaat daarbij om 70 jeugddetentieplekken die beschikbaar zullen komen, waardoor jong volwassenen niet meer in volwassenendetentie hoeven te zitten.

[1:22:53] Dat is één natuurlijk al goed nieuws, want dat was onwenselijk.

[1:22:57] Tweede betekent ook dat er binnen het reguliere gewangeniswezen weer 70 plekken vrij zullen komen om de broodnodige capaciteit te verhogen.

[1:23:08] Ik kijk even naar de leden of alle vragen uit de eerste termijn zijn beantwoord.

[1:23:13] Daar lijkt het op.

[1:23:14] Dan stel ik voor dat we direct doorgaan naar de tweede termijn.

[1:23:17] 1 minuut 20 als richttijd.

[1:23:21] Voorzitter, ik begin daarmee te zeggen dat ik graag een twee-minuten-debat aan zou vragen, omdat ik denk dat bij mezelf en meerdere collega's de behoefte bestaat om een motie in te dienen.

[1:23:28] Allereerst over die scheefgroei van de boetes.

[1:23:30] De minister zegt dat het niet proportioneel is.

[1:23:32] Inderdaad, in het verleden zijn de verhogingen van boetes gebruikt om gaten in de begroting te dichten.

[1:23:38] Dat zei hij heel netjes ook over zijn voorganger, Jezikus, bijvoorbeeld.

[1:23:43] En de minister zei, niet indexeren, dat kan niet.

[1:23:45] Of ja, dat moeten we wel doen, maar dat is niet zo.

[1:23:48] Dat is een politieke keuze.

[1:23:49] Je kunt wel degelijk voor de komende jaren verkiezen om die scheefgoed tegen te gaan.

[1:23:54] De komende 10, 15 of 20 jaar te zeggen, we indexeren niet, zodat het weer een beetje recht trekt.

[1:23:59] Dat zou een keuze kunnen zijn.

[1:24:00] Ik overweeg daar een motie over in te dienen.

[1:24:02] Hetzelfde geldt voor die verhogingen.

[1:24:04] Dus als je dan zo'n al te hoge boete niet hebt betaald, om wat voor reden dan ook, zeg ik,

[1:24:09] waarvan de minister zegt, ja, die verhogingen hebben ook niet bijgedragen aan de verkeersveiligheid.

[1:24:13] Opnieuw, eerlijke uitspraak.

[1:24:14] Het kost geld, dat snap ik.

[1:24:16] Maar als we het vinden en we vinden dat het met rechtvaardigheid te maken moet hebben, dan moet er een oplossing voor komen.

[1:24:20] En dan lijkt het mij heel logisch om aan te sluiten bij andere rechtsgebieden waarin gewoon hele redelijke incassotarieven gelden voor niet betaalde zaken.

[1:24:28] Zo simpel is het.

[1:24:29] De overheid hoeft niet zaken drie keer over de kop te laten gaan qua verhoging.

[1:24:34] Dus ook daar gaan we denk ik een voorstel voor schrijven.

[1:24:38] En bij het draagkrachtbeginsel heb ik toch nog een vraag over aan de minister.

[1:24:43] Wat is nou precies de verandering ten opzichte van nu... wat artikel 24 wetboek van strafrecht beschikt?

[1:24:49] Over welke informatie gaat de rechter nu beschikken... die hij in het verleden niet had om een passende straf op te leggen?

[1:24:54] Dat is mij onduidelijk.

[1:24:56] En tot slot, voorzitter, slechts een verzichting over de zaak Singh.

[1:24:59] De minister doet een duidelijke toezegging om alles op alles te zetten.

[1:25:02] Dus zowel juridisch, praktisch als diplomatiek.

[1:25:05] Ik wil er slechts nog op bewijzen dat in het verleden sommige personen ook relatief snel naar Nederland zijn gehaald als daar de volledige inzet op gericht was.

[1:25:14] Dus dat geldt ook hier.

[1:25:16] Ik zou niet weten waarom dat hier niet zou kunnen.

[1:25:17] Het staat of valt dus wel met de volledige en gepaste inzet van Nederland, zeg ik tegen de minister, maar ook tegen al zijn ambtenaren in deze zaak.

[1:25:26] Dank u wel.

[1:25:26] De heer Koops.

[1:25:30] Mevrouw de voorzitter, afgelopen juni heeft Merel van Rooij de professor Brühl prijs in ontvangst genomen voor het schrijven van het boek De Boetefabriek.

[1:25:40] Dat boek beschrijft uitermate concies en precies wat er eigenlijk mis is met het systeem van al die verkeersboetes.

[1:25:46] Daar begin ik over omdat er dus een maatschappelijke interesse bestaat voor het verlagen van sancties.

[1:25:53] Ik denk dat dat eigenlijk de enige keer is in het afgelopen negen maanden dat ik hier een discussie heb horen gaan over het verlagen van sancties in plaats van over het verhogen.

[1:26:02] Het ligt nu eenmaal gemakkelijker om te beginnen over het verzwaren van straffen, over om samenloop zwaarder af te doen en alle variaties op die thema's, om nieuwe wetgeving te doen.

[1:26:13] Dit is met andere woorden een redelijk precair onderwerp.

[1:26:17] Het verlagen van sancties komt niet vaak voor als roep uit de Tweede Kamer.

[1:26:21] En dat is waar ik mijn inbreng nu aan besteed, omdat ik denk dat we er echt heel snel iets mee moeten gaan doen.

[1:26:27] En ik ben dan ook heel blij dat er een twee minuten debat is aangevraagd.

[1:26:31] Dank u wel, mevrouw Lala.

[1:26:33] Dank u wel, voorzitter.

[1:26:34] Dank ook aan de minister voor de beantwoording van onze vragen.

[1:26:37] Al had ik wat meer inzet verwacht, en ik denk met mij ook de collega's hier aanwezig, als het gaat om de hartvochtige effecten die verkeersboetes, inclusief de verhogingen, kunnen hebben in de praktijk, zeker als het gaat om gezinnen, huishoudens met een kleine beurs.

[1:26:52] En ik vraag me dan ook echt af in hoeverre we geholpen zijn

[1:26:56] met een incidentele pilot, waar de minister de hele tijd naar verwijst, in de wetenschap dat we structurele middelen geregeld hadden, en of er ook echt een pilot nodig is voor iets wat eigenlijk zo normaal en zo logisch zou moeten zijn als een gratis betalingsherinnering.

[1:27:11] Dus ik zal me daarover beraden met mijn collega's in het twee minuten debat.

[1:27:16] Dank u wel.

[1:27:17] Het woord is aan de heer El Abassi.

[1:27:19] Voorzitter, mijn vragen gingen over internationale misdrijven.

[1:27:25] Ik ga niet in op specifieke situaties.

[1:27:29] Ik heb mijn vragen nog even bekeken.

[1:27:32] Ik vraag dat ook niet van de minister.

[1:27:35] Ik kom alleen met een reeks voorbeelden van specifieke situaties.

[1:27:38] De vraag die ik heb gesteld, gaat de minister onderzoeken welke Nederlandse organisaties en bedrijven meewerken aan oorlogsmisdadigen in Palestina?

[1:27:43] Ja of nee?

[1:27:45] Waarom wordt Israël niet genoemd in de brief, terwijl daar dagelijks mensrechten worden geschonden?

[1:27:49] Volgens mij kan de minister dat gewoon uitleggen.

[1:27:51] Wat gaat de minister doen om banken, pensioenfonds en bedrijven die investeren, in de bezetting te stoppen en aan te pakken?

[1:27:56] Genoeg over te vinden in de mediawereld.

[1:27:58] Kan de minister gewoon antwoord opgeven?

[1:28:00] En daarom begon ik ook met de vraag, waarom kijkt dit kabinet weg als het gaat om Israël?

[1:28:05] We krijgen hele rare, vage antwoorden, terwijl de minister daar gewoon antwoord op kan geven.

[1:28:09] En dan tenslotte, mijn laatste stuk.

[1:28:13] Ook de vraag als het gaat om de ondernemers die aangevallen zijn.

[1:28:18] De ramen zijn beklad met white power.

[1:28:21] Ramen zijn ingegooid.

[1:28:23] En dan heeft de minister het over, ik ben in gesprek geweest met wat jongeren.

[1:28:27] Een jongerenorganisatie.

[1:28:29] We zijn in gesprek om het probleem aan te kaarten.

[1:28:32] Voorzitter, wat voor probleem moet er nog aangekaart worden?

[1:28:35] Ramen worden ingegooid.

[1:28:37] Racistische teksten worden beklad op voorruiten.

[1:28:40] En dan wil de minister nog even uitzoeken wat daar precies aan de hand is.

[1:28:43] Dat is toch duidelijk?

[1:28:44] Zou ik de minister willen vragen.

[1:28:47] Dank u wel.

[1:28:48] Ik zie zelf af van mijn tweede termijn.

[1:28:49] Ik kijk even naar de minister of hij meteen door kan met het beantwoorden van de laatste vragen.

[1:28:53] Dat is het geval.

[1:28:54] Geef het woord aan de minister.

[1:28:57] Een aantal aankondigingen van moties werden gedaan.

[1:29:00] Daar zal ik verder niet op aandringen, anders dan dat ik in algemene zin zou willen opmerken dat daar waar die voorzien zijn van dekking, uiteindelijk de uitvoering natuurlijk wel vergemakkelijkd wordt.

[1:29:11] Dus dat wou ik u nog meegeven.

[1:29:17] Als het gaat om straffen op maat, waar het om gaat, is de informatie... We veranderen niks aan de regeling zoals die nu is.

[1:29:23] Maar het doel is om de informatiepositie van de rechter te verbeteren... om ook hiermee rekening te kunnen houden.

[1:29:29] Ik snap dat dat een andere stap is dan wat uiteindelijk het verzoek...

[1:29:32] was om dit helder in te kaderen, maar ik heb ook gezegd waarom daar nu niet voor gekozen is om daar een verdere stap in te zetten vanwege de belasting die dat ook zou geven voor de ketenpartners.

[1:29:43] Dus mijn voorstel zou zijn eens kijken of dit inderdaad leidt tot meer toepassen van het draagkrachtbeginsel door de rechter en zo niet dan te bezien welke volgende stappen mogelijk opportun zijn.

[1:29:55] Verder laat ik nog even reageren op de heer El Abassi.

[1:30:00] Nog een vraag van de heer Van Nispen over een traag krachtbeginsel.

[1:30:04] Het liefst heb ik een ander systeem.

[1:30:05] Maar ik snap ook wel dat je zegt, laten we het eerst zo proberen.

[1:30:09] Alleen mij is nog onduidelijk wat dat zo dan is.

[1:30:15] Ik zou als tussenstap zien dat de rechter beschikt over meer dan nu, over de informatie die nodig is om een gepaste boete op te leggen.

[1:30:24] Maar uit de informatie die we van de minister hebben gekregen is mij niet duidelijk wat dat dan meer dan nu gaat zijn.

[1:30:29] Dus om te beoordelen of ik hier een motie over moet indienen of niet.

[1:30:32] Zou ik het op prijs stellen om meer in detail informatie te ontvangen?

[1:30:35] Misschien kan dat ook schriftelijk voorafgaan na twee minuten debat of nu, maar ook over wat gaat er nou veranderen?

[1:30:41] Wat kan de rechter straks meer dan nu over informatie beschikken om die gepaste straf na draagkracht op te leggen?

[1:30:46] Uw vraag is helder, de minister.

[1:30:47] Ik kan u nu een voorbeeld geven, maar ook niet meer dan dat.

[1:30:51] Dus ik zal vragen, kijken of u daarvoor meer informatie kunt toekomen voor twee minuten.

[1:30:56] Maar een voorbeeld is bijvoorbeeld informatie van de reclassering over de financiële positie van een persoon en of die wel een boete zou kunnen dragen of niet.

[1:31:05] Dat is een voorbeeld van informatie die de rechter mee kan nemen in het opleggen van een boete en de hoogte daarvan.

[1:31:11] Maar nogmaals, ik doe de toezegging hierbij.

[1:31:15] De heer El Abassi wil natuurlijk weer het frame neerzetten dat de overheid niks doet om moslims te beschermen.

[1:31:21] We gaan alleen maar weer onderzoeken.

[1:31:22] Er wordt niks aan gedaan.

[1:31:24] In elk concreet geval, ook van deze vernieling, waar aangifte gedaan wordt, wordt op gereageerd, wordt vervolgd.

[1:31:31] wordt gekeken waar de daders zijn en hebben we gewoon een strafrechtelijk proces.

[1:31:34] Daar hoef ik als minister helemaal niks aan te doen.

[1:31:36] Dat loopt.

[1:31:38] Waar ik het over heb, is in sprake van een structureel fenomeen en moeten we daar ander beleid op maken.

[1:31:44] Ja, dat kost tijd, maar die twee kunnen hand in hand gaan.

[1:31:48] Dus elk geval van bedreiging, elk geval van

[1:31:50] vernieling, elk geval van intimidatie, is onacceptabel en daar wordt op gereageerd.

[1:31:57] Dat staat los van de langetermijn- inspanningen die ik heb toegezegd, waar ook dat gesprek, wat overigens gebacteriseerd werd als een gesprek, maar wat ik zelf wel zeer nuttig heb ervaren en ik denk de gespreksdeelnemers ook, draagt eraan bij.

[1:32:13] Dank je wel.

[1:32:13] Ik dank de minister voor de

[1:32:16] Nog één verduidelingsvraag, want u bent door uw interrupties heen.

[1:32:23] Volgens mij hadden de jongere organisaties zelf geen goed gevoel bij het gesprek dat ze uiteindelijk zijn aangegaan met JNV.

[1:32:31] Maar voorzitter, ik heb geen antwoorden gekregen.

[1:32:33] Die gingen over internationale misdrijven.

[1:32:37] Dat is voornamelijk omdat ik die in eerste termijn al had beantwoord, maar die heeft u niet gehoord.

[1:32:43] Dus dan geef ik ze nog een keer als extra service.

[1:32:46] Wel of niet onderzoeken, u vraagt waarom gaat u dat niet doen?

[1:32:49] Dat is niet aan mij, dat is aan het Openbaar Ministerie.

[1:32:51] Ook dat heb ik in eerste termijn gezegd.

[1:32:53] Israël wordt niet genoemd.

[1:32:54] Ik heb u ook gezegd, dit is een rapportage over 2023.

[1:32:58] Ik weet niet wat er toen in Israël speelde, maar in ieder geval nog geen oorlog zoals we die nu kennen.

[1:33:06] Dank u wel.

[1:33:08] Ik heb genoteerd.

[1:33:10] Het lid van NISP de aanvraag voor het twee-minuten-debat, dus dat gaan we doorgeleiden.

[1:33:15] En ik heb één toezegging genoteerd.

[1:33:17] De minister komt voor het twee-minuten-debat terug op het verzoek van het lid van NISP over draagkrachtbeginsel en de informatie waarover de rechter beschikt en welke verbeteringen daar of welke aanvullingen daar zijn of worden gedaan.

[1:33:30] Ik kijk even rond.

[1:33:31] Ik zie iedereen instimmend knikken.

[1:33:34] Dan bedank ik de minister en de aanwezige leden en ik sluit de vergadering.