Luchtvaart

[0:00:00] Goedemiddag allemaal.

[0:00:04] Welkom bij het commissiedebat met als onderwerp luchtvaart.

[0:00:09] Allereerst welkom aan de minister van Infrastructuur en Waardenstaat en welkom aan de staatssecretaris van Defensie.

[0:00:16] Welkom Kamerleden en welkom iedereen op de publieke tribune.

[0:00:19] Wat goed om te zien dat dit onderwerp leeft en dat jullie hier vandaag in grotere talen zijn gekomen.

[0:00:25] Richting de Kamerleden stel ik voor, want dat is ook met jullie besproken, in de eerste termijn vijf minuten per fractie.

[0:00:31] Laten we vier losse interrupties doen in de eerste termijn.

[0:00:34] Ik begin altijd iets strakker, dan kunnen we wellicht aan het eind ook even kijken hoe het debat gaat.

[0:00:38] Er ligt wat meer ruimte op het einde.

[0:00:41] Ik stel voor dat we beginnen en dan geef ik het woord aan de heer Grimwis van de ChristenUnie.

[0:00:46] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:00:48] En ook namens mij welkom aan de minister

[0:00:50] en ook aan de staatssecretaris natuurlijk in ons midden.

[0:00:53] Ik heb even dit handdoekje spreekwoordelijk hier gelegd, omdat ik ook plenair in een stikstofdebat zit.

[0:00:59] Dus het is geen desinteresse dat ik hier even snel binnenvlieg en weer uitvlieg om het plenaire debat te vervolgen.

[0:01:06] Dan weet u dat, voorzitter.

[0:01:07] Dan ga ik nu aan mijn bijdrage beginnen.

[0:01:11] De luchtvaart moet verduurzamen.

[0:01:13] Er moet minder geluidsoverlast veroorzaken.

[0:01:16] Er moet een eerlijke bijdrage gaan leveren aan stikstofreductie.

[0:01:19] Het moet eerlijk belast worden en ga zo maar door.

[0:01:21] Maar eerlijk gezegd lijkt de vooruitgang op al deze dossiers minimaal.

[0:01:24] En ga deze nieuwe minister zijn schouders eronder zetten om deze noodzakelijke verduurzaming van de luchtvaart op alle terreinen voor elkaar te krijgen.

[0:01:31] Ons vieste jongetje van de klas verdient een schoonmaakbeurt.

[0:01:34] En deze minister heeft in ieder geval al lef getoond met de fietshelmplicht voor 18 minners als het gaat om de elektrische fiets.

[0:01:42] Hulde, laat hem dat lef hier voortzetten.

[0:01:46] en hier ook betonen.

[0:01:47] Laat ik dus beginnen met Lelystad Airport.

[0:01:49] Helaas treedt deze minister in de voetsporen van zijn Amstvoorganger als ik het goed zie.

[0:01:53] Hij zette alles op alles om de luchthaven te openen voor burgerluchtvaart in weerwil van een meerderheid van deze Kamer.

[0:01:59] En, voorzitter, daar is een motie over aangenomen al.

[0:02:04] En er ligt ook nog een motie klaar om over te stemmen.

[0:02:06] In de brief over Lelystad Airport wordt opnieuw gedweept met het uitplaatsen van vluchten vanaf Schiphol.

[0:02:11] Maar dat is nog steeds onmogelijk.

[0:02:12] Maatschappijen kunnen niet gedwongen worden naar Lelystad uit te plaatsen.

[0:02:17] En toch benoemt de minister dat opnieuw in zijn brief tegen beter weten in.

[0:02:20] Staat hij achter de garantie dat er geen autonome groei van de luchtvaart plaats kan vinden op Lelystad Airport?

[0:02:26] En hoe gaat hij dat garanderen?

[0:02:27] En nu wordt ook gesproken over geluidsreductie op Schiphol als doel voor uitplaatsing.

[0:02:31] Maar hoe gaat de minister dat garanderen?

[0:02:34] De regio, en dan heb ik het over de provincie, kan alleen instemmen met F35's op Lelystad Airport als Lelystad Airport ook opengaat voor handelsverkeer.

[0:02:43] Ja, een verbazingwekkend onverstandig standpunt wat de ChristenUnie-fractie betreft.

[0:02:47] Ik vrees voor de veiligheidssituatie en geluidsoverlast.

[0:02:50] De minister lijkt beide zaken ook aan elkaar te knopen en dat is dus onverstandig.

[0:02:54] Reken maar op bezwaar en beroep als naast F35 ook de burgerluchtvaart een plaats krijgt op de Lelystad.

[0:02:59] En ja, voor de ChristenUnie is het geluid van de F35 het geluid van de vrijheid.

[0:03:04] maar tegen de overbodige herrie van te veel nutteloze vakantievluchten zeggen wij dus nee.

[0:03:10] Wil de minister zich uitspreken tegen verknoping van burgerluchtvaart en defensie?

[0:03:14] En overigens, voorzitter, trappen verschillende partijen in deze Kamer vol in de val en lijken te draaien op Lelystad Airport.

[0:03:21] Als ik de verkiezingsprogramma's van 2025 vergelijk met die van 2023, en dat doen we natuurlijk graag, dan zie ik dat BBB, CDA en SGP opeens

[0:03:29] voor opening van Lelystad Airport, poort voor burgerluchtvaart zijn, in ieder geval de deur daarvoor openzetten.

[0:03:34] En ik pleit natuurlijk voor bekering.

[0:03:37] Compenseer de regio van Lelystad met een degelijk pakket investeringen, bijvoorbeeld in Defensie, in de Lelylijn, in hoogwaardige bedrijvigheid, in plaats van de weg van burgerluchtvaart op Lelystad te gaan bewandelen.

[0:03:48] Dank u wel.

[0:03:49] U heeft een interruptie, allereerst van de heer De Groot.

[0:03:52] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:03:53] En de VVD draait niet op Lelystad.

[0:03:54] Die vindt al jaren dat Lelystad open moet en dat vinden we nog steeds.

[0:03:57] En dat zouden we het liefst vandaag zien dan morgen.

[0:03:59] Dus laat het er helder zijn.

[0:04:01] Maar daar gaat mijn vraag aan de heer Grimwees niet over, want kijk, ik zou het niet hypociet willen noemen, maar wel, het is wel wat er gewoon speelt in Nederland, is dat er natuurlijk miljoenen Nederlanders inmiddels de grens over reizen, vaak met de auto, soms met de trein, maar vaak met de auto, met alle uitstoot van dien, om op vakantie te gaan.

[0:04:18] Dusseldorf, Frankvoort, Wezen, Brussel, Zaventem, miljoenen vakantievliegers gaan daarheen omdat er in Nederland geen plek, of de kosten te hoog zijn, maar vooral omdat er in Nederland geen plek is voor die vakantievliegers.

[0:04:30] En we zien dat in Europa gewoon die vraag naar die vluchten stijgt.

[0:04:33] Dus wat zegt de ChristenUnie tegen al die miljoenen Nederlanders die daar vandaan gaan vliegen, waar misschien ook wel ChristenUnie-stemmen tussen zitten, dat weet ik eigenlijk niet, maar wat zegt u tegen die mensen eigenlijk?

[0:04:47] Voorzitter, dan zeg ik Nederland is ook prachtig.

[0:04:50] Allereerst.

[0:04:52] Kijk, het is niet aan mij om te zeggen dit mag wel, dit mag niet.

[0:04:56] Maar het is aan mij wel als politicus.

[0:04:59] om ordening te scheppen en daar waar schaarses zijn goed te kiezen in die schaarste.

[0:05:06] En wij kiezen, als het gaat om schaarse stikstofruimte, schaarse geluidsruimte, schaarse leefbaarheid, kiezen wij voor burgers, kiezen wij voor ondernemers die graag hun bedrijf willen uitbreiden hier in Nederland.

[0:05:19] en kiezen wij dus voor minder vliegen.

[0:05:21] Dat is inderdaad een normatieve keuze en daar loop ik niet voor weg, meneer De Groot.

[0:05:25] In die zin is de VVD een stabiele partij en de ChristenUnie ook, want wij staan hier al jarenlang stabiel tegenover elkaar.

[0:05:33] Dat zijn de feiten en er zijn een aantal partijen in dit huis die een beetje van flippenkasbeleid houden.

[0:05:42] Dat is mijn antwoord en als het gaat over de vraag naar vakantievluchten,

[0:05:47] Er zit ook een relatie met het aanbod.

[0:05:49] Want als er op een gegeven moment in Europa niet meer slots beschikbaar zijn, dan moet je wel heel ver gaan fietsen om ergens in een vliegtuig te gaan stappen.

[0:05:56] Dus het heeft niet alleen met beprijzen te maken of met de wens om ver weg op vakantie te gaan, even snel.

[0:06:02] Het heeft ook met het aanbod te maken.

[0:06:04] En het aanbod reguleren we via slots.

[0:06:06] En Nederland hoeft niet, omdat we toevallig Nederlanders hebben die net over de grens rijden, dan maar het aantal slots uit te breiden.

[0:06:13] Dus ja, dat is het verhaal.

[0:06:14] En dat is inderdaad een normatief verhaal.

[0:06:17] Ja, ik twijfel of ik mijn tweede interruptie er dan voor zou gebruiken, want mijn vraag ging over wat u tegen die Nederlandse vliegers die op vakantie gaan zeggen, die wel over de grens gaan.

[0:06:25] Want u duwt ze dus over de grens.

[0:06:26] Overigens, België zegt ook, ja, we zijn er superblij mee.

[0:06:29] Goed voor onze ondernemers, goed voor onze banen.

[0:06:32] Kom maar hierheen met die mensen, dan brengen wij ze wel naar de Middellandse Zee, want daar gaat het over.

[0:06:37] En we zien ook in de omrinliggende landen dat er gewoon geïnvesteerd wordt in vliegcapaciteit, in slots.

[0:06:42] Want kijk, de regime zegt, dat is niet het geval.

[0:06:44] Nou, dat zien we ruimschoots om ons heen dat het gedaan wordt.

[0:06:46] U heeft het over dat het ook gaat over aanbod van slots.

[0:06:52] Dat zien we in Europa ook, dat neemt toe.

[0:06:55] Behalve in Nederland.

[0:06:56] En dat is precies de reden waarom we ook dat uitvloeieffect hebben als Nederland.

[0:07:01] En dat is precies mijn vraag.

[0:07:02] Wat zegt u dan tegen die mensen?

[0:07:04] Want die maken extra kost om dus naar het buitenland te gaan.

[0:07:06] Omdat we in Nederland zeggen, laat dat vliegveld wat al klaar ligt, wat zo open kan.

[0:07:11] Waar we gebruik van kunnen maken.

[0:07:12] Ja, dat kan open.

[0:07:13] Daar kunnen we gebruik van maken.

[0:07:15] Ja, wat zegt u dan tegen die mensen?

[0:07:16] Ga maar lekker ver rijden om een vakantie te gaan.

[0:07:19] Ja, voorzitter, dan kan ik terugwijzen naar mijn vorige antwoord.

[0:07:22] Ik leg hier open op tafel hoe wij erin zitten.

[0:07:25] Dat is een vrij stabiel standpunt.

[0:07:26] Dat verkondigt wel jaren.

[0:07:29] Dat is ook een respectabel standpunt.

[0:07:31] Wij kiezen namelijk voor het belang van de leefbaarheid van mensen die daar wonen of werken of hun bedrijf hebben.

[0:07:37] En wij kiezen inderdaad voor minder ruimte voor de luchtvaart.

[0:07:40] Er zit ook nog een klimaataspect aan natuurlijk aan vliegen.

[0:07:44] Daar kom ik nog in mijn bijdrage wel op terug.

[0:07:46] En uiteindelijk is het aan mensen zelf individueel om keuzes te maken waar ze naartoe reizen.

[0:07:51] Maar ik zou een hartelijke aanbeveling willen doen voor Nederland en een fijne straal daaromheen.

[0:07:56] Zonder mensen terecht te willen ons weg om te gaan vliegen.

[0:07:58] Maar het bezint ingebegint als we komende kerstvakantie weer eens de vakantie gaan plannen voor de volgende zomer.

[0:08:04] U heeft ook een interruptie van de heer Pierek.

[0:08:08] Ja dank voorzitter.

[0:08:10] De heer Grimmers die had het erover dat ook de bbb een draai zou hebben gemaakt als het gaat om het openen van Lelystad.

[0:08:16] Ik heb het verkiezingsprogramma voor dat ongeveer een paar weken geleden gepubliceerd is er nog eens even bij gehaald en daar staat eigenlijk ja.

[0:08:24] Vrijwel dezelfde tekst als twee jaar eerder, namelijk dat er pas over het openen van Lelystad gepraat kan worden op het moment dat de pasmelders volledig gelegaliseerd zijn.

[0:08:34] En de heer Grimmers zit nu in een plenaire debat over de pasmelders, dus ik zou zeggen, nou goed, probeer ook in dat debat dan energie te zetten op het volledig legaliseren van die pasmelders.

[0:08:46] Want dat is in ieder geval het verhaal dat de BBB altijd heeft gehad en daar hebben we nog geen millimeter van prijs gegeven.

[0:08:54] Is de heer Grimbus het met mij eens dat de BBB dus geen draai gemaakt heeft op dit dossier?

[0:09:00] Ik ben het met de heer Pierek eens dat de tekst in het CDA verkiezingsprogramma en het SGP verkiezingsprogramma voor opening van Lelystad Airport voor burgerluchtvaart ruim hartiger is dan in het programma van de BBB.

[0:09:11] Maar ik ben het er niet mee eens dat er niks zou veranderd zijn.

[0:09:14] In het programma van 2023 stond Lelystad Airport zal niet opengaan voor commercieel vliegverkeer.

[0:09:21] En nu staat het er toch wat meer omvloerst.

[0:09:24] En als aan de randvoorwaarden is voldaan van die pasmelders, volledig te legaliseren, en dan kan de heer Pierik zeggen, ja dat duurt toch met dit beleid tot Sint-Jutemers.

[0:09:33] Dat geef ik hem graag gewonnen.

[0:09:35] Maar het is wel een andere zin.

[0:09:39] Ja, dank, voorzitter.

[0:09:40] Ja, goed.

[0:09:41] Weet je, we hebben natuurlijk... Het kan net iets anders geformuleerd zijn in het verkiezingsprogramma, maar in dit debat hebben we altijd het openen van Lelystad gekoppeld aan het legaliseren van de pasmelders en dat hebben we nu nog eens bevestigd.

[0:09:52] Dus als het gaat om onze standpunten, dan is dat geen millimeter gedraaid.

[0:09:56] Dat wil ik toch even genoemd hebben.

[0:09:59] Oké, de heer Grembus vervolgt.

[0:10:00] Oké, voorzitter, maar dan zijn we dus eens dat de verwoording wel degelijk anders is en dat het verkiezingsprogramma in 2023 in deze net iets beter en helderder was

[0:10:07] dan het huidige.

[0:10:08] Maar oké, ik weet niet of er nog ruimte is voor amendementen, ik denk het niet meer.

[0:10:14] Maar oké.

[0:10:14] Tot zover dit punt.

[0:10:16] Even kijken, dan ga ik door met de natuurvergunning.

[0:10:20] Schiphol miste... Oh.

[0:10:23] Ik had u niet gezien, meneer Boodkamp.

[0:10:24] Excuus, meneer Boodkamp.

[0:10:26] Dat kan gebeuren, voorzitter.

[0:10:27] Ik ben niet zo groot, hè.

[0:10:27] Dus dan zie je me snel over het hoofd.

[0:10:30] Voorzitter, dank u wel.

[0:10:32] Ja.

[0:10:33] Hij zegt dat met zijn landelijke pet op, maar het is niet onbekend dat hij ook deel uitmaakt van het college van Vlevoland.

[0:10:48] De voorwaarden staan voor opening van het vliegveld.

[0:10:51] En dat geldt niet alleen voor de coalitionpartij ChristenUnie, de fractie binnen de Provinciale Staten, maar ook binnen de gemeenteraad van Lelystad, waar de ChristenUnie ook in zit, die pleit voor opening van het vliegveld.

[0:11:05] Is het dan niet zo, vraag ik aan de heer Grimmes, dat u dan beter naar het lokale bestuur zou kunnen luisteren, in plaats van uit die ivore Haagse toren een dictaat op te leggen van u moet naar ons luisteren?

[0:11:17] Heerlijk toch, zo'n democratische partij met interne discussie en verschillen van inzicht.

[0:11:24] En dat we daar vrijelijk over kunnen discussiëren en over vermenigende verschillen amendementen bij verkiezingscongressen kunnen indienen.

[0:11:32] Ik zou zeggen tegen meneer Boutkan, dat beveel ik u van harte aan.

[0:11:36] Dat ten eerste.

[0:11:36] En ten tweede.

[0:11:37] Ja, het is al jarenlang duidelijk dat onze broeders en zusters in Lelystad en in de Staten van Vlevoland en in de gedeputeerde Staten van Vlevoland er net een tikkeltje anders over denken dan wij hier landelijk en dan de rest van de ChristenUnie.

[0:11:52] Tegelijkertijd onze gemeenteraden in Zeewolde, Almere zitten meer op de landelijke lijn.

[0:11:59] Dus ja, wij zijn een levendige partij met een levendige discussie.

[0:12:05] Zo, tongbreker.

[0:12:06] En wij hebben al jarenlang landelijk het standpunt dat Lelystad Airport open voor burgerluchtvaart een onverstandige zet is.

[0:12:14] En wij zouden wel alle ruimte willen bieden aan de F35.

[0:12:18] Dat is het standpunt van de ChristenUnie fractielandelijk.

[0:12:21] En daar heb ik eerder over van gedachte gewisseld met meneer Boutkamp.

[0:12:24] En dat is geen diktaat.

[0:12:25] Dit is een democratisch tot stand gekomen standpunt binnen de ChristenUnie.

[0:12:28] En ik zou zeggen, neem er een voorbeeld aan.

[0:12:32] Duidelijk.

[0:12:32] Ik zie verder geen interrupties.

[0:12:33] Gaat u verder.

[0:12:37] Maar dank voor de vragen, collega's.

[0:12:40] Natuurvergunningen.

[0:12:41] Schiphol emist er ook weer eentje.

[0:12:43] Daarmee zijn we weer terug bij af.

[0:12:44] Voor de zomer werd de vergunning afgeschoten.

[0:12:46] Het verzoek tot niet-handhaven werd vorige maand geweigerd door de rechter.

[0:12:49] En ik kan me voorstellen dat milieuorganisaties trouwens geïnspireerd zijn door die uitspraak en nu wel een handhavensverzoek gaan indienen.

[0:12:56] En hoe gaat de minister dan zo'n handhavensverzoek tegemoet treden?

[0:13:00] Is het nog mogelijk niet te handhaven, gegeven het additionaliteitsvereiste?

[0:13:04] En voorzitter, als u in mijn hart kijkt, zeg ik, goed dat dit gebeurd is.

[0:13:09] Het was niet goed dat de stikstofjacht van Schiphol doorging zonder dat er voor de pasmelders, en ik debatteer dus daarover in een andere zaal, iets gebeurd is.

[0:13:17] De eerste prioriteit van deze regering hoort daar te liggen en niet bij de luchtvaart.

[0:13:21] Dat is deze BBB-minister, of nou, dat moet ik niet zeggen, minister van BBB-huizen, toch met me eens.

[0:13:27] Evenwel is het hard nodig dat Schiphol een milieuvergunning krijgt, een natuurvergunning.

[0:13:32] Want deze illegale situatie laten voortbestaan is niet wenselijk.

[0:13:35] Maar dan wel op een eerlijke manier, met bronmaatregelen en emissiereductie.

[0:13:38] En is de minister dat met mij eens?

[0:13:40] Maar helaas ligt er nog steeds geen plan hoe de luchtvaart een evenredige bijdrage aan stikstofreductie gaat leveren.

[0:13:45] Waar blijft dat?

[0:13:47] Een elektrische taxi is echt ruim onvoldoende.

[0:13:49] En wat vindt de minister...

[0:13:52] van in dat geval uitstekende voornemens, plannen van zijn collega Wiersma om over te schakelen van stikstofdepositie als luidmotief naar stikstofemissiereductie.

[0:14:05] Voor de luchtvaart geeft dit overigens een enorme uitdaging.

[0:14:07] De neerslag door de luchtvaart is veel kleiner dan de

[0:14:11] dan het aandeel uit in de uitstoot, 0,2% zonder de 3.000 voet en 0,1% met die 3.000 voet en de uitstoot in totaal van stikstofoxide is 13,6%.

[0:14:22] Dus ik ben zeer benieuwd.

[0:14:23] Wat zei u, voorzitter?

[0:14:24] Rond u langzaam af.

[0:14:25] Oh, ik moet even afronden.

[0:14:27] Ja, nou ja, ik ben benieuwd wat de minister daar aan gaat doen.

[0:14:32] Dan wil ik nog twee vragen stellen.

[0:14:33] Eentje over biobrandstoffen, dat bijmengen, dat gaat niet echt lekker.

[0:14:36] Nu is de Shell biobrandstoffabriek, daar stoppen ze ook nog eens mee.

[0:14:40] Hoe gaan we het doel voor 2030 alsnog halen, want dat ziet er nu niet naar uit.

[0:14:43] En het laatste puntje is over het normenstelsel van milieu, het lijkt te zijn losgelaten.

[0:14:47] voor een normenstelsel dat alleen op geluid stuurt, het NNHS.

[0:14:50] Klopt dat?

[0:14:51] En hoe gaan we dan sturen op zwaarveroxidiseerzorgwerkende stoffen, PFAS en ultrafijnstof?

[0:14:56] Wanneer komt de wetgeving naar de Kamer?

[0:14:57] Tot zover, voorzitter.

[0:14:59] Ik zie geen interrupties.

[0:15:00] Dan wens ik u veel succes bij het plenaire debat.

[0:15:03] Geef ik het woord graag aan de heer Pierek van de BBB.

[0:15:07] Succes.

[0:15:08] Dank, dank voorzitter.

[0:15:10] Voorzitter, wie naar de luchtvaart kijkt, ziet vaak dat het debat gedomineerd wordt door Schiphol.

[0:15:15] Niet onlogisch natuurlijk.

[0:15:16] Maar wie buiten de Randstad woont, weet dat er meer is.

[0:15:21] Regionale luchthavens als Maastricht en Eldre Groningen Airport zijn onmisbaar voor de bereikbaarheid en de regionale economie en leefbaarheid.

[0:15:30] Ze vervullen functies die Schiphol nooit alleen aan zou kunnen.

[0:15:34] Regionale luchthavens spelen een cruciale rol als het gaat om zaken zoals vrachtverkeer, opleidingen, onderzoek naar vliegen op waterstof en medische vluchten.

[0:15:45] Bovendien zorgen ze voor spreiding van mobiliteit en banen in de regio.

[0:15:49] Daarom is het goed deze waardevolle infrastructuur niet vol te bouwen.

[0:15:54] Dit doet geen recht aan de regio.

[0:15:57] BBB koestert de regionale luchthavens juist omdat ze bijdragen aan een regionale ontwikkeling en omdat ze ruimte bieden voor innovatieve verduurzaming die onmisbaar is voor de toekomst van de luchtvaart.

[0:16:08] Toch ziet BBB ook dat in bepaalde gevallen het lastig kan zijn om een balans te vinden tussen enerzijds de belangen die ik eerder opzomde en het reduceren van hinder en het beperken van de CO2-uitstoot.

[0:16:23] Ook Maastricht laat zien hoe ingewikkeld deze balans is.

[0:16:27] Uit de Merck-rapportage bleek dat de plannen om meer vrachtvluchten toe te staan leiden tot fors hogere CO2-uitstoot en extra hinderen.

[0:16:35] De minister heeft terecht besloten dat er eerst een volledige milieueffectrapportage moet komen.

[0:16:41] Dat laat zien hoe belangrijk het is om zorgvuldigheid in acht te nemen en alle belangen goed te wegen.

[0:16:50] Ik hoorde collega Pierik van de BBB over het economische belang van Maastricht Airport.

[0:16:57] Ik was benieuwd of de heer Pierik wist hoeveel winst Maastricht Airport afgelopen jaar heeft gemaakt.

[0:17:04] Dat zijn natuurlijk niet fraaie cijfers, maar we moeten wel proberen om die regionale luchthavens in de lucht te houden, om zo te opereren dat het verdienmodel ook van zulke soort luchthavens weer zwarte cijfers laat zien.

[0:17:26] Ja, nee, collega Pierik noemde natuurlijk bewust niet wat het was.

[0:17:30] Het was 11,5 miljoen verlies.

[0:17:33] Dus het is op dit moment zo dat voor Maastricht Airport dat dat een vlieslatende luchthaven is.

[0:17:38] En er worden maatschappelijke kost- en baatanalyses gedaan, dat als je daar bijvoorbeeld kiest voor industrie, voor woningbouw, dat dat qua baten veel meer oprevent voor de regio.

[0:17:46] Is dat dan niet iets waarvan de heer Pierik juist denkt, nou, als de regio op die manier veel meer baten op kan leveren, moeten we daar niet over nadenken?

[0:17:56] Ja, dank voor de vragen.

[0:17:58] Ja, weet je, Luchthaven-Maastricht is natuurlijk niet een luchthaven die solitair opereert.

[0:18:06] Je hebt altijd van die uitlek effecten.

[0:18:11] mensen een luchthaven zoeken en ze kunnen niet in Maastricht terecht omdat het gesloten is, dan gaan ze toch verder reizen.

[0:18:18] Dus uiteindelijk denk ik dat je als het gaat om de klimaatdoelstellingen er veel meer bij gebaard bent om zulke regionale luchthavens, of het nou gaat om Eelde of het gaat om Maastricht, om daar een fatsoenlijk verdienmodel achter te bouwen en dan kun je de

[0:18:37] Lekstromen, zeg maar, richting andere luchthavens in het buitenland in ieder geval beperken.

[0:18:42] Dat is niet alleen goed voor de regionale economie, maar dat is ook goed voor de klimaat.

[0:18:46] Anders gaan mensen veel verder Duitsland inrijden om gebruik te kunnen maken van de luchthaven.

[0:18:59] Prima, dan vervolgt u betoog, meneer Peering.

[0:19:02] Ja, dank.

[0:19:04] Voorzitter, dan nog enkele zaken die belangrijk zijn voor Den Helder.

[0:19:09] De vliegtuigen van de Kustwacht zijn nu nog gevestigd op Schiphol Oost, terwijl vrijwel alle maritieme operaties en partners zich rond Den Helder bevinden.

[0:19:18] De Kustwacht zelf wil Den Helder verhuizen om dichter bij het werkveld te zitten en de samenwerking met de marine- en reddingsdiensten te versterken en de operationele slagkracht ook te vergroten.

[0:19:29] Ziet de minister, vraag ik,

[0:19:31] Ook deze voordelen vallen verhuizing en wil hij dat stimuleren.

[0:19:37] Verder is er een lagune in de wetgeving rond de beveiliging van helikopterverkeer naar en van de Noordzee-platforms.

[0:19:45] In Den Elder worden passagiers wel gecontroleerd, maar elders ontbreekt dit.

[0:19:49] Terwijl Noordzee-infrastructuur steeds belangrijker en kwetsbaarder wordt, ontbreekt dus er een wettelijke verplichting tot beveiligingschecks.

[0:19:56] Mijn vraag is of de minister kan aangeven of overal dezelfde minimale veiligheidseisen gelden en hoe dit wettelijk is verankerd.

[0:20:05] Voor de nieuwe faciliteiten van de Kustwacht zou het reisvastgoedbedrijf grond overdragen aan Den Helder Airport.

[0:20:11] De gesprekken daarover verlopen positief, maar er is nog geen definitieve beslissing genomen.

[0:20:15] Het is van belang dat dit proces niet vertraagt en dat er nu snel duidelijkheid komt.

[0:20:20] Kan de minister aangeven wat de stand van zaken nu is?

[0:20:24] Voorzitter, de luchtvaart staat voor een enorme verduurzamingsopgave.

[0:20:29] De SAF roadmap laat zien dat Nederland koploper kan zijn.

[0:20:34] De grootste SAF-fabriek van Europa staat nu in ons land en in 2027 zal zelfs de grootste SAF-fabriek in de wereld worden geopend.

[0:20:43] Gewoon hier in Nederland, in ons eigen Rotterdam.

[0:20:46] Tegelijkertijd horen we dat Shell de plannen juist afbouwt.

[0:20:51] Dat roept de vraag op.

[0:20:52] Hoe kan de minister ervoor zorgen dat investeringen in SAF aantrekkelijk blijven en er meer marktvraag komt?

[0:20:57] Kan de minister meer doen dan alleen draaien aan de knop van de bijmengverplichting?

[0:21:02] Welke rol krijgt onze agrarische sector?

[0:21:04] Kan regeneratieve landbouw in de toekomst duurzame grondstoffen leveren aanvullend op afval en reststromen die al gebruikt worden?

[0:21:12] En ziet de minister mogelijkheden om de teelt van landbouwgewassen te stimuleren die kunnen bijdragen naar een hogere SAF-productie?

[0:21:22] Tot slot, voorzitter, de discussie over Schiphol.

[0:21:24] Het laat zien hoe kwetsbaar ons beleid is.

[0:21:27] De natuurvergunning is vernietigd.

[0:21:30] De regels voor baangebruik zijn complex en omwonenden worden keer op keer teleurgesteld.

[0:21:36] De BBB zegt, zorg voor duidelijkheid en eerlijkheid.

[0:21:41] Geen valse beloften, maar heldere keuzes die draagvlak hebben.

[0:21:44] En laat daarbij de regio niet in de steek.

[0:21:47] Nederland is groter dan de Randstad.

[0:21:49] Onze regionale luchthavens zijn daarvan het bewijs.

[0:21:54] Tot zover, voorzitter.

[0:21:55] Dank u wel.

[0:21:56] Dan geef ik het woord aan mevrouw Posma voor een interruptie.

[0:22:00] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:22:02] Ik had even tot het einde gewacht.

[0:22:04] Ik ben even benieuwd ook naar een verdere verdieping van het standpunt over Lelystad, want we zien wel degelijk een verschuiving in het standpunt in het verkiezingsprogramma.

[0:22:13] In 2023 weet ik nog dat de BBB, de boer-burgerbeweging, echt ook de zorgen mee heeft genomen van de burgers over de geluidsoverlast.

[0:22:23] De mogelijke geluidsoverlast die echt wel gaat komen als je 10.000

[0:22:27] kisten laten stijgen en landen op Lelystad.

[0:22:32] Door aan te geven dat je eigenlijk wel akkoord gaat als de paspromatiek is opgelost, vergeet je die hele burger.

[0:22:40] Is de BBB nu opeens de BB geworden, de boerbeweging, en ligt die hele burger buitenspel?

[0:22:49] Hoe ziet de heer Pierik dit?

[0:22:52] De heer Pierik.

[0:22:54] Ja, dank voor de vraag.

[0:22:56] Mevrouw Posma weet dat we niet alleen die pasmelders als belangrijk item naar voren schuiven als het gaat om eventuele opening van Lelystad Airport, maar dat we ook kijken naar de laagvliegroutes en de hinder die het opleveren.

[0:23:09] Dus zodra die dingen zeg maar op een acceptabel niveau gebracht worden, dus eigenlijk één het legaliseren van de pasmelders en

[0:23:16] Ook dat de hinder van de laagvliegroutes zo teruggedrongen is dat het draagvlak vindt in de omgeving Lelystad.

[0:23:26] Dan gaan we ons standpunt heroverwegen.

[0:23:33] Nu wordt het wel interessant, want wanneer

[0:23:37] Is dat moment dan?

[0:23:40] Want ik zou zeggen, als er niets vliegt, heb je geen overlast.

[0:23:43] Dus dan heb je geen burgers die opstaan en zeggen van ja, dit gaat niet.

[0:23:49] Dit gaat niet boven mijn huis.

[0:23:50] Ik wil mijn nachtrust hebben.

[0:23:51] En het terecht punt.

[0:23:53] Maar als je zegt dat het tot een minimum wordt beperkt, wat is dat minimum?

[0:23:58] Is dat 10.000 huizen die er last van mogen hebben?

[0:24:01] 4.000?

[0:24:02] Is dat alleen s'nachts?

[0:24:03] Is dat alleen overdag?

[0:24:04] Hoe zit dat nou specifiek?

[0:24:05] Ik vind het een heel kwetsbaar standpunt.

[0:24:10] Kan de heer Pierik specifieker zijn over wanneer dat moment is aangebroken dat hij zegt dit is goed en is de heer Pierik het met mij eens dat geen vluchten, geen geluidsoverlast geven

[0:24:23] en een stuk beter zijn dan die 10.000.

[0:24:28] Ja, dat is natuurlijk een logische stellingname.

[0:24:31] Alleen als het gaat om overlast en luchtverkeer... Ik bedoel, we hebben het ook over de F-35, het openen van Lelystad voor militair vliegverkeer.

[0:24:39] Ja, als we daar ook tegen zijn... Ik bedoel, natuurlijk levert het openen van welke luchthaven dan ook een bepaalde vorm van geluidsoverlast op.

[0:24:48] En ja, we hebben dat te overwegen.

[0:24:55] We willen dat zoveel mogelijk beperken, maar dat gaat natuurlijk altijd enige overlast opleveren.

[0:25:01] Dat kan iedereen op de klompen aanvoelen.

[0:25:07] Ja, voorzitter, over die boeren.

[0:25:09] We hebben inderdaad parallel een debat over die pasmelders, boeren die vast zijn komen te zitten door verkeerd overheidsbeleid en het weigeren om te doen wat nodig is om de stikstof naar beneden te brengen.

[0:25:19] Wat we nu zien is dat het heel moeilijk wordt om die boeren nog uit de problemen te helpen.

[0:25:24] Daar gaat de hele discussie over.

[0:25:26] Wat doet de BBB-minister?

[0:25:28] Die gaat vervolgens stappen nemen om een vliegveld te openen

[0:25:32] die voor meer stikstof gaat zorgen en die het dus nog moeilijker gaat maken voor die boeren om uit de shit te komen.

[0:25:38] Dus hoe verantwoord de BBB deze stap terwijl ze weten dat de rechter het echt niet gaat laten gebeuren dat er zogenaamd intern of extern gaat worden gesaldeerd met de rechter die Lelystad nog zou hebben.

[0:25:53] Ja goed, ik herhaal toch het standpunt.

[0:25:54] Ik bedoel, de BBW zal nooit akkoord gaan met het openen van Lelystad voor commerciële vluchten als die pasmelders niet gelegaliseerd zijn.

[0:26:02] En ja, de BBW is een partij voor boeren en burgers en uitbreiding, ik bedoel, als we zien dat de boeren, de agrarische sector moet krimpen en de luchtvaart kan uitbreiden, dat is onverkoopbaar.

[0:26:16] Dus ik bedoel, we willen dat allemaal in balans wegen en dat betekent dat we

[0:26:21] Dat is volgens mij het opdracht voor heel Nederland.

[0:26:26] We moeten van het stikstofslot af.

[0:26:28] Pasmelders is eigenlijk maar één van de elementen.

[0:26:32] Als het gaat om het stikstofprobleem dat we in Nederland hebben.

[0:26:35] We willen ook huizen bouwen.

[0:26:36] We willen ook infrastructurele projecten weer vlot trekken.

[0:26:39] Dus we willen heel veel.

[0:26:40] En dat betekent dat we eigenlijk als volksvertegenwoordigers een buitengewone verantwoordelijkheid hebben om zo snel mogelijk Nederland van het stikstofslot af te halen.

[0:26:49] kunnen we op heel veel dossiers weer stappen zetten.

[0:26:54] En dan zou er dus ook mogelijkheden zijn om nog iets te doen aan Lelystad.

[0:27:01] Ja, voorzitter, de BBB blijft wel zeggen dat ze voor boeren en burgers zijn, maar ik zie het nog niet in daden.

[0:27:06] Dus ik probeer dat even op tafel te krijgen, van welke stappen de BBB daarin wil nemen.

[0:27:11] Heel concreet heb ik horen, mijn collega Pierik net hoorde zeggen, gezondheid vinden we wel belangrijk, stellen we enige eisen aan richting de burgers.

[0:27:20] We vinden ook andere maatschappelijke baten belangrijk, ook economisch, et cetera.

[0:27:26] Maar dan zou ik zeggen,

[0:27:29] Dat moet dat dan op papier komen.

[0:27:30] Dus er is nog geen maatschappelijke kostenbatenanalyse van Lelystad Airport dat deugt om te kijken van nou ja, wat zou het opleveren?

[0:27:38] Heeft het überhaupt zin?

[0:27:39] Etcetera, etcetera.

[0:27:41] En er is nog geen advies van de gezondheidsraad als het gaat om is het allemaal wel verstandig en binnen welke grenzen?

[0:27:49] Wat zijn nou die grenzen van de luchtvaart?

[0:27:51] Dus mijn vraag aan de heer Perik, zou hij een motie van de Partij voor het Dieren willen steunen, waarin we ook niet twee dingen vragen?

[0:27:57] Een MKBA, een eerlijke maatschappelijke kostenbaatanalyse als het gaat om Lelystad, wat mij betreft ook Schiphol.

[0:28:04] En ten tweede, een advies van de gezondheidsraad.

[0:28:10] Dank voor de vraag.

[0:28:12] Als het gaat om de overwegingen die meespelen om bepaalde economische activiteiten al dan niet uit te breiden zoals luchtvaart dan heb je altijd een scala van dingen die een rol spelen en dan kijk je naar de

[0:28:26] economische belangen en dan kijk je ook naar de gezondheidseffecten, dan kijk je naar de milieu-impact.

[0:28:31] En in dat hele speelveld probeer je een balans te vinden en dat gaat de BBB zonder meer doen.

[0:28:39] Maar de BBB zegt ook altijd van je kan niet groen doen als je rood staat, dus je moet wel bepaalde economische activiteiten hebben om uw brouwt.

[0:28:51] iets te kunnen doen aan de milieu-impact.

[0:28:55] Maar gezondheid staat echt altijd heel erg voorop bij de BBB.

[0:29:03] Ja, zonde van mijn interruptie, want ik moet mijn vraag gewoon herhalen.

[0:29:06] DBB beantwoordt mijn vraag niet.

[0:29:08] Juist als je wil weten wat is nou de impact op de gezondheid van Lelystad, van de luchtvaart, als je dat zwart op wit wil hebben, om te kunnen overwegen, natuurlijk, en dan de uiteindelijke overweging is politiek, maar je wil eerst de feiten op tafel.

[0:29:21] En juist als je wil weten wat zijn nou de daadwerkelijke netten onderaan de streep de maatschappelijke baten, dan wil je zo'n MKBA-analyse hebben.

[0:29:29] En dan is mijn concrete vraag, wil de BBB ons voorstel daarvoor steunen?

[0:29:33] Ja of nee?

[0:29:34] Het is heel simpel.

[0:29:35] Ja of nee?

[0:29:36] De heer Pierik.

[0:29:37] Nou, op dit moment nog niet.

[0:29:38] Ik bedoel, ik wil eerst weten wat de minister voor antwoorden geeft.

[0:29:42] Duidelijk.

[0:29:42] Ik zie verder geen interrupties.

[0:29:43] Dan geef ik het woord aan de heer Eerdmans van JA21.

[0:29:45] De heer Eerdmans.

[0:29:48] Voorzitter, dank je wel.

[0:29:49] De luchtvaart is een cruciaal onderdeel voor onze welvaart.

[0:29:52] Op Schiphol werken 115.000 mensen.

[0:29:55] Bij KLM ruim 30.000.

[0:29:56] We hebben 500.000 vliegtuigen die elk jaar opstijgen en landen voor zo'n 70 miljoen reizigers.

[0:30:03] Maar de luchtvaartsector staat onder grote druk en Schiphol dreigt haar positie als internationale mainport te verliezen, met name door exploderende belastingen.

[0:30:10] en krimpambities vanwege de geluidsoverlast.

[0:30:12] En krimp is niet alleen slecht nieuws voor de luchtvaart zelf, maar natuurlijk ook voor alle passagiers die moeten worden vervoerd.

[0:30:17] Het overstafverkeer en uiteraard ook de hele logistieke keten daaromheen.

[0:30:22] Voorzitter, mensen zullen altijd blijven vliegen.

[0:30:25] We vliegen alweer veel meer dan voor corona zelfs.

[0:30:29] En er wordt door Schiphol tegelijkertijd hard gewerkt om het aantal ernstig geluidgehinderden terug te dringen, met 20 procent in 2026.

[0:30:37] Schiphol en KLM doen er alles aan om die doelen te halen.

[0:30:39] En dat is ook niet zo gek, want ze investeren daar 7 miljard euro in, in nieuwe en schonere, stillere vliegtuigen.

[0:30:45] Mind you, met stillere vliegtuigen de nacht en een verbod op de meest lawaaiige toestellen wordt ruim 30 procent reductie in de nacht gerealiseerd.

[0:30:52] In de Balanced Approach aanpak moeten de nachtvluchten omlaag van 32.000 naar 27.000 vluchten tussen 12 uur s'nachts en 6 uur s'ochtends.

[0:31:02] is de minister ervan op de hoogte dat Transavia dan kopje onder gaat.

[0:31:06] Transavia vliegt drie keer per etmaal in die randen van de nacht.

[0:31:10] Ze vertrekken heel vroeg, komen heel laat terug.

[0:31:13] Als dat niet meer mag, prima, maar dan gaan ze uitwijken.

[0:31:15] Dan hebben we dus meer CO2-uitstoot, meer hinder, want mensen moeten dan veel meer gaan reizen.

[0:31:21] Bovendien, de randen van de nacht, ja, dat is juist meer verstoring.

[0:31:24] Dan worden er veel meer mensen daar wakker van.

[0:31:26] Kortom, een nachtslot klinkt hartstikke leuk en aardig, maar het werkt aafrechts.

[0:31:30] En nu weten we dat aan het eind van dit jaar 50% van de toestellen van Transavia bijvoorbeeld een Airbus zijn, dus stil en zuinig.

[0:31:38] Voorzitter, nou ik heb begrepen is het ministerie dus een beetje overstag gaan voor die laatste 5%, dat las ik in het brief, 5% geluidsreductie en neemt dus daar wel die stillige vliegtuigen in mee.

[0:31:48] Daar zijn we heel blij mee en dat is ook wat het jaar 2020 betreft een mooi resultaat dat recht doet aan de inspanning van de maatschappij, de luchtverkeersleiding en Schiphol in hun zoektocht naar verstilling.

[0:31:57] Voorzitter, wat kan de minister zeggen als ik zeg, we moeten weer uiteindelijk terug kunnen naar die 500.000 vliegbewegingen per jaar?

[0:32:05] Dat perspectief, wat vindt het kabinet daarvan?

[0:32:08] Kunt u toezeggen dat dat perspectief ook juridisch kan worden vastgelegd in de nieuwe luchthavenverkeersbesluit?

[0:32:14] Voorzitter, ga ik naar Lelystad.

[0:32:15] Inderdaad, Lelystad Airport is aangewezen door de staatssecretaris als voorkeurslocatie voor een stationering van de F-35's.

[0:32:22] Wat JA-N20 betreft volkomen logisch.

[0:32:25] Maar Lelystad zegt, ja, hartstikke prima, maar als wij die F-35 toestaan, dan willen we er ook wat voor terug, namelijk inderdaad passagiersvluchten.

[0:32:32] Daar profiteert namelijk de hele provincie van.

[0:32:34] En anders blokkeren we die, las ik vandaag in de Telegraaf.

[0:32:37] Dus, ja, erkent de minister dat de Tweede Kamer en de provincie wel recht hebben op een hele duidelijke besluitvorming hierin ter zake.

[0:32:45] En snel duidelijkheid of die passagiersvluchten nou wel of niet worden toegestaan.

[0:32:50] En ziet de minister in dat wanneer het kabinet wederom niet besluit tot toekenning van passagiersvluchten op Ledenstad Airport dat ook draagvlak gaat kosten in de provincie en natuurlijk de synergievoordelen laat wegvallen.

[0:33:01] Voorzitter.

[0:33:02] Dan ga ik naar de belastingen, want daar sluit ik eigenlijk ook mee af.

[0:33:05] Zoals bekend hebben wij de hoogste nationale vliegbelasting van heel Europa.

[0:33:10] Nu betaal je in je ticket 60% belastingen.

[0:33:13] Dat is nog erger over vijf jaar, want dan hebben we het over 74% van je ticket bestaat eigenlijk uit belastingen.

[0:33:20] Dat is nu 30 euro per ticket.

[0:33:22] Dat is veel hoger dan bijvoorbeeld in België.

[0:33:24] In Duitsland is het inmiddels al

[0:33:25] Er is een discussie gegaan om hem te verlagen.

[0:33:28] In Zweden heeft men net besloten om hun vliegbelasting af te schaffen.

[0:33:31] Kortom, passagiers gaan vertrekken.

[0:33:34] Niet meer van Schiphol, maar die gaan dus over de grens.

[0:33:37] Die gaan vanaf Düsseldorf of Brussel.

[0:33:39] En dan koerst het kabinet ook nog aan.

[0:33:40] Ik heb het nog een keer gecheckt in de voorjaarsnoten en ik vrees dat dus ook dinsdag op Prinsjesdag.

[0:33:45] naar buiten komt, nog eens een keer een extra 1,1 miljard euro aan vliegbelastingen voor 2027.

[0:33:51] Absurd, als dat waar is.

[0:33:53] Dat is absurd hoog en dat gaat zometeen ervoor zorgen dat er een onbereikbare vliegvakantie komt voor de man met de smalle beurs.

[0:34:00] En ik wil echt graag van het kabinet weten, van beide eigenlijk, bewindslieden, hoe we dit gaan voorkomen.

[0:34:05] Dat vliegen gewoon een luxe wordt en onbereikbaar lijkt te zijn.

[0:34:10] Kortom, jaar 2021 wil heel graag van die hele nationale vliegbelasting af, ook gelet op het level playing field in Europa, en willen ook de havengelden op Schiphol verlagen trouwens om vliegen vanuit Nederland weer voor iedereen betaalbaar te houden.

[0:34:23] Tot slot, dan neem ik nog 20 seconden, die transferbelasting, die overstapbelasting, dat lijkt geen enkel positief milieueffect te gaan realiseren.

[0:34:30] maar het gaat wel een hoop veroorzaken, ook internationaal, en het verzwakt de KLM behoorlijk.

[0:34:35] Deelt het kabinet de mening om het invoeren van een transferbelasting als het enige land in Europa dat dat moet worden gestopt?

[0:34:42] En kan de minister ook, kent hij het onderzoek van Delft, geloof ik, CD Delft, vanuit 2023, die dat ook aantoont?

[0:34:50] Graag daar nog een reactie op, voorzitter, dan sluit ik daarmee af.

[0:34:52] Dank u wel.

[0:34:53] Keurig, dank u wel.

[0:34:54] Geef ik het woord aan het lid Kasti.

[0:34:56] Voorzitter, bij de Partij voor de Dieren staat gezondheid van mensen, dieren en planeet boven de winsten van de luchtvaartelite.

[0:35:04] Sommige mensen horen op piekdagen bijna elke minuut een vliegtuig over hun hoofd razen.

[0:35:09] Ze worden er helemaal knettergek van.

[0:35:12] Bijna 1 miljoen mensen ervaren overlast.

[0:35:14] en dat heeft ook effect op hun gezondheid.

[0:35:17] Ik heb het vaker gezegd, partijen als VVD hebben de mond vol over vrijheid, maar je hoort ze nooit over het feit dat burgers door de luchtvaart de vrijheid wordt ontnomen om veilig in hun eigen huis te zitten of in hun slaapkamer te slapen.

[0:35:30] De luchtvaart neemt ook ruimte in dat de kosten gaan van woningbouw.

[0:35:33] VVD en BBW kiezen voor de belangen van de luchtvaartelite, boven het recht van mensen op gezond wonen.

[0:35:39] We zitten zelfs in de situatie dat Schiphol illegaal werkt, zonder vergunning, en BVB en VVD kijken gewoon weg.

[0:35:47] Probeer een keer als kroeg zonder vergunning te werken, dan krijg je snel handhaving op je dak.

[0:35:52] Dus welke boodschap geef je hiermee af aan ondernemers en burgers als je niet handhaaft, vraag ik de minister.

[0:35:58] Voorzitter, de klimaat- en stiekstofcrisis betreigt onze veiligheid.

[0:36:02] Van iedereen wordt verwacht dat ze bijdragen aan de oplossingen.

[0:36:05] We vragen veel aan de boeren, maar ook een groot vervuiler als Schiphol moet leveren.

[0:36:11] Dat is rechtvaardig, want alleen zo herstelt weer het vertrouwen in de overheid.

[0:36:16] Het moet echt afgelopen zijn met de privilege-positie van de luchtvaart.

[0:36:20] De luchtvaart moet weer met respect voor de grenzen van gezondheid van mens, dier en natuur gaan functioneren.

[0:36:26] De Partij voor de Dieren pleit daarom voor de volgende maatregelen.

[0:36:30] Eén, handhaven van die illegale situaties.

[0:36:32] Iedereen moet zich in Nederland de regels houden, dus kom op, die luchtvaart ook.

[0:36:36] Twee, stop met die nachtvluchten.

[0:36:38] Drie, Schiphol kan prima krimpen en toch voldoen aan de vraag van de Nederlandse reizigers.

[0:36:44] Wat je wel vanaf moet stappen, is die overstappers die alleen maar schade veroorzaken aan Nederland en niks eigenlijk opbrengen.

[0:36:53] Vier, verbieden van privéjets.

[0:36:56] Vijf, op korte termijn invoeren van een CO2-plafond.

[0:36:59] Volgens mij is daar behoorlijk draagvlak voor.

[0:37:02] Zes, verbied frequent flight programma's die mensen stimuleren om meer te vliegen en voer in plaats daarvan een belasting in voor veelvliegers.

[0:37:12] Daarmee krijgen mensen meer rust in hun eigen tuin en slaapkamer.

[0:37:15] Ontstaat er meer ruimte voor natuur en wonen.

[0:37:18] Voorzitter, ik wil nog drie punten aanstippen.

[0:37:20] Eerst de gezondheid.

[0:37:21] Partijen zeggen hier altijd de gezondheid van burgers echt te willen borgen.

[0:37:26] Maar hier in de zaal zitten burgers en zorgmedewerkers die het kabinet al jaren vragen om de Gezondheidsraad een onafhankelijk advies op te laten stellen over de impact van luchtvaart op de gezondheid van Nederlanders.

[0:37:37] naar voorbeeld van België.

[0:37:38] Het laatste onderzoek dateert uit 1999.

[0:37:41] Is de minister hiertoe bereid?

[0:37:43] De Partij voor de Dieren heeft eerder voorstellen hiertoe ingediend, 70 zetels voor.

[0:37:47] We missen er nog een paar, dus ik kijk toch weer JA21, BBB, VVD, CDA, PVV, SGP en Forum voor Democratie aan.

[0:37:55] Kom op.

[0:37:56] En het tweede punt.

[0:37:58] Zoals de minister al aangaf, is er nooit een volledige MKBA gemaakt ter onderbouwing van een eventuele opening van Lelystad Airport.

[0:38:04] Dat geldt eigenlijk ook voor Schiphol en de totale luchtvaart in Nederland.

[0:38:09] Er liggen wel rapporten die laten zien dat het juist in het maatschappelijk belang is als de luchtvaart krimpt.

[0:38:14] is de minister bereid een MKBA uit te laten voeren?

[0:38:18] Zo nee, waarom niet?

[0:38:19] En tenslotte Lelystad Airport.

[0:38:21] Voorzitter, de Kamer heeft op voorzet van de Partij voor de Dieren gewoon een motie aangenomen dat Lelystad niet open moet gaan voor burgerluchtvaart en dit kabinet is dat gewoon weer keihard aan het negeren.

[0:38:34] Ze willen gewoon doorgaan met de voorbereiding van eventuele openingen.

[0:38:38] Ik vraag aan dit kabinet waarom deze verspilling van tijd en belasting geldt.

[0:38:44] Het is gewoon een middelvinger naar de Kamer, naar de omwonenden, naar woningzoekenden en naar de boeren.

[0:38:50] En ik weet niet wat erger is, die middelvinger of de totale onzin die het kabinet uitkraamt om maar de opening van Lelystad goed te praten.

[0:38:59] Ik kom er niet aan toe om al die punten die de bewindspersonen hebben gedeeld in de brief te ontkrachten, maar kom op.

[0:39:07] Een van de argumenten is, Flevoland heeft een opgave van 120.000 woningen om te bouwen en daarom moet er ook werk zijn in de Lelystad.

[0:39:15] Hallo, we hebben een stikstofcrisis, een luchtvaartsector draagt bij aan die stikstofcrisis.

[0:39:21] Dus een Lelystad verder openen draagt niet bij aan een woningbouw.

[0:39:27] Hallo, we hebben ook een supergoede arbeidsmarkt.

[0:39:30] Dat betekent dat er heel veel vraag is naar personeel.

[0:39:33] in de zorg, in maatschappelijk relevante sectoren, in de techniek.

[0:39:39] Er is voldoende werkgelegenheid.

[0:39:41] Lelystad gaat daar niets aan bijdragen.

[0:39:43] Het gaat alleen maar totale schade veroorzaken.

[0:39:46] Voorzitter, heb tenminste het lef om een brede maatschappelijke kostenbaat te analyseren, te leveren, zodat we er eerlijk kunnen kijken wat het echt zou opleveren, in plaats van maar gewoon door te zetten.

[0:39:58] De Kamer was duidelijk, stop met deze onzin en bescherm.

[0:40:03] Klimaat, dier, natuur en milieu.

[0:40:05] Dank u wel.

[0:40:06] Ik zie geen interrupties.

[0:40:08] Ik zie één interruptie van mevrouw Posma.

[0:40:10] Mevrouw Posma.

[0:40:12] Ja, dank voorzitter.

[0:40:13] Ik heb een interruptie voor het lid Kostic.

[0:40:15] Ik moet zeggen dat ik het lid Kostic nog voor haar vriendelijke kant hier vind zien.

[0:40:20] zich zien te uiten.

[0:40:21] Want ik lees ook in die brief die we hebben gekregen over Lelystad Airport.

[0:40:26] Ik citeer even om even te laten zien waar het over gaat.

[0:40:28] Om besluitvorming over Lelystad Airport op een laat moment niet te vertragen gaat het ministerie door met de lopende voorbereiding voor besluitvorming en eventuele in gebruikname van de luchthaven voor 10.000 vliegtuigbeweging handelsverkeer.

[0:40:41] Dit staat lijnrecht

[0:40:43] op de motie die uw collega mevrouw Teunissen heeft ingediend, die een kamermeerderheid heeft gehaald, die wij ook ondersteund hebben, dat niet de afspraak is, die wij met elkaar hebben.

[0:40:53] En ik vind het van complete disrespect getuigen dat hier een kabinet voor ons zit die gewoon tegen de wil ingaat van de Kamer.

[0:41:02] Mijn vraag is, zou het lid Kostic hierop willen reflecteren?

[0:41:07] Is zij dit vaker tegengekomen?

[0:41:09] Graag een korte reflectie van het lid Kostic hierop.

[0:41:11] Korte reflectie alsjeblieft.

[0:41:14] Dank voorzitter.

[0:41:15] Kijk, ik snap het dat u een korte reflectie wil, maar dit is wel een terecht punt van mijn collega van NEC.

[0:41:20] Dit is zo'n schoffering van de Kamer.

[0:41:22] Dit is gewoon totaal niet mee willen denken, bewegen met wat de Kamer wil schofferen en gewoon je eigen wil door willen drukken.

[0:41:32] Het kan niet meer, niet alles kan.

[0:41:33] Dat was al lang de conclusie van Remkes.

[0:41:36] Luchtvaart heeft al alle grenzen van gezondheid, natuur, milieu en klimaat overscheden.

[0:41:40] Pas op de plaats.

[0:41:42] Stop gewoon een soort verlengsnoer van de luchtvaartlobby te zijn aan die kant.

[0:41:47] Het is echt schandalig, dus ik sluit me volledig aan bij de woorden.

[0:41:50] En ik zou willen zeggen, als je toch wil doorpakken met voorbereidingen van het een en ander, stop met de voorbereidingen van deze onzin rondom Lelystad Airport, want het gaat rechtstreeks in tegen de Kamer.

[0:42:01] Maar start met de voorbereidingen voor het CO2-plafond, om dat zo snel mogelijk te regelen.

[0:42:08] Dank voor deze reflectie.

[0:42:09] Dan geef ik graag het woord aan de heer De Hoop van Gronings Partij van de Arbeid.

[0:42:13] Dank u wel, voorzitter.

[0:42:14] Voorzitter, de luchtvraat kent grenzen.

[0:42:17] milieugrenzen, maar ook maatschappelijke grenzen.

[0:42:20] En die zijn jarenlang fors overschreden.

[0:42:23] Mensenrechten zijn geschonden en de overlast van Schiphol moet krimpen.

[0:42:27] Minder overlast, minder gezondheidsschade, minder milieuvervuiling.

[0:42:30] En omdat de politiek zelf geen grens trok, kwam het tot meerdere rechtelijke uitspraken.

[0:42:35] Zowel het kabinet als Schiphol zelf nam hier geen genoegen mee en ging in beroep, terwijl een ieder kon zien dat dat kansloos was.

[0:42:42] Voormalig minister Madlener sloeg werkelijk alle adviezen van zijn ministerie in de wind, terwijl hij donders goed wist dat het problemen opleverde.

[0:42:49] En dat zagen we afgelopen week wederom.

[0:42:52] We weten al heel lang dat Schiphol zich al jaren niet aan de wet houdt.

[0:42:54] En toch werd het jarenlang gedoogd.

[0:42:56] Voor elke boer, voor elke burger zou dit consequenties hebben.

[0:42:59] Maar voor Schiphol leek dat maar niet te gelden.

[0:43:02] En ook het kabinet ging dus weer in hoger beroep en het leidde alleen nog maar tot meer stilstand.

[0:43:07] Nu de Raad van State in de spoedzaak wederom de conclusie heeft getrokken

[0:43:11] dat de natuurvergunning terecht vernietigd is, moet er gehandhaafd worden.

[0:43:14] En is het tijd dat de sector ook haar beloften nakomt.

[0:43:17] En dat betekent in ieder geval 20% reductie.

[0:43:20] En het is inmiddels duidelijk dat KLM haar aandeel wederom niet lijkt te gaan realiseren.

[0:43:24] En de minister schreef zelf dat uit eerdere ervaringen blijkt het om naleving van de afspraken met de KLM af te dwingen, maatregelen noodzakelijk zijn.

[0:43:33] Die les is eigenlijk nog steeds niet opgevolgd.

[0:43:35] We hebben nog steeds geen confinante over de vlootvernieuwing.

[0:43:37] We hebben nog steeds geen verdere sancties.

[0:43:39] En ik verwacht als de minister zelf zulke woorden gebruikt, dat hij dan daar ook naar handelt.

[0:43:42] Mijn vraag aan de minister, hoe gaat u afdwingen dat de sector zijn belofte nakoelt?

[0:43:47] Voorzitter, ons en omwonenden is ook beloofd dat we voortaan meer gaan kijken naar de ervaren overlassen, minder naar die eldents.

[0:43:54] En nu blijkt dat we tot 2028 of 2029 moeten wachten tot dit af is.

[0:43:59] En ook is er nog steeds geen integrale analyse van alle gezondheidseffecten in combinatie met elkaar.

[0:44:04] Is de minister daartoe bereid?

[0:44:05] Wat GroenLinks Partij van de Arbeid betreft is dat de voorwaarden voor alle toekomstige besluiten.

[0:44:10] Kunnen wij het CO2 plafond dan ook eindelijk verwachten

[0:44:14] in een nieuwe LVB.

[0:44:15] En de heer Grimwis heeft natuurlijk gelijk.

[0:44:17] Het gaat niet alleen over het CO2 plafond, maar ook over andere gezondheidseffecten.

[0:44:21] De ZZS, noem maar op.

[0:44:22] Het hele rijtje heeft de heer Grimwis ook al genoemd.

[0:44:25] Voorzitter, groei is geen optie.

[0:44:29] En het fijne is wel dat het ook niet noodzakelijk is voor onze welvaart.

[0:44:33] Mijn fractie heeft al meermaals verwezen naar het rapport van het EBS, waarin helder uit een woord gezet dat krimp van de luchtvaart zorgt voor meer welvaart als je dat gematigd doet.

[0:44:42] En ook uit eerdere studies van het ministerie zelf in 2022

[0:44:46] Ik heb het nog even erbij gepakt, staat dat 396.000 tot 438.000 vluchten nodig zijn voor de bereikbaarheid van Nederland, niet meer.

[0:44:56] Een gematigde krimp van de luchtvaart geeft bovendien ook vele mogelijkheden voor woningbouw, voor industrie en levert vanzelfsprekend ook nog heel veel gezondheidswinst op, wat ontzettend veel maatschappelijke baten heeft.

[0:45:06] meer maatschappelijke baten dan maatschappelijke kosten, gemaakt door de Krimp.

[0:45:10] En toch wordt in de handreiking voor die MKBA's nadrukkelijk uitgesloten dat er wordt gekeken ook naar dat soort alternatieve functies.

[0:45:17] Is de minister bereid om voortaan wel ook andere ruimtelijke mogelijkheden te betrekken bij de maatschappelijke kosten- en batenanalyses?

[0:45:25] Dan hebben we gewoon met elkaar een beter beeld van alle kosten, alle baten en alle alternatieven.

[0:45:30] Voorzitter, dan heb ik nog twee laatste punten.

[0:45:31] Meneer De Hoop, u heeft een interruptie van meneer De Groot.

[0:45:34] Meneer De Groot.

[0:45:35] Ik heb een vraag aan de heer De Hoop van GroenLinks Partij voor de Arbeid over zijn nieuwe hobby.

[0:45:40] Althans, de nieuwe hobby van GroenLinks Partij voor de Arbeid.

[0:45:42] En dat is bouwen op luchthavens.

[0:45:45] Of rondom luchthavens.

[0:45:47] En kijk, de heer De Hoop die deed net een warm pleidooi, een stellig pleidooi over het feit dat we vooral omwonenden moeten beschermen tegen luchtvaart.

[0:45:57] Ja, hoe draagt het dan erbij als je dan rondom Schiphol nog meer gaat bouwen?

[0:46:00] Dat moet je toch juist op die plek niet willen.

[0:46:02] Even los van de discussie groter, kleiner of wat de maat van Schiphol moet zijn.

[0:46:07] Ja, dan ga je toch niet zeggen, laten we daar nog meer woningen toevoegen.

[0:46:09] Doe je dat toch op een andere plek?

[0:46:10] Kunnen we in ieder geval toekomstige problemen voorkomen?

[0:46:12] Dat is toch gewoon niet een, ik zou bijna zeggen, oerdomme nieuwe hobby.

[0:46:16] Meneer De Hoop.

[0:46:19] Voorzitter, ik heb ontzettend veel hobby's.

[0:46:22] Ik zou ook graag meer bouwen in Nederland.

[0:46:25] Dat helpt als de VVD andere keuzes maakt, dan hadden we allemaal wat aan gehad.

[0:46:29] Ik had ook gehoopt dat het een hobby van de heer De Groot zou zijn, dat we meer woningen in Nederland zouden krijgen.

[0:46:35] Nee, maar even zonder gekkigheid.

[0:46:36] We weten allemaal als je zorgt voor krimp rondom Schiphol, dat daar in die omgeving meer ruimte ontstaat voor woningbouw.

[0:46:43] We kennen natuurlijk de studentencomplexen allemaal in de buurt van Amstelveen, waarvan we weten, als je iets krimpt, dat daar ruimte komt voor woningbouw.

[0:46:49] En het is zo dat op het moment dat je rondom Schiphol een meerkrimp hebt, dat daarmee ook ruimte ontstaat voor woningbouw.

[0:46:56] Dat is fysiek gezien, maar dat is ook stikstofruimte.

[0:46:59] Dat weten we met elkaar.

[0:47:01] En we hebben het niet alleen over Schiphol gehad, maar bijvoorbeeld ook Rotterdam, die Heek Airport.

[0:47:06] Als je die zou sluiten, dan zou je daar op korte termijn

[0:47:09] 10.000 woningen kunnen bouwen binnen 10 jaar.

[0:47:11] En het zou zelfs tot 20.000 woningen kunnen leiden.

[0:47:13] En op lange termijn levert je dat 3 miljard aan maatschappelijke baten op.

[0:47:18] Ja, dan denk ik bij een partij die zegt meer woningen te willen bouwen, bouwen, bouwen, bouwen.

[0:47:22] Dan moet je toch ook dat soort keuzes durven te maken in de ruimte.

[0:47:26] En ja, blijkbaar is het toch meer vliegen, vliegen, vliegen.

[0:47:29] Je kunt niet alles tegelijk doen.

[0:47:31] En ik zou ook van de VVD verwachten dat je in die schaarse ruimte keuzes maakt.

[0:47:35] Yes, de heer De Grote.

[0:47:36] Dat is een ander debat, het wonendebat.

[0:47:40] Dat doe ik ook graag met de heer De Hoop.

[0:47:42] De afgelopen 3,5 jaar heb ik heel veel moties ingediend voor woningbouwplekken in Nederland, die vaak ook niet gesteund worden door de GroenLinks Partij voor de Arbeid.

[0:47:48] Dus laten we dat maar in een ander debat doen.

[0:47:50] Maar even terug naar die discussie over, moet je nou meer woningen bouwen rondom luchtvaart?

[0:47:54] Ja, laten we wel zijn, de GroenLinks Partij voor de Arbeidsheid ook voor bijvoorbeeld op Maastricht Aken Airport te gaan bouwen.

[0:48:00] Weet u wel wat daar in de grond zit wat allemaal dan gesaneerd moet worden en hoe duur dat is?

[0:48:05] Misschien komen we nog wel bommen tegen, wie zal het zeggen?

[0:48:07] Dus wat is dat nou voor plan om te zeggen, joh, we gaan op luchthavens bouwen?

[0:48:12] Ja, ik kan er gewoon met mijn gezonde verstand niet bij waarom dat nou in het verkiezingsprogramma van de heer De Hoofd geland is.

[0:48:17] Hartstikke duur om die plekken te saneren.

[0:48:19] Er zijn echt betere plekken in Nederland.

[0:48:23] Voorzitter, ik denk dat dat mee zal vallen.

[0:48:26] En wat maakt dat je op luchthavens bijvoorbeeld goed zou kunnen bouwen, is omdat de infrastructuur er ook al ligt.

[0:48:31] We hadden ook ontzettend veel... Ik gun de heer De Groot graag nog een interruptie, hoor, voorzitter.

[0:48:37] Maar er is ontzettend veel ruimte voor infrastructuur.

[0:48:40] Of de infrastructuur ligt er al.

[0:48:41] Dat scheelt ontzettend veel geld.

[0:48:43] Ja, grond saneren kost altijd geld en je weet nooit precies wat je tegenkomt.

[0:48:46] Natuurlijk is het zo dat je juist rondom Luchtvaart niet precies altijd weet wat daar in die grond zit.

[0:48:51] Maar tegelijkertijd, als ik een aantal jaren vooruit kijk, hoe willen we Nederland inrichten?

[0:48:55] Dan moet je een aantal ruimtelijke keuzes maken.

[0:48:57] Ja, dan denk ik dat het beter is om een aantal luchthavens te sluiten dan dat we nog meer luchthavens gaan openen.

[0:49:03] Want dan weet ik in ieder geval één ding zeker, dan is er nog minder mogelijkheden voor ruimtebouw.

[0:49:06] En het komt eigenlijk allemaal samen tot dit punt dat dit kabinet nooit keuzes durft te maken.

[0:49:11] En je kunt GroenLinks beleven van arbeid veel kwalijk nemen, maar niet dat wij daar in die ruimtelijke

[0:49:15] of dat ik geen keuzes durf te maken.

[0:49:17] Dank voor volgende uur betaling.

[0:49:19] Ja, ik zet ondertussen mijn tijd weer even aan, voorzitter, zodat ik weet hoe lang ik nog heb.

[0:49:24] Ja, voorzitter, dan had ik nog twee laatste punten.

[0:49:26] Allereerst lezen wij in de stukken dat de belofte om het aantal grondafhandelingsbedrijven te doen verminderen van 6 naar 3 pas wordt ingelost in 2027.

[0:49:34] Terwijl de belofte was om dat in 2024 te doen en in 2022, toen ik net Kamerlid was,

[0:49:40] zijn er al verschillende moties over aangenomen.

[0:49:43] Van het CDA, van de heer Harry van der Molen, van Alkaya, van de SP en ook van mijn hand, meerdere moties aangenomen om die afhandelbedrijven te doen krimpen.

[0:49:51] En dat het pas na vijf jaar dan gerealiseerd zou worden, ik vind dat echt onbestaanbaar.

[0:49:56] Als je ook ziet wat er elke dag bij die medewerkers terechtkomt, we zien vandaag ook weer demonstraties rondom Schiphol, daar kan je allemaal van alles en nog wat van vinden.

[0:50:03] Maar als al deze rechtse partijen hier in de Kamer zeggen dat luchtvaart zo ontzettend belangrijk is voor onze economie,

[0:50:09] Zorg dan ook dat die werknemers fatsoenlijke rechten hebben.

[0:50:11] Zorg dan ook dat er geen race to the bottom is.

[0:50:13] Zorg dan dat mensen een vast contract krijgen, dat er minder afhandelbedrijven zijn.

[0:50:17] Want mensen zijn er het dupe van, dat weten we al vijf jaar lang.

[0:50:19] En wij weten ook wat voor problemen dat kon veroorzaken.

[0:50:22] Want we hebben hier hoorzitting na hoorzitting in de Kamer gehad, omdat er te weinig personeel was en we problemen hadden in de luchtvaart.

[0:50:27] Dus mijn vraag aan de minister is, ga ook in gesprek met de vakbonden op korte termijn om de problemen die er nu zijn op te lossen.

[0:50:34] Ga sneller in actie om die grondafhandelbedrijven te doen afnemen.

[0:50:38] Zorg dat die werknemers ook echt een positie aan tafel hebben.

[0:50:41] Er werken 14.000 mensen daar die die grondafhandeling doen, die ontzettend belangrijk werk doen.

[0:50:46] En helemaal ten slotte Lelystad.

[0:50:48] Ja, ik moet toch zeggen, de grote afwezig in dit debat is het CDA, wat toch opeens een enorme draai maakt.

[0:50:53] op Lelystad Airport.

[0:50:54] Ik vind het echt werkelijk onbegrijpelijk.

[0:50:56] En ik zou tegen deze beide bewindspersonen willen zeggen, tel even het aantal zetels.

[0:51:00] U heeft er 32.

[0:51:02] De meerderheid in de Kamer zegt al jarenlang dat wij niet Lelystad Airport willen openen.

[0:51:07] Het zou een beetje sieren om met 32 zetels naar de Kamer te luisteren, zeker in een demissionaire periode.

[0:51:12] Dank u wel.

[0:51:13] Ik zie voor zover geen interrupties.

[0:51:14] Dan geef ik graag het woord aan de heer De Groot van de VVD.

[0:51:17] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:51:19] De Nederlandse luchtvaart staat op een kruispunt.

[0:51:21] Terwijl de wereld groeit en landen om ons heen hun luchthavens uitbreiden, is Nederland het enige land dat spreekt over krimp.

[0:51:28] Schiphol, KLM en onze regionale luchthavens zijn van cruciaal belang voor onze banen.

[0:51:33] ons vestigingsklimaat en onze internationale positie.

[0:51:37] In onze omringende landen zien we dat de landen dat snappen.

[0:51:39] Sociaaldemocraten in de Verenigde Koninkrijk gaan 95 miljard investeren in hydro.

[0:51:44] In Spanje gaan ze voor flinke groei en in Scandinavië schaffen ze juist vliegbelastingen af.

[0:51:49] En toch hoor ik partijen die het liefst de luchtvaart kleiner maken, duurder maken of zelfs sluiten.

[0:51:55] Voorzitter, dat is geen beleid, dat is economische zelfdestructie.

[0:51:58] Gebroedingspartij van de Arbeid en DS60 en inmiddels ook de ChristenUnie verkopen dit als klimaatbeleid.

[0:52:05] Maar de realiteit is dat reizigers juist uitwijken naar luchthavens in Duitsland en België.

[0:52:10] Het gevolg is dat banen weggaan, economische waarden weggaan en het CO2-uitstoot juist blijft.

[0:52:15] Terwijl je het toch juist zou moeten inzetten

[0:52:18] op de verduurzaming van de luchtvaart.

[0:52:20] Maar dat is pas effectief.

[0:52:22] De VVD zegt daarom geen nieuwe vliegbelastingen, geen nieuwe verhoging van bestaande heffingen, luchthaventarieven die gericht moeten blijven op efficiëntie en kwaliteit op het gebied van uitstoot en geluid en niet op extra geld uit de zakken van reizigers en bedrijven te trekken.

[0:52:35] Schiphol en de regionale luchthavens moeten concurrerend blijven en Lelystad Airport moet eindelijk open.

[0:52:44] Ja, voorzitter, want toch op dit punt, want ik hoor de heer De Groot vaak noemen, om even een beeld te schetsen.

[0:52:50] Er reizen 12.000 Nederlanders vanaf Düsseldorf op dit moment per jaar.

[0:52:55] Weet de heer De Groot hoeveel reizigers vanaf het buitenland, vanaf Schiphol reizen?

[0:53:01] Er zijn 24 miljoen overstappers.

[0:53:03] Er zijn ongeveer 30 miljoen buitenlandse reizigers vanaf Schiphol.

[0:53:07] Dus als je de redenatie van de heer De Groot zou doortrekken, je mag niet met de auto naar een ander land reizen of een andere manier om daar vandaan te vliegen, als wij in Nederland alleen aan de Nederlandse behoeftes zouden doen, dan zouden we een enorme krimp hebben van Schiphol.

[0:53:19] Dus ik zou eigenlijk aan de heer De Groot willen vragen wat is nou

[0:53:22] het steekhoudende punt van deze redenatie.

[0:53:25] Want er zijn helemaal niet zoveel reizigers van Nederland die naar het buitenland gaan.

[0:53:28] Er zijn veel meer buitenlanders die reizen vanaf Nederland.

[0:53:30] Meneer De Groot.

[0:53:31] Ja, voorzitter, maar dit laat precies zien dat de heer De Hoop niet goed begrijpt wat voor reizigers dat dan zijn.

[0:53:40] Kijk, het punt is, die mensen die op Schiphol reizen of daar vandaan reizen, die reizen naar Noord-Amerika, die reizen naar Zuid-Amerika, die reizen naar Afrika, die reizen ver weg.

[0:53:48] Die mensen die eerst de auto pakken met wel of geen CO2-uitstoot,

[0:53:52] en naar Düsseldorf, naar Frankfurt, naar Zaventem reizen, die gaan op vakantie.

[0:53:58] Die gaan naar de Middellandse Zee of die gaan naar familie elders in Europa.

[0:54:02] Dat zijn met name bestemmingen die we kunnen accommoderen bijvoorbeeld vanaf Leesdat Airport of vanaf Groningen Ilde Airport of misschien wel vanaf Aken, waar u woningen wilt gaan bouwen.

[0:54:13] Dat is nog lastig, want het is een commercieel bedrijf waar je dan ook nog eens een keer de grond van moet afpakken, maar goed.

[0:54:21] Dus het zijn hele andere vliegers waar we het hier met elkaar over hebben.

[0:54:26] En die vliegers die vanaf Schiphol gaan of aankomen, die zorgen ervoor dat we die bestemmingen hebben wereldwijd.

[0:54:31] Die zorgen voor ons versiesklimaat.

[0:54:33] Die zorgen ervoor dat we al die banen hier hebben.

[0:54:36] Die zorgen ervoor dat we hier een ASML in Nederland hebben.

[0:54:38] Met 16.000 mkb-bedrijven die bijdrage leveren aan de toevoegde waarde van Nederland.

[0:54:43] Dus het zijn gewoon twee verschillende grootheden die u tegenover elkaar zet, die niet bestaan.

[0:54:49] Dank u wel.

[0:54:49] Meneer Robben, laatste interruptie.

[0:54:51] Nou ja, voorzitter, juist die hubvluchten, die kosten ons maatschappelijk ook heel veel.

[0:54:55] Dat levert ons veel minder op.

[0:54:56] Dat is al meermaals vanuit economische rapporten, ook de afgelopen periode, bewezen dat dat juist de vluchten zijn, die overstappers, waar je veel minder aan hebt dan de vakantievluchten.

[0:55:06] Dus ik vind dat ook niet direct een steekhoudend argument van de heer De Groot.

[0:55:09] Maar wat ik een beetje mis, is eigenlijk de VVD van de heer Harbers.

[0:55:14] die wel rekening hield met rechtelijke uitspraken, die wel rekening hield met wat er kon.

[0:55:19] En ik merk toch wel dat daar behoorlijk van afgeweken wordt de afgelopen periode door de VVD.

[0:55:24] En ik vind het toch een beetje dogmatisch van de heer De Groot.

[0:55:27] Hij kijkt ook naar de rechtelijke uitspraken en als je duidelijkheid wil geven

[0:55:30] dan wil je toch een nieuw LVB waarbij je een grens daalt aan het aantal vluchten, want anders komen we hier toch niet met elkaar uit.

[0:55:37] Dus ik beroep eigenlijk vooral op de bestuurlijke verantwoordelijkheid, ik hoop dat die er nog is bij de VVD, van de heer De Groot, dat je daaraf nou kijkt.

[0:55:43] Het is niet voor niks dat zijn eigen minister dat krimptraject toen heeft ingezet.

[0:55:48] Dank u wel, meneer De Groot.

[0:55:49] Ja, voorzitter, maar ik weet dan niet wat we de afgelopen maanden in deze Kamer hebben zitten doen.

[0:55:54] We hebben een mini-LVB vastgesteld op 478.000 vluchten met 20% geluidsreductie op Schiphol.

[0:56:00] Dat is het doel wat we met elkaar hebben.

[0:56:02] Daar staat de VVD volledig achter.

[0:56:04] Dat is ook nodig.

[0:56:05] En dat doen we ook.

[0:56:06] Gedifferentieerde vliegtarieven.

[0:56:07] We gaan in de nachten... Nou, ik ga niet de hele lijstje over eens open doen wat de heer Eerdmans ook al heeft voorgelezen hier.

[0:56:13] want dan is er een herhaling van zetten.

[0:56:14] Maar er ligt een heel uitvoeringspakket om ervoor te zorgen dat we stiller en schoner gaan vliegen.

[0:56:18] En wat de VVD betreft is dat ook de enige weg voorwaarts.

[0:56:21] De weg voorwaarts is dat we inzetten op stiller en schoner vliegen, dat we op die manier verduurzamen en de luchtvaart hier houden.

[0:56:27] En als ik naar de heer De Hoop luister, dan hoor ik daar helemaal niets over.

[0:56:30] Ik hoor alleen maar krimp.

[0:56:32] Terwijl dat sociaaldemocraten rondom ons heen in Europa investeren in duurzame luchtvaart, zegt de heer De Hoop van GroenLinks Partij voor de Arbeid hier in Nederland.

[0:56:41] Ja, wij zijn echt een ander land.

[0:56:42] Alsof mensen hier niet vliegen.

[0:56:44] Nou, dat is de VVD niet mee eens.

[0:56:45] We staan ervoor dat we die geluidsreductie halen.

[0:56:48] We staan voor die 478.000 vluchten van Schiphol.

[0:56:51] We staan voor sterke regionale luchthavens.

[0:56:55] En dat is wat we in Nederland nodig hebben met elkaar.

[0:56:57] Dank u wel, volgt uw betoog.

[0:56:59] Ik dank u wel.

[0:57:00] Oh, ik had nog een vraag.

[0:57:01] Excuus mij, mevrouw.

[0:57:02] Een interruptie van lid kost iets.

[0:57:05] Kijk, de VVD zegt altijd aan bestuurders de partij te zijn die internationale afspraken respecteert, wet- en regelgeving, law and order.

[0:57:13] Maar wat zien we?

[0:57:14] We hebben een klimaat- en natuurcrisis.

[0:57:16] Daar hebben we afspraken over gemaakt om die te bestrijden, want ze zorgen voor nogal wat veiligheidsproblemen op lange termijn in Nederland.

[0:57:26] We zien dat Schiphol illegaal opereert en ik ben vooral benieuwd waarom

[0:57:33] Laat de VVD dit gebeuren.

[0:57:35] Waarom doet de VVD als er niks aan de hand is, laat de luchtvaart gewoon groeien en grijp niet in terwijl er een illegale situatie aan de hand is.

[0:57:45] Als het om een gemiddelde kroeg om de hoek hing, dan zou de VVD ook zeggen, ja, geen vergunning, grijp maar in.

[0:57:51] Maar bij Schiphol mag het wel doorgaan.

[0:57:53] Leg het uit, leg het uit.

[0:57:55] Aangezien alle experts zeggen, je gaat die klimaat- en natuurcrisis niet oplossen zonder een duidelijke krimp van de luchtvaart.

[0:58:01] Daar hebben we hier een ronde tafel over gehad.

[0:58:04] Dus waarom blijft de VVD dan wegkijken?

[0:58:07] Dank u wel, meneer De Groot.

[0:58:08] Ja, dank, voorzitter.

[0:58:09] Kijk, de VVD staat echt pal voor het feit dat Schiphol een vergunde luchthaven moet zijn.

[0:58:15] En waar het het niet is, het moet worden.

[0:58:18] Maar Partij voor de Dieren heeft ook altijd z'n mond vol over het Europese speelveld.

[0:58:23] Ja, wat zegt Partij voor de Dieren daar dan over dan?

[0:58:26] Kijk, ik bedoel, ik kan het antwoord wel raden, van al die andere landen moeten ook, de luchtvaart moet ook krimpen, want het is heel slecht voor het klimaat.

[0:58:31] Maar ze doen dat niet.

[0:58:33] Ze groeien allemaal.

[0:58:34] En dat komt omdat de vraag naar luchtvaart er is.

[0:58:37] En wij duwen die klimaateffecten, die duwen wij nu zelfs de grens over.

[0:58:45] Dat kan toch niet?

[0:58:46] Dat kan toch niet waar zijn?

[0:58:48] Dus wat daar dan gaat... Nee, de VVD die...

[0:58:53] Mevrouw Kostiets, of lid Kostiets, zegt hier buiten de microfoon, antwoord is op de vraag.

[0:58:56] Nou, dat heb ik in het eerste stukje gedaan.

[0:58:59] De VVD wil dat Schiphol vergunt is.

[0:59:02] Dat is het standpunt van de VVD.

[0:59:03] En dat is precies de reden waarom ik net ook zo geantwoord heb op de heer De Hoop.

[0:59:08] Ja, we zijn niet voor niets bezig met een nieuw luchthavenverkeersbesluit.

[0:59:12] Met een aantal vluchten, met geluidsreductie, alles wat daarbij hoort.

[0:59:14] Dus ja, daar staat de VVD volledig achter.

[0:59:20] Dan ga ik wel naar mijn vraag aan de minister over het stukje wat ik net hield over de luchtvaart.

[0:59:27] En met name over de regionale luchthavens.

[0:59:32] Kijk, de regionale luchthavens, vooral in Eeuw en in Maastricht, hebben last van concurrentie net over de grens.

[0:59:37] Daar gaat mijn hele pleidooi ook al over.

[0:59:39] En ik zou graag van de minister willen weten hoe hij aankijkt tegen het feit om hen bijvoorbeeld te helpen om naar de vliegtuigs te kijken.

[0:59:46] Want die zorgt daar nogal voor een grote

[0:59:49] ongelijkheid.

[0:59:51] Het concurrentieveld is daarmee niet, het speelveld is daarmee niet gelijk.

[0:59:57] En daarmee lukt het dus ook niet om bijvoorbeeld vanaf, ik noem bij Eeldof, Maastricht, die vluchten te gaan origeren.

[1:00:01] Want die gaan gewoon over de grens in Duitsland worden, die gaan die mensen vlieren.

[1:00:05] Voorzitter, dan Levensstad Airport.

[1:00:06] Er ligt een motie die de regering verzoekt om bij het definitieve besluit over het NPRD, waaronder het stationeren van jachtvliegtuigen op Levensstad Airport, ook te besluiten dat Levensstad wordt geopend voor groot handelsverkeer.

[1:00:16] afgelopen maandag, want uitstel is namelijk geen optie meer.

[1:00:19] En ligt de kant elkaar vliegveld, terwijl miljoenen mensen, ik heb het net al gezegd, vertrekken van luchthavens net over de grens.

[1:00:25] Lees dat is noodzakelijk voor die betaalbare verbindingen uit ons eigen land en voor onze defensiecapaciteit.

[1:00:31] Partijen die dit tegenhouden, is ook al gezegd, die zetten de regionale wens vanuit volledig land, de regionale economie, de werkgelegenheid en betaalbaar vliegen op het spel.

[1:00:38] En ik vraag de minister hoe het staat met de voorbereiding tot opening, met de natuurverginning en hoe houdt u Schiphol aan boord?

[1:00:45] En aan de staatssecretaris de vraag of hij het belang van de koppeling van jachtvliegtuigen en burgerluchtvaart nog steeds kan toelichten en onderstrepen.

[1:00:55] Voorzitter, dan nog over de Belgian approach.

[1:00:56] De luchtvaart levert meer dan 400.000 banen op en is een onmisbare motor voor de economie.

[1:01:03] En tegelijkertijd moeten we hinder voor omwonenden structureel verminderen.

[1:01:06] Ik noemde dat net ook al.

[1:01:07] Daar zet de VVD op in.

[1:01:08] Innovatie en vlootvernieuwing.

[1:01:10] Luchtvaartmaatschappijen investeren miljarden in schonere en stillere vliegtuigen.

[1:01:14] En dat nieuwe tariefstelsel beloont dat.

[1:01:16] Maar dan moet het beleid wel aansluiten daarop.

[1:01:19] De VVD vraagt aan de minister hoe het staat met de uitvoering van deze motie van de VVD om autonome vlootvernieuwing mee te nemen in fase 2.

[1:01:27] En mag de VVD ervan uitgaan dat bij het meten van de resultaten van fase 1 de minister ook de inzet van deze verstilling meemeet.

[1:01:39] De Belgische proces namelijk de weg vooruit.

[1:01:41] Minder hinden en ruimte voor groei.

[1:01:43] minder hinden en ruimte vergroeien.

[1:01:45] Dat is wat de VVD wil.

[1:01:46] Met het luchthavenverkeersbesluit is eindelijk een stap gezet richting rechtszekerheid.

[1:01:50] Nu is het zaak dat de uitvoering daadwerkelijk leidt tot minder hinden voor omwonenden en tot voldoende ruimte voor Schiphol om de HUB-functie te behouden.

[1:01:57] Tariefdifferentiatie naar geluid is een nuttig instrument om vlootvernieuwing verder te versnellen.

[1:02:01] Maar bovenal geen aanvullende maatregelen en geen nationale CO2-heffing naast Europese afspraken.

[1:02:07] Want die zou alleen in Nederland schaden terwijl het uitstoot gewoon elders plaatsvindt.

[1:02:12] Voorzitter, afsluitend, de keuze is helder.

[1:02:14] Of we kiezen voor partijen die de luchtvaart kapot reguleren, wegbelasten en daarmee banen, bereikbaarheid en onze internationale positie opofferen, of we kiezen voor de lijn van de VVD.

[1:02:24] Voorspelbaar beleid, geen extra lasten, ruimte voor innovatie en groei en een sterke, concurrerende en duurzame luchtvaartsector die Nederland verbindt met de wereld.

[1:02:33] Dank u wel, voorzitter.

[1:02:40] Dank u, voorzitter.

[1:02:41] Ik hoorde heer Peter de Groot concluderen met dat hij zegt van ja, wat wij als VVD willen is minder hinder voor omwonenden.

[1:02:48] Dat is ook eigenlijk waar Harbers mee gestart was.

[1:02:50] Die nam de uitspraak van de rechter serieus en die is daarmee aan de slag gegaan.

[1:02:54] Alleen wat schetst mij in verbazing, debat na debat, die we hebben gevoerd met elkaar over de luchtvaart, werd die grens steeds minder.

[1:03:02] Dus dat minder hinder werkt

[1:03:04] voor de VVD steeds minder.

[1:03:07] We hadden, nu hoor ik eigenlijk de heer Peter de Groot alleen nog maar beginnen over de tariefdifferentiatie van Schiphol.

[1:03:15] Maar we hebben het dan niet over de autonome vlootvernieuwing waar hij een draai aan heeft gegeven.

[1:03:19] We hebben het niet over de andere dingen.

[1:03:21] Dus ik ben toch benieuwd wat dat minder hinder dan precies en concreet inhoudt voor de heer Peter de Groot.

[1:03:27] Of kunnen wij ook dit debat weer een motie verwachten waardoor dat ook weer afbrokkelt.

[1:03:32] Dank meneer de Groot.

[1:03:34] Dank voorzitter.

[1:03:35] Nee, helemaal niet een nieuwe motie.

[1:03:38] Ik vraag alleen de stand van zaken in de uitvoering, omdat ik vind dat op het moment als als we met elkaar besluiten dat die 20% geluidsreductie de norm is, is dat als we 20% geluidsreductie halen met elkaar is dat we dan ook het klusje wat we met elkaar te klaren hebben ook gehaald hebben.

[1:03:54] En dat het niet betekent dat we het een wel meetellen en het ander niet meetellen, want het is bij elkaar opgeteld, is het allemaal minder hinder, minder geluidshinder.

[1:04:02] Dus het is allemaal verstilling.

[1:04:04] En het lijkt een wat technische discussie daarmee, maar autonome en auditioneel, en dat zijn technische woorden natuurlijk, maar ja, minder hinder is gewoon minder hinder en er bestaat niets anders dan minder geluid.

[1:04:15] Dus ik heb voor dit debat geen extra motie op die 20% geluidsreductie, want daar staat de handtekening van de VVD gewoon onder.

[1:04:24] Alleen ik wil wel dat op het moment als partijen investeren, miljarden investeren in nieuwe vliegtuigen, dat ze er ook vanop aan kunnen dat op het moment als die geluidsreductie gehaald is, dat ze dan ook die slots kunnen behouden.

[1:04:35] En dat evenwicht, daar staat de VVD zeker voor.

[1:04:37] Daar zetten we zeker onze handtekening voor.

[1:04:40] Korte introductie van lid Kostic.

[1:04:43] Ja, de VVD gedraagt zich gewoon als Rupsje Nooit Genoeg.

[1:04:47] Ze leken het hebben geleerd in het vorige kabinet van het verleden en grenzen te stellen aan groei en nu is het weer gewoon alles moet maar kunnen in Nederland.

[1:04:56] Voorzitter, ik probeer eigenlijk vooral te vragen aan mijn collega, beseft mijn collega dat de VVD

[1:05:03] Nederland weer, Nederland in problemen gaat brengen, in nog grotere problemen, omdat we tegen de grenzen van klimaat en natuur aanlopen en van stikstof.

[1:05:14] Dank u wel, meneer De Grok.

[1:05:15] Ja, voorzitter, misschien vindt de kostus het niet fijn om te horen, maar op het moment als we dus stiller en schoner vliegen, waarom zouden we dan niet stiller en schoner vliegen?

[1:05:24] Dus dat is hetzelfde als met elektrische auto's.

[1:05:28] Op het moment als we meer elektrische auto's krijgen, dan hebben we geen uitstoot.

[1:05:31] Ja, dat geldt natuurlijk ook voor als je minder

[1:05:33] Nou ja, ik ga hem er zo over halen.

[1:05:36] Niet nodig, voorzitter.

[1:05:37] Meneer Eerdmans.

[1:05:38] Ik wilde alleen maar zeggen dat ik weg moet.

[1:05:40] Meneer Eerdmans.

[1:05:44] Ja, dat hoef je niet te vragen, inderdaad.

[1:05:47] Ik ben het heel veel eens met de heer De Goot van de VVD op een heleboel punten die hij noemt.

[1:05:51] Die heb ik namelijk zelf ook genoemd.

[1:05:53] Waar ik wel graag de mening van de VVD over zou willen horen is die transfertax.

[1:05:58] Dus die overstapbelasting voor mensen die op Schiphol als hub doorgaan met hun reis.

[1:06:02] Dat hangt volgens mij boven de markt.

[1:06:04] Als ik goed begrijp is dat mogelijk zelfs dinsdag of prinsdag duidelijk wat daarmee gebeurt.

[1:06:10] Ik weet wat de gevolgen kunnen zijn voor KLM.

[1:06:13] Dat zou ze zeer verzwakken, Schiphol ook.

[1:06:16] En het punt is dat het onderzoek dat ik aanhaal laat zien dat het totaal geen milieueffect met zich meebrengt.

[1:06:22] Dus mijn vraag is, zal de VVD dat ook tegen willen houden als daar sprake van zou zijn een nieuwe overstapbelasting?

[1:06:33] Ik laat vooropstellen dat ik niet weet of de heer Eerdmans verwijst naar dat er iets komt.

[1:06:39] We weten dat die lange afstandsbelasting eraan komt.

[1:06:44] Wat VVD betreft gaat het ook echt over lange afstandsreizigers.

[1:06:46] Daar is hij op geënt.

[1:06:49] Ik zou het heel overstandig vinden als die op die transferbelasting wordt gepakt, want we weten allemaal wat het belang is van die, ik heb dat net onderstreept in het interruptiedebatje met de heer De Hoop, wat het belang is van om die overstappers hier toch te hebben voor die lange afstand, voor het lange afstandsnetwerk en voor het netwerk wat we hier in Nederland hebben en dus voor de hub en dus de economische waarde die dat heeft.

[1:07:07] Dus ik zou die knop niet graag inzetten, zeg ik tegen de heer Eerdmans.

[1:07:10] Mij lijkt 800 miljoen erbij aan belastingen ook genoeg.

[1:07:15] Maar wordt het nou 1,1 miljard, is volgens mij de vraag, of blijft het bij 800 miljoen.

[1:07:20] Dus ik ben blij dat in ieder geval daar een aarzeling te horen valt bij de VVD.

[1:07:24] Maar ik hoop werkelijk waar, als de minister van Financiën met zijn koffertje komt dinsdag, dat daar niet toevallig een nieuwe dure grap van 300 miljoen bij zit voor de vlieger, voor de mensen die graag willen vliegen en overstappen.

[1:07:40] Ja, laten we onze zegelingen hopelijk tellen de komende dinsdag.

[1:07:43] Oké, prima.

[1:07:44] Dan geef ik het woord aan de heer Boutkamp van de PVV.

[1:07:48] Dank u wel, voorzitter.

[1:07:50] Voorzitter, wij zijn trots op onze nationale luchthavenschippen en op onze regionale luchthavens.

[1:07:56] Luchtvaart is van groot belang voor ons vestigingsklimaat, onze economie en onze internationale handelspositie.

[1:08:01] Maar voorzitter, deze trots wordt getemperd doordat de afgelopen jaren bijna elk stukje postzegelgroen bestempeld is als Natura 2000 en een probleem van stikstof is gecreëerd die ook weer nadelig uitpakt ten opzichte van onze buurlanden.

[1:08:13] Door het jarenlang ingezette beleid om koploper te zijn en het braafste jongetje van de klas worden we nu geconfronteerd met rechtelijke uitspraak, stikstof en natuuruitspraken die het land op slot zetten.

[1:08:24] Door deze koploperspositie zetten we ons zelfs weer op achterstand.

[1:08:29] Gisteren is vanuit de provincie Flevoland het signaal afgegeven dat de provincie niet zal meewerken aan de komst van F-35's en straaljagers naar vliegveld Lelystad als de luchthaven niet tegelijkertijd wordt opengesteld voor commerciële burgerluchtvaart.

[1:08:40] Ons bekruipt het gevoel dat er geen uitspraak wordt gedaan

[1:08:45] over deze combinatie en uit electorale overwegingen over de verkiezingen wordt gedeeld door de betrokken BBB-bewindspersonen.

[1:08:51] De vraag aan de minister, waarom levert het smaldeel van BBB niet?

[1:08:56] Voorzitter, op 8 september ontvingen wij de 11e voortgangsbrief Schiphol van de minister, maar daarin actualisaties, monitoring, voortgang, technische wijzigingen.

[1:09:05] Maar wat wij misten in de brief was een verwijzing naar aanleiding van de uitspraak van de Raad van State met betrekking tot de natuurvergunning.

[1:09:10] Gezien deze uitspraak vragen wij de minister welke rol en activiteiten er voor de minister zijn weggelegd met in het achterhoofd de 11e voortgangsbrief.

[1:09:17] En dan, voorzitter, de zonnepanelen rondom Schiphol.

[1:09:21] De minister schrijft ons dat hij voornemen is om 6,84 miljoen euro via een decentralisatieuitkering aan de gemeente Haarlem meer te verstrekken.

[1:09:30] Dit wordt dan opgenomen in de begroting 26.

[1:09:32] Dit roept bij de PVV een aantal vragen op.

[1:09:34] Uit de door de PVV opgevraagde tijdlijn blijkt dat er een omgevingsvergunning is verleend voor het gebruik van een ander type

[1:09:40] Een ander type paneel dan in de oorspronkelijke aangevraagde omgevingsverkunding.

[1:09:45] Deze wijziging ten opzichte van de oorspronkelijke aanvraag heeft niet geleid dat betrokken partijen in de luchtvaartsector bij de nu toegepaste zonnepartijlen zijn geconstateerd.

[1:09:55] Als oplossing worden de zonnepartijlen die de vliegveiligheid in gevaar brengen voorzien van een folie.

[1:09:59] De vragen.

[1:10:00] Waarom trekt de minister de portemonnee?

[1:10:03] Is het beplakken van folie voldoende om op lange termijn de vliegveiligheid rondom Schiphol te garanderen?

[1:10:08] Is met het voorzien van folie op deze panelen nu het veiligheidsrisico weggenomen en daarmee de vliegveiligheid veiliggesteld?

[1:10:14] Kan de minister garanderen dat de vliegveiligheid niet in gevaar wordt gebracht met de nog aan te leggen zonneparken rondom de luchthaven van in totaal 185 hectare?

[1:10:26] Succes!

[1:10:27] Als de minister dit niet kan garanderen, wat zijn dan hiervan de consequenties voor de vliegveiligheid, de te verwachte overlast voor de omwonenden, bedrijfsvoering van Schiphol en van de reizigers?

[1:10:37] En dan, voorzitter, het gebruik van de secundaire banen, waar de PVV meermaals aarde voor heeft gevraagd.

[1:10:42] We hebben hierover een mooie brief ontvangen.

[1:10:45] In deze brief lezen we dat er snel onderzoek is uitgevoerd naar met name de hinder in de Zuidbezoek van Schiphol.

[1:10:50] Een van de oplossingsrichtingen was te onderzoeken of het mogelijk was om de Aalsmeerbaan te ontlasten.

[1:10:55] Maar wat lezen wij nu?

[1:10:56] Dat door capaciteitsgebrek bij LVNL de Aalsmeerbaan voorlopig ingezet blijft worden onder het strikt preficieel baangebruik.

[1:11:03] Dit roept de volgende vraag op.

[1:11:05] Doordat er vermoedelijk een vacature niet wordt ingevuld, zijn omwonenden daar van de dupe.

[1:11:10] Klopt dit minister?

[1:11:11] En zo ja, was het dan niet bezig geweest om die 6,84 miljoen te besteden aan werving?

[1:11:17] Voorzitter, de PVV heeft de situatie rondom overlastgevende passagiers al eerder benoemd.

[1:11:22] Graag horen wij van de minister waarom uitwisseling van gegevens wel kan plaatsvinden bij verkeersovertredingen via kentekenregistratie, als er wel gegevens gedeeld kunnen worden in het kader van verkeersveiligheid, waar dan niet in het kader van vliegveiligheid.

[1:11:35] Voorzitter, bij het laatste twee minuten debat luchtvaart mocht de PVV geen motie indienen van de collega's dat Extinction Rebellion bestempeld zou moeten worden als zijde een terroristische organisatie.

[1:11:45] Bij het komende twee minuten debat zal de PVV opnieuw deze motie indienen, want voorzitter, het houdt niet op met deze radicaal extreem linkse organisatie.

[1:11:53] Net vrijgesproken bekloppen ze de bekende KLM Cockpit op Schiphol Plaza met roze verf en wordt alweer een massa-actie aangekondigd op 24 oktober tegen KLM.

[1:12:02] De grootste tot nu toe dreigen ze.

[1:12:07] Dit zal ongetwijfeld weer leiden tot extra inzet van allerlei organisaties die te maken hebben met de vliegveiligheid op Schiphol.

[1:12:13] Een vraag aan de minister?

[1:12:14] We hebben een punt van orde.

[1:12:15] Even kijken.

[1:12:16] Ja, de heer Boutkamp doet het weer.

[1:12:20] Burgers die zich niet eens kunnen verdedigen, die gewoon binnen het recht protesteren en als dat niet gebeurt dan grijpt de rechter daarop in, worden hier als terroristen weggezet.

[1:12:28] Ik vind dat niet kunnen.

[1:12:29] Ik vind het niet kunnen dat dat in een debat gebeurt en ik vind dat daar wat van gezegd mag worden.

[1:12:36] Ja, dank u wel voorzitter, waarvan akte.

[1:12:38] Is de minister het met de PVV eens dat het wederom verstoren van de openbare orde en daarmee de vliegveiligheid in Genting kan komen hard aangepakt moet worden?

[1:12:46] Tot zover, voorzitter.

[1:12:48] Dank u wel.

[1:12:49] Dan gaan we verder met het lid POSMA.

[1:12:50] U heeft geen interrupties meer.

[1:12:51] Dan gaan we verder met het lid POSMA van het nieuwe sociaal contract.

[1:12:54] Ja, dank u voorzitter.

[1:12:54] Ik hoorde volgens mij de heer Boutkamp zeggen dat hij zich zorgen maakt voor de overlast van omwonenden.

[1:13:01] Klopt dat bij de Aalsmeerspa?

[1:13:04] Ik vind het heel mooi dat hij geluidsaflast voor omwonenden in deze zin serieus neemt en ik vraag me dan af hoe hij dan eigenlijk de geluidsaflast... Een moment mevrouw Pasma, dit is uw eigen betocht, dit is geen interruptie op meneer Boutkamp.

[1:13:20] Nee, dit is een interruptie op meneer Boutkamp.

[1:13:21] U heeft geen interrupties meer.

[1:13:23] Echt waar niet?

[1:13:24] Nee, maar misschien kunt u het creatief vervlechten in uw eigen inbreng.

[1:13:28] Ik denk dat dat wel moet lukken.

[1:13:29] Dan doe ik dat tot slot.

[1:13:29] Mag ik dan opnieuw beginnen?

[1:13:32] Nee, u gaat door en we zien hoe ver we komen.

[1:13:36] Nou, voorzitter, dan begin ik gewoon met mijn verhaal en dan kijk ik tot hoever ik kom.

[1:13:41] Voor veel mensen in Nederland voert de luchtvaart niet als vooruitgang, maar als een bron van zorg.

[1:13:45] Bewoners rond Schiphol, Rotterdam en Maastricht liggen wakker van lawaai, maken zich zorgen om hun gezondheid en zien dat regels vaak niet worden nageleefd.

[1:13:53] Ondertussen lijkt de luchtvaart steeds een uitzondingspositie te hebben.

[1:13:56] Voor trein of auto betaal je BTW en accijns, voor vliegen niet.

[1:14:00] Voor CO2 zijn er geen bindende doelen.

[1:14:02] Voor bewoners voelt dat oneerlijk.

[1:14:05] De problemen met geluid zijn groot.

[1:14:06] ILT laat zien dat Schiphol de normen overscheidt.

[1:14:09] Ook Maastricht en Rotterdam bieden bewoners onvoldoende bescherming.

[1:14:13] Toch presenteert het kabinet een roadmap met 15 procent minder geluid, nog eens vijf en daarna weer groei.

[1:14:19] Maar de natuurvergunning is vernietigd en deze week is ook het verzoek om die tijdelijk terug te krijgen afgewezen.

[1:14:25] Schiphol opereert dus zonder vergunning.

[1:14:27] Hoe kan de minister in deze situatie al spreken over groei?

[1:14:31] En is hij bereid eerst een stevig en wetenschappelijk onderbouwd normenstelsel te maken, wat ook echt wordt gehandhaafd voordat hij ruimte biedt aan extra vluchten?

[1:14:41] Dan de duurzaamheid.

[1:14:42] Sinds 1990 is de CO2-uitstoot van de luchtvaart meer dan 150 procent gestegen.

[1:14:47] Andere sectoren hebben harde reductiedoelen, de luchtvaart niet.

[1:14:51] De SAF-roadmap schrijft 6 procent duurzame brandstof in 2030 voor.

[1:14:55] Met in Nederland een extra doel van 14%, maar de grondstoffen zijn schaars, de kosten hoog en fraude ligt op de loer.

[1:15:02] Grote bedrijven hebben investeringen al afgeblazen.

[1:15:04] Ambitie is goed, maar zonder randvoorwaarden blijft het bij woorden.

[1:15:08] Hoe realistisch achter minister de 14% nu investeringen wegvallen?

[1:15:13] Welke maatregelen neemt hij om fraude te voorkomen en hoe gaat hij inzetten op synthetische kerosine in plaats van halfslachtige oplossingen?

[1:15:20] Komt er voor het herfstreces een kabinetsreactie op de SAF-roadmap met duidelijkheid over wie de regie voert?

[1:15:26] En kan de minister toezeggen dat we de grondstoffenbasis niet verbreden, dat de Europese RET3-eisen altijd gelden en dat opschaling van eco-resine prioriteit krijgt?

[1:15:35] Daarnaast de niet-CO2-effecten.

[1:15:37] Onderzoeken tonen aan dat deze klimaatimpact verdubbelen of verdrievoudigen.

[1:15:41] Blijft het bij onderzoek of kan de minister dit jaar met maatregelen die nu effect hebben,

[1:15:45] Zoals kerosine met minder zwavel en aromaten en routes die contrails vermijden.

[1:15:51] Kan hij dit onderscheid tussen direct doen en verder onderzoek expliciet naar de Kamer sturen?

[1:15:58] Dan het groeipad.

[1:15:59] De minister spreekt nu vooral over nieuwstelsel voor geluid, maar bewoners hebben ook te maken met luchtkwaliteit en niet voor CO2-effecten.

[1:16:06] Kan hij bevestigen dat een integraal normenstelsel voor milieu komt en niet alleen voor geluid?

[1:16:11] En hoe voorkomt hij dat 20% herrievermiddeling na 2028 meteen wordt uitgedeeld als groeiruimte?

[1:16:18] Wordt de grens van 4.000... 4, 7, 8, 0, 0, 0 vluchten niet het vertrekpunt?

[1:16:22] En ook zijn afspraken met KLM en Schiphol aangekondigd?

[1:16:26] Waarom liggen die confinanten er nog niet?

[1:16:28] Wanneer ontvangt de Kamer de volledige set afspraken, inclusief inzet op sterbeleidstoestellen in de nacht, vlootvernieuwing en tariefdifferentiatie?

[1:16:36] En dan wil ik het graag hebben over Lelystad Airport.

[1:16:39] Ons standpunt is duidelijk.

[1:16:40] Lelystad gaat niet open voor commerciële burgerluchtvaart.

[1:16:44] De lage aanvliegroutes zorgen voor nieuwe overlast.

[1:16:49] De maatschappelijke kosten zijn groot en de baten gering.

[1:16:52] En nu Defensie zijn rol daar uitbreidt,

[1:16:55] wat wel op onze steun kan rekenen, wordt commerciële luchtvaart nog minder realistisch.

[1:17:01] En in de brief die de minister heeft gestuurd schrijft hij dat, even kijken hoor, de reductie van het aantal vluchten op Lelystad zorgt voor minder vliegtuigbewegingen op Schiphol.

[1:17:14] Dat is alleen korte termijn.

[1:17:16] Voor lange termijn geldt die stelling alleen als er een cap op het aantal vluchten op Schiphol wordt geplaatst.

[1:17:23] Betekent dat als de minister voornemens is Lelystad voor commercieel luchtvaart te openen, wat hij blijkbaar dus gaat onderzoeken, ik had al eerder aangegeven wat ik daarvan vond, dat hij die vluchten die hij weghaalt op Schiphol, dat daar ook een cap op komt.

[1:17:38] Dus dat er niet een toename komt in de toekomst van

[1:17:41] luchtvaart op Schiphol, omdat je ze verplaatst naar Lelystad en die ruimte toch weer gaat invullen.

[1:17:49] Voorzitter, ik kijk even hoe lang ik nog heb.

[1:17:52] U wordt wel verzocht om af te ronden, u heeft nog twintig seconden.

[1:17:54] Oh, dat gaat goed.

[1:17:56] Dan even kort de vliegbelasting.

[1:17:57] Die klopt nu niet.

[1:17:58] Iedereen betaalt 29 euro of je naar Londen vliegt of Bali en transferpassagiers en privaats betalen niets.

[1:18:05] C.E.

[1:18:05] Delft laat zien dat een afstandsafhankelijk belasting wel eerlijker werkt, langere vluchten worden duurder, korter vaak goedkoper en de uitstoot daalt, terwijl het effect op passagiers klein is.

[1:18:16] Voorzitter.

[1:18:18] Tot slot.

[1:18:18] Wij zijn benieuwd wanneer de uitwerking van dit voorstel richting de Kamer komt.

[1:18:23] Oké, dank u wel.

[1:18:23] Ik zie een introductie van de heer Balkan.

[1:18:26] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:18:28] Tijdens het betogen van mevrouw Posma van de NSC hoor ik tijdens het verhaal over Lelystad over de laagvliegroute.

[1:18:38] Misschien dat mevrouw Posma dat nog even kort nader kan toelichten, want bij mij weten is er in de gesprekken en ook in de overleg met het ministerie en LVNL juist gekozen voor andere routes en is er geen sprake meer van een laagvliegroute.

[1:18:58] Ja, dank voorzitter.

[1:18:59] Voor ons is het bij Lelystad van belang dat de luchthaven gewoon niet open gaat voor commerciële vluchten of voor vakantievluchten, om het maar even zo te noemen.

[1:19:12] In de tijd dat die discussie speelde, dus dat was al ver voor 2023, toen waren opties waar naar gekeken werd.

[1:19:19] Maar wat ons betreft zijn geen enkel van die banen een optie en doen we gewoon geen vluchten.

[1:19:27] Ja, voorzitter, dan concludeer ik gewoon dat het...

[1:19:33] dat mevrouw Posma van de NEC gewoon een frame neerlegt over een laagvluchtroute over Schiphol, terwijl er dus geen sprake meer is van die laagvluchtroute, maar gewoon is, nee, het mag niet open en dan gebruiken we gemakselvermaal een laagvluchtroute.

[1:19:46] En ja, daar mag ze best nog even op antwoorden.

[1:19:48] Prima.

[1:19:49] Mevrouw Posma, KOT.

[1:19:50] Ik dacht dat ik vrij duidelijk was.

[1:19:52] NEC wil gewoon niet dat Lelystad Airport opengaat voor commerciële vluchten, of vakantievluchten worden ze ook wel genoemd.

[1:20:08] Ik ben er ook nog voorzitter.

[1:20:16] Dank u wel voorzitter.

[1:20:17] Aan de orde is vandaag commissie debat luchtvaart waarbij ik drie onderwerpen zou willen uitlichten.

[1:20:23] Vliegbelasting,

[1:20:24] duurzame vliegtuigen, brandstoffen en de naleving van de wet door Schiphol.

[1:20:29] Voorzitter, de luchtvaart groeit nog steeds.

[1:20:32] Steeds meer mensen stappen in het vliegtuig en voor sommigen is veel vliegen normaal.

[1:20:38] Het is prachtig dat reizen de wereld opent en mensen steeds dichter bij elkaar brengt.

[1:20:44] Maar de keerzijde is groot.

[1:20:46] De klimaatimpact neemt toe.

[1:20:48] De overlast voor omwonenden groeit mee.

[1:20:50] En helaas stranden belangrijke verduurzamingsinitiatieven.

[1:20:54] En ik geloof, vliegen op een verantwoordelijke manier, duurzamere vluchtvaart, zonder onnodige last voor omwonenden, binnen de kades van de wet, dat kan wel.

[1:21:05] Maar het vraagt om inspanning van het kabinet.

[1:21:07] Daar wil ik het vandaag over hebben.

[1:21:10] Ten eerste wil ik het hebben over gedifferentieerde vliegbelasting.

[1:21:14] Ik vind dat het een goed idee is.

[1:21:16] Op die manier kunnen we de korte afstandsvluchten, die prima met de trein of auto kunnen, ontmoedigen.

[1:21:22] Op die manier zal de prijs voor langere vluchten de werkelijke milieuimpact weer spiegelen, zodat de vervuiler betaalt.

[1:21:28] Dat is eerlijk en effectief om CO2-uitstoot tegen te gaan.

[1:21:32] Minister, welk bedrag denkt u aan voor lange afstandsvluchten, zodat het effect op klimaat daadwerkelijk merkbaar is?

[1:21:40] Ook zien we dat een klein deel van de reizigers verantwoordelijk is voor een groot deel van de uitstoot, de veelvliegers.

[1:21:48] Wie vaak vliegt, stoot veel CO2 uit.

[1:21:51] En daar kan een prima reden voor zijn, maar daar mag wat D66 betreft ook een prijskaartje aan hangen.

[1:21:57] Minister, hoe denkt u over zo'n dergelijke heffing in te voeren, zodat de grootste vervuilers het meeste betalen?

[1:22:04] Voorzitters, tot slot over de vliegbelasting.

[1:22:08] Schiphol is een luchthaven waar veel buitenlandse reizigers overstappen.

[1:22:12] Die onnodige tussenstops veroorzaken extra uitstoot en zorgen voor overlast bij omwonenden van Schiphol.

[1:22:19] Ik las in het rapport van CEDELF een variant waar transferpassagiers 2,50 euro per overstap betalen.

[1:22:27] Dat lijkt me eerder een symbolisch bedrag.

[1:22:29] Minister, is dit bedrag volgens u voldoende om onnodige tussenstops in Amsterdam te voorkomen of overweegt u een hoger tarief?

[1:22:37] Voorzitter, ik had u beloofd niet alleen over belastingen te praten.

[1:22:42] Het is nu ook een leuke onderdeel van mijn inbreng.

[1:22:45] Ik wil het hebben over duurzame vliegtuigbrandstoffen.

[1:22:48] In 2030 komt de verplichting vanuit de EU waarin bedrijven SAF moeten gaan bijmingen.

[1:22:55] We zien in Nederland al bedrijven anticiperen op die kans.

[1:22:58] Volgens mij is dit een geweldige kans voor de toekomstige industrie van Nederland.

[1:23:02] Nederland als voorloper in de productie van sustainable aviation fuels.

[1:23:07] Maar de business case is nog lastig.

[1:23:09] De vliegtuigmaatschappijen zijn niet gewend lange termijn deals te sluiten over brandstof.

[1:23:14] Dus ik vraag de minister, hoe ziet hij zijn rol?

[1:23:17] in het aanjagen van de ontwikkeling van SAF en ESAF.

[1:23:21] Is hij bereid in de vroege fase met bedrijven, vliegtuigmaatschappijen, producenten aan tafel te gaan om te kijken waar hij kan helpen om de keten op gang te brengen?

[1:23:33] Tot slot, voorzitter.

[1:23:34] We zien steeds meer hoe belangrijk het is dat onze natuur en klimaat stevig worden beschermd.

[1:23:40] Nu de natuurvergunning van Schiphol is vervallen, overtreedt Schiphol structureel de natuurwet.

[1:23:44] Een ingewikkelde situatie.

[1:23:46] die we zo snel mogelijk moeten oplossen.

[1:23:48] Dus twee simpele vragen aan de minister.

[1:23:51] Gaat u de regels van de natuurwet daadwerkelijk handhaven?

[1:23:54] Zo nee.

[1:23:55] Welke stappen zet u om ervoor te zorgen dat Schiphol uit de illegaliteit komt?

[1:23:59] Voorzitter, het is tijd om verantwoordelijkheid te nemen, innovatie te stimuleren en duurzame keuzes de norm te maken.

[1:24:07] Ik roep de minister op om deze kansen te grijpen en Nederland voorop te laten lopen in het duurzame luchtvaart.

[1:24:13] Het kan wel.

[1:24:15] En als aller allerlaatste, ik heb vandaag een petitie mogen ontvangen, manifest gezondheid en luchtvaart, voorzitter.

[1:24:23] En daar staan twee oproepen op.

[1:24:26] Geef de Gezondheidsraad opdracht om een onafhankelijk advies op te stellen over de impact van luchtvaart op de gezondheid van Nederlanders.

[1:24:35] Neem dit advies serieus en vertaal het naar effectief beleid dat primair gericht is op bescherming van gezondheid en leefomgeving nu en in de toekomst.

[1:24:44] En ik zou graag willen weten, ik kan het zo direct aan de minister geven, hoe de minister hierin staat.

[1:24:49] Graag een reactie van de minister.

[1:24:51] Dank u wel.

[1:24:52] Dank u wel.

[1:24:53] Een troost van de heer Pieren.

[1:24:56] Ja, dank voorzitter.

[1:24:57] Ik wil de heer Bamenga een warme pleidooi houden voor de inzet van SAF.

[1:25:04] Kan de heer Bamenga aangeven van hoe D66 ook de productie van SAF verder wil stimuleren?

[1:25:11] De heer Bamenga.

[1:25:14] Voorzitter, goede vraag.

[1:25:16] Dank u wel hiervoor.

[1:25:18] Volgens mij waren we allebei inderdaad bij een bijeenkomst waar het hierover ging.

[1:25:21] Het belang natuurlijk voor zekerheid, ook voor de industrie, om te zorgen dat zij ook kunnen investeren.

[1:25:29] En ik vraag dan ook aan de minister juist om ook te kijken wat er verder nodig is, niet alleen maar met die industrie, maar ook eromheen, wat er nodig is om die infrastructuur te creëren

[1:25:39] zodat mensen gaan investeren hierin.

[1:25:42] En ik denk dat dat heel erg belangrijk is.

[1:25:44] In het verleden hebben we ook moties ingediend, ook zelfs met de heer De Goot, daar waar het gaat om zorgen dat we veel meer gaan investeren in die duurzame luchtvaart.

[1:25:56] De heer Boutkamp.

[1:25:59] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:26:01] Ja voorzitter, volgens mij hoorde ik de heer Bamenka hebben over een kleine belasting.

[1:26:07] Nou waarschijnlijk dan ook voor transportpassagiers wil hij dan dat op loslaten.

[1:26:14] Nou is D66 een partij die altijd zeg maar loopt te proenken met hun Europese beleid en dergelijke.

[1:26:21] Maar dat zou betekenen dus dat wij als enige Europees land dan die belasting gaan invoeren op transferpassagiers, dat ten eerste.

[1:26:27] En ten tweede, transferpassagiers betalen al in het land van vertrek een belasting.

[1:26:31] Dus die zouden dan daardoor weer een extra belasting moeten gaan betalen.

[1:26:34] Ik ben toch heel benieuwd hoe meneer Bamenga, ik ga niet zeggen zich eruit kwetst hier uit Dezen, maar gewoon daar een toelichting op geeft.

[1:26:43] We gaan het zien, meneer Bamenga.

[1:26:43] Volgens mij hoef ik dat zeker niet te doen.

[1:26:47] Nou ja, volgens mij is het juist heel simpel.

[1:26:49] Wij vinden dus dat, nou ja, vanuit het principe de vervuiler betaalt, dat zeker ook mensen die in een transfer zijn, overstapt zijn, dat zij inderdaad ook een bijdrage kunnen leveren.

[1:27:01] Al helemaal, omdat zij uiteindelijk, gaan ze helemaal niet nuttigen, ook hier in Nederland.

[1:27:06] Het is niet alsof wij daar heel veel wat aan hebben in Nederland.

[1:27:10] En ik hoorde net cijfers als

[1:27:12] miljoenen van collega De Hoop, miljoenen overstappers die hierheen komen, maar die komen natuurlijk hier en verder nuttigen ze helemaal niks hier.

[1:27:24] Een ander ding, een ander argument is natuurlijk dat we zien bijvoorbeeld als iemand vanuit waar dan ook op Schiphol komt en vervolgens de trein neemt naar Brussel, dan betaalt hij ook gewoon extra belasting op het moment dat hij de trein daarvoor neemt.

[1:27:40] En waarom zou dat anders zijn

[1:27:41] voor een overstap met het vliegtuig.

[1:27:43] Dat vind ik anders oneerlijk en daarom vinden wij als D66 dat het belangrijk is om ook die overstappelasting in te voeren.

[1:27:51] Dank u wel.

[1:27:52] Dan sluit ik het eerste deel van deze vergadering en dan gaan we om vier uur verder.

[2:02:39] Goed, als iedereen wil gaan zitten, dan gaan we langzaamaan beginnen met het tweede gedeelte van dit commissiedebat.

[2:02:48] Mijn voorstel zal zijn dat aan de kant van de Kamer, laten we beginnen met vier interrupties.

[2:02:51] Hebben we wat meer tijd, dan is de flexibiliteit nodig, maar dan kunnen we daar op terugvallen.

[2:02:56] En ik stel voor, ik verwacht dat de staatssecretaris en de minister in blokjes werken, vermoed ik.

[2:03:01] En dat we interrupties aan het eind van een blokje doen.

[2:03:04] En dan geef ik het woord graag aan de minister.

[2:03:10] Dank u wel, voorzitter.

[2:03:12] Wat dat betreft het luchtvaart dossier en ik heb eigenlijk een algemene inleiding en daarna heb ik een blokje toekomstbestendige luchtvaart, het SAF dossier, Sustainable Aviation View, de regionale luchthavens, daarna Lelystad Airport, Schiphol,

[2:03:27] en overig.

[2:03:28] Dus met die mapjes wilde ik beginnen.

[2:03:31] Maar ik wil eerst een aantal woorden, en dat zijn er niet veel, maar toch een algehele inleiding neerzetten.

[2:03:37] Het luchtvaartdossier is een onderwerp dat veel invalsoeken kent.

[2:03:40] En sinds mijn vertrek uit de Omgevingsraad van Schiphol, waar ik zo'n twee jaar in heb mogen acteren, moet ik wel constateren dat het een enorm

[2:03:48] gejudificeerd traject is geworden.

[2:03:52] Het is aan alle kanten zitten we best wel met allerlei procedures en daar moeten we ook heel erg zorgvuldig mee omgaan.

[2:04:00] En wat dat betreft wil ik ook hier het wild neerzetten en dat meen ik oprecht dat wij

[2:04:05] ons echt aan die wet willen houden.

[2:04:08] En er komen ook echt een aantal zaken naar voren om dat steviger te maken, want op dit moment is het niet stevig genoeg.

[2:04:15] En dat blijkt ook wel uit de LVB's die eraan zitten te komen.

[2:04:19] Voor Q1 volgend jaar wordt dat er ook voorgehangen aan de Tweede Kamer.

[2:04:24] en daar komen ook meer meetpunten en ik laat ook echt de IL&T, die echt onafhankelijk zijn, daar ook echt in meekijken en mij daar ook verder van repliek bedienen, gevraagd en ongevraagd, van hebben we hier een solide traject met elkaar.

[2:04:40] Daar zit bijvoorbeeld ook een convenant in, waar ik echt een borging wil hebben en daar wil ik eigenlijk over groei nog niet eens zozeer praten totdat die 20% is gerealiseerd.

[2:04:51] De rechtzekerheid van de omwonenden vind ik van groot belang.

[2:04:56] Maar we hebben aan de andere kant ook, en u heeft wellicht ook de media bekeken, aan de andere kant van de oceaan nog steeds ook een zienswijze, maar dat was ook al onder de administratie Biden, een fijne lijn.

[2:05:06] En daar zijn de economische gevolgen ook aanzienlijk als dat verkeerd gaat.

[2:05:12] Dus dat is een balans die ik toch probeer te zoeken.

[2:05:16] En weet, ik stond op het punt om ook het vliegtuig in te stappen naar de andere kant van de oceaan om dat gesprek te beslechten.

[2:05:23] Maar ja, je moet het soms ook niet groter maken, omdat dat is dit naar aanleiding van een aantal artikelen van mijn collega in de Verenigde Staten.

[2:05:31] Maar de luchtvaart is belangrijk voor Nederland.

[2:05:32] Ik ben bij de bestuurlijke raad van Schiphol langs geweest vorige week.

[2:05:37] Ik ben ook bij de maatschappelijke raad van Schiphol geweest.

[2:05:40] met de voormalig Kamervoorzitter als voorzitter.

[2:05:43] Ik stam nog uit de tijd van Pieter van Geel die daar toen als voorzitter was en een stukje van Eddie van Heijem.

[2:05:50] Maar er zijn ook echt punten die daar leven en ik heb net ook overgedragen gekregen het manifest Gezondheid en Luchtvaart.

[2:05:57] Dat verzoek neem ik ook mee en dan ga ik kijken wat we kunnen doen om een kader te schetsen voor de Gezondheidsraad.

[2:06:04] Of dat opportun is en welke zaken daar nu ook al lopen.

[2:06:07] Maar dan kom ik zo meteen

[2:06:08] misschien nog wat meer over over te spreken.

[2:06:11] De luchtvaart bespeelt een belangrijke rol in onze economie.

[2:06:13] Tegelijkertijd is het altijd zoeken naar de balans tussen het belang van de luchtvaart voor Nederland aan de ene kant en de leefomgeving van de omwonenden aan de andere kant.

[2:06:22] En ik zet me echt voor beide in.

[2:06:25] U heeft mij vorige week al een reeks van vragen gesteld over de vliegveiligheid en de zonnepanelen.

[2:06:35] Ik wil eigenlijk naar een schriftelijke reactie verwijzen.

[2:06:39] Die komt zo spoedig mogelijk.

[2:06:41] Die zitten vanavond al in mijn inbox.

[2:06:43] Om die te beantwoorden krijgt u ze ook op papier en anders kan ik er misschien zo een paar dingen over duiden, maar daar staan echt heel veel zaken in ten aanzien van de verdeling en ook ten aanzien van de zonnepanelen.

[2:06:57] Het debat vandaag gaat over andere luchtvaart dossiers zoals Schiphol, Lelystad, regionale luchthavens, maar daarnaast ook over de inzet van innovatie in het verbeteren van de leefomgevingskwaliteit.

[2:07:07] De afgelopen maanden heb ik gemerkt hoe mooi, maar ook complex het uitgebreide luchtvaart dossier is.

[2:07:12] Misschien nog een

[2:07:14] klein stukje ten aanzien van de NLR.

[2:07:17] Ik geloof ook echt heilig, ik ben optimistisch en dat is misschien niet zozeer ten aanzien van de drie decibel die de nieuwe vliegtuigtypen nu realiseren.

[2:07:27] Dat is natuurlijk qua geluid een

[2:07:29] enorm iets verlicht op papier, maar je moet het ook echt kunnen ervaren op de grond.

[2:07:34] En daar verschillen de meningen van.

[2:07:36] Maar de NLR is eigenlijk al bezig met de volgende generatie vliegtuigen.

[2:07:41] Ik mag 1 oktober naar Toulouse gaan, ook naar de Airbusfabriek, maar ook altijd wetenschappelijk getoetst en dat het niet door bepaalde fabrikanten wellicht rooskleuriger wordt voorgedaan dat dat daadwerkelijk is.

[2:07:55] Ik begin daarom ook

[2:07:56] over de toekomstbestendige luchtvaart en de vragen die u daar heeft gesteld.

[2:08:14] We werken hard aan de energietransitie van de luchtvaart.

[2:08:18] Ik heb ook nog een tijdje in de Botlek mogen werken bij een groot chemiebedrijf voor de Sustainable Aviation Fuel.

[2:08:23] Het is daar heel erg uitdagend, zeker gelet op wat Shell ook van de week bekend heeft gemaakt.

[2:08:30] Aan de andere kant heb ik op dit moment geen signalen ontvangen.

[2:08:35] Ik hou daar natuurlijk een behoorlijke vinger aan de pols dat wij in het jaar 2050 geen 70% SAF

[2:08:40] hebben bijgemengd.

[2:08:42] Natuurlijk in fases en Nederland gaat daar voorop, maar op dit moment heeft het besluit van een betreffende oliebedrijf, energiemaatschappij moet ik eigenlijk tegenwoordig zeggen, nog geen consequenties.

[2:08:55] Het is echt een mondiale markt, zo moet u dat bekijken.

[2:08:59] Innovatie is de beste manier om de luchtvaart toekomstbestendig te maken.

[2:09:05] En qua decibellen, ook iets wat mij aan het hart gaat, opgegroeid in Alphen en Andrijen, waar regelmatig die vliegtuigen draaiden, een half decibel gemiddeld per jaar.

[2:09:15] Dat is het wenkende perspectief.

[2:09:17] Maar nogmaals, op dit moment eerst die 20% alvorens we over groei kunnen spreken.

[2:09:23] Dat is als reactie ook op de vraag van de heer Grindewijs.

[2:09:26] Ik begin met de heer Grindewijs.

[2:09:28] Hoe gaan we het 2030 doel halen?

[2:09:33] Ten aanzien van het bijmengen van de biobrandstoffen, want het ziet er nu niet goed uit.

[2:09:38] Nou, dat heb ik eigenlijk net al beantwoord.

[2:09:41] Op dit moment is er geen indicatie dat we de doelen, ook al in 2030, ik had het net over 2050, maar dat we die niet zullen gaan halen.

[2:09:48] Natuurlijk als andere bedrijven zoals een Neste, zoals een Alco Energy Group ook dergelijke signalen gaan afgeven, dan hebben we een andere discussie met elkaar.

[2:09:57] Maar op dit moment heb ik dit gelet op de mondiale markt, op dit moment niet.

[2:10:03] De heer Bamenga, hoe ziet de minister zijn rol in de ontwikkeling van Sustainable Aviation Fuel en e-Sustainable Aviation Fuel?

[2:10:10] Is de minister bereid in een vroege fase met bedreigen, vliegtuigmaatschappijen, et cetera, om de tafel te gaan, om deze keten op gang te gaan werken?

[2:10:18] Nou, ik kan u vertellen, vanuit het Klimaatfonds is er 60 miljoen euro beschikbaar gesteld en 150 miljoen euro gereserveerd voor de ontwikkeling, voor de opschaling van de ESAF.

[2:10:31] We gaan kijken hoe zich dat gaat ontwikkelen, maar het geld is er.

[2:10:35] Be good and tell about it.

[2:10:36] Als we daar nog wat meer kunnen dissemineren en communiceren naar de markt, dat het er is.

[2:10:40] Maar ik heb goede aanleiding te geloven dat iedereen weet dat deze middelen er zijn en dat er ook aanvragen gaan binnenkomen.

[2:10:48] En samen met de sector is er al eerder een saf roadmap gemaakt.

[2:10:52] Die ligt ook in de Kamer, waarin concrete initiatieven zijn opgenomen om dit mogelijk te maken.

[2:10:58] Hier gaan we later, daar moet u iets meer tijd voor geven dan een herfstreces, ook op reageren.

[2:11:06] Dus dat is dan voorzien voor het begin van volgend jaar om daar een appreciatie van te geven van die routekaart.

[2:11:13] Maar daar zitten belangrijke elementen in om die doelstellingen in 2050 en eerder al te gaan realiseren.

[2:11:19] maar ook al een puntje ten aanzien van grondstoffen, want we zijn ook bezig met een grondstoffentransitie.

[2:11:25] De suikerbiet is daar een mooi voorbeeld van, maar je kunt zelfs van rioolwater, het afvalwater, kun je zelfs kerosine maken.

[2:11:33] Dus dat zijn hoopvolle signalen, maar dat moet wel opgeschaald worden, want er moet een markt voor zijn, want het is op dit moment nog vaak onder water ten aanzien van de kosten.

[2:11:42] De heer Pierik, hoe gaat de minister zorgen dat de investeringen in SAF aantrekkelijk blijven en dat er voldoende marktvraag komt?

[2:11:48] Kan de minister meer doen dan alleen draaien aan de knop van de bijmengverplichtingen?

[2:11:54] De Europese bijmengverplichting creëert een oplopend bijmengproces.

[2:11:59] Het vergroten van de productie is in deze fase wel een uitdaging.

[2:12:04] Maar we herwerken hier met veel partijen om dit aantrekkelijker te maken.

[2:12:09] Ik heb net wat financiën genoemd.

[2:12:12] Daar kijk ik ook echt naar welke grondstoffen, welke feedstock zitten in die

[2:12:16] Sustainable Aviation Fuels, want daar heb je ook nog een aantal smaken.

[2:12:21] De ene wellicht wat duurzamer dan de andere dubbeltellingen.

[2:12:24] Dat gaat ook allemaal via de Nederlandse Emissieautoriteit.

[2:12:28] En dan kom ik ook op een vraag van mevrouw Posma.

[2:12:30] Hoe zit dat eigenlijk met fraude?

[2:12:32] Nou, via de NEA, de Nederlandse Emissieautoriteit, zijn diverse keurmerken neergezet waar een bedrijf aan moet voldoen.

[2:12:39] En met massabalansen wordt dat wel iedere keer geouderd.

[2:12:43] Dat is niet een 100% garantie, maar

[2:12:45] Ja, we hebben daar in mijn optiek, ik heb zelf met de methodiek gewerkt, is dat wel aan echt heel veel stringente wet- en regelgeving verbonden.

[2:12:53] En wellicht een technische sessie hoe zo'n Nederlandse emissieautoriteit werkt om die dubbeltellingen waar vaak wat meer fraude zou kunnen plaatsvinden op papier tegen te gaan.

[2:13:04] Ik heb daar zelf ervaring mee dat dat goed geregeld is in Nederland ten opzichte van andere landen.

[2:13:10] Maar het heeft wel de aandacht, want met dubbeltellingen kun je vrij snel de verkeerde kant op gaan.

[2:13:17] Ik had ook nog een keertje, als mij de tijd gegund is, dat ik met de Nederlandse emissieautoriteit daar nog verder de gesprekken in ga.

[2:13:26] Daar is een methodiek voor neergezet.

[2:13:28] Inzetten op SAF.

[2:13:29] Mevrouw Posma, hoe gaat de minister inzetten op de synthetische kerosine in plaats van halfslachtige oplossingen?

[2:13:36] Ja, wat dat betreft...

[2:13:38] Ik had net al een aantal bedragen genoemd, dus dat zijn mijn volledige oplossingen om dat neer te zetten, de 150 miljoen euro reservering en de 60 miljoen euro reservering voor die ISAFs, om dat verder te gaan.

[2:13:53] En dat is geregeld in het Review EU Aviation programma.

[2:13:58] Dan de vraag, ook mevrouw Bosma, op dit moment vindt Beimingen plaats van zo'n 2% van de biobrandstof.

[2:14:04] Hoe gaan we ooit de ambitie van 40% in 2030 halen?

[2:14:08] Het behalen van de 14% abitie is een gezamenlijke uitdaging en daar werken wij hard aan.

[2:14:14] We houden dat ook verder in de gaten met allerlei zaken.

[2:14:17] of we op koers liggen of niet.

[2:14:19] We hebben natuurlijk het signaal van de Shell gekregen.

[2:14:21] Nogmaals, ik heb op dit moment geen signalen gekregen, maar we kunnen dat wellicht ook wat vaker of op gezette tijden naar de Kamer delen of we bij moeten sturen of niet, ook ten aanzien van de financiële middelen of niet.

[2:14:34] Maar hier hebben we wel een meetmethode om dat te kunnen doen, om dat groeitraject in 2050 op 70 procent en wellicht al veel meer, want we hebben de bottleneck vlakbij.

[2:14:45] ons, hoe mooi is het dat je eigenlijk vanuit Rotterdam, Amsterdam, maar ook Rotterdam de Heek Airport zou kunnen voorzien van deze toch e-sustainable aviation fuels.

[2:14:55] De heer Pierik, de agrarische sector, ja, we werken met het ministerie van LVVN samen met KGG aan een biogronstoffenstrategie.

[2:15:04] Daar had ik net al het een en ander over gezegd.

[2:15:06] De toepassing van agrarische grondstoffen en restproducten in de productie van SAF zal hier dan ook een plek in krijgen.

[2:15:12] Ik heb daar op dit moment alleen nog even geen tijdslijn voor, maar dat ligt niet jaren verder.

[2:15:16] We werken er op dit moment aan, maar als u zegt, is dat volgende week klaar?

[2:15:20] Die informatie heb ik op dit moment niet, maar er wordt aan gewerkt.

[2:15:24] Geeft u ons nog eventjes de tijd ervoor en anders kom ik daar nog even bij u terug, wat daar de tijdslijnen precies zijn van dat werkproces wat we doorlopen.

[2:15:32] Sustainable aviation fuels en fraude, daar heb ik net het een en ander over gezegd.

[2:15:37] Als u daar nog meer over wilt weten, we kunnen een keertje een deep dive doen met die massabalance, want het is vrij complex.

[2:15:43] Maar veel bedrijven hebben ook echt experts op dit gebied en ook auditors die hier een vinger aan de pols houden.

[2:15:49] ook gelet op het aantal incidenten die in het verleden hebben plaatsgevonden en waar NEA voor heeft bijgestuurd.

[2:15:56] In zaken de grondstofeisen en de prioriteit van ESAF, mevrouw Posma, kan de minister toezeggen dat we de grondstoffenbasis niet verbreden en dat de Europese RET3-eisen altijd gelden en dat opschaling van de e-kerosine prioriteit krijgt.

[2:16:10] We sluiten echt zoveel mogelijk aan bij de Europese kaders.

[2:16:13] Zowel synthetische kerosine als bio-kerosine moeten de komende jaren flink worden opgeschaald.

[2:16:25] Beheer de hoop, kunnen we een CO2 plafond verwachten in de nieuwe LVB?

[2:16:29] Het antwoord is nee.

[2:16:31] De Tweede Kamer heeft het CO2 plafond controversieel verklaard.

[2:16:37] In zaken de niet-CO2-klimaateffecten.

[2:16:40] Mevrouw Posma, blijft er bij onderzoek naar niet-CO2-effecten of komt de minister eerder met maatregelen die nu al effect hebben?

[2:16:47] Sinds 2025 is de monitoring, de rapportage en de verificatie van de niet-CO2-effecten, zwavel, aromaten, binnen de EU verplicht.

[2:16:58] Eind 2027 zal de Europese Commissie hierover rapporteren en eventuele

[2:17:04] een aanvullende wetgeving in overweging nemen.

[2:17:06] Dus dan sluiten we daar wel mee aan voor de niet-CO2-achtige zaken.

[2:17:11] Zover de Sustainable Aviation Fuel, wilde ik nu met uw permissie doorgaan naar de regionale luchtafens.

[2:17:17] Ik heb gezien dat er inmiddels wat vragen zijn.

[2:17:19] Allereerst mevrouw Posma.

[2:17:23] Ja, dank voorzitter.

[2:17:24] En ik dank de minister voor zijn antwoord.

[2:17:26] Ik vind het wel mooi.

[2:17:27] We hebben minister Tieman en staatssecretaris Tuinman.

[2:17:30] Dus dat gaat af en toe in mijn hoofd wat verkeerd.

[2:17:32] Dus mocht ik uw naam verkeerd uitspreken, vergeef mij dat.

[2:17:36] U begon heel mooi over de SAS, wil ik het eerst even hebben.

[2:17:40] We hebben fraude geconstateerd, niet alleen in die dubbeltelling, maar waar het ook om gaat, zijn juist de certificaten.

[2:17:46] die we krijgen door bijvoorbeeld te importeren van andere landen, biogrondstoffen.

[2:17:51] Ik ben zelf op werkbezoek ook geweest in de Rotterdamse haven.

[2:17:54] Het is een enorme internationale handel waarbij we eigenlijk de meeste biogrondstoffen uit ons favoriete land, zeg ik tussen haakjes, China, halen.

[2:18:01] over de 80 tot 90 procent van alle biogrons, of we daar vandaan komen.

[2:18:05] En vandaar mijn vraag, hoe kunnen wij ervoor zorgen dat wij wel de juiste dingen daar vandaan halen?

[2:18:11] Het andere gaat toch over het ingroeipad.

[2:18:15] Ik zag de minister, minister Tieman, toch ook een beetje schikken toen hij moest oplezen dat we nu op 2 procent zitten en 2030 verwacht op 14 te zijn.

[2:18:24] En ik heb de cv van de minister bekeken.

[2:18:26] Ik zie, hij heeft in het bedrijfsleven gewerkt.

[2:18:29] Hij noemde het zelf net al.

[2:18:31] Het is toch wat onrealistisch, minister, om nu vanaf... We zitten in 2025.

[2:18:38] We mengen 2% bij.

[2:18:40] Als je meer biogrondstoffen wil produceren of wil maken, meer kerosine, zou je toch echt je productiecapaciteit op moeten schalen?

[2:18:48] En dat moet je binnen vijf jaar doen.

[2:18:50] Dat is toch vragen om problemen.

[2:18:53] Dus mijn vraag is of u daar nog een antwoord op geeft.

[2:18:56] En daarna wil ik ook even heel kort vragen over de minder zwaar van aromaten.

[2:19:02] Ja, mooi dat de Europese Unie dat in kaart brengt.

[2:19:05] Waar mijn fractie natuurlijk om gaat, is dat we zorgen dat we daar maatregelen op nemen.

[2:19:10] Dus als 2027 de datum is dat Europa misschien met iets gaat komen,

[2:19:15] Dan wil ik de minister vragen om nu al in gang te zetten dat Europa met iets gaat komen om te zorgen dat het minder wordt.

[2:19:46] Ja, dank u wel.

[2:19:47] Wat dat betreft, ik hoor het u zeggen.

[2:19:49] Ik moet daar echt nog even wat meer informatie waar die grondstoffen precies vandaan komen.

[2:19:53] U zegt 80, 90 procent biogrondstof komen uit China.

[2:19:56] Dat neem ik dan nu even echt van u aan.

[2:19:58] Ik moet die massabalansen ook nog even bekijken.

[2:20:00] En in hoeverre dus dit soort certificeringen ook daar van toepassing zijn.

[2:20:05] Of dat we daar zeggen van dat is niet een gecertificeerde

[2:20:09] regio en of daar dan ook een verhoogd risico is.

[2:20:13] Is daar dan een honderd procent audit verplichting?

[2:20:16] Dat moet ik dan nog echt even top me nemen.

[2:20:18] Deze technische informatie heb ik dan nog even niet.

[2:20:21] U overvraagt mij een beetje mevrouw Posma op dat onderwerp.

[2:20:25] De uitdaging is wel de 20, 30, 6 procent.

[2:20:31] Dat is wel een uitdaging ten aanzien van waar we nu zijn.

[2:20:34] Het hoeft dan niet hier allemaal geproduceerd te worden.

[2:20:36] Het is een mondiale markt.

[2:20:39] Dus ja, we zijn net begonnen.

[2:20:41] Ik zie ook een exponentiële curve.

[2:20:43] Ik zie dat ook bijvoorbeeld op CO2 reductie af en toe gaan, als we naar bepaalde data gaan.

[2:20:49] Dus laten we daar ook gewoon de vinger aan de pols houden.

[2:20:51] Het moet niet te lang wachten.

[2:20:52] Dus ik kom dan niet over een jaar bij u terug.

[2:20:54] Misschien dat we al wat eerder wat kunnen zien.

[2:20:57] Maar het kan op een gegeven moment ook heel snel gaan.

[2:20:59] En zeker met de kruisbestuiving van een aantal platforms in die Rotterdamse haven of in die Amsterdamse haven.

[2:21:04] We denken bijvoorbeeld aan de ondernemersverenigingen, al daar kan het vrij snel gaan om daar een stap te gaan zetten.

[2:21:11] Dus ik houd nog even in de gaten.

[2:21:13] We moeten die curve wel gaan maken, want het is geen lineair iets als je nu vanaf dit punt in 2030 al daar moet zijn.

[2:21:20] En mochten we daar een versnelling in aanbrengen, wil ik even kijken welke ruimte ik dan nog heb.

[2:21:25] We hebben net de miljoenennota, waar ik eigenlijk niet zoveel over kan zeggen, vastgesteld.

[2:21:29] Maar daar zijn misschien nog een aantal interessante incentives die je dan in een latere fase neer kunt zetten om een vliegwiel-effect te krijgen.

[2:21:35] En wellicht ten koste van wat minder ambitieuze brandstoffen en dat je meteen toch zegt van ik ga voor de wat meer ambitieuze brandstoffen.

[2:21:43] Maar dat is dan even de puzzel die ik moet gaan leggen.

[2:21:48] Even, voorzitter, ten aanzien van die extra vragen.

[2:21:52] Zwaar voor de aromaten.

[2:21:54] Ga ik ook mee aan de slag wat 2027 EU.

[2:21:58] Ik heb een eerste debat in Brussel, moet nog plaatsvinden.

[2:22:02] Ik heb een netwerk daar.

[2:22:03] Ik ga me voelsprieten uitzetten wat we daar al qua huiswerk hier kunnen doen en of ik daar ook een coalition of the willing wellicht ga krijgen.

[2:22:12] Dank u wel, mevrouw Postman.

[2:22:13] Ja, dank voorzitter voor deze antwoorden.

[2:22:15] Kan ik die laatste als een toezegging noteren?

[2:22:17] Dat vind ik een hele belangrijke, dat de minister aangeeft dat we hier als Nederland aan de slag gaan, een coalition of the willing gaan vormen en gaan zorgen dat de zwaven... Ik kijk weer even naar de minister.

[2:22:28] Dankuwel, voorzitter.

[2:22:32] Dank voor de reactie vanuit de minister.

[2:22:35] Als het gaat om de klimaatfonds, als het gaat om het stimuleren van SAF, ESAF, de vraag die ik stelde

[2:22:43] had ook wel betrekking op, nou ja, wat kan de minister nog extra doen dan de klimaatfonds en wat kan de minister meer doen om te zorgen eigenlijk de zekerheid te stellen zodat mensen ook daadwerkelijk

[2:22:56] gaan investeren.

[2:22:58] We weten dat dit kabinet natuurlijk met de grootste vervuilers in gesprek gaat en ook maatwerkafspraken maakt.

[2:23:06] Het zou zo fijn zijn als dit kabinet en in dit geval deze minister met de duurzame topindustrie ook aan de slag gaat om te kijken van goh, welke maatwerkafspraken kunnen we maken?

[2:23:18] Is de minister bereid om dat te doen?

[2:23:21] De minister.

[2:23:23] De maatwerkafspraak is natuurlijk een enorm dossier.

[2:23:26] We zien een aantal bedrijven die daarin zijn ingestapt.

[2:23:29] We zien ook weer een aantal bedrijven die zijn uitgestapt.

[2:23:32] Dus dat is best wel fragiel als we nu kijken naar de hoeveelheid bedrijven die zo'n maatwerkafspraak hebben gemaakt.

[2:23:37] Maar aan de andere kant, we begonnen vrij optimistisch.

[2:23:41] Het is echt wel ook een kwestie van economie.

[2:23:43] Dus ik kan hier zeker toezeggen, ik ken de bedrijven veelvuldig, dat ik daarmee in gesprek zal treden.

[2:23:49] Maar ik denk ook dat ik hier bij een mondiale marktlimite ga komen.

[2:23:53] Goed dat Nederland een aantal zaken wil neerzetten, maar je hebt hier echt te maken met een mondiaal kerosinemarkt waar het een en ander gaat gebeuren.

[2:24:00] Dus of ik dat dan allemaal in bedwang heb is even vers twee.

[2:24:06] Wat dat betreft, als ik bepaalde afspraken met bedrijven zou kunnen maken om het hier vlot te trekken, dan zal ik dat zeker niet nalaten.

[2:24:14] Ik geloof in dat vestigingsklimaat van Nederland.

[2:24:16] De botlek is op dit moment in zwaar weer.

[2:24:18] Wij proberen als kabinet echt nog een stap te gaan zetten om de investeringen in verduurzaming, in de Rotterdamse haven, maar ook in de andere chemische clusters vlot te trekken, gelet op de situatie die we nu hebben op het gebied van stikstof.

[2:24:32] Ik ben daar hoopvol in dat dat ook gaat gebeuren.

[2:24:34] Binnenkort meer zou ik bijna willen zeggen.

[2:24:37] Dus dan denk ik dat je hier dan ook wel weer een mogelijkheid hebt voor dit soort type grondstoffen, productieprocessen, nabij de luchthaven en dat je niet van heel ver hoeft te halen.

[2:24:50] Zover kan ik gaan, meneer Babenga.

[2:24:54] Nee, dank ook weer voor de reactie.

[2:24:56] En volgens mij hoorde ik ook een toezegging voor die maatwerkafspraken.

[2:25:01] Maar dan zou ik ook wel graag willen weten wanneer we daar een terugkoppeling van kunnen verwachten.

[2:25:06] Want dat zou fijn zijn, want dan weten we in ieder geval wat de opbrengst is geweest tot dan.

[2:25:10] Oké, tweede toezegging.

[2:25:11] Wat is de toezegging dan?

[2:25:13] Ja, ik ga nog heel even wat duidelijker maken, anders heb ik weer heel veel toezeggingen.

[2:25:17] Ik ga een ronde maken bij de bedrijven die ik ook ken, die in dit traject zitten.

[2:25:22] of daar ook een koppeling met de e-fuels gedaan kan worden, zit dat op dit moment, die paar bedrijven die een maatwerkafspraak hebben.

[2:25:30] Dus geeft u mij nog heel eventjes de tijd daar voor alvorens ik met een e-fuel, e-saf maatwerkafsprakenpakket ga komen.

[2:25:37] Ik denk dat het daar nog echt

[2:25:38] te prematuur voor is om dat nu neer te zetten.

[2:25:41] Als er een meekoppeling is en als wij misschien toch gaan voor een aparte maatwerkafspraak voor specifieke e-fuels of SAFs, dan kom ik daar bij u terug.

[2:25:51] Maar er is nog even geen toezegging dat ik nu binnen zes maanden een vijftal bedrijven hier op het vinkentouw heb zitten

[2:25:57] om e-fuel standaards neer te zetten, om dat aan te zwengelen.

[2:26:01] Ja, fijn dat u veel vertrouwen in mij heeft, maar dat is nog net iets te veel gevraagd.

[2:26:07] Ik ga mij inspannen, de heer Mbenga.

[2:26:09] Meneer Mbenga, een kort, alstublieft.

[2:26:11] Ja, inspannen is altijd goed, hè.

[2:26:12] Dat is altijd de eerste stap.

[2:26:14] Dat de wil in ieder geval er is om het te gaan doen, daar ben ik heel erg blij mee.

[2:26:18] Maar dan zou ik het wel graag willen volgen.

[2:26:20] Dus het zou toch fijn zijn, en dat scheelt me misschien een motie of wat dan ook,

[2:26:24] Maar het zou toch fijn zijn, als de minister er toch zo positief in staat, dat de minister toch kan toezeggen wat de eerste stap is, zodat we dat gewoon kunnen gaan volgen.

[2:26:31] En dat geeft wel wat meer vertrouwen, zeg maar.

[2:26:34] En ja, dus dat zou ik toch wel fijn vinden als de minister daar een toezegging over doet.

[2:26:41] zitten we op dezelfde lijn en volgens mij gaat het niet alleen maar over de vervuilers afspraken daarmee maken, maar juist de duurzame topindustrie.

[2:26:50] Volgens mij moet je dat juist willen stimuleren met afspraken.

[2:26:54] Ik ga toch een koppeling nog maken met de grondstoffenstrategie die eraan zit te komen.

[2:26:59] Ik denk dat ik daar dan meer slagkrachten mee zou kunnen maken en dat we dan naar de stap gaan die u voor ogen heeft om mij te volgen, dan denk ik dat ik een goed eikpunt heb wat mogelijk is en op welke knoppen we kunnen doen.

[2:27:10] Maar hier heb ik nog echt even wat gesprekken nodig met de experts in het team en ook met financiën om te kijken van wat kunnen we daar dan doen om het aantrekkelijker te maken.

[2:27:20] Dus op dit moment toch nog even geen voortoezegging van mijn kant tot mijn spijt verlicht, maar we zitten dezelfde kant op te denken, meneer Babenga.

[2:27:29] Helder, dat is ook een goed recht uiteraard.

[2:27:31] De heer Pierik.

[2:27:32] Dank voorzitter.

[2:27:35] Mevrouw Posma gaf ook al aan dat de inzet als het gaat om de inzet van SAF, dat de doelen best wel ambitieus zijn en de minister had het over

[2:27:47] dat er bij LVVN op dit moment gewerkt wordt aan een biogronstoffenstrategie.

[2:27:53] Daar wil ik me toch eigenlijk wel wat meer van weten.

[2:27:56] Misschien kunnen we dat wel als toezegging noteren, want ik wil graag niet alleen die tijdlijn hebben, maar ook wel graag van, wat wordt er allemaal dan voorzien in Nederland?

[2:28:05] Dus wat gaan we doen binnen de Nederlandse grenzen en wat gaan we nog importeren aan biogronstoffen?

[2:28:10] En dan eigenlijk ook nog wel een beetje van welke grondstoffen gaan we dan vooral inzetten en welke landbouwgewassen kunnen daar een rol spelen.

[2:28:19] De minister.

[2:28:21] Ja, ik heb 11 VN'ers hier in de lead.

[2:28:25] Ik kan u de informatie geven zodra ik die heb, maar stel me ook echt, ik wil niet graag doorverwijzen, maar zij zijn op dit moment voor de grondstoffentransitiestrategie echt even in de lead.

[2:28:35] Ik neem hem mee naar mijn collega.

[2:28:40] De heer De Hoop.

[2:28:43] Kijk even rond of er bij dit blokje nog interrupties gewend zijn.

[2:28:46] Dat is niet het geval.

[2:28:47] Dan verzoek ik u om met het tweede blokje door te gaan.

[2:28:49] Ja, dank u wel.

[2:28:50] De heer Pierik.

[2:28:51] Rijkswachtsgoedbedrijf is bezig met de grondoverdracht in behoeven van Den Helder Airport.

[2:28:57] De gesprekken daarover lopen positief, maar er is nog geen definitieve beslissing.

[2:29:01] Kan de minister de stand van zaken aangeven?

[2:29:03] Ik kan u op dit moment daar geen verdere informatie geven.

[2:29:07] Ik kan wel samen met mijn collega van Defensie,

[2:29:10] bij partijen erop aandringen dat hierover voor het einde van het jaar een beslissing wordt genomen.

[2:29:16] Wat dat betreft ligt ook een verantwoordelijkheid bij de minister van VRO.

[2:29:20] Zover even de reactie.

[2:29:23] De heer Pier, ziet de minister ook de voordelen van de verhuizing van de kustwacht Helis?

[2:29:29] Maar ik geloof dat de vragen ook gingen over de Fixed Wings.

[2:29:33] En wil hij dat stimuleren?

[2:29:34] Nou, op dit moment is er geen aanleiding om de gehele kustwacht te verplaatsen.

[2:29:39] Dat heeft ook te maken met de aanvliegtijden, waarvoor een spreiding van de toestellen van de kustlijn essentieel is, maar ook nog ten aanzien van de momenten wanneer we kunnen landen.

[2:29:49] Maar ik ga hier nog in gesprek met de heer Tuinman om te kijken van welke mogelijkheden hebben we daar.

[2:29:55] Maar dat is dan ook echt een onderscheid.

[2:29:57] Fixed wing versus helis, of die spreiding daar goed is.

[2:30:00] De helis hebben daar een bepaalde rijkwijdte.

[2:30:03] Maar de Fixed Wing moet er ook in de nacht bij wijze van spreken bij een kalimiteit de lucht in en kunnen landen.

[2:30:10] En daar heb je wellicht ook wat infrastructuurzaken nodig die op dit moment alleen op Amsterdam zijn.

[2:30:18] Dank.

[2:30:18] Meneer De Groot wil graag een punt van orde maken.

[2:30:20] Eigenlijk meer een vraag voor de orde van het debat.

[2:30:24] Want ik hoor de minister zeggen, ik ga daarover gesprekken met de heer Tuijman, die zit hier toevallig, de staatssecretaris Tuijman, die zit hier.

[2:30:29] Dus alsjeblieft fijn.

[2:30:31] Het antwoord zou ook gelijk kunnen komen, maar misschien ook in brede zin.

[2:30:34] De minister heeft aangegeven welke blokjes hij doet, maar we weten eigenlijk niet of de staatssecretaris ook nog gaat beantwoorden en in welke vorm en wanneer en hoe.

[2:30:40] Dus dat zou ik graag ook willen weten, want anders ga ik straks allemaal vragen aan de minister stellen die dus hier voor de staatssecretaris zijn.

[2:30:46] Het is misschien verstandig om even te horen welke blokjes de staatssecretaris heeft, zodat de Kamer weet bij welk onderwerp, bij welke vraag ze bij wie moeten zijn.

[2:30:56] Ik zou graag de staatssecretaris willen verzoeken om even toe te lichten wat zijn deel is.

[2:31:02] Jazeker, voorzitter.

[2:31:03] Mijn deel is de Lelystad en alle vragen met betrekking tot

[2:31:07] de F-35 en met betrekking tot de vraag over het maritieme vliegkamp de Kooi, dus vliegveld Den Heller, militair vliegveld met civiel medegebruik.

[2:31:20] Dus je hebt eigenlijk twee zaken daar.

[2:31:21] Je hebt er een militair vliegveld wat militaire openingstijden kent en een civiel deel waar een civiele operateur uiteindelijk op functioneert.

[2:31:29] Tot dit moment is dat Kustweg, Kostwacht.

[2:31:32] De helikopters, dat is gegund aan Bristo.

[2:31:35] Het is een Engels civiel bedrijf, dat valt onder verantwoordelijkheid van de heer Tieman, maar die maakt gebruik van het militaire deel in de militaire openingstijden van het vliegveld de Kooi.

[2:31:46] Op dit moment hebben wij een gezamenlijke stuurgroep waar zowel INW als Defensie als een aantal anderen ook in zitten, waar we kijken naar de middellange en de lange termijn toekomst van het vliegveld de Kooi.

[2:31:58] waarbij de basisinsteek van dit kabinet is dat het een militair vliegveld met civiel medegebruik is.

[2:32:03] Het gaat er even om dat u aangeeft ook wat uw onderwerpen zijn.

[2:32:08] Ik beantwoord de vragen met betrekking aan het militaire deel van Lelystad en de vraag was, begreep ik, met betrekking tot de kooi.

[2:32:16] Dus ik probeer daar op dit moment ook...

[2:32:18] U hoeft nu nog geen antwoord te geven.

[2:32:21] Dat kan u in uw eigen termijn doen, eventueel in de Hoge Kamer.

[2:32:26] Dan is dat duidelijk, hebben we dat inzicht en dan verzoek ik de minister om door te gaan.

[2:32:32] Ja, dan ga ik verder met de heer Pierek.

[2:32:34] In Den Helder worden passagiers wel gecontroleerd, elders niet.

[2:32:37] Nou ja, wat dat betreft, de olie- en gasindustrie hanteert zelf ook aanvullende veiligheidseisen, maar de minimale veiligheidseisen voor luchtverkeer op de Noordzee zijn overal gelijk.

[2:32:48] Dus als u daar signalen heeft, dan hoor ik dat ook graag.

[2:32:51] Die zijn hier dan nog niet bekend, maar op dit moment is Den Helder de bediening voor de Noordzee, voor de zaken die daar, voor de offshore.

[2:33:00] die van daaruit worden bevoorraad.

[2:33:03] En die eisen zijn wat dat betreft daarin gelijk.

[2:33:06] Maar als u signalen heeft van er wordt opgestapt op een heli-platform ergens in Nederland en dat gaat naar een oil rig, dan hoor ik dat graag.

[2:33:14] Die informatie hebben wij op dit moment niet tot vang.

[2:33:23] Dan ga ik verder naar Lelystad Airport.

[2:33:29] En dan, ja.

[2:33:37] Yes, en Lelystad is een nieuw blokje.

[2:33:39] Oké, dan gaan we nu even kijken naar de Kamer van Kamer.

[2:33:41] Eerst de heer Boutkamp, dan meneer De Groot.

[2:33:42] De heer Boutkamp.

[2:33:44] Ja, voorzitter.

[2:33:46] Ik hoor de minister zeggen dat die informatie niet bij de minister bekend is over, zeg maar,

[2:33:54] overzet ik het naar platformstoel vanuit Helix en dan met name ook vanuit Den Helder.

[2:33:58] Dat vindt de PVV merkwaardig, want eerder hebben wij al als PVV aandacht gevraagd voor a, de financiële situatie van Den Helder, vliegveld Den Helder, in samenwerking met de kooi.

[2:34:11] Daar hebben wij aandacht voor gevraagd.

[2:34:12] met name natuurlijk over de verhuurverhogingen vanuit het Rijksvastgoedbeleid, maar twee hebben wij toen ook aangekaart, de beveiliging van ons Noordzeegedeelte, over hoe dat precies gaat.

[2:34:22] En toen hebben wij dat punt ook ingebracht.

[2:34:25] Dus ja, misschien dat het ergens in iemand zijn tassen blijven zitten of onderin een laadrecht is gekomen, maar ik zou dan toch aan de minister willen verzoeken om toch nog eens even in de katakomben van het ministerie te gaan kijken, want het moet bekend zijn dat die vraag eerder is gesteld.

[2:34:39] Dus dat wou ik toch even als een soort puntje van orde aanmerken, voorzitter.

[2:34:42] Prima, ik zie het.

[2:34:43] Ik heb geen vraag gehoord.

[2:34:44] Ik denk dat dit voldoende is gesproken.

[2:34:45] Ja, ik waardeer de grond.

[2:34:47] Ja, ik heb ook geen interruptie, voorzitter.

[2:34:49] Maar ik heb nog een vraag gesteld over de vliegtaks voor regionale luchthavens.

[2:34:54] Ja, omdat uw blokje regionale luchthavens nu afhand... Nou, kijk eens aan.

[2:35:00] Kijk, hebben we dat ook opgehelderd?

[2:35:01] Volgens mij... Ik zie geen interrupties.

[2:35:03] Volgens mij kunt u door met het volgende plakje.

[2:35:06] Dank u wel.

[2:35:08] De heer Grinders, wil de minister zich uitspreken tegen verknoping van de burgerluchtvaart en defensie?

[2:35:15] Op dit moment werken wij aan een aantal zaken.

[2:35:19] We hebben nog te maken met een MER, we hebben nog een milieueffectrapportage, we hebben nog te maken met een financieel aspect wat we aan het onderzoeken zijn en dat krijg ik eind oktober tot mei.

[2:35:32] Maar de staatssecretaris van Defensie zal

[2:35:36] dieper ingaan op de koppeling van de burgerluchtvaart en waar dat van defensie van belang is.

[2:35:42] Dus die stel ik dan voor dat dat bij hem wordt neergelegd.

[2:35:50] Negeren van de motie Teunissen.

[2:35:53] Ja, schoffering hoorde ik ook, dat zijn grote woorden van de Kamer, maar dat was een kwestie van voor dit kabinet.

[2:36:01] Dus ja, wat dat betreft hebben we dit echt opgenomen in het hoofdlijnenakkoord, regeerakkoord.

[2:36:05] De motie van Teunissen is dan eigenlijk van voor die tijd, van de Partij voor de Dieren, die dat heeft neergezet over deze vraag.

[2:36:15] Dus mevrouw Kostic.

[2:36:24] Hoe lopen de voorbereidingen van Lelystad Airport?

[2:36:27] Hoe staat het met de voorbereiding van Lelystad Airport, specifiek de natuurvergunning?

[2:36:31] Dit is dan de vraag van de heer De Groot.

[2:36:33] En hoe houdt u Schiphol aan boord?

[2:36:34] Er zijn regelmatig gesprekken met Schiphol, maar ook wat dat betreft is dat één groep.

[2:36:40] En dat gaat in goede harmonie.

[2:36:44] Maar er moet nog wel echt het een en ander gebeuren op Lelystad Airport om in gebruik genomen te worden voor het groot handelsverkeer.

[2:36:49] Aan de andere kant zijn wij nu heel veel zaken aan het voorbereiden.

[2:36:53] Denk bijvoorbeeld aan een LVB.

[2:36:55] dat verder geactualiseerd wordt.

[2:36:58] Wij willen dit jaar echt daar een besluit over nemen, zoals u dat ook in de brief heeft kunnen zien.

[2:37:04] Er zijn nog echt een aantal zaken, en ik hoef u niet te zeggen hoeveel juridische zaken er op dit moment lopen, maar er moeten nog echt een aantal zaken, waaronder ook de natuurvergunning, gerealiseerd worden.

[2:37:16] En dan lopen we gelijktijdig op dit moment, en dat is de koppeling waar de heer Tuinman zo meteen het over gaat hebben,

[2:37:22] gelijktijdig op.

[2:37:23] Dus de synergie tussen groot handelsverkeer, 10.000, en dan de 2.300 vluchten, wat ik begrijp, van de F-35 sorties die dan op Lelystad komen.

[2:37:34] Dus een gelijktijdige stap op dat gebied.

[2:37:37] Daar is veel synergie mee te halen.

[2:37:48] Nee, ik ben nog niet zover.

[2:37:52] Ik dacht ik krijg een interruptie, maar dat is niet het geval.

[2:37:54] Er was even een mismatch in mijn hoofd.

[2:37:57] In zaken de autonome groei op Lelystad Airport.

[2:38:00] Geen autonome groei op Lelystad Airport.

[2:38:02] Staat de minister achter de garantie dat er geen autonome groei van de luchtvaart plaats kan vinden op Lelystad Airport?

[2:38:08] Hoe gaat hij dat garanderen?

[2:38:09] En hoe is de koppeling van de uitplaatsing?

[2:38:12] Nou, de koppeling van de uitplaatsing, ja, ik kan dat niet verplichten.

[2:38:15] Maar er is wel een arrangement dat wanneer je een slot loslaat op Schiphol, je een slot krijgt op Lelystad Airport en dat ook binnen de groep het een en ander verdisconteerd kan worden.

[2:38:27] Met andere woorden, het wordt eigenlijk best wel aantrekkelijk om naar Lelystad te gaan.

[2:38:32] Dus ik kan het niet verplichten.

[2:38:35] Er is in Nederland, om het aantrekkelijk te maken voor de luchtvaartmaatschappij, is daar een verkeersverdelingsregeling gepubliceerd.

[2:38:43] Dus daar verwijs ik naar.

[2:38:45] En binnen de strikte kaders voor slotverdeling en vrije markt wordt hiermee maximaal gestuurd op de overloop van Schiphol naar Lelystad.

[2:38:51] De verkeersverdeelregel die we inzetten, maar dit is er geen garantie op geluidsreductie of het voorkomen van de autonoomgoed.

[2:39:00] Mevrouw Posma, als Lelystad Airport commercieel open zou gaan en vanuit Schiphol vluchten naar Lelystad verplaatst zouden worden, wat gebeurt er dan met de vrijgevullen plekken?

[2:39:11] Worden die dan alsnog niet ingevuld?

[2:39:14] Nou, de maximale capaciteit hebben we echt nu neergezet op 478.000.

[2:39:18] En voor de nacht geldt daar ook een reductie.

[2:39:21] En ik heb daar hele goede signalen al van gekregen dat de tariefsdifferentiatie daar echt zoden aan de dijk zet.

[2:39:28] Maar dat wordt echt vastgelegd in de LVB, die op dit moment in wording is.

[2:39:32] Ik had net het Q1 genoemd, maar we hebben ook een versneld LVB, dus dat is daar wel geborgd.

[2:39:38] Op dit moment wil ik echt die 20 procent binnenhalen, alvorens we überhaupt spreken van groei.

[2:39:44] Maar als Lelystad Airport opengaat is de kans groot dat de vakantievluchten daar naartoe gaan vanuit Schiphol.

[2:39:49] Vrijgevallen slots op Schiphol kunnen dan ingezet worden voor hubvluchten, die een economische positie van Schiphol verbeteren.

[2:40:01] Mevrouw Kostic, kan de minister een nieuwe MKBA voor Lelystad Airport laten opstellen?

[2:40:06] Zoals ik in de Kamerbrieven ook heb aangegeven, is begin dit jaar een motie afgewezen die vroeg om een nieuwe MKBA voor Lelystad Airport.

[2:40:12] Lelystad Airport maakt wel gebruik van nieuwe economische onderbouwing die hoort bij 10.000 vliegtuigbewegingen.

[2:40:18] Deze uitkomsten worden meegenomen in de wijzigingen van het luchthavenbesluit.

[2:40:22] Ik zal de economische onderbouwing laten toetsen en dat is dan door een onafhankelijk bureau en dat ook terzijner tijd met u delen.

[2:40:30] Ik heb deze economische onderbouwing echter nog niet ontvangen, maar dit neem ik wel mee bij het besluit dat dit kabinet gaat nemen in zaken Lelystad Airport.

[2:40:42] Zover het kopje Lelystad Airport.

[2:40:44] Dank u wel.

[2:40:44] Dan gaan we naar de kant van de Kamer.

[2:40:45] Geef ik wel eerst het woord aan de heer De Rolp.

[2:40:48] Voorzitter, ik vind het toch wel stuitend dat de minister zo een uitspraak van de Kamer aan de kant schuift.

[2:40:53] Want de uitspraak van de Kamer staat nog steeds dat de meerderheid van de Tweede Kamer tegen de opening van Lelystad Airport is.

[2:40:59] En hier tegenover mij zit een demissionaire minister die daar doorheen rijdt.

[2:41:03] Ik vind dat...

[2:41:04] ongepast richting de Kamer.

[2:41:05] En er is op geen enkele manier een uitspraak in de Kamer gedaan die die motie Teunissen in de prullenbak heeft verwezen.

[2:41:11] Die uitspraak staat nog steeds.

[2:41:13] Er is over gestemd voordat het kabinet misschien zat.

[2:41:16] Dat is waar.

[2:41:17] Maar er is op geen enkele manier ooit een afwijkende uitspraak in de Kamer gedaan.

[2:41:21] Ook in het regeerakkoord stond alleen dat er een besluit zou worden genomen, maar niet dat er werd afgeweken van die motie.

[2:41:27] Dus die motie staat nog steeds.

[2:41:29] Begrijpt de minister dat?

[2:41:36] Ik begrijp dat, de heer De Hoop.

[2:41:38] We gaan ons oppaken voor een nieuw besluit in het najaar.

[2:41:42] Dat is het antwoord dat ik moet geven.

[2:41:45] Die minister mag zich opmaken voor een nieuw besluit, maar dat is echt wat anders dan de suggestie die de minister net wekte, dat die uitspraak van de Kamer niet meer zou bestaan omdat er een nieuw kabinet zat.

[2:41:55] Dat was net de bewoording van de minister.

[2:41:57] Dat is bijna een klap in het gezicht van die motie van de Kamer.

[2:42:01] Dus ik hoop toch dat de minister daar afstand van neemt.

[2:42:03] En inderdaad, de minister kan een besluit voorleggen aan de Kamer.

[2:42:07] Ik hoop dat hij zich realiseert dat de verhouding zo is, dat er nog steeds een meerderheid tegen die opening is en dat de minister maar met 32 zetels een demissionair kabinet heeft.

[2:42:15] Dus ik weet niet precies wat hij van plan is dan, maar dat lijkt me toch buitengewoon ingewikkeld.

[2:42:21] Dan neem ik die interpretatie even terug ten aanzien van de motie wat eerder heeft plaatsgevonden.

[2:42:28] Dus een nieuw besluit dit jaar wordt dan voorgelegd aan de Kamer.

[2:42:36] Ja, voorzitter, dank je wel.

[2:42:37] Wat is nou precies het hangende punt rond het niet afgeven van de natuurvergunning voor Lelystad Airport?

[2:42:42] Wat zit er nou dwars?

[2:42:44] De minister.

[2:42:46] Ja, dank u wel.

[2:42:48] Nou, kijk bijvoorbeeld nu naar de uitspraken rondom Schiphol.

[2:42:51] Natuurvergunning is echt een complex aspect.

[2:42:55] Ik kan nu zeggen van, daar moeten we bij de heer Rummeni zijn.

[2:42:58] Dat is één antwoord en dat is ook echt wel het antwoord wat ik moet geven.

[2:43:02] Het is heel complex.

[2:43:03] Hij is een puzzel aan het leggen.

[2:43:04] Hij legt die puzzel as we speak.

[2:43:07] Dus ik moet daar echt naar verwijzen wat daar nu precies de schoen is, waar de schoen daar wrinkt.

[2:43:12] Maar om maar een beeld te geven, we hebben te maken met verschillende luchtlagen.

[2:43:16] We hebben te maken met verschillende modellen die gebruikt worden.

[2:43:19] om daar voldoende houvast te krijgen en om niet ook weer in een situatie te verzanden bij een rechter dat we zometeen iedere dag van de week bij een rechter staan.

[2:43:27] Dus hij heeft daar ook nog wat tijd voor nodig om die puzzel te leggen, maar hier komt op korte termijn een duidelijkheid over of dat past of dat dat niet past.

[2:43:40] Ik dacht dat het zou passen, voorzitter, omdat de stikstofruimte was verkregen via het opkoop van diverse boerderijen al daar.

[2:43:48] en de stiefstofuitstoot, maar dat zullen we bij meneer Roemen niet dan verder moeten aankaarten.

[2:43:54] Mijn andere vraag is eigenlijk, ik begrijp dat er geluiden zijn dat Schiphol het niet accepteert als Lelystad niet duaal gebruikt gaat worden, dat ze dan misschien wel moeten vertrekken uit de Schipholgroep, Lelystad Airport.

[2:44:10] Kent de minister deze geluiden en kan hij er even op reflecteren?

[2:44:13] Want ik geloof dat het beste

[2:44:16] best waar wordt opgenomen, de minister?

[2:44:19] Ja, die signalen zijn mij bekend.

[2:44:21] Dat is ook afgegeven door de Schiphol Groep.

[2:44:25] Ik heb ook kennisgenomen van de positie van Flevoland.

[2:44:27] Gister hebben die een statement gemaakt.

[2:44:29] Dus ja, wij zijn echt in overleg daarmee.

[2:44:32] Dus ik ja, wat dat betreft, ik heb het meegenomen.

[2:44:35] Ik ben in mijn hoofd ook al een beetje aan het rekenen geslagen, want er heeft ook een investering plaatsgevonden.

[2:44:40] dat als een Schipholgroep dit niet verder zou kunnen exporteren, wat dat dan voor consequenties zou hebben.

[2:44:47] Ja, die berekeningen heb ik nog even in mijn hoofd.

[2:44:49] Die zijn nog niet op papier gezet, maar zo ben ik wel op dit moment een aantal zaken aan het bekijken.

[2:44:54] Meer daarover wanneer we hier een besluit over nemen.

[2:44:58] En dan wordt dat allemaal meegenomen.

[2:44:59] En ja, Schiphol kent ook die tijdslijnen daarom.

[2:45:02] Dat gaat niet al te lang meer duren.

[2:45:05] Mevrouw Posma.

[2:45:07] Ja, dank voorzitter.

[2:45:09] Het antwoord dat ik net kreeg, daar werd ik eigenlijk heel verdrietig van.

[2:45:13] Ik wil wel een compliment geven, want u bent wel een eerlijke minister en dat is ook heel fijn om te horen.

[2:45:19] Hiervoor werd er gewoon gezegd, als we Lelystad gaan openen, hebben we minder vluchten op Schiphol, dus beste omwonenden van Schiphol.

[2:45:27] U heeft dan minder.

[2:45:30] Mevrouw Postma heeft een punt van alle vaderen.

[2:45:32] Ja, sorry voorzitter, maar ik vind het eigenlijk niet kunnen dat een collega hier zegt dat er hier nu en vandaag wel een eerlijke minister zit, want dat zegt toch iets over dat er ook heel veel niet eerlijke ministers zijn.

[2:45:42] Punt gemaakt.

[2:45:43] Ja, dan voorzijverbreed, dat waren mijn woorden niet.

[2:45:45] Ik begrijp de heer De Grot, hij heeft zijn punt gemaakt.

[2:45:46] Volgens mij kunt u gewoon doorgaan.

[2:45:47] Mijn punt is gewoon dat het was een compliment aan de minister bedoeld.

[2:45:51] Hij zit hier... Ja, nee, zeker.

[2:45:53] Gaat u gewoon door.

[2:45:54] Nee, nee, nee.

[2:45:54] Het was echt bedoeld zonder onderlaag.

[2:45:56] Dat wil ik hier echt even gezegd hebben.

[2:45:58] Ja, dat zeggen wij ook.

[2:46:00] Maar wat ik dus wou zeggen, het is heel lang zo gepresenteerd als als Lelystad open gaat dan gaan we Schiphol ontlasten, dus beste omwonenden, want we hebben te maken met die uitspraak van de rechter waarbij we luchtvaart meer in balans gaan brengen met de overlast voor omwonenden, dus minder minder hinder.

[2:46:20] Maar nu hoor ik dat het toch betekent dat die slots daar gewoon weer worden opgevuld.

[2:46:25] Dus we gaan echt toe naar meer vliegbewegingen, meer overlast.

[2:46:29] En nu dus ook in de buurt van Lelystad Airport.

[2:46:37] Ik heb geen vraag gehoord, maar dat kan aan mij liggen.

[2:46:41] Ik kan nog even reageren.

[2:46:43] De reductie is echt in die Balanced Approach.

[2:46:45] Daar gaan we die reductie op Schiphol realiseren, na die 478.

[2:46:50] En eerst die 20% inboeken.

[2:46:52] Daarna is er wat mij betreft pas ruimte voor gesprekken.

[2:46:56] En die gesprekken worden dan ook echt geborgd hoe we dat gaan doen.

[2:47:00] Met de twee extra handhavingspunten die er zijn.

[2:47:02] Dus wat dat betreft heeft die reductie voor schippel, de geluidsreductie, moet je echt zoeken in die balanced approach.

[2:47:09] Niet zozeer ten aanzien van we gaan vluchten weghalen.

[2:47:11] Maar die balanced approach, ook met die nachtvluchten, daar moet je het in gaan zoeken.

[2:47:15] In combinatie met de tariefsdifferentiatie, in combinatie met het stillere vliegtuig, et cetera, et cetera.

[2:47:22] Dank u wel, de heer De Grote.

[2:47:24] Ja, de VVD wacht wel op het, kijkt wel uit naar het besluit om Levensdorp Airport te openen.

[2:47:30] Misschien anders dan andere partijen hier in de Kamer, dus daar gaat mijn vraag ook over.

[2:47:34] Wanneer kunnen we dat verwachten?

[2:47:36] Want de minister geeft de aanvuur, voorzitter, dat er onderzoeken worden gedaan, dat alles geregeld wordt gezet voor het besluit.

[2:47:41] Maar het is natuurlijk wel fijn om te weten, wanneer kunnen we dat dan verwachten?

[2:47:44] En als ik de minister zo hoor, dan wil hij daar eigenlijk op aansturen.

[2:47:47] Dus ja, waarom keren we het niet om en zeggen van, we gaan dat vliegveld openen, maar dan moeten er wel een paar voorwaarden worden ingevuld.

[2:47:53] Dat is een andere benadering, maar dat is eigenlijk dezelfde weg, toch?

[2:48:00] De minister.

[2:48:00] Ja, wat dat betreft,

[2:48:02] Ik wil echt nog even een aantal puzzelstukjes hebben ten aanzien van goed bestuur, ten aanzien van een goede discussie, ook in de ministerraad, om dit besluit dan voor te gaan leggen.

[2:48:13] We zijn daar vlakbij.

[2:48:14] Het zit hem in de MER, het zit hem in de financiële aspecten, het zit hem in de natuurvergunning.

[2:48:19] Dus daar is net nog even wat meer tijd voor nodig.

[2:48:22] Ten aanzien van de financiën krijg ik ook echt pas eind oktober... Ik hoorde net iemand zeggen dat is dan met de verkiezingen erg handig.

[2:48:31] Mijn boeken zijn hier open.

[2:48:35] Dit is even wat ik aangeleverd ook krijg.

[2:48:38] En dat wil ik wel echt hebben.

[2:48:40] Alvorens een vlucht naar voren te moeten nemen op dit onderwerp.

[2:48:44] Ik wil echt zorgvuldig een aantal stappen doen.

[2:48:47] Maar er moet ook duidelijkheid komen.

[2:48:48] En die duidelijkheid kan misschien de heer Tuinman nog even geven ten aanzien van de koppeling die net gemaakt werd.

[2:48:57] Dat zal hij dan in zijn eigen blokje doen, vermoed ik.

[2:49:00] Ik kijk even of er verder nog vragen zijn aan de minister over dit onderwerp, de heer Bootkamp.

[2:49:06] Ja, voorzitter, ik kreeg nog geen vraag, altijd op een tweede deel van mijn vragen, van waarom draait het dan niet om?

[2:49:12] Ik bedoel, alles lijkt erop dat de minister bezig is met de voorbereiding om een besluit te nemen om Leestad Airport te openen voor burgerluchtvaart.

[2:49:19] Nou, dat lijkt de VVD een heel goed idee.

[2:49:20] Volgens mij is de vraag wel beantwoord, maar goed, nog even een korte minuut.

[2:49:23] Ik wil echt een aantal zorgvuldige stappen nog even nemen.

[2:49:26] Dat is echt van belang volgens mij.

[2:49:28] Dat is echt nodig, ook naar iedereen in dit land, op dit zeer gevoelige dossier.

[2:49:37] Dank u wel.

[2:49:38] De heer Bootkamp.

[2:49:39] Ja, en dank u wel, voorzitter.

[2:49:42] Ja, Lelystad, Vliegvatten, Lelystad.

[2:49:45] Ja, hoe eerder hoe beter wat de PVV betreft en het roepel vanaf het begin.

[2:49:49] Maar een vraag over de beantwoording van de schriftelijke vragen die door de collega's van de VVD zijn gesteld over de synergie.

[2:49:58] Daar heeft de PVV toch wel wat vragen over, want in de beantwoording schrijft de minister dat bij de huidige gebruik ook synergievoordelen zijn.

[2:50:07] En de PVV vraagt zich op welke basis is dat toch gebaseerd?

[2:50:12] Want op dit moment is er al geen verantwoorde combinatie mogelijk.

[2:50:16] Dus hoe komt u dan op dat antwoord?

[2:50:19] Dus wij zien graag van welke synergie voordelen ziet u dan in de uiterste situatie voor zich?

[2:50:24] En heeft de minister dan ook aan de Schiphol groep gevraagd of deze optie bespreekbaar is?

[2:50:28] Want zij is altijd heel duidelijk geweest.

[2:50:30] Synergie kan worden geboden als er ook passagiersvluchten zijn, is onze informatie.

[2:50:38] Deze vraag zou ik graag aan de heer Tuinman willen doorgeleiden ten aanzien van die synergie voor zowel militair als civiel.

[2:50:50] Dan stel ik voor dat u doorgaat met uw volgende blok.

[2:50:54] Oké, dan Schiphol.

[2:50:55] Daar heb ik een stukje tekst en in dat stukje tekst staan ook verschillende vragen verwerkt.

[2:51:01] U heeft veel vragen gesteld over Schiphol.

[2:51:04] En Schiphol is ook in de afgelopen jaren veelvuldig onderwerpgesprek geweest van debat in deze Kamer.

[2:51:08] Er is veel gesproken over de noodzaak van het stoppen met anticiperend handhaven en het herstel van de rechtspositie van de bewonenden.

[2:51:16] Dit was ook echt een onderwerp van gesprek tijdens mijn bezoek aan de MRS. We hebben daar ook een reactie gezien ten aanzien van dit kabinet in de vorm van de heer Eddie van Heijem daar omtrent.

[2:51:27] Dus dat is ook iets waar ik me voor inzet.

[2:51:29] Dit is iets waar we belang aan hechten.

[2:51:32] En ik zal ook niet maar één bezoek aan een MRS brengen.

[2:51:36] Zo van, nou, de minister heeft zich even laten zien.

[2:51:38] Als mij de tijd geboden wordt, zal ik daar ook regelmatig, gezet tijden, op terugkomen, zodat we daar ook een traject met elkaar in kunnen gaan van wat betekent dat dan ten aanzien van het verbeteren van de rechtspositie van de omwonenden.

[2:51:52] Maar één en ander valt echt wel samen met het LVB, waar we aan werken.

[2:51:56] en wat we dan in een Q1 ook voorleggen, daar kunnen we echt een aantal zaken borgen wat mij echt hoopvol stemt voor de toekomst en waar ik denk dat ook heel veel omwonenden erg tevreden over zullen zijn.

[2:52:10] Er is ook veel gesproken over wat de juiste balans is tussen de economische belangen,

[2:52:14] van de luchthaven en de bescherming van omwonenden.

[2:52:16] Ik ben in juni als demissionair minister op een rijdende trein gestapt.

[2:52:19] Ik vind het belangrijk om aan te geven wat mijn hoogste prioriteit ligt bij het op orde brengen van de juridische basis.

[2:52:26] Die is op dit moment in mijn optiek te wankel.

[2:52:29] Ik wil graag een beknopt overzicht geven waar we vandaan nu staan.

[2:52:32] We hebben immers zeker niet stilgezeten.

[2:52:35] Daarnaast zal ik uw vragen beantwoorden.

[2:52:37] Alle inzetten zich opgericht om de rechtsbescherming van omwonenden, ik heb net al even aangegeven, en de juridische basis van Schiphol zo snel mogelijk op orde te brengen.

[2:52:44] En daarbij heeft het kabinet het doel gesteld om de geluidsreductie van 20% te bewerkstelligen.

[2:52:50] De doelen blijven overeind, ook voor dit dubbeldimensionaire kabinet.

[2:52:54] Voor de eerste stap van 15%, zoals u weet, zal de Europese Balanced Approach Procedure doorlopen zijn.

[2:53:00] En op 7 mei dit jaar is er een versneld LVB gepubliceerd dat uitgaat van 478.000 vliegbewegingen, waarvan 25.000 in de nacht.

[2:53:09] En weet ook, de laatste cijfers die ik krijg stemmen mij daar ook in de aanzien van de nacht erg hoopvol dat de tariefsdifferentiatiesystematiek, wat nu op Schiphol is losgelaten, ook echt functioneert.

[2:53:22] Ook is een ministerie regeling voor het weren van lawaaiige vliegtuigen gepubliceerd.

[2:53:27] Ja, niet om te veel hier halleluja te roepen, maar dit zijn wel echt

[2:53:33] mijlpaal in mijn optiek.

[2:53:34] Als we kijken naar de laatste twintig jaar, dit doet er toe.

[2:53:37] En ik hoorde de heer De Groot ook zeggen, daar staat u ook achter.

[2:53:41] Dus laten we ook niet onderschatten wat dit betekent.

[2:53:43] Beiden treden op 1 november 2025 in werking.

[2:53:46] En daarmee zijn de eerste maatregelen van de Balanced Approach, wat echt

[2:53:50] vrij uniek is ten aanzien van de rest van de wereld waar we heel veel kritische reacties op hebben mogen ontvangen.

[2:53:58] Laat het ook even gezegd zijn dat we daar wel echt een mijlpaal neerzetten met elkaar en wellicht dat ook andere luchthavens zullen gaan volgen.

[2:54:06] Daarnaast heeft Schiphol per 1 april 2025 de nieuwe tarieven neergezet, vastgesteld.

[2:54:11] Een maatregel tariefsdifferentiatie is daarmee ingevoerd.

[2:54:15] Tot slot maken we binnen de afspraken, ook een van de vragen, met KLM over stillere vliegtuigen in de nacht een additionele vlootvernieuwing.

[2:54:23] Mevrouw Posma en de heer De Hoop hebben gevraagd hoe het hiermee staat en wanneer de Kamer dat tegemoet kan zien.

[2:54:28] De gesprekken met de KLM die lopen hierover en ik verwacht de Kamer daarover binnen nu een enkele weken te kunnen informeren.

[2:54:39] Naar verwachting wordt op deze manier in totaal van 15 procent van het geluidsdoel van 20 ingevuld.

[2:54:45] Intussen wordt de laatste hand gelegd aan de algehele wijziging van de LVB.

[2:54:49] Hierin leggen we extra handhavingspunten vast, ik heb het al een paar keer genoemd, mede naar aanleiding van de RBV-uitspraak, want daar staat ook een tijdslijn mee gemoeid, waar we op dit moment een overscheiding hebben.

[2:55:01] Ook wordt met de Milieueffectrapportage een zogenaamde passende beoordeling uitgevoerd waarin wordt gekeken of er aantasting van de natuurlijke kenmerken van de Natura

[2:55:09] 2000 gebieden plaatsvindt.

[2:55:10] Dat is nodig, mede nu de natuurvergunning van Schiphol door de rechtbank in Den Haag is vernietigd.

[2:55:16] Een verzoek van Schiphol tot schorsing van de uitspraak van de rechtbank is door de Raad van State afgewezen, omdat de belangen van Schiphol kunnen worden afgewogen bij een eventueel besluit tot handhaving.

[2:55:26] Over de vernietiging van de natuurvergunning en de afwijzing, ja, verzoek ik u echt, dan moet ik echt refereren naar mijn collega, de staatssecretaris van LVVN, de heer Rummenie.

[2:55:38] Dat is het bevoegd gezag in deze ten aanzien van dit onderwerp.

[2:55:42] Er werd door verschillende partijen gevraagd naar de pasmelders.

[2:55:44] Het oplossen van deze problematiek heeft voor het kabinet nog steeds een hoge, de hoogste prioriteit.

[2:55:50] Het ministerie van LVVN heeft hierin het voortaan.

[2:55:55] Terug naar het geluidsdoel en wat daarbij komt.

[2:55:58] Als uit monitoring blijkt dat de 15 procent niet gehaald zal gaan worden, wordt gekeken welke maatregelen nodig zijn om de 5 procent

[2:56:06] Als uitmonitoring blijkt dat de 15% is gehaald, wordt gekeken of welke maatregelen nodig zijn om de resterende 5% van het geluidsdoel te halen.

[2:56:16] Voor de invulling daarvan telt de volledige vlootvernieuwing als maatregel mee.

[2:56:20] De heer De Groot vroeg hiernaar.

[2:56:22] Ik kan hem daarom geruststellen.

[2:56:24] Door deze beleidswijziging komt naar verwachting het resterende percentage van de nieuwe geluidsdoel sneller in zicht.

[2:56:31] De heer De Groot vroeg ook naar de monitoring van fase 1.

[2:56:34] Die monitoring ziet op het

[2:56:35] maatregelenpakket uit de Balanced Approach Procedure.

[2:56:38] Dit maatregelenpakket komt bovenop de autonome ontwikkelingen en deze ontwikkelingen worden dus niet meegenomen in de monitoring van het maatregelenpakket.

[2:56:47] In november 2025 ontstaat er een eerste inzicht welk percentage geluidsreductie en met welk maatregelenpakket wordt behaald.

[2:56:55] Vervolgens wordt er in april een tussentijds monitoringsmoment en in november 2026

[2:57:01] een definitief resultaat.

[2:57:03] Het plan van aanpak voor de monitoring zal ik binnenkort naar de Kamer sturen.

[2:57:08] En van de resultaten houd ik de Kamer uiteraard op de hoogte.

[2:57:10] Weet, dit is echt heel veel werk wat op het ministerie wordt verricht op dit onderwerp.

[2:57:17] Wanneer het geluidsdoel van 20% is behaald, ontstaat er perspectief voor de vellere verstilling voor de omgeving en de beheerste groei.

[2:57:24] beheerst de groei van de luchtvaartsector.

[2:57:27] Meerdere leden, onder andere JA21, NSC en de VVD, hebben hierom gevraagd, vragen gesteld en over de timing hiervan.

[2:57:34] Ik begrijp de vragen, maar ik hoop ook dat ik uw zorgen kan wegnemen.

[2:57:38] Het kabinet houdt vast aan de 20% realisatie van de doelstelling.

[2:57:43] En pas als die behaald is, ontstaat er ruimte voor groei van de sector.

[2:57:48] En daarbij wil het kabinet de geluidsruimte die ontstaat door verdere verstilling van de vloot

[2:57:53] gelijkelijk verdelen over de luchtvaartsector en de omgeving.

[2:57:57] Er zal dus ook na het behalen van die 20% geluidsreductie sprake zijn van een verdere dalende lijn.

[2:58:03] Ja, en ik ben bij de NLR geweest en de cijfers die ik daar te zien krijg en ik kan u echt aanbevelen, ga daar ook een keer kijken mocht u daar niet geweest zijn.

[2:58:12] Het is in mijn optiek geen science fiction.

[2:58:15] Mevrouw Posma maakt zich zorgen dat de behaalde 20% reductie weer opgevuld zou worden met groei.

[2:58:21] Dat is dus niet aan de orde.

[2:58:23] Met een doelstelling van 20% brengen we de geluidsbelasting een flink stamp naar beneden en het startpunt van de mogelijke groei is in die zin dus niet naar 4,78, zoals mevrouw Posma vroeg, maar het resultaat nadat het totale geluidsdoel van 20% behaald is.

[2:58:42] Hoe deze groeiverdienstsystematiek precies moet werken wordt op dit moment door alle betrokken partijen uitgewerkt.

[2:58:49] Het speerpunt voor deze komende maanden is, zoals gezegd, om de juridische basis zo snel mogelijk te herstellen en de rechtsbescherming van omwonenden te verbeteren.

[2:58:58] Gezien de jarenlange, langjarige achterstallig onderhoud op dit vlak, wil ik als minister alles op alles zetten om de algehele LVB-wijziging zo spoedig mogelijk voor te zetten.

[2:59:10] Dit zal leidend zijn in mijn keuzes en ik hoop dat ik kan rekenen op de medewerking van u als Kamer om dit eindelijk echt recht te zetten.

[2:59:19] want de partijen willen ook een toekomst, maar de basis moet eerst kloppen.

[2:59:23] Dan ga ik naar de vragen verder die overblijven.

[2:59:25] De heer Eermans, is de minister van op de hoogte dat Transavia kopje onder gaat voor de vermindering van het aantal nachtvluchten?

[2:59:33] Nou, we hebben op dit moment een maximum van 27.000 nachtvluchten.

[2:59:37] Minister, even verhelderen, de vraag daar is nog steeds hetzelfde blokje toch?

[2:59:39] Ja, hetzelfde blokje nog, Schiphol.

[2:59:41] En de reductie van het maximum aantal toegestaan nachtvluchten is onderdeel geweest van de Balanced Approach.

[2:59:47] Transavia heeft tijdens deze procedure input geleverd op de plannen en Transavia kan komend winterseizoen al zijn historische slots opereren.

[2:59:57] Geen signalen verder op dat gebied.

[3:00:02] Integraal normenstelsel.

[3:00:06] Vanuit NSC en de ChristenUnie komt er een integraal normenstelsel voor milieu en niet alleen voor geluid.

[3:00:12] Het normenstelsel voor milieu lijkt nu te zijn losgelaten voor een normenstelsel dat alleen op geluid stuurt.

[3:00:19] Het NNHS, klopt dat.

[3:00:21] Naar nieuwe stelselregulering voor vliegtuiggeluid

[3:00:23] richt zich in eerste instantie op het sturen op milieunormen en niet met betrekking tot geluid.

[3:00:28] Op andere milieueffecten, zoals luchtkwaliteit, wordt parallel ook wetgeving gemaakt en dat wordt meegenomen in de diverse luchthavenbesluiten.

[3:00:35] Dus daar is die borging ten aanzien van die andere milieueffecten.

[3:00:41] Dat is in mijn artiek ook iets om licht te onderstrepen.

[3:00:44] want dat is ook heel wat.

[3:00:46] Zo geldt er in het LVB-Schiphol grenswaarde voor emissies van een aantal luchtverontreinigende stoffen en worden er aanvullende maatregelen genomen om de luchtkwaliteit op en rond de platform te verbeteren.

[3:01:01] De heer De Hoop, hoe kan het dat de beperking van het aantal afhandelingsbedrijven nog niet geregeld is?

[3:01:07] Daar heeft de heer De Hoop in mijn optiek een zeer goede vraag gesteld.

[3:01:11] Er zijn partijen... We zitten hier echt bovenop met SZW.

[3:01:16] Dit is ook echt een heel fragiel, in mijn optiek zeer gevoelig onderwerp, zoals u dat ook erkent.

[3:01:21] Schiphol is nu aan zet voor het starten van de aanbesteding en daarna dient er minimaal nog zes maanden een overgangstermijn in acht te worden genomen.

[3:01:30] Weet dat een aantal partijen... Een aantal partijen zijn in beroep gegaan, dus daar is het wachten nu ook even op, maar dit is...

[3:01:39] Dit heeft mijn volledige aandacht, want dit proces moet echt heel goed en zorgvuldig doorlopen worden.

[3:01:49] Dat is eigenlijk even het antwoord wat ik de heer De Hoop kan geven.

[3:01:54] We zijn in goed contact met de vakbonden, zorgvuldigheid van het proces, maar weet ook een aantal partijen zijn wel in beroep gegaan, waardoor we even, ja, het is in gang gezet,

[3:02:04] Ja, maar we moeten daar ook gewoon goed naar kijken wat dat beroepproces precies betekent.

[3:02:09] Gebruik van de secundaire banen, de heer Boutkan.

[3:02:14] Ja, de heer Boutkan, de Kamer is behoorlijk geïnformeerd op 4 juli 2025.

[3:02:19] Meer verkeer op de secundaire banen hangt samen met een groter aantal vluchten op Schiphol.

[3:02:24] Dat is het antwoord wat ik u daar moet geven.

[3:02:29] Zover het blokje, heb ik alleen nog overig.

[3:02:33] Prima, maar ik kan me voorstellen dat er wat vragen zijn over het onderwerp.

[3:02:35] Geef ik eerst het woord aan de heer De Grote.

[3:02:38] Ja, voorzitter, ik zou allereerst de minister willen danken voor de uitgebreide beantwoording.

[3:02:44] Ik denk zeer straight vooruit beantwoording, dus dat is hartstikke mooi om te horen.

[3:02:52] Ik treef te denken van welke... Al eerste, ik hoorde de minister zeggen 25.000 vluchten in de nacht op Schiphol.

[3:02:57] Naar mijn mening zijn het er 27.000, maar dat is misschien een verheldering.

[3:03:02] Ik had vragen gesteld over fase 1 en fase 2.

[3:03:06] Fase 2 antwoord conform verwachting, zou ik bijna willen zeggen.

[3:03:10] Fase 1 was mijn vraag om ook de verstilling te meten.

[3:03:13] Ik snap dat het niet, gezien de systematiek van het geluidsplan, dat het niet meetelt.

[3:03:19] Maar het is wel goed om te weten wat die autonome verstilling in fase 1 is.

[3:03:24] En als we dan de 20% gehaald hebben, dat is een aanvullende vraag daarop, dan bent u bezig met de voorbereiding van het LVB via u, voorzitter.

[3:03:33] Neemt u dan ook in het LVB op dat als het perspectief ontstaat, dat het geborgd wordt in het LVB?

[3:03:38] En de verdeling tussen omwonenden en het perspectief voor de luchtvaart?

[3:03:50] Voor het perspectief, daar moet ik dan nog naar gaan kijken, dat is daar het antwoord.

[3:03:53] En wat betreft de monitoring van fase 1, de monitoring ziet op het maatregelenpakket uit de Balanced Approach procedure, zoals eind vorig jaar gepubliceerd.

[3:04:01] En dat maatregelenpakket komt bovenop de autonome ontwikkelingen.

[3:04:05] De autonome ontwikkelingen, het is vrij complex, voorzitter.

[3:04:08] Geef het me nog een paar maanden en dan zet ik er helemaal in.

[3:04:11] Maar de autonome ontwikkelingen worden dan ook niet meegenomen in de bepalen van de effecten van het maatregelenpakket.

[3:04:19] Ik kijk met het risico dat ik een interruptie daar aan verband, maar dat was mijn vraag niet.

[3:04:27] Ik zal hem anders vragen.

[3:04:28] Even los van het bepalen van die 15 procent, maar waarom wordt er niet gekeken naar wat de autonome verstilling oplevert?

[3:04:36] Dat wil je toch weten met elkaar?

[3:04:37] Even los van of het meetelt of niet voor het bepalen.

[3:04:41] Je wilt toch weten van wat heeft het gedaan?

[3:04:45] Ja, ik kan een toezegging doen dat ik hier nog even goed naar ga kijken en dat we hier schriftelijk op terugkomen wat daar de mogelijkheden zijn.

[3:04:52] Ik heb die technische achtergrondinformatie op dit moment onvoldoende hier scherp, meneer De Groot.

[3:04:57] Oké, dank u wel.

[3:05:01] Ja, voorzitter.

[3:05:02] Ik hoorde de minister in zijn bijdrage een aantal verschillende dingen zeggen.

[3:05:05] Allereerst zei hij mijn hoofddoel op korte termijn is om voor een juridische basis te zorgen, dat dat zijn prioriteit was.

[3:05:11] Daarna zei de minister ja, nee natuurlijk en rechtsherstel van omwonenden is ook mijn prioriteit.

[3:05:17] En daarna had de minister het al over een groeipad.

[3:05:20] En dat zijn drie dingen die elkaar best wel bijten.

[3:05:22] En ik zou van de minister willen weten waar zijn prioriteit nou echt ligt.

[3:05:25] Want wat de GroenLinks Partij van de Arbeid betreft zou dat op korte termijn moeten zijn rechtsherstel van omwonenden.

[3:05:31] En als de minister dat met mij eens is, dan hoor ik graag waarom hij toch nog wederom in hoger beroep gaat, terwijl dat eigenlijk denk ik kansloos is.

[3:05:51] Ja, wat dat betreft is dat echt een kabinetspositie geweest om in hoge beroep te gaan.

[3:05:56] De prioriteiten liggen echt bij de rechtsbescherming van de omwonenden, om dat ook beter te borgen, maar ook echt de rechtszekerheid richting een schippel, gelet op de vergunningen die we daar nu hebben.

[3:06:07] Dat zijn de prioriteiten die ik daar neer wil zetten.

[3:06:11] Wanneer we de 20 procent gerealiseerd hebben, dan is er te spreken over groei.

[3:06:17] En die volgorde wil ik hem neerzetten, de heer De Hoop.

[3:06:21] Voorzitter, met alle respect, maar dan concludeer ik dat in ieder geval het rechtsherstel van omwonenden niet op één staat.

[3:06:27] Want als dat echt het geval was, dan had de minister nu sneller die 20 procent willen bereiken.

[3:06:32] Had de minister ook gezegd wij gaan niet naar een groeipad toe werken, want uit de stukken van de minister zelf staat dat er niet meer dan tussen de 396.000 en de 438.000 vluchten nodig is voor Schiphol qua economische status.

[3:06:47] Dat heeft de minister

[3:06:48] Dat heeft INW zelf in 2022 geschreven.

[3:06:51] En toch is de minister nu op zoek naar een groeipad waarbij 50% wordt verdeeld tussen de omwonenden en de luchtvaartmaatschappijen.

[3:06:59] Maar daarbij onderken je niet dat er nu ongelooflijk veel bij omwonenden terecht komt.

[3:07:04] Eigenlijk teveel, zegt de rechter.

[3:07:05] Dat zeg ik niet, zegt de rechter.

[3:07:07] En dan wilt u nu alweer zo'n deel van de impact van geluidshinder weer bij omwonenden neerleggen.

[3:07:12] Dan kunt u toch niet anders dan het met mij eens zijn dat dan het recht van omwonenden daarbij niet op een staat.

[3:07:18] Ja, wat dat betreft, die reductie is al een vorm van rechtsherstel.

[3:07:39] Dat is echt 20 procent.

[3:07:40] Stapt u daar ook niet te makkelijk overheen?

[3:07:43] We hebben hier echt te maken met een mijlpaal.

[3:07:47] Ten aanzien van die groei daarna ben ik bereid om te kijken wat dan dat traject zou zijn.

[3:07:51] Dat moet dan ook geborgd zijn.

[3:07:53] We hebben hinder, we hebben het aantal vluchten, we hebben daar geluidsaspecten die daarin mee gewogen worden.

[3:07:59] Dus dat moet ik dan op dat moment ook met u gaan we dat bekijken hoe we dat zien.

[3:08:03] Ik hoor u zeggen een aantal vluchten in 2022 dat dat neergezet is.

[3:08:09] Ook gelet op wat u net aangaf van hoe kan het zijn dat u een eerdere uitspraak van een overheid in 2022.

[3:08:16] Dus dat moet ik nog even verifiëren.

[3:08:18] Hoeveel vluchten zijn er nu precies voor nodig?

[3:08:20] Maar ik richt mij in deze periode van demissionair minister echt op die 20% om daar stappen te gaan zetten.

[3:08:28] Op dit moment is die borging voor groei nog niet aan de orde, omdat die 20% verder uitgewerkt moet worden.

[3:08:35] En dan kom ik bij u terug in welk traject ik dan ga zitten met u voor eventueel een groei.

[3:08:41] Maar gehinderden zijn daar ook echt een onderdeel van.

[3:08:44] Dat is het antwoord wat ik kan geven, de heer De Hoop.

[3:08:49] Echt heel kort, meneer Rob.

[3:08:51] Echt heel kort.

[3:08:52] Ja, want één deel mist er dan in de beantwoording.

[3:08:53] Mijn laatste vraag was, erkent de minister dat op het moment dat je dan kiest voor die groei waar er 50% verdeling is dat het bij de omwonenden terecht komt, dat je dan weer meer geluidshinder krijgt bij die omwonenden en dat je je daarmee dan ook niet aan de rechtelijke uitspraak houdt?

[3:09:06] Dank, de minister.

[3:09:18] Ja, daar moet ik u ook even op terugkomen.

[3:09:20] Dat is een behoorlijk juridisch traject verhaal wat ik hier moet geven.

[3:09:24] Dus daar kan ik u op de tweede termijn misschien wat beter van repliek bedienen, de heer De Hoog.

[3:09:29] Oké, de heer Boutkamp.

[3:09:32] Ja, voorzitter.

[3:09:33] De minister gaf net antwoord dat hij verwees naar zijn brief, maar daar ging ook mijn vraag over juist, voorzitter.

[3:09:40] Dus daar heb ik geen antwoord op gekregen.

[3:09:42] Mijn vraag was juist.

[3:09:44] De vraag was dat door capaciteitsgebrek bij LVNL de aansmeermaanden voorlopig ingezet blijven.

[3:09:51] En de vraag was, dus daardoor wordt dus door het niet invullen van de vacature worden dus omwonenden de dupe.

[3:09:56] Dat was mijn vraag.

[3:09:58] Klopt dat minister?

[3:09:58] En daar heb ik geen antwoord op gegeven.

[3:10:00] Klopt dat minister?

[3:10:02] Dat klopt niet, meneer Woutkamp.

[3:10:05] Duidelijk.

[3:10:10] U schrijft het zelf in die brief.

[3:10:13] Daar staat in dat door capaciteitsgebrek bij NLVNL de Aalsmeerbaan voorlopig ingezet blijft worden onder het strikt provincieel baangebruik.

[3:10:23] En dat in die brief staat namelijk, er wordt dus een vacature niet ingevuld.

[3:10:26] Dus als je die vacature wel had ingevuld, had je nu aan de slag kunnen gaan, had je minder Aalsmeerbaangebruik gehad.

[3:10:32] Dus dat is mijn punt, voorzitter.

[3:10:34] Dus het klopt wel wat die Boutkamp zegt.

[3:10:37] Korte reflectie van de minister.

[3:10:38] Ja, we zoeken dit uit in de tweede termijn, de heer Boutkamp.

[3:10:41] Ik wil de juiste antwoorden je geven.

[3:10:42] Duidelijk, de heer Pieren.

[3:10:44] Ja, dank voorzitter.

[3:10:46] De minister verwijst een paar keer naar het ministerie van LVVN en terecht.

[3:10:49] En als het gaat om de pasmelders en als het gaat om die natuurvergunning, dan ligt dat daar natuurlijk ook in eerste instantie.

[3:10:55] Toch is er ook een ministeriële commissie die zich met stiksten van natuur bezighoudt en daar zit ook heel veel bewindspersonen in.

[3:11:01] Dus ik wil toch eigenlijk aan de minister vragen of hij een inschatting kan maken van wanneer er meer duidelijkheid komt over het legaliseren van de pasmelders.

[3:11:12] Ik bedoel, dat ligt natuurlijk primair bij LVVN, maar... Ik vermoed niet dat de minister je antwoord op kan geven.

[3:11:20] Maar goed, ik wil die vraag wel gesteld hebben.

[3:11:23] Dan stelt u die vraag, dan kan de minister... Het hoeft niet... Ik hoef geen exacte datum, maar wel... Ik bedoel, er zijn heel veel dingen afhankelijk van dit besluit.

[3:11:34] En het is natuurlijk niet alleen die pasmelders, maar we moeten heel snel van de stikstofslot af.

[3:11:37] Dus wanneer komt daar wat meer duidelijkheid?

[3:11:42] Ik zou het kunnen begrijpen als u zegt van oké, er is een luchtvaartdebat, ik laat het hierbij hoor.

[3:11:46] Dat zou ik heel goed begrijpen.

[3:11:50] Dan stel ik voor dat de minister doorgaat met zijn laatste blokje.

[3:11:53] Ik wil niemand hier opjaagd, maar we moeten met elkaar wel een beetje tempo maken om in de buurt van de eindtijd te komen.

[3:11:58] Maar voelt u zich ook niet opgejaagd?

[3:12:00] Oké, prima.

[3:12:02] Wat dat betreft de overige gezondheidseffecten, vliegveiligheid, vliegbelasting, MKBA algemeen.

[3:12:07] Ik begin met de gezondheidseffecten.

[3:12:09] Er is beloofd om vaker te kijken naar de ervaren overlast en minder naar de elden.

[3:12:13] Nu blijkt dat we tot 2028, 2029 moeten wachten totdat dit af is.

[3:12:21] Het luchtvaartbeleid is gericht op het verminderen van de negatieve effecten van luchtvaart in de omgeving van luchthavens.

[3:12:27] Er is de afgelopen jaren al veel onderzoek gedaan naar de impact van de luchtvaart op de gezondheid, zowel op de emissies als door het geluid.

[3:12:35] En de resultaten van de onderzoeken worden meegenomen in het luchtvaartbeleid.

[3:12:39] Tegelijkertijd loopt er ook nog een nodige onderzoek waar ik graag de

[3:12:42] resultaten van wil afwachten.

[3:12:44] Mochten daar nieuwe inzichten uit voortkomen, dan zal we zien worden hoe we dat beleid daarop kunnen aanpassen.

[3:12:51] En dit is ook afgestemd met VWS.

[3:12:57] Advies van de gezondheidsraad, Liebermenga en mevrouw Lidkostic.

[3:13:05] Kunt u de Gezondheidsraad om advies vragen over de gezondheidsrisico's voor omwonenden?

[3:13:09] Ik begrijp dat er bij de omwonenden zorgen zijn.

[3:13:12] Ik ben ook bij de MRS geweest, zoals u weet, en daar heb ik ook dit gekregen, deze vraag, dit verzoek.

[3:13:20] En ik neem dit verzoek ook echt serieus.

[3:13:23] Het is belangrijk dat we de effecten van de luchtvaart inzichtelijk maken, maar het huidige beleid is gericht op het verminderen van de negatieve effecten van de gezondheid.

[3:13:31] Daarbij behoorden de eerdere adviezen van onder meer de Gezondheidsraad

[3:13:35] en de Wereldgezondheidsorganisatie, de WHO, betrokken.

[3:13:39] Nou, dat wil ik eerst even integraal wegen.

[3:13:41] Dus ik heb een stukje huiswerk om te kijken hoe ik met dat verzoek omga.

[3:13:45] Maar dat is nog geen concrete toezegging.

[3:13:47] We moeten ook een kader schetsen wat we dan eventueel willen laten uitzoeken.

[3:13:51] Dus ik moet daar echt nog een slag gaan maken om te kijken wat we met de SZW en VWS hierop kunnen doen, wat additioneel is ten aanzien van de onderzoeken die eigenlijk al lopen bij de Gezondheidsraad.

[3:14:06] Vliegveiligheid, de heer Pierik.

[3:14:08] De heer Boutkan heeft een aantal vragen gesteld over het zonnepanelenpark bij Schiphol, Extinction Rebellion op Schiphol en de oorden verstorende passagiers.

[3:14:20] Wat dat betreft zou ik graag die beantwoording meenemen.

[3:14:24] U heeft deze vragen ook gesteld schriftelijk via het overleg Vliegveiligheid van 4 september.

[3:14:29] Dus die neem ik dan mee in de schriftelijke beantwoording, hoe we daarmee omgaan.

[3:14:34] En ten aanzien van de orderverstorende passagiers, begin volgend jaar heb ik daar meer duidelijkheid over wat we daar aan doen.

[3:14:42] Dus dat staat op het netvlies.

[3:14:44] Daar heeft u het bij het Meert-overleg maar ook op gewezen.

[3:14:48] Dus dat nemen we zeker mee.

[3:14:49] En er zit ook het een en ander in de pen.

[3:14:51] En dat zal ook zo gecommuniceerd worden in de beantwoording van de schriftelijke vragen.

[3:14:56] Inzake de vliegtuigbelasting.

[3:14:58] De heer Eerdmans, mevrouw Posma, de heer Baminga.

[3:15:02] De plannen voor vliegtuigbelasting wordt in het belastingplan op Prinsjesdag met de Kamer gedeeld.

[3:15:07] Het kabinet voert een afstandsafhandelijke vliegtuigbelasting in.

[3:15:11] U heeft de onderzoeken daartoe gekregen.

[3:15:13] De onderzoeken zijn met u gedeeld.

[3:15:17] De heer Eerdmans, u heeft het over een transferbelasting.

[3:15:19] Ik kan daar echt helemaal niks over zeggen.

[3:15:21] Dat is het spijtige van dit antwoord.

[3:15:27] We kunnen daarna wel het debat gaan voeren over de gekozen vormgeving, maar dat is echt even het antwoord wat ik nu moet geven.

[3:15:35] In zaken het bereikbaar houden van vliegen, de heer Eerdmans, hoe gaan we voorkomen dat vliegen

[3:15:40] een luxe wordt en onbereikbaar wordt.

[3:15:42] Er moet een balans gevonden worden tussen het eerlijk beprijzen van de uitstoot en het toegankelijk houden van vliegen.

[3:15:48] En met de aanstaande invoering van de afstandsafhandelijke vliegbelasting worden langere afstanden eerlijker beprijst, omdat die meer vervuilen.

[3:15:57] Dat is dan mijn antwoord.

[3:15:58] En dan kunt u de differentiatie tot u nemen op de derde dinsdag van deze maand.

[3:16:05] In zaken de belasting voor veel vliegers, de heer Bemenga.

[3:16:10] Ja, wat dat betreft, het kabinet acht dit niet realistisch.

[3:16:14] Is de minister bereid een veelvliegerbelasting in te voeren?

[3:16:17] Dit is een grote inbreuk op de privacy van de burger en dit vraagt een enorme administratielast.

[3:16:23] Ja, we kunnen het hier in de toekomst wellicht over hebben, maar op dit moment voor de demissionaire status vinden wij dit niet handig.

[3:16:30] Vliegbelasting.

[3:16:31] Mevrouw De Groot, kan Maastricht Airport, sorry, de heer De Groot, kan de minister Maastricht Aken Airport en Groningen Eelde helpen met de discussie rondom de vliegtax?

[3:16:41] Ik heb binnenkort ook een gesprek op Eelde Airport, dus daar wil ik het ook zeker over hebben om te kijken wat we daar zouden kunnen doen.

[3:16:48] Maar ik kan hier op dit moment

[3:16:50] nog even niet concreet iets gaan neerzetten van dat gaan we doen of niet.

[3:16:56] Ten aanzien van de omliggende landen, het ligt inderdaad bij de Duitse grens.

[3:17:01] Aan de andere kant zie ik ook weer positieve geluiden vanuit Ilde komen, ook in de media.

[3:17:06] Dus hier moet ik wat meer, ook ten aanzien van de belasting, op de derde dinsdag kunnen we daar meer over vertellen.

[3:17:15] Zover even mijn reactie op dat onderwerp.

[3:17:17] MKWA algemeen.

[3:17:19] We kijken voortdurend naar mogelijke verbeteringen in de werkwijze voor de maatschappelijke kostenbatenanalyses.

[3:17:26] En we kijken wat dat betreft... Daarbij betrekken we ook wetenschappers van diverse universiteiten en onderzoeksbureaus.

[3:17:32] En daarin vragen we ook experts voor hun blik.

[3:17:35] Zover de reactie daaromtrendt.

[3:17:38] Dat zijn mijn antwoorden, voorzitter.

[3:17:39] Dank u wel.

[3:17:40] Ik zie even of er nog vragen zijn aan de minister.

[3:17:44] Fijn, dan kunnen we door naar de staatssecretaris.

[3:17:47] U heeft lang moeten wachten.

[3:17:49] Dit is het moment.

[3:17:51] Toch ook de vraag dan aan u. Geef antwoord wat noodzakelijk is voor de vraag.

[3:17:55] Hou de voorbeelden beperkt.

[3:17:59] Gaat uw gang.

[3:18:00] Ja, voorzitter.

[3:18:01] Ik ga mijn best doen.

[3:18:02] Allereerst dank van die commissie om mij hier vandaag ook

[3:18:06] met het woord te gunnen, ook dank aan de minister van INW, we werken op deze dossiers ook eerlijk samen.

[3:18:12] En de afgelopen jaren is er veel veranderd in de wereld en in Europa, dreigingen, onzekerheden, eigenlijk alleen maar toegenomen.

[3:18:18] En ook vannacht hebben we het gezien, hielpen onze F-35 vliegers om Polen en Europa te beschermen.

[3:18:25] Niet alleen onze F-35 hebben daadwerkelijk Russische drones uit de lucht gehaald, maar we hebben uiteindelijk ook nog ondersteuning geleverd met

[3:18:32] transporttankvliegtuigen die over het algemeen ook vanaf vliegveld Eindhoven opereren.

[3:18:41] Onze mannen en vrouwen zijn echt professionals en die de meest complexe geavanceerde machine op aarde besturen, de F-35.

[3:18:48] En ik denk dat het nooit zo duidelijk geweest is wat de noodzaak is van een geoefende en getrainde luchtmacht.

[3:18:55] Van F-35's die beraadstaan als het nodig is en voldoende oefenruimte

[3:18:59] om uiteindelijk ook te kunnen trainen.

[3:19:01] En dat is waarom Defensie naar Lelystad Airport wil.

[3:19:06] Defensie moet meer oefenen op land, op zee, maar ook in de lucht.

[3:19:09] En dat luchtruim beheren de minister van INW en ik, Defensie, wij beheren dat samen.

[3:19:14] En ik vind het daarom ook belangrijk om bij u ook vandaag in de commissie aan te sluiten en uw Kamer en uw commissie ook te woord te staan.

[3:19:22] En die uitbreidingsbehoefte van Defensie heeft namelijk ook weerslag op het luchtruim.

[3:19:27] Defensie zal hier ook uiteindelijk meer gebruik van moeten gaan maken.

[3:19:31] En zo heeft Defensie een grotere behoefte om te trainen met die jachtvliegtuigen, ook hier in Nederland.

[3:19:37] Hiervoor wordt het oefengebied in het noorden uitgebreid in het programma luchtruimherziening, waar u het al in uw commissie ook even over had.

[3:19:44] En heeft het kabinet eind mei Lelystad Airport aangewezen als de voorkeurslocatie voor de stationering van jachtvliegtuigen.

[3:19:53] En dan gaat het over 2300

[3:19:55] soorties in het nationale programma Ruimte voor Defensie.

[3:19:57] Hier zal het kabinet aan het eind van dit jaar ook definitief besluit overnemen.

[3:20:02] En afgelopen maandag heb ik hier, niet hier, andere zaal, maar met de Commissie voor Defensie overgesproken.

[3:20:08] En de afgelopen anderhalf jaar is er heel veel werk verzet, ook met andere departementen.

[3:20:14] Uitgebreide plan MER, 9000 pagina's voor uw inlevingsvermogen.

[3:20:20] Dat zijn vijf van die schoenendozen, eigenlijk papierdozen,

[3:20:24] vol alleen al het onderzoek voor milieu en ruimtelijke thema's en raakvlakken met de andere ruimtelijke plannen die we met z'n allen hier in Nederland willen.

[3:20:32] Intensieve afstemming met onder andere met de verschillende departementen over de ruimtelijke ordering, VRO, maar voornamelijk ook met INW.

[3:20:40] Meerdere landelijke rondes door heel Nederland heen, informatiebeïnkomsten, webinars, toelichtingen, een-op-een gesprekken aan keukentafels,

[3:20:50] werklocaties in het land met mensen die mogelijk direct gehaakt kunnen worden.

[3:20:54] Diverse rondes van bestuurlijke overleggen, ook in Flevoland, met alle provincies betrokken, gemeenten, hebben heel veel resultaat gehad.

[3:21:02] Voor de overgrote deel van die defensiebehoeftes hebben we uiteindelijk een voorkeurslocatie kunnen vinden.

[3:21:08] Nou, wat ik al zei, Lelystad Airport is dat voor de jachtvliegtuigcapaciteit.

[3:21:13] Maar ook het programma luchtruimherziening hebben we met de INW, het departement, ook intensief af

[3:21:18] en ik ben ontzettend blij dat we daar ook begin dit jaar dat schetsontwerp hebben kunnen publiceren.

[3:21:25] Een belangrijke mijlpaal voor Defensie van Nederland, onze bondgenoten, maar ook eigenlijk het spook van die vierde route richting Schophol kunnen wegnemen.

[3:21:34] Laat mij dan nog een aantal specifieke vragen beantwoorden.

[3:21:38] Voorzitter, eentje daarover heb ik al geprobeerd te beantwoorden.

[3:21:42] Ik moest even wennen aan de Morris hier in de nieuwe commissie, maar daar pas ik me graag op aan.

[3:21:46] De tweede vraag zal gaan over de behoefte en hoe dat nou precies zit met de samenhang en de loop naar de verschillende besluiten en uiteindelijk iets over synergievoordelen.

[3:21:57] In betrekking tot de COI, dat is een militair vliegveld met civiel medegebruik.

[3:22:04] Zo staat hij uiteindelijk ook in de boeken.

[3:22:05] We hebben daar een stuurgroep voor opgezet met verschillende partijen, ook met de provincie en de gemeente Den Helder, om uiteindelijk te kijken hoe we dat verder gaan ontwikkelen voor de toekomst.

[3:22:14] Maar het mag duidelijk zijn

[3:22:15] dat het een militaire vliegveld is met diverser civiel medegebruik.

[3:22:19] Dus daar kijken we naar.

[3:22:20] Op dit moment vliegen daar twee helikopters van Bristo.

[3:22:26] Dat is een bedrijf dat ook ingehuurd wordt door de Rijksoverheid voor de kustwachttaken.

[3:22:33] Dat gebeurt op dit moment nu al.

[3:22:35] En laat ik dan doorstappen naar Lelystad.

[3:22:38] En de heer Grindermees, Eerdmans en meerdere andere Kamerleden hadden de heer De Groot ook een aantal vragen over van hoe zit het nou uiteindelijk.

[3:22:44] Bij het start van het programma Ruimte voor Defensie is naast andere opties ook nadrukkelijk gekeken naar de bestaande civiele velden voor de behoefte van die uitbreiding jachtvliegtuigcapaciteit.

[3:22:56] We zijn gestart eigenlijk door te kijken naar de huidige militaire vliegvelden en uiteindelijk op verzoek juist ook van de mede-overheden, provincies, dus kijk niet alleen naar wat je hebt wat militaire is, kijk ook specifiek naar civiel

[3:23:13] civiele vliegvelden, militair medegebruik.

[3:23:15] We hebben een trechtering gehad en uiteindelijk zijn we uitgekomen na die trechtering, op basis van het plan MER, wat daar uitkomt, maar ook op basis van bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak en de militaire strategische positionering, waar je er uiteindelijk op uitkomt.

[3:23:34] En daar zie je eigenlijk dat alleen al op basis van die plan MER, wat het meeste hebben laten doorwegen, en ik proef dat ook in het sentiment van uw Kamer,

[3:23:41] is dat we ervan moeten gaan om zo min mogelijk mensen uiteindelijk in de hindersituatie te krijgen.

[3:23:45] En daarin is het echt een heel groot, significant verschil tussen Lelystad Airport, waar je hebt over tientallen, ten opzichte van wat nog over was, Groningen Airport Eelde en bijvoorbeeld De Peel, waar het echt om duizenden ging, met ook een historie van overlast.

[3:24:03] Wat ook meespeelt is de locatie.

[3:24:05] Op dit moment twee jachtvliegtuigvelden.

[3:24:08] Eentje is in Leeuwarden, de andere is in Volkel.

[3:24:10] Als je dan gaat kijken, wat is er zo'n tragische

[3:24:11] Goeie plek ervoor, daar kom je eigenlijk ook in Lelystad uit.

[3:24:15] Bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak.

[3:24:16] Er zijn ook een aantal opiniepeilingen geweest de afgelopen maanden.

[3:24:20] En je ziet gewoon dat draagvlak voor Lelystad, dat het eigenlijk gewoon groot is.

[3:24:26] Zowel in Nederland, maar ook in Flevoland zelf.

[3:24:31] Wat ook meespeelt, wat we belangrijk vinden zodat we straks allemaal terugkomen, is dat je bestuurlijk draagvlak moet hebben.

[3:24:37] De gemeente Lelystad en de provincie zijn daar uitgesproken over.

[3:24:41] Ik heb ook in mijn bestuurlijke overleggen een aantal rondes gehad.

[3:24:45] In november gaan we ook weer een ronde maken.

[3:24:48] Daar hebben ze ook aangegeven wat dat bestuurlijk drafelijk is.

[3:24:50] En dan kom ik zo meteen wel op hoe we dat verder meewegen en wat dat betekent.

[3:24:54] Kijk, wat ik wel wil zeggen... Kijk, waar Defensie en mij ook om gaat, is niet een besluit, niet het aanwijzen van een locatie.

[3:25:02] Waar het om gaat, is dat we zo snel mogelijk F-35's kunnen laten opstijgen, landen en trainen en dat ze inzetgereed zijn.

[3:25:08] En wat ik daarvoor nodig heb,

[3:25:10] is de gemeente en is de provincie.

[3:25:12] Want er moet heel veel gebeuren.

[3:25:13] Er moet participatie plaatsvinden.

[3:25:15] Deels kan ik dat doen.

[3:25:16] Maar daar heb ik de gemeente en de provincie voor nodig.

[3:25:18] Er zal vergunningsverlening moeten plaatsvinden.

[3:25:20] Daar heb ik ze voor nodig.

[3:25:21] Er zullen allerlei andere zaken moeten plaatsvinden.

[3:25:24] Dus ik heb echt ook die provincie en die gemeente heb ik nodig.

[3:25:28] bij het uitwerken van de plannen en het voorzien van die behoeften.

[3:25:34] Wat is er nou uiteindelijk besloten?

[3:25:35] In 23 mei heb ik uw kamer ook een brief gestuurd met al die behoeftes en daar hebben we, nou goed, tot op de letter geloof ik, de tekst ook neergezet met betrekking tot Lelystad Airport.

[3:25:48] Het is het focusalternatief voor de F35's van dit kabinet, ongeacht wat de andere keuzes zijn.

[3:25:55] Dat is de eerste.

[3:25:56] De tweede is, wat we er ook in hebben aangegeven, dat het maatschappelijk en bestuurlijk draagvlak zeer zwaarwegend is in de keuzes die we moeten maken.

[3:26:05] Wat we niet hebben afgesproken, is dat het een gecombineerd of een geschakeld besluit is.

[3:26:11] Wat we wel hebben afgesproken erin, en daar ben ik ook altijd heel duidelijk mee geweest in de communicatie, dat er altijd samenhang is, dat je die zaken samen moet bezien, en daar kom ik zo meteen op de details terug, en wat we altijd hebben afgesproken, en dat, nou goed,

[3:26:22] dat heeft de minister van INW ook naverwezen, en ook de minister van Vrouw, die wijst er ook heel goed en duidelijk op, is dat je dit dus parallel, die besluitvormprocessen, parallel moet laten lopen.

[3:26:35] En dat doen we nu ook, we zorgen dat dat bij elkaar komt.

[3:26:37] En daarvan zijn we denk ik ook heel duidelijk geweest in die brief ook dat wij in het einde van dit jaar dit besluit nemen.

[3:26:43] En als ik dan kijk naar de voorkeursalternatief Lelystad voor jachtvliegtuigcapaciteit, dit is het voorkeursbesluit, dat hebben we met u besproken, we hebben daar van de week

[3:26:53] met de vaste Kamercommissie ook overgesproken.

[3:26:55] En daar is wel een breed draagvlak voor, dat dat de juiste keuze is van dat kabinet.

[3:27:00] En daarin hebben we ook afgesproken dat het definitieve besluit aan het eind, dus halverwege december, want eind december is de Kamer met reces, dat we dat besluit met elkaar nemen en dat het ook naar uw Kamer gaat.

[3:27:13] Wat we ook met elkaar hebben afgesproken, en dat staat ook in het regeerprogramma, is dat we dit jaar, dit kabinet, dit jaar een besluit gaat nemen over de opening van groot handelsverkeer.

[3:27:21] En wat wij doen,

[3:27:22] Wat wij doen is die samenhang, wat erin zit, en het proces, we zorgen dat het uiteindelijk parallel loopt.

[3:27:29] Dat we daarmee zowel naar alle belanghebbenden, maar ook binnen onze verschillende departementen in de Rijksoverheid met één mond spreken en dat het eenduidig is wanneer welke besluit uiteindelijk ook gaat plaatsvinden.

[3:27:41] Laat me dan nog een tijd daarvoor pakken om uit te leggen waarom de combinatie tussen jachtvliegtuigcapaciteit en opening van groot handelsverkeer

[3:27:53] een slimme combinatie kan zijn.

[3:27:55] Het heeft te maken dat er draagvlak is voor die combinatie in de regio, daar heb ik het al eerder over gehad.

[3:28:01] Het heeft ook te maken met de synergievoorbeelden, en daar heeft hij ook naar gevraagd.

[3:28:05] Die synergievoorbeelden en kansen, die zie je bijvoorbeeld in de samenwerking op het gebied van personeel, maar ook gedeelde faciliteiten.

[3:28:12] We hebben het dan bijvoorbeeld over de brandweer, we hebben het er meer over, bijvoorbeeld de bevoorrading, supply chains, ook als je het hebt gehad bijvoorbeeld over de brandstofvoorziening

[3:28:22] van vliegtuigen.

[3:28:24] We ontwikkelen van technologie, bedrijfsvoering, civiel, militair, dat soort zaken meer.

[3:28:29] En daarin zie je dat die synergie wel degelijk groot en belangrijk is.

[3:28:35] Vaak is ook de vraag, als u het dan heeft, want dat is ook wat we hebben onderzocht, we hebben niet onderzocht en ook niet in de plan meer.

[3:28:40] De behoefte is ook niet gesteld.

[3:28:42] Lelystad Airport als een militair vliegveld?

[3:28:45] Nee, het gaat over een civiel vliegtuig, vliegveld met militair medegebruik.

[3:28:50] Daar zitten wat dingen in, vaak is er onduidelijkheid over.

[3:28:53] Gaat het dan over F-35 met General Aviation, dus wat nu plaatsvindt?

[3:28:57] Want Lelystad Airport is op het griep van start en landingen het tweede vliegveld van Nederland.

[3:29:02] Meer dan 80.000 start en landingen per jaar.

[3:29:06] Nou, goed.

[3:29:07] Als we kijken, als het alleen over General Aviation gaat, dus niet de combinatie met groot handelsverkeer, dan biedt dat slechts beperkte synergievoordelen.

[3:29:17] Dus met alleen General Aviation zie je dat er geen noodzaak is voor een verlengde baan.

[3:29:23] En een verlengde baan hebben we nodig voor F-35's.

[3:29:26] Dat synergievoordeel mis je dan.

[3:29:29] Hetzelfde geldt met betrekking tot luchtverkeersleiding.

[3:29:32] U gaf ook een aantal zaken aan, meneer Boutkan, over luchtverkeersleiding.

[3:29:37] Dat wil je uiteindelijk combineren.

[3:29:38] Daar zijn de minister van INWN ook druk mee bezig met één ATM.

[3:29:42] om de militaire luchtverkeersleiding en de civiele uiteindelijk allemaal samen te voeren.

[3:29:46] En daar zitten ook die synergie-effecten in.

[3:29:48] En dat is ook superbelangrijk.

[3:29:49] Maar ook op het gebied van de brandweer, maar ook op het gebied van OV-verbindingen, dan is het eigenlijk gewoon zeer beperkt.

[3:29:57] Dan heb je een beetje synergie, maar niet de mogelijkheid om dat uiteindelijk ook te onderhouden.

[3:30:03] En wat ik ook wil aangeven, daar heeft hij ook al over gehad, dat het ook belangrijk is, is dat je uiteindelijk ook de medewerking hebt van zowel Vliegveld Lelystad als ook de schip

[3:30:12] Dus daar ziet u uiteindelijk ook in wat die synergie-effecten zijn.

[3:30:17] En als je het niet doet, dat dat een lastig verhaal wordt.

[3:30:24] Keurig, dank u wel.

[3:30:25] Dan kijken of er vragen zijn aan de kant van de Kamer.

[3:30:28] Ik begin met mevrouw Posma.

[3:30:32] Ja, dank voorzitter.

[3:30:34] Ik denk dat vandaag heeft laten zien hoe belangrijk het is dat onze F35's snel paraat zijn.

[3:30:40] En daarom is het ook zo belangrijk dat we ruimte geven aan die F35's op Lelystad Airport en ook in het luchtruim.

[3:30:49] Ik hoor voordelen van synergie, maar waar ik eigenlijk ook naar wil kijken vanuit de controlerende taak van de Kamer, is wat zijn nou die nadelen?

[3:30:58] Want we zien echt dat die F-35's keihard nodig zijn op dit moment.

[3:31:02] En ik verwacht zelf in een paar jaar helaas ook nog dat we die nodig hebben.

[3:31:06] Wat is nou het nadeel als je ze combineert met handelsverkeer?

[3:31:14] We hebben daar ook goed naar gekeken, maar we zien eigenlijk geen nadelen.

[3:31:17] Ik kan me goed voorstellen dat je ook vraag heeft over de veiligheid.

[3:31:20] En dan verwijs ik ook naar bijvoorbeeld Eindhoven.

[3:31:22] In Eindhoven hebben we een militair vliegveld met civiel medegebruik.

[3:31:26] En daar zit eigenlijk ook alleen maar een win-win-situatie in, ook op het gebied van veiligheid.

[3:31:31] Want het wordt juist veiliger, omdat je die regimes, die toezichtregimes en die veiligheidsmaatregelen uiteindelijk bij elkaar brengt.

[3:31:41] Nou goed, als je dan hebt over bijvoorbeeld de ruimte.

[3:31:43] Kijk, het gaat over 2300 sorties.

[3:31:46] 2300 sorties is iets anders dan een landingsrecht.

[3:31:49] Een sortie is één keer opstijgen of één keer landen.

[3:31:52] Dan moet die 2300 twee delen.

[3:31:56] Dat is een start en een landing.

[3:31:58] En 35 stijgen eigenlijk op met setjes van vier.

[3:32:02] Dat doen we ook in Volkel, dat doen we ook in Leeuwarden.

[3:32:04] Dan kun je zelf de rekening maken van hoe vaak per dag.

[3:32:08] een kwadro en F-35 naar de lucht gaat en uiteindelijk ook weer landt.

[3:32:14] Dus ze proberen aan te geven dat de zorgen die er zijn of dat in te passen is.

[3:32:18] Ja, dat is in te passen.

[3:32:19] En als je dan hebt over hoe dat tractor uit dan moet zien om dat uiteindelijk allemaal bij elkaar te krijgen.

[3:32:26] Nou goed, daar zijn we nu uiteindelijk goed naar aan het kijken.

[3:32:28] Ja, dat moet nog ingepast worden in het luchtruim.

[3:32:32] Maar wat ik er wel over kan zeggen, wat we nu wel zien, dat zeg ik niet, maar dan kijken we ook met

[3:32:36] Specifiek de LVNL-organisatie, dat dat eigenlijk wel te doen is.

[3:32:42] Want met een F-35 kun je veel meer, hoe zeg je dat, maatwerk leveren.

[3:32:49] Vliegtuigen kunnen best wel scherp dalen en scherp ook stijgen.

[3:32:54] Hun primaire locatie waar ze heen moeten is de Noordzee.

[3:32:57] Dat gaat over het algemeen hoog en over het IJsselmeer.

[3:33:02] Wij zien niet waar de risico's zitten of de nadelen zitten.

[3:33:07] We zien eerder dat als we met elkaar de keuze maken om het samen te doen, dat je eigenlijk een win-win hebt.

[3:33:13] Dank u wel, de heer Bootkamp.

[3:33:21] Dat ik voor de heer de Groot mocht, dat schrok ik van.

[3:33:23] Maar u bent de voorzitter tenslotte.

[3:33:28] Ja voorzitter, toch nog even dan de vraag over die synergie, want er wordt natuurlijk gesproken over wat er nu plaatsvindt, grote aantallen, maar het gaat natuurlijk om de synergie tussen zijn tijd, tussen zeg maar het militaire deel en het commerciële luchtvaart deel, de passagiersvluchten.

[3:33:45] Daar is mijn specifieke vraag over, over die synergie.

[3:33:48] En wat uit de beantwoording die nu werd gegeven op vragen van de collega's van de VVD, bleek dan niet echt heel helder duidelijk dat u de toekomstige situatie bedoelde, maar ging u uit van de huidige situatie.

[3:33:59] En bij mij is bekend, daar zit voorlopig nog geen synergie tussen.

[3:34:02] Het laat staan aan het speld.

[3:34:04] Staatssecretair.

[3:34:06] Oké, voorzitter.

[3:34:08] De heer Boutkamp, ik heb dat lijstje zeg maar met die synergie, dat geldt uiteindelijk voor je grote handelsverkeer en vervolgens heb ik dat

[3:34:14] ...probeer te specificeren, omdat er vaak onduidelijkheid is waar het om gaat.

[3:34:17] We gaan het nog een keer proberen te doen.

[3:34:20] Dat het onduidelijk vaak is van... Ja, maar goed, je kunt groot handelsverkeer daar... Ja, goed, dat is allemaal mooi en aardig, maar op dit moment heeft u general aviation, dus kleine vliegtuigen, daar heeft u ook de synergievoordelen.

[3:34:32] Mijn punt is dat die synergievoordelen zeer beperkt zijn, omdat die synergievoordelen voornamelijk zitten in... Ja, als je grote vliegtuigen hebt en daarmee...

[3:34:43] Wat u ook aangeeft, waar nog meer van die synergievoordelen in zitten, is, als u even uitzoomt, je kijkt naar de hele regio.

[3:34:51] Defensie doet eigenlijk twee behoeftes realiseren in Veverland.

[3:34:56] Dat is enerzijds F35's op Lelystad.

[3:35:00] Anderzijds is dat een centrale kazerne, of de megakazerne, hoe u dat noemen wilt, dat is uiteindelijk in Zeewolde.

[3:35:07] En de afspraken die ook met de provincie en de gemeente zijn gemaakt,

[3:35:12] Als er F-35's op Lelystad komen, nou goed, dan moeten de voordelen van die kazerne uiteindelijk ook in Flevoland komen.

[3:35:22] Nou, daar geloven wij ook in.

[3:35:23] Dat is ook een hele logische combinatie.

[3:35:26] En wat ik hiermee wil aangeven is dat, want op dit moment hebben we, denk ik, twee of drie medewerkers in heel Flevoland.

[3:35:33] Dus Flevoland is geen defensiekazerne of geen defensieprovincie.

[3:35:37] Daar zit eigenlijk niks en de provincie beeld het ook graag.

[3:35:39] Dus met de combinatie van die twee zaken

[3:35:41] Wat je ook gaat zien is dat je technologische cluster uiteindelijk omhoog gaat.

[3:35:46] Want F35 is dus echt hoogwaardige technologie.

[3:35:49] Nou, als je daar die dingen gaat onderhouden, je hebt ook groot handelsverkeer die erbij komt, ook op het gebied van onderhoud, eventueel zelfs met KLM, dan zit er allerlei win-win- en synergie-effecten aan vast.

[3:36:02] Duidelijk, duidelijk.

[3:36:02] De heer De Groot.

[3:36:04] Ja, voorzitter, ik word helemaal blij van dit antwoord.

[3:36:06] Want ja, je kunt er niet een ander besluit nemen dan dat gezamenlijke besluit.

[3:36:09] Als je de staatssecretaris via uw voorzitter zo hoort praten.

[3:36:12] Er zijn alleen maar synergievoordelen.

[3:36:14] En ik hoor op antwoord op de vraag van een collega van NEC dat er geen nadelen zijn.

[3:36:17] Dus dit gaat gewoon gebeuren, zou je denken.

[3:36:20] Maar de staatssecretaris zei iets heel erg belangrijks.

[3:36:22] Die zei, ik draag het nodig van de provincie en van de eigenaar.

[3:36:26] Maar ik lees vandaag, de provincie is boos.

[3:36:29] De provincie is boos, lees ik vandaag in de krant.

[3:36:31] Want de provincie zegt hier...

[3:36:33] Geen vakantievluchten, dan nog geen straaljagers.

[3:36:36] En waarom zou de Schiphol Groep als eigenaar een civiel vliegveld in handen houden als daar straks alleen militaire stationering is?

[3:36:44] Dat zijn twee belangrijke redenen die de staatssecretaris zelf net aandroeg wat belangrijk is.

[3:36:50] Dus mijn vraag, voorzitter, via u is, kan een ander besluit überhaupt wel genomen worden?

[3:36:54] Kan die stationering van de F-35 zonder civiel medegebruik, dus burgerluchtvaart, überhaupt wel door de staatssecretaris genomen worden?

[3:37:01] Kan er een ander besluit genomen worden door de staatssecretaris?

[3:37:04] Ja, voorzitter, een terechte vraag.

[3:37:05] Kijk, de verantwoordelijkheid die ik draag als bewindspersoon met betrekking naar de staatssecretaris van Defensie, dat zien we ook naar de inzet van de F-35's vannacht.

[3:37:16] Dus dat ik geen enkele risico kan nemen dat we uiteindelijk die F-35's niet kunnen stationeren op Lelystad Airport.

[3:37:24] Dus het knetterhard aan elkaar verbinden van groot handelsverkeer en uiteindelijk F35, ja, die beslissing, dat besluit hebben Merk en minister Raad ook genomen, die kunnen we uiteindelijk niet nemen en dat staat uiteindelijk ook in de brief die we 23 mei over het NPRD naar de Kamer gestuurd hebben.

[3:37:42] Dank u wel.

[3:37:45] Dan stel ik voor dat we doorgaan naar de tweede termijn van de kant van de Kamer.

[3:37:48] Ja, ik zou zeggen hoe korter hoe beter, want we zien allemaal dat de tijd vordert.

[3:37:54] Laten we proberen om het in één minuut te doen.

[3:37:56] De heer Pierik.

[3:37:57] Ja, dank voorzitter.

[3:37:59] Allereerst wil ik de staatssecretaris bedanken voor zijn uitgebreide antwoorden.

[3:38:02] Het had misschien net iets beknapter gekund hier en daar.

[3:38:05] De minister ook, hartelijk dank voor zijn antwoorden.

[3:38:09] Ik ben blij met de inzet van de minister als het gaat om het stimuleren van SAF.

[3:38:15] Ik denk dat dat heel belangrijk is.

[3:38:17] Ik heb ook horen zeggen dat er meer meetpunten komen.

[3:38:20] Het lijkt me ook heel goed om op basis van de daadwerkelijke geluidsbelasting keuzes te maken.

[3:38:25] Dus daar ben ik ook blij mee.

[3:38:27] En de minister heeft ook echt wel geroepen van me luisteren.

[3:38:30] Het legaliseren van de pasmelders, dat heeft de hoogste prioriteit.

[3:38:34] Dus vandaar dat ik er nog even op inging en een vraag stelde daarover.

[3:38:37] Maar ik snap ook dat het formeel bij het ministerie van LVVN ligt.

[3:38:40] Dank u wel.

[3:38:41] Dank u wel, de heer Edman.

[3:38:44] Voorzitter, dank je wel en dank aan de beide bewindspersonen voor de antwoorden.

[3:38:47] Ik ben benieuwd naar Prinsdag, dan zullen we natuurlijk meer komen te weten over de belastingen op de tickets.

[3:38:56] Voor nu dank.

[3:38:57] Overigens ook aan het publiek, want de bewoners, ik neem aan dat ze veel zorgen en dergelijke hebben, dat bleek ook wel uit het manifest, maar ze zijn best stil geweest op die ene manier na.

[3:39:08] En dat heb ik wel eens anders meegemaakt met het publiek op de tribune.

[3:39:13] En dank voor de belangstelling.

[3:39:14] Maar wij gaan door.

[3:39:17] Dank u wel.

[3:39:17] Goed.

[3:39:18] Meneer de Hoop.

[3:39:21] Voorzitter, natuurlijk dank aan de beantwoording van de bewindspersoon.

[3:39:24] Ik moet wel zeggen dat ik er niet veel gelukkiger van ben geworden, maar dat heb ik de...

[3:39:27] afgelopen vier jaar sowieso niet zo vaak gehad bij luchtvaartdebatten.

[3:39:31] Voorzitter, laat ik beginnen bij de medewerkers.

[3:39:33] Ik was blij dat de minister daar de urgentie ook voelde als het gaat over de afhandelbedrijven.

[3:39:38] Ik zou er een aantal vragen nog willen stellen.

[3:39:41] De minister die schetste dat daar een aanbestedingsproces zometeen start tot een half jaar.

[3:39:45] nodig heeft of dat het al gestart is en dat daar ook beroep op gedaan kunnen worden.

[3:39:49] Maar wat mij betreft, en ik denk, ik proef dat uit de woorden van de minister, dat hoeft niet tot 2027 te duren.

[3:39:55] Dus ik zou van de minister urgentie willen voelen om daar zo snel mogelijk op door te pakken en graag voor het volgende commissiedebat luchtvaart een brief te krijgen over de stand van zaken van die mindere afhandelaren en ook graag de toezegging dat hij voor die tijd nog in gesprek gaat wederom nog een keer met de vakbonden.

[3:40:12] Ik verwacht van deze minister echt dat er alles op alles wordt gezet voor het rechtsverherstel van omwonenden.

[3:40:17] En die vijftig procent die dan weer bij omwonenden terecht zou kunnen komen bij groei, proef ik echt als een toename van geluidshinder die ontstaat.

[3:40:24] En ik vind dat onverteerbaar.

[3:40:25] Ik ga ervan uit dat dat niet de bedoeling is.

[3:40:28] Laatste punt, Lelystad Airport.

[3:40:30] Ja, dit klinkt toch weer als de groeiagenda van Schiphol en de reden waarom Lelystad Airport ooit begonnen is.

[3:40:36] En dat die F35's daar nu het haakje voor zijn, dat is wat GroenLinks Partij van de Arbeid betreft niet de bedoeling.

[3:40:41] En ik vind echt dat dit kabinet niet past als je dubbel demissionair bent om daar een besluit over te nemen als je weet dat de meerderheid van de Kamer daartegen is.

[3:40:50] Dank u wel.

[3:40:50] De heer De Groot.

[3:40:51] Dank voorzitter en dank aan de bewinderszone voor de beantwoording.

[3:40:54] Ik heb nog drie punten.

[3:40:55] De eerste gaat over die vraag over de regionale vliegtaks voor die twee vliegvelden die ik noemde.

[3:41:00] De minister gaf aan dat dat op Prinsjesdag komt, dus het was een beetje onduidelijk of ik daar dan gewoon op moet wachten of dat dat eerder ging over de lange afstandsbelasting.

[3:41:10] Dus dat was eigenlijk onduidelijk, maar ik ga ervan uit dat het antwoord juist was.

[3:41:13] Het tweede wat ik nog wilde zeggen is

[3:41:16] Het perspectief ook verankeren in het aanstaande LVB.

[3:41:19] Dat is voor de VVD wel belangrijk, dat we dat ook gelijk in het luchthavenverkeersbesluit, als we over die 20% heen zijn, dat we dat gaan verdelen, dat we er iets mee gaan doen, dat dat er goed in verankerd zit.

[3:41:27] En over Lees het Airport, voorzitter, zou ik willen zeggen, ik snap het technische antwoord van de staatssecretaris, maar het hele bedoel ging erover van de synergie is goed en ik heb draagvlak nodig.

[3:41:36] Mijn vraag was, ja, maar dan kan je toch eigenlijk niet anders dan een gezamenlijk besluit nemen met elkaar dat het open moet.

[3:41:41] Maar ik snap het technische antwoord, maar ik wil dat die het toch als reactie nog even gezegd hebben.

[3:41:44] Want het hele pleloi van de staatssecretaris ademt uit, ja, we moeten dit gewoon doen.

[3:41:48] Want het is goed voor iedereen eigenlijk.

[3:41:50] Dank u wel, voorzitter.

[3:41:52] Ja, dank u wel voorzitter.

[3:41:54] Ik laat even gelijk beginnen.

[3:41:55] Ik begreep dat de minister verwees naar mijn vraag naar aanleiding van die overlastgevende passagiers en dat soort dingen.

[3:42:01] Verwees die naar de schriftelijke inbreng van de vliegveiligheid.

[3:42:04] Dus daar moet ik dan het antwoord tegemoet in zien over die overlastgevende passagiers.

[3:42:09] Met betrekking tot dat punt.

[3:42:10] Het andere punt is, en ik ben heel blij dat de heer de Hoop dat onder de handen bracht over het platform en dat soort dingen, maar mijn punt is eigenlijk ook, die heb ik ook al eerder gebracht, de stand van zaken met betrekking tot de elektrificatie op het platform, want doordat dat achterloopt ten opzichte van wat ingezet zou worden, krijgen we nog steeds problemen op het platform met onze medewerkers voor hun gezondheid.

[3:42:32] Dus dat wou ik toch even hier noemen.

[3:42:34] Dat zie ik er wel graag in de tweede termijn tegemoet.

[3:42:37] En met betrekking tot Lelystad en de combinatie met de JSF's, we begrijpen ook, ook wij begrijpen het antwoord, maar begrijpt u alsjeblieft ook de situatie in Vlevoland?

[3:42:49] Vijftien jaar geleden heeft het Rijk gevraagd voor een vliegveld en nu komt de JSF erbij.

[3:42:54] Prima, maar begrijp wel om dat er meer is dan alleen maar het vliegveld, want we hebben dadelijk ook nog onze drones in Marknesse.

[3:43:02] Dank u wel, mevrouw Posma.

[3:43:05] Ja, dank voorzitter.

[3:43:05] Ik was zo in gedachten verzonken dat ik niet zeker weet of er een twee minuten debat aan is gevraagd, maar ik ga er vanuit van wel.

[3:43:10] En als dat niet zo is, dan zou ik hem graag willen aanvragen.

[3:43:17] Ik zat nog eventjes na te denken.

[3:43:19] Ik wil de minister en staatssecretaris bedanken voor de antwoorden.

[3:43:23] Dit zijn nooit makkelijke debatten, maar het is wel goed om die met elkaar te hebben.

[3:43:27] Dus dank daarvoor.

[3:43:28] Een lichtpuntje bij de minister zag ik vooral in de inzet voor duurzaamheid, dus ik hoop echt dat hij in Brussel aan de slag gaat met het weghalen van zwavel uit de brandstof.

[3:43:38] En ik zat zelf, ik ben een beelddenker, ik zat even naar wat nadelen te denken, maar misschien heb ik dat verkeerd, bij Defensie combineren met burgerluchtvaart.

[3:43:47] Als een F-35 op moet stijgen, dan moet dat verdomd snel zijn.

[3:43:50] Oh, excuses voor dat woord trouwens.

[3:43:51] Dan moet dat heel snel zijn.

[3:43:53] En ik zie het dan al voor me dat op zo'n landingbaan net zo'n vakantievlucht staat die klaar staat om te vertrekken naar Ibiza en die F-35 daar moet wachten totdat die vakantiekist vertrokken is en er plaats is om die F-35 te laten stijgen.

[3:44:09] Dus ik begrijp de antwoord van de heer staatssecretaris, maar dat zijn oefenvluchten die hij noemde.

[3:44:13] En we zitten in een situatie waar we voorbereid moeten zijn op het andere.

[3:44:17] Dank u wel.

[3:44:19] Tot slot, de heer Bameng.

[3:44:22] Dank, voorzitter.

[3:44:23] Dank voor de antwoorden van de minister.

[3:44:25] Ik heb een aantal punten.

[3:44:27] De minister heeft in ieder geval aangegeven dat hij ESAF en SAF de ontwikkeling verder wil stimuleren, dat hij daar stappen op wil nemen, maar geen toezegging helaas gegeven.

[3:44:39] En wellicht dat ik hem daarmee kan stimuleren met een mogelijke motie om wel die concrete toezegging te doen.

[3:44:48] tenzij de minister in de tweede termijn vooralsnog een concrete toezegging zou willen doen, dan sta ik daar natuurlijk voor open en dan hoef ik namelijk die motie niet in te dienen.

[3:44:55] Wellicht dat de minister dat als een zetje zal zien.

[3:45:00] Dank voor de reactie ook op het manifest, dat de minister dat in ontvangst wilde nemen en ook inhoudelijk daarop heeft gereageerd.

[3:45:08] Het verzoek voor een onderzoek aan de Gezondheidsraad

[3:45:11] Daarvan heeft de minister aangegeven dat hij zich zou uitzoeken met SZW en VWS, wat daarmee gedaan kan worden.

[3:45:18] De vraag is wanneer komt de minister daarop terug?

[3:45:22] En kan de minister aangeven of hij een integraal onderzoek laat doen door de Gezondheidsraad?

[3:45:27] Dat was het.

[3:45:27] Dank u wel.

[3:45:29] Ik heb vernomen dat van kabinet zijde mijn vijf minuten wil schorsen, dus dan gaan we om vijf minuten verder.

[3:45:34] Ik reageer alleen echt op de vragen die u specifiek heeft gekregen.

[3:45:38] Al wordt kort voor straks.

[3:45:40] Tot zodadelijk.

[3:54:02] Goed.

[3:54:03] Dan stel ik voor dat we verder gaan met... ...met het laatste deel van deze vergadering.

[3:54:13] Graag even stilte op de publieke tribune.

[3:54:18] Mensen, we willen verder.

[3:54:23] Alleen in het auto is het onnodig.

[3:54:25] En dan geef ik het woord aan de minister.

[3:54:27] De minister.

[3:54:29] Ja, dank u wel, voorzitter.

[3:54:31] Een aantal vragen die ik nog verder zal verduidelijken.

[3:54:38] De heer Boutkan, elektrificatie van het grondmateriaal, materieel.

[3:54:43] Het doel is nog steeds voor Schiphol 2030 zero emissie.

[3:54:48] Dat is het doel.

[3:54:49] Op dit moment zo'n 50% van het grondmateriaal van de Nederlandse luchthaven is elektrisch.

[3:54:52] Dus dan moeten we nog wel even goed kijken hoe we daar die tred mee gaan.

[3:54:57] En nog heel even ten aanzien van de heer Eerdmans.

[3:55:00] verlaten, maar hij gaf ook aan van signalen van Schiphol, laat dat ook helder zijn, het is niet zo dat ik nu gesprekken voer over eventuele verkoop of dat soort zaken voordat er allerlei zaken in de wereld worden geholpen.

[3:55:13] Ik heb het signaal gekregen van dat de exploitatie lastig zal zijn en dan gaan er wat rekensommetjes plaatsvinden in mijn hoofd, maar dat is dan gewoon even in mijn hoofd ter beeldvorming.

[3:55:24] Het is niet zo dat er nu een kwestie is van we gaan hier een verkoopproces in.

[3:55:29] Dat is zeker niet het geval.

[3:55:31] De heer Bemenga, stimuleren van Aesaf.

[3:55:33] Ik heb wat dat betreft aangegeven dat ik met de bedrijven in gesprek ga.

[3:55:37] Dat ga ik ook doen.

[3:55:39] De heer Bout kan overlastgevende passagiers.

[3:55:41] Het schriftelijke overleg, daar kom ik inderdaad op dat punt terug.

[3:55:45] Dus daar ziet u ook de reactie ten aanzien van het belangrijke onderwerp.

[3:55:49] Wat we aan het doen zijn van de overlastgevende

[3:55:52] Passagiers.

[3:55:54] En dat volgt volgende week, de beantwoording van die vragen.

[3:55:59] De heer De Hoop, klopt het dat de geluidshinder weer omhoog gaat bij een 50-50 regeling?

[3:56:04] Dit is toch een strijd met het RBV-fondus?

[3:56:08] Het beleid is gericht op een voortdurende vermindering van geluidsbelasting.

[3:56:12] Eerst is er het pakket van de Balanced Approach procedure.

[3:56:15] Daarna wordt naar verwachting 15% gereduceerd.

[3:56:18] Daarna moet de resterende percentage worden ingevuld.

[3:56:22] Pas daarna komt het perspectief op groei en daarbij blijft de geluidsbelasting afnemen.

[3:56:28] Alleen als toestellen stiller worden, ontstaat er ruimte voor groei.

[3:56:33] Zoals ik u heb gezegd, in de eerste termijn moet de eerste 20% worden bereikt.

[3:56:37] En ik kom ook nog bij u terug ten aanzien van de heer De Groot om dat groeiperspectief al in de komende LVB neer te zetten of niet.

[3:56:47] Ik zit met een tweetal zaken.

[3:56:49] Het is best wel complex.

[3:56:51] Wil je daardoor mogelijk een vertraging oplopen?

[3:56:55] of schuif je dit er in een latere fase, zonder dat ik daar echt geen zicht op afstel wil geven, erop in.

[3:57:02] Maar hier moet ik nog technisch op bijgepraat worden.

[3:57:06] Dat wordt op korte termijn gedaan, maar daar zit dan nog wel een weging.

[3:57:09] En dan neem ik door u aangenomen motie, de motie heeft u op dit onderwerp ingebracht, heb ik begrepen, neem ik daar dan wel in mee.

[3:57:17] Maar dan is dan even de afweging van kan dit al in de Q1 volgend jaar ten aanzien van de groei,

[3:57:23] terwijl we ook hebben aangegeven dat mijn prioriteit ook echt ligt op die 20 procent.

[3:57:32] Ik heb een motie gehad over het meenemen van autonome verstilling.

[3:57:36] Dat is echt wat anders dan als de verstilling bereikt is, wat u zelf ook aangeeft via uw voorzitter, die 20 procent.

[3:57:44] En hoe ga je dan om met verdere verstilling?

[3:57:46] Dat zijn twee verschillende onderwerpen.

[3:57:48] Dus ja, andersover werk ik daar echt een motie op om dat mee te nemen in het aankomen van de LVB.

[3:57:52] Dank u wel, de heer de Hoop.

[3:57:55] Ja voorzitter, ik heb toch wat zorgen als het gaat over dat groeimodel in die 50-50 die verdeeld wordt over inwoners en de luchtvaartsector zelf.

[3:58:03] Want zoals ik het goed begrijp moet eerst 20% hinderreductie zijn.

[3:58:07] Vanaf dat moment is er met stillere vliegtuigen weer groei mogelijk.

[3:58:10] Dat is voor zover begrijp ik de minister.

[3:58:13] Maar dat betekent toch in de praktijk dat als er extra vluchten worden toegestaan die misschien wel minder geluid produceren, dat daarmee dan vanaf dat punt toch weer meer geluidshinder ontstaat en dat die daarbij ook nog eens voor 50% bij de omwonenden terecht komt.

[3:58:27] En als dat zo is, dan lijkt het mij toch niet de bedoeling.

[3:58:30] Ja, dit is een behoorlijk technische discussie.

[3:58:33] Dit is ook de aldusparadox.

[3:58:34] Het gaat echt om een geluidsbelasting op dit onderwerp.

[3:58:38] Maar ik kan me ook voorstellen dat ik dit ook gewoon nog een keertje op papier zet, want het is echt een technisch aspect.

[3:58:46] En ik snap dan ook die verwarring, want dat treedt nu ook bij mij een beetje op, moet ik zeggen.

[3:58:50] Ondanks had ik toch al wat jaren in deze materie.

[3:59:02] De aanbesteding is aan Schiphol.

[3:59:07] De regelgeving daarvan wordt in positie gebracht.

[3:59:10] Ik zal ook hier u een brief doen toekomen van dit zeer delicate proces, de stand van zaken en hoe we dat voor ons zien in aanzien van de grondafhandeling.

[3:59:21] En dat wordt dan ook gegeven voor de volgende debat.

[3:59:27] Dank daarvoor en mijn laatste vraag daarbij was of u voordat u die brief verstuurt dan ook nogmaals over de stand van zaken met de vakbonden nog een keer over een gesprek wilt gaan en dat ook mee wilt nemen in die brief.

[3:59:38] Dat is een toezegging.

[3:59:45] De heer Boutkamp, wordt de Aalsmeerbaan vaker ingezet wegens gebrek aan capaciteit bij de LVVN?

[3:59:51] LVVN geeft aan dat het conform de afspraken het verkeer afhandelt.

[3:59:55] De capaciteit is geen beperkende factor bij de inzet van verschillende banen.

[3:59:59] In de brief is aangegeven dat LVVN op dit moment geen capaciteit heeft om nieuwe hinderbeperkende maatregelen voor de Aalsmeerbaan te onderzoeken.

[4:00:11] De heer Boutkamp, kort.

[4:00:13] Ja, voorzitter.

[4:00:17] Maar mijn vraag was of dus zeg maar door dat er dus een vacature is die niet ingevuld is, daardoor dus omwonenden ervan de dupe zijn.

[4:00:30] Want in die brief staat gewoon, omdat op dit moment de capaciteit bij LVNL ontbreekt om dit op te pakken, blijft de aalsmeerbehandeling voorlopig ingezet worden, zoals in de afgelopen jaren onder het strikt preventieel baangebruik.

[4:00:41] Dat staat letterlijk in die brief, lees ik voor.

[4:00:44] Dus, met andere woorden, iemand kan die klus niet aanpakken, dus blijft het onder preventieel baangebruik in gebruik.

[4:00:51] Daardoor wordt dus onnodig die hinder gecreëerd, is mijn opzet.

[4:00:54] En de simpele vraag is, ja, klopt dat?

[4:00:56] Klopt dat.

[4:00:58] Bij de volgende voortgangsbrief kom ik hier schriftelijk op terug om hier echt dit naar heel duidelijk toegelicht te krijgen.

[4:01:06] Je mag geen misverstand overstaan.

[4:01:09] Dat lijkt me goed, gaat u verder.

[4:01:12] De heer De Groot brengt een kaart wat de autonome ontwikkeling is in de fase 1.

[4:01:17] Dat is op dit moment geen onderdeel van het plan van aanpak van de monitoring voor fase 1.

[4:01:25] Daar monitoren we sec wat de maatregelen van fase 1 doen.

[4:01:29] De heer De Groot vraagt, als ik het goed heb begrepen, om aanvullende monitoring.

[4:01:34] Ik ga kijken of dat kan.

[4:01:36] Ik beloof je nu even nog niets, maar ik wil eerst goed weten of qua techniek dit ook mogelijk is.

[4:01:42] Het is ook hier een vrij complex onderwerp en daar kan ik eventueel ook schriftelijk op terugkomen wat daar de mogelijkheden zijn voor die additionele monitoring.

[4:01:52] Heb jij dat geloven?

[4:01:53] Ja, voorzitter, misschien is het dan wel goed om te vragen om dat te doen voorafgaand aan het twee minuten debat dat is aangevraagd, als dat de minister lukt.

[4:02:01] En een tweede punt, daar wil ik toch nog even, want dan moet ik de minister wel een krets geven.

[4:02:05] Ik heb in april een motie ingediend over het onderwerp waar we het net over hadden, over wat als het 20% doel bereikt is.

[4:02:11] Maar daar heb ik niet expliciet gevraagd om het te verankeren in het aanstaande LVB.

[4:02:14] Het ging over algemene recht en regelgeving en daar ging mijn specifieke vraag over.

[4:02:17] En de minister heeft toegezegd daar ook op terug te komen.

[4:02:19] Ik zou het wel graag voor twee minuten in de bat willen weten, als het lukt.

[4:02:28] U belegt minister, kunt u zelf met een suggestie komen wat u nu toezegt?

[4:02:32] Ja, ik heb daar echt meer tijd voor nodig.

[4:02:35] Dus die tien dagen, dat gaat mij niet lukken.

[4:02:37] Ik heb hier een maand voor nodig.

[4:02:41] En waarover informeert u dan de Kamer?

[4:02:44] Daarover informeer ik of het dus mogelijk is om in fase... of er een aanvullende monitoring kan plaatsvinden.

[4:02:58] Oké, dan gaat u verder.

[4:03:02] De heer Marwenga, wanneer we terugkomen op het onderzoek, de gezondheidsraad, nou ik maak eerst een inventarisatie samen met mijn collega's van VBS en daarna kom ik met een reactie ten aanzien van het manifest en wat we daar dan voor kader mee kunnen geven.

[4:03:18] En voor wanneer doet u dat?

[4:03:23] Geeft u mij daar ook een maand de tijd voor?

[4:03:27] Ik heb geen vragen specifiek aan de staatssecretaris gehoord, dan stel ik voor dat we nu gaan proberen om te kijken of we met elkaar eens zijn over de gedane toezeggingen.

[4:03:36] Oh, oh, de afsluiting is voor de heer Boutkamp, de heer Boutkamp.

[4:03:39] Nou, dat wil ik niet claimen, voorzitter, want dat is aan u. Maar er staat nog een vraag van mij open.

[4:03:45] Die ik geen antwoord op gehad.

[4:03:47] En de vraag is?

[4:03:48] Nou, is de minister het met de PVV eens dat het wederom verstoren van de openbare orde en daarmee de vliegveiligheid in de geding kan komen, hard aangepakt moet worden?

[4:03:57] Ja of nee?

[4:03:59] Dat ben ik volmondig met u eens.

[4:04:00] Oké.

[4:04:01] Nou, dan gaan we nu over naar de toezeggingen.

[4:04:06] De eerste toezegging is, de Kamer ontvangt begin volgend jaar de appreciatie van de minister van de Roodmap, SAF.

[4:04:14] Ja?

[4:04:15] De tweede toezegging, toezegging aan het lid Posma, Marisa niet.

[4:04:19] De Kamer wordt geïnformeerd over de mogelijkheden om zwavel en aromaten in kerosine uit te vaceren nadat de minister in Brussel heeft geprobeerd om een coalition of the willing te vormen.

[4:04:31] De Kamer wordt binnen enkele weken geïnformeerd over de wijze waarop de sector de afspraak naar het maatregelenpakket Schiphol zou uitvoeren.

[4:04:39] Toezegging aan meneer De Groot.

[4:04:42] De minister komt nog binnen een maand schriftelijk terug op de vraag waarom de autonome groei in fase 1 niet wordt meegenomen ten aanzien van de geluidsreductie op Schiphol en over de vraag of hierover monitoring kan plaatsvinden.

[4:04:56] Check.

[4:04:57] De vijfde toezegging.

[4:04:59] Een toezegging aan meneer Hoop.

[4:05:01] De minister komt nog schriftelijk bij de Kamer terug in hoeverre het groeiperspectief op Schiphol na de realisatie van de 20% geluidsreductie al dan niet een verslechtering van de situatie van de bewoner betekent.

[4:05:16] Ja.

[4:05:18] Dan een toezegging aan meneer Boutkamp.

[4:05:21] In de volgende voortgangsbrief wordt de Kamer geïnformeerd over de consequenties van de capaciteit bij LVNL voor het secundair baangebruik op de Alsmeerbaan.

[4:05:36] Toezegging aan meneer De Hoop.

[4:05:37] De Kamer wordt voor het volgende commissie debat luchtvaart geïnformeerd over de grondafhandelingsbedrijven op Schiphol en over de uitkomsten van het gesprekje over de vakbonden.

[4:05:47] Dan de laatste toezegging, een toezegging aan meneer Bamenga.

[4:05:50] Binnen een maand komt de minister met een reactie op het manifest gezondheid en luchtvaart.

[4:05:58] En het lid POSMA heeft in twee minuten een debat aangevraagd.

[4:06:01] Nou, dit was het commissiedebat.

[4:06:03] Dank allemaal voor jullie constructieve bijdrage.

[4:06:05] Dank aan de mensen ook op de tribune.

[4:06:08] Het moet echt heel hoog nodig zijn, meneer.

[4:06:11] Ik mis eigenlijk in het rijtje van toezeggingen dat de minister schriftelijk komt naar aanleiding van de vragen over de zonnepanelen.

[4:06:18] Die mis ik in het overzicht.

[4:06:22] Schriftelijk?

[4:06:22] Ja, nee, schriftelijk.

[4:06:23] Deze vraag heb ik vandaag gesteld en niet in het schriftelijk overleg.

[4:06:34] Het is aan u of u die toezichting doet.

[4:06:40] De vragen worden beantwoord bij het schriftelijk overleg.

[4:06:53] Dat is volgens mij wat hier overheen gekomen is.

[4:06:58] Ik heb hem niet genoteerd, ik hoop maar dat jullie dat zelf met elkaar zo verwacht zijn.

[4:07:03] Iedereen bedankt, het was een mooi debat en tot de volgende keer.