Arbeidsmigratie

[0:00:06] Het is tien uur.

[0:00:06] Goedemorgen.

[0:00:07] Ik open hierbij de vergadering van de vaste commissie voor sociale zaken en werkgelegenheid.

[0:00:14] Aan de orde is het commissiedebat over arbeidsmigratie.

[0:00:19] Van harte welkom aan de mensen op de publiekritiek Brune en iedereen die het debat op afstand volgt via de stream.

[0:00:26] En hartelijk welkom aan de kerstverse minister die haar eerste debat met deze commissie gaat voeren vandaag.

[0:00:35] Aan de zijde van de Kamer zijn aanwezig mevrouw Pot, D66, mevrouw Martens van Amerika, VVD, mevrouw Partijn, GroenLinks, PvdA en mevrouw Saris, NRC.

[0:00:46] In eerste termijn van de Kamer is de spreektijd per fractie vijf minuten.

[0:00:52] Ik sta drie interrupties toe.

[0:00:58] Als eerste geef ik het woord aan mevrouw Pot, D66.

[0:01:03] Dank u wel, voorzitter.

[0:01:04] Voorzitter, ik ga beginnen met even zeggen dat ik tussendoor een tweetal keren toe even weg moet rennen, omdat ik elders in het pand verwacht wordt.

[0:01:11] Dat is niet heel chic, maar ik ga het toch doen.

[0:01:14] Maar u kunt mij weer terugverwachten.

[0:01:16] Voorzitter, om te beginnen natuurlijk inderdaad een hartelijk welkom aan de nieuwe minister.

[0:01:20] Heel veel succes, heel veel wijsheid.

[0:01:21] Het is een prachtig departement, dus we gaan elkaar vast nog veel treffen.

[0:01:26] Om te beginnen.

[0:01:27] Ik wil graag even terugkijken op de debatten die we eerder met elkaar hebben gehad over dit onderwerp.

[0:01:32] En dan begin ik met de wet toelating ter beschikkingstelling van arbeidskrachten.

[0:01:36] Daar zijn toen behoorlijk wat moties en amendementen over ingediend.

[0:01:39] En ik vroeg me af of de minister misschien een soort update op hoofdlijnen zou kunnen geven over de opvolging van die moties en de implementatie van de wet.

[0:01:46] Want door het enorme belang voor arbeidsmigranten en het voorkomen van soms vreselijke situaties is verdere vertraging van de uitvoering iets dat volgens mij iedereen hier wil voorkomen.

[0:01:56] Voorzitter, in het laatste commissiedebat heb ik het vrij uitgebreid gehad over het salariscriterium van de kennismigrantenregeling.

[0:02:04] Zo had ik het over de netbeheerders, die tot 2029 maar liefst 28.000 technici nodig hebben om te zorgen dat onze bedrijven kunnen blijven draaien en nieuwe huizen kunnen worden aangesloten op het stroomnet.

[0:02:17] Ik zou zeggen, best belangrijk.

[0:02:19] De netbeheerders kunnen deze mensen niet allemaal binnen Nederland vinden.

[0:02:23] En de netbeheerders zijn daar niet alleen in.

[0:02:25] Zo zijn er talloze bedrijven, organisaties en sectoren die cruciaal zijn voor de toekomst en onze welvaart.

[0:02:31] In de zorg, in de techniek en de bouw.

[0:02:33] En allemaal hebben ze personeel nodig dat ze niet kunnen vinden binnen Nederland en vaak ook niet binnen Europa.

[0:02:38] De netbeheerders geven aan dat als het salariscriterium aangescherpt wordt, ze niet meer de mensen van buiten aan kunnen trekken die ze zo hard nodig hebben.

[0:02:46] En ook daar zijn ze niet alleen in.

[0:02:47] Een gigantische coalitie aan bedrijven, die essentieel zijn voor ons verdienvermogen en onze innovatiekracht, heeft de krachten gebundeld.

[0:02:54] Van ASM tot DAF, van Damen tot Fokker, van Philips tot Siemens en Enexis, allemaal willen ze duidelijk maken aan de politiek, als jullie het salariscriterium aanscherpen, dan kunnen we niet meer doen waar wij Nederland groot mee maken.

[0:03:08] Ik hoor graag van de minister hoe zij aankijkt tegen deze oproep van de bedrijven.

[0:03:13] Voorzitter, dan nu een onderwerp waar ik jarig... O, interruptie van mevrouw Partijn.

[0:03:22] Helemaal goed, dank voorzitter.

[0:03:24] Ik zou graag van mevrouw Pott willen weten, want als je niet naar het salariscriterium kijkt, er wordt ook gezegd, het is ook moeilijk om iets anders als criterium te hebben.

[0:03:33] Het handhavend criterium zou je kunnen doen, maar je hebt ook nog

[0:03:38] Er is echt wel sprake van dat er niemand te vinden is in Nederland, bijvoorbeeld.

[0:03:44] En de scholingscriteria.

[0:03:47] Maar wat ik wel zo mooi zou vinden is om eens na te denken over andere criteria.

[0:03:51] Bijvoorbeeld directe dienstverbanden.

[0:03:53] Waarom zou er een uitzend... Als je echt iemand nodig hebt, waarom zou je er een uitzendbureau tussen zitten?

[0:03:57] Als je echt iemand nodig hebt, waarom geef je iemand dan niet een contract van drie jaar?

[0:04:01] En wat meer zekerheid in dat opzicht.

[0:04:03] Is mevrouw Pot met mij eens dat het goed zou zijn om ook daar naar te kijken?

[0:04:07] Frappot.

[0:04:09] Ik ben bereid om naar heel veel verschillende dingen te kijken.

[0:04:13] Ik weet niet of een direct dienstverband per se een eis is waarmee we veel opschieten.

[0:04:20] Ik denk dat het belangrijkste is, en dat is een vraag die ik al 35 keer aan dit kabinet heb gesteld.

[0:04:27] Laten we komen met een duidelijke visie op de Nederlandse economie.

[0:04:30] Waar gaan we naartoe met elkaar?

[0:04:32] Dan wordt het gemakkelijker om niet alleen voor de groep kennismigranten,

[0:04:38] de reguliere arbeidsmigranten van binnen de EU, om gewoon te zeggen, dit willen we wel en dat willen we niet.

[0:04:44] En dan kunnen we daar vervolgens mee aan de slag.

[0:04:46] En dat is de volgorde.

[0:04:47] En we kunnen wel steeds aan de achterkant allemaal dingen blijven bedenken, maar dan krijg je dus dit soort dingen.

[0:04:53] Het gaat mij niet om allerlei dingen bedenken.

[0:04:55] Het gaat mij om dat als we mensen hier naartoe halen, dat mensen niet na een half jaar weer op straat staan en vaak dan ook weer in de situatie komen dat ze geen huis hebben.

[0:05:04] Het gaat mij erom dat werkgevers die mensen hier naartoe halen en vaak

[0:05:09] uit Azië of een hele andere omgeving, dat die werkgevers zorgen dat die mensen wel een huis hebben om te wonen.

[0:05:16] Dat zijn de dingen waar we moeten voorkomen dat het misgaat en het gaat mij niet persen om het slaagscriterium, maar ik zou het wel mooi vinden als we kijken van hoe kan je dat nou wat beter regelen zodat de mensen die hier naartoe komen de kans krijgen om een goed leven op te bouwen.

[0:05:29] Voorzitter, het voorkomen dat mensen op straat staan en zorgen dat ze allemaal een huis hebben, daar is natuurlijk... Ik denk dat u heel hard zal moeten zoeken om in deze commissie iemand te vinden, ook als de groep wat groter is, die daarop tegen is.

[0:05:42] Natuurlijk zijn we daar allemaal voor.

[0:05:44] Dus ja, dat lijkt me geen enkele... Maar dat heeft verder vrij weinig te maken met de discussie over het salariscriterium.

[0:05:50] Ik vind dat een enorme rare botte bijl waar we helemaal niks aan hebben en al helemaal niet voor de bedrijven die aan de bel hebben getrokken nu.

[0:05:59] Dan nu een onderwerp waar ik jaren geleden al over begonnen ben, maar wat nog steeds zeer actueel is, de veiligheid van arbeidsmigranten.

[0:06:09] Vorige week kwam het rapport hierover van de Onderzoeksraad voor Veiligheid uit.

[0:06:12] Voorzitter, Chris van Dam betoogde, en dat is helaas terecht, dat de veiligheid van arbeidsmigranten te weinig aandacht krijgt.

[0:06:19] Uit de cijfers blijkt dat de kans dat een arbeidsmigrant betrokken raakt bij een bedrijfsongeval tot maar liefst vijf keer groter is dan voor andere werknemers.

[0:06:26] En Van Dam stelt dat arbeidsmigranten te vaak gebruikt worden voor wegwerpwerk.

[0:06:31] De term alleen al, voorzitter.

[0:06:33] En dat ze belanden in een niemandsland tussen de zorgplicht van de uitzender en de zorgplicht van de werkgever.

[0:06:38] Daar word ik dus echt een beetje kwaad van.

[0:06:41] Want deze mensen komen naar Nederland om keihard te werken en bedrijven maken daar graag gebruik van.

[0:06:46] En vervolgens lopen ze een veel groter risico betrokken te raken bij een ongeval en voelt niemand zich hier verantwoordelijk voor.

[0:06:52] Dat is niet alleen Nederland onwaardig, dat is mensen onwaardig.

[0:06:55] En daarom hoor ik graag van de minister hoe zij ervoor gaat zorgen dat dit echt anders gaat worden.

[0:06:59] Wat haalt zij uit het rapport van de onderzoeksraad?

[0:07:02] Het moet klaar zijn met bedrijven die de verantwoordelijkheid voor zorg afschuiven.

[0:07:06] Kunnen we zorgen dat de werkgever ten alle tijden verantwoordelijk blijft?

[0:07:10] Een van de risicofactoren die de onderzoeksraad signaleerde en de adviesraad migratie eerder ook al, is het niet spreken van de taal.

[0:07:16] Gevaarlijk als je veiligheidswaarschuwingen niet begrijpt en als je de weg niet weet als er wat gebeurt.

[0:07:21] En ook hier dienen werkgevers verantwoordelijkheid te nemen.

[0:07:24] Hoe zorgt de minister daarvoor?

[0:07:25] Mevrouw, partij met haar laatste interruptie.

[0:07:28] Het gaat snel zo.

[0:07:30] Ik had ook hier, een van de belangrijkste aanbevelingen van de onderzoeksraad was juist die directe dienstverbanden.

[0:07:39] Dus ik vraag me dan af, vindt u dat in dit gebouw wel relevant?

[0:07:44] Vrouw Pot.

[0:07:44] Zeker, voorzitter.

[0:07:45] Volgens mij zegt D66 al ongeveer sinds de prehistorie flex, minder flex.

[0:07:51] Dus ja, dat vind ik.

[0:07:54] Voorzitter, punt dat hier aan raakt.

[0:07:57] Twee jaar geleden diende ik een motie in die opriep geweld onder arbeidsmigranten te onderzoeken om te kijken naar wat de prevalentie is en wat de oorzaken zijn.

[0:08:05] En inmiddels zijn we twee jaar verder, maar die aangenomen motie is nog steeds niet uitgevoerd.

[0:08:10] En nu blijkt uit openbaarmaking van de stukken dat dit komt door geruzie tussen ministeries onderling over uitvoering van de motie.

[0:08:17] En ik begrijp dat nu eindelijk de motie uitgevoerd gaat worden, maar kan de minister dat bevestigen en kan ze duidelijk maken wanneer we dan die resultaten kunnen verwachten?

[0:08:25] Want ook dit heeft te maken met de veiligheid van mensen en de veiligheid op de plek waar zij wonen.

[0:08:31] Voorzitter, tot slot een punt dat ook hieraan gerelateerd is.

[0:08:34] De Stichting Nederlandse Straatdokters die tracht mensen in de aller kwetsbaarste omstandigheden ook

[0:08:40] toegang tot zorg te geven.

[0:08:42] Indrukwekkend werk.

[0:08:43] En zij zien dat de toegang tot de zorgverzekering voor arbeidsmigranten in Nederland onnodig lastig is.

[0:08:49] Het hebben van een woon- of briefadres is vaak vereist, maar dat loopt ook vaak spaak.

[0:08:54] Gemeenten geven zo'n briefadres niet zomaar uit en bovendien raken arbeidsmigranten hun zorgverzekering kwijt als ze na verlies van hun werk hun huisvesting of briefadres verliezen.

[0:09:03] Maar veel arbeidsmigranten staan wel geregistreerd in de RNI.

[0:09:07] En als het mogelijk zou worden om een zorgverzekering af te sluiten via de NRI-inschrijving, dan kunnen honderdduizenden arbeidsmigranten zich verzekeren.

[0:09:14] Is de minister bereid om dit te onderzoeken met haar collega's van VWS en BZK en de straatdokters?

[0:09:20] Voorzitter, dank u wel.

[0:09:23] Keurig binnen de tijd.

[0:09:25] Dan gaan we nu luisteren naar mevrouw Martens Amerika.

[0:09:30] Dank, voorzitter.

[0:09:32] Nieuw in deze commissie, maar ontzettend vereerd en zin in.

[0:09:35] Een sterke economie is wat de VVD betreft essentieel voor onze welvaart.

[0:09:39] Om te kunnen zorgen dat we de middelen hebben om te investeren in zorg, onderwijs, wegen en meer.

[0:09:44] Maar tegelijkertijd kent ons land een enorm... Ik ga u even onderbreken.

[0:09:48] Dit is de lange bel.

[0:09:50] En als u door zou praten, zou dat niet tevoren zijn via de stream.

[0:10:46] Waar ik mee afsloot, grote uitdagingen op de arbeidsmarkt.

[0:10:50] De tekorten waardoor we medewerkers nodig hebben van buiten ons land.

[0:10:54] Zeker ook in de wetenschap dat de Nederlandse studenten nog onvoldoende kiezen voor de banen in de sectoren van de toekomst.

[0:11:01] Iets wat deze minister wellicht eerder heeft gehoord.

[0:11:03] En of dat nu mbo is, hbo of wo, we hebben daar grote uitdagingen voor met z'n allen.

[0:11:08] En zolang we daar geen maatregelen durven nemen, blijven wij afhankelijk van talent uit het buitenland.

[0:11:13] Maar die balans vinden is ook uitdagend.

[0:11:15] En dat is volgens mij al duidelijk geworden in de bijdrage van mijn voorganger.

[0:11:18] Voorzitter, we mogen onze ogen namelijk niet sluiten voor de keerzijde.

[0:11:22] We zien ook de druk die migratie legt op onze woningmarkt.

[0:11:25] We zien de impact op sociale cohesie in buurten en dorpen.

[0:11:28] En we zien hoe overlast en misstanden draagvlak voor migratie ondermijnen.

[0:11:33] Maar absoluut niet minder belangrijk is de uitbuiting van arbeidsmigranten.

[0:11:36] Mensen die hierheen komen voor een baan en gedwongen worden te leven onder erbarmelijke omstandigheden.

[0:11:41] En de VVD is daar dan ook direct duidelijk over.

[0:11:43] Wat ons betreft grijpen we harder in.

[0:11:45] Kan de minister met alle respect voor de korte tijd waarmee zij op dit dossier zit, toch reflecteren op het vraagstuk en de middelen die zij in haar tas heeft zitten om ook daadwerkelijk ondernemers aan te spreken op hun verantwoordelijkheid en eventueel actie te nemen?

[0:11:57] En zo niet, wat heeft ze van de Kamer nodig om te zorgen dat ze dit wel kan?

[0:12:02] Voorzitter, met alle respect voor de collega, maar dat is een vrij brede vraag.

[0:12:09] Dus wellicht kan mevrouw Martens een beetje zelf aangeven waar dan volgens de VVD werkgevers echt specifiek op moeten worden aangepakt.

[0:12:22] Er was inderdaad een vraag aan de minister en die is heel breed, omdat ik nu wil aftasten hoe de minister erin staat en hoe zij kijkt naar de instrumenten die zij heeft, waarna wij hier volgens mij kunnen nadenken over eventuele aanvullende voorstellen die er zijn.

[0:12:35] Waar ik absoluut zelf aan denk, is dat we sneller vergunningen moeten intrekken.

[0:12:39] Dus op het moment dat er misstanden plaatsvinden, zullen we wellicht minder vaak moeten toekijken en waarschuwingen uitdelen, maar sneller optreden om ook daadwerkelijk het signaal af te geven dat misbruik maken van onacceptabel is.

[0:12:52] Een vervolgvraag, mevrouw Pot.

[0:12:55] En over welke vergunningen gaat het dan?

[0:12:56] Gaat het dan over mensen van buiten de EU en niet over binnen de EU?

[0:12:59] Want die hebben natuurlijk geen vergunning nodig.

[0:13:02] Mevrouw Martens.

[0:13:03] In deze gaat het inderdaad buiten de EU.

[0:13:05] En daarom vroeg ik ook aan de minister welke instrumenten er zijn.

[0:13:07] Maar als mevrouw Pot zelf een suggestie heeft om wellicht mij mee te nemen in haar kennis die zij heeft opgedaan op dit dossier, dan hoor ik haar natuurlijk ook graag.

[0:13:15] Delfis Aad Lokink.

[0:13:17] Dat is het wel een beetje, ja.

[0:13:19] Maar ik laat mij graag uitlokken, hoor.

[0:13:21] Nou, voorzitter, dan inderdaad wel een goede... Ik zou het dus eigenlijk wel een goed idee vinden, want ik denk dat het... Daar waar het gaat om internationaal is het inderdaad vrij makkelijk om natuurlijk vergunningen in te trekken.

[0:13:34] Voor mensen die gewoon uit de EU komen, ja, daar valt natuurlijk niet zoveel aan te vergunnen.

[0:13:38] Maar wat we wel zouden kunnen doen is natuurlijk bijvoorbeeld zeggen, nou, laten we nou...

[0:13:43] Het verplicht maken voor gemeenten bijvoorbeeld om bij de vestiging van nieuwe bedrijven.

[0:13:49] te zorgen dat daar inderdaad een verplichte bedrijfseffectrapportage plaatsvindt, dus dat er ook wordt gekeken naar inderdaad hoe zit het dan met woningen, hoe zit het met scholen, hoe zit het met vervoer bijvoorbeeld van mensen, zodat een bedrijf daar alleen maar gevestigd kan worden op het moment dat dat allemaal goed gaat.

[0:14:09] En een tweede zou zijn, en daar is de VVD altijd erg aarzelend over,

[0:14:14] Ik denk dat je veel meer moet zeggen, deze bedrijven wel en deze bedrijven niet.

[0:14:18] Dus dat je aan de voorkant zult moeten zeggen, bijvoorbeeld waar het gaat om slachterijen.

[0:14:24] Ik weet niet of we daar nog wel zoveel van nodig hebben.

[0:14:26] De puinhoop daar is zo groot.

[0:14:27] Nou, laten we dan maar zorgen dat ze in eerste instantie gaan werken, allemaal in loondienst.

[0:14:33] En als dat niet kan, dan moeten we misschien überhaupt gewoon wat minder slachterijen hebben.

[0:14:38] Is de VVD daar ook voor in, zeg ik dan toch maar even terug.

[0:14:44] Dank en ook dank voor deze uitleg.

[0:14:47] Zeker.

[0:14:48] Mijn voorganger heeft ook een plan geschreven over arbeidsmigratie waarin wij daadwerkelijk willen dat gemeentes en werkgevers verantwoordelijk worden voor bijvoorbeeld die huisvesting.

[0:14:55] Dus we moeten gaan kijken hoe wij ook daadwerkelijk wettelijk gaan verankeren dat zij hier verantwoordelijk kunnen worden gehouden.

[0:15:01] Want wat mevrouw Pothildrecht schetst, binnen de EU is dat natuurlijk een stuk lastiger.

[0:15:05] We hebben natuurlijk wel nog de uitzendbranche waar we wel degelijk zouden kunnen kijken in hoeverre zij mogen opereren.

[0:15:11] En met betrekking tot wie wel, wie niet.

[0:15:14] Ik ga er zeker naar kijken.

[0:15:19] Dan de andere groep binnen de arbeidsmigranten.

[0:15:22] Dat gaat namelijk over de kennismigranten.

[0:15:23] Een groep talenten die essentieel zijn voor ons toekomstige verdienvermogen.

[0:15:27] Een groep mensen die de gaten opvult op de expertise's waar Nederlandse studenten nog onvoldoende voor kiezen.

[0:15:32] Maar sectoren waarvan we allemaal weten en uitspreken dat we die willen behouden in Nederland.

[0:15:37] Van de maritieme maakindustrie tot aan de hoofdgeleiders.

[0:15:40] Nederland kent een aantal maatregelen als de ETK, de 27% regeling, die aantoonbaar bijdragen dat ze talent aantrekken.

[0:15:46] Maatregelen waarbij moord en brand scheelen in dit huis wanneer ze aankondigen om te vertrekken, maar toch omstreden zijn en niet altijd evenveel draagvlak voor is.

[0:15:56] Wat mij daaraan stoort is dat het te vaak wordt afgeschilderd alsof dit enkel een belastingvoordeel zou zijn voor deze talenten.

[0:16:02] Maar wanneer we daadwerkelijk willen dat we toegaan naar een gelijkspeelveld om concurrerend te zijn in de wereld en zeker binnen de EU, kan het niet zo zijn dat landen om ons heen een been bijtrekken en maatregelen opschroeven en Nederland debatten voert over al dan niet het afschaffen

[0:16:16] Het is kortzuchtig en het zorgt ervoor dat het opgebouwde ecosysteem steeds vaker onder druk staat.

[0:16:27] Juist de bedrijven die de topsalarissen niet kunnen betalen, drijven op talent waar hun talentenpoel uit voortkomt.

[0:16:37] We moeten dat koesteren en laten we dat nou niet politiek maken.

[0:16:41] En de voorganger van deze minister heeft in zijn laatste brief dan ook aangegeven de inkomensgrenzen te willen verhogen.

[0:16:46] Bijvoorbeeld voor de kennismigrantenregeling.

[0:16:48] Laat ik vooropstellen, mijn fractie begrijpt dat we misbruik moeten uitzonderen.

[0:16:52] En we moeten ergens een grens trekken.

[0:16:53] Maar toch is wat ons betreft deze salariseis onzorgvuldig en heeft risico's.

[0:16:58] De VVD-fractie ziet dat bedrijven die fiscale maatregelen zo hard nodig hebben, zoals die start-and-scale-ups, hierdoor buiten de boot dreigen te vallen.

[0:17:05] Kunnen we wellicht kijken naar het opleidingsniveau?

[0:17:07] Want wanneer we het hebben over talent, hebben we dat wat de VVD betreft te vaak over HBO en WO-talent.

[0:17:13] Soms zijn er de beste handen nodig die wij in Nederland gewoon simpelweg nog niet opleiden.

[0:17:17] Hoe kijkt de minister hiernaar?

[0:17:19] We kunnen ook een belangrijke stap voorwaarts zetten wanneer, als we het hebben over talent, we het niet enkel gaan hebben in de communicatie over HBO en WO, maar MBO hierin zouden meenemen.

[0:17:29] Door niet te kijken naar inkomen, maar naar opleidingen, kunnen we die maatschappelijke herwaardering voor onze MBO'ers natuurlijk ook verder laden.

[0:17:36] Hoe kijkt de minister hiernaar?

[0:17:37] De VVD is duidelijk, Nederland kan niet zonder arbeids- en kennismigranten.

[0:17:42] Zij zijn nodig om de tekorten op te vangen in onze economie en deze klaar te stomen voor de toekomst.

[0:17:47] Maar we moeten de balans zorgvuldig bewaren.

[0:17:49] Dat betekent arbeidsmigratie fatsoenlijk en beheersbaar houden, werkgevers aanspreken op hun verantwoordelijkheid, misstanden keihard aanpakken en eerlijk zijn over de druk die zij wel degelijk leggen op onze samenleving.

[0:18:00] Kennismigratie koesteren, investeringen in regelingen die talent aantrekken en volgas investeren in nieuwe technologieën zodat er op termijn wel degelijk minder arbeidsmigratie nodig is.

[0:18:09] Dank u wel.

[0:18:14] Voorzitter, dank u wel en ook welkom aan u in deze commissie.

[0:18:19] Ik hoor de VVD met een warme pleidooi voor kennismigranten en met name de innovatieve sector.

[0:18:26] In het IBO wat wij toegestuurd hebben gekregen, staan behoorlijk wat maatregelen voorgesteld om te kijken hoe ga je arbeidsmigratie aanpakken.

[0:18:36] En een aantal maatregelen zitten in de fiscale regelingen.

[0:18:42] Denk bijvoorbeeld aan het afschaffen van verlaagd btw-tarief op Sierteelt.

[0:18:48] Denk aan het afschaffen van verlaagd btw-tarief op arbeidsintensieve werkzaamheden.

[0:18:55] Dat levert behoorlijk wat op.

[0:18:57] Hoe staat de VVD daar tegenover?

[0:19:01] Ja, dank.

[0:19:02] Terecht een interessante vraag.

[0:19:04] Het gevaar op dit moment is als we nu zonder het integraal te gaan bekijken, losse maatregelen per sector gaan nemen.

[0:19:11] Ik vind dat lastig en gevaarlijk.

[0:19:13] Aan de andere kant, wat ik ook eerlijk zei tegen mevrouw Pot, realiseer ik me heel goed dat we grote uitdagingen hebben.

[0:19:18] Wat de VVD betreft gaan we nadrukkelijk kijken naar wie hebben we nodig en hoe zorgen we dat ze hier gaan krijgen.

[0:19:24] Daarom vroeg ik aan de minister, kunnen we dan niet in plaats van sectoren wel of niet,

[0:19:29] ingrijpen in waar wij ons geld mee mogen verdienen.

[0:19:31] Kijken naar wie hebben we nodig sectorbreed.

[0:19:35] Door opleidingen te hanteren als voorwaarden in plaats van een sector.

[0:19:38] En dat is eigenlijk wat ik eerst aan de minister wil vragen voordat we gaan kijken naar sectoren.

[0:19:44] Voorzitter, het IBO pleit juist voor een heel mandje en een integrale aanpak.

[0:19:49] Dus fiscale maatregelen aan de ene kant, maar ook andere maatregelen als het gaat bijvoorbeeld om flex arbeid.

[0:19:58] Gisteravond hebben we met de collega van mevrouw Paul een discussie gehad over de integratie.

[0:20:04] Wij hebben als nieuwsjaarcontract aandacht gevraagd voor de invoering van een werkgeversheffing.

[0:20:10] En die werkgeversheffing voor arbeidsmigranten willen wij invoeren om werkgevers verantwoordelijk te maken voor taal, opleiding en scholing van hun medewerkers.

[0:20:21] Ik hoor de VVD zeggen wij vinden ook dat werkgevers de verantwoordelijkheid moeten nemen.

[0:20:26] Mooi, maar hoe kijkt de VVD naar ons voorstel om een werkgeversheffing in te voeren zodat de lasten komen te liggen waar ze horen en niet worden afgewend tot op de samenleving?

[0:20:39] Dit is een fundamentele verschil in kijk op economie die met deze vraag heel duidelijk wordt tussen de VVD en het nieuw sociaal contract.

[0:20:48] Mijn collega van het nieuw sociaal contract pleit opnieuw voor een nieuwe lastenverzwaring voor het bedrijfsleven.

[0:20:55] Ik denk dat dat iets is wat onze economie op dit moment niet nodig heeft.

[0:21:02] Zeker omdat ik de collega van mevrouw Saris heel vaak hoor... over haar zorg over het verdienvermogen en het gelijke speelveld in Europa.

[0:21:10] En dan kiest Nieuwsjaar contracten om in een andere commissie... wederom te pleiten voor een lastenverzwaring.

[0:21:14] Volgens mij is dat niet wat we moeten doen.

[0:21:17] Daarmee overigens leiden alle bedrijven...

[0:21:20] onder de verantwoordelijkheid die de bedrijven zouden moeten nemen die deze arbeidsmigranten in dienst nemen.

[0:21:25] Dat noem ik schieten met hagen op een mug.

[0:21:27] Maar volgens mij kunnen we elkaar wel degelijk ergens in het midden vinden.

[0:21:30] En dat is wat ik ook in mijn bijdrage heb gezegd en mijn voorganger in zijn plan heeft gedeeld.

[0:21:34] Wij moeten zorgen dat gemeenten en werkgevers wettelijk aansprakelijk worden voor bijvoorbeeld huisvesten van arbeidsmigranten.

[0:21:41] Het zorgen voor arbeidsmigranten.

[0:21:43] En dat is waar ik wil beginnen.

[0:21:44] Daarmee voorkomen we dat iedereen hieraan moet gaan bijdragen.

[0:21:52] Ja, voorzitter, dus ik moet even mijn interrupties besparen.

[0:21:57] Vanmorgen lazen we in het Financieel Dagblad dat gewoon de helft van de uitzendbureaus onder de radar werkt.

[0:22:05] De helft van de uitzendbureaus neemt hun verantwoordelijkheid niet en creëert daarmee een ongelijk speelveld.

[0:22:12] Dit luidt op misstanden, oneerlijke concurrentie.

[0:22:14] Hoe kijkt de VVD daar dan naar?

[0:22:19] Ja, absoluut.

[0:22:20] Verschrikkelijk.

[0:22:22] Volgens mij heb ik dat ook in mijn bijdrage menoemd.

[0:22:24] Wij zullen werkgevers en helemaal de schijnconstructies, dus de waaruitzendbureaus worden ingezet om uiteindelijk bepaalde verantwoordelijkheden te vermijden, hard moeten aanpakken.

[0:22:33] Dan zullen we moeten kijken naar vergunningen.

[0:22:35] Wij zullen werkgevers verantwoordelijk moeten houden.

[0:22:37] Volgens mij probeerde mevrouw Potnet in haar bijdrage dat ook wel te schetsen.

[0:22:40] Er zijn natuurlijk wegen waardoor uiteindelijk iedereen zijn handen er vanaf kan trekken.

[0:22:44] Dus ik sluit me aan bij de vragen richting de minister.

[0:22:47] Hoe voorkomen we dat?

[0:22:48] is er volgens mij hier een grote meerderheid om te zorgen dat we dat aanpakken.

[0:22:55] Dan gaan we nu luisteren naar mevrouw Partijn.

[0:22:59] GroenLinks, mevrouw.

[0:23:00] Dank, voorzitter.

[0:23:02] Kinderen die soms twee uur te vroeg op schoolplein staan omdat hun ouders vroeg naar het werk moeten.

[0:23:07] Vijfjarige kinderen die nog niet kunnen praten.

[0:23:10] Kinderen die met hun ouders het huis moeten delen met onbekende mensen die steeds wisselen.

[0:23:15] Kleuters die alleen naar school moeten lopen.

[0:23:19] Dit is de situatie waar veel kinderen van arbeidsmigranten in zitten.

[0:23:23] Voor deze kinderen zou de school de nodige steun moeten kunnen geven.

[0:23:27] Maar voor deze kinderen zijn onvoldoende middelen beschikbaar om die extra steun te bieden.

[0:23:32] Scholen zitten met hun handen in hun haar, want voor deze Europese kinderen krijgen ze minder geld dan als ze andere migrantenkinderen hebben.

[0:23:42] Waar zijn we mee bezig?

[0:23:44] Het IBO-rapport arbeidsmigratie stelt dat er structureel bijna 40 miljoen extra nodig is voor deze kinderen.

[0:23:51] Is de minister bereid zich in te zetten voor deze kinderen en voor 2026 ruimte te vinden voor de scholen om dit probleem op te lossen en met de minister van OCW, uw opvolger, aan te dringen bij haar of bij hem, moet ik zeggen, om te zorgen voor het bekostigingssysteem dat aangepast moet worden om te zorgen dat deze mensen daaronder vallen?

[0:24:13] Voorzitter, ik weet het, dit is geen OCW-debat.

[0:24:16] Deze problemen zijn het gevolg van de manier waarop wij in Nederland arbeidsmigratie hebben vormgegeven.

[0:24:22] De ouders van deze kinderen hebben vaak onzeker, onderbetaald, onregelmatig, ongezond en gevaarlijk werk, worden soms uitgebuit en hebben vaak onzekere en slechte huisvesting.

[0:24:33] Ondanks de omstandigheden wordt steeds opnieuw groepen mensen naar Nederland gehaald.

[0:24:38] Steeds zwaarder komen de voorzieningen onder druk te staan.

[0:24:41] Er is geen huisvesting.

[0:24:43] geen huisarts en geen onderwijs beschikbaar.

[0:24:46] De druk op de dakloze opvang in de wijken neemt toe en de handhaving schiet tekort.

[0:24:51] Het is voor de handhavers dweilen met de kraan open, al dus de arbeidsinspectie.

[0:24:55] De arbeidsmigranten, hun kinderen, hun buren en de samenleving zijn de dupe.

[0:25:01] En dat weten we al zo lang.

[0:25:03] Het is in alle vormen onderzocht.

[0:25:05] Er ligt hier een stapel rapporten.

[0:25:07] Economische effecten van de arbeidsmigratie.

[0:25:09] De gevolgen voor de vleessector.

[0:25:11] Wie komt, wie blijft.

[0:25:12] Het IBO-onderzoek arbeidsmigratie.

[0:25:14] Verkenningen.

[0:25:15] Nou, en ik kan doorgaan en doorgaan.

[0:25:16] Deze stapel.

[0:25:18] En ik heb er best veel van gelezen.

[0:25:19] Niet alles, want het is bijna niet te doen.

[0:25:21] Ik raad het u aan om het door te lezen.

[0:25:23] Maar ze zeggen eigenlijk allemaal hetzelfde.

[0:25:25] Het kan zo niet langer.

[0:25:28] We moeten zorgen dat werkgevers hun verantwoordelijkheid gaan nemen.

[0:25:31] We moeten keuzes maken in onze economie.

[0:25:34] We willen zorgen dat mensen rechtstreeks in dienst komen, want dat is de beste oplossing.

[0:25:39] En dat blijkt ook uit al die rapporten, ook het laatste OVV-rapport zegt dat weer.

[0:25:44] We moeten zorgen dat er meer zekerheid is voor inkomen en huisvesting, want dat is de enige manier waarop we ook die kinderen de zekerheid kunnen geven, de stabiliteit kunnen geven waarin ze op moeten groeien.

[0:25:55] Kan de minister aangeven

[0:25:57] wat zij nu gaat doen, hoe zij gaat kiezen voor wat echt nodig is om de situatie te verbeteren van arbeidsmigranten en hun buren.

[0:26:04] Wat is haar visie na het lezen van al die rapporten?

[0:26:07] En ik begrijp dat ze dat nu nog niet gedaan heeft, maar ik ben wel benieuwd wat haar eerste indruk is van wat ze nu gehoord heeft.

[0:26:13] Kan ze aangeven hoe zij specifiek tegen het IBO arbeidsmigratie aankijkt en wanneer we daar een reactie op kunnen verwachten?

[0:26:20] Hoe gaat de minister zorgen dat er meer zekerheid van werk en inkomen en huisvesting voor arbeidsmigranten komt?

[0:26:27] Want als de kinderen nu niet die zekerheid krijgen en de scholen niet meer duidelijkheid krijgen, dan wordt het echt een probleem.

[0:26:36] En dan, voorzitter, we kennen de arbeidsinspectie als een organisatie die zeer begaan is met de problemen van arbeidsmigranten.

[0:26:44] Daarom was ik verbaasd vanochtend in de krant te lezen dat er bijna 150 zaken zijn aangedragen door Fair Work, waarvan in niet één van die zaken

[0:26:52] Het onderzoek van de arbeidsinspectie heeft geleid tot nabetaling van het salaris van die mensen, terwijl er onderbetaling was.

[0:26:59] Kan de minister aangeven hoe dat kan?

[0:27:01] Kan ze uitleggen wat er voor nodig is in de toekomst om het mogelijk te maken?

[0:27:07] En wat heeft de arbeidsinspectie nodig?

[0:27:09] Ze hebben het zelf over de omgekeerde bewijslast.

[0:27:12] Maar wat is er nodig?

[0:27:13] Wat moeten wij regelen om te zorgen dat deze mensen in de toekomst wel hun goede salaris krijgen en dat de arbeidsinspectie daar wel op kan handhaven?

[0:27:21] Want we kunnen niet zeggen het is te ingewikkeld en dus doen we het niet.

[0:27:25] Het kan niet zijn dat werkgevers wegkomen, dat ze niet hoeven te betalen, dat ze niet hoeven te zorgen voor die mensen en dat ze af en toe een kans hebben om boete te krijgen.

[0:27:34] Nabetaling is een cruciaal onderdeel van het recht.

[0:27:37] Voorzitter, ik rondaf met de vraag aan deze minister om niet nog eindeloos meer onderzoek te doen.

[0:27:44] Er zijn er genoeg.

[0:27:45] Het hoeft ook niet gebundeld te worden.

[0:27:47] Het gaat erom dat er uitgevoerd gaat worden.

[0:27:49] Ik zou zeggen, lees de rapporten, ga aan de slag en ik wens u veel succes.

[0:27:54] Maak goede keuzes, ook in de economie.

[0:27:56] Dank u wel.

[0:28:06] Dank u wel.

[0:28:08] Welkom aan de minister.

[0:28:09] Laten we er een vruchtbare samenwerking van maken en samen strijden voor de aanpak van de verslaving aan laagbetaalde arbeid.

[0:28:17] Onze inzet is duidelijk.

[0:28:19] Minder arbeidsmigratie, harde aanpak van misstanden en een fatsoenlijke sociale inbedding.

[0:28:24] En dat is niet alleen in het belang van arbeidsmigranten zelf.

[0:28:28] Het raakt ook de bestaanszekerheid van Nederlandse werknemers en de leefbaarheid in de wijken.

[0:28:33] Misstanden leiden tot verdringing, druk op lonen en extra druk op huisvesting, zorg en infrastructuur.

[0:28:40] En daarom is optreden geen optie, maar noodzaak.

[0:28:44] Arbeidsdekorten zijn geen excuus voor uitbuiting.

[0:28:48] De minister geeft aan dat een sectoraal uit- en inleefverbod wordt verkend en daarnaast ook een reeks andere alternatieven.

[0:28:56] Nieuw sociaal contract is voor een sectorverbod in de vleessector met aanpak van de natuurlijke personen achter de bv carousel en hier echt haast bij te bieden.

[0:29:06] En in de tussentijd kan de minister ook werken aan een uitzendverbod via de AMVB.

[0:29:11] Graag horen wij van u of het mogelijk is om voor kwartaal vier dit juridisch uit te werken aan ons.

[0:29:18] En hoe kijkt u hier tegenaan?

[0:29:20] Dan de WTTA.

[0:29:21] De minister geeft aan dat het stelsel per 1 januari 2027 start en dat handhaving per 1 januari 2028 volgt.

[0:29:30] Dat is laat, te laat.

[0:29:33] Wijs de inspectieinstellingen uiterlijk aan in kwartaal 4.

[0:29:37] Leg in de ANVB risicogebaseerde toelatingseisen vast.

[0:29:41] Trek de g-rekening naar voren via spoedwijziging van de normenkade.

[0:29:44] en activeren handhaving op artikel 88A van de Wadi door de arbeidsinspectie.

[0:29:50] Dit zijn allemaal zaken die ervoor zorgen dat er een schot in de zaak komt.

[0:29:54] Want Nederland wacht al meer dan twintig jaar op het ingrijpen van de overheid.

[0:29:59] Wij vragen halfjaarlijk zijn rapportage over toelatingen, weigeringen, sancties, trends in schijnconstructies.

[0:30:07] Zonder snel onze tanden te laten zien, blijft de WTTA aan papieren tijgen.

[0:30:11] hoe kijkt de minister hier tegenaan?

[0:30:14] De minister geeft aan dat de kortdurende opvang met begeleiding naar werk of terugkeer voor EU-arbeidsmigranten werkt, maar de dekking beperkt is.

[0:30:22] Van de 60 procent van de daklozen in Nederland is EU-arbeidsmigrant en de overlast van deze groep, vooral in de grote steden, is te groot.

[0:30:32] Deze mensen, die vaak door bedrijven naar Nederland zijn gehaald en verdienen

[0:30:38] dat ze verder kunnen met hun leven, in Nederland of elders.

[0:30:43] Nu is jouw contract wel landelijke dekking met KPIs, als het gaat over uitstroom naar werk, terugkeer, doorlooptijden en ook een zichtbare daling van straatoverlast.

[0:30:56] En wij willen ook een stevige kaasoverleg tussen gemeenten, IND, DTMV en de politie.

[0:31:02] Wie hier komt om te werken, moet ook werken.

[0:31:05] wie structureel overlast veroorzaakt en geen rechtmatig verblijf meer heeft, gaat terug.

[0:31:11] En die verantwoordelijkheid vinden wij ook dat werkgevers die moeten pakken.

[0:31:15] Gaat de minister met de ketenpartners in gesprek?

[0:31:17] En wanneer krijgen we de eerste resultaten hiervan?

[0:31:21] En die overlast is er voor een flink deel te wijten aan een tekort aan sociale inbedding van deze groep.

[0:31:26] Vrijblijfendheid werkt niet.

[0:31:28] Wij steunen taal, rechten en plichten en de ontmoeting, maar dat moet verplicht worden voor werkgevers.

[0:31:34] Taalonderwijs vanaf dag 1 onder werktijd, BRP-inschrijving bij de start, scheiding bij het baan en aan het einde aan de koppelconstructies en ondoorzichtige looninhoudingen.

[0:31:47] Gemeenten moeten kunnen handhaven, onder andere door vergunningplicht, boetes en uitsluiting.

[0:31:52] En bij werkverlies verplicht traject van werk naar werk of terugkeer, niet langdurig in de bijstand of op straat.

[0:31:59] Wanneer gaat de minister hier werk van maken en wanneer verwacht ze dat deze maatregelen naar de Kamer komen?

[0:32:06] Dan nog over de R&D-BSN-poort.

[0:32:09] De minister werkt aan aanscherping.

[0:32:11] Goed, maar ook dat mag breder en sneller.

[0:32:14] Wij willen graag verificatie van de verblijfstaats bij de R&D-inschrijving, rechtmatigheidstest van verblijf en arbeid voor BSN, identificatie en registratieplicht voor tussenpersonen en consequenties bij geen omzetting van R&D-BSN binnen vier maanden.

[0:32:31] Is de minister bereid om dit in uw aanpak mee te nemen?

[0:32:35] Gezonde economie en strategische sectoren.

[0:32:38] En we moeten eerlijk zijn, en dat is hier vaker gezegd, in welke economie willen we leven?

[0:32:44] In welk land willen we leven?

[0:32:46] Willen we leven in een economie die leunt op gekope handen, lage marsjes en lege dozen, grote dozen?

[0:32:54] Of één die inzet op hogere productiviteit, betere lonen, vakmanschap in strategische sectoren.

[0:33:01] Nieuws, jouw contract, kies voor het tweede.

[0:33:04] En daarom stellen wij twee concrete keuzes voor.

[0:33:07] Een gerichte werkgeversheffing bij structurele inhuur van laagbetaalde arbeidsmigranten.

[0:33:12] En de opbrengstoormerk voor taalonderwijs en scholing van Nederlandse werkzoekenden.

[0:33:17] En het afbouwen van fiscale stimuleringsmaatregelen.

[0:33:20] Zoals bijvoorbeeld het lage btw-tarief op siëteelt.

[0:33:24] Zo kunnen wij de prikkels om te profiteren van goedkope arbeid wegnemen.

[0:33:29] Een gezonde economie is immers meer dan een plofkip van een BNP.

[0:33:34] Ja, afgeronderd.

[0:33:35] Voorzitter, tot slot, wij verwachten veel van deze minister.

[0:33:39] Een gericht inleenverbod, sectorale inhuur, verboden waar nodig.

[0:33:43] Versnel de WTTA, geef deze slagkracht, maakt tempo.

[0:33:47] En als dat niet lukt, zullen wij met voorstellen komen.

[0:33:51] Dank u wel.

[0:33:53] Ik hoor mijn collega Saris een heel pleidooi terecht, overigens, voor de mensen die we nodig hebben voor een sterke economie in een aantal sectoren die we daarvoor niet nodig hebben.

[0:34:04] Ik mis wel het stuk ETK helemaal in haar bijdrage, het stuk expertregeling.

[0:34:09] Juist, volgens mij ook, als ik de debatten goed heb gevolgd van nieuw sociaal contract, zijn zij enorm groot voorstander van bijvoorbeeld de halfgeleiderindustrie, hier blijven stimuleren, de ruimtevaart.

[0:34:20] sector is haar collega heel druk mee.

[0:34:22] En al die bedrijven hebben gezegd, maak de maatregelen die wij nodig hebben om die talenten aan te trekken.

[0:34:27] Nou, niet politiek.

[0:34:29] Ik heb haar daar niet over gehoord, dus misschien kan zij ons nog dan even bijpraten over, oké, die sectoren die we dan wel willen hebben, gaan we dan qua concurrentieniveau onszelf op achterstand zetten tegenover de landen om ons heen?

[0:34:41] En hoe zorgen we er dan voor dat we die talenten blijven aantrekken in Nederland?

[0:34:47] U hebt mij gehoord dat ik voor die hoogwaardige industrie ben en daarom vind ik dat wij de aanpak moeten hebben van laagbetaalde arbeid hier.

[0:34:57] U kent onze standpunten over die regelingen.

[0:35:00] Wij hebben daar een andere visie op.

[0:35:02] Wij vinden dat ondernemers hun verantwoordelijkheid moeten nemen.

[0:35:07] Wij vinden dat mensen de Nederlandse taal moeten spreken.

[0:35:11] Wij vinden dat de samenleving niet met het afschuifsysteem van mensen moet zitten.

[0:35:23] Druk op de woning, maar druk op de zorg.

[0:35:26] En daar vind ik dat je een goede visie moet hebben op welk land willen we leven, welke maatregelen horen daarbij.

[0:35:32] Dus aanpak van laagbetaalde arbeid.

[0:35:37] Voorzitter, helemaal terecht.

[0:35:38] Volgens mij vinden mevrouw Saris en ik daar exact hetzelfde, maar ik krijg geen antwoord, want dit is een groep die slechts 5% uitmaakt van alle kennismigranten die hierheen komen, die essentieel zijn om deze bedrijven hier te houden.

[0:35:50] Mevrouw Saris noemt een aantal... Sorry?

[0:35:55] Mevrouw Zaris noemt een aantal rapporten terecht, ook van werkgevers die misstanden naar voren brengen, maar diezelfde grote werkgevers die ook zeggen van help ons alsjeblieft dat Nederlandse ecosysteem van talent zo sterk mogelijk te houden.

[0:36:10] Duitsland trekt een been bij, België trekt een been bij.

[0:36:13] Ik snap dat mevrouw Saris het niet wil en daarom vraag ik ook naar wat het alternatief is voor een nieuw sociaal contract om te zorgen dat die engineers bijvoorbeeld dan wel voor Nederland kiezen in plaats van voor Duitsland of België, waar je neer je die fiscale maatregelen niet wenst.

[0:36:29] Gisteravond is in het integratiedebat alles waar het ging over integratie verwezen naar dit debat, want we mochten het niet hebben over arbeidsmigratie.

[0:36:40] Dit debat wil ik gebruiken om ons standpunt aan te geven.

[0:36:44] Hoe kijken wij naar goedkope arbeidsmarkten?

[0:36:47] Hoe komen wij als overheid op voor die mensen die gebruikt worden als

[0:36:52] arbeidskrachten vervolgens als ze niet meer voldoen of straat worden gezet, noodgedwongen voor overlast moeten zorgen, noodgedwongen moeten mensen in kwetsbare wijken daar last van hebben, werkgevers die onverantwoordelijkheid niet nemen, en daar wil ik het hier vandaag over hebben.

[0:37:10] Voorzitter, mevrouw Saris gaat uiteraard over haar eigen woorden, maar ik vind het wel lastig dat de voorganger van deze minister heel recent nog een brief naar de Kamer stuurt met name over het verhogen van die inkomensgrens, wat gewoon een onderdeel is van dit debat.

[0:37:26] Mevrouw Saris, ik hoor hier zeggen dat ik geen antwoord wil geven op de vraag van mevrouw Martens.

[0:37:31] Het is gewoon een hele simpele vraag.

[0:37:32] Nogmaals, als mevrouw Saris nogmaals zegt dat ze het daar niet over wil hebben, waarvan acten, dan weten al deze mensen op de tribune, waarvan ik er een aantal zie die zich zorgen maken over de leeftijdsgrens, dat ze bij nieuw sociaal contact geen alternatief kunnen verwachten.

[0:37:44] Dus ik vraag alleen aan mevrouw Saris, hoe gaan we er dan voor zorgen in Nederland, want op dit moment heeft u nog steeds twintig zetels, dat wij die talenten blijven aantrekken?

[0:37:53] Mevrouw Saris.

[0:37:54] Voorzitter, dit debat gaat over goedkope arbeid.

[0:37:58] Dit debat gaat niet over talent.

[0:38:00] En voorzitter, bij de WTTA hebben wij een amendement ingediend om juist te kijken naar die inkomensgrenzen.

[0:38:09] Die heeft de meerderheid gehaald in de Kamer en die wordt dus in die kennismigranten uitgewerkt.

[0:38:18] Daarmee zijn wij aan het einde gekomen van de eerste termijn van de zijde van de Kamer.

[0:38:23] Ik schors deze vergadering tot tien over elf.

[1:09:17] Ik heropen de vergadering.

[1:09:22] We gaan luisteren naar de antwoorden van de minister op de vragen die zich gesteld zijn in de eerste termijn.

[1:09:29] Ik sta vier interrupties per fractie toe in deze termijn.

[1:09:35] Voorzitter, mag ik een voorstel doen?

[1:09:39] We hebben daarnet drie interrupties, dat was echt heel weinig.

[1:09:41] Dat merkten we ook onderling.

[1:09:43] Het zou heel fijn zijn als we iets meer ruimte kregen.

[1:09:45] Volgens mij hebben we veel tijd.

[1:09:46] Misschien hebben we ze niet nodig, maar als we in ieder geval vijf interrupties zouden mogen.

[1:09:51] Ik zal Coulans betrachten met betrekking tot het aantal interrupties.

[1:09:56] Maar ik wil hem echt eerst stellen op vier.

[1:09:59] Dan geef ik nu het woord aan de minister.

[1:10:03] Voorzitter, dank en fijn om hier te zijn.

[1:10:05] Dit is het eerste debat dat ik met uw Kamer mag voeren als minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

[1:10:11] U refereerde daar zelf ook al aan en ik kijk enorm uit om met u samen te werken aan de vele belangrijke thema's waaronder het onderwerp dat we vandaag centraal hebben staan, arbeidsmigratie.

[1:10:23] En hierop gebeurt al veel en dat blijft ook hard nodig, want dit kabinet wil grip krijgen op arbeidsmigratie en dit vraagt om een selectief en gericht beleid.

[1:10:34] En daarnaast is het ontzettend belangrijk dat we de mensen die hier zijn goed behandelen.

[1:10:39] Op beide punten kom ik nog terug.

[1:10:42] Laagbetaalde arbeidsmigratie naar Nederland is in de afgelopen decennia sterk toegenomen.

[1:10:47] Verschillende recente rapporten benadrukken hoe dat de samenleving op diverse plekken onder druk zet.

[1:10:53] En mevrouw Patijn heeft inderdaad een hele stapel liggen.

[1:10:56] Volgens mij zijn er nog veel meer rapporten.

[1:10:58] Ik ga mijn best doen daar zoveel mogelijk kennis van te nemen, want daar staan waardevolle inzichten in.

[1:11:06] Maar u begrijpt inderdaad dat dat nog niet tot op de letter is gebeurd.

[1:11:11] En door de Kamer werd er ook aan gerefereerd dat de druk die op de samenleving staat, dat dat onder andere te maken heeft met dat er meer woningen nodig zijn of door spanning op de sociale cohesie in wijken.

[1:11:25] Ook kan arbeidsmigratie ertoe leiden dat bedrijven minder snel investeren in arbeidsbesparende innovaties en technologie, omdat de arbeid relatief goedkoop is en die prikkel om te innoveren en verbeteren daardoor

[1:11:39] wat op een lager pitje staat.

[1:11:41] En we hebben ook allemaal geconstateerd, dat deed uw Kamer ook, dat we voor grote maatschappelijke opgaven staan, zoals het bouwen van woning en de voedsel- en energietransitie, waarbij we goede mensen, vakmensen, kennis en kunde heel hard nodig hebben.

[1:11:56] Dus die arbeidsmigratie blijft een belangrijke factor.

[1:12:02] En arbeidsmigranten kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan onze samenleving en kennis en kunde toevoegen aan onze economie.

[1:12:09] Maar dat vraagt wel om goede afwegingen.

[1:12:11] U bent alle bekend met het rapport van de staatscommissie demografie.

[1:12:15] De staatscommissie demografie adviseert om in te zetten op een gematigde bevolkingsgroei.

[1:12:21] naar 19 à 20 miljoen inwoners in 2050.

[1:12:25] En daarvoor is volgens de staatscommissie een gerichte arbeidsmigratiebeleid nodig dat aansluit bij een hoogwaardige en innovatieve economie, zodat we onze welvaart zowel economisch, maar ook op het gebied van wonen, zorg en onderwijs ook in de toekomst kunnen behouden.

[1:12:44] Het kabinet heeft dit advies omarmd en aangegeven daarop te willen sturen.

[1:12:48] Dit scenario is echter niet vanzelfsprekend, want het klinkt heel gemakkelijk, maar dat is het niet.

[1:12:52] Het vergt blijvende inzet.

[1:12:54] Het betekent onder meer dat we slimmer moeten gaan werken en onze afhankelijkheid van laagbetaalde arbeid moeten verminderen.

[1:13:01] Ik ben eerder deze week mee geweest met de inspecteurs van de arbeidsinspectie op dinsdagavond.

[1:13:08] De tijd vliegt, maar dat was dinsdagavond.

[1:13:11] En ik heb zelf kunnen zien hoe zwaar dat werk soms is.

[1:13:14] Ik was meegegaan naar een distributiecentrum waar veel pakjes en van alles en nog wat wordt verstouwd.

[1:13:21] En je ziet dat dat gewoon grote impact heeft.

[1:13:25] Dus ik vond dat heel waardevol om in de praktijk

[1:13:27] te laten zien.

[1:13:28] Het laat het belang zien om onze productiviteitsgroei en daarmee toekomstige welvaart te stimuleren, maar vooral ook door innovatie.

[1:13:38] In ons land zijn alle ondernemers die willen bouwen aan een sterker en beter Nederland welkom.

[1:13:44] Maar voor mij is dat geen vrijbrief om over de randen van de wet heen te gaan.

[1:13:48] Daar is in ons land

[1:13:49] geen ruimte voor.

[1:13:51] Nog te vaak zien we dat arbeidsmigranten niet fatsoenlijk behandeld worden.

[1:13:55] Plotseling ontslag met dakloosheid tot gevolg of arbeidsmigranten die werken en wonen onder erbarmelijke omstandigheden.

[1:14:03] Zo heeft de arbeidsinspectie tijdens een recente controle drie Indiaanse mensen aangetroffen die onder zeer slechte omstandigheden werkten en verbleven in een zogenaamde dark kitchen.

[1:14:14] Dat is een keuken waar alleen maaltijden worden bereid voor bezorging.

[1:14:17] Ze werkten zes nachten per week zonder de benodigde arbeidsvergunningen en kregen een laag contant salaris uitbetaald.

[1:14:23] En ook sliepen ze op hun werkplek.

[1:14:25] in erbarmelijke omstandigheden.

[1:14:27] Dat hoort niet in Nederland.

[1:14:30] We moeten arbeidsmigranten beter ondersteunen, zodat hun positie op de arbeidsmarkt en in de samenleving wordt versterkt.

[1:14:36] En juist door malefiele praktijken te bestrijden, zorgen we voor gezonde en eerlijke concurrentie in onze economie en op de arbeidsmarkt.

[1:14:46] Zodat goed ondernemerschap,

[1:14:48] en ik voeg daaraan toe, goed werkgeverschap, beloond wordt.

[1:14:53] Dat heb ik ook teruggehoord in de inbreng van verschillende leden van deze commissie.

[1:14:58] Op 11 juli is het interdepartementaal beleidsonderzoek over arbeidsmigratie, IBO, met de titel Wat werkt voor de toekomst, aangeboden aan uw Kamer.

[1:15:08] En met name mevrouw Patijn wees daar ook al expliciet naar.

[1:15:13] En ik ben blij dat dit rapport er ligt.

[1:15:15] En ook zie ik uit naar het CER-advies dat heel binnenkort, ik verwacht nu en twee weken of zo, binnenkomt.

[1:15:23] En de centrale vraag die beantwoord is in het IBO is een essentiële.

[1:15:27] Hoe kan Nederland de grip op de omvang en samenstelling van arbeidsmigratie vergroten en de omstandigheden van arbeidsmigranten verbeteren?

[1:15:36] Het IBO geeft antwoord op deze vraag aan de hand van vijf bouwstenen met concrete beleidsopties.

[1:15:42] En deze bouwstenen zijn allemaal nodig om te komen tot een effectieve aanpak.

[1:15:47] Want...

[1:15:49] Zo stelt het IBO.

[1:15:50] Eén simpele oplossing bestaat niet.

[1:15:52] Er is geen zilver bullet of gouden knop.

[1:15:55] Ik zou willen dat die er was.

[1:15:57] De beeldspraak heb ik ook in mijn vorige portefeuille in het onderwijsland vaak gebruikt, waar het bijvoorbeeld ging om het aanpak van het lerarentekort.

[1:16:05] Er was een veelheid van maatregelen die we daarbij inzetten, maar die gouden knop

[1:16:09] Die hadden we helaas niet.

[1:16:12] Een fundamenteel gesprek over de spelregels in de economie en de arbeidsmarkt... en het type werkgelegenheid dat we stimuleren, is volgens het IBO nodig.

[1:16:21] Keuzes om tot een gerichter arbeidsmigratiebeleid te komen... staan namelijk niet los van onze economie.

[1:16:27] Integendeel.

[1:16:28] En die keuzes zijn zeker niet altijd makkelijk.

[1:16:30] En uw Kamer benoemde dat ook.

[1:16:35] Welk land willen we zijn als Nederland?

[1:16:37] Wat voor economie willen we hebben?

[1:16:39] en wanneer je daar met elkaar tot een enigszins gedeeld beeld kunt komen, en we weten allemaal dat is ongelooflijk moeilijk, maar dan kun je ook de keuzes maken en de besluiten nemen die daarbij horen.

[1:16:52] Het huidige kabinet heeft de afgelopen periode stappen gezet in de lijn van de aanbevelingen van het IBO.

[1:16:58] En dit zullen we doorzetten binnen de grenzen van ons mandaat, gegeven onze demissionaire status.

[1:17:05] Graag licht ik een paar thema's waarop we stappen hebben gezet kort uit.

[1:17:10] Het IBO stelt, overigens vind ik het ook nog wel benoemenswaard, want er wordt soms een beetje schamper gedaan.

[1:17:15] Ja, u bent demissionair.

[1:17:17] Wat kunt u dan allemaal doen?

[1:17:19] Voor mij is de demissionaire status niet een sein om rustig achterover te leunen.

[1:17:27] Integendeel, toen ik in 2023 minister van Onderwijs werd, nog in het vorige kabinet, stapte ik ook in een demissionair kabinet en kreeg die schampere vraag toen ook.

[1:17:38] Maar de realiteit is dat we

[1:17:40] in dat jaar nog ongelooflijk veel grote en steekhoudende stappen hebben kunnen zetten.

[1:17:45] En ik ben alleszins van plan om dat ook in deze rol te doen.

[1:17:49] Tot uw Kamer zegt stop tot hier.

[1:17:53] Maar wij gaan hard door, want dat is ook hard nodig.

[1:17:57] Zoals gezegd, ik licht een paar thema's waarop we stappen hebben gezet kort toe.

[1:18:01] Het IBO stelt dat Nederland haar afhankelijkheid van laagbetaalde arbeid moet verminderen door de kwaliteit van arbeid te verhogen.

[1:18:08] En zo dragen we bij aan een lagere druk op de woningmarkt en andere voorzieningen en koersen we op een hoogwaardige economie.

[1:18:16] In dit kader is de laatste tijd onder meer hard gewerkt aan het wetsvoorstel meer zekerheid flexwerkers.

[1:18:22] En ook is gewerkt aan het stoppen van sluiproutes met gedetacheerde derde landers.

[1:18:27] Volgens het IBO zou arbeidsmigratie zich meer moeten richten op de grote maatschappelijke transities waar Nederland voor staat.

[1:18:35] Daarom hebben we onder andere gewerkt aan de aanscherping van de kennismigrantenregeling.

[1:18:40] in het blokje bij vragen ook op terug.

[1:18:44] Zo kiest het kabinet ervoor om de bestaande eisen aan te scherpen om misbruik en oneigenlijk gebruik tegen te gaan.

[1:18:50] De regeling blijft zo toegankelijk voor de echte toptalenten en gewenste expertise, waar ook mevrouw Martens en mevrouw Pot aandacht voor hebben gevraagd.

[1:18:59] En volgens Ibo Bouwsteen, een volgende Ibo Bouwsteen, stelt dat de maatschappij... Interrupties van mevrouw Pot.

[1:19:06] Als we het dan hebben over dat talent, gaat dat dan weer over de raketgeleerden?

[1:19:20] Of gaat dat ook over de mensen die ons straks kunnen helpen in de zorg, in de bouw en in de techniek?

[1:19:26] Dan heb je het wellicht ook over een ander soort opleiding.

[1:19:32] Ja, voorzitter, als mevrouw Polt het goed vindt, dan kom ik daarop terug, want die vraag heeft ze expliciet gesteld in haar inbreng.

[1:19:39] En om mezelf niet volledig, om het verhaal niet door de war te schoppen, kom ik daar graag op terug.

[1:19:45] Maar dat komt zometeen.

[1:19:47] Dan een volgende IBO-bouwsteen stelt dat de maatschappelijke kosten en baten van arbeidsmigratie oneerlijk verdeeld zijn en eerlijker moeten worden gedeeld.

[1:19:56] En hierbij gaat het ook om de aanpak van misstanden.

[1:19:59] Het kabinet heeft het afgelopen jaar daarom volop ingezet op de aanbevelingen van het aanjaagteam bescherming arbeidsmigranten en de wet toelating ter beschikkingstelling van arbeidskrachten, de WTTA,

[1:20:11] is op 15 april jongsleden aangenomen in de Tweede Kamer.

[1:20:15] En in reactie op onder andere mevrouw Pot kan ik melden dat de wet nu ter behandeling voor ligt in de Eerste Kamer.

[1:20:21] En het doel van deze wet is om te voorkomen dat uitzendbureaus arbeidsmigranten te weinig betalen of laten werken onder

[1:20:27] slechte omstandigheden.

[1:20:31] U mag gerust weten, ik sta te popelen om dat wetsvoorstel in de Eerste Kamer te verdedigen.

[1:20:36] Ik ga helaas niet over de agenda van de senatoren, maar ik zou eigenlijk uw Kamer willen aansporen.

[1:20:42] Daar waar u uw counterparts, uw partijgenoten, een klein zetje kunt geven om dat vooral te doen.

[1:20:48] Want zo kunnen we ervoor zorgen dat we die wet zo snel als mogelijk gaan behandelen.

[1:20:54] Op 10 juni heeft de Kamer het wetsvoorstel modernisering en uitbreiding strafbaarstelling mensenhandel aangenomen en hiermee pakken we daders beter aan.

[1:21:04] Situaties die eerst onder zeer slecht werkgeverschap vielen kunnen nu namelijk onder arbeidsuitbuiting vallen.

[1:21:11] Denk bijvoorbeeld aan veel te lange werkdagen waarbij de uren van werknemers ook nog gecorrigeerd worden als ze volgens de werkgevers weinig presteren.

[1:21:19] Dus we hebben nu meer handvatten om dat stevig aan te pakken.

[1:21:24] Daarnaast is besloten de boetes voor bedrijven die arbeidswetten overtreden fors te verhogen.

[1:21:29] Hiermee kan de arbeidsinspectie misstanden harder aanpakken.

[1:21:33] Tot slot geeft ook het IBO aan dat er op dit moment onvoldoende zicht is op het aantal arbeidsmigranten dat daadwerkelijk in Nederland is en de sectoren waarin ze werken.

[1:21:42] Meer kennis hierover, meer data hierover, is essentieel om effectief te kunnen sturen op arbeidsmigratie.

[1:21:50] Daarom werk ik samen met de staatssecretaris van BZK aan een breed pakket van maatregelen om de registratie van arbeidsmigranten te verbeteren.

[1:21:58] Afgelopen dinsdag heb ik uw Kamer een brief gestuurd over de aanpak voor de verbetering van registratie in de BRP.

[1:22:04] Dat is relatief kort.

[1:22:06] Ik hoop dat u mij dat niet euvel duidt, maar dat heeft alles te maken met mijn recente start.

[1:22:11] Normaal proberen we iets meer leestijd te bieden, maar ik vond het wel belangrijk om die brief gewoon voor dit debat naar uw kamer te sturen.

[1:22:19] En zo werk ik samen met mijn collega van BZK aan actieve communicatie naar arbeidsmigranten over de inschrijving en ben ik de zorgplicht voor werkgevers aan het uitwerken.

[1:22:29] Met name mevrouw Saris had op dit punt wat expliciete vragen, daar kom ik zometeen graag op terug.

[1:22:35] Ook onderzoeken we aanvullende maatregelen, zoals het terugbrengen van het aantal R&D-loketten om misbruik tegen te gaan.

[1:22:42] Want als we dat meer indikken naar minder loketten, volgens mij van 19 naar 3, dan kunnen we er ook voor zorgen dat de expertise en de middelen die nodig zijn om het werk op het juiste manier te doen, dat die daar aanwezig zijn.

[1:22:59] En dit sluit ook aan bij een van de voorstellen

[1:23:02] die mevrouw Saris eerder heeft gedaan.

[1:23:04] Kortom, er gebeurt veel, maar ik ben eerlijk, er blijft ook nog heel veel werk aan de winkel.

[1:23:10] En wij zullen blijven koersen op gematigde bevolkingsgroei, een gerichter arbeidsmigratiebeleid en een hoogwaardige economie.

[1:23:18] En dat gezegd hebbende ga ik nu graag over tot het beantwoorden van de vragen die door uw Kamer zijn gesteld.

[1:23:25] En ik doe dat aan de hand van de volgende indeling per thema.

[1:23:29] Het eerste blokje gaat over selectieve arbeidsmigratie, het tweede over het aanpakken van misstanden en het derde gaat specifiek over uitleen.

[1:23:46] Dank u wel voor uw inleidende woorden.

[1:23:51] Ik ben heel blij te horen dat u het ingezette kabinetsbeleid ook voortzet.

[1:23:59] U verwijst in uw inleiding naar het IBO.

[1:24:03] Dat is een heel bouwwerk van maatregelen die je allemaal zou moeten nemen.

[1:24:08] Dus niet één gouden greep die je moet nemen.

[1:24:10] Het totaalpakket hoort daarbij.

[1:24:13] Een aantal maatregelen zijn daarvan in het IBO opgenomen.

[1:24:19] Begrijp ik nou goed uit uw woorden dat u al die maatregelen gaat omarmen?

[1:24:26] Nee, ik ga niet al die maatregelen omarmen.

[1:24:28] Ik vind het belangrijk om te kijken waar je de kortste klap kunt maken.

[1:24:33] Waar heb je met je beleid op de kortst mogelijke termijn de meeste impact?

[1:24:38] In het belang van ons land, in het belang van de betreffende groep arbeidsmigranten.

[1:24:44] En wat is ook doenlijk voor de uitvoering?

[1:24:50] Dus dat is belangrijk om aan te geven.

[1:24:53] Waarbij mevrouw Saris terecht heeft opgepakt dat ik niet aan deze uitdaging ben begonnen om het beleid van mijn voorganger terug te draaien.

[1:25:05] Ik denk dat mijn voorganger heel goed werk heeft verricht.

[1:25:08] Dus ik kan daar ook uitstekend op voortbouwen.

[1:25:14] En ja, dat.

[1:25:20] Ja, voorzitter, dank u wel.

[1:25:22] En ik begrijp dat u zegt van, goh, dat is wat laag aan het fruit.

[1:25:25] Ik kan wat korte klappen maken.

[1:25:27] Maar beleid behelst ook een totaalpakket van maatregelen.

[1:25:32] We hebben de kabinetsreactie op het IBO nog niet gezien.

[1:25:38] Ik zou u graag willen vragen of u in de kabinetsreactie wilt ingaan op het totaalpakket aan maatregelen.

[1:25:46] en daar ook een soort van falsering in aanbrengen.

[1:25:50] Want uiteraard begrijp ik dat niet alles in één keer kan, maar ik wil wel heel erg waken voor het feit dat we hapsnapbeleid gaan voeren en dat we echt die arbeidsmigratie na twintig jaar overheidswale goed aanpakken.

[1:26:03] De minister.

[1:26:04] Ja, voorzitter, terecht een begrijpelijke vraag.

[1:26:07] En dat is precies wat we in de beleidsreactie zullen doen, die voor het einde van dit jaar naar uw Kamer komt.

[1:26:14] Dus dat is binnen nu... Dat klinkt heel ver weg, maar dat is al binnen twee, drie maanden.

[1:26:19] Dus dan komen we daarop in.

[1:26:22] Gaan we daarop in.

[1:26:23] Ik ga door met een vraag van mevrouw Pot van D66.

[1:26:30] Dat gaat over hoe ik aankijk tegen de oproep van het bedrijfsleven om het looncriterium van de kennismigrantenregeling niet aan te scherpen.

[1:26:38] De reden waarom we het salariscriterium aanscherpen is om oneigenlijk gebruik en misbruik van de regeling tegen te gaan.

[1:26:44] En ik hecht daar waarde aan.

[1:26:46] Dat is overigens ook de reden dat we voornemend zijn om payroll en uitzenden grotendeels uit te sluiten van de kennismigrantenregeling.

[1:26:54] En tegelijkertijd moet die kennismigrantenregeling beschikbaar blijven.

[1:26:59] Die oproep hoorde ik niet alleen bij mevrouw Pot, maar zeker ook bij mevrouw Martens-Amerika.

[1:27:04] Voor bedrijven en kennismigranten die een belangrijke bijdrage leveren aan onze kenniseconomie.

[1:27:09] En we zullen bij de uitwerking van de maatregelen rekening houden met het belang

[1:27:13] van een goed investerings... Sorry, niet investerings, ook, maar vestigings- en ondernemingsklimaat, waarbij we juist ook innovatieve bedrijven niet uit het oog verliezen.

[1:27:26] En ik ben daarom ook blij met de timing van dit debat, want toen ik mijn agenda zag en zag dat dat vandaag was, dacht ik, oh, help, ben ik daar wel klaar voor?

[1:27:35] Maar het is eigenlijk een uitgelezen moment om ook de input van uw Kamer mee te nemen, want dat kunnen we meenemen bij de verdere uitwerking

[1:27:42] Allerlei zaken, onder andere ook de consultatie van het bedrijfsleven die nog gaat plaatsvinden.

[1:27:52] Ik kijk de uitwerking met belangstelling tegemoet, daar gaat het niet om.

[1:27:57] Maar ik vind het toch raar om te zeggen dat we oneigenlijk gebruik willen tegengaan en daarom gaan we het salaris omhoog doen.

[1:28:06] Ik snap niet zo goed wat dat dan gaat doen.

[1:28:09] Ik bedoel de mensen die hier naartoe komen onder de kennismigrantenregeling die in een nagelstudio gaan werken.

[1:28:14] Dat zou sowieso niet kunnen.

[1:28:17] Ik heb geen idee wat het verhogen van het salaris daaraan gaat bijdragen.

[1:28:20] Ik vind het een rare bocht om dat zo te doen.

[1:28:25] Als we dit veel meer willen richten, en dat willen we volgens mij allemaal, dan moeten we veel meer nadenken over welk talent we nodig hebben voor die sectoren waarin die grote maatschappelijke transities liggen, waar heel veel van deze bedrijven precies in werken.

[1:28:44] dat we daar juist die openheid dus wel houden.

[1:28:47] En dat gaat, dat salariscriterium, hoe dan ook in de weg zitten.

[1:28:52] De minister.

[1:28:53] Kijk, de balans die je moet zien te vinden is dat je voldoende gericht beleid kunt voeren dat ook uitvoerbaar is.

[1:29:01] En wat we zien, en dit is niet iets wat we in Splendid Isolation vanuit de toren hebben verzonnen, maar juist ook iets wat we hebben meegekregen van bedrijven, dat in dat salariscriterium een hoop zaken samenkomen.

[1:29:14] met andere woorden, een unieke expertise die ook op mbo-niveau wordt geboden, zal zich vertalen in dat criterium.

[1:29:24] De nagelstilistes, die niet ten nadelen van nagelstilistes overigens, maar die genoemd werden door mevrouw Pot, en zo zijn er nog wat andere vakken die ik voorbij heb,

[1:29:34] en ambachten die ik voorbij heb zien komen.

[1:29:38] Daar zie je nou juist dat er wel misbruik werd gemaakt van die regeling en dat willen we tegengaan.

[1:29:45] Maar uw oproep is volgens mij helder, want we moeten het kind niet met het badwater wegspoelen.

[1:29:52] Weet dat daar oog voor is en dat juist ook iets is, en dat zal ook uit de

[1:29:57] nadere consultatie en verdere uitwerking duidelijk worden, dat we ervoor zorgen dat we niet de talenten die we juist nodig hebben, daardoor mislopen in Nederland.

[1:30:07] Want ik ben me er ter dege bewust, al is het maar vanwege alle ervaringen uit mijn vorige portefeuille, dat we die heel hard nodig hebben.

[1:30:14] Daar kan ik me zeer levendig iets bij voorstellen.

[1:30:19] Ik heb ook niks tegen nagelstylisten, maar die horen niet thuis in die regeling.

[1:30:27] Ik snap dus echt niet wat het salariscriterium daar aan gaat veranderen.

[1:30:31] Ik kan me voorstellen dat dat nu in de context van dit debat een beetje ingewikkeld wordt.

[1:30:36] Maar kan de minister dan op het moment dat zij terugkomt op de

[1:30:39] de manier waarop zij dit wil gaan implementeren, ook goed uitleggen.

[1:30:46] Aan de ene kant dus inderdaad hoe dit dan het misbruik tegengaat, want ik zie hem gewoon niet.

[1:30:51] En twee, hoe we ervoor gaan zorgen dat een bedrijf als Enexis, wat we ongelooflijk hard nodig hebben om te zorgen dat iedereen gewoon straks stroom in zijn huis heeft, voor al die nieuwe huizen die we gaan bouwen, hopelijk, dat die...

[1:31:05] met de mensen die ze nu naar Nederland halen, uit kunnen komen.

[1:31:10] Want die ingenieurs die dit werk doen, hebben we gewoon heel hard nodig.

[1:31:13] En NXS zegt gewoon, en ik denk terecht, dat dat niet rondkomt als dat salariscriterium omhoog gaat.

[1:31:18] En ik vind dat een signaal dat we niet kunnen negeren.

[1:31:23] Dat is een signaal dat ook ik niet wil negeren, dus dat neem ik van harte mee.

[1:31:29] Misschien zit een deel van het antwoord ook in het antwoord dat ik aan mevrouw Martens wil geven, want dat zit eigenlijk een beetje in het verlengde.

[1:31:40] Als je kijkt naar dat looncriterium, dan is een voordeel juist dat talenten die een mbo-diploma of zelfs geen diploma hebben, maar wel de kennis en ervaring hebben om een innovatieve bijdrage te leveren, dat die niet worden uitgesloten.

[1:31:56] In de consultatie hebben werkgevers ook nadrukkelijk gewezen op deze voordelen van de huidige criteria.

[1:32:02] En daarnaast levert een diploma vereisten extra regeldruk op voor het bedrijfsleven en de uitvoering.

[1:32:09] Dus het enkel hanteren van het looncriterium zorgt ervoor

[1:32:12] dat de snelheid en de eenvoud van de regeling behouden blijft voor bedrijven, aangezien de benodigde waardering van diploma's tijd kost.

[1:32:24] Maar uw punt is helder.

[1:32:26] Het is juist de bedoeling dat we de ruimte blijven houden om de kennis en kunde die we nodig hebben om Nederland draaiende te houden, zeg ik maar, dat we die warm blijven ontvangen in ons land.

[1:32:38] Dus waarvan acten.

[1:32:42] Dan ga ik door naar het tweede onderwerp.

[1:32:47] Dat is wat breder.

[1:32:48] Dat gaat over het aanpakken van misstanden.

[1:32:52] Dan begin ik met een vraag van mevrouw Patijn.

[1:32:55] Dat was eigenlijk een wat bredere vraag over mijn visie op arbeidsmigratie en misstanden.

[1:33:01] Waarover inderdaad al veel rapporten zijn geschreven.

[1:33:04] Ik denk dat ik in mijn inleiding daar al best wel wat over heb gezegd.

[1:33:07] Ik vind het belangrijk dat we

[1:33:09] gericht en selectief arbeidsmigratiebeleid voeren en dat we misstanden stevig aanpakken.

[1:33:16] Dat betekent dus kritisch zijn over wie we naar Nederland halen en tegelijkertijd iedereen die we naar Nederland hebben gehaald en die keihard werken en een bijdrage leveren.

[1:33:28] aan onze economie, dat we die fatsoenlijk behandelen, dat ze veilig zijn, dat is heel belangrijk.

[1:33:35] Want arbeidsmigranten maken deel uit van de Nederlandse samenleving.

[1:33:39] Dat was zo, dat is zo en dat blijft zo.

[1:33:42] En met een gerichte beleid zorgen we ervoor dat we kunde en krachten toevoegen

[1:33:46] aan onze economie en dat we deze mensen ook kunnen ontvangen op een fatsoenlijke manier.

[1:33:51] En daarvoor is, zoals ik ook in mijn inleiding aangaf, best veel in werking gezet.

[1:33:56] En ik ga daarmee door.

[1:33:57] En natuurlijk wil ik ook kijken naar waar er bijsturing nodig is of waar er aanvullend iets nodig is.

[1:34:05] Maar ik denk dat en ik wil daarbij ook uiteraard de voorstellen vanuit uw Kamer nadrukkelijk meenemen.

[1:34:12] Maar er ligt inderdaad een veelheid aan maatregelen waar we wat mij betreft gewoon keihard op moeten doorpakken.

[1:34:23] Dan een vraag van mevrouw Pots.

[1:34:25] Voordat u verder gaat, een interruptie van mevrouw Patijn.

[1:34:29] U zegt dat we goed moeten nadenken wie we hier naartoe halen.

[1:34:34] Maar met het vrijverkeer is het niet zoveel halen.

[1:34:37] Mensen kunnen komen.

[1:34:38] Mensen worden gewoon met bussen vaak gehaald.

[1:34:42] Maar u gaat er als minister ook niet over wie er dan komen.

[1:34:47] De migratiesaldo van de arbeidsmigratie, dus het aantal mensen dat hier naartoe komt met aftrek van het aantal mensen dat hier vertrekt, zit op 40.000.

[1:34:58] per jaar, dat is best heel veel.

[1:35:00] Dus die grip is er nog niet echt.

[1:35:02] En ik hoor u niet heel duidelijk zeggen wat er nou precies gaat gebeuren, omdat migratiesaldo, ik vind het een rot woord, want het gaat natuurlijk gewoon over mensen, omdat migratiesaldo daadwerkelijk naar beneden te krijgen.

[1:35:16] Dus er zijn allerlei maatregelen die ik hoor

[1:35:19] die echt gelukkig is.

[1:35:20] Ik hoor zeggen, ik ga niks terugdraaien van wat er in gang gezet is, daar gaan we gewoon mee verder.

[1:35:26] Maar ik hoor vooral, hoe kunnen we zorgen dat werkgevers kunnen krijgen die ze nodig hebben?

[1:35:30] En nog weinig over, hoe gaan we nou zorgen dat we echt hard gaan aanpakken wat er aangepakt moet worden, namelijk de enorme vraag naar laagbetaalde arbeid.

[1:35:43] Dus hoe gaat u nou daadwerkelijk ingrijpen in die economie?

[1:35:46] om te zorgen dat erbij gestuurd wordt en de vraag naar laagbetaalde arbeid teruggedrongen wordt.

[1:35:51] Ik wil u wel verzoeken en u allen om via de voorzitter te praten.

[1:35:57] U heeft helemaal gelijk.

[1:35:57] Excuus, voorzitter.

[1:35:59] Dank u wel.

[1:36:00] De minister.

[1:36:01] Ik snap de vraag heel goed.

[1:36:04] Tegelijkertijd is het ook belangrijk om rolvast te blijven.

[1:36:07] En niet op de stoelen van alle andere collega's te gaan zitten.

[1:36:13] Uiteindelijk is dit ook iets wat volgens mij heel belangrijk is voor een volgend kabinet.

[1:36:20] Om te bepalen...

[1:36:22] Welk Nederland willen we zijn, hoe willen we als Nederland zijn, welke economie past daarbij en welke keuzes maken we dan?

[1:36:27] En dat is iets wat zich doorvertaalt in allerlei maatregelen die je neemt binnen het sociaal domein, maar ook op allerlei andere vlakken.

[1:36:36] Dat is het eerlijke antwoord, want ik kan hier wel allerlei bespiegelingen geven, maar dat zou nergens op slaan.

[1:36:40] Ik ben ervan overtuigd dat we die discussie moeten voeren en dat het belangrijk is om scherpe keuzes te maken.

[1:36:48] Anders blijf je met pappen en nat houden en kom je er niet.

[1:36:53] In de tussentijd kan ik ervoor zorgen dat we uitwassen aanpakken, dat we met de WTTA

[1:37:01] ook weer stappen zetten.

[1:37:02] Vandaar mijn oproep aan uw Kamer om de collega's in de Eerste Kamer te stimuleren die wet zo snel mogelijk te behandelen.

[1:37:12] En ook een van de zaken waar we natuurlijk ook mee bezig zijn, is om flex op de arbeidsmarkt ook in te dammen.

[1:37:21] Op het moment dat je zegt dat je bepaalde arbeidskrachten in je primaire proces structureel nodig hebt, ja, dan moet je dat eigenlijk in een meer vastere vorm gaan gieten.

[1:37:34] Dus dat zijn allemaal dingen die we doen en waar ik ook flink op blijf inzetten.

[1:37:41] En een deel van het antwoord... Nou, ik heb volgens mij nu daar al het nodige over gezegd, maar in de kabinetsreactie komen we daar ook verder op terug.

[1:37:53] Mevrouw Partij.

[1:37:54] Ik begrijp dat u... Sorry, voorzitter.

[1:37:56] Ik begrijp dat de minister aangeeft dat ze...

[1:38:01] nog niet op ieder detail ingaat, want het is op dit moment nog, na een paar dagen, niet helemaal in één keer allemaal te omvatten.

[1:38:10] Maar de kern van wat zowel het rapport van Van Zwolle heeft gezegd, als wat er nu ook weer in al deze rapporten staat, is stuur op die economie.

[1:38:21] En als de minister, die gaat over arbeidsmigratie, vervolgens zegt, ik ga wel

[1:38:26] sturen op de uitwassen als gevolg van dit economisch handelen, maar ik kan niet sturen op de economie, want dat ligt bij mijn collega van EZ, dan ben ik wel een klein beetje het spoorbijster.

[1:38:37] Dus mijn vraag is aan de minister, hoe gaat u met uw collega's dan, dat begrijp ik heel goed dat het met de collega's van de minister samengaat, hoe gaat de minister nou zorgen dat er daadwerkelijk gestuurd wordt om te zorgen dat dat, en ik hou er niet van, maar het is nou eenmaal een woord dat veel gebruikt wordt,

[1:38:55] dat dat migratiesaldo van 40.000 teruggedrongen gaat worden door aan de voorkant te sturen op de vraag naar laagbetale arbeid?

[1:39:06] In alle eerlijkheid, het heeft niets te maken met het feit dat ik slechts drie dagen op deze stoel zit, dat ik hier geen antwoord op geef.

[1:39:14] Het is mijn oprechte overtuiging dat je dat moet doen vanuit een gedeelde visie op hoe we dit land vormgeven, wat voor economie daarbij past, welke keuzes daar onderliggend ook belangrijk zijn.

[1:39:29] Kijkend naar de schaarste van middelen, kijkend naar de schaarste van ruimte, inclusief schaarste aan stikstofruimte en al die aspecten die onze samenleving, onze economie en onze arbeidsmarkt vormgeven.

[1:39:42] Dus het is geen flauwigheid van mijn kant dat ik dat niet zou willen beantwoorden, los van het feit dat ik een hoop dingen ook nog niet weet, want daar moet ik me oprecht nog beter in verdiepen.

[1:39:55] Maar het gaat er wel om dat dat iets is wat je doet vanuit een gedragen kabinetsstandpunt.

[1:40:00] En dat is heel lastig in deze demissionaire fase met twee partijen die volgens mij hun stinkende best doen,

[1:40:09] daarbij ook moeten roeien met de riemen die we hebben.

[1:40:13] Dus daar blijf ik het antwoord op schuldig.

[1:40:18] Niet vanwege mijn onervarenheid of brillen start, maar vanwege het feit dat dat oprecht is aan een nieuw kabinet.

[1:40:25] En ik denk dat dat heel belangrijk is, dat we die keuzes blijven maken.

[1:40:29] En wat ik vanuit mijn huidige verantwoordelijkheid in ieder geval kan zeggen,

[1:40:34] is dat ik zie dat we op allerlei plekken schaarste aan mensen en kennis en kunde hebben.

[1:40:41] Dus we moeten op een slimme manier ervoor zorgen dat de kennis en kunde die we nodig hebben, dat die Nederland nog steeds binnenkomt.

[1:40:49] dat we de mensen goed weten te ontvangen en op een goede manier aan de slag kunnen laten gaan.

[1:40:57] En dat we tegelijkertijd, dat zijn de twee kanten van de medaille, dat we de uitwassen die we ook signaleren, en dat zit hem vaak bij kwetsbare mensen, lager betaalde arbeid, vaak in die combinatie waarbij aan het werk gaan in Nederland gekoppeld is aan

[1:41:15] Dat je daarvoor een woning krijgt, met andere woorden, op het moment dat het werk stopt, heb je ook geen dak meer boven je hoofd.

[1:41:22] Nou, dat soort situaties, om daar gewoon bovenop te blijven zitten.

[1:41:26] en de uitwassen aan te pakken.

[1:41:28] Mevrouw Patijn mag van mij verwachten dat ik daar echt volle bak mee aan de slag ga, demissionair of niet, want die problemen zijn niet demissionair.

[1:41:38] Dan ga ik door met een vraag van mevrouw Pot, en dat ging over... Voordat u die vraag beantwoordt, ik moet namens mevrouw Pot haar verontschuldigen.

[1:41:47] Zij moet ook aanwezig zijn bij een andere vergadering.

[1:41:49] Dus het is geen desinteresse, maar... Gaat u verder.

[1:41:52] Ik heb zelf in de Kamer gezeten en ik weet dat het af en toe schipperig is.

[1:42:00] Ik zal de vraag beantwoorden.

[1:42:02] Het ging over de veiligheid van arbeidsmigranten.

[1:42:08] Ook naar aanleiding van het rapport van de OVV, de onderzoeksraad voor de veiligheid.

[1:42:14] Die hebben we vorige week ontvangen en we zullen het rapport zorgvuldig bestuderen en daarna inhoudelijk reageren op de aanbevelingen.

[1:42:22] En voor het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is het essentieel dat iedereen kan rekenen op gezond en veilig werk.

[1:42:29] Juist ook extra kwetsbare groepen zoals laagbetaalde arbeidsmigranten die vaak ook minder mogelijkheden hebben en minder mondig zijn zodat ze kunnen opkomen voor zichzelf.

[1:42:39] En voor het einde van het jaar mag de Kamer deze reactie tegemoet zien.

[1:42:45] Nog een vraag van mevrouw Partijn.

[1:42:50] Met als eerste verzoek om inderdaad koelant te zijn en iets meer ruimte te geven voor interrupties.

[1:42:58] U begint nu met uw derde interruptie.

[1:43:04] Misschien dat ik er straks iets meer dan vier mag hebben, want anders krijg ik mijn vragen niet gesteld en daar vind ik het debat te belangrijk voor.

[1:43:14] Ik heb dat niet eerder in mijn eigen inbreng aangegeven, maar u verwijst naar het OVV-rapport

[1:43:21] En een van de dingen die wellicht zou kunnen helpen, is de bouwideepas.

[1:43:25] En daar zijn eerder in deze Kamer twee moties over aangenomen.

[1:43:29] En ik zou heel graag willen aandringen om daar wat voortgang mee te maken.

[1:43:33] En willen vragen of... En dat is eigenlijk misschien de vraag die u straks in de tweede termijn op terugkomt.

[1:43:39] Maar wat daarmee mogelijk... Excuus, voorzitter.

[1:43:43] Wat de minister daarop kan doen.

[1:43:47] De minister.

[1:43:47] Ja, voorzitter, die moties zijn me inderdaad bekend en volgens mij komen we voor het einde van het jaar terug op hoe we daar uitvoering aan kunnen geven, al dan niet uitvoering aan kunnen geven.

[1:44:00] Ik weet dat in ieder geval dat in de uitvoering dit op nogal wat uitdagingen stuit, maar we komen daarop terug.

[1:44:09] Die nemen we daarin mee.

[1:44:10] Dan een vraag van mevrouw Pot over hoe we ervoor gaan zorgen dat werkgevers hun verantwoordelijkheid nemen voor zaken als veiligheid en taalscholing.

[1:44:25] Taalvaardigheid is enorm belangrijk.

[1:44:28] Het zorgt ervoor dat de veiligheid op de werkplek verbetert.

[1:44:32] dat een goed gesprek mogelijk is bij de huisarts of op school, dat op de school van de kinderen een gesprek gevoerd kan worden.

[1:44:41] In mijn vorige portefeuille vond ik dat zowel aan de basis voor kinderen basisvaardigheden ongelooflijk belangrijk een van de speerpunten

[1:44:49] Maar ook in mijn portefeuille leven lang ontwikkelen en specifieke aandacht voor terugdringen van lage letterheid.

[1:44:57] Dus dat is iets waar we ook verder mee aan de slag blijven gaan.

[1:45:03] En zoals aangegeven in de brief over sociale inbedding van 28 mei 2025 zet ik ook

[1:45:09] in op een breed pakket om taal te stimuleren, waarbij ik het ook ongelooflijk belangrijk vind dat werkgevers hun verantwoordelijkheid moeten nemen.

[1:45:19] En een goede plek om daar afspraken over te maken, onder andere over taalonderwijs, zit inderdaad in de CAO's.

[1:45:27] Dan, voorzitter, een andere vraag van mevrouw Pot over... Dat gaat over de veiligheid en hoe we ervoor kunnen zorgen dat...

[1:45:38] werkgevers te alle tijden hun verantwoordelijkheid ook daarvoor blijven nemen.

[1:45:44] Evident dat werkgevers de verantwoordelijkheid moeten dragen.

[1:45:49] We zitten in dit debat om misstanden en problemen te bespreken.

[1:45:55] Dat is inherent aan ons werk.

[1:45:57] Maar ik hecht er ook aan

[1:46:00] Om te zeggen dat er op heel veel plekken dat het wel goed gaat.

[1:46:04] Dat bedrijven en werkgevers hun verantwoordelijkheid wel nemen.

[1:46:11] Maar het is inderdaad cruciaal dat daar waar dat niet gebeurt, dat we daar stevig handhaven.

[1:46:18] De inlenende werkgever moet ervoor zorgen dat maatregelen worden getroffen.

[1:46:22] Denk daarbij aan de risico-inventarisatie.

[1:46:25] en evaluatie de R.I.N.E.

[1:46:27] en bijbehorende plan van aanpak dat dit adresseert, zodat het werk veilig uitgevoerd kan worden.

[1:46:33] En de uitzender heeft ook een zorgplicht en dient in ieder geval de werknemer van de risico's op de werkplek op de hoogte te stellen.

[1:46:40] En dit is iets waar de arbeidsinspectie

[1:46:43] heel strak op toeziet en op handhaaft.

[1:46:47] Misschien ook goed om te vermelden dat daarnaast het wetsvoorstel dubbele meldplicht bij de Tweede Kamer ligt, waar hierdoor krijgt de uitlener naast de inlenende werkgever ook een plicht om te melden en te vergewissen bij een ernstig of dodelijk ongeval.

[1:47:05] Een volgende vraag van mevrouw Pot over wanneer het onderzoek naar geweld onder arbeidsmigranten komt.

[1:47:14] Het onderzoek is momenteel aanbesteed en zal door WODC worden uitgevoerd en de resultaten worden richting de zomer van 2026 verwacht.

[1:47:24] Mevrouw Pot refereerde er inderdaad al aan dat dit best wel even heeft geduurd, dat het

[1:47:31] door de samenwerking of gebrek aan samenwerking wellicht tussen het ministerie van SZW en JNV wat langer heeft geduurd.

[1:47:39] Het was ook zoeken naar de goede aanpak.

[1:47:43] Ik kan daar niks aan veranderen dat we iets de vertraging in zijn gegaan, maar ik ben blij dat het nu van start is gegaan en tegen de zomer volgend jaar kunnen we de resultaten tegemoet zien en zullen die ook met de Kamer worden gedeeld.

[1:47:54] Mevrouw Pot vroeg mij verder of ik bereid ben om het afsluiten van een zorgverzekering via RNI te onderzoeken met de collega's van VWS en BZK en de straatdokters.

[1:48:07] Misschien goed om te benoemen dat arbeidsmigranten in Nederland zich kunnen verzekeren

[1:48:12] voor de zorgverzekeringswet als zij aan loonbelasting onderworpen zijn.

[1:48:19] Dit kunnen ze aantonen door hun loonstrookje te laten zien.

[1:48:22] En ook arbeidsmigranten die geregistreerd staan in de registratie niet ingezetene kunnen zich verzekeren.

[1:48:28] Ze moeten dan wel een adres opgeven en dit adres mag overigens ook een buitenlands adres zijn.

[1:48:34] We zien, en dat is volgens mij de zorg van mevrouw Pot, die ik ook deel, dat een groep arbeidsmigranten nu niet verzekerd is of onderverzekerd raakt.

[1:48:44] En gelet hierop kijkt mijn collega van VWS naar een aanpak om onverzekerdheid tegen te gaan.

[1:48:50] ook onder arbeidsmigranten, maar dat zit dus inderdaad bij de collega van VWS.

[1:48:55] En ik maak hem nog heel even af.

[1:48:58] Wat we in ieder geval zullen doen, is ook de suggestie om in gesprek te gaan met de straatdokters.

[1:49:04] Die zullen we vanuit SZW delen met de collega's van VWS, zodat ze ook daar de netten kunnen ophalen.

[1:49:13] Dan ga ik toch een klein beetje gemeen zijn tegen deze nieuwe minister.

[1:49:16] Ik vraag me wel af hoe dat onverzekerde aanpak eruitziet... als er zo veel bezuinigd wordt op die verzekering voor mensen die die nu niet hebben.

[1:49:28] Maar laten we ons focussen op dat wat hier ligt.

[1:49:30] Ik heb in de Schorsing nog even contact gehad met de straatdokters.

[1:49:35] Zij zeggen eigenlijk simpelweg... bij de mensen die wij zien gebeurt dit nooit.

[1:49:39] Dus het is heel fijn dat het kan.

[1:49:41] Maar de informatievoorziening is gewoon heel slecht.

[1:49:44] Het staat niet op de site van de overheid, het staat niet op de site van de geschillencommissie.

[1:49:50] Dus zowel de uitleg qua informatie als eigenlijk gewoon hoe zorgen we nou ook dat het in de praktijk ook daadwerkelijk gebeurt.

[1:49:59] En dat vergt gewoon dat dat moment van de R&D registratie beter wordt benut.

[1:50:03] en dat er echt ook wordt gekeken naar de situatie waarin mensen zitten.

[1:50:06] Dus op het moment dat je nu zegt, ja, maar dat moet onder het laten zien van een loonstrookje, dat is heel leuk, maar dat is niet de situatie voor heel veel arbeidsmigranten.

[1:50:15] Als er wordt gezegd, ja, je kunt ook een adres aanleveren,

[1:50:18] Dat is niet de situatie waarin veel arbeidsmigranten zitten.

[1:50:21] En dat is problematisch.

[1:50:23] Dus mooi dat de minister het gesprek aan gaat met de straatdoctors.

[1:50:28] Ik kan me zomaar voorstellen dat ik in de uiteindelijke twee minuten debat hierover wellicht de minister daar nog wat aansporingen toe doe.

[1:50:39] De minister.

[1:50:40] Ja, voorzitter, dank.

[1:50:42] Ik vind het geen gemene vraag.

[1:50:43] In alle scherpte moet je dingen kunnen benoemen.

[1:50:48] Ik denk dat het belangrijk is, twee punten, dat we in ieder geval de suggestie overnemen en dat VWS in gesprek gaat met de straatdokters.

[1:50:55] Het tweede punt van de informatievoorziening, dat is een heel terecht punt, want op het moment, en dat geldt natuurlijk in den brede voor heel veel regelingen, daar waar we regelingen hebben op andere vlak om mensen te helpen bij hun bestaanszekerheid,

[1:51:08] schieten die vaak hun doel voorbij, doordat mensen voor wie het bedoeld is er niet van weten.

[1:51:14] Dus de toegankelijkheid, de bereikbaarheid en de communicatie daarover is ongelooflijk belangrijk.

[1:51:20] En we nemen dit punt ook nadrukkelijk mee, ook bij de verdere uitwerking van de RNI's en de bredere informatievoorziening, zodat mensen die hiervan moeten weten er ook van kunnen weten.

[1:51:35] Want dat is een terecht punt.

[1:51:38] Ga ik door met een vraag van mevrouw Saris.

[1:51:41] En dat ging over... volgens mij naar aanleiding van een eerdere motie van mevrouw Saris en de heer Seder.

[1:51:48] En eigenlijk was de vraag, als ik hem even mag samenvatten van... minister, ga kijken hoe je die... dat wat we vragen kunnen verbreden en versnellen met name.

[1:52:02] Ik meen dat mevrouw Saris...

[1:52:03] vooral op die versnelling zat.

[1:52:05] En ik snap die gedrevenheid en die wens om tempo te maken heel goed.

[1:52:10] En ik vind het ook belangrijk om te melden en ik kan dat rustig melden, want ik heb daar part nog deel aan gehad.

[1:52:17] Dus de credits komen voor mijn ambtenaren en mijn voorganger, die hier echt meters mee hebben gemaakt en ook op dit moment hard aan de bak zijn.

[1:52:27] En zelf neem ik samen met de staatssecretaris van BZK op korte termijn al actie

[1:52:31] om misstanden bij het RNI-loket tegen te gaan.

[1:52:34] Zo wordt vanaf 1 januari, ik noemde dat eigenlijk al even in mijn inleiding, of misschien in antwoord op een andere vraag, de RNI-loketten voor derde landers, een inschrijving kunnen doen, wordt teruggebracht.

[1:52:50] naar drie loketten, zodat we daar de expertise en de middelende systemen kunnen borgen die nodig zijn.

[1:52:56] En parallel hieraan wordt aan een vervolgaanpak gewerkt, waar we andere maatregelen onderzoeken, zoals het geheel uitsluiten van derde landers.

[1:53:04] bij RNI-loketten.

[1:53:05] En eerder heeft mijn voorganger in reactie op Kamervragen van de leden Omtzigt en Boomsma al aangegeven waarom er ernstige twijfels zijn over de uitvoerbaarheid van sommige van de door de NSC voorgestelde maatregelen.

[1:53:20] Maar suggesties voor aanscherpingen kan ik meenemen in de vervolgaanpak

[1:53:24] waarbij het wel belangrijk is dat ik me wil beperken tot de wet en regelgeving die het meest effectief en haalbaar is.

[1:53:35] Ook gezien alle inspanningen die gemoeid zijn en het tijdpad wat je ook moet doorlopen om überhaupt tot effectieve en uitvoerbare wetgeving te komen.

[1:53:45] Mevrouw Saris vroeg me verder... Voor het verdergaan, minister.

[1:53:50] Een interruptie van mevrouw Saris.

[1:53:51] Voorzitter, dank u wel voor het antwoord.

[1:53:53] Een verduidelijkende vraag aan de minister.

[1:53:57] U gaat terug van 19 naar 3 loketten.

[1:54:01] Betekent dat dat bestaande middelen over 3 loketten worden verdeeld, wat voorheen over 19 loketten werd verdeeld?

[1:54:07] Of zit daar stiekem een bezuinigingslaag achter?

[1:54:10] Nee, het is geen bezuiniging.

[1:54:12] Het is niet een stiekem doorvoeren van een bezuiniging, maar het is juist bedoeld om de loketten die we in de lucht houden goed te equiperen, ook beter te kunnen investeren in de kennis en kunde van de medewerkers die daar aan de slag gaan, ervoor zorgen dat de systemen die we gebruiken optimaal ingezet worden, maar geen bezuiniging.

[1:54:34] Dat is ook wel eens fijn om in deze tijden te kunnen melden, ja.

[1:54:38] Ga ik door, voorzitter, als dat mag met een... Oh nee, deze vraag heb ik beantwoord.

[1:54:46] Ik ga alsnog door met een vraag van mevrouw Saris over...

[1:54:52] het in gesprek gaan met ketenpartners over de opvang van dakloze EU-burgers en de vraag daaraan wanneer krijgen we hier terugkoppeling over.

[1:55:02] Het kabinet heeft in de voorjaarsdoodaat kenbaar gemaakt de opvang van kwetsbare EU-burgers voor te zetten en uit te breiden tot en met 2028.

[1:55:12] In die opvang worden mensen terug aan het werk of naar hun land van herkomst geholpen.

[1:55:19] En de bedoeling daarvan is dat we...

[1:55:22] Mensen natuurlijk helpen, want het zijn over het algemeen kwetsbare mensen.

[1:55:27] Maar dat we ook voorkomen dat er verdere overlast op straat plaatsvindt.

[1:55:33] Momenteel spreken we met de VNG welke steden hieraan gaan deelnemen en hoe we dit precies gaan inrichten.

[1:55:41] En daar hoort inderdaad, mevrouw Saris vroeg daarna, een goede monitoring bij.

[1:55:46] Maar hoe dat precies eruit gaat zien, dat wil ik graag nog even openlaten, want dat hangt ook van de gesprekken af die we momenteel voeren.

[1:55:54] En we zullen de Kamer hierover informeren in de jaarlijkse brief over arbeidsmigratie.

[1:55:58] En in ieder geval ontvangt u daarover een brief voor het einde van het jaar.

[1:56:03] Voor het einde van het jaar gaan een hoop brieven richting uw Kamer.

[1:56:08] Mevrouw Patijn had een vraag over de financiering van de scholen waar kinderen van arbeidsmigranten onderwijs volgen.

[1:56:17] Op 1 september heb ik als voormalig staatssecretaris van OCW de vragen van mevrouw Patijn en mevrouw Hagen beantwoord over de financiering van scholen in het kader van de achterstanden van kinderen van Europese arbeidsmigranten.

[1:56:32] Ik vind het belangrijk, ik zei net al in een ander kader dat ik

[1:56:36] het nooit een goed idee vindt om op de stoel van een ander te gaan zitten en zeker in dit geval ook niet op de OCW-stoel en de stoel van mijn opvolger.

[1:56:45] Maar het is wel belangrijk dat de financiering van scholen in het kader van onderwijs achterstanden, dat ligt echt bij OCMW.

[1:56:51] De maatregel in het IBO gaat over aanvullende maatregelen die beschikbaar gesteld moeten worden.

[1:56:57] En wat ik begrepen heb vanuit OCMW is dat deze middelen op dit moment niet beschikbaar zijn.

[1:57:04] Dus die aanvullende maatregelen, dat wordt heel ingewikkeld om dat te doen, tenzij er ruimte wordt gevonden.

[1:57:12] Maar wat ik weet met de bezuinigingen die er op OC&W hebben plaatsgevonden in de afgelopen periode, die ruimte is er eigenlijk niet.

[1:57:20] Maar dat is wellicht dan aan een volgend kabinet.

[1:57:24] Dan ga ik door naar een volgende vraag van mevrouw Patijn.

[1:57:29] Dat gaat over de arbeidsinspectie en waarom de arbeidsinspectie geen nabetalingen van het minimumloon bij werkgevers vordert.

[1:57:39] Bij onderbetaling van het minimumloon moet de werkgever binnen vier weken het loon doorbetalen.

[1:57:43] Dat is zoals het formeel is.

[1:57:45] Als de werkgever dat niet doet, kan de arbeidsinspectie een lastenonderdwangssom opleggen met als eis alsnog na te betalen.

[1:57:53] Als de werkgever dat alsnog nalaat, is het stelsel zo ingericht dat de werknemer zelf een civiele procedure moet starten.

[1:58:00] Ik snap dat dat ingewikkeld is.

[1:58:05] Volgens mij is ook de vraag van mevrouw Partijn mede daarom ingegeven.

[1:58:09] En we verkennen nu of de bewijslast voor onderbetaling omgedraaid kan worden.

[1:58:14] En dat maakt het voor de arbeidsinspectie en de werknemer makkelijker om onderbetaling aan te tonen wanneer de administratie van de werkgever onvolledig is.

[1:58:23] En we verwachten de verkenning de komende maanden af te ronden.

[1:58:28] Vraag van mevrouw Partijn.

[1:58:30] Ja, Arie twee, maar dan doe ik ze gewoon in tweeën, voorzitter.

[1:58:35] Even op het laatste te beginnen.

[1:58:39] Kijk, in de Volkskrant zegt de arbeidsinspectie... wij doen dat gewoon niet.

[1:58:44] Dus die last onder dwangsom wordt ook niet opgelegd.

[1:58:47] Zo lijkt het gezegd te worden in de Volkskrant.

[1:58:50] Dus mijn eerste vraag in dat opzicht is...

[1:58:53] is dat een verkeerde interpretatie van wat daar staat?

[1:58:58] Of wordt die last... Nou ja, misschien concreter, hoe vaak wordt zo'n lastenondergangsomme uiteindelijk dan opgelegd, zodat die nabetalingen wel komen?

[1:59:06] Want wat Fair Work heeft neergelegd, daaruit blijkt dat in ieder geval niet één van die onderzoeken ertoe heeft geleid dat mensen nabetalingen kregen.

[1:59:16] Tweede is, die verkenning duurt al een tijdje.

[1:59:19] Ik zou willen aandringen om die verkenning...

[1:59:23] zo snel mogelijk af te ronden, in ieder geval voor het volgende arbeidsmigratiedebat, zodat we ook kunnen kijken hoe we kunnen komen tot wetgeving.

[1:59:34] Want als het zo moeilijk is of als het gewoon onmogelijk blijkt te zijn voor de arbeidsinspectie om dit uit te voeren, dan denk ik dat er heel erg veel haast gemaakt moet worden met die wetgeving.

[1:59:47] Voorzitter, begin ik bij de eerste vraag.

[1:59:51] De arbeidsinspectie, dat is dan hoe dat precies is gegaan, weet ik niet, maar niet geheel de juiste weergave zoals het in de praktijk is.

[1:59:59] De arbeidsinspectie legt dat wel degelijk op, die lasten onder dwangsom.

[2:00:03] En ik heb begrepen dat dat gaat om tientallen per jaar en dat dat stijgende is.

[2:00:08] Dus dat middel wordt wel degelijk ingezet.

[2:00:12] Dan die verkenning.

[2:00:13] Ik begrijp ongeduld en dingen moeten ook niet eindeloos duren.

[2:00:18] Maar wat ik heb aangegeven is dat we die de komende maanden en wat mij betreft voor het einde van het jaar afronden en we gaan ons uiterste best doen om ervoor te zorgen dat voordat het volgende arbeidsmigratiedebat er is, dat we dan de bevindingen naar de Kamer hebben gestuurd.

[2:00:36] Dank u wel.

[2:00:37] Dan ga ik door naar het laatste blokje.

[2:00:40] Dat ging met name over uitleen.

[2:00:44] Dan begin ik met een vraag van mevrouw Pot.

[2:00:48] Die ging over de WTTA en over de moties en amendementen die zijn ingediend.

[2:00:54] Eigenlijk vroeg mevrouw Pot mij

[2:00:57] om een soort van stand van zaken.

[2:00:59] Conform de toezegging informeer ik uw Kamer uiterlijk aan het einde van het jaar over de stand van de invoering van de WTTA.

[2:01:08] En ik zal dan ook verder ingaan op de aangenomen

[2:01:11] En voor wat betreft de implementatie van de wet, daar heb ik volgens mij al twee keer een oproep gedaan, dus dat ga ik niet nog een keer doen.

[2:01:20] Maar ik denk dat we samen zullen moeten kijken van hoe kunnen we de senatoren, en dat ligt dan meer bij uw Kamer dan bij mij, want ik heb met gepaste afstand en respect te dealen met wat de senatoren besluiten.

[2:01:33] Maar u kunt natuurlijk uw collega's in de Eerste Kamer warm aansporen om deze wet met voorrang te behandelen.

[2:01:41] Mevrouw Saris had vervolgens een vraag over een halfjaarlijkse rapportage over... Oh, ik heb een laatste stand van zaken.

[2:01:51] Onze wens wordt verhoord.

[2:01:53] Op 7 oktober wordt deze wet behandeld.

[2:01:56] Dus dat is mooi.

[2:01:57] Dan gaan we daarmee aan de slag.

[2:01:59] Heel mooi.

[2:01:59] Ja, ik kijk ernaar uit.

[2:02:02] Volgens mij heeft de Tweede Kamer dan verkiezingsreces.

[2:02:06] Maar goed, voor het kabinet loopt het door.

[2:02:09] Ik ga door naar een vraag van mevrouw Saris over een mogelijke halfjaarlijkse rapportage over toelatingen, weigeringen, sancties van de WTTA en hoe ik hier tegenaan kijk.

[2:02:20] Kijk, tijdens de behandeling van de WTTA in uw Kamer is toegezegd dat de Kamer periodiek wordt geïnformeerd over de stand van de uitvoering.

[2:02:28] Onderdeel hiervan zijn ook cijfers over het aantal toelatingen, weigeringen en sancties.

[2:02:34] De beoogde frequentie van deze rapportage is op dit moment gesteld op één keer per jaar.

[2:02:41] Ik vind het ook belangrijk...

[2:02:45] die frequentie van de rapportage omhoogvoeren.

[2:02:49] Maar ik hecht eraan dat we veel meer, want het zal door dezelfde mensen gedaan moeten worden.

[2:02:53] Ik heb liever dat die mensen zich bezighouden met de uitvoering en het concreet realiseren van maatregelen dan dat we die rapportage, de frequentie van die rapportage opschroeven.

[2:03:07] Ja, dat.

[2:03:08] Dus dat is zoals het er nu voor staat.

[2:03:14] Mevrouw Saris had nog een andere vraag over of het mogelijk is om in het vierde kwartaal van 2025 het sectoraal...

[2:03:22] uitzendverbod af te ronden.

[2:03:25] Een uitzendverbod is bedoeld voor sectoren waar aan toonbaar sprake is van wijdverspreiden en stelselmatige misstanden en waar we onvoldoende verbetering zien, want daarom willen we dat.

[2:03:37] Ik maak tempo met het uitwerken van het verbod, maar de realiteit is dat uitwerking tijd kost en ook zorgvuldig moet gebeuren.

[2:03:45] De gemiddelde

[2:03:47] De doorlooptijd van goede wetgeving is 2 tot 2,5 jaar.

[2:03:52] En de voorbereiding om tot zo'n verbod in te gaan kost, naar ik begrepen heb, ongeveer een jaar voordat het verbod in kan gaan.

[2:04:01] Maar weet dat ik dit serieus neem en dat ik tempo maak.

[2:04:04] En doorpak ook op de werkzaamheden van mijn voorganger.

[2:04:08] Tot zover, voorzitter.

[2:04:11] De vraag van mevrouw Saars.

[2:04:13] Ja, en ik ben het helemaal eens met mevrouw Paul als ze zegt ik heb liever handen in de uitvoering dan handen aan de rapportages.

[2:04:21] Maar de insteek die ik hiermee beoogde te zeggen is als we daar strak bovenop zitten, weten wat er speelt en van daaruit ook strak kunnen sturen om echt die misstanden aan te pakken, dan moeten we dat inzetten.

[2:04:33] Maar ik ben het wel eens met wat u zegt, echt in die uitvoering... Wat de minister zegt?

[2:04:40] U heeft helemaal gelijk.

[2:04:43] Dus handen in die uitvoering.

[2:04:45] Maar ik hoop echt dat u daar bovenop zit, dat u echt die uitslag pakt, minister, via de voorzitter.

[2:04:54] Ik zit nergens bovenop, mevrouw Seijers.

[2:04:58] De minister.

[2:04:59] Deze minister zit er bovenop.

[2:05:02] Dat mag u van mij verwachten, dat zal ik ook doen.

[2:05:05] Kijk, wat ik zojuist zei van de beperkte capaciteit, de mensen met de kennis en kunde zo slim mogelijk inzetten, dat is volgens mij wat we moeten doen.

[2:05:15] Tegelijkertijd, zeker wanneer je met nieuwe dingen start, mag u van mij en mijn collega's op het ministerie verwachten dat we daar bovenop zitten.

[2:05:22] Mocht in de toekomst blijken dat een hogere frequentie gewenst is, ook vanuit ons perspectief bezien, om te kunnen bijsturen, om aanvullende maatregelen te treffen, dan zullen we dat niet nalaten.

[2:05:37] Maar ook vanuit eerdere ervaringen binnen andere domeinen weet ik dat het goed is om in te zetten

[2:05:43] zoveel mogelijk mensen in die uitvoering, om gewoon dingen voor elkaar te krijgen.

[2:05:47] En ook om het hele systeem en de processen die lopen tijd te geven om... Ja, ik bedoel, je kunt bij wijze van spreken maandelijks rapporteren.

[2:05:57] Mevrouw Saris vraagt dat niet, maar dat zou je kunnen doen.

[2:05:59] Maar dan heb je ondertussen heel weinig voortgang geboekt, is mijn ervaring.

[2:06:05] Dus volgens mij delen we het doel en gaan we ervoor zorgen dat dit goed komt.

[2:06:11] Tot zover, voorzitter.

[2:06:13] Dank u wel en ik zie nog een vraag van mevrouw, want ze heeft er nog een.

[2:06:19] Mevrouw Partijn.

[2:06:22] Ik heb zitten sparen, voorzitter.

[2:06:24] Voorzitter, minister, ik wil nog even op de middelen die niet beschikbaar zijn in de begroting voor de scholen die met veel arbeidsmigranten te maken hebben.

[2:06:35] In de beantwoording die we hebben gekregen van de minister van OCW, en dat was in de rol die de minister hiervoor had, staat

[2:06:47] dat er in de criteria die gesteld gaan worden in de financiering gekeken gaat worden hoe deze groep geholpen kan worden, maar dat er ook kennismigranten tussen zitten en dat die koppeling heel ingewikkeld is.

[2:07:04] Ik zou willen vragen aan deze minister of ze bereid is om

[2:07:09] toch nog wat extra, vanuit een nieuwe rol, wat extra aan te dringen om juist die criteria wel mee te nemen en zwaarder te laten wegen in de financiering.

[2:07:19] Omdat de problemen die heel veel Haagse scholen bijvoorbeeld hebben op dit moment echt heel erg hoog aan het oplopen zijn.

[2:07:25] En het zou helpen als u daar nog extra aandacht over vraagt.

[2:07:29] Want zoals het nu in de beantwoording staat, lijkt mij het te zwak.

[2:07:33] De minister.

[2:07:35] Voorzitter, ik zeg maar eerlijk, ik ga dat niet doen.

[2:07:41] En dat heeft alles te maken met het feit dat ik weet dat de kennis en kunde op het ministerie van OCMW aanwezig is om hier verantwoorde keuzes te maken en ook daar scherpe keuzes te maken ten aanzien van de uitdagingen die er enerzijds zijn, maar ook de middelen die daarvoor beschikbaar zijn.

[2:08:00] Dus ik heb er alle vertrouwen in dat ook dit punt

[2:08:04] daar op de juiste manier opgepakt gaat worden.

[2:08:07] Dank u wel.

[2:08:11] Dan gaan we meteen door met de tweede termijn van de zijde van de Kamer.

[2:08:15] Dan geef ik als eerste het woord aan mevrouw Pots.

[2:08:18] Voorzitter, dat mag wat mij betreft heel kort.

[2:08:21] Ik wil de minister complimenteren op haar eerste debat.

[2:08:27] Dat heeft ze volgens mij goed gedaan en ik heb er alle vertrouwen in.

[2:08:31] Ik wil wel graag een twee minuten debat aanvragen.

[2:08:34] En daar ga ik nog heel even puzzelen op wat ik precies ga doen.

[2:08:37] Ik denk inderdaad dat de precieze vragen van de straatdokters het verdienen om op een goede manier in het beleid terecht te komen.

[2:08:46] En ik denk dat deze minister en ik het nog niet helemaal eens zijn over het salariscriterium.

[2:08:50] Dus daar ga ik wellicht ook wat mee doen.

[2:08:54] Dank u wel.

[2:08:55] Dan gaan we luisteren naar mevrouw Mortens van Merika.

[2:08:56] Dank, en ik sluit me aan bij de woorden van mijn voorganger.

[2:09:00] Fijn zo'n aftrappen aan beide kanten.

[2:09:03] De VVD maakt zich nog steeds zorgen over het looncriterium dat we gaan aanscherpen in bijvoorbeeld de ETK-regeling, maar ook de afnemende draagvlak bijvoorbeeld voor de expatregeling.

[2:09:12] Het houdt een ecosysteem in stand waar wij op dit moment eigenlijk op draaien in de nieuwe economie.

[2:09:18] Ik zal er ook voorstellen voor gaan indienen en ik ben blij dat er een twee minuten debat is aangevraagd.

[2:09:23] Dan is het woord aan mevrouw Pakijn.

[2:09:26] Dank, voorzitter.

[2:09:27] Ik ben blij van de minister te horen dat ze de ingeslagen weg niet gaat stopzetten of gaat terugdraaien.

[2:09:34] En dat stemt hoopvol.

[2:09:36] Dus ze gaf aan dat ze het sturen op de economie en wat daaraan moet gebeuren eigenlijk aan een volgend kabinet vindt.

[2:09:43] Ik begrijp die ook wel, maar ik wil wel aandringen om het denken daarover niet stop te zetten.

[2:09:49] Dus ik hoop dat die opdracht in ieder geval bij de ministeries ligt.

[2:09:56] Die omgekeerde bewijslast, daar blijf ik toch wel wat scherper op, dus ik zou heel graag nog wat... Nou ja, daar ga ik in ieder geval aan nadenken over dat we wellicht daar toch met een motie zullen komen om daar de vaart in te houden.

[2:10:08] U heeft aangegeven dat de verkenning er is, maar dan is er nog geen wetgeving, dus dat baart mij wat zorgen, want er moet wel vaart gemaakt worden.

[2:10:17] Ten aanzien van de kinderen van arbeidsmigranten,

[2:10:20] Nou ja, ik heb gehoord dat u zegt, ik ga dat niet doen.

[2:10:28] Ik ga niet in overleg met mijn collega OCW.

[2:10:31] Dus ook daar zullen wij kijken hoe we op een andere manier dat toch voor elkaar kunnen krijgen.

[2:10:36] Want ik denk dat het echt heel belangrijk is dat daar meer aandacht voor komt.

[2:10:40] En tot slot, voorzitter, heeft de minister aangegeven dat de bouwplaats idee, de motie daar snel reactie op komt.

[2:10:49] Daar zitten we lang op te wachten.

[2:10:51] Ik zou die wel wat eerder willen hebben dan het einde van het jaar.

[2:10:54] Dus ik zou graag willen verzoeken om die voor het einde van het verkiezingsreces bijvoorbeeld te kunnen ontvangen.

[2:11:02] Om te kijken van wat is er nu voor nieuwe maatregelen nodig om daarmee aan de slag te gaan.

[2:11:06] Verder wil ik de minister hartelijk danken en complimenteren met haar bijdrage in dit debat.

[2:11:13] Ja, tenslotte mevrouw Suijts.

[2:11:15] Ja, voorzitter, dank u wel.

[2:11:16] En ik wil ook de minister complimenteren voor de antwoorden en de prettige wijze van beantwoording van de vragen van de zijde van de Kamer.

[2:11:24] En zoals ik al aangaf, het gaat niet alleen over regels omtrent arbeidsmigratie, maar ook om welke economie of samenleving we willen zijn.

[2:11:33] Nou, voor nieuws, jouw contract is belangrijk dat wij minder afhankelijk zijn van buitenlandse inhuur, hadden aanpak willen van misstanden en taal als norm op de werkvloer.

[2:11:43] arbeidsdekorten mogen wat ons betreft geen excuus zijn voor uitbijting.

[2:11:48] En daarom pleiten wij ook voor een gerichte en selectieve beleid met minder privileges, ook voor experts.

[2:11:54] Het aantal fiscale voordelen wat zij hebben, die zijn ontwrichterd op veel gebieden, zoals bijvoorbeeld de huizenmarkt.

[2:12:01] Kijk maar eens in de regio in Brabant.

[2:12:04] Voorzitter, ik wil verder aangeven dat ik blij ben dat de minister ook actief bezig is met de RNI en BSN-poort, om die te sluiten voor misbruik.

[2:12:17] Het moet echt worden ingegrepen, anders blijven gewoon teveel mensen onder de radar.

[2:12:24] om dus dit, het terugdringen van arbeidsmigraties, ook het verhaal van die bestaanszekerheid.

[2:12:30] Want als uitbuiting lood worden de lonen weggedrukt en dan komen er mensen die hier ook hard werken met de woonlasten in de knel.

[2:12:38] Dus, voorzitter, dank u wel.

[2:12:40] En ik wens de minister alle succes bij het vervolg.

[2:12:46] Dank u wel.

[2:12:46] Dan kunnen we meteen door met de tweede termijn van de zijde van het kabinet.

[2:12:51] Ik geef het woord aan de minister.

[2:12:53] Voorzitter, dank u wel.

[2:12:54] En dank aan de leden voor hun warme woorden en constructieve bijdrage in dit debat.

[2:13:00] Ontzettend fijn om het op deze manier met elkaar over dit belangrijke thema te hebben.

[2:13:06] Ik zou richting mevrouw Patijn willen zeggen dat de concrete vraag over de bouwplaats-idee, dat we daar ons best doen om voor 1 november op terug te komen.

[2:13:18] Want ik realiseer me dat dat allang

[2:13:20] En in algemene zin zou ik willen zeggen, met name ook richting mevrouw Patijn die dat aanstipte, maar richting uw Kamer in brede zin, dat ook daar waar ik verwijs naar een toekomstig kabinet, dat dat voor mij niet betekent dat ik dan achteroverleun en daar verder niets aan doe.

[2:13:39] Integendeel, het denken staat nooit stil.

[2:13:42] Niet bij mijn collega's op het ministerie, nog bij mijzelf.

[2:13:46] En daar waar we actie kunnen nemen, zullen we dat ook doen.

[2:13:49] Maar daar waar fundamentele discussies en keuzes nodig zijn, zult u ook begrijpen dat dat aan een volgend kabinet is.

[2:13:56] Dat lijkt me ook alleen maar fair.

[2:13:58] Dus daar zou ik u ontzettend voor willen bedanken.

[2:14:01] En voorzitter, u ook, dank.

[2:14:04] Dank aan de minister.

[2:14:05] En dan gaan wij richting het einde van dit debat.

[2:14:09] Maar voordat ik het debat afhamer, lees ik eerst een aantal zestal

[2:14:16] toezeggingen van de minister toe voor.

[2:14:20] Zij had al aangegeven dat een hoop post deze kant op gaat komen.

[2:14:23] Nou, dat is inderdaad het geval.

[2:14:26] Als eerste, de kabinetsreactie op het IBO komt voor het einde van dit jaar naar de Kamer.

[2:14:31] Voor het einde van dit jaar stuurt de minister haar reactie op het OVV-rapport aan de Kamer.

[2:14:37] En voor het einde van dit jaar

[2:14:39] voor 1 november komt die minister schriftelijk terug op de motie over het bouwplaats idee aan het lid Patijn.

[2:14:48] De resultaten van het onderzoek naar geweld bij arbeidsmigranten wordt in de zomer van 2026 verwacht en gedeeld met de Kamer van het lid Pot.

[2:14:59] Dan als vijfde de minister informeert de Kamer voor het einde van het jaar over de aanpak van dakloze arbeidsmigranten aan het lid Saris.

[2:15:08] En tenslotte de verkenning of de bewijslast voor onderbetaling omgedraaid kan worden, wordt binnen enkele maanden afgerond en aan de Kamer gestuurd.

[2:15:21] Voor het einde van het jaar zelfs, als toevoeging.

[2:15:26] Voor het volgende debat, arbeidsmigratie.

[2:15:29] Ja, correctie.

[2:15:31] Voor het volgende debat, arbeidsmigratie.

[2:15:34] Dan nog een vraag van mevrouw Partijn.

[2:15:37] Dit is op dit punt, ik vind dat wel een heel ruim begrip.

[2:15:41] Want dat kan zomaar ook juni volgend jaar zijn.

[2:15:43] Dus ik zou het fijn vinden om een iets gerichter... Kan die iets strikter?

[2:15:48] Ik vraag het aan de minister.

[2:15:49] Kijk, we hebben nodig om voor die verkenning om, dat zal ergens tegen het einde van het jaar worden afgerond.

[2:15:56] Nou, dan moeten we daar ook het nodige mee doen.

[2:15:58] En dan vervolgens verwacht ik dat dat debat januari of februari zal plaatsvinden.

[2:16:04] en we zorgen ervoor dat het daarvoor bij de Kamer komt.

[2:16:08] Met andere woorden, stel dat onverhoopt, maar uiteindelijk gaat uw Kamer over de agenda, dus ik verwacht niet dat dat debat in juni pas plaatsvindt, maar stel dat dat überhaupt wat later zou zijn, dan streven wij daarna om in januari... Ik kijk nu even rond, want misschien doe ik wel een toezegging die ik niet waar kan maken.

[2:16:27] In januari dat dat naar de Kamer komt.

[2:16:31] De toezegging is dat in januari.

[2:16:34] De commissie gaat uiteindelijk over de planning van wanneer het debat gaat plaatsvinden.

[2:16:41] Dus dat kan dan mooi worden afgestemd.

[2:16:45] Dan is er tenslotte een twee minuten debat aangevraagd door het lid Pott.

[2:16:50] De vraag is of dat voor het verkiezingsresultaat gaat plaatsvinden.

[2:16:58] Dat wordt een hele drukke agenda.

[2:17:00] We geven het door aan de gipsplenaire.

[2:17:03] Nog nabranders.

[2:17:05] Links en rechts.

[2:17:05] Die zijn er niet.

[2:17:07] Dan dank ik de mensen op de publieke tribune voor hun aandacht en de mensen die het debat hebben gevolgd op afstand via de stream.

[2:17:15] En sluit ik hierbij de vergadering.