Initiatiefnota van het lid Mutluer over femicide - erkenning en aanpak van gendergerelateerd dodelijk geweld (36658)

[0:00:00] Goed.

[0:00:02] Dames en heren, hartelijk welkom bij het nota-overleg dat deze avond plaatsgaat vinden.

[0:00:09] Een nota-overleg dat vindt plaats naar aanleiding van een initiatief van een Kamerlid.

[0:00:14] Dat Kamerlid is in dit geval mevrouw Songül Meküer, die ik van harte welkom heet.

[0:00:19] Evenals de bewindspersonen die hier aanwezig zijn, mevrouw Pau Verweij, de heer Rutte.

[0:00:23] Vanzelfsprekend hartelijk welkom ook aan het publiek en aan de mensen die meekijken over de camera.

[0:00:28] En last but not least, hartelijk welkom aan een zeer groot aantal Kamerleden.

[0:00:35] Quantiteit aan Kamerleden gaat betekenen dat wij goed moeten letten hoe we de tijd gaan besteden.

[0:00:41] Daarom stel ik voor, we hebben spreektijd allemaal vier minuten en daarnaast zal sprake zijn van drie interrupties.

[0:00:48] Dan kijken we gewoon hoever we zijn in de tijd.

[0:00:50] Als er dan nog iets over is, dan maken we daar natuurlijk gewoon gebruik van.

[0:00:52] Maar we beginnen met drie interrupties.

[0:00:55] Een laatste ding is een heel simpele, korte oproep.

[0:00:58] Het onderwerp wat vandaag aan de orde wordt gesteld is emotioneel beladen voor mensen die ermee te maken hebben gehad.

[0:01:06] Dat betekent dat we er extra op gaan letten dat alles waardig en gesarreerd vandaag verloopt.

[0:01:12] En daarmee geef ik dan als eerste het woord aan mevrouw Bekker van de VVD.

[0:01:19] Dank u wel, voorzitter.

[0:01:22] Deze zomer is Nederland opgeschrikt door de verschrikkelijke moord op Lisa.

[0:01:27] Door vrouwen die niet veilig bleken op straat, maar ook te vaak achter hun eigen voordeur.

[0:01:31] Nederland staat in de top drie van femicideaantallen in Europa.

[0:01:36] We komen als Kamer in actie.

[0:01:37] Dat doen we al een aantal jaar.

[0:01:40] Samen met nabestaanden, dankzij nabestaanden, maar ook met opiniemakers.

[0:01:43] En vandaag ook met mevrouw Yashim Chandan en haar rode hakken kunstproject.

[0:01:49] En ook aan deze volle zaal en deze volle tafel zien we dat het onderwerp en de urgentie daarvan steeds meer gelukkig tot deze Kamer is doorgedrongen.

[0:01:56] Maar vooral ook dank aan mevrouw Müttler voor haar nota.

[0:01:59] Het is een uiting van haar toewijding op dit onderwerp.

[0:02:02] Het legt een aantal concrete beslispunten voor aan de Kamer en helaas heb ik de tijd niet om daar allemaal bij stil te staan.

[0:02:07] Maar het zijn allemaal voorstellen waar de VVD-fractie zich van harte bij aansluit.

[0:02:11] Ik zou haar willen vragen hoe zij kijkt naar de uitvoerbaarheid ervan en naar de versnippering van de huidige aanpak.

[0:02:16] Ziet zij met de VVD dat we als Kamer nu al twee jaar concrete voorstellen doen om vrouwen veiliger te maken, maar dat er veel onderzoek wordt gedaan en weinig concrete stappen worden gezet, ook omdat we met vier ministeries te maken hebben?

[0:02:29] Deelt zij dat we een landelijk actieplan Stop Geweld Tegen Vrouwen nodig hebben, waarin alle concrete acties worden gebundeld en fulltime worden aangejaagd door een nationaal coördinator met doorzettingsmacht?

[0:02:40] En hoe kijkt ze naar de kabinetsreactie, waarin staat dat een deel van haar voorstellen al is opgepakt?

[0:02:45] Bijvoorbeeld dat de verhoging van het strafmaximum op doodslag niet nodig zou zijn bij een partner, omdat dat al bij het strafmaximum op doodslag in algemene zin is meegenomen.

[0:02:57] Of een aparte strafbaarstelling voor niet-fatale verwurging, dat dat niet nodig zou zijn omdat het afvalt onder mishandeling.

[0:03:03] Wat vindt ze van de inzet van het kabinet met de middelen die met haar amendement zijn vrijgemaakt?

[0:03:08] Dan een aantal vragen aan het kabinet.

[0:03:09] Ik wil ook van het kabinet horen of zij bereid zijn een coördinator aan te stellen.

[0:03:13] We hebben deze week een brief toegezegd gekregen, maar misschien kan het kabinet toch ons vandaag bij dit belangrijke debat al iets zeggen.

[0:03:20] En anders overwegen wij weer een motie, voorzitter.

[0:03:23] Waarom moeten we tot zomer 2026 wachten tot wetgeving voor bijvoorbeeld strafbaarstelling van psychisch geweld in consultatie gaat?

[0:03:32] Hoe lang moet het duren voordat het kabinet verkend heeft of het meldpunt, waar we al zo lang om vragen, ingericht kan worden bij Veilig Thuis?

[0:03:39] Hoe lang duurt de verkenning naar de 24-7 chatfunctie?

[0:03:42] Hoe gaat Nederland voldoen aan de EU-richtlijn die lidstaten verplicht een 24-7 rape center te hebben?

[0:03:48] En starten de pilots met het vroegtijdige inzetten van een tijdelijk huisverbod binnenkort?

[0:03:53] En zo ja, hoe?

[0:03:54] Wanneer worden de uitkomsten verwacht van het onderzoek naar het eerder kunnen verplichten van een hulpverleningstraject voor potentiële daders?

[0:04:00] Want we willen de daders achter slot en grendel en niet de onschuldige vrouwen.

[0:04:05] Hoe zit het met de uitrol van het slachtoffer device?

[0:04:08] Zodat er meteen alarm wordt geslagen als een potentiële dader te dicht bij het slachtoffer in de buurt komt.

[0:04:13] Ik lees dat dat niet zou kunnen landelijk.

[0:04:15] Kan hier iets aan worden gedaan?

[0:04:17] Krijgen we de verkenning van Claire's Law inderdaad voor het nieuwe jaar?

[0:04:21] Waar blijft het ene aanspreekpunt bij de politie voor stalking en wanneer vervalt het klachtvereisten voor stalking?

[0:04:26] Worden de trainingen bij de politie voor kennis over femicide alleen ingezet voor de regisseurs Zorg en Veiligheid of bij iedereen?

[0:04:34] Tot slot is het kabinet bereid het standpunt te heroverwegen dat een centrale registratie niets toevoegt, omdat het eigenlijk altijd gaat om handelingsverlegenheid als gegevens niet gedeeld worden tussen instanties.

[0:04:45] Wij krijgen echt andere signalen.

[0:04:47] Is de staatssecretaris bereid te inventariseren welke privacywetgeving momenteel gegevensuitwisseling in de weg staat?

[0:04:52] Ik overweeg ook hier een motie.

[0:04:55] Dan tot slot, echt tot slot, voorzitter, de kinderen.

[0:04:57] Omgang en gezag rond kinderen.

[0:04:59] De staatssecretaris gaat een verbetertraject starten dat in het najaar tot acties zou moeten leiden, zoals bijvoorbeeld een betere informatiepositie van de Raad voor de Kinderbescherming.

[0:05:08] Welke acties kunnen wij dit najaar verwachten?

[0:05:10] En daders van femicide die vervolgens, nadat ze hun vrouw vermoord hebben, recht hebben op de erfenis.

[0:05:16] Kan er alsjeblieft een einde aankomen?

[0:05:19] Dank, voorzitter.

[0:05:20] Dank u mevrouw Becker en tot op de seconde.

[0:05:23] Nou keurig vier minuten.

[0:05:24] Daarmee geeft u een uitstekend voorbeeld aan alle collega kamerleden.

[0:05:31] Ja, maar u heeft het gered en daarmee geef ik graag het woord aan mevrouw Dobbe.

[0:05:35] O, vanzelfsprekend.

[0:05:36] Ja, een interruptie dus van mevrouw Dobbe.

[0:05:39] Dank u wel dat ik mevrouw Becker voor u inbreng.

[0:05:42] Volgens mij zijn we het helemaal eens en heeft u een heleboel goede vragen gesteld waar ik ook heel erg benieuwd ben naar het antwoord.

[0:05:50] Ik heb nog een aantal zorgen, ook naar aanleiding van wat we nu allemaal zien gebeuren, maar ook de goede onderwerpen die mevrouw Müttler in haar initiatiefnota naar voren brengt.

[0:06:00] Dat is namelijk de capaciteit bij de politie.

[0:06:02] Want als wij bijvoorbeeld willen dat de strafmaat wordt veranderd... of we willen dat er aanvullende strafbaarstellingen komen... we willen dat er meer wordt opgespoord, et cetera... maar de politie geeft tegelijkertijd aan dat zij nog steeds een tekort hebben... en dat zij zich daar ook zorgen over maken.

[0:06:19] En ik vroeg mij af wat de VVD daarvan vindt... en of ik de VVD aan onze zijde kan vinden om te kijken of we dat tekort... wat de politie beraamt op 86 miljoen euro, kunnen dichten.

[0:06:32] De SP heeft de VVD de afgelopen jaren vaak op de bres gezien voor meer geld voor veiligheid en ook geld voor de politie.

[0:06:40] Ik denk dat als het gaat om vrouwenveiligheid dat het en-en is.

[0:06:43] Dus we zullen moeten kijken waar het ligt aan een tekort aan financiële middelen.

[0:06:47] En dan moeten we bereid zijn om ook te kijken hoe we dat zouden kunnen oplossen.

[0:06:51] Maar het gaat ook wel over hoe de politie is ingericht en voorbereid.

[0:06:57] Met trainingsprotocollen gaan we ervoor zorgen dat de politie meer kennis heeft van de rode vlaggen.

[0:07:02] Zodat niet bij een aangifte of bij een signaal wordt gezegd, gaat u maar weer naar huis.

[0:07:07] Maar dat daar echt meteen op kan worden geacteerd.

[0:07:09] Ik wil weten, gaat dat nu echt in iedere eenheid ook zo zijn dat daar iemand voor getraind is?

[0:07:14] Of zijn dat alleen die specifieke functionarissen?

[0:07:17] gaat het kabinet er ook op toezien dat binnen iedere eenheid er ook een aanspreekpunt komt voor stalking.

[0:07:23] Dus een politieagent die daar alle verstand van heeft.

[0:07:25] Want we kunnen bakken met geld aan de politie blijven geven, maar als we aan de inrichting van de politie en ook de gereedheid op dit onderwerp niets veranderen, dan hebben vrouwen daar, ben ik bang, niet veel aan.

[0:07:36] Dus het is en-en wat de VVD betreft.

[0:07:40] Dank u, mevrouw Wecker.

[0:07:41] En dan zie je ook de professional aan het werk die meteen van een interruptie gebruik maakt om het betoog met twee minuten te verlengen.

[0:07:48] Ik roep iedereen wel op om kort en bondig te zijn bij het stellen van de vraag en het beantwoorden daarvan.

[0:07:52] En daarmee geef ik alsnog het woord aan mevrouw Dobbe.

[0:07:56] Dank u wel, voorzitter, voor het goede, voorzitter.

[0:07:58] En dank u wel ook aan mevrouw Mütleur voor deze belangrijke initiatiefnota en dat we hier dus vandaag met elkaar over dit belangrijke onderwerp kunnen spreken met elkaar.

[0:08:06] Want elke acht dagen sterft een vrouw door femicide.

[0:08:09] Nog veel vaker wordt een vrouw verslachtofferd van seksueel geweld of van huiselijk geweld.

[0:08:13] En vrouwen en meisjes krijgen te maken met geweld of intimidatie op straat of op het werk, met psychisch geweld, met economische onderdrukking.

[0:08:20] En dat is de realiteit voor heel veel vrouwen en meisjes.

[0:08:24] En het is heel bijzonder, vind ik, om te zien hoe bewegingen zoals de dollemina's, of Wij eisen de nacht terug, laten zien dat de strijd voor vrouwenrechten en de veiligheid van vrouwen een strijd is die we samen moeten voeren.

[0:08:36] Want daden zijn nodig, en wel nu.

[0:08:38] En in deze initiatiefnota staan goede voorstellen.

[0:08:41] Veel wordt beantwoord door het kabinet dat er al verkenningen, onderzoek wordt gedaan, dat er al genoeg gebeurt.

[0:08:47] En dat is eigenlijk niet de urgentie die ik graag zou willen zien.

[0:08:50] En wat vindt de indiener van de reactie van het kabinet op deze nota?

[0:08:54] We weten dat femicide de meest voorspelbare moord is, omdat het plaatsvindt in een context en met een patroon.

[0:09:00] Omdat er verschillende vormen van geweld, economisch, online, stalking, intiem partnergeweld, seksueel geweld en femicide met elkaar samenhangen, moeten de oorzaken gezamenlijk ook worden aangepakt.

[0:09:11] Ik ben het eens met de vorige spreker dat er één nationaal actieplan nodig is om geweld tegen vrouwen aan te pakken.

[0:09:17] Niet verschillende plannen, waarvan we proberen die zo goed mogelijk te proberen te coördineren, waardoor in de praktijk niemand verantwoordelijk is.

[0:09:27] Wat vindt de indiener daarvan en wat vindt de staatssecretaris daarvan?

[0:09:30] De indiener zegt ook terecht dat ongelijkheid het risico op geweld tegen vrouwen vergroot, ook vanwege economische afhankelijkheid.

[0:09:38] Het beperken van toegang tot geld, het controleren van uitgaven of het verbieden om te werken, dat is economisch geweld, waar ook veel vrouwen onder lijden.

[0:09:48] En kennis en bewustwording hiervan is volgens mij nodig, zodat er een aparte aanpak op kan komen op dit economische geweld.

[0:09:54] En is de indiener het daarmee eens?

[0:09:56] En wat vindt de staatssecretaris daarvan?

[0:09:58] Dan, voor het aanpakken van geweld is het aanpakken van straffeloosheid ervan ook keihard nodig.

[0:10:02] Er blijven nu bijvoorbeeld soms tientallen, soms honderden zeden of geweldzaken per regio op de plank liggen.

[0:10:09] Waarschuwingssignalen voor femicide kunnen dan dus helemaal niet aan elkaar worden verbonden.

[0:10:14] Niet omdat de politie dat niet wil, maar omdat er niet genoeg capaciteit is om dat te doen.

[0:10:18] En we kunnen hier wetten aannemen, de strafmaat veranderen, maar het gaat niet werken zonder dat er voldoende politiecapaciteit is om dat te doen.

[0:10:25] En in 2026 is opnieuw een gat van 86 miljoen euro bij de politie.

[0:10:30] En er moet structureel budget voor de politie komen.

[0:10:32] Is de indiener het daar maar eens?

[0:10:34] En wat vindt de staatssecretaris daarvan?

[0:10:37] Verder, het is ontzettend goed dat het kabinet 12 miljoen euro extra beschikbaar stelt voor meer vrouwenopvangplaatsen.

[0:10:42] En we hebben hier zelf eerder ook voorstellen voor gedaan.

[0:10:44] Dat is ontzettend belangrijk.

[0:10:46] En wil de staatssecretaris ook naar de suggestie van Valente jaarlijks inzicht geven in hoeverre hotelplaatsingen daadwerkelijk zijn afgenomen?

[0:10:53] Dan tot slot, voorzitter.

[0:10:55] Er zijn in het hele land fietstochten gehouden van meisjes en vrouwen langs onveilige plekken.

[0:11:00] Zij eisen de nacht op.

[0:11:03] Elke vrouw kent plekken, de enge plekken, waar ze in het donker niet langs durft, omdat ze veilig thuis wil komen.

[0:11:10] En elke gemeente zou een plan moeten hebben om die plekken voor meisjes en vrouwen veilig te maken en te houden.

[0:11:16] En wat vinden de indieners daarvan?

[0:11:18] En is de staatssecretaris het daarmee eens?

[0:11:20] Want de nacht is van ons en de dag ook.

[0:11:22] Dank u wel.

[0:11:24] Dank u mevrouw Dobbe.

[0:11:25] Ik kijk nog een keer kritisch rond, maar geef dan toch meteen het woord aan mevrouw Van der Werf van D66.

[0:11:32] Dank u wel, voorzitter.

[0:11:34] Laat ook ik beginnen met bedanken van collega Mütleur en haar team voor deze initiatiefnota.

[0:11:40] Want ook deze zomer hebben wij weer gezien hoe hardnekkig femicide is.

[0:11:46] Moeders, dochters, zussen en vriendinnen die van hun leven zijn beroofd.

[0:11:52] Door een man die hen beschouwt als hun eigendom.

[0:11:56] En vaak realiseren we het ons pas achteraf, wanneer vrienden of familie zeggen... ja, achteraf had ik het wel door, had ik die signalen wel gezien.

[0:12:04] Maar we zien het bijvoorbeeld ook als er bij een autopsie blijkt... dat er niet alleen op één plek iemand te lijkt te zijn gestorven... maar dat er ook oude botbreuken aanwezig zijn... dat mishandelingen jaren blijken te hebben geduurd.

[0:12:17] En ik heb ook van dichtbij gezien hoe gradueel dit gaat.

[0:12:22] Voorzitter, de initiatiefnemer kijkt onder andere naar het opleggen van strafverzwarende omstandigheden bij doodslag.

[0:12:29] Een goede maatregel, maar ik denk wel dat het belangrijk is dat die op de juiste manier geformuleerd moet worden om het bedoelde effect te hebben.

[0:12:36] En ik zie de initiatiefnemer al knikken.

[0:12:38] Kan zij aangeven hoe de strafverzwarende omstandigheid in België is vormgegeven en welke vorm ziet de initiatiefnemer in Nederland voor zich?

[0:12:47] Zou elke partnermoord hiervoor in aanmerking moeten komen of is dat afhankelijk van omstandigheden?

[0:12:53] Ik ben het eens met de initiatiefnemer dat er meer aandacht moet komen voor niet-fatale verwurging.

[0:13:00] De politie is onlangs een pilot gestart met betrekking tot het uitvoeren van versneld forensisch medisch onderzoek bij slachtoffers van wurgpogingen.

[0:13:08] Hoe kijkt de initiatiefnemer naar deze pilot en kan die ook bijdragen aan een effectieve opsporing?

[0:13:15] Met betrekking tot stalking geeft de initiatiefnemer aan dat de bijzondere opsporingsbevoegdheden bij stalking in theorie beschikbaar zijn, maar in de praktijk nog weinig worden gebruikt.

[0:13:25] Wat is er nou nog nodig om dat nou beter te kunnen organiseren?

[0:13:30] Voorzitter, dan wil ik het ook nog even hebben over die contouren van het wetsvoorstel strafbaar stelling psychisch geweld, die onlangs naar de Kamer is gestuurd.

[0:13:38] Want er staat een veronderstelling in, en ik kijk bij deze even de bewindspersonen aan, dat die psychisch geweld als strafbaar kan worden gesteld.

[0:13:47] Maar ik ben het daar niet geheel mee eens, want we zien juist in de praktijk hoe lastig dat is.

[0:13:52] erkent de staatssecretaris dat er geen tot weinig voorbeelden zijn van volwassenen die ten opzichte van een andere volwassene zijn veroordeeld.

[0:14:01] En waarom is er in die contouren niet genoemd dat een van de rode vlaggen ook is dat kinderen geregeld worden ingezet als pressiemiddel?

[0:14:10] En dit blijft vaak ongenoemd, terwijl ook het geweld juist na een rechtszaak door kan gaan als er sprake is

[0:14:17] van kinderen tussen dader en slachtoffer.

[0:14:20] En dit is ook iets wat wij in onze initiatiefnota stopgeweld tegen vrouwen heel duidelijk hebben willen maken.

[0:14:27] Kan de staatssecretaris toezeggen dat ook deze dynamiek dus tussen een dader, tussen slachtoffer en tussen kinderen kan worden meegenomen?

[0:14:35] Voorzitter, ik sluit me aan bij de vragen die mevrouw Becker heeft gesteld, onder andere over die 24-7-bel-en-chatlijn en Klairs Lau voorstellen die wij samen hebben ingediend.

[0:14:45] Maar ik wil tot slot ook nog even hebben over een ander onderwerp dat mij zeer aan het hart gaat en dat betreft sextortion.

[0:14:51] Want ook online zijn vrouwen en meisjes niet veilig.

[0:14:55] Beelden worden steeds vaker misbruikt om vrouwen de mond te snoeren, om ze te intimideren,

[0:15:00] en om ze onder druk te zetten.

[0:15:02] En sextortion wordt nu vaak vervolgd onder afpersing of oplichting.

[0:15:06] Maar waarom wordt dat eigenlijk niet gezien als een seksueel delict, vraagt de staatssecretaris.

[0:15:11] Naast dat iemand wordt afgeperst, gaat het ook om de inbreuk op iemand's seksuele integriteit.

[0:15:16] En de gevolgen voor slachtoffers zijn vergelijkbaar.

[0:15:20] Zouden we dat ook niet op een andere manier strafbaar moeten stellen?

[0:15:24] Tot zover, voorzitter.

[0:15:26] Dank u voor uw inbreng en daarmee geef ik

[0:15:30] Ik kijk nog een keer rond.

[0:15:31] Het woord aan de heer Timmermans van GroenLinks PvdA voor de mensen die dat niet weten.

[0:15:36] Dank u wel, voorzitter.

[0:15:37] En ik dank de collega's die voor mij hebben gesproken en die zoveel pertinente vragen hebben gesteld die ik ook graag tot de mijne maak.

[0:15:44] Dus dat scheelt ook weer tijd voor mij.

[0:15:47] Dat is mooi.

[0:15:49] U kunt ze allemaal aanvinken.

[0:15:50] Ook Timmermans wil dit graag weten.

[0:15:52] Ik wil collega Müttler complimenteren voor haar inzet in de afgelopen tijd om tot deze nota te komen.

[0:15:59] En ik wil ook graag melding maken van het feit dat zij en ik samen nu precies een jaar geleden met een hele grote groep mensen die betrokken zijn bij dit onderwerp

[0:16:08] hebben gesproken en toen zijn we tot een aantal ontdekkingen gekomen.

[0:16:12] Onder andere dat de inzet van politie, openbaar ministerie, alle vormen van hulpverlening, woningbouwcorporatie, noem iedereen maar op, schuldhulpverlening.

[0:16:21] Iedereen wil het beste doen, maar iedereen werkt te veel langs mekaar heen.

[0:16:26] En dat is een van de dingen die, denk ik, we nu moeten aanpakken.

[0:16:30] Het gevoel van urgentie, zeker na de gruwelen van deze zomer,

[0:16:34] is sterk, alleen we zijn er nog lang niet bij het implementeren van dat gevoel van urgentie in het beter resultaat boeken voor vrouwen die hiermee te maken hebben.

[0:16:44] En ik denk dat er niemand aan deze tafel zit die niet direct of indirect ervaring heeft met dit onderwerp.

[0:16:50] Van seksuele intimidatie tot het meest gruwelijke wat kan gebeuren.

[0:16:56] En het is altijd een glijdende schaal.

[0:16:58] En we hebben het allemaal meegemaakt.

[0:17:00] We zien allemaal soms het tekenen.

[0:17:01] En we hebben allemaal, tenminste ik heb dat ook op mijn persoonlijke ervaring, schroom om het te signaleren.

[0:17:07] Want heel vaak wil je toch niet iemand beschuldigen, want het gaat toch wel heel ver.

[0:17:13] Maar we moeten wel de signalen zien en we moeten ook een plek hebben waar we terecht kunnen met die signalen.

[0:17:19] Dat kan de politie zijn, als de politie zich daar op specialiseert, wat gelukkig gebeurt.

[0:17:27] Maar daar zullen ook meer middelen voor nodig zijn, zoals collega's ook hebben gezegd.

[0:17:31] Het kan ook een andere instantie zijn.

[0:17:33] Het kan zelfs zo zijn dat je mensen die komen om bijvoorbeeld folie achter de verwarming te plakken... in ieder geval meegeeft als ze dat doen.

[0:17:42] Als je een signaal ziet, je hoeft daar niks te zeggen, maar koppel het terug.

[0:17:46] Want vaak gebeurt het, zoals we weten, achter gesloten deuren.

[0:17:49] Het heeft altijd te maken met machtsuitoefening... en de ultieme machtsuitoefening is een vrouw van het leven beroven... omdat ze zich wil onttrekken aan jouw macht.

[0:18:00] En ik zeg ook met enige terughoudendheid en schroom, omdat ik het heb het alleen van de verhalen van de vrouwen om mij heen.

[0:18:08] Mijn dochters, mijn moeder, mijn echtgenoten en anderen.

[0:18:12] Wij mannen ervaren dit niet zelf.

[0:18:13] Dus we moeten wel bescheiden zijn in hoe we dit willen formuleren.

[0:18:17] Maar wij moeten wel naast de vrouwen gaan staan die ermee te maken hebben.

[0:18:22] veel beter de signalen doorgeven, ook aan de volgende generaties onze zonen beter opvoeden, is onderdeel hiervan.

[0:18:29] Onze zonen ervoor behoeden dat ze meegaan met de veiligheid van een end-to-date is heel erg belangrijk.

[0:18:36] Omdat daar leer je gelijkwaardigheid ook aan volgende generaties overbrengen.

[0:18:42] Belangrijk voor mij is

[0:18:44] En die vragen wil ik nog eens benadrukken.

[0:18:48] Welke aanvullende maatregelen zouden volgens de bewindslieden genomen moeten worden, zodat we die betere dossiervorming en die uitwisseling van gegevens ook echt voor elkaar krijgen?

[0:18:57] Hoe kunnen we al die goedwillende mensen helpen

[0:19:00] om eerder resultaat te boeken.

[0:19:02] Wat is daarvoor nodig?

[0:19:04] En ik denk dat het ook heel belangrijk is om al die rode vlaggen, die moeten in een systeem, maar wie gaat dat systeem vullen?

[0:19:11] Hoe gaan we ervoor zorgen dat dat ook gevuld wordt, zodat die rode vlaggen ook tot reacties leiden en niet alleen maar achteraf als rode vlaggen worden gezien, maar op het moment dat het nodig is?

[0:19:21] En ik zou ook graag...

[0:19:22] een reactie willen op de zorgen die uitgesproken zijn door familierechtadvocaten dat familierechten en de raad van de kinderbescherming bij echtscheidingen toch iets te snel de kinderen toewijzen aan beide partners en ja daar moet het als een van die partners meestal de man geweld gebruikt moet je wel heel voorzichtig zijn dat je dan heel makkelijk de kinderen aan beide partners

[0:19:44] En ik zou graag een reactie willen zien op die cri de coeur van de familierechtenadvocaten.

[0:19:52] Tot slot, voorzitters, sluit ik me ook aan bij de opmerkingen van collega's dat in dit geheel het onderwerp van seksuele intimidatie iets te weinig aandacht krijgt, in mijn ogen.

[0:20:03] Want daar begint het vaak mee.

[0:20:05] En dat begint ook op de werkplek.

[0:20:07] Meneer Timmermans.

[0:20:09] Ik sluit af.

[0:20:10] Door mijn leeftijd, weet ik nog, toen ik heel jong was en net begon, dat het bijna normaal was.

[0:20:15] Dat hebben we voor een deel uitgebannen, maar het is er nog steeds.

[0:20:18] En ook dat verdient onze aandacht.

[0:20:23] Dank u, meneer Timmermans.

[0:20:25] Ik geef graag het woord aan Diederik van Dijk van de SGP.

[0:20:28] Dank u wel.

[0:20:29] En ook van mijn kant complimenten voor de inspanningen die mevrouw Muttler op dit terrein levert.

[0:20:35] Voorzitter, femicide is een schrijnende realiteit die diepe littekens geeft in onze samenleving.

[0:20:41] Elk slachtoffer laat een leegte achter in gezinnen en gemeenschappen.

[0:20:45] En dit debat vraagt niet alleen om beleid, maar ook om zelfreflectie.

[0:20:48] Hoe kijken wij als samenleving naar vrouwen?

[0:20:51] En die bredere culturele vraag moeten we onder ogen zien.

[0:20:54] Daarbij merk ik op dat er altijd kwaadwillenden zullen blijven.

[0:20:58] Daar moet hard strafrechtelijk tegen worden opgetreden.

[0:21:01] Maar het is niet wijs als de politiek zou suggereren dat ze altijd en overal voor iedere vrouw op elk moment van de dag veiligheid kan garanderen.

[0:21:10] De overheid moet wel alles uit de kast halen om de veiligheid van vrouwen zoveel mogelijk te beschermen.

[0:21:15] Femicide is geen losstaand incident.

[0:21:19] Het is het uiterste gevolg van een cultuur waarin vrouwen te vaak worden gereduceerd tot object.

[0:21:25] Wie vrouwen ziet als minderwaardig legt een voedingsbodem voor misbruik en geweld.

[0:21:31] De normalisering van prostitutie, de beschikbaarheid van pornografie dragen daar bijvoorbeeld aan bij.

[0:21:38] Wie een vrouw leert zien als koopwaar of consumptieartikel tast haar waardigheid aan en verzwakt het respect dat zij verdient.

[0:21:46] Dat is geen nieuwe zorg.

[0:21:48] In de emancipatienota van 2007 wees toenmalig minister Plasterk erop dat de samenleving kampt met toenemende seksualisering, vercommercialisering van het vrouwelijk lichaam en een heersende seksuele moraal.

[0:22:03] die vrouwen vaak als lustobject neerzet.

[0:22:07] Plasterk riep op tot bewustwording, weerbaarheid en mediacodes.

[0:22:12] Terecht, want een samenleving die vrouwen als object afbeeld schept een klimaat waarin geweld dichterbij kan komen.

[0:22:19] Singeleert de initiatiefnemer deze onderliggende cultuur ook, is zij bereid om

[0:22:23] met de SGP de handschoen op te pakken om dit te bestrijden.

[0:22:26] En is de staatssecretaris bereid om bij de aanpak van femicide hier ook serieus aandacht te besteden en de aanpak van seksualisering van de samenleving en vercommercialisering van vrouwen nieuw leven in te blazen?

[0:22:39] Ook in de rapport uit 2009 over sexualisering in de samenleving werd duidelijk dat dit niet alleen een algemeen maatschappelijk probleem is, maar ook cultureel van aard.

[0:22:50] Onder allochtone jongeren spelen thema's als schaamtecultuur, sociale controle en een dubbele seksuele moraal, zo werd vastgesteld.

[0:22:59] Voor meisjes betekent dit vaak extra kwetsbaarheid en minder weerbaarheid.

[0:23:03] Dat maakt duidelijk wie femicide wil bestrijden, kan niet volstaan met juridische maatregelen, maar moet ook culturele patronen en normen onder ogen zien.

[0:23:12] Het is voor de SGP wat dat betreft te kort door de bocht om lauter te spreken over een mannenprobleem.

[0:23:19] Het risico ervan is ook als iedereen schuldig wordt verklaard,

[0:23:23] voelt niemand zich schuldig.

[0:23:25] Kan de staatssecretaris in zijn beantwoording ingaan op welke stappen reeds ondernomen worden om deze patronen te doorbreken?

[0:23:31] Voorzitter, een belangrijk punt in de aanpak van femicide is vroegtijdige herkenning.

[0:23:35] De SGP pleit voor goede registratie en snelle handhaving van gebieds- en contactverboden.

[0:23:40] Welke stappen zet het kabinet om registratie van femicide structureel en betrouwbaar te maken?

[0:23:46] Kan de staatssecretaris toezeggen dat samenwerking tussen politie, veilig thuis en maatschappelijke organisaties steviger wordt georganiseerd met snelle interventies en dat alle obstakels in de gegevensdeling uit de weg worden geruimd?

[0:23:59] Voorzitter, er moet extra bescherming komen voor vrouwen die zich zorgen maken over signalen van femicide.

[0:24:05] Is de Statenstatus bereid te investeren in uitbreiding van veilige opvangplekken waar vrouwen en hun kinderen in nood altijd terecht kunnen?

[0:24:14] Voorzitter, femicide bestrijden vraagt om cultuurverandering.

[0:24:18] Laat ons daarbij laten leiden door waarden die beschermen in plaats van exploiteren.

[0:24:22] We kennen wellicht, en daar sluit ik mee af, we kennen wellicht de Bijbels geschiedenis van de schepping van man en vrouw.

[0:24:28] En de Engelse predikant Matthew Hendry zei daarover, ik citeer hem, de vrouw was gemaakt uit een rib, uit de zij van Adam.

[0:24:38] Niet gemaakt uit zijn hoofd om over hem te heersen, niet uit zijn voeten omder hem vertrapt te worden, maar uit zijn zij om zijn gelijke te zijn.

[0:24:47] Onder zijn arm om beschermd te worden en vlak bij zijn hart om geliefd te zijn.

[0:24:52] Dank u, voorzitter.

[0:24:54] Dank u, meneer Van Dijk.

[0:24:57] Na die

[0:24:58] 22 seconden teveel krijgt u alsnog de interruptie die 22 seconden geleden werd gevraagd en wel van de heer Timmermans.

[0:25:04] Ja, voorzitter, omdat ik het nu al een aantal keer gehoord heb en ik neem het de heer Van Dijk niet kwalijk, maar ik wil toch graag het punt maken en hem om reactie vragen.

[0:25:13] Niemand zegt dat alle mannen daders zijn.

[0:25:16] Niet alle mannen zijn daders, maar bijna alle daders zijn wel mannen.

[0:25:21] En dat is ook een realiteit die wij als mannen onder ogen moeten zien en daarna moeten handelen.

[0:25:25] Ik hoop dat hij het bij mij eens is.

[0:25:28] Ik vind het heel mooi gezegd.

[0:25:31] Laat de mannen zeker hun verantwoordelijkheid nemen.

[0:25:34] Ik benader het van de andere kant.

[0:25:40] Ik zag dat wel terugkomen in sommige artikelen, waarbij toch het bijna werd gezet, mannen tegenover vrouwen.

[0:25:46] En dan, ik denk dat niet helemaal recht doet dan ook aan de situatie, maar waar ik vooral bang voor ben is, ja, dat herkennen we, als iedereen schuldig wordt verklaard, voelt niemand zich aangesproken.

[0:25:56] Maar ik ben het eigenlijk eens met de opmerking die de heer Timmermans maakte, en ook wat hij zei, de grote verantwoordelijkheid ook voor vaders.

[0:26:02] Hoe voel jij je zonen op?

[0:26:04] Inderdaad, heel goed om daar met elkaar als mannen en vrouwen scherp op te zijn.

[0:26:11] Het is altijd schitterend om mensen van verschillende politieke stromingen het eens te zien zijn met elkaar.

[0:26:19] En ik zie daar lid Kostić.

[0:26:21] Die heeft een tweede interruptie voor de heer Van Dijk.

[0:26:24] Meer omdat de heer Van Dijk begon over mensen met een migratieachtergrond en de taboes die daar spelen.

[0:26:32] Dat is absoluut waar, maar wat we uit onderzoek kennen, dat dat ook speelt in bredere geloofsgemeenschappen.

[0:26:37] Dus ook de geloofsgemeenschap waar mijn collega achter staat.

[0:26:41] Hoe reflecteert mijn collega daarop?

[0:26:43] En de rol die... Daar heersen de stereotypes, genderongelijkheid, dat daar...

[0:26:53] bestaat en welke rol dat speelt in het fundament en de problemen die hier spelen.

[0:27:00] Mijn opmerking kwam allereerst hier vandaan, dat wij in de statistieken wel een bepaalde oververtegenwoordiging zien van groeperingen met soms een allochtone achtergrond.

[0:27:16] En het lastige, zo vind ik dat zelf ook, je wil niet doen aan zonderbokpolitiek, je wil ook niet zomaar groepen stigmatiseren.

[0:27:23] Maar ook hier is wel het risico dat als je het te breed maakt en je focust niet op die concrete probleemgroepen, kun je er ook geen goed beleid op zetten.

[0:27:31] Dus daarom heb ik wel heel bewust ook die groep van allochtoonde jongeren genoemd en daarna verwezen dat het ook in 2009

[0:27:39] de risico's van die schaamtecultuur en die eercultuur... in bepaalde groepen natuurlijk sterk zijn... en dat dat een factor kan zijn die kan bijdragen aan femicide.

[0:27:48] En dat is heel ingewikkeld.

[0:27:49] We hebben het over cultuur en hoe pak je dat aan.

[0:27:52] Dus dat is mijn eerste pleidooi, om daar wel heel scherp naar te kijken.

[0:27:55] Dan B, u heeft het over mijn geloofsgemeenschap.

[0:27:57] Ja, niet voor niets eindigde ik met zoals ik eindigde.

[0:28:01] Inderdaad, ook binnen de SP en binnen de regulatory kring.

[0:28:04] Wij maken onderscheid tussen man en vrouw, ook als het gaat over roeping en rollen.

[0:28:09] Maar het is volstrekt, buiten enkele vraag, dat man en vrouw volstrekt gelijkwaardig zijn.

[0:28:17] Wij zeggen theologisch in die zin ook heel vaak, beginnend van de Bijbel, God schiet man en vrouw naar zijn beeld.

[0:28:23] Allebei gemaakt naar Gods beeld.

[0:28:25] En in die zin is er sprake van volstrekte gelijkwaardigheid.

[0:28:28] En is het in ieder geval nooit zo dat een man in die zin meerwaard zou zijn, of wat dan ook, dan een vrouw.

[0:28:36] Dank u, meneer Van Dijk.

[0:28:37] Maar dan heeft u dus nog een interruptie en wel van het lid Al Abassi.

[0:28:46] De zaal zit erg vol.

[0:28:47] Ik had niet gezien dat u een vervolgvraag had, maar die heeft u. Die komt natuurlijk eerst.

[0:28:53] Ik hoopte eigenlijk op wat meer reflectie, omdat we juist ook kijken waar zitten er potentiële risico's.

[0:28:58] Dan zien we dat daar waar genderongelijkheid is, waarin vrouwen eigenlijk afhankelijk worden gemaakt van de man.

[0:29:05] Dan is er een groter risico alvast, want ja, je wordt afhankelijk gemaakt van de man.

[0:29:10] Dus ik was benieuwd van welke... Dus niet steeds wijzen naar een andere groep, maar het moet gaan over alle mannen in verschillende groepen.

[0:29:20] En mijn vraag specifiek ging welke rol ziet de SGP als het gaat om de gemeenschap die de SGP veel beter kent dan de meesten hier van ons?

[0:29:29] Welke stappen kunnen daarin worden ondernomen om daar meer bewustwording in te vinden?

[0:29:35] Wat ik net zei over allochtone groepen, als het waar zou zijn...

[0:29:41] dat femicide in remotorische maatschappen meer zou voorkomen, zet een gericht beleid op.

[0:29:46] Maar ik heb die indruk absoluut niet dat in Staphorst of in Barneveld of op Urk dat we daar meer te maken hebben met femicide vanwege deze geloofsovertuiging.

[0:29:54] Integendeel, welke rol zie ik voor mij?

[0:29:56] Ja, dat is een oproep aan mijn hele achterban.

[0:30:00] Hou vast aan de Bijbel en aan het grote respect waarmee jij als man geacht wordt om te gaan met vrouwen.

[0:30:08] Dat is de beste remedie en die kan ik iedereen aanbevelen.

[0:30:12] Dank, meneer Van Dijk.

[0:30:13] Ik kijk verwachtingsvol naar lid Kostis, maar zij bewaart er nog eentje, geloof ik.

[0:30:20] Dan komen we alsnog bij de heer Al Abassi.

[0:30:21] Die is iets later aangeschoven.

[0:30:22] Dames en heren, dat is dus een Kamerlid.

[0:30:24] Hij is niet van het kabinet.

[0:30:25] Of je zegt, wij weten dat allemaal.

[0:30:27] Ik ben heel benieuwd naar zijn vraag.

[0:30:30] Vooralsnog geen lid van het kabinet, voorzitter, zou ik willen zeggen.

[0:30:34] Na 29 oktober wellicht wel.

[0:30:37] Voorzitter, dank dat ik het woord mag voeren.

[0:30:42] Althans, dank dat ik een vraag mag stellen.

[0:30:44] En ik vind het wel opvallend dat uitgerekend SGP het heeft over een cultuurprobleem.

[0:30:51] En dat brengt mij bij de vraag die ik aan de SGP zou willen stellen.

[0:30:55] We weten dat bijvoorbeeld binnen reformatorisch christelijk gemeenschap vrouwen moeten zwijgen als hun partner gewelddadig is of misbruik willen melden.

[0:31:04] Neemt de heer Van Dijk daar afstand van?

[0:31:09] Met alle respect, ik wil overal afstand nemen, maar er moet het wel een bepaalde grond hebben.

[0:31:15] En deze opvatting die u nu verkondigt, voor mij volstrekt ken ik absoluut niet.

[0:31:20] Dus ik zou niet weten waar ik afstand van moet nemen.

[0:31:25] Meneer Alderbasi, u had misschien nog niet gehoord dat we maar drie interrupties hebben.

[0:31:29] Ik waarschuw u maar.

[0:31:30] Maar ik zag u, u wilde wel, hè?

[0:31:35] Zegt u maar.

[0:31:43] Dan komen we nu alsnog toe aan een interruptie van het zeer gewaardeerde lid Bruining.

[0:31:48] Voor nog steeds de heer Van Dijk.

[0:31:50] Dank, voorzitter.

[0:31:51] Ik heb eigenlijk een hele simpele vraag aan collega Van Dijk.

[0:31:56] Ja, nou wacht maar even tot je hem hebt gehoord.

[0:32:01] Is het een mannenprobleem of een allochtonenprobleem?

[0:32:06] Heel simpele vraag.

[0:32:08] De heer Van Dijk.

[0:32:10] Mijn pleidooi is er vooral op gericht om de feiten leidend te laten zijn.

[0:32:15] En niet ik heb die statistieken bedacht of laten zien.

[0:32:18] Ook ik heb die rapport uit 2009 niet geschreven.

[0:32:22] Maar dat er onder allochtonen op een aantal onderdelen die te maken hebben met die eer en schaaptecultuur en het dood ook van je partner als zij wil vertrekken.

[0:32:32] dat daar een specifiek probleem ligt.

[0:32:34] En als dat zo is dat we daar ook specifiek beleid op moeten voeren, ja dat laat ik graag staan.

[0:32:38] Dus het gaat mij niet om het aanwijzen van groepen.

[0:32:40] Ik denk dat ik me ook voorzichtig heb uitgelaten in mijn tekst.

[0:32:45] Maar hebben wij het lef, en volgens mij moeten we die plicht ook hebben als politici, om als bepaalde groepen oververtegenwoordigd zijn, dat we dat benoemen en daar ook goed beleid op zetten om een einde te maken aan die ellende.

[0:32:55] Dat moet het doel zijn.

[0:32:58] Dank u, de heer Van Dijk.

[0:33:00] Maar van het één komt het ander.

[0:33:02] Nou weet ik niet of mevrouw Van der Werff, u was als eerste en anders de heer Dassen.

[0:33:07] Mevrouw Van der Werff.

[0:33:08] Ja, voorzitter, dank.

[0:33:09] Want de heer Van Dijk, die omzeilte vraag vakkundig van zijn buurvrouw Bruining, en die gaf eens een antwoord aan dat er bij allochtonen sprake zou zijn van een eer- of schaamtecultuur.

[0:33:24] En er zijn best een aantal zaken waar ik me daarin kan vinden dat de heer Van Dijk dit noemt.

[0:33:31] Maar volgens mij hebben die eer- en schaamtecultuur vooral te maken met gesloten geloofsgemeenschappen.

[0:33:37] En is de gemene deler niet zozeer de achtergrond van die mensen, maar de cultuur waarin zij opgroeien.

[0:33:43] En ik moest ook even denken aan een studiegenootje van mij in Groningen die uit toevallig de geloofsgemeenschap van de heer Van Dijk kwam en veelvuldig met seksueel misbruik te maken had gehad.

[0:33:56] en vanwege die gesloten cultuur letterlijk gevlucht was.

[0:34:00] Wat is dan de reactie van de heer Van Dijk daarop als het gaat om zijn eigen gemeenschap?

[0:34:08] Het is natuurlijk evident, als er seksueel misbruik voorkomt, of er nou een reputatorische kring is of welke kring dan ook, dat kan niet.

[0:34:15] Dat mag niet worden toegedekt en stap naar de politie, doe aangifte.

[0:34:19] Dat kan ik alleen maar aanmoedigen.

[0:34:23] Dus het gaat me zeker niet om om weg te kijken van de eigen kring.

[0:34:26] Tuurlijk, ook in reputatorische kringen zullen dingen verkeerd gaan.

[0:34:30] Maar zaken als eerwraak, et cetera, kennen we in onze kring niet.

[0:34:33] Althans,

[0:34:34] ben ik niet van op de hoogte.

[0:34:36] En we zien in de statistieken dat dit onder groepen allochtonen wel een probleem is.

[0:34:42] En dat is eigenlijk mijn enige punt.

[0:34:43] Volgens mij probeer ik gewoon een feit neer te leggen en laten we daar dan ook niet van wegkijken.

[0:34:48] Als we althans femicide echt ook serieus nemen en het willen aanpakken.

[0:34:52] Eigenlijk is dat mijn enige oproep geweest.

[0:34:57] Dank u. En dan komen we daarmee toe aan de heer Dassen van Volt.

[0:35:01] Ik heb toch wel heel veel moeite met het antwoord dat hier gegeven wordt.

[0:35:05] Omdat de vraag die gesteld wordt, is het een mannenprobleem of een allochtone probleem?

[0:35:11] Eigenlijk zegt de heer Van Dijk nu, het is een allochtone probleem.

[0:35:15] En daar heb ik wel heel veel moeite mee.

[0:35:16] Want zelfs al zou je alle mensen weghalen waar de heer Van Dijk nu naar verwijst, dan zijn de rest toch nog steeds mannen.

[0:35:25] Het zijn toch eigenlijk altijd mannen

[0:35:27] Dus is het dan niet een mannenprobleem waar we mee te maken hebben?

[0:35:31] En is het dan niet best wel lelijk om te zeggen van nee het is een bepaalde groep mannen?

[0:35:38] Want dat is het niet in mijn ogen.

[0:35:40] Kan de heer Van Dijk daar op reflecteren?

[0:35:42] De heer Van Dijk.

[0:35:43] Ja, dat doe ik heel graag, want ik heb toch het idee dat we ergens langs elkaar heen praten.

[0:35:47] Femicide komt voor onder alle lagen van de bevolking.

[0:35:51] Helaas.

[0:35:52] Goed opgeleid, laag opgeleid, allochtoon, autochtoon.

[0:35:55] Helaas.

[0:35:56] Maar we zien in de cijfers dat bepaalde groepen

[0:36:00] wel oververtegenwoordigd zijn.

[0:36:01] En eigenlijk is dat het enige wat ik naar vraag.

[0:36:04] Als dat zo is en je bent voor gericht beleid, laten we daar dan ook de vinger bij leggen.

[0:36:09] Als er andere groepen aan wijsbaar zijn, uit welk hoek dan ook, zul je daar ook op specifieke aandachten moeten focussen.

[0:36:16] Want mijn grote zorg is, wat ik net ook gezegd heb, als je dus gewoon algemeeniseert, het is alle mannen zijn potentiële daders, dat zal niet meer zich aangesproken voelen.

[0:36:25] En dan vraag ik me ook oprecht af, hoe kom ik dan een stap verder?

[0:36:28] Hoe kun je dan ooit specifiek beleid ook voeren?

[0:36:33] Dank u, de heer Van Dijk.

[0:36:33] En dan komen wij terug bij lid Kostic, die een laatste interruptie gaat gebruiken.

[0:36:38] Nou ja, het is gewoon opvallend hoe weinig zelfreflectie hier is.

[0:36:43] Bij mijn collega.

[0:36:45] Volgens mij weten we juist ook uit alle studies dat het onderliggende patroon, of je het nou noemt eergeweld of femicide in bredere zin, het gaat erom dat mannen toxische

[0:36:58] waarbij ze het gevoel hebben dat ze boven een vrouw staan, dat het een bezit is, dat hun ego wordt aangetast als ze niet doet wat hij wil of als ze bij hem weggaat.

[0:37:13] En daar zitten verschillende aspecten omheen natuurlijk, afhankelijk van de situatie, maar dit is wel de kern.

[0:37:20] En ik vind het heel kwalijk dat mijn collega van de SGP

[0:37:25] plaatslaat tot de allochtonen en tot een bepaalde statistiek en eergerelateerd geweld, terwijl we weten dat het onderliggende probleem

[0:37:36] dat het niet uitmaakt welke migratieachtergrond je precies hebt.

[0:37:40] Dus ik vind het wel belangrijk dat de heer Dijk erkent dat dit een breed probleem is van mannen, ongeacht achtergrond, die op een of andere manier in hun hoofd hebben gehaald dat ze vrouwen moeten domineren, dat ze boven een vrouw staan en dat een vrouw minder waard is dan zij.

[0:37:59] Kan hij dat erkennen?

[0:38:01] Dat het achterliggende probleem is, dat in sommige culturen en religies de vrouw als minderwaardig wordt gezien en dat je daarom ook veel meer vrouwen mag hebben, dat is waar.

[0:38:11] Maar dat staat haaks, op ieder geval op de reputatorische achtergrond.

[0:38:17] En B, ik zou retorisch de vraag dan terug willen zeggen, hoe kan het dan toch dat bepaalde groeperingen wel oververtegenwoordigd zijn?

[0:38:25] En kijk, mevrouw Kossis, daar dan van weg.

[0:38:27] Ik mag geen tegenvraag stellen, maar ja, volgens mij, als we dit probleem echt serieus willen nemen, moeten we ook geen taboes in het leven houden, maar ons laten leiden door de feiten en daar beleid op zetten.

[0:38:38] En welke groepering er dan ook is die zich schuldig maakt, die moet je aanpakken, uit welke hoek dat ook komt.

[0:38:45] Dank u, de heer Van Dijk.

[0:38:46] Volgens mij moet mevrouw Dobbe nog een gebaar maken, maar zij aarzelt ook, hè?

[0:38:51] Ik twijfel een beetje, omdat ik niet weet of deze discussie ons verder helpt.

[0:38:58] Ik was al bang dat dit de discussie van de avond zou worden.

[0:39:04] En dat het probleem niet verhelpt.

[0:39:07] We moeten nu ontstijgen dat we hoog over politieke discussies gaan voeren.

[0:39:14] Terwijl er nog steeds vrouwen gevaar lopen.

[0:39:19] Misschien worden we het wel of niet eens als we zeggen... het zijn niet alle mannen, maar het zijn wel altijd mannen.

[0:39:26] Dus het is een mannenprobleem.

[0:39:27] Dan kunnen we het over oneens zijn of niet.

[0:39:29] Zo zien wij dat.

[0:39:32] Maar ik vind dat we concreet moeten worden.

[0:39:34] Dus mijn vraag is dan, en dan breng ik het gewoon naar een concrete maatregel, op het moment dat we naar de goede initiatiefnota van mevrouw Mütleur kijken, met allerlei concrete aanbevelingen daarin en maatregelen, dan zijn die ook afhankelijk van bijvoorbeeld de capaciteit bij de politie.

[0:39:51] Als we bijvoorbeeld een andere strafmaat willen of we willen andere wetgeving.

[0:39:56] En nu zegt de politie, we hebben onvoldoende financiën.

[0:40:00] Vindt de SGP dat er gewoon meer capaciteit moet komen dan bij de politie, zodat we ook daadwerkelijk wat kunnen doen om die vrouwen veilig te maken?

[0:40:07] De heer Van Dijk.

[0:40:08] Nou, dat vind ik nou een hele mooie, concrete vraag waarbij ik niks zeg over alle andere vragen.

[0:40:12] Die waren ook allemaal heel erg goed.

[0:40:13] Ik zei in mijn speech, de overheid moet alles uit de kast halen om de veiligheid van vrouwen zoveel mogelijk te beschermen.

[0:40:19] En als het meer capaciteit vraagt van de politie en geld, van harte meer eens.

[0:40:24] Ik was vanmiddag bij de koopsleiding en daar ging het over de financiën van de politie.

[0:40:30] En dan confronteert de politie ons als Kamerleden wel mee dat we wel heel veel wens hebben op heel veel belangrijke terreinen.

[0:40:37] Dus het zal altijd een verdelingsvraagstuk zijn.

[0:40:40] Maar wat mij betreft zou geld in ieder geval nooit een belemmerende factor mogen zijn om dit grote probleem en deze misdrijven tegen vrouwen

[0:40:50] zo goed mogelijk aan te pakken.

[0:40:52] Dus ja, ik ga het liefst zo ver mogelijk op dit punt met mevrouw Dobbe mee.

[0:40:59] Dank u meneer Van Dijk.

[0:41:01] Ik moet toch op mijn grote woorden zoals nooit zijn volgens mij best gevaarlijk in de politiek.

[0:41:07] Maar we hebben u dat horen zeggen en ik geef met een zeker enthousiasme graag het woord aan mevrouw Bruining van Jawel nieuw sociaal contract.

[0:41:15] Dank voorzitter.

[0:41:16] Allereerst mijn dank en complimenten aan collega Muttler voor het indienen van deze belangrijke initiatiefnota.

[0:41:21] Het is pijnlijk dat dit nodig is, maar het is moedig en noodzakelijk dat er een brede aanpak op tafel ligt om femicide aan te pakken.

[0:41:28] Iedere acht dagen wordt in Nederland een vrouw vermoord.

[0:41:30] een moeder, een zus, een dochter, een kleindochter, een nicht, een vriendin.

[0:41:36] Vaak door een ex-partner of partner.

[0:41:38] Achter elk cijfer schaalt een gezicht, een naam, een gezin dat in één klap verscheurd wordt.

[0:41:43] Laat één ding heel duidelijk zijn.

[0:41:45] Femicide is de meest voorspelbare moord en daarom ook de meest voorkombare.

[0:41:50] Dat maakt de verantwoordelijkheid van ons als Kamer en van het kabinet des te zwaarder.

[0:41:54] Voorzitter, de nota schetst een scherp beeld dat psychisch geweld en dwingende controle vaak worden gezien als ruzie of relationele problemen, maar in werkelijkheid rode vlaggen zijn.

[0:42:03] Dat stalking te vaak nog wordt afgedaan als lastig, terwijl het een levensgevaarlijk signaal kan zijn.

[0:42:09] Dat niet-fatale verwurging misschien wel de ernstigste waarschuwing nauwelijks wordt herkend of vervolgd.

[0:42:14] Ik ben altijd een voorvechter geweest van het expliciet strafwaarstellen van psychisch geweld.

[0:42:20] De gedaane voorstellen door collega Mütler zijn noodzakelijke stappen om vrouwen te beschermen voordat het te laat is.

[0:42:26] Maar voorzitter, hier wil ik scherp zijn.

[0:42:28] We hebben eerder gezien dat de aanpak van femicide en huiselijk geweld verzandt in goede bedoelingen, maar strand op versnippering.

[0:42:34] Vier ministeries, tientallen gemeenten, Veilig Thuis, politie, OM en nog steeds vallen vrouwen tussen wal en schip.

[0:42:40] Daarom mijn vragen aan de indiener en aan de bewindspersonen.

[0:42:44] Hoe zorgen we dat deze nota niet dezelfde weg gaat als eerdere actieplannen, vol goede intenties, maar zonder centrale regie?

[0:42:51] Bent u bereid om een nationale coördinator femicide- en vrouwenveiligheid aan te stellen, met duidelijke bevoegdheden en een budget, zodat er echt een ketenaanpak komt?

[0:43:00] Bent u bereid om het wetsvoorstel strafbaar stelling psychisch geweld te versnellen, gezien de urgentie?

[0:43:05] En hoe voorkomen we dat gemeenten die nu al kampen met tekorten deze verantwoordelijkheid niet kunnen waarmaken?

[0:43:11] Voorzitter, ik wil hier ook de stem van de nabestaanden inbrengen.

[0:43:14] Families die niet alleen een dochter, zus of moeder verliezen, maar die daarna ook verdwalen in juridische procedures, omgangsregelingen en een gebrek aan nazorg.

[0:43:22] Het is onverteerbaar dat kinderen na de moord op hun moeder soms gedwongen worden omgang te hebben met de dader.

[0:43:27] Kan de minister toezeggen dat civiele en strafrechtelijke procedures voortaan samen worden opgepakt, zodat de veiligheid van kinderen en vrouwen voorop staat?

[0:43:37] Voorzitter, de initiatiefnota benadrukt ook bewustwording.

[0:43:40] Dat is misschien nog wel het moeilijkste, maar ook het meest noodzakelijke.

[0:43:43] We zien hoe online vrouwenhaat zich verspreidt, hoe jongens opgroeien met rolmodellen die hen leren dat vrouwen minder waard zijn.

[0:43:49] Femicide eindigt met moord, maar begint daar niet.

[0:43:52] Het begint veel eerder.

[0:43:53] Bij emoties die niet worden herkend of onderdrukt.

[0:43:56] Bij het ontbreken van respect voor jezelf en voor de ander.

[0:43:59] Bij het langzaam normaal gaan vinden van controle en vernedering.

[0:44:02] Als we echt een verschil willen maken, moeten we tijd al daar keren.

[0:44:06] Bij de basis.

[0:44:07] En dat betekent dat preventie niet alleen gaat over politie of justitie, maar ook over opvoeding en onderwijs.

[0:44:12] Ik vraag de staatssecretaris daarom, is zij het met mij eens dat juist het onderwijs hierin ook een sleutelrol speelt?

[0:44:18] Dat we jongeren structureel moeten leren over zelfontwikkeling, zelfbeeld, respect en het uiten van gevoelens.

[0:44:24] Dat dit bijvoorbeeld vorm kan krijgen in een vak dat hem weerbaar maakt en leert gezonde relaties op te bouwen.

[0:44:29] Ook wil ik de staatssecretaris vragen, waarom ontbreekt het nog steeds aan een krachtige nationale campagne die geweld tegen vrouwen zichtbaar maakt en onomwonden afwijst?

[0:44:38] Wanneer gaat het kabinet dit thema met dezelfde urgentie en herkenbaarheid benaderen als andere grote maatschappelijke veiligheidsvraagstukken?

[0:44:44] en kan de staatssecretaris toezeggen dat hierbij wordt aangesloten bij bestaande initiatieven, zoals de campagne Wij eisen de nacht op bijvoorbeeld, zodat de boodschap breed herkenbaar en integraal wordt uitgedragen.

[0:44:56] Tot slot, voorzitter.

[0:44:57] Femicide is geen individueel drama, het is een maatschappelijk falen.

[0:45:01] Het is het falen van een systeem dat signalen niet serieus neemt, dat slachtoffers laat wachten en dat geweld bagatelliseert.

[0:45:07] En het is een falen van een samenleving die geweld tegen vrouwen nog te vaak normaal vindt.

[0:45:11] Daarom mijn laatste oproep.

[0:45:13] Laten we vandaag niet alleen spreken over straf en definities, maar vooral over waakzaamheid en verantwoordelijkheid.

[0:45:18] Van ons allemaal.

[0:45:20] Want elke acht dagen sterft er een vrouw.

[0:45:22] En elke acht dagen laten we na wat had kunnen worden voorkomen.

[0:45:26] Dank u wel.

[0:45:28] Dank u, mevrouw Bruining.

[0:45:30] Ik zie dat er een interruptie is van mevrouw Weyenas.

[0:45:35] Ja, dank u wel, meneer de voorzitter.

[0:45:37] Ik ben eigenlijk ook wel heel benieuwd hoe Nieuw Sociaal Contract aankijkt ook tegen het straffen en aanpakken van zaken als seksuele uitbuiting, huiselijk geweld, noem maar op.

[0:45:50] Want je ziet dat daar ook gewoon heel vaak recidieven voorkomt.

[0:45:54] Nu weet ik dat Nieuw Sociaal Contract ook vaker heeft gezegd van ja, niet te zwaar straffen, maatwerk toepassen.

[0:45:59] Maar ik ben heel benieuwd hoe Nieuw Sociaal Contract dat in deze context ziet.

[0:46:06] Wat jammer dat ik zelf geen antwoord mag geven, maar mevrouw Bruining, gaat uw gang.

[0:46:11] Dank u wel voorzitter, dat kunt u best aan uw collega overlaten.

[0:46:15] Dank u wel, collega, voor de vraag.

[0:46:17] Inderdaad, nieuw sociaal contract is een voorstander van niet te zwaar straffen, mediation en al die andere dingen.

[0:46:24] Maar in deze context gaat het erom, als er een recidieve plaatsvindt, dan moet daar serieus en gewichtig mee om worden gegaan.

[0:46:30] En zou dat ook als strafverzwarende omstandigheid moeten worden meegenomen in deze gevallen?

[0:46:35] Absoluut.

[0:46:36] Dus daar kan ik heel kort over zijn in mijn antwoord.

[0:46:40] Dank u. Zag ik daar een vervolgvraag?

[0:46:45] Ja precies, u heeft er maar drie.

[0:46:47] Ja, twee nu.

[0:46:49] Maar dan hebben we altijd nog de heer Boswijk, want die zag ik volgens mij zijn hand opsteken zojuist.

[0:46:55] Oh ja, maar zodra u een gebaar maakt vat ik dat op als we het hebben gehad, dus nee.

[0:47:01] Ik wil ook aardig naar u zwaaien, maar ik heb inderdaad ook een vraag aan mevrouw Bruining.

[0:47:11] Het valt mij op in gesprekken met nabestaanden, met omstanders van potentiële femicide, dat ze nog heel vaak het gevoel hebben dat de dader door Nederlandse wetten en regelgeving meer beschermd wordt dan het slachtoffer.

[0:47:27] Dat er bijvoorbeeld een aanpak is rondom de dader waarbij er

[0:47:31] weleens een huisverbod is of dat er een aangifte is gedaan, maar dat men niet helemaal goed weet hoe is dat nou opgepakt?

[0:47:39] Of waar verblijft de dader dan op dit moment?

[0:47:41] Of hoe lang duurt die straf dan?

[0:47:42] En waar zijn we aan toe?

[0:47:44] En datzelfde geldt eigenlijk ten aanzien van gegevens.

[0:47:48] Slachtoffers zeggen ik heb nu al voor de derde keer, nadat ik mijn verhaal bij de politie heb gedaan en bij Veilig Thuis, zit ik weer ergens en moet ik weer mijn verhaal doen.

[0:47:56] Als we daar vragen over stellen aan het kabinet, dan wijst het kabinet op de privacy-wetgeving waardoor het ingewikkeld is om gegevens te delen.

[0:48:05] De VVD is van mening dat uiteindelijk die veiligheid van vrouwen altijd voor de privacy van het dader moet gaan.

[0:48:11] Is NSC ook bereid om te gaan kijken naar een herijking van die privacy-wetgeving ten gunste van deze vrouwen die veilig zouden moeten zijn?

[0:48:20] Mevrouw Bruijnen.

[0:48:21] Dank u wel, voorzitter, en dank u wel, collega, voor de vraag.

[0:48:25] Ik heb natuurlijk samen ook met collega een motie ingediend over Claire's Law, dus dat laat ook al zien hoe belangrijk we dat vinden.

[0:48:33] Ik ben zelf persoonlijk van mening dat we in Nederland de AVG wel heel streng toepassen en dat er uitzonderingen in de AVG mogelijk zijn.

[0:48:40] Dus zeker ook in dit geval moet er dan bezien worden op basis van de AVG en die uitzonderingen

[0:48:45] wat voor andere belangenafwegingen gemaakt zou kunnen worden.

[0:48:48] Dus ik daar vind collega mij zeker aan haar zijde om daar samen in op te trekken en dat dat in ieder geval verkend wordt of dat inderdaad verbeterd of hereikt zou kunnen worden.

[0:48:58] Absoluut.

[0:49:00] Dank u. En dan geef ik nu alsnog voor zijn eigen inbrengend woord aan de heer Boswijk van CDA.

[0:49:06] Ik heb de initiatief nota meer gelezen als echtgenoot en vader van drie dochters dan als Kamerlid.

[0:49:18] deze mannen dit in mensenleed veroorzaken.

[0:49:22] Het is niet voor te stellen, maar het is wel de harde realiteit.

[0:49:25] En daarom sluit ik me aan bij het dank aan collega Mutluwe voor het agenderen van het onderwerp en voor het maken van deze nota.

[0:49:32] Femicide is de meest ingrijpende vorm van geweld tegen vrouwen.

[0:49:36] Het is al een paar keer gezegd.

[0:49:37] Elke acht dagen overkomt het een vrouw.

[0:49:40] En achter elk cijfer gaat een gezin schuil, vaak met kinderen die hun moeder verliezen en families die voorgoed verscheurd raken.

[0:49:47] En elk slachtoffer is er één teveel.

[0:49:50] De initiatiefnemer legt ook de vinger op de zere plek.

[0:49:53] Zelden is femicide impulsief.

[0:49:56] en vindt vaak plaats achter de voordeur.

[0:49:59] Rode vlaggen zijn vaak zichtbaar, maar worden niet opgepakt.

[0:50:02] Voor het CDA staan drie zaken daarom centraal.

[0:50:04] Vroeg signalering, bescherming van de slachtoffers en kinderen, en structurele borging van de aanpak.

[0:50:10] Te vaak worden signalen, stalking, dwingende controle, ongezonde afhankelijkheid of verwurriging niet als patroon erkend.

[0:50:17] Cruciale momenten om levens te redden gaan zo verloren.

[0:50:20] Als het kabinet geen aparte strafbewaarheidsstelling van niet-fantale verwurging wil, hoe wordt er dan wel geborgen dat politie, forensisch artsen en andere professionals dit landelijk en eenduidig gaan signaleren, vraagt de staatssecretaris.

[0:50:33] En aan de initiatiefnemer, hoe ziet zij dit geregeld als de regering dit laat liggen?

[0:50:38] Daarnaast zien we versnippering in de aanpak.

[0:50:40] Wie pakt de landelijke regie?

[0:50:41] Hoe zorgen we ervoor dat JNV, VWS en OCV, beter samenwerkers op het beleid, zorg en preventie, beter op elkaar worden afgesteld en elkaar versterken?

[0:50:51] Zijn gemeenten wel voldoende toegerust om deze zware taak te dragen?

[0:50:54] Zo niet, welke extra maatregelen en ondersteuning zijn er vanuit het landelijk nodig?

[0:50:58] Vraag ik zowel de initiatiefnemers als de staatssecretaris.

[0:51:01] Voorzitter, slachtoffers en kinderen moeten altijd centraal staan en ik sluit me daarom ook aan bij de opmerking van collega Becker over de privacy die inderdaad nu vaak de politie en andere hulpverleners dwars zitten.

[0:51:14] Graag een reflectie van de staatssecretaris daarop.

[0:51:17] Wat ons betreft gaat altijd de vrouw en de kinderen voor.

[0:51:22] Wanneer komt er duidelijkheid over het combineren van civiele en strafzaken, zodat de volgdij en veiligheid in één keer kan worden meegenomen, vraagt de staatssecretaris.

[0:51:30] Het was positief om onze koning in de troon reden over femicide te horen, hoewel natuurlijk de aanleiding verschrikkelijk is.

[0:51:38] Andere collega's refereerden er al even aan over de maatregelen en de wetten die op stapel liggen, maar waarom duurt het zo lang?

[0:51:45] En waarom is er nog een tekort aan geld voor de politie?

[0:51:48] Want we kunnen hier allemaal fantastische wetten en regels verzinnen, maar we weten nu al dat de politie op zijn tandvlees loopt.

[0:51:55] Dus hoe gaan we dan, als we al die wetten en regels hier door de Kamer heen jassen, hoe gaat dat dan worden gehandhaafd?

[0:52:01] Voorzitter, wetten alleen zijn niet genoeg.

[0:52:04] It takes a village to raise a child.

[0:52:06] Hoe zorgen voor een cultuuromslag zodat jongeren beter worden beschermd tegen idiote influencers die vrouw-onvriendelijke denkbeelden verheerlijken?

[0:52:14] En welke afspraken maakt de staatssecretaris met social media platforms onschalige content sneller te verwijderen?

[0:52:20] Voorzitter, gezinnen

[0:52:22] moeten erop kunnen vertrouwen dat de overheid niet wegkijkt, maar beschermt.

[0:52:26] Dat vraagt om landelijke regie, sterke gemeenten met voldoende kennis en middelen, betere samenwerking tussen ministeries en structurele financiering.

[0:52:33] Alleen zo voorkomen we dat nog meer vrouwen het slachtoffer worden van femicide en gezinnen voorgoed worden verscheurd.

[0:52:39] En tot slot, voorzitter, wil ik vooral mijn dank uitspreken aan al die vrijwilligers in onze samenleving en ongetwijfeld hier ook op de tribune die allang voordat dit op de agenda stond zich al inzetten

[0:52:50] voor kwetsbare vrouwen en kinderen in onze samenleving.

[0:52:54] Dank u wel.

[0:52:56] Dank u, meneer Boswijk.

[0:52:57] Ik kijk om mij heen en geef dan het woord aan de heer Emiel van Dijk van de PVV.

[0:53:05] Dank u wel, voorzitter.

[0:53:07] De PVV heeft met interesse de notitie van mevrouw Müttler bekeken en ziet de ernst van de problematiek omtrent vrouwenmoord, maar ook eervraak en femicide in.

[0:53:19] De PVV steunt dan ook vele initiatieven die bijdragen aan het verbeteren van de veiligheid van vrouwen en meisjes in de Nederlandse samenleving.

[0:53:26] Wat we echter niet moeten vergeten is dat er nog meer slachtoffers van geweld tegen vrouwen te betreuren zijn buiten de 44 slachtoffers afgelopen jaar.

[0:53:34] die van het leven worden beroofd.

[0:53:36] Dat zijn de 3000 vrouwelijke slachtoffers die slachtoffers zijn geworden van een zedemisdrijf.

[0:53:41] Die zijn verkracht, misbruikt of aangerand.

[0:53:44] Mijn fractievoorzitter zei het al vorige week.

[0:53:46] Meer dan 50% van deze zedemisdrijven wordt gepleegd door allochtonen.

[0:53:50] En binnen die 50% is meer dan 70% van de verdachten van niet-westerse afkomst.

[0:53:55] Als we het hebben over een andere red flag van femicide, dan hebben we het over stalking en bedreiging.

[0:54:01] Vorig jaar waren dit meer dan 10.500 gevallen in totaal.

[0:54:05] Meer dan 10.000 vrouwen en meisjes werden vorig jaar achtervolgd, bedreigd of gestalkt.

[0:54:10] En als we naar de daders kijken, gaat het weer in meer dan 50% van de gevallen om allochtone daders.

[0:54:16] Mishandeling, ook zo'n red flag van femicide.

[0:54:19] Meneer Van Dijk, is dit misschien een geschikt moment voor een interruptie al?

[0:54:22] Ik hoorde u net een stukje afsluiten, geloof ik.

[0:54:24] Ik sluit dit stukje af.

[0:54:26] In één zin.

[0:54:27] Heel goed.

[0:54:28] Mishandeling, een andere redvlak van femicide.

[0:54:30] Vorig jaar meer dan 20.000 gevallen van mishandeling en u raadt het al, meer dan de helft gepleegd door allochtonen.

[0:54:38] Dank u. Ik geef graag een interruptie voor mevrouw Van der Werff.

[0:54:42] Dank u wel.

[0:54:45] Allereerste complimenten voor uw aanwezigheid.

[0:54:48] Bij mijn weten heb ik u echt nog nooit gezien bij een debat over zeden misdrijven tegen vrouwen.

[0:54:55] Dus goed dat de PVV er vanavond is, verfrissend.

[0:54:59] Ik vind ook goed dat de PVV sinds deze zomer uit hun winterslaap ontwaakt is als het gaat om geweld tegen vrouwen.

[0:55:06] En weet u voorzitter, ik zal de heer Van Dijk ook meegeven, als hij het heeft over eervraak, over gesloten gemeenschappen, dan heeft hij gelijk.

[0:55:16] Maar ik heb echt geen woord van u gehoord als het om al die andere daders gaat.

[0:55:21] Ik heb nog nooit een woord van u gehoord over alle ranzigheid die online wordt verspreid over vrouwen door types als Andrew Tate.

[0:55:29] Dus komt u dan ook een keer naar zo'n debat over zedenmisdrijven, over online desinformatie en al dat soort onderwerpen?

[0:55:36] En vind ik u dan ook aan onze zijde?

[0:55:40] Dat is een heel overzichtelijke vraag.

[0:55:43] Ik heb alleen maar drie persoonlijke aanvallen gehoord.

[0:55:46] En werkelijk waar niks dat dit probleem van femicide ook maar enigszins dichterbij had.

[0:55:52] Het zou de mevrouw van D66 sieren als ze zou luisteren naar de cijfers en de statistieken die ik heb te vermelden.

[0:55:58] Want als we daarnaar kijken en we weten die grote groep van daders van

[0:56:07] al die red flags van bedreiging, van stalking, van verkrachting, van aanradding, als we die weten aan te pakken, dan hebben we een grote strijd al gewonnen en dan kunnen we focussen op de echte aanpak van de problemen, voorzitter.

[0:56:23] U heeft een vervolginterruptie.

[0:56:25] Mevrouw van der Werff.

[0:56:25] Ja, voorzitter, zeker, want dit laat ik mij natuurlijk niet zeggen.

[0:56:29] Ik heb hier de afgelopen jaren een pak voorstellen ingediend op dit onderwerp dat niet door uw brievenbus past, meneer Van Dijk.

[0:56:36] En heel veel van die voorstellen heeft uw fractie gewoon tegengestemd.

[0:56:39] U wilde helemaal geen extra geld voor femicide.

[0:56:42] Dus deze show hier vanavond, ja, ik weet niet wie het gelooft, maar het is gewoon echt onzin.

[0:56:47] En ik heb al aangegeven, en een aantal collega's van u ook, dat er inderdaad een probleem is in bepaalde gesloten gemeenschappen en dat wij heel erg kamerbreed hier bereid zijn om daar wat aan te doen.

[0:56:58] Maar kom dan opdagen, kom dan uw werk doen.

[0:57:00] En uit alle onderzoeken blijkt dat dit probleem in alle lagen van de bevolking voorkomt.

[0:57:06] En dat zegt bijvoorbeeld ook Philomena.

[0:57:08] Ga daar een keer mee op werkbezoek als dat kan.

[0:57:10] Dus wat gaat u nou doen aan al die andere daders die niet in het straatje van de PVV passen?

[0:57:17] Ja, meneer Van Dijk, voordat u daarop antwoordt, wil ik wel opmerken dat ik de heer Emiel van Dijk hartstikke aan het werk heb gezien.

[0:57:24] Dat is even een persoonlijke opmerking, zeg maar.

[0:57:26] En volgens mij moeten de conversaties toch maar via mij laten lopen in dit verband, in plaats van regelrecht elkaar aan te spreken.

[0:57:32] Dat is ook een oproep aan de heer Van Dijk.

[0:57:34] Het toont alleen maar de kleingeestigheid van de collega aan.

[0:57:41] Dat zij het moet hebben over eventuele aanwezigheid en hoe wij andere daders van femicide zouden willen aanpakken.

[0:57:51] Het is helder wat de PVV wil.

[0:57:52] Wij willen harder straffen.

[0:57:54] Het maakt niet uit wat de afkomst is van iemand.

[0:57:57] Het maakt niet uit wat de religie is die die aanhangt.

[0:58:00] Wij willen dat mensen die meisjes bedreigen, vrouwen mishandelen, mensen vermoorden, of dat nou mannen of vrouwen zijn, dat die keihard gestraft worden en dat die heel lang vastkomen te zitten en dat die niet vervroegd naar huis worden gestuurd.

[0:58:13] En zo kan ik nog wel een hele tijd doorgaan over wat de PVV allemaal wil.

[0:58:16] Maar dat is niet de bedoeling bij een interruptie.

[0:58:18] Ik reageer puntgewijs op wat de collega heeft gevraagd.

[0:58:22] Een ander verwijt dat we kregen is dat wij geen geld voor femicide willen hebben en dat we het pakket aan maatregelen dat niet door mijn brievenbus zou passen, dat weten we hopelijk niet, dat we die niet hebben gesteund.

[0:58:35] Ik heb nog eens even gekeken, het is nog van een paar weken geleden.

[0:58:38] De motie van D66 over verplichte bijscholing voor politiemedewerkers in het herkennenhandelen van huiselijk geweld, stalking, intieme terreur en femicide hebben wij gesteund.

[0:58:45] We hebben een motie van de PvdA en de NEC voor strafverswaring bij femicide gesteund.

[0:58:51] We hebben een motie van D66 en VVD voor een laagdrempelige 24-7-hulplijn gesteund.

[0:58:58] We hebben een motie van D66 voor het beter herkennen van de red flags bij femicide in opleidingen gesteund.

[0:59:04] We hebben tot slot ook nog een motie van de PvdA met verbetering en uitbreiding van veilig thuis- en de vrouwenopvang hebben we gesteund.

[0:59:10] Dus het verwijt dat mevrouw Van der Werf van D66 hier maakt, dat raakt kant nog wel en het zet haar alleen maar in een slecht daglicht, voorzitter.

[0:59:20] Er zijn nu een aantal interrupties die ik soms eerst even opvoer, voordat men over me heen gaat.

[0:59:24] Dus eerst de heer Dassen, dan de heer Boswijk, dan de heer Timmermans en dan mevrouw Bruini.

[0:59:30] En waar past u in dit rijtje?

[0:59:31] Dat wil ik even weten.

[0:59:33] Nou, dan gaan we toch beginnen met meneer Das.

[0:59:36] En de heer El Abassi, roept u mij vooral.

[0:59:43] Ja, voorzitter.

[0:59:45] De PVV gebruikt elk debat voor hun misselijkmakende haat tegen mensen die de PVV liever niet ziet dat ze in Nederland zijn.

[0:59:56] En dat doet de PVV-collega op dit moment ook weer.

[0:59:59] En mevrouw Van der Werff zegt terecht

[1:00:02] dat de PVV hier vaak niet de juiste aandacht voor heeft en dat er ook voor heel veel voorstemmen niet wordt voorgestemd.

[1:00:09] Want er is mooi dat de heer Van Dijk een lijstje weet op te noemen, maar die lijstjes zijn er wel meer.

[1:00:14] De PVV stemt namelijk niet voor een hulplijn voor vrouwen met gewelddadige partners, 116, om te zorgen dat dat er zo snel mogelijk komt.

[1:00:22] De PVV stemt niet voor onderzoek naar psychisch geweld om te zorgen dat dit meer aandacht krijgt en dat dit wordt gestopt.

[1:00:28] De PVV stemt niet voor de motie voor extra geld naar femicide.

[1:00:31] De PVV stemt niet voor het amendement om extra budget vrij te maken om te zorgen dat huishoudelijk geweld wordt tegengegaan.

[1:00:38] De PVV stemt niet voor 10 miljoen extra.

[1:00:40] De PVV stemt niet voor de 116-lijn.

[1:00:43] Dus ik vind het enorm vervelend dat de PVV hier weer aanwezig is.

[1:00:50] met de enige agenda die zij wilde na te streven, namelijk de haat in de samenleving verder te brengen.

[1:00:55] En mevrouw Van der Werff heeft helemaal gelijk als zij zegt dat er heel veel voorstellen zijn gedaan om te zorgen dat we femicide tegen gaan en dat de PVV elke keer geen thuis gaf.

[1:01:04] Prachtig mooi wit voetje.

[1:01:07] De haat tegen mensen die ze liever niet in Nederland zien.

[1:01:09] Voorzitter, de mensen die ik liever niet in Nederland zie zijn mensen die hier niet thuishoren, die verkrachten, die aanranden, die geweld plegen, die in die statistieken van moord op vrouwen, van aanranding, van verkrachting zitten.

[1:01:21] Dat zijn de mensen die ik liever niet in Nederland zie.

[1:01:24] Ja, en dat heeft niks met haat te maken.

[1:01:26] Dat heeft met gezond verstand te maken.

[1:01:27] Als er echt een mannenprobleem zou zijn, zoals deze meneer naast mij durft te beweren,

[1:01:31] dan moeten we juist al die mannen uit al die verschrikkelijke culturen die geen enkel respect hebben voor vrouwen uit ons land weren.

[1:01:38] En degene die hier toch zijn en een tijdelijke verblijfsvergunning hebben, die moeten we bij crimineel gedrag denaturaliseren waar nodig, waar mogelijk en uitzetten.

[1:01:47] Alleen dan, dan laat je zien dat het je menens is om femicide en om de veiligheid van vrouwen te verbeteren, voorzitter.

[1:01:55] Ik ga je de algemene opmerking maken, gewoon dit moet niet ontaarden in een verkiezingsdebat, gelet op het onderwerp.

[1:02:02] Zonder aanzien is dit persoon, zeg ik dit.

[1:02:04] En ik hoorde u, ik zie de heer Dassen niet voor een vervolginterruptie, dan komen we terecht bij meneer Boswijk.

[1:02:11] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:02:12] Los of dit een normaal debat is of een verkiezingsdebat, dat moet wat ons betreft altijd gewoon netjes verlopen.

[1:02:18] En ik vind de kwalificaties die zowel richting collega Dassen als mevrouw van der Werven worden gedaan, camoufleren denk ik vooral de gebrekkige inzet van de PVV in het verleden.

[1:02:27] Want het is wel waar dat in het verleden de PVV op een aantal cruciale onderwerpen wel degelijk tegen heeft gestemd.

[1:02:34] En er kan een heel rijtje worden opgenoemd waar die wel voor heeft gestemd, maar de echte voorstellen die erom doen,

[1:02:40] zijn niet gesteund door de PVV.

[1:02:41] Dat gezegd hebbende, voorzitter, laat ik positief beginnen.

[1:02:44] Het is mooi om te zien dat de PVV aanwezig is, dat ze dus blijkbaar zien dat dit een probleem is.

[1:02:49] En dan mijn vraag, als er dan nu opnieuw een motie wordt ingediend die vraagt om extra geld om dit probleem aan te pakken, want iedereen concludeert dit is een probleem en het probleem moet opgelost worden, alleen dat is niet gratis.

[1:03:01] Kan het voorstel dan nu wel op steun van de PVV rekenen?

[1:03:05] De heer Van Dijk.

[1:03:07] Voorzitter, dat hangt af van waarom gevraagd wordt en of het niet gewoon te veel symptoombestrijding is.

[1:03:16] Want dat is allemaal leuk en aardig wat ik hier heb gehoord.

[1:03:18] U heeft niet voor 10 miljoen euro voor femicide, u heeft niet voor een tweede hulplijn gestemd.

[1:03:24] U heeft niet voor extra middelen op dit vlak gestemd.

[1:03:29] Er zijn een hele hoop dingen die we wel hebben gestemd.

[1:03:31] Er zijn een hele hoop zaken waar wij wel belang van inzien.

[1:03:34] Wij zien het belang in van zwaarder straffen.

[1:03:36] Wij zien het belang in van incapacitatie.

[1:03:38] Op het moment dat een van de red flags, bedreiging of stalking, dat dat wordt geconstateerd, dat een vrouw naar de politie gaat en zegt ik ben bang voor mijn man, hij is

[1:03:50] gewelddadig of ik maak me ernstige zorgen over mijn veiligheid.

[1:03:53] Hij stalkt me.

[1:03:55] Dan willen wij dat daar vervolging wordt ingezet en dan willen wij dat die man heel lang achter de tralies verdwijnt.

[1:04:00] Wij hebben daar al vorst.

[1:04:01] Ja, daar kan meneer Boswijk kan om lachen, want die snapt niks van harde straffen, want die komen met enkelbandjes en dergelijke.

[1:04:05] Nou, dat houdt ze niet van die vrouwen thuis hoor.

[1:04:08] Wij willen gewoon dat mensen... Sorry, iedereen die hier kritiek heeft over de toon.

[1:04:16] Ik probeer hier een inhoudelijk debat over femicide en de oplossingen die de PVV daar ziet.

[1:04:21] En iedereen mag ons aanvallen.

[1:04:22] Ik ben bereid om overal op te antwoorden, maar u lokt het zelf uit.

[1:04:26] En als u kunt uitdelen, dan moet u ook kunnen incasseren, voorzitter.

[1:04:29] Dus ik ga gewoon verder.

[1:04:35] Is de vraag van de heer Boswijk nu beantwoord?

[1:04:42] Ik merk alleen mijn verwijt dat wij niet overal bij het kruisje tekenen als het gaat wanneer er een zak geld wordt gevraagd.

[1:04:48] Het probleem is groter dan op te lossen is met alleen maar extra geld en extra meldpunten.

[1:04:54] Het betekent niet dat wij tegen die meldpunten zijn.

[1:04:57] Het betekent ook niet dat wij denken dat in sommige gevallen wel extra geld zoden aan de dijk zou kunnen zetten.

[1:05:03] Maar bij ons ligt de prioriteit

[1:05:05] Eerst de grote bubs aanpakken.

[1:05:08] Meer dan 50 procent van algetonen is verantwoordelijk voor zedenmisdrijven.

[1:05:13] Daar moeten we mee beginnen.

[1:05:14] Dat zijn mensen daar hoeven we niet mee te hebben dealen in Nederland.

[1:05:18] Dat moeten we aanpakken.

[1:05:20] En dan pas gaan we kijken naar al die andere symptoombestrijding van de heer Boswijk.

[1:05:24] Uw standpunt is helder en dan komt toch de heer Boswijk nu met zijn vervolgintroductie.

[1:05:27] Ja, voorzitter.

[1:05:28] Mijn glimlach kwam voort uit het feit dat ik de collega van de PVV hoorde zeggen over gaan ze waarde straffen, mensen opsluiten.

[1:05:35] Ja, laat nou de coalitie, waar de PVV de grote partij was, nou de coalitie zijn en het bewindspersoon hebben geleverd, die gevangenen niet eens een enkelband geeft, maar eerder vrij laat.

[1:05:46] Dus allemaal fantastisch, maar dat zijn allemaal sprookjes.

[1:05:50] Dankzij wie?

[1:05:50] Dankzij wie?

[1:05:53] En dan mijn vraag, voorzitter.

[1:05:57] Dat voorstel van die 10 miljoen was wel degelijk een goed onderbuit voorstel.

[1:06:01] En ik zeg ook in mijn eigen inbreng, er moet ook een cultuuraanpak.

[1:06:05] Je moet ook kijken naar vrouwonvriendelijke content waar veel kinderen mee worden gehersenspoeld, enzovoort, enzovoort.

[1:06:13] Maar die motie die er zijn ingediend was redelijk concreet en redelijk toegespitst.

[1:06:17] Zou de PVV die motie, waar ik dan nu het pleidooi van de PVV hoor, het is een probleem, zou de PVV die motie dan nu wel kunnen steunen?

[1:06:29] Ik zie niet aan waarom daar iets veranderd is.

[1:06:33] Zolang we de wortel van het probleem niet aanpakken, kun je er overal geld tegenaan blijven gooien.

[1:06:40] Maar dat helpt gewoon niet.

[1:06:42] We moeten het probleem aanpakken bij de wortel.

[1:06:48] lage straffen, mensen die recidiveren, die vroeg op straat worden gezet, die met nepstraffen er vanaf komen.

[1:06:56] Er gaat geen afschrikwekkende werking meer van uit.

[1:06:59] En dan tot slot wil ik nog even wel gemarkeerd hebben, het verwijt dat wij verantwoordelijk zouden zijn voor het vervroegvrij laten van criminelen.

[1:07:07] Wij zijn een van de weinige partijen

[1:07:09] die daar juist tegen hebben gestemd en dankzij een voorstem van het CDA worden nu criminelen tot twee weken vroeger naar huis gestuurd zodat ze weer achter hun vrouwarm kunnen gaan.

[1:07:21] Nee, laat me niet vervallen in dat soort verwijten hier.

[1:07:24] Ik heb nou echt een aantal keren... Ik wil liever dat we die discussie gewoon goed doen.

[1:07:28] In plaats van dat we elkaar gaan lopen jij bakken hier.

[1:07:31] Tegen mevrouw Becker hoef ik dat niet te zeggen, want die gaat dat natuurlijk niet doen met haar interruptie.

[1:07:35] Dank u wel, voorzitter.

[1:07:37] En daar maakt u een terechte opmerking.

[1:07:39] Want sinds ik dit onderwerp... Was ik nog niet, voorzitter?

[1:07:45] Ja, nu wel.

[1:07:46] Ik ben heel gehoorzaam naar de dame hiernaast bij.

[1:07:50] Die zei dat nu mevrouw Bekker was.

[1:07:53] Zullen we even zo laten dan?

[1:07:55] Ja, dank.

[1:07:57] Want al sinds ik dit onderwerp doe, voorzitter, en dat is nu een aantal jaar, merk ik dat...

[1:08:03] dit geen gewoon politiek onderwerp is.

[1:08:05] Dit onderwerp is naar de Kamer gekomen doordat niet wij de vinger op de zere plek hebben gelegd, maar nabestaanden.

[1:08:12] Nabestaanden die hier ook in de zaal zitten, nabestaanden die een plan van aanpak hebben gemaakt, omdat zij de moed hebben gehad nadat hun dochter, hun zus, hun geliefde, soms met tachtig messteken om het leven zijn gekomen, de meest verschrikkelijke dingen hebben meegemaakt, dat die woede en dat verdriet hebben omgezet in actie.

[1:08:32] En ik vind dus dat wij als politici verenigd moeten zijn in respect naar wat hen bewogen heeft.

[1:08:39] En dat hebben ze gedaan omdat ze inhoudelijke oplossingen willen.

[1:08:42] En daarom twijfel ik, voorzitter, want als de PVV hier nu vandaag naar dit debat komt en begint te schreeuwen over dat het allemaal maar aan één oorzaak zou liggen, dan denk ik wat zegt de PVV dan tegen deze nabestaanden die heel goed weten

[1:08:56] wat er in hun situatie speelde en dat het om veel meer ging dan wat de PVV hier zegt.

[1:09:01] Dus ik wil heel graag een inhoudelijke interruptie voorleggen aan de heer Emiel van Dijk en niet weer in dat gejeibak terechtkomen.

[1:09:08] Gaat de PVV nu vanaf vandaag Claire's Law steunen?

[1:09:12] En gaat de PVV vanaf vandaag het strafoorstellen van psychisch geweld steunen?

[1:09:16] Twee maatregelen waar ze tot nu toe tegen waren.

[1:09:19] Ja of nee?

[1:09:21] Ik betwijfel dat wij een voorstel voor Claire's Laws, als dat in Groot-Brittannië van toepassing is, dat we dat hier in Nederland zouden kunnen steunen.

[1:09:36] Met psychisch geweld zie ik heel veel haken en ogen hoe dat überhaupt bewezen moet worden en ik ben niet de enige die daar gigantische juridische haken en ogen ziet.

[1:09:48] Het punt van orde hier, mevrouw Becker, is nu door haar interrupties heen, maar de vraag is...

[1:09:53] Ja, dat is weinig.

[1:09:57] U weet hoe het werkt.

[1:09:59] Ik denk dat ik het woord ga geven aan de heer Timmermans.

[1:10:01] Ja, voorzitter, dat geeft mij de kans om eigenlijk de interruptie van mevrouw Becker voor te zetten.

[1:10:06] Want ik heb hier een lijstje met zeven onderwerpen waar de PVV tegen heeft gestemd.

[1:10:12] Ik zou er ook meteen Claire's Law uit hebben gehaald als een onderwerp waarvan ik denk dat zou ons niet moeten verdelen.

[1:10:18] en ik wil echt de PVV vragen, kijk daar nog eens naar, want als je echt dit onderwerp serieus neemt en niet pas in actie komt op het moment dat je ontdekt dat de dader een allochtoon is of een asielzoeker, als je het echt heel breed serieus neemt, dan kan je bijna niet om Clarence Law heen als je ziet hoe het werkt in het Verenigd Koninkrijk.

[1:10:37] En de tweede vraag die ik heel vriendelijk probeer te stellen aan de heer Van Dijk, en ik meen het oprecht,

[1:10:43] Als u tijd heeft, nemen ze even de tijd om te spreken met een aantal mensen die nu op de publieke tribune zijn.

[1:10:49] Die dierbaren verloren hebben en die zich niet afvragen wat voor kleur had de dader, wat voor achtergrond had de dader.

[1:10:58] De vrouwen die vermoord worden, die vragen zich niet meer af welke kleur of achtergrond de dader had.

[1:11:03] Die willen dat die dader gestraft wordt en niet meer geweld kan gebruiken.

[1:11:08] Sta open voor de ervaringen van de mensen in de zaal en u zult er een andere kijk op krijgen.

[1:11:13] Ik vraag u dat oprecht.

[1:11:18] Ik ben niet van plan om me door de heer Timmermans op deze manier te laten chanteren.

[1:11:26] Op het moment dat de heer Timmermans doet alsof hij begaan is met de slachtoffers van

[1:11:40] Ja, ik ga wel moeilijk doen over de formulering die u lijkt te gaan gebruiken.

[1:11:47] Tegelijk toch een woord van orde aan de zaal.

[1:11:49] Het punt van een politiek debat is dat iedereen hier mag zeggen wat hij echt vindt.

[1:11:53] En dat doet ook de heer Van Dijk.

[1:11:55] Waar we op kunnen letten is de bewoordingen die hij kiest.

[1:11:58] Daar wijs ik hem ook op.

[1:12:02] Ik vind dat er hier wel met twee maten wordt gemeten.

[1:12:06] Er worden ons allerlei verwijten in de schoenen geschoven.

[1:12:08] En als het dan terug uitgedeeld wordt, dan hoor ik hier allemaal gezucht en gesteun en gekreun.

[1:12:12] Dat mag allemaal.

[1:12:13] Ik vind het allemaal prima.

[1:12:15] Maar ik zeg wel gewoon wat wij ervan vinden op de manier hoe wij het vinden.

[1:12:21] Dus ik praat niet met mel in de mond.

[1:12:23] Het punt van orde is, het klopt honderd procent, u spreekt niet met mail in de mond, maar laten we hier echt het oog op de bal houden en vooral niet op de man.

[1:12:30] Dat geldt over en weer.

[1:12:33] Partijstandpunten zijn partijstandpunten, daar kan over en weer kritiek over komen, maar niet op de man.

[1:12:40] Dat was de eerste vraag van de heer Timmermans.

[1:12:44] Wij moeten naar een inhoudelijk voorstel zoals dat in Nederland dan ingebed zou worden in ons wetboek van strafrecht.

[1:12:54] Dat zouden wij eerst moeten zien.

[1:12:55] Maar zoals het nu politiek wordt uitgelegd, zijn wij daar geen voorstander van?

[1:13:06] Wij vinden het geen goed idee om bij voorbaat, op basis van vermoedens, mensen al verdacht te maken en inzicht te moeten geven in van ik vertrouw die buurjongen niet en ik hoorde wat rare geluiden gisteravond thuis.

[1:13:22] Moet dan iedereen zijn privacy maar ineens met de voeten worden getreden?

[1:13:27] Maken we dan niet iedereen bij voorbaat al schuldig totdat zijn onschuld... Of is niet iedereen in Nederland onschuldig totdat zijn schuld bewezen is?

[1:13:37] En ik denk dat je daar met Claire's Law, zoals dat in Groot-Brittannië wordt toegepast, dat je daar echt voorbij gaat.

[1:13:44] Dat is een helder antwoord.

[1:13:45] Daarmee geef ik het woord aan mevrouw Bruining.

[1:13:51] Die Timmans had nog een tweede helft van de vraag.

[1:13:54] Dat is waar.

[1:13:57] Daar heb ik al antwoord op gegeven.

[1:14:00] Nee, maar daar heeft de heer Van Dijk antwoord op gegeven, such as it is.

[1:14:04] Dat is gewoon zijn antwoord.

[1:14:05] En daarmee geef ik toch het woord aan mevrouw Bruining.

[1:14:07] Ik had een punt van orde, maar het is al een paar keer aangegeven.

[1:14:10] Maar ik wil herhalen dat dit echt niet kan.

[1:14:13] Als dit het onderwerp is waar we het over hebben, dan dat jij bakken... de houding, dat kan niet.

[1:14:18] Er zitten inderdaad, zoals collega Becker al aangeeft... Dit klinkt niet helemaal als een punt van orde.

[1:14:24] Het is een punt van orde.

[1:14:25] Laten we ons allemaal gewoon gedragen.

[1:14:26] We willen dat de maatschappij verandert.

[1:14:28] We willen een cultuurverandering, maar zelf doen we het niet beter.

[1:14:30] Laten we alsjeblieft de wereld verbeteren en bij onszelf beginnen.

[1:14:34] En dan kijk ik in het bijzonder naar mijn collega...

[1:14:36] twee personen verder.

[1:14:38] Maar goed, dat terzijde is wel een punt van hoorde, absoluut.

[1:14:41] Ik ga de heer Van Dijk een gelegenheid geven om daar heel kort op te reageren.

[1:14:46] Het is niet waard, voorzitter.

[1:14:51] Dan gaan we door naar de heer Alpassie, van zo sprekend.

[1:14:55] Voorzitter, dank.

[1:14:58] Ik ben blij dat ik mijn twee interrupties bewaard heb.

[1:15:05] Aanranding en geweld, verschrikkelijk, zoals ik de PVV ook hoorde aangeven.

[1:15:12] Die mensen moet je weren, denaturaliseren en uitzetten.

[1:15:16] Krachtig taal.

[1:15:18] Nou wil ik hem ergens anders neerleggen, namelijk bij... Ik heb hier een aantal gevallen.

[1:15:25] Erik en Lucasse, twee vrouwelijke militairen met ontucht.

[1:15:30] Betast Dion Graus door zijn ex-vrouw, vriendin, vrouw, collega van de vrouw.

[1:15:36] Voorzitter.

[1:15:37] Jaarlang aangezet tot seks met zijn particuliere vijver.

[1:15:43] Er is een punt van orde.

[1:15:45] Ik vind het niet chique om hier een toename van mensen te spuien die zichzelf ook niet kunnen verdedigen.

[1:15:51] Hoe ranzig de voorbeelden ook misschien zijn, maar het lijkt mij niet chique om dat nu te doen.

[1:15:55] Dat ben ik geheel met u eens.

[1:15:56] Het is ook goed gebruikt hier in dit huis om dergelijke namen niet te noemen, als er voorwerpen zijn van een strafrechtelijke vervolging of een... Dat is daar even als uitgaanspunt nemen, ook als die namen eerder in de pers zijn langsgekomen.

[1:16:08] Laat ik het anders zeggen, houdt u het waardig, alstublieft.

[1:16:10] Daar doen we allemaal, maximaal ons best voor.

[1:16:12] In de face of adversity nog steeds.

[1:16:15] Dit zijn gewoon gevallen die in het openbaar in alle kranten terug te lezen zijn, met naam en toenaam.

[1:16:21] Ze zijn al veroordeeld, er loopt geen strafrechtelijk proces.

[1:16:24] Dus ik zou willen doorgaan met mijn betoog, als dat kan, voorzitter.

[1:16:30] Dat zou enorm veel tijd schelen.

[1:16:33] Ik zal alleen de voornamen noemen, dat scheelt misschien.

[1:16:36] Daniel, 14 en 16 jaar ouder, 14 en 16 jaar oude dames, verleid tot seks.

[1:16:46] Die is veroordeeld vijftig uur wegens stalking.

[1:16:50] Voorzitter, allemaal pvv'ers en ik zou... We steven af op een vraag hier.

[1:16:56] Ik zou de heer Van Dijk willen vragen, geldt dat ook voor deze pvv'ers veren, denaturaliseren en uitzetten?

[1:17:04] Zeker voorzitter, als zij een dubbele nationaliteit hebben, liever voor gisteren dan vandaag.

[1:17:10] Dank u. En dan zie ik een vervolginterruptie.

[1:17:13] Voordat u binnenkwam, ik had wel gezegd dat wij hartstikke kort moesten zijn met de interrupties.

[1:17:17] Dus we doen allemaal ons best, ook als het moeilijk wordt.

[1:17:20] Voorzitter, dat kan lukken als ik niet geïnterrupeerd word tussendoor.

[1:17:27] Weerkrachtig taal, maar een van de personen die ik noemde was Dion Graus, voorzitter.

[1:17:33] Die is niet weggezet, die is niet uit de partij gezet, die zit hier gewoon als Kamerlid.

[1:17:40] Dus de PVV komt met kracht tegetaal, maar ondertussen worden mensen gewoon beloofd.

[1:17:45] En dat vind ik jammer.

[1:17:45] Dit is alleen maar een bevestiging dat het de PVV niet gaat om de slachtoffers, dat de PVV niet gaat om de daders, maar om de afkomst van de slachtoffers en de afkomst van de daders.

[1:17:55] Meneer El Abassi, ik kan niet anders dan u vragen to the point te komen, dus tot een vraag.

[1:17:59] Een punt van orde, want dit is gewoon zwartmakerij van een collega die niet veroordeeld is.

[1:18:05] Je wordt hier weggezet als veroordeelde crimineel, dat is gewoon niet het geval.

[1:18:09] Ik stel vast dat de heer El Abassi nu overgaat op zijn vraag en dan nodig u van harte uit om daar sereen op te antwoorden.

[1:18:19] Voorzitter, het is niet nodig.

[1:18:22] Ik heb een punt gemaakt.

[1:18:22] Ik tel hem wel als interruptie.

[1:18:25] Prima.

[1:18:26] En dan denk ik...

[1:18:28] door de interrupties van de heer... Nee, mevrouw Dobbers steekt haar hand op.

[1:18:32] Ja, ik dacht we gaan het eens hebben over wat we kunnen doen om femicide aan te pakken.

[1:18:38] Er ligt hier een initiatiefnota voor met veertien voorstellen van mevrouw Mudleur.

[1:18:42] Dat zijn hele goede voorstellen volgens mij.

[1:18:44] En ik heb allemaal mooie campagnetaal gehoord.

[1:18:48] Nou ja, mooi.

[1:18:50] Campagnetaal heb ik gehoord van de PVV.

[1:18:52] Maar wat vindt de PVV nu van die 14 voorstellen uit de initiatiefnota om femicide tegen te gaan waar we het vandaag over hebben?

[1:19:00] Welke voorstellen vindt hij goed?

[1:19:02] Welke voorstellen gaat hij overnemen?

[1:19:04] Welke voorstellen gaat hij steunen?

[1:19:06] Zijn er nog inhoudelijke vragen misschien die hij wil stellen?

[1:19:09] Maar misschien kan het daar een keer over gaan tijdens dit debat.

[1:19:12] Zodat als mensen zo meteen naar huis gaan, dat ze dan ook het gevoel hebben dat we iets hebben gedaan om meisjes en vrouwen veiliger te maken.

[1:19:19] Meneer Van Dijk.

[1:19:20] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:19:21] Fijn dat ik deze vraag krijg.

[1:19:23] En ik heb ook een lijstje gemaakt op basis van de voorstellen die in initiatiefnota staan waar wij positief tegenover staan.

[1:19:33] En dat is onder andere het verhogen van of een strafverhoging.

[1:19:39] Eventueel minimum straffen, dat zouden wij ook graag voor willen pleiten als het gaat om zedendelicten, stalking, bedreiging.

[1:19:46] Een pilot, een slachtofferdevice, landelijk uitrollen.

[1:19:51] Daar zijn wij ook positief tegenover, voorzitter.

[1:19:54] Verbeterde samenwerking, uitwisseling, nazorg voor overlevende nabestaanden.

[1:20:03] allemaal punten waar we positief tegenover staan, maar niet alles.

[1:20:06] En uiteindelijk hangt het er vanaf in wat voor een jasje het gegoten wordt, wat de kosten zijn en het totaalpakket aan maatregelen en wat de uitwerking daarvan is.

[1:20:18] Helder, gaat u door met uw betoog.

[1:20:24] Voorzitter, ik was geëindigd bij een uiteenzetting van al die red flags waar we het over hebben.

[1:20:33] red flags een voorbode van femicide en hoe in al die gevallen meer dan de helft gepleegd worden door allochtonen.

[1:20:42] Allemaal slachtoffers van geweld, stalking en aanradding die dus voorkomen hadden kunnen worden.

[1:20:48] Het hadden kunnen worden voorkomen door criminelen met een dubbele nationaliteit na het uitzitten van een hele lange straf te denaturaliseren en het land uit te zetten.

[1:20:57] Slachtoffers die voorkomen hadden kunnen worden door keihard te straffen.

[1:21:01] Want een man die zijn ex-partner stalkt en daarvoor gepakt wordt, gaat als het aan de PVV ligt minstens zes jaar en acht maanden de bak in.

[1:21:09] Minstens zes jaar en acht maanden wordt daarmee de obsessieve en gevaarlijke vent van straat gehouden.

[1:21:14] Als de rechter het nodig acht, kan hij zelfs de echt gevaarlijke voor twintig jaar achter slot in grendel gooien.

[1:21:21] Maar minstens een dikke zes jaar houden we vrouwen en meisjes veilig door te zorgen dat degene die hen bedreigt of stalkt lang in de cel verdwijnt en de nare situatie niet verder kan escaleren totdat er een dood opvolgt.

[1:21:34] En dit is dan ook precies wat er volgens de PVV moet gebeuren, voorzitter.

[1:21:37] We moeten ingrijpen bij de eerste signalen.

[1:21:40] De eerste red flags die wijzen op een nakende femicide, daar moeten we ingrijpen.

[1:21:45] We moeten niet de vrouwen in blijf van mijn lijfhuizen opsluiten, maar juist de daders die een gevaar voor die dames volgen.

[1:21:51] Die moeten we uit de samenleving halen.

[1:21:53] En het mogen duidelijk zijn, en niet alle collega's hebben dat begrepen, maar als ze iets langer naar het betoog hadden geluisterd, dan wordt duidelijk dat wij niet vinden dat alle daders van deze verschrikkelijke misdrijven allochtonen zijn.

[1:22:05] Maar de vraag is, als we in Nederland al zo'n groot probleem hebben met mannen die hun poten niet weten thuis te houden bij vrouwen, die geen respect hebben voor meisjes en vrouwen, waarom in hemelsnaam, voorzitter, importeren we dan jaarlijks nog eens tienduizenden mannen uit culturen waar vrouwen helemaal niets waard zijn?

[1:22:23] Elk slachtoffer is er één teveel.

[1:22:27] Des te meer reden om op die reden de grens dicht te houden.

[1:22:31] En daarom is het des te verbazingwekkender dat al die linkse partijen hier, die allemaal net hoog van de toren bliezen en de PVV aanvielen, vorige week geen steun gaven om onze motie om criminelen, en let wel, ik herhaal het nogmaals, voorzitter, criminelen, algetonen, na het uitzitten van hun straf, te denaturaliseren en het land uit te zetten.

[1:22:51] Blijkbaar wil links liever een groot gedeelte van de potentiële vrouwenverkrachters en moordenaars in Nederland houden.

[1:22:58] Kortom, wel woorden, maar geen daden die echt het verschil maken.

[1:23:02] Dus, zolang men denkt dat men de problemen kan oplossen met een grote zak geld, zolang men vrouwen enkel in woord, maar niet in daad steunt, blijft het probleem van femicide bestaan.

[1:23:13] Dweilen met de kraan open lost niets op.

[1:23:15] We moeten nu de daad bij het woord voegen en dat betekent keihard straffen, onze grenzen sluiten, criminele algetonen na het uitzitten van de straf denaturaliseren en het land uitzetten.

[1:23:24] Dank u wel, voorzitter.

[1:23:26] Dank u, meneer Van Dijk.

[1:23:26] Ik kijk nog een keer rond en geef het woord aan de heer Dassen.

[1:23:32] Dank voorzitter en allereerst heel veel dank aan de initiatiefneemster voor het maken van deze initiatiefnota met heel veel goede voorstellen daarin en zeker voor zo'n belangrijk onderwerp

[1:23:44] Heel fijn dat dat gedaan is en ik weet ook hoeveel werk dat is en zeker ook alle medewerkers die waarschijnlijk achter de schermen ook een grote bijdrage aan hebben geleverd.

[1:23:53] Veel dank.

[1:23:54] En het wordt elke keer weer duidelijk, opnieuw heel pijnlijk, waarom dit op dit moment nodig is en dat we met elkaar ook over femicide spreken.

[1:24:02] Iedere acht dagen wordt er in Nederland een vrouw vermoord, vaak door haar ex of een andere bekende, maar bijna altijd een man.

[1:24:09] Niet alle mannen zijn daders, maar wel alle mannen kunnen onderdeel zijn van de oplossing.

[1:24:15] De afgelopen weken zag ik vaak dat de tekst bescherm je dochters wordt vervangen door voet je zoons op.

[1:24:20] Ik denk dat dat heel terecht is.

[1:24:23] Als vader van twee zoontjes heb ik zelf ook mede de verantwoordelijkheid om te zorgen dat geweld tegen vrouwen stopt zodat mijn zoontjes niet

[1:24:29] opgroeien in een wereld waarin ze denken dat het uitschelden van vrouwen normaal is.

[1:24:35] Dat ze begrijpen dat het niet geaccepteerd wordt als er vrouwenvriendelijke grapjes worden gemaakt.

[1:24:40] En dat ze, wij allemaal, als omstander ook een rol hebben in het zetten van die nieuwe norm.

[1:24:47] Volgens mij is dit een heel belangrijk onderdeel van deze discussie en ik heb ook een vraag aan de staatssecretaris hoe die van mening is dat we dit beter op kunnen pakken.

[1:24:56] Er ligt ook een grote verantwoordelijkheid bij de politiek.

[1:24:59] En daarom heb ik een aantal vragen aan de staatssecretaris en aan de indienster voor de concrete aanpak van femicide.

[1:25:05] In de nota staan een aantal rode vlaggen die vaak vooraf gaan aan femicide.

[1:25:08] Een patroon van isolatie, dwangmatige controle, het vergroten van afhankelijkheid, manipulatie, psychisch geweld, stalking, seksuele dwang.

[1:25:16] Deze rode vlaggen, krijgen die ook voldoende aandacht in de nationale campagne over femicide?

[1:25:21] Een vraag aan de initiatiefnemer, hoe kunnen deze beter

[1:25:24] Een goede samenwerking tussen instanties is essentieel om vrouwen effectief te kunnen beschermen.

[1:25:35] In Rotterdam zit Filomena, een centrum waarin onder andere de politie en het centrum seksueel geweld samenwerken.

[1:25:42] Ik vraag me af, kan dit ook werken in andere delen van Nederland?

[1:25:45] En hoe kunnen we zorgen dat deze best practice ook ergens anders wordt uitgerold?

[1:25:49] En op verschillende plekken in Nederland worden proefgedaan met slachtoffer devices.

[1:25:52] Ik geloof dat mevrouw Becker er ook al naar verwezen.

[1:25:55] Mijn vraag is inderdaad, hoe kan dit worden uitgebreid naar andere gemeentes?

[1:25:59] Eerder werd er een motie van de heer Koops en mevrouw Bruning ingediend voor het indienen van een nationale hulplijn 116.

[1:26:07] Ik was benieuwd wat is er met die motie gedaan?

[1:26:09] Waar staan we in de uitvoering daarvan?

[1:26:12] Daarnaast vraag ik welke landen nou als voorbeeld dienen.

[1:26:14] Kan de staatssecretaris aangeven?

[1:26:16] hoe gekeken wordt naar de Homicide Timeline, die ook de basis was voor de Schotse Femicidewet.

[1:26:21] En ook ben ik benieuwd of Nederland inmiddels is aangesloten bij de European Observatory on Femicide.

[1:26:27] Daar heb ik eerder naar gevraagd.

[1:26:28] Het kabinet zou daarop terugkomen, juist omdat inzichten zo belangrijk zijn om te delen.

[1:26:33] Nederland schijnt een van de weinige lidstaten te zijn die hier nog niet bij aangesloten is.

[1:26:38] Voorzitter, Volt vindt vooral belangrijk dat femicide structureel wordt aangepakt.

[1:26:41] En er is terecht een nationaal actieplan en publiekse campagne opgezet.

[1:26:44] Dat zijn goede stappen, maar we moeten voorkomen dat er van het politieke agenda verdwijnt als er minder media aandacht voor is.

[1:26:51] De kern van het probleem ligt in de cultuur van genderongelijkheid, machtsverschillen en seksisme.

[1:26:56] We moeten de aandacht voor femicide vasthouden en de omzet in acties

[1:26:59] waar vrouwen veiliger van worden en die femicide stoppen, zodat vrouwen dag en nacht weer veilig over straat kunnen en hen die dag en nacht ook weer teruggegeven wordt.

[1:27:08] Dank u wel.

[1:27:15] Met een interruptie.

[1:27:16] Klopt, eerst een interruptie.

[1:27:18] De heer Dassen die spreekt zijn zorgen uit over femicidepleid voor verschillende maatregelen en dat roept bij mij de vraag op wat hij nou precies verstaat onder femicide en hoe groot de omvang van dat probleem volgens hem is in Nederland.

[1:27:32] Ja voorzitter volgens mij begon ik met mijn toog met aan te geven dat elke acht dagen er een vrouw vermoord wordt.

[1:27:37] Dus volgens mij is het een heel groot probleem.

[1:27:41] Dat is één deel van het antwoord.

[1:27:42] En ik vroeg ook wat hij onder femicide verstaat in Nederland.

[1:27:46] Dat is inderdaad waar.

[1:27:47] Ja, voorzitter, dat is ook waar.

[1:27:48] En het doden van een vrouw door een andere persoon, ook omdat zij vrouw is.

[1:27:52] Dat is volgens mij de definitie van femicide.

[1:27:55] En de initiatiefneemster heeft daar een duidelijke uitleg ook in de initiatiefnota voor gegeven.

[1:28:01] Ik geloof dat één op de laatste pagina's staat een uitgebreide definitie van wat femicide is.

[1:28:06] De heer Van Meijeren.

[1:28:08] Dank voor dit antwoord.

[1:28:10] De heer Dassen herkent dus dat niet iedere moord op een vrouw femicide is, maar dat doorslaggevend is of het motief ook grendig gerelateerd is.

[1:28:17] Of het motief is dat de vrouw een vrouw is, maar vervolgens gooit hij wel alle moorden op vrouwen onder de noemer femicide.

[1:28:27] Iedere acht dagen wordt er een vrouw vermoord.

[1:28:29] Daarmee heb ik dus nog niet een antwoord op de vraag hoe groot nou de omvang van dat probleem femicide is.

[1:28:34] Hoeveel van die vrouwen worden volgens de heer Dassen vermoord omdat zij vrouw zijn?

[1:28:39] Dus hoe vaak is nou sprake van femicide?

[1:28:43] De heer Dassen.

[1:28:44] Ja, voorzitter.

[1:28:44] Ik hoop niet dat de heer Van Meijeren nu probeert om het probleem hier te bagatelliseren.

[1:28:49] Dat zou ik heel pijnlijk vinden.

[1:28:51] Ik heb aangegeven dat elke acht dagen dat een vrouw vermoord wordt.

[1:28:58] Dat vind ik een enorm groot getal.

[1:29:01] Ik vind dat ook problematisch.

[1:29:02] Dat is volgens mij ook de reden dat we hier met veel collega's zijn, dat er veel aandacht voor is.

[1:29:09] De aantallen zijn nog veel hoger als het gaat om huiselijk geweld, om seksuele uitbuiting, om alles wat daar aan gerelateerd is.

[1:29:18] Dat is volgens mij ook de reden dat de indienster

[1:29:21] is zijn initiatiefnemer hier een hele doorvroegte nota voor heeft geschreven met allemaal voorstellen om dat beter te maken.

[1:29:28] Ik hoop niet dat de heer Van Meijer nu van mening is dat het geen groot probleem is, want dat zou ik kwalijk vinden.

[1:29:35] Wij bagatelliseren op geen enkele manier het probleem van geweld tegen vrouwen.

[1:29:42] Ieder slachtoffer van geweld is er één teveel, ongeacht wat het motief is.

[1:29:47] Maar we bespreken vandaag femicide.

[1:29:49] En daarvoor is een motief doorslaggevend.

[1:29:51] En als ik kijk naar de voorstellen die de heer Dasser doet, dan zijn die er ook op gericht.

[1:29:55] om die vermeende motieven, waar dus geen cijfers over bestaan, om die aan te pakken.

[1:30:02] Hij heeft het over structurele ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, seksisme, noem het allemaal maar op.

[1:30:08] Dat zijn dus ideologische voorstellen over een bepaalde verandering in de maatschappij en ik vind het belangrijk dat we voordat we

[1:30:16] met wet- en regelgeving komen of tientallen miljoenen uittrekken voor bewustwordingscampagnes, influencers, noem het allemaal maar op, in ieder geval de feiten duidelijk hebben, dat is wat ik hier vraag.

[1:30:27] En daarom hoop ik dat de heer Dassen ook mijn motie zal steunen om onderzoek te laten verrichten naar de motieven, want zolang dat niet gebeurd is, weet niemand hier in deze hele Kamer, die zijn mond vol heeft over femicide, hoe groot nou de omvang van dat vermeende probleem is.

[1:30:42] Dat klonk bijna als een inbreng waar ik bijna aan toe bent, meneer Van Meijeren.

[1:30:46] Maar de vraag is dus of een motie wordt gesteund.

[1:30:50] Voorzitter, ik denk niet dat ik die motie van FVD ga steunen.

[1:30:55] Dat komt deels door de vraagstelling van de heer Van Meijeren en deels omdat die ook van de partij FVD is, waar ik wel vaker moeite mee heb.

[1:31:03] Maar ik heb ook vragen gesteld over beter inzichtelijk maken juist van

[1:31:08] de aanleidingen wat er precies gebeurd is, aansluiten bij de European Observatory on Femicide, omdat ik ook denk dat er nog veel verbeterd kan worden op dit oogpunt.

[1:31:16] Maar daarvoor acht ik de antwoorden van de staatssecretaris af.

[1:31:21] Dank u en dan is daarmee wederom het woord, maar nu niet voor interruptie, aan de heer Van Meden.

[1:31:27] Voorzitter, we bespreken vandaag een voorstel van mevrouw Müttler van GroenLinks PvdA over femicide.

[1:31:34] En zij definieert dit als het doden van een vrouw met een gendergerelateerd motief.

[1:31:39] Oftewel, omdat zij een vrouw is.

[1:31:42] En vooropgesteld...

[1:31:44] Elk slachtoffer van geweld, zeker dodelijk geweld, is er een te veel.

[1:31:48] En als vrouwen in Nederland stelselmatig worden gedood omdat zij vrouw zijn, dan is dat buitengewoon ernstig, onacceptabel en verdient dat onze volle aandacht.

[1:31:59] En toch heb ik wel de nodige kritiek op de probleemanalyse van mevrouw Mutluar, de feitelijke onderbouwing daarvan en ook op een aantal maatregelen die zij voorstelt.

[1:32:10] In de eerste plaats slaagt mevrouw Mutluar er niet in om op basis van de beschikbare feiten en cijfers aan te tonen dat femicide in Nederland een maatschappelijk probleem is.

[1:32:22] Mevrouw Mudluer baseert zich op cijfers van het CBS, waaruit blijkt dat van de 41 vrouwen die in 2023 slachtoffer werden van moord of doodslag, meer dan de helft werd gedood door een partner of ex-partner.

[1:32:37] Al deze gevallen schaart zij onder femicide.

[1:32:41] Volkomen ten onrechte, want een relatie tussen slachtoffer en dader zegt nog niets over het motief.

[1:32:47] Terwijl juist dat motief volgens de definitie die mevrouw Muttler zelf hanteert doorslaggevend is om te kunnen spreken van femicide.

[1:32:55] En door alle gevallen van partnerdoding automatisch als femicide te bestempelen, verwart mevrouw Mütleur aannames met feiten.

[1:33:03] En valse aannames leiden tot verkeerde analyses en slechte maatregelen, zo blijkt uit de voorstellen van mevrouw Mütleur.

[1:33:11] Volgens haar wordt femicide onder andere veroorzaakt door een structurele ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, die wordt versterkt door patriarchale overtuigingen, welke onder meer zouden blijken uit de oprukkende subcultuur van de zogenaamde tradwives, vrouwen die bewust kiezen voor een traditionele rol in het gezin.

[1:33:30] Een effectieve aanpak vereist in haar woorden onder meer dat we de diepgewortelde seksistische opvattingen en schadelijke genderstereotiepen in de samenleving bestrijden met een specifiek op mannen gerichte bewustwordingscampagne, de inzet van door de staat betaalde influencers en getrainde jeugdprofessionals die in gesprek gaan met jongens over mannelijkheidsnormen.

[1:33:53] Voorzitter, het is veel zeggen dat het zwaartepunt van de initiatiefnota niet ligt bij voorstellen die daadwerkelijk tot betere bescherming van vrouwen leiden, maar bij een door de staat opgelegde ideologische indoctrinatie van de Nederlandse bevolking.

[1:34:08] Alles wijst erop dat mevrouw Muttler zich bewust of onbewust voor het karretje laat spannen van de Verenigde Naties.

[1:34:16] Zij verwijst in haar initiatiefnota naar een document van de VN waarin het bestrijden van femicide wordt genoemd als onderdeel van de SDG 2030 agenda.

[1:34:25] Mevrouw Mudler heeft zich openlijk aan deze agenda gecommiteerd en is die hier vandaag aan het pushen.

[1:34:32] Een agenda die mannen en vrouwen tegen elkaar opzet, onderling wantrouwen voedt.

[1:34:37] Een agenda die gezinnen als hoeksteen van de samenleving niet koestert, maar wegzet als gevaarlijke broedplaats van patriarchale onderdrukking.

[1:34:45] Een destructieve globalistische agenda gericht op het afbreken van het traditionele gezin, geloof en gemeenschap en het reduceren van de mens tot een eenzaam en maakbaar individu dat volledig afhankelijk is van de staat.

[1:34:59] En uiteraard, voorzitter, moeten we alles op alles zetten om geweld tegen vrouwen en meisjes tegen te gaan.

[1:35:06] Daar vindt u FvD aan uw zijde.

[1:35:08] Maar wij doen dat niet op basis van valse aannames en ideologische framing, maar op basis van feiten.

[1:35:14] Niet met door de overheid betaalde influencers en indoctrinatieprogramma's, maar met handhaving van de wet.

[1:35:20] Wij kiezen voor echte bescherming van vrouwen, voor het gezin als hoeksteen van de samenleving en voor vrijheid voor alle Nederlanders.

[1:35:27] Dank u wel.

[1:35:29] Dat was op de kop af vier minuten.

[1:35:31] Daarmee geef ik het woord aan mevrouw Weijennas van de BBB.

[1:35:35] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[1:35:37] Vandaag spreken we over een initiatiefnota die direct raakt aan de bescherming van vrouwenlevens in Nederland.

[1:35:45] Femicide is geen incident, maar een probleem.

[1:35:48] Elke acht dagen wordt in ons land een vrouw of meisje vermoord, vaak door een partner of ex-partner.

[1:35:56] En achter elk cijfer schuilt een drama.

[1:35:59] Gezinnen die uit elkaar worden gerukt, kinderen die hun moeder verliezen en een samenleving die wordt geconfronteerd met het falen om die levens te beschermen.

[1:36:09] Femicide komt zelden uit de lucht vallen.

[1:36:12] Het is vaak het eindpunt van psychisch geweld, intimidatie, controle, stalking en lichamelijk geweld.

[1:36:19] Hulpverleners, politie en omgeving zien signalen regelmatig, maar toch lukt het in de praktijk vaak niet om tijdig in te grijpen.

[1:36:28] En als politiek hebben wij een zware verantwoordelijkheid om dit probleem te benoemen en ook dat krachtig op te treden.

[1:36:36] En daarom zitten wij hier vandaag.

[1:36:38] En dat is ook met dank aan collega Mütleur die deze initiatiefnota heeft ingediend.

[1:36:45] In de schriftelijke ronde ben ik ingegaan op daderprofielen.

[1:36:49] Ik heb gewezen op de zorgen die mijn fractie heeft over femicide onder mensen met een migratieachtergrond.

[1:36:56] Ik heb ook gevraagd of de initiatiefnemer dat specifiek wil adresseren.

[1:37:00] Het lijkt in de beantwoording alsof collega Mütleur het probleem legt bij alle groepen, of het even vaak voorkomt.

[1:37:08] Ik ben benieuwd op welke cijfers het is gebaseerd, want de cijfers die ik ken, ook over seksuele misdrijven,

[1:37:14] Die laten echt een heel ander beeld zien.

[1:37:18] Ook bij ergerelateerd geweld is dat zichtbaar.

[1:37:20] Waar dit geweld tien jaar geleden nauwelijks voor kwam, registreerde het Landelijk Expertisecentrum Ergerelateerd Geweld in 2024 619 gevallen.

[1:37:31] En in werkelijkheid gaat het waarschijnlijk om veel meer gevallen, want slachtoffers zijn gewoon heel erg vaak bang om dat te melden.

[1:37:39] En dat eergerelateerd geweld, daar hebben we ook een schrijnend voorbeeld van gezien.

[1:37:44] De zaak van Ryan, een 18-jarige vrouw uit Joren die vorig jaar helaas om het leven kwam.

[1:37:50] En ja, daar was wel al sprake van ernstige, grote beveiliging door die ernstige bedreigingen.

[1:37:58] Maar je zag ook dat het daar toch uiteindelijk niet toereikend was.

[1:38:02] En ik heb nog een vraag voor de staatssecretaris wat er gebeurt met de voortvluchtige vader.

[1:38:08] Dan nog aandacht voor het wetsvoorstel over strafbaarstelling van psychisch geweld.

[1:38:13] Ik heb daar al eerder aandacht voor gevraagd.

[1:38:15] Wat BBB betreft moeten we daar echt mee opschieten en moeten we het ook zo snel mogelijk naar de Kamer sturen.

[1:38:21] Dus de vraag aan de staatssecretaris is wanneer kunnen we dat verwachten?

[1:38:26] Uithuwelijken blijft voor BBB ook een onaanvaardbare praktijk.

[1:38:29] Dat kan momenteel onder artikel 284 strafrecht worden vervolgd.

[1:38:34] Maximum straf twee jaar.

[1:38:36] Maar wij pleiten als BBB voor een expliciete strafvoorstelling van uithuwelijken en huwelijken onder dwang met een hogere strafmaat en bij voorkeur ook een taakstrafverbod.

[1:38:47] Dan stelt de nota nog een strafverzwaringsgrond voor bij doodslag op partner of kind.

[1:38:53] En de kabinetsreactie zegt dat er inderdaad al een verhoging van het maximum van 15 naar 20 jaar is.

[1:39:00] En dat is voldoende.

[1:39:01] Maar wat de BBB betreft is dat niet hetzelfde als een expliciete verzwaringsgrond.

[1:39:06] En dat zou voor onze fractie absoluut nog wel bovenop mogen.

[1:39:12] De initiatiefnood heeft het ook over niet-fatale verwurging, dat het apart straf was, zou moeten worden gesteld voor monitoring en registratie, omdat het vaak een escalatiesignaal is.

[1:39:22] En kan de staatssecretaris toezeggen dat deze incidenten systematisch worden gemonitord?

[1:39:29] Dan nog de gegevensuitwisseling... Mevrouw Wijnas, ik moet u waarschuwen, u bent al over de tijd heen eigenlijk.

[1:39:35] Ja, weet ik, maar ik heb nog één zin.

[1:39:38] Ik denk dat dat wel een belangrijk punt is, want het gaat over de gegevensuitwisseling tussen ketenpartners.

[1:39:43] Laat u maar horen.

[1:39:45] En het antwoord van de staatssecretaris vond ik daar enigszins ontwijkend op.

[1:39:50] En kan hij duidelijk aangeven of de genoemde ketenpartners... ...daadwerkelijk alle relevante gegevens kunnen uitwisselen... ...wanneer het signalen van femicide of eervraag betreft?

[1:40:01] Over de overige punten van de note heb ik geen vragen.

[1:40:05] Mooi zo.

[1:40:06] Wij kunnen als BBB namens de hele fractie zeggen... ...dat we haar en die punten volledig steunen.

[1:40:12] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[1:40:13] Dank u wel, mevrouw Weijenas.

[1:40:15] En dan geef ik het woord aan de lid Constietsch.

[1:40:18] Dank u wel, voorzitter.

[1:40:20] Veel dank aan Kamerlid Muttler voor het opstellen van deze initiatiefnota.

[1:40:23] Deze nota is namelijk helaas noodzakelijk en sinds ik, zoals sinds kort, een kindje heb, een meisje, ja,

[1:40:32] heb ik het besef nog sterker hoe hard de maatregelen nodig zijn.

[1:40:36] We willen de Indiër ook bedanken voor het benadrukken van de achterliggende cultuur en systematiek achter dit geweld en de noodzaak om de cultuurverandering plaats te laten vinden op verschillende lagen.

[1:40:46] De Partij voor de Dieren vindt het belangrijk om extra nadruk te leggen op preventie, juist omdat daar veel te weinig aandacht voor is geweest tot nu toe.

[1:40:53] Er is in beleid en discussies te weinig aandacht voor de kweekvijvers van vrouwenhaat.

[1:40:57] Aandacht voor het dagelijk seksisme en het normaliseren van hatelijke woorden over vrouwen op tv, in de politiek, op social media en in de kantines.

[1:41:06] Voor structurele ongelijkheid en giftige stereotypes.

[1:41:09] En femicide is hier een walgelijk resultaat van.

[1:41:13] Het is het resultaat van een samenleving waarbij een beeld van mannelijkheid dat hoog gesplitst is op macht, bezit, controle en superioriteit te veel wordt genormaliseerd.

[1:41:21] We zien het in het huidige politieke klimaat ook gebeuren.

[1:41:25] De conservatieve krachten die aan terrein winnen

[1:41:27] en die dit soort beelden van giftige mannelijkheid bevestigen, waarbij feministen worden weggezet als een bedreiging en vrouwen weer moeten strijden om vrije keuzes en om zichzelf te zijn.

[1:41:37] Beelden die door influencers, politieke leiders en andere mannen in machtsposities actief worden verspreid.

[1:41:43] We zien ook weer in dit debat mannelijke collega's die geen enkele interesse tonen om te leren

[1:41:50] over echte oplossingen van vrouwen die alles weten over femicide, van nabestaanden die in deze zaal zitten.

[1:41:57] Terwijl vrouwen erop proberen te wijzen waar het echte probleem zit en waar de echte oplossingen zijn, blijven zij hun eigen wil doordrukken.

[1:42:05] Mannen die zelfs uitleggen aan vrouwen wat femicide echt is.

[1:42:10] Volgens mij spreek ik dat boekdelen.

[1:42:13] Het gaat niet louter om een strafrechtelijk probleem, het is een sociaal-cultureel probleem.

[1:42:19] Daarom heb ik de volgende vragen.

[1:42:21] Ten eerste neemt dit voorstel alle vrouwen mee, dus ook de transvrouwen in de aanpak.

[1:42:26] Juist transvrouwen zitten vaak verwikkeld in geweld en uitsluiting van meerdere kanten.

[1:42:31] Ten tweede, we zouden meer willen horen over welke extra mogelijkheden naast de publiekscampagnes en rolmodellen de indieners zien om een cultuurverandering teweeg te brengen.

[1:42:40] Welke rol ziet de indiener bij scholen?

[1:42:44] Wat kunnen we nog doen diep in die wortels van de samenleving op het niveau van sportclubs, kantines, talkshows, social media?

[1:42:51] En voorzitter, een derde punt.

[1:42:53] We weten uit onderzoek in gezinnen waar geweld voorkomt, worden dieren vaak ingezet als controlemiddel.

[1:42:58] Slachtoffers blijven soms bij de pleger te lang bij de pleger, omdat ze hun dieren niet kunnen meenemen.

[1:43:04] Vaak begint het zelfs bij het mishandelen van dieren.

[1:43:06] Dus dierenmishandeling is een goede indicator van potentieel geweld tegen vrouwen.

[1:43:10] Is de initiatiefnemer bereid deze relatie met huisdieren expliciet op te nemen in risicotaxaties en opvangregelingen?

[1:43:17] Hierover zijn ook moties ingediend van onder andere Partij voor de Dieren.

[1:43:21] En aangenomen, daarom ook een vraag aan de staatssecretaris of hij binnenkort per brief kan terugkoppelen hoe hij dit meeneemt in preventie en in verder beleid tegen femiciden.

[1:43:31] Tot slot nog een vraag aan de staatssecretaris.

[1:43:34] Hoe garandeert hij dat deze voorstellen structureel worden gefinancierd en niet afhankelijk blijven van tijdelijke pilots en projectsubsidies?

[1:43:41] Want zonder structurele middelen, en dat is al eerder gezegd, blijven goede plannen in de praktijk onderbemand en versnipperd en komen we niet verder.

[1:43:49] Dank u wel.

[1:43:51] Dank u. En dan geef ik daarmee het woord aan het laatste sprekende Kamerlid, de heer El Abassi.

[1:43:58] Voorzitter, dank.

[1:43:59] En ik had mij vandaag voorgenomen om niet in te gaan op verwijten richting cultuur en helaas is dat mij vandaag niet gelukt, voorzitter.

[1:44:07] En voorzitter, ik heb ook een dochter, een dochter van vijf jaar, een prinsesje, een prachtig meisje en ik

[1:44:14] zou niet willen dat geen man op aarde met zijn tengels aan haar zou zitten op een ongewenste manier.

[1:44:21] En voorzitter, het maakt me niet uit wat de afkomst is van die persoon.

[1:44:25] Dat kan me geen ruk schelen, voorzitter.

[1:44:28] Maar wat ik ook niet wil, is dat hier het beeld ontstaat dat het bepaalde mannen zijn vanuit bepaalde culturen.

[1:44:34] En voorzitter, dan ben ik toch gedwongen helaas om te reageren op bepaalde partijen die bepaalde dingen in willen brengen.

[1:44:43] om politiek gewin.

[1:44:45] Voorzitter, dan ga ik toch beginnen aan mijn tekst.

[1:44:47] Daar zul je dit soort verwijten niet tegenkomen.

[1:44:51] En ik ga toch beginnen.

[1:44:52] Voorzitter, allereerst wil ik natuurlijk de initiatiefnemer hartelijk danken voor het indienen van deze initiatiefnota en het harde werk dat hiervoor is verricht.

[1:45:01] Het is belangrijk dat wij hier vandaag spreken over femicide, over vrouwen die in ons land vermoord worden, alleen omdat ze vrouw zijn.

[1:45:10] Iedere acht dagen wordt in Nederland een vrouw omgebracht.

[1:45:14] En dit jaar alleen al gaat het om 26 vrouwen, waarvan 12 door partnergeweld.

[1:45:20] Dat zijn geen cijfers, dat zijn mensen.

[1:45:23] Wij moeten hun namen blijven noemen.

[1:45:25] Lisa, Sanne, Bushra, maar ook de 80-jarige vrouw die door femicide uit het leven is gerukt.

[1:45:32] Femicide kent namelijk geen leeftijd.

[1:45:34] En achter elk van deze vrouwen schuilt een gebroken gezin.

[1:45:39] Kinderen die hun moeder moeten missen, families die met een levenslang trauma achterblijven.

[1:45:45] En voorzitter,

[1:45:47] Sommigen willen dat ontkennen, maar dit is gewoon femicide.

[1:45:50] En dan kun je op details de discussie aangaan, maar het is gewoon keiharde femicide.

[1:45:56] Voorzitter, het is geen reeks van losse incidenten, maar een structureel probleem.

[1:46:00] Een probleem dat diepgewortel zit in machtsongelijkheid en schadelijke gendernormen.

[1:46:06] Dat laat deze initiatiefnota ook duidelijk zien.

[1:46:10] De initiatiefnemer schrijft terecht dat femicide vaak wordt afgegaan door waarschuwingssignalen zoals stalking, dwingende controle, psychisch geweld en niet-fatale verwurging.

[1:46:23] Red flags, zoals ik hier al hoorde.

[1:46:26] red flags die veel te vaak niet worden gezien of erkend.

[1:46:30] En wij staan uitermate positief tegenover de voorstellen in deze nota.

[1:46:35] Het is het expliciet strafbaar stellen van psychisch geweld, het zwaarder bestraffen van partnerdoding, het schrappen van het klachtverijster bij stalking en het erkennen van niet-fatale verwurging.

[1:46:46] Dat zijn stappen die levens kunnen redden, wat mij betreft.

[1:46:50] Maar laten we ook verder kijken naar oplossingen die het leven van vrouwen nu al gemakkelijker zouden kunnen maken.

[1:46:56] Onze fractie in Rotterdam die heeft het voorstel gedaan bijvoorbeeld om vrouwen korting te geven als ze s'nachts gebruik willen maken van een taxi, zodat ze zich veilig naar huis kunnen verplaatsen.

[1:47:06] Kan dit niet landelijk worden ingevoerd?

[1:47:10] Ik kijk ook mevrouw Moedeloer aan.

[1:47:12] Wellicht kan ze dat nog meenemen en verwerken in haar initiatiefnota.

[1:47:16] Voorzitter, daarnaast pleiten wij voor meer veilige opvangplekken.

[1:47:20] Geen vrouwen meer die in vakantieparken moeten schuilen omdat de opvang vol zit.

[1:47:25] We pleiten voor snellere samenwerking tussen instanties en loket, zodat slachtoffers niet tien keer hun verhaal hoeven te doen.

[1:47:32] We pleiten voor preventie onder jongeren, structureel onderwijs, op middelbare scholen, over gelijkwaardigheid, over respect en over het doorbreken van schadelijke mannelijkheidsnormen.

[1:47:43] We pleiten voor meer landelijke campagnes tegen vrouwenhaat, zowel online als offline.

[1:47:47] We hebben al de campagne We eisen de nacht op gezien, want ook vrouwen en meisjes hebben recht op een veilige nacht en zij moeten zich vrij kunnen blijven verplaatsen.

[1:47:55] En voorzitter, u zult ook ons zien genieten bij het lezen van het stuk van mevrouw Moedloer.

[1:48:03] Dus nogmaals mijn complimenten daarvoor.

[1:48:05] Voorzitter, wij moeten nu in actie komen.

[1:48:07] Landen als Spanje en Italië hebben al jaren aparte wetgeving en actieplannen tegen femicide.

[1:48:13] En Nederland, hier heeft de minister het over pepperspray, alsof dat een antwoord is op structureel vrouwengeweld.

[1:48:20] Voorzitter, dat is het niet.

[1:48:22] We hebben structurele oplossingen nodig in de wet, in beleid en in de samenleving.

[1:48:27] We zijn dan ook heel blij met de initiatiefnota van mevrouw Moedloer.

[1:48:31] En ik wil haar nogmaals bedanken, want het is hoogtijd dat Nederland een land wordt waar vrouwen niet langer elke dag vrezen voor hun leven.

[1:48:40] Dank u wel, voorzitter.

[1:48:42] Dank u, meneer Ellebas.

[1:48:43] Ik had een punt van gemaakt die u deze keer even niet wil ontbreken.

[1:48:46] Dus we liepen iets uit de tijd en dat is dan niet erg.

[1:48:49] Want wij komen aan het eind van de inbreng van de Kamerleden.

[1:48:54] Nou, zoals iedereen wel gemerkt heeft, twee dingen zijn belangrijk.

[1:48:57] Dat is het onderwerp van dit debat, maar ook dit debat zelf.

[1:49:00] Dat is nogal groot, zoals we zien.

[1:49:02] Het is echt een barrage aan vragen geworden.

[1:49:05] En dan kijk ik toch eerst naar lid Muthluer.

[1:49:07] Om historische redenen, dat is gewoon mijn collega.

[1:49:09] Hoeveel tijd denkt u nodig te hebben?

[1:49:15] Half.

[1:49:16] En wat zeggen de bewindslieden?

[1:49:20] Lieverd zegt hun ondersteuning, die ik ook nog welkom had moeten heten.

[1:49:28] Kwart voor negen.

[1:49:29] Kwart voor negen gaan we door.

[1:49:30] Ik schors de vergadering.

[2:31:41] Ja, dames en heren, wij gaan weer beginnen.

[2:31:46] De schorsing is aan het einde, dus ik zou zeggen, pak de popcorn erbij en eet die zwijgend.

[2:31:53] Een aantal Kamerleden zijn er nog niet, maar de bewindspersonen zijn er wel.

[2:31:55] En mevrouw Mutuwer, toch echt de ster van de avond, die is er ook.

[2:31:59] Zij gaan beginnen met het beantwoorden van de vragen die zijn gesteld, maar dat is zo'n groot aantal vragen dat ik om te beginnen het aantal interrupties beperk opnieuw tot twee, tenzij die personen er niet terugkomen, dan drie.

[2:32:14] En ik zou willen voorstellen dat we dat zoveel mogelijk opsparen telkens tot na een blokje, want gegarandeerd dat er in blokjes zal worden beantwoord, maar dat is meer een algemene tip die ik geef.

[2:32:25] En tot slot, het is me opgevallen dat er af en toe

[2:32:27] enig gerumoer was, om het liefdevol te zeggen, laten we dat zo weinig mogelijk doen.

[2:32:34] En helemaal tot slot, elf uur is echt een vrij harde deadline voor een aantal personen hier.

[2:32:38] En dat is dus echt iets waar we rekening mee gaan houden met de inrichting van deze avond.

[2:32:41] En daarmee geef ik het woord, ik denk als eerste aan mevrouw Mulder.

[2:32:46] Een aantal weken terug, toen ik met iemand in gesprek was over de behandeling van deze nota, werd er tegen mij gezegd dat het een gemoedelijke vergadering zou worden.

[2:33:01] En meestal komen er vier, vijf collega-partijen je nota verdedigen.

[2:33:07] Dus laat ik vooropstellen dat ik ontzettend blij ben met de enorme aandacht vandaag vanuit heel veel Kamerleden die er niet altijd waren als we het hadden over femicide en zedenonderwerpen.

[2:33:22] En ik wil met name alle leden ook bedanken voor de vragen die zijn gesteld.

[2:33:26] En ook iedereen bedanken die heeft meegewerkt aan de totstandkoming van deze nota.

[2:33:31] Bedankt aan alle mensen die hier aanwezig zijn, de mensen die het bekijken via de livestream.

[2:33:43] Na een korte inleiding zal ik de vragen per kop beantwoorden.

[2:33:51] Namelijk een inleiding, de tweede mapje over de nationale coördinatie, waar ontzettend veel vragen over zijn gesteld.

[2:33:58] Dan over de feiten.

[2:34:00] Dan mapje vier, strafrechtelijke aanpak van femicide en de verschillende voorbodes die daaraan voorafgaan.

[2:34:07] Dan heb ik een mapje over de zorg voor en ondersteuning van slachtoffers en de samenwerking tussen politie, OM, rechtsspraak en zorgpartijen.

[2:34:16] Dan heb ik een mapje nazorg.

[2:34:18] Dan een mapje bewustwording en tot slot andere zeer belangrijke onderwerpen.

[2:34:24] Dat ga ik dan als laatste behandelen.

[2:34:30] Ik wil graag beginnen met mijn inleiding, voorzitter.

[2:34:33] Ik kan nauwelijks in woorden uitdrukken hoe geraakt ik ben door het zien van zoveel mensen hier op de publieke tribune.

[2:34:41] En overigens ook daarbuiten, want de zaal is niet groot genoeg voor iedereen om ze vandaag op te vangen.

[2:34:48] De dolle mina's, de rode vrouwen, de professionals, de slachtoffers, de federatie nabestaanden, de geweldslachtoffers die me vanaf dag één hier ontzettend in hebben geholpen.

[2:34:57] En met mij heel veel andere vrouwelijke Kamerleden die vandaag ook het woord voerden.

[2:35:03] De media, officieren van justitie, politie en al die anderen die samen deze strijd zichtbaar en voelbaar hebben gemaakt, want dankzij hen, dankzij jullie, staat dit onderwerp vandaag in de Kamer.

[2:35:15] Want het is een strijd van jaren en vandaag zijn we hier.

[2:35:18] En voor mij is het ook persoonlijk.

[2:35:20] Ik ben opgegroeid met vijf vrouwen, vijf zussen en een broer.

[2:35:24] En ik heb inmiddels ook vijf mooie, krachtige, slimme nichtjes, naast zeven neefjes overigens.

[2:35:31] Voor hen en voor al die meisjes en vrouwen in dit land zou ik en met mij mijn collega's hier echt iets willen doorbreken.

[2:35:40] Want jaren werd ook mij voorgeschoteld dat vrouwenmoord iets was van andere culturen.

[2:35:45] Tot ik sprak met nabestaanden van Gea, van Sanne, van Lisa en van zovele.

[2:35:53] En iedere keer opnieuw een man die vond dat hij recht had op macht, controle of bezit.

[2:35:59] En iedere keer opnieuw signalen die niet herkenden of niet serieus worden genomen.

[2:36:05] En ik realiseerde mij dat, toen ik mijn medespeech drie jaar terug hield hier in de Tweede Kamer, dat ging over Humera en toeval bestaat niet, dat dit het pad was wat ik moest bewantelen en het onderwerp dat ik moest aankaarden.

[2:36:19] Want, beste mensen, femicide is gewoon geen incident.

[2:36:23] Het is geen familiedrama, het is geen crimpassioneel, het is een structureel patroon van dwingende controle, van stalking, van psychisch en fysiek geweld, dat culmineert in de meest voorspelbare vorm van moord.

[2:36:36] En ja, in Nederland vinden er nog steeds heel veel moorden plaats.

[2:36:40] Bijna 60 procent, en dat is een feit, door iemand die ze kennen.

[2:36:44] Vaak hun ex-partner en meestal in hun eigen huis.

[2:36:47] En het komt

[2:36:48] dan laten we dat gewoon erkennen in alle lagen van de samenleving voor.

[2:36:54] En elke keer is er weer een man daarbij betrokken, ongeacht kleur, ongeacht achtergrond.

[2:37:00] En ik ga het niet toestaan dat dit debat gekaapt wordt

[2:37:07] door hen die dat versmallen tot een bepaalde groep.

[2:37:10] Dat laat ik niet toe, want dat is niet respectvol voor de nabestaanden die hier zitten.

[2:37:16] Voor al die vrouwen die hier dag en nacht mee te maken hebben.

[2:37:21] Afgelopen zomer zijn al meerdere vrouwen gedood en recent nog de jonge Lisa.

[2:37:25] En hun namen moeten ons blijvend herinneren aan de urgentie.

[2:37:31] Ik ben trots op de samenleving, op alle campagnes die zijn gevoerd.

[2:37:35] We eisen de nacht op, de fietstochten, de demonstraties.

[2:37:38] Gisteren was ik nog bij de demonstratie van Joyce in Rotterdam.

[2:37:42] De laatste in een reeks van acht georganiseerd door de dolamina's, waar zelfs de dolaminies van 3, 4, 5 aan het demonstreren waren.

[2:37:50] Ik zie burgemeesters hun stem verheffen.

[2:37:52] Tijdens de troonrede begon zelfs de koning hierover.

[2:38:04] En die aandacht is belangrijk, want het leidt tot meer meldingen.

[2:38:07] Maar met die toegenomen meldingen komt ook verantwoordelijkheid.

[2:38:10] Dat zeggen ook vele betrokkenen.

[2:38:13] Zorg en bescherming van slachtoffers moeten dan geregeld zijn.

[2:38:17] En daar gaat het vaak mis.

[2:38:19] Dan kom ik direct naar mijn tweede mapje, voorzitter.

[2:38:24] Want de aanpak is versnipperd.

[2:38:26] Ondanks alle goede intenties, terwijl femicide een schending is van mensenrechten.

[2:38:32] Dit terwijl Nederland het verdrag van Istanbul heeft ondertekend dat ons verplicht om geweld tegen vrouwen te voorkomen en te bestrijden,

[2:38:39] inclusief de diepere oorzaken, namelijk machtsongelijkheid en stereotypering en discriminatie.

[2:38:45] Ja, het vraagt om een gecoördineerde aanpak en een duidelijke juridische definitie en een preventiestrategie 24-7.

[2:38:52] En ook het VN-verdrag en het Europese Hof voor de Rechten van de Mens vragen om actie en dat moeten we echt in ogenschouw nemen.

[2:39:00] Er is een plan van aanpak gepresenteerd door dit kabinet.

[2:39:03] Mede door toedoen, denk ik, van een aantal van de Kamerleden die hier zitten.

[2:39:09] Door een motie die we samen hebben ingediend.

[2:39:11] En de 10 miljoen die wij hebben vrijgespeeld.

[2:39:13] Want er was geen geld voor femicide.

[2:39:18] En de SP vroeg terecht, wat vind je eigenlijk van de beantwoording van de bewindspersonen op de zaken die in de nota staan?

[2:39:28] Ik denk dat er goede stappen worden gezet, dat geloof ik echt.

[2:39:31] Maar het is nog te weinig en het mag wat mij betreft nog veel sneller.

[2:39:36] Het feit dat psychisch geweld, we hebben er vorig jaar nog om gevraagd, dat het nog twee jaar duurt voordat überhaupt dat wetsvoorstel op tafel van onze bureau komt, dat is te lang.

[2:39:47] Want mensen, vrouwen hebben dat nu nodig.

[2:39:54] De NSC vroeg daarom ook hoe we ervoor zorgen dat deze nood dan niet dezelfde weg gaat als eerdere actieplannen, namelijk vol goede intenties zonder centrale regie.

[2:40:03] En er was ook mevrouw Becker van de VVD die vroeg om een nationale coördinator.

[2:40:09] En wat nodig is, en dan geef ik gelijk antwoord op de vragen die door de NSC, VVD en de SP zijn gesteld.

[2:40:15] Ik geloof in een nationaal plan, een integraal plan.

[2:40:18] met wetgeving, geen losse initiatieven, maar een samenhangend pakket aan maatregelen voor slachtoffers, hun kinderen, maar ook de dader.

[2:40:26] Wat nodig is, zijn structurele middelen.

[2:40:28] Wat nodig is, is regie.

[2:40:30] Landelijk, maar ook decentraal.

[2:40:33] Want de versnippering zie ik namelijk niet alleen bij de drie ministeries van JNV, OCNW en VWS, maar ik zie het ook bij de gemeenten, ik zie het ook bij de politie, het OM en de rechtbank en in die samenwerking.

[2:40:45] Dus we moeten daarin investeren.

[2:40:47] Daarom geloof ik dat die nationale coördinatie een must is.

[2:40:50] En hopelijk straks met een minister die daar verantwoordelijk is en die dat kan uitvoeren.

[2:40:57] Dan ga ik naar mijn derde mapje.

[2:41:00] Er is veel gezegd over de definitie van femicide.

[2:41:05] In deze initiatiefnota gaan wij uit van deze definitie, namelijk het opzettelijk doden van een vrouw omdat zij een vrouw is, vaak in de context van ongelijkheid, machtsrelaties en gendergerelateerd geweld.

[2:41:19] Ik noemde het al.

[2:41:20] De cijfers zeggen dat 60 procent van de dodingen

[2:41:25] Gebeurd door een partner of ex-partner.

[2:41:28] Maar ook familieleden kunnen dader zijn.

[2:41:31] 4% van de mannen daarentegen wordt vermoord door een partner of ex-partner.

[2:41:35] Om daarmee ook het verschil te laten zien.

[2:41:36] Want ik raak gefrustreerd van de opmerkingen, maar mannen gaan ook dood.

[2:41:40] Ja, dat vind ik ook net zo erg.

[2:41:42] Maar 60% van deze moorden, dat vindt plaats door een ex-partner of een partner.

[2:41:49] Die cijfers die wij in Nederland hebben zijn inderdaad gebaseerd op nationale registraties van moord en doodslag met vrouwelijke slachtoffers.

[2:41:56] En het klopt, die cijfers zijn niet eenduidig.

[2:41:58] En het klopt, de definitie die hier in Nederland wordt gehanteerd ontbreekt.

[2:42:03] En het klopt ook dat die uniforme registratie er niet is.

[2:42:06] Maar ik durf te zeggen dat die cijfers nog hoger zijn.

[2:42:10] Want we tellen niet al die vrouwen, recent nog in de zomer een hele krachtige vrouw, die zelfmoord pleegde omdat ze niet uit de intieme relatie wilde stappen.

[2:42:20] Of de zaken die nu een cold case zaak blijken te zijn.

[2:42:25] Ik ben blij dat met die 10 miljoen die wij vrij hebben gespeeld, een femicidemonitor is opgericht, wat tot 2029,

[2:42:35] de verschillende vormen van femicide in kaart gaat brengen, zodat cijfers voortaan consistenter en internationaal beter vergelijkbaar zijn.

[2:42:43] Ik weet ook dat die monitor nu alle gevallen van moord en doodslag op vrouwen meeneemt, ook wanneer het motief onbekend is of niet direct verband houdt met gender.

[2:42:52] Want ik denk dat het heel erg belangrijk is dat wij een volledig mogelijk overzicht krijgen, zodat iedereen dat goed registreert en zodat we dat ook goed kunnen aanpakken.

[2:43:07] Ik ga door.

[2:43:10] Ik ga door.

[2:43:11] En ik ga door met het strafrechtelijke aanpak, want ik wil gewoon bij de inhoud blijven.

[2:43:17] Hoewel het strafrecht, en dat realiseer ik me ook, altijd een ultieme remedium blijft, ben ik ervan overtuigd dat het juist bij femicide steviger kan worden ingezet.

[2:43:27] Omdat het ook een normerende en preventieve werking kan hebben.

[2:43:31] En het raakt ook direct aan de patronen en de rode vlaggen die aan femicide vooraf gaan.

[2:43:37] Waarom zou Nederland niet, net als België, net als Engeland, net als Spanje, nationale wetgeving moeten hebben tegen femicide?

[2:43:46] Ook Spanje laat dat nu zien, met die geïntegreerde aanpak, met specifieke wetgeving, structurele maatregelen, dat die heel effectief kunnen zijn.

[2:43:54] Daarom wil ik ook dat in de wetgeving die voorbodes van femicide steviger worden verankerd.

[2:44:01] Het gaat onder andere ook om die normstelling.

[2:44:04] En dan pak ik gelijk één van de voorbodes.

[2:44:10] Zaken die ik graag in de wet zou opgenomen willen zien, dat is de strafverzwarende omstandigheid.

[2:44:16] In de nota pleiten wij voor het kwalificeren van doodslag onder verzwarende omstandigheid, zoals bij moord op een partner of familielied, naar het voorbeeld van België.

[2:44:26] De VVD en deze 60 collega's hebben daar hele concrete vragen over gesteld.

[2:44:33] Namelijk, is dit nou in Nederland nodig?

[2:44:37] En hoe is het dan in België vormgegeven?

[2:44:42] Welke vorm zit de initiatiefnemer in Nederland voor zich?

[2:44:46] Mijn dank nogmaals voor de vragen die u heeft gesteld.

[2:44:50] Wij zien dat in België sinds 2023 de wet voor preventie en bestrijding van feminicides en gendergerelateerde doningen van kracht is.

[2:45:01] Daarmee is een breed kader gecreëerd om feminicide en gendergerelateerd geweld te bestrijden en te voorkomen.

[2:45:08] In het wetboek van strafrecht in België staat ook dat interfamiliaal geweld kan worden verzwaard.

[2:45:17] En dat geldt ook voor de gevallen wanneer er een ex-partner

[2:45:21] de daad heeft verricht.

[2:45:23] Dat lijkt mij een hele goeie.

[2:45:24] En hoe stel ik het dan voor in Nederland?

[2:45:26] Een soort vergelijkbare lijn.

[2:45:28] Want het is naar mijn mening niet wenselijk om elke partner dood automatisch als strafverzwarend te kwalificeren.

[2:45:35] Waar het mij om gaat, is dat de omstandigheden voorafgaand aan de moord worden meegewogen en onderzocht.

[2:45:41] Dus signalen van langdurig geweld, van stalking, van psychisch of seksueel misbruik en intieme terreur.

[2:45:48] En wanneer een vrouw wordt gedood na zo'n patroon, dan moet dat expliciet als strafverzwarend worden aangemerkt.

[2:45:55] Wij doen dat al bij mishandeling en zware mishandeling.

[2:45:59] Dan is er al een aparte strafverzwaring voor geweld tegen kind of je partner.

[2:46:03] En ik trek het eigenlijk nu recht met doodslag.

[2:46:15] Ik zie ook dat BBB daar een vraag over heeft gesteld, kijkend naar de kabinets reactie, waarin zij aangeven dat het strafmaximum voor doodslag is verhoogd.

[2:46:26] Vervult dit de wens van de initiatiefnemer om een strafverzwaringsgrond in de wet op te nemen?

[2:46:31] Ja, ik denk het wel.

[2:46:33] De verhoging van het strafmaximum voor doodslag geeft de rechter in mijn beleving veel meer ruimte.

[2:46:38] Maar het is niet hetzelfde als een strafverzwaringsgrond voor femicide.

[2:46:42] Want ik weet, de Humera-wet heeft ervoor gezorgd dat tussen doodslag en moord maar vijf jaar zit.

[2:46:49] Maar de verhoging van het strafmaximum, dat blijft een generieke maatregel.

[2:46:53] Dat geldt voor iedereen.

[2:46:54] Het zegt niks over de specifieke aard van femicide.

[2:46:57] En ik pleit juist voor een expliciete strafverzwaringsgrond wanneer er sprake is van een patroon van geweld

[2:47:04] of intieme terreur voorafgaand aan de moord.

[2:47:07] Want ik denk dat je alleen zo duidelijk maakt dat femicide geen op zichzelf staand incident is, maar een uiting van gendergerelateerd geweld.

[2:47:14] En ook de politieagenten die ik sprak zeiden dan kunnen we ook veel beter onderzoek doen als opsporing naar de patronen.

[2:47:24] Ook psychisch geweld is een paar keer aan bod gekomen.

[2:47:27] Als je het hebt over financiële afhankelijkheid, dan doet dat ook iets met je als vrouw.

[2:47:47] recht onder dwingende controle kunnen vallen.

[2:47:50] En daar moet veel meer kennis over gegeven worden en komen.

[2:47:54] Daarom geloof ik ook dat je dit soort voorbeelden ook bij de strafbaarstelling van psychisch geweld in zo'n memorie van toelichting expliciet gaat noemen.

[2:48:03] Want het is een van de rode vlaggen.

[2:48:05] En bij expliciete strafbaarstelling kunnen politie en hulpdiensten beter acteren en slachtoffers hulp en bescherming bieden.

[2:48:13] En je kan een dossiervorming doen.

[2:48:17] Ook zijn er wat vragen gesteld over niet-fatale verwurging.

[2:48:22] Een van de rode vlaggen uit onderzoek blijkt... dat vrouwen die tijdens hun relatie gewurgd zijn... zeven keer kans lopen om de relatie niet te overleven.

[2:48:32] Even los van de schade die dat mentaal ook nog eens opdoet.

[2:48:36] Desondanks wordt op dit moment niet-fatale verwurging... niet als een ernstig geweld behandeld... maar dan als een lichte mishandeling.

[2:48:44] Daarom pleit ik voor een expliciet benoemen hiervan in de wet... en het te categoriseren als zware mishandeling... ook als er geen zichtbare, direct lichamelijke schade is.

[2:48:57] Een collega van het CDA die er niet is, die zei... maar het kabinet wil dat niet.

[2:49:04] En hoe ga je dan garanderen dat de politie en de forensische arts... en andere professionals dit landelijk eenduidig gaan signaleren?

[2:49:11] De VVD vroeg daar ook naar.

[2:49:14] Ik denk dat het een gemiste kans zou zijn als wij niet fatale verwurging apart zouden strafbaar stellen.

[2:49:20] Omdat het een van de beste indicatoren is voor femicide zonder duidelijke wettelijke verankering, lopen we het risico dat dit ernstige en levensbedreigende gedrag wordt weggezet als lichtere vorm van geweld met lagere veroordelingen tot gevolg.

[2:49:36] Ik denk dat je daarmee

[2:49:38] ook de politie, artsen en hulpverleners iets uit handen weg nemen, want zij moeten landelijk eenduidig kunnen signaleren en daarmee de slachtoffers beter beschermen.

[2:49:47] Daarom pleiten wij voor betere opleiding van forensische artsen en politieagenten in het herkennen van niet-fatale verwurging.

[2:49:54] En ben ik heel erg blij met de uitbreiding van de mogelijkheden voor het OM en de politie om snel aanvullend medisch onderzoek naar sporen te doen.

[2:50:06] Want ook naar inwendig letsels, omdat dat de waarheidsvinding ten goede kan komen.

[2:50:15] Stalking en dwingende controle.

[2:50:18] De laatste intreintje in mijn mapje strafrechtelijke onderwerpen.

[2:50:26] Ik denk dat u een interruptie heeft van mevrouw Van der Werff.

[2:50:29] Is dit een geschikt moment?

[2:50:35] Dank u wel, voorzitter.

[2:50:37] En ik ben blij met de reactie van collega Mutluar op onze vraag over die niet-fatale verwurging.

[2:50:43] En ik had daar nog wel een zorg bij en die is gesneuveld bij het inkorten van de spreektekst.

[2:50:48] Maar dat ging over dat dit bij voorkeur binnen 48 uur moet gebeuren.

[2:50:52] omdat je dan nog met dat sporenonderzoek relevante dingen terug kan halen.

[2:50:57] En daar zit denk ik een capaciteitsvraagstuk aan de kant van de politie, maar misschien ook wel het FMO, maar ook de drempel.

[2:51:05] Nou, we weten dat van de wet seksuele misdrijven, denk ik, bijna nog heel goed voor mensen om dit tijdig te melden.

[2:51:10] Wat gaan we er nou aan doen dat je dit echt maximaal goed zou kunnen inzetten en gebruiken?

[2:51:20] Er is een pilot gestart.

[2:51:22] U maakt een terechte opmerking.

[2:51:27] Die inwendige letsel bij slachtoffers moet binnen 48 uur vastgesteld worden.

[2:51:32] Het gaat om netvliesbloeding, onderhuidse zwellingen in de hals en letsel in de keelwolte.

[2:51:38] We weten allemaal dat niet-fatale verwerking daar doorgaans geen zichtbare uitwendige sporen nalaat.

[2:51:48] Dus ik ben wel benieuwd hoe de samenwerking met het OM en het landelijk onderzoeks- en expertisebureau vorm wordt gegeven.

[2:51:57] Want ik kan me goed voorstellen dat daar wel extra ondersteuning, misschien zelfs ook financieel, voor nodig is om dit daadwerkelijk voor elkaar te krijgen.

[2:52:05] Is het het waar?

[2:52:06] Jazeker.

[2:52:07] Omdat het, wat ik zei, het meeste... Het feit dat je weet dat vrouwen...

[2:52:16] die gewurgd zijn zeven keer zoveel kans maken om het niet te overleven.

[2:52:24] Dat maakt de urgentie in mijn beleving enorm groot.

[2:52:28] Dus ik ben het met u eens.

[2:52:32] Leuk, deze pilot.

[2:52:33] Volgens mij moeten we het uitrollen, maar dat kan niet zonder enige kennis, kunde en dus ook financiële middelen.

[2:52:40] Die opmerking over de politie, daar ga ik ook iets over zeggen.

[2:52:43] Dat maakt me enorm zorgen, zeker met de enorme tekorten die ze hebben.

[2:52:48] Oplopend naar 900 miljoen, waarvan ze 500 miljoen hebben opgevangen binnen eigen gelederen.

[2:52:55] Nog 300 overblijf.

[2:52:57] Dat vind ik een zorgen, zeker omdat wij de politie als belangrijke partner nodig hebben.

[2:53:02] Dus daar gaan wij bij de begrotingsbehandelingen voorstellen voor doen.

[2:53:05] Ik ga ervan uit dat we daar met meerdere partijen in samen kunnen optrekken.

[2:53:10] Op dat we de politie blijven steunen in datgene wat ze moeten doen, namelijk de samenleving veilig maken.

[2:53:16] Dus daar heb je echt een grote medestander bij.

[2:53:19] Dat zeg ik tegen mevrouw Dobbe ook naar aanleiding van haar vraag daarover.

[2:53:24] Dat brengt me bij mijn mapje ondersteuning slachtoffers.

[2:53:27] En de inzet van de politie, OM, rechtsspraak en zorgpartijen en hun samenwerking.

[2:53:32] Veel vrouwen maken meerdere geweldsincidenten mee, voordat zij een melding doen bij een omgeving, veilig thuis of politie.

[2:53:40] En heel vaak worden die signalen helaas niet serieus genomen of gewoon niet herkend.

[2:53:46] Of er is gewoon weinig capaciteit.

[2:53:48] Of er is geen opvang.

[2:53:50] Of er zijn wachtlijsten.

[2:53:51] En daarom wil ik ook graag dat er een geïntegreerd aanpak komt en goede informatiedeling voor een betere risicotaxatie, voor het vergroten van specialistische kennis bij deze partners.

[2:54:04] Een aanspreekpunt bij de politie, daar hebben we eerder moties over ingediend, volgens mij al anderhalf jaar terug, is nog niet uitgevoerd.

[2:54:10] Preventieve toezichtsmaatregelen, variant van gedragscorrectieprogramma's, afkoelingshuizen voor die daders, want die daders moeten we ook niet vergeten.

[2:54:19] Die hebben begeleiding nodig, die hebben zorg nodig.

[2:54:22] Dat kan in mijn beleving, op het moment dat je een tijdelijke huisverbod zet, op het moment dat je het hebt over omgang en gezag.

[2:54:29] En alleen met zo'n samenhangende professionele aanpak kunnen in mijn beleving rode vlaggen tijdig worden herkend.

[2:54:36] En ik denk dat ik daarmee ook antwoord geef op de vraag van collega Dassen van Volt van hoe kan je dat beter signaleren.

[2:54:44] Ik wil landelijke regie met wortels in de samenleving en een stevige rol voor gemeenten en veilig thuis.

[2:54:53] Maar kunnen gemeenten dit aan?

[2:54:56] Ik denk dat sommige gemeenten het uitstekend aankunnen.

[2:55:04] Maar ik durf te zeggen dat dat niet geldt voor alle gemeenten.

[2:55:08] En dat het dus niet van jouw regio of van je gemeente moet afhangen wat voor hulp je krijgt.

[2:55:14] En we weten ook dat de gemeenten gewoon zwaar onder druk staan.

[2:55:17] We weten ook dat Veilig Thuis een enorme wachtlijst heeft.

[2:55:20] We weten ook dat vrouwen in hotels worden opgevangen omdat de vrouwenopvang niet voldoende is.

[2:55:26] En daarom zouden we graag zien dat daar gewoon...

[2:55:30] Dat is ook de reden waarom wij richting de begrotingen ook nog een amendement hebben ingediend van 70 miljoen om al deze voorstellen te kunnen financeren.

[2:55:43] CDA vroeg ook of veilig thuis een landelijke expertisepunt zou moeten worden.

[2:55:51] Dat is de suggestie van de bewindspersonen.

[2:55:55] Ik pleit voor een onafhankelijke expertisecentrum.

[2:55:59] die landelijk is, die losstaat van bestaande hulpverlenende instanties.

[2:56:03] Ik geloof daar meer in.

[2:56:04] We hebben al een centrum die heel erg naar eerwraak kijkt.

[2:56:08] Ik pleit ervoor dat we dat verder uitbreiden, want zij hebben ontzettend veel kennis naar femicide.

[2:56:16] Zodat we dat veelkoepige monster en die patriarchaal denkende vrouwenhaat, wat er vaak onder ligt, beter kunnen bestrijden.

[2:56:26] Ik ben bijna door mijn mapjes heen.

[2:56:28] Ik ga nu naar nazorg, voorzitter.

[2:56:31] De nazorg voor slachtoffers en nabestaanden.

[2:56:34] Femicide in relatie tot familierecht.

[2:56:36] Nazorg is nu echt onderbelicht.

[2:56:38] Ik heb onwijs veel over levers van femicide gesproken.

[2:56:42] Die uit een relatie stappen zich nog steeds niet veilig voelden.

[2:56:48] En nog steeds te maken hadden met...

[2:56:52] Dreiging, met een onveilig gevoel.

[2:56:56] Ex-partners die hen met veel procedures lastig maakten.

[2:57:02] Gezag in omgang, die dreiging blijft.

[2:57:06] pleiten wij gecombineerde zittingen met meervoudige rechters en structurele ondersteuning, zoals psychosociale hulp, veilige huisvesting en beschermingsbevelen.

[2:57:21] NSC wijst terecht op nazorg voor nabestaanden en ook de kinderen.

[2:57:26] Want hun littekens verdwijnen niet na enkele maanden in begeleiding.

[2:57:31] Dus in mijn beleving moeten we structureel investeren in herstel en nazorg voor slachtoffers, kinderen en nabestaanden.

[2:57:36] Want dat moet echt veel beter.

[2:57:39] CDA vroeg hoe wordt volgens de initiatiefnemer geborgen dat kinderen na een femicide structurele begeleiding krijgen met oog voor een veiligheid?

[2:57:47] Ja, die hebben langdurige en gespecialiseerde begeleiding nodig.

[2:57:50] Maar we weten allemaal

[2:57:52] dat er enorme tekorten zijn in de jeugdzorg.

[2:57:57] En daar maak ik me enorm zorgen over.

[2:58:00] En voor vele kinderen overigens.

[2:58:02] Want deze kinderen hebben enorme trouwbouws opgelopen.

[2:58:05] En die hebben opmaat, hulp nodig, structurele nazorg en begeleiding.

[2:58:09] En dat schiet gewoon tekort.

[2:58:11] En ik ben bang dat dat nog even gaat duren.

[2:58:13] Maar ik zou willen dat dat anders kan.

[2:58:17] Het moet anders.

[2:58:20] Zoals de CDA vroeg of ze dan ook voorrang moeten krijgen in de GGZ.

[2:58:26] Dat vind ik een hele lastige om te beantwoorden.

[2:58:28] Want wie ben ik om iemands trauma te beoordelen of die erger is of voorrang moet krijgen?

[2:58:34] En dat vind ik wel een hele lastige vraag.

[2:58:37] Volgens mij moeten we gewoon investeren in GGZ-zorg.

[2:58:39] Moeten we blijven investeren in jeugdzorg.

[2:58:43] Alleen dan kunnen we het tegengaan.

[2:58:48] dan bewustwording.

[2:58:50] Het is duidelijker dan ooit dat we helder beleid en mentaliteitsverandering nodig hebben.

[2:59:04] Doorbreken van diepgewortelde seksistische opvattingen en schadelijke genderstereotype

[2:59:09] Ik zie dat de social media daar een belangrijke rol in speelt.

[2:59:14] Jongeren komen regelmatig dag in dag uit in contact met boodschappen van misogyne influencers.

[2:59:21] Ik denk dat bewustwording de sleutel is voor die maatschappelijke verandering.

[2:59:25] Zeker bij de mannen en jongens tussen 12 en 25 jaar.

[2:59:31] Dat is de groep waar dit het vaakst voorkomt.

[2:59:35] Vaak met een sociaal-economische achterstand.

[2:59:40] Bij deze groep is de kans het grootst om ook de gezonde normen aan te leren.

[2:59:45] Daarom pleiten wij in onze nota voor normcampagnes, voor jongerenwerkersinzet, voor bewustwordingscampagnes.

[2:59:52] En ook ingrijpen in het verdienmodel van grote online platforms.

[2:59:57] En bijvoorbeeld het per wet verbieden van polariserende aanbevelingsalgoritmes.

[3:00:01] Daar hebben andere collega's in de Kamer al voor gepleit.

[3:00:09] De SGP-collega vroeg of ik signaleer dat er een onderliggende cultuur is waarin vrouwen als objecten worden afgebeeld.

[3:00:15] En of ik bereid ben om met de SGP de handschoen op te pakken om dit te bestrijden.

[3:00:20] Het ging met name om de toenemende seksualisering.

[3:00:27] Die zie ik ook.

[3:00:28] Maar het probleem is zoveel diepgaander.

[3:00:33] Waar wij voor moeten pleiten, waar wij echt met u voor moeten staan... is dat we vrouwen helpen om die krachtige wezens te zijn die ze zijn.

[3:00:45] Zelfstandig, baas over hun eigen lijf.

[3:00:48] Alles uit het leven kunnen halen.

[3:00:50] En het is uiterst problematisch dat schadelijke opvattingen over vrouwen vandaag... helaas nog massaal ook gedeeld worden.

[3:00:58] En ik zie dat, zoals ik net zei, terug op social media.

[3:01:02] En ik denk dat we gewoon moeten blijven kijken hoe we deze normen, sexualisering van vrouwen, napraten over vrouwen, vrouwen als minder zien, hoe we dat kunnen bestrijden.

[3:01:16] Dan kom ik naar de financiën, daar is het een en ander over gezegd.

[3:01:22] Ik zat zo geboeid te luisteren.

[3:01:25] Meneer Van Dijk.

[3:01:25] Ik zat ook geboeid te luisteren, maar mijn blik was ook die kant op.

[3:01:28] Ik begrijp het, maar ik begrijp mevrouw Mulder is aan het einde van een blok, dus ik ga haar een gevraag stellen.

[3:01:35] Inderdaad, hoe kijk je naar vrouwen en hoe spreek je erover?

[3:01:38] En hoe zet je ze inderdaad neer met respect wat ze verdienen?

[3:01:44] In dat ligt toch de vraag die ik in mijn bijdrage aan de orde stelde.

[3:01:49] De manier waarop vrouwen worden neergezet in de pornoindustrie of in de prostitutiesector.

[3:01:55] Welk beeld zetten we dan neer?

[3:01:57] En ik heb niet veel interrupties, dus ik maak er meteen maar één van.

[3:02:00] In de verleden trokken christenen en feministen gelijk op om een einde te maken aan dit soort wanbeleid waarin vrouwen zo worden neergezet.

[3:02:08] Zouden we niet terug moeten naar zo'n coalitie?

[3:02:11] Mevrouw Mütter.

[3:02:12] Daar staat de coalitie.

[3:02:14] Ik zou zeggen, pak de handschoen op om ervoor te zorgen dat geweld tegen vrouwen, patriarchaal denken over vrouwen, dat vrouwen minder zijn, dat seksualisering van vrouwen, grensoverschijnend gedrag wat plaatsvindt, dat we daar een halt toe roepen.

[3:02:33] Daar is de coalitie.

[3:02:35] En volgens mij zijn ze hier ook vandaag om hun geluid te laten horen.

[3:02:38] En die handschoen moeten we oppakken.

[3:02:41] Die handschoenen moeten we samen oppakken om hier een halt toe te roepen.

[3:02:47] Soms zijn we dat niet met elkaar eens, zeker als het gaat om dit soort onderwerpen.

[3:02:51] Ik vind mezelf iets progressiever.

[3:02:54] Ik hoop dat ik dat mag zeggen.

[3:02:57] Dat is gewoon hoe ik kijk naar vrouw zijn.

[3:03:02] Hoe je dingen zou moeten kunnen doorbreken.

[3:03:04] Omdat ik dat veel in mijn omgeving heb gezien.

[3:03:07] Dus ik kijk er gewoon anders naar.

[3:03:09] Maar daar waar we elkaar kunnen vinden, daar heeft u een goede partner in mij.

[3:03:14] Tot slot, financiën.

[3:03:16] Bijna tot slot.

[3:03:18] Eerder hebben we incidenteel 10 miljoen euro vrijgemaakt tijdens de begroting van vorig jaar.

[3:03:33] Vorig jaar, toen zij hier staatssecretaris was.

[3:03:35] We hebben toen 10 miljoen geregeld, zodat zij femicide kon oppakken.

[3:03:40] Een van de vragen van de VVD werd gesteld, is dat geld nou goed besteed?

[3:03:45] 10 miljoen is incidenteel geld.

[3:03:48] Je kan daar wel wat doen, maar niet alles.

[3:03:50] Ik ben blij dat 25 september met dat geld die bewustwordingscampagne wordt gestart.

[3:03:55] Ik heb hem ook stiekem gezien.

[3:03:57] Ik geef eerlijk toe, het filmpje dat naar buiten gaat, vind ik heel mooi.

[3:04:03] En ik weet dat er geld gaat naar partners, justitiële partners, en naar de femicide monitor.

[3:04:09] Maar dat is natuurlijk maar een druppel op een gloeiende plaat.

[3:04:13] We hebben structurele middelen nodig om ervoor te zorgen dat de politie dat kan doen wat hij kan.

[3:04:18] Dat hij veilig thuis kan werken.

[3:04:20] Dat hij 116-nummer komt.

[3:04:24] vrouwenopvang gewoon geregeld wordt.

[3:04:27] We hebben er 1800 nodig en we hebben er nu nog maar duizend, tenminste met dat extra geld dat er vanuit het kabinet gaat komen.

[3:04:40] Wat wil ik met het amendement bereiken?

[3:04:42] Want wij hebben een amendement ingediend.

[3:04:45] namelijk voor meer dan 70 miljoen.

[3:04:47] En de wens van ons is om daarmee hulpverleners op te leiden door dat expertisecentrum femicide op te richten of de bestaande expertisecentrum uit te breiden.

[3:05:00] opvang en nazorg te regelen, 24-7-hulplijn, beschermingsmiddelen, de aware-knop, de noodknoppen, de slachtoffer-device, elektronische beschermingsmaatregelen.

[3:05:15] Dat zou elke vrouw mogen moeten kunnen gebruiken in welke gemeente je hier ook bent.

[3:05:21] Daar moet gewoon geld voor komen.

[3:05:23] Maar ook geld voor de handhaving van straatintimidatie.

[3:05:26] Er was volgens mij collega Dobber die zei, hoe zit het nou met die openbare ruimte?

[3:05:30] En eerder hebben wij gepleit om samen met vrouwen die openbare ruimte in te richten.

[3:05:35] Dat kan de gemeente heel goed doen.

[3:05:38] En als daar middelen voor nodig zijn, dan moet daar naar gekeken worden.

[3:05:43] Maar als het gaat om handhaving van straatintimidatie, zie ik daar ook een rol weggelegd voor het landelijke.

[3:05:49] En dan moet je wel de voldoende boas voor hebben.

[3:05:51] En daar hebben we voor wat betreft uitbreiding van de politiecapaciteit 25 miljoen voor geregeld in dat amendement.

[3:05:59] Daarmee kom ik toe aan de beantwoording van de andere zeer belangrijke onderwerpen.

[3:06:04] Dat is het laatste mapje.

[3:06:07] Dat ging onder andere over strafbaarstelling van uithuwelijking en huwelijking onder dwang met een hogere strafmaat.

[3:06:14] Dat kwam van collega Weijen Nassen van de BBB.

[3:06:19] De initiatiefnota gaat heel specifiek over femicide.

[3:06:24] Maar u snapt...

[3:06:26] dat ik absoluut de zorgen deel als het gaat om huwelijksdam of uithuwelijking.

[3:06:30] Dat zijn ernstige schendingen van rechten van de vrijheid van vrouwen en meisjes.

[3:06:35] In Nederland is dat strafbaar.

[3:06:37] De vraag is hoe effectief dat is.

[3:06:39] En ik denk dat je daar absoluut naar moet gaan kijken.

[3:06:42] Maar ik wil hier wel nog benoemen naar het belangrijke werk die gelukkig ook in onze nabije omgeving wordt gedaan.

[3:06:51] Onder andere door organisaties als Fem for Freedom.

[3:06:54] om dat zij dagelijks met deze slachtoffers werkt, laat zien dat bescherming meer moet zijn dan straffen alleen.

[3:07:02] Het gaat om opvang, het gaat om anonieme huisvesting, bescherming van achterblijvers in het Nederland, maar ook de mogelijkheid om vrouwen hiernaartoe terug te halen die hun paspoort is afgepakt.

[3:07:16] En ik hoop dat we daar

[3:07:17] Ik weet dat mevrouw Becker zich daar heel hard voor heeft gemaakt de afgelopen jaren.

[3:07:25] Die steun moeten we blijven uitspreken.

[3:07:30] Ik werd een beetje emotioneel bij mijn inleiding.

[3:07:32] Ik denk dat dat kwam omdat ik het had over mijn nichtjes en familieleden.

[3:07:38] Dan komt het opeens heel erg dichtbij.

[3:07:41] Maar ik zeg het nogmaals, uiteindelijk doen we het echt voor al die vrouwen voor ons.

[3:07:49] De vrouwen die na ons komen.

[3:07:52] En ik zou zo graag willen... Misschien is dat een illusie, maar een start doen we nu vandaag wel hier met elkaar.

[3:07:58] Dat we dat visieuze circuit doorbreken.

[3:08:00] Dat we in ieder geval alles op alles zetten om te voorkomen dat vrouwen geweld wordt aangedaan.

[3:08:06] En dat we vrouwen gewoon weerbaar maken, sterk maken.

[3:08:11] En ook daders helpen en mannen vragen om ons te ondersteunen in de strijd die we de komende eeuwen, helaas vrees ik, nog zullen blijven voeren.

[3:08:20] Ik wil echt al mijn collega's, ook de mannelijke collega's die hier vandaag aanwezig waren, heel expliciet danken voor de steun die ze op hun manier hebben uitgesproken.

[3:08:41] Dank voor dit gloedvolle, bevlogen toelichting op uw eigen nota.

[3:08:48] Die toelichting zal nog een hele tijd resoneren in dit huis, zo weet ik wel zeker.

[3:08:53] En daarmee geef ik dan het woord aan... Oh, en er is nog een interruptie van de heer Timmermans.

[3:08:57] Hoe kan ik die over het hoofd zien?

[3:08:59] Daar bent u.

[3:09:00] Dank, voorzitter.

[3:09:02] Het betoog van collega Mutler heeft me aan het denk gezet, ook na de interruptie van collega Van Dijk, omdat als onderdeel van de aanpak is ook seksuele voorlichting heel belangrijk, het seksuele educatie uit

[3:09:20] Een aantal casus van geweld tegen vrouwen door met name jonge mannen blijkt dat hun beeld van seksualiteit en omgang met vrouwen heel sterk gedefinieerd wordt door de porno die ze voortdurend zien online.

[3:09:35] Die porno haal je niet weg, die verdwijnt niet.

[3:09:38] Maar seksuele educatie kan dat wel ondervangen.

[3:09:41] Dat jonge mannen leren hoe respectvol met vrouwen om te gaan... en hoe met intimiteit om te gaan, wat ze nu vaak gewoon niet leren... en alleen maar denken dat vrouwen willen wat zij online zien in harde porno.

[3:09:56] En ik denk dat dat misschien ook wel een onderwerp is...

[3:09:59] dat speciale aandacht zou verdienen als ik als vader zeg, met twee zonen en twee dochters, die zijn inmiddels opgevoed, hopelijk voor het grootste gedeelte, maar die hebben ook, zeker mijn jongere zoon, heeft ook een fase meegemaakt dat hij werd geconfronteerd

[3:10:16] in zijn omgeving, met hele vrouwonvriendelijke kijk op de wereld, inclusief het blootgesteld worden aan geweld tegen vrouwen, dat werd gezien als iets goeds.

[3:10:31] En hij is er heel snel gelukkig overheen gegroeid, maar heel veel jongeren blijven daar soms in hangen.

[3:10:36] Dus mijn vraag is echt, is dit niet ook iets dat speciale aandacht verdient in deze context?

[3:10:40] Sorry dat ik dat nu opbreng, maar dat kwam bij me op bij het luisteren naar je betoog.

[3:10:46] Mevrouw Mulder, ik blijf maar op die klok letten.

[3:10:50] Dat kan ik ook niet helpen.

[3:10:51] Dat is een algemene opmerking.

[3:10:53] Ik hoop dat u dat ook doet.

[3:10:55] Ik ben heel erg blij dat de heer Timmermans mij deze vraag stelt.

[3:11:00] Want ik was vergeten om daar een opmerking over te maken.

[3:11:04] Die educatie blijft belangrijk.

[3:11:05] Dat hebben we gezien met de MeToo-schandalen.

[3:11:08] Recent nog de banga-lijsten op de universiteiten in Utrecht.

[3:11:13] Die educatie van primair onderwijs tot wetenschappelijk onderwijs... is gewoon immens belangrijk.

[3:11:21] Ik kan me herinneren dat ik in Maastricht was.

[3:11:23] Altijd goed.

[3:11:26] Limburg is altijd de beste.

[3:11:30] Daar hebben ze op die universiteiten lessen voor hun studenten.

[3:11:37] Voorlichting.

[3:11:38] Ook verplichte me-too-lessen, letterlijk, die ze op de universiteiten geven.

[3:11:44] We hebben er eerder in deze Kamer voor gepleit om dat landelijk uit te rollen.

[3:11:47] In de zin dat andere universiteiten dat doen.

[3:11:51] op de onderwijsvrijheid en hoe ze daar invulling aan geven.

[3:11:56] Ik denk dat daar echt wel werk voor aan de winkel is.

[3:11:59] Het begint met educatie.

[3:12:01] Je moet er jong en vroeg bij zijn, van primair onderwijs tot WO.

[3:12:05] Voorstellen liggen er en ik hoop dat als er straks één minister komt, dat die dat heel goed gaat oppakken en anders deze bewindspersonen in de tussentijd.

[3:12:19] Dank en dan hadden wij een interruptie van de heer Van Meiren.

[3:12:24] Dank aan mevrouw Müller voor de beantwoording en ook dank voor haar inspanningen om geweld tegen vrouwen aan te pakken.

[3:12:30] Ik kan haar nog voor een groot deel volgen als het gaat over het verbeteren van de strafrechtelijke aanpak, want in de strafrechtsketen gaat heel veel verkeerd en voorstellen om dat te verbeteren zullen wij allemaal met een positieve grondhouding bekijken.

[3:12:43] Maar waar ik haar kwijtraak is zodra zij begint over het problematiseren van een bepaalde

[3:12:50] ideologie die zij omschrijft als sociale normen over mannelijkheid, ze spreekt haar zorgen uit over de oprukkende subcultuur van tradwives, wil ze allemaal aanpakken met bewustwordingscampagnes en dan gaat het dus niet meer over het aanpakken van gedrag, maar over wat mensen

[3:13:07] En ik denk dat we daar heel terughoudend in moeten zijn.

[3:13:10] En laat ik de vraag als volgt formuleren.

[3:13:13] Waarop baseert mevrouw Mutluer nu bijvoorbeeld dat het problematisch is als in gezinnen wordt gekozen voor een traditionele rolverdeling?

[3:13:23] En waarom zou dat volgens haar leiden tot geweld of femicide?

[3:13:29] Mevrouw Mutluer.

[3:13:31] Ik heb totaal niet gezegd dat het problematisch zou zijn dat vrouwen en mannen kiezen voor een traditionele rolverdeling.

[3:13:39] Dat is hun volste recht.

[3:13:41] Zeker als er gezinnen zijn en als een iemand besluit om thuis te blijven.

[3:13:45] Vaak is dat een vrouw.

[3:13:46] Gelukkig heb ik ook mannen in mijn omgeving die besluiten om thuis te blijven.

[3:13:53] Om de zorgtaken op zich te nemen.

[3:13:57] Maar dit soort denken...

[3:14:00] kan wel weer invloed hebben op gedragingen.

[3:14:05] Als je financieel afhankelijk bent van iemand... dan kan dat, dat laat ook onderzoek zien... leiden tot bepaalde gedragingen binnen een relatie... die heel negatief kunnen uitpakken.

[3:14:23] En waar wij voor pleiten... is dat dit soort...

[3:14:29] patriarchaal denken, mannen die denken dat vrouwen minder zijn, dat letterlijk, zoals Andrew Tate en anderen, uitspreken via social media, dat die geen goede invloed hebben op onze jongens.

[3:14:45] Je mag denken wat je wil, maar als je daarnaar gedraagt en als je psychisch of fysiek geweld toepast... We hebben ook gezien dat huiselijk geweld ook meer impact heeft op de generatie daarna.

[3:15:00] Dan vind ik best dat ik met voorstellen mag komen om te zeggen... jongens, we moeten dat gesprek aangaan op scholen.

[3:15:06] Ze zijn er sowieso om die signalen te herkennen, de rode vlaggen.

[3:15:11] Maar ook die gesprekken vind ik niet meer dan logisch.

[3:15:15] En ook dat mannen, zoals u, andere mannen aanspreekt op hun gedrag, wanneer die seksistisch zijn, wanneer die vernederend zijn, of wanneer ze zich zo misdragen dat vrouwen daarvan bevriezen en denken, wat gebeurt er nu?

[3:15:33] dat u daar ook een verantwoordelijkheid in hebt.

[3:15:36] En ik weet zeker dat u dat ook gewoon oppakt als man zijnde.

[3:15:44] Vanzelfsprekend spreek ik me altijd uit tegen respectloos gedrag richting vrouwen.

[3:15:48] Laat staan aan geweld, soms zelfs dodelijk geweld tegen vrouwen.

[3:15:51] Dat mogen duidelijk zijn.

[3:15:53] Mevrouw Müller geeft nu gelukkig aan dat genderrollen of traditionele rolverdeling op zichzelf niet problematisch is.

[3:16:00] Dat is wel anders dan wat zij

[3:16:02] in haar initiatiefnota opmerkt.

[3:16:04] Daar spreekt haar zorgen uit over de subcultuur van wat zij noemt dreadwives.

[3:16:09] Dat zijn vrouwen die kiezen voor een traditionele rolverdeling.

[3:16:14] Vrouwen die inzien dat ze er niet per se gelukkig van worden om iedere ochtend hun baby naar een kinderdagverblijf te brengen en in een hoge toren Excel sheets in te vullen, maar die graag moeder willen zijn en ook inzien dat het grootbrengen van kinderen niet minderwaardig is, maar iets heel waardevols is.

[3:16:30] En precies dat wordt in die initiatiefnota wel verdacht gemaakt.

[3:16:35] En dat spreek ik tegen.

[3:16:38] Dat vind ik heel erg zorgwekkend.

[3:16:39] En ik denk daarom ook dat mevrouw Müttler heel terughoudend moet zijn in het benoemen, want ze heeft het zelf letterlijk over een ideologie waarbij de staat wordt verzocht om maatregelen te treffen om te gaan veranderen wat mensen denken, hoe ze denken.

[3:16:56] Zeker als dat in verband gebracht wordt met

[3:16:58] vreselijke misdrijven en te meer omdat er niets is, geen enkel cijfer, geen enkel feit waaruit blijkt dat deze zorgen ook maar ergens op gebaseerd zijn.

[3:17:08] Dus laten we inderdaad dit debat op een respectvolle manier met elkaar voeren, maar ons wel blijven baseren op de feiten en cijfers en geen valse aannames doen over wat de oorzaken of achterliggende redenen zijn van geweld.

[3:17:20] Want we zijn allemaal tegen geweld, dat willen we allemaal bestrijden, maar we moeten niet over de rug van slachtoffers een ideologische verandering proberen te wegen.

[3:17:28] Kunt u daar bondig op reageren?

[3:17:31] Ik heb onwijs veel respect voor al die vrouwen die zelfstandig kiezen voor het moederschap en thuis willen blijven.

[3:17:42] Ik heb op geen enkele manier welke verdachtmaking ook willen maken in het stuk.

[3:17:49] Waar ik op heb willen voortborduren, is het feit dat patriarchaal denken...

[3:17:57] misogynie, vrouwenhaat, dat werkelijk ten grondslag ligt aan geweld, aan hoe je met vrouwen omgaat.

[3:18:08] Dat heb ik willen benadrukken.

[3:18:11] En in mijn beleving moeten we daar wel iets mee, zonder daarbij voorbij te gaan aan al die fantastische vrouwen die moeder kunnen worden, die thuis willen blijven om die zorgtaken op zich te nemen.

[3:18:27] dat gezegd hebben en dan laat ik het daar ook bij.

[3:18:31] Dank u wel.

[3:18:32] Ik kijk nog een keer rond.

[3:18:34] Ik geef dan graag het woord aan de meest gereden bewindspersoon.

[3:18:38] Dank u wel, voorzitter.

[3:18:40] Het is vandaag de tweede keer in anderhalve week dat ik met uw Kamer mag spreken over de aanpak van femicide.

[3:18:46] En aan de ene kant ben ik blij dat er zoveel aandacht is vanuit de Kamer voor het onderwerp.

[3:18:50] En aan de andere kant vind ik het heel erg

[3:18:54] Dat het zo hoog nodig is dat we er weer over moeten spreken met elkaar.

[3:18:58] Want het gaat hier om een groot maatschappelijk probleem.

[3:19:02] Ik zou graag willen beginnen met complimenten voor mevrouw Mutluer.

[3:19:06] Ik denk dat uit uw betoog zojuist ook weer sprak.

[3:19:08] Dat is uit de nota zelf.

[3:19:11] De passie die u heeft voor dit onderwerp.

[3:19:14] Maar daarnaast ook de ongelofelijke inhoudelijke kennis.

[3:19:17] En hoe u dat om weet te zetten naar concrete plannen.

[3:19:21] Mijn complimenten daarvoor.

[3:19:22] En ik zou ook een compliment willen maken aan de commissie in zijn algemeenheid.

[3:19:27] Want het komt niet zo heel vaak voor dat je met de behandeling van een nota op een onderwerp bezig bent.

[3:19:33] En dat de volgende nota op het onderwerp ook alweer klaar ligt.

[3:19:36] Dus dat zegt wat over het harde werk dat binnen deze commissie verzet wordt.

[3:19:41] Het is heel erg fijn om te zien dat de Kamer hier zo gemotiveerd in zit.

[3:19:46] Want we hebben elkaar ook nodig om ervoor te zorgen dat vrouwen echt geholpen worden.

[3:19:51] In het vorige debat was het prettig om te merken hoe eens we het waren over wat er nodig is en de constructieve houding die er toen was.

[3:20:01] Deze keer bemerk ik dat er in ieder geval veel eensgezindheid is over de ernst van het probleem.

[3:20:06] Ik heb iedereen afschuw horen uitspreken over geweld tegen vrouwen en femicide in het specifiek.

[3:20:11] En hoop ik dat we ook weer tot constructieve oplossingen kunnen komen samen.

[3:20:18] Dan heb ik ook een aantal blokjes, voorzitter.

[3:20:21] En ik zal proberen het kort te houden.

[3:20:23] Ook ik kijk naar de klok.

[3:20:24] Ik heb een aantal antwoorden, moet ik van tevoren zeggen, die wat langer zijn.

[3:20:29] Maar dat komt omdat er dan zeven, acht of zelfs negen vragen gebundeld worden in één antwoord.

[3:20:34] Dus dan hopelijk hebben we daarna ook een hoop vragen naar tevredenheid beantwoord.

[3:20:41] Ik zal beginnen met de coördinatie.

[3:20:44] Dan kort over vrouwenopvang.

[3:20:46] veilig thuis, informatiedeling en het welbekende kopje overig.

[3:20:58] Over coördinatie, want hier zijn heel veel vragen over gesteld.

[3:21:01] Ik ga proberen ze in één keer te beantwoorden.

[3:21:04] Ten eerste, het kabinet omarmt en deelt de oproep voor het verbeteren van coördinatie op febricide, geweld tegen vrouwen, huiselijk geweld en kindermishandeling.

[3:21:14] Binnen het kabinet ben ik de coördinerend bewindspersoon voor de aanpak van huiselijk geweld, kindermishandeling en voor geweld tegen vrouwen.

[3:21:23] Ik heb dus de belangrijke rol om binnen het kabinet aan te jagen richting mijn collega's en het bij elkaar te brengen van de verschillende inzetten die deze thema's raken.

[3:21:38] Hier kan nog wat verbeteren vergeleken met de afgelopen tijd.

[3:21:42] Daar ben ik hard mee bezig.

[3:21:44] onder andere door direct te beginnen met structureel overleg op alle niveaus, dus binnen het kabinet, maar ook daarbuiten met gemeenten, met belangenorganisaties.

[3:21:53] Het is denk ik ook een hele goede stap dat we hier vandaag met twee bewindspersonen zitten.

[3:21:58] Ik ga niet over de afvaardiging, maar ik zou het heel mooi vinden als de volgende keer ook de staatssecretaris van onderwijs aan zou kunnen sluiten.

[3:22:05] Want de emancipatiebeleid en onderwijs zijn ook voor belang, zoals we zojuist ook weer terugzagen.

[3:22:09] in de vraag van de heer Timmermans.

[3:22:12] Wij delen niet alleen de wens van de Kamer om deze opgave op te pakken, maar ook vanuit de implementatie van de EU-richtlijn moeten we met nationale actieplannen gaan werken.

[3:22:22] Tegelijkertijd zien we ook dat het gaat om een heel complex vraagstuk.

[3:22:26] Het gaat om creëren van overzicht, een vast aanspreekpunt, een actor die stuurt op doorbraken in de aanpak en die toezicht houdt op

[3:22:34] of het goede gebeurt.

[3:22:35] Monitoring en evaluering van de aanpak zijn hier dus ook aangekoppeld in lijn met de EU-richtlijn.

[3:22:41] Daarnaast raken de uitdagingen waar we voor staan ook aan de inrichting van het stelsel, zoals de verhouding tussen centraal en decentraal en gelijkgerichtheid tussen gemeenten.

[3:22:51] Daarom is de rol van gemeenten hierin ook heel erg belangrijk.

[3:22:54] Het kabinet en wij allemaal vinden het heel belangrijk dat er meer coördinatie en sturing komt.

[3:23:00] Maar wij zijn heel erg aan het kijken hoe richten we dat in op een manier dat we niet een papieren functie creëren, maar dat vrouwen en meisjes er ook echt daadwerkelijk wat aan hebben en dat de aanpak verbetert.

[3:23:11] En daarom willen we al die eerder genoemde aspecten in samenhang bekijken om te bepalen welke actoren, organen, mandaten en middelen hierop ingericht worden.

[3:23:20] Met de betrokken departementen voeren we momenteel gesprekken over de verschillende varianten van coördinatie en de aanpalende onderwerpen.

[3:23:28] En we willen hier ook graag de initiatiefnemers van de twee nota's en de overige Kamerleden die deze initiatiefnota's hebben ondersteund bij betrekken.

[3:23:37] Ook willen we de huidige regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld vragen met ons mee te denken hoe de functie van aanjager op dit terrein het beste ingevuld kan worden.

[3:23:48] Bovendien is er ook een stevige inhoudelijke overlap van dat lopende nationale actieprogramma en het bredere geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld.

[3:23:56] Wat we willen toezeggen is dat we aanvullend op het vormgeven van het bredere coördinatie vraagstuk direct beginnen met het in kaart brengen van de aanjaagfunctie met alle genoemde partijen.

[3:24:07] En we zullen daar ook een uitnodiging voor doen richting de leden van uw Kamer.

[3:24:12] En we zullen daarover de uitkomsten ook met de Kamer delen, als ook de financiële middelen die daarmee gemoeid zijn.

[3:24:19] Dan heb ik hier een puur technische vraag tussendoor, mevrouw.

[3:24:23] U zegt direct.

[3:24:24] Kunt u daar iets van een tijdpad bij aangeven?

[3:24:27] Wij moeten die toezeggingen noteren, ziet u?

[3:24:29] Ja, dat snap ik.

[3:24:32] De uitnodiging voor dat gesprek zullen we deze week nog versturen.

[3:24:36] Ik had wel even voorzichtig... Wij doen ons uiterste best.

[3:24:40] Als het maandag wordt, dan heeft het een week geduurd, maar langer mag het niet zijn.

[3:24:45] En daar willen we graag op de kortst mogelijke termijn samen voor gaan zitten.

[3:24:49] Tegelijkertijd realiseer ik me ook dat het verkiezingsreces eraan komt en dat dus een aantal Kamerleden wellicht ook heel druk zal zijn.

[3:24:55] Maar goed, we gaan hier graag zeer snel met elkaar over rond de tafel zitten.

[3:25:04] En als er geen vragen over zijn, ga ik door naar het kopje vrouwenopvang, voorzitter.

[3:25:14] Er was een heel langzame mapje aan het uitpakken.

[3:25:22] We zijn het er allemaal over eens dat de aanpak versnipperd is.

[3:25:26] Maar dat ook de aanpak van die versnippering op zichzelf waarschijnlijk niet genoeg is, omdat je dan alsnog komt met verschillende plannen waarbij de verantwoordelijkheid op verschillende plekken ligt.

[3:25:36] En uiteindelijk weten we allemaal, als de verantwoordelijkheid op verschillende plekken ligt, voelt niemand zich echt verantwoordelijk.

[3:25:41] Daarom vraag ik me af, als wij bijvoorbeeld vragen om een coördinator of een nationaal coördinator, wat betekent dan het in kaart brengen van de aanjaagfunctie?

[3:25:52] Want het lijkt wel wat anders te zijn dan waar wij het voorstel voor hebben gedaan.

[3:25:57] Maar ik weet ook niet wat het betekent.

[3:25:59] Welke aanjaagfunctie?

[3:26:00] Wat doet die aanjaagfunctie dan?

[3:26:02] Wie is dat dan?

[3:26:03] Daar zijn wij dus ook naar aan het zoeken.

[3:26:05] En dat is een gesprek dat we nadrukkelijk met u willen hebben.

[3:26:07] Want er komen ook verschillende termen langs.

[3:26:09] Een nationaal coördinator, een regeringscommissaris.

[3:26:13] We hebben nog een aantal varianten binnen het ministerie.

[3:26:15] Een gezant die het kan doen.

[3:26:18] Zo zijn er een hele hoop opties met allemaal net iets verschillende functieomschrijvingen, maar allemaal belangrijke personen die dan naast een bewindspersoon staan om er samen vanuit een nationale rol invulling aan te geven.

[3:26:33] Wij zijn zelf aan het kijken van wat past daarin het beste?

[3:26:35] Hoe komt die rol dan het meest tot de recht?

[3:26:39] Dat we ook daadwerkelijk

[3:26:40] Aanvulling en invulling, extra invulling aan het beleid kunnen geven.

[3:26:46] Dat is iets waar we nadrukkelijk met u samen het gesprek over aan willen gaan.

[3:26:51] Hoe ziet u dat voor zich?

[3:26:53] Maar ook hoe ziet de gemeente dat voor zich?

[3:26:55] Welke problemen lopen zij tegenaan?

[3:26:58] Wat denken zij dat zal helpen hierin?

[3:27:01] Hetzelfde geldt voor de belangenorganisaties.

[3:27:08] Maar de term aanjaagfunctie heb ik voorgekozen omdat dat eigenlijk terugkomt in elke motie, elk verzoek, elke keer dat dit genoemd wordt.

[3:27:17] Van joh, een coördinator die er druk op kan zetten.

[3:27:20] Maar goed, ik noemde ook andere aspecten van monitoring, evaluatie, coördinatie.

[3:27:26] En het is denk ik aan ons samen om in te vullen hoe dat er het beste uit gaat zien.

[3:27:31] Dat noemt, dat roept een nieuwe interruptie op van mevrouw Becker deze keer.

[3:27:34] Ik denk dat we die aanjaagfunctie af en toe met elkaar op ons proberen te nemen.

[3:27:46] Je krijgt soms de neiging om jezelf een paar weken kwaad te maken en alle initiatieven die er zijn op één avier te zetten.

[3:27:56] Dit is dus het integraal actieplan Stop Geweld Tegen Vrouwen.

[3:27:59] En ik wil dat eigenlijk bij wijze van spreken er iemand in Den Haag is die elke dag bij al die ministeries langsgaat en waar staat het nu?

[3:28:05] En hoe kan het dat we al drie jaar praten over strafbaarstelling, psychisch geweld, maar dat we dan een...

[3:28:11] een brief krijgen dat ergens zomer 2026 voor het eerst wetgeving in consultatie gaat.

[3:28:17] Dus het gaat niet over bewustwording, zoals een regeringscommissaris.

[3:28:22] Het gaat ook niet over het gesprek in de samenleving.

[3:28:26] Het gaat hier echt over doorbraken

[3:28:30] door die verschillende ministeries heenbreken en deadlines op al deze actiepunten zetten.

[3:28:36] En nou is het cynische, voorzitter, dat dan... Ik weet dat deze staatssecretaris heel welwillend is, maar zij zegt eigenlijk, ik wil nog weer verder overleggen met u over hoe dat er dan uit zou zien.

[3:28:46] Terwijl, ja, wij weten denk ik wel hoe het eruit zou zien.

[3:28:50] Er moet gewoon iemand fulltime de hele dag dit gaan aanjagen.

[3:28:53] Dus mijn concrete vraag, wanneer is dan de deadline van de staatssecretaris om hier een knoop over door te hakken?

[3:29:01] Want ik zie dit alweer 2026 inlopen voordat we dan weten wat hieruit gaat komen.

[3:29:06] Dat zou toch niet de bedoeling zijn?

[3:29:12] Ja, mijn collega zegt ook meteen zo snel als maar kan.

[3:29:16] We willen dit in ieder geval dit jaar nog geregeld hebben.

[3:29:19] Maar toen wij net met de twee agendas naast elkaar gingen zitten, wanneer we dit konden realiseren, ik noemde niet voor niets het verkiezingsreces.

[3:29:26] Ik wil dit graag zo snel mogelijk met u samen oppakken.

[3:29:31] Maar dat mag in ieder geval niet in het volgende jaar lopen.

[3:29:34] Daar wil ik heel duidelijk over zijn.

[3:29:39] Gaat u door.

[3:29:42] Dan de opvangplekken, voorzitter.

[3:29:45] Vraag vanuit de SGP of ik bereid ben te investeren in uitbreiding van veilige opvangplekken.

[3:29:51] Ik herken de signalen en de noodzaak voor extra opvangplaatsen.

[3:29:56] Daarom stel ik ook per 2026 structureel 12 miljoen euro extra beschikbaar voor de vrouwenopvang gericht op het uitbreiden.

[3:30:03] van het aantal opvangplaatsen.

[3:30:05] Maar ook daarbij is duidelijk dat het enkel uitbreiden van opvangplaatsen niet afdoende is.

[3:30:10] Dus hieraan gekoppeld ben ik bezig om met VNG en Valente bestuurlijke afspraken te maken in de vorm van een convenant.

[3:30:17] Hoe we tot verbetering van de vrouwenopvang kunnen komen.

[3:30:25] Daaraan vullend was er een vraag om jaarlijks inzicht te geven in het aantal hotelplaatsingen van mevrouw Dobbe.

[3:30:36] De monitor veilige opvang van de VAG en Valente zou hier inzicht in kunnen geven.

[3:30:42] Zoals ik noemde ben ik bezig met bestuurlijke afspraken met de beide partijen.

[3:30:46] En we hebben al besproken dat dit daar zeker onderdeel van mag en moet zijn.

[3:30:51] En ik zal u over de voortgang hierop informeren in de Kamerbrief die u voor het einde van dit jaar krijgt.

[3:31:02] Dat was vrouwenopvang, voorzitter.

[3:31:05] Komen we bij veilig thuis.

[3:31:07] Vraag van mevrouw Becker.

[3:31:09] De verkenning naar de 24-7-chatfunctie.

[3:31:14] Veilig Thuis is daar actief mee aan de slag gegaan.

[3:31:17] Ze hebben een projectleider aangesteld.

[3:31:19] Inmiddels is ook de business case opgesteld.

[3:31:21] Met in beginsel een positieve conclusie.

[3:31:23] De 24-chatfunctie lijkt organisatorisch haalbaar.

[3:31:27] De projectleider werkt de komende periode aan de nadere uitwerking.

[3:31:31] Met daarbij ook het financiële kostenplaatje.

[3:31:34] En uiteraard zijn VNG en ook VWS hierbij nauw betrokken.

[3:31:39] Ik kan in de brief in december ook aan uw Kamer rapporteren over de voortgang op dat dossier.

[3:31:49] Dan nog een vraag, ook van mevrouw Becker.

[3:31:53] Hoe lang het moet duren voordat het kabinet verkend heeft of het meldpunt ingericht kan worden bij Veilig Thuis?

[3:31:59] Het was eigenlijk enige verwarring over wat precies bedoeld werd met deze vraag.

[3:32:05] Want Veilig Thuis is nu al het landelijk advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling.

[3:32:10] En zij hebben de expertise in huis en blijven doorontwikkelen.

[3:32:15] Belangrijk daarbij is het verbeteren van de bereikbaarheid en de toegankelijkheid.

[3:32:18] Daar werk ik aan door het ontwikkelen van de digitale platform en het realiseren van de 24-7 chatfunctie.

[3:32:26] De digitale platform is vandaag live gegaan en dat is ook een belangrijke stap naar laagdrempeligheid en toegankelijkheid van de kennis en expertise.

[3:32:35] Een vraag van de heer Dassen over de motie van Koops en Bruining over het nummer 116.

[3:32:42] Goeie vraag was dat.

[3:32:46] Dank u wel voor deze toevoeging, voorzitter.

[3:32:51] Op dit moment worden er diverse gesprekken gevoerd met relevante netwerkpartners over het al dan niet realiseren van 1.1.6.

[3:32:58] En daarbij kijken we breed, dus niet alleen naar de optie van 1.1.6. als onafhankelijke hulplijn, maar ook naar de mogelijkheden van het koppelen van dit nummer aan veilig thuis.

[3:33:08] En uw Kamer wordt in het najaar geïnformeerd over de uitkomsten van deze uitwerking en eventuele vervolgstappen.

[3:33:14] En begin 2026 ontvangt uw Kamer het implementatiewetsvoorstel van de EU-richtlijn.

[3:33:24] En dat was ook alweer veilig thuis, voorzitter.

[3:33:26] De informatiedeling.

[3:33:30] En die is weer wat langer, want dat waren ook een hoop vragen.

[3:33:36] Het kabinet vindt het belangrijk om continu te blijven kijken of registratie in het samenbrengen van informatie verbeterd moet worden.

[3:33:43] Maar dat moet wel ten alle tijden passen binnen de huidige wet en regelgeving.

[3:33:48] En bij gegevensdeling en gezamenlijke registratie spelen ook de grondslagen voor informatiedeling een belangrijke rol.

[3:33:54] Mevrouw Bouw, ik krijg het gevoel dat het beter is mevrouw Bruining nu te laten interrumperen dan aan het eind van dit lange blokje.

[3:34:02] De voorzitter was ademloos aan het luisteren naar uw betoog.

[3:34:14] Ik ben zelf ook mede-indiener van de motie geweest.

[3:34:17] Het is belangrijk dat er toen een petitie is geweest ter aanbieding van het idee om 1 in 6 in te stellen.

[3:34:24] Een heel groot goed dat daarin naar voren kwam is de onafhankelijkheid.

[3:34:29] Kan de staatssecretaris daar reflecteren over hoe de onafhankelijkheid gewaarborgd is bij Veilig Thuis?

[3:34:34] als veiligheids eigenlijk niet voldoende geëpikeerd is om deze expertise uit te voeren en als veiligheids een bepaald beeld natuurlijk of een bepaald imago al in de samenleving heeft al langere tijd.

[3:34:46] Hoe is de staatssecretaris daar van plan mee om te gaan en dus een korte reflectie alsjeblieft daarop.

[3:34:52] Hoorde u dat woordje kort?

[3:34:53] Kort zeker, ik heb het gehoord voorzitter.

[3:34:57] Ten eerste wil ik benadrukken dat dit de kerntaak is van Veilig Thuis.

[3:35:04] Dat er niet altijd overal alles goed gaat, dat herken ik.

[3:35:08] Daar hebben we het in het vorige debat ook over gehad.

[3:35:11] Tegelijkertijd geloof ik ook wel in het juist in de kracht zetten van Veilig Thuis.

[3:35:17] En verder versterken wat we daar al aan het doen zijn.

[3:35:22] Het imago en de problemen daarom trend, dat herken ik.

[3:35:28] Dat bij sommige mensen speelt.

[3:35:29] Dat er die nare associatie is.

[3:35:31] Als je veilig thuis kan bellen, dat je jeugdzorg betrokken raakt.

[3:35:34] En dat je misschien je kinderen wel kwijt kan raken.

[3:35:36] Dat is iets wat ik ook vaker gehoord heb.

[3:35:41] Waar ik terughoudendheid bij snap.

[3:35:42] Tegelijkertijd denk ik ook dat er hele grote nadelen zitten aan een parallele hulplijn organiseren.

[3:35:48] waarbij we dus eigenlijk heel veel opgebouwde expertise die we al hebben bij Veilig Thuis in veel mindere mate gaan benutten.

[3:35:58] Dat is een lastige afweging.

[3:36:01] Waarbij ik de vorige keer ook aan uw Kamer heb toegezegd dat ook dat iets is waarbij ik graag met u samen over van gedachten wil wisselen.

[3:36:09] Ik merk ook dat dit iets is wat herhaaldelijk terugkomt.

[3:36:13] Ik snap ook die bezwaren.

[3:36:14] Tegelijkertijd denk ik dat er aan het alternatief ook grote bezwaren hangen.

[3:36:18] Dat is en blijft een lastige afweging.

[3:36:24] De heer Timmermans.

[3:36:26] Voorzitter, als ik goed ben geïnformeerd, moet het kabinet 13 miljoen bezuinigen op de regeling toegang tot zorg en ondersteuning, waar ook veilig thuis onder valt en ook de aanpak van femicide onder valt.

[3:36:38] Als ik goed ben geïnformeerd, heeft de staatssecretaris eerder gezegd dat het actieplan dakloosheid, dat er ook onder valt, niet onder die bezuinigingen zal vallen.

[3:36:46] Waar gaat u dan wel op bezuinigen?

[3:36:47] Want ergens zullen die 13 miljoen vandaan moeten komen.

[3:36:53] De staatssecretaris.

[3:36:59] Vanochtend zei ik ook al dat het hier niet zozeer gaat om een bezuiniging, maar om een andere indeling van de begrotingsregels.

[3:37:10] Het klinkt als woordgetover, maar dat is toch het antwoord dat ik u moet geven.

[3:37:13] Maar ik heb uw collega De Hoop vanochtend ook beloofd... dat ik voor de algemene financiële beschouwing met een brief kom... waarin ik uiteenzet waar deze post precies over gaat... en wat de financiële consequenties daarvan zijn.

[3:37:28] Dat hoeft niet specifiek op dakloosheid gericht te zijn.

[3:37:31] Als u aangeeft, ik wil ook graag weten wat dit inhoudt... voor de aanpak van huiselijk geweld en feminicide.

[3:37:38] En dan neem ik dat er uiteraard graag in mee.

[3:37:40] Ja, omdat het allemaal onszelfde begrotingsartikel valt.

[3:37:43] Dus dan is het wel belangrijk dat wij weten waar het precies dan terecht zou komen.

[3:37:47] Als er inderdaad sprake is van een bezuiniging of een herinrichting van de begroting.

[3:37:51] Die toezegging doe ik bij deze graag.

[3:37:53] Dat zal ik in de brief beantwoorden.

[3:37:56] Dat is prachtig.

[3:37:57] Dan hoop ik dat u doorgaat met uw betoog.

[3:38:00] Zeker, want we hadden het over registratie en gegevensuitwisseling.

[3:38:05] Eén registratiesysteem is een deel van de oplossing, maar dan nog steeds heeft niet iedereen de grondslag om alle informatie in te mogen zien.

[3:38:14] Dus ook samenwerking en afstemming zijn en blijven bij registratie en informatiedeling essentieel.

[3:38:19] En het is dus en-en en niet of-of.

[3:38:23] Er zijn al grote stappen gezet als het gaat over informatiedeling, onder andere door de verbeterde wettelijke basis voor gegevensdeling tussen Veilig Thuis, politie, OM, Raad voor de Kinderbescherming en reclassering, vooral vanuit de visie en inzet op veiligheid voorop.

[3:38:38] In de praktijk zie je dit al terug in betere samenwerking, zoals bij het actieoverleg bij Samen op in Acuut, Veilig Thuis op ZSM en de ontwikkeling naar de 24-7 crisisinterventie.

[3:38:49] De grondslagen voor deze samenwerking zijn vorig jaar wettelijk verankerd in de verzamelwet gegevensverwerking VWS 1.

[3:38:57] En op basis van de motie van mevrouw Van der Werf, mede namens lid Eerdmans, Bruining en Dobbe van 5 maart, ben ik samen met mijn collega's, de staatssecretaris van Jeugd, Preventie en Sport en de staatssecretaris van JNV, aan het kijken welke mogelijkheden er zijn om toe te werken naar één systeem waarin alle meldingen zichtbaar zijn.

[3:39:18] Dit vraagt een zorgvuldige afweging van privacywetgeving, IT-systemen en grondslagen om informatie uit te wisselen en moet dus nauwkeurig worden afgewogen.

[3:39:26] We zijn nu bezig met de formulering van de juiste opdracht en zullen de Tweede Kamer hier eind 2025 verder over informeren.

[3:39:33] Zoals u hoort, komt er echt een stortbak met informatie uw kant op eind 2025.

[3:39:40] Hierbij ben ik zeker bereid om te inventariseren welke privacywetgeving momenteel gegevensuitwisseling in de weg staat, want dat is ook een specifieke vraag.

[3:39:49] En dat brengt mij tot het kopje overig, voorzitter.

[3:39:54] Die is iets dikker.

[3:39:57] Een vraag vanuit de VVD.

[3:39:58] Hoe gaat Nederland voldoen aan de EU-richtlijn... die verplicht tot het inrichten van een 24-7-rapecenter?

[3:40:07] Sinds 2018 hebben we het landelijk dekkend netwerk... van de regionale centra voor seksueel geweld.

[3:40:12] Die functioneren als multidisciplinaire rapecenters.

[3:40:15] Daarmee voldoen we in belangrijke mate al aan de vereisten van de richtlijn.

[3:40:19] op dit onderwerp.

[3:40:20] Wel is geconstateerd dat een wettelijke grondslag noodzakelijk is om de hulp aan slachtoffers van seksueel geweld te garanderen.

[3:40:28] In voorbereiding van de implementatie van de EU-richtlijn wordt uitgewerkt hoe de hulp voor slachtoffers wettelijk kan worden verankerd.

[3:40:35] Op dit moment loopt het consultatietraject waarin relevante netwerkpartners worden geraadpleegd over de uitvoerbaarheid.

[3:40:41] De verwachting is dat de voorgestelde wetswijzigingen naar aanleiding van de implementatie van de EU-richtlijn geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld

[3:40:48] in de eerste helft van 2026 aan de Tweede Kamer wordt aangepoden.

[3:40:53] Vraag van mevrouw Dobbe over of ik het ermee eens ben dat kennis en bewustwording er moeten komen over economisch geweld.

[3:41:01] Ja, we zien dit als een belangrijk onderwerp omdat het autonomie en onafhankelijkheid van vrouwen inwerkt en het daardoor ook moeilijker maakt om een gewelddadige relatie te verlaten.

[3:41:11] En om te zorgen voor meer bewustwording, kennis hierover en het aanpakken zoeken we op dit vlak ook nadrukkelijk de samenwerking met SZW.

[3:41:20] Dan vragen over de gemeenten van NSC en CDA.

[3:41:28] Hoe te voorkomen dat naast de tekorten die ze al hebben, zij deze verantwoordelijkheden niet waar kunnen maken.

[3:41:37] Zoals velen van u weten zijn we op dit moment bezig samen met de VNG met houdbaarheidsonderzoek WMO.

[3:41:45] Financiële houdbaarheid is daar ook een onderdeel van.

[3:41:47] Dat eindrapport komt voor het einde van het jaar naar uw Kamer toe.

[3:41:57] Een vraag van de heer Van Dijk over culturele patronen.

[3:42:03] En wat er al gedaan is om patronen te doorbreken.

[3:42:09] Beperkende en schadelijke gendernormen, structurele ongelijkheid tussen vrouwen en mannen,

[3:42:14] Een patriarchale cultuur draagt bij aan het ontstaan en voortduren van geweld tegen vrouwen en femiciden.

[3:42:20] En ook alledaagse seksisme draagt bij aan het normaliseren van die cultuur.

[3:42:25] Het kabinet werkt met het emancipatiebeleid en in het onderwijs aan bewustwording hiervan en aan interventies gericht op het tegengaan en veranderen

[3:42:33] van beperkende en schadelijke gendernormen, rollen en relaties.

[3:42:37] En in aanvulling op deze lopende inzet is in het plan van aanpak Stop Femicide de oprichting van een integrale mannenalliantie aangekondigd, die onder andere zal gaan richten op de rol van mannen hierin.

[3:42:49] En deze alliantie zal naar verwachting begin 2026 van start gaan.

[3:42:55] Een vraag van mevrouw Bruining over de rol van onderwijs.

[3:42:59] Een sleutelrol die aansluit bij de vraag van de heer Dassen over hoe we jongens goed opvoeden.

[3:43:10] Ik denk dat opvoeding primair bij de ouders ligt, maar het ligt in het verlengde van elkaar.

[3:43:15] Ik beantwoord hiermee ook graag deels uw vraag.

[3:43:19] Het wettelijk verplichte curriculum voor primair en voortgezet onderwijs wordt op dit moment geactualiseerd en daarin wordt duidelijker beschreven wat scholen, kinderen en jongeren over relaties en seksualiteit moeten leren, zowel jongens als meisjes, voor wie dit allebei heel belangrijk is.

[3:43:34] In de opgeleverde conceptkerndoelen van verschillende leergebieden is aandacht opgenomen voor respectvolle omgang met elkaar, sociaal-emotionele ontwikkeling, respectvol leren omgaan met seksualiteit en het bespreekbaar maken van wensen en grenzen.

[3:43:47] En ook de wettelijk burgerschapsopdracht stelt dat scholen in het funderend onderwijs kennis van en respect voor diversiteit stimuleren.

[3:43:56] Dus daarom wordt dat nadrukkelijk meegenomen.

[3:44:02] Mijn vraag ging over de norm die we als samenleving zetten.

[3:44:09] Ik ben benieuwd of dit wordt meegenomen in de campagne die hierover gaat.

[3:44:15] Negen jaar geleden heeft de Dear Daddy campagne in Noorwegen gedraaid.

[3:44:21] en daarin zat ook heel erg bewustwording in van wat opvoeding en rolmodellen en spreken over vrouwen, wat dat voor consequenties kan hebben.

[3:44:33] En ik was benieuwd of dat hier op deze manier ook meegenomen wordt.

[3:44:42] Ja, en dan richt even een verhelderende vraag, als dat mag, voorzitter.

[3:44:45] En dan bedoelt de heer Dassen specifiek de rol van mannen hierin eigenlijk.

[3:44:51] Begrijp ik dat goed?

[3:44:52] Ja, inderdaad.

[3:44:53] Kijk, die campagne gaat ook heel erg over bewustwording van, waar ik het in mijn bijdrage ook over had, die zogenaamde vrouwenvriendelijke grapjes van wie weet, die ene jongen begrijpt dat niet, dat dat een grapje zou zijn.

[3:45:06] We hebben de verheldering.

[3:45:08] Ja, dat is fijn.

[3:45:09] De staatssecretaris van OCW is nadrukkelijk bezig met die mannenalliantie.

[3:45:15] Er zijn ook landelijke campagnes, zoals Wat vind jij, tot waar is het leuk voor allebei?

[3:45:20] En de binnenkorte startencampagne Vind je dat die opmerking niet kan?

[3:45:25] Man, zeg er dan wat van.

[3:45:27] Allemaal mooie rijmen, waardoor het hopelijk blijft hangen.

[3:45:31] En met het programma Veilig Steden faciliteert de staatssecretaris in verschillende gemeenten

[3:45:37] de aanpak van stratenintimidatie.

[3:45:41] Via die mannenalliantie, die publiekscampagne, is ook echt beleid dat nadrukkelijk ingezet wordt op de rol van mannen hierin.

[3:45:54] Een vraag van het CDA over invloeden van influencers met vrouwonvriendelijke denkbeelden.

[3:46:01] Namens de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties kan ik aangeven dat we jongeren beschermen met wetgeving en het versterken van mediawijsheid en digitale geletterdheid.

[3:46:13] Zo verplicht artikel 28 van de Digital Services Act online platforms om aan minderjarigen een hoog niveau van veiligheid, privacy en beveiliging te bieden.

[3:46:21] Hieronder valt ook het beschermen van minderjarigen tegen voor hen schadelijke content zoals vrouwenhaat.

[3:46:28] Dan nog een vraag van de heer Dassen over Filomena en het uitrollen van best practices.

[3:46:36] Ik onderschrijf het belang van goede samenwerking tussen netwerkpartners.

[3:46:40] Ik ben in 2023 voor het eerst op werkbezoek geweest bij Filomena en ik ga daar in november weer naartoe.

[3:46:47] voorbeeld zijn van een aanvulling op Veilig Thuis als meldpunt.

[3:47:00] Ik moeder gemeenten van harte aan om goede ervaringen met elkaar te delen en van elkaar te leren.

[3:47:05] Ik probeer dat ook te faciliteren vanuit mijn rol

[3:47:07] in de verschillende overleggen die we daarover hebben.

[3:47:09] Maar uiteindelijk is de keuze wel aan de gemeente zelf.

[3:47:12] We zien wel dat er een aantal andere steden ook een filomena opzetten of opstarten.

[3:47:18] En er zijn ook gemeentes waarin het een andere naam heeft, maar het eigenlijk op hetzelfde neerkomt.

[3:47:23] Maar ik deel met u dat dit een heel mooi voorbeeld is.

[3:47:27] En dan tot slot, voorzitter, en dan ben ik echt klaar.

[3:47:29] Een vraag van mevrouw Kostic over dierenmishandeling.

[3:47:35] Zijn er inderdaad van bewust dat dierenmishandeling een indicator kan zijn voor huiselijk geweld en dat dieren ingezet kunnen worden als drukmiddel?

[3:47:43] En zullen de stand van zaken rondom moties op dit onderwerp en een terugkoppeling van hoe we dit meenemen in het preventieve beleid in de voortgangsbrief huiselijk geweld en kindermishandeling van eind dit jaar meenemen?

[3:47:56] En dat was het wat betreft de vragen aan mij.

[3:47:58] Dank u wel, mevrouw.

[3:48:00] We zitten nu op bijna vijf over tien en we hadden zo in ons hoofd hier van dat als wij die de tweede termijn en de moties en zo allemaal goed willen doen, dan zou dat eigenlijk uiterlijk om kwart over tien moeten beginnen.

[3:48:13] Ik kan het niet mooier maken dan het is, dus ik geef u dat maar mee.

[3:48:18] En daarbij geef ik u ook het woord overigens.

[3:48:21] Ik kan gaan ratelen, maar dat helpt ook niet.

[3:48:25] Het zou ook geen recht doen aan de vragen die gesteld zijn en die een passend antwoord verdienen.

[3:48:28] Maar ik ga wel een poging doen om er vlot doorheen te gaan.

[3:48:31] De kwaliteit van de antwoorden helpt natuurlijk om niet nieuwe vragen uit te lokken.

[3:48:35] Laten we hopen dat het werkt.

[3:48:37] Het is voor mij bijzonder om hier weer te zijn, maar niet in dit gebouw, want hier heb ik nog nooit eerder als volkstegenwoordiger of als bewindpersoon gesproken.

[3:48:43] Maar hij is zeven jaar Tweede Kamerlid geweest.

[3:48:46] Het is echt wel bijzonder om nu vanaf deze kant van de tafel toch weer in gesprek te zijn met de Kamer.

[3:48:50] En nog bijzonderder, om dat te doen bij zo'n aangelegen punt, zo'n belangrijk punt als femicide.

[3:48:56] Ik ben zelf vader van twee studerende dochters.

[3:48:59] En over deze thema's waar we het vandaag over hebben, ben ik met hen ook in gesprek.

[3:49:04] En ik schrik er weleens van tegen hen.

[3:49:05] Als ik aan hen vraag van Gop, fiets je dan ook wel eens een andere route?

[3:49:08] Ben je ook weleens bang?

[3:49:09] En dat ik dan van hen hoor, twee stoere vrouwen, ja, ik fiets anders.

[3:49:13] Ja, ik kom gevaar tegen.

[3:49:15] Ik ga het zoveel mogelijk uit de weg.

[3:49:16] En ja, dit speelt onder alle vrouwen die we kennen.

[3:49:19] En dat is eigenlijk niet zoals het hoort te zijn.

[3:49:21] En dan zeg ik het heel voorzichtig.

[3:49:24] En het is namelijk heel logisch en heel terecht dat dit onderwerp ook bij de initiatiefneemsten zo verschrikkelijk veel emotie oproept.

[3:49:30] Het is een emotioneel onderwerp, waarop gelukkig nu een enorm spotlicht is gezet.

[3:49:36] We accepteren dit niet meer.

[3:49:37] En dat zie je ook aan de enorme opkomst vandaag op de tribune en mensen die meekijken.

[3:49:41] We accepteren dit niet meer.

[3:49:44] Laten we naar de inhoud gaan voor vandaag, voorzitter.

[3:49:46] Wat ik overga tot de beantwoording van de vragen wil ik mevrouw Mutluwer bedanken voor haar initiatiefnota en de wijze waarop ze het thema huiselijk geweld en femicide samen met de andere fracties de afgelopen jaren op de politieke agenda zet en ook houdt.

[3:50:00] Het ernstige geweld tegen meisjes en vrouwen in de afgelopen maanden heeft opnieuw geleid tot grote maatschappelijke afschuw en woede.

[3:50:06] Die begrijp ik en die deel ik.

[3:50:09] Zeker omdat we weten dat die meest ernstige vorm van geweld tegen vrouwen, femicide, slechts een topje van de ijsberg is.

[3:50:16] Ik schaam me achter de aanpak van mijn voorgangers, die eerst met het plan van aanpak femicide en vervolgens met diverse aanvullende maatregelen hierop een stevige lijn hebben neergezet.

[3:50:25] Veel van wat door mevrouw McLuwen en de andere leden van uw Kamer afgelopen jaar is voorgesteld via vragen en moties is al wel opgepakt.

[3:50:31] Een wetsvoorstel voor afzamelijke strafbestelling van psychisch geweld

[3:50:34] is nu in voorbereiding en gaat voor de zomer van 2026 in consultatie.

[3:50:39] Daarbij wordt ook het klachtvereisen voor stalking weggenomen, zodat vervolging niet afhankelijk is van aangifte.

[3:50:46] Er worden stappen gezet voor het bevorderen van kennis over huishoudelijk geweld en femicide onder professionals in het zorg- en veiligheidsdomein.

[3:50:53] Die beiden moeten we aanraken hier, specifiek ook in het familierecht, bij gezag- en omgangszaken in het strafrecht.

[3:51:00] De komende jaren krijgen we dieper inzicht in femicidezaken met de Femicide Monitor van de Universiteit Leiden, op basis waarvan we beleid en aanpak ook in de nabije toekomst weer verder kunnen verbeteren.

[3:51:11] Ik hoop de komende periode met mijn collega's van VWS en OCW en met uw Kamer, met gemeenten, uitvoeringspartijen en nabestaanden de focus te leggen op het daadwerkelijk realiseren van de vele voornemens, maatregelen en acties die zijn afgesproken.

[3:51:25] En inderdaad, daar hoort een heel fors stuk coördinatie bij, want het gaat om een problematiek die zich op ontzettend veel terreinen openbaart.

[3:51:33] We moeten al die terreinen bij elkaar pakken.

[3:51:35] Een coördinator zal geen tovenaar zijn die alles ineen kan oplossen, maar zoals mijn collega Paul al zei, wij gaan dit wel gezamenlijk oppakken en wel zo goed en zo concreet mogelijk op korte termijn op dat punt.

[3:51:47] Goed, voorzitter.

[3:51:48] Ik heb ook een paar blokjes.

[3:51:50] En of ze altijd de lading dekken, we gaan het zien.

[3:51:52] Maar in ieder geval is het goed, dus heb ik wel alle vragen beantwoord als ik klaar ben.

[3:51:55] We gaan het hebben over wetgeving.

[3:51:57] We gaan het hebben over bewustwording en scholing.

[3:52:00] Over samenwerking en justitiële interventies.

[3:52:03] En tot slot mag u raden hoe het laatste blokje heet.

[3:52:06] Inderdaad, overig.

[3:52:07] Goed, zoals beloofd.

[3:52:08] Maar laten we beginnen met wetgeving.

[3:52:11] En dan moet ik hem wel uit het mapje halen.

[3:52:14] Want anders leest dat heel lastig voor.

[3:52:18] Ook in mijn geval, zeker het eerste stuk, gaat over een heel breed pakket aan vragen, zowel van NSC, VVD, CDA, GroenLinks, Pluim en Arbeid.

[3:52:31] Ik pak ze even bij elkaar.

[3:52:32] Kan de staatssecretaris toezeggen dat civiele en strafrechtelijke procedures voortaan altijd samen worden opgepakt?

[3:52:37] Welke acties verwacht de staatssecretaris dit naar uit te nemen rondom het in beeld brengen van huiselijk geweld bij beslissingen over gezag en omgang?

[3:52:44] Wanneer komt de duidelijkheid over het combineren van civiele en strafzaken, zodat vorigdeien en veiligheid in één keer worden meegenomen?

[3:52:50] Dat is echt een aangelegen thema dat de afgelopen weken in de pers kwam.

[3:52:56] Deze vragen gaan over het beter waarborgen van het belang van de veiligheid van slachtoffers, partners en kinderen in het familierecht en gezag- en omgangszaken.

[3:53:05] Met onder meer de rechtspraak, de Raad voor de Kinderbescherming, de Advocatuur en Slachtoffers op Nederland maak ik momenteel een duidelijk plan om de aandacht voor huiselijk geweld en familierechtszaken, zoals gezag en omgang, te vergroten.

[3:53:16] Dit plan is voor het eind van het jaar gereed.

[3:53:19] Het verbinden van straf- en civielrecht en het toezingskade erbij voor familierechters, dat is wel belangrijk, zijn hierbij belangrijke thema's.

[3:53:26] Dat moet ertoe leiden dat de veiligheid voor zowel het kind als de ouder, die ook slachtoffer is, voorop komt te staan en dat beslissingen worden genomen die meer in het belang van het kind zijn.

[3:53:35] Daar besluiten we aan op de ontwikkelingen die door de organisatie al in gang zijn gezet of worden gezet.

[3:53:41] Zo onderzoekt de rechtspraak nadrukkelijk hoe dit thema meer aandacht kan krijgen.

[3:53:44] En ik informeer uw Kamer in de eerste helft van 2026 over de voortgang.

[3:53:48] En we hebben hier natuurlijk nadrukkelijk over een vraagstuk waar verschillende belangen en werelden met elkaar botsen.

[3:53:54] Aan de ene kant het belang dat gezien wordt op het recht op familieleven en dat je juist gezinnen zoveel mogelijk bij elkaar moet houden.

[3:53:59] Maar dat past natuurlijk totaal niet op het moment dat een van de familieleden geweld toepast en de boel onder druk zet.

[3:54:04] En dat alles in een wereld van een rechtspraak die terecht onafhankelijk is.

[3:54:08] Maar deze stappen zetten we wel om beweging te krijgen in dit dossier.

[3:54:15] Dan door naar een volgend punt dat door, niet van CDA en BBB, maar ik heb het volgens mij door ook andere partijen gehoord.

[3:54:24] De landelijke en eenduidige signalering van de niet-fatale verburging.

[3:54:27] Een heel belangrijke rode vlag.

[3:54:29] Als het kabinet geen aparte strafbaarstelling van niet-fatale verwurging wil, hoe wordt dan wel gegarandeerd dat politie, forensische artsen en andere professionals dit landelijk en eenduidig signaleren?

[3:54:40] De signalering van niet-fatale verwurging wordt op verschillende manieren verbeterd, zodat signalen hiervan goed in het strafdossier terecht kunnen komen.

[3:54:47] Er is specifiek aandacht voor niet-fatale verwurging als rode vlag voor femicide in de verbetering van veiligheids- en risicotaxatie in de brede aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling.

[3:54:58] Er wordt momenteel in twee pilots gewerkt aan verbetering van forensisch medisch onderzoek en informatieuitwisseling bij niet-fatale verwurging.

[3:55:05] Eentje van het landelijk onderzoeksexpertisebureau forensisch medisch onderzoek, LOEF, en eentje van de forensische artsenregio Rotterdam, VAR en GGD Amsterdam.

[3:55:15] En er wordt gewerkt aan betere kennisontwikkeling binnen hulpverlening, politie en justitieorganisaties over rode vlaggen voor femicide, waaronder niet-fatale verwerking.

[3:55:25] En op basis van de opbrengsten in het komende jaar zullen de betrokken partijen worden gewerkt aan verdere implementatie in alle regio's.

[3:55:32] En hiermee willen we vooral zorgen dat de bewijskracht veel groter wordt van die totale verburging.

[3:55:37] Want naar mijn overtuiging, naar onze overtuiging, is het niet zozeer het gebrek aan strafbaarstelling, want dit is strafbaar en het kan wel degelijk zware mishandelingen zijn, maar je moet het kunnen aantonen, je moet het kunnen bewijzen.

[3:55:49] Dat lukt nu nog onvoldoende, maar met deze acties willen wij zorgen dat het wel kan.

[3:55:55] Een vraag van mevrouw Becker van de VVD.

[3:55:57] Daders van femicides die vervolgens recht hebben op de erfenis van een overleden vrouw, kan hier een einde aankomen?

[3:56:03] Het erfrecht kent verschillende gronden voor automatisch onwaardigheid tot erfen.

[3:56:09] Een veroordeling voor het ombrengen van de verleden leidt automatisch tot onwaardigheid.

[3:56:12] Maar daar gaat deze vraag ook niet over volgens mij.

[3:56:14] Het zit er wel in de buurt.

[3:56:15] Voor gevallen die minder duidelijk zijn, bijvoorbeeld omdat een strafrechtelijke veroordeling ontbreekt, kan de rechter uitspreken dat het maatschappelijk onaanvaardbaar is dat de dader zou erven en daarmee de onwaardigheid ook uitspreken.

[3:56:26] En de rechtspraak en de rechtspraktijk zijn daar ook wel voorbeelden van.

[3:56:30] Maar ik hoor wat u zegt.

[3:56:32] Ik wil graag onderzoeken of we de gronden voor automatische onwaardigheid in meer gevallen kunnen laten aansluiten op gevallen van femicide.

[3:56:43] Een vraag van de VVD en ook NSC en BBB.

[3:56:47] Versnelt invoeren van het wetsvoorstel strafbaarstelling psychisch geweld.

[3:56:50] Ik heb ook andere partijen hierover gehoord.

[3:56:52] Kan dat nou allemaal niet sneller?

[3:56:54] Waarom moeten we nou wachten tot er voor de zomer 2026 tot het wetsvoorstel in consultatie gaat?

[3:56:59] Ben ik bereid om het wetsvoorstel strafbaarstelling psychisch geweld te versnellen gezien de urgentie?

[3:57:05] Ik deel uw gevoel van de urgentie over dit wetsvoorstel helemaal.

[3:57:09] Het is van groot belang voor slachtoffers dat we dit goed doen, zodat politie, NOM en de rechtspraak met deze wet in de hand er ook echt werk van kunnen en gaan maken.

[3:57:20] Dit wetsvoorstel vergt nauwkeurige voorbereiding vanwege de complexiteit van het strafbaar te stellen fenomeen.

[3:57:25] Het is niet alleen een kwestie van opnemen in de wet dat psychisch geweld strafbaar is, bewijslast is immers ingewikkeld.

[3:57:31] Bovendien gaat het niet alleen om het definiëren van de strafbepaling, maar ook om degelijke voorbereiding bij de betrokken organisaties, zoals politie, openbaar ministerie en Veilig Thuis, zodat we als de wet is geïmplementeerd en aangenomen ook een vliegende stad kunnen maken met eventuele vervolging.

[3:57:46] Hiervoor wil ik ook de bevinding en uitkomsten benutten van de lopende paling ter pilots, ter verbetering van de dossiervorming.

[3:57:53] en een internationale rechtsvergelijking die in de afrondende fase zit.

[3:57:56] Ik zet echt alles op alles om het wetsvoorstel zo snel mogelijk in consultatie te brengen.

[3:58:00] In ieder geval voor de zomer van 2026.

[3:58:03] Maar als het ook maar enigszins kan, eerder.

[3:58:10] We hebben het al gehad over de inzet van dieren als pressiemiddel, maar ook kinderen worden als pressiemiddel ingezet en moeten aandacht voor hebben bij de strafbestelling voor psychisch geweld, vraagt mevrouw van der Werff van D66.

[3:58:26] Kan de staatssecretaris toezeggen dat ook de dynamiek van kinderen die worden ingezet als pressiemiddel wordt meegenomen bij het benoemen van de risicovolle gedraging bij psychisch geweld?

[3:58:34] En het antwoord is volmondig, ja.

[3:58:39] Nog een vraag van mevrouw van der Werff.

[3:58:41] Er kent de staatssecretaris dat er geen tot weinig voorbeelden zijn van volwassenen die in opzichte van een andere volwassene zijn veroordeeld voor psychisch geweld.

[3:58:49] En ja, dat klopt inderdaad.

[3:58:50] Er in Nederland nog heel weinig vervolgingen en veroordelingen hebben plaatsgevonden in zaken waarin een verdenking bestond van alleen psychisch geweld met een volwassen strafschlachtoffer.

[3:58:59] Dat is ook de reden waarom we nu hard werken aan de verbetering van de strafrechtelijke aanpak van psychisch geweld, onder meer door middel van een afzonderlijke strafbaarstelling.

[3:59:07] Daarin wordt expliciet gekeken naar psychisch geweld tegen minderjarigen en volwassen slachtoffers.

[3:59:15] Een vraag van mevrouw Bekker.

[3:59:17] Wanneer vervalt het klachtvereisten voor stolking?

[3:59:19] Het wegnemen van het klachtvereisten voor stolking wordt meegenomen in het wetsvoorstel dat strekt tot afzonderlijke strafreustelling van psychisch geweld.

[3:59:26] Dit wetsvoorstel zal naar verwachting voor de zomer van 2026 in constatie gaan, maar dat wist u al, want het had even net toegezet.

[3:59:34] Mevrouw Bekker vraagt ook naar Claire's Law.

[3:59:37] Hoe staat het met de verkenning van de invoering van Claire's Law?

[3:59:39] Dan krijgen we dit inderdaad voor het nieuwe jaar.

[3:59:42] Ik financier een eerste juridische verkenning die op initiatief van de Open Universiteit samen met onder andere de gemeente Rotterdam, de politie en Filomeno Rotterdam momenteel wordt uitgevoerd.

[3:59:51] Mede naar aanleiding van de recent werkbezoek door een aantal van deze partijen aan het Verenigd Koninkrijk.

[3:59:55] De resultaten van deze verkenning zijn naar verwachting al medio 2025 gereden.

[4:00:00] Voor de snelheid is ervoor gekozen om geen separaat onderzoek te starten, maar aan te haken op dit lokale initiatief.

[4:00:08] Snelheid voorop.

[4:00:11] En dan sextortion.

[4:00:12] Dat is een wat langere antwoord, juridisch een beetje ingewikkeld, maar daarmee niet minder belangrijk.

[4:00:19] Een vraag van mevrouw van der Werff.

[4:00:21] Waarom wordt sextortion als misdrijf tegen de openbare orde behandeld en niet als seksueel delict of misbreid tegen de zeden?

[4:00:28] En zouden we sextortion niet juist op een andere manier strafbaan moeten stellen?

[4:00:32] Zou ik u één kortvraag nog kunnen stellen?

[4:00:34] Want u vertelde net over hoe de resultaten medio 2025

[4:00:40] Ik zei december, maar ik bedoelde december.

[4:00:47] Fijn dat we een scherpe voorzitter hebben.

[4:00:52] December.

[4:00:54] Ik wil me nadrukken dat ik het verwerpelijk vind dat er mensen zijn die misbruik maken van anderen, zelfs minderjarigen, en chanteren met naaktbeelden de zogenaamde sextortion.

[4:01:03] Gelukkig kan dit verwerpelijk gedrag nu al worden aangepakt via verschillende strafbaarstellingen, waaronder als seksueel misbruik.

[4:01:10] Slachtoffers kunnen daarom aangifte doen bij de politie.

[4:01:13] Tijdens de voorbereiding van de wet seksuele misdrijven, die op 1 juli vorig jaar in werking is getreden, is ook stilgestaan bij de vraag of sekstortion zelfstandig strafbaar moet worden gesteld.

[4:01:21] En er is toen geconcludeerd dat voor een zelfstandige strafbaarstelling van de sextortion geen noodzaak is en dat zij geen toegevoegde waarde heeft.

[4:01:29] De bestaande strafbaarstellingen, inclusief de strafbaarstellingen die met de wet seksuele misdrijven zijn ingevoerd, bieden ruime mogelijkheden om de verschillende vormen van sextortion op een passende wijze te bestraffen.

[4:01:40] De vraag of sextortion zelfstandig strafbaar kan worden gesteld is onlangs verkend en de conclusie daarvan is nog steeds actueel.

[4:01:47] Een nieuwe verkenning zou naar onze verwachting geen andere uitkomst opleveren.

[4:01:51] En ik ken op dit moment ook geen signalen uit de praktijk dat vervolgen van de sextortion op basis van de huidige strafbestelling niet goed mogelijk zou zijn.

[4:01:59] En dat leidt tot een vraag.

[4:02:05] Mevrouw Van der Werf.

[4:02:06] Een vraag van een vraagsteller, voorzitter.

[4:02:09] Misschien is het goed om ook even wat context bij de vraag te stellen.

[4:02:13] Ik ben onder andere samen met collega Mutluar een paar jaar geleden heel druk geweest met die wet seksuele misdrijven.

[4:02:19] Wat we daar onder andere hebben geregeld, is dat we ook deepfakes daar strafbaar hebben gesteld en dat het niet meer strafbaar is als een overtreding van een privacywet.

[4:02:29] Want wat je destijds eigenlijk het geval was, is dat als je iemand naakbeelden, nep of niet nep deelde,

[4:02:36] dan was het eigenlijk even strafbaar als het delen van uw of mijn nummerbord online.

[4:02:42] Terwijl het natuurlijk een hele andere context, een hele andere gevolgen voor slachtoffers heeft.

[4:02:47] Dan krijgt het ook een andere zwaarte en het krijgt een andere afschrikwekkende werking.

[4:02:53] Dat is waarom we dat hebben gedaan, met ook een hele brede steun vanuit de Kamer.

[4:02:57] Wat er nu eigenlijk het geval is met sextortion, is dat het leidt tot een strafbaarstelling, meestal onder afpersing.

[4:03:06] En ook dat heeft een hele andere zwaarte en een andere afschrikwekkende werking dan als je zou zeggen het is een seksueel delict of een zedenmisdrijf, hoe we het ook zou willen noemen.

[4:03:17] Ik zou u dan ook een kijktip willen geven.

[4:03:20] Dat is de nieuwe serie van Janneke van den Berge over seksstors.

[4:03:24] Dat is elke woensdagavond op televisie.

[4:03:28] Daar zie je wat dit met soms hele jonge meisjes, maar ook met hun moeders doet.

[4:03:33] En ik denk dat het zeer de moeite waard is om naar dit misdrijf, wat ontzettend hard aan het groeien is op dit moment, te gaan kijken om dat toch op die manier te gaan doen.

[4:03:44] Ik ben ook van plan om daar een motie over in te dienen, samen met onder andere de VVD, omdat ik gewoon denk dat we het nu te licht aanpakken, voorzitter.

[4:03:54] En daar zou ik toch nog graag een reactie van deze staatssecretaris op willen.

[4:03:58] Ik heb even de tijd genomen en dat mocht natuurlijk niet van u. Dat gun ik u wel, maar het kan eigenlijk niet.

[4:04:04] De staatssecretaris.

[4:04:05] Met het risico dat ik een heel lang antwoord moet geven, moeten we niet teveel doen.

[4:04:10] Er is hier wel echt uitgebreid nagekeken op, nog niet zo heel lang geleden.

[4:04:14] Het is niet dat sextortion helemaal iets nieuws is, wat we een jaar geleden nog niet kenden.

[4:04:18] Het is al eerder helemaal bestudeerd.

[4:04:20] En het is ook niet zo dat sextortion op dit moment geen seksueel delict kan zijn.

[4:04:25] In sommige gevallen is dat wel degelijk het geval.

[4:04:28] Bijvoorbeeld als iemand wordt gedwongen om seksuele handelingen te verrichten met zichzelf.

[4:04:31] Dat is maar een voorbeeld.

[4:04:33] En dan is er al gesproken van aanranding of verkrachting wel degelijk ook een seksueel delict.

[4:04:38] Ik heb daar, ik heb hier nog een heleboel andere uitleg, maar ik denk dat dat nu niet echt nodig is.

[4:04:43] Weet in ieder geval dat we dit buitengewoon serieus nemen.

[4:04:46] Dat naar ons overtuiging er een heel breed palet aan strafrechtelijke middelen is om een sekssoortje tegen te gaan.

[4:04:54] Ik wacht de motie van mevrouw Van der Werff en anderen dan af en zal hem dan beoordelen.

[4:05:01] Tot zover het blokje wetgeving.

[4:05:04] Dat was het dikste blokje, dus wie weet.

[4:05:07] Wat niks afdoet aan het belang van de andere blokjes, waaronder de volgende, bewustwording en scholing.

[4:05:15] Hoe wordt gekeken naar de zogenaamde homicide timeline?

[4:05:19] Deze tijdlijn van Jane Magdon Smith geeft aan dat partnerdoding vaak niet in de opwelling maar via een bepaalde opbouw in verschillende fases plaatsvindt.

[4:05:27] Deze opbouw geeft een zekere voorspelbaarheid aan moord achteraf bezien.

[4:05:31] Deze bevinding onderschrijft het kabinet volledig.

[4:05:34] Het vroegtijdig onderbreken van deze opbouw is precies de focus van zowel het plan van aanpak Stop Femicide als de publiekscampagne die donderdag van start gaat Waar ben je?

[4:05:45] zodat huiselijk geweld niet uitmondt in moord of doodslag.

[4:05:50] Een vervolgvraag van de heer Dassen.

[4:05:53] Is Nederland aangesloten bij het European Observatory on Famicide?

[4:06:00] Ik heb een lange antwoord.

[4:06:01] Dat kan gezamenvat worden, ja, maar een beetje indirect.

[4:06:04] Ik zal het toelichten.

[4:06:06] Die vraag is eerder beantwoord in een brief van afgelopen vrijdag na de toezegging van de vorige minister van Justitie en Veiligheid op 2 september in het Vragenuurtje.

[4:06:13] Namens Nederland is de Universiteit Leiden al aangesloten op dit observatorium.

[4:06:17] Binnen het observatorium wordt gewerkt met verschillende definities en daarmee zijn de data van het European Observatory on Femicide niet altijd goed vergelijkbaar.

[4:06:29] Met de Nederlandse Femicide Monitor, evenals de Nederlandse Homicide Monitor, is Universiteit Leiden ook aangesloten op de European Homicide Monitor, waarin data uit verschillende landen op uniforme wijze worden verzameld en met elkaar kunnen worden vergeleken.

[4:06:43] En ook worden Nederlandse data over moord en doodslag geleverd aan Eurostad.

[4:06:47] Maar we doen het dus via de Universiteit Leiden, waarin al dit soort informatie goed bij elkaar komt, zodat we ook echt daadwerkelijk kunnen vergelijken en de juiste dingen doen.

[4:06:56] Dan een vraag van de heer Van Dijk van de SGP.

[4:06:58] Welke stappen zet het kabinet om registratie van VMC dus structureel en betrouwbaar te maken?

[4:07:05] Ik financier de universiteit Leiden voor een periode van vier jaar voor de ontwikkeling van de Femicide Monitor, waarmee we verdiepend inzicht krijgen in de aard en omvang van femicide in Nederland.

[4:07:14] Ook is het Openbaar Ministerie vorig jaar begonnen met het registreren van vrouwelijk slachtofferschap bij geweld en levensdelicten.

[4:07:20] Daarnaast werkt de politie aan het verbeteren van de registratiemedeelbasis van het informatie-analyse-team, waarin politie, CBS en JNV samenwerken, die bij de voorgangsbrief van 10 juli jongsleden met uw Kamer is gedeeld.

[4:07:34] Samen met mijn collega van VWS, die zit naast mij, bekijken we momenteel hoe de data die voortkomen uit al deze trajecten, kunnen worden ingevoegd in de Impact Monitor Huiselijk Geweld en Kindermishandeling, waarin het CBS halfjaarlijks onderzoeks- en registratiedata publiceert.

[4:07:49] Dus we verzamelen op heel veel plekken

[4:07:50] en aggregeren dat steeds beter op één punt, zodat we zeker weten dat we de verstandige dingen doen en ook inzicht krijgen.

[4:08:00] Dan, over de landelijke campagne.

[4:08:02] Vragen zijn gesteld door NSC en Volt, te beginnen met mevrouw Bruining.

[4:08:08] Waarom zien we nog steeds geen nationale campagne die net zo krachtig is als die tegen roken of verkeers?

[4:08:14] En niet tegen verkeersveiligheid, maar voor verkeersveiligheid.

[4:08:18] Tegen roken of voor verkeersveiligheid.

[4:08:20] Wanneer gaan we eindelijk met dezelfde urgentiecampagne voeren tegen geweld tegen vrouwen?

[4:08:25] Aanstaande donderdag start onze landelijke campagne.

[4:08:30] Deze landelijke publiekscampagne gaat over dwingende controle, de zwaarste vorm van psychisch geweld.

[4:08:36] Het is belangrijk dat iedereen signalen hiervan herkent, zich bewust is van de hoge risico's van dwingende controle en weet wat men kan doen.

[4:08:43] De landelijke campagne sluit aan op het digitaal platform van Veilig Thuis dat vandaag live is gegaan.

[4:08:48] Daarnaast is de lokale campagne van de G4, Is Dit Liefde?

[4:08:52] door mijn collega van Langdurig Maatschappelijke Zorg vanaf juni 2025 beschikbaar gesteld voor alle gemeenten in het land.

[4:08:59] Maar het gaat echt hier om het herkennen van signalen.

[4:09:01] En zoals de heer Timmermans al aangaf, je wilt niet handelingsverlegen zijn.

[4:09:05] We willen mensen aanzetten om te durven handelen.

[4:09:08] In al die fases die ongemakkelijk voelen.

[4:09:10] Je ziet iets.

[4:09:11] Wat kan ik doen?

[4:09:12] Moet ik ageren?

[4:09:13] Ja, je moet iets doen.

[4:09:14] En ja, je moet ageren.

[4:09:15] Je kunt ageren.

[4:09:15] En deze campagne helpt daarbij.

[4:09:17] Ik zou iedereen willen oproepen daar kennis van te nemen en deze ook te delen met vrienden, bekenden en wie dan ook.

[4:09:23] Het is een zeer indringende campagne en ik denk echt dat die effect kan en moet hebben.

[4:09:30] Een vraag van de VVD.

[4:09:31] Waar blijft dat ene aanspreekpunt bij de politie voor stalking en het landelijk uitrollen van stalkingsprotocol?

[4:09:36] Elk basisteam van de politie moet minimaal twee caseregisseurs stalking hebben... die bij gemiddelde en hoge risicostalkingszaken synergie voeren.

[4:09:45] Verder heeft de politie een landelijke instructie stalking.

[4:09:47] Deze geldt nog steeds en wordt uitgevoerd.

[4:09:51] Omdat het verbeteren van het contact met slachtoffers van stalking... een verantwoordelijkheid is van alle betrokken organisaties... zoals de politie, het Openbaar Ministerie, Veilig Thuis en Slachtofferhulp Nederland... werken zij gezamenlijk aan het verbeteren van het contact met slachtoffers... van partnerstalking of ex-partnerstalking.

[4:10:06] Deze organisaties zijn gestart met het ontwikkelen van een passende werkwijze die aansluit bij de behoefte van slachtoffers.

[4:10:12] De eerste resultaten van het ontwikkeltraject worden eind van dit jaar verwacht.

[4:10:18] Een deel van de middelen die mevrouw Müller heeft vrijgemaakt, die worden meerdere jaren juist ingezet voor dit traject.

[4:10:26] Nog een vraag vanuit de VVD.

[4:10:27] Worden de trainingen bij de politie voor kennis over femicide alleen ingezet voor de regisseurs zorg en veiligheid?

[4:10:32] En is daarmee in iedere eenheid voldoende kennis geborgd?

[4:10:36] Binnen de politie wordt continu geïnvesteerd in kennis, deskundigheid en bewustzijn van alle politiemedewerkers.

[4:10:40] En dat gaat veel breder dan de regisseurs zorg en veiligheid.

[4:10:44] Alle politiemedewerkers leren tijdens de basopleiding hoe zij moeten handelen als een spraak is of kan zijn van huiselijk geweld, stalking, dwingende controle of femicide.

[4:10:54] En de politiemedewerkers gebiedsgezonde politiezorg, bijvoorbeeld wijkagenten, kunnen signaal herkennen van sociale problematiek.

[4:11:00] Daarnaast worden politiemedewerkers die de vervolgopleiding familieagent, familierechercheur en wijkagent hebben gevolgd nog diepgaander opgeleid om de signaal te herkennen, vroegtijdig met partners samen te werken en snel hulp te bieden aan hen die dat nodig hebben en in te grijpen als dat nodig is.

[4:11:15] En verder is in het voortgezet politieonderwijs de opleiding zorg en veiligheid ontwikkeld, met daarin de module huiselig geweld en kindermishandeling.

[4:11:22] Dat wordt heel breed en op veel plekken ingezet, waarbij je natuurlijk altijd weer het risico hebt dat het daardoor te veel versnippert.

[4:11:28] Dus ook daar moeten we dan meer oog voor hebben.

[4:11:29] En dat zal hier iedere keer opnieuw spelen.

[4:11:31] Je wilt dat het breed wordt ingezet, dat iedereen het signaal herkent.

[4:11:34] Je wilt ook een specialist die er alles van weet.

[4:11:36] Beiden moeten we zien vorm te geven.

[4:11:38] Een vraag van de SGP.

[4:11:39] Is de staatssecretaris bereid om bij de aanpak van femicide serieus aandacht te besteden aan de aanpak van seksualisering van de samenleving en de vercommercialisering van vrouwen en om dat dan nieuw leven in te blazen?

[4:11:51] Ja, niet de vercommercialisering, maar de aanpak daarvan.

[4:11:55] Sexualisering van vrouwen, zoals het maken van seksistische opmerkingen en grappen, draagt bij aan de cultuur waarin ernstige vormen van geweld mogelijk worden.

[4:12:01] De staatssecretaris zei het ook al en mevrouw Moetleur gaf dat ook al aan.

[4:12:04] En in de campagnes Wat vind jij?

[4:12:06] tot Waar is het leuk voor allebei?

[4:12:08] En in de nieuwe campagne Vind je dat die grapopmerking niet kan?

[4:12:13] Man zeggen wat van is aandacht voor de impact van seksistische opmerkingen.

[4:12:18] Ook werkt immense Peter aan het tegengaan van seksisme.

[4:12:22] Het onderwijs is daarnaast ook aandacht voor het respectvol met elkaar omgaan en de gelijkheid van mannen en vrouwen.

[4:12:30] Er is mij geen onderzoek bekend waaruit een direct causaal verband blijkt tussen sekswerk en de seksualisering van vrouwen in het algemeen.

[4:12:37] En sekswerk is zoals ook de heer Van Dijk weet in Nederland een legaal beroep.

[4:12:42] Het is wel van belang dat sekswerkers hun werk kunnen uitvoeren zonder stigma, omdat sekswerkers dan eerder bereid zijn contact op te nemen met instanties bij misstanden.

[4:12:50] Dit draagt bij aan de veilige en gezonde sekswerkbranche.

[4:12:53] Het normaliseren van sekswerk is om die reden juist belangrijk.

[4:12:56] Daar worden de heer Van Dijk en ik het waarschijnlijk niet over eens, maar dat is wel het standpunt van het kabinet.

[4:13:00] Het kabinet ziet dan ook geen aanleiding om het normaliseren van sekswerk tegen te gaan, maar werkt juist aan het wegnemen van het stigma op sekswerk, omdat dit bijdraagt aan de veiligheid van sekswerkers.

[4:13:12] Daarmee eindig ik al.

[4:13:14] Er kan bijna de klok op gelijk zitten.

[4:13:17] Over klok gesproken, die houden we in het achterhoofd.

[4:13:20] Meneer Van Dijk.

[4:13:21] Heel kort.

[4:13:21] We zullen het niet hebben over wat we het beeld van vrouwen neerzetten als het gaat over het sekswerk.

[4:13:26] Daar gaan we niet uitkomen.

[4:13:28] Maar ik maak ook opmerkingen over de porno-industrie, die ook heel ruim baan krijgt in ons land.

[4:13:35] Wat doet dat met het beeld van vrouwen?

[4:13:36] Zou dat ook geen aandacht behoeven?

[4:13:40] De staatssecretaris.

[4:13:43] De geseksualiseerde beeldvorming rondom vrouwen, als dat uit de hand loopt, als dat toeleidt dat mannen een totaal vervrommen beeld krijgen van vrouwen, is dat een van de zaken die we moeten oppakken.

[4:13:59] En dat is ook iets wat plek krijgt in het onderwijs en ook in de campagnes die ik net noemde.

[4:14:03] Dus dat punt gaan we adresseren op die wijze.

[4:14:10] Nog een interruptie van mevrouw Becker.

[4:14:13] Het is mijn laatste.

[4:14:14] Ik hoop dat ik hem goed kan gebruiken met misschien wel een toezegging van de staatssecretaris.

[4:14:19] Want heel goed dat het kabinet aandacht besteed aan bewustwording rondom grappen die niet kunnen of grensoverschrijdende zaken.

[4:14:28] Maar je komt natuurlijk op een gegeven moment op een terrein, dan is het niet meer een grap die niet kan, maar dan is het gewoon pure vrouwenhaat.

[4:14:34] Dat hebben we in het VK gezien met de incelbeweging, waar mannen zeggen dat ze onvrijwillig celibater zijn en elkaar aanraden om over te gaan tot verkrachting.

[4:14:46] In het VK is men daardoor overgegaan tot het aanmerken van vrouwenhaat als extremisme.

[4:14:51] waarover gerapporteerd wordt door de diensten en wat in de gaten wordt gehouden.

[4:14:56] Er wordt in Nederland gezegd door het kabinet dat doen wij hier niet, want we rapporteren er alleen over als het onderdeel is van een andere extremistische ideologie.

[4:15:05] Zou deze staatssecretaris er dus in willen duiken of niet toch?

[4:15:08] bijvoorbeeld in het jaarrapport van de NCTV, een apart kopje moet hebben vrouwenhaat.

[4:15:15] En dan zeg ik niet meteen dat het als extremisme moet worden aangemerkt, maar ik denk wel goed dat we het blijven monitoren met elkaar.

[4:15:21] Is hij bereid om dat te bekijken?

[4:15:23] De staatssecretaris.

[4:15:25] Ja voorzitter, ik moet wel even oppassen dat ik hier niet diep in de verantwoordelijkheden van de mis-van-binnenlandzaak weer ga duiken.

[4:15:29] Dan raken we namelijk weer een nieuw onderwerp aan.

[4:15:31] Maar ik wil het wel bij hem adresseren, dat we hier naar kunnen kijken.

[4:15:34] Ik denk dat het wel altijd mee zal lopen in andere bedreigingen die er zijn.

[4:15:39] Maar daar kan vrouwenhaat zeker een onderdeel van uitmaken.

[4:15:42] Dus ik ga dit uitzetten.

[4:15:51] De vraag drong zich aan mij op of er een terugkoepeling kon en wanneer we die dan kunnen verwachten over de uitkomst van het overleg met de minister van Binnenlandse Zaken.

[4:15:58] Voor het eind van dit jaar.

[4:16:00] Heel goed, dank u. En gaat u door.

[4:16:06] Oké, ik ging naar een nieuw blokje.

[4:16:07] Het ene laatste, bewustwording en scholing.

[4:16:10] We hebben natuurlijk al stiekem een beetje bewustwording net aangeraakt, maar wellicht kunnen we nog wat meer doen.

[4:16:15] Vraag van SP en CDA over te weinig capaciteit bij de coalitie.

[4:16:20] En de vraag werd al gesteld aan de indiener van deze nota, is het te weinig?

[4:16:24] Zij zei van ja, inderdaad, dat is een probleem.

[4:16:27] De politiecapaciteit en de politiebegroting vallen binnen de portefeuille van de minister van Justitie en Veiligheid.

[4:16:37] Hij spreekt en informeert de Kamer hier regelmatig over, bijvoorbeeld via het halfjaarbericht politie.

[4:16:42] Dat volgt eind dit jaar.

[4:16:44] Iedereen wil de onveiligheid van vrouwen aanpakken en daar wekt de politie volop aan mee.

[4:16:51] en extra structurele middelen die kunnen daarbij helpen.

[4:16:55] Daarbij wil ik wel de kanttekening plaatsen dat het werven en trainen van goed opgeleide agenten niet van de een op de andere dag gerealiseerd is.

[4:17:02] De capaciteit staat onder druk en dat is regelmatig met uw Kamer besproken.

[4:17:06] En dat is interessant, maar dat vraagstuk speelt echt op alle plekken waar we op dit moment geld uitzetten, van defensie tot en met in de zorg.

[4:17:12] Extra geld leidt niet automatisch tot extra professionals.

[4:17:15] Ik zie het ook in mijn eigen portefeuille rondom gevangenispersoneel, dezelfde problematiek.

[4:17:20] Extra geld helpt.

[4:17:21] Maar het hoeft niet zomaar nieuw personeel te voorschrijven.

[4:17:25] Het is een uitdaging, gelet op de krappe arbeidsmarkt.

[4:17:28] Het absorptievermogen van het korps is bereikt.

[4:17:33] De politie en de politieacademie zullen de komende jaren nog bezig zijn met het opleiden van de vervangende agenten van het vertrekkend personeel.

[4:17:40] Want er gaan veel met pensioen.

[4:17:41] En de uitbreiding die door de vorige kabinetten in gang zijn gezet.

[4:17:46] Maar het goede is natuurlijk, er is in februari een begrotingsbehandeling en die biedt de Kamer alle ruimte om per amendement eventuele wijzigingen nog aan te brengen.

[4:17:54] In de wetenschap dat niet iedere euro misschien direct in het nieuwe personeel kan worden omgezet.

[4:18:01] Veel vragen zijn er gesteld over de slachtofferdivijs.

[4:18:03] Ik zie het hier staan bij VVD en Volt, maar volgens mij heb ik hier ook meerdere partijen over gehoord.

[4:18:07] Hoe zit dat nou met de uitrol van het slachtofferdivijs?

[4:18:10] Meneer Staatssecretair, u heeft een interruptie van mevrouw Dobbe.

[4:18:13] Dat ging over de capaciteit bij de politie en de middelen die daarbij horen.

[4:18:20] De politie zegt zelf dat ze te weinig middelen hebben om alle politietaken te kunnen doen.

[4:18:24] Het is goed om te horen dat de staatssecretaris erkent dat het nodig is, dat het kan helpen.

[4:18:30] En dat het ingewikkeld is, dat snap ik.

[4:18:32] Maar als er geen middelen zijn, kun je ze ook niet aannemen of trainen.

[4:18:37] Maar ik weet niet zo goed hoe ik dit nu moet duiden.

[4:18:40] Is dit een uitnodiging voor ons om een amendement te maken omdat de staatssecretaris dit zelf ook nodig vindt?

[4:18:46] Of wat zegt hij nu tegen ons?

[4:18:48] Want hij kan het natuurlijk ook zelf voorstellen om het te regelen.

[4:18:52] Maar ik kom met liefde met een amendement, hoor.

[4:18:55] Als hij dan vervolgens ook oordeel Kamer krijgt van deze staatssecretaris of als hij die gaat aanbevelen.

[4:19:02] Maar waar nodigt hij ons nu toe uit?

[4:19:06] Dat is een heel pertinente vraag, meneer de staatssecretaris.

[4:19:09] Ja, dat kun je altijd krijgen in zo'n debat.

[4:19:10] Dat mensen vragen gaan stellen, dat hoort erbij.

[4:19:14] Hier zit een uiterst demissionaire staatssecretaris.

[4:19:17] Met een uiterst bescheiden basis in deze Kamer van 32 zetels.

[4:19:22] Dat is niet veel.

[4:19:26] Daarom ook een bescheiden opstelling in deze.

[4:19:28] En ook een redelijk beleidsarme begroting.

[4:19:30] Waarin dit soort ingrijpende keuzes volgens mij nog niet gemaakt zijn.

[4:19:34] Of er in februari ruimte is op de begroting om meer te doen voor de politie hangt uiteindelijk heel erg sterk af welke dekking daarbij gezocht wordt en welke meerderheden daarvoor gevonden kunnen worden.

[4:19:46] Dus als ik mijn justitiepet opzet, dan zeg ik uiteraard graag.

[4:19:52] Dan kan ik zo een heel mooi lijstje maken waar ik graag meer vermiddelen voor zou willen hebben.

[4:19:57] Maar het moet wel gedekt.

[4:19:58] En zeker in de huidige constellatie heb ik daar de ruimte niet voor.

[4:20:03] Maar in februari, is het goede nieuws, zit er wel een missionair kabinet.

[4:20:06] Wellicht zijn we dan ook al heel ver in kabinetsonderhandelingen.

[4:20:09] Geeft dat richting.

[4:20:11] Maar ik weet wel bijna zeker dat er nog verschuivingen komen.

[4:20:14] Maar ik weet niet precies in welke ronde.

[4:20:16] Ik kan daar nu ook geen voorschot op nemen.

[4:20:18] Het extra geld voor de politie helpt, hoe het eruit ziet, kan per amendement.

[4:20:22] Het hangt van de dekking af of dat dan oordeel Kamer krijgt of niet.

[4:20:29] U was iets vergeten, hè?

[4:20:31] Nou, we nemen graag die uitdaging aan en dan gaan we inderdaad met een voorstel komen.

[4:20:35] Dank u wel.

[4:20:37] Altijd supergoed als politieke partijen met een begrotingsamendement komen.

[4:20:40] Dat heeft een enorme impact.

[4:20:41] Dat heeft vaak meer impact dan een paar losse moties.

[4:20:44] Dus wat dat betreft altijd goed om dat te doen.

[4:20:48] Ik ga door met het slachtofferdiefhuis.

[4:20:50] Het wordt in vier regio's ingezet.

[4:20:55] Het gaat om Rotterdam-Rijnmond, Haaglanden, Hart van Brabant en Noord-Nederland.

[4:21:03] Op meerdere momenten in het jaar volgen er meer regio's.

[4:21:07] Amsterdam is inmiddels al gestart met de voorbereiding.

[4:21:10] En waarom gaat het nou een beetje langzaam?

[4:21:14] Omdat als je dat slachtofferdevice in wil zetten, dan moet dat gebruik daarvan ingebed zijn in een goede regionale werkwijze en samenwerking.

[4:21:22] De evaluatie die dit jaar is uitgevoerd, laat zien wat er voor nodig is om gebruik van een slachtofferdevice landelijk toepasbaar te maken.

[4:21:28] En we hebben de gemeente nodig in deze ontwikkeling, omdat zij de vrouwenopvangorganisaties financieren.

[4:21:33] Het is een gedecentraliseerde ondersteuning.

[4:21:36] En zij hebben een belangrijke rol in de werkwijze rond de slachtofferdevice.

[4:21:39] tot een voorstel voor het vervolg te komen.

[4:21:41] Inclusief de financiering worden op basis van het rapport nu gesprekken met onder meer de gemeente en de vrouwenopvang gevoerd.

[4:21:47] Ik informeer uw Kamer voor het einde van het jaar over dit voorstel.

[4:21:52] Dus het gaat vlot.

[4:21:53] Het gaat ook op dit moment al vlot, maar we proberen dat wel degelijk met verenigde krachten landelijk te krijgen.

[4:21:58] Dan nog een vraag van mevrouw Dobbe.

[4:22:01] Onveilige plekken.

[4:22:02] Elke gemeente zou een plan moeten hebben om die plekken voor vrouw en meisje veilig te houden.

[4:22:06] Wat vinden de indieners daarvan?

[4:22:08] Dat heeft u al gehoord.

[4:22:09] Maar de vraag is ook wat vindt de staatssecretaris daarvan?

[4:22:12] En dat ben ik.

[4:22:13] De inrichting van de openbare ruimte is primair de verantwoordelijkheid van de gemeente.

[4:22:17] Het ministerie van Justitie en Veiligheid en het ministerie van Volksassisting en Ruimteordening werken ter ondersteuning daarvan welzamen op het onderwerp veilig ontwerp en beheer.

[4:22:27] Veilig ontwerp en beheer is de aanpak die zich richt op het creëren van veilige en leefbare omgevingen door middel van doordacht ontwerp en beheer van de fysieke ruimte, met als doel het verminderen van criminaliteit en overlast en het verkleinen van onveiligheidsgevoelens.

[4:22:42] Hiervoor maken we gebruik van de expertise bij kennisinstellingen zoals het Centrum voor Criminaliteitspreventie

[4:22:47] en Veiligheid en Hogeschool in Holland.

[4:22:51] Ook werkt het kabinet via het programma Veilig Steden, ondersteund door mijn collega van OCW, aan het vergroten van de veiligheid van vrouwen en meisjes in de publieke ruimte en tijdens het uitgaan.

[4:23:00] In 2024 is extra geld beschikbaar gesteld, zodat nu in totaal 25 gemeenten aan dit programma kunnen meedoen en van elkaar kunnen leren.

[4:23:09] Er zijn publiekscampagnes, meldpunten voor slachtoffers van straatintimidatie en lesprogramma's en trainingen voor horecabedrijven.

[4:23:17] Voorzitter, ik kom aan het laatste mapje en dat heet overig.

[4:23:21] Dat is een dun mapje, dus dat is goed, want we lopen uit de tijd.

[4:23:23] Ondanks mijn poging het een beetje vlot te doen.

[4:23:26] Een vraag van de heer Timmermans.

[4:23:29] Seksuele intimidatie krijgt in dit geheel te weinig aandacht.

[4:23:32] Daar begint het vaak mee, vaker op de werkplek.

[4:23:34] Dit verdient ook onze aandacht.

[4:23:37] Ja, de heer Timmermans geeft recht aan dat seksuele intimidatie een onderwerp is dat aandacht verdient.

[4:23:42] Seksuele intimidatie is een belangrijk maatschappelijk vraagstuk dat het kabinet integraal aanpakt.

[4:23:46] De strafbaarstelling van seksuele intimidatie in het openbaar is onderdeel van de wet seksuele misdrijven in juli 2024 is er ingevoerd.

[4:23:54] Het is een belangrijke mijlpaal, maar het is het sluitstuk van een veel bredere aanpak waarin ook aandacht is voor preventie en bewustwording.

[4:24:01] Ook in het kader van het Nationaal Actieprogramma aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld is er aandacht voor seksuele intimidatie specifiek op de werkvloer, onder andere via publiekscampagnes.

[4:24:12] Verder werken de staatssecretaris van Participatie en Integratie samen met de werkgevers en werknemers en de regeringscommissaris aan maatregelen gericht op de werkvloer.

[4:24:20] Denk aan omstandentrainingen en een sectoraanpak waarin er op maat ondersteuning wordt geboden aan de branches.

[4:24:27] Daarnaast werkt de staatssecretaris van Participatie en Integratie aan een wetsvoorstel om een gedragscode ongewenst gedrag te verplichten voor werkgevers.

[4:24:37] Dan nog een heel kort antwoord op de allerlaatste vraag.

[4:24:40] Die komt van mevrouw Weijen Nass.

[4:24:43] Wat gebeurt er met de voorvluchtige vader in de zaak van Ryan?

[4:24:46] Daar kan ik helaas niet op ingaan, want dat is een lopende zaak.

[4:24:51] Het is niet anders.

[4:24:52] En daarmee kom ik tot een afronding.

[4:24:55] Dank u wel.

[4:25:08] We zullen eerst maar eens de moties gaan doen, denk ik, als iemand een toevallige motie heeft.

[4:25:15] Ik zit op de tien over half elf te letten.

[4:25:17] We lopen gewoon een beetje klem hier, maar laten we dan... We zullen gewoon doorgaan nu, lijkt mij?

[4:25:22] Oké, dan geef ik het woord aan mevrouw Becker.

[4:25:25] Dank u wel, voorzitter.

[4:25:26] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat de grote onveiligheid van vrouwen en problematiek van femicide in Nederland prioriteit verdient, verzoekt de regering alle acties die op dit terrein lopen en gezet moeten worden integraal te vervatten in een integraal actieplan geweld tegen vrouwen en een nationaal coördinator aan te stellen voor de voortvarende uitvoering voor het einde van het jaar en gaat over tot de orde van de dag.

[4:25:46] Deze motie is mede ondertekend door mevrouw Van der Wer, mevrouw Butler, mevrouw Dobbe en mevrouw Bruini.

[4:25:53] De Kamer, gehoord de beraadslaging, overwegende dat op basis van artikel 4.3 van het BW iemand van rechtswegen onwaardig is om te erven van degene die hij om het leven heeft gebracht, constaterende dat de dader niet van rechtswegen onwaardig is om te erven van een slachtoffer wanneer hij door de rechter enkel TWS opgelegd heeft gekregen of vlak na zijn daad is overleden.

[4:26:10] waardoor niet kan worden voldaan aan het wettelijk vereisten van een strafrechtelijke veroordeling, van mening dat het onrechtvaardig is dat nabestaanden in deze en vergelijkbare gevallen zelf op basis van artikel 6-2bw een juridische procedure moeten starten om de dader uit te sluiten van de erfenis, verzoekt de regering om te komen met een wetsvoorstel om het erfrecht hierop aan te passen, en gaat over tot de orde van de dag.

[4:26:29] Deze motie is mede ondertekend door de leden Elian, Müller en Dobbe.

[4:26:33] Laatste voorzitter.

[4:26:34] De Kamer, gehoord de beraadslaging constaterende dat omstanders en nabestaanden van femicideslachtoffers aangeven dat beslissingen over de behandeling, aanpak en verblijfsblokatie van de dader vaak vanwege privacyregels niet met hen gedeeld wordt, constaterende dat vele slachtoffers van femicide steeds opnieuw hun verhaal moeten doen bij verschillende instanties en centrale registratie door privacywetgeving bemoeilijkt wordt, verzoekt de regering een inventarisatie te maken van welke privacywetgeving momenteel in de weg staat aan gegevensuitwisseling

[4:27:00] ter voorkoming en bestraffing van femicide en een voorstel te doen om de veiligheid van vrouwen zoveel als mogelijk voor privacy van de dader te laten gaan.

[4:27:07] En gaat over tot de orde van de dag.

[4:27:12] Dank u, mevrouw Becker.

[4:27:13] Dan is mevrouw Dobbe.

[4:27:16] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat economisch geweld tegen vrouwen een belangrijk aspect is van gendergerelateerd geweld en de afhankelijkheidspositie van vrouwen, overwegende dat economisch geweld specifieke aandacht verdient in het tegengaan van gendergerelateerd geweld, waaronder femicide.

[4:27:31] Verzoekt de regering te onderzoeken wat de aard en schaal van economisch geweld tegen vrouwen in Nederland is en ook de wenselijkheid van het specifiek strafwaarstellen van economisch geweld in het onderzoek mee te nemen en hierover de Kamer te informeren.

[4:27:42] Verzoekt de regering tevens zich in te spannen om de bewustwording over economisch geweld te vergroten en gaat over tot de orde van de dag.

[4:27:48] Mede ondertekend door de leden Becker en Van der Werff.

[4:27:53] En de Kamer gehoort de beraadslaging, constaterende dat in heel Nederland vrouwen fietsacties organiseren om onveilige plaatsen in gemeenten onder de aandacht te brengen, overwegende dat de openbare ruimte meer moet worden ingericht zodat deze ook veilig is voor vrouwen en meisjes, verzoekt de regering zich in te spannen zodat alle gemeenten een plan hebben, samen met vrouwen opgesteld, om de veiligheid van vrouwen in de openbare ruimte te vergroten en onveilige plekken in de gemeente te identificeren en veiliger te maken, en gaat over tot de orde van de dag.

[4:28:19] recent mede-ondertekend door het lid Van der Werf.

[4:28:23] Verder wil ik nog wel de complimenten geven aan mevrouw Mütleur, die het uitstekende initiatiefnota heeft geschreven en deze ook uitstekend heeft verdedigd.

[4:28:33] Dank u wel.

[4:28:36] En daarmee krijgt mevrouw Van der Werf het woord.

[4:28:40] Dank u wel.

[4:28:41] Ik zal ook eerst een motie doen.

[4:28:43] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat het aantal meldingen van sextortion het afgelopen jaar is verdubbeld, constaterende dat de gevolgen voor slachtoffers van sextortion zeer ingrijpend zijn, waarbij ze vaak langdurig kampen met angst, schaamte en ernstige psychische gevolgen.

[4:28:58] Overwegende dat Primair moet worden ingezet op het zo snel mogelijk verwijderen van de beelden, maar ook de strafrechtelijke vervolging van sextortion kan worden verbeterd.

[4:29:06] Overwegende dat sextortion wordt vervolgd als afpersing of achterdreiging en als misdrijf tegen het openbaar gezag en niet als misdrijf tegen de zeden, terwijl slachtoffers dit wel als seksueel geweld ervaren.

[4:29:17] Van oordeel dat sextortion Primair een aantasting vormt van iemand's seksuele autonomie en veiligheid, verzoekt de regering te onderzoeken

[4:29:25] of een afzonderlijke strafbaarstelling van sextortion mogelijk is waarbij sextortion expliciet wordt aangemerkt als misdrijf tegen de zeden en gaat over tot de orde van de dag.

[4:29:34] Deze motie is mede ondertekend door mevrouw Michonne Derksen van de VVD en de heer Diederik van Dijk van de SGP.

[4:29:42] Ik wil nog een laatste woord van dank richten aan mevrouw Mutluar, maar niet in de laatste plaats aan een aantal mensen die hier vanavond ook op de tribune zitten.

[4:29:53] Mevrouw Godwald, beste Barbara, maar ook de mama van Sanne, helemaal uit Winterswijk, de andere kant van het land, hier naartoe gekomen.

[4:30:02] En heel veel dank dat jullie er vanavond waren.

[4:30:05] Het maakte het een extra bijzondere avond.

[4:30:16] Daarmee geef ik graag het woord aan de heer Timmermans.

[4:30:18] Dank voorzitter.

[4:30:19] Twee moties.

[4:30:20] Kamergrote beraadslaging constaterend dat het huidige plan van aanpak stop femicide een belangrijke eerste stap is, maar dat de uitvoering nog versnipperd en incidenteel is.

[4:30:28] Overwegende dat femicide voortkomt uit het bredere probleem van geweld tegen vrouwen.

[4:30:32] Overwegende dat geweld tegen vrouwen een structureel maatschappelijk probleem en een mensrechten schenning vormt.

[4:30:38] Vermening dat geweld tegen vrouwen inclusief femicide in samenhang met elkaar moet worden aangepakt.

[4:30:42] Vermening dat een vaste bewindspersoon verantwoordelijk moet worden voor die aanpak.

[4:30:46] ...verzoekt de regering om één winstpersoon verantwoordelijk te maken... ...voor de uitvoering van een samenhangende nationale aanpak van geweld tegen vrouwen... ...en gaat over tot de orde van de dag.

[4:30:53] Mede ondertekend door mijn collega Hudler.

[4:30:56] En dan de tweede motie, de Kamergrote Beraadslaging.

[4:30:58] We constateren dat aan femiciden vaak waarschuwingssignalen voorafgaan.

[4:31:03] Overwegend dat deze signalen onvoldoende worden herkend... ...en dat betere samenwerking, registratie, nazorg en bewustwording noodzakelijk zijn...

[4:31:09] spreekt uit dat Nederland aanvullende maatregelen tegen femicide moet nemen en verzoekt de regering om bij de uitwerking van wetgeving en beleid in ieder geval mee te nemen.

[4:31:18] Het invoeren van strafverzwarende omstandigheden bij partner- en familiedoding, het expliciet strafbaar stellen van niet-fatale verburging

[4:31:25] en zo snel mogelijk strafbaar stellen van psychisch geweld, het versterken van de aanpak van stalking, onder meer door schrappen van de klachtvereisten en de inzet van elektronische beschermingsmiddelen, het borgen van kennis over intieme terreur in alle politieeenheden, bij alle parketten en binnen de rechtspraak, onder andere de landelijke uitrol van Filomena,

[4:31:44] het verbeteren van samenwerking en informatieuitwisseling via een centraal registratiesysteem en de risicotaxatie, de uitbreiding van het Landelijk Expertisecentrum Eregerelateerd Geweld met Femicide, betere nazorg voor slachtoffers en nabestaanden inclusief gecombineerde rechtszittingen en gespecialiseerde psychologische zorg, het uitbreiden van het hulpaanbod voor potentiële daders, het jaarlijkse nationale bewustvoeringscampagne en structurele preventieprogramma's voor jongeren en nadruk op de rol van mannen en vaders en gaat over tot de orde van de dag,

[4:32:12] Mede ondertekend door collega Muttler, die ik ook bedank voor haar fantastische nota.

[4:32:18] Ik dank de provincie er ook voor hun antwoorden op onze vragen.

[4:32:22] En ik spreek mijn bewondering uit voor iedereen op de publieke tribune.

[4:32:25] Dank u wel.

[4:32:28] Dat was prachtig, maar dat mag ik niet zeggen, geloof ik.

[4:32:32] Ik geef graag het woord aan de heer Diederik van Dijk.

[4:32:34] Dank u wel.

[4:32:35] En ook van mijn kant dank aan mevrouw Müttler en dank aan de bewindspersonen voor de gegeven antwoorden.

[4:32:40] Voorzitter, wel een campagne tegen...

[4:32:43] onsmakelijke mannengrappen, hoe terecht ook, maar niet over de duistere kanten van de pornoindustrie.

[4:32:49] Dat wringt en daarom de volgende motie.

[4:32:52] De Kamer, gehoord de beraadslaging, consterende dat de emancipatienota 2007 al waarschuwde voor de toenemende seksualisering en vercommercialisering van vrouwen.

[4:33:02] Consterende dat het kabinet in 2009 maatregelen aankondigde, maar dat de maatschappelijke trends sindsdien niet zijn gekeerd.

[4:33:09] overwegen dat de brede beschikbaarheid van pornografie bijdraagt aan de objectivering van vrouwen en daarmee ook een voedingsbodem vormt voor een ongezonde kijk op vrouwen, verzoek de regering met een integraal actieplan te komen tegen seksualisering in de samenleving, inclusief maatregelen tegen normalisering van pornografie, daarbij lessen te trekken uit de eerdere inzet van 2007 en 2009 en de Kamer jaarlijks te informeren over de voortgang en gaat over tot de orde van de dag.

[4:33:37] Dank u, voorzitter.

[4:33:39] Dank u, meneer Van Dijk.

[4:33:40] Daarmee geef ik heel graag het woord aan mevrouw Bruining van meneer Sociaal Contract.

[4:33:46] Dank, voorzitter.

[4:33:46] Ik heb twee moties.

[4:33:47] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constateerde dat slachtoffers van dreigende femicide en hun omgeving vaak niet weten waar zij laagdrempelig terecht kunnen voor hulp en advies.

[4:33:56] Overwegende dat de Kamer eerder een motie heeft aangenomen te verkennen hoe de Europese Hulplijn 116 in Nederland kan worden ingevoerd, constateerde dat Veilig Thuis in de huidige vorm niet geëpikeerd is en niet over de juiste expertise beschikt.

[4:34:07] om een dergelijke gespecialiseerde hulplijn uit te voeren.

[4:34:10] Ik verzoek de regering om de uitkomsten van de verkenning te vertalen naar een concreet voorstel voor de invoering van hulplijn 116, dit onder te brengen bij een onafhankelijke organisatie met bewezen expertise op het terrein van geweld tegen vrouwen, en daarbij tevens de onderzoek hoe structurele financiering duurzaam kan worden geborgen, evenals brede bekendheid via een landelijke campagne.

[4:34:27] Ik ga over tot de orde van de dag.

[4:34:31] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constateerde dat in Nederland iedere acht dagen een vrouw door femicide om het leven komt en aan bestaande initiatieven en projecten vaak versnipperd opereren.

[4:34:39] Overwegend dat versnippering leidt tot gemiste kansen om levens te redden, terwijl kennisexpertise en beweeseffectieve werkwijze juist breed gedeeld en versterkt moeten worden.

[4:34:46] overwegend dat in verschillende Europese landen al waardevolle ervaringen zijn omgedaan in de preventie en bestrijding van femicide, verzoekt de regering om een landelijk consortium van werkende initiatieven tegen femicide en vrouwenhaat te ondersteunen en daarbij te onderzoeken hoe kennis en expertise uit andere Europese landen die voorop lopen op dit terrein actief kunnen worden betrokken, verzoekt de regering voortom jaarlijks een congres te organiseren waarin kennisdeling, praktijk, ervaring en beleidsontwikkeling samenkomen, zodat de aanpak van femicide nationaal en internationaal structureel wordt versterkt, en gaat over tot de orde van de dag.

[4:35:16] Dank u wel.

[4:35:17] Dank u wel, mevrouw Bruining.

[4:35:19] Prachtig.

[4:35:20] En daarmee krijgt de heer Emiel van Dijk het woord.

[4:35:22] Die heeft geen moties.

[4:35:25] Geen motie, voorzitter.

[4:35:27] Nou goed, daar spreken we nog over.

[4:35:30] Dan geef ik graag het woord aan de heer Van Meijeren.

[4:35:33] Voorzitter, elk slachtoffer van dodelijk geweld is er één teveel, ongeacht de achtergrond van de dader of de achtergrond van het slachtoffer, ongeacht het motief.

[4:35:43] En in Nederland liggen de opsporingscijfers veel te laag en daarom steunt RvD consequent alle voorstellen.

[4:35:50] We doen zelf veel voorstellen op het gebied van het verbeteren van de opsporingscapaciteit, meer politiebureaus, betere efficiëntie, betere prioritering.

[4:36:00] Maar wat mij zorgen baart is dat in dit debat tal van voorbarige conclusies worden getrokken over de achtergronden en beweegredenen van de daders, zonder dat daar op dit moment betrouwbare gegevens over bestaan.

[4:36:16] Dat leidt tot verkeerde beeldvorming, beschuldigende vingers over en weer en het onnodig tegen elkaar opzetten van groepen in onze samenleving.

[4:36:24] Het CBS registreert op dit moment bij moord en doodslag alleen de aantallen, de leeftijd, het geslacht en de relatie tussen dader en slachtoffer.

[4:36:34] En vorige week is er een motie aangenomen om ook de eventuele migratieachtergrond van daders te registreren.

[4:36:41] Allemaal waardevolle informatie, maar nog steeds zegt het niets over de motieven

[4:36:46] achter het geweld, terwijl daar wel volop over wordt gespeculeerd en tal van beleid op wordt gebaseerd.

[4:36:52] En omdat effectief beleid gebaseerd moet zijn op feiten in plaats van op aannames, dien ik de volgende motie.

[4:37:00] De Kamer, gehoord de beraadslaging, verzoekt de regering te laten onderzoeken welke motieven ten grondslag liggen aan moord- en doodslagszaken in Nederland, met bijzondere aandacht voor partnerdoding en de Kamer over de uitkomsten te informeren en gaat over tot de orde van de dag.

[4:37:17] Dank u wel meneer Vermeijden en daarmee krijgt mevrouw Wejenas het woord.

[4:37:22] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[4:37:23] Twee moties van mijn kant.

[4:37:24] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constateren dat uithuwelijken een onaanvaardbare schending vormt op de persoonlijke vrijheid, vaak met verstrekkende sociale en psychische gevolgen.

[4:37:34] We constateren dat uithuwelijken strafbaar is op basis van artikel 284 van het wetboek van strafrecht.

[4:37:39] Het gaat over het dwingen van iemand door geweld, feitelijkheden of bedreigingen en dat de maximale strafviel voor twee jaar bedraagt.

[4:37:45] We overwegen dat de huidige strafvoorstelling en strafmaat niet in verhouding staat met de ernst en impact van dit misdrijf.

[4:37:51] verzoekt de regering voor huwelijke onderdwang en een aanzienlijk hogere strafmaat in het wetboek van strafrecht op te nemen dan de huidige twee jaar en gaat over tot de orde van de dag.

[4:38:00] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat femicide vaak wordt gepleegd door ex-partners en dat er binnen sommige groepen statistisch hogere risico's zijn, overwegende dat preventie en interventie effectiever zijn, waar er ook rekening gehouden wordt met deze risicoprofielen,

[4:38:18] ...verzoekt de regering om in het beleid rondom femicide en gendergerelateerd geweld... ...expliciet aandacht te besteden aan groepen met een verhoogd risico... ...en daarbij gerichte preventie- en interventieprogramma's te ontwikkelen.

[4:38:29] En dat gaat over tot de orde van de dag.

[4:38:32] Ik wil mevrouw Müller bedanken voor haar uitvoerige beantwoording... ...en haar gloedvolle betogen op dit onderwerp.

[4:38:42] Dank voor die inzet.

[4:38:44] Ook dank aan de beide staatssecretarissen voor hun beantwoording.

[4:38:49] Dank u wel, mevrouw.

[4:38:50] En dan het lid Kostic.

[4:38:53] Mij past enige bescheidigheid.

[4:38:54] We zijn natuurlijk een kleine partij als Partij voor het Dieren.

[4:38:57] Dus we konden niet op dit dossier de kaart trekken.

[4:38:59] Maar ik ben heel blij met het initiatief van Kamerlid Muttler.

[4:39:04] En overigens ook de inzet van vele anderen hier in de Kamer.

[4:39:07] Maar ook zeker in de samenleving.

[4:39:09] En het is volgens mij veelzeggend hoeveel mensen hier in de zaal zitten.

[4:39:14] en er nog naast ongetwijfeld nog mensen thuis kijken.

[4:39:17] Dus wat ik heb gezegd, we vinden het heel belangrijk dat er meer aandacht komt voor preventie, over waar het eigenlijk allemaal begint, diep in de samenleving, van inderdaad de kantines tot de studentenhuizen.

[4:39:33] Daar moeten we ons van bewust van zijn en ons durven uitspreken als we zien dat er haatelijk taal wordt gebruikt tegen vrouwen.

[4:39:43] En bepaalde mannen niet weglaten komen met zogenaamde grapjes.

[4:39:48] En wat mij betreft geldt het ook voor gedrag in de Kamer.

[4:39:53] Maar voor ons is het belangrijk dat deze voorstellen die nu worden voorgesteld, dat het zo snel mogelijk wordt doorgezet.

[4:39:59] Volgens mij hebben vrouwen daar heel veel aan.

[4:40:02] Dus maak daar vooral vaart mee en de Partij voor de Dieren zal dat altijd steunen.

[4:40:10] Hartelijk dank voor deze welsprekende inbreng.

[4:40:15] En dan komen we nu op dat droevige moment dat we zijn ingehaald door de klok.

[4:40:19] En dat is droevig als ik denk aan de moeder van Sanne, die inderdaad vanuit Witterswijk hier dus naartoe gekomen is.

[4:40:25] Want we staan nu op een theesplitsing.

[4:40:29] Of we verplaatsen, op een enige moment, of we gaan akkoord met dat er een schriftelijke appreciatie komt van deze moties.

[4:40:38] Maar wat ik me niet kan voorstellen is dat we vanavond... Het kan ook nog zijn, ik zeg het maar gewoon, als de bewindspersonen in staat zijn om onmiddellijk een applicatie te geven.

[4:40:56] Een kleine suggestie.

[4:40:57] Wij hebben morgen aan het einde van de dag een twee minuten debat met in ieder geval de staatssecretaris van VWS.

[4:41:05] Zou het een idee kunnen zijn dat wij voor die tijd de schriftelijke appreciatie van deze moties ontvangen zodat als wij daar nog een vraag over hebben we daar ook onze termijn voor kunnen gebruiken morgen?

[4:41:16] Het is maar een suggestie.

[4:41:19] Ik ben overal voorin.

[4:41:20] Als ik mag vragen, voorzitter, het is vijf voor elf.

[4:41:25] Waarom, als het vlot kan, laten we het toch afmaken?

[4:41:29] Ik bedoel, we zitten wel eens later in het debat, geloof ik.

[4:41:33] Voorzitter, als we twee minuten hebben, dan zijn wij in staat al deze moties momnelijk te appreciëren.

[4:41:38] Ik denk dat het heel snel gaat en dan kunnen we gewoon door.

[4:41:41] En dan kan er over een en ander ook snel gestemd worden.

[4:41:44] Maar het is maar een suggestie van onze kant.

[4:41:46] Wij zijn daartoe in staat.

[4:41:47] Het lijkt mij geweldig.

[4:41:48] Ik ben altijd bang voor de zorgvuldigheid die dit onderwerp wel betreft.

[4:41:51] Maar als u dat met behoud van zorgvuldigheid nu kunt appreciëren, dan is dat natuurlijk briljant.

[4:41:56] En ik kijk naar links en dan gaan we dat dus nu ook doen, denk ik.

[4:41:59] Betekent dit nou wel dat u twee minuten schorsing nodig heeft?

[4:42:07] We doen het vier minuten en dan zien we u over vier minuten.

[4:47:25] Oké, dames en heren, wij gaan hier door alsof er helemaal niets aan de hand is, maar er zijn wel hier adviezen voorbereid in deze korte tijd.

[4:47:36] Mevrouw Pauw.

[4:47:37] Dank u wel, voorzitter.

[4:47:38] Motie 1.

[4:47:39] Ik ga er gewoon zo snel mogelijk doorheen.

[4:47:41] Poem is ho.

[4:47:42] Motie 1, oordeel Kamer.

[4:47:44] Motie 3, oordeel Kamer.

[4:47:49] Motie 4, oordeel Kamer.

[4:47:53] Motie 7.

[4:47:56] Overbodig.

[4:47:57] Er is al een coördinerend bewindspersoon.

[4:48:02] En dat ben ik.

[4:48:04] Motie 9.

[4:48:06] Moet ik ontraden.

[4:48:08] Dit is al deel van het algehele beleid zoals ook toegelicht in het debat.

[4:48:12] Maar we willen daar niet een los actieplan voor.

[4:48:16] Motie 10.

[4:48:19] Zou ik mevrouw Breijning eigenlijk willen vragen om aan te houden?

[4:48:22] Ik had het besproken met mevrouw Bekker dat wij de positie van Veilig Thuis ook in verhouding tot 1.1.6 met elkaar zouden gaan bespreken.

[4:48:30] We gaan toch met elkaar zitten om te spreken over het coördineren van bewindspersoon.

[4:48:34] Het lijkt me dat dit ook een mooi punt op de agenda dan zou kunnen zijn.

[4:48:37] En het verzoek om hem tot die tijd aan te houden.

[4:48:40] Anders ontraad ik hem.

[4:48:42] Zij zij dreigend.

[4:48:43] Ik hou hem aan.

[4:48:44] Ik hou niet van dreigementen.

[4:48:48] En bij motie 11, en die gaat mevrouw Breiningen nog minder leuk vinden, vraag ik haar ook om die aan te houden, omdat dit iets is wat we eigenlijk juist bij de coördinator onder zouden willen brengen.

[4:48:59] Het lijkt me deel van de aanjaagfunctie.

[4:49:03] omdat dit er vandaag zo leuk uitziet.

[4:49:06] Omdat het gaat om heel goed nadenken en heel goed het samen oppakken en we voortvarend hiermee aan de slag willen, zal ik ook deze motie aanhouden met dienstverstanden dat we heel snel om de tafel gaan zitten.

[4:49:17] Aan mijn agenda is geen dreigement hoor, absoluut niet.

[4:49:24] Motie 14, oordeel Kaan.

[4:49:29] Dank u wel, voorzitter.

[4:49:32] Voorzitter, verwar onze vrolijkheid niet met de serieuzet van het onderwijs.

[4:49:37] We zijn nog steeds hartstikke serieus, maar proberen er vlot doorheen te gaan.

[4:49:40] Ik ga met de appreciatie van de overige moties, motie nummer 2 krijgt oordeel Kamer.

[4:49:46] Ik had het volgens mij al toegezegd, maar niks mis mee om dat ook nog even in een motie te gieten.

[4:49:52] De motie op stuk nr.

[4:49:56] 5 is ontijdig.

[4:49:59] We willen de coördinator oppakken in het bredere pakket.

[4:50:10] Ik kan me voorstellen dat er wel een Kamermeerderheid voor komt, maar ik heb net uitgelegd waarom het kabinet vindt dat we niet een aparte strafbaarstelling zouden moeten hebben.

[4:50:22] Deze hebben we gehad.

[4:50:26] De motie op stuk nr.

[4:50:26] 8 is zo gedetailleerd, het bevat zoveel elementen, dat je komt tot een mixberg waarvan het een zegt dat we dat zeker moeten doen en het andere misschien niet.

[4:50:35] is eigenlijk iets waarvan ik zeg, laat de coördinator straks dit de hand nemen om te zeggen van uit dit hele pakket wat wel, wat niet, wanneer.

[4:50:43] Dus ik zou zeggen, hij is een beetje ontijdig en anders zou ik hem omwille van die gedetailleerdheid moeten ontraden.

[4:50:52] Dat geldt ook voor motie nummer negen.

[4:50:55] Ik neem het kwalijk hoor.

[4:50:56] Ik weet niet of het op mijn weg ligt om dit te zeggen, maar... Negen hebben we gehad, vergis mij.

[4:51:00] Moet dat niet worden aangehouden?

[4:51:02] Is dat niet dan ook een optie?

[4:51:04] Dat is aan de indiener om dat te doen.

[4:51:07] Dit is mijn appreciatie en daar hoeft de indiener zich totaal niet aan te houden.

[4:51:10] Dat gaan we zelf over en we houden hem niet aan.

[4:51:24] Motie nummer 12 van de heer Van Meijer, die is helaas niet meer, maar dat is eigenlijk lopend beleid, zit in de femicidemonitor.

[4:51:31] Dus wat ons betreft is dat oordeel Kamer.

[4:51:34] En oordeel Kamer geef ik ook aan motie nummer 13.

[4:51:40] En dat hebben ze gehad.

[4:51:42] Er is geen 15.

[4:51:43] Wij hebben geen 15.

[4:51:46] 14 is al geapprecieerd.

[4:51:51] Oordeel Kamer, zeker.

[4:51:51] Ik denk dat we er zijn.

[4:51:52] Er komt nog een vraag.

[4:51:55] U mag nog iets zeggen.

[4:51:58] Ja, met het risico dat de heer Van Meijeren er zelf niet is.

[4:52:02] Maar ik wil toch nog even aan de staatssecretair vragen, omdat hij de motie van de heer Van Meijeren om motieven te onderzoeken, om die oordeel Kamer te laten.

[4:52:09] Het hele betoog van de heer Van Meijeren was dat we in Nederland geen enkel idee hebben wat nou eigenlijk motieven zijn van femicidedaders en dat wij wel hier heel makkelijk met de vinger wijzen en om het nog eens te onderzoeken.

[4:52:20] Nou zegt de staatssecretair, dat onderzoek is er al, maar geeft toch oordeel Kamer.

[4:52:25] En zou ik er bezwaar tegen hebben dat als wij dan allemaal

[4:52:28] dan voor deze motie gaan stemmen, dat we eigenlijk meegaan in die context van de heer Van Meijeren.

[4:52:32] Dus vandaar toch even de vraag of hij dat in zijn overweging heeft meegenomen.

[4:52:36] Maar omdat de heer Van Meijer er niet bij is, dan hoop ik dat in het antwoord van de staatssecretaris dat dat, als het ware, zo neutraal mogelijk is.

[4:52:45] Nee, zeker.

[4:52:46] Mijn oordeel was al heel neutraal, maar mevrouw Bekkers heeft me wel aan het denken.

[4:52:51] In dit geval zou het allerbeste appreciatie van deze motie zijn dat die overbodig is, omdat we al deze oorzaken grotendeels rondom femicide in kaak brengen.

[4:53:01] Dus ik pas mijn oordeel aan en we gaan op overbodig.

[4:53:05] Heel goed, dat is genoteerd.

[4:53:06] Ik kijk nog een keer naar links.

[4:53:07] Het is allemaal duidelijk nu waar we staan.

[4:53:14] Een huishoudelijke mededeling.

[4:53:15] Er is een heel aantal toezeggingen gedaan.

[4:53:17] Die zijn zoveel mogelijk opgeschreven.

[4:53:18] Die worden rondgemaild.

[4:53:20] Ook vanwege de afwezigen al.

[4:53:22] Dus dat hoeven we vandaag niet te doen.

[4:53:24] En dan komen we aan het einde van deze vergadering.

[4:53:25] En dan is het overduidelijk dat ik als eerste het publiek hartelijk dank voor het geduld en voor de hulp in de voorbereiding zoals welsprekend onder woorden gebracht door mevrouw Muthluyer.

[4:53:37] Dat is een eerste ding.

[4:53:38] Dat is niet helemaal gebruikbaar, want normaal zou je natuurlijk zeggen

[4:53:41] Zeer veel dank aan de bewindspersonen en hun ondersteuning vanzelfsprekend mevrouw Mütleur en last but not least de Kamerleden voor hun inbrengen.

[4:53:50] Daarmee is deze avond dan nu tot een einde gekomen.

[4:53:53] Ik dank u allen en wel thuis.