Arbeidsmarktbeleid en arbeidsmarktdiscriminatie

[0:00:00] hier bij de vergadering van de vaste commissie voor sociale zaken en werkgelegenheid.

[0:00:05] Het onderwerp voor vandaag is arbeidsmarktbeleid en arbeidsmarktdiscriminatie.

[0:00:10] Ik heb zojuist in mijn rol van voorzitter van de commissie heb ik dit kookboek in ontvangst genomen namens de gehele Aziatische horeca.

[0:00:19] Ik zie ook dat verschillende commissieleden die in ontvangst hebben genomen, maar deze is even dus formeel in mijn rol van lid van de commissie.

[0:00:26] Dus dat wilde ik u eventjes melden, omdat ik het net buiten deze zaal heb gedaan.

[0:00:31] Dat gezegd hebben, dan gaan wij met elkaar zo het debat voeren.

[0:00:35] Er is net al aan de mensen van de publieke tribune uitgelegd wat er wel en niet geoorloofd is.

[0:00:41] Richting de commissieleden zeg ik even, u heeft zes minuten spreektijd per fractie.

[0:00:46] En ik stel voor dat we vijf interrupties doen.

[0:00:49] En dan moet het goed gaan.

[0:00:52] En ik moet formeel even toestemming aan de rest van de commissie vragen, want de heer Vermeer is geen lid van de commissie.

[0:00:58] Maar we zoeken toch het woord te mogen voeren.

[0:00:59] Ik neem aan dat u daar geen bezwaar tegen heeft.

[0:01:02] Daar heeft u geen bezwaar tegen.

[0:01:03] En dan ga ik de heer Vermeer ook meteen het woord geven.

[0:01:06] Maar voordat heeft u al meteen een punt.

[0:01:09] Ja, ik heb even een punt van orde, voorzitter.

[0:01:11] Ik wil ten eerste mijn collega's bedanken dat ik toch deze bijdrage mag doen.

[0:01:16] En dat heeft te maken met dat een van mijn fractiegenoten in de coronacommissie zit.

[0:01:22] Dus daarom ga ik het woord voeren.

[0:01:25] En ik heb zo nog een andere afspraak en een plenair debat.

[0:01:28] Dus helaas moet ik na mijn bijdrage het debat verlaten.

[0:01:33] Ja, dat gaat ten koste van interrupties en extra spreektijd van de rest.

[0:01:37] Dat spijt me, maar dat probeer ik op een ander moment goed te maken.

[0:01:40] We vergeven het u, maar dat gezegdhebbende krijgt u nu wel meteen het woord.

[0:01:45] Maar niet voordat ik u uiteraard de minister ook formeel heb wel gegeten, evenals haar ondersteuning.

[0:01:49] Het woord is aan de heer Vermeer namens BBB.

[0:01:54] Dank u wel, voorzitter.

[0:01:55] En BBB pleit voor een mensgerichte arbeidsmarkt waarin we omzien naar elkaar.

[0:02:01] Een cultuur waarin we zowel betaalde als onbetaalde arbeid, zoals mantelzorg, waarderen.

[0:02:07] En een arbeidsmarkt waar we streven naar een eerlijke beloning en maatschappelijke erkenning voor zowel theoretisch als praktisch werk.

[0:02:16] En zeker op dat laatste punt kunnen we nog winst behalen, is ons idee.

[0:02:20] BBB pleit voor een arbeidsmarkt met gelijke kansen.

[0:02:24] En arbeidsmarktdiscriminatie heeft wat ons betreft dan ook geen enkele plaats.

[0:02:29] Maar gelijke kansen betekent niet gelijke uitkomsten op elk moment.

[0:02:35] In sectoren als zorg kan het zijn dat vrouwen bijvoorbeeld oververtegenwoordigd zijn en in de bouw dat eerder mannen zijn.

[0:02:43] Dat is wat ons betreft helemaal prima.

[0:02:46] Wat mijn fractie betreft is er geen ruimte voor geforceerde uitkomsten door middel van quotas.

[0:02:52] De vorige minister schreef in zijn brief, offensief voor gelijke kansen, dat er veel hulpmiddelen vanuit de werkagenda via, dat gaat over inclusieve arbeidsmarkt zijn, die kunnen bijdragen aan het creëren van gelijke kansen.

[0:03:06] Zoals het opstellen van objectieve selectiecriteria of het creëren van inclusieve vacature teksten.

[0:03:13] Blijven deze uitgangspunten ook vrijwillig, is mijn vraag aan de minister.

[0:03:17] En hoe wordt voorkomen dat een offensief gelijke kansen zich vertaalt in een regeldrukoffensief?

[0:03:23] Graag een reactie hierop.

[0:03:25] BBB is ook een partij voor werkgevers.

[0:03:27] In ons verkiezingsprogramma pleiten we voor een eerlijker ziekteregime voor kleine werkgevers.

[0:03:34] Loondoorbetaling moet terug naar één jaar.

[0:03:37] Nederland is het enige land in Europa waar werkgevers twee jaar verantwoordelijk zijn voor zieke werknemers.

[0:03:45] Dit leidt tot terughoudendheid bij het aannemen van vast personeel, verhoogt de regeldruk en zet vooral het midden- en kleinbedrijf onder druk.

[0:03:54] Het terugbrengen van de loondoorbetalingstermijn naar één jaar voor kleinere werkgevers is een cruciale stap om het arbeidsmarktbeleid eerlijker te maken.

[0:04:04] Daarnaast worden vaste contracten beter gestimuleerd.

[0:04:07] In het tweede zichtjaar komt er wat ons betreft een publieke voorziening voor inkomensbescherming met ruimte voor re-integratie.

[0:04:15] Zo blijft de werknemer niet in de kou staan, maar nemen we werkgevers wel een onredelijk risico uit handen.

[0:04:22] Voorzitter, wij roepen ook op dat een reële basis voor gerichte arbeidsmigratie.

[0:04:26] Voor sommige sectoren zoals de bouw, techniek, zorg en horeca zijn arbeidsmigranten nou eenmaal noodzakelijk en een inzicht wat bij sommige partijen nog wel eens lijkt te ontbreken.

[0:04:37] Nederlandse bedrijven hebben aantoonbaar behoefte aan zowel kennismigranten als seizoensarbeiders, als vakmensen met aantoonbare economische en maatschappelijke meerwaarde.

[0:04:48] En wij helpen ons vestigingsklimaat en verdienvermogen niet als we dit belang ontkennen.

[0:04:54] Ik wil in het belang van gerichte arbeidsmigratie nog eens onderstrepen door het nog kort te hebben over de Aziatische horeca.

[0:05:02] Een sector die goed is voor bijna 2 miljard euro omzet per jaar en 40.000 mensen werk biedt.

[0:05:08] En, zeker ook op het platteland, een belangrijke plek in de gemeenschap inneemt.

[0:05:15] De Aziatische horeca mag bij de werving van specialiteitenkoks geen functie-eisen meer hanteren.

[0:05:21] Dit vanwege vermeende en soms aangetonen misdanden in het verleden.

[0:05:26] De consequentie daarvan is dat Aziatische restaurantkampen met een ernstig tekort aan specialiteiten koks, zodanig dat zelfs 65 procent van de ondernemers overweegt te stoppen.

[0:05:39] Herkent de minister de cruciale rol die gerichte arbeidsmigratie vervult in de Nederlandse economie?

[0:05:44] En is de minister bereid de Aziatische horeca weer ruimte te bieden voor reële functie eisen, zodat ondernemers gewoon kunnen ondernemen?

[0:05:53] En daarbij merk ik wel op dat dat wat mij betreft gebeurt in een vorm die niet leidt tot permanente vestiging, nationalisatie of gezinshereniging.

[0:06:03] Voorzitter, tot slot de ZZP'er.

[0:06:06] Die is slachtoffer van een inmiddels langlopende politieke impasse.

[0:06:11] Een grote groep ondernemers die essentieel is voor onze welvaart ervaart grote onzekerheid en instabiliteit.

[0:06:18] BBB wil dit doorbreken door bona fide ondernemers te gaan erkennen als ondernemer.

[0:06:24] Wat BBB betreft komt er vooraf zekerheid voor opdrachtgevers en zelfstandigen via een vrijwillige toets.

[0:06:31] De wet VBAR, die ondernemerschap achteraf toetst, draagt wat ons betreft niet bij aan het toekomstperspectief wat ZZP'ers en ook hun opdrachtgevers zo nodig hebben.

[0:06:42] Zeker vanwege dynamische en onzekere kader

[0:06:45] van de WZOP-toets, de werknemers zelfstandig ondernemerschap-toets.

[0:06:51] Ondernemers moeten worden gefaciliteerd en niet worden tegengewerkt.

[0:06:54] Dank u wel.

[0:06:57] Dank u wel.

[0:06:57] Ik zie een interruptie van de heer Ergin.

[0:07:00] Voorzitter, dank voor de heer Vermeer voor zijn pleidooi voor zelfstandigen.

[0:07:05] Want ik heb ook het soortgelijke pleidooi.

[0:07:07] Ik zie dat volgens mij nog twee weken terug uit onderzoek bleek dat 20% van de zelfstandigen overwegen om te stoppen.

[0:07:13] Dat is gewoon schadelijk voor onze economie.

[0:07:15] Ik heb alleen geen voorstel gehoord om meer zekerheid te bieden aan zelfstandigen vanuit de BBB.

[0:07:21] Zou de heer Vermeer daar iets meer uitleg over kunnen geven?

[0:07:25] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:07:27] Wat ons betreft moeten wij niet die nieuwe febarwet in gang zetten, maar moeten wij gewoon de huidige wet die er is, moeten wij wat aanscherpen en zorgen dat gewoon aan de voorkant duidelijk is of iemand mag werken als zelfstandig of niet.

[0:07:44] En wat mij betreft, ja, wat er ook echt

[0:07:48] direct elke vorm van handhaving op ZZP is geschrapt in deze onzekere periode die er nu is, omdat die niet alleen leidt tot minder inzet van ZZP'ers en dat schadelijk is voor de economie, maar dat gewoon complete sectoren, de mensen die daar al vastwerken, ook nog extra onder druk komen te staan, zoals in de zorg het geval is.

[0:08:10] Ik ben het helemaal eens dat we aan de wetgeving moeten wijzigen, dat we in de wet moeten zetten wanneer je zelfstandig bent, dat het vooraf duidelijk moet zijn.

[0:08:22] Tegelijkertijd hebben we wel te maken met dat heel veel ZZP'ers op dit moment onzekerheid ervaren.

[0:08:27] Hoe kijkt de BBB... Want ik begrijp dat wetgeving anderhalf, twee jaar duurt.

[0:08:32] Dat is allemaal veel te laat.

[0:08:34] Dat we de zachte landing die we hebben gevraagd bij het opheffen van het moratorium per 1 januari 2025... dat we die ook verlengen naar 2026.

[0:08:45] Zodat er in ieder geval meer lucht en rust komt in de ZZP-markt.

[0:08:50] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:08:51] Ik sta daar volledig achter.

[0:08:54] BBB wil ook dat voordat er een wetswijziging is doorgevoerd, of dat aan de periode dat er een wetswijziging is doorgevoerd, of een nieuwe wet is doorgevoerd, dat dat moratorium gewoon weer in gang gezet wordt.

[0:09:06] Want dit is veel te schadelijk en leidt niet alleen tot economische schade, maar ook tot veel onrust en stress bij iedereen die daar mee te maken heeft.

[0:09:16] Dank u wel.

[0:09:16] En daarmee rond de heer Vermeer zijn bijdrage af, gaat hij ons ook zo verlaten.

[0:09:20] En voor ik het woord geef aan de heer Ergin.

[0:09:23] Het ging goed, zeg ik erbij, maar hou de interrupties wel kort.

[0:09:27] U loopt het risico dat als ze boven de 45 seconden worden, dat ik ze dubbel ga tellen.

[0:09:32] Maar het ging bij de heer Ergin nog goed.

[0:09:33] Dat gezegd hebben, dan geef ik hem gewoon het woord voor zijn bijdrage.

[0:09:36] Het doet me altijd deugd als de voorzitter mij een compliment geeft.

[0:09:42] Dank je wel, voorzitter.

[0:09:43] Ik wil direct beginnen met een voorbeeld uit de praktijk.

[0:09:47] Een jonge vrouw, geboren en getogen in Nederland, solliciteert op een functie waarvoor ze perfect gekwalificeerd is.

[0:09:53] Ze heeft diploma's op zak, heeft een relevante ervaring, heeft een goede motivatie, maar zodra haar hoofddoek in beeld komt, is het gesprek voorbij, nog voordat het is begonnen.

[0:10:05] geen uitnodiging, geen uitleg, alleen een stilte die alles zegt.

[0:10:11] Dit is geen incident.

[0:10:13] Onderzoek laat zien dat 1 op de 4 mensen discriminatie ervaart bij sollicitaties, bleek uit onderzoek van de nationale vacaturebank.

[0:10:22] Voor zwangere vrouwen ligt dat percentage nog hoger.

[0:10:26] Dit zijn cijfers

[0:10:28] Maar achter die cijfers schuilt talent die we keer op keer verspillen.

[0:10:34] Ik heb een aantal andere onderzoeken bij me die we van de minister hebben gekregen.

[0:10:38] Van radar over discriminatie die de arbeidsmarkt deskunde gezien.

[0:10:43] Ik heb een actieplan van de uitzendbureaus om een inclusieve arbeidsmarkt te bewerkstelligen.

[0:10:49] Ik heb hier een verkenning naar arbeidsmarktdiscriminatie over moslima's met schokkende resultaten.

[0:10:56] Ik heb hier een onderzoek van discriminatie op de zorgwerkvloer en hoe we daarmee om kunnen gaan.

[0:11:03] We praten al decennia over deze onderzoeken en volgens mij kunnen wij deze zaal ook vullen met al die onderzoeken die zijn verricht.

[0:11:11] Er zijn actieplannen, er zijn offensieven, er zijn agenda's, maar de harde waarheid is dat discriminatie op de arbeidsmarkt nauwelijks daalt.

[0:11:21] Het voelt alsof we een brand proberen te blussen met enquêtes, terwijl we aan de andere kant zien dat discriminatie toeneemt.

[0:11:31] We hebben in voorbereiding van dit debat van het college voor de rechten van de mens een brief gekregen

[0:11:37] met een duidelijke oplossingsrichting.

[0:11:39] En in die brief wordt er duidelijk gerefereerd aan twaalf normen die zijn opgesteld voor het eerlijk werven en selecteren.

[0:11:48] Normen en regels die ervoor zorgen dat niet afkomst, huidskleur of zwangerschap doorslaggevend zijn, maar kwaliteit en talent.

[0:11:57] En toch kiest deze minister voor vrijblijvende afspraken, zagen we in haar brief.

[0:12:02] Ze kiest voor pilots en stimulerende maatregelen.

[0:12:06] Mijn vraag aan de minister is... wanneer komt ze eindelijk met concrete, harde maatregelen... tegen discriminatie op de arbeidsmarkt?

[0:12:15] En maatregelen die ook de kern van het probleem aanpakken... en niet pleisteren politiek zijn.

[0:12:22] Voorzitter...

[0:12:25] Discriminatie verdwijnt niet door vrijblijfendheid.

[0:12:29] Het verdwijnt pas als er duidelijkheid is, als er duidelijke kaders zijn en een instantie toeziet op de naleving daarvan.

[0:12:37] Mijn oproep aan de minister is daarom helder.

[0:12:40] Veranker die 12 normen wettelijk en geef de arbeidsinspectie de bevoegdheid om daarop te handhaven.

[0:12:47] Want alleen zo kunnen we garanderen dat alle Nederlanders echt gelijke kansen krijgen op de arbeidsmarkt.

[0:12:54] Ik zou graag ook een reactie van de minister willen over de huidige rol van de arbeidsinspectie als het gaat om de arbeidsmarkt.

[0:13:01] En is de minister van mening dat de arbeidsinspectie meer controlerende bevoegdheden zou moeten krijgen?

[0:13:09] Mijn volgende punt gaat over zelfstandigen.

[0:13:12] Want ZZP'ers die lopen vast.

[0:13:15] Sinds de Belastingdienst weer streng handhaaft, raken ze opdrachten kwijt en weten ze niet of ze nog aan het einde van de maand hun rekening kunnen betalen of ze überhaupt nog opdrachten krijgen.

[0:13:27] Zes op de tien ziet werk verdwijnen, twintig procent denkt er zelfs aan om te stoppen.

[0:13:34] Voorzitter, het is gewoon een keiharde crisis in de ZZP-markt.

[0:13:39] En dat is niet alleen hun probleem, het is niet alleen het probleem van die mensen die ervoor kiezen om te ondernemen, om zelfstandig te zijn, maar het is een probleem van ons allemaal.

[0:13:49] Want dit betekent onderaan de schreep, minder handen aan bed in de zorg, minder bouwvakkers en het is gewoon slecht voor onze economie.

[0:13:59] Punt.

[0:14:01] Want de heer Vermeer, waarvan ik het afscheiden had aangekondigd, wil voordat hij weggaat in ieder geval nog een interruptie plegen.

[0:14:06] Het staat hem toe.

[0:14:07] Ja, dank u wel, voorzitter, want dat gaat over die ZZP'ers.

[0:14:11] Ik heb ook brieven gekregen van mensen die in de auditingwereld zitten en die door grote bedrijven gedwongen worden om voor tarieven van 32 euro en daaronder te werken.

[0:14:22] Wat heeft de heer Ergin voor idee wat we daar aan gaan doen?

[0:14:27] De Kamer heeft een aantal partijen een initiatiefwetgeving voorbereid waarin we dit probleem aanpakken door vooraf duidelijke kaders te stellen over wat je minimaal moet verdienen.

[0:14:40] Volgens mij staat dat ook voor een deel in de V-bar.

[0:14:43] Ik vind de V-bar in zijn totaliteit

[0:14:45] Ik vind hem in zijn totaliteit niet goed, maar dat we afspraken moeten maken over een minimumtarief en dat we daarnaast ook schijnzelfstandigheid moeten aanpakken, daar ben ik het mee eens.

[0:14:58] Maar de echte oplossing, voorzitter, is dat we in de wet duidelijk moeten maken wanneer iemand zelfstandig is en niet moeten gaan wachten tot de rechter

[0:15:08] een afweging maakt en volgens mij noemden ze dat een toetsing wat in principe de ene dag iemand zelfstandig kan zijn en de volgende dag in dezelfde situatie met dezelfde opdracht iemand opeens geen zelfstandiger meer is.

[0:15:21] En volgens mij moeten we echt daar gaan kijken naar de oplossingen.

[0:15:27] U kunt doorgaan met uw betoog.

[0:15:29] Ik was bij mijn oproep aan deze minister.

[0:15:32] Ik vraag deze minister en ik roep deze minister op om te regelen dat de zachte landing die we aan het begin van dit jaar hebben ingezet bij het opheffen van het handhavingsmoratorium, om die te verlengen tot eind 2026.

[0:15:45] Want dat geeft zelfstandigen rust, maar ook de opdrachtgevers die krijgen rust en duidelijkheid.

[0:15:52] We moeten niet sturen op boetes, maar we moeten eerst begeleiden.

[0:15:55] We kunnen niet in één jaar tijd of in twee jaar tijd een arbeidsmarkt die zich in twintig jaar heeft ontwikkeld, even met boetes terecht wijzen.

[0:16:05] En onderaan de streep willen zelfstandigen gewoon werken.

[0:16:08] En wij moeten er alles aan doen om ervoor te zorgen dat deze groep gewoon kan werken.

[0:16:14] Want als het gaat om de politiek, hebben wij in al die jaren geen duidelijkheid gegeven.

[0:16:21] We hebben een zwabberbeleid gevoerd.

[0:16:23] We zien dat de huidige wetgeving wankelt.

[0:16:26] De veebar is weinig populair.

[0:16:28] Een alternatief wetsvoorstel moet mogen langs de Raad van State.

[0:16:31] Dat kost heel veel tijd.

[0:16:33] En dat betekent in de praktijk dat heel veel zelfstandigen gewoon niet weten waar ze aan toe zijn.

[0:16:39] Mijn vraag aan de minister is ook hoe zij denkt dat de duizenden zelfstandigen die nu in grote onzekerheid leven duidelijkheid te geven.

[0:16:48] Hoe wil zij die duidelijkheid bieden?

[0:16:51] Mijn laatste punt gaat over een initiatiefwetsvoorstel vanuit de Kamer.

[0:16:55] Volgens mij hebben we gezien dat er nu al

[0:16:58] in ieder geval een meerderheid is en ik hoop dat het ook een brede meerderheid wordt om zelfstandigheid in de wet te verduidelijken.

[0:17:05] En juist daarom is het nu belangrijk om die zachte landing waar de Kamer voor heeft gekozen te verlengen tot eind 2026.

[0:17:12] Voorzitter, echt mijn laatste zinnen die wil ik graag uitspreken.

[0:17:15] Dan kan ik over naar de interrupties, want zelfstandigen die willen niet wegduiken.

[0:17:19] Zelfstandigen willen gewoon werken.

[0:17:21] Het enige wat ze van ons vragen is zekerheid dat ze hun werk kunnen blijven doen zonder dat ze telkens bang hoeven te zijn voor de volgende brief van de Belastingdienst.

[0:17:32] Dank u wel.

[0:17:32] Dank u wel.

[0:17:34] Ik zie een interruptie inderdaad van de heer Vlag van de SGP.

[0:17:38] Ik ben het op dat punt van de ZSP'ers van harte eens met collega Erkin.

[0:17:43] We hebben daar ook in het verleden wel samen opgetrokken.

[0:17:46] Het is echt belangrijk dat er nu duidelijke wetgeving komt, want je kunt niet handhaven als het niet helder is waarop.

[0:17:52] Tegelijkertijd is mijn vraag aan de heer Erkin, moeten we helemaal stoppen met de handhaving of ons echt gaan richten op risicosectoren waar nog duidelijk misstanden aan wijsbaar zijn?

[0:18:02] Of zou hij helemaal willen stoppen met die handhaving?

[0:18:05] Daarom pleit ik ook niet voor de herinvoering van het handhavingsmonitorium.

[0:18:09] Dat zou betekenen dat we helemaal niet zouden handhaven.

[0:18:13] Waar DENK voor pleit, is dat we de zachte landing die we al dit jaar hebben gevraagd aan de minister, dat hebben we eind 2024 gedaan, dat we die zachte landing

[0:18:23] En dat betekent dat we dus met name de Belastingdienst coachend optreden... dat we ondertussen aan de slag gaan met duidelijkheid in de wetgeving... maar tegelijkertijd ook de Belastingdienst de ruimte heeft om te handhaven... als het gaat om schijnzelfstandigheid, als het gaat om onderbetaling... als het gaat om het misbruikmaken van arbeidsmigranten door... ik noem het even rare ZZP-constructies.

[0:18:46] Dat moet gewoon doorgaan.

[0:18:47] Dat is volgens mij ook onderdeel van de zachte landing.

[0:18:50] Maar tegelijkertijd is denk van mening dat we rust...

[0:18:53] aan duidelijkheid moeten bieden aan zelfstandig.

[0:18:58] Dank u wel.

[0:18:59] We gaan naar mevrouw Patijn van GroenLinks, Partij van de Arbeid.

[0:19:03] Dank, voorzitter.

[0:19:04] Een zeker en stabiel inkomen begint bij zeker werk en een vast contract, zodat je morgen niet op straat zat en zekerheid hebt over je inkomen.

[0:19:15] Zodat je als werkende ademruimte hebt om een leven op te bouwen en toegang te krijgen tot een hypotheek.

[0:19:23] Dan is het voorstel van de vorige minister om meerdere banen te combineren echt de wereld op zijn kop.

[0:19:29] Als je banen moet stapelen om rond te kunnen komen, blijft er voor de mensen heel weinig privéleven over.

[0:19:36] We moeten juist zorgen voor meer vaste, volwaardige arbeidscontracten.

[0:19:40] Onze aangenomen motie stelt dat 70 procent van de mensen vast in dienst moet komen.

[0:19:45] Er moet heel veel gebeuren om dat te bereiken in 2028.

[0:19:48] Het arbeidsmarktpakket is niet voldoende om dit doel te bereiken.

[0:19:54] Is de minister bereid met een strategie te komen over hoe de 70 procent vaste contracten gehaald gaat worden?

[0:20:01] En is de minister bereid om met werkgevers en werknemers concrete afdwingbare afspraken te maken om te komen tot die 70 procent?

[0:20:10] Voorzitter, een zeker en stabiel inkomen betekent ook een vangnet waar je op kunt rekenen.

[0:20:15] als je geen werk meer hebt.

[0:20:16] Het zou je maar gebeuren.

[0:20:18] Je wordt ontslagen bij bijvoorbeeld Vredestein of Patavis.

[0:20:22] Je bent al onzeker over je toekomst.

[0:20:24] Het weghalen van het halfjaar WW komt dan extra hard aan.

[0:20:28] Dit kabinet zet de WW-verkorting echter gewoon door.

[0:20:32] En dat terwijl de Kamer onze motie heeft aangenomen om de bezuinigingen terug te draaien.

[0:20:37] Is de minister bereid alsnog de WW-bezuinigingen terug te draaien?

[0:20:41] Voorzitter, dan kom ik bij de verlofregelingen.

[0:20:44] De SER is met een belangrijk advies gekomen.

[0:20:47] We hebben de voortgangsbrief ontvangen, maar daar ontbreken wat ons betreft een aantal belangrijke punten.

[0:20:53] In het SER-advies staat een aanbeveling over een bodem in de betaling van het ouderschapsverlof en de geboorteverlof.

[0:21:01] Uit de evaluatie blijkt dat partners met een laag inkomen door de financiële bodem zakken als ze het verlof opnemen en dus de regeling voor deze partners niet toegankelijk is.

[0:21:15] Is de minister bereid om hier alsnog naar te kijken en op zoek te gaan naar financiële middelen?

[0:21:20] Kan de minister de mogelijkheden in kaart brengen of hier een omgekeerde max-dagloonregeling zou kunnen komen, een soort minimumdagloonregeling?

[0:21:29] En dan de motie Westerveld-Patein over ouders van ernstig zieke kinderen.

[0:21:35] We willen weten hoe het met de uitwerking staat.

[0:21:38] Wanneer is een passende regeling uitgewerkt voor ouders met ernstig zieke kinderen?

[0:21:45] want de onzekerheid van deze ouders is groot.

[0:21:49] Voorzitter, gisteren kregen we ook nog een petitie aangeboden van ouders van pubers.

[0:21:55] Ouders kunnen ouderschapsverlof opnemen tot hun kind acht jaar oud is en daarna vervalt hun recht.

[0:22:02] Kan de minister aangeven of deze regeling aangepast kan worden, zodat ouders dit verlof ook later kunnen opnemen?

[0:22:08] En is de minister bereid om te onderzoeken op welke manier die verlenging van ouderschapsverlof naar 18 jaar kan worden geregeld?

[0:22:16] En tot slot de arbeidsmarktdiscriminatie excuses.

[0:22:20] Terwijl arbeidsmarktdiscriminatie aan de orde van de dag is, en mijn collega Ergin verwees daar al naar, werd de wet om dit tegen te gaan in de Eerste Kamer verhorpen.

[0:22:31] De rechtse meerderheid was tegen onder de bom van regeldruk.

[0:22:36] Recent verscheen het Nationaal Onderzoek Muslimdiscriminatie, waaruit blijkt dat discriminatie van moslims aanzienlijk is op de arbeidsmarkt.

[0:22:44] Het kabinet komt met een offensief gelijke kansen dat gericht is op stimuleren van beter gedrag.

[0:22:50] Maar kan de minister aangeven wat ze gaat doen als die stimulering niet gaat werken?

[0:22:54] Een op de vier mensen ervaart discriminatie bij het solliciteren.

[0:22:58] Is de minister bereid meer dwingende maatregelen te gaan nemen?

[0:23:04] Voorzitter, dit is een belangrijk debat over de positie van werkenden op de arbeidsmarkt.

[0:23:09] Veel onderwerpen zijn weggestorpt in een soort restdebat

[0:23:13] En dat is samengevoegd vanuit drie debatten.

[0:23:16] Ik hoop dat de volgende Kamerperiode weer echt aandacht gaat komen voor de 10 miljoen mensen die gevolgen ervaren van de regelingen die we hier bespreken.

[0:23:26] En dat we de debatten ook weer echt serieus kunnen gaan voeren, zodat we wat meer tijd hebben voor bijvoorbeeld arbeidsmarktdiscriminatie.

[0:23:34] Dank u wel, voorzitter.

[0:23:36] Dank u wel.

[0:23:36] En nu heeft een interruptie van uw buurman, de heer Vlag van de SGP.

[0:23:41] Achter die petitie die gisteren werd aangeboden van ouders die vragen om verlof voor hun puberende kinderen zit een hele mooie gedachte.

[0:23:50] Die ouders willen er zijn voor hun kind en voelen zich eigenlijk gevangen in het construct waar ze in zitten, namelijk in hun werkende leven en zijn niet in staat om die keuze te maken, om onbetaald die keuze te maken.

[0:24:02] Is mevrouw Patijn het met mij eens dat dat te maken heeft met de hyperfocus op betaalde arbeid, waardoor mensen de keuze die ze normaal gesproken zouden willen maken voor hun gezin, voor extra tijd in hun pubes te steken, eigenlijk niet meer kunnen maken zonder financieel hard geraakt te worden?

[0:24:16] Is dat niet het diepere probleem?

[0:24:20] Nee, daar ben ik niet met u eens.

[0:24:23] Ik denk dat heel veel ouders gewoon ook de wens hebben om gewoon allebei te kunnen werken, maar dat in sommige fases van hun leven

[0:24:30] ...de ruimte moet zijn om even wat minder te kunnen werken... ...en daarna weer terug te schakelen om wat meer te kunnen werken.

[0:24:35] En de hyperfocus zit niet alleen in de behoefte daarin... ...maar ook gewoon in de noodzaak die er is, namelijk dat er geen inkomen is... ...als dat weg zou vallen.

[0:24:45] En ook in het feit dat vrouwen de behoefte hebben om onafhankelijk te zijn.

[0:24:49] Stel dat de man vertrekt of de vrouw vertrekt en het huwelijk niet meer werkt... ...ja, die onafhankelijkheid is een cruciaal onderdeel in onze geëmancipeerde samenleving.

[0:24:58] En ik ben het niet met u eens dat die onder druk zou moeten komen te staan.

[0:25:02] Ja, uiteraard nog een interruptie van de heer Vlag.

[0:25:06] Ja, voorzitter, daar verschillen we wellicht wat van mening, maar tegelijkertijd ben ik ook erg voor keuzevrijheid van mensen zelf daarin.

[0:25:11] We zien gewoon nog honderdduizenden eenverdieners die die keuze maken om niet allebei te werken, maar een van de twee partners besteedt zorg aan kinderen omdat ze dat extra nodig hebben.

[0:25:22] Ons belastingstelsel is dermate ondoelmatig ingericht

[0:25:25] dat mensen financieel die keuzes niet eens meer kunnen maken.

[0:25:28] En nu komen we dus terecht in een situatie dat als ze dat wel willen, dat de werkgever dat dan moet gaan betalen.

[0:25:34] Dan schieten we toch ook eigenlijk ons doel voorbij.

[0:25:36] Zouden we niet helemaal terug moeten naar de basis, die vrijheid van mensen voor die onafhankelijkheid, voor die keuze tussen werk en privé, helemaal terug te leggen bij de mensen zelf.

[0:25:45] En een soort samenlevingsvormneutraal belastingstelsel te maken, waardoor mensen echt vrij zijn om die keuzes te maken.

[0:25:55] Om te beginnen is het voorstel niet een voorstel dat geld kost voor de werkgevers.

[0:26:00] Het is het onbetaald verlof waar mensen willen kunnen opnemen, ook na die tijd.

[0:26:05] Dus dat is het ene.

[0:26:07] Dus daar zit geen probleem.

[0:26:09] En de keuzevrijheid, die vind ik belangrijk.

[0:26:11] Maar de keuzevrijheid om niet samen door te gaan, vind ik nog belangrijker.

[0:26:16] En ik blijf zeggen, ik vind het allerbelangrijkste dat de onafhankelijkheid van de vrouwen, maar soms ook van de mannen, goed gewaarborgd is doordat beide

[0:26:25] blijven deelnemen aan het arbeidsproces.

[0:26:28] En dat kan alleen als je dit soort regelingen mogelijk maakt.

[0:26:41] Dank u wel.

[0:26:43] Ik wil graag beginnen met het gezinsbeleid.

[0:26:45] Dat is best een beetje raar in een debat over arbeidsmarktbeleid en arbeidsmarktdiscriminatie.

[0:26:51] Maar dat geeft ook gelijk het probleem weer van het gezinsbeleid.

[0:26:54] Het is nergens echt goed belegd.

[0:26:57] Het staat wel als agendapunt ergens hier tussen.

[0:27:00] Het is belangrijk om hier ook aandacht aan te besteden.

[0:27:02] Want gezinnen vormen de basis van Nederland.

[0:27:05] Desto opmerkelijker dat dit leefverband toch een verwaarloosbare rol speelt in het overheidsbeleid.

[0:27:11] Er wordt nauwelijks gekeken naar hoe gezinnen ervoor staan, naar wat ze nodig hebben en hoe beleid voor gezinnen uitpakt.

[0:27:17] Het was de SGP die er bij het vorige kabinet op aan moest dringen dat er toch een breed integraal onderzoek zou worden gedaan naar de situatie van gezinnen in Nederland.

[0:27:26] Dankzij een motie van mijn collega Stoffer is dat onderzoek nu uitgevoerd en dat levert heldere conclusies en aanbevelingen op.

[0:27:34] Gezinsvorming wordt vaker uit- of afgesteld, bijvoorbeeld omdat er geen geschikte woning voorhand is.

[0:27:40] Steeds meer gezinnen hebben moeite om rond te komen.

[0:27:42] En ouders voelen zich steeds verder in de spagaat geduwd tussen werk, zorg, opvoeding en ook nog mantelzorg.

[0:27:50] Het rapport zegt klip en klaar.

[0:27:52] Versterk randvoorwaarden voor gezinsvorming.

[0:27:54] Verbeter gezinsvoorzieningen.

[0:27:56] Ondersteun ouders bij het combineren van werk en gezin.

[0:28:00] ontwikkel een eenduidige visie op gezinsbeleid.

[0:28:04] Voorzitter, het zijn zaken die me uit het hart gegrepen zijn.

[0:28:08] Het gezin verdient veel meer waardering en aandacht in onze plannenmakerij.

[0:28:12] Niet voor niets nam de Kamer begin dit jaar mijn motie aan die het kabinet oproept werk te maken van positief gezinsbeleid en het wegnemen van belemmeringen voor aanstaande ouders, juist ook in het licht van demografische ontwikkelingen.

[0:28:26] En, als u het niet van een SGP wilt aannemen, leest dan het rapport Groeipijn van de deskundige commissie Hervormingsagenda Jeugd.

[0:28:34] Deze commissie roept onder leiding van een prominent VVD erop tot het realiseren van een samenhangende jeugd- en gezinsaanpak de Rijksoverheid voorop.

[0:28:43] Hoewel het gezinsonderzoek dus aandringt op stevig aanvullend gezinsbeleid, zomt het kabinet in reactie hierop vooral bestaande beleidsmaatregelen op.

[0:28:52] Terwijl het rapport zegt er is meer nodig.

[0:28:55] Ik bied het kabinet de gelegenheid deze gemiste kans te herstellen door concrete beleidsopties voor aanvullend beleid voor te bereiden voor een volgend kabinet.

[0:29:04] Vraag is, pakt de minister deze handschoen op?

[0:29:07] Dan mantelzorg, voorzitter.

[0:29:09] Een kwart van de 2,4 miljoen werkende mantelzorgers heeft moeite met het combineren van werk en zorg.

[0:29:15] In de hervorming van het belasting- en toeslagenstelsel stelt de regering een stelsel waarin meer werken loont als expliciet doel.

[0:29:23] Dat is op zich terecht, maar gelet op de zorguitdagingen zou ook meer zorgen moeten worden aangemoedigd.

[0:29:29] Is de minister bereid in het kabinet te bespreken hoe een zorgzame samenleving kan worden gestimuleerd via de fiscaliteit?

[0:29:37] En wat bieden we mensen die het moeilijk hebben met de combinatie van werk en mantelzorg?

[0:29:42] Het is goed dat de regering de weerwaarde aan verlofregelingen gaat vereenvoudigen.

[0:29:47] Gaat de regering daarbij ook nadrukkelijk de mogelijkheden voor verruiming van het mantelzorgverlof in kaart brengen?

[0:29:53] Voorzitter, de ZZP'ers zitten in de hoek, dat is mijn volgende ontwerp, de ZZP'er in de hoek waar de klappen vallen.

[0:29:59] 1 op 5 zelfstandigen denkt zelfs aan stoppen, het is al een paar keer genoemd.

[0:30:03] En bij 60% nam het aantal opdrachten af als gevolg van handhaving.

[0:30:07] Allemaal gevolg van de opheffing van het handhavingsmoratorium zonder dat duidelijk is wie ZZP'er is en wie niet.

[0:30:15] Stel je dat is voor als wij dat hier ons elke dag moesten afvragen, ben ik nou een politicus of niet?

[0:30:19] En waar moet je dan aan voldoen?

[0:30:21] Dan komt het wel dichterbij.

[0:30:22] Laat helder zijn dat ook de SGP wil dat schijnzelfstandigheid waarmee mensen onder andere worden uitgebuid en de sociale onzekerheid wordt ontdoken, stopt.

[0:30:32] Maar goedwillende ondernemers komen nu in de knel vanwege falend overheidsbeleid en dat moet het kabinet zich aanrekenen.

[0:30:39] Daarom moet er echt snel duidelijkheid komen over het juridisch kader.

[0:30:43] Via de zelfstandige wet, waar hard aan wordt gewerkt, willen wij die bieden en er zou risico gericht gehandhaafd gaan worden.

[0:30:49] Toch krijgen wij signalen dat ook ZZP's uit het hogere segment, of sectoren waar geen sprake is van een verhoogd risico op zelfstandigheid, toch onder het vergrootglas liggen.

[0:31:00] Risico gericht betekent wat mijn fractie betreft, richt je op die sectoren waar overduidelijk sprake is van schijnzelfstandigheid.

[0:31:06] Daar zitten die problemen, pak die dan aan en laat andere ondernemers met rust.

[0:31:11] Gaat de minister de belastingdiensten hierop wijzen?

[0:31:14] Dan regeldruk voorzitter, dit kabinet verplande regels nog eens tegen het licht houden en terecht.

[0:31:18] De arbeidswetgeving is een van de regelkluwen die het zwaarst op ondernemers drukken.

[0:31:23] Vast zou minder vast worden, maar werkgevers zagen de werkgeverslasten alleen maar stijgen.

[0:31:27] Is de minister bereid te zien hoe de regeldruk op dit punt verminderd kan worden?

[0:31:32] En mag ik één concreet voorstel doen?

[0:31:34] Schaf de verplichte transitievergoeding bij ontslag af.

[0:31:38] Nu zelfs de Raad van State dat een goed idee vindt, kan deze minister toch niet achterblijven.

[0:31:42] Wat is daarop haar antwoord?

[0:31:45] Eerder vroeg ik al aandacht voor de verplichte gedragscode ongewenst gedrag.

[0:31:48] Die leidt tot forse regeldruk en eigenlijk vooral schijnveiligheid creëert.

[0:31:52] Ook ten aantocht zijn de implementatiewet van de EU-richtlijn loontransparantie, zadelt werkgevers met complexe berekeningen en een compleet rapportagecircus op.

[0:32:02] Mijn laatste vraag is dan ook, is de minister bereid in Europees verband aan te dringen op aanpassing van deze richtlijn in het kader van de EU regeldrukreductie?

[0:32:12] Dank u wel.

[0:32:14] Dank u wel.

[0:32:15] En dan gaan we meteen door naar de heer Tjarrens van de PVV.

[0:32:20] Dank voorzitter.

[0:32:21] De PVV ziet met ledenogen aan hoe dit kabinet onder de bom van gelijke kansen doorgaat met het subsidiëren en promoten van woke-beleid.

[0:32:29] Dat beleid wordt gepresenteerd als rechtvaardig en inclusief, maar in werkelijkheid leidt dat tot onrecht, willekeur en verdeeldheid.

[0:32:36] Een voorbeeld uit Amsterdam is wat dat betreft illustratief.

[0:32:40] In de vacature voor de hoogste ambtenaar, de gemeentesecretaris slash algemeen directeur, wordt expliciet voorkeur uitgesproken voor kandidaten van buiten Europese herkomst.

[0:32:49] Voorzitter, dan bedoelen ze niet Amerikanen of Nieuw-Zeelanders, maar wel kandidaten uit klassieke migratielanden zoals Turkije en Marokko.

[0:32:57] Dat is wat er bedoeld wordt en dit discriminerende beleid geldt al vanaf schaal 15.

[0:33:03] En dat gebeurt gewoon in onze hoofdstad Amsterdam.

[0:33:07] Voorzitter, dit is onversnede discriminatie.

[0:33:09] Mijn vraag aan de minister is hoe zij hier tegen aankijkt.

[0:33:13] Zij dat wel prima vindt, of dat zij met de fractie van de PVV hier aanstoot aanneemt.

[0:33:18] En zo ja, wat zij hier tegen gaat doen.

[0:33:21] Voorzitter, verder maakt de PVV zich zorgen over gevallen waarin loyaliteit aan Nederland ver te zoeken is.

[0:33:27] Zoals bij enkele veelzeggende voorbeelden van dit diversiteitsbeleid.

[0:33:31] De 64-jarige AB LM, medewerker van de NCTV, probeerde 10 miljard aan viertjes en geheime gegevens naar Marokko te smokkelen.

[0:33:39] Atoomspion Kaan maakte de Pakistanse kernbom mogelijk.

[0:33:42] Ten slotte huurt de haven van Rotterdam voor haar beveiliging een bedrijf in dat is geïnfiltreerd door de cocaïnemafia van Azam S, Tariq S en Erol A. De PV zegt stop met dit zogenaamde diversiteitsbeleid.

[0:33:57] De overheid en bedrijven moeten mensen beoordelen op hun capaciteiten, hun ervaring, hun inzet.

[0:34:02] Niet op huidskleur, afkomst of geslacht.

[0:34:05] Dat is geen vooruitgang, dat is identiteitdenken met alle risico's van dien.

[0:34:10] Voorzitter, dan de zogeheten objectieve werving en selectie.

[0:34:13] Een pilot met zogenaamde nudges waarbij vacature teksten worden herschreven en selectie criteria worden versmald tot een paar vage competenties.

[0:34:22] Dat nudgen gebeurt niet om de beste kandidaat te vinden, maar om diversiteit af te zwingen.

[0:34:27] Functie-eisen worden uitgekleed en persoonlijkheidskenmerken verdwijnen naar de achtergrond.

[0:34:33] Maar voorzitter, wat hier in werkelijkheid gebeurt, is dat afkomst en identiteit belangrijker worden dan geschiktheid.

[0:34:41] In plaats van neutraliteit krijgen we ideologie.

[0:34:44] In plaats van gelijkheid krijgen we voorkeursbeleid.

[0:34:47] En dat gaat ten koste van de kwaliteit van onze ambtenarij, onze diensten, onze overheid.

[0:34:53] Wat vindt de minister van deze ontwikkeling?

[0:34:55] En dan, voorzitter, op verzoek van het ministerie van SC2, het is al eerder genoemd, is onlangs een verkennend onderzoek uitgevoerd door de Rabat-universiteit naar discriminatie van moslima's op de arbeidsmarkt.

[0:35:07] Tijdens het onderzoek zijn drie focusgroepen gehouden met elk acht respondenten.

[0:35:12] En een van de respondenten, met een sterk CV en veel motivatie, zei het volgende.

[0:35:17] Ik citeer.

[0:35:18] Iedereen maakt van alles mee en ik had zelf nog niks concreets meegemaakt.

[0:35:21] Maar ik dacht, het kan me morgen ook overkomen.

[0:35:24] Einde citaat.

[0:35:25] Dus alleen al de gedachte dat het je zou kunnen overkomen, betekent discriminatie.

[0:35:31] Een andere respondent gaf aan.

[0:35:33] Ik zie dat niet anders dan dat het gewoon discriminatie is geweest.

[0:35:38] Maar dat zeg ik op gevoelsbasis hoor.

[0:35:40] Einde citaat.

[0:35:42] In dit soort situaties is het misschien een natuurlijke reflex om de discriminatiekaart te trekken, terwijl het in dit specifieke geval duidelijk ging om vriendjespolitiek.

[0:35:51] Daarnaast is er gesproken met drie islamitische belangenorganisaties die bovendien aan de subsidiesleur vangen.

[0:35:57] Dat roept vragen op over de objectiviteit en representativiteit van het onderzoek.

[0:36:02] Is de minister werkelijk van mening dat dit onderzoek een solide basis vormt voor landelijk beleid?

[0:36:08] Graag een reflectie.

[0:36:10] Wordt er daarnaast ook onderzoek gedaan naar discriminatie van andere groepen, zoals Chinezen of Hindoestanen of noem maar op?

[0:36:17] Of richt het ministerie zich uitsluitend op moslima's?

[0:36:20] En zo ja, waarom?

[0:36:23] Voorzitter, in 2025 zal er meer dan 16,2 miljoen euro voor antidiscriminatievoorzieningen, ADV, beschikbaar zijn voor gemeenten om discriminatie te bestrijden.

[0:36:33] De PVV-fractie wil weten waaraan wordt het geld precies besteed?

[0:36:37] Wie zijn de grootste ontvangers?

[0:36:38] Welke projecten worden er gefinanceerd?

[0:36:40] En nog belangrijker, op basis van welke KPIs wordt beoordeeld of dit beleid ook daadwerkelijk iets oplevert?

[0:36:47] We willen voorkomen dat dit weer een geldverslindende subsidiepot wordt voor actiegroepen en belangenclubs met een ideologische agenda.

[0:36:55] Gemeentelijk beleid hoort te draaien om veiligheid, bereikbaarheid, betaalbare woningen en niet om ideologisch activisme.

[0:37:02] Tussen 2022 en 2024 kwamen er jaarlijks 250.000 banen bij, volgens het UWV.

[0:37:09] Maar het UWV voorziet dat er tot 2027 nog maar 45.000 banen per jaar bijkomen.

[0:37:16] Indeed wijst in dit kader op de opmars van AI, waardoor er een afname is van banen als taxewerkers, accountants en marketeers.

[0:37:26] En hoe ziet de minister, is mijn vraag, de arbeidsmarkt veranderen door AI?

[0:37:31] En waar maakt zij zich zorgen over?

[0:37:33] Voorzitter, zonder ingrijpen wachten in 2030 ongeveer 200.000 mensen op een arbeidsongeschiktheidsbeoordeling van het UWV.

[0:37:41] Nieuw onderzoek van het Arbo-Unie-Kennisinstituut Werk en Gezondheid, gebaseerd op bijna 4 miljoen verzuimgevallen tussen 2004 en 2018, toont aan dat werknemers sneller herstellen bij loonaanpassing.

[0:37:53] Dit geldt vooral wanneer het salaris daalt van 100 naar 70 procent, na bijvoorbeeld een maand ziek zijn.

[0:38:00] Kennelijk werken financiële prikkels.

[0:38:03] Overigens zonder negatieve gevolgen voor het welzijn van de werknemer.

[0:38:07] Hoe ziet die minister de resultaten van dit onderzoek?

[0:38:11] Zeker ook in het licht van een historisch hoog ziekteverzuim van bijna 6 procent.

[0:38:16] Voorzitter, PV roept de minister op om zich weer te richten op de kerntaken van haar ministerie.

[0:38:21] Aanpak van arbeidsmarktkrapte, schuldenproblematiek bestrijden en zorgen voor een uitvoerbare en rechtvaardige sociale zekerheid.

[0:38:28] Wilt u richting een afronding?

[0:38:30] Ja, geen tijd en geld verspillen aan identiteitspolitiek die slechts verdeeldheid zaait en wantrouwen versterkt.

[0:38:36] Stop met het politiek gedreven diversiteitsbeleid.

[0:38:38] Stop met het bevoordelen van sommige groepen ten koste van anderen.

[0:38:41] Gelijke kansen betekent gelijke behandeling en dus geen voorkeursbehandeling.

[0:38:45] Punt.

[0:38:48] Dank u wel.

[0:38:48] En daarmee gaan we over naar de heer De Beer van de VVD.

[0:38:53] Dank u wel, voorzitter.

[0:38:55] De VVD staat voor een Nederland waar werken loont, waar ondernemers de ruimte krijgen om te ondernemen en mensen de kans krijgen om hun talent te ontwikkelen en te benutten.

[0:39:05] En waar we samen nadenken over de weerbaarheid van ons land in een onzekere wereld.

[0:39:10] En daarom wil ik vandaag drie thema's bespreken.

[0:39:13] Het eerste thema is het terugdringen van de regeldruk.

[0:39:15] Collega's hadden het er ook al over.

[0:39:17] Het aanpakken van de arbeidsmarktkrapte met bijzondere aandacht voor de scholingsfondsen

[0:39:22] en het beter inpassen van reservisten in onze arbeidsmarkt.

[0:39:26] Voorzitter, ondernemers in het MKB ervaren dagelijks hoe zwaar de regeldruk is.

[0:39:31] Een gemiddeld bedrijf moet voldoen aan 71...

[0:39:34] door 93 verplichtingen, waarvan ruim één op de vijf als moeilijk uitvoerbaar wordt gezien.

[0:39:40] Het onderzoeken blijkt dat ondernemers jaarlijks honderden miljoenen euro's kwijt zijn aan dit soort regelingen, terwijl zeventig procent van die kosten zijn vaak extern via accountants, juristen of arbodiensten.

[0:39:52] En voor een groot bedrijf is dat vervelend, maar met name voor de kleinere MKB'er is dat een heel groot probleem.

[0:39:59] De VVD vindt dat ondernemen vooral moeten gaan om kansen en niet om regels.

[0:40:04] En daarom is het goed dat de minister van Economische Zaken heeft aangekondigd dat hij 500 regelingen tegen het licht gaat houden en ook wil schrappen.

[0:40:13] En we zouden graag zien dat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid daar ook een stevige bijdrage aan levert.

[0:40:20] Ook positief is het feit dat vorige week een motie is aangenomen van VVD en SP om het tweede jaar van loondoorbetaling bij ziekte voor kleine ondernemers te vervangen door een collectieve voorziening.

[0:40:32] Dat is belangrijk, omdat vooral kleine ondernemingen moeilijker kunnen doorgroeien en geen mensen meer durven aan te nemen vanwege het risico op twee jaar loondoorbetalen bij ziekte.

[0:40:42] Mijn vragen aan de minister zijn hoe sluit het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan op de regelinventarisatie en vereenvoudiging van het ministerie van Economische Zaken?

[0:40:53] Welke mogelijkheden ziet de minister om de regels vanuit het ministerie van SZW te vereenvoudigen of te schrappen?

[0:41:00] Zou ze daarbij specifiek willen kijken naar regels die onevenredig drukken op het MKB?

[0:41:07] En kan de minister ook zorgen voor meer voorspelbaarheid als het gaat over het ontwikkelen van regels, zodat ondernemers niet telkens met nieuwe verplichtingen worden verrast?

[0:41:18] Het tweede thema gaat over de arbeidsmarkt.

[0:41:22] Voorzitter, dank u wel.

[0:41:31] Ik hoor de heer De Beer zeggen dat er regels worden geschapt door de minister van Economische Zaken.

[0:41:37] U roept de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op om ook een flinke duit in het zakje te doen.

[0:41:43] Maar welke regelgeving stelt de VVD-fractie hiervoor op het terrein van Sociale Zaken en Werkgelegenheid?

[0:41:50] Ja voorzitter, we hebben gevraagd naar een inventarisatie vanuit het ministerie en ik denk dat we op basis van die inventarisatie moeten gaan kijken welke maatregelen concreet zouden kunnen leiden tot een verlaging van de regeldruk.

[0:42:02] Dus ik ga nu geen concrete regels noemen want dan hebben we het over die concrete regel en volgens mij is de oproep aan het kabinet vooral kijk van waar onnodige regeldruk zit en hoe kunnen we die verminderen.

[0:42:14] Mevrouw Saris.

[0:42:16] Het klinkt altijd mooi, onnodige regeldruk.

[0:42:20] Maar ik ken de VVD ook als een partij met visie op wat die regeldruk is.

[0:42:25] En ik ben juist wel heel erg benieuwd wat het dan specifiek op het terrein van sociale zaken en werkgelegenheid is.

[0:42:32] En dat mis ik nog in uw antwoord.

[0:42:35] Ja, voorzitter, maar ik heb gezegd dat ik daar nu niet in concreteheid op doorga.

[0:42:40] Dus wij zijn geïnteresseerd in wat vanuit het ministerie komt en hoe wij daar ook zelf op kunnen reflecteren.

[0:42:46] En dan kunnen we ook gewoon wegen van welke regel kan op welk moment worden geschopt.

[0:42:52] Tweede... Nee, nee, nee.

[0:42:55] Ik wilde zeggen ja, maar toen zag ik opeens de hand van mevrouw Partijn en die mag uiteraard ook interrumperen.

[0:43:00] Ik hoor de VVD aangeven dat de regeldruk zo'n groot probleem is.

[0:43:12] dat dit een commissie lijkt voor de VVD die vooral over economische zaken gaat.

[0:43:17] Dit is een commissie over sociale zaken.

[0:43:19] Even voor de duidelijkheid, dat u denkt dat u verkeerd zit.

[0:43:23] Maar ik denk dat het heel erg belangrijk is, als het over regels gaat, om nou eens te kijken vanuit de perspectief van werknemers.

[0:43:30] En veel van de regels die hier besproken worden, zijn bedoeld om werknemers te beschermen in hun werknemerschap.

[0:43:38] Dus gezond en veilig werk, goede omwerkomstandigheden,

[0:43:42] Ontslagrecht, loondoorbetaling bij ziekte, zorgen dat als je ziek wordt dat je een inkomen houdt.

[0:43:49] Maar ook als je dan weer beter bent, dat je ergens terecht kunt.

[0:43:52] Al dat soort zaken zijn heel belangrijk ter bescherming van de werknemer.

[0:43:57] Bent u nou vooral bezorgd over dat het werkgever het zwaar heeft?

[0:44:01] Of heeft u ook wel het gevoel van, we moeten de mens blijven beschermen?

[0:44:06] En ik vind dat u toch te vaag blijft op de vraag van mevrouw Sares welke regels ze dan bedrijven.

[0:44:11] Dus kunt u daar wat meer over zeggen?

[0:44:14] Ja, wat ik daarover zou kunnen zeggen of willen zeggen, is vooral dat we moeten wegen de verschillende belangen die rondom die regels hangen.

[0:44:22] Dus als je op basis van de inventarisatie van het ministerie regels gaat schrappen, dan kom je juist ook aan die afweging zoals u die noemt.

[0:44:32] Natuurlijk gaan we ervan uit dat regels vanuit bepaalde gedachten in het verleden zijn ontwikkeld.

[0:44:37] Maar de vraag is hoe opportun is het nog om bepaalde regels in stand te houden

[0:44:42] als die een onevenredige druk leggen op bepaalde ondernemers.

[0:44:46] Ik noemde net het voorbeeld van het tweede jaar loondoorbetaling bij ziekte.

[0:44:50] Daarvan zeggen we niet van schaft dat helemaal af, maar zoek naar een collectief alternatief.

[0:44:56] En ook in die nuance zullen we ook gaan kijken wat we kunnen doen aan de regeldruk.

[0:45:02] Mevrouw Partijn.

[0:45:04] Dus ik begrijp het goed, en zegt de VVD, we willen dat er gekeken wordt naar de regels zonder dat de rechten van werknemers aangetast worden.

[0:45:15] We willen dat er gekeken wordt naar de regeldruk met een scherpe blik, maar wel altijd met de weging in het achterhoofd dat bepaalde regels ook bepaalde belangen dienen.

[0:45:25] En als het onevenredig betekent dat werknemers worden geraakt in hun belangen, dan zullen we dat moeten afwegen tegen het introduceren van een nieuwe regel of het zoeken naar een alternatief of het in stand houden van de bestaande regel.

[0:45:42] Ik zag mevrouw Partijn alweer naar de microfoon gaan.

[0:45:45] U mag nog los, mevrouw Partijn.

[0:45:46] Ik wacht op mijn beurt, voorzitter.

[0:45:48] Dank.

[0:45:50] Ja, ik concludeer dan toch dat hier ook vooral gekeken wordt hoe kunnen we werkgevers ontzien.

[0:45:59] En dat kan bijna niet zonder dat het ten koste gaat van de rechten van werknemers.

[0:46:03] Ik hoor niet heel duidelijk zeggen nee, dat mag niet ten koste gaan van de rechten van werknemers.

[0:46:07] Daar zullen we nog ten nodige botsingen op gaan hebben de komende tijd, vermoed ik zomaar.

[0:46:12] Ja, en dat vergt dan een nieuwe beweging of afweging.

[0:46:16] Waarna de heer Dokerga met zijn verhaal.

[0:46:20] Het tweede deel ging over de arbeidsmarktkrapte, wat een grote uitdaging is van dit moment.

[0:46:26] Ook werden de laatste CBS-cijfers laten zien dat in het tweede kwartaal van 2025 gemiddeld 101 vacatures staan ten opzichte van 100 werkzoekenden.

[0:46:36] En dat gaat natuurlijk heel breed in verschillende sectoren van de bouw, de techniek, de zorg, de logistiek.

[0:46:41] Elke dag merken werkgevers dat het daar moeilijk is om vacatures te vervullen.

[0:46:46] En dat zet een rem op onze economische groei, onze welvaart dus.

[0:46:49] Maar het zet ook druk op de voorzieningen en ook druk op de werkvloer in termen van werkdruk.

[0:46:56] En ik spreek regelmatig ondernemers, zoals iedereen natuurlijk, ook in de regio.

[0:47:00] Een bouwbedrijf in Limburg dat projecten moet afzeggen omdat metselaars ontbreken.

[0:47:04] Een transporteur in het noorden die vrachtwagens heeft, maar geen chauffeurs.

[0:47:08] En dat raakt niet alleen de bedrijven, maar ook de hele samenleving, want huizen worden niet gebouwd, goederen worden niet geleverd en de zorg wordt niet altijd geleverd.

[0:47:16] En regionale samenwerking is daarbij cruciaal, tussen werkgevers, opsleidingsinstituten en ook publieke en commerciële bemiddelingsorganisaties.

[0:47:25] En scholingsfondsen zoals in Twente en in de Achterhoek, zoals het Twents Fonds voor vakmanschap en het Talentenfonds Opijver,

[0:47:32] Maar ook de Bovengrondse Vakschool en mijn eigen gemeente Heerlen laten zien hoe krachtig die regionale samenwerking kan zijn.

[0:47:39] Mensen die hun baan verliezen krijgen een nieuwe kans door om te scholen.

[0:47:44] Jongeren krijgen via vouchers een opleiding of kunnen kiezen uit een opleiding die aansluit bij de arbeidsmarkt.

[0:47:50] De minister heeft in de beantwoording van onze gezamenlijke vragen erkend dat fondsen, scholingfondsen, een significante bijdrage kunnen leveren aan dat vraagstuk.

[0:48:01] En ze wijst daarbij terecht op de verdere inbedding in de regionale arbeidsmarktinfrastructuur

[0:48:05] bijvoorbeeld via de werkcentra.

[0:48:08] Want juist nu hebben we die regionale kracht en die samenwerking hard nodig.

[0:48:12] Daarom mijn vragen aan de minister.

[0:48:15] Hoe kijkt zij aan tegen een sterkere rol van de regionale scholingsfondsen in de leven lang ontwikkelen agenda?

[0:48:21] Welke mogelijkheden ziet ze om de aansluiting met de regelingen zoals SLIM beter te maken?

[0:48:26] En kan ze aangeven wanneer de aangekondigde levenlang ontwikkelen brief, Kamerbrief, wanneer we die mogen verwachten zodat ook de regio's weten waar ze in de toekomst op kunnen rekenen?

[0:48:38] Voorzitter, dan het derde thema, specifiek reservisten en de nationale weerbaarheid.

[0:48:44] Onze veiligheid staat onder druk.

[0:48:47] De oorlog in Oekraïne en de spanningen elders laten zien dat Nederland zijn krijgsmacht moet versterken.

[0:48:53] En de NAVO verwacht dat we doorgroeien als Nederland na ongeveer 200.000 militairen, waarvan een groot deel reservisten.

[0:49:00] maar ook beroepsmilitairen en burgerpersoneel.

[0:49:03] Maar Nederland heeft momenteel slechts 8500 actieve reservisten en dat moeten er in 2030 ongeveer 20000 zijn.

[0:49:11] En dat vraagt ook aandacht voor ons arbeidsrecht, dat hier nauwelijks op ingericht is.

[0:49:17] En werkgevers ervaren onzekerheid over doorbetaling van loon, vervanging- en terugkeerrechten en zeker met de opschaling van het aantal reservisten.

[0:49:26] In landen als Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk zien we dat het reservistisch schap veel vanzelfsprekender is, mede doordat werkgevers daar beter ondersteund worden.

[0:49:36] Mijn vraag aan de minister is daarom van hoe kijkt de minister aan tegen de belemmeringen die werkgevers ervaren als het gaat over dit vraagstuk?

[0:49:43] Ziet ze mogelijkheden om samen met defensie en sociale partners oplossingen te verkennen zodat reservistisch schap makkelijker en aantrekkelijker wordt in de toekomst?

[0:49:53] Voorzitter, tot zover.

[0:49:55] U heeft een interruptie van de heer Eggen.

[0:49:59] Ik was benieuwd hoe de VVD van plan is om al die honderdduizenden zelfstandigen in Nederland rust en duidelijkheid te bieden.

[0:50:11] Ja, ik heb uw betoog gehoord.

[0:50:13] Volgens mij is er ook nog een commissiedebat van ZZP.

[0:50:17] Dus ik ga daar met mijn collega over in gesprek.

[0:50:21] Kijk, als het gaat over het creëren van meer duidelijkheid richting ZZP'ers, dan is de VVD daar zeker voor.

[0:50:30] Maar hoe dat precies dan uitpakt in die regelgeving, daar horen we graag ook hoe de minister naar kijkt.

[0:50:37] Ik weet dat er nog een ongeplande debat is over het wetsvoorstel.

[0:50:42] Daar komen ook nog debatten over.

[0:50:46] Tegelijkertijd ben ik op zoek naar een manier om die duidelijkheid te bieden.

[0:50:52] Niet dat we wachten op wetgeving, want dat gaat heel lang duren.

[0:50:55] Maar dat we nu al wat meer duidelijkheid kunnen bieden voor ingeval 2026.

[0:51:00] Dus in 2026 zouden we bijvoorbeeld... Hoe kijkt de VVD naar het verlengen van de zachte landing... als het gaat om handhaving vanuit de Belastingdienst... en dat we die ook verlengen naar dat jaar, naar eind 2026?

[0:51:13] Ja, ik heb uw oproep gehoord en uw vragen ook gehoord aan de minister.

[0:51:17] Dus ik wacht graag het antwoord af en ik overleg graag met mijn collega... om uiteindelijk te bepalen van hoe wij staan in dit specifieke vraagstuk.

[0:51:26] Dank u wel.

[0:51:28] Dan gaan we over naar de heer Beminga, D66.

[0:51:35] Dank u wel, voorzitter.

[0:51:36] Ons land snakt naar doorbraken, ook op de arbeidsmarkt.

[0:51:40] Neem bijvoorbeeld de zorg.

[0:51:41] Daar dreigen volgens prognoses in 2030 bijna 200.000 vacatures.

[0:51:46] Dat zijn geen abstracte cijfers, voorzitter.

[0:51:49] Dat betekent dat we straks mensen niet kunnen helpen, ouderen die langer wachten op hulp.

[0:51:54] verpleegkundigen die opbranden door werkdruk.

[0:51:57] En tegelijkertijd is de zorg zelf een deel van de oplossing, want gezonde mensen kunnen weer aan het werk.

[0:52:02] De zorg is daarmee niet alleen een investering in onze gezondheid, maar ook een investering in onze arbeidsmarkt.

[0:52:08] Recent hebben wij als DSSK een doorbrakenplan gepresenteerd voor de zorg, waarin we pleiten voor duurzame arbeidsmigratie gericht op structurele inzet van buitenlandse zorgprofessionals die hier, al wel niet tijdelijk, werken en willen integreren.

[0:52:22] Ik weet dat het debat arbeidsmigratie onlangs geweest is, maar ik vraag het toch nog een keer.

[0:52:27] Deelt de minister de opvatting dat we om het grote personeelstekort in de zorg aan te pakken ook nadrukkelijk moeten kijken naar de arbeidsmigratie van buitenlandse zorgprofessionals die we hier werken en integreren?

[0:52:39] En zonee, wat gaat zij doen om ervoor te zorgen dat we straks genoeg handen aan bed zijn?

[0:52:45] Voorzitter, als we verder kijken dan alleen de arbeidsmarktschapten, zien we nog een reden om nu echt in actie te komen.

[0:52:51] De arbeidsproductiviteit in Nederland daalt opnieuw, zo blijkt uit recent onderzoek van het CBS.

[0:52:57] Levenlang ontwikkelen is beleid dat productiviteit in Nederland kan verhogen, maar daar heeft dit kabinet helemaal niets mee gedaan.

[0:53:04] Integendeel, dit heeft meermaals besloten te bezuinigen op onderwijs, wetenschap en technologie.

[0:53:10] Terwijl we weten uit onderzoek dat juist deze zaken belangrijk zijn om de productiviteit te laten stijgen.

[0:53:16] Dat deze zaken ervoor zorgen dat onze economie kan groeien.

[0:53:20] Dat de lonen stijgen, dat de producten goedkoper worden.

[0:53:23] Vooral pijnlijk is dat het raakt aan de mensen die we straks zo hard nodig hebben.

[0:53:28] In bijvoorbeeld de zorg, de bouw en het onderwijs.

[0:53:31] Maar want vooral leerlingen in het vmbo en mbo worden geraakt.

[0:53:37] Voorzitter, dit is kortzichtig beleid dat onze productiviteit in de arbeidsmarkt een halt toebrengt.

[0:53:43] Daarom hoor ik graag van de minister of zij deze zorg deelt.

[0:53:47] Juist zij weet hoe belangrijk onderwijs is.

[0:53:50] Is zij ook bang dat deze bezuinigingen leiden tot een minder productieve economie in de toekomst?

[0:53:56] Voorzitter, ik zeg het nogmaals.

[0:53:58] 200.000 zorgvacatures in 2030.

[0:54:02] Alleen al voor de zorg.

[0:54:04] Laat staan als we alle sectoren bekijken.

[0:54:07] En dan is het toch pijnlijk om te zien hoeveel talent we laten liggen.

[0:54:11] Hoeveel mensen haken af naar talloze afwijzingen.

[0:54:14] Niet omdat ze niet willen of niet kunnen, maar omdat ze keer op keer worden buitengesloten.

[0:54:19] Het SCP liet zien dat 5 procent van de werkzoekenden stopt met solliciteren door ervaren discriminatie.

[0:54:25] Dat zijn tienduizenden mensen die wel aan de slag willen, maar niet de kans krijgen.

[0:54:41] De voorzitter heeft een moment gevonden, waarvoor dank.

[0:54:44] Een vraag aan de heer Mamenga van D66.

[0:54:47] Hij noemt, en die kennen we allemaal, dat getal 200.000 vacatures in de zorg over een aantal jaar al.

[0:54:54] Nu zijn er al veel vacatures.

[0:54:56] En dan noemt de heer Mamenga als oplossing arbeidsmigratie.

[0:55:01] Buitenlandse zorgmedewerkers, migratie.

[0:55:05] Maar stel dat je daar die 200.000 vacatures mee gaat vullen.

[0:55:11] In FTE's is dat wellicht nog meer mensen.

[0:55:15] Maar hoe ziet de heer Bamenga dan de druk op huizen, woningen, huizen, scholen, maar ook de zorg zelf, als al deze mensen erbij zouden komen?

[0:55:29] Voorzitter, wij hebben natuurlijk ook een plan als het gaat om de woningen, maar ik kom zelf uit Eindhoven en ik kan u verzekeren vanuit Eindhoven, we zijn het economisch hart van Nederland.

[0:55:43] Dat zou nooit zijn geweest als niet eerst Philips in eerste instantie allerlei werknemers heeft getrokken uit eerst heel Nederland, maar op een gegeven moment was het noodzakelijk om die te trekken, al die talenten uit de hele wereld.

[0:55:56] En nu zie je ook dat dat hetzelfde gebeurt bij andere bedrijven zoals ASML.

[0:56:00] En als het niet daaraan ligt om al die mensen te trekken, dan waren we niet het economisch hart geweest van Nederland en misschien wel breder van Europa.

[0:56:09] En ik denk en ik geloof er zeker in dat het ontzettend belangrijk is dat we dat doen.

[0:56:14] Maar niet alleen dat.

[0:56:15] Ik denk dat het ook heel erg belangrijk is om te kijken naar

[0:56:18] de zorgkant.

[0:56:18] Hoe kunnen we de zorgvraag überhaupt verminderen?

[0:56:22] En volgens mij is het niet iets wat alleen mijn partij zegt, ook als je kijkt naar andere instanties, bijvoorbeeld de commissie die gaat over arbeidsmigratie.

[0:56:35] De commissie die daarover geschreven heeft, geeft ook aan dat het gewoon ontzettend belangrijk is dat wij ervoor zorgen dat de mensen die nu niet aan bod komen, de mensen die gediscrimineerd worden, dat zij ook juist een baan kunnen krijgen.

[0:56:47] En daar moeten we ook op inzetten.

[0:56:50] Dus wat mij betreft moeten we dus inzetten op al deze drie punten.

[0:56:55] Ja, de heer Tiarens nog een keer met een intuus.

[0:56:58] Ja, een vervolgvraag.

[0:56:59] De heer Mamenga noemt als voorbeeld ASML, waarvoor veel buitenlandse werknemers aan het werk zijn in de regio Veldhoven.

[0:57:08] Een bedrijf om trots op te zijn, wereldwijd bekend.

[0:57:12] Maar tegelijkertijd zorgt het voor enorme druk op de woningmarkt in die regio, de regio Veldhoven, die u zo goed kent.

[0:57:22] Dat kunt u niet ontkennen.

[0:57:25] Maar wat heeft u dan van oplossingen daarvoor?

[0:57:27] Want daar kunt u niet omheen.

[0:57:31] Nou ja, voorzitter, ik ben onlangs nog op werkbezoek geweest.

[0:57:34] bij de gemeente Eindhoven en ook de gemeente Helmond.

[0:57:37] En als je ziet wat voor fantastische plannen zij hebben op het gebied van wonen, dan nodig ik u graag ook uit om daar naartoe te gaan.

[0:57:46] Het zijn natuurlijk uitdagingen waar we mee te maken hebben, maar dat zijn uitdagingen die we zeker moeten aangaan.

[0:57:52] En uitdagingen waar we natuurlijk heel veel aandacht voor moeten hebben om ervoor te zorgen dat mensen inderdaad fatsoenlijk

[0:57:59] wonen, niet alleen voor de grootverdieners, maar ook voor de sociale huur.

[0:58:07] En voordat we hier terechtkomen in een soort woondebat, wil ik aangeven dat dit ontzettend veel kansen biedt voor Nederland.

[0:58:16] En deze kansen, want daar hoor ik eigenlijk geen oplossingen vanuit de PVV, we hebben hier gewoon te maken met enorme tekorten.

[0:58:25] En die tekorten die moeten aangepakt worden.

[0:58:27] En ik heb juist aangegeven op welke drie manieren wij dat willen doen.

[0:58:33] Er zijn tienduizenden mensen die wel aan de slag willen, maar niet de kans krijgen.

[0:58:42] En dat is niet alleen schrijnend, het is ook ronduit onverstandig.

[0:58:45] Want in een arbeidsmarkt waar de nood zo hoog is, kunnen we ons niet permitteren om gemotiveerde mensen aan de kant te laten staan.

[0:58:53] Laten we helden zijn.

[0:58:54] Wie keer op keer wordt buitengesloten, verliest het vertrouwen.

[0:58:58] Discriminatie leidt tot stress, tot lage inkomens, tot uitval.

[0:59:01] We kunnen ons maatschappelijk en economisch simpelweg niet veroorloven om mensen structureel buitenspel te zetten.

[0:59:07] Wat gebeurt er?

[0:59:08] We geven adviezen.

[0:59:10] We publiceren handreikingen als gelijkwerver voor beginners.

[0:59:13] Goed bedoeld, zeker.

[0:59:15] Maar zonder handhaving, zonder wetgeving blijft het bij mooie woorden.

[0:59:18] De wetstoezicht gelijke kansen bij werving en selectie haalden het niet in de Eerste Kamer.

[0:59:22] Mede doordat de VVD van koers veranderde.

[0:59:25] Een gemiste kans.

[0:59:26] Het aangekondigde offensief gelijke kansen klinkt hoopvol.

[0:59:30] Maar opnieuw ontbreekt een wettelijke verankering.

[0:59:33] Mijn vraag aan de minister.

[0:59:34] Hoe kijkt de minister naar de noodzaak aan wettelijke verankering en handhaving om arbeidsmarktdiscriminatie effectief aan te pakken?

[0:59:42] En ik had het over de zorg en het grote, het korte daar.

[0:59:45] Ook daar speelt discriminatie een grote rol.

[0:59:48] Veel personeel, zeker in de langdurige zorg, is van kleur.

[0:59:51] Ook zij ervaren veel discriminatie.

[0:59:53] Dat is natuurlijk onverteerbaar.

[0:59:56] Maar ook vormt het een groot gevaar voor de kwaliteit van onze zorg.

[0:59:59] Want we kunnen het ons niet veroorloven om mensen kwijt te raken in de zorg.

[1:00:04] Dus wat doet de minister eraan om ook hier die discriminatie tegen te gaan en te voorkomen dat personeel niet verloren gaat?

[1:00:12] Wat doet de minister om diversiteitssensitieve zorg te bevorderen?

[1:00:15] Dan het onderwijs.

[1:00:17] Helaas is ook daar nog veel te vaak sprake van discriminatie.

[1:00:21] Onze samenleving is in de band van hoger opgeleid is beter mentaliteit.

[1:00:26] Er wordt vaak niet verder gekeken naar iemands papiertje.

[1:00:29] Op de arbeidsmarkt zijn de gevolgen het meest direct zichtbaar.

[1:00:32] De feiten liegen er niet om.

[1:00:33] MBO'ers verdienen vaak minder voor hetzelfde werk dan hun HBO- of WO-collega's.

[1:00:38] Ze krijgen ook significant minder vaak een vast contract aangeboden.

[1:00:43] En ook hun doorgroeimogelijkheden zijn beperkt.

[1:00:45] Promoties en duretrainingen gaan onevenredig vaak naar hoger opgeleiden.

[1:00:49] ook als het mbo'ers meer ervaring of potentieel heeft.

[1:00:53] Uit verscheidene studies komt naar voren dat de werkmotivatie van laagopgeleiden gemiddeld juist hoger is dan die van hoogopgeleiden.

[1:01:00] Maar vakmensen worden systematisch ondergewaardeerd.

[1:01:04] Een samenleving die talent verspilt omdat het niet het juiste papiertje heeft, is een samenleving die kansen misloopt.

[1:01:09] Dat is schadelijk voor onze economie, juist nu we gigantisch veel praktisch opgeleiden nodig hebben

[1:01:14] om de groeiende tekorten te vullen.

[1:01:16] Mijn vraag aan de minister is, wat wordt er concreet gedaan om dit tegen te gaan en welke maatregelen gaan er nog volgen?

[1:01:22] Voorzitter, en dan is er nog een andere diepgewortelde vorm van arbeidsmarktdiscriminatie, zwangerschapsdiscriminatie.

[1:01:29] Hier vragen we al lang aandacht voor.

[1:01:31] In 2024 ging meer dan kwart van de meldingen bij het College voor de Rechten van de Mens hierover.

[1:01:36] Bijna de helft van hun oordelen betroffen zwangerschapsquesties.

[1:01:40] Ondanks jaren van campagnes en bewustwording blijft het probleem onverminderd groot.

[1:01:45] Wilterichting en afronding?

[1:01:46] Ja.

[1:01:47] Zolang er geen norm, controle en handhaving is, verandert er te weinig.

[1:01:51] En ja, er zijn regelingen, maar die werken pas als mensen zelf melding doen.

[1:01:55] Dat gebeurt in slechts drie procent van de gevallen.

[1:01:58] Zolang wij geen actie ondernemen, vragen we vrouwen om dit gevecht alleen te voeren.

[1:02:02] Daarom hoor ik graag van deze minister welke extra maatregelen zij nog ziet om zwangerschapsdiscriminatie effectiever te bestrijden.

[1:02:12] Dank u wel.

[1:02:13] Bewoog voor uw eigen termijn.

[1:02:14] Ja, dan gaan we nu naar mevrouw Saris namens NEC.

[1:02:17] Daarna schorsen voor een half uur.

[1:02:19] op dat de minister zich kan voorbereiden.

[1:02:22] Voor een nieuw sociaal contract is de eenvoudigste route naar bestaanszekerheid die van werk.

[1:02:30] Werk geeft zingeving, sociale contacten, ontwikkeling en verbreding van kennis.

[1:02:35] Belangrijk is ook dat werk bijdraagt aan inkomenszekerheid.

[1:02:39] Werken zou ook weer de basis moeten zijn van het inkomen.

[1:02:43] Daarom is het hard nodig dat er een gebalanceerd stelsel komt van inkomensondersteuning en belasting en toeslagen.

[1:02:50] Het is in ieder geval een positieve stap dat de minimum jeugdloon voor 16 tot en met 20 jaar stapsgewijs wordt verhoogd.

[1:02:58] En zo brengen we ook wat meer aan de basis op orde.

[1:03:02] Voorzitter, voor het zomerreces spraken we in de commissie al met elkaar over de arbeidsmarktkrapte.

[1:03:09] Op de arbeidsmarkt ligt een grote opgave om Nederland toekomstbestendig te maken.

[1:03:15] En in het licht van ontwikkelingen als de toenemende vergrijzing en hoe de wereldeconomie in rap tempo aan het veranderen is.

[1:03:22] Maar een belangrijke onderliggende vraag daarin is hoe we de toekomst het werk doen en misschien wel met meer werk met minder mensen.

[1:03:32] Cruciaal is ook het toekomstbestendig maken van de arbeidsmarkt.

[1:03:36] En dat is voor onze fractie ook het gebruik maken van onbenut arbeidspotentieel.

[1:03:42] Het CBS becijferde in het eerste kwartaal van 2025 maar liefst 1,2 miljoen mensen.

[1:03:49] Mensen die nu deels arbeidsongeschikt ook aan de kant staan, maar met de juiste ondersteuning wel kunnen en ook vaak willen werken.

[1:03:58] Het is ook van groot belang dat we stappen gaan zetten om deze groep mensen die onbenut arbeidspotentieel hebben aan het werk te krijgen.

[1:04:08] En wij willen ook specifieke aandacht voor mensen in de WW.

[1:04:12] Het is belangrijk dat deze mensen worden geholpen door hen eerder in gerichten te begeleiden.

[1:04:18] Een nieuw sociaal contract stelt voor om in samenspraak met werkgevers omschoopbanen te creëren voor sectoren waar een personeelsdekort is.

[1:04:27] Op deze manier krijgen zij snelle uitzichten op een nieuwe baan en inkomen.

[1:04:32] Kan de minister toezeggen om dit mee te nemen in de uitwerking van de langlevenontwikkelagenda?

[1:04:39] Het grote onbenutte arbeidspotentieel vraagt ook om een sterke regionale arbeidsmarktinfrastructuur.

[1:04:46] En wij zijn dan ook positief over de investeringen in regionale werkcentra en alle 35 arbeidsmarktregio's.

[1:04:54] Maar we missen nog het belang van scholing op de regionale arbeidsmarkt in het beleid van de minister.

[1:05:00] En in de praktijk zijn er al regionale scholingsfondsen.

[1:05:03] Een collega noemde het net, het Twents Fonds voor vakmanschap en uit mijn eigen Achterhoek het Achterhoekstalentenfonds op IJver.

[1:05:12] Deze scholingsfondsen leveren een significante bijdrage aan het terugdringen van het onbenut arbeidspotentieel en stimuleren tegelijkertijd ook eens de leercultuur bij werkgevers en werknemers.

[1:05:24] In het kader van leven lang ontwikkelen is er ook al een subsidieregeling.

[1:05:29] De zogenaamde slimregeling.

[1:05:32] Deze regionale scholingsfondsen zouden hier graag gebruik van willen maken, maar de subsidie gaat nu alleen uit van collectieve aanvragen vanuit de sectoren.

[1:05:41] Wat nu jouw contract betreft is dit een gemiste kans.

[1:05:46] Is de minister daarom bereid de slimregeling ook open te stellen voor regionale scholingsfondsen, zodat zij als hoofdaanvrager kunnen beschikken over de financiële borging die zij nodig hebben?

[1:05:58] Voorzitter, van de regio naar de internationale context.

[1:06:03] Op de Nederlandse arbeidsmarkt bevinden zich honderdduizenden arbeidsmigranten.

[1:06:07] En deze leveren vaak een belangrijke economische bijdrage aan onze samenleving.

[1:06:13] Het risico is echter dat deze migranten zich makkelijk afzijdig houden en in hun eigen taalbubbel blijven leven.

[1:06:21] Nieuw sociaal contract heeft een plan voor een taaloffensief.

[1:06:25] Praat Nederlands met me.

[1:06:27] Taal is cultuur.

[1:06:29] En wij verwachten van arbeidsmigranten dat zij zich serieus inspannen om de taal te leren.

[1:06:35] Concreet betekent dit binnen twee jaar horen kennismigranten een basisniveau te hebben op A2 niveau en binnen vier jaar moet ze goed Nederlands praten op BE niveau.

[1:06:48] Hoe kijkt de minister hier tegenaan en bent u bereid dit in uw beleid op te nemen?

[1:06:55] Voorzitter, tot slot.

[1:06:57] Niet alleen arbeidsmigranten, maar ook Nederlandse werkgevers dragen verantwoordelijkheid.

[1:07:02] Wie buitenlandse werknemers naar Nederland haalt, moet daarom volgens ons zorgen voor taaltraining en cursussen.

[1:07:09] Werkgevers moeten daartegenover ook wel taaleisen kunnen stellen voor op de werkvloer.

[1:07:14] De voertaal moet waar mogelijk ook Nederlands zijn.

[1:07:17] Taaleisen kunnen nu alleen gesteld worden vanwege functie- en veiligheidsredenen.

[1:07:22] En anders kan het opgevat worden als discriminatie,

[1:07:25] omdat niet-Nederlandstaligen buitengesloten worden.

[1:07:29] En deze afbakening is voor ons veel te strikt.

[1:07:33] Want de taal die je gebruikt, beïnvloedt immers ook de bedrijfscultuur.

[1:07:37] En ik vond de quote van de topvrouw van de HEMA ook zo mooi.

[1:07:40] We zijn ook weer Nederlands gaan spreken op het hoofdkantoor, omdat taal zo belangrijk is voor wat je als merk wilt zijn.

[1:07:48] Als je een regenponcho ontwerpt met elastiek, zodat je benen niet nat worden tijdens het fietsen,

[1:07:53] moet je dan Engels met elkaar praten.

[1:07:55] Punt.

[1:07:57] Want de heer Vlag wil u wat vragen.

[1:08:02] Ja, voorzitter, dank.

[1:08:04] Ik wacht op een logisch moment, maar ik doe het nu maar.

[1:08:08] De vraag aan NRC'ers is de economie en de arbeidsmarkt een doel of een middel voor NRC?

[1:08:13] Ik zal hem verduidelijken.

[1:08:15] Door het gebruik van het term onbenut arbeidspotentieel kan zomaar de indruk ontstaan dat het een groep mensen is die nu eigenlijk niks nuttigs doet.

[1:08:22] terwijl onze samenleving juist kleur en warmte krijgt door mensen die vaak belangeloos en in hun eigen tijd dingen doen voor anderen.

[1:08:29] Dat is het cement van onze samenleving.

[1:08:30] Niet de economie maakt onze samenleving, maar de mensen en hoe die met elkaar omgaan.

[1:08:34] Dus de vraag nogmaals, is de economie en de arbeidsmarkt het doel waarvoor we leven, zou je kunnen zeggen, of een middel?

[1:08:43] Voorzitter, met onbenut arbeidspotentieel doe ik, met name ook in mijn bijdrage op mensen die deels arbeidsongeschikt zijn, mensen die in de WW zitten, die graag zouden willen werken, de wegen niet kennen en heel graag met hulp en ondersteuning van bijvoorbeeld regionale scholingsfondsen van die overheid dat steuntje in de rug te krijgen om mee te doen aan die samenleving.

[1:09:06] En ik ben het met u eens, de samenleving is meer dan werken.

[1:09:09] Vrijwilligerswerk is voor ons ook een hele belangrijke

[1:09:12] bijdragen aan de samenleving.

[1:09:14] En in het kader van de wetten in balans heb ik ook aangegeven dat juist ook het doen van vrijwilligerswerk een belangrijke stap zou kunnen zijn naar het doen van werk.

[1:09:29] Maar met het onbenut arbeidspotentieel doel ik echt op mensen die ook onbedoeld, ongewild en ongezien aan de kant van de arbeidsmarkt staan.

[1:09:42] Dank u wel.

[1:09:43] Dan kunt u doorgaan met uw betoog.

[1:09:45] Ja, want ik was gebleven bij de regenponsio van de HEMA.

[1:09:51] Maar daarmee gaf ik aan dat op het hoofdkantoor van de HEMA ook gewoon weer Nederlands wordt gepraat.

[1:09:56] En wat nu Social Contract belangrijk vindt, is dat er duidelijke wetgeving komt die werkgevers ook het recht geeft om het Nederlands als voertuig op de werkvloer vast te leggen.

[1:10:06] Dat zit immers niet verankerd in onze grondwet.

[1:10:09] Deelt de minister dat de voertaal waar mogelijk op de werkvloer Nederlands moet zijn?

[1:10:14] En is hij dan ook bereid om hiervoor wetgeving voor te bereiden?

[1:10:18] Voorzitter, dat was mijn bijdrage in eerste termijn.

[1:10:21] Dank u wel.

[1:10:22] Dan schors ik nu tot kwart voor drie.

[1:10:27] En dan gaan we daarna verder met de beantwoording van de minister.

[1:45:18] Goed, het is kwart voor drie.

[1:45:20] We gaan beginnen.

[1:45:25] En ik meld even dat mevrouw Partijn helaas de vergadering moet verlaten.

[1:45:30] Dus die zal ook niet meer deelnemen.

[1:45:32] Dat gezegd hebben is het woord aan de minister.

[1:45:37] Voorzitter, dank u wel.

[1:45:39] Voorzitter, in mijn vorige functies als minister en daarna staatssecretaris voor primair en voortgezet onderwijs en emancipatie, moet ik zeggen, heb ik van dichtbij gezien hoe arbeidsmarktkrapte een grote uitdaging is, in dit geval voor het onderwijs.

[1:45:55] En ik heb ook gezien hoe belangrijk goed werkgeverschap is om mensen te behouden voor belangrijke maatschappelijke sectoren, zoals het onderwijs, maar ook de zorg werd genoemd en zo zijn er verschillende sectoren.

[1:46:07] De arbeidsmarkt is cruciaal voor een bloeiende economie.

[1:46:11] Iedereen is nodig om de maatschappelijke opgaven aan te pakken, zoals de zorg, veiligheid, onderwijs en het bouwen van meer woningen.

[1:46:20] Zonder voldoende en goed opgeleide mensen lukt dit niet.

[1:46:24] Ik vind het dan ook een eer en een prachtige opgave om me de komende periode als minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in te zetten voor een goed functionerende arbeidsmarkt en sociale zekerheid.

[1:46:38] Door de vergrijzing blijft arbeidsmarktkrapte nog lang iets waar we mee te maken hebben en ook mee om moeten gaan.

[1:46:45] Dit roept ook de vraag op hoe we al het werk gedaan gaan krijgen.

[1:46:49] Onze economie past zich op de krapte aan, bijvoorbeeld via hogere lonen voor werknemers en investeringen in de arbeidsproductiviteit door werkgevers.

[1:46:59] Maar helemaal vanzelf gaat dat niet.

[1:47:01] En ook de richting waarin de aanpassingen gaan, daar kunnen en moeten we iets van vinden.

[1:47:08] Ik wil bijvoorbeeld niet laten gebeuren dat krapte op de arbeidsmarkt de economie stuurt op een manier die allerlei ongewenste effecten heeft, zoals lessenuitval door een tekort aan leraren of verminderde toegang tot de huisartsenzorg in provincies als Limburg en Zeeland.

[1:47:24] En arbeidsmigratie, we hebben daar vorige week nog een uitgebreid en ook mooi debat over gehad, biedt geen duurzame oplossing.

[1:47:32] Arbeidsmigratie zorgt ook weer voor extra vraag en toenemende druk op de woningmarkt, zorg, onderwijs.

[1:47:40] En het kan bovendien ook een prikkel tot innovatie wegnemen.

[1:47:44] Wanneer we laagbetaalde arbeidskrachten naar Nederland halen, is de prikkel voor veel ondernemers om te innoveren wat minder.

[1:47:52] Dit vraagt om gerichte en selectieve arbeidsmigratie.

[1:47:57] En als we kiezen voor de inzet van arbeidsmigranten is het belangrijk dat zij ook de Nederlandse taal leren.

[1:48:02] Dat deel ik met mevrouw Saris.

[1:48:05] Voor de zomer heeft u een uitgebreide brief ontvangen over de sociale inbedding en taalbeheersing van arbeidsmigranten.

[1:48:12] Hierin staan verschillende maatregelen om dit te verbeteren.

[1:48:17] Een verplichting voor werkgevers of werknemers, zoals gesuggereerd door NSC, vind ik echter niet wenselijk.

[1:48:23] Ook vind ik het niet wenselijk om voor te schrijven welke voertaal op de werkvloer gehanteerd moet worden.

[1:48:28] Dergelijke wetgeving zou leiden tot extra regeldruk voor werkgevers en werknemers en kent ook juridische bezwaren.

[1:48:35] Mevrouw Saris refereerde daar zelf aan.

[1:48:38] Iedereen is hard nodig op de arbeidsmarkt.

[1:48:41] Het kabinet zet in op meer arbeidsparticipatie van mensen die langs de kant staan of meer uren willen werken.

[1:48:48] Dat vergt om te beginnen, en we zeggen dat vaker in deze Kamer, dat meer werken loont.

[1:48:54] En dat mensen zich dat realiseren en ook ervaren in hun portemonnee.

[1:48:59] Het kabinet heeft daarom werken lonender gemaakt door bijvoorbeeld de introductie van de laagste schijf in de inkomstenbelasting en werkt aan de hervormingsagenda, vereenvoudiging en inkomensondersteuning.

[1:49:13] Ook loopt er, gefinancierd vanuit het Nationaal Groeifonds, een programma Meer Uren Werkt, waarin meer werk gestimuleerd wordt en tegelijk onderzocht wordt wat daarvoor nodig is.

[1:49:25] Daarnaast loopt in het primair onderwijs een nieuwe meerjarige pilot, waarin verschillende schoolbesturen experimenteren met meeruremaatwerk.

[1:49:34] Ik weet dat daar inmiddels zo'n 200 scholen aan meedoen.

[1:49:37] En ik vind het ook wel mooi om te benoemen dat die benaming meeruremaatwerk

[1:49:43] is vanuit de sector zelf ontstaan.

[1:49:45] Aanvankelijk hadden we vanuit het ministerie van OCW bedacht dat we de meer-uren-bonus gingen introduceren.

[1:49:51] Maar de grap is dat door het stimuleren van het goede gesprek tussen schoolleiders en leraren we veel beter konden achterhalen wat, in dit geval leraren, maar dat geldt ook voor andere sectoren, wat mensen nodig hebben om uiteindelijk eventueel meer uren te werken.

[1:50:08] Het ging niet altijd om geld.

[1:50:10] Het ging heel vaak ook om meer flexibiliteit in de eigen agenda.

[1:50:15] In het rooster bijvoorbeeld.

[1:50:19] Bij een heel mooi gesprek had ik een leraar die zei... ik wil mijn eigen kinderen ook wel eens naar school brengen.

[1:50:25] Als je door het goede gesprek te voeren dat kunt faciliteren... en iemand ertoe kunt brengen om meer uren te werken... dan heb je echte win-winsituatie.

[1:50:35] En zo is dat experiment inderdaad, onder andere in het onderwijs, maar ook in de zorg, worden met dit soort zaken gewerkt.

[1:50:42] Daarna... De heer Vlag heeft een vraag aan de minister.

[1:50:48] Ja, voorzitter, dank u wel.

[1:50:49] Ik ben het met minister Van Harte eens dat werken moet lonen en ook meer werken moet ook lonen.

[1:50:54] Nu hebben we niet zo lang geleden een agenda gezien van de VVD, die zei dat meer werken eigenlijk altijd er meer op vooruit moeten gaan.

[1:51:03] Ik zit even te kijken naar de voorzitter die een probleem heeft met zijn microfoon.

[1:51:08] Dat werkenden er per definitie meer op vooruit moeten gaan dan uitkeringsgerechtigden.

[1:51:13] Nou gaat deze minister over de sociale zekerheid en over de arbeidsmarkt.

[1:51:18] Mensen die meer willen werken.

[1:51:20] Helder dat het probleem is uit mensen die niet kunnen werken.

[1:51:23] Is de minister dan niet met mij bang dat er dan een toenemende kloof gaat ontstaan tussen mensen die kunnen werken, die er altijd meer op vooruit gaan, en uitkeringsgerechtigden die altijd achterblijven?

[1:51:33] Ik ben daar niet bang voor.

[1:51:37] Ik onderschrijf wat de heer Vlag zegt, dat je die kloof vooral niet te groot moet laten worden.

[1:51:46] Mij stelt gerust, als je kijkt naar de koopkrachtplaatjes voor het komende jaar, dat dan juist ook die balans heel goed gezocht is en ook gevonden.

[1:51:57] Want je ziet dat dat vrijwel gelijk opgaat.

[1:52:00] En dat is ook belangrijk.

[1:52:02] grote verschillen in de samenleving.

[1:52:04] Tegelijkertijd vind ik het ook heel belangrijk dat die prikkel om aan het werk te gaan en om ook meer uren te gaan werken, dat die prikkel er ook is.

[1:52:16] Ik heb teveel verhalen gehoord, met name van ondernemers, van mkb'ers bijvoorbeeld, die grote moeite hebben om personeel te vinden en die tegen mij zeggen, Marjel, hoe kan dit nou?

[1:52:26] Ik heb goede en gezonde mensen in dienst.

[1:52:28] Maar sommigen willen niet meer dan 24 uur werken, omdat ze dan allerlei toeslagen verliezen.

[1:52:37] Dan krijgen ze geen huurtoeslag, geen zorgtoeslag en andere toeslagen.

[1:52:43] vind ik een verkeerde prikkel.

[1:52:45] Ik ben het helemaal met de heer Vlag eens dat mensen die niet kunnen werken, daar is dat sociale vangnet voor nodig.

[1:52:52] En daarvoor moet je ook zorgen dat dat enigszins gelijk opgaat.

[1:52:55] Maar die prikkel om aan de slag te gaan, vind ik ongelooflijk belangrijk.

[1:53:00] Ik voeg daar dan ook nog maar aan toe, dat uiteindelijk daar komt ook mijn drive van dat stimuleren van werken en meer werken,

[1:53:10] nog los van het feit dat het zorgt voor een inkomen, bestaanszekerheid, maar ook voor een sociaal netwerk, voor ontwikkelmogelijkheden.

[1:53:22] Dus het is een heel pakket wat je daar als individu en als samenleving voor krijgt, zeg maar.

[1:53:28] En al die dingen die we willen binnen dat sociale domein, dat sociale vangnet, dat we belangrijk vinden, en de voorzieningen zoals goed onderwijs, goede zorg, een stevige en robuuste defensie, dat kunnen we alleen maar opbrengen als die economie ook goed blijft draaien.

[1:53:45] En vandaar dat ik daar ook heel zwaar op inzet.

[1:53:51] Maar tegelijkertijd, werk is belangrijk, maar er is ook meer in het leven.

[1:54:00] Zoals de zorg voor kinderen of voor andere naasten.

[1:54:03] Of om je op een andere manier in te zetten voor de samenleving.

[1:54:06] Vrijwilligerswerk niet te onderschatten.

[1:54:09] De verenigingen in Nederland, of het nou gaat om sportverenigingen of andersoortige verenigingen, die zouden niet kunnen draaien zonder de vele vrijwilligers die zich daarvoor inzetten.

[1:54:19] En daar scheppen we op verschillende manieren ook ruimte voor.

[1:54:24] Onder andere door te werken aan een nieuw stelsel voor de kinderopvang die goedkoper en zekerder is voor werkende ouders.

[1:54:31] De Kamer heeft hierover vorige week een brief over gehad van staatssecretaris Nobel.

[1:54:38] en door het verlofstelsel te vereenvoudigen.

[1:54:40] Met betrekking tot het verlof heeft mevrouw Patijn van GroenLinks PvdA aandacht gevraagd voor het verlengen van de opnametermijn voor het ouderschapsverlof van 8 naar 18 jaar.

[1:54:51] Op dit moment zijn er geen voornemens om dit te doen.

[1:54:54] De Europese Richtlijn over Ouderschapsverlof schrijft voor dat vier maanden ouderschapsverlof voor de leeftijd van acht jaar kan worden opgenomen.

[1:55:03] En in Nederland zijn dit 18 van de 26 weken.

[1:55:07] Een ruimere opnametermijn voor de resterende acht weken zou bijdragen aan grotere complexiteit van het verlofstelsel, terwijl we nu juist werken aan vereenvoudiging.

[1:55:18] Om de combinatie van arbeid en zorg te ondersteunen, geven we tot slot meer bekendheid aan wat er allemaal al mogelijk is op basis van de wet flexibel werken.

[1:55:27] Voorzitter, het arbeidsmarktpakket draagt bij aan het kiezen voor kwaliteit van werk en goed werkgeverschap.

[1:55:34] Ik weet vanuit mijn ervaring in het onderwijsveld dat flexibel werk soms nodig kan zijn om, zoals we dat noemen, piek en ziek op te vangen.

[1:55:43] Tegelijkertijd heb ik in het onderwijs gezien dat juist duurzame dienstverbanden belangrijk zijn, zodat kinderen een vast gezicht voor de klas hebben, ouders een herkenbaar aanspreekpunt en dat het vaste lerarenteam alle taken eerlijk verdeelt.

[1:55:58] Daarom werken we aan wetsvoorstellen voor een betere balans op de arbeidsmarkt.

[1:56:03] Ik zou in de richting van de heer Bamenga overigens ook willen zeggen dat voor de zorg precies hetzelfde geldt.

[1:56:08] Die vaste contracten zijn belangrijk, zodat niet, ik noem maar wat, de nachtdiensten alleen op de vaste krachten overkomen.

[1:56:16] Of in het onderwijs, de oudergesprekken en de meer overkoepelende taken die niet puur met lesgeven te maken hebben, op de vaste krachten.

[1:56:24] Want daarmee neemt de werkdruk op de vaste

[1:56:26] medewerkers enorm toe, waardoor hun arbeidsvreugde ook vermindert.

[1:56:32] En dat moeten we zien te vermijden.

[1:56:34] Dat hoort ook bij goed werkgeverschap.

[1:56:36] Het wetsvoorstel meer zekerheid flexwerkers is eerder bij uw Kamer ingediend.

[1:56:40] En daarmee geven we flexibele werknemers meer zekerheid over hun inkomen en hun rooster.

[1:56:47] Verder ben ik blij dat de Belastingdienst weer handhaaft op schijnzelfstandigheid.

[1:56:52] We zien dat steeds meer schijnzelfstandigen en hun opdrachtgevers ervoor kiezen om ofwel een dienstbetrekking aan te gaan, ofwel hun relatie duidelijk in te richten als zelfstandig ondernemerschap.

[1:57:03] Daarnaast werken we verder aan verduidelijking, bijvoorbeeld via het wetsvoorstel VEBAR.

[1:57:10] Arbeidsongeschiktheid, voorzitter, is een risico.

[1:57:13] Als iemand niet meer kan werken door ziekte of een ongeluk, dan zijn de gevolgen groot.

[1:57:18] En daarom vind ik het belangrijk dat er voor zelfstandigen een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering komt, zoals ook afgesproken in het regeerprogramma.

[1:57:27] De andere kant van de medaille vind ik ook belangrijk, namelijk dat we werken aan meer wendbaarheid voor werkgevers.

[1:57:35] Bijvoorbeeld via een wetsvoorstel om in geval van crisis, zoals een epidemie of een gewapend conflict, zoveel mogelijk banen te behouden.

[1:57:44] en via een wetsvoorstel dat werkgevers eerder duidelijkheid moeten geven over vervanging en langdurig zieke werknemers.

[1:57:51] Op dit laatste wetsvoorstel is inmiddels een kritisch advies van de Raad van State ontvangen, dictum C, en dat betekent dat we hier nog wel wat huiswerk hebben te doen en dat ik ook hierover in overleg ga met de polder, met de sociale partners.

[1:58:06] Het wetsvoorstel tijdelijkheid van inlenen is in overleg met sociale partners tot stand gekomen.

[1:58:12] Naar verwachting wordt dit wetsvoorstel in oktober in internet consultatie voorgelegd en aanstaande vrijdag wordt een hoge raaduitspraak verwacht over de tijdelijkheid van inlenen.

[1:58:23] En we zullen die uitspraak uiteraard goed bestuderen en waar nodig betrekken in het wetsvoorstel.

[1:58:28] Voorzitter, de arbeidsmarkt is krap.

[1:58:31] Dat geeft kansen aan mensen die nu nog geen werk hebben.

[1:58:35] We hebben iedereen keihard nodig.

[1:58:38] Als iemand kan werken, zou diegene dat wat mij betreft ook moeten doen.

[1:58:41] Werk is de kortste weg.

[1:58:43] Ik noemde het al, naar een hoger inkomen, een rijker sociaal netwerk.

[1:58:47] en werkbied kansen voor persoonlijke ontwikkeling.

[1:58:50] Daarom vinden we het belangrijk dat mensen een baan vinden die past bij hun kwaliteiten.

[1:58:55] We maken het gemakkelijker voor mensen en bedrijven om elkaar te vinden en dit doen we door de arbeidsmarktinfrastructuur te hervormen.

[1:59:05] Gemeenten, UWV, SBB, onderwijs en sociale partners gaan samenwerken in één werkcentrum per arbeidsmarktregio.

[1:59:13] Mensen kunnen daar terecht voor vragen over werk, scholing en personeelsvraagstukken.

[1:59:18] En het wetsvoorstel dat dit regelt heeft recent opengestaan voor internet consultaties.

[1:59:24] Daar zijn reacties op gekomen en die worden op dit moment verwerkt.

[1:59:29] In meer dan de helft van de 35 regio's zijn werkcentra van start gegaan.

[1:59:34] Want veel van de verbeteringen in de samenwerking kunnen nu al worden uitgevoerd en hoeven dus niet per se op die wettelijke grondslag te wachten.

[1:59:42] Ook werk ik samen met sectoren aan sectorale ontwikkelpaden.

[1:59:46] En het doel hiervan is dat meer mensen via praktijkgerichte scholing

[1:59:49] een nieuwe baan vinden in deze sectoren.

[1:59:52] Deze zijn bij uitstek geschikt voor mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie, zoals een deel van de WWE'ers, waarvoor NSC aandacht vraagt voor omschoolbanen.

[2:00:04] Deze maand zijn 19 door mij erkende nieuwe ontwikkelpaden verschenen voor bijvoorbeeld de jeugdzorg, de groene sector en de ICT.

[2:00:12] En via de Slim Scholingssubsidie kunnen werkgevers in maatschappelijk cruciale sectoren subsidie krijgen voor opleidingen uit deze ontwikkelpaden.

[2:00:22] In reactie op de vraag van mevrouw Saris en de heer De Beer over regionale scholingsfondsen merk ik op dat ik graag de eindverantwoordelijkheid voor de aanvraag van deze subsidies bij werkgevers- en werknemersorganisaties houdt.

[2:00:38] Dat waarborgt namelijk dat er een verbinding is met de vraag op de sectorale arbeidsmarkt en mogelijkheden voor in- en doorstroom van werkenden en werkzoekenden.

[2:00:47] Op die manier kunnen we de match het beste maken.

[2:00:50] Ik onderzoek of ontwikkelpaden kansen kunnen bieden voor werkzoekende en kwetsbare werkenden om basisvaardigheden te leren.

[2:00:58] Samen met de staatssecretaris van OCNW bekijk ik ook welke belemmeringen en kansen er zijn in wet- en regelgeving van gemeenten en UEV om de om- en bijscholing voor mensen met beperkte basisvaardigheden te versterken.

[2:01:13] Het kabinet vindt het voor het welzijn van mensen zelf, voor hun werkzekerheid en voor de noodzakelijke productiviteitsgroei belangrijk dat iedereen zich een leven lang kan ontwikkelen en iedereen inzetbaar blijft tot zijn pensioen.

[2:01:27] Dat vraagt een betere benutting van bestaande publieke en private investeringen in leven lang ontwikkelen.

[2:01:34] Deelname aan scholing en leren op het werk groeit op die manier en zo ontstaat er ook veel meer een sterke leercultuur.

[2:01:42] en de aansluiting van het opleidingsaanbod op de vraag van de arbeidsmarkt verbeterd.

[2:01:48] Hierin werken we onder andere ook samen met OCNW.

[2:01:51] En via de SLIM-regeling blijven we verder werken aan het stimuleren van leren en ontwikkelen in het MKB met name.

[2:02:00] Ik kom nu en ik wilde overigens zeggen, want de leden kunnen gerust zijn, ik ga straks alle vragen die specifiek gesteld zijn beantwoorden, maar af en toe heb ik ook een haakje om al een beetje op die vragen in te gaan, dus dat doe ik.

[2:02:15] Maar ik zou nu ook willen ingaan in ieder geval nog op het onderwerp arbeidsmarktdiscriminatie, dat vandaag ook op de agenda staat.

[2:02:25] Uitsluiting en discriminatie van individueel talent op de arbeidsmarkt komt nog te vaak voor.

[2:02:30] Uit onderzoek van het CBS komt naar voren dat 13 procent van de sollicitanten aangeeft discriminatie te hebben ervaren tijdens het zoeken naar werk.

[2:02:39] afgewezen worden vanwege bijvoorbeeld je leeftijd, migratieachtergrond of geslacht is onacceptabel.

[2:02:46] En ik blijf me daarom inzetten voor gelijkwaardige kansen voor alle mensen en specifiek op het terrein van de arbeidsmarkt.

[2:02:53] Iedereen moet de kans krijgen om naar eigen vermogen mee te doen.

[2:02:57] En gelukkig delen velen deze missie en zijn velen actief binnen hun eigen organisatie deze missie te helpen realiseren.

[2:03:06] Meer diversiteit leidt immers tot het optimaal benutten van talent, meer creativiteit, tot andere manieren van samenwerken, tot een bredere blik op wat goed is voor de organisatie en tot het bereik, er zit vaak ook nog een commerciële kant aan, het bereik van een breder publiek of een bredere afzetmarkt.

[2:03:24] Richting lip Bamenga van D66 merk ik op dat er voor het wetsvoorstel toezichtgelijke kansen bij werving en selectie onvoldoende steun was in de Eerste Kamer.

[2:03:34] Hij benoemde dat zelf ook.

[2:03:36] Daarom is er voor een aanpak richting werkgevers gekozen die hen ondersteunt en stimuleert om gelijke kansen te creëren.

[2:03:44] Begin dit jaar is dan ook het offensief gelijke kansen aan uw Kamer aangeboden.

[2:03:49] Dat bestaat uit beleid en maatregelen gericht op het realiseren van gelijkwaardige kansen op de arbeidsmarkt.

[2:03:56] Het offensief heeft drie pijlers.

[2:03:58] Het ondersteunen en faciliteren van werkgevers bij het creëren van gelijke kansen.

[2:04:02] Het goed in positie brengen van werknemers, zodat ze zich bewust zijn van hun rechten.

[2:04:07] En het monitoren van de stand van zaken omtrent arbeidsmarktdiscriminatie.

[2:04:12] En dit doen we niet alleen.

[2:04:13] Binnen het offensief werken we samen met verschillende partners, zoals het AWVN en SER Diversiteit in Bedrijf.

[2:04:20] Zij zijn aangewezen als voornaamste uitvoerders van het offensief,

[2:04:23] om werkgevers te helpen in het vormgeven van gelijke kansen.

[2:04:27] Ik zou heel kort willen stilstaan bij die drie pijlers.

[2:04:31] Werkgevers spelen een belangrijke rol bij het tegengaan, dat is de eerste pijler, van arbeidsmarktdiscriminatie.

[2:04:38] Maar ik vind het ook belangrijk om hier te benoemen dat discriminatie zeker niet alleen ontstaat vanuit kwaadwillende motieven, maar ook vanuit onbewuste vooroordelen en onbekendheid.

[2:04:48] Met het offensief zetten we in op het ondersteunen van werkgevers bij het verbeteren van de instroom van nieuw personeel en stagiaires via objectieve

[2:04:57] werving en selectie.

[2:04:59] En ik weet uit mijn eigen ervaring, want ik ben eigenlijk nog maar heel kort actief in de politiek, sinds vier jaar.

[2:05:06] Daarvoor heb ik dertig jaar lang in het bedrijfsleven gewerkt, waarvan ook vier jaar als zelfstandige.

[2:05:11] En één ding weet ik, dat die vooroordelen soms hardnekkig zijn, dat het geen kwade bedoelingen zijn.

[2:05:16] Vaak heb ik meegemaakt, ook in wervingstrajecten, dat we een heel geschikte kandidaat hadden van een zekere leeftijd.

[2:05:22] Ik denk waarschijnlijk iemand die nog jonger is dan ik nu ben.

[2:05:24] maar dat werd dan gepercipeerd als heel oud.

[2:05:28] En de aanname was dat diegene misschien minder kneepbaar was of minder in staat om nieuwe dingen te leren, dat diegene misschien vaker ziek zou zijn.

[2:05:35] Nou, voorzitter, ik kan u verzekeren dat het aannemen van mensen met de juiste kwaliteiten, de juiste vaardigheden, of ze nou een zekere leeftijd hebben of misschien zwanger zijn, uiteindelijk zorgt ervoor dat wanneer ze worden aangenomen dat ze op

[2:05:50] een zeer waardevolle manier kunnen bijdragen aan een organisatie.

[2:05:53] En ik weet dat hierover vaak vooroordelen leven.

[2:05:58] En dit zijn nou juist de zaken die we door ons offensief willen tackelen om ervoor te zorgen dat we dat talent niet mislopen.

[2:06:08] De tweede pijler richt zich op werknemers.

[2:06:10] En ik wil ervoor zorgen dat werknemers beter weten waar ze terecht kunnen om discriminatie te melden, zowel binnen bedrijven als daarbuiten.

[2:06:17] Daarom zetten we de informatievoorziening over rechten en plichten door.

[2:06:22] De informatievoorziening die we al gestart waren, zetten we door.

[2:06:27] Zoals bijvoorbeeld de bewustwording rondom zwangerschapsdiscriminatie.

[2:06:32] Daar loopt volgens mij nog steeds een campagne voor.

[2:06:36] Tot slot, de derde pijler waarin we de ontwikkelingen rondom arbeidsmarktdiscriminatie blijven monitoren, om zo de aanpak van discriminatie beter aan te pakken en meer doelgericht vorm te kunnen geven.

[2:06:49] Voorzitter, dan ga ik nu heel graag in op de vragen van de leden.

[2:06:53] Dat doe ik in vijf blokjes.

[2:06:56] Het eerste blokje gaat over LLO, leven lang ontwikkelen.

[2:07:02] Het tweede blokje gaat over arbeid en zorg en over verlof.

[2:07:07] Het derde blokje gaat over regeldruk en het arbeidsmarktpakket.

[2:07:12] Het vierde blokje gaat over migratie en het vijfde over discriminatie.

[2:07:19] Neem ik even een slokje.

[2:07:27] Om met het eerste blokje te beginnen, dan begin ik met een vraag van de heer De Beer van de VVD over een sterkere rol van de regionale scholingsfondsen in de LLO-agenda.

[2:07:41] En wanneer de aangekondigde LLO-brief richting Kamer gaat.

[2:07:48] Aan de agenda voor LLO wordt nog gewerkt.

[2:07:51] De regionale omscholingsfondsen maken daar zeker onderdeel van uit, want ze zijn van belang voor de inzet op scholing binnen die arbeidsmarktenregio's.

[2:08:01] En in de brief over het LLO-beleid die u voor het einde van het jaar ontvangt, komt aan de orde hoe de scholingsfondsen een betere verbinding met de arbeidsmarktinfrastructuur kunnen krijgen.

[2:08:13] En ik zou daar ook nog aan willen toevoegen, wellicht heeft de heer De Beer dat al gezien, maar gisteren heb ik ook schriftelijke vragen hierover beantwoord, schriftelijke vragen van NSC, VVD en GroenLinks, PvdA.

[2:08:27] Dan een vraag van mevrouw Saris en de heer De Beer over de bereidheid om de slimregelingen ook open te stellen voor regionale scholingsfondsen, zodat ze ook als hoofdaanvragen kunnen beschikken over de financiële borging die ze nodig hebben.

[2:08:43] Ik ben daar eigenlijk al een beetje op ingegaan in mijn spreek, in mijn introductie.

[2:08:47] Er is bewust voor gekozen om een paritaire collectieve aanvraag te laten doen door werkgevers en werknemersverenigingen.

[2:08:56] omdat je dan die match het beste kunt maken.

[2:08:59] Dat zorgt voor een directe verbinding met de behoefte in de sector aan scholing voor instroom en doorstroom.

[2:09:06] En regionale scholingsfondsen hebben nog niet altijd de verbinding met de sectoren.

[2:09:10] Sommigen zijn enkel gericht op werkzoekenden en niet op reeds werkenden die je misschien wel zou willen laten doorstromen.

[2:09:18] Dus die verbinding vind ik heel belangrijk.

[2:09:22] Een vraag van mevrouw Saris over of ik kan toezeggen of in de levenlang ontwikkelen agenda of we dan ingaan op het samen met werkgevers creëren van omschoolbanen in sectoren waar een personeelstekort is, specifiek voor kwetsbare mensen in de WW.

[2:09:39] Mevrouw Saris wordt op haar wenken bediend, want we werken al aan extra mogelijkheden voor omscholing.

[2:09:46] Samen met sectoren werkt mijn ministerie aan sectorale ontwikkelpaden, waarin functies zitten met bijbehorende praktijkgerichte opleidingen voor werkende en werkzoekende, waaronder WWE'ers.

[2:09:57] En met de Slim Scholingsregeling stimuleren we werkgevers om werkende en werkzoekende via die sectorale ontwikkelpaden te laten instromen en doorstromen.

[2:10:08] met behulp van arbeidsmarktrelevante, praktijkgerichte scholing.

[2:10:14] En via het scholingsbudget WW worden WW'ers met de noodzaak tot omscholing in staat gesteld passend werk te vinden.

[2:10:22] En mijn ministerie is op dit moment in gesprek met UWV over hoe de inzet van het scholingsbudget WW de inzet van scholing via de ontwikkelpaden kan ondersteunen en versterken.

[2:10:33] Dus heel specifiek ook gericht op die kwetsbare groep van WW'ers.

[2:10:38] Saad is op haar wenken bediend, maar toch had ze ook nog een vraag.

[2:10:45] die vraag.

[2:10:48] Uiteindelijk komt alles goed.

[2:10:56] Mijn vraag ging over het slim budget, voorzitter.

[2:11:01] Er kan een risico zijn dat middelen onbenut blijven.

[2:11:07] De ervaring die GroenLinks, Partij van de Arbeid,

[2:11:11] VVD en ik ook in de regio hebben opgedaan, is dat die scholingsfonds een direct impact kunnen leveren.

[2:11:19] De vraag die ik daarbij heb is of de minister ook de mogelijkheid kan onderzoeken of die regionale scholingsfonds kunnen deelnemen bij die herschikking van die slimmiddelen, zodat je ook echt die onderbenutting, als daar sprake van is, dat je die op een goede manier gaat inzetten.

[2:11:43] Die vraag had ik ook in het vizier.

[2:11:45] Die vraag is ook gesteld door de heer De Beer.

[2:11:49] De slim scholingssubsidie is op dit moment al toegankelijk voor regionale scholingsfondsen.

[2:11:56] Als samenwerkingspartner in een arbeidsmarktregio die meedoet aan een collectieve aanvraag.

[2:12:01] En ik denk dat waar mevrouw Saris wellicht ook op doelt, wat wij kunnen doen om hen daarbij te ondersteunen, dat gaan wij ook doen, is met de scholingsfondsen en aanvragende sectoren actiever informatie delen, zodat zij ook beter weten hoe ze daarmee uit de voeten kunnen.

[2:12:20] En zodat duidelijker is hoe een scholingsfonds binnen het samenwerkingsverband subsidiegeld kan ontvangen voor de scholing die door het fonds wordt ingekocht.

[2:12:29] Dus dat was eigenlijk een beetje de vervolgvraag van mevrouw Saris.

[2:12:38] Dan ga ik door naar een vraag van de heer Bamenga, die mij vraagt of ik de zorgen

[2:12:45] of ik de zorgen deel over de bezuinigingen op wetenschap en onderwijs.

[2:12:48] Vooral leerlingen in het vmbo en mbo zouden daardoor geraakt worden en dat zou de productiviteit van de economie schaden.

[2:13:00] Dat deel ik niet, want onderwijzen en leven lang ontwikkelen zijn absoluut cruciaal voor onze economie en onze welvaart en we blijven hier

[2:13:07] ook stevig op inzetten.

[2:13:10] Ik weet dat de collega's vanuit OCW dat ook doen.

[2:13:13] En vandaag als minister van SZW ga ik verder geen uitspraken doen over de bezuinigingen die bij OCW ingeboekt zijn.

[2:13:22] Ik weet alleen vanuit mijn eerdere ervaring dat als je het hebt over VMBO, MBO en LLO, dan zijn dat zaken waar nog steeds stevig in geïnvesteerd wordt en terecht, zeg ik er maar bij.

[2:13:36] Dan ga ik door naar het tweede blokje en dat gaat over arbeid en zorg.

[2:13:47] Dan begin ik met een vraag van mevrouw Patijn.

[2:13:50] Die gaat over de uitwerking van de motie Patijn Westerveld over verlof voor ouders met ernstig zieke kinderen.

[2:14:03] Juist in die verdrietige situatie is het superbelangrijk dat ouders in staat worden gesteld om voor hun kinderen te kunnen zorgen.

[2:14:10] Voor ouders van ernstig zieke kinderen kan het ingewikkeld zijn en kunnen er financiële problemen spelen.

[2:14:15] Ik ben daarom ook op dit moment in samenwerking met de staatssecretaris van VWS bezig met een verkenning van de mogelijkheden voor deze groep.

[2:14:24] En ik streef ernaar uw Kamer in het voorjaar van 2020.

[2:14:27] zijn, maar ik zal in ieder geval samen met de staatssecretaris van VWS

[2:14:40] zoveel mogelijk voorbereidend werk doen om dat mogelijk te maken.

[2:14:44] Een vraag van de heer Vlag van de SGP.

[2:14:48] Of ik bereid ben in het kabinet te bespreken hoe de zorgzame samenleving, een mooie term, kan worden gestimuleerd via fiscaliteit.

[2:14:59] Voorzitter, de diverse ministeries, SZW, VWS, OCW en Financiën, hebben de SER in oktober 2023 om advies gevraagd over de toekomstige combinatie van werk en mantelzorg.

[2:15:13] En in de adviesaanvraag wordt onder meer gevraagd welke toekomstscenario's en concrete domeinoverstijgende oplossingsrichtingen

[2:15:20] of ingrepen in het stelsel, zoals het zorgstelsel en het belastingstelsel, mogelijk zijn en nodig zijn.

[2:15:28] Deze adviesaanvraag is op verzoek van uw Kamer zo breed mogelijk ingericht.

[2:15:34] Wellicht omdat het zo breed ingericht is,

[2:15:37] laat het advies ook enigszins op zich wachten, maar dat wordt begin 2026 verwacht.

[2:15:43] En dat is een belangrijke basis, mijns inziens, voor verdere beleidsvorming en voor gedegen keuzes voor de toekomst.

[2:15:50] En die zijn toch echt aan een volgend kabinet om daar dan uitvoering aan te geven.

[2:15:55] De heer Vlag stelde verder de vraag over wat bieden we mensen die het moeilijk hebben met de combinatie werk en mantelzorg.

[2:16:03] We ondersteunen mensen op verschillende manieren met de combinatie van werk en mantelzorg.

[2:16:09] Bijvoorbeeld met kort- en langdurig zorgverlof.

[2:16:12] En samen met VWS subsidiëren we de stichting Werk en Mantelzorg, die onder meer werkgevers en werknemers helpt met het voeren van het goede gesprek.

[2:16:21] Want daar komt het uiteindelijk op neer, dat je dat met elkaar moet zien te regelen.

[2:16:25] En via een campagne vragen we daarnaast extra aandacht aan het recht op flexibel werken.

[2:16:30] Dit kan werkenden namelijk de mogelijkheid bieden om werk te combineren met mantelzorgverantwoordelijkheden.

[2:16:38] En het CER-advies, ik refereerde er al aan over werk en mantelzorg, is een belangrijke basis voor verdere beleidsvorming.

[2:16:45] En dat komt 2026 onze kant op.

[2:16:49] En dat zal uiteraard dienen als input voor een volgend kabinet.

[2:16:56] De heer Vlag had verder een vraag over

[2:17:00] of de regering de mogelijkheden voor verruiming van mantelzorgverlof in kaart brengt.

[2:17:08] Met het samenvoegen van het kort- en langdurend verlof dat onderdeel is van de vereenvoudiging van het verlofstelsel, wordt het betaalde deel van het verlof voor een breder aantal situaties inzetbaar.

[2:17:19] Dus dat gaat mensen meer mogelijkheden bieden.

[2:17:23] En uiteindelijk, ik refereerde ook al aan dat CER-advies,

[2:17:28] structurele en meer op de toekomst gerichte inbreng zijn.

[2:17:35] Dat kan dienen voor verdere beleidsvorming en keuzes voor de toekomst.

[2:17:39] Dit kabinet is niet voornemens om het zorgverlof voor mantelzorg uit te breiden.

[2:17:44] Dat is echt aan een nieuw kabinet.

[2:17:46] Mevrouw Patijn van GroenLinks PvdA had een vraag over

[2:17:51] of ik bereid ben te kijken naar een bodem in betalingshoogte van verlof en of ik bereid ben op zoek te gaan naar financiële middelen.

[2:18:01] Er zijn geen voornemens van dit kabinet om een bodem aan te brengen in de betalingshoogte van het verlof.

[2:18:07] De mogelijkheden om een bodem in de betalingshoogte aan te brengen zijn verkend.

[2:18:11] En uw Kamer is hierover bijvoorbeeld geïnformeerd met de brief scenario's

[2:18:15] vereenvoudiging verlofstelsel en verdere keuzes en ook de bijbehorende financiële middelen die daarvoor eventueel vrijgemaakt zouden moeten worden zijn aan een missionair kabinet.

[2:18:30] De heer Vlag had een vraag over of het kabinet bereid is concrete beleidsopties voor aanvullend gezinsbeleid te verkennen voor een volgend kabinet.

[2:18:44] Het huidige kabinet heeft in maart een Kamerbrief verzonden over de combinatie van arbeid en zorg, waarin ook een reactie is gegeven op het onderzoek naar de situatie van

[2:18:54] gezinnen in Nederland.

[2:18:56] Dit onderzoek bevestigt ons beeld en ondersteunt beleid dat we op dit moment al uitvoeren of dat we van plan zijn uit te voeren.

[2:19:06] Denk daarbij aan een eenvoudiger en zekere financierings

[2:19:09] stelsel voor kinderopvang met een hoge inkomensonafhankelijke vergoeding voor werkende ouders, verhoging van het kindgebonden budget, de voortzetting van de financiering van gratis schoolmaaltijden en ondersteuning van vijf kinderarmoedepartijen die voorzieningen aanbieden voor kinderen die opgroeien in een gezin met weinig financiële middelen.

[2:19:34] Dus dat zijn de dingen die we op dit moment al doen.

[2:19:37] Dan gaan we naar de heer Vlag, SGP.

[2:19:41] De minister citeert uit een brief, maar daar wel enigszins selectief uit.

[2:19:46] Want het onderzoek vraagt juist om dat er meer nodig is.

[2:19:49] Aanvullende maatregelen zijn nodig om de belangen van het gezin goed te dienen.

[2:19:53] Dat is eigenlijk het portee van dat onderzoek.

[2:19:56] En in de brief lees ik vooral bestaande beleidsmaatregelen en dingen die al in de steiger staan.

[2:20:01] Ik mis dus gewoon eigenlijk

[2:20:02] een adequaat reactie op dat rapport waarin eigenlijk nieuwe, verdergaande maatregelen worden aangekondigd in lijn met die vier voorwaarden die uit dat rapport naar voren komen.

[2:20:14] En mijn verzoek aan de minister is, natuurlijk snap ik dat dit kabinet dat niet meer helemaal op poten gaat zetten, maar is de minister bereid om dat voor te bereiden richting een nieuw kabinet?

[2:20:25] Als mijn mensen en middelen ongelimiteerd zouden zijn, zou ik volmondig ja zeggen.

[2:20:30] Maar als ik kijk hoe lang ik nu bezig ben, twee weken, de grote uitdagingen die we vanuit SZW hebben op heel veel thema's, dan word ook ik gedwongen om scherpe keuzes te maken.

[2:20:42] Dat is nooit fijn, want het liefst wil je iedereen tevreden stellen.

[2:20:45] Ik zou heel graag tegemoet willen komen aan de wens van de heer Vlag.

[2:20:49] Maar als ik moet kiezen op welke onderwerpen ik

[2:20:51] de altijd beperkte capaciteit aan ambtenaren, de mensen en middelen inzet, dan is dit niet een thema waar ik nu de ruimte voor zie.

[2:21:04] Dus ik zou dit echt willen neerleggen bij een volgend kabinet.

[2:21:09] En uiteindelijk is dat dan iets wat aan de formatietafel een plek moet krijgen en verder uitgewerkt zou moeten worden.

[2:21:20] Voorzitter, dan word ik toch wel iets politieker.

[2:21:22] Want dat onderzoek is er meegekomen op basis van een aangenomen motie van mijn collega Stoffer.

[2:21:27] In de brief wordt ook verwezen naar vier moties die ik zelf heb ingediend die aangenomen zijn om echt meer te doen aan gezinsbeleid.

[2:21:33] Verreweg de meeste Nederlanders komen uit de gezin en het rapport laat zien gezinnen staan onder druk.

[2:21:37] Daar moet meer gebeuren.

[2:21:39] Dan vind ik het toch erg mager als de minister zegt ja, ik heb nou eenmaal gelimiteerde menskracht en ik geef daar dan nu niet de prioriteit aan.

[2:21:46] Want dat is het dan.

[2:21:48] Dan vind ik dat toch teleurstellend.

[2:21:49] En ik zou de minister echt willen vragen om dit serieuzer en met meer prioriteit op te pakken.

[2:21:55] Want wie weet hoe lang ze hier nog zit.

[2:21:57] Kan zomaar een jaar duren.

[2:22:06] De heer Vlag zei in reactie op mijn antwoord dat ik van alles citeerde uit de brief.

[2:22:17] En dat klopt, omdat ik daarmee ook wil aangeven dat we een hoop dingen doen.

[2:22:22] Dus wat ik aangeef is, we blijven daar volle kracht mee verder gaan en zullen ook niet schuwen om laaghangend fruit te plukken.

[2:22:31] Maar ik zie het niet gebeuren in deze fase, in de demissionaire status van het kabinet, dat we aan nieuw beleid gaan werken.

[2:22:42] Want dat heeft uiteindelijk, de heer Vlag zei heel terecht, zonder het extreempolitiek te willen waken, maar dat gaat uiteindelijk ook om

[2:22:50] Waar zet je dan die schaarse mensen en middelen op in?

[2:22:55] Dus volle kracht verder met lopende initiatieven en de uitwerking en nieuw beleid laten aan een nieuw kabinet.

[2:23:04] Dat blijft mijn antwoord.

[2:23:11] Dan worden de minister en ik het op dit punt echt niet eens.

[2:23:16] Ik heb duidelijk aangegeven wat het belang van een gezin is voor iedereen in het dagelijks leven.

[2:23:21] Dat wordt nog eens onderstreept door het rapport rondom de hervormingsagenda jeugd.

[2:23:29] En als we gaan zitten wachten op een nieuw kabinet, wat vervolgens ook nog eens een hele tijd met zichzelf bezig is, dan verliezen we zomaar weer anderhalf jaar.

[2:23:35] Ik heb laten zien hoe vreemd het is dat ik in een debat als dit gezinsbeleid aan de orde stel.

[2:23:40] Het is een beetje een ondergeschoven kindje om in de beeldspraak te blijven.

[2:23:45] Dus ik zou nogmaals willen oproepen, en als de minister daar niet toe bereid is, moet ik dat met een motie bekrachtigen, om dan in voorbereidende zin toch echt dingen klaar te leggen, zodat de nieuwe minister, wie dat dan ook is, een vliegende start kan maken.

[2:23:59] Ik ben bang dat de heer Vlagge en ik het, wellicht op andere punten, heel erg eens met elkaar zullen zijn, maar op dit punt helaas niet.

[2:24:10] Omdat ik oprecht denk dat veel zaken, ik had het over de kinderopvang, ik had het over een aantal zaken zoals kindgebonden budget, daar maken we echt meters op.

[2:24:19] En het nieuwe beleid en de nieuwe plannen, die zijn echt aan een nieuw kabinet.

[2:24:28] Voorzitter, dan ga ik door met het derde blokje.

[2:24:34] Dat is een combinatie van een aantal thema's.

[2:24:38] Regeldruk, arbeidsmarktpakket, ZZP, WW en meer van zulks.

[2:24:46] Dan begin ik met een vraag van mevrouw Patijn over of ik bereid ben met een strategie te komen naar 70% vaste contracten en met de werkgevers en werknemers daarmee aan de slag te gaan.

[2:25:04] Ja, voorzitter, met het wetsvoorstel meer zekerheid flexwerkers dat nu in behandeling is in uw kamer worden al maatregelen ingevoerd om werkende

[2:25:13] met een flexibel contract meer zekerheid te geven.

[2:25:18] Dit is onderdeel van het bredere arbeidsmarktpakket.

[2:25:21] Zo worden de oproepcontracten afgeschaft, worden draaideuren van tijdelijke contracten voorkomen en worden de meest onzekere fases van uitzenden

[2:25:29] ingekort.

[2:25:31] En anderzijds zou ik ook willen zeggen, moeten werkgevers de ruimte houden om hun personeelsbestand samen te stellen.

[2:25:37] En het is daarbij niet wenselijk om voor de hele arbeidsmarkt vaste normen op te leggen, want de sectoren verschillen nou eenmaal ook enorm.

[2:25:47] Een vraag van de heer Ergin over

[2:25:51] Het regelen van een zachte landing die begin dit jaar is ingezet bij het opheffen van het handhavingsmoratorium, om dat te verlengen tot eind 2026.

[2:26:04] Kijk, we werken op verschillende manieren aan meer duidelijkheid.

[2:26:08] Ook hoe nog wel met en als zelfstandige gewerkt kan worden.

[2:26:13] Bijvoorbeeld via voorlichting, via allerlei kanalen, webinars, gesprekken met de sectoren.

[2:26:19] via de website hetjuistecontract.nl, waar alle betrokken partijen nadere informatie kunnen vinden, onder meer via praktijkvoorbeelden.

[2:26:28] En is er ook een webmodule beschikbaar voor beoordeling arbeidsrelaties.

[2:26:32] Duidelijke wetgeving hoort daar ook bij.

[2:26:35] En ik zie niet direct aanleiding om de zachte landing te verlengen voor de handhaving op loonheffingen, want al in 2022 is aangekondigd dat het handhavingsmoratorium voor de loonheffingen op enig moment

[2:26:48] opgeheven zou worden.

[2:26:50] Daarmee heeft de markt dus ruim de tijd gehad zich hierop voor te bereiden.

[2:26:54] En goed daarbij te benoemen is dat er geen strengere regels gelden per 1 januari.

[2:27:00] Het arbeidsrecht was voor die tijd ook van toepassing.

[2:27:04] En ik zie gelukkig ook veel beweging van organisaties in de uiteenlopende sectoren, zoals de bouw, kinderopvang, beveiliging, zorg en onderwijs, die dit ook echt goed willen doen.

[2:27:14] En om deze partijen te ondersteunen is het belangrijk dat handhaving weer genormaliseerd wordt en juist geen stap terug te zetten, want we willen deze sectoren en zelfstandigen hier ook blijven ondersteunen, zoals we nu ook doen.

[2:27:28] waarbij de heer Ergin een interruptie heeft.

[2:27:32] De minister schetst een beeld alsof het allemaal goed gaat.

[2:27:36] Ze noemt ook een aantal partijen waar ze goed mee in gesprek is.

[2:27:40] Maar als we kijken naar de onderzoeken van Motifaction, maar ook van Het First Group, die zeggen heel duidelijk dat het juist voor heel veel

[2:27:50] Er zijn inmiddels onderzoeken waaruit blijkt dat heel deze onzekere situatie voor zelfstandigen en de handhaving vanuit de Belastingdienst, maar ook de wetgeving vanuit deze minister zorgt voor

[2:28:09] voor gezondheidsklachten bij zelfstandigen, dan kan de minister toch niet volhouden met het antwoord die we hier krijgen, namelijk iedereen wist dat dit zou komen en de zachte landing gaat prima, dus ik zie geen aanleiding om het te verlengen.

[2:28:25] Ik heb niet gezegd dat de zachte landing prima gaat.

[2:28:29] Overal waar veranderingen optreden, dat gaat om gedrag en veranderingen.

[2:28:35] Dat heeft tijd nodig.

[2:28:36] Wat kun je als overheid doen?

[2:28:37] Wat zie ik als mijn taak om te doen?

[2:28:42] Ik denk dat we glashelden zijn in de communicatie en dat we dat ook ondersteunen.

[2:28:46] Want wat je op dit moment ziet, is dat veel werkgevers huiverig zijn om interimmers aan te nemen, omdat ze denken, hoe zit dat nou precies?

[2:28:58] Daar moeten we werkgevers bij helpen, zodat ze weer ruimhartig en volle bak aan de slag kunnen gaan met de mensen die ook daadwerkelijk zelfstandig werken.

[2:29:10] En daarnaast zorgt het verduidelijke ook in wet en regelgeving ervoor dat je die onzekerheid wegneemt.

[2:29:18] Want ik herken wat de heer Ergin zegt.

[2:29:21] Ja, er is onzekerheid, maar dat gaat niet weg door de boel voor ons uit te schuiven.

[2:29:26] Dat gaat weg door daar inzet op te plegen, door communicatie en door verduidelijkende wetten en regelgeving.

[2:29:33] Daar ben ik van overtuigd.

[2:29:36] Je kan heel vaak het woord verduidelijke gebruiken in een zin, maar we weten allemaal hoe het ervoor staat.

[2:29:44] Er is een initiatiefwetgeving dat kan rekenen op een meerderheid dat dwars door de plannen van deze minister loopt.

[2:29:51] Het is een initiatiefwetsvoorstel van de VVD, waar zij ook onderdeel van uitmaakt.

[2:29:58] Dus we zien allemaal aankomen dat er heel veel gaat wijzigen als het gaat om wetgeving... en dan niet zoals de minister dat zelf heeft voorgesteld... en in het afgelopen jaar heeft geschetst.

[2:30:10] Dan is het toch heel logisch dat de minister zegt... er komt een verkiezing aan, er is een initiatiefwetsvoorstel aangekondigd... er tekent zich alle meerderheid.

[2:30:19] Ik ga niet door op de lijn meer onzekerheid.

[2:30:22] Nee, ik ga een pas op de plaats maken.

[2:30:24] Ik maak nog iets meer tijd vrij voor de zachte landing.

[2:30:28] En in de tussentijd kan de Kamer, kunnen de Kamerleden hier, de fracties hier, duidelijkheid bieden als het gaat om wetgeving.

[2:30:35] Waarom kiest de minister daar niet voor, is mijn vraag.

[2:30:38] De minister.

[2:30:39] Ja, voorzitter, omdat ik me gewoon bezighoud met besturen en het juiste doen voor de mensen in het land en niet met die verkiezingen bezig ben.

[2:30:47] Omdat ik ten tweede weet dat er een initiatiefwet aan zit te komen, ben ik me ter dege van bewust.

[2:30:53] En ik heb daarvan ook gezegd, laten we kijken, zodra die wet voor ligt, hoe we, ik heb ook in de algemene politieke beschouwingen bij monden van de minister-president toegezegd, in gesprek te gaan met de initiatiefnemers, nog voordat die wet in de Kamer ligt, om te kijken hoe we nader tot elkaar kunnen komen.

[2:31:13] Ik zou wel gek zijn als er goede ideeën in dat initiatiefvoorstel staan... om die niet ook een plek te geven in de wet die nu voorligt.

[2:31:21] Met andere woorden, kijken hoe je een soort van best of both worlds kunt creëren.

[2:31:27] Dus daar sta ik helemaal voor open.

[2:31:29] Maar nogmaals, ik geloof er niet in dat door de boel voor ons uit te schuiven... dat we daarmee gaan bijdragen aan het wegnemen van onzekerheid... onder werkgevers en werknemers.

[2:31:43] De heer Vlag gaat zijn laatste interruptie hier aan besteden.

[2:31:47] En dat is hem uiteraard toegestaan.

[2:31:49] Absoluut, omdat er volgens mij geen antwoord komt op de vraag van collega Ergin.

[2:31:52] Het gaat er niet om of die wetstrajecten goed verlopen en of die bij elkaar komen.

[2:31:57] Het gaat erom dat die wetten kennelijk nodig zijn, het blijkt al uit de naam, om een arbeidsrelatie te beoordelen.

[2:32:04] Wetverduidelijking arbeidsrelaties.

[2:32:06] Dat betekent dat er dus onduidelijkheid is.

[2:32:09] Dat betekent dat ZZP'ers op dit moment zelf maar moeten gokken wanneer ze voldoen aan de normen die gesteld worden en tegelijkertijd daarop gehandhaafd kunnen worden.

[2:32:18] Dat is volgens mij waarom gevraagd wordt.

[2:32:20] Er is dus een soort zachte landing in 2025 geweest.

[2:32:23] Die duidelijkheid is er nog niet door traagheid aan de kant van de politiek.

[2:32:28] Dan mogen wij ZZP'ers daar niet te dupe van laten worden.

[2:32:31] En ben ik het van harte met collega Ergin eens dat we die periode gewoon nog een jaar door zouden moeten trekken.

[2:32:36] ZZP'ers mogen niet de dupe zijn van trage besluitvorming in Den Haag.

[2:32:41] Dat ben ik helemaal eens met de heer Vlag en de heer Ergin.

[2:32:46] Maar uiteindelijk door de boel... Nou, wat ik zei.

[2:32:53] Het gaat erom dat je duidelijk bent over wat van toepassing is.

[2:32:57] En dat zowel werkgevers als werknemers, de zelfstandigen, goed weten waar ze aan toe zijn.

[2:33:03] En daar zie ik een inspanningsverplichting.

[2:33:05] Dat is waar we ook mee aan de slag zijn en verder mee aan de slag gaan.

[2:33:13] We gaan nog even door met mevrouw Saris.

[2:33:16] Mevrouw Saris wil deze interruptie gebruiken om de minister te complimenteren dat zij doorgaat met deze wet, omdat het gewoon oneerlijk is dat er op één belastingswoord niet gehandhaafd wordt.

[2:33:30] Bedrijven hebben jarenlang de gelegenheid gehad en wij vinden vanuit nieuw sociaal contract belangrijk dat er een gelijkspeelveld komt, een gelijkspeelveld voor

[2:33:42] ondernemers versus schijnzelfstandigen en een eerlijk speelveld voor betalen van sociale premies.

[2:33:49] Dus minister, ik heb u goed gehoord.

[2:33:52] Gaat u door en ik ben het met u eens, de goede voorstellen uit de initiatiefwet, daar heeft u oog en oor voor en dat onderschrijf ik dan ook van hart.

[2:34:02] Ik stel voor dat de minister dankuwel zegt en daarna doorgaat met haar betoog.

[2:34:08] Veel dank aan mevrouw Saris en voorzitter.

[2:34:13] Ik ga door met een volgende vraag van de heer Vlag.

[2:34:16] Over werk wordt gemaakt van risicogericht toezicht.

[2:34:23] gericht op sectoren waarover duidelijk sprake is van een grote risico op schijnzelfstandigheid en of ik daarover in gesprek kan gaan met de Belastingdienst.

[2:34:33] Ik kan nu zeggen dat we voortdurend in gesprek zijn met de Belastingdienst over handhaving op arbeidsrelaties en de Belastingdienst werkt daarbij

[2:34:40] risicogericht en niet sectorgericht.

[2:34:43] Schijnzelfstandigheid komt in alle sectoren voor.

[2:34:47] En daarmee pakken we ook oneerlijke concurrentie op arbeidsvoorwaarden aan, zowel tussen werkenden als werkgevenden.

[2:34:53] En zorgen we ook voor meer solidariteit op de werkvloer als het gaat om werkdruk.

[2:34:57] Het voorbeeld dat ik al aanhaalde over bijvoorbeeld het onderwijs, maar ook in de zorg.

[2:35:02] En we voorkomen bovendien ook dat de druk op het sociale en fiscale stelsel verder toeneemt.

[2:35:08] Dan een vraag van de heer De Beer over... Even kijken.

[2:35:13] Hoe sluit het ministerie van SZW aan op de regelinventarisatie en vereenvoudiging van het ministerie van EZ?

[2:35:23] Nog een paar vragen die met het MKB te maken hebben.

[2:35:27] Ik kan u verzekeren dat mijn ministerie de ambitie van EZ om regel terug te dringen en te werken aan vereenvoudiging vol omarmt.

[2:35:38] Ik weet dat mijn collega Karlemans dit volledig claimt, maar dit is echt wel een wens van het kabinet als geheel.

[2:35:48] Dus wij werken daar samen aan en zullen allemaal moeten kijken naar hoe we in

[2:35:54] bestaande regels kunnen schrappen en hoe we nieuwe regels kunnen voorkomen en verminderen.

[2:36:00] En ik zou ook willen zeggen, daar hebben we echt een gezamenlijke opgave in, want dat gebeurt natuurlijk vanuit het kabinet, maar de Kamer weet dat er ook veel regels, richtlijnen en wetgeving ontstaat vanuit mensen die binnen de Kamer leven.

[2:36:15] Dus we zullen daar allemaal kritisch naar moeten kijken en SZW zal daar dus ook zeker een bijdrage in leveren.

[2:36:24] Een vraag van de heer Vlag over de verplichte transitievergoeding en of we die gaan afschaffen.

[2:36:33] Het doel van die transitievergoeding is tweeledig.

[2:36:37] In de eerste plaats dient hij als hulp bij het vinden van een nieuwe baan om van werk naar werk te gaan.

[2:36:42] Daarnaast dient de transitievergoeding als financiële tegemoetkoming bij ontslag.

[2:36:47] De transitievergoeding is met andere woorden een belangrijk recht voor werknemers wanneer zij hun baan verliezen.

[2:36:53] En ik vind het dus niet direct onnodige regeldruk, want in dat kader bracht de heer Vlag het.

[2:36:59] En tegelijkertijd wil ik wel kijken, altijd kijken of het nodig is om onnodige regeldruk te beperken.

[2:37:06] En ik wacht daarom ook de evaluatie van de wet arbeidsmarkt in balans af, waar dit ook een onderdeel, waar dit ook in terugkomt.

[2:37:16] De heer Vlag had verder een vraag over vaste contracten zouden minder vast worden, maar werkgevers zagen de lasten stijgen.

[2:37:24] Ga ik bezien hoe de regeldruk op dit punt verminderd kan worden.

[2:37:30] In antwoord op de heer De Beer gaf ik al aan dat we de ambitie van EZ delen om regeldruk terug te dringen en te werken aan vereenvoudiging.

[2:37:39] In de eerste plaats nieuwe regels voorkomen en verminderen.

[2:37:43] en daarbij ook kijken hoe je bestaande regels zou kunnen schrappen tegelijkertijd.

[2:37:49] En dat was eigenlijk al aan de orde tijdens een interruptiedebat tussen verschillende van uw leden.

[2:37:59] Je moet ook goed

[2:38:00] Want schappen klinkt heel gemakkelijk, maar die regels en ook wetgeving zijn vaak ooit wel met goede bedoelingen of met een bepaalde reden ontstaan.

[2:38:12] Dus je moet heel goed kijken van dienen ze het juiste doel?

[2:38:17] Zijn ze doelmatig?

[2:38:18] leveren ze op wat we ervan hadden verwacht of gehoopt.

[2:38:25] En op die manier ga je kijken waar je kunt schrappen.

[2:38:29] Het klinkt namelijk heel gemakkelijk, dat schrappen, maar dat is eigenlijk ook nog best wel een grote exercitie om dat te realiseren.

[2:38:40] Een vraag van de heer Vlag over of ik in Europees verband ga aandringen op de aanpassing van de EU-richtlijn loontransparantie.

[2:38:50] Bij de implementatie van die richtlijn is het uitgangspunt een voor werkgevers goed uitvoerbare regeling waarbij de administratieve lasten zo klein mogelijk zijn.

[2:39:02] En u mag van mij verwachten dat ik daar scherp op ben.

[2:39:05] In Europees Verband heeft Nederland tijdens de onderhandelingen ingezet op een beperking van de administratieve lasten.

[2:39:12] En wij zien zelf in de uitwerking, want de collega's op het ministerie zijn daar nu volop mee bezig, dat het implementeren op verplichtingen en complexiteit stuit van werkgevers.

[2:39:27] We hebben dus ook meer tijd nodig om tot een goede uitwerking te komen.

[2:39:31] En dat doen we ook in nauwe samenspraak met de werkgevers.

[2:39:35] volgens mij heel recentelijk een verslag naar aanleiding van de Raad naar uw Kamer gestuurd en heb ook aangegeven dat wij iets meer tijd nodig hebben, juist om ervoor te zorgen dat we dit op een slimme en verstandige manier kunnen doen.

[2:39:50] En we zullen overigens ook in Europees verband blijven vragen om die administratieve lastendruk zoveel mogelijk te beperken.

[2:39:59] Dus dat punt blijven we maken.

[2:40:02] Dan een vraag van de heer Thiadens over of ik de arbeidsmarkt zie veranderen als gevolg van AI en waar ik me zorgen over maak.

[2:40:16] De opkomst van de AI is inderdaad een belangrijke ontwikkeling op de arbeidsmarkt en ik denk dat die opkomst kansen biedt.

[2:40:26] maar ook risico's met zich mee kan brengen.

[2:40:28] Maar kansen als je het hebt over productiviteitswinst en ook om maatschappelijke opgaven op een slimmere en innovatievere manier te adresseren.

[2:40:38] Wel zullen sommige banen en taken als gevolg van AI veranderen of zelfs verdwijnen.

[2:40:44] Maar er komen ook andere banen voor terug.

[2:40:46] En tot nu toe zijn we als gevolg van technologische veranderingen eigenlijk altijd welvarender geworden.

[2:40:53] Als je kijkt naar de ontwikkelingen,

[2:40:55] beginnen met de industriële revolutie, maar kijken ook naar de recentere ontwikkelingen ten aanzien van het internet bijvoorbeeld.

[2:41:02] Wat wel heel belangrijk is...

[2:41:05] en dan grijp ik toch ook maar weer terug naar mijn vorige portefeuille, is dat je mensen daar goed op toerust.

[2:41:12] Dat ze voorbereid moeten worden.

[2:41:13] Ik heb mezelf keihard ingezet om bij de herziening van het curriculum in het basis- en voortgezet onderwijs digitale geletterdheid een plek te geven.

[2:41:22] Omdat naast de basisvaardigheden, lezen, schrijven, rekenen, dat ongelooflijk belangrijk is om uiteindelijk die, nou dat is ook bijna een revolutie op het gebied van de AI,

[2:41:34] en digitalisering om dat waar te kunnen maken.

[2:41:37] Dan heb je het dus over de jongere generaties die je goed moet toerusten.

[2:41:41] En daarnaast denk ik dat heel belangrijk is, ander onderdeel van mijn portefeuille, huidige en ook vorige portefeuille, leven lang ontwikkelen is daarbij ook heel belangrijk.

[2:41:50] omdat je ervoor moet zorgen dat mensen die al in het arbeidsproces zijn goed toegerust worden om nieuw type banen te doen, om ervoor te zorgen dat ze gewoon volwaardig mee kunnen doen en ook duurzaam inzetbaar zijn.

[2:42:05] Dus dat is een uitgebreid antwoord om te zeggen dat ik me niet zorgen maak, maar wel zie dat we daar actief mee bezig moeten zijn, want anders gaan we de boot missen.

[2:42:18] Maar wat mij betreft gaan we die boot niet missen, want we zetten ons daarvoor in.

[2:42:22] Voorzitter, dan nog een vraag van de heer Thiadens over nieuw onderzoek van Arbo-Unie dat aantoot dat werknemers sneller herstellen bij loonaanpassing.

[2:42:35] Vooral als het salaris daalt van 100 naar 70 procent.

[2:42:41] Ik ben bekend met dit onderzoek en belangrijke uitkomst lijkt dat deze financiële prikkel met name effect heeft op kortdurend verzuim en bijna niet of geheel niet op langdurig verzuim.

[2:42:55] Op dit moment bestudeer ik de conclusies van dit onderzoek verder en zouden we moeten kijken wat we daar verder mee kunnen doen.

[2:43:07] Ja, dat punt.

[2:43:09] Voorzitter, dan een vraag van de heer De Beer over...

[2:43:15] de mogelijkheden om samen met defensie en sociale partners oplossingen te verkennen, zodat het reservistenschap gemakkelijker en aantrekkelijker wordt.

[2:43:29] Zoals de VVD in haar vragen heeft benadrukt, is het voor een weerbare arbeidsmarkt belangrijk dat de rechtspositie van de reservist goed geregeld is.

[2:43:38] En we zijn benieuwd welke belemmeringen worden ervaren door werkgevers.

[2:43:44] Hierover wordt samen met Defensie overleg gevoerd met de sociale partners.

[2:43:49] En ik vind het wel heel belangrijk om bij het uitwerken van oplossingen meer ruimte te bieden om reservist te worden, maar tegelijkertijd het evenwicht te bewaren tussen de belangen van de reservist, de civiele werkgever, Defensie en de arbeidsmarkt in bredere zin.

[2:44:05] En daar waar knelpunten opgelost kunnen worden met goede afspraken,

[2:44:10] tussen werkgevers en Defensie of via een CAO heeft dit de voorkeur.

[2:44:15] En je ziet ook dat dat steeds meer gebeurt.

[2:44:17] Er zijn een aantal goede voorbeelden, bijvoorbeeld bij KLM, bij Capgemini en zo zullen er nog veel meer bedrijven zijn.

[2:44:25] Mijn collega van Defensie en ik zullen de Kamer informeren in de eerste helft van 2026 over de resultaten van deze overleggen en de eventueel te nemen vervolgstappen.

[2:44:36] Dan een vraag van mevrouw Patijn, of ik bereid ben de WW-bezuinigingen terug te draaien.

[2:44:45] Mevrouw Patijn verwees daarbij na een motie van haarzelf en het lid van Kent, die daartoe hebben opgeroepen tot intrekking van de WW-duurverkorting.

[2:44:54] En ze deden hierbij het voorstel dit te dekken

[2:44:57] door het versoberen van de expatregeling.

[2:45:00] Ik kan echter geen uitvoering geven aan die motie, want in die motie wordt gevraagd om dat per 2026 te doen en dat was simpelweg niet uitvoerbaar.

[2:45:12] En daarnaast is het ook zo dat de voorgestelde dekking in strijd is met de begrotingsregels.

[2:45:18] Dus het kabinet werkt daarom door aan de voorbereidingen voor een duurverkorting per 2028.

[2:45:25] Een volgend kabinet kan een besluit nemen over de uitvoering van deze motie.

[2:45:31] Dan, voorzitter, ga ik door met het vierde mapje en dat gaat over migratie.

[2:45:37] Niet voordat u dat doet, wil de PVV bij Monde van Itiades een vraag stellen.

[2:45:44] Ja, dank voorzitter.

[2:45:46] Ik kom even terug op de loonaanpassing.

[2:45:51] Het grote onderzoek wat er is geweest tussen

[2:45:54] Wat aantoont dat als je daar op ingrijpt, op dat kortlopende verlof, waar de minister het ook over heeft, dan zie je dat het ziekteverzuim met tientallen procenten terugloopt.

[2:46:15] Dat in het licht van tekort aan mensen.

[2:46:21] Kan dat een goed tool zijn om in ieder geval meer mensen op de vloer te hebben?

[2:46:32] Ik was niet helemaal overtuigd van wat de minister daar nou mee gaat doen.

[2:46:38] Kan de minister daar misschien toch nog iets meer af uitweiden?

[2:46:44] Wat ik hiermee kan doen, is het meenemen in de verdere uitwerking van plannen.

[2:46:51] Onder andere de plannen die ook rond OCTAS zijn.

[2:46:57] Dus de herziening van het sociale zekerheidsstelsel.

[2:47:08] Er zijn een aantal dingen die we op de korte termijn kunnen doen en dingen die je op de langere termijn moet doen.

[2:47:24] Ik zou ook op dit punt willen zeggen, op het moment dat we op een passende manier mensen kunnen

[2:47:31] stimuleren en prikkelen om mee te doen aan het arbeidsproces, dan moeten we dat niet nalaten.

[2:47:39] Dus dat inzicht wat de heer Tiadens aanhaalt, dat wil ik zeker meenemen in uitwerking van verdere plannen.

[2:47:48] Maar ik wil niks over haast doen.

[2:47:50] Dus wij nemen dat mee.

[2:47:52] Dank u wel.

[2:47:53] Dan door naar migratie.

[2:48:08] Ik was even aan het stoeien met de mapjes.

[2:48:12] Een vraag van de heer Vermeer over of ik herken de cruciale rol die arbeidsmigratie vervult

[2:48:22] gerichte arbeidsmigratie vervult in de Nederlandse economie.

[2:48:26] Voorzitter, we hebben hier zeer kort geleden, vorige week om precies te zijn, in het commissiedebat over arbeidsmigratie ook van gedachten gewisseld.

[2:48:36] Arbeidsmigratie levert een belangrijke bijdrage aan onze economie en samenleving.

[2:48:41] En tegelijkertijd, en dat is ook door een aantal leden benoemd, ik heb het zelf aangegeven,

[2:48:45] Dat betekent dat gerichte arbeidsmigratie en een selectiever beleidvoeren belangrijk is en dat het tegelijkertijd ook belangrijk is voor de mensen die we naar Nederland hebben gehaald.

[2:49:01] om allerhande werk te verrichten, dat we misstanden tegengaan.

[2:49:06] En het IBO over arbeidsmigratie biedt daarvoor belangrijke handvatten.

[2:49:10] En binnenkort, ik refereerde er al aan, verwacht ik ook het CER-advies daarover.

[2:49:14] O nee, dit is een ander CER-advies.

[2:49:16] Dat verschijnt in november.

[2:49:19] Ik zie de collega's instemmend knikken.

[2:49:21] En ik zal uw Kamer nog dit jaar informeren over onze brede inzet en de voortgang op arbeidsmigratie.

[2:49:28] Een vraag ook van de heer Vermeer over de Aziatische horeca en of ik bereid ben meer ruimte te bieden voor reële functie eisen, zodat ondernemers daarmee verder aan de slag kunnen.

[2:49:42] Dit onderwerp is in uw commissie al vaak besproken.

[2:49:45] Ik heb onlangs begrepen, al sinds 2014.

[2:49:48] Het ministerie heeft hier de afgelopen jaren al veel over uitgezocht.

[2:49:52] Ik ben niet voornemens regelgeving aan te passen speciaal voor de Aziatische horeca, dus ook niet als het gaat over functieeisen.

[2:50:00] Tekorten worden in heel veel sectoren gevoeld, ook in de bredere horecasector.

[2:50:06] Een speciale regeling voor een deel van die sector is daarmee niet op zijn plaats.

[2:50:10] De Aziatische horeca kan onder de reguliere voorwaarden, net als andere horeca,

[2:50:15] nog steeds personeel van buiten de EU werven.

[2:50:18] En daarbij heeft de arbeidsinspectie eerder geconstateerd dat een bijzondere regeling voor de Aziatische horeca misbruik eerder ruimte geeft dan beperkt.

[2:50:28] Een vraag van de heer Bamenga.

[2:50:31] Of ik de opvatting deel

[2:50:35] dat als we groter personeelstekort in de zorg willen aanpakken, we ook moeten kijken naar arbeidsmigratie van buitenlandse zorgprofessionals die hier willen werken.

[2:50:46] En zo nee, wat ik dan ga doen.

[2:50:48] Het kabinet, en ik refereerde daar net ook al aan, ziet arbeidsmigratie niet als structurele oplossing voor het aanpakken van tekorten in de zorg.

[2:50:59] Hier zijn vooral andere maatregelen nodig en mijn collega van VWS werkt hieraan.

[2:51:03] In specifieke gevallen kunnen arbeidsmigranten in de zorg wel tijdelijk de krapte helpen verlichten.

[2:51:09] En dat gebeurt ook al.

[2:51:11] Zorgpersoneel van buiten de EU kan naar Nederland komen met een gecombineerde vergunning voor verblijf en arbeid.

[2:51:18] En hiervoor gelden verschillende voorwaarden.

[2:51:21] Zo toetst UWV of er in Nederland en de EU geen personeel te vinden is.

[2:51:26] En een werkgever moet daar eerst voldoende wervingsinspanningen voor doen.

[2:51:30] En soms geldt ook dat een bigherkenning en toelatingsprocedure nodig is.

[2:51:36] Voorzitter, dan ga ik door naar het blokje discriminatie.

[2:51:43] Dat is het laatste blokje, ja.

[2:51:46] Dan begin ik met een vraag van de heer Ergin over concrete maatregelen tegen discriminatie op de arbeidsmarkt die de kern van het probleem aanpakken.

[2:51:59] De heer Ergin weet ook vanuit onze uitwisselingen in onderwijsdebatten dat ik oprecht vind dat iedereen de kans moet krijgen om volwaardig mee te doen.

[2:52:12] Ik vind daarbij van belang om de aanpak van arbeidsmarktdiscriminatie toe te snijden op wat werknemers en werkgevers echt nodig hebben.

[2:52:21] Onder andere via het offensief gelijke kansen zetten we in op het tegengaan van arbeidsmarktdiscriminatie.

[2:52:27] Het creëren van gelijke kansen op de arbeidsmarkt en bewustwording rondom diversiteit en inclusie.

[2:52:34] Daarnaast zet het kabinet in op het tegengaan van andere vormen van arbeidsmarktdiscriminatie, zoals zwangerschapsdiscriminatie en het bevorderen van gelijkloon.

[2:52:44] En verder, dat was ook een aanvullende vraag volgens mij van de heer Ergin over de rol van de arbeidsinspectie.

[2:52:49] De arbeidsinspectie kan een boete opleggen als een risico-inventarisatie en evaluatie, de zogenaamde R.I.N.E.

[2:52:57] Geen beleid bevat dat gericht is op het bestrijden van discriminatie op de werkvloer.

[2:53:02] Dit vloeit voort uit de verplichting van een werkgever om beleid te voeren ter voorkoming of beperking van psychosociale arbeidsbelasting.

[2:53:11] Dus daar is al een taak voor de arbeidsinspectie.

[2:53:23] Het gaat mij ook niet om de intentie van deze minister, maar als ik kijk naar het actieplan arbeidsmarktdiscriminatie loopt dit jaar af en naar het offensief wat ze heeft aangekondigd, dan zie ik dat in haar offensief een aantal hele concrete zaken die we in het actieplan arbeidsmarktdiscriminatie wel hadden zijn weggevallen.

[2:53:42] Er wordt nauwelijks gesproken over stagemarktdiscriminatie.

[2:53:47] De overheid is de grootste werkgever.

[2:53:49] Er was een aanpak binnen de rijksoverheid.

[2:53:52] Die komt helemaal niet meer voor in haar offensief.

[2:53:56] Diversiteitsbedrijf wordt één keer verwezen in algemene termen naar hulpmiddelen.

[2:54:05] En zo zijn er nog een aantal andere onderwerpen waarbij ik constateer dat het actieplan arbeidsmarktdiscriminatie stopt.

[2:54:11] De minister zegt dat het offensief het alternatief is.

[2:54:15] Tegelijkertijd zie ik in het alternatief dat juist onderwerpen weggemuffeld zijn en minder belangrijk zijn gemaakt.

[2:54:21] Daar maak ik me wel zorgen om.

[2:54:23] Ik zou graag van de minister willen horen, aangezien zij het heel belangrijk vindt, waarom het in het offensief allemaal veel kleiner en minder belangrijk is gemaakt en het allemaal lijkt alsof deze minister juist een stapje terug doet in plaats van een stapje vooruit.

[2:54:39] Dat is niet mijn beeld van hoe het offensief in elkaar steekt.

[2:54:47] Het feit dat je sommige zaken niet letterlijk meer terugziet... betekent soms ook dat je in een andere fase bent beland... of dat je hebt geleerd van de aanpak in de vorige fase... om het aan te scherpen of veel gerichter te doen...

[2:55:03] in de situatie waar we nu in zitten.

[2:55:07] Dus dat offensief is, ik gaf het al eerder aan, aan de ene kant bedoeld om werkgevers te brengen tot het juiste gedrag en handvatten te bieden.

[2:55:17] Om werknemers te wijzen op hun positie en de rechten die daarmee samenhangen en ook voor te zorgen

[2:55:24] dat ze terecht kunnen mocht hun rechten met voeten worden getreden.

[2:55:30] En vervolgens te blijven monitoren hoe het gaat... om vervolgens te kunnen bijsturen of ingrijpen.

[2:55:37] Waarbij ook, en dat gaf ik aan, de arbeidsinspectie inderdaad een rol heeft.

[2:55:42] Dus ik zie dat niet... Ja, ik zie dat niet als een... Hoe zeg je dat?

[2:55:49] Een teruggang.

[2:55:52] Maar het is het wel.

[2:55:54] Als je het hebt over een aanpak waarmee je hele concrete zaken doet, zoals neming en shaming.

[2:56:00] Zoals het kijken naar je eigen rol als werkgever, als een van de grootste, misschien zelfs de grootste werkgever van heel Nederland.

[2:56:07] Hoe ga je nou om met werving en selectie en behoud van talent naar een eigenlijk soort van een wat algemeenere, wat subtielere agenda.

[2:56:17] Dat is gewoon een stap terug.

[2:56:18] En de minister kan dan toch op de minister geven van... we gaan op enkele omdelen kijken waar we het nog kunnen aanscherpen.

[2:56:27] En dan ben ik eigenlijk wel blij met haar antwoord.

[2:56:30] Maar ik kan eigenlijk geen genoegen nemen met het antwoord van de minister... waarbij ze aangeeft, ik wil juist meer doen, ik vind het belangrijk.

[2:56:37] Maar ik tegelijkertijd aantoonbaar wijs op dat het ambitieniveau van het offensief...

[2:56:43] De naam is mooi, maar de inhoud is gewoon een stap terug.

[2:56:48] Dus kan de minister dan aangeven hoe ze dit beeld dan gaat proberen recht te zetten?

[2:56:55] Voorzitter.

[2:56:56] Ja, voorzitter, dank.

[2:56:59] Kijk, een van de dingen, de heer Ergin noemde onder andere neming en shaming.

[2:57:03] Ik weet dat in dat lijstje ook iets stond over mystery... guests, of nee, niet guests, maar in ieder geval...

[2:57:12] Daarvan is in de evaluatie gewoon aangetoond dat dat niet het gewenste effect had.

[2:57:21] Dat dat gewoon niet heeft gewerkt.

[2:57:23] Dus waar ik naar kijk, en dat vind ik voortdurend, en ik zeg dat is niet altijd gemakkelijk, maar de weging die je voortdurend maakt, is hoe zet ik zo gericht mogelijk in

[2:57:34] op bepaalde initiatieven, zodat we het gewenste resultaat boeken.

[2:57:39] Het feit dat je in het oorspronkelijke actieplan een aantal initiatieven zag die nu niet terugkomen, betekent niet dat je de boel

[2:57:50] Hoe zeg je dat?

[2:57:51] Dat je goede initiatieven weggooit, of over de schutting gooit, of het kind met het badwater wegspoelt.

[2:57:57] Nee, dat betekent dat je veel gerichter te werk gaat.

[2:58:01] En zaken die hun effectiviteit niet hebben bewezen, niet meer doet.

[2:58:06] Dus daar waar even als concreet voorbeeld neming en shaming werd genoemd, de praktijk wijst uit, en daarom benoemde ik dat ook in mijn inbreng,

[2:58:16] dat er in heel veel situaties sprake is van een gebrek aan bewustzijn, geen kwade bedoelingen, maar ook niet weten hoe precies te handelen.

[2:58:30] Ik vind het dan belangrijk om ervoor te zorgen dat de werkgevers de handvat te krijgen

[2:58:35] om daar op een positieve manier mee aan de slag te gaan, zodat uiteindelijk de werknemers en de toekomstige werknemers daar baat bij hebben, in plaats van door te gaan met acties die hun nut niet hebben bewezen.

[2:58:47] Dus zo kijk ik ernaar.

[2:58:50] Als we kijken naar het actieplan, dan zien we afdwingbare doelstellingen.

[2:58:59] We zien plannen over handhaving.

[2:59:01] Ik ga deze minister niet aanrekenen dat het wetsvoorstel het in de Eerste Kamer niet heeft gehaald.

[2:59:07] We zien concrete instrumenten en misschien nog het allerbelangrijkste, normstellingen.

[2:59:12] Bij het offensief zien we dat niet.

[2:59:14] Het is vrijblijvend en minder scherp.

[2:59:17] Het is focus op monitoren.

[2:59:20] Ik denk dat dat niet de oplossing is waar heel veel mensen in het land op wachten.

[2:59:30] goed meeweegt en samen met mij gaat kijken hoe we juist die scherpte, die ambitie, die heel belangrijke is voor al die talenten, die toekomstige talenten, dat we die juist ook weer in het offensief kunnen krijgen.

[2:59:42] Want als we gewoon heel eerlijk zijn, heel veel zaken die in het actieplan goed waren, die worden nu weggemoffeld.

[2:59:52] Waarna de minister doorgaat met haar betoog.

[2:59:55] Voorzitter, dank.

[2:59:57] Een vraag van de heer Vermeer en mevrouw Patijn over de uitgangspunten van het offensief gelijke kansen.

[3:00:07] Het offensief gelijke kansen is opgezet rekeninghoudend met de toenemende regeldruk bij werkgevers en de nadruk ligt op het stimuleren van werkgevers bij het creëren van gelijke kansen.

[3:00:18] En de focus ligt daarbij op het ondersteunen van werkgevers via de hulpmiddelen uit de werkagenda VIA.

[3:00:23] zonder dat dit tot meer regeldruk leidt bij werkgevers.

[3:00:27] Dat was hun punt van zorg.

[3:00:30] Een vraag van mevrouw Patijn.

[3:00:35] Wat ik ga doen als het offensief gelijke kansen niet werkt?

[3:00:39] Via het offensief gelijke kansen zet ik in op het stimuleren en ondersteunen van werkgevers op vrijwillige basis zonder de regeldruk voor werkgevers op te voeren.

[3:00:48] De aanpak is grondenbreed en richt zich op allerlei vormen van discriminatie.

[3:00:56] Leeftijd, geslacht, noem maar op.

[3:01:02] Een vraag van de heer Bamenga.

[3:01:06] welke extra mogelijkheden ik eventueel zie om zwangerschapsdiscriminatie effectiever te bestrijden.

[3:01:13] We nemen op dit moment verschillende maatregelen om zwangerschapsdiscriminatie te bestrijden.

[3:01:19] Bijvoorbeeld ook met de recente campagne Wat mag je verwachten?

[3:01:23] Hierin werden werkgevers en werkenden op een positieve manier gewezen op rechten en plichten rondom zwangerschap en werk.

[3:01:31] Daarnaast is er doorlopend informatievoorziening richting werkenden en werkgevers

[3:01:35] via brochures en samenwerkingen met online platforms.

[3:01:39] Ook laat de SZW dit jaar onderzoek uitvoeren naar de aard en omvang van zwangerschapsdiscriminatie, heel specifiek zwangerschapsdiscriminatie.

[3:01:47] En dit onderzoek biedt mogelijk aanknopingspunten voor effectief beleid voor de aanpak daarvan.

[3:01:54] En ik verwacht de resultaten in het eerste kwartaal van 2026 en kom daar dan bij de Kamer op terug.

[3:02:01] Een vraag van de heer Tjadens.

[3:02:03] De heer Tjadens verwees naar onderzoek verricht door Radboud Universiteit naar discriminatie van moslima's op de arbeidsmarkt.

[3:02:15] In het hoofdlijnakkoord en het regeerprogramma van dit kabinet is benoemd dat het kabinet inzet op een stevige aanpak van discriminatie, waaronder moslimdiscriminatie.

[3:02:27] En uit recente onderzoeken van het CBS, van het SCP,

[3:02:30] en anderen wordt aangetoond dat in 2023 Nederlandse moslims als grootste groep discriminatie ervaren op basis van hun religie of levensbeschouwing.

[3:02:42] Het onderzoek van de Radboud Universiteit is 2024 naar uw Kamer gestuurd en toont aan dat in dit geval moslima's veelvuldig met discriminatie te maken hebben in alle fasen van het arbeidsproces.

[3:02:55] Naar aanleiding van de uitkomsten komt er een handreiking voor werkgevers om bewustwording te vergroten.

[3:03:01] En ook zal de nationaal coördinator discriminatie en racisme... ...gesprekken voeren met werkgevers over de uitkomsten van dit onderzoek.

[3:03:08] Meneer Trijarens heeft een interruptie.

[3:03:10] Ja, dank voorzitter.

[3:03:12] En dus uit het antwoord van de minister maak ik op... ...dat zij dit onderzoek serieus neemt en representatief... ...voor moslimdiscriminatie op de Nederlandse arbeidsmarkt.

[3:03:26] Is dat juist?

[3:03:29] Ik haalde bewust ook die andere onderzoeken aan.

[3:03:32] Er is een veelheid aan onderzoeken dat dat aangeeft.

[3:03:36] Ik baseer me nooit op één enkel onderzoek.

[3:03:40] Maar dit is één van de onderzoeken waar ik kennis van heb genomen en die ik meeneem.

[3:03:46] Dan hoop ik niet dat de andere onderzoeken net zo rammelen als dit onderzoek.

[3:03:51] Want dit gaat echt helemaal nergens over.

[3:03:53] Ik had het er al over in mijn spreeknekst.

[3:03:55] Het gaat om een handjevol mensen die geïnterviewd zijn.

[3:03:58] En er zijn ook quotes van een aantal opgenomen die helemaal niet duiden op discriminatie.

[3:04:06] Dus ik hoop dat die andere onderzoeken, en ik hoop dat de minister mij daarin kan geruststellen, wel representatief zijn en wel echt iets zeggen over wat er gebeurt in de arbeidsmarkt.

[3:04:19] De heer Tiadens mag van mij aannemen dat ik houd van gedegen werk.

[3:04:25] De andere instellingen... Ik heb niet al die onderzoeken tot op de letter gespeld.

[3:04:32] Daar had ik simpelweg de tijd niet voor.

[3:04:35] Maar ik neem de input die de heer Tiadens heeft gegeven mee.

[3:04:40] want ik vind het belangrijk dat wat we presenteren grondig is onderzocht en dat dat op een gedegen basis rust.

[3:04:50] Maar wat ik dus ook aangeef is dat er een veelheid aan onderzoeken ligt.

[3:04:57] De minister gaat door.

[3:04:58] Voorzitter, dan ga ik door met een volgende vraag van de heer Thiadens en dat was een vraag over

[3:05:05] dat er in 2025 meer dan 16,2 miljoen voor antidiscriminatievoorzieningen beschikbaar zou zijn voor gemeenten om discriminatie te bestrijden.

[3:05:17] En zijn vraag was waar gaat dat geld naartoe?

[3:05:21] Op dit moment, even om de juiste cijfers ook

[3:05:26] in beeld te hebben.

[3:05:27] Op dit moment gaat er jaarlijks 12,9 miljoen naar het gemeentefonds voor de gemeentelijke taken op grond van de wet gemeentelijke antidiscriminatievoorzieningen.

[3:05:37] Dat is een algemene uitkering.

[3:05:38] En omdat de middelen in de algemene uitkering en de decentralisatieuitkering beleids- en bestedingsvrij zijn, dit vanwege de bestuurlijke autonomie van gemeenten, zijn gemeenten vrij om over deze middelen te beschikken.

[3:05:52] En is het aan hen zelf om prestatieafspraken te maken

[3:05:55] met hun antidiscriminatievoorziening.

[3:06:00] Het is goed om te noemen dat de minister van BZK werkt aan het herzien van het huidige stelsel.

[3:06:08] In het nieuwe stelsel worden de huidige antidiscriminatievoorzieningen overgebracht in één centrale overheidsstichting.

[3:06:15] En in die situatie zal de minister van BZK prestatieafspraken maken met de nieuwe organisatie, aangezien het Rijk dan de stichting rechtstreeks zal financieren.

[3:06:26] Dus dan zal er meer zicht zijn op wat waar naartoe gaat.

[3:06:32] Een vraag van de heer Bamenga.

[3:06:35] Dat waren meerdere vragen in één.

[3:06:40] Dat ging over de noodzaak naar wettelijke verankering en handhaving om arbeidsdiscriminatie effectief aan te pakken.

[3:06:48] Het ging over discriminatie in de zorg en discriminatie en onderwaardering van praktische

[3:06:54] praktisch opgeleiden van vakmensen.

[3:06:59] De heer Bamenga stelde vragen waar ik voor een deel al op in ben gegaan in mijn beantwoording of in mijn spreekschets.

[3:07:09] Via het offensief werken we aan een grondenbrede aanpak waar ook de door de heer Bamenga genoemde doelgroepen onder vallen.

[3:07:18] En specifiek voor de zorg zijn er extra inspanningen, maar die liggen ook bij mijn collega van VWS.

[3:07:28] Daar heb ik niet de details van, maar ik weet dat daar echt extra inzet op wordt gepleegd vanuit VWS.

[3:07:36] Dat was mijn voorzitter.

[3:07:39] Dan gaan we nog even naar mevrouw Saris voor een interruptie.

[3:07:43] Waar komt dat blokje taal nog even terug?

[3:07:53] Ik heb een brief gestuurd over de sociale inbedding.

[3:08:04] de regering vindt dat werkgevers een verplichting hebben.

[3:08:10] De vraag aan de minister.

[3:08:12] Erkent de minister dat er een probleem is met de Nederlandse taal?

[3:08:17] En is de minister

[3:08:20] dan toch niet met de fractie van nieuwsjouw contract eens dat er toch wat meer dwingende maatregelen nodig zijn om de Nederlandse taal op de werkvloer in de samenleving beter in te bedden.

[3:08:33] In het belang van de mensen die naar Nederland komen, de migranten, maar ook in het belang van de samenleving.

[3:08:39] Dat er ook echt verbinding komt, want taal verbindt

[3:08:46] Ik vind het ook belangrijk dat arbeids- en kennismigranten die langdurig hier willen blijven ook de Nederlandse taal leren.

[3:08:55] Het zorgt voor betere participatie op de werkplek.

[3:09:01] Het zorgt voor veiligheid op de werkplek.

[3:09:04] dat je een goed gesprek kunt voeren met de huisarts of op de school van je kinderen.

[3:09:08] En voor de zomer heeft uw Kamer een uitgebreide brief ontvangen over de sociale inbedding en taalbeheersing van arbeidsmigranten.

[3:09:16] En hier staan verschillende maatregelen in om dit te verbeteren.

[3:09:20] Op dit moment vind ik een verplichting voor werkgevers of werknemers om de Nederlandse taal te leren of als voertaal te gebruiken niet wenselijk en ook niet in lijn met de inzet van het kabinet.

[3:09:31] Het biedt namelijk te weinig ruimte voor maatwerk en leidt tot meer regeldruk, bijvoorbeeld voor werkgevers die opereren in een internationale context waar Engels de voertaal is.

[3:09:42] En daarnaast, en volgens mij refereerde mevrouw Saris daar zelf ook al aan in haar inbreng, kan een taaleis zorgen voor

[3:09:50] onbedoelde, indirecte discriminatie.

[3:09:54] En zou dit kunnen leiden tot een belemmering van het vrije verkeer, aangezien het voor EU-burgers, die niet de Nederlandse taal spreken, moeilijker zal zijn om in Nederland te werken?

[3:10:09] Dank u wel.

[3:10:12] Dan gaan we nu naar de afronding van de eerste termijn.

[3:10:16] Ik stel een hele korte tweede termijn voor, al was het maar omdat ik zoals is het woord gegeven van de heer Ergin.

[3:10:22] En die gaat dan ook iets aankondigen waardoor ik denk u krijgt nog heel veel podium en heel veel tijd op een andere plek.

[3:10:28] Het woord is aan de heer Ergin.

[3:10:30] Iedereen heeft zo'n anderhalf minuut.

[3:10:32] Ik zou graag moties willen indienen en daarom vraag ik een twee minuten debat aan.

[3:10:38] Ik zal gelijk dit debat verlaten.

[3:10:41] Ik moet naar boven naar de plenaryzaal voor het debat over inflatie.

[3:10:45] Vele van ons hebben last van heel veel debat in de laatste twee weken.

[3:10:50] Twee minuten debat is bij deze aangevraagd.

[3:10:54] Zo snel mogelijk inplannen.

[3:10:56] Dat moest ik ook bij vermelden, heb ik gisteren gehoord.

[3:11:00] Voor het reces.

[3:11:03] Voor de reces geven wij mee in de voorzitter.

[3:11:05] U weet dat ik die belofte niet mag doen, maar het wordt meegegeven in de voorzitter.

[3:11:10] Rekent u er maar op dat u vrijdagnacht niet naar huis gaat.

[3:11:13] Ik ga naar de heer De Beer en ik heb het over volgende week vrijdagnacht dan.

[3:11:19] De heer De Beer.

[3:11:20] Ja, dank u wel, voorzitter.

[3:11:22] Ik kan en zal het ook kort houden.

[3:11:24] Wat de VVD betreft is arbeidsmarktbeleid meer dan alleen cijfers en regelingen.

[3:11:28] Ook in het debat kwam dat net duidelijk naar voren.

[3:11:30] Het gaat over de ruimte voor ondernemers, de kansen van werknemers, over het benutten van talent, onze welvaart, maar ook over vrijheid en veiligheid van ons land.

[3:11:40] En daarom hebben we dus aandacht gevraagd over de regeldruk.

[3:11:44] De minister heeft duidelijk aangegeven samen op te trekken in het kabinet, samen met de minister van EZ.

[3:11:50] Het enige wat ik daar nog in zou willen meegeven is om, als het gaat over het inventariseren en om het wegen van die verschillende belangen rondom regels, om ook vooral te benadrukken en te redeneren vanuit ja-mits, in de zin van kunnen we de regels schrappen en wat is daar dan voor nodig om dat goed te laten landen, in plaats van dat we standaard kijken vanuit nee-tenzij.

[3:12:14] Het tweede blokje ging over, althans mijn tweede blokje, ging over regionale samenwerking en de scholingsfondsen.

[3:12:25] Ik deel de mening van de minister helemaal als het gaat over het aanhaken van werkgevers- en werknemersorganisaties daarin.

[3:12:33] En ze heeft een heel duidelijk antwoord gegeven, ook over de mogelijkheden van de SLIM-regeling en het betrekken van scholingsfondsen in de toekomst.

[3:12:40] Dus wat mij betreft prima.

[3:12:42] En het derde blokje ging over de rechtspositie van reservisten, waarin ze duidelijk aangaf meer ruimte te willen zoeken voor die reservisten, maar wel in balans met de belangen van werkgevers en werknemers.

[3:12:53] En ook daar kan ik helemaal mee uit de voeten als we dat verder gaan verkennen de komende tijd.

[3:13:00] Dus wat mij betreft geen aanvullende vraag.

[3:13:03] Dank u wel.

[3:13:04] Dan gaan we naar de heer Baminga, D66.

[3:13:07] Dank u wel, voorzitter.

[3:13:08] Discriminatie op de arbeidsmarkt moet zichtbaar, structureel en proactief worden aangepakt.

[3:13:13] Want in een tijd van groeiende personeelskorten kunnen we ons niet permitteren om talent te verspillen.

[3:13:19] Wie echt werk wil maken van sterker en toekomstbestendiger arbeidsmarkt moet zorgen dat iedereen kan meedoen.

[3:13:25] Gelijke kansen zijn in dat licht geen bijzaak.

[3:13:27] maar een harde voorwaarde voor een goed functioneerde arbeidsmarkt.

[3:13:31] Voor een economie die blijft draaien.

[3:13:33] Dat is precies waar D66 zich voor wil blijven inzetten.

[3:13:37] Want gelijke kansen zijn geen bijzaak, ze vormen de basis van een rechtvaardige samenleving en een sterke economie.

[3:13:43] Ik wil de minister in ieder geval danken voor de antwoorden.

[3:13:45] Niet overal zijn we het met elkaar eens, maar misschien voeren wij dit debat in de toekomst nog verder uit.

[3:13:52] Dus dank u wel.

[3:13:54] En last, but certainly not least.

[3:13:56] Dank u wel.

[3:14:04] Ik dank de minister ook voor de beantwoording in eerste termijn.

[3:14:08] Uit haar antwoorden in dit debat en op de gestelde Kamervraag over de regionale scholingsfondsen

[3:14:14] maak ik ook op dat zij het belang echt inziet van deze fondsen en ook het belang van een sterke regionale arbeidsmarktinfrastructuur.

[3:14:23] Echter blijft het toch nog wel helaas bij het benadrukken ervan en nog niet bij het daadwerkelijk in staat stellen van regionale scholingsfondsen om gebruik te maken van die slimregeling.

[3:14:35] En wij horen ook dat grotere sectoren zoals de zorg en de metaalsector afzien van een slim aanvraag.

[3:14:43] omdat de regeling te complex en onuitvoerbaar is.

[3:14:46] De regionale scholingsfondsen maken juist werk van de toeleiding van de zij- en stromers in samenwerking met werkgevers en ONO-fondsen.

[3:14:55] In het aangekondigde twee-minuten-debat ga ik zeker nog aandacht hier aan besteden.

[3:14:59] Maar is de minister voor nu al wel bereid om toe te zeggen, om nog dit jaar in gesprek te gaan met een afvaardiging van deze schoningsfondsen over wat zij nodig hebben om hun potentie maximaal te benutten?

[3:15:14] Voorzitter, bij het belang van het spreken van de Nederlandse taal willen wij nog een stap verder gaan.

[3:15:20] En ik zie daarom ook uit naar het twee-minuten-debat.

[3:15:23] Dank u wel.

[3:15:24] Dank u wel.

[3:15:26] We gaan niet schorsen.

[3:15:27] We gaan meteen naar de minister.

[3:15:29] Voorzitter, ik wil de leden heel hartelijk bedanken voor de constructieve bijdrage.

[3:15:34] En ik kijk ook uit naar dat twee minuten debat.

[3:15:38] Ik kan in ieder geval toezeggen richting mevrouw Saris dat ik graag in gesprek ga met die afvaardiging.

[3:15:45] Omdat daar zal ongetwijfeld waardevolle input zijn en die nemen we dan gewoon mee in de uitvoering van onze plannen.

[3:15:53] Dus dank en dank voorzitter.

[3:15:56] Dank u wel.

[3:15:57] Dan gaan we deze vergadering afronden door nog even de drie door mij genoteren toezeggingen te doen.

[3:16:03] En toezeggingen zeg ik maar eventjes, kijk specifiek naar één iemand, is als het voor ons verifiëerbare toezeggingen zijn, oftewel niet als de minister heeft gezegd het heeft mijn aandacht, ik ben ermee bezig, maar als bijvoorbeeld concreet leidt tot brieven of anderszins.

[3:16:18] En dan kom ik tot een drietal toezeggingen.

[3:16:20] 1.

[3:16:20] De brief over het LO-beleid wordt eind dit jaar aan de Kamer gezonden.

[3:16:25] Twee, de Kamer wordt in het voorjaar 2026 verder geïnformeerd over de uitwerking van motie Westerveld-Partein over ernstig zieke kinderen.

[3:16:36] En drie, de Kamer wordt in de eerste helft van 2026 geïnformeerd over de positie van reservisten.

[3:16:43] Dit doet de minister samen met de minister van Defensie.

[3:16:47] Ik zie tot drie keer toe ter rechterzijde geknikt waarmee het is vastgelegd.

[3:16:53] En tot slot constateer ik even dat er een twee minuten debat is aangevraagd.

[3:16:58] Waarbij dan als eerste spreker het lid Ergin zal zijn.

[3:17:02] Maar ik merk dat er minimaal één iemand is die niet tevreden is op dit moment.

[3:17:07] En we kunnen natuurlijk niet naar huis als mevrouw Saris niet tevreden is.

[3:17:11] Maar misschien heb ik niet goed opgeleid.

[3:17:13] De laatste toezegging aan mij had u die ook genoemd, voorzitter, over de regionale fondsen.

[3:17:20] Ja, de minister heeft toegezegd dat ze in gesprek zou gaan.

[3:17:25] Maar dat resulteert niet in... Ze heeft niet toegezegd daarover dan vervolgens een verslag of een brief aan u te doen.

[3:17:31] En dat maakt hem voor ons niet verifiërbaar, tenzij de minister nu zegt... en ik zal daar kort verslag van doen.

[3:17:48] We gaan kijken of we dat mee kunnen nemen in de LLO-brief.

[3:17:54] Het is altijd lastig met toezeggingen.

[3:17:56] Kijk, als ik hier publiekelijk beloof dat ik in gesprek ga, dan doe ik dat.

[3:18:00] De heer van den Burg weet dat.

[3:18:02] Dan doe ik dat.

[3:18:04] Ik ken de minister al veel langer dan vandaag.

[3:18:07] Het voelt ook een beetje zot om dan weer een soort van afschrift daarvan te sturen.

[3:18:11] Ik ga dat gewoon doen.

[3:18:12] En als daar relevante punten uitkomen die we kunnen meenemen in de LLO-brief, dan gaan we dat ook doen.

[3:18:19] Ik ken deze minister nog niet zo lang, maar de indruk is dat afspraak is afspraak is en ik ga hiermee akkoord.

[3:18:28] Ooit was de minister mijn vicevoorzitter en geloofde mij als zij het zegt, komt ze het na.

[3:18:33] Dat zei ik als oud lid van deze vicevoorzitter.

[3:18:37] Daarmee gezegd sluit ik deze vergadering en zie ik u ongetwijfeld de komende week nog een keer.