Initiatiefnota van het lid Welzijn over een fundamentele kijk op volkshuisvesting en woningmarkt: Hoe wordt de volgende wooncrisis voorkomen? (Kamerstuk 36637)

[0:00:03] Goedemiddag allemaal en welkom bij het NOTA-overleg.

[0:00:08] Het gaat vandaag over de initiatiefnoten van het lid Welzijn over een fundamentele kijk op volkshuisvesting en woningmarkt.

[0:00:16] Hoe wordt de volgende wooncrisis voorkomen?

[0:00:19] Hartelijk welkom aan mevrouw Marleen Welzijn.

[0:00:23] Zij wordt bijgestaan door Kevin Hermsen en door Michiel Hansen.

[0:00:27] Ze zijn beide beleidsmedewerkers bij NEC.

[0:00:30] Ook hartelijk welkom aan de minister.

[0:00:34] De spreektijd is vier minuten per fractie.

[0:00:37] Ik laat drie interrupties toe.

[0:00:40] En straks in het tweede termijn, want dat is het bijzondere aan de nota overlag, en dat wil ik nog eventjes meegeven, is er ook nog altijd de mogelijkheid om moties in te dienen.

[0:00:50] Ik zie een vraag van de heer De Hoop.

[0:00:52] Ja voorzitter, ik vind drie altijd een beetje een ongelukkig aantal.

[0:00:54] Zouden we dan vier kunnen doen en dat je dan twee interrupties in twee kunt doen?

[0:00:59] Ja, dat is prima.

[0:01:02] Als dat kan, geleid op de tijd.

[0:01:04] Ik zie vooralsnog niet heel veel sprekers, dus wellicht dat dat kan.

[0:01:08] Ja.

[0:01:14] Zo.

[0:01:18] Goed, vier interrupties.

[0:01:20] Het woord is aan mevrouw Posma van de NSC-fractie.

[0:01:24] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:01:25] Allereerst wil ik namens mijn fractie onze waardering uitspreken voor het werk van collega Welzijn en natuurlijk de twee medewerkers die haar ondersteund hebben.

[0:01:35] Ze zijn net al genoemd, maar bij deze vanuit NEC ook nogmaals dank aan Kevin en Michiel voor de ondersteuning bij deze mooie notitie.

[0:01:44] En wie Marlien kent, die weet dat zij niet opgeeft.

[0:01:47] Zij is vasthoudend, concreet en altijd gericht op oplossingen.

[0:01:52] Dankzij deze inzet is de Kamer kort gegaan met een kwartaalrapportage over het woningtekort.

[0:01:58] Daarmee hebben we voor het eerst echt zicht gekregen op hoeveel er gebouwd wordt, wat er in de pijplijn zit en hoe we ervoor staan per woningtype.

[0:02:06] Dat is winst, daar zijn we trots op.

[0:02:09] Maar eerlijk is eerlijk, zolang het kabinet niet doorpakt, merken veel mensen daar nog weinig van.

[0:02:16] De kwartaalrapportages geven ons inzicht, maar het is aan de minister om ervoor te zorgen dat dit inzicht leidt tot echte resultaten, tot sleuteloverdrachten.

[0:02:27] Wie kent er op dit moment iemand

[0:02:29] Niet die op zoek is naar een woning, naar een studentenwoning, naar een starterswoning.

[0:02:33] We kennen het allemaal uit ons netwerk.

[0:02:36] We kennen de gezichten bij de woningen die nodig zijn.

[0:02:41] Voorzitter, de wooncrisis gaat niet over cijfers, maar het gaat echt over mensen die vastlopen.

[0:02:47] Nederland hobbelt van wooncrisis naar wooncrisis, omdat het telkens gekozen wordt voor labmiddelen.

[0:02:53] NEC wil dat dat patroon doorbreken.

[0:02:55] We moeten niet alleen deze wooncrisis oplossen,

[0:02:57] Maar ook voorkomen dat we over tien jaar opnieuw in dezelfde problemen belanden.

[0:03:04] En daarom deze vier punten.

[0:03:06] Het woningtekort moet structureel terug naar maximaal 2 procent.

[0:03:11] De rapportages zijn het begin, maar we vragen de minister, hoe gaat zij dit borgen in de wetregie?

[0:03:16] Hoe garandeert zij dat de Kamer straks een eenhelder rapport krijgt met duidelijke cijfers en doelstellingen per woningtype?

[0:03:23] Een tweede punt, zonder huurteams en loketten vallen huurders tussen wal en schip.

[0:03:28] Ze zijn cruciaal voor handhaving en voor huurders die in de knal zitten.

[0:03:33] De minister zegt dat sociale huurwoningen van particuliere verhuurders minimaal 25 jaar sociaal moeten blijven.

[0:03:41] Maar als huurteams verdwijnen, hoe wordt dat dan in de praktijk geborgd?

[0:03:45] Kan de minister toezeggen dat huurteams behouden blijven?

[0:03:49] Als derde punt, beleid moet elkaar versterken en niet ondermijnen.

[0:03:53] De verhoging van de overdragsbelasting naar 10,4 procent en het uitblijven van een oplossing in box drie hebben de woningmarkten de afgelopen jaren onrustig gemaakt.

[0:04:04] Dat toont aan dat er een structurele toets vooraf nodig is.

[0:04:08] En hoe zorgen we dat woonbeleid en fiscaal beleid elkaar niet tegenwerken, maar juist versterken?

[0:04:15] Is de minister bereid om die toets structureel in te bouwen aan de voorkant van nieuwe wetgeving?

[0:04:23] Voorzitter, zolang starters achter het net vissen, lossen we de wooncrisis niet op.

[0:04:29] De minister zei eerder dat nieuwe regelingen niet nodig zijn, omdat bestaande instrumenten voldoende zouden zijn.

[0:04:36] Maar zijn die instrumenten welvindbaar en bruikbaar?

[0:04:39] kan de minister aantonen dat starters hiermee ook daadwerkelijk geholpen worden.

[0:04:44] Voorzitter, NEC kiest voor structurele oplossingen, grip op het tekort, bescherming van huurders en eerlijke kansen voor starters en studenten.

[0:04:52] Mijn collega Merlien Welzijn zal in haar eerste termijn verder ingaan op de concrete voorstellen vanuit haar noten.

[0:04:59] Dank u wel, voorzitter.

[0:05:01] U heeft een interruptie van de heer De Hoop.

[0:05:04] Ja, voorzitter, allereerste, maar dat zou ik ook in mijn bijdrage zo doen, complimenten aan mevrouw Wilsen en ook aan de NEC-fractie dat dit initiatief genomen is.

[0:05:11] En er staan ook een aantal punten in die nota waar wij als Voedingspartij van de Arbeid van denken, nou, goede voorstellen, ook een aantal dingen waarvan we denken, oeh, dit is misschien niet verstandig.

[0:05:19] En een van die dingen gaat over het stimuleren van het eigen woningbezit.

[0:05:24] Afgelopen periode zien we verschillende analyses dat zelfs als alle plannen van het kabinet nu doorgezet worden, het aantal sociale huurwoningen daalt.

[0:05:32] En toch lees ik juist in een nota

[0:05:34] dat het stimuleren van het eigen woningbezit heel belangrijk is.

[0:05:38] En heel eerlijk gezegd schrok ik daar bijna van hoe rechts dat vanuit NEC was, omdat ik NEC ken als een partij die vooral de sociale sector toch ook stimuleert.

[0:05:45] Dus ik zou daar graag iets meer duiding ook van mevrouw Posma bij krijgen.

[0:05:49] Mevrouw Posma.

[0:05:50] Ja, dank voorzitter.

[0:05:50] Dank voor deze vraag.

[0:05:52] En laat ik beginnen met de heer De Hoop gerust te stellen, want die sociale huurwoningen, die zijn absoluut belangrijk en die moeten we blijven houden.

[0:06:02] Dus dat is het maatschappelijke doel dat we hebben met sociale huurwoningen.

[0:06:06] U leest in de nota, leest u ook dat we juist willen kijken hoe we die definitie van sociale huurwoningen vorm kunnen geven.

[0:06:14] Omdat we nu ook wel inzien dat als er sociale huur is dat gemaakt is door marktpartijen, laat ik hem zo even benoemen, dat die na 10 of 15 jaar weer verkocht worden.

[0:06:24] En dat mensen die behoefte hebben aan die sociale huur, aan die woningbouw, zoals we dat van vroeger kenden,

[0:06:30] dat die daar dan eigenlijk achter het net vissen.

[0:06:34] Dus ja, het is voor ons belangrijk dat mensen toegang kunnen krijgen tot een huis als ze die willen kopen, maar tegelijkertijd vinden wij het heel erg belangrijk om die definitie van sociale huur goed te formuleren, zodat we zeker weten dat de sociale huur, zoals bijvoorbeeld corporaties vormgeven, dat dat een belangrijke pijler blijft van het woonbeleid wat wij in Nederland hebben.

[0:07:00] De heer De Hoek.

[0:07:01] Ja, voorzitter, dan toch een vervolgvraag, want ik lees in de noot dat de initiatiefnemer vindt dat de overheid ze moeten streven naar het verder gaan faciliteren van eigen woningbezit.

[0:07:09] Er is nu 60 procent aan koopwoningen.

[0:07:12] In de beleving van de initiatiefnemers zou de overheid moeten sturen op een hoger percentage.

[0:07:16] Begrijp ik goed dat de NEC-fractie vindt dat van het percentage woningen in Nederland wat nu al 60 procent koopwoningen is, dat het aandeel daarvan nog groter zou moeten worden?

[0:07:26] Mevrouw Posman.

[0:07:26] Wij willen 30% sociale huur, dat blijft staan.

[0:07:32] Dus daar willen we niet aan toornen.

[0:07:33] Maar daarnaast pleiten wij ook altijd voor betaalbare koopwoningen om juist ook mensen met een lage middenkoopinkomen, dus eigenlijk de gewone Nederlander, de mogelijkheid te geven om ook een huis te bezitten als ze dat willen.

[0:07:46] Maar die 30% sociale huur, die blijft staan.

[0:07:53] Mevrouw Beckerman.

[0:07:54] Voorzitter, dank.

[0:07:55] En ik vind uiteraard, en die complimenten zal ik zo ook overbrengen, dat er hele mooie voorstellen instaan, bijvoorbeeld ook over de, door mij zo geliefd, de woonco-operatie.

[0:08:06] Maar toch nog even doorgaan op dit punt.

[0:08:09] Want wat soms lijkt in de nota is alsof sociale huur alleen voor een doelgroep

[0:08:15] beschikbaar is, namelijk mensen die het anders niet zouden redden.

[0:08:20] En alsof dat zeg maar de objectieve definities er zijn.

[0:08:24] Is dat echt hoe de NEC erin staat of ziet ze ook een mogelijkheid dat we juist bredere groepen toelaten tot de sociale huursector?

[0:08:34] Mevrouw Posma.

[0:08:35] Ja, dank voorzitter.

[0:08:36] Ik vind het een hele mooie discussie, omdat het hier precies over gaat van wat is nou die definitie voor sociale

[0:08:42] Ik heb net een aantal dingen daarin al aangegeven.

[0:08:45] Volgens mij is het zo dat er een maatschappelijk component aan zit, dat sociale huur belangrijk is voor bepaalde groepen.

[0:08:52] Maar ik zou heel graag met uw goedvinden deze vraag toch door willen spelen aan mevrouw Welzijn, omdat zij hier toch de expert over is en zij kan het nauwkeurige antwoord geven.

[0:09:04] Ik ben bang dat als ik dat doe, dat het misschien net de verkeerde kant op gaat.

[0:09:12] Nee, geen verdere vervolgvragen.

[0:09:15] U was aan het einde van uw betoog?

[0:09:16] Ja, dank u wel.

[0:09:17] Dan gaan we naar de heer Mooiman van de PVV, aan u het woord.

[0:09:21] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:09:23] En natuurlijk ook, voordat ik begin, complimenten aan collega Welzijn voor de nota.

[0:09:29] En natuurlijk ook aan de ondersteuning die zij daarbij heeft gehad.

[0:09:34] Die ook aanleiding is natuurlijk voor het debat dat wij vandaag hebben.

[0:09:37] En we zien in de nota ook de gedeelde ambitie om te komen tot oplossingen en doorbraken om de volkshuisvesting vooruit te helpen.

[0:09:45] En een aantal voorstellen in de nota zijn ook zeer begrijpelijk, bijvoorbeeld waar het gaat om het versoepelen van de staatssteunregels en de sociale segmentering en of er niet meer aan middenuur gedaan kan worden enzovoort, voorzitter.

[0:10:01] En ik moet er wel bij zeggen, voorzitter, de nota gaat natuurlijk over het voorkomen

[0:10:06] van een nieuwe woningcrisis.

[0:10:08] Maar we zitten op het moment natuurlijk nog volop in de huidige woningcrisis met een tekort van bijna 400.000 woningen.

[0:10:15] En dat vergt dat we snel veel meer woningen gaan bouwen en dus ook ruimte gaan maken voor grootschalige nieuwe woningbouwlocaties.

[0:10:23] Dat de overheid weer in gaat grijpen bij projecten die vast komen te zitten.

[0:10:26] Dat we zaken als optoppen, woningsplitsen en woningdelen makkelijker maken en bezwaar- en beroepsprocedures verkorten

[0:10:32] En zo kan ik nog wel even doorgaan.

[0:10:34] En ook de nota spreekt daarover.

[0:10:36] Maar, voorzitter, we zullen ook aan de vraag iets moeten doen.

[0:10:39] En dat lezen we ook terug in de nota zelf.

[0:10:42] En dat is belang voor zowel de korte als de lange termijn.

[0:10:46] Neem bijvoorbeeld het recente onderzoek van de NVM.

[0:10:49] Daaruit bleek dat het percentage van de zogenoemde internationals, dat wil zeggen experts en andere personen uit het buitenland,

[0:10:56] dat in Nederland een woning koopt, is verdubbeld sinds 2020.

[0:10:59] En in de gemeente Amstelveen wordt één op de vijf woningen verkocht aan iemand uit het buitenland.

[0:11:04] In Eindhoven en Veldhoven bestaat in sommige wijken inmiddels 50 tot 60 procent van de kopers uit internationals.

[0:11:11] En als we kijken naar de huursector zien we dat 26 procent van de huurders in het totaal inmiddels uit het buitenland komt en dat meer dan de helft van de nieuwe huurders in Amsterdam en in Den Haag buitenlands is.

[0:11:22] En voorzitter, die toenemende vraag van buitenaf

[0:11:25] maakt het natuurlijk steeds moeilijker voor Nederlandse woningzoekenden om aan een woning te komen.

[0:11:30] We hebben hier eerder ook al aandacht voor gevraagd bij de minister, maar de minister had toen geen zicht hierop, gaf zij aan.

[0:11:37] En in het verlengde hiervan, voorzitter, vragen wij zowel aan de initiatiefnemer als aan de minister hoe zij naar deze cijfers kijkt en of er geen maatregelen moeten worden genomen, wat ons betreft wel, om dit af te remmen, voorzitter.

[0:11:51] Voordat u verdergaat, meneer Mooyman, heeft een interruptie van mevrouw Beckerman.

[0:11:54] Ja, voorzitter, en niet omdat ik het met de heer Moorman oneens ben, want ik denk dat dit ook inderdaad problematisch kan zijn.

[0:12:03] Maar het ingewikkelde is natuurlijk wel dat we de PV kennen als partij die heel veel heeft gezegd over asielzoekers, statushouders, ook dingen waar wij het niet mee eens zijn.

[0:12:12] Mijn vraag gaat over arbeidsmigratie en expats.

[0:12:16] En ik vind het zelf wel heel gek dat we dat knippen, want volgens mij zijn het allemaal arbeidsmigranten of allemaal expats.

[0:12:22] Maar het is juist ook de PVG die de afgelopen periode aan arbeidsmigratie en experts heel erg weinig zijn vingers heeft willen branden.

[0:12:31] Klopt dat?

[0:12:32] Vraag ik aan de heer Mooyman en neemt de PVG een ander standpunt nu op in?

[0:12:38] De heer Mooyman.

[0:12:39] Nee, voorzitter, dat klopt niet.

[0:12:40] Wij zijn altijd kritisch geweest op het aantal mensen dat naar Nederland komt en dat gebruik maakt van onze voorzieningen.

[0:12:46] Of dat, nou in dit geval maar bij het woondebat te houden, het aantal woningen in Nederland dat beschikbaar is, of dat inderdaad nou gaat om statushouders of asielzoekers, dat er sinds 2010 190.000 woningen naar statushouders zijn gegaan, is natuurlijk hartstikke veel.

[0:13:00] Maar ook de cijfers die ik net noemde, het aantal internationals dat naar Nederland komt,

[0:13:03] We hebben er eerder al aandacht voor gevraagd.

[0:13:06] Dat levert gewoon problemen op voor het aantal beschikbare woningen dat voor de Nederlandse woningzoekenden nog beschikbaar is.

[0:13:12] En daar moeten we wat ons betreft van aan gaan doen.

[0:13:15] Mevrouw Beckerman.

[0:13:16] Voorzitter, maar waar de heer Mooyman heel concreet is en wat hij wil doen bij Staatshouders, overigens is dat een aparte discussie, want daar staan we ver uit elkaar, is het niet heel concreet wat hij wil doen bij deze groep.

[0:13:30] Want heel veel, inderdaad, is dit een probleem.

[0:13:33] Zie je dat het buurten ook onder druk zet, mensen die er niet meer tussen komen, maar ook buurten waar de snelheid heel hoog is.

[0:13:42] Of bijvoorbeeld arbeidsmigranten die in hele slechte omstandigheden worden uitgebuit, met te veel mensen in een hele dure woning worden gepropt.

[0:13:50] Ik mis concrete voorstellen van de fractie van de PVV om daar iets aan te doen.

[0:13:56] Want ik hoorde heer Mooyman zeggen, ja, daar hebben we aandacht voor.

[0:13:59] Ja, maar goed, aandacht lost de wooncrisis niet op.

[0:14:02] Wat zijn de voorstellen die de PVV hier dan zou willen doen om arbeidsmigranten te beschermen, maar ook het aantal, het aandeel omlaag te brengen waar dat nodig en wenselijk is, zoals mijn partij

[0:14:15] We hebben een heel concreet getal genoemd, 40.000 migratiecijfers, wat mijn partij wil.

[0:14:22] Om als laatste te reageren, zonder er een asieldebat van te maken.

[0:14:27] Ik denk dat mijn partij wat dat betreft al jaren duidelijk is, nul.

[0:14:31] Nederland is vol en ik denk ook niet dat we ervoor moeten zorgen dat we Nederland maar vol

[0:14:36] en aantrekkelijker blijven maken voor nogmaals mensen uit het buitenland die hier eventueel een woning willen kopen.

[0:14:42] Dat moeten we zeker niet doen.

[0:14:44] In ons programma kunt u natuurlijk ook plannen vinden over de expatregeling waar we vanaf willen.

[0:14:49] Maar we hebben er ook al eerder aandacht voor gevraagd en ook om maatregelen gevraagd, voorzitter.

[0:14:53] Bijvoorbeeld, waarom is het hier in Nederland zo makkelijk

[0:14:55] voor mensen aan het buitenland om aan een woning te komen, om überhaupt die regels een keer tegen het licht te houden, voorzitter.

[0:15:02] Want het punt is, dat is in heel veel andere landen helemaal niet zo makkelijk.

[0:15:05] Dus ik denk dat daar nog heel veel winst te behalen valt om ervoor te zorgen dat die Nederlandse woningzoekenden weer terecht kunnen in Nederlandse woningen.

[0:15:13] Mevrouw Postma.

[0:15:15] Dank, voorzitter.

[0:15:17] Ik deel de analyse van de heer Mooyman en mevrouw Beckerman in de zin dat veel huizen op dit moment gewoon opgekocht worden door expats.

[0:15:24] Dat is ook logisch met de 30% die ze krijgen.

[0:15:29] Nou zijn wij als NEC al lange voorstander geweest om ervoor te zorgen dat die gunstige subsidieregeling voor expats omlaag ging.

[0:15:37] Maar toen we aan het onderhandelen waren bij het vorige hoofdlijnakkoord, was de PVV niet degene die doorpakte.

[0:15:45] Die zegt nu wel ja, we willen het afschaffen, maar als het puntje bij het paaltje komt, niet dus.

[0:15:51] Gaat de heer Mooyman daar dan nu wel voor staan?

[0:15:56] Nou, voorzitter, daar heeft mevrouw Posma van NSC het toch echt mis.

[0:16:00] Wij hebben in ons programma heel duidelijk staan dat we van die expatregeling af willen.

[0:16:04] Wij zijn bij uitstek dé partij geweest die ervoor heeft gepleit om Nederlandse woningen te behouden voor Nederlanders.

[0:16:09] Ja, en ik denk toch als we die toer op gaan, voorzitter, en ik doe het liever niet, maar dan kijk ik juist naar NSC, die zo'n beetje alles gedwarsboomd heeft wat de PVV wilde bereiken.

[0:16:17] Dus laten we alsjeblieft die toer niet opgaan.

[0:16:24] Dank voorzitter.

[0:16:25] En om bij het onderwerp vraag te blijven.

[0:16:28] Zoals bekend is de PVV er ook groot voorstander van om de voorrang die statushouders krijgen op sociale huurwoningen te schrappen.

[0:16:36] Dankzij onder andere de PVV is dit in het hoofdlijnakkoord gekomen.

[0:16:39] We hebben daarna ook nog naar aanleiding van gemeenten die aangaven juist die komende wet om willen omzeilen een amendement ingediend om de voorrang volledig te verbieden.

[0:16:48] Het amendement wordt aangenomen maar de minister wilde het niet uitvoeren want het zou ongrondwettelijk zijn.

[0:16:54] Maar nu komt de Raad van State met een advies over het wetsvoorstel waar de minister zelf aan werkt.

[0:16:59] En die gebruikt precies dezelfde reden als de minister doet om het PVV-amendement niet uit te voeren.

[0:17:05] En voorzitter, laten we duidelijk zijn, het spreekt voor zich dat de minister het verbod op de voorrang voor statushouders gewoon moet invoeren.

[0:17:12] Terecht.

[0:17:12] Tegelijkertijd willen we van de minister weten waarom er dan niet één lijn wordt getrokken.

[0:17:17] Een aangenomen amendement om de voorrang voor statushouders helemaal te stoppen, wil de minister niet.

[0:17:22] Maar het voorstel van het kabinet dat exact dezelfde kritiek krijgt, vindt het kabinet geen probleem.

[0:17:27] Want wat gaat het kabinet dan doen aan gemeenten die het verbod zegt te gaan omzeilen?

[0:17:31] Laat de minister met haar keuzes niet gewoon de deur toch

[0:17:34] op een kier staan om die voorrang wel te verlenen.

[0:17:37] Dank u wel, voorzitter.

[0:17:48] van de wetregie.

[0:17:49] Een wet die heel belangrijk was om het aantal sociale huurwoningen te bevorderen.

[0:17:52] Wij hadden ook heel graag voor die wet gestemd.

[0:17:55] Maar wij vonden het amendement echt heel bezwaarlijk en hebben uiteindelijk daarom ook tegen gestemd.

[0:17:59] Maar ik ben het wel met de heer Mooyman eens dat precies dezelfde argumentatie die deze minister gebruikt om het amendement van de heer Mooyman niet uit te voeren, om te kiezen voor een novellus zometeen die naar de Tweede Kamer komt, precies diezelfde argumentatie gebruikt de Raad van State ook om het voorstel van de minister.

[0:18:16] Nou, laten we eerlijk zeggen, met de grond gelijk te maken.

[0:18:18] Ik kan me niet herinneren dat er eerder een minister is geweest die twee keer dictum D heeft gekregen in een half jaar.

[0:18:23] Nou ja, de eerste keer met de wet huurbevriezing was ook een dictum D, minister Schutney.

[0:18:28] Maar los daarvan, hoe kijkt de heer Mooyman daarnaar dat dezelfde argumentatie dus gebruikt wordt en dat de minister wel door wil met haar eigen wet?

[0:18:39] De heer Mooyman.

[0:18:40] Dank, voorzitter.

[0:18:41] Ja, wat ons betreft had ons amendement natuurlijk ook gewoon uitgevoerd moeten worden.

[0:18:45] Laten we wel zijn, het is ook een amendement dat door de Kamer is aangenomen.

[0:18:48] En het advies dat de Raad van State over het voorstel van de minister heeft gegeven, ja, wat ons betreft, voorzitter, wat juist heel ongrondwettelijk is, is het feit dat Nederlanders systematisch worden achtergesteld op de sociale huurwoningen, voorzitter.

[0:19:03] Dat is ongrondwettelijk.

[0:19:04] Zoals het ons betreft pakt de minister door op haar voorstel, maar voert ze ook gewoon het voorstel van de PVV uit, voorzitter.

[0:19:16] Even op het laatste, maar dat sluit elkaar toch uit.

[0:19:20] Je kunt toch niet en het amendement van collega Mooyman implementeren en het wetsvoorstel van de minister...

[0:19:27] doorzetten tegelijkertijd.

[0:19:29] Dat sluit elkaar door uit, omdat het amendement van de heer Moorman... Kijk, het voorstel van de minister krijgt al een oordeel ongrondwettelijk en niet uitvoerbaar voor gemeenten van de Raad van State.

[0:19:40] Wat je daarvan vindt, dat is politiek.

[0:19:42] Maar het voorstel van de heer Moorman gaat nog een stap verder.

[0:19:45] Die zegt eigenlijk van...

[0:19:47] Ja, ook al ben je op een andere reden misschien voorrang, maar als je statushouder bent dan ben je categorisch, kun je geen beroep doen op die andere reden, zeker de gemeente mag daar niet op inspelen.

[0:19:58] Dat is een fundamentele stap verder dan het voorstellen van de minister.

[0:20:02] Waarom zegt hij dan het kan allebei?

[0:20:04] De heer Mooyman.

[0:20:05] Voorzitter, omdat het wat ons betreft ook allebei kan.

[0:20:07] Het klopt inderdaad wat de heer Ginwis zegt, dat ons voorstel verder ging omdat juist de gemeenten die, nou de grote gemeenten, aangaven, nou we willen het komende verbod op de voorgang voor statushouders willen wij gaan omzeilen en dat willen we op deze en deze manier doen.

[0:20:24] Nou, ons amendement heeft daar inderdaad in een ander wetsvoorstel een stok voor proberen te steken, is aangenomen door deze Kamer, wordt helaas niet uitgevoerd.

[0:20:32] Daardoor ontstaat er toch straks het risico dat er alsnog voorrang wordt gegeven, terwijl het niet moet willen, in ieder geval in onze optiek.

[0:20:38] Maar wat ons betreft bijt het voorstel van de minister dat niet, omdat ons voorstel weliswaar verder verstrekkend is, maar daarom ook zwaarwegende.

[0:20:49] Voorzitter, ik vind het een onnavolbare redenering, want als het amendement van de heer Mooyman zou worden geïmplementeerd, waar ik zeer, zeer op tegen ben, omdat...

[0:21:00] Maar oké, daar kom ik zo wel op.

[0:21:02] Maar als het wordt geïmplementeerd, dan is het wetsvoorstel van de minister overbodig.

[0:21:06] Want het wetsvoorstel van de minister gaat gewoon op alle vlakken minder ver dan het amendement van de heer Moorman.

[0:21:11] En dus is dan overroeld door het amendement van de heer Moorman.

[0:21:13] Dus ik snap gewoon de stelling niet.

[0:21:15] Die kan gewoon niet waar zijn.

[0:21:17] En waarom ik er echt problemen ook mee heb, is... De heer Moorman zegt...

[0:21:22] Ja, ik wil eigenlijk koet-ke-koet voorkomen dat gemeente onder andere reden eigenlijk om het verbod van met urgentie huisvesten van statushouder heen gaat.

[0:21:32] En dus heb ik ze eigenlijk alles uit handen geslagen.

[0:21:35] Maar dat is toch echt een reinste voorbeeld van détournement de pouvoir, het misbruiken van je van je macht.

[0:21:42] Ik vind dat heeft hier mooi, maar niet geen ongelofelijke spijt van zijn argument dat hij zoveel blind is geweest door zijn doel, dat hij daarmee eigenlijk

[0:21:51] ructie geloof zeer ongrondwettelijk te werk is gegaan.

[0:21:54] Heel mooi man.

[0:21:55] Voorzitter, ik vind het bijna ongelofelijk wat de heer Ginwis hier ter tafel legt en hoe hij het amendement omschrijft, voorzitter.

[0:22:04] Ik denk dat er heel veel Nederlanders eindelijk kortementen willen maken met die voorrang die statushouders krijgen.

[0:22:11] En als er dan wetgeving wordt aangekondigd, voorzitter,

[0:22:13] en we zien vervolgens gemeenten die zeggen, nou, we gaan die wetgeving gewoon in de wind slaan, we trekken ons er niks van aan, we gaan een eigen plan trekken, dan is het denk ik het volste recht aan deze Kamer om te zeggen, daar moeten we wat aan doen, voorzitter, omdat we opkomen voor al die Nederlandse woningzoekenden die nu die woningen niet kunnen krijgen en die we beloofd hebben om die voorrang te schrappen, voorzitter.

[0:22:33] Dus dat er dan een soort karikatuur van wordt gemaakt, dat vind ik echt totaal ongepast.

[0:22:40] Voorzitter, het is geen karikatuur.

[0:22:42] Was het maar een karikatuur, dan had de heer Mooyman inderdaad recht van spreken om dit zo van zich af te laten glijden.

[0:22:50] Nee, het is gewoon feitelijk wat de heer Mooyman in zijn amendement heeft geregeld.

[0:22:55] Het is misschien in de dictum of in de toelichting nog een beetje verhult opgeschreven, maar de wettekst van het amendement zelf is knijterhard.

[0:23:04] En dat gaat dus niet om dat het tijd is om jongeren die al jarenlang op zoek zijn naar een woning

[0:23:10] om die niet te helpen.

[0:23:13] Daarbij moeten we helpen met betaalbare woningbouw.

[0:23:16] Daar moeten we eindelijk eens meer aan gaan doen.

[0:23:18] Moeten we ook procedure schrappen waar de minister mee bezig is.

[0:23:21] Moeten we zorgen dat we werkende immigratiebeperkende wetten hebben en niet wetten die alleen maar een beetje aan windowdressing doen.

[0:23:29] Dat is wat er nodig is.

[0:23:30] Dan moeten we niet ons hel zoeken bij zeer ongrondwettelijke amendementen

[0:23:36] vanuit een wantrouwen tegen gemeenten en op die manier proberen het recht naar onze hand te zetten, waarmee je uiteindelijk een schot in je eigen voet levert.

[0:23:45] Want de wet, de amendement van de heer Moorman zal op geen enkele wijze stand houden, zelfs al zou de minister het willen implementeren.

[0:23:53] Dus kom alsjeblieft met goede degelijke wetten die daadwerkelijk bijdragen aan het doel wat de heer Moorman en ik delen, namelijk mensen die in Nederland opgroeien tijdig een betaalbaar dak, van een betaalbaar dak voorzien.

[0:24:07] Voordat ik de heer Mooyman het woord geef, het gaat vandaag over de initiatiefnoten van mevrouw Welzijn.

[0:24:13] Het gaat nu heel erg veel over de statushouders en de voorrang, et cetera.

[0:24:19] Nu is het een vrij brede initiatiefnoten, maar ik zou wel willen verzoeken dat het niet het hele debat daarom draait, maar vooral ook recht op de initiatiefnoten van mevrouw Welzijn.

[0:24:28] En nu het woord, meneer Mooyman.

[0:24:29] Nee, dank u wel voorzitter.

[0:24:31] Ik zal er ook afrondend op reageren, want ik denk dat we de discussie omtrent het amendement op zich wel voldoende hebben gevoerd.

[0:24:37] Ik wil er wel bij zeggen.

[0:24:39] Het amendement is natuurlijk wel gewoon door een Kamermeerderheid hier aangenomen.

[0:24:43] Dus krachttermen als misbruik van macht.

[0:24:47] Dat is wel een term die net geopperd werd, misbruik van macht.

[0:24:51] Die vind ik totaal ongepast, omdat natuurlijk de Kamer vrij staat om een voorstel te amenderen.

[0:24:56] En zeker op het moment dat dat ten doel heeft om iets te laten slagen, dat wij als wetgeving met elkaar willen verankeren en gemeenten zeggen nou, we gaan gewoon die wet niet uitvoeren, voorzitter.

[0:25:06] En dat is het laatste wat ik erover zeg nu.

[0:25:09] U was aan het einde van die betoog, geloof ik ook, hè?

[0:25:12] Ja.

[0:25:13] De heer De Hoop, het woord is aan u.

[0:25:15] En de heer de Hoop is van die GroenLinks B vandaag.

[0:25:18] Voorzitter, allereerst dank aan collega Welzijn en ook haar medewerkers natuurlijk die hier ook veel werk aan hebben besteed voor deze initiatiefnota.

[0:25:27] En ik ben blij dat we vandaag een echt visiestuk bespreken over volkshuisvesting, want dat gaat er niet vaak genoeg over in deze Kamer.

[0:25:34] En waar mevrouw Welzijn en ik het in ieder geval over eens zijn, is dat wonen echt recht is en ook zou moeten zijn.

[0:25:39] Iedereen verdient een plek om tot rust te komen en zich thuis te voelen.

[0:25:43] En toch zitten we in een wooncrisis.

[0:25:45] Storenhoge huren, onbereikbare koopwoningen, jarenlange wachtrijen en ook nog steeds een stijgend aantal daklozen waar mijn buurvrouw, mevrouw Beckerman,

[0:25:53] mevrouw Westerveld afgelopen maandag ook terecht weer aandacht voor gevraagd hebben.

[0:25:57] En deze crisis is niet uit de lucht komen vallen.

[0:25:59] Die is het gevolg van keuzes van rechtse partijen die wonen steeds meer aan de markt hebben overgelaten.

[0:26:05] Juist daarom vind ik het wel jammer dat deze nota toch af en toe teveel in marktdenken blijft steken.

[0:26:11] Ik zou aan mevrouw Welzijn daar toch een reflectie op willen vragen, want de sociale sector lijkt mij kleiner te worden met een aantal voorstellen in deze nota.

[0:26:20] De sociale huurwoningen mogen na een tijdje weer verkocht worden.

[0:26:23] De sociale huur blijft vooral een oplossing voor wie het zelf niet redt.

[0:26:27] En ik vind dat toch een beetje een oude reflex en ook toch oude politiek.

[0:26:31] Want al dertig jaar zetten kabinetten in op meer financiering voor kopers, in plaats van meer betaalbare woningen voor de sociale meerderheid, voor die sociale huur.

[0:26:40] Het resultaat, huizenprijzen stijgen, sociale huurwoningen werden verkocht en de middenklasse, die viel echt tussen wallen en schip, terwijl die vroeger ook nog recht had op die sociale huurwoningen en daar ook toegang tot kreeg.

[0:26:51] En vandaag zien we daar de gevolgen van.

[0:26:53] Het aantal sociale huurwoningen daalt al decennia.

[0:26:55] We zagen afgelopen week in Trouw ook weer een onderzoek dat zelfs als alle plannen slagen, het aantal sociale huurwoningen de komende jaar weer blijft daden.

[0:27:04] Ik zou daar toch ook graag een reactie van de indiener, maar ook van de minister op krijgen, dat daar toch geschetst wordt dat het aantal sociale huurwoningen daalt de komende jaren.

[0:27:11] Want die krimp moet stoppen wat GroenLinks Partij van de Arbeid betreft.

[0:27:14] Wij vinden echt dat er een fundamentele koerswijziging zou moeten komen als het over sociale huur gaat.

[0:27:19] Betaalbaar wonen moet de hoogste prioriteit zijn van de overheid en dat betekent ook betaalbaar bouwen voor de middenklasse, bouwen voor de hele sociale meerderheid zoals we ook in Wenen zien, zoals we ook in Parijs zien.

[0:27:30] waar brede sociale sectoren bestaan.

[0:27:33] Daar is de inkomensgrens hoger, zodat leraren, zorgverleners en schoonmakers hun hele carrière in die sociale huurwoning kunnen wonen en in dezelfde buurt kunnen blijven wonen.

[0:27:43] In wijken met voorzieningen dichtbij, veel groen en woningen die niet alleen betaalbaar zijn, maar ook duurzaam en leefbaar.

[0:27:49] En dat vraagt om grote investeringen, want corporaties moeten weer kunnen bouwen met voordelige ledingen zonder dat ze ook bijvoorbeeld winstbelasting hoeven te betalen.

[0:27:59] Ik fungeer even als voorzitter, want mevrouw, wij en NAS heeft een interruptie voor u. We hebben een soepele samenwerking vandaag tussen de twee voorzitters van deze commissie.

[0:28:11] Dank u wel, mevrouw de voorzitter.

[0:28:14] Het is nobel dat de heer De Hoop van GroenLinks PvdA zich zo inzet voor de sociale huurwoningen.

[0:28:19] Er is ook uitgebreid over gesproken bij de

[0:28:21] bij het regio op de volkshuisvesting.

[0:28:25] Maar naast sociale huurwoningen zijn heel veel mensen ook op zoek naar een betaalbare middenhuurwoning.

[0:28:31] En we zien dat daar enorme problemen ontstaan en dat die middenhuurwoningen er eigenlijk niet meer zijn.

[0:28:37] En ik vroeg me af waarom ik GroenLinks PvdA niet aan mijn zijde vind, aan de BBB-zijde vind, als het gaat om het aanpakken van die middenhuur.

[0:28:51] Ja, voorzitter, ik zou zeggen, u vindt mij wel aan de zijde voor een fatsoenlijke en betaalbare middenhuur, maar wij hebben daar een andere kijk op.

[0:28:58] Kijk, ik vind een van de goede dingen in het voorstel ook dat die DAAP-regels in Europa aangepakt moeten worden.

[0:29:03] Er is nu ook een sociaal-democratische eurocommissaris druk mee bezig.

[0:29:06] Ik weet dat de minister dat ook graag wil, waarmee je ook makkelijker, ook als woningbouwcorporatie,

[0:29:12] bijvoorbeeld die middenhuurwoningen kunt bouwen.

[0:29:14] Ik vind ook dat corporaties daar een bredere rol in zouden moeten krijgen.

[0:29:19] Maar waar mevrouw Weyenas en de BBB-fractie voor pleit, is dat wij de regulering van huurwoningen, die uit mijn inziens heel erg terecht is geweest, omdat er echt exorbitante huren werden gevraagd voor woningen, dat we die weer terug gaan draaien.

[0:29:33] En ik wil niet dat de huren voor mensen weer duurder worden, want juist die groepen die in de middenhuur zitten, dat zijn ook vaak jonge mensen,

[0:29:39] Ik denk in de leeftijdscategorie ook van mevrouw Weijen.

[0:29:41] En als die net niet aan die koopwoning kunnen komen en die tussen de 40 en soms wel 50 procent van hun netto inkomen kwijt zijn, kwijt zijn van hun netto inkomen aan woonlasten, ja ik zou daar de huren niet willen verhogen.

[0:29:53] Geef corporaties een bredere rol om ook te bouwen in die middenhuur en dan kunnen we dat aanpakken.

[0:29:59] En het allerlaatste wat ik erover zou willen zeggen,

[0:30:01] We hebben ook gezien dat heel veel betaalbare koopwoningen een aantal jaar geleden op zijn gekocht door buitenlandse investeerders die ze voor veel te grote huren weer verhuurd hebben.

[0:30:10] Het is ook niet gek dat daar een terugvloei naar de koopsector komt en dat daar ook weer woningen juist terechtkomen bij starters die dat net wel kunnen betalen.

[0:30:20] Dank u wel.

[0:30:20] Gaat u verder met uw... Oh, u heeft een vervolgvraag.

[0:30:24] Gaat u gaan, mevrouw Weijenat.

[0:30:29] De heer De Hoop zet met GroenLinks PvdA vooral in op het bouwen van nieuwe woningen en het toevoegen.

[0:30:35] Maar ik hoef de heer De Hoop van GroenLinks PvdA niet uit te leggen dat we dat niet van vandaag op morgen gerealiseerd hebben.

[0:30:43] De gemiddelde procedure om een woning te bouwen duurt 8 tot 10 jaar.

[0:30:47] De wet betaalbare huur is door een meerderheid van deze Kamer gesteund.

[0:30:51] Onbegrijpelijk.

[0:30:52] Het doel was meer betaalbare huurwoningen.

[0:30:55] En het effect is het tegenovergestelde.

[0:30:57] Die wet is compleet mislukt.

[0:31:01] Het doel is totaal niet bereikt.

[0:31:02] De Raad van State was daar ook heel negatief over.

[0:31:06] Maar er wordt nog wel eens vaker selectief geshopt als het gaat over adviezen van de Raad van State.

[0:31:11] En er is vaak selectieve verontwaardiging over.

[0:31:15] Wat gaat de heer De Hoop eraan doen met GroenLinks-PR van de A om de huurwoningen die we nu hebben in het middensegment om die te bouwen?

[0:31:23] De heer De Hoop.

[0:31:24] Voorzitter, ik zal toch wel even moeten schetsen dat de vergelijking tussen de wet betaalbare huur en het dictum D wat de minister nu krijgt echt totaal niet met elkaar te vergelijken is.

[0:31:34] Allereerst was de wet betaalbare huur kreeg een advies C. Dat is een heel ander advies.

[0:31:39] Dat betekent dat de

[0:31:40] Raad van State adviseert om de wet te wijzigen en hem dan naar de Kamer te sturen.

[0:31:44] Als je dictum D krijgt, dan is het advies gooi het maar in de prullenbak, want dit is zeer onverstandig.

[0:31:48] Dat is echt wel een heel ander advies.

[0:31:50] Bovendien zijn er ook nog wijzigingen geweest in de wet betaalbare huur voordat hij naar de Kamer kwam.

[0:31:55] Denk aan een nieuwbouwopslag.

[0:31:56] Er zijn een aantal amendementen op ingediend.

[0:31:58] Dus die wet is echt heel anders nog geworden na het advies van de Raad van State.

[0:32:01] Dat over de wet betaalbare huur.

[0:32:03] Het tweede punt, als je meer woningen wilt bouwen, en dat schetst het CBS ook vandaag, die schetsen dat er veel te weinig nieuwbouwwoningen gebouwd worden.

[0:32:12] Het grootste probleem, stikstofoverschot.

[0:32:15] Wij wachten al jarenlang op een stikstofaanpak van niet alleen van dit kabinet, maar ook van vorige kabinetten.

[0:32:22] En ik vind het prima als mevrouw Weyenas zegt, ik heb een andere kijk op de middenhuur, wij vinden dat op die manier met minder regulering en meer gebouwd zou kunnen worden.

[0:32:30] Ik heb daar een ander beeld van, maar mevrouw Weyenas kan dan toch ook niet met droge ogen zeggen dat de stikstofaanpak van haar eigen minister

[0:32:37] van minister Wiersma, hij meehelpt aan het creëren van meer woningen.

[0:32:41] Er is niet één groter obstakel dan mevrouw Wiersma op dit moment voor het nieuwbouw van woningen, omdat er geen vergunning bijna afgegeven kan worden, omdat zij ook maar alles wat de stikstofaanpak, wat de landbouw raakt, tegenhoudt.

[0:32:54] En ik zou daar eigenlijk dan ook een reflectie van de BBB-fractie op verwachten, want het is nota bene hun eigen minister die stilstand veroorzaakt, die het stikstofslot in dit land nog steeds behoudt, waardoor er veel te weinig woningen gebouwd worden.

[0:33:10] Ja, dank u wel, mevrouw de voorzitter.

[0:33:12] Nou, ik hoor werkelijk nog niet eens een begin van een antwoord op mijn vraag.

[0:33:16] Hij probeert nu, meneer De Hoop probeert de aandacht af te leiden door te gaan zeggen dat het allemaal aan stikstof ligt en minister Wiersma.

[0:33:23] Nou, ik kan u zeggen, mevrouw de voorzitter, als er iemand keihard werkt om deze problemen op te lossen in Nederland en Nederland van het stikstof slot af te halen, dan is het minister Wiersma.

[0:33:34] Maar zij wordt daarin continu tegengewerkt als partij als GroenLinks PvdA.

[0:33:39] Dus ik vind dat veel te kort door de bocht en veel te simpel.

[0:33:42] Conclusie, GroenLinks, PvdA.

[0:33:44] Komt u tot uw vraag, want ik wil graag wel een beetje bij de orde van het debat blijven.

[0:33:49] Ja, klopt.

[0:33:50] Maar mijn conclusie was, en dan komt niet meer echt de vraag, mevrouw de voorzetter, maar mijn conclusie was dat GroenLinks, PvdA, alle investeerders op de woningmarkt Nederland uitjaagt.

[0:34:02] U mag daar kort op reageren.

[0:34:04] Ja, dit lijkt mij een totale calicatuur van de werkelijkheid.

[0:34:08] En kijk, wij hebben een andere visie, de fractie van BBB en GroenLinks Partij van de Arbeid, over of je nou meer marktwerking moet hebben of meer volkshuisvesting.

[0:34:17] Daar denken wij beide anders over, maar ik vind het toch wel heel jammer als de BBB-fractie niet eens wil erkennen

[0:34:24] dat de stikstofproblematiek een grote invloed heeft op de woningbouw.

[0:34:28] En dat het juist minister Wiersma is die toch de afgelopen twee jaar alleen maar voorstellen doet die niet kunnen.

[0:34:35] En dan zie je eigenlijk, en dat zag je bij eigenlijk alle bewindspersonen in dit kabinet die wat minder voor elkaar kregen, dat er meteen gewezen wordt

[0:34:42] Ik word tegengewerkt, ik word dit, ik word dat.

[0:34:44] Nou, als je met goede wetten komt, dan neemt de Kamer die wel aan.

[0:34:47] Wij hebben ook wetten gesteund van ministers van partijen waar we veel afstand van hebben.

[0:34:50] Maar als er een goede wet is, dan worden die wetten gewoon gesteund.

[0:34:53] En er zijn betrekkelijk weinig goede wetten vanuit mevrouw Giesma gekomen, zeg ik toch maar even.

[0:34:58] Dank u wel.

[0:35:00] Dan wil ik hierbij het voorzitterschap teruggeven aan mevrouw Wijnas en ook doorgeven dat er een interruptie was.

[0:35:07] Meteen een interruptie van de heren de Groot en Utrecht.

[0:35:09] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:35:10] Want ik wilde eigenlijk nog reageren op de woorden van de heer De Hoop van GroenLinks Partij voor de Arbeid over dat hij het decennialange rechtsbeleid noemde, woningbouwbeleid.

[0:35:20] Maar weet de heer De Hoop dat het de heer Donner van het CDA was die het ministerie van Volksgeschusten op slot heeft gedraaid in 2012?

[0:35:29] Weet de heer De Hoop ook dat het Stef Blok van 2012 tot 2017 was die VVD Partij voor de Arbeid beleid uitrolde?

[0:35:38] Weet de heer De Hoop ook dat het mede onder verantwoordelijkheid van de VVD is dat het ministerie van Voedselvesting afgelopen jaar weer is teruggekeerd?

[0:35:46] Weet de heer De Hoop ook dat ik in meerdere debatten altijd aangeef dat de VVD niet tegen sociale huurwoningen is, maar dat we er meer moeten bouwen?

[0:35:54] En weet de heer De Hoop ook, vraag ik via u, voorzitter, dat er tientallen miljarden van de markt nodig zijn om ook huurwoningen te bouwen?

[0:36:01] En weet de heer De Hoop ook dat dat hele normale investeerders zijn, zoals pensioenfondsen,

[0:36:06] Zoals particuliere verhuurders die 500.000 sociale huurwoningen verhuren.

[0:36:11] Want er wordt hier net een beeld neergezet van de heer De Hoop, dat het allemaal luge verhuurders zijn en dat dat niet klopt.

[0:36:17] En dat het alleen nog maar aan de corporaties zou zijn die zelf overschermwoningen bouwen, daar is de markt ook voor nodig.

[0:36:24] Dus ik wil vier uur weten, voorzitter, van de heer De Hoop van Gronings Betrouwbaarheid, weet de heer De Hoop wel welke grote woorden hij gebruikt als het gaat over hoe deze klussen met elkaar geklaard worden en waar die verantwoordelijkheid ook mede ligt.

[0:36:35] De heer De Hoop, waren wel een heleboel vragen tegelijkertijd, meneer De Groot.

[0:36:39] Als u dat nog een keer doet, kost het u meteen al uw interrupties.

[0:36:42] De heer De Hoop.

[0:36:43] Ja, de ene vraag vond ik terechter dan de andere vraag, zeg ik in alle eerlijkheid.

[0:36:50] Ja, toch even, als de heer De Groot denkt dat ik het CDA linkse partij vind, dan heeft hij het niet bij het rechte eind.

[0:36:56] Hij zei, de heer Donner was het, die het ministerie van Volksgeheidsvesting afschafte.

[0:37:01] Nou, u hoeft er toch niet verrast van te zijn dat ik dat tot nog steeds een

[0:37:05] zeer rechtseconomische partijen vindt.

[0:37:07] Dus ik ben het nog steeds met de heer De Grote eens dat inderdaad de rechtse partijen de volkshuisvesting een beetje verloederd hebben de afgelopen jaren.

[0:37:13] Dus dat is iets waar de heer De Grote en ik het over eens zijn.

[0:37:15] Kijk, de heer De Grote heeft gelijk dat in het kabinet Rutte 2 ook de Partij van de Arbeid zat.

[0:37:20] Maar laten we eerlijk zijn, de VVD zit de afgelopen 16 jaar in het kabinet.

[0:37:24] Er zit toch wel een andere verantwoordelijkheid en het is de verantwoordelijkheid ook van de heer Blok geweest dat er toch veel meer marktwerking is geweest waar wij

[0:37:33] Dat hebben wij gewoon ook vaak geproblematiseerd en dat zal ik ook blijven doen.

[0:37:39] Ik heb helemaal niet alle verhuurders weggezet.

[0:37:41] Absoluut niet.

[0:37:43] Nee, nee, nee, nee, nee.

[0:37:44] Dat heb ik niet gedaan.

[0:37:45] En ik maak zelf altijd een heel helder onderscheid ook tussen particuliere verhuurders die woningen verzamelen om ze daarna te

[0:37:52] verhuren en pensioenfondsen die daadwerkelijk ook veel meer woningen bouwen, die ook een lager rendement nodig hebben omdat ze langetermijninvesteringen bedoelen.

[0:38:00] Veel meer dan mensen die voor een pensioen een aantal woningen opkopen om die te verhuren.

[0:38:06] Dat mag, daar is ook ruimte voor.

[0:38:09] Niemand op dit moment die dat tegenhoudt.

[0:38:10] Ik vind alleen dat dat niet gaat boven het recht op wonen.

[0:38:15] Ik vind het recht op wonen belangrijker dan het recht op huizen verzamelen.

[0:38:17] En dan denkt de VVD anders over een GroenLinks partij van de arbeid.

[0:38:20] Dat mag volgens mij ook geen verrassing zijn.

[0:38:22] Maar de kern van de vraag van de heer de Groot is volgens mij.

[0:38:27] Hoe zorg je ervoor dat verhuren aantrekkelijk blijft?

[0:38:30] Verhuren blijft aantrekkelijk als je een redelijk rendement kunt halen.

[0:38:33] En het doel van de wet betaalbare huur was ook dat je redelijk rendement haalt.

[0:38:37] Daar zijn verschillende percentages over genoemd.

[0:38:39] Er is zelfs ook nog een nieuwbouwopslag in die wet betaalbare huur opgenomen.

[0:38:42] Op het moment dat je in de woningen bouwt kon je ook geloof ik 10% erbovenop vragen.

[0:38:47] Dus er is ook juist ruimte gegeven voor verhuurders die woningen bouwen, die langer termijn rendement nodig hebben.

[0:38:53] En ik zie ook nog steeds dat die bereid zijn om te investeren.

[0:38:55] Mijn analyse is, maar op langere termijn zullen we daar naar toe moeten kijken, want ik vind dat sommige partijen snel korte termijn conclusies trekken, is dat juiste verhuurders die wat korter rendement wilden maken, die een aantal woningen hadden waarbij ze toch wat geld wilden verdienen, dat dat de verhuurders zijn die nu woningen verkopen.

[0:39:13] En ik heb afgelopen week ook meerdere keren nog met pensioensfondsen gesproken.

[0:39:17] En als die één ding nodig hebben, is het zekerheid en duidelijkheid vanuit de Kamer.

[0:39:20] Daar moeten we volgens mij met elkaar aan werken.

[0:39:22] Maar hoe je dat doet, daar verschilt de VVD in vergeleken met GroenLinks Partij van de Arbeid.

[0:39:28] De heer De Groot.

[0:39:31] Welk ietsje scoort dan u?

[0:39:32] Zeker voorzitter, sorry.

[0:39:34] U mag er rustig twee interrupties op schrijven van net hoor, want het waren wel een hele hoop vragen.

[0:39:37] Dus dat is helemaal geen enkel probleem.

[0:39:38] Want ik heb nog één vraag aan de heer De Hoop namelijk.

[0:39:41] En dat gaat inderdaad over die investeringsbereidheid.

[0:39:43] Die investeringsbereidheid neemt sterk af.

[0:39:46] Dat zien we over de breedte in de nieuwbouw.

[0:39:48] We zien ook in de aantallen van vandaag.

[0:39:49] Overigens zijn dat allemaal projecten die misschien wel zeven of tien jaar geleden zijn opgestart.

[0:39:54] Maar we verliezen die projecten de afgelopen jaren door onvoorspelbaar beleid, ook vanuit de Kamer hier.

[0:40:00] Dus onder andere over de regulering, afknijpen van rendementen.

[0:40:03] Dus je ziet ook dat woningen ook gewoon die nieuw gebouwd zouden worden, huurwoningen die nieuw gebouwd zouden worden, dat die ook gewoon verkocht worden als koopwoningen.

[0:40:11] Het is ook zo dat pensioenfondsen inderdaad heroverwegen en in het buitenland gaan investeren in plaats van in Nederland.

[0:40:15] Dus de heer De Hoop kan die toch niet ontkennen dat de extra koppen die we hier vanuit de Kamer erop zetten, met een meerderheid van de Kamer, overigens de VVD het niet mee eens is, ervoor zorgt dat die investeringsbereidheid juist afneemt.

[0:40:26] Dat zien we ook in die aantallen namelijk.

[0:40:27] Dat kan de heer De Hoop toch niet ontkennen, vier uur voorzitter.

[0:40:30] De heer De Hoep.

[0:40:31] Ik denk dat er verschillende factoren zijn die invloed hebben op de investeringsbereidte.

[0:40:36] Natuurlijk is rendement daar een factor van.

[0:40:39] Vanzelfsprekend.

[0:40:40] Voor de ene investeerder is dat een grotere factor dan voor de andere.

[0:40:43] Ik denk dat het voor de pensioenfonds

[0:40:45] een iets minder grotere factor is.

[0:40:46] Die hebben vooral belang aan langetermijnduidelijkheid.

[0:40:50] Wat ik belangrijk vind om ook te schetsen, ook richting de VVD, is als je wilt dat de bouw op gang komt, dat je dan allereerst ook de stikstofaanpak moet aanpakken.

[0:40:58] Dat je moet zorgen dat mensen in de bouw werken, dat die daar genoeg voor verdienen, dat die dat willen blijven doen.

[0:41:03] En ook bijvoorbeeld dat de laadinfrastructuur en het stroomnet op orde is.

[0:41:07] Dat zijn allemaal verschillende factoren die invloed hebben op de bouw.

[0:41:10] En daar is rendement ook een van.

[0:41:12] Maar ik denk dat het allerbelangrijkste is, is dat er duidelijkheid is over de lange termijn investeringen die je doet.

[0:41:18] En dat komt ook naar boven in de gesprekken die ik heb met de pensioenfondsen.

[0:41:21] Rendement is daar een aandeel van, maar vooral voor de mensen die op korte termijn wat willen verdienen met verhuren heeft dat veel groter impact dan bij pensioenfondsen die voor 25, soms 30 jaar lang investeringen doen.

[0:41:33] Daar is vooral duidelijkheid voor nodig en ik denk

[0:41:35] Dat je daar ook een onderscheid ziet in de verhuurders die woningen uitpont, al dan niet.

[0:41:41] En als het gaat over de investeringsbereidheid, de duidelijkheid van de stikstofaanpak is denk ik één van de belangrijkste dingen.

[0:41:47] En ik vind het gewoon jammer dat notabene de aanpak van mevrouw Van der Wal met de prullenbak is weggegooid.

[0:41:52] En daar is iets, als je duidelijkheid wilt bieden en stilstand tegen wilt gaan, is het toch nu de VVD die mevrouw Wiersma daar alle ruimte in geeft.

[0:41:59] Dat vind ik echt heel erg teleurstellend.

[0:42:02] De heer De Groot.

[0:42:03] Ik zeg tegen de heer De Hoop dat we zeker het stikstofprobleem moeten oplossen.

[0:42:09] Dan zal hij ook van mij horen dat we daar voor het verhaal mee aan de slag moeten gaan.

[0:42:14] Maar even terug naar die investeringsbeslissingen die twee jaar geleden genomen, definitieve investeringsbeslissingen die twee jaar geleden genomen moeten zijn om vandaag die woning op te leveren, want zo lang duurt het ongeveer om een woning te bouwen, tussen de één en twee jaar tegenwoordig.

[0:42:27] Kijk gewoon naar de aantallen, zou ik tegen de heer De Hoop willen zeggen.

[0:42:32] Het aantal van institutionele investeerders die investeren in de middenhuur in Nederland is drastisch teruggelopen.

[0:42:38] Dat kan de heer de Hoop niet ontkennen.

[0:42:40] Tot onder de 4.000.

[0:42:41] En pensioenfondsen klagen namelijk niet, want ze zijn maatschappelijke instellingen, die gaan gewoon naar het buitenland met hun geld.

[0:42:47] Dat is wat er in de praktijk gebeurt.

[0:42:50] Dus ik zou de heer de Hoop willen vragen, ontken dat probleem van die investeringsbeslissingen als het gaat over de regulering.

[0:42:58] Ontken dat nou niet, laten we daar zoeken naar een gezamenlijke oplossing.

[0:43:01] Ja, voorzitter, mijn analyse is gewoon anders dan die van de heer De Groot.

[0:43:08] Ik herken wel dat juist pensioenfondsen ontzettend veel duidelijkheid nemen en dat die duidelijkheid nodig hebben, omdat het een hele belangrijke partner is in het tegengaan van het woningtekort.

[0:43:18] Maar ik vind het heel erg belangrijk dat het niet ten koste gaat van huurders.

[0:43:23] En de huurders hebben afgelopen jaren ontzettend veel huur moeten betalen en ik vind de regulering die daarvoor gekozen is verstandig.

[0:43:30] Ik vond hem ook hoog nodig.

[0:43:31] Ik vind het ook belangrijk dat we de vaste contracten houden in Nederland.

[0:43:34] Ik vind het toch ingewikkeld dat juist deze minister weer meer kijkt naar tijdelijke contracten, terwijl dat ontzettend veel onzekerheid geeft bij heel veel hurens in Nederland.

[0:43:42] Ja, dat is gewoon niet de route die wij als GroenLinks Partij van de Arbeid voor ons zien.

[0:43:47] Je moet zorgen dat er duidelijkheid is.

[0:43:48] Zodat pensioenfondsen willen investeren voor meer woningbouw en daarbij een redelijk rendement te verdienen is.

[0:43:54] En die puzzel moet je met elkaar leggen.

[0:43:56] Maar die rekening is te veel bij huurders gekomen de afgelopen decennia.

[0:43:59] En dat gaan wij gewoon niet toelaten als Voedingspartij van de Arbeid.

[0:44:05] U vervolgde uw betoog.

[0:44:06] Meneer de Hoop.

[0:44:08] Ja, ik zit even te kijken waar ik ook alweer was.

[0:44:24] Ik weet weer waar ik ben, voorzitter.

[0:44:28] Voorzitter, sociale bouwers hebben echt miljarden aan investeringsruimte nodig voor nieuwe woningen.

[0:44:33] Alleen zo doorbreken we de stilstand.

[0:44:36] En het kabinet levert op dit punt gewoon niet.

[0:44:38] Vanochtend bleek nog dat er veel te weinig woningen zijn bijgekomen in de afgelopen zes maanden.

[0:44:43] Het slechtste half jaar sinds 2018.

[0:44:45] En de woningbouw ligt stil door het stikstofslot en het volle stroomnet.

[0:44:49] En waarom schuift het kabinet juist deze problemen voor zich uit?

[0:44:52] In plaats van bouwen is er meer gesloopt op dit moment.

[0:44:57] Men sloopt de bescherming voor huurders.

[0:45:00] Huren mogen weer verder omhoog en tijdelijke contracten mogen terugkomen van deze minister.

[0:45:04] En in plaats van bouwen is deze minister vooral bezig met symboolpolitiek tegen vluchtelingen.

[0:45:09] En daarbij past ze ook de grondwet alleen toe als ze er zelf zin in heeft, als het haarzelf toekomt.

[0:45:14] De wetregie volkshuisvesting die verminkt is door het ongrondwettelijke amendement van de PVV, gesteund overigens door BBB,

[0:45:21] En de VVD, van de BBB heb ik al gehoord dat ze daar spijt van hadden, van de VVD hebben we dat nog nooit gehoord.

[0:45:26] Die wet gaat de minister wel repareren, maar die andere wet die in strijd is met de grondwet, volgens de Raad van State, wordt gewoon naar de Kamer gestuurd.

[0:45:35] Ik vind dat ongekend.

[0:45:36] Kan de minister uitleggen of de grondwet altijd geldt of alleen als het haar zelf uitkomt?

[0:45:41] Voorzitter, ik rond af.

[0:45:43] Nogmaals dank aan mevrouw Welzijn voor haar nota en haar visie.

[0:45:46] Maar wat ons betreft is het tijd voor nog een andere visie en een andere koers.

[0:45:50] Een overheid die bouwt voor de hele sociale meerderheid.

[0:45:53] Een overheid die zorgt voor betaalbare woningen van kwaliteit, van buurten waar we trots op kunnen zijn, zodat iedereen in Nederland een plek heeft.

[0:46:01] Het is de hoogste tijd.

[0:46:02] Dank.

[0:46:05] Dan heeft hij tot slot nog een interruptie van mevrouw Postma.

[0:46:09] Ik heb collega van GroenLinks PvdA gepassioneerd voor het praten over sociale huurwoningen.

[0:46:16] Ik heb de collega ook gehoord over het belang van starterswoningen.

[0:46:20] Waar ik de collega nog niet duidelijk over gehoord heb, en daar gaat mijn vraag ook over, in de initiatiefnota staat heel duidelijk omschreven dat als je fiscaal beleid voert, dan hebben we het een beetje over de marktwerking die je toch ook wel hebt in de woningbouw, en woonbeleid voert, dat je die twee wel op elkaar af moet stemmen.

[0:46:38] Omdat je anders eigenlijk krijgt dat je aan het dweilen bent met de kraan open.

[0:46:42] Om een voorbeeld te noemen, we willen graag woningen splitsen om ervoor te zorgen dat er weer woningen komen, maar tegelijkertijd wordt er dan een overdragsbelasting van 10,4%

[0:46:50] gevraagd, waardoor er nauwelijks investeringen mogelijk is.

[0:46:54] Is GroenLinks PvdA het met nieuw sociaal contract eens dat het belangrijk is om goed bij elke fiscale maatregel te kijken van wat voor effect heeft dat nou op die woonambitie die we met elkaar hebben?

[0:47:07] Of dat nou sociale bouw is, de bouw van de corporaties, of dat het toch bouw is om de markt te stimuleren, want we hebben met elkaar enorme opgaven.

[0:47:19] Is de meneer De Hoop het met ons eens dat het belangrijk is?

[0:47:22] De heer De Hoop.

[0:47:24] Ja, zoals mevrouw Posma de vraag nu stelt, kan ik het ook bijna niet oneens met haar zijn natuurlijk.

[0:47:29] Natuurlijk moet het met elkaar aansluiten.

[0:47:31] Ik denk alleen wel dat in Nederland het zo is dat je tegenwoordig bijna met een woning meer verdient dan met werken.

[0:47:38] En daar moet je wel heel kritisch naar kijken.

[0:47:39] Ook als je panden verhuurt, was de belasting daarop vrij laag.

[0:47:43] Ik vind het goed dat daar naar gekeken is hoe je dat op een redelijkere manier kunt doen.

[0:47:47] Ik vind het onverklaarbaar dat op het moment als je heel hard werkt en een modaal inkomen verdient dat je er bijna minder mee verdient dan als je verschillende panden verhuurt.

[0:47:56] Dat het minder is dan dat de woningprijs stijgt per jaar.

[0:47:59] Ik vind het heel logisch dat je daarnaar kijkt naar eigendom.

[0:48:02] Maar dat moet op een manier dat tegelijkertijd er ook nog steeds woningen verhuurd kunnen worden.

[0:48:06] Er zijn een aantal dingen waar een volgend kabinet daarbij naar kan kijken.

[0:48:10] Maar het is wel afhankelijk

[0:48:11] van het woningbeleid wat ernaast ligt.

[0:48:13] Natuurlijk kun je kijken naar een overdragsbelasting, naar box 3, maar dat kan alleen, vind ik, als dat niet ten koste gaat van huurders.

[0:48:19] en als je dat inbedt in volkshuisvestingsbeleid.

[0:48:22] En daar heb ik grote zorgen over met verschillende partijen die daar wel voorstellen voor doen, maar aan de andere kant daarmee niet volkshuisvesting stimuleren.

[0:48:29] Dus ik vind het te makkelijk om nu te zeggen daar moet je nu gelijk wat mee doen, want als je zegt het moet op elkaar aansluiten, ja, als daarmee weer afbraakbeleid voor de volkshuisvesting mee gestimuleerd wordt, dan zou ik dat niet willen.

[0:48:39] Als daarmee alleen maar eigen woningbesit gestimuleerd wordt, dan zou ik dat niet willen.

[0:48:43] Dus dat moet inderdaad ingebed worden, fiscaal beleid met volkshuisvestingsbeleid.

[0:48:49] Maar het is wel afhankelijk wat je daar parallel naast legt.

[0:48:52] En dat is volgens mij een discussie die verschillende partijen bij onderhandelingen mogelijk bij een nieuw kabinet met elkaar moeten vuuren.

[0:48:59] Een vervolgvraag.

[0:49:01] Ja, dank voorzitter.

[0:49:01] Dit is volgens mij precies de juiste discussie, want ik denk dat daarin wij geen eens zo ver uit elkaar liggen, behalve dan van hoe ga je hem dan daadwerkelijk uitvoeren?

[0:49:11] Want wij willen allemaal die miljoen woningen erbij in 2030.

[0:49:14] Wij willen allemaal dat het woningprobleem van die 400.000 is opgelost.

[0:49:18] En dan is het vooral ook belangrijk te kijken van ja, wat is nou die routekaart om daar goed te komen?

[0:49:24] En wat wij bijvoorbeeld zien, regelgeving wordt al wel getoetst op bijvoorbeeld de administratieve lasten voor bedrijfsleven.

[0:49:30] Dat is een hele belangrijke om te zorgen, dat is een heel ander onderwerp, om te zorgen dat het verdienvermogen van Nederland overeind blijft.

[0:49:37] En vandaar ons pleidooi van kijk nou kritisch, want eigenlijk heeft wonen een aantal vijanden, één daarvan is stikstof, de andere is netwerkcongestie.

[0:49:46] Daar heb ik ook al een motie voor ingemiddeld aangenomen door een brede meerheid van de Kamer.

[0:49:50] Iedereen heeft hem ondersteund behalve de VVD destijds, maar waarbij we met elkaar hebben gekeken van hoe kunnen we er nou voor zorgen dat we al die drempels weghalen zodat die woningen gebouwd worden?

[0:50:01] Want het is een hele moeilijke, zware opgave die we met elkaar hebben.

[0:50:05] En als de heer de Hoop dit pleidooi dan zo ziet,

[0:50:09] Is het dan niet wijs om, los van het precieze afstemmen van het hoe en wat, om er wel voor te zorgen dat wonen absoluut prioriteit heeft en dat we op moeten blijven richten dat we die miljoen woningen in de toekomst bouwen, dus in 2030 gebouwd hebben.

[0:50:24] En dus dat wij elke fiscale maatregel die we doen, die effect kan hebben van tevoren in kaart brengen, zodat wij als Kamer of Politiek daar nog een besluit over kunnen nemen, maar wel heel goed weten wat de gevolgen ervan zijn.

[0:50:38] De heer De Hoop.

[0:50:39] Kijk, over zichzelf geen bezwaar.

[0:50:41] Ik zou alleen tegelijkertijd ook tegen mevrouw Posma willen zeggen, maar ook de andere collega's.

[0:50:45] Kijk, we hebben het over fiscaal beleid.

[0:50:48] Maar waar ik mij soms wel eens over stoor, als het gaat over wonen en volkshuisvesting.

[0:50:52] Kijk, als we het over onderwijs hebben, dan gaan we alle verkiezingsprogramma's naast elkaar leggen en dan gaan we zeggen zo.

[0:50:57] de Gronings Partij van Arbeid investeert 500 miljoen structureel meer in onderwijs dan VVD.

[0:51:03] Maar bij wonen doen we dat nooit.

[0:51:05] En ik hoop dat we bij deze verkiezingen ook daar de discussie over hebben.

[0:51:08] Als je daadwerkelijk wilt dat de grondpolitiek gevoerd wordt, als je wilt dat er geld afgeroomd wordt dat weer geïnvesteerd kan worden in volkshuisvesting, als je wilt dat corporaties goedkoper willen lenen, dan moet je daar een portemonnee voor trekken.

[0:51:20] En ik kan wel zeggen dat wij bij de doorrekeningen daar flink geld voor gaan uittrekken.

[0:51:24] Tientallen miljarden.

[0:51:25] En ik ben ook benieuwd

[0:51:26] wat de andere partijen doen.

[0:51:27] Want als je volkshuisvesting serieus neemt, als je de komende decennia de woningnood echt wilt aanpakken, dan zul je tot 2050 echt tientallen miljarden moeten uittrekken daarvoor.

[0:51:36] Wij gaan het doen en ik ben ook heel erg benieuwd wat de andere partijen daar tegenover gaan leggen.

[0:51:43] Mevrouw Beckerman, aan u het woord.

[0:51:44] Mevrouw Beckerman is van de ASP.

[0:51:46] Ja, voorzitter, en voordat ik van start ga, ik ga deze zaal zo even laten.

[0:51:50] Dat is heel lastig, maar ik heb een rond de tafel gesprek geïnitieerd en dat begint om twee uur en daar moet ik bij zijn, voorzitter.

[0:51:58] Dan ga ik beginnen.

[0:51:59] Voorzitter, dank aan mevrouw Welzijn en de heren, en ik hoop dat ik uw namen goed heb verstaan, Hermsen en Hansen.

[0:52:09] Super.

[0:52:10] Dank voor het indienen van deze nota, want ik denk dat juist een fundamenteel debat, al lijkt het misschien niet altijd zo, een fundamenteel debat over wonen heel erg op zijn plaats is.

[0:52:22] Huisvesting is immers een grondwettelijke taak van de overheid en de wooncrisis is geen natuurverschijnsel, maar een gevolg van politieke keuzes.

[0:52:29] En we kunnen er dan ook niet omheen om, zoals mevrouw Welzijn met haar ondersteuners doet, te vragen hoe het zo mis kon gaan.

[0:52:38] En, voorzitter, dat vraagt inderdaad om een visie die de fiscale kant meeneemt, maar we moeten ook breder kijken naar het maatschappelijk belang van huisvesting.

[0:52:47] Voorzitter, ik wilde een aantal mooie voorstellen benoemen die de initiatiefnemer doet.

[0:52:52] Allereerst de aandacht voor de wooncoöperaties, de zogenaamde derde sector.

[0:52:57] En ze stelt voor om wetgeving op te stellen specifiek voor een derde sector van coöperatief bouwen.

[0:53:02] En voorzitter, wij hebben dat al gedaan.

[0:53:05] Onze initiatief wet ligt nu bij de Raad van State.

[0:53:08] En als we een goed advies krijgen, dan kan hij snel naar de Kamer, voorzitter, zeg ik met een knipoog richting de minister voor als wij een D-advies krijgen.

[0:53:19] Een nieuwe invoeringstoets introduceren voor beleid en fiscaliteit op het gebied van wonen, zoals in de nota staat, lijkt mij heel verstandig.

[0:53:29] En in de tekst noemt de initiatiefnemer wonen als recht.

[0:53:35] En daar doet zij wel een concreet voorstel voor, een 2%-norm wat betreft

[0:53:40] frictie leegst of frictie tekorten, maar niet hoe je nou omgaat met wonen als recht.

[0:53:47] Wat betekent dat als woningzoekende?

[0:53:50] Voorzitter, maar er zijn ook punten in de nota waar wij meer moeite mee hebben.

[0:53:55] Want deze nota lijkt kopen wel heel erg als superieur te zien aan huren.

[0:54:01] Voorzitter, als er iets debat is aan de huidige wooncrisis is het wel de toenemende inzet van de overheid op woningbezit en de vermarkting en uitverkoop van onze sociale huisvesting.

[0:54:10] Dezastreus beleid dat heeft geleid tot minder en duurdere woningen en dat de grondslag ligt aan de enorme groei van sociaal-economische ongelijkheid.

[0:54:20] in de afgelopen decennia.

[0:54:22] Ook zijn er grote vraagtekens te zetten bij het idee dat sociale huur alleen iets voor mensen is die niet slagen op de woningmarkt of die hulpbehoevend zouden zijn.

[0:54:32] Goede betaalbare woningen zijn een recht voor iedereen.

[0:54:36] En rechten laat je wat de SP betreft niet over aan de markt.

[0:54:40] Het is bovendien, wat de SP betreft, onzin dat huurders afhankelijker zijn van de overheid dan kopers.

[0:54:45] Immers de helft van de hypotheekrenteaftrek gaat naar de besitters van villa's.

[0:54:49] Vijf miljard per jaar.

[0:54:52] Voorzitter, mijn buurman noemde het ook al.

[0:54:55] Het kan ook anders.

[0:54:56] Je kunt ook een veel bredere sociale huursector hebben.

[0:55:00] Mijn partij wijst ook vaak naar het voorbeeld in Wenen, waar het grootste deel van de mensen met lage middeninkomens, maar ook hogere middeninkomens toegang hebben tot de sociale huur.

[0:55:11] En dat zorgt ervoor dat de samenleving echt samenleeft.

[0:55:15] Ze bouwen niet alleen woningen, maar ze bouwen een gemeenschap met allerhande voorzieningen erbij.

[0:55:21] Iedereen woont in prettige wijken.

[0:55:24] Achterstandswijken bestaan niet, voorzitter.

[0:55:26] En dat is juist een keuze die je kunt maken.

[0:55:29] En in deze nota lijkt het een beetje alsof

[0:55:32] sociale huur echt voor een bepaalde doelgroep is.

[0:55:34] Zou de indiener daarop kunnen reflecteren?

[0:55:36] Kan sociale huur niet juist voor bredere groepen de perfecte oplossing zijn?

[0:55:41] En moeten we de financiering niet juist ook daarop richten?

[0:55:45] Voorzitter, de initiatiefnemer

[0:55:48] en daar ben ik het heel erg mee eens, dat wensen van zittende bewoners en toekomstige bewoners leidend moeten zijn.

[0:55:54] Maar kunnen we dat niet ook direct vertalen, vraag ik aan de initiatiefnemer, naar een pleidooi voor meer zeggenschap en meer verenigingen, ook los van coöperaties?

[0:56:02] De SP wil dat corporaties ook meer verenigingen worden van en voor huurders, waarin zij ook zeggenschap krijgen over bijvoorbeeld onderhoud, sloop, renovatie en de toekomst van de vereniging.

[0:56:17] Voorzitter, en ja, terwijl we vandaag deze noot hebben spreken en ik rond af, komt vandaag ook het nieuws, mijn buurman refereerde daar ook aan, dat het aandeel sociale huur weer is gedaald en dat we nog nooit zo'n lage bouwproductie hadden sinds 2018.

[0:56:34] En ik vraag de minister om een reflectie op die cijfers, voorzitter.

[0:56:39] Dank u wel.

[0:56:40] En dan moet ik ook bijna meteen de zaal verlaten.

[0:56:42] Dank.

[0:56:42] Succes met het georganiseerde rondetafelgesprek.

[0:56:46] Dan het woord aan de heer De Groot van de VVD.

[0:56:51] Dank u wel, voorzitter.

[0:56:52] En ik wil ook vanaf deze plek allereerst initiatiefnemer wel zijn en collega's Hermsen en Hans, heb ik begrepen.

[0:57:00] Hartelijk dank voor het gedaane werk.

[0:57:01] Het is altijd mooi om te zien dat iemand een initiatief in de Kamer legt.

[0:57:06] Maar dat wil niet zeggen dat ik op alles positief zal reageren, maar dat gaat weer maar bijdragen hoor.

[0:57:11] Hartelijk dank voor het initiatief.

[0:57:16] Kijk, de initiatiefnemer zegt dat de volgende wooncrisis moet worden voorkomen.

[0:57:21] En dat klinkt natuurlijk heel erg mooi en in de basis zijn we het er ook over eens.

[0:57:25] Maar we zitten nog volop in de huidige wooncrisis.

[0:57:28] Ja, en daarom is wel de vraag, denk ik, vandaag ook echt gerechtvaardigd.

[0:57:32] Hoe geloofwaardig is dat, die vraag, om de volgende wooncrisis te voorkomen?

[0:57:36] Ook voor alle mensen thuis die op zoek zijn naar een woning.

[0:57:40] Want we bouwen nu zelfs minder.

[0:57:43] Ja, en de huidige wooncrisis aanpakken kan misschien nog wel een jaar of tien duren.

[0:57:47] En dat is in termen van politiek in ieder geval heel erg lang.

[0:57:50] Dus wat hebben we vandaag te doen, is wel de vraag.

[0:57:52] De VVD is het eens met het uitgangspunt, en daar hoor ik mevrouw Welzijn ook vaker over,

[0:57:57] ook vooral goed moeten kijken hoe we bouwen anticyclisch maken.

[0:58:01] Dus laat ik dat vooraf maar eens gezegd hebben.

[0:58:03] Want vandaag zien we, voorzitter, dat de cijfers keihard zijn.

[0:58:07] In de eerste helft van het jaar zijn er in heel Nederland slechts 31.600 woningen opgeleverd.

[0:58:12] En dat is het laagste aantal voor een half jaar in zeven jaar.

[0:58:15] En waarom eigenlijk?

[0:58:16] Nou, omdat procedures eindeloos duren, omdat stikstofregels en bezwaarprocedures projecten blokkeren en omdat de overheid met regulering en regels

[0:58:25] investeerders juist wegjaagt in plaats van aan boord houdt.

[0:58:29] En dan mag ook, ik heb net het interruptiedebatje met de heer Hopel over gehad, een deel van deze commissie zichzelf ook echt aantrekken.

[0:58:35] Maar laat ik helder zijn, er zitten goede punten in, om er maar eens mee te beginnen.

[0:58:39] Het streven naar een tekort bijvoorbeeld van 2% vinden wij heel verstandig.

[0:58:42] Het opzetten van een database team om projecten die dreigen vast te lopen in kaart te brengen, dat kan zeker nuttig zijn.

[0:58:48] Zolang het maar niet eindigt in nog veel meer bureaucratie.

[0:58:52] De aandacht voor het kooparrangementen voor starters is belangrijk.

[0:58:55] Maar laten we wel eerlijk zijn, het Nationaal Fonds Betaalbare Koopwoningen is al jaren geleden een initiatief geweest van collega Rinwis, ChristenUnie en de VVD.

[0:59:04] En dat werkt ook.

[0:59:06] En als de initiatiefnemer vindt dat we dat moeten uitbreiden, dan gaan we daar samen mee aan de slag.

[0:59:11] Laten we daar gewoon op voortbouwen.

[0:59:14] Cooperatief bouwen, collega Beckerman had het er ook al over, waarbij bewoners samen hun woonplek vormgeven, dat ondersteunen wij echt van harte.

[0:59:22] Maar voorzitter, er is ook een kern van kritiek.

[0:59:24] Want de initiatiefnemer gaat eraan voorbij dat één van de grootste boosdoeners van op dit moment regulering is.

[0:59:31] En sinds de aankondiging van deze middenhuurregulering zijn er tussen de 50.000 en 60.000 bestaande huurwoningen verdwenen.

[0:59:39] Het laatste kwartaal 16.000.

[0:59:41] Terwijl het doel juist was om meer betaalbare huurwoningen te realiseren.

[0:59:45] Het effect op de nieuwbouw, ik heb het net ook al gezegd, is het grootst.

[0:59:48] Hoge eisen, regulering, regels, tweedelde betaalbaarheid zorgen ervoor dat bouwprojecten überhaupt niet starten of gestopt worden.

[0:59:55] Daar moeten we ons aan rekenen.

[0:59:57] En hoe kan je die initiatiefnota presenteren die deels oplossingen heeft voor de toekomst, maar eigenlijk de desastreuze gevolgen van het beleid op dit moment, van die onderdelen die ik net noemde, ook wel negeert?

[1:00:09] Want de remmen zitten namelijk ook op bestemmingsplannen, gemeentelijke besluitvorming en bezwaarprocedures.

[1:00:14] En waarom wordt daar eigenlijk in de maatregelen in de nota niet met een woord over gerept?

[1:00:22] Ik hoor dat eigenlijk graag van de initiatiefnemer, want je kunt de toekomst niet veranderen als je niet rekenschap geeft van het hele.

[1:00:28] Voorzitter, daarna zou ik mevrouw Welser nog een aantal andere vragen willen stellen.

[1:00:34] Hoe kijkt u aan tegen een markt die vol met regulering en regels zit, waardoor de productie ook verder afneemt?

[1:00:44] En als je kijkt naar die regels en regulering, dan kan het wel eens zijn dat we de woningbouwproductie de komende jaren verder zouden zien dalen.

[1:00:52] Wat zegt de initiatiefnemer daar eigenlijk van?

[1:00:55] De oplossing is in de ogen van de VW de helder.

[1:00:57] We moeten radicaal meer bouwen.

[1:00:58] We moeten grootschalige woningbouwlocaties ontwikkelen.

[1:01:01] waar we tienduizenden woningen tegelijk kunnen neerzetten.

[1:01:04] We moeten procedures versnellen, gemeenten verplichten sneller te besluiten en, heel belangrijk, investeerders de zekerheid geven dat bouwen loont.

[1:01:12] Dus, voorzitter, de keuze is simpel.

[1:01:14] Gaan we door op de weg van regels, vertragingen en papieren plannen of kiezen we voor, ja, daar is hij weer, bouwen, bouwen, bouwen.

[1:01:22] Meneer De Groot, komt u tot een afronding, want u zit in uw gezerventijd.

[1:01:26] Van de grote filosoof word ik laatst.

[1:01:28] Bouwen, bouwen, bouwen.

[1:01:29] Nou, de VVD kiest daarvoor.

[1:01:31] Dank u wel, voorzitter.

[1:01:33] BBB, zullen we maar zeggen.

[1:01:35] De Hoop.

[1:01:36] Wat zag ik eerst?

[1:01:37] Voor een interruptie is meteen uw laatste, meneer De Hoop.

[1:01:41] Ja, als dit de grootste filosoof is die door de VVD gebruikt wordt, dan zegt dat misschien ook wat over... Dat is een beetje een flauw grapje, voorzitter.

[1:01:49] Het is weer zover, hoor.

[1:01:52] Ik wilde eigenlijk een minder flauwe interruptie plegen, maar ik kon het gewoon niet laten, voorzitter.

[1:01:57] Voorzitter, de VVD en GroenLinks Partij van Arbeid hebben een hele andere visie op wonen.

[1:02:02] Maar wij zitten beide volgens mij nog steeds wel bij een partij die de rechtsstaat ontzettend belangrijk vindt en die onze instituties ook altijd serieus nemen.

[1:02:10] En in de rechtsstaatsverklaring die de VVD zelf ook ondertekende bij het begin van het kabinet stond dat voorstellen die de grondwet treden

[1:02:18] gewijzigd zouden worden of ingedrokken zouden worden.

[1:02:21] Het staat in de rechtsstraatverklaring die alle partijen die dit kabinet met elkaar begonnen zijn hebben ondertekend.

[1:02:27] En de Raad van State schrijft, los van wat je van het wetsvoorstel vindt, dat het in strijd is met gelijke behandeling.

[1:02:34] En ik ga ervan uit dat

[1:02:35] de VVD nog steeds achter de rechtsstaatsverklaring staat en los van hoe je naar het voorstel kijkt, dat de heer De Groot het met mij eens is dat de minister op dit punt inhoudelijk in zal moeten gaan en op het moment dat de Raad van State dit concludeert en als de VVD zegt wij staan nog achter de rechtsstaatsverklaring dat het wel heel ingewikkeld is als deze minister de wet ongewijzigd naar de Kamer zou sturen.

[1:02:58] De heer De Groot.

[1:02:59] Ja, voorzitter, dank u wel.

[1:03:00] Nou ja, we gaan dat zien, wat de minister gaat wijzigen en hoe het wetsvoorstel naar de Kamer komt.

[1:03:06] De minister die gaat volgens mij gewoon daarmee aan de slag en wij gaan dat ontvangen.

[1:03:11] Dus daar kan ik niet op vooruitlopen, maar wij zeggen als VVD natuurlijk al jarenlang

[1:03:15] en dat wil ik wel bij deze interruptie ook genoemd hebben, los van natuurlijk, nogmaals te zeggen dat het een fantastische filosoof is, de heer Koerhuis, met zijn bouwen, bouwen, bouwen, maar dat te dagen later.

[1:03:25] Wij zeggen al jaren, dat was zelfs zo bij de behandeling van de initiatiefnoten van de heer Kops van de PVV in 2022, is dat wat voorwaardelijk, dat is stijlijke huisvesting.

[1:03:34] Dus daar zit een voorwaarde in dat we ook zorgen dat we, in dit geval statushouders die nergens terecht kunnen,

[1:03:43] Dat we ze daar huisvesten.

[1:03:43] En ik ben voor de zomer, in juli, ben ik in Merweide geweest.

[1:03:49] Op zo'n locatie van tijdelijke huising zag het er heel goed uit.

[1:03:51] Het was ook een plek waar andere urgentiegroepen werden gehuisvest, waar statushouders ook konden beginnen met integreren.

[1:03:57] Dat dat voor de VVD hele belangrijke oplossingen van onder andere het kunnen verbieden van voorrang voor statushouders zijn.

[1:04:04] Dus dat ik nogmaals meegeef, daar zit de VVD helemaal niet anders in.

[1:04:07] Dat roep ik al jarenlang, roep ik dat.

[1:04:10] En dat het dus belangrijk is dat de minister daar ook vaart mee maakt.

[1:04:17] Ja, dat zal vast, maar de heer De Groot gaat over zijn eigen antwoorden, de heer De Hoop, en dat zou je inmiddels moeten weten.

[1:04:24] Mevrouw Posma.

[1:04:28] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:04:31] Ik heb even geluisterd naar de heer De Groot.

[1:04:33] Volgens mij is het juist heel verstandig om nu ook te kijken naar de lange termijn.

[1:04:36] Wat niet betekent dat we de korte termijn, de woningnood die nu is, op moeten lossen.

[1:04:41] De hoop noemde net bijvoorbeeld al het plaatsen van flexwoningen.

[1:04:43] Dat zijn dingen waar we absoluut naar moeten kijken.

[1:04:45] Die moeten gewoon geregeld worden zodat de woningzoekende van nu, nu een huis heeft.

[1:04:50] Maar we gaan hetzelfde probleem over tien jaar krijgen.

[1:04:53] En dat is volgens mij iets wat we met z'n allen delen.

[1:04:57] Dus vandaar dat het goed is om vooruit te kijken.

[1:04:59] Ik had het net al even in het interruptiedebatje over.

[1:05:03] Die fiscale maatregelen die we nemen, die haaksnijden op het woonbeleid wat we willen.

[1:05:07] Ik noemde het voorbeeld van die 10,4 procent, of 10,6 was het, bij de overdragsbelasting.

[1:05:13] En ik ken de heer Peter de Groot in die zin dat ik weet dat hij weet dat je altijd een business case moet hebben om rond te rekenen als je vanuit de markt wil gaan bouwen.

[1:05:22] En een belangrijk onderdeel van het oplossen van het woonprobleem is de markt de gelegenheid geven om die woningen te bouwen die we met z'n allen nodig hebben.

[1:05:30] Is de heer Peter de Groot het met ons eens dat het belangrijk is dat we met z'n allen die woningen willen bouwen en dat we heel goed moeten kijken naar fiscaal beleid, dat dat geen kwaad kan, dat we die eventjes onder de loep leggen om te kijken van werkt dit juist niet tegen met het doel die we met z'n allen hebben.

[1:05:48] Gewoon een simpele toets vooraf omdat het zoveel ellende kan besparen achteraf.

[1:05:52] De heer de Groot.

[1:05:54] Ja, voorzitter, hartelijk dank.

[1:05:56] En ik vind het echt een hele belangrijke introductie eigenlijk.

[1:05:59] Want als we dat doen, moeten we ook rapporten die we daarover krijgen.

[1:06:03] En ik refereer even aan het rapport van staatssecretaris van Rijen over die ingingen op de fiscaliteit in opzichte van de wet betaalbare huur.

[1:06:09] Dan moeten we die rapport ook serieus nemen.

[1:06:11] En het heeft NEC niet gedaan.

[1:06:13] Want in het rapport kon je zien dat bij het aannemen van de wet betaalbare huur en geen verruiming van het fiscale regime, verruiming op dat moment, terwijl het voor het verterrendement op dat moment nog lager was dan waar we nu tegenaan zitten te kijken, dat het niet uit zou kunnen.

[1:06:26] Dus het is gedaan.

[1:06:27] Het is in Rutte 4 door Van Rijen en Hugo de Jonge samen gedaan.

[1:06:31] En daar was in te zien dat als je een dergelijke regulering van de huur zou invoeren, dat je panden zou gaan verliezen, dat de nieuwbouw niet door zou gaan.

[1:06:40] Dus ik vind het een heel belangrijk element voor de komende 10, 20, 30 jaar dat we dat heel erg goed doen.

[1:06:45] Maar dan zou ik ook NSC willen oproepen op het moment als het voor je neus ligt.

[1:06:48] Dan moet je niet doorgaan met reguleren die niet uit kan.

[1:06:55] Dan gaan we door naar de heer Grinwens van de ChristenUnie aan u het woord.

[1:06:59] En ook voor u vier minuten spreektijd, want u was net niet bij de opening.

[1:07:04] Nee, vier.

[1:07:06] En dan gaat u me vast afkappen.

[1:07:07] Ja, en ik dacht, ik ga het bij u dan nog even extra bijzaken.

[1:07:10] Ja, dan heb ik teveel spreektekst inderdaad.

[1:07:12] Terwijl het ruim nog vol loopt, voorzitter, met het water probeert stuurvrouw Welzijn ons te behoeden voor de volgende ijsschots.

[1:07:18] Behoedzaam probeert ze het volksgeheidsvestingsschip bij te sturen.

[1:07:21] Zo kan ik mijn gevoels samenvatten na het lezen van haar initiatiefnota.

[1:07:25] Een nota waarin ze haar fundamentele visie op volksgeheidsvesting neerlegt.

[1:07:29] Dank aan collega Welzijn en de medewerker.

[1:07:32] En mooi om eens op een iets abstracter niveau met elkaar over een volksrechtsvesting te spreken.

[1:07:37] En ik pak die handschoenen graag op.

[1:07:39] En ik ben eigenlijk ook wel benieuwd wat de visie van de minister eigenlijk is op de toekomst van onze volksrechtsvesting.

[1:07:44] Waar wil ze eigenlijk naartoe met haar beleid?

[1:07:47] Het startpunt van de ChristenUnie.

[1:07:50] Bij de visie op Voxersvesting is namelijk ons mensbeeld.

[1:07:52] Mensen zijn geschapen om in verbondenheid te leven.

[1:07:55] Om God in onze naaste liefde te hebben.

[1:07:57] Wij zijn geroepen tot een leven in verbondenheid.

[1:07:59] In relatie tot de anderen komen we tot bloei.

[1:08:01] En bij uitstek gebeurt dat thuis, in de buurt, in je dorp of stadswijk.

[1:08:05] Waar je samen zorg draagt voor elkaar.

[1:08:07] De allemaal groeiende woningnood is niet alleen een bedreiging voor het recht op wonen, zoals de initiatiefnemer schrijft, maar ook voor dat zorgzaam samenleven.

[1:08:15] Mijn missie is daarom om thuis te geven in tijden van woningnood.

[1:08:19] En we hebben een bijdragewerk dat uitlangs drie lijnen, bouw aan betaalbare woningen, bouw aan gemeenschappen en bouw aan gelijkheid.

[1:08:25] Op die manier valt volgens ons ook een volgende wooncrisis te voorkomen.

[1:08:29] Of het nu in dorpen, op het platteland of in de steden is, we hebben meer betaalbare woningen nodig, zodat ouderen kunnen doorstromen, gezinnen kunnen doorgroeien en starters een dak boven hun hoofd krijgen.

[1:08:37] Met meer sociale en betaalbare huurwoningen wordt het mogelijk om inkomensgrenzen voor de middenhuur te verruimen, zodat meer

[1:08:45] dat normale huishoudens een betaalbare woning kunnen huren, zolang ze nog niet kunnen kopen.

[1:08:50] In de initiatiefnota mis ik dit punt van verruiming van de sociale sector.

[1:08:55] Kan de indiener daar nog eens op ingaan?

[1:08:56] Kijk, ik snap dat er nu een gigaschaarste is en dat die, als het aandeel sociale huurwoningen verder afneemt, groter wordt.

[1:09:02] Maar zijn die inkomensgrenzen nu al goed gekozen in de sociale huur?

[1:09:07] Betaalbare woningen worden niet gebouwd zonder forse bijdrage vanuit de Rijksoverheid.

[1:09:11] In de hoogtijdagen van de Nederlandse volkshuisvesting, de jaren 70 en 80,

[1:09:15] 7 procent van de Rijksbegroting naar volkshuisvesting.

[1:09:17] Dat zou nu neerkomen op een slordige 34 miljard euro.

[1:09:21] Dat is wel erg veel, maar in de begroting voor komend jaar is er nog geen 9 miljard uitgetrokken, waarvan 1 miljard echt voor woningbouw.

[1:09:28] Anders dan in de 20e eeuw gaan er geen structurele subsidies naar sociale woningbouw.

[1:09:32] Wil mevrouw Welzijn hier nog eens op ingaan?

[1:09:34] Herkent ze dat de terugtrekkende beweging van het Rijk, juist ook als financier van woningen, bijgedragen heeft aan het betaalbaarheidsprobleem op de markt?

[1:09:43] Dan is de minister dan ook niet van mening dat er meer nodig is dan het geld dat zij nu in haar begroting heeft.

[1:09:48] Hoe mooi en hoe goed die realisatiestimulans ook is, en ik herken ook dat het meer is dan in de tien jaar daarvoor.

[1:09:56] Breed in de sector horen we de roep om stabiliteit.

[1:09:59] Na wervelwind het jonge, met bakken wetgeving, hebben we nu minister Keizer met vooral beleidsprosa.

[1:10:07] Of het nu gaat om vogelhuisjes of statushouders, het lijkt meer te gaan soms

[1:10:11] om beeldvorming dan om oplossingen die bijdragen aan onze volksgesvesting.

[1:10:14] Een nieuwe minister, en daar mag ze natuurlijk tegen spreken, een nieuwe minister moet vooral niets nieuws gaan doen, zo snuif ik op in de bouwwereld.

[1:10:22] Geen nieuwe plannen, geen nieuwe wetgeving, maar aan de slag met doorbraken.

[1:10:27] Kan de minister hier eens op reflecteren?

[1:10:28] Herkent zij deze kritiek uit de markt?

[1:10:32] Bouw aan gemeenschap.

[1:10:33] Een interruptie van de heer De Groot.

[1:10:36] Uw laatste.

[1:10:37] Ja, dank u wel.

[1:10:40] Voorzitter, mijn laatste, dan moet ik even in mijn hoofd kiezen eigenlijk welke vraag ik ga stellen, want ik had er eigenlijk twee, maar laat ik het dan zo doen dat ik misschien wel een klein grimwisje doe, door een betoog te houden met een vraag erin.

[1:10:54] De bouw heeft zekerheid nodig en nou is het juist ook de bouwpartijen die op dit moment zeggen, blijf met je handen af van die hypotheekrente aftrekken, want daardoor zal de bouwproductie dalen.

[1:11:05] Ja, dat zou de heer Girmis dan toch ook moeten aanspreken, zou ik bijna willen zeggen.

[1:11:08] Maar dat gaat één deel van mijn vraag over.

[1:11:10] Mijn andere deel van de vraag gaat erover dat hoe harder je de duimschroeven aandraait als het gaat over betaalbaarheid, als het gaat over regels, als het gaat over regulering, hoe meer geld je nodig hebt om de bouw te blijven stimuleren.

[1:11:22] Is de heer Girmis het niet met de VVD eens om af en toe ook te zeggen, joh, we geven ze even wat lucht in, in bijvoorbeeld de regulering of in regels?

[1:11:29] Zodat ook dat kapitaal wat we nodig hebben in die markt gewoon blijft instromen.

[1:11:33] Hoe kijkt de heer Gimwis eigenlijk daarnaar?

[1:11:34] Gewoon hoog over?

[1:11:36] Want wij hebben soms wel eens een handje ervan om flink meer regels te doen, flinke reguleringen aan te schroeven, maar het geldt er niet bij te leveren.

[1:11:43] De heer Grendis.

[1:11:45] Ja, voorzitter, dat zijn twee totaal verschillende vraagstukken.

[1:11:50] Maar allereerst, kijk, het is een meer... Ik besef dat ik een beeld neerzet.

[1:11:54] Jeroen de Jonge even als wervelwind met een bak aan wetgeving.

[1:11:58] Deze minister daar even tegenover.

[1:12:01] Maar daar gaat het uiteindelijk niet om.

[1:12:02] Het gaat erom, inderdaad, dat na zoveel aanpassingen in het volksrechtersbeleid we dat ook de kans moeten geven om uit te laten trillen.

[1:12:11] en we stabiel beleid moeten voeren en inderdaad daar waar belemmeringen zijn, daar moeten we kritisch naar kijken en die moeten we wel oplossen.

[1:12:21] Ik wil niet zeggen dat je geen reparaties meer doorvoert.

[1:12:23] Sterker, ik heb bijvoorbeeld bij de wet betaalbare huur, wat ik heus ook wel de schaduwzijde ervan zag, motie ingediend om de WWS tabel

[1:12:31] met 1% extra te indexeren boven de inflatie, omdat je anders met je maximale huur op een gegeven moment tegen die band aan botst van de WBS-tabel.

[1:12:43] Nou, ik heb nog geen wetsvoorstel van de minister gezien over geen aanpassing.

[1:12:47] Ik zou dat gewoon bijvoorbeeld doen, omdat alleen al die plus 1% in de som voor een institutionele of andere investeerder al een wereld van verschil betekent, omdat je natuurlijk jaar op jaar die 1% extra hebt.

[1:12:59] Dat is even heel concreet.

[1:13:00] Een voorstel dat ik zelf heb gedaan, waar volgens mij stond de heer De Groot ook onder die motie.

[1:13:06] En daar zijn we samen in opgetrokken.

[1:13:07] Dat zijn hele kleine gerichte acties.

[1:13:10] die het investeringsklimaat de komende jaren verbeteren, zonder dat je de hele wetgeving weer terug gaat draaien en op z'n kop gaat zetten.

[1:13:17] Want zo beroerd is het echt niet allemaal.

[1:13:19] Alleen je moet wel de kans geven om dingen laten uittrillen.

[1:13:22] En daar waar het evident het investeringsklimaat raakt, daar moet je bereid zijn bij te sturen.

[1:13:27] Nou, dat zijn wij als ChristenUnie.

[1:13:28] We zijn echt de beroerdste daarin niet.

[1:13:30] Hoeveel die betekent de aftrek, voorzitter?

[1:13:32] Er was even een spreekje vooraf.

[1:13:33] De heer Gren was een beetje kort geantwoord, alstublieft.

[1:13:37] Ik krijg er wel een vraag over, voorzitter.

[1:13:39] Dat begrijp ik, maar beknopt antwoorden.

[1:13:41] Oké.

[1:13:43] Ik zie de hypotheekrenteaftrek is niet, die discussie, wel of niet hypotheekrenteaftrek beperken, is wat anders dan de woningbouwdiscussie.

[1:13:53] En dat de EIB, het Economisch Instituut voor de Bouw,

[1:13:58] de redenering bouwt van ja maar als je de hypotheekrenteaftrek beperkt dan neemt de huizenprijsstijging wat af en dat zou eventueel toekomstige nieuwbouwprojecten kunnen raken waardoor het net niet meer uit kan.

[1:14:11] Dat is zeer zwart wit opgeschreven door het economisch instituut van de bouw.

[1:14:15] En dat zal, als je hem geleidelijk afbouwt in de komende 15, 20 jaar, zal dat zeer gaan loslopen.

[1:14:24] En in algemene zin is er een andere overweging om aan de hypotheekrende aftrek te zitten en dat is het perspectief van gelijkheid tussen koper en huurder.

[1:14:31] En dat is het perspectief van dat je meer financieringsruimte die markt inblaast, waardoor prijzen hoger zijn dan nodig.

[1:14:39] En daar zit precies de redenering van die EIB die zegt, ja, en als die prijzen dan iets minder hard stijgen, ja, dan krijg je problemen met je nieuwbouw.

[1:14:46] Nou, dat was een erg korte de bocht zwart-wit-analyse.

[1:14:49] Dus dat mag de heer De Groot doorgeven, inderdaad.

[1:14:55] Ja.

[1:14:57] Voorzitter, een momentje.

[1:14:58] Ik begrijp dat de voorzitter weer het voorzitterschap aan mij heeft overgedragen omdat zij zelf een interruptie heeft.

[1:15:04] Het woord is aan mevrouw Wijenads.

[1:15:06] Dank u wel, mevrouw de voorzitter.

[1:15:07] Ik heb er zelf ook nog eentje over.

[1:15:09] Even over dat laatste punt, over die hypotheek Remt de Aftrek, waar de ChristenUnie aan wil torenen.

[1:15:16] Ik heb het idee dat de heer Grinwis zichzelf nogal tegenspreekt in zijn betoog.

[1:15:21] Want enerzijds zegt hij de markt heeft behoefte aan rust, aan stabiliteit, aan zekerheid.

[1:15:26] En anderzijds zit de ChristenUnie weer aan allerlei regelingen te torenen.

[1:15:32] Dus ja, ik volg het niet meer.

[1:15:33] Wat is het nou, meneer Grinwis?

[1:15:35] Het is altijd leuk om bij elkaar een beetje te prikken en een karikatuur te maken van het voorste van de ander.

[1:15:41] Nee, daar zit totaal geen tegenstelling tussen.

[1:15:45] Het gaat over stabiliteit in het investeringsklimaat.

[1:15:49] Ik denk dat je daar niet al te veel nieuwe dingen meer voor op touw moet zetten, maar vooral doorbraken moet forceren, niet dogmatisch denken in waar je gaat bouwen.

[1:15:58] Ik vind het daarom ook hartstikke leuk om

[1:16:01] Niet alleen in het Oosten-Islands allemaal nieuwe plekken aan te wijzen, zoals volgens mij vrijdag in de noot en ruimte gaat gebeuren.

[1:16:07] Maar laten we die IJsstad in het Marikaneer maar eens bouwen.

[1:16:10] Ik was blij dat D60 op dat standpunt was gedraaid, want die waren daar eerst tegen.

[1:16:16] Dus daar moet je vooral heel veel ruimte geven en dus bijsturen op die WWS-tabel, dat soort dingen.

[1:16:21] Helpt de institutionele beleggers.

[1:16:23] De discussie over de hypotheekrenteaftrek moeten wij niet te veel de woningbouw intrekken.

[1:16:27] Het impact van als je dat gewoon verstandig geleidelijk afbouwt en dat teruggeeft in lagere belastingen en misschien deels een miljard of zo van die hypotheekrenteaftrek gebruikt om betaalbare woningbouw te stimuleren, dan heeft dat per saldo onder de streep helemaal geen negatief effect.

[1:16:44] Dus ja, ik vind dat collega Weyenaars hier twee dingen aan elkaar verbindt.

[1:16:51] Die eventjes op de voorpagina van de Telegraaf, met dank aan het AIB, ook aan elkaar werd verbonden.

[1:16:57] Maar daar moeten we ons niet teveel door laten afleiden.

[1:16:59] Dat valt allemaal best wel mee.

[1:17:01] Wat belangrijk is, is dat mensen, burgers, die hard werken, onder de streep niet meer belasting gaan betalen.

[1:17:08] Nou, ik kan u verzekeren, kijk straks onze doorrekening maar op na, de lasten voor gezinnen gaande bij de ChristenUnie omlaag.

[1:17:15] Ook al pakken wij de hypotheekrenteaftrek aan.

[1:17:18] Dank u wel.

[1:17:19] Ik denk dat iedereen in z'n spanning wacht op 11 oktober als alle cijfers binnenkomen.

[1:17:24] Zal ik hem houden, want u bent zo... Heeft u nog... Ik moet even kijken.

[1:17:27] Ja, de heer Schijnwester zei dat hij niet klaar is.

[1:17:28] Hij zit pas op 3 minuut 20.

[1:17:30] Dan geef ik de voorzitterschap weer over.

[1:17:33] Voorzitter, dank u wel.

[1:17:35] Ja, dank u wel.

[1:17:37] Ja, de tweede was dus bouwen aan gemeenschappen.

[1:17:39] Ik ga er even wat kortere, sneller doorheen.

[1:17:42] En ik vuur rechtstreeks mijn vragen even af.

[1:17:45] Zijn mevrouw Welzijn en de minister het met me eens dat... Even kijken, waar had ik het nu over?

[1:17:53] Nee, die sla ik even over.

[1:17:57] Nou, en over grootschadelijk bouwen heb ik het ook gehad.

[1:18:00] Ik ben even nog benieuwd...

[1:18:02] Hoe kijkt... Nee, de minister heb ik een vraag voor.

[1:18:06] Waar blijft die hospitaalwet eigenlijk?

[1:18:07] Ik ben zeer benieuwd naar die verruiming.

[1:18:10] Volgens mij hebben we de wet nog niet voorgelegd gekregen en zouden we die al gehad moeten hebben.

[1:18:16] En dan bouwen we aan gelijkheid... Ja, daar hebben we net een interruptiediscussie over gehad, maar ik vond het wel bevreemd om te zien dat mevrouw Welzijn daar een beetje bij weg blijft.

[1:18:25] Eigenlijk zegt van, ja, ik vind prima die focus op het eigen woningbezit.

[1:18:28] Maar hoe kijkt ze dan aan tegen meer eigendomsneutraal fiscaal beleid?

[1:18:32] Zou dat niet beter helpen?

[1:18:34] En afrondend, we moeten de fiscale knoop voor investeerders ontwarren.

[1:18:38] Daar zei ik net al wat over tegen collega De Groot.

[1:18:41] Daarom een oproep om de problematiek in box drie op te lossen.

[1:18:44] Het nu voorliggende belastingplan maakt dat eerder erger dan beter.

[1:18:48] De overlastbelasting verder te verlagen, de VPB voor woningcorporaties door herinvoering van de herbestelingsreserve ook te verbeteren.

[1:18:57] en de WWS te bellen, zei ik ook al tegen de minister.

[1:18:59] Zorg dat investeerders hun werk kunnen doen, want we hebben er miljarden van, investeerders uit de markt.

[1:19:04] Dat moet u als muziek in de oren klinken, meneer De Grote.

[1:19:06] Keihard nodig.

[1:19:07] Ik ben benieuwd naar een reactie van de minister op juist deze punten, want dat zit niet in het vakkenpakket van deze minister, maar het beïnvloedt haar werk als minister van Volksgestelsvesting gigantisch.

[1:19:19] Ja, en nu... Ik heb u namelijk al best wel wat extra tijd gegeven.

[1:19:24] Alsjeblieft.

[1:19:25] En nu draai ik het voorzitterschap over.

[1:19:27] Dankuwel, hierbij neem ik het voorzitterschap over en wil ik graag het woord geven aan mevrouw Weijnas die haar inbreng zal doen namens de BBB.

[1:19:34] Gaat uw gang.

[1:19:35] Dankjewel mevrouw de voorzitter.

[1:19:38] Ik ben als laatste aan de beurt in deze commissie om mij uit te spreken over de initiatiefnoten van mevrouw Welzijn en ik wil haar hartelijk bedanken voor alle voorbereidingen en voor het indienen van de initiatiefnoten en ook dank aan haar beide medewerkers.

[1:19:54] En de wooncrisis die raakt heel veel mensen in Nederland.

[1:19:58] Jongeren wonen tot ver in de dertig, noodgedwongen bij hun ouders.

[1:20:02] Starters hebben het heel moeilijk om een betaalbare woning te vinden en ook ouderen kunnen geen passende woning vinden.

[1:20:09] En daar heb ik in deze commissie namens de BB heel vaak aandacht voor gevraagd.

[1:20:14] En de initiatiefnota heeft het er terecht over dat we moeten vooruitkijken en de volgende wooncrisis moeten voorkomen.

[1:20:22] En BBB begrijpt die urgentie, maar we moeten ook maximaal inzetten om de huidige wooncrisis op te lossen.

[1:20:30] En deze week was er ook een petitie van de Vereniging voor Kleine Kernen en zij maakte maar weer eens duidelijk hoe belangrijk het is dat jongeren in hun eigen dorp kunnen blijven wonen.

[1:20:40] En dat is iets waar ik me al vanaf het moment dat ik in deze Tweede Kamer

[1:20:44] deel mag nemen, zet ik mij daar keihard voor in.

[1:20:48] En ik heb onlangs ook een ronde tafel georganiseerd over studenten- en jongerenhuisvesting en dat ging tot mijn grote spijt niet door.

[1:20:57] Er was te weinig belangstelling vanuit deze kamer.

[1:20:59] Alleen mevrouw Welzijn en ondergetekende hadden zich aangemeld en ik vind dat werkelijk waar onbegrijpelijk dat dat niet is kunnen doorgaan.

[1:21:09] Dat moest me nog even van het hart.

[1:21:12] En als het dan gaat over de woningmarkt in Nederland, dan gelooft BBB in bouwen in heel Nederland.

[1:21:18] Zowel in de stad, maar ook in de kleine dorpen, maatschappij per regio.

[1:21:22] Want de woningbehoefte in de regio is weer heel anders dan in de Randstad.

[1:21:27] We vinden het belangrijker dat starters een eerlijke kans krijgen.

[1:21:31] En we vinden het ook belangrijk dat onze mensen

[1:21:34] op zoek kunnen gaan naar een woning.

[1:21:36] Neem bijvoorbeeld een verpleegkundige die fulltime werkt, maar geen woning kan vinden en elke dag uren heen en weer moet reizen.

[1:21:43] Of de leraar die doorgraag in de buurt van zijn school wil wonen, maar geen hypotheek kan krijgen.

[1:21:49] En het is ook belangrijk dat we de koopwoningen die we al hebben betaalbaar houden.

[1:21:53] En dat betekent voor BWB ook handen af van de hypotheekrente aftrek.

[1:21:58] En daarnaast hebben we niet alleen betaalbare koopwoningen nodig, maar ook betaalbare huurwoningen.

[1:22:05] En niet alleen sociale huur, maar ook betaalbare middenhuur.

[1:22:08] En dat lukt niet als verhuurders worden weggejaagd.

[1:22:11] En de wet betaalbare huur in de huidige vorm moet dan ook van tafel.

[1:22:16] En dan las ik een artikel in de Telegraaf deze week dat de gemeente Amsterdam nog een extra middenhuurcategorie wil toevoegen.

[1:22:24] En mijn vraag aan de minister is, is dit niet in strijd met de wet regie?

[1:22:29] BBB wil heel graag de particuliere investeerders behouden in Nederland.

[1:22:33] Ze spelen een belangrijke rol bij de bouw van woningen, maar ook bij bijvoorbeeld het aanbod van huurwoningen.

[1:22:39] De overheid moet zorgen dat bouwen sneller en eenvoudiger kan, met minder regels en snellere procedures.

[1:22:46] Denk hierbij ook aan fabrieksmatige bouw, maar ook het slim gebruik van wat er al staat, zoals woningsplitsen en hospitaverhuur.

[1:22:53] Dat brengt me tot een drietal concrete vragen aan mevrouw Welzijn.

[1:22:58] Hoe ziet mevrouw Welzijn de praktische vertaling van haar visie op de woningmarkt en de concrete projecten in de regio's buiten de Randstad?

[1:23:05] En hoe zorgt haar visie ervoor dat het benodigde maatwerk per regen voldoende aandacht krijgt?

[1:23:10] Mevrouw Welzijn pleit in haar initiatiefnoten voor wetgeving specifiek voor een derde sector van coöperatief bouwen om toegang tot de kapitaalmarkt te borgen en coöperaties als juridische entiteiten te verankeren.

[1:23:22] De regering heeft in haar reactie aangegeven dat wetgeving waarschijnlijk niet zal helpen om toegang tot de kapitaalmarkt te borgen vanwege bestaande financiële regelgeving

[1:23:31] maar dan een op te zetten functie wel bij kan dragen.

[1:23:34] Hoe reageert mevrouw Welzijn op deze constatering van de regering en ziet zij nog andere manieren om het eigen initiatief en de gemeenschapszin van cooperaties te ondersteunen, bijvoorbeeld door het wegnemen van onnodige regels of het bieden van ruimte voor maatwerk in plaats van enkel op wetgeving in te zetten?

[1:23:53] En dan nog één slot vraagt mevrouw de voorzitter.

[1:23:56] Regulering is ook een van de grote problemen van het vastlopen momenteel van de woningbouw.

[1:24:03] En dat vind ik zelf wat onderbelicht in deze initiatiefnoten.

[1:24:06] En ik zou nog graag willen weten hoe de initiatief Nijmer hiernaar kijkt.

[1:24:10] Dank u wel.

[1:24:11] Dank u wel.

[1:24:11] Hij heeft een interruptie van de heer Ginwes.

[1:24:14] Ja, voorzitter, dan doe ik toch ook een beetje terug naar de collega Wijnas.

[1:24:17] Want het klinkt zo heerlijk lekker, handen af van die hypotheekrenteaftrek.

[1:24:22] We zijn weer heerlijk terug in 2010, toen Balkenende en Rutte en zo mekaar de maatnaam op die hypotheekrenteaftrek.

[1:24:32] Het is heel veel oude, dierbare herinneringen, maar we moeten ook kijken naar de andere kant van het verhaal, namelijk het moet uitgevoerd worden door de Belastingdienst.

[1:24:43] Samen met collega Vermeer heb ik een voorstel gedaan voor een jaarlijkse vereenvoudigingsdag waar we echt ons hele stelsel gaan vereenvoudigen.

[1:24:51] En de huidige hypotheekrenteaftrek is onuitvoerbaar geworden voor de belastingdienst.

[1:24:55] Vanaf 2031 kunnen ze de huidige stelsel niet meer uitvoeren omdat ze dan moeten gaan ingrijpen omdat de dertigjaarstermijn voor mensen die in 2001 in hypotheek zijn aangegaan begint af te lopen.

[1:25:08] Dat is toch een reden om het veel simpeler te maken.

[1:25:10] Wat nou om als alternatief te zeggen van je mag gewoon meer deels aflossingsvrij lenen, inbox drie, je mag als je starter bent een langere looptijd krijg je, dan neem je aan de ene kant wat financieringsruimte weg, maar anderzijds bied je ook weer financieringsruimte en dan kun je het onder de streep voor huishoudens die op de woningmarkt proberen te beginnen en nog steeds hartstikke aantrekkelijk maken en dan heb je niet de nadelen van een zeer ingewikkeld stelsel dat bijna niet meer uit te voeren is.

[1:25:37] Wat vindt mevrouw Weijenaars van dat aantrekkelijke perspectief?

[1:25:40] Mevrouw Weijenaars.

[1:25:42] Ja, dank je wel mevrouw de voorzitter.

[1:25:44] De heer Grinwis gaat hier denk ik wel een aantal dingen door elkaar heen halen, want vereenvoudigen van het stelsel dat is inderdaad wel iets waar de BBB zeker voorstander van is.

[1:25:54] Maar tegelijkertijd is het ook zo dat die hypotheekruimte aftrek voor heel veel gezinnen in Nederland heel belangrijk is.

[1:26:02] Dat doet wat met het investeringsklimaat, maar

[1:26:05] Daarnaast is het ook zo dat die hypotheekrenteaftrek direct van invloed is op het netto besteedbaar inkomen van de gezinnen in Nederland.

[1:26:14] En als je een woning hebt gekocht, en dat vind ik nadrukkelijk ook anders dan als je een huurwoning huurt, dan heb je te maken ook met investeringen.

[1:26:24] Je moet zo'n woning ook onderhouden.

[1:26:26] En er zit een heel ander

[1:26:27] kostenplaatje aan en ik hoorde heer Grinwis buiten de microfoon zeggen, dat weet ik, ik weet er ook alles van meneer Grinwis en dat kost een heleboel geld.

[1:26:37] En ik vind het ook belangrijk dat je daarin een betrouwbare overheid bent en dat mensen kunnen rekenen op de hypotheekrenteaftrek en daarom zeg ik, handen af van de hypotheekrenteaftrek.

[1:26:48] Dank u wel.

[1:26:49] Dan zijn we aan het einde gekomen van uw spreektijd.

[1:26:52] Dat betekent dat ik het voorzitterschap weer aan u overdrag.

[1:26:56] Dank u wel, mevrouw Posma, voor het tijdelijk overnemen.

[1:27:00] Dan gaan we nu de vergadering schorsen.

[1:27:02] Ik doe dat voor de duur van dertig minuten.

[1:27:05] Is dat voldoende?

[1:27:06] Ja.

[1:27:06] Dertig minuten, dan komen we om vijf voor drie weer terug in deze zaal.

[1:27:11] Tot dan.

[1:58:25] Welkom terug allemaal bij het notenoverlaag over de initiatiefnoten van het lid Welzijn.

[1:58:31] Het wordt dus dadelijk eerst aan het lid Welzijn en daarna aan de minister.

[1:58:35] Er staat nu nog ongeveer anderhalf uur voor het bespreken van deze initiatiefnoten, inclusief de tweede termijn.

[1:58:44] Dat betekent dat ik in totaal vier interrupties ga toelaten per lid.

[1:58:49] En dan is het zelf aan de commissieleden hoe ze die interrupties willen verdelen.

[1:58:55] Dank u wel, voorzitter.

[1:59:02] Allereerst wil ik de Kamer bedanken voor de tijd en de aandacht die vandaag uitgaat naar dit debat.

[1:59:09] Wonen is een grondrecht.

[1:59:10] We hebben dat al vaker met elkaar gememoreerd.

[1:59:14] Artikel 22, lid 2.

[1:59:17] De overheid draagt zorg voor voldoende woongelegenheid.

[1:59:20] En toch zitten we met een acuut tekort van ruim 400.000 woningen.

[1:59:26] Dat zijn ongeveer 1 miljoen Nederlanders die vandaag op zoek zijn naar een huis en hem niet kunnen vinden.

[1:59:33] Ik kom uit Rotterdam en daar zeggen we geen woorden maar daden.

[1:59:36] We zijn van de opgestroopte mouwen en dat is precies hoe ik dit dossier zou willen aanpakken.

[1:59:42] Een crisis los je niet op met labmiddelen maar met structurele oplossingen.

[1:59:46] En iedere dag wordt ik eraan herinnerd waarom dat nodig is.

[1:59:50] Onderweg naar de kamer zie ik mensen buiten op bankjes slapen omdat ze geen woning hebben.

[1:59:56] Tijdens werkbezoeken hoor ik onze starters dat zij hun leven niet kunnen opbouwen, omdat de prijzen te hoog zijn of de wachtlijsten eindeloos lang.

[2:00:05] Voorzitter, dit gaat dus niet over cijfers, maar om mensen die vastlopen.

[2:00:10] En voor hen stroop ik gauw de mouwen op.

[2:00:13] Maar tegelijkertijd moeten we wel verder durven kijken.

[2:00:16] Als we alleen de crisis van vandaag bestrijden, staan we over tien jaar opnieuw in dezelfde problemen.

[2:00:22] En daarom zeg ik, volkshuisvesting en woningmarkt zijn geen tegenpolen, maar twee kanten van exact dezelfde medaille.

[2:00:31] En met mijn initiatiefnota wil ik de handvatten geven om de huidige crisis op te lossen en de volgende te voorkomen.

[2:00:37] Want de wooncrisis is helaas niet op te lossen in één kabinetsperiode.

[2:00:41] Laat staan in twee jaar.

[2:00:44] Maar laat ik benoemen wat er wel gelukt is.

[2:00:46] We hebben weer een ministerie van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening.

[2:00:50] We hebben een minister die de regie pakt.

[2:00:52] We hebben 5 miljard extra vrijgemaakt tot 2029.

[2:00:56] Geld wat naar echte woningen gaat.

[2:00:58] We hebben een woontop georganiseerd om tot afspraken te komen met het veld.

[2:01:02] Zij zijn degene die het moeten gaan doen.

[2:01:05] We hebben procedures versneld door vaste termijnen in te voeren om vertragingen te voorkomen.

[2:01:11] Maar in ons visiedocument van nieuw sociaal contract hebben we ook voorstellen gedaan om de versnelling nog een stapje verder te brengen.

[2:01:18] En voorzitter, dit alles is niet vanzelfsprekend.

[2:01:21] Goedkope en betaalbare woningen leveren investeerders vaak te weinig op.

[2:01:26] En daarom is stabiel en voorspelbaar beleid cruciaal.

[2:01:30] Woonbeleid en fiscaal beleid moeten met elkaar in evenwicht zijn.

[2:01:35] Want als fiscale regels leiden tot hogere huren en koopprijzen, dan staan bewoners tegenover elkaar, dan staan aanbieders tegenover elkaar en staan aanbieders tegenover bewoners.

[2:01:46] Maar als wij samenwerken aan een gedeelde visie, bouwen we niet alleen aan huizen, maar ook aan een samenleving die zorgzaam is en stabiel en toekomstbestendig.

[2:01:57] En daarom doe ik vandaag een beroep op de minister.

[2:02:00] Zorg dat het woningtekort structureel teruggaat naar 2 procent.

[2:02:04] Die huurteams zorgen voor dat sociale huurwoningen echte sociale huurwoningen zijn.

[2:02:10] En voer die fiscale toets aan de voorkant in, zodat we kunnen zien wat er gebeurt.

[2:02:16] En biedt starters en studenten eindelijk weer perspectief.

[2:02:20] Zo lossen we niet alleen deze wooncrisis op, maar voorkomen we ook de volgende.

[2:02:26] Ik heb de vragen meegeschreven samen met de collega's en ik ga mijn uiterste best doen om daar zo goed mogelijk op te reageren.

[2:02:37] Wij hebben ze verdeeld in verschillende onderwerpen en misschien is het handig om het per onderwerp te bespreken en eventuele interrupties daaraan te koppelen.

[2:02:52] Ik heb hier eerst een mapje wat handelt over dat statistische tekort van 2%.

[2:03:01] Wat hiermee samenhangt, is volgens mij de vraag van mevrouw Weijennas van de BBB.

[2:03:07] Mevrouw Welzijn, voordat u doorgaat, kunt u even opnoemen welke mapjes u heeft?

[2:03:12] Ja.

[2:03:13] Het eerste mapje waar ik dus aan ga beginnen, gaat over het statistische tekort van 2%.

[2:03:20] Daarna heb ik een mapje wat gaat over fiscaliteit en woonbeleid.

[2:03:28] Dan de wooncoöperaties.

[2:03:36] En de definitie van sociale huur.

[2:03:38] hele administratie en dank aan mijn collega's.

[2:03:42] Ze zien er ook uit als bodyguards, maar zij zijn mijn steun en toeverlaat op het vlak van woonbeleid en fiscaal beleid.

[2:03:49] Mevrouw Welzijn, voordat u begint aan uw mapjes, heeft u een interruptie van mevrouw Bosma.

[2:03:56] Ja, dank voorzitter.

[2:03:57] Ik hoorde mevrouw Welzijn in haar inleiding ingaan op de huurteams en het belangrijke werk wat zij doen.

[2:04:03] Ik weet dat zij langs is gegaan bij huurteams, veel verhalen heeft gehoord.

[2:04:07] en er ook voor pleit om huurteams beter te verankeren.

[2:04:11] En mijn vraag die ik concreet heb aan mevrouw Welzien, wat is zij nou tegengekomen in die gesprekken waardoor die noodzaak er is en hoe zou zo'n verankering daaruit kunnen zien?

[2:04:23] Mevrouw Welzien.

[2:04:24] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:04:26] Ik heb drie weken uit het reces benut om met verschillende huurteams in gesprek te gaan om van hen zelf te horen waar ze tegenaan lopen.

[2:04:35] Wat gaat er goed?

[2:04:37] Wat gaat er minder goed?

[2:04:38] Wat hebben zij nodig vanuit Den Haag?

[2:04:41] En wat mij iedere keer gewoon echt bij de keel grijpt, dat zijn de verhalen van de mensen die tegen ongijn aanlopen als uitwas van deze wooncrisis.

[2:04:51] Er zijn mensen die zeggen never waste a good crisis en daarmee bedoelen dat ze daar zoveel mogelijk munt uit willen slaan.

[2:05:00] Zelfs ten koste van mensen, van huurders.

[2:05:04] Die overgaan tot intimidatie en die overgaan tot lelijk gedrag om ervoor te zorgen dat zij daar gewin uithalen.

[2:05:11] En wat ik gezien heb is dat deze huurteams een heel mooie rol spelen om een heleboel ellende in de kiem te smoren.

[2:05:20] En wat ik ook gezien heb is dat met de komst van de wet goedverhuurderschap, die elke gemeente verplicht om een meldpunt te hebben, dat er ook een heleboel gemeenten zijn die denken nou als we eenmaal zo'n meldpunt hebben dan hoeven we niet meer de straat op.

[2:05:35] Dan komen mensen als vanzelf naar ons toe, kunnen we de huurteams afschalen en hoeven we alleen nog maar te handhaven, te beboeten, etc.

[2:05:43] En dat is net iets te simplistisch in mijn idee, want die huurteams die doen ontzettend goed werk.

[2:05:48] Sommige bestaan al 10 jaar, sommige bestaan al 15 jaar, ver voordat die wet die het verhuurdersgedrag reguleert überhaupt bestond.

[2:05:57] En wat ik ook gehoord heb is dat ook verhuurders die het graag goed willen doen zich ook melden bij huurteams om te zeggen, joh, ik loop tegen dit probleem aan met die huurder.

[2:06:06] Wat kan ik nou doen?

[2:06:07] Wat zijn de do's en de don'ts?

[2:06:09] En ook op die manier zorgen huurteams ervoor dat zowel huurders als verhuurders met elkaar in harmonie hun werk kunnen doen.

[2:06:19] Goed, mevrouw Welzijn.

[2:06:20] Dan volg ik het hierbij toe.

[2:06:24] Dank u wel, voorzitter.

[2:06:26] Ik start dus met het mapje wat gaat over het terugbrengen van de wooncrisis naar een statistisch tekort van 2%.

[2:06:35] Wat ik daar trouwens over kan zeggen is dat 2% door deskundigen gezien wordt als gezonde spanning.

[2:06:42] Je hebt altijd woningen die leegstaan omdat je onderhoud moet plegen of net bezig bent met de renovatie, et cetera.

[2:06:49] In dit mapje heb ik zitten de vraag van mevrouw Weyenas.

[2:06:53] en die gaat over de praktische vertaling van de initiatiefnota naar de regio, naar datgene wat buiten de randstad zit.

[2:07:02] Wat ik daarover kan zeggen is dat we met de wetversterking regie volkshuisvesting hebben we met elkaar geallocueerd wat de bouwopgave is, hoe we die gesegmenteerd willen zien, 30% sociaal, 2 derde betaalbaar, regionaal gedifferentieerd.

[2:07:16] En dat geeft de juridische basis aan gemeenten, aan regio's om met elkaar te kijken wat is er nodig in ons gebied.

[2:07:24] En wat ook belangrijk is, is om niet alleen te kijken naar grootschalige gebiedsontwikkelingen, maar daarmee red je het niet in de kleine kernen.

[2:07:33] Wij hebben samen daar beneden in de hal gestaan toen de petitie aangeboden werd namens de kleine kernen.

[2:07:40] En zij pleiten er ook voor van realiseer je dat er ook ruimte moet zijn om ergens 4 huizen of 10 huizen of 20 huizen bij te bouwen.

[2:07:48] En die ruimte die wordt in die wet geborgd.

[2:07:57] Verder heb ik de vraag genoteerd van de heer De Groot en ook mevrouw Wijnas van de BBB heb ik daarover gehoord, hoe het zit met een markt die vol met regels en regulering zit waardoor productie verder afneemt en de woningbouwproductie verder zou kunnen dalen in de komende jaren.

[2:08:17] Het was een gemeenschappelijke zorg die ik daar hoorde.

[2:08:20] En hoe ik daarnaar kijk is dat volgens mij de minister redelijk noest aan de gang is met het project Stoer om te kijken welke van die regels en zaken zouden overbodig kunnen zijn, zouden misschien wel geschrapt kunnen worden.

[2:08:36] Wij volgen dat met extreem veel belangstelling omdat wij ook denken vanuit nieuw sociaal contract dat daar een deel van het antwoord zit.

[2:08:43] Wij zeggen wel op onze beurt, regels geven soms ook duidelijkheid.

[2:08:47] En als dingen misgaan, dan is de vraag, hoe dan dit?

[2:08:52] En dan wil je ook de verantwoordelijkheid kunnen leggen op de plek waar die hoort.

[2:08:57] En wij hebben ook hoogleraren gehoord hier in een ronde tafelgesprek in één van deze zalen, waar is aangegeven van, kijk ervoor uit dat als je regels schrapt, dat ze niet lokaal voor onduidelijkheid gaan zorgen.

[2:09:11] Dus wij kijken rijkhalsend uit naar de uitkomsten van dat stoerproject,

[2:09:16] omdat ook wij zien dat hier zeker ook een belangrijke sleutel ligt naar de oplossing om van die regels en reguleringen af te willen komen.

[2:09:28] Een interruptie van de heer De Groot.

[2:09:31] Dank u wel, voorzitter.

[2:09:32] Want ik ben blij te horen dat mevrouw Welsing zegt, we moeten uitkijken dat we niet regels terugkrijgen op lokaal niveau.

[2:09:39] Dat sluit helemaal aan bij de visie van de VVD.

[2:09:41] Volgens mij is dat ook precies wat de minister aan het doen is om te kijken wat ze ook vooral landelijk moet regelen om niet die lokale regels in de weg te hebben zitten.

[2:09:47] Maar mijn interruptie, mijn vraag gaat over dat de minister nu een aantal voorstellen heeft gedaan over het verminderen van regels of het aanpassen van regulering, de middenuurregelering ook in dit geval.

[2:09:57] Die zijn niet echt met heel veel gejuicht door de Kamer en ook niet door de initiatiefnemer van deze nota ontvangen.

[2:10:03] Dus de initiatiefnemer die wijst, mevrouw Welzijn wijst naar ja, we gaan dat met belangstelling afwachten.

[2:10:09] Maar ja, het afgelopen jaar was daar niet het heel succes in eigenlijk als het gaat over de ontvangst van voorstellen van de minister.

[2:10:14] Hoe kijkt mevrouw Welzijn er zelf naar?

[2:10:16] Ja, ik weet niet voorzitter, moet ik mevrouw Welzijn zeggen of de initiatiefnemer?

[2:10:19] Dat is altijd een beetje zoeken.

[2:10:21] Voor mij mag het allebei.

[2:10:22] Ik weet niet wat mevrouw Welzijn zelf het prettigste vindt.

[2:10:27] Nou ja, ik had al een hoop titels.

[2:10:29] Moeder is de mooiste trouwens, maar initiatiefnemer mag daarbij.

[2:10:32] Welzijn klinkt ook bekend.

[2:10:36] Wij hebben nog niet de voorstellen van de minister in de Kamer gezien.

[2:10:40] We hebben veel in de pers gelezen.

[2:10:42] Er zijn consultaties gaande.

[2:10:45] Er is van alles in het veld gaande.

[2:10:48] Maar een voorstel in deze Kamer hebben wij nog niet gezien.

[2:10:51] Wat waar ik kritisch op ben is wat je wil is dat het schrappen van regels of het wijzigen van regels niet leidt tot hogere huurprijzen voor mensen die toch al een bescheiden inkomen hebben.

[2:11:04] Dus dat is een van de redenen waarom wij ook zeker

[2:11:08] met veel interesse zullen kijken naar de voorstellen die komen, maar ook wat zij doen met huurders.

[2:11:15] Want de wooncrisis die wij op dit moment hebben gaat niet alleen maar over te weinig huizen, zoals ik net in mijn inleiding zei, of te dure huizen, maar ook over uitwassen die daardoor ontstaan.

[2:11:28] En op het moment dat je het weer aantrekkelijk maakt om aan die huurknop te gaan zitten en je mensen dus rechtstreeks in de portemonnee treft,

[2:11:35] dan ben je wat mij betreft niet op de juiste weg met het aanpassen van regels.

[2:11:42] De heer De Groot met een vervolgvraag.

[2:11:46] Dank voor het antwoord.

[2:11:47] Ik zou graag op dat laatste ook nog een interruptie willen plegen, want de VVD is het helemaal eens dat je de excessen moet aanpakken, die voortkomen uit een tekort aan woningen.

[2:11:56] Dus die redenatie kan ik heel goed volgen.

[2:11:59] Het lijkt ook wel alsof we in de Kamer ook met elkaar een beetje doorslaan, dat waar een enorm tekort aan woning is, ik noem maar even Amsterdam of Rotterdam, waar mevrouw Welzon zelf net aan refereerde, dat het dan voor iedereen en alles ook maar betaalbaar moet zijn als je daar wil wonen.

[2:12:15] Terwijl je ook zou kunnen zeggen, nou ja, waar de grootste vraag is, daar lopen de prijzen inderdaad al iets meer op.

[2:12:18] En ja, waar wat minder vraag is, Limburg of bij mij om de hoek, Harderwijk, daar zijn de prijzen net even wat anders.

[2:12:25] Hoe kijkt mevrouw Welzijn daarna?

[2:12:26] Want ja, we kunnen namelijk niet met z'n allen in Amsterdam wonen of in Rotterdam in de stad.

[2:12:33] Mevrouw Welzijn.

[2:12:34] Dank u wel, voorzitter.

[2:12:35] Ik denk dat we hier een fundamenteel verschil te pakken hebben tussen de VVD en nieuw sociaal contract, omdat voor ons voorop staat dat wonen een grondrecht is en dat dat grondrecht niet alleen maar ingeroepen kan worden als je toevallig op de ene plek geboren bent of toevallig op de andere plek opgroeit.

[2:12:53] Wij vinden dat dat grondrecht gewoon geldt voor het hele grondgebied.

[2:13:10] Dan een vraag van de heer De Groot van VVD.

[2:13:14] Waarom gaat de nota niet in op de problemen die het het huidige beleid veroorzaken?

[2:13:21] Remmen zitten ook op vertragende regels en bezwaarprocedures.

[2:13:26] Wat ik daarover kan zeggen is dat ik met deze nota vooral wilde inzoomen op hoe voorkomen we de volgende crisis.

[2:13:33] Ik zei toevallig net toen ik hier naartoe liep tegen een collega een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen.

[2:13:41] Maar hoe kan het dan dat wij hier in Nederland al 124 jaar

[2:13:46] Dat zijn een hoop ezels en een hoop stenen, iedere keer maar weer van wooncrisis naar wooncrisis naar wooncrisis gaan.

[2:13:53] We hebben dus niet alleen maar te maken met een wooncrisis, we hebben te maken met een patroon van wooncrisis.

[2:14:00] En dat betekent dus dat wij met elkaar de opgave hebben om dat patroon te doorbreken.

[2:14:05] En dat gaat dus over heel fundamentele kijk op de volkshuisvesting.

[2:14:09] Wat ik al aangaf, vind je dat de volkshuisvesting tegenover de markt staat.

[2:14:13] De grondwet maakt geen verschil tussen de segmenten.

[2:14:18] Er staat niet in de grondwet dat dat grondrecht alleen maar geldt voor mensen met een kleine portemonnee.

[2:14:24] De grondwet spreekt gewoon simpelweg over wonen.

[2:14:28] En dat betekent dus dat wij voor het hele gebied moeten kijken hoe we de wooncrisis oplossen nu en voorkomen daarna.

[2:14:37] En wat wij daarin belangrijk vinden is dat we ons realiseren dat de vertragingen die we in de woningbouw hebben, dat die miljarden op jaarbasis kosten.

[2:14:47] Uit de zakken van onze ontwikkelaars.

[2:14:49] Ieder jaar weer.

[2:14:52] Dus dat betekent dat het ook belangrijk is om niet alleen te sturen op het verkleinen van dat tekort, maar ook om het snel oplossen van dat tekort.

[2:15:01] Want het simpele feit dat we die vertragingen hebben, die kosten ongelooflijk veel tijd en geld.

[2:15:12] U heeft een vraag van de heer De Hook.

[2:15:16] Ja voorzitter, ik heb op een gegeven moment in de nota gelezen dat mevrouw Welsum ook schetst, woningen bouwen met lagere huren is nu eenmaal verlieslatend.

[2:15:27] En mijn vraag aan mevrouw Welsum zou eigenlijk zijn, hoe erg is dat eigenlijk?

[2:15:31] Want in de jaren tachtig en jaren negentig, de heer Grimm schetst dat ook in zijn bijdrage, gingen eigenlijk acht procent van de rijksbegroting naar wonen om die huren ook

[2:15:40] betaalbaar te houden.

[2:15:42] En er zijn meer maatschappelijke voorzieningen die niet rendabel zijn.

[2:15:45] Als we alleen maar rendabele snelwegen mochten aanleggen, dan kon ik niet meer thuiskomen in Friesland bijvoorbeeld.

[2:15:50] Dus hoe erg is het dat lagere huren niet rendabel zijn en wat zou je daar dan ook anders misschien tegenover kunnen stellen?

[2:15:58] Daar zou ik wel iets uitgebreidere toelichting van mevrouw Welzijn op willen.

[2:16:03] Mevrouw Welzijn.

[2:16:04] Dank u wel, voorzitter.

[2:16:06] Iets uitgebreid is mijn middelname, dus daar komt ie.

[2:16:10] Wat belangrijk is om ons te realiseren, is dat het heel normaal is dat sociale woningbouw onrendabel is.

[2:16:18] Dat is niet raar of gek.

[2:16:20] Dat is een keuze die we met elkaar maken vanuit dat grondrecht.

[2:16:23] En dat we zeggen we vinden dat iedereen, ongeacht zijn portemonnee, een goede woning moet kunnen bewonen.

[2:16:30] En wat je ziet is dat we daar ook een heel stelsel voor hebben gemaakt, juist omdat we het zo gewoon vinden.

[2:16:35] En dat is het waarborgsysteem voor sociale woningbouw.

[2:16:40] Daarin hebben we met elkaar geregeld dat de toegelaten instellingen, dat zijn dus de woningcorporaties, de sociale woningbouw, zoals je dat ook wel eens in de volksmond noemt, zijn werk kan doen.

[2:16:52] Dus dat is heel gewoon dat dat onrendabel is.

[2:17:00] Een vervolgvraag van de heer De Hoop.

[2:17:02] Nee, ik ben het helemaal eens met deze analyse van mevrouw Welsen.

[2:17:06] De vraag is dan alleen, waar wil je naartoe werken?

[2:17:08] Wat is de stip op de horizon die je daarbij ook zet?

[2:17:12] En wat ik in deze nota vooral, misschien wel meer las, was een stip op de horizon voor eigen woningbezit.

[2:17:18] Ik ken mevrouw Welser niet als iemand die het Thatcherism najaagt bij wijze van.

[2:17:26] Maar ik had die stip op de horecone ook wel iets meer medicin over sociale huur.

[2:17:29] Dat je toch ook zorgt dat middengroepen en mensen met een iets hoger inkomen ook aan die sociale huur willen kunnen komen.

[2:17:36] En is dat iets, mevrouw Welser schetst verschillende

[2:17:39] groepen, als je het over die huursector hebt, is dat nog iets wat NEC ook daadwerkelijk nastreeft of zegt, mevrouw Welzijn als initiatiefnemer, maar ook als lid van de NEC, wij zien die sociale huur toch vooral voor lagere inkomens, want dan zit daar wel een verschil van inzicht en daar ben ik gewoon nieuwsgierig naar.

[2:17:57] Mevrouw Welzijn.

[2:17:58] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:18:00] Kijk, wat je ziet, is dat wij, dat is bijna bruggetje naar een van de volgende onderwerpen, maar dat we geen goede definitie met elkaar hebben van wat nou eigenlijk een sociale huurwoning is.

[2:18:13] En dat betekent dus ook dat we ook allerlei sociale huurwoningen hebben die de naam sociale huurwoning hebben, maar die niet het vehikel zijn zoals de woningcorporaties dat bieden.

[2:18:25] Dat gaat verder dan alleen maar een lage huur.

[2:18:27] Dus een onrendabele investering omdat je daar niet je markthuur uit kunt halen.

[2:18:32] Dat gaat ook over leefbaarheid en veiligheid.

[2:18:35] Dat gaat ook over mensen een tweede kans geven die uit de opvang uitstromen bijvoorbeeld en die nog hulp nodig hebben om weer op eigen benen te staan of ergens weer een nieuw begin te maken.

[2:18:49] Dat maakt ook dat corporaties woonconsulenten in dienst hebben en wijkconsulenten in dienst hebben.

[2:18:56] Dat maakt ook dat corporaties 50% van hun dagelijkse activiteit niet in de marktwaarde kwijt kunnen.

[2:19:04] En als je dat een sociale huurwoning vindt, dan hebben we er daar heel wat van te koesteren.

[2:19:10] Want alleen de woningcorporatie bouwt dat soort sociale huurwoningen.

[2:19:16] En koesteren daar houdt ook bij beschermen, hoort ook bij beschermen.

[2:19:20] En wat je nu ziet is dat andere sociale huurwoningen, die dus niet hetzelfde zijn als de definitie die ik net gaf, maar alleen een lage huur hebben, dat die na 10, 15 jaar uitgepompt worden en daar zijn ze weer weg.

[2:19:33] En wat je ook ziet is dat doordat er een aantrekkelijk segment net boven de sociale huur ontbreekt, niet voldoende aanwezig is, dus middenhuur en betaalbare koop, dat mensen in hun sociale huurwoning blijven hangen.

[2:19:48] Niet omdat ze dat per se zo heel graag willen, maar omdat er niks anders is.

[2:19:53] En in beleidstermen noemen we dat ook wel eens met mekaar goedkope scheefwoners.

[2:19:58] Dus doordat je niet goed demarkeert wat je sociale huurwoning is, doordat je geen segment hebt wat aantrekkelijk is om naartoe door te stromen, heb je dus, en dat kun je de mensen niet aanrekenen, maar dat er dus ook oneigenlijk gebruik gemaakt wordt van de sociale huurwoning door groepen die allang hadden kunnen doorstromen.

[2:20:16] En als je oplossing dan is, ja dan moeten we nog meer sociale huurwoningen bouwen of de inkomens van mensen nog verder gaan verruimen, dan vind ik dat je het probleem in stand houdt.

[2:20:29] Dank u wel, voorzitter.

[2:20:38] Ik kom dan bij de vraag van de heer Mooyman van de PVV.

[2:20:45] En die vroeg zich af hoe wij aankijken, hoe ik aankijk tegen de cijfers met betrekking tot arbeidsmigranten en internationals en of er geen maatregelen genomen moeten worden om dit verder af te remmen.

[2:21:02] Nou, dat klinkt als muziek in onze oren.

[2:21:05] Sterker nog, toen onze oprichter Pieter Omtzigt nog helemaal in zijn dooie-uppie groep Omtzigt was, heeft hij zich ook al over deze vraag gebogen.

[2:21:17] En ook in Nieuw Sociaal Contract hebben wij dat gedachtegoed geadopteerd en verder uitgebouwd.

[2:21:22] En ook net met de heren Hansen hebben we ook gekeken naar

[2:21:26] die belastingvrije vergoeding van 30% de 30% regeling waardoor mensen uit het buitenland als op het moment dat zij in deze categorie arbeidsmigranten internationals vallen ook met de etk regeling allerlei fiscale voordelen hebben waardoor zij meer geld kunnen bieden op de huurmarkt en op de koopmarkt en wij zeggen dat is dus oneigelijke concurrentie eigenlijk met de eigen inwoners en

[2:21:54] Wij delen dus het idee dat je iets met die ETK-regeling en die nu nog 30%-regeling zou moeten doen, alhoewel we natuurlijk wel al een eerste stap zetten door de 30%-regeling te versoberen naar 27% per 2027.

[2:22:11] U heeft een vraag van de heer Mooyman.

[2:22:13] Dank u wel, voorzitter.

[2:22:14] En inderdaad ook dank aan mevrouw Welzijn voor de beantwoording van de vraag.

[2:22:19] Ik denk dat we het wat dat betreft volledig met elkaar eens zijn.

[2:22:22] En dat klopt inderdaad ook dat de heer Omtzigt zich natuurlijk ook eerder heeft ingezet tegen verdere internationalisering en alles dat er bij hoort, ook waar het gaat natuurlijk om de druk omtrent woningen.

[2:22:35] Ik denk ook dat die expat regelingen, zoals u terecht noemt, die afschaf of versoberen, zoals u die dan noemt,

[2:22:41] dat dat een logische zou zijn.

[2:22:43] Tegelijkertijd zien we ook dat in andere landen in Europa, maar ook buiten Europa, dat het helemaal niet zo makkelijk is om een woning te bezitten als iemand die de nationaliteit van dat land niet heeft.

[2:22:56] En ik vraag me ook af of u ook uw gedachten daarover kunt tot tafel kan brengen, hoe u daarover nadenkt om maatregelen op dat vlak.

[2:23:06] Mevrouw Welzijn.

[2:23:08] Ik denk dat we intussen met mekaar kunnen constateren dat we in heel Europa een wooncrisis hebben.

[2:23:15] Het is niet een Nederlands feestje wat we hier aan het vieren zijn.

[2:23:19] Er is ook voor het eerst in Europa een housing act wat opgemaakt wordt.

[2:23:25] Een euro commissaris die daarvoor is aangewezen om zich

[2:23:28] juist met dit soort vraagstukken bezig te zijn.

[2:23:31] Onze Europese man Dirk Goting zit ook in zo'n housing committee om deze, maar ook andere vraagstukken met elkaar te bekijken.

[2:23:40] Want landen kunnen ook van elkaar leren.

[2:23:43] En wat je ook ziet is dat als landen hun beleid niet enigszins synchroniseren, dan kun je een waterbed effect krijgen.

[2:23:50] En dan schuift men met het gedrag wat je niet hebben wil gewoon een grens op.

[2:23:54] Dus in die context zie ik deze problematiek.

[2:24:01] U kunt verder gaan met uw betoog, mevrouw Welzijn.

[2:24:06] En dan had ik nog een vraag van mevrouw Beckerman die ook hier aan raakt en dat gaat over wonen als recht.

[2:24:16] En daarin wil ik eigenlijk wat ik net zei nog heel even herhalen ook richting mevrouw Beckerman.

[2:24:23] Wonen is een grondrecht.

[2:24:24] De staat niet sociale huurwoningen is een grondrecht en de markt niet.

[2:24:29] Wonen alle segmenten is een grondrecht.

[2:24:43] Dan fiscaal beleid en woonbeleid.

[2:24:48] Dit is voor mij een van de belangrijkste punten uit deze initiatiefnota.

[2:24:55] En dat komt omdat fiscaal beleid en woonbeleid ontzettend op elkaar inwerken.

[2:25:03] Collega Posma noemde net al het tekenende voorbeeld van de overdragsbelasting.

[2:25:10] De ene minister probeert een huis te bouwen en de andere minister kinkelt fiscaal de ramen in.

[2:25:15] Die twee dingen moeten hand in hand ontworpen worden, zodat je zekerheid hebt dat datgene wat je in je woonbeleid wil bereiken, dat je dat ook daadwerkelijk gaat bereiken.

[2:25:26] En de vraag van de ChristenUnie, de heer Grinwis,

[2:25:33] Die ging over betaalbare woningen worden niet gebouwd zonder voorzit bijdragen vanuit de Rijksoverheid.

[2:25:39] Hij verwijst naar de hoogtijdagen zoals hij dat ziet de jaren 70 en 80 en hoeveel procent van de rijksbegroting naar volkshuisvesting ging.

[2:25:49] En daarvan zou ik willen zeggen

[2:25:51] Je moet geen geld gooien in een bodemloze put.

[2:25:56] Dat is voor mij het uitgangspunt van de overheidsfinanciën, want dat doe je thuis met je eigen huishoudboekje ook niet.

[2:26:04] En we zullen problemen die voor allerlei inefficiënties en voor een verhoging van faalkosten, zoals die vertragingen in de woningbouw, die moeten we niet adresseren met nog meer geld.

[2:26:17] Dus ik schrok ook enigszins toen ik, misschien heb ik het ook verkeerd geïnterpreteerd, toen ik de heer De Hoop hoorde zeggen van nou, laten we straks vooral met elkaar gaan vergelijken wie het meeste geld in de verkiezingsprogramma's heeft gealloceerd voor de woningbouw.

[2:26:30] Ik denk ja, dat is wat mij betreft niet de juiste attitude.

[2:26:34] De juiste attitude zou wat mij betreft moeten zijn

[2:26:37] Hoe verkleinen we met mekaar, en als je dan die programma's naast mekaar legt, wie doet dat het beste, ervoor zorgen dat die faalkosten omlaag gaan, zodat je überhaupt daar minder geld tegenaan hoeft te smijten.

[2:26:48] Dus ook dat is mijn antwoord richting de heer Grinders.

[2:26:54] De heer De Hoop met een vraag.

[2:26:55] U was dus straks niet bij het openen van de vergadering, maar dan herhaal ik het nog even één keer voor de heer Grenwens en de heer De Hoop die later binnen waren.

[2:27:03] Je laat op de tijd vier interrupties in totaliteit.

[2:27:07] Dus voor zowel de indiener als de minister.

[2:27:10] Dus je hebt vier vragen in totaal.

[2:27:12] Ik ben nu aan die derde vraag.

[2:27:13] Ja, dan zie ik het een beetje als een persoonlijk feit omdat de interpretatie van mevrouw Welsheim van mijn woorden iets anders waren dan wat ik, denk ik, gezegd heb.

[2:27:20] Of dat het anders overkwam.

[2:27:22] Mijn punt was, we hebben het vaak over wonen en over volkshuisvesting.

[2:27:25] En bij heel veel andere problemen hebben we het over hoeveel geld trek je daarvoor uit.

[2:27:28] En ik schetse dat eerder daar meer geld voor uit werd getrokken dan dat het nu gedaan wordt.

[2:27:32] En dat ik dan ook vind

[2:27:33] dat je daar ook meer geld voor uit moet trekken als het bij Volksgeisvesting terecht komt op de juiste manier.

[2:27:38] En dat was wat ik probeerde te schetsen, want ik vond dat daar te weinig de discussie af en toe ook over gaat.

[2:27:43] Want je moet natuurlijk ook wel gewoon de portemonnee trekken af en toe om corporaties te helpen.

[2:27:47] Dat was wat ik probeerde te schetsen in mijn bijdrage.

[2:27:52] Ja, dan heb ik het denk ik toch goed gehoord en dat klonk in mijn oren dus inderdaad toch een beetje als wie heeft er het meeste geld voor over en ik vind dat we moeten kijken naar welk geld is nodig met als uitgangspunt dat de faalkosten eruit gehaald zijn.

[2:28:11] De heer Genwis.

[2:28:13] Voor je het weet is dit een beetje een theoretische discussie, maar we weten ik allemaal wel dat

[2:28:19] Hoe meer betaalbare woningbouw je wilt, nieuwbouw, dan zal er bij de huidige twee derde betaalbaarheidsdoelstelling zal er wat rijksgeld bij moeten.

[2:28:30] Of wel via de vpb voor de woningcorporatie aanpassen en of via realisatiestimulants, et cetera.

[2:28:39] Of je zal moeten interen op je doelstelling.

[2:28:41] Je kunt ook zeggen van nou ja weet je wat wij sturen op een programmering van 50% betaalbaar en dan kan het misschien wel met gesloten beurs netto net

[2:28:49] Misschien hier en daar moet er iets gebeuren.

[2:28:51] gereorganiseerd worden, maar dan kan het net uit.

[2:28:54] Dus ik denk dat uiteindelijk wat mevrouw Welzijn hier zegt over die vogels op geld is een verkeerde, want ja, een partij die wil naar 40% of zo de huur, zeg ik met een knipoog naar meneer de Groop, ja dan moet je ook wel in je programma tientallen miljarden ervoor uittrekken, want anders is het een totaal onrendabele business case, als je ook nog meer de huur wil overhouden.

[2:29:12] Dus daar hangt het ook vanaf en daar, die relatie hoor ik mevrouw Welzijn nog niet direct leggen, van welke visie heeft ze dan op de betaalbaarheidsmix

[2:29:19] of kiezen meer voor doorstroming in haar benadering, want nagelang je daar op stuurt en je faalkosten inderdaad weet op te lossen, heb je waarschijnlijk afhankelijk van die betaalbaarheidsmix nog steeds wel iets van financiële ondersteuning vanuit het Rijk nodig.

[2:29:35] Hoe kijk je daar tegenaan?

[2:29:37] Mijn vrouwenwelzijn.

[2:29:38] Ja dankjewel voorzitter.

[2:29:40] Iets van financieel overhebben voor, dat klinkt er bij een orde in ieder geval een heel stuk anders dan dat we met elkaar miljarden gaan vergelijken.

[2:29:49] Dus tuurlijk heb je daar ook een rijksbijdrage bij nodig, maar wat ik zeg is dat, want dat is gewoon het belastinggeld waar we het hier over hebben, dus en wat ik zeg

[2:30:00] is dat we ervoor moeten zorgen dat we daar zo min mogelijk van uitgeven en alleen daar waar het nodig is.

[2:30:06] En daar waar je geld kunt winnen door vertragingen op te lossen, daar waar je de gemeente beter in staat kunt stellen om de eigen broek ook financieel op te houden, door ervoor te zorgen dat zij hun kostenverhaal beter kunnen doen.

[2:30:21] Dus datgene wat zij niet kunnen verhalen dat komt nu gewoon komt rekening bij wijze van spreken naar de Rijksoverheid toe.

[2:30:27] Het zou er anders uit kunnen zien als je ervoor zorgt dat de gemeenten zelf veel beter in staat zijn om op financieel gebied hun eigen broek op te houden.

[2:30:36] En wat ik commerciële partijen hoor zeggen, is dat zij niet zozeer rijkschelden nodig hebben.

[2:30:43] Zij kunnen hun eigen business case wel maken, daar komen zij wel uit.

[2:30:47] Maar waar zij tegenaan lopen is de faalkosten van de vertragingen, miljarden op jaarbasis.

[2:30:54] En niet in enig jaar, maar ieder jaar weer.

[2:30:57] En zij zouden ermee geholpen zijn als die faalkosten tot een minimum teruggebracht worden.

[2:31:03] En dan refereer ik ook even aan het amendement van een nieuw sociaal contract om te gaan werken met fatale beslistermijnen op de omgevingsvergunning.

[2:31:11] Als daar de vertraging uitgedrukt kan worden, dan levert dat geld en tijd op.

[2:31:17] En daar is natuurlijk ook voor nodig dat in het vooroverleg tussen de partijen, tussen de gemeente en de marktpartijen en de corporaties, dat er ruimte is om problemen op te lossen voordat je überhaupt het vergunningstraject ingaat.

[2:31:33] Garbage in is garbage out en dat kost alleen maar ontzettend veel geld.

[2:31:38] Goed, ga u snel verder met de beantwoording mevrouw Welser.

[2:31:53] Dank u wel, voorzitter.

[2:31:55] Er zijn wat vragen ook gesteld over de wooncoöperaties.

[2:31:59] Mevrouw Welzijnstop, u heeft voordat u verder gaat met de wooncoöperaties nog een vraag van mevrouw Posma over het blokje fiscaliteit, het blokje hiervoor.

[2:32:10] Dank, voorzitter.

[2:32:10] In de eerste termijn hebben we het ook veel over fiscaliteit gehad en het belang eigenlijk gewoon te toetsen hoe we dat moeten gaan doen voordat het wordt ingevoerd, zodat we inderdaad niet het huis bouwen, maar de ruiten.

[2:32:23] ingooien.

[2:32:26] Vaak kunnen mensen dan ook denken ja als je zo'n toets invoert dan ben je weer aan het vertragen of dan ben je weer veel administratieve lasten aan het veroorzaken.

[2:32:34] Kan mevrouw Welzijn haar visie geven van hoe zo iets eruit zou moeten zien of het echt gewoon simpel kan?

[2:32:41] Mevrouw Welzijn.

[2:32:43] Ja dank u wel voorzitter.

[2:32:47] Voorkomen is beter dan genezen.

[2:32:49] Dus alles wat je aan de voorkant regelt, dat scheelt ontzettend veel aan de achterkant.

[2:32:55] Dus een goede toets aan de voorkant tussen fiscaal beleid en woonbeleid is ontzettend belangrijk.

[2:33:00] En hoe kan dat er nou concreet uitzien?

[2:33:04] Ik kan dat nog verder uitschrijven, maar in ieder geval om daar alvast iets met u over te delen.

[2:33:10] Alle wetsvoorstellen en alle algemene maatregelen van bestuur,

[2:33:15] een gevolg hebben voor woningbouw, die een gevolg hebben voor de woonlasten en de betaalbaarheid, die gaan over grond- en vastgoedprijzen, fiscale instrumentarium, staatssteunregels, die komen in aanmerking voor een toets aan de voorkant.

[2:33:31] Dus je kunt heel duidelijk aanwijzen waar en wanneer je dat zou moeten doen.

[2:33:37] En in de vooranalyse identificeer je dan dus waar de raakvlakken zitten tussen datgene wat je voornemens te doen bent en waar dat een uitwerking op heeft.

[2:33:47] En vervolgens kan je daar een effectenanalyse op doen.

[2:33:52] Waaruit blijkt en wat je dan aan de Kamer kan voorleggen wat de uitkomst is van als je zo'n betaalbaarheidstoets doet aan de voorkant.

[2:33:59] Of je doet een marktdynamiek toets.

[2:34:01] Dan betrek je ook het veld bij de dingen die je voornemens bent te gaan doen.

[2:34:07] En kun je dat ook meenemen in de besluitvorming en de borging die je dan met elkaar hebt.

[2:34:17] Ik ga nu verder met de beantwoording.

[2:34:21] Ja, de wooncoöperaties.

[2:34:24] Er kwam ook een vraag vanuit mevrouw Weyenas van de BBB, die zei mevrouw Welzijn pleit voor wetgeving specifiek voor een derde sector en dat de regering in haar beantwoording

[2:34:39] of in ieder geval in haar reactie op de initiatiefnota heeft aangegeven dat dat niet echt helpt om de financiering rond te krijgen.

[2:34:50] Wij hebben natuurlijk ook daar in ons huiswerk gedaan en gesproken met partijen die gewoon daadwerkelijk een wooncoöperatie willen starten.

[2:35:00] Ik heb er ook in het veld veel ervaring mee en dan vooral met een groep ongelooflijk enthousiaste mensen, ouders bijvoorbeeld van een kind met een handicap die graag zelf een woongelegenheid willen bouwen of wie dan ook.

[2:35:13] En heel vaak sterft dat toch heel langzaam een stille dood.

[2:35:18] We hebben op dit moment ongeveer 200 van dat soort initiatieven die ergens tussen ideevorming en het slagen van dat idee zitten.

[2:35:28] Terwijl de wettelijke mogelijkheid in de woningwet is al sinds 2015 is die er.

[2:35:33] Maar het komt maar niet van de grond.

[2:35:35] En dat komt omdat de wooncoöperatie zowel juridisch gezien als financieel gezien een heel onduidelijk vehikel is.

[2:35:43] Banken weten letterlijk niet wat ze ermee aan moeten.

[2:35:47] En door de entiteit gewoon te verankeren in wetgeving maak je helder voor de kredietverstrekker waar die mee te maken heeft en hoe die dat zou kunnen adresseren.

[2:35:58] Dus wij hebben het idee dat het wel degelijk belangrijk is

[2:36:01] En we zien ook de eerste enthousiaste reacties uit het veld op de initiatiefwet van SP, mevrouw Beckerman, van partijen die dit ook daadwerkelijk zelf willen doen, dat het echt helpt om duidelijk te maken wat is het juridisch, wat is het financieel, zodat zij beter toegang krijgen tot financiering.

[2:36:20] En dat zal geen 100% zijn, maar wel veel meer dan nu.

[2:36:33] Ik denk dat ik ze allemaal gehad heb, maar anders hoor ik het graag van u. Het is wel een hele happening met al die mapjes.

[2:36:44] Maar volgens mij kom ik nu aan bij sociale woningbouw.

[2:36:48] en de definitie daarvan.

[2:36:50] We hebben het zo net ook al eventjes erover gehad hoe belangrijk het is om heel exact te weten waar je het over hebt als je het hebt over een sociale huurwoning zodat je voorkomt dat er oneigenlijk gebruik van gemaakt wordt door een groep die het eigenlijk niet nodig heeft en dat je dan maar iedere keer bij moet blijven bouwen voor de mensen die het wel nodig hebben.

[2:37:09] En de ChristenUnie stelde de vraag, de heer Grinwis,

[2:37:13] die zei van in de initiatiefnota mis ik het punt van de verruiming van de sociale sector.

[2:37:19] En de heer Greenwish vroeg zich af of ik daarop zou willen reflecteren.

[2:37:26] Ik mis die verruiming niet.

[2:37:29] Die verruiming is namelijk nu al wettelijk verankerd.

[2:37:33] Dus nu al is het zo dat corporaties 15% van de huizen die na een verhuizing vrijkomen

[2:37:41] vrij mogen toewijzen.

[2:37:44] Er zit niet eens een bovenkant, er zit geen plafonnetje aan het inkomen wat je dan moet hebben.

[2:37:49] Of het aantal personen waar je een huishouden mee vormt.

[2:37:53] Dus die mogelijkheid die is er al.

[2:37:56] Maar daar wordt maar mondjesmaat gebruik van gemaakt.

[2:37:59] Ik denk dat we misschien landelijk op 2, 3 procent uitkomen.

[2:38:02] En hoe komt dat nou?

[2:38:03] Dat komt omdat we schaarste hebben.

[2:38:05] Dus ook hier geldt dat de wooncrisis het hebben van dat actuele tekort ervoor zorgt dat instrumenten die we nu al hebben, we hebben dus geen nieuwe instrumenten nodig, niet adequaat ingezet kunnen worden.

[2:38:18] En dan zag ik een vraag van de SP die zich afvroeg of het Weense model, ik dacht dat nog een andere partij daarover hoorde, of dat niet het goede voorbeeld zou kunnen zijn voor Nederland.

[2:38:32] En dat heb ik toevallig, want er was een opinieartikel in de Trouw een paar weken geleden, ben ik daar dus even ingedoken.

[2:38:39] En het gras lijkt natuurlijk altijd groener bij de buren, maar zoals ik net ook in de interruptie met de heer Mooyman aangaf, we hebben in heel Europa een wooncrisis.

[2:38:48] En die uit zich op verschillende manieren.

[2:38:51] Maar het Weense model heeft een heleboel mooie voordelen, maar heeft ook zeker nadrukkelijk een aantal nadelen, al was het maar omdat we nou eenmaal niet in het paradijs wonen.

[2:39:01] En een van die nadelen is dat als je eenmaal zo'n woning bemachtigd hebt,

[2:39:06] dat mensen dan ook gewoon niet meer weggaan.

[2:39:09] En waar naartoe?

[2:39:10] Want ook daar geldt, net als wat we hier zien, dat het segment wat daar dan net weer boven zit, dat dat onvoldoende aanwezig is, onvoldoende aantrekkelijk is, waardoor je dus letterlijk blijft hangen in zo'n woning.

[2:39:23] En wat je ook ziet is dat dan dus nieuwkomers, je jongeren, je starters, je jonge gezinnen, dat die niet kunnen instromen in die woningen.

[2:39:33] Waarom?

[2:39:33] Omdat die bezet gehouden worden door mensen die vervolgens niet kunnen doorstromen.

[2:39:37] Dus nee, er is geen enkel woningmarktsysteem wat uitsluitend voordelen kent.

[2:39:42] We hebben in Nederland een woningmarktsysteem wat een lange traditie kent, wat in heel veel wetgeving is ingebed en volgens mij moeten we er hartstikke trots op zijn op wat wij hier hebben en moeten we er vooral voor zorgen dat datgene wat we hebben goed benut wordt.

[2:40:02] En dan heb ik nog een vraag van de SP van mevrouw Beckerman.

[2:40:07] die aangeeft van, zou er niet meer zeggenschap moeten komen voor huurders?

[2:40:14] Zouden we niet weer terug moeten gaan naar de verenigingen?

[2:40:17] Toen wij in 1901 de woningwet kregen, toen waren het vooral verenigingen die opgericht werden.

[2:40:24] En ergens langs de tijdslijn is de behoefte ontstaan om daar stichtingen van te maken.

[2:40:31] En de zeggenschap van huurders is toen geregeld in de overlegwet.

[2:40:37] Dat is een wet die we al hebben.

[2:40:39] Daar zitten alle onderwerpen in waar huurders hun zegje over kunnen doen.

[2:40:44] Hele kruisjeslijsten zijn er, dat je goed kunt volgen als huurdersorganisatie waar je allemaal je zegje over te doen hebt.

[2:40:53] Dus ik zie niet in waarom we van de stichting weer terug zouden moeten gaan naar de vereniging, omdat we de huurdersparticipatie heel netjes in de overlegwet geregeld hebben.

[2:41:07] Volgens mij heb ik dan alle vragen gehad, voorzitter.

[2:41:12] Ik zie nog een interruptie van mevrouw Postma.

[2:41:15] Ja, dank, voorzitter.

[2:41:16] We hebben het nu over de definitie, volgens mij, van de sociale huur.

[2:41:20] We hadden daarvoor over het blokje van de coöperaties.

[2:41:22] Nou, die kunnen inderdaad ook gezien worden als een vorm van sociale huur.

[2:41:27] We hebben het initiatiefwetsvoorstel van mevrouw Beckerman en ook NEC is enthousiast over coöperaties.

[2:41:35] Als we naar de verhoudingen kijken van de sociale huur, coöperaties en het marktonderdeel daarvan, wat voor deel neemt de coöperatie dan op in het begrip van de vrouwelzijn?

[2:41:48] Ik pak een heel klein aanloopje, want mij schiet in ieder geval te binnen dat ook de heer De Hoop op een gegeven moment een vraag gesteld heeft over wat exact de demarcaties kunnen zijn van hoeveel procent sociaal wil je dan en hoe zit dat met de andere segmenten.

[2:42:02] Aandeel van de wooncoöperatie wordt verder uitgevraagd door mevrouw Posma.

[2:42:06] En daar geldt voor dat we vanuit de woonbehoefte moeten redeneren.

[2:42:12] En het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Oordeling brengt iedere jaar weer in kaart wat die woningbehoefte is.

[2:42:20] Dus dat weten we hartstikke goed.

[2:42:22] Wat we ook weten is dat mensen daar niet vrij in kunnen opereren omdat ze tegen allerlei belemmeringen aanlopen.

[2:42:29] Een hospitaverhuurder is iemand die een wooncoöperatie wil stichten

[2:42:34] een collectief particulier opdrachtgeverscollectief wat een eigen huis wil bouwen, of het nou een marktpartij is die een gemengd bouwproject wil doen.

[2:42:45] Iedereen loopt tegen allerlei inefficiënte regels aan.

[2:42:50] Dus daarom herhaal ik hierbij wat ik net al eerder aangaf, dat het ontzettend interessant is om te kijken hoe je dat dus kunt wegnemen, allerlei belemmeringen, zodat mensen een vrije keuze kunnen maken.

[2:42:59] En voor een nieuw sociaal contract is dat een redelijk fundamenteel iets.

[2:43:03] Dat staat ook echt in de grondbeginselen van onze partij, dat mensen autonoom keuzes moeten kunnen maken over hoe ze willen wonen, wat ze daarin zelf willen doen en wat niet.

[2:43:15] Dan ga ik mevrouw Welzijn hartelijk bedanken voor haar beantwoording en dan gaan we nu over naar de minister voor haar reactie.

[2:43:23] Dank u wel, voorzitter.

[2:43:27] Voorzitter, om te beginnen, dank aan het lid Welzijn voor haar initiatief Nota.

[2:43:34] April van dit jaar heb ik een brief gestuurd met haar in de reactie op de voorstellen die ze gedaan heeft.

[2:43:43] Daar kom ik later ook nog op terug, maar wat het hele positieve hier aan is, is dat eigenlijk het grootste probleem van Nederlanders, namelijk hoe kom ik zo snel als mogelijk aan een betaalbaar huis, woningcrisis noemt mevrouw Welzijn het, dat dat vandaag nog weer eens een keer nadrukkelijk de aandacht heeft.

[2:44:08] Waar ik ook blij mee ben, is dat mevrouw Welzijn ook heel nadrukkelijk

[2:44:13] volkshuitvesting aan woningmarkt koppelt, want dat zijn wel de beide zijden van de medailles waar je het hier over hebt.

[2:44:22] Woningen komen namelijk niet van een lopende band af of groeien ergens aan een boom.

[2:44:30] Woningen, daar heb je partijen voor nodig.

[2:44:32] Marktpartijen, investeerders, ontwikkelaars, bouwbedrijven, woningcorporaties, overheden om uiteindelijk de bewoners,

[2:44:42] die eromheen wonen, te laten zien wat voor frage wordt toegevoegd, maar uiteindelijk ook de mensen die wanhopig op zoek zijn naar een eigen plekje onder de zon ook te kunnen voorzien van die woning.

[2:44:56] Daarom is het ook zo belangrijk dat met de woontopafspraken alle partijen die we nodig hebben, zich ook hebben gecommitteerd aan het bouwen van die honderdduizend woningen per jaar.

[2:45:06] Meer tempo,

[2:45:08] en afspraken over 30 procent sociaal, twee derde betaalbaar.

[2:45:14] Toen dit kabinet aantrat, hebben we van de onderhandelende partijen 5 miljard voor vijf jaar gekregen voor het bouwen van betaalbare woningen.

[2:45:26] Want als jij eisen stelt aan betaalbaarheid, zit je gewoon heel snel aan een onrendabele top.

[2:45:33] Dus daar is subsidie voor nodig en 2,5 miljard voor de bereikbaarheid daarvan.

[2:45:39] We versterken zo de investeringscapaciteit van gemeenten en werken nauw samen met Marktpartij om de boel vlot te trekken.

[2:45:47] Om meer grip te krijgen op die woningbouw ligt inmiddels het wetsvoorstel regie op de volkshuisvesting in de Eerste Kamer.

[2:45:55] En het is van het allergrootste belang dat die wet voor 1 januari aanvaard wordt, zodat hij dan ook op 1 januari in werking kan treden.

[2:46:06] En de deregulering die ik via programma Stoer voor me heb gegeven, daar heeft u de eerste tranche al van mij ontvangen en ook de reactie daarop.

[2:46:20] De wet- en regelgeving die daarvoor geschrapt moet gaan worden, ja, voor het schrappen van regels heb je een wetsvoorstel nodig of een voorstel van een ANVB nodig, want je zult de algemene maatregelen van bestuur waar de regels in staan, moeten wijzigen.

[2:46:32] Die gaat binnenkort in consultatie.

[2:46:36] De nota ruimte komt morgen.

[2:46:39] Als het de ministerraad behaagt, moet ik er wel bij zeggen.

[2:46:44] En daar gaan we ook grootschalige woningbouwlocaties aanwijzen.

[2:46:48] Daar gaan we ook gewoon in een nationale omgevingsvisie al die andere locaties aanwijzen.

[2:46:55] De locaties van 2000 woningen, 1000 woningen, 400 woningen en

[2:47:01] Het wijkje erbij gaat daar een plek krijgen.

[2:47:04] Er zijn meerdere moties ook ingediend in de Kamer en aangenomen waar dat onderdeel van is en dat gaat ook een plek krijgen in de notaruimte.

[2:47:16] Zeker zijn er nog vragen te stellen over de fiscaliteit, voorzitter.

[2:47:23] Nou, binnenkort komen we met het onderzoek waar wat gedaan wordt van wat is hier nou aan de hand.

[2:47:29] Hoe ziet de fiscaliteit eruit?

[2:47:32] Wat is er nodig om uiteindelijk de doelstellingen ook te kunnen halen?

[2:47:36] En zo zijn we op al die verschillende onderdelen, voorzitter, zijn we echt stappen aan het zetten.

[2:47:42] Dus toen de heer Grinwis, voorzitter, net in zijn betogend had dat ik vooral bezig ben met beleidsprosa, toen noemde hij heel concreet, noemde hij eigenlijk heel concreet twee wetsvoorstellen.

[2:47:56] die ik naar waar ik mee bezig geweest ben.

[2:48:00] Dus alles behalve proza, voorzitter, want beleidsproza, dat klinkt bij mij toch een beetje als heel veel papier en lippendienst, terwijl ik altijd de daad bij mijn woord voeg en ook vervolgens met wetten kom of de aanpassing van regels kom om uiteindelijk het doel ook te bereiken, voorzitter.

[2:48:23] En, voorzitter, in de kabinetsreactie, en dan ben ik door mijn inleiding heen, voorzitter, in de kabinetsreactie heb ik laten zien wat de inzet van het kabinet is op de geraagde reacties uit de initiatiefnota.

[2:48:38] We zijn een fonds gestart om langjarig wooncorporaties en andere bewonersinitiatieven te financieren.

[2:48:47] We zorgen ervoor dat betaalbare koopwoningen worden gebouwd en ondersteunen starters via het fonds betaalbare koopwoningen.

[2:48:54] met dank aan de Kamer, waaronder ook zeker de heer Grindewisk, ik heb zijn naam net ook al genoemd, maar ook zeker de heer De Groot.

[2:49:04] We hebben in de wet regie op volkshuisvesting gelijkwaardige voorwaarden opgenomen voor sociale huur, of het nou gebouwd wordt door de markt of door woningcorporaties.

[2:49:14] We werken aan een samenhangend woon- en fiscaal beleid om het investeringsklimaat te verbeteren.

[2:49:20] en sturen op het terugdringen van het woningtekort naar 2%.

[2:49:23] Voordat hij verder gaat, een interruptie van de heer Grenwes.

[2:49:30] Voorzitter, bedankt.

[2:49:32] Ik ben best bereid het wel terug te nemen, want de minister heeft wel gelijk.

[2:49:34] Ze stuurt best wel wat wetsvoorstellen naar de Raad van State, ook wetsvoorstellen die ik zelf niet zou versturen, dus dat is waar.

[2:49:44] Mijn vraag is...

[2:49:47] Mijn vraag is een andere, over die fiscaliteit en volkshuisvesting.

[2:49:55] Wanneer komt het naar de Kamer?

[2:49:56] Is dat dan ook een analyse inclusief potentiële opties en dekkingsopties?

[2:50:05] Wat moet ik me er precies bij voorstellen?

[2:50:06] Want het is wel prettig natuurlijk als we een stuk krijgen met handelingsperspectief en niet alleen met een antwoord op van ja, de fiscaliteit zit het investeringsklimaat in woningbouw behoorlijk in de weg.

[2:50:17] Voorzitter, ik vind het lastig om hier op vooruit te lopen, want het is niet iets wat ik alleen doe.

[2:50:22] Ik doe dat samen met mijn collega, de staatssecretaris van Fiscaliteit.

[2:50:28] En uiteraard is de minister van Financiën ook buitengewoon geïnteresseerd in wat daar allemaal bedacht wordt.

[2:50:36] Dus ik kan hier gewoon nu niet op vooruit lopen.

[2:50:41] Over twee weken, binnen een week of twee.

[2:50:43] Ja, dat komt heel snel.

[2:50:44] Het is bijna klaar.

[2:50:45] We moeten alleen nog met elkaar in het kabinet.

[2:50:48] ook bespreken hoe we hier een kabinetsstandpunt over innemen, maar de verwachting is dat dat over een week of twee naar uw Kamer komt.

[2:50:59] Ja, voorzitter, ik heb vier mapjes.

[2:51:05] Sociale huur, aanbod, instandenhouding en huurtermijs.

[2:51:09] Fiscaal, maar daar heb ik eigenlijk nu al antwoord op gegeven, voorzitter, door de interruptie van de heer Grinwis.

[2:51:15] Ja, dan kunnen die nieuwsgrappen wat mij betreft... Ja, die heb ik al opzij, die heb ik al omgetraagd.

[2:51:20] Dan heb ik nog de overige onderwerpen, voorzitter.

[2:51:25] Stikstof, hospita en koop-start-instrumentarium.

[2:51:30] En dan, ja, voorzitter, dat moet u zelf maar zeggen, want het is absoluut niet onderdeel van dit debat vandaag.

[2:51:36] Maar er zijn ook een aantal vragen aan mij gesteld over wetsvoorstel voorrang statushouders.

[2:51:44] Dus ik kan er wel iets over zeggen, maar het is absoluut niet het onderwerp van dit debat.

[2:51:50] En ik vind het eigenlijk ook wat onrecht doen aan alle inspanningen van mevrouw Welzijn en haar ondersteunen.

[2:51:56] Maar dat kunt u dan lekker over nadenken en dan merk ik dat vanzelf wel.

[2:52:00] Voorzitter.

[2:52:06] Eerst een vraag van mevrouw Potsma.

[2:52:09] Tevens meteen uw laatste, mevrouw Potsma.

[2:52:13] Dank voorzitter.

[2:52:19] Goed dat de minister hier is.

[2:52:23] We lazen vanochtend ook dat het aantal sleuteloverdrachten erg achter blijft met wat wij eigenlijk zouden willen met elkaar.

[2:52:35] De minister geeft al aan, er komen wetten naar de Kamer toe.

[2:52:40] Ik ben bezig met beleid.

[2:52:42] Maar het feit is dat die bouwproductie op dit moment het laagste is in jaren.

[2:52:48] Wat gaat de minister nog concreet doen om ervoor te zorgen dat we met elkaar, dus investeerders, mensen die bezig zijn met bouwen, toch zo snel mogelijk die sleuteloverdrachten kunnen realiseren?

[2:53:02] Ja, voorzitter, deze zat in mijn mapje, dus die was vanzelf gekomen, voorzitter.

[2:53:10] Dit gaat over... Nou ja, dit is bij mij aanbod.

[2:53:16] Zoals ik net al zei, nieuwe woningen rollen niet van een lopende band af.

[2:53:21] Daar gaat een heel proces aan vooraf.

[2:53:24] En ik heb het afgelopen ruime jaar ook meerdere brieven aan u gestuurd waarin ik ook elke keer uiteenzet wat de omstandigheden zijn.

[2:53:35] Slechte economische omstandigheden voor de bouw van een aantal jaren geleden,

[2:53:39] onder andere de toen stijgende rente in 2022, leidde tot minder bouwvergunningen in 2023 en daardoor nu tot een bouwdip en dus minder realisaties.

[2:53:54] We zien ook dat al sinds maart vorig jaar het aantal woningen waarvan de bouw is gestart flink is toegenomen.

[2:54:01] Dan gaan we terugzien in een stijging van het aantal gerealiseerde woningen en dus, zoals mevrouw Posma dat zo mooi zegt, sleuteloverdrachten.

[2:54:09] De economische omstandigheden voor de woningbouw blijven ook positief.

[2:54:13] Nou, de vraag.

[2:54:16] Daar is het probleem niet.

[2:54:17] Die is gigantisch.

[2:54:19] En de bouwverwachting van ABF is dan ook dat de realisaties gaan aantrekken en dat we in 2027 naar die honderdduizend nieuwbouwwoningen komen.

[2:54:29] Maar voorzitter, ik doe natuurlijk veel meer dan alleen dit.

[2:54:33] In al die aangepaste wet- en regelgeving die ik naar de Raad van State stuur, zit ook bijvoorbeeld het mogelijk maken van het vergunningvrij bouwen van mantelzorgfamiliewoningen op achtererven.

[2:54:45] Dat is een keer door een mantelzorgenorganisatie doorgerekend en die kwamen zo door de oogharen tot honderdduizend achtertuinen waar dit in zou passen.

[2:54:54] En je ziet trouwens ook geregeld in de pers daar mooie voorbeelden van.

[2:54:59] Volgens mij vorige week nog Helmond uit mijn hoofd gezegd.

[2:55:03] Dus dat is ook iets waar we mee bezig zijn, hospitaverhuur.

[2:55:07] Dat wetsvoorstel is in consultatie geweest.

[2:55:11] Dat wordt nu verwerkt.

[2:55:12] En ik wil dat binnen aanzienlijk korte tijd naar de Raad van State sturen voor advies.

[2:55:19] Dat is de vervolgstap natuurlijk, voorzitter.

[2:55:21] Dus dan moet het naar de Raad van State.

[2:55:22] Wie er geen wist, dacht, wat, Raad van State?

[2:55:24] Dat denk ik ook wel eens, voorzitter.

[2:55:28] En dan vervolgens weer verder om ervoor te zorgen dat studenten makkelijker een hospitaal kunnen vinden omdat de regelgeving versoepeld wordt.

[2:55:39] Zodat ook iemand zegt, nou, dat zou misschien wel wat voor mij kunnen zijn.

[2:55:43] Om maar eens twee voorbeelden te noemen, voorzitter.

[2:55:46] Dus ik ben echt met alles wat in mij zit, en dat is een hoop, bezig om ervoor te zorgen dat we én zorgen dat die woningbouw aantrekt, maar ook op andere manieren aan zorgen voor het toevoegen,

[2:55:58] van voordeuren, laat ik het zomaar doen, soms gedeelde voordeuren, maar in ieder geval dat iemand een eigen plekje kan vinden.

[2:56:11] Een van de andere zaken die echt moet gebeuren is het oeverloos eindeloos overleggen voorafgaand aan een omgevingsplan en een omgevingsvergunning waarmee gebouwd kan gaan worden.

[2:56:25] Niet voor niets zijn Nepron, Edens en ik gestart met de doorbraak aanpak.

[2:56:32] En voorzitter, Nederland wil regie.

[2:56:35] Nou, Nederland kan regie krijgen.

[2:56:39] Want het kan gewoon niet meer.

[2:56:42] Het bestaat gewoon niet meer dat je jaren met elkaar overlegt over een locatie en toch is het gebruik.

[2:56:51] Nou, een van de doorbraaklocaties die genoemd zijn bij de woontop van december vorig jaar is bijvoorbeeld Haarlemmermeer.

[2:57:00] En ik heb gewoon ook aan Haarlemmermeer laten weten dat ik gewoon binnen een week of twee een besluit wil.

[2:57:09] En als dat ze niet lukt, dat ik dat dan voor ze wil gaan nemen, liever niet voorzitten, want ik vind gewoon dat gemeentes

[2:57:19] de daad bij het woord moeten gaan stoppen en de besluiten moeten gaan nemen die nodig zijn om de boel vlot te trekken, om ervoor te zorgen dat uiteindelijk die bouw gestart kan worden.

[2:57:38] Ja, voorzitter, inderdaad hierop verdergaande, want ik vind het hartstikke goed dat de minister uiteindelijk tegen de gemeente zegt van nou, er moet nu echt een besluit worden genomen om te gaan bouwen.

[2:57:50] Ik zie ook in de doorbraaklocaties zoals die eerder zijn gehanteerd, een aantal locaties waarvan ik weet dat daar weliswaar bestuurlijke akkoorden over zijn, maar dat er tegelijkertijd tussen bijvoorbeeld provincies en gemeenten worden gezegd van nou,

[2:58:06] Laten we nog maar even wachten tot bijvoorbeeld windturbines ergens onherroepelijk zijn vergund.

[2:58:11] Dat duurt natuurlijk ook vele jaren.

[2:58:13] Dus ik zou eigenlijk ook aan de minister willen vragen en ik weet ook dat zij die inzettingskracht toont hoor.

[2:58:18] Maar om ook op dat soort casussen te blijven zeggen dit kan geen jaren duren voordat zo'n woningbouwplan

[2:58:25] echt gelanceerd wordt.

[2:58:26] Zelfs zo is er een bestuursakkoord of zijn gemeenten en provincies samen bezig met zo'n project.

[2:58:32] Dan nog zou het niet jaren moeten kunnen duren voordat er gebouwd gaat worden.

[2:58:36] En ik zou ook graag daar de reflectie van de minister op hebben dat het toch op een of andere manier tijdig op dat soort projecten gestuurd wordt.

[2:58:44] Dat doen we, voorzitter.

[2:58:48] De doorbraak aanpakken, de drie, de doorbraaklocatie die we in december

[2:58:52] vorig jaar genoemd hebben, daar heb ik er net een van genoemd.

[2:58:56] We hebben er nog een aantal genoemd, daar wordt ook op dezelfde manier, wordt daar met zachte hand toch vrij dwingend verzocht en geduwd naar oplossingen.

[2:59:12] Want het zit vaak gewoon in discussies, stokpaartjes, overtuigingen,

[2:59:18] die op zichzelf allemaal gerechtvaardigd zijn, he, voorzitter.

[2:59:22] Het is niet zo dat er gekke dingen bedacht worden.

[2:59:25] Maar op een gegeven moment moet je met elkaar een knoop doorhakken.

[2:59:31] En dan kan je niet altijd alles krijgen wat je wilt, maar dat je dan dat belang van die woningzoekende voor ogen houdt en zegt, nou stoppen we met oeverloos, eindeloos, nu nemen we een besluit.

[2:59:45] En dan wil ik meekijken over de schouders en anders doe ik het voor ze.

[2:59:49] Ik heb natuurlijk ook niet eindeloze ambtenaren.

[2:59:53] Degene die ik heb, die zijn fantastisch.

[2:59:55] Laat dat er ook nog even een keer bijgezegd zijn.

[2:59:59] Maar dit gevoel van noodzaak, van urgentie moet echt gaan landen aan de tafel van de mensen die deze gesprekken voeren.

[3:00:14] De heer De Hoop vroeg aan mij, hoe ga ik er nou voor zorgen dat het aantal sociale huurwoningen niet gaat krimpen?

[3:00:20] In de nationale prestatieafspraken hebben we daar afspraken.

[3:00:23] In de nationale prestatieafspraken hebben we afspraken gemaakt.

[3:00:28] 30.000 per jaar vanaf 2029, waarbij we zelf streven om dit aantal in 2027 te halen.

[3:00:35] Want als je in 2027 die 100.000 woningen per jaar haalt, moet je ook die 30.000 sociale huurwoningen gaan realiseren.

[3:00:45] We hebben een realistisch ingroeipad gemaakt op basis van de harde plannen van corporaties en dan kom je gewoon tot de conclusie dat dat de komende jaren gewoon kan.

[3:00:57] Tot 2035 bouwen we woningcoöperaties, daarmee even na verwachting, zo'n 270.000 nieuwe sociale huurwoningen.

[3:01:03] Omdat woningcoöperaties ook woningen verkopen en niet voorzitter omdat ze dat lekker vinden, maar omdat de kwaliteit zo slecht is dat de enige oplossing sloop- en nieuwbouw is.

[3:01:16] Dat betekent dat na woningen verkopen en slopen groeit de sociale huurwoningvoorraad tot 2035, na verwachting met circa 128.000 woningen.

[3:01:33] Want wat je vaak ook ziet, dat als er dan gesloopt wordt, wordt er vaak meer toegevoegd.

[3:01:40] Dus er zijn natuurlijk wel geluiden in dit debat die dit allemaal heel erg slecht en heel erg beroerd vinden.

[3:01:47] Alles is er echt op gericht om de kwaliteit van die woningen die echt heel slecht zijn uiteindelijk via sloop en nieuwbouw te verbeteren.

[3:01:53] Helaas is dat vaak de voordeligste en snelste manier om ook echt die kwaliteit toe te voegen.

[3:02:07] En in de streefcijfers van die nationale prestatieafspraken is rekening gehouden met de demografische ontwikkelingen en de behoefte aan sociale huurwoningen.

[3:02:20] Dus uiteindelijk, voorzitter, wordt het wel minder doordat je verkoopt, want dat wordt niet overal gecompenseerd, maar sluit het wel aan bij de behoefte die er is als je kijkt naar de demografische ontwikkelingen en de inkomensniveaus die daarbij horen.

[3:02:36] U heeft een interruptie van de heer Grenwens, die zou ik wel eersten, en daarna de heer De Hoop.

[3:02:41] Ja, voorzitter, ik ken natuurlijk de nationale prestatieaanspraken en ik ken de wet regie en ons verworpen amendement.

[3:02:49] Dat weet ik allemaal, maar er zitten natuurlijk twee pijnpunten in.

[3:02:52] Wat is uiteindelijk die bruto doelstelling van 30.000?

[3:02:57] Wat zou er netto dan uitkomen?

[3:02:58] Is dat dan 29.500?

[3:03:01] Is dat 29?

[3:03:01] Is dat nog minder?

[3:03:03] Dat is het ene issue.

[3:03:04] Het andere is het aandeel.

[3:03:06] We hebben niet voor niks een nieuwbouwdoelstelling van 30% sociale huren.

[3:03:10] Maar wat betekent dat nou voor de aandeelontwikkeling in al die gemeenten in Nederland?

[3:03:14] Er stond een artikel in Trouwen, onderzoek van Cody Horstenbach, minister welbekend, en die wijst op het probleem dat die dalende trend van jaren, ondanks alle inspanningen in nationale prestatieafspraken en de wetregie, niet zal worden gekeerd.

[3:03:31] En als je dan kijkt naar de ABF en de inschatting van wat er nodig is in het inkomensegment dat recht heeft op de sociale huur, dat is toch een percentage wat tegen de dertigaar zit, van zo rond de 29 procent heeft dat nodig.

[3:03:44] Dus hier is wel een ontwikkeling gaande die we niet keren met alleen maar de focus op het aantal van dertigduizend woningen, want dan loop je tegen die twee zaken aan van het saldo en het aandeel.

[3:03:55] En hoe ziet de minister dan haar regiefunctie, als minister van regie eigenlijk van volksgesvesting,

[3:04:01] om daar op te sturen?

[3:04:05] Nou, voorzitter, ik heb hier de afspraken en de afspraken volgens mij liggen van de NPA.

[3:04:10] En ik pak even 2027.

[3:04:14] Erbij dus de nieuwbouw van sociale huur is 24.000 en nog wat.

[3:04:20] De sloop is 8.000 en nog wat.

[3:04:24] De verkoop aan eigenaren, eigenarenbewoner is 4.000.

[3:04:32] Netto groei van de woningvoorraad is 11.000 en nog wat.

[3:04:36] En netto groei cumulatief is dan 31.000.

[3:04:38] Dat is wat bijvoorbeeld de cijferreeks voor 2027 aangeeft.

[3:04:45] En zo zitten er in die nationale prestatieafspraken zit een tabel met daarin cijfers waarin het naar de jaren oploopt.

[3:04:55] Dat zijn de afspraken die we gemaakt hebben.

[3:04:59] Dit wordt ook allemaal steeds doorgerekend.

[3:05:01] Ik heb toevallig vandaag nog weer, ik heb geregeld een bestuurlijk overleg, VRO, dat is met gemeenten en provincies.

[3:05:11] En daar hebben we hier ook nog eens keer over doorgesproken, ook over de wetregie, ook daar echt het verzoek aan de Eerste Kamer, zorg nou dat die wet er snel doorkomt, want daar zit gewoon die 30 procent sociaal, twee derde betaalbaar in, op regional niveau.

[3:05:25] Voorzitter, de heer Grimwees was volgens mij ook degene die zei zo naar voor rust in deze hele discussie.

[3:05:34] Dus ik wil hier wel graag aan vasthouden zodat ontwikkelaars, gemeenten, investeerders gewoon weten dit is wat we moeten doen en dat blijft de komende tijd zo.

[3:05:53] Hij heeft nog één interruptie.

[3:05:55] Ja, u heeft er nog eentje.

[3:05:58] Voorzitter, dat snap ik.

[3:05:59] En ik pleit ook helemaal niet voor het openbreken van nationale prestatieafspraken.

[3:06:03] Ik was juist blij met de woontop van de minister dat ze voor tien jaar afspraken heeft gemaakt, inclusief die gematigde huurstijging.

[3:06:10] Ik sta daar helemaal achter.

[3:06:12] Alleen, dat ventiel van die netto toevoeging, omdat het niet bruto is, hier geen netto, 30.000,

[3:06:20] ...gaat gepaard met sloop, met verkoop, et cetera, wat de minister ook op basis van het jaar 2027 net zei.

[3:06:27] Dus dat is probleem één.

[3:06:27] En het andere probleem is, je ziet wel het aandeel langzamerhand dalen.

[3:06:31] En als je kijkt naar dat dalende aandeel...

[3:06:34] Hoe verhoudt zich dat met de behoefte van de Nederlandse bevolking?

[3:06:37] Dat is eigenlijk de kernvraag, minister.

[3:06:38] Die behoefte van de Nederlandse bevolking is redelijk stabiel, zit dicht tegen die 30% sociale huur aan.

[3:06:44] En als je het aandeel alsmaar afneemt, dan hebben we toch op lange termijn nog steeds een probleem, ondanks die prestatieafspraken, waar ik op zich achter sta.

[3:06:54] Ja, voorzitter.

[3:06:56] Dit is een vraag die ik hier nu niet kan beantwoorden, want dan moet ik nu uit mijn hoofd

[3:07:03] De stelling die de heer Grimbes hier neerzet, die vrij technisch is, moet ik gaan beantwoorden met, oké, wat is dan het aandeel van mensen met een inkomen tot aan de liberalisatiegrens, laat ik het zo maar even noemen, de oude liberalisatiegrens, laat ik het zo maar even noemen.

[3:07:21] Dan moet ik ook weten, is daarin meegenomen dat mensen niet meer gaan werken vanwege het toeslaagstelsel?

[3:07:29] Weet ik niet.

[3:07:30] Terwijl als we daar eens iets aan kunnen gaan doen, dan kunnen mensen meer gaan werken en heb je misschien minder mensen die het aangewezen zijn op sociale huur.

[3:07:44] Dus ik wil dit met alle liefde voor de heer Grimwis uitzoeken, maar dat zal ik dan schriftelijk aan de heer Grimwis beantwoorden.

[3:07:51] Want dat is dan de aannemers in dat artikel in trouw, of die in mijn beleving ook correct zijn.

[3:08:00] Gaan we nu naar de heer De Hoop voor zijn derde interruptie.

[3:08:04] Ik wil wel eventjes op de tijd wijzen, graag de interrupties, maar ook de antwoorden zo kort mogelijk, want het is inmiddels al bijna tien over vier en het debat eindigt om half vijf.

[3:08:13] Nu het woord de heer De Hoop.

[3:08:16] Ja voorzitter, dank en ook dank aan de minister voor de toelichting tot nu toe op dit punt.

[3:08:20] Ik proef bij de minister toch ook wel de erkenning dat ook zij inziet dat los van de doelstellingen die we vast hebben gesteld in de wetregie dat het heel erg lastig wordt om de afname van de sociale huur de komende jaren te keren.

[3:08:33] En ik heb in juli ook de minister een aantal keer

[3:08:36] Soms ook tot mijn verrassing de winstbelasting van woningbouwcorporaties horen benoemen.

[3:08:42] Toen in relatie met de huurbevriezingen zocht de minister ook van wat voor mogelijkheden kun je daar nou doen.

[3:08:47] Maar toen proefde ik toch ook bij de minister dat zij dacht om die nieuwbouw in die sociale sector op gang te krijgen is misschien toch wel verstandig om die winstbelasting voor corporaties.

[3:08:57] af te schabben.

[3:08:58] Ik heb het zo geïnterpreteerd als iets waar de minister toen ook wel zelf actief over nadacht.

[3:09:03] Hoe ziet zij dat om die nieuwbouw binnen de sociale sector op gang te krijgen en ook deze dadende trend te keren?

[3:09:09] Want wat voor percentage je er ook aan koppelt, daar denken we ook anders over, dat is volgens mij wat de minister en ik beiden niet willen.

[3:09:18] Schrappig hoe de heer De Hoop die woorden geïnterpreteerd heeft.

[3:09:22] Ik was toen gewoon op zoek naar een compensatie.

[3:09:26] voor de huurbevriezing.

[3:09:28] Want als je de huur bevriest, dan hebben corporaties minder geld om te investeren in nieuwbouw en verduurzaming.

[3:09:36] Dat moet je compenseren.

[3:09:38] Dat weet de heer De Hoop ook, want die heeft zelf ook eens een keer zo'n actie gedaan.

[3:09:44] Zo'n wetsvoorstel gedaan.

[3:09:45] En een van de manieren om dat dan te doen is via de winstbelasting.

[3:09:53] Dat was het.

[3:09:54] Dat was trouwens een onderwerp wat niet zomaar tot overeenstemming leidde in de Kamer.

[3:10:00] Los nog van het feit dat je dan 1,3 miljard gederfde belastinginkomsten hebt op de rijksbegroting.

[3:10:07] En je moet jezelf moeten realiseren dat je ook voor particuliere verhuurders zoiets zou moeten doen.

[3:10:15] Dus dit is geen beleidswens van mij geweest.

[3:10:18] Dit is één van de opties geweest om uiteindelijk de gederde huurinkomsten goed te maken.

[3:10:26] Ten aanzien van de dalende trend, ik moet mezelf even corrigeren.

[3:10:33] De groei die ik net opnoemde van 31.000, dat is netto groei cumulatief.

[3:10:40] Uiteindelijk, als je kijkt naar nieuw te realiseren, kom je dus in 2029 op 30.000.

[3:10:48] 2028 26.000, 2027 24.000 sociale huurwoningen toe te voegen, waar je dan dus de verkoop en de sloop van af moet halen.

[3:11:04] Dus wat de heer De Hoop zegt is het neemt af, daar heeft hij wel gelijk in, maar tegelijkertijd is er natuurlijk ook bestaande voorraad.

[3:11:14] En je moet goed opletten, maar dat is net een toeverzegging geweest aan de geëergrimdis.

[3:11:20] En je moet goed kijken welke groep mensen heeft nou behoefte aan die woning vanwege hun inkomen.

[3:11:27] Dus niet vanwege dat minder huur betalen altijd fijner is dan meer huur betalen.

[3:11:34] Dat is altijd voor de meeste mensen zo.

[3:11:37] Zeker als je kijkt naar de kwaliteit van de nieuw te bouwen sociale huurwoningen.

[3:11:42] Maar dat is natuurlijk niet de vraag.

[3:11:44] De vraag is welke mensen hebben echt zo'n sociale huurwoning nodig, omdat ze anders niet de huur kunnen betalen?

[3:11:53] Nou, dat is een toezegging aan de heer Grimmers dat ik daar op de schrift ook op terug ga komen.

[3:11:59] Laatste interruptie van de heer De Hoop.

[3:12:01] Ja, dat is prima.

[3:12:05] Ik zou een ander percentage willen en ik kijk ook anders naar de sociale sector als de minister, maar daar gaat het mij nu even niet om.

[3:12:12] Als we met elkaar constateren dat de sociale sector de komende jaren nog afneemt en dat we die 30.000 dus ook niet voor 2030, geloof ik wat de minister zei, 2031 tot 2029, ik weet niet meer precies, als we dat niet op tijd halen, is het dan toch niet een idee om wel te kijken naar het afschaffen van die vpb?

[3:12:31] voor corporaties.

[3:12:32] Want ik bedoel, de minister heeft dat doel ook gesteld.

[3:12:35] Als we dat willen halen en we willen die dalende trend voorkomen, is dat toch niet iets voor de minister om dat toch nog een keer in kaart te brengen, ook voor een volgende formatie of in ieder geval te kijken, kunnen we daarmee die doelen wel halen?

[3:12:47] Want dat is uiteindelijk, los van hoe je daar ideologisch naar kijkt, wel wat wij met de wetregie behelzen.

[3:12:51] Dan wil je dat volgens mij ook zo snel mogelijk doen.

[3:12:53] Als je kijkt naar de vermogenspositie van coöperaties, hebben ze de komende vijf jaar voldoende middelen om de opgave die voor hen ligt, om dat te organiseren.

[3:13:05] Daarna wordt het een discussie.

[3:13:08] Dus dat is ook echt iets wat voor een volgende kabinet, vanuitgaande dat die vier jaar zitten, wel iets is wat ze echt moeten gaan organiseren en klaar moeten gaan zetten voor de tijd daarna.

[3:13:22] Het afschaffen van een belasting is altijd heel erg makkelijk.

[3:13:25] Ik hoorde eerder Hoop niet uit te leggen.

[3:13:27] Die is vast ook bezig met doorrekenen van verkiezingsprogramma.

[3:13:31] Dat je dan 1,3 miljard elders moet vinden om de inkomsten voor het Rijk gelijk te houden.

[3:13:37] Dat is gewoon de consequentie van zo'n politieke wens.

[3:13:42] De vraag is overigens of dit het probleem oplost van te lange procedures en te weinig locaties.

[3:13:51] Ik denk het niet.

[3:13:53] Door in de nota ruimte woningbouwlocaties aan te wijzen, hebben we in ieder geval duidelijk waar we gaan bouwen.

[3:14:02] In de wet regie is opgenomen 30% sociaal op regionale niveau.

[3:14:07] Dus dat is nu ook gewoon einde aan de discussie.

[3:14:09] Dus dat moet ook gewoon gebeuren.

[3:14:11] En dat gaat uiteindelijk de realisatie van sociale huurwoningen vlot trekken.

[3:14:19] Het staat de heer De Hoofd natuurlijk compleet vrij om straks in de onderhandelingen het schrappen van de belasting voor coöperaties op tafel te leggen.

[3:14:31] Voorzitter, dan kom ik naar de vraag om stabiliteit.

[3:14:36] Die onderschrijf ik van de heer Grinwis.

[3:14:40] Stabiliteit wil trouwens niet zeggen dat je niet door moet gaan met het schrappen van regels die de boel frustreren of de boel duurder maken.

[3:14:48] En met het advies door ben ik dat in ieder geval aan het doen.

[3:14:55] Even zien, de heer Moorman vroeg nog aan mij hoe ik nou kijk naar de cijfers ten aanzien van de instroom van mensen naar Nederland in relatie tot het woningtekort.

[3:15:07] Om aan de woningbehoeften te voldoen moet volgens Primos prognose de komende 15 jaar 1,2 miljoen worden gebouwd.

[3:15:15] 45% van die woningen zijn nodig om de bevolkingsgroei op te vangen en die groei komt vrijwel geheel voort uit een positief migratiesaldo.

[3:15:24] Dus daar hoeven we helemaal niet met elkaar geheimzinnig over te doen.

[3:15:28] Dat wordt door iedereen die zich bezighoudt met dit vraagstuk ook onderschreven.

[3:15:36] De overige woningen zijn nodig om bestaande tekort terug te brengen, sloop te compenseren en voor huishouden verdunning want we gaan met steeds minder mensen

[3:15:45] samenwoon.

[3:15:47] Ik vind dat wel een beetje ongezellig eigenlijk, maar dat is staat en uiteraard iedereen uiteindelijk vrij.

[3:15:52] De heer Mooyman, derde interruptie van u.

[3:15:54] Ja, dank u wel, voorzitter.

[3:15:55] En ook dank inderdaad voor de reactie op dit punt, want het gaat ons inderdaad specifiek over dat gezendonderzoek van de NVM, waar dan uit blijkt dat in ieder geval het aantal internationals, om zo maar te noemen, zij zeggen dat het is anderstalig, iedereen die buitenlands is, anderstalig is, dat dat verdubbeld is sinds 2020, als de kopers van een woning, moet ik daarbij zeggen.

[3:16:19] En ook in de huursector zien we natuurlijk steeds

[3:16:22] meer en grote percentages van het aantal internationals dat een woning huurt.

[3:16:30] En wij vragen ons toch af, want een aantal van die zaken, ik noemde het al, Eindhoven, Veldhoven, sommige wijken, inmiddels 50 tot 60 procent van de kopers internationals.

[3:16:40] In Den Haag, Amsterdam, meer dan de helft van de huurders internationals.

[3:16:44] En in ieder geval de nieuwe huurders.

[3:16:47] En dan vraag je toch af, moeten we niet naar een systeem waar we toch onze Nederlandse woningen beter gaan beschermen.

[3:16:55] Binnen Europa zie je dat in een aantal landen.

[3:16:57] In Spanje, je ziet dat ook buiten Europa.

[3:16:59] In Azië dat er bijvoorbeeld geen grond gekocht mag worden, maar alleen een woning gekocht mag worden.

[3:17:05] En de vraag is, ziet de minister ook iets in dat soort maatregelen?

[3:17:10] Dit kabinet, voorzitter, is al bezig geweest met de internationalisering van het hoger onderwijs en dat heeft zijn vruchten al afgeworpen.

[3:17:19] Er zijn minder studenten naar Nederland gekomen, dus daar zie je al effect.

[3:17:25] Ten aanzien van mensen die de heer Mooyman noemde, Veldhoven en Eindhoven.

[3:17:32] Ik denk dat je heel voorzichtig moet zijn in de stelling, poneren, dat dat allemaal wel een beetje minder kan.

[3:17:41] Hetzelfde vind ik ten aanzien van de algemene stelling dat de arbeidsmigratie wel wat minder kan.

[3:17:47] De eerste groep dragen een van de, volgens mij de best functionerende economische regio in Nederland, namelijk rondom AZML.

[3:17:58] En het bouwen van woningen gebeurt voor een groot gedeelte ook door arbeidsmigranten.

[3:18:03] Ik was gisteren met de koning in Assen en daar waren wij in een flat van 15 verdiepingen.

[3:18:09] En een van de vragen die ik daar ook stelde was, hoe is het hier met de arbeidsmigrant?

[3:18:18] Nou, noem het maar op.

[3:18:19] Oekraïners, Spanjaarden, mensen uit Frankrijk.

[3:18:25] Noem het, you name it, en ze liepen in de rondte.

[3:18:29] En als je op een gegeven moment zou zeggen, dat moet stoppen, dan hebben we volgens mij een probleem in de woningbouw, in de wegenbouw, in de logistiek.

[3:18:38] in de horeca.

[3:18:40] Dus in die zin vind ik dat je jezelf ook dat moet realiseren en dan ook de consequentie daarvan dragen als je desal niet ermee vindt dat al deze mensen hier niet meer welkom zouden zijn.

[3:18:53] De heer Mooyman met zijn laatste interruptie.

[3:18:55] Ja, voorzitter, dank u wel.

[3:18:56] Het verzoek om het wel kort te houden, want we hebben nog maar 11 minuten.

[3:18:59] Ja, voorzitter, dat begrijp ik.

[3:19:00] Maar ik heb in de eerste termijn ook spaarzaam geweest met interrupties.

[3:19:05] Dus ik wil dit toch even hier nog een verdiepingslag maken.

[3:19:10] Kijk, ik heb het natuurlijk niet alleen over de Breenpoortregio.

[3:19:13] Ik heb het ook over steden als Amsterdam en Den Haag, maar we zien het ook in Leidsendam-Voorburg, waar er echt gigantische percentages van de nieuwe huurders, bijvoorbeeld in Den Haag, meer dan de helft van de nieuwe huurders, gewoon international is.

[3:19:27] Meer dan de helft van de nieuwe huurders, alle huurders.

[3:19:30] Dat is echt gigantisch.

[3:19:32] En dan moet de minister het toch wel met ons eens zijn dat we daar wel

[3:19:34] enige afremming nodig hebben om ervoor te zorgen dat we die woningen ook behouden voor Nederlandse woningzoekenden.

[3:19:40] Nee, maar daar vinden de heer Mooyman en ik elkaar.

[3:19:45] De gewoonte die we altijd gehad hebben in dit land maakt niet uit welk internationaal gezelschap zich wil vestigen in Nederland.

[3:19:54] Realiseer je even dat daar mensen achter de weg komen die ook allemaal weer gehuisvest moeten worden.

[3:20:00] Dus in die zin was mijn collega van SZW, de heer Van Heijem, die nu niet langer mijn collega is, was ook bezig met arbeidsmigratiebeleid.

[3:20:11] En nu overgenomen door de nieuwe minister van SZW.

[3:20:15] Dus daar wordt wel aan gewerkt, aan een stuk waarin dit ook meegenomen wordt.

[3:20:21] Want nou ja, de tijden van, nou kom maar binnen,

[3:20:25] Het maakt niet uit, we hebben toch een krimpende bevolking.

[3:20:29] Die ligt achter ons.

[3:20:31] Dus daar is de collega van SZW mee bezig.

[3:20:33] Voorzitter, ik ga verder nog met de vraag van NSC-fractie over sturen op 2% tekort.

[3:20:41] Voorzitter, dat doen wij.

[3:20:43] Met de woondeals hebben we dit doorvertaald naar afspraken over concrete aantallen te bouwen woningen per provincie, per woningbouwregio en per gemeente.

[3:20:53] en via de wetregie zorgen dat dit ook niet meer vrijblijvend is.

[3:20:57] Ze krijgen de opdracht dit aantal ook te realiseren en met de nota ruimte komen nu ook gewoon de woningbouwlocaties in de nationale omgevingsvisie de nota ruimte vastgelegd.

[3:21:11] En we monitoren met de landelijke monitor de voortgang zodat de plancapaciteit en de realisatie van woningen ook goed in de gaten wordt gehouden.

[3:21:20] Deze rapportage ontvangt de Kamer twee keer per jaar.

[3:21:23] De laatste was in juni.

[3:21:26] Voorzitter, dan heb ik nog de huurteams.

[3:21:32] Voorzitter, het is belangrijk dat huurders hulp kunnen krijgen bij een huurmisstand.

[3:21:36] En gemeenten zijn met de wet goed verhuurderschap verantwoordelijk geworden voor toezicht erop, waaronder ook te hoog huren door de link met de wet betaalbare huur.

[3:21:45] Gemeenten moeten een meldpunt hebben waar huurders zich tot kunnen richten.

[3:21:49] En zo heb je dan dus in elke gemeente een basisvoorziening

[3:21:52] voor bescherming en ondersteuning van huurders.

[3:21:55] De gemeente kan wel zelf haar toezicht inrichten, bijvoorbeeld door ditzelfde te doen, een huurteam op te zetten of samen te werken met de huurcommissie.

[3:22:07] Gemeenten kennen ten slotte hun eigen woningmarkt best en hebben ook de middelen om dit te doen.

[3:22:13] Dus ik heb geen signalen dat die huurteams aan het verdwijnen zijn.

[3:22:18] Dan kom ik bij de hospitaalwet, heb ik net al gezegd.

[3:22:22] dat ik heel snel het rapport voor advies aan de Raad van State zal sturen.

[3:22:27] De vraag over effectiviteit van koopstart instrumenten, of die wel vindbaar zijn en bruikbaar zijn.

[3:22:35] Verschillende partijen bieden die instrumenten aan.

[3:22:39] In 2023 is een handreiking opgesteld die specifiek aandacht geeft aan de voor- en nadelen van de verschillende instrumenten.

[3:22:46] En onderzoek van ABF laat zien dat dergelijke instrumenten juist kansen geven voor huishoudens

[3:22:50] met lagere middeninkomens.

[3:22:53] En voorzitter, dan de volstrekt open vraag van de heer De Hoop.

[3:23:00] Waarom ik niks doe aan de problemen met stikstof en netcongesti?

[3:23:05] Ja, voorzitter, mijn werkelijkheid is een andere.

[3:23:09] Mijn collega Femke Wiersma is bezig met alle zaken die nodig zijn om ervoor te zorgen dat van stikstof slot afkomen en

[3:23:19] tegen iedereen die zegt van, nou, dit werkt niet, dit gaat niet, dat zal niet, dan zeg ik, oké, wat is jouw idee dan?

[3:23:25] Want één ding staat vast, het heidige wettelijk stelsel is compleet en volledig vastgelopen.

[3:23:31] Twee weken geleden zijn zelfs de zogenaamde positieve weigeringen, daarvan heeft een rechter gezegd, dat die ook door de passende beoordeling heen moeten.

[3:23:41] Ja, voorzitter, dan houdt toch echt werkelijk alles op

[3:23:46] Ten aanzien van netcongestie is mijn collega Sofie Hermans, minister van KGG, bezig met het actieprogramma Netcongestie.

[3:23:54] En daar zitten ook allerlei maatregelen in.

[3:23:58] Zorgen dat je snel nieuwe energievoorzieningen bouwt.

[3:24:03] Zorgen dat je kijkt of er binnen het bestaande ruimte, die bijvoorbeeld gereserveerd is voor bedrijven die die misschien helemaal niet meer nodig hebben, zodat je daar op kunt gaan schonen.

[3:24:16] en bijvoorbeeld zorgen dat er netbewust wordt gebouwd.

[3:24:20] Afgelopen maand heb ik als eerst het resultaat van platform netbewust bouwen, dat kan, gelanceerd met onder andere een menukaart met verschillende netbewuste maatregelen en bijbehorende kosten.

[3:24:34] Ja, voorzitter, en dan ben ik eigenlijk klaar, tenzij u per se wil dat ik nog wat zeg over een onderwerp wat hier helemaal niet aan de orde is vanwege de noten van mevrouw Welzijn en dat is het wetsvoorstel

[3:24:45] en wat ik ga doen met het wetsvoorstel verbod voorrang statushouders.

[3:24:52] Maar het is al bijna half vijf.

[3:24:54] Het is er nu, voorzitter.

[3:24:56] Ik wil wel, maar het zou een beetje raar zijn.

[3:25:00] Ik denk wel dat er, zeg maar, er is het wel over gegaan in de eerste termijn, maar ik zou willen voorstellen, kijk de interrupties zijn ook op, van iedereen dat die daar een hele korte toelichting op geeft, maar echt heel kort.

[3:25:11] Ja, voorzitter.

[3:25:11] Nee, nog twee.

[3:25:12] Nee, nee, nee.

[3:25:14] Ja, voorzitter.

[3:25:15] Weet u, ik kan gewoon herhalen wat ik al ook tegen de pers gezegd heb.

[3:25:21] Het is goed zo.

[3:25:22] Oké, nou dan is het goed zo.

[3:25:25] Dan een punt van orde voor de zitter, want we hebben uitdrukkelijk wel een reflectie gevraagd van de minister en ook een aantal vragen, want de minister heeft eigenlijk expliciet gezegd, tenminste zo heb ik haar woorden geïnterpreteerd, ondanks het advies van de Raad van State ga ik de wet zo indienen.

[3:25:39] Nou, dan vind ik daar wel dat daar een reflectie van de minister bij past als we een debat met deze minister hebben.

[3:25:45] De heer Mooyman.

[3:25:48] Ja, voorzitter.

[3:25:49] Ik ben er om andere redenen inderdaad mee eens wat de heer De Hoop zegt.

[3:25:54] Kijk, we hebben gewoon vragen gesteld.

[3:25:55] We moeten ook niet doen alsof migratie op een of andere manier geen onderdeel is van de woningcrisis of een toekomstige woningcrisis, zoals we dat in deze nota behandelen.

[3:26:05] Dus het lijkt me dat hier gewoon antwoord op moet komen, want anders hebben we hier in de eerste termijn voor niks onze vragen gesteld.

[3:26:11] Ik ga de minister vragen om een hele korte reactie te geven, maar echt heel kort, want ik wil iedereen ook een gelegenheid stellen om nog moties aan te dienen.

[3:26:22] Ja, dat zou ik zeggen.

[3:26:25] Ja, voorzitter, uiteraard met alle plezier.

[3:26:30] Er is aan mij gevraagd om een reflectie op de grondwet.

[3:26:33] Ja, voorzitter, ik heb hier vandaag ook heel erg veel voorbij horen komen dat iemand dat iedereen een grondrecht heeft om te wonen.

[3:26:41] In onze grondwet staat opgenomen in het hoofdstuk van de sociale grondwet dat de volkshuisvesting behoort tot de zorg van de overheid.

[3:26:54] Dat is iets anders dan dat je een juridisch recht hebt om te wonen.

[3:27:01] Vind ik moreel gesproken dat je in een samenleving zou moeten willen zijn

[3:27:08] waarin iedereen een dak boven zijn hoofd heeft?

[3:27:10] Ja, natuurlijk.

[3:27:12] Ja, natuurlijk.

[3:27:14] En zo is het hetzelfde ten aanzien van de klassieke grondrechten.

[3:27:19] De klassieke grondrechten, dat zijn geen wiskundige wetten, die verhouden zich altijd ten opzichte van elkaar.

[3:27:29] Bij grondrechten staat altijd opgezongen, behouden ze een ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.

[3:27:36] En dat betekent bijvoorbeeld dat

[3:27:38] recht op vrijheid van godsdienst beperkt wordt door het recht op vrijheid van meningsuiting.

[3:27:46] Dus iemand mag iets negatiefs zeggen over een godsdienst zonder dat diegene kan zeggen, wacht eens even, ik heb vrijheid van godsdienst.

[3:27:56] Hier hebben we te maken met een wetsvoorstel van mijn hand waar de Raad van State een advies over heeft geschreven.

[3:28:07] Het woord zegt het al, het is een advies.

[3:28:09] Maar die weeg je natuurlijk altijd buitengewoon zorgvuldig.

[3:28:14] Dat doe je altijd.

[3:28:16] Dat wil niet zeggen dat ik niet nog steeds zeer gemotiveerd ben om een einde te maken aan de voorrang voor statushouders.

[3:28:25] En dat ga ik ook zeker doen.

[3:28:30] De interpretatie van de Raad van State ten aanzien van gelijke behandeling

[3:28:37] Die zou je kunnen lezen als dat het verbod op gelijke behandeling geschonden wordt als er geen gelijke uitkomst is.

[3:28:49] Nou, dat is iets wat ik heel goed ga bestuderen, aan het bestuderen ben op dit moment, om te kijken wat de consequentie daarvan is.

[3:29:00] Want dat is namelijk nogal wat.

[3:29:02] Dus, voorzitter, en dan...

[3:29:06] Ik ben wel een beetje verbaasd geweest over de toonhoogte van sommige reacties richting mijn persoon.

[3:29:13] En ik zou ons allemaal toewensen dat we gewoon met elkaar van mening kunnen verschillen, zonder dat vervolgens het meteen betekent dat iemand niet meer deugd of een slecht mens is.

[3:29:28] Want dat zijn we ook wel een klein beetje, en dat heb ik hier vandaag niet gehoord hoor voorzitter, dat zeg ik er meteen wel bij.

[3:29:33] Maar dat zijn we ook wel een klein beetje met elkaar kwijtgeraad.

[3:29:38] En democratie en rechtsstatus zijn twee verschillende dingen, maar ze zijn wel met elkaar verbonden.

[3:29:43] En in een democratie moet je met elkaar van mening kunnen verschillen.

[3:29:48] Uiteindelijk als dit wetsvoorstel, als ik dat naar u toe gestuurd krijg, dan kunt u vervolgens daar met z'n allen goed uw mening over vormen en zal er op een gegeven moment daar een goed

[3:30:03] zorgvuldig en inhoudelijk debat zijn.

[3:30:05] Dank u wel.

[3:30:06] Goed, dank u wel.

[3:30:08] Dan gaan we niet door naar de tweede termijn.

[3:30:09] Is het woord aan mevrouw Postma van NSC.

[3:30:12] Ja, dank u wel.

[3:30:13] Omwille van de tijd wil ik de indiener hartelijk danken voor haar antwoorden.

[3:30:19] Ik ga meteen beginnen.

[3:30:21] Ik heb drie moties.

[3:30:22] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constateert dat met de uitbruiding van het wettelijke instrumentarium de afgelopen jaren huurders op papier goed beschermd zouden moeten zijn.

[3:30:29] Ik constateer dat in verschillende gemeentes huurteams afgeschaald worden of zelfs verdwijnen, overwegend dat in verschillende gemeenten huurteams de drempel verlagen voor huurders om aanspraak te maken om hun rechten en bescherming.

[3:30:40] Overwegend dat huurteams huurders aan de voorzijde al zouden kunnen beschermen, mits deze teams daartoe in staat gesteld worden.

[3:30:46] ...verzoekt de minister om in te zetten op behoud van huurteams en met hen in gesprek te gaan... ...om te verkennen wat er nodig is om bescherming ook te kunnen bieden... ...voordat huurders de dupe worden van malafide verhuurders... ...gaat over tot de orde van de dag.

[3:31:00] Mede ondertekend door collega Welzijn Veilbrief, De Hoop, Ginwis en Merkel Beckerman.

[3:31:07] Mijn tweede motie.

[3:31:08] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat het fiscaal beleid afgelopen jaar het investeringsklimaat op de woonmarkt onaantrekkelijk gemaakt heeft, constaterende dat het woonbeleid gericht is op 100.000 woningen per jaar bouwen, waarbij ook investeerders nodig zijn om dit te kunnen realiseren.

[3:31:23] Overwegend dat een toets aan de voorzijde van de wedstrijd zou kunnen meten in hoeverre een fiscaal beslissing de woondoelen in de weg zit en andersom, verzoekt de regering om voor de invloed van een nieuwe wetgeving, regeling en beleid een toets uit te laten voeren waarbij onderzocht wordt

[3:31:36] of fiscaal en woonbeleid hand in hand gaan, of elkaar tegenwerken en bevindingen uit deze toetsen rapporteren aan de Kamer, gaat over tot de orde vandaag, mede ondertekend door collega Welzijn.

[3:31:46] Mijn laatste.

[3:31:47] De Kamer gehoord de beraadslaging, constaterend dat starters op de woonmarkt moeilijk aan een woning kunnen komen, constaterend dat er verschillende middelen beschikbaar zijn om starters te ondersteunen in hun zoektocht naar een passende woning.

[3:31:57] Overwegend dat een verkenning de effectiviteit van verschillende middelen zou kunnen toetsen en in beeld kan brengen in welke mate starters echt geholpen worden, verzoekt de regering om een verkenning uit te laten voeren naar de effectiviteit van de middelen die beschikbaar zijn voor starters op de woningmarkt, met als doel hen aan een betaalbare koopwoning te helpen, in welke mate deze middelen ook gevonden en gebruikt kunnen worden door de doelgroep en bevindingen voor het einde van het jaar te rapporteren aan de Kamer, gaat over tot de orde van de dag, mede ondertekend door het

[3:32:25] Lid, welzijn.

[3:32:26] Dank u wel, voorzitter.

[3:32:28] Dank u wel.

[3:32:28] En dan gaan we nu door naar de heel mooie man van de PVV.

[3:32:30] Die zit af van zijn termijn, de heer De Hoop, collega's B van de A. Voorzitter, ik heb één motie.

[3:32:36] De Kamer gehoord de beraadslaging constateren dat er een groot tekort aan betaalbare woningen in Nederland is.

[3:32:40] Constateren dat de woningbouwcorporaties wel meer nieuwbouwwoningen opleveren dan vorig jaar, maar nog veel meer zouden kunnen als zij niet bekneld worden door de winstbelasting, VPB, die oploopt naar 1,5 miljard in 2027.

[3:32:53] overwegend dat de afschaffing van de vpb bekostigd kan worden door winst van grondspeculanten af te romen middels een planbatenheffing dat ook bijdraagt aan het verlagen van de grondprijzen verzoekt de regering de winstbelasting voor woningbouwcorporaties af te schaffen en dit te dekken door de invoering van een planbatenheffing en gaat over tot de orde van de dag de hoop bekerman en tenslotte zou ik willen zeggen

[3:33:12] dat wij volgens mij vaak van mening verschillen met de minister, maar dat we dat wat mij betreft altijd in de scherpte op inhoud doen.

[3:33:19] En ik hoop dat de minister dat ook zo ervaren heeft.

[3:33:22] Dus in die zin denk ik dat daar geen probleem zit.

[3:33:25] Goed, dank.

[3:33:25] De heer De Groot.

[3:33:26] Ja, dank u wel, voorzitter.

[3:33:28] Ik heb geen moties, maar ik wil wel graag sowieso de beantwoording van mevrouw Welzijn, maar ook van de minister.

[3:33:34] Hartelijk dank voor uitspreking.

[3:33:36] Goed, Dirk Renwers.

[3:33:38] Ja, voorzitter, ik had wel wat moties voorbereid, maar die ga ik niet indienen.

[3:33:42] Ik dank collega Welzijn en de minister voor haar beantwoording.

[3:33:46] Ik dank ook voor de toezegging op het inzicht geven in het aandeel sociale huren en of het wel of niet gaat daden nog verder en hoe daar wat mogelijk aan te doen.

[3:33:58] Nou, dat gaan we zien.

[3:33:59] Dan heb ik nog een vraag over of de minister wil toezeggen dat ze

[3:34:05] In ieder geval nu zo snel mogelijk zowel die wet-hospitaalverhuur als ook de wetswijziging waarmee de nationale prestatieafspraken worden verankerd, om die naar de Kamer te sturen.

[3:34:14] Daar had ik een motie op voorbereid, maar die hoef ik denk ik niet in te dienen.

[3:34:18] Het kan ook op deze manier.

[3:34:20] Eén aspect heb ik niet echt een antwoord gehad en dat is de aanpassing van de WWS tabel.

[3:34:25] En ik weet dat de minister een aantal andere wijzigingen heeft voorgelegd bij de Raad van State, maar mijn motie die ik heb ingediend bij de wet betaalbare huur die ging over of je niet

[3:34:36] die indexatie moet verruimen van de WWSTBL.

[3:34:39] En daar heb ik nog niet helemaal helderheid op.

[3:34:41] Wat de minister daarop nou van plan is te doen, omdat ze wel herhaaldelijk in mijn richting heeft aangegeven in debatten, dat ze dat begrijpt en daar positief over is en dit signaal ook vaak van institutionele investeerders hoort.

[3:34:52] Laatste punt gaat even over die statushouders en de wet en het dictum D.

[3:35:01] Ik snap wat de minister zegt over ongerondwettelijke en gelijke uitkomsten versus gelijke kansen.

[3:35:06] Het is nogal een sociaal-democratisch versus een liberaal principe.

[3:35:11] Maar het andere aspect van dat de gemeente wordt opgezateld met iets wat onuitvoerbaar is.

[3:35:16] Ik kan de minister daar nog op ingaan en op welke manier ze dat meeneemt in een eventueel te wijzigen wetsvoorstel, in eventuele wijzigingen in het wetsvoorstel.

[3:35:25] Dat is nog wel een ander aspect wat nu niet benoemd is in het advies.

[3:35:30] Goed, dank aan de heer Grenwis.

[3:35:34] Ik neem even meteen het woord, dat scheelt tijd.

[3:35:38] Toch?

[3:35:39] Ja, akkoord.

[3:35:41] Ik wil mevrouw Welshuin hartelijk danken, ook de minister, voor de uitgebreide beantwoording.

[3:35:46] Ik ben ook heel benieuwd naar de noterruimte die morgen uitkomt.

[3:35:49] En dan kijk ik ook meteen eventjes naar de minister.

[3:35:51] Hoe lang heeft hij nodig?

[3:35:53] Twee minuten?

[3:35:54] Ja, is goed.

[3:35:55] Schorsen we een paar minuten en dan komt de appreciatie op de moties.

[3:40:13] Oké, welkom terug allemaal en het woord is aan de minister.

[3:40:18] Ja, dank voorzitter.

[3:40:20] Ik begin met nogmaals te herhalen wat ik ook aan het begin van mijn eerste meid zijn.

[3:40:25] Dank aan mevrouw Welzijn en de medewerkers, want ik weet dat het ziet er eenvoudig uit het schrijven van zo'n note, maar dat is het niet.

[3:40:33] Er gaat heel veel tijd in zitten en mevrouw Welzijn kennende weet ik ook dat ze met heel veel mensen erover gesproken heeft.

[3:40:42] Dan heb ik

[3:40:43] Een viertal moties.

[3:40:46] De eerste motie, voorzitter, van mevrouw Posma CS.

[3:40:51] Ja, die moet ik helaas ontraden.

[3:40:53] Zoals ik net ook verteld heb, is dit een taak van gemeenten en gemeentes moeten zelf bepalen hoe ze op hun beste manier de wet goed verhuurderschap uitvoeren.

[3:41:07] Wat ik wel kan toezeggen aan mevrouw Posma.

[3:41:10] is dat we eens in gesprek gaan met de woonbond of dit nou echt een groot voorkomend probleem is en of gemeenten het dan niet op een andere manier kunnen oplossen.

[3:41:20] Want het gaat uiteraard natuurlijk over het doel dat mensen goed beschermd worden tegen malafide verhuurders en aanverwante artikelen.

[3:41:36] Ja, dank voorzitter.

[3:41:36] Dank aan de minister.

[3:41:39] Het is niet de bedoeling dat de Rijk compleet het regie over de huurteams vastpakt.

[3:41:43] Dat staat ook niet in de motie.

[3:41:46] Het gaat er echt in om in te zetten op behoud van huurteams.

[3:41:49] Dat kan op verschillende manieren.

[3:41:51] Dus de minister mag hem in die zin breder lezen.

[3:41:54] Als de minister in gesprek gaat met de woonbond, zou ik ook de huurteams willen aanraden, vertegenwoordigings van verschillende, want het is echt wel een grotere casus dan dat.

[3:42:04] Ja, voorzitter.

[3:42:06] Er staat toch echt in de motie in te zetten op behoud van huurteams.

[3:42:10] En ik ben gewoon een klein beetje voorzichtig met dit onder mijn eigen verantwoordelijkheid te scharen.

[3:42:16] Daar waar nadrukkelijk in de wet goed verhuurderschap gekozen is om dit een verantwoordelijkheid te maken van de gemeente.

[3:42:23] Maar voorzitter, ik ga het gesprek aan met de Woonbond hierover en zal ook aan hen vragen hoe zij hier naar kijken.

[3:42:31] Ik heb geen overzicht van huurteams, bijvoorbeeld voorzitter, dus dan moet ik weer

[3:42:35] een blik met ambtenaren open trekken om iets te gaan doen wat eigenlijk een gemeentelijke taak is.

[3:42:40] Dus ja, ik blijf toch bij mijn oordeel.

[3:42:43] Dan heb ik motie 2, voorzitter, waarin mevrouw Posma en mevrouw Welsen aan mij verzoeken om een fiscale toets in te voeren.

[3:42:57] Voorzitter, deze motie is eigenlijk overbodig.

[3:43:01] omdat we al op zo'n manier omgaan met fiscale wetgeving.

[3:43:06] Daar hebben we al gesprekken met alle betrokkenen om te kijken of het fiscale voorstel, hoe dat uitpakt voor mijn portefeuille in ieder geval.

[3:43:18] Maar als ik die motie zo mag lezen dat dat daarbij aansluit, kan ik hem wel oordeelkamer geven.

[3:43:26] Dan heb ik, moet ik even weten van mevrouw Posma natuurlijk.

[3:43:36] Nou, lag er een ei over, zou ik zeggen.

[3:43:39] Ja, er ligt geen ei over.

[3:43:45] Ja, dat is goed.

[3:43:47] Oké, dan krijg ik motie 2 oordelijk.

[3:43:49] Dan heb ik motie 3, voorzitter, waarin ik verzocht wordt om een verkenning uit te laten voeren naar de effectiviteit van de verschillende middelen om starters aan hun huis te helpen.

[3:44:06] Voorzitter, deze motie is ontijdig.

[3:44:10] Het Koopfonds heb ik net gelanceerd, Koopfonds Betaalbare Huurwoningen.

[3:44:14] Dus het is nu echt te vroeg om die te beoordelen.

[3:44:20] Er komt op korte termijn wel een Kamerbrief met een update over hoe het ervoor staat.

[3:44:29] Dan heb ik motie nummer 4, voorzitter, van de heer De Hoop, waarin hij voorstelt

[3:44:36] om de vernootschapsbelasting af te schaffen en dit te dekken door het invoeren van een planbatenheffing.

[3:44:44] Voorzitter, die dekking is ondeugdelijk en ook hiervoor geldt trouwens, dat heb ik ook al vaker, heeft u mij die woorden horen zeggen, dat wil jij planbaten belasten, moet je al beginnen met de vraag, zijn er planbaten?

[3:44:59] En als je dat al niet zeker weet, en dat is vaak ook het probleem vanwege alle eisen

[3:45:05] die we in bouwplannen stoppen, vind ik de dekking om 1,3 daarin te vinden, vind ik rooskleurig.

[3:45:17] En daarmee is hij ondeugdelijk.

[3:45:19] Dank u, voorzitter.

[3:45:20] Goed, dank.

[3:45:21] Dan is het allerlaatste woord aan mevrouw Welzijn.

[3:45:25] Voorzitter, excuus, nou vergeet ik één ding als u mij toestaat.

[3:45:29] Ik heb nog een paar vragen ook gehad van de heer Grimwis.

[3:45:33] En dat ben ik helemaal vergeten.

[3:45:35] En ik moet u nog vertellen, ik heb net over het CE-rapport over het investeringsklimaat gezegd, dat u over twee weken het rapport krijgt met daar al een kabinetstandpunt in.

[3:45:44] Maar dat volgt later.

[3:45:45] Dus ik denk dat het goed is om dat nog even te benadrukken.

[3:45:48] En de vragen van de heer Grinwis.

[3:45:50] Nou, het hospice heb ik gezegd, spoedig naar de Raad van State.

[3:45:53] Wetsvoorstel wettelijk verang van de afspraken van de nationale prestatieafspraken.

[3:45:56] De internet consultatie loopt nu.

[3:45:59] De aanpassingen van de wet betaalbare huur komen heel snel in voorhang naar uw kamer.

[3:46:06] Deze week volgens mij nog, ja zeker deze week.

[3:46:10] En de motie Grinwis over de indexatie van de WWS-tabel, die wil ik terug laten komen in een brief over de monitoring van de wet betaalbare huur voor het eind van dit jaar.

[3:46:23] Dank u wel.

[3:46:24] Goed, gaan we nu echt naar het slotwoord van mevrouw Welzijn.

[3:46:28] Ja, dank u wel, voorzitter.

[3:46:30] Ik denk dat het goed is dat we eindelijk met elkaar ook een fundamenteel gesprek hebben gehad over volkshuisvesting en woningmarkt.

[3:46:37] En ik hoop dat we goed met elkaar gemarkeerd hebben dat we twee dingen te doen hebben.

[3:46:42] We hebben de huidige wooncrisis op te lossen.

[3:46:44] Die gaat over acuut 400.000 woningen die we tekortkomen.

[3:46:47] En daarna hebben we er nog 600.000 nodig.

[3:46:49] Dus de volgende wooncrisis ligt dan al op de loer.

[3:46:53] We hebben volgens mij ook met elkaar gezien dat het heel belangrijk is om te koesteren wat we hebben.

[3:46:57] Te koesteren de sociale huurwoningen die we hebben.

[3:47:00] En ervoor te zorgen dat datgene wat we hebben, dat dat ook goed gebruikt wordt.

[3:47:04] Zodat we niet onnodig weer geld hoeven uitgeven om sociale huurwoningen te bouwen terwijl we ze eigenlijk gewoon al hebben.

[3:47:13] En we moeten, denk ik, ook met mekaar ervoor zorgen dat de wooncrisis niet iedere keer uit de bosjes gesprongen komt.

[3:47:19] Dus we moeten dingen zien aankomen.

[3:47:21] We moeten erop sturen en we moeten dan ook bijsturen.

[3:47:24] En daarom is het ook belangrijk dat we met mekaar gezegd hebben dat daar rapportages voor zijn en dat we daar ook regelmatig met mekaar het gesprek over zullen hebben.

[3:47:32] Maar het allerbelangrijkste punt is dat woonbeleid en fiscaal beleid hand in hand ontworpen worden.

[3:47:38] En als ik de minister dan hoor zeggen, ja, dat gebeurt eigenlijk al, dan vraag ik mij toch echt af hoe wij er ooit op gekomen zijn om een overdragsbelasting van 10,4 procent te bedenken en ook gewoon nog uit te voeren.

[3:47:49] Dus volgens mij hebben we daar echt nog wel wat puntjes op de i te zetten.

[3:47:53] Dus ik vertrouw ook

[3:47:54] op de stem van de Kamerleden om daar toch meer aandacht aan te geven.

[3:47:59] Verder wil ik benadrukken dat wonen is ongelooflijk persoonlijk.

[3:48:02] Het is ongelooflijk belangrijk dat mensen daar autonom een keuze in kunnen maken.

[3:48:07] Of ze willen kopen, of dat ze willen huren, of dat ze zelf willen bouwen, of dat ze zelf willen beheren.

[3:48:11] En dat wij als politiek ervoor zorgen dat die autonome keuzes simpelweg gemaakt kunnen worden.

[3:48:17] En dat we ook met elkaar ons realiseren dat woningbouw altijd een samenwerkingsvraagstuk is en dat we niet gaan kiezen waar je voor bent en waar je tegen bent, maar dat we met elkaar de bereidheid hebben om te zeggen volkshuisvesting en woningmarkt zijn twee kanten van dezelfde medaille en daar gaan we op samenwerken om dat allebei op een goede manier vorm te geven.

[3:48:40] Zo staat het in de grondwet.

[3:48:41] Er wordt alleen gesproken over wonen en niet over segmenten.

[3:48:45] Dank u wel, voorzitter.

[3:48:48] Dank aan mevrouw Welzijn, ook dank aan de minister, dank aan alle commissieleden die hier vandaag aanwezig zijn.

[3:48:55] Rest mij de twee toezeggingen.

[3:48:58] Over twee weken ontvangt de Kamer het onderzoek naar fiscaliteit en woningbouwdoelstellingen aan het investeringsklimaat.

[3:49:05] De kabinetsreactie daarop vroeg later.

[3:49:08] En de tweede toezegging, de minister komt schriftelijk terug op de vraag van het lid Grinwis over de aannames in het trouwartikel over krimp van het aandeel sociale huurwoningen.

[3:49:17] Dan merk ik nog op dat de stemmingen over de motie aanstaande dinsdag 30 september is.

[3:49:23] Dank en dan sluit ik hierbij de vergadering.