Definitieve Programma van Eisen concessies Friese Waddenveren vanaf 2029

[0:00:00] Het definitieve programma van ijs en concessies Friese Waddenveren vanaf 2029.

[0:00:05] Hartelijk welkom aan iedereen op de tribune.

[0:00:06] Hartelijk welkom aan de staatssecretaris.

[0:00:08] Hartelijk welkom aan de Kamerleden.

[0:00:11] Ik stel voor dat we spreektijd vier minuten, dat weet u. Ik stel ook voor vier interrupties.

[0:00:16] En dan geef ik graag het woord aan meneer Grimwis.

[0:00:21] Nou, voorzitter, dank u wel en goedemorgen allemaal.

[0:00:24] En bij voorbaat mijn excuus.

[0:00:26] Ik kan de overtocht niet helemaal voltooien naar de Wadden, want op een gegeven moment zou ik de overtocht moeten maken naar de plenaire zaal vanwege de financiële beschouwingen.

[0:00:35] Voorzitter, de verbindingen naar de eilanden dwars door Unesco Werelderfgoed, Waddenzee, zijn echt iets anders dan een normale aanbesteden rail- of busverbinding.

[0:00:46] Je komt veel meer bekijken.

[0:00:48] Bovendien, de waddenveren kennen geen alternatief.

[0:00:51] Het is de enige verbinding van en naar de prachtige waddeneilanden en met recht een levensader.

[0:00:56] Wat ChristenUnie betreft verdient de concessiesystematiek daarom nadere bezinning.

[0:01:00] En hoe ziet de staatssecretaris dat?

[0:01:02] En dat is dus meer een lange termijnvraag.

[0:01:04] Voor nu geldt, de aanbesteding mag niet mislukken.

[0:01:07] Het bijgestelde programma van eisen van staatssecretaris Aartsen toont dat dit besef er is.

[0:01:12] Wij zijn blij met de tussenconcessie voor Oost en de uitvoering van mijn motie in deze.

[0:01:16] Veel dank aan de staatssecretaris en ook complimenten.

[0:01:20] Hij heeft samen met zijn ambtenaren de zomer heel goed benut en ook dank voor zijn realisme met betrekking tot de elektrificatie van de veren.

[0:01:26] Daarnaast goed te lezen dat de vaarwegprofielen gewaarborgd zijn.

[0:01:30] Cruciaal detail voor Ameland hierbij is natuurlijk geldt het ook voor de passeervakken.

[0:01:35] Maar, voorzitter, wat goed is, kan altijd natuurlijk nog wat beter.

[0:01:38] Drie suggesties daarom.

[0:01:41] In de gunningscriteria missen we hoe deze onderling te wegen.

[0:01:45] De gunningscriteria zijn betaalbaarheid, bereikbaarheid, aantrekkelijke ketenreis, emissiereductie en regionale betrokkenheid.

[0:01:51] De zwaarte in de weging kan echter een verschil van dag en nacht zijn.

[0:01:54] Wat is nou echt belangrijk?

[0:01:56] Weegt elk van de vijf criteria voor twintig procent mee of wegen bijvoorbeeld regionale betrokkenheid, iets wat zeer leeft en terecht op de Waddeneilanden,

[0:02:04] maar ook betaalbaarheid en bereikbaarheid zwaarder mee dan de andere twee.

[0:02:08] Ik graag meer duidelijkheid van de staatssecretaris en kan hij toezeggen bij deze weging de colleges en eilandondernemers te betrekken.

[0:02:16] Ten tweede, de staatssecretaris wil los van de elektrificatie dat er over de jaren heen steeds CO2-armer wordt gevaren.

[0:02:23] Dat vind ik een logische wens, maar er zit wel een addertje onder het gras.

[0:02:26] Terecht zijn brandstofkosten onderdeel van de indexatie voor ticketprijzen.

[0:02:30] maar dat is op de dieselprijs gebaseerd en niet op schone brandstoffen zoals HVO.

[0:02:34] Zo ontstaat er onbedoeld een prikkel om op vervuilende diesel te varen.

[0:02:38] Moet die indexatie niet meer op schone brandstoffen worden gebaseerd?

[0:02:42] Ik kan de staatssecretaris hierop ingaan en misschien iets toezeggen.

[0:02:45] Dan ten derde, in de concessie-west verwacht men pas na 2040 wellicht een stroomaansluiting te hebben en wil men daarna ieder jaar een elektrisch schip erbij, omdat de onzekerheden groot zijn en we zitten dan al vlak voor het einde van de concessieperiode, die loopt namelijk af in 2044.

[0:03:00] Voorziet men problemen, en dan voorziet men dus problemen, en noemt de brief het nu al een majeure ontwikkeling waarover TZT dan gepratend worden.

[0:03:08] Maar kan de staatssecretaris niet, net zoals bij Oost, gewoon vragen om per datum X stroom beschikbaar voor één elektrisch schip per eiland te hebben?

[0:03:17] En dan gewoon dat heel helder te regelen.

[0:03:20] Dan kan een rede gewoon zo'n milieuinvestering plannen.

[0:03:23] Ennexis gaf vorige week aan dat er per 2030 op Lauwers oog een aansluiting is.

[0:03:28] We nemen aan

[0:03:29] dan is er toch ook voldoende elektriciteit beschikbaar en niet alleen een aansluiting.

[0:03:34] Anders zijn we natuurlijk in de aap gelogeerd.

[0:03:36] Dan nog tenslotte twee andere vragen.

[0:03:38] Allereerst schrijft de staatssecretaris dat er onvoldoende marktspanning op de aanbesteding komt als er ervaring en kennis van varen op het wat wordt geëist.

[0:03:45] Maar in de ronde tafel noemden veel eilanders dat er in de samenwerking met de meer dan 100 jaar varende reederijen erg veel goeds gegroeid is dat nooit in een programma van eisen te omschrijven is.

[0:03:55] Welke verbeteringen willen we met die zo groot mogelijke marktspanning nou eigenlijk bereiken?

[0:03:59] Wat biedt dat de eilanders en wat biedt het het Unesco-erfgoed in de Waddenzee?

[0:04:04] Graag een reactie.

[0:04:04] En tenslotte, bij een eventuele concessieovergang die de schepen en panden verkocht worden aan de eventueel nieuwe concessieverkrijger, maar daar lezen we niks over in de stukken, is dat allemaal helder en goed geregeld voor het geval dat?

[0:04:17] Voorzitter, en tot zover mijn bijdrage in eerste termijn.

[0:04:20] Dank u wel.

[0:04:20] Ik zie geen interrupties, dan geef ik het woord aan de heer De Hoop namens de Voedingspartij van de Arbeid.

[0:04:24] Voorzitter, als je dit programma ziet dan zie je dat de eilanders duidelijk hun weg naar de Kamer hebben gevonden en mijn fractie en ik denk de hele commissie heeft de gesprekken voor de zomer ook al zeer waardevol ervaren.

[0:04:37] Als ik kijk naar het definitieve programma dan zie ik ook veel punten terug die we daar hebben meegekregen.

[0:04:42] Van de zorgen van mijn fractie zie ik ook veel terug.

[0:04:45] Al zijn er nog steeds een aantal grote beslissingen niet genomen, maar eigenlijk uitgesteld.

[0:04:50] Voorzitter, mijn fractie is allereerst blij dat de frequentie van het dienst fors omhoog kan.

[0:04:54] Daarmee neemt ook de capaciteit toe en wordt de kans dat je niet mee kunt kleiner.

[0:04:58] Toch denk ik dat we meer zekerheden voor eilanders nog moeten en kunnen inbouwen die onverwacht naar de wal moeten en niet gereserveerd hebben.

[0:05:05] Misschien zelfs een soort lieve-en-leed-reserve voor eilanders op boden, waarbij een of enkele buiten het reserveringssysteem blijven tot bijvoorbeeld een uur voor het vertrek.

[0:05:15] Kunnen we zoiets nog opnemen, waardoor eilanders ook minder afhankelijk zijn van die cruciale watertaxi?

[0:05:21] Mijn fractie heeft er lang voor gepleit om de aanbesteding voor Ameland in een goede volgorde te doen.

[0:05:27] Het middenbesluit met de verschillende bagger- en vertrekopties en onduidelijkheid over de verkeersvraag blijft een groot obstakel.

[0:05:34] Dat moet echt eerst voordat we vanuit die nieuwe situatie kunnen aanbesteden.

[0:05:38] Uitstel is daarbij niet ideaal, maar voor nu de enige optie.

[0:05:41] We moeten die extra tijd wel goed gebruiken om tot een daadwerkelijk duurzame beslissing te komen.

[0:05:48] Mijn fractie is ook blij dat de keuze om te elektrificeren nu definitief is.

[0:05:52] Ook dat was een grote wens vanuit de eilanden.

[0:05:55] goed voor het klimaat, tegenlagere kosten op de lange termijn en minder stikstof.

[0:06:00] Wel blijft het tijdspad daarvoor wat mij terecht toch nog een beetje te vaag.

[0:06:03] Vanuit de INW wordt nu gedaan alsof een netcongestie iets is wat ons overkomt.

[0:06:08] Maar we hebben één overheid, één regering en we wisten dat die eraan kwam.

[0:06:11] En de keuze om hier meer of minder prioriteit aan te geven is daarbij ook een politieke keuze.

[0:06:16] Wat kunnen we hier nog op verwachten van deze staatssecretaris de komende periode om hier regie op te voeren?

[0:06:22] Voorzitter, de inspraak en zeggenschap van belanghemmende

[0:06:24] voor de lange termijn is ons ook nog iets te vrijblijvend.

[0:06:27] Er is toch echt een verschil tussen een soort consumentenpendel met een ideeënbus of instemming geven bij majeure ontwikkelingen als zo'n concessie voor de wadden en de bereikbaarheid van eilanders.

[0:06:38] We denken dat lokale besturen hier nog formeler bij betrokken kunnen en moeten worden.

[0:06:43] En naast het lokale bestuur natuurlijk ook de bewoners, ondernemers en vakantiegangers.

[0:06:49] Daar zien wij ook een rol voor andere maatschappelijke belangen zoals bijvoorbeeld

[0:06:53] Natuurorganisaties.

[0:06:55] Kunnen zij daar, wat daar speelt, ook een rol krijgen bij de gesprekken?

[0:07:00] De opbouw en verhoging van tarieven en de verantwoording van de winsten zijn wat mij betreft nog onvoldoende transparant.

[0:07:06] De tarieven die stijgen jaarlijks maximaal en het ministerie accordeert dit en wie kijkt daarop mee?

[0:07:14] Wat is een redelijk rendement?

[0:07:15] Waar toetst het ministerie op?

[0:07:16] En waar komen de overwinsten terecht?

[0:07:18] Daar zou ik toch nog iets meer inzicht van de staatssecretaris in willen.

[0:07:21] En ik wil graag dat we samen vaststellen wat een redelijk tarief is voor scholieren.

[0:07:26] De minister die laat dat vrij in de concessie, maar voor scholieren is er geen alternatief en dat raakt de toegankelijkheid en vrijheid van het onderwijs.

[0:07:33] En ik wil hier eigenlijk een betaalbaar tarief voor hebben voor die scholieren.

[0:07:38] Is dat iets waar de minister bereid is om nog verder naar te kijken?

[0:07:42] En tenslotte verwijs ik naar mijn initiatiefwet over proficiaal OV in eigen hand.

[0:07:47] En dat is niet omdat het mijn eigen wet is, maar dat is omdat de eilanders daar nadrukkelijk ook naar verwijzen in hun eigen brief.

[0:07:53] En die wet is bedoeld voor situaties waarbij een aanbesteding niet het gewenste resultaat oplevert.

[0:07:59] En ik kan mij een situatie voorstellen dat het ook kan gelden voor deze aanbesteding.

[0:08:04] Sterker nog, u noemt dat scenario zelf ook.

[0:08:08] En ik denk dat de optie dat de provincies dit zelf oppakken en er OV van maken, ook de onderhandelingspositie zou kunnen versterken.

[0:08:16] En ik zou de staatssecretaris willen vragen om in ieder geval die optie niet zomaar af te doen, omdat we ook in het brief van de staatssecretaris lezen dat er onzekerheden zijn

[0:08:24] over de aanbesteding.

[0:08:26] Dus als die aanbesteding niet oplevert wat we willen, dan moet dat een optie zijn.

[0:08:31] Ik rond af en ik excuseer mij zometeen voor de rest van het debat, omdat ik ook andere verplichtingen heb helaas.

[0:08:37] Dank u wel.

[0:08:37] Ik zie voor zover geen interrupties.

[0:08:39] Dan geef ik het woord aan de heer Pierik namens de BBB.

[0:08:43] Dank voorzitter.

[0:08:44] Ook de BBB-fractie wil de staatssecretaris een compliment geven, omdat het inderdaad

[0:08:50] Hij goed geluisterd heeft naar welke dingen we naar voren geschoven hebben in het vorige overleg.

[0:08:55] Er zijn heel wat verbeteringen aangebracht en dat komt de eilandbewoners in ieder geval ten goede.

[0:09:01] Maar we zijn er nog niet, dus vandaar dat ik ook nog wat vragen aan de staatssecretaris heb.

[0:09:05] De BBB roept het nogmaals.

[0:09:07] Als het gaat om de Friese watereilanden en de veerverbindingen, dan draait het om betaalbaarheid, bereikbaarheid en betrouwbaarheid.

[0:09:15] Deze drie B's zijn geen luxe voor eilandbewoners, maar

[0:09:19] Een cruciale levensader.

[0:09:23] Verder zijn voor de BBB-fractie zekerheid en zeggenschap voor de eilandbewoners cruciaal.

[0:09:28] Mensen moeten naar het ziekenhuis, naar school, naar het werk.

[0:09:31] Bedrijven moeten zich kunnen bevoorraden, personeel moet op tijd zijn en de toeristen moeten het eiland goed kunnen bereiken.

[0:09:37] En dat alles moet dus betrouwbaar en betaalbaar zijn.

[0:09:40] Ook bij hoog water, ook bij veel aanbod, ook bij beperkt aanbod en ook als de techniek even tegen zit.

[0:09:47] Voor de BBB is dat het uitgangspunt bij deze concessie, nuchter en voorspelbare bereikbaarheid.

[0:09:55] Het is goed dat het kabinet erkent dat deze verbinding een publieke functie vervult en dat de extra afvaten komen bij Howard Ameland met een iets verruimde dienstregeling.

[0:10:06] Tegelijk vragen we ons af of dit voldoende is.

[0:10:08] De verruiming is beperkt en de eilandgemeenden hadden juist gehoopt op structureel nog meer ruimte.

[0:10:14] ...ruimte voor scholieren voor vervoer buiten het toeristische seizoen... ...en nachtaarvaarten bij noodgevallen.

[0:10:20] Daarom vragen we de staatssecretaris of hij nog bereid is... ...om verdere uitbreiding van de dienstregeling in beeld te houden... ...als er iets meer financiële ruimte is.

[0:10:30] Voorzitter, bereikbaarheid is meer dan varen alleen.

[0:10:33] Het gaat ook om zeggenschap.

[0:10:34] Eerder dienden we een motie in om ondernemers een plek te geven...

[0:10:41] in het klantenpanel.

[0:10:43] Dat is nu uitgewerkt via het OCOW-overleg.

[0:10:47] Ondernemers kunnen meedoen, mits ze rechtspersoon zijn, en dat is een stap vooruit.

[0:10:52] Maar dan moet die inspraak ook daadwerkelijk doorwerken in het vervoerplan en het tariefbeleid.

[0:10:58] Hoe bargt de staatssecretaris dat de ondernemersinbreng ook echt iets weegt in de beleidsvorming, in de besluitvorming?

[0:11:08] En komt hiermee een zwaarwegend adviesrecht van de ondernemers wel echt tot zijn recht?

[0:11:14] Voorzitter.

[0:11:15] De verbinding ter Schelling Vlieland begon ooit als een scholierenboot.

[0:11:19] In het noodouderverleg van 26 juni is verzocht deze boot ook in schoolvakanties te laten varen.

[0:11:24] Kennelijk is dit operationeel en financieel niet haalbaar.

[0:11:27] Toch vraag ik de staatssecretaris of dit echt goed is onderzocht.

[0:11:31] Watertaxibedrijven hebben expliciet belangstelling getoond en vroegen om marktverkenning, maar kregen geen reactie.

[0:11:37] Klopt het dat watertaxibedrijven hier verder geen betekenisvolle rol kunnen spelen?

[0:11:42] Vraag ik aan de staatssecretaris.

[0:11:44] Dan het punt van de verduurzaming.

[0:11:45] De risico's van elektrificatie van de vloot zijn nog groot.

[0:11:50] De laadinfrastructuur op Ameland is nog niet geregeld.

[0:11:53] Schepen moeten worden vervangen zonder duidelijkheid over investeringszekerheid.

[0:11:59] En als het Rijk één onderdeel niet tijdig oplevert, zoals netaansluiting, dan kan het hele systeem vastlopen.

[0:12:06] Een ander punt dat we blijven volgen is het vrachtvervoer.

[0:12:11] Dat valt formeel buiten de concessie, maar het is wel heel essentieel voor de bevoorrading van winkels, apotheken, bouwlocaties en boeren.

[0:12:19] Nu wordt er gemonitord, maar wat als de prijzen uit hand lopen of als vervoerders besluiten het aanbod terug te schroeven in de winter?

[0:12:28] Daarom vraag ik de staatssecretaris of hij bereid is expliciet te garanteren dat bij vertraging in de laadinfrastructuur de vervoerders niet financieel benadeeld worden en dat de dienstverlening richting eilandbewoners volledig doorgang blijft vinden.

[0:12:44] Ja, ik ben er bijna.

[0:12:47] Dan laat ik het over vrachtvervoer even rusten, want ik verwacht dat ik daar nog een extra spreektijd voor krijg.

[0:12:54] Maar ik wil nog wel iets roepen over de watertractie.

[0:12:57] Liefst een paar zinnen, want ik ben door de tijd heen.

[0:12:59] Oké.

[0:13:02] We hebben al heel wat moties ingediend over de watertaxi en ik wil eigenlijk heel graag weten of er uiteindelijk een sluitende regeling komt die recht doet aan de inzet van die watertaxi om ook in noodgevallen de eilandbewoners

[0:13:19] te kunnen faciliteren.

[0:13:21] Dank u wel.

[0:13:22] U heeft een interruptie van de heer Van Koolen.

[0:13:24] Ja, dank u, voorzitter.

[0:13:26] Mijn vraag is aan de heer Pierek, voorzitter.

[0:13:29] Hij zegt dat het vrij onzeker is wanneer of die elektrificatie rondkomt.

[0:13:33] Dat ben ik op zich met hem eens, maar in de concessie staat dat vier jaar van tevoren wordt de rederij ook geïnformeerd dat het beschikbaar komt.

[0:13:43] Ziet hij daar niet meer zekerheid in?

[0:13:47] De heer Pierek.

[0:13:49] Dank voor de vraag.

[0:13:49] Ja, natuurlijk biedt dat meer zekerheid, maar of dat voldoende zekerheid is, ik weet niet of die vier jaar voldoende zekerheid biedt voor de vervoerders om daar adequaat op te kunnen investeren.

[0:14:01] Dus het liefst zou ik daar nog iets meer ruimte in hebben voor de ondernemers.

[0:14:08] Dan geef ik u het woord, de heer Verkuilen.

[0:14:10] Ja, dank u voorzitter.

[0:14:11] Sorry, excuus, ik heb het niet gezien, maar de heer Boutkamp, de heer Boutkamp.

[0:14:16] Ja, ik denk, ik ga eens een keer in de rechtse blinde vlek van de voorzitter zitten.

[0:14:21] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:14:24] Dank u wel.

[0:14:25] Toch even een vraagje aan de heer Peerik.

[0:14:28] Welke onzekerheden ziet u dan als zeg maar die onduidelijkheid is, zoals ik u net hoorde zeggen, de heer Peerik hoorde zeggen van BBB, over die vrachtvervoer?

[0:14:37] In hoeverre is dat dan een probleem?

[0:14:41] De heer Peerik.

[0:14:43] De vrachtvervoerders moeten natuurlijk ten alle tijde de zekerheid hebben om over te kunnen varen.

[0:14:52] Het zit niet in de concessie, dus dat betekent dat de vervoerders wel overgelepeld zijn aan die vaarverbinding.

[0:14:57] Die vaarverbinding moet natuurlijk... Die zekerheid moet er zijn.

[0:15:01] En omdat dat niet geborgd is in die concessie, biedt dat iets meer onzekerheid.

[0:15:07] Dan geef ik nu het woord aan de heer Verkuilen namens de VVD.

[0:15:09] Dank u andermaal, voorzitter.

[0:15:12] Vandaag debatteren we over de Waddenveerconcessie die de leefzaarder van de eilanders voor de toekomst veilig moet stellen.

[0:15:18] Hoe belangrijk die verbinding voor hen is, bleek nogmaals tijdens het recente rondetafelgesprek.

[0:15:23] Maar voor ik verder ga met mijn bijdrage, wil ik allereerst de ambtenaren en de staatssecretaris danken voor het vele verzet te werken.

[0:15:29] Het is goed te zien dat veel moties van de Kamer herkenbaar zijn vertaald in de concessie.

[0:15:34] Des te meer omdat die veelal voortvloeien uit de zorgen van de bewoners.

[0:15:39] Maar voorzitter, ik heb nog een aantal vragen aan de staatssecretaris.

[0:15:42] Ik begin met de ondernemers.

[0:15:43] Middels een motie heeft mijn collega Aukje de Vries verzocht om het aanbod van het vrachtverkeer te monitoren.

[0:15:49] Maar is de staatssecretaris bereid om, wanneer uit de monitoring blijkt dat het vrachtvervoer onvoldoende wordt overgebracht, daar consequenties aan te verbinden?

[0:15:57] Het staat los van de concessie.

[0:15:59] maar valt hierop te sturen.

[0:16:01] Ook bestaat er een informatieplicht voor de concessiehouder over de bezetting op piekmomenten.

[0:16:06] Hoe wordt deze informatieplicht ingevuld voor ondernemers?

[0:16:09] Wat is de frequentie en hoe ver van tevoren worden zij geïnformeerd?

[0:16:14] Graag een reactie daarop van de staatssecretaris, voorzitter.

[0:16:17] Het ministerie van INW borgt inspraak middels het overleg Consumenten-Omgevingsbelangen Waterveren, het OCOW.

[0:16:24] Daarin kunnen ondernemersorganisaties met statuten die op de eilanden zijn gevestigd worden toegelaten.

[0:16:31] Het zit hem in het woordje kunnen, voorzitter.

[0:16:34] Kan de staatssecretaris toezeggen dat hij een representatieve vertegenwoordiging van de ondernemersorganisatie van de eilanden in het OCOW opneemt?

[0:16:44] Voorzitter, door de bewoners is verzocht om vijf gereserveerde autoplekken vrij te houden in plaats van vier.

[0:16:49] Aukje de Vries diende daar samen met collega's een motie over in.

[0:16:53] In de concessie staan desondanks weer vier gereserveerde autoplaatsen voor eilandbewoners.

[0:16:59] Kan de Secretaris aangeven waarom er niet is overgegaan tot vijf gereserveerde plaatsen en wat heeft dan het verbinden van de bestaande praktijk van West en Oost opgeleverd?

[0:17:10] Voorzitter, in de concessie wordt de rechtaandacht besteed aan de sociale veiligheid.

[0:17:14] Daarin staat dat de concessiehouder de meldingsbereidheid verhoogt door het stimuleren van melding en of aangifte van sociale veiligheidsincidenten en hem bij de aangifte begeleidt.

[0:17:24] De concessiehouder kan echt meer doen dan een hitteschild vormen door altijd aangifte te doen naar melding namens de werknemer en zijn of haar schade te verhalen, net als de schade die de concessiehouder zelf loopt.

[0:17:37] Denk daarbij aan ziektekosten, vervangingskosten.

[0:17:39] Is de staatssecretaris bereid om dit in de concessie aan te scherpen?

[0:17:43] Graag reflectie daarop van de staatssecretaris.

[0:17:46] Voorzitter, de laatste stap naar volledig batterij-elektrisch vaar is onzeker door de beschikbaarheid van de laadinfrastructuur.

[0:17:52] Concessiehouders worden vier jaar voor de realisatie geïnformeerd.

[0:17:55] Het is hier ook al gezegd.

[0:17:57] Een jaar na realisatie om per jaar één volledig batterij-elektrisch schip in de vaart te nemen.

[0:18:01] Opvallend is dat in de concessie de term op zijn vroegst valt te lezen.

[0:18:06] over de oplevering van de laadinfrastructuur, op zijn vroegst in 2042 voor West, op zijn vroegst in 2030.

[0:18:13] Juist voor zo'n precair natuurgebied als de Wadden lijkt het hier aan ambitie te ontbreken.

[0:18:20] Ook al stelt het kabinet 50 miljoen uit het Klimaatfonds beschikbaar voor de benodigde infrastructuur, de historie leert dat het niet vanzelfsprekend is dat de overheid derkelijk grote projecten op tijd realiseert.

[0:18:31] Bovendien is de periode dat daadwerkelijk met batterij-elektrische schepen kan nog worden gevaren binnen de concessie beperkt.

[0:18:39] Graag een reactie van de staatssecretaris.

[0:18:42] Voorzitter, ten slotte de snelle watertaxi.

[0:18:44] De heer Pirix sprak er net ook al over, waarvan de betekenis voor de eilandbewoners tijdens de ronde tafelgesprek nog eens invoelbaar duidelijk werd.

[0:18:52] Sinds het tragische incident met de watertaxi vaart die nog steeds niet.

[0:18:57] Hangende het onderzoek mogen die wel varen, maar niet sneller dan 20 kilometer per uur.

[0:19:01] Varen met die snelheid is voor de exploitanten niet rendabel, waardoor de watertaxi niet vaart.

[0:19:06] Eilandbewoners kunnen daardoor s'nachts niet van en naar het eiland.

[0:19:10] Nu begreep ik van de minister van INW dat hij onder strikte voorwaarden toch bereid is een pilot te houden om snel varen voor de watertaxi op korte termijn mogelijk te maken.

[0:19:20] Mijn vraag aan de staatssecretaris is of hij daar meer over kan vertellen.

[0:19:23] Tot zover mijn bijdrage.

[0:19:24] Ik dank u wel, voorzitter.

[0:19:25] Ik zie geen interrupties.

[0:19:27] Dan geef ik het woord aan meneer Verouren namens Nieuw Sociaal Contract.

[0:19:31] Dank u wel, voorzitter.

[0:19:34] Het Waddergebied is uniek.

[0:19:38] Het is werelderfgoed van grote ecologische waarde, maar ook een thuis voor duizenden eilanders.

[0:19:43] Voor hen is de veerdienst geen luxe, maar een absolute levensvoorwaarde.

[0:19:47] De verbinding met school, werk, zorg en familie op het vasteland.

[0:19:51] Zonder betrouwbare, betaalbare en duurzame veerdiensten komt het dagelijkse leven op de eilanden onder druk te staan.

[0:19:58] Daarom spreken we hier niet zomaar over een vervoerdienst, maar over de levensader van de eilanden die met zorg en visie georganiseerd moet worden.

[0:20:06] Het nieuwe sociaal contract is blij dat een aantal van onze initiatieven ook echt gerealiseerd zijn.

[0:20:10] Zo behouden de scholieren hun eilanderstatus tot het moment van afstuderen, ongeacht of zij nog op de eilanden wonen.

[0:20:17] En we vinden het goed dat de overheid een blijvende verkenning zal uitvoeren naar extra subsidiemogelijkheden om veerdiensten verder te verduurzamen.

[0:20:26] Voorzitter, toch een aantal punten namens NSC.

[0:20:30] Ons eerste punt betreft het scholierenbootje.

[0:20:33] Wij vinden het jammer dat deze niet blijft varen gedurende de schoolvakanties, juist omdat tijdens deze periode scholieren ontspanning kunnen vinden bij medescholieren die aan de overkant wonen.

[0:20:43] Natuurlijk hebben wij begrip voor het feit dat periodieke onderhoud nodig is, maar wij zien ook dat er voldoende schoolvakantieweken zijn waarin dit kan worden ingepland.

[0:20:51] Het lijkt ons daarom niet nodig dat alle weken daarvoor benut worden.

[0:20:56] Onze vraag aan de staatssecretaris is te verkennen of het scholierenbootje in een aantal vakantieweken toch kan blijven varen.

[0:21:04] Kan hij dit toezeggen?

[0:21:06] Dan, voorzitter, het tweede punt.

[0:21:08] We zijn blij dat het kabinet actief blijft zoeken naar mogelijkheden om de verduurzaming van de waddenveren financieel te ondersteunen, ook via aanvullende subsidies.

[0:21:17] Wij vragen de staatssecretaris om de toezegging dat de Kamer jaarlijks, voorafgaand aan het commissiedebat Wadden, op de hoogte wordt gehouden van de voortgang van deze verkenningen.

[0:21:26] Zo houden we zicht op de stappen die worden gezet en kunnen we tijdig bijsturen.

[0:21:32] Het derde punt gaat over de concessie zelf.

[0:21:35] Ik stel vast dat in de financiële bepalingen dat het programma van eisen voorziet in het voorkomen van overwinst voor de exploitant, concessiehouder.

[0:21:44] Er is sprake van zowel een check vooraf als achteraf op de winst.

[0:21:50] Dit is op zich een heel degelijke aanpak.

[0:21:52] Twee vragen echter.

[0:21:54] Op welke manier is dat normrendement van 13 procent op geïnvesteerd vermogen gebenchmarkt?

[0:22:00] Is dit een normaal rendement voor de sector?

[0:22:04] En welke prikkels heeft de exploitant nog om efficiënter of beter te gaan werken indien achteraf toch alle winst boven die 13 procent wordt afgeroomd?

[0:22:14] Ten slotte, wij realiseren ons dat de keuze voor een aanbesteding voor de huidige concessie een feit is.

[0:22:19] We zien echter ook dat in de vooromgeving een concessie zeer complex kan zijn, vooral in een dynamische context met heel veel onzekerheden.

[0:22:28] Onze vraag richt zich echter dan naar de toekomst.

[0:22:31] In welke mate zou een veerdienst als overheidsbedrijf een betere en wellicht ook goedkopere optie kunnen zijn om een betaalbare en betrouwbare verbinding naar de Waddeneilanden te verzekeren?

[0:22:41] Denk hierbij ook aan de Westerschelde Ferry.

[0:22:44] Zoals collega De Hoop al opmerkte, heeft de Tweede Kamer recent ingestemd met een wetswijziging dat provincies weer in de positie brengt om eigen OV-bedrijven op te richten.

[0:22:55] Een initiatief van De Hoop zelf, samen met NEC-collega Olga van Dijk.

[0:23:00] Daarmee is het debat over de rol van de overheid in cruciale mobiliteit nadrukkelijk geopend, wat ons betreft.

[0:23:07] En mogelijk vormt het ook een backupoptie voor het geval de tender in dit geval geen goed resultaat geeft.

[0:23:13] Voorzitter, ik kijk uit naar de antwoording van vragen door de staatssecretaris.

[0:23:17] Dank u wel.

[0:23:18] Dank u wel.

[0:23:18] Ik zie een interruptie van de heer Boutkamp.

[0:23:20] De heer Boutkamp.

[0:23:21] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:23:23] Ja, ik hoor de heer Verhouden een aantal malen praten over het bondje.

[0:23:28] Het scholierenbootje.

[0:23:30] Ik neem aan dat de heer Verouder gewoon een klein schip dan gaat bedoelen.

[0:23:33] Dat hoop ik tenminste.

[0:23:35] Of misschien zie ik het weer.

[0:23:36] Heeft de heer Verouder dan een klein schip in gedacht als vervanger in die maanden?

[0:23:41] Of moet ik dan denken aan een roeiboot voor de scholieren?

[0:23:44] De heer Fouden.

[0:23:46] Dank u wel, voorzitter.

[0:23:47] Nee, nee, zeker geen roeiboot.

[0:23:49] Het scholierenbootje, zover ik weet, verwijst al naar iets wat bestaat.

[0:23:52] Dat is gewoon een schip dat heen en weer gaat tussen de eilanden en precies in staat stelt om zogezegd de scholieren tussen de twee eilanden heen en weer te brengen.

[0:24:02] De vraag is of dat ook in de vakantieperiode kan blijven draaien zoals nu het geval is.

[0:24:05] En blijkbaar is dat in de huidige concessievoorwaarden nog niet voorzien vanwege die noodzaak voor onderhoud.

[0:24:12] Nou, dat onderhoud, dat begrijpen wij natuurlijk, dat is logisch, maar onze vraag is, moet nu werkelijk de hele vakantieperiode dat bootje aan de kant blijven, of is het toch mogelijk om een aantal weken te voorzien dat dat bootje toch vaart?

[0:24:26] De heer Boutkamp.

[0:24:27] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:24:28] Ja, ook wij zijn uiteraard benieuwd naar de beantwoording op die gestelde vraag, maar volgens mij zat er nog een punt van aandacht in die de staatssecretaris benoemde, bij de scholierenboot.

[0:24:38] Dat is namelijk het rendement van de ondernemer, de veer die ze onderhoudt.

[0:24:43] Hoe kijkt de heer Verouden daar tegenaan?

[0:24:46] De heer Verouden, dank u wel voor deze vraag.

[0:24:49] Nou, dat is precies een van onze vragen richting de staatssecretaris.

[0:24:53] Wij merken op dat er wordt gesproken over een normrendement van 13 procent.

[0:24:59] Wij zijn benieuwd hoe dat is vastgesteld, dat dat een normaal rendement is.

[0:25:05] Even voor de verduidelijking van iedereen, normrendement betekent min of meer dat zowel op voorhand als achteraf wordt gekeken of dat rendement niet wordt overschreden, want dan zou je een overwinst hebben.

[0:25:15] Wat op zich een heel gezond principe is, denk ik, om overwinsten te vermijden.

[0:25:20] Maar onze specifieke vraag gaat over... Ah, maar die 13 procent, waar komt dat getal vandaan?

[0:25:25] Is dat getal misschien zelf al niet een beetje aan de hoge kant?

[0:25:29] Vraagteken.

[0:25:29] Dat is eigenlijk onze vraag aan de staatssecretaris.

[0:25:34] Dank u. Ik zie verder geen interrupties.

[0:25:35] Dan geef ik het woord aan de heer Boutkamp.

[0:25:38] Ja, dank u wel.

[0:25:39] Voorzitter.

[0:25:41] Voorzitter, als we de ingekomen reacties lezen, kan je de vraag stellen, wat zijn we daar eigenlijk wezenlijk opgeschoten sinds de laatste keer dat we elkaar spraken op 26 juni dit jaar over het definitieve programma van IJzerconcessies Friese Waddenveer?

[0:25:54] En ja, er zijn positieve punten.

[0:25:57] En ja, er zijn aanpassingen.

[0:25:59] Maar er blijven veel open eindjes.

[0:26:01] Neem bijvoorbeeld de watertaxi.

[0:26:02] Ik begin er maar mee.

[0:26:04] Ondanks vier aangenomen Kamermoties is er nog steeds een zwart gat voor de watertaxi.

[0:26:08] Wat ons betreft voert de INW die aangenomen moties per direct uit.

[0:26:12] Dit had in ons ogen al lang moeten gebeuren.

[0:26:14] Waar wacht het ministerie op, is de vraag.

[0:26:16] En wanneer houden we op met praten en gaan we over tot actie, is de volgende vraag.

[0:26:21] En de derde vraag hier over dit onderwerp.

[0:26:23] Is de staatssecretaris het met de PVV eens dat binnen de mobiliteit van en naar de eilanden naast de veerbouwten de watertaxi een plek verdient?

[0:26:32] Het kan niet zo zijn dat ambtelijke molens het de watertaxi onmogelijk maken om te kunnen varen op snelheid in het donker.

[0:26:39] De eilanders moeten zich gewoon kunnen vervoeren.

[0:26:42] Voorzitter, er zijn genoeg schrijnende voorbeelden te noemen, maar we zullen dit niet gaan herhalen.

[0:26:48] We hopen dat

[0:26:50] de staatssecretaris de urgentie in gaat zien van het feit dat die eilanders op bepaalde tijden toch naar de vaste wal moeten kunnen komen.

[0:26:59] Wanneer gaat de staatssecretaris de regie op zich nemen zodat schijnende voorbeelden of zaken die zich hebben beplaatst niet meer hoeven te gebeuren?

[0:27:07] Voorzitter, dan de ondernemers.

[0:27:09] In de brief van de staatssecretaris staat dat INW in en na overleg kan kiezen om ondernemers en organisaties toe te laten tot het Overleg Consumenten- en Omgevingsblad de Waddenveren, de zogenaamde OCOW.

[0:27:23] Toch blijft dit voornemen op onderdelen nog vaag.

[0:27:25] Want wie bepaalt er uiteindelijk wie zitting mag nemen en wie niet?

[0:27:29] Want als die keuze alleen aan INW is, waarom is dan niet direct gekozen om de eilanden ondernemersorganisaties op te nemen in het OCOW?

[0:27:36] Kan de staatssecretaris bij deze toezeggen dat hij de ondernemersorganisatie daadwerkelijk in het OCOW opneemt?

[0:27:42] Voorzitter, in de consultatie hebben meerdere partijen gewezen op het belang van vrachtvervoer naar de eilanden en is gevraagd dit te borgen in de concessie.

[0:27:51] In de Kamerbrief wordt daaraan voorbij gegaan en geeft de staatssecretaris slechts aan het aanbod van het vrachtvervoer te gaan monitoren.

[0:27:58] Hierdoor blijft vrachtvervoer van en naar de eilanden wat ons betreft onvoldoende geborgd.

[0:28:02] Wat gaat de staatssecretaris doen als uit deze monitoring blijkt dat het vrachtbevoer niet voldoende overgebracht wordt, is dan de vraag.

[0:28:10] Ook hier kan het niet zo zijn dat de eilanden onvoldoende bevoorraad worden vanwege ambtelijk geneuzel.

[0:28:16] Voorzitter, dan de gereserveerde autoplekken voor eilanders.

[0:28:19] Er blijven slechts vier autoplekken gereserveerd voor eilanders tot 48 uur van tevoren op de eerste afvaart van een eiland en de laatste afvaart naar een eiland.

[0:28:28] Dat lijkt ons veel te weinig.

[0:28:29] Want in de praktijk betekent dit dat voor Ameland bijvoorbeeld slechts 0,1 procent van de eilanders bij onverwachte omstandigheden tot twee dagen van tevoren gegarandeerd het eiland af kunnen.

[0:28:39] Vraag aan de staatssecretaris, waarom zo weinig en kan dit niet uitgebreid worden?

[0:28:46] Tot slot, of bijna tot slot, ga ik zeggen.

[0:28:49] Gezien de elektrificatie van de veerboten, en we hebben al net congressie, dat er na 2030 een nieuwe veerdamp gebouwd moet worden.

[0:28:56] Geschatte kosten tussen de 150 en 450 miljoen euro.

[0:29:01] En het feit dat Rijkswaterstaat jaarlijks meer dan 1,8 miljoen kuub zand moet baggen om de varen opnieuw te houden.

[0:29:07] Dat is drie kuub per reiziger, voorzitter.

[0:29:09] Is de vraag, hoe lang acht de staatssecretaris deze situatie nog houdbaar?

[0:29:15] En voorzitter, vanochtend op weg hier naar Den Haag werd ik door het volgende drie punten nog even onder de aandacht gebracht en ik noem ze heel kort.

[0:29:23] Dat is de ondergrens, zeg maar, in de concessie, de seizoenswerkers en de binding van de vervoerder met de eilandbewoners.

[0:29:30] En heel echt, nu tot slot.

[0:29:32] U kent ze al, deze regeling.

[0:29:35] Zijn ze haalbaar, betaalbaar en realistisch?

[0:29:38] Tot slot.

[0:29:39] Dank u wel.

[0:29:40] Ik zie een interruptie van de heer Verkuilen.

[0:29:43] Ja, dank, voorzitter.

[0:29:44] Toch even een vraag aan de heer Boutkamp, omdat in zijn opening zei hij, voorzitter, er gaan een aantal dingen goed, maar een aantal dingen ook niet goed.

[0:29:52] Ik ben even benieuwd, los van de watertractie, wat u noemt.

[0:29:55] Wat zijn dan in uw optiek die dingen die niet goed gaan?

[0:30:00] De heer Boutkamp.

[0:30:01] Nou ja, ik heb ze in mijn bijdrage natuurlijk zojuist benoemd.

[0:30:03] Die betrokkenheid van die ondernemersorganisatie.

[0:30:06] Hoe zit het met het vrachtvervoer?

[0:30:09] Meerdere collega's hebben natuurlijk het scholierenboot al aangekaart.

[0:30:13] Het tariefstelling, de zekerheden die er zijn.

[0:30:15] De eerste keer heb ik natuurlijk ook ingebracht, vorige keer was dat, zeg maar hoe dat nou precies zit met die onzekerheden, met die elektrificatie.

[0:30:23] Kan het ondernemer nu echt een vaartuig gaan aanschaffen als hij moet gaan vervangen?

[0:30:28] Met de wetenschap, ja, misschien moet ik hem over vier jaar wel bij het vuilnis zetten, want ik moet over op elektriciteit.

[0:30:33] Die onzekeren blijven er nog steeds bestaan.

[0:30:36] Dus dat zijn een aantal voorbeelden waarvan ik zeg, nou, en dan heb ik net die laatste drie punten die vanochtend mij werden aangereikt door iemand die op een beheerkomst was recentelijk in de omgeving.

[0:30:45] Ja, hoe zit het dan met die binding?

[0:30:47] Want die mis ik eigenlijk ook onvoldoende.

[0:30:49] We hebben dat gezien natuurlijk, hoe dat wel werkt op een ander eiland, die binding.

[0:30:52] Die vind ik eigenlijk ontbreken in deze zaken.

[0:30:54] Hoe zit het met die seizoenswerkers?

[0:30:56] Want die moeten ook van en naar het eiland toe.

[0:30:58] Want die toeristische activiteit is natuurlijk gigantisch op die eilanden.

[0:31:02] Die moeten natuurlijk ook een plek krijgen.

[0:31:03] Nou, daar lees ik eigenlijk weinig over.

[0:31:06] Ja, en eigenlijk ook de ondergrens van de concessie.

[0:31:08] Ja, die zou eigenlijk toch ook erin moeten.

[0:31:09] Want we moeten niet de weg naar de bodem met z'n allen.

[0:31:12] Zoals je vaak ziet bij het busvervoer.

[0:31:14] Ja, dank u wel, de heer Vergouden.

[0:31:16] Ja, dank voor de beantwoording aan de heer Baadkamp.

[0:31:19] Mijn punt zit ook een beetje in die pier.

[0:31:21] Ik zei dat net ook.

[0:31:22] De onzekerheid die er zou zijn voor de reederijen zodra we gaan elektrificeren.

[0:31:26] Volgens mij worden die schepen modulair opgebouwd.

[0:31:29] Dus je bouwt eigenlijk CO2 steeds meer af.

[0:31:32] En vier jaar van tevoren heb je een beeld wanneer of de walinstallatie wordt opgebouwd.

[0:31:37] En binnen dat jaar moet je hem hebben varen.

[0:31:39] Ik denk vanuit, maar dat is de optiek vanuit ondernemersperspectief,

[0:31:43] dat dat wel een redelijke termijn zou moeten zijn.

[0:31:46] Ik vraag me of dit Boutkamp dat ook vindt.

[0:31:50] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:31:51] Ja, ik waardeer het zeer dat de heer Fekade deze vraag stelt met als achtergrond het ondernemersgeest.

[0:31:58] Maar dan kom ik toch een klein beetje met de maritieme achtergrond als antwoord.

[0:32:02] Want je koopt niet zomaar een schip.

[0:32:04] De schepen van nu moeten zich al voorbereiden bijvoorbeeld op een ander type brandstof.

[0:32:08] Op bepaalde brandstof kan je er zo in tanken, maar sommige niet.

[0:32:12] Maar je gaat nu niet een schip NN kopen.

[0:32:14] Je koopt een diesel-aangedreven schip of je koopt een diesel-elektrisch aangedreven schip, maar een volledig elektrisch varend schip, dat kan je nu nog niet aanschaffen.

[0:32:20] Want ja, je kan moeilijk met die stekker achterhand hoppelen richting dat eiland.

[0:32:24] Dus dat gaat niet lukken.

[0:32:25] Dus je hebt een dure investering dan nodig.

[0:32:27] Dus je moet van de ene investering naar de andere.

[0:32:30] En dan komt zowel het ondernemerschap als het maritime om de hoek kijken.

[0:32:33] Hoe gaan we dat invullen in de concessie?

[0:32:37] Tot slot, de heer Verkeulen.

[0:32:39] Ja, dank voor het antwoord, maar bent u het dan met mij eens dat die ambitie misschien iets aangescheept zou moeten als je dat wil, juist om die ondernemers zekerheid te kunnen bieden voor die elektrificering?

[0:32:52] Ik ben heel benieuwd hoe de staatssecretaris gaat antwoorden op die vraag van hoe gaat hij die ambities dan invullen.

[0:32:58] Ik weet niet meer precies wie het was.

[0:33:01] Een van mijn collega's zei van ja, we moeten wel zorgen dat die concessie wel een doorgang kan vinden.

[0:33:06] Die moet niet vertragen.

[0:33:06] Dus hoe gaan we dan toch die zekerheden inbouwen in deze concessie?

[0:33:10] Ja, daar ligt een zware druk op ons om te zeggen ja of nee.

[0:33:14] Dank u wel.

[0:33:15] Ik zie verder geen interrupties meer.

[0:33:16] Dan schors ik deze vraag denk ik tot kwart over elf.

[1:16:17] Goed, mensen, dan gaan we door met het vervolg van dit commissiedebat.

[1:16:21] Dan geef ik graag het woord aan de staatssecretaris voor zijn eerste termijn.

[1:16:24] De staatssecretaris.

[1:16:25] Ja, voorzitter, dank.

[1:16:26] Misschien goed om even de eerste administratie te doen.

[1:16:29] Ik zal kort wat zeggen over de proces en de inleiding.

[1:16:34] Daarna heb ik een mapje inspraak, aanbesteding, concessievoorwaarden, elektrificatie, betaalbaarheid, watertaxi en over.

[1:16:46] Ik ga proberen kort en krachtig te doen, want we hebben al voor de zomer uitgebreid met elkaar hierover gewisseld.

[1:16:54] De heer Gimmes vroeg mij, zou ik nou eens kunnen reflecteren op het belang en de bijzonderheid, noem ik het maar even, van deze concessie.

[1:17:03] Dat vond ik eigenlijk wel een mooie vraag om daar mijn inleiding mee te starten, want het is inderdaad een bijzondere concessie.

[1:17:09] Het is sowieso bijzonder dat de Rijksoverheid deze concessie

[1:17:13] in zich heeft, maar het is ook vooral een belangrijke concessie omdat het niet zomaar een vaag dienst van A naar B is.

[1:17:23] De bijzonderheid zit er me natuurlijk in en ook in de gesprekken die ik heb mogen voeren voor de zomer en die is ook gebleken met bijvoorbeeld ook met de burgemeesters die ik vorige week mocht ontvangen hier in Den Haag.

[1:17:35] Deze veerdienst is, wat ik al zeg, meer van A naar B. Het is daadwerkelijk een levensadig en uiteindelijk van cruciaal belang voor de leefbaarheid op de eilanden.

[1:17:48] De uitspraak die me altijd bijblijft, de eilanden zijn geen openluchtmuseum waar we op vakantie kunnen.

[1:17:53] Nee, daar wonen mensen met vrienden, met gezinnen.

[1:17:55] Medische problemen met bezoeken, met werk en die veerboten die maken daar een cruciaal onderdeel van uit.

[1:18:08] Bij de raadsleden van Ameland die mij uitgebreid vertelden over de impact die het jaar 2023, de plotsklapse wijziging van de dienst hadden op die samenleving, op die gemeenschap, op gezinnen, op families.

[1:18:24] Dat is voor mij nog wel een van de belangrijkste dingen die mij bij is gebleven.

[1:18:29] Waar wij praten over een dienstregeling of concessievoorwaarden of vergunningen, vergunningscriteria, dat dat daar rechtstreeks ingrijpt

[1:18:39] in gezinnen, in levens, in families, in ondernemingen, toekomst van mensen.

[1:18:44] Ik denk dat dat hetgene is waar wij mee aan de slag zijn gegaan.

[1:18:51] De bijzonderheid van deze concessie zit er natuurlijk in dat we ook... We proberen altijd goed te luisteren naar consultaties, maar dat we dat hier...

[1:18:59] zeg maar even gewoon extra hebben gedaan.

[1:19:02] Extra hebben geluisterd naar de Kamer, extra hebben geluisterd naar de behoeften.

[1:19:06] Toch kijken of er nog niet iets extra's mogelijk is.

[1:19:08] Ik zei in het vorige debat al, uiteindelijk is het een enorme balans tussen allerlei belangen.

[1:19:15] De raiders, de markt, de spelregels die er zijn, de eilandbewoners, de inspraak.

[1:19:21] We hebben daar steeds geprobeerd die balans te zoeken, waarbij we heel nadrukkelijk hebben gezegd dat het belang van die eilandbewoners en de ondernemers die daar boterham moeten verdienen, die staat daarbij wel zoveel als mogelijk voorop.

[1:19:36] Het kan niet altijd honderd procent, maar we hebben echt proberen te luisteren naar

[1:19:42] om te kijken naar het belang hiervan.

[1:19:46] En zodoende hebben we ook ten aanzien van de ontwerp, PVE en nu, echt een aantal flinke wijzigingen doorgevoerd.

[1:19:53] Dat begint met de looptijd van de Waddenveren Oost.

[1:19:57] Daar hebben we toch nog even goed naar gekeken.

[1:20:00] en ook ogen had voor de onzekerheid die zowel de mirtverkenning als de elektrificatieproces in combinatie met elkaar hebben opgeleverd.

[1:20:09] En gezegd, ja, dan is het misschien toch verstandig om dat op een kortere manier te doen, zodat je die onzekerheden niet hoeft in te bouwen, maar dat we dat op die manier organiseren.

[1:20:19] Daar zeg ik wel bij, die looptijden zijn niet zomaar bedacht.

[1:20:22] Die zijn natuurlijk bedoeld ook om het aantrekkelijk te maken voor bedrijven om in te schrijven op die concessies.

[1:20:28] Niet voor die bedrijven, maar concurrentie en marktwerking is natuurlijk bedoeld om de kwaliteit voor de gebruikers, voor de eilandbewoners, voor de mensen die er naartoe moeten, om die kwaliteit zoveel mogelijk omhoog te krijgen.

[1:20:40] Dit zijn allemaal minimale criteria die hierin staan, maar je wilt natuurlijk dat de mensen die inschrijven er allemaal een flinke schep bovenop doen, want dan hebben we er allemaal belang bij.

[1:20:50] Door die te verkorten haal je dat proces een beetje, haal je de druk er iets vanaf.

[1:20:56] We hopen natuurlijk nog steeds dat de druk hoog genoeg is, dat er kwalitatief goede dingen uit gaan komen.

[1:21:01] Maar die druk haal je er vanaf.

[1:21:02] Vandaar dat we hebben gezegd, ja, wacht even, dat betekent dan wel dat we dat moeten gaan borgen in de minimale concessieverplichtingen.

[1:21:10] Vandaar dat we hebben gezegd, het gaat om de dienstrekeling, willen we meer afvaarten hebben, ook de latere afvaarten daarbij.

[1:21:18] We willen meer flexibiliteit daarin bouwen.

[1:21:21] Wat ik al zei, de vroegste vertrektijd van de laatste afvaart is met een half uur verlaat.

[1:21:28] We hebben gekeken naar de tarieven voor de uitwonende, studerende,

[1:21:32] De uitwonende studenten, niet meer gekoppeld aan een leeftijd, maar aan studenten.

[1:21:36] We hebben de scholierenboot, die hebben we nu ook geborgd hierin.

[1:21:40] We hebben gezegd, oké, als we dit gaan doen, dan moeten we ook die inspraak beter organiseren.

[1:21:44] Ze hebben nog een hele set aan zaken echt proberen te verbeteren in dit.

[1:21:48] in het concept PVE ten opzichte van het ontwerp PVE.

[1:21:51] En dat hebben we echt geprobeerd te doen vanuit het perspectief omwonenden, eilandbewoners, gisteren hebben we wat over omwonenden gehad, excuus, tot laat.

[1:22:03] Eilandbewoners en ondernemers en de mensen die daar gebruik van maken.

[1:22:08] Dat misschien vooraf, voorzitter.

[1:22:12] De heer Grimwits vroeg nog wel over de concessiesystematiek.

[1:22:17] Ik zal er zo nog wel wat meer over zeggen bij de aansteller.

[1:22:22] Voorzitter, dan misschien, laat ik beginnen met het kopje inspraak, want Janatar veel over is gezegd en er zijn een aantal vragen gesteld van het lid De Hoop, Verkuilen en Pierik hierover.

[1:22:35] Wat we gezegd hebben is, wij vinden dus dat die inspraak beter geregeld moet worden, beter geborgen moet worden in dat plan van IJssel, in het programma van IJssel.

[1:22:44] Dat betekent dat er een formele adviesrol is richting de concessieverlener, dat zijn wij.

[1:22:51] Dat was precies ook dat punt, ik noemde 2023, waar dat gemis is, dat er een formeel moment is, een formele rol is, als er iets wijzigt, dat we dan op z'n minst dat gesprek met

[1:23:02] Den Haag, de concessieverlening, hebben, dat het ook een formeel moment is voor de gemeenten, voor het college, voor de provincies, om aan die bel te trekken en ook de zekerheid dat wij dus geen beslissing nemen voordat ze gehoord zijn.

[1:23:17] Ik denk dat dat ook gewoon een belangrijk, dat heb ik de burgemeester gezegd, gewoon een belangrijk principe om te onderstrepen, want dat is wat je wil.

[1:23:25] Het kan altijd zijn dat er overwegingen zijn, dat er een andere beslissing moet worden genomen, dat is natuurlijk altijd in de politiek

[1:23:31] Zo, maar wat je gewoon wil is dat mensen niet het gevoel hebben gehad, ik ben niet gehoord, ik kom een zegje niet doen, ik heb geen plek gehad in dit proces.

[1:23:40] Vandaar dat wij heel duidelijk hebben gezegd, die decentrale overheden en ook die consumentenorganisaties en daarmee dus ook de ondernemersorganisaties, ik zal het zo nog wat scherper zeggen,

[1:23:53] moeten hier gewoon een formele plek krijgen.

[1:23:56] Dat krijgen ze bij wat we dan noemen de beleidsprioriteitenbrief ieder jaar, de dienstregeling, maar ook als er gewoon grote majeure ontwikkelingen zijn of een aanpassing van de concessie.

[1:24:07] Dan moet daar gewoon een duidelijke, scherpe adviesrol zijn.

[1:24:12] Dat is niet alleen maar advies, maar je moet gemotiveerd uitleggen waarom je daarvan afwijkt.

[1:24:16] Maar dan is er ook echt dat moment om in contact te zijn met Den Haag,

[1:24:20] en dat advies ook gewoon goed neer te leggen voor de decentrale overheden en de consumentenorganisaties.

[1:24:31] Een aantal van u vroegen mij dus over de ondernemersorganisaties, of we dat echt hard kunnen toezeggen.

[1:24:36] Het wordt kunnen gebruikt.

[1:24:37] Ik kan u toezeggen, ja, ondernemersorganisaties worden opgenomen in dat OCOW.

[1:24:50] Dan zeg ik die twee hetzelfde.

[1:24:54] Even kijken, de heer Verkuilen vroeg mij nog over de informatieplicht, hoe dat is geregeld, over de bezetting van de piekmomenten.

[1:25:02] Hoe worden deze informatieplichten geregeld?

[1:25:04] ingevuld voor ondernemers en wat is de frequentie en hoever van tevoren moet daarover worden gecommuniceerd.

[1:25:10] Dat gaat dus via de website van het OCOE en die realtime informatie is beschikbaar ook over de bezetting en dat wordt per kwartaal dus achteraf gemeld via die website.

[1:25:24] dat ten aanzien van het kopje inspraak en ondernemersorganisaties.

[1:25:28] Ik kon er allemaal veel meer woorden aan uitduiden, maar volgens mij waren de vragen vrij helder.

[1:25:31] Kunt u toezeggen dat ze worden toegevoegd?

[1:25:35] Dat was al onze bedoeling, maar dat gaan we dan nog helderder zeggen.

[1:25:39] Voorzitter, dan de aanbesteding zelf.

[1:25:44] De gunningscriteria, die hebben we proberen uiteen te zetten, die vijf criteria.

[1:25:50] De exacte gewichten van de gunningscriteria moet ik op dit moment nog gaan bepalen.

[1:25:55] We gaan die niet openbaar maken aan de voorkant, want dat zou natuurlijk de...

[1:25:58] de aanbestedingen in gevaar brengen, als dat van tevoren duidelijk is.

[1:26:04] Maar weet wel dat de bereikbaarheid van de Waddene eilanden en de betaalbaarheid van die veerdiensten, dat dat een groot gewicht zal krijgen.

[1:26:11] We hebben hier ook met de

[1:26:14] ...burgemeesters nog over gesproken.

[1:26:17] Die weging vindt uiteindelijk en die beoordeling vindt uiteindelijk plaats... ...door een aparte commissie.

[1:26:22] Maar we hebben wel samen gezegd... ...we gaan even kijken met de burgemeesters... ...over hoe kun je nou de interpretatie van die criteria... ...omdat, ja, als je daar toch vanuit een afstandje naar kijkt... ...betaalbaarheid en bereikbaarheid kan iets...

[1:26:38] Het kan soms anders geïnterpreteerd worden als je niet op die eilanden woont en niet op de eilanden werkt, van buitenaf.

[1:26:44] Dus wij vonden het wel belangrijk om die regionale interpretatie... Ik heb het met de burgemeester afgesproken dat we daar nog even goed naar kijken.

[1:26:51] Ook die overige gunningscriteria, die regionale betrokkenheid, regionale betrokkenheid gaan definiëren vanuit Den Haag.

[1:26:59] Ik weet niet of dat nou zo'n verstandig idee is, dus ik heb daar met de burgemeesters afgesproken van laten we kijken hoe we dat op een goede manier kunnen doen.

[1:27:07] Dus het bepalen van de gewichten, evenals het interpreteren ook van die criteria, daar baseer ik me dus op met de innere inbrengen van het colleges, van BNW, de belangenorganisaties en individuele reacties die er zijn geweest.

[1:27:24] De heer De Hoop en de heer Verouden vroegen mij nog over

[1:27:30] hoe het zat met het initiatiefwetsvoorstel Provinciaal OV inbesteden.

[1:27:37] Ik zal even moeten kijken hoe we die, sowieso het wetsvoorstel moet eerst aan worden genomen natuurlijk in beide Kamers.

[1:27:43] Ik heb toen bij dat wetsvoorstel ook aangegeven dat ik bereid ben om te kijken hoe we dat een goede plek kunnen geven.

[1:27:48] In beginsel

[1:27:50] als een soort vangnet, een stok achter de deur, voor als het niet mogelijk is om dat te doen.

[1:27:55] Omdat ik heb geen signalen dat het hier het geval gaat zijn.

[1:27:59] We moeten gewoon even kijken hoe we dat in de toekomstige aanbestedingen ook hierin meenemen.

[1:28:04] Bij deze aanbesteding gaat dat gewoon niet.

[1:28:07] Maar de aanbestedingen hebben natuurlijk wel een historie.

[1:28:12] Een aantal jaar geleden is er ook met de provincie Friesland besproken

[1:28:16] Zou het niet verstandiger zijn dat de concessieverlening van de Waterveren ook niet daar wordt neergelegd, in plaats van hier vanuit Den Haag?

[1:28:24] Dus ik denk dat bij de volgende concessie dat iets is wat we daar nog eens een keer moeten overwegen, of dat niet ook verstandig is in combinatie met dat wetsvoorstel.

[1:28:32] Dan heb je ook de juiste tools uiteindelijk daar.

[1:28:35] Ik blijf wel benadrukken dat de bestaande redenrijden al meer dan 100 jaar

[1:28:38] varen naar grote tevredenheid.

[1:28:41] Dus we zien ook nu geen aanleiding om de OV-status daar op te plakken of een overheidsbedrijf te beginnen actief.

[1:28:52] Dan, voorzitter, de concessievoorwaarden en alles rondom de concessie.

[1:28:59] De heer Grimwis vroeg mij hoe de overgang is geregeld

[1:29:02] is nu helder afgekaart dat wanneer er een nieuwe concessiehouder zou komen, dat dan ook de schepen en de panden netjes worden overgedragen.

[1:29:12] Ja, dat is netjes afgekaart.

[1:29:13] Er zijn allerlei bestaande afspraken over.

[1:29:16] Dat vloeit voort uit de wet Personenverkeer 2000.

[1:29:19] Het is natuurlijk altijd even spannend wanneer iemand een aanbezitting verliest en een nieuwe iets krijgt.

[1:29:23] Dat zien we bij de busvervoer natuurlijk ook.

[1:29:25] Maar het is wel gewoon helder vastgelegd hoe dat moet worden gedaan.

[1:29:31] De panden die het Rijk ter beschikking stelt worden ook gewoon netjes ter beschikking gesteld, evenals de omliggende haventerreinen aan de nieuwe concessiehouder eventueel.

[1:29:39] En de beschrijvingen van de over te nemen schepen en haventerreinen en panden worden ook onderdeel van de stukken die we zullen gaan publiceren op Tendernet.

[1:29:46] Dan het vrachtvervoer.

[1:29:52] Het vrachtvervoer valt buiten de concessie en daar is natuurlijk bewust voor gekozen.

[1:29:59] Tegelijkertijd zien we dat het ook gewoon in beginsel ook een verdienmodel is voor

[1:30:06] O, sorry.

[1:30:08] We hebben gezien dat het in het beginsel ook gewoon een verdienmodel is voor de reders, dus we hebben geen aanleiding om dat nu op te nemen in de concessie of daar afspraken over vast te leggen.

[1:30:19] Ik begrijp natuurlijk wel de zorg van ondernemers die zeggen, ja, ik wil wel een vorm van zekerheid, dat ik niet overgeleverd ben aan één partij die dat doet.

[1:30:28] Vandaar dat ik ook heb gezegd, ik ben bereid om de motie van...

[1:30:33] Mevrouw Aukje de Vries, om dat goed te monitoren.

[1:30:39] We moeten dan natuurlijk wel kijken wat zijn dan de consequenties die daaruit voortvloeien.

[1:30:45] Die signalen zijn er op dit moment niet, dat er onvoldoende vracht zou kunnen worden overgeplakt.

[1:30:50] Als die signalen er wel zouden zijn, als dat blijkt uit die monitoring, dan is het natuurlijk de logische stap om daar ook over in gesprek te gaan met de concessiehouder.

[1:30:59] Dat kan ik doen als concessieverlener.

[1:31:01] Die signalen, dat kan ik toezeggen dat als dat uit die monitoring blijkt dat ik dat ook zal doen als concessieverlener in mijn gesprekken.

[1:31:09] Maar ik wijs er ook op dat natuurlijk, wil je ook hebben gezegd, dat de ondernemersverenigingen juist

[1:31:14] ook in dat de OCOW een voormalige rol krijgen en dat die dus ook een adviesrol hebben bij de jaarlijkse beleidsprioriteitenplan.

[1:31:24] Dus dat is ook natuurlijk een manier om het daar goed te adresseren.

[1:31:26] Dus ik denk dat dat twee waarborgen zijn hoe je los van de concessie toch de juiste waarborgen hebt voor eventuele problemen ten aanzien van vrachtvervoer.

[1:31:37] Dank u wel.

[1:31:37] U hebt een vraag van de heer Boutkamp.

[1:31:39] Ja, dank u wel voorzitter, want de staatssecretaris gaat rap door de mappjes heen, dus de complimenten.

[1:31:45] Ja, dat doe ik ook, want daarom stak ik ook gelijk mijn hand op.

[1:31:49] Want ik hoorde de staatssecretaris zeggen van mocht daar toch een ander ondernemer dadelijk de concessie gaan runnen, dan gaan bijna automatisch natuurlijk de panden,

[1:31:59] En de voorzieningen en dergelijke die gaan dan mee.

[1:32:02] Maar ik mis het eigenlijk een belangrijk hint, maar het is misschien een open deur vraag.

[1:32:05] Het personeel.

[1:32:06] Want we zien het bij het busvervoer.

[1:32:09] Daar is altijd een race naar de bodem en het personeel is dan vaak de shaak.

[1:32:14] Zeg ik maar even simpel.

[1:32:15] En hoe zit het dan met deze concessie?

[1:32:17] Hoe gaat het dan met het personeel?

[1:32:19] Is mijn vraag.

[1:32:20] De staatssecretaris.

[1:32:22] Ook die moet worden overgenomen.

[1:32:34] Nee, dan hebben we dat nu vastgesteld en dan kunnen we door.

[1:32:39] Ook dat wordt gepubliceerd op het element.

[1:32:42] Yes, dan nog de heer Verouden met een vraag.

[1:32:43] Om even helemaal precies en zeker te zijn, het personeel gaat over tegen dezelfde voorwaarden als waar ze tegen werkten bij de vorige, neem ik aan.

[1:32:51] Dat is de praktijk, maar goed om te weten.

[1:32:54] Dank u wel.

[1:33:02] Van de gereserveerde plaatsen, daar zijn een aantal vragen over gesteld en ik kan me die zorgen ook wel goed voorstellen.

[1:33:09] Helemaal natuurlijk met de watertaxi, daar zal ik ze ook nog wat over zeggen.

[1:33:12] Ik denk dat er ook wat druk staat op deze gereserveerde plaatsen, omdat die watertaxi natuurlijk niet functioneert zoals je dat zou willen, zeg ik maar even.

[1:33:24] Dus ik snap dat we daar die balans in moeten zoeken.

[1:33:29] Dat is dus ook de reden waarom wij hebben gezegd er zijn reserveplaatsen

[1:33:37] een vijftal van auto's beschikbaar op de eerste en de laatste afvaart.

[1:33:41] En we hebben daar bovenop nog de reservelijst toegevoegd.

[1:33:44] Dat was niet zo in de ontwerp PVE, maar die hebben we nu wel toegevoegd, zodat je dat op die manier organiseert.

[1:33:52] Ik snap de wens dat je dat altijd meer wil, maar er komt natuurlijk ergens een punt waarop je zegt, ja, hoeveel moet je reserveren ten opzichte van...

[1:34:00] van wat er nu al gebeurt en wat kun je redelijkerwijs verwachten van raiders.

[1:34:06] Hoeveel plekken moet je reserveren versus hoeveel plekken blijven er dan leeg?

[1:34:09] Dat is daar een beetje de balans vandaar dat wij nu met deze twee onderdelen hebben gezegd.

[1:34:15] Daarmee willen wij daaraan... Wij denken dat dat op die manier goed is geboord.

[1:34:20] En idealiter heb je natuurlijk...

[1:34:22] Ook die watertaxi die s'nachts vaart.

[1:34:25] De minister is daarmee bezig.

[1:34:27] Ik zal er zo wat meer over zeggen.

[1:34:29] Maar dan heb je volgens mij een geboorde combinatie van vaste reserveplaatsen op de eerste en de laatste afvaart, een vaste reservelijst en hopelijk dan ook die watertaxi uiteindelijk.

[1:34:45] GESPREKSLEIDER.

[1:34:45] Een vraag van de heer Verkalu.

[1:34:47] Ja, dank voorzitter.

[1:34:48] Dank aan de staatssecretaris voor die beantwoording.

[1:34:50] Alleen de watertaxi staat volgens mij los met het aantal parkeerplaatsen wat je natuurlijk reserveert, omdat je met die watertaxi sowieso je auto niet mee kan nemen.

[1:34:58] En die watertaxi is met name bedoeld om het nachtelijk vervoer inhoud te geven, omdat dan de veerdienst natuurlijk ook niet vaart.

[1:35:04] Maar dat vond ik wel even belangrijk nog, maar ik zie de staatssecretaris knikken dat dat in de logica der redenatie wel klopt.

[1:35:12] Fijn zo.

[1:35:13] Nee, die klopt.

[1:35:14] De heer de Hoop vroeg mij even wat... Je wil die zekerheid dat als er onverwachts iets gebeurt of je moet van wal aan wal of er is wat, dat je dan ten alle tijde wat moet doen en daar zit een gedeelte is dan auto, een gedeelte is dan...

[1:35:29] niet auto en dat kan dan ook met de watertaxi.

[1:35:33] Dus dat is die balans die je probeert te zoeken.

[1:35:35] Je probeert allebei te regelen, maar je kunt niet dat tot het maximale oprekken, zeg maar.

[1:35:42] Dus daar moet je steeds een beetje zoeken in.

[1:35:45] Hoe krijg je dat nou zo sluitend dat je uiteindelijk wel dat kunt doen?

[1:35:49] En dat doen we dus met die reservelijst, met die eerste en laatste afvaart auto en de watertaxi is dan zonder auto.

[1:35:56] Maar dan heb je wel de mogelijkheid om over

[1:35:58] naar de overkant te komen.

[1:36:00] Die balans probeer je steeds overal te zoeken.

[1:36:04] Ik refereer naar de realiteitsbalans, zeg maar, die ik daar ook in het begin heb aangebracht, die we proberen te zoeken steeds hier.

[1:36:10] Wat is redelijk en wat is wenselijk?

[1:36:12] Voorzitter, dat geldt eigenlijk ook op de vraag van de heer Pierik.

[1:36:15] Die vroeg mij nog van, kunnen we nou niet die dienstregeling nog verder uitbreiden?

[1:36:22] Kunnen we dat overwegen?

[1:36:23] De realiteitsantwoord daarop is dat we dat in een minimale afvaart niet kunnen doen.

[1:36:28] Die hebben we al met 183 afvaarten verruimd.

[1:36:32] We hebben die minimale laatste afvaart ook verruimd.

[1:36:36] Dus daar hebben we al een stap gemaakt.

[1:36:38] En dan wijs ik erop dat we dat dus niet in die minimale afvaarten kunnen doen.

[1:36:42] Ik wijs er overigens wel op dat het natuurlijk goed zou zijn als de mensen die inschrijven dat zoveel als mogelijk doen, want bereikbaarheid is een belangrijk criterium.

[1:36:52] Dat gaan we ook zwaar meewegen straks.

[1:36:56] Dus dat speelt hier natuurlijk ook bij.

[1:36:58] Dus hoe meer afvaarten daar worden aangeboden, hoe meer dat meeweegt in dat criterium bereikbaarheid.

[1:37:05] Dan de scholierenboot.

[1:37:08] Daar zijn nog vragen over gesteld van de heer Verouden.

[1:37:14] Of we die toch ook niet in de schoolwegen kunnen laten varen?

[1:37:17] Het eerlijke antwoord is dat dat niet kan.

[1:37:20] Hij stond überhaupt niet in de ontwerp PVE.

[1:37:23] We hebben hem daar wel aan toegevoegd, gelet op de eerdere balans en de kwaliteit voor de eilandbewoners.

[1:37:29] en ook de scholieren daar.

[1:37:31] We hebben dus een verkenning uitgevoerd en wat we daaruit zien, is dat de vervoersvraag in de schoolvakanties zeer beperkt is en dat ik ook geen signaal heb dat dat gaat veranderen in de toekomst, die zeer beperkte vragen.

[1:37:43] En daarom vind ik het ook niet verdedigbaar om dat ook te vereisen in die schoolweken, of in die vakantieweken, omdat we daarmee die precaire balans ook zouden gaan verstoren.

[1:37:55] GESPREKSLEIDER 1 Ik heb een vraag van de heer Verhouden.

[1:38:00] Dank u wel, voorzitter.

[1:38:01] En bedankt voor het antwoord.

[1:38:04] Ja, over die scholierenboot, dat is natuurlijk toch wel spijtig.

[1:38:08] We hadden graag gezien dat dat wel wordt verder bekeken, of het aantal weken kan worden beperkt, dat die boot uit de vaart is.

[1:38:16] Ook al... De vraag kwam eerder ook al op van, scholierenbootje, wat is het precies en waarvoor dient het?

[1:38:22] Het klinkt als iets voor de scholieren tijdens de schoolweken,

[1:38:25] Dat is ook wel het eerste doel, maar ik begrijp dat ook meer en meer andere mensen dan scholieren die boot ook gebruiken.

[1:38:32] Ambtenaren die van één naar een andere eiland moeten, vlielandterschelling, of gewoon mensen die daar moeten zijn voor hun werk.

[1:38:40] Dus dat zijn wel mensen die je daarmee erg benadeelt door te zeggen, ah, het is vakantie, nu mag die boot wel aan de kant.

[1:38:50] En dus de vraag is?

[1:38:52] Nou, de vraag is of de staatssecretaris opnieuw en maximaal kan nakijken of het toch mogelijk is om dat mee te nemen in het programma van eisen.

[1:39:05] Zelfs ligt als een deel van het gunningscriterium de mate waarin de exploitant toch die boot in de vaart kan houden tijdens de schoolvakanties.

[1:39:16] Ja, dank u wel, de staatssecretaris.

[1:39:18] Ik vrees toch dat ik daar negatief op moet antwoorden.

[1:39:23] Dit gaat over de minimale vereisten die wij stellen.

[1:39:28] Hij stond er überhaupt niet in.

[1:39:30] We hebben hem dus nu al toegevoegd voor de scholieren.

[1:39:33] Ik denk dat dat verdedigbaar is voor het belangen van de scholieren.

[1:39:37] De reden waarom ik het niet verdedigbaar acht voor de minimale vereisten is omdat er zeer beperkte vraag is tijdens die schoolvakanties.

[1:39:46] Ik wijze dan nogmaals op dat het een minimale vereiste is.

[1:39:51] Het is geen verbod op het laten varen van die boot.

[1:39:54] Als er toch blijkt dat er een vraag is, dan mag een ondernemer natuurlijk zelf bepalen of hij die boot laat varen op bepaalde tijden.

[1:40:02] Dan staat iemand natuurlijk compleet vrij.

[1:40:04] Het gaat hier over de minimale vereiste die wij stellen in het programma van IJssel.

[1:40:12] Dank u wel, voorzitter.

[1:40:13] Ja, er is natuurlijk wel een verschil tussen de minimumeisen en uiteindelijk ook wat je tegemoet ziet in die biedingen van de bedrijven die bieden voor de concessie.

[1:40:25] En je zou kunnen aangeven in de tender dat dat ook een deel is van de kwaliteitscoren.

[1:40:34] ...de mate waarin het bedrijf in kwestie zegt... ...oké, wij begrijpen dat er in de schoolvakantie minder vraag is... ...en we moeten ons onderhoud doen, maar wij zetten toch... ...wij beloven in feite deze periode zo minimaal mogelijk te houden... ...wat technisch nodig is.

[1:40:52] GESPREKSLEIDER GESPREKSLEIDER 2.

[1:40:55] De staatssecretaris.

[1:40:56] Nou, voorzitter, het weegt natuurlijk wel mee in de criteria.

[1:40:59] We hebben een criterium bereikbaarheid.

[1:41:02] Die is natuurlijk wel primair gericht op de overvaart.

[1:41:04] Maar dit is natuurlijk een bredere uitleg van bereikbaarheid.

[1:41:07] Dus niet primair, maar dit telt wel mee in het criterium bereikbaarheid.

[1:41:11] En het telt natuurlijk mee in het criterium regionale verbondenheid.

[1:41:14] Het telt daar wel in mee.

[1:41:15] Ik heb hem alleen niet opgenomen in de minimumveisten.

[1:41:21] Duidelijk, de heer Bodenkamp.

[1:41:24] Ja, toch even doorgaan op dit punt.

[1:41:27] Ik was bijna bang dat het antwoord al werd gegeven door de straatssecretaris op de vraag die ik wilde gaan stellen.

[1:41:32] Want de verbinding tussen de scholierenboot, zeg maar, tussen de eilanden, die wordt niet opgenomen in de concessie.

[1:41:39] Ik wil wel de straatssecretaris zeggen, ja, het kan wel een plus zijn als de...

[1:41:44] De inschrijver zegt van nou ik wil dat toch wel gaan faciliteren gedeeltelijk.

[1:41:50] Maar als dat nou niet het geval is, gewoon een open vraag aan de staatssecretaris.

[1:41:53] Als er, zoals de staatssecretaris, een ondernemer zegt ik wil dat wel gaan doen in die periode met een vaartuig.

[1:42:02] Voorziet de staatssecretaris dan belemmeringen voor deze ondernemer om dat te gaan aanbieden?

[1:42:07] Want we zien het nu ondertussen al met de watertractie.

[1:42:10] Er worden allerlei belemmeringen opgeworpen.

[1:42:13] Hoe zit het dan met deze ondernemer die... Ja, de staatssecretaris.

[1:42:18] Nou, misschien eerst even wat rechtzetten.

[1:42:21] De scholierenboot zit wel in de concessie.

[1:42:23] Ook in de minimumvereis van de concessie.

[1:42:26] Zomervakantie?

[1:42:27] Nee, het scholierenboot is voor scholieren die naar school moeten.

[1:42:31] Dat doen we dan op het moment dat de week een school hebben, dus niet wanneer er geen school is.

[1:42:35] Dat is wel het concept van scholierenvervoer, zeg maar.

[1:42:39] Anders is het reguliervervoer.

[1:42:40] Dus dat is wel wat met onderscheid probeert te maken.

[1:42:44] De verplichting geldt voor de scholierenboot voor de momenten dat er school is.

[1:42:49] Daarbuiten niet, dan is het altijd wel vrij om die boot te laten varen.

[1:42:58] Dat geldt voor de concessiehouder, maar dat geldt ook voor andere partijen.

[1:43:02] Als daar vraag naar is, dan staat een partij dat compleet vrij, dus de concessiehouder heeft op dat onderdeel niet het alleenrecht voor personenvervoer.

[1:43:09] U mag morgen een boot huren om in de schoolvakanties die vaart te gaan varen.

[1:43:17] Dat staat u dan vrij.

[1:43:21] LEERBOUD!

[1:43:23] Ik zou bijna willen zeggen, was het maar zo simpel zoals de staatssecretaris bedoelt.

[1:43:26] Want er zitten wel wat haken en ogen aan hoor, dat weet ik gewoon.

[1:43:30] Want als ik met meer dan twaalf passagiers zou gaan varen, dan moet ik al een groot vaarbewijs hebben en noem ze me op allemaal.

[1:43:35] En mijn vaartuig moet voldoen aan alle eisen.

[1:43:36] Dus zo simpel voorgesteld is het niet, staatssecretaris.

[1:43:40] U vroeg mij of het mogelijk was wettelijk gezien en wettelijk gezien mag het.

[1:43:44] Maar dit is precies de balans.

[1:43:46] Als er heel veel vraag naar is, dan wordt het rendabel en dan zal het ook mogelijk worden gemaakt.

[1:43:52] Alleen het probleem, wat ik eerder schetste, is dat in de verkenning blijkt dat er geen vraag, of een zeer beperkte vraag is.

[1:43:59] En dan wegen die kosten en die haken en ogen van u terecht niet op tegen het varen.

[1:44:05] Maar het is wel mogelijk wettelijk.

[1:44:07] Dus als er over vijf jaar heel veel vraag ontstaat, dan mag iemand willekeurig die boot laten varen, want de concessieverlening heeft geen alleenrecht.

[1:44:14] Ja, de heer Pierdenk.

[1:44:17] Toch ook nog hierover, want natuurlijk, het moet rendabel zijn, anders zijn er geen redenen die dat op gaan pakken.

[1:44:24] Dus vraag en aanbod zijn cruciaal en de staatssecretaris heeft het over een verkenning die uitgevoerd is, maar welke marktverkenning is er uitgevoerd om te kijken of zo'n scholierenboot, waar ook inderdaad allerlei andere mensen van gebruik maken, of die rendabel te maken is?

[1:44:44] De staatssecretaris.

[1:44:47] de gedachten die de reden hebben gegeven.

[1:44:52] Ja, we hebben dat gewoon in kaart gebracht, hoe die verkenning nu op basis samen met de huidige reden is dat gedaan, die verkenning.

[1:45:01] Dus dat is natuurlijk een vrij overzichtelijk geheel, zou ik maar zeggen.

[1:45:05] Dus daarom, ik ben een beetje op zoek naar wat de heer Pierikraak zou willen van mij.

[1:45:09] Nou goed, een beetje een marktverkenning, dus of er inderdaad behoefte is.

[1:45:13] Wat een raider zegt, dat is geen marktverkenning, dat is gewoon de beleving van zo'n raider.

[1:45:17] Ik denk dat het goed is om te weten wat voor eilandbewoners er verder allemaal gebruik zouden willen maken en in welke frequentie en ook in welke frequentie buiten de schooltijden om, zeg maar, in de vakanties.

[1:45:32] De staatssecretaris.

[1:45:33] Nou, voorzitter, het is niet wat een reder zegt.

[1:45:34] We hebben gekeken naar wat zijn nou de aantallen, de mensen die er nu al gebruik van maken, en daar is dit op gebaseerd.

[1:45:41] En dan kom je tot de conclusie dat er in die schoolvakanties zeer beperkte vragen zijn.

[1:45:47] Dus het gaat om de aantallen die erin zitten.

[1:45:49] En de vraag in het vorige debat was terecht, kunt u deze scholierenboten ook opnemen in de minimale vereisten?

[1:45:57] En dat hebben we gedaan, maar wel op basis van die aantallen wat verdedigbaar is.

[1:46:03] Gaat u verder.

[1:46:05] Dank, voorzitter.

[1:46:06] De heer Van Keulen vroeg mij nog of ik bereid ben om ten aanzien van de sociale veiligheid een aantal zaken op te nemen in de concessie.

[1:46:15] U kent mij dat het gebied van openbaar vervoer en sowieso sociale veiligheid hoog in het vaandel staat, dus dat ben ik van harte bereid om dat ook op te gaan nemen in de concessie.

[1:46:26] Dat die meldplicht er ook komt.

[1:46:31] Voorzitter, dan de elektrificatie.

[1:46:36] Daar zijn een aantal vragen over gesteld en dat is natuurlijk, ik zeg het gewoon even heel eerlijk, best even een puzzel geweest.

[1:46:46] Aan de ene kant is er in Nederland een wet die zegt u moet voor 2030, voor 2050, een aantal doelen hebben gehaald als het gaat om CO2-reductie.

[1:46:57] Daar moeten dus ook stappen voor worden gezet.

[1:47:00] Dat geldt ook voor dit soort vervoer.

[1:47:03] We trekken in het Klimaatfonds ook een behoorlijk bedrag uit voor de elektrificatie aan wal, om daar het goed voor te regelen.

[1:47:16] Dus je wil dat het niet een soort van kapitaalverdientiging is, je wil daar ook afspraken over maken omdat het toch langlopende concessies zijn.

[1:47:25] En aan de andere kant moet het niet te veel onzekerheid opleveren.

[1:47:28] In een concessie zit altijd iets van onzekerheid natuurlijk, maar het moet niet te veel onzekerheid opleveren voor de reders en de mensen die willen inschrijven.

[1:47:38] Vandaar dat we daarnaar hebben gezocht en we hebben dus ook gezegd, we kiezen voor die verkochte concessieperiode

[1:47:49] Uiteindelijk zijn we erop uitgekomen dat we hebben gezegd, het gaat om de concessie voor West, op het moment dat daar de infrastructuur gereed is, dan gaan... Sorry, op het moment het bekend is,

[1:48:04] wanneer de infrastructuur gereed is, daar moet vier jaar tussen zitten.

[1:48:09] Dus als we weten dat in 2034 de infrastructuur gereed is, dan wordt dat in 2030 gemeld en dan na die vier jaar komt er nog één jaar bovenop

[1:48:20] ...waarin de eerste boot moet worden geëlektrificeerd.

[1:48:24] En daarna ieder jaar weer.

[1:48:25] En dat is ook een tempo, volgens mij, wat best goed te verdedigen is... ...als je gaat kijken naar de complete looptijd van de concessie.

[1:48:34] En ik denk ook dat het goed te verdedigen is... ...we horen ook terug uit de marktgesprekken... ...dat je zegt, voordat het zover is, krijgt u vier jaar naar voren al een bericht... ...en dan een jaar later, dus vijf jaar uiteindelijk tussen, wanneer u weet... ...en u krijgt vijf jaar van tevoren te horen, voordat de eerste boot elektrisch vaagt...

[1:48:50] dat dat zo gaat zijn, dat vind ik gewoon wel redelijk om, en dat blijkt ook uit de marktoffers, dat dat best een redelijke termijn is om dat te doen.

[1:48:59] We zitten natuurlijk met netcongressie, dus we kunnen nu niet zeggen het wordt 2030, want als ik dat nu zou zeggen en hem vast zou leggen in de concessie en het blijkt dan toch 2031 te worden, want we weten met netcongressie en alles wat er met de energietransitie gebeurt, dat er allerlei verschuivingen qua tijd ook kunnen plaatsvinden.

[1:49:16] Dan hang je ook een ondernemer op aan een jaartal die misschien over een paar jaar onrealistisch is.

[1:49:22] Vandaar dat het misschien nu een beetje complex is, 4 jaar plus 1.

[1:49:26] Dat is niet heel duidelijk, dat kan duidelijker, maar het is wel duidelijk genoeg voor nu.

[1:49:32] Omdat het alternatief is dat je een harde datum erin zet.

[1:49:35] en dan heb je daar weer een probleem.

[1:49:37] Dat hebben we wel voor Schieren gedaan, omdat het gaat om één boot en dat het daar wel realistisch is.

[1:49:44] Dus daar is het jaartal van 2030 genoemd.

[1:49:47] Als het gaat om Ameland, ja, daar zitten dus ook zoveel onzekerheden in, ook in combinatie met de vaargeul en de verkorte periode, dat we het daar niet hebben opgenomen.

[1:49:55] Daar hebben we de CO2-reductie dus via de biobrandstoffen laten lopen.

[1:50:01] Overigens blijft het zo dat elektrificatie ook nog is opgenomen als majeure ontwikkeling.

[1:50:06] Dat was al zo en dat hebben we nog steeds behouden.

[1:50:08] Dus als daar nog problemen zich voordoen, dan kan dat altijd nog als onverwachts risico worden beschouwd en dan kunnen we daar altijd nog een aanpassing op doen.

[1:50:21] Ik moet overigens mezelf corrigeren.

[1:50:23] Als het gaat om schier gaat het om op zijn vroegste 2030.

[1:50:25] Belangrijke nuance.

[1:50:33] De heer Verouder vroeg mij nog of ik de Kamer jaarlijks op de hoogte zou willen houden hierover voorafgaand aan het commissiebeeld Wadden.

[1:50:48] En dan ben ik graag bereid om dat te doen.

[1:50:51] Ja, voorzitter, dank.

[1:50:53] Dank ook voor de uitleg van de staatssecretaris.

[1:50:55] En ik denk dat die vijf jaar ook een redelijke termijn is.

[1:50:58] Als je zegt van ik moet met een nieuw schip komen.

[1:51:00] Maar mijn vraag zat meer in gezien de gevoeligheid van dit natuurgebied.

[1:51:05] Of het kabinet niet iets meer ambitie neer kan leggen dan op zijn vroegst.

[1:51:10] Dat was eigenlijk mijn vraag.

[1:51:12] En ik snap dat daar een heleboel afhankelijkheden, ook voor het kabinet natuurlijk, in zitten.

[1:51:17] Maar dit gebied verdient dat natuurlijk wel.

[1:51:21] Des te meer omdat als je elektrisch gaat varen, je in feite ook goedkoper gaat varen.

[1:51:25] En het is ook een nadrukkelijke wens, denk ik, van de mensen op de eilanden.

[1:51:30] de staatssecretaris daar nog op kan reageren?

[1:51:34] Nee, absoluut, voorzitter.

[1:51:36] Dat is ook de reden waarom we vasthouden ook aan die ambitie van elektrificatie.

[1:51:42] Het is geen makkelijke puzzel, zeg maar even.

[1:51:46] Het makkelijkste zou zijn er maar niks over op te nemen, maar dat vind ik niet verantwoord ten opzichte van de ambitie die we hebben om schoon en groen te worden met elkaar.

[1:51:55] En terecht, denk ik, ook de omgeving die u schetst.

[1:52:00] Dus vandaar de ambitie.

[1:52:02] Maar het moet wel kunnen.

[1:52:03] En dat is die ingewikkelde puzzel.

[1:52:06] Je hebt gewoon te maken met laadinfrastructuur aan wal.

[1:52:10] Daar hebben we met netcongestie te maken.

[1:52:13] En ook zo'n investering in zo'n schip is natuurlijk majeur.

[1:52:17] Dus ook daar zit je met... Zo'n schip is wat duurder dan een elektrische auto.

[1:52:22] Of een elektrische bestelbusje.

[1:52:23] Daar moet je ook gewoon rekening mee houden met afschrijftermijnen, investeringsplannen, etcetera, etcetera.

[1:52:29] Dus dat is best een complex puzzel, voordat we het op deze manier hebben gedaan.

[1:52:35] En er is natuurlijk nog altijd de mogelijkheid van biobrandstof om dat te doen.

[1:52:40] Dat is nu helaas nog duurder.

[1:52:41] We hopen natuurlijk, toevallig het wetsvoorstel dat morgen in de hoek ter stemming voor ligt bij u, dat we met dat wetsvoorstel ervoor gaan zorgen dat het aanbod zo gaat groeien dat die prijzen ook snel naar beneden zullen gaan.

[1:52:54] Dank voor dat eerlijke antwoord, in ieder geval van de staatssecretaris.

[1:53:00] Hij bracht net even op die CO2-reductie en het varen op andere brandstoffen.

[1:53:05] En ik had met de heer Grimwis afgesproken dat ik nog even zou opletten dat hij terug zou komen op de compensatie van de prijs.

[1:53:11] in opzichte van de brandstof die gebruikt wordt of elektrificatie.

[1:53:16] Dus als u dat nog in uw beantwoording mee wil nemen, heel graag.

[1:53:18] Dank u wel, voorzitter.

[1:53:19] Ik heb hem hier voor me, dat is een ander mapje.

[1:53:22] Maar inderdaad, het is nu zo dat de schone brandstoffen niet in die indexatie zitten.

[1:53:28] En dat heeft ermee te maken dat, nog los van het feit dat...

[1:53:32] schone brandstof op dit moment nog duurder zijn, maar omdat gewoon die markt te grillig is de komende periode, is onze verwachting om dat goed mee te kunnen nemen in de indexatie methode.

[1:53:44] Je ziet gewoon dat in de objectieve CBS-data, daar wordt die indexatie op gebaseerd, daar zit de ontwikkeling van de dieselprijzen wel in, maar de ontwikkeling van HVO-brandstof, daar hebben we het dan over,

[1:53:57] Dat zit daar niet in.

[1:54:00] Vandaar dat we daar op dit moment beide redenen hebben gekozen.

[1:54:03] Het zit niet in die objectieve CBS-data en het is gewoon te grillig nu op dit moment.

[1:54:08] Het hangt echt samen.

[1:54:09] Dat debat heb ik met de heer Pierik ook gehad maandag.

[1:54:12] Echt samen met die ontwikkeling van die markt.

[1:54:14] We hebben een R&D-3-regeling, allerlei partijen die daar ook mee aan de slag zijn.

[1:54:19] Dus het is gewoon nu toch te grillig om daar die indexatie aan te koppelen.

[1:54:23] En als we dat wel zouden doen, ben ik gewoon bang dat daar te grote pieken en dalen uit zouden komen.

[1:54:27] Als we zien dat er een enorme aanbod zou krijgen en die prijzen gaan dalen, dan trekken ze ook die indexatie zo hard naar beneden dat dat misschien onrealistisch is ten opzichte van de kostenstijging die een reder heeft gekregen.

[1:54:38] En dan ga je misschien zelfs de min in.

[1:54:41] Dat zou je niet willen.

[1:54:42] En als we daar een enorme piek zien,

[1:54:43] Dan is het effect dat de prijskaartjes mogelijk te hard omhoog gaan op de veerdiensten.

[1:54:48] Dus die pieken en dalen wil je er gewoon nu nog niet in hebben.

[1:55:00] Dat is ook een mooi bruggetje.

[1:55:03] De betaalbaarheid.

[1:55:06] Er zijn een aantal vragen over gesteld.

[1:55:10] Lid de Hoop vroeg mij over de toetsing van de jaarlijkse tariefstijgingen.

[1:55:16] De maximale tariefstijging wordt op dit moment gebaseerd op objectieve CBS-data.

[1:55:21] Die kijken naar de ontwikkeling van de lonen, van de prijzen.

[1:55:25] en van de brandstof.

[1:55:29] Dat is waar wij als INW naar kijken.

[1:55:32] Het is dus niet zo dat de rederij zelf de prijzen kan verhogen en dat wij dit dan alleen maar goedkeuren.

[1:55:37] Nee, INW bepaalt uiteindelijk de mate waarin de tarieven jaarlijks mogen stijgen.

[1:55:44] Wij kijken dan ook naar de redelijkheid van de winst.

[1:55:50] Vanwege de monopolie die zo'n concessiehouder heeft, wordt daar ook naar gekeken.

[1:55:55] En dat is dus het normrendement.

[1:55:58] De kapitalist in mij gaat nu altijd een beetje jeuken over winsten en normrendementen.

[1:56:04] Het hele concept van winst maken is dat het beter wordt voor de samenleving, efficiënter wordt.

[1:56:08] Maar ik had beloofd aan mijn team om dit niet uitgebreid te vertellen.

[1:56:13] Maar we hebben een normrendement van 13 procent.

[1:56:16] En dat geldt voor een 3-jaarlijkse gemiddelde.

[1:56:20] Dat is een normaal rendement in de sector.

[1:56:22] Dat wordt gebenchmarkt.

[1:56:24] Dat wordt ook onafhankelijk gedaan door externe deskundigen.

[1:56:27] Pwc doet dat.

[1:56:29] Die kijkt daarnaar en die ziet ook toe of dat op die manier gebeurt.

[1:56:34] De heer Wouden.

[1:56:37] Ja, het was maar een kleine kwinkslagvraag eigenlijk op de kapitalist en zo verder.

[1:56:44] Ik ben weliswaar ook een kapitalist, zou je kunnen zeggen.

[1:56:47] Ik geloof er wel in.

[1:56:48] Maar van de andere kant, bij een monopolist moet je toch wel de nodige vragen stellen.

[1:56:52] Maar daar hebt u zelf ook al naar verwijzen.

[1:56:54] Maar goed om dat in de ogen te houden.

[1:56:56] Daarom altijd goed om een normrendement te hebben bij een monopolist.

[1:57:02] Dat zijn we inderdaad eens.

[1:57:04] En ik denk, u stelde ook de vraag over,

[1:57:06] Welke prikkels er zijn om efficiënter te werken?

[1:57:09] Nou ja, dat is natuurlijk het probleem.

[1:57:10] Als je normrendement instelt, dan kan die prikkel ontbreken om én kwaliteit te leveren én efficiënter te werken.

[1:57:17] Dat is het hele concept van winst maken en rendement naar juist.

[1:57:24] De nuance daarbij is dat het nu al een flinke klus is voor reders om dat normend rendement überhaupt te halen.

[1:57:32] Dus dat wordt niet alleen maar naar de rederij zelf gekeken, maar nogmaals een benchmark in andere sectoren, vergelijkbare sectoren.

[1:57:41] Dus dat wordt op die manier gebeurd.

[1:57:44] U heeft ook een vraag van de heer Bouten.

[1:57:46] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:57:47] Ja, ik hoor de staatssecretaris zeggen van dat PwC, Prijs-Wathaus-Coopers, zoals we in het Engels heten, maar is het niet zeg maar een idee om gewoon als onafhankelijk, daar laat ik het ACM daarvoor zeg maar te gebruiken?

[1:58:04] Want die kan dan niet zeg maar als een soort slager die zijn eigen vleeskeur gebruikt kunnen gaan worden door derden.

[1:58:10] Ja, de staatssecretaris.

[1:58:12] Het concept van een accountant is natuurlijk wel dat een accountant is onafhankelijk.

[1:58:16] Dat is natuurlijk wel hoe we de accountancy hebben georganiseerd.

[1:58:24] Ja, dat weten we wel, dat ze dat hoog in het verhaal hebben staan.

[1:58:27] Maar in de laatste praktijk laten we als af en toe zien dat er toch nog wat, laat ik het voorzichtig zeggen, bedrijfsongelukjes gebeuren op dat vlak.

[1:58:35] Dus waarom niet de ACM?

[1:58:36] Dat is mijn eerste vraag.

[1:58:37] De tweede, 13 procent, dat is een behoorlijk hoge norm.

[1:58:40] Ik hoor de staat zeggen, ja, dat is zo'n benchmark.

[1:58:42] Nou, dan ben ik heel benieuwd waar ik rijden, rijden of andere dingen zo'n rendement halen.

[1:58:47] En ja, eigenlijk zou puur alleen een monopoliste dit kunnen halen, zo'n rendement.

[1:58:52] Want als je echt concurrentie hebt,

[1:58:53] Nou, dan geef ik het je wel te doen, 13 procent.

[1:58:57] Ja, de staatssecretaris.

[1:58:59] Ja, dank.

[1:59:00] Kijk, nogmaals, het idee van BWC of van een account is nou juist dat het onafhankelijk is.

[1:59:08] Er zijn ook allemaal gewoon spelregels voor.

[1:59:10] Als u daar gereden twijfels over heeft, dan moeten we dat, denk ik, met de staatssecretaris van Financiën bespreken.

[1:59:14] De minister van Financiën over hoe je die accounts moet organiseren.

[1:59:17] Ik denk dat het niet heel gek is om een omvankelijke account naar dit soort zaken te vragen.

[1:59:23] Die heb je ook die brede expertise daarbij aanwezig.

[1:59:27] En nogmaals, dat gebeurt op basis van een benchmark.

[1:59:28] De exacte details van die benchmark ken ik niet.

[1:59:31] Ik weet ook niet in hoeverre dat allemaal...

[1:59:33] openbaar is, maar als u het wilt kunnen we u wat meer informatie over die benchmark sturen.

[1:59:39] Op zichzelf is dit niet een heel schokkend getal, al zeg ik het zelf.

[1:59:48] Je kunt een hele politieke discussie voeren over winsten, maar uiteindelijk rendementen en minsten zorgen er ook voor dat er geïnvesteerd kan gaan worden, dat er de gezondheid van het bedrijf ten opstaat of dat nou over een

[1:59:58] een horecazaak of nou een rederij is of een groot bedrijf.

[2:00:02] Een gezond bedrijf maakt winst en een gezond bedrijf investeert dat winst.

[2:00:04] Die winst vervolgens ook in het bedrijf zelf of in aandeelhouders en die doen er ook vaak goede dingen mee.

[2:00:12] Een aandeelhouders behoort ook vaak een pensioenfonds of wat dan ook.

[2:00:16] Dus ik zou die niet als een bizar bedrag of zo willen kwalificeren.

[2:00:22] Heel kort tot slot, meneer Bootkamp.

[2:00:24] Ja, heel kort, voorzitter.

[2:00:25] Want de staatssecretaris heeft volgens mij ook bemoeienis bij de Nederlandse spoorwegen.

[2:00:28] Dan halen ze een rendement van 7 procent.

[2:00:31] Max.

[2:00:32] En die hebben al dagelijks moeite om de zaak op de rails te krijgen, zal ik maar zeggen.

[2:00:37] Dus hoe zit het dan daarmee?

[2:00:40] Die maken verlies, Forse ook.

[2:00:42] Daar maak ik me grote zoren over.

[2:00:43] Dan nogmaals met de vraag.

[2:00:45] Ja, dertien procent, waar komt het dan vandaan?

[2:00:46] Dus ik zie graag dat tegemoet die benchmark.

[2:00:49] Want ja, ik heb veel andere getallen gehoord.

[2:00:52] Dus vandaar toch de geldende vraag hierover.

[2:00:55] Ja, dat staat er.

[2:00:56] Ik kan de benchmark niet openbaar maken, maar ik kan wel wat meer informatie schetsen over waar dat dan mogelijk op gebaseerd is.

[2:01:03] Dat kan ik u wel toegeven.

[2:01:04] Maar ik blijf wel gewoon zeggen dat het geen bizar bedrag is.

[2:01:06] Laten we gewoon eerlijk zijn.

[2:01:07] Iedereen die een bedrijf aan de binnenkant heeft gezien, weet dat dit geen hele gekke dingen zijn.

[2:01:13] En nogmaals, het is een enorm rendement.

[2:01:16] Ja, de heer Verouder nog kort op dit onderwerp.

[2:01:18] Ja, kort.

[2:01:18] Ik zou de heer Boutkamp toch willen bijtreden in zijn vragen.

[2:01:21] Het lijkt me eigenlijk heel terecht.

[2:01:24] Stel dat dit alles wordt gefinancierd met de helft schulden bij de bank.

[2:01:29] 6, 7 procent betaal je maximaal, denk ik, zo'n bedrijf.

[2:01:33] Dus het rendement op eigen vermogen zal ergens ver over die 13 procent heen liggen.

[2:01:37] Ik ben er toch ook wel zeer benieuwd naar die benchmark en ik kan me niet voorstellen dat een benchmarkstudie confidentieel is.

[2:01:43] Een benchmarkstudie is per definitie in vergelijking met vergelijkbare bedrijven elders die tegen vergelijkbare risico's opereren.

[2:01:51] Dus wat dat betreft ga ik ervan uit dat die benchmarkstudie wel openbaar kan worden gemaakt.

[2:01:57] De staatssecretaris.

[2:01:58] Mijn informatie is dat die benchmark nu niet openbaar kan worden gemaakt, maar ik ga gewoon even kijken wat ik daarin wel kan delen.

[2:02:06] Daar is ook net wat toezegging op gedaan, dus dat ik u wat meer informatie over kan geven.

[2:02:09] En als ik kijk even wat ik wel en niet openbaar kan maken, wat daarin wenselijk is, ook in deze fase waar we nu zitten overigens, dus daar moet ik gewoon ook even juridisch helemaal netjes naar kijken, maar ik kan prima wat meer informatie geven over hoe we hier naar kijken.

[2:02:23] En in de jaren natuurlijk, er zijn natuurlijk allerlei

[2:02:26] boekhoudkundige ideeën over hoe je dit kan organiseren.

[2:02:31] Maar ook daar wordt natuurlijk nog gewoon goed naar gekeken.

[2:02:33] Vandaar dat we met een account kijken over hoe dat is gebeurd.

[2:02:36] Dat blijf ik wel benadrukken, dat er niet gekke en geen gekke dingen gebeuren.

[2:02:41] Voorzitter, de heer De Hoop vroeg mij nog of ik bereid ben om te bepalen wat een redelijk tarief voor scholieren is.

[2:02:49] In het huidige PvdE hebben we afgesproken dat de concessiehouder een korting voor scholieren moet gaan aanbieden.

[2:02:56] Dat hebben we bewust gedaan, ook na aanleiding van de consultatie, dat hebben we dus echt toegevoegd.

[2:03:00] Ik kan alleen nu vanuit Den Haag niet zomaar die korting gaan opleggen.

[2:03:05] Dat zou ik ook onwenselijk vinden.

[2:03:07] Dus het is echt aan de Rederij zelf om dat te doen.

[2:03:10] En dan moet ook worden gekeken naar de lokale behoefte.

[2:03:13] Dus dat moet daarin worden meegenomen.

[2:03:17] De heer Grimmis vroeg mij nog wat ik zou willen bereiken met het creëren van marktspanning.

[2:03:23] Dat is natuurlijk het hele idee van een concessie.

[2:03:26] Dit is een programma van eisen.

[2:03:28] Dit is de minimale vereiste wat wij vragen.

[2:03:31] Wat je natuurlijk hoopt.

[2:03:33] is dat partijen extra's bieden, dat ze op basis van die vijf criteria zeggen, dit is wat wij hierbovenop nog kunnen bieden.

[2:03:44] En dat is uiteindelijk wat je hoopt te creëren.

[2:03:46] Vandaar dat het natuurlijk wel beoogt om ook marktspanning te creëren.

[2:03:51] De heer Boutkamp vroeg mij nog hoe het zat met de seizoenswerkers, of die haalbaar, betaalbaar en ook realistisch over kunnen.

[2:04:00] Het antwoord daarop is ja.

[2:04:01] In het programma van ijs is opgenomen dat er een kortingstarief is voor frequente reizigers.

[2:04:06] Die moet daarvoor worden aangeboden.

[2:04:08] En seizoenswerkers kunnen hier dan ook gebruik van maken.

[2:04:11] Ik wijs er overigens ook op dat het aan de verantwoordelijkheid ook voor een werkgever is, zowel aan de ene kant op de eiland zelf als aan het vasteland, om reiskosten te verhoeden voor een werknemer.

[2:04:27] Dat, voorzitter, ten aanzien van de betaalbaarheid.

[2:04:30] Dan de watertaxi.

[2:04:34] Ik denk dat we allemaal bij dit onderwerp

[2:04:38] wel voelen dat dit een vervelende situatie is waarbij een dienst die in het verleden veel is gebruikt en ook voldoet aan die behoefte van kan ik nog, als er wat gebeurt met een dierbare, als er wat gebeurt met iemand die wat mankeert, het lief en leed noemde de heer De Hoop dat volgens mij, nou dat vind ik wel mooi klinken, dat

[2:05:03] Dat lief en leed, dat dat belangrijk is om dat te garanderen.

[2:05:06] En daar speelt die watertaxi natuurlijk een belangrijke rol in.

[2:05:09] De watertaxi ligt bij mijn collega, bewindspersonen, de minister.

[2:05:12] Ik zal kort een aantal vragen beantwoorden.

[2:05:15] We zien het dus als een aanvulling op de bestaande veerdienst.

[2:05:18] Het blijft wel een commercieel aanbod.

[2:05:21] We gaan het dus niet opnemen in de concessie.

[2:05:24] Dat zouden we niet willen doen.

[2:05:28] Op dit moment onderzoeken we nog

[2:05:32] hoe we toch kunnen gedogen dat de watertaxi s'nachts sneller zou kunnen varen.

[2:05:38] Er zijn natuurlijk incidenten geweest in het verleden, dus we moeten goed kijken hoe we structureel die snelheid eventueel omhoog zouden kunnen brengen en dat we dat ook netjes regelen in de regelgeving.

[2:05:52] Ondernemers zijn ook betrokken bij dit onderzoek.

[2:05:55] Dat loopt dus op dit moment vanuit de minister.

[2:06:00] De heer Boutkamp verwees naar zijn moties en dan verwijs ik dus naar de minister daarover.

[2:06:08] Uiteindelijk zijn het commerciële partijen die een watertaxi aanbieden, die voelen zich beperkt in hun...

[2:06:16] in hun aanbod vanwege de snelheidsbeperkingen.

[2:06:20] De minister heeft aangegeven dat hij wil onderzoeken hoe je toch met pilots dit mogelijk kan maken.

[2:06:26] En we verwachten daar het einde van dit jaar meer duidelijkheid over.

[2:06:30] GESPREKSLEIDER.

[2:06:30] Ja, een vraag van de heer Verkoop.

[2:06:32] JOURNALIST.

[2:06:33] Ja, dank voorzitter.

[2:06:34] En dank ook voor de beantwoording door de staatssecretaris.

[2:06:38] Maar de facto, gewoon zoals we nu spreken, worden de dagen korter.

[2:06:42] en vaart de watertaxi's nachts niet, omdat gewoon op die snelheid is het voor de expatanten niet interessant om te varen.

[2:06:49] Dus dat betekent ook dat er gewoon niet gevaren wordt in de nachtelijke uren.

[2:06:54] Natuurlijk willen wij allemaal dat er een goed onderzoek komt met aanbevelingen hoe het veiliger kan, maar is het nou niet mogelijk in plaats van sequentieel eerst dat onderzoek af te wachten, gewoon parallel daaraan onder strikte condities in een pilot

[2:07:10] toch te gaan varen.

[2:07:11] En als dat zo is, en dat is mijn vraag, voorzitter, wanneer kunnen de eilanders daar dan van uitgaan dat dat weer mogelijk wordt?

[2:07:19] Want dat is eigenlijk de concrete vraag.

[2:07:21] Ja, de staatssecretaris.

[2:07:23] De minister heeft daar volgens mij vorige week wat over gezegd, dat hij wil kijken of hij die pilots kan toestaan en zo.

[2:07:30] Ja, wanneer?

[2:07:32] Maar dan moet ik echt even verwijzen naar de minister.

[2:07:35] Het is zijn beleidstijl.

[2:07:37] Ja, de heer Plierik.

[2:07:39] Ik liep eigenlijk maar diezelfde vraag rond, want we hebben natuurlijk vanuit die moties al ontzettend veel gevraagd en het ene onderzoek dat komt en het andere dat komt en nu is er sprake over gedogen en over een pilot en ja, later dit jaar.

[2:07:54] Ja, uiteindelijk is per saldo natuurlijk nog steeds zo dat de eilandbewoners geen gebruik kunnen maken van die watertaxis als het donker wordt.

[2:08:02] dat hij niet vaart.

[2:08:05] Ik vind het wel jammer dat we dan naar de minister verwezen worden voor die pilot en dat we hier geen enkele verdere duidelijkheid over kunnen krijgen.

[2:08:17] Ik zit een beetje te zoeken naar hoe we hier nog iets meer zicht kunnen krijgen op de oplossing, omdat het niet iets is wat vandaag is, maar dat eigenlijk al anderhalf jaar speelt.

[2:08:27] We zijn vier moties verder en we zijn nog niet dichter bij de oplossing.

[2:08:30] De staatssecretaris.

[2:08:32] Ik deel ook het ongeduld van de heer Pierink en ik verwijs door naar de minister, omdat de minister erover gaat.

[2:08:38] Als we willen dat die snelheid omhoog gaat, zal de minister dat besluit moeten nemen.

[2:08:43] Als er pilots moeten worden gestart, zal de minister dat besluit moeten nemen.

[2:08:46] Dat geldt voor meerdere onderwerpen in het kabinet zo.

[2:08:51] Die zal dat moeten doen.

[2:08:57] Tot slot hierover.

[2:08:59] Dan zou ik de staatssecretaris willen vragen of hij het verzoek over wil brengen aan zijn collega minister om middels een brief te informeren wanneer of hij denkt dat die watertaxi weer onder strikte condities kan gaan varen.

[2:09:14] De staatssecretaris.

[2:09:14] Voorzitter, dat kan ik altijd doen.

[2:09:16] Die brief, de verzending daarvan ligt dan wel bij de minister, maar ik kaart het verzoek net zo op.

[2:09:21] Ja, even nog een korte vraag van de heer Boodkamp.

[2:09:24] Ja, voorzitter.

[2:09:26] Als PVV verbazen we ons toch even op dit antwoord van de staatssecretaris.

[2:09:30] We bespreken vandaag hier het programma van de Nijsse concessie in Waddenveren.

[2:09:34] We hebben het daar gezien.

[2:09:34] Die watertactie speelt daar een belangrijke rol in.

[2:09:36] En wat krijgen we als antwoord?

[2:09:37] Ja, dan moet u bij de minister zijn.

[2:09:39] Er had natuurlijk ook van tevoren afgetikt kunnen worden hoe het werkt onderling aan het ministerie.

[2:09:43] Ik bedoel, een kamer ertussen zitten ze van elkaar verwijderd.

[2:09:46] Dus dat had makkelijk gekund.

[2:09:47] Maar mijn vraag is nu, heel kort, voorzitter.

[2:09:49] In principe kan de inspectie nu al zeggen, we gaan beginnen met gedogen, want er is namelijk zicht op legalisatie.

[2:09:55] We zitten al anderhalf jaar verder, er wordt overal geen knopen doorgegaan, dus waarom kan het dan niet gewoon, hoppa, vandaag of morgen eruit.

[2:10:03] De staatssecretaris.

[2:10:04] Enige toezegging doe ik al.

[2:10:06] De minister zit inderdaad recht tegenover mij, maar...

[2:10:09] Het zou een beetje gek zijn als je recht tegenover iemand zit, dat je dan ook iemand zijn portfeuille gaat overnemen.

[2:10:15] Ja, sorry, voorzitter, zo werkt het gewoon.

[2:10:17] Als ik hier nu dingen... Het makkelijkste voor mij is om hier nu alles toe te zeggen en tegen de minister te zeggen, succes ermee.

[2:10:23] Maar dan krijg je een niet functionerend kabinet en een niet functionerend overheid.

[2:10:26] En dat moeten we volgens mij ook met elkaar voorkomen.

[2:10:28] Dus ik probeer hier heel zuiver aan te geven wat wel en wat niet kan.

[2:10:31] Dit is de huidige situatie.

[2:10:32] Ik heb het verzoek van de heer Van Keulen gehoord.

[2:10:34] We zullen dit ook meenemen.

[2:10:36] Uw suggestie van de ILT aan toevoegen.

[2:10:40] Maar dat huppakee, dat is uiteindelijk besluit wat de minister moet nemen.

[2:10:44] En ik zit hier vandaag als staatssecretaris, niet als minister.

[2:10:47] Gaat u verder.

[2:10:48] Voorzitter, de heer Boutkamp vroeg mij nog over het baggeren van Rijkswaterstaat.

[2:10:57] We zijn op dit moment continu aan het zoeken hoe je dat kan verbeteren.

[2:11:00] Rijkswaterstaat zoekt continuële mogelijkheden

[2:11:02] om de bakken hoeveelheid te verminderen en de werkzaamheden nog efficiënter te laten zijn.

[2:11:07] De vaaghuddel wordt vrijwel dagelijks gebaggerd om de bereikbaarheid van het eiland goed te krijgen.

[2:11:16] En dit is natuurlijk ook iets wat meeword genomen in het onderzoek, michtverkenning, bereikbaarheid Ameland.

[2:11:23] De grimmiste, de laatste vraag, voorzitter, dat gaat over de passeervakken

[2:11:31] Het is nu zo dat alleen de vaaghilder Ameland heeft passeervakken.

[2:11:35] Deze vakken worden sinds twee jaar door Rijkswaterstaat door middel van betonning voorzien om ze te markeren.

[2:11:43] Dat is een dienst die Rijkswaterstaat aanbiedt, is niet verplicht.

[2:11:47] En dat proberen we op zo'n manier te doen

[2:11:51] ...dat het ook duidelijk is wat de natuurlijke passeervakken zijn... ...waardoor er ook geen baggering nodig zou moeten zijn.

[2:12:00] Als dat wel zo is, dan is het verstandig om dat met het Rijkswaterstaat... ...op te pakken in hun baggerwerkzaamheden.

[2:12:05] Het gaat om de vaagvul van Ameland.

[2:12:10] Dat waren de vragen, voorzitter.

[2:12:12] Helemaal goed.

[2:12:12] Dan gaan we door met de tweede termijn van de kant van de Kamer.

[2:12:15] U heeft de spreektijd van 1 minuut en 20 seconden.

[2:12:18] Dan geef ik allereerst het woord aan de heer Pierek namens de BBB.

[2:12:23] Dank voorzitter en ook dank aan de staatssecretaris voor de antwoorden.

[2:12:27] Ze waren niet allemaal bevredigend, moet ik zeggen, omdat vooral het watertaxi verhaal, dat is jammer dat het zo lang blijft aansudderen.

[2:12:34] Maar goed, daar komt de brief en laten we hopen dat dat in ieder geval iets meer duidelijkheid biedt.

[2:12:39] Verder blij met de antwoorden en nog wel enige zorgen over die inspraak van die ondernemers.

[2:12:45] Het is natuurlijk in de OCOW is dat nu vastgelegd.

[2:12:49] Nou ja en eerst luisteren en dan besluiten dat is natuurlijk iets wat iedereen heel graag wil.

[2:12:56] ondernemers en ook de eilandbewoners zich gehoord, maar dat gaat natuurlijk vooral in, nou ja, wie er aan tafel zit en of er ook echt voldoende geluisterd wordt.

[2:13:05] Dus ik wil wel benadrukken dat voor de BBB het, nou ja, het zwaarwegend adviesrecht, dat dat echt heel erg, ja, cruciaal is en ik hoop dat het vanuit dat luisteren, dat zwaarwegende advies ook meegenomen wordt in de verdere besluitvorming.

[2:13:24] over de concessies.

[2:13:26] Dank.

[2:13:27] Dank u wel, de heer Foucault.

[2:13:28] Ja, dank voorzitter, maar dank ook aan de staatssecretaris en de antenaar voor de voorbereiding, maar ook dank aan alle mensen van de eilanden die ook vandaag hier weer zijn.

[2:13:39] En ik denk dat als we kijken naar grote trajecten zoals dit, en ik denk dat bij de inleiding iedereen wel iets gezegd heeft over hoe belangrijk die concessies zijn,

[2:13:47] dan zie je dat ongeveer 15.000 inwoners van de eilanden toch een hele belangrijke stem hebben gehad over hoe dit gaat.

[2:13:55] En terecht.

[2:13:56] Want voor hen is dit een hele belangrijke levensader.

[2:14:00] En er is goed naar ze geluisterd.

[2:14:01] Ik zie die vertaling, zie ik ook terug.

[2:14:03] Ik kan goed leven, voorzitter, met de toezeggingen door de staatssecretaris gedaan.

[2:14:08] Ik wacht met belangstelling de brief af.

[2:14:10] En dank u wel, Supreme.

[2:14:13] Dank u wel, voorzitter.

[2:14:17] Dank aan de staatssecretaris voor de beantwoording van de vragen en ook aan de ambtenaren die daar heel erg hard aan hebben meegewerkt.

[2:14:25] Bedankt ook voor de toezegging om jaarlijks op de hoogte te worden gehouden over de voortgang van die groene subsidies.

[2:14:30] Een belangrijke toezegging.

[2:14:32] Toch nog twee vragen of verzoeken om toezeggingen, namelijk op de eerste plaats de scholierenboot om toch in de criteria in te bouwen, gunningscriteria, dat de periode dat die uitgevaard is tot een minimum wordt beperkt.

[2:14:47] En op de tweede plaats kijken wij ook uit naar de benchmarking-studie van PwC om iets preciezer te begrijpen wat die 13% nu eigenlijk is.

[2:14:57] Dank u. Ja, meneer Boutkamp.

[2:15:01] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:15:03] Wij vroegen natuurlijk niet van niks die vraag van hoe het zit aan de staatssecretaris of die situatie nog houdbaar is zoals het nu gaat, zeg maar.

[2:15:19] Anders ga ik door.

[2:15:20] Ik had de eerste paar woorden van uw zin gemist en dan zou ik u... Doe maar als het zou gaan.

[2:15:24] Maak je vooral goed duidelijk.

[2:15:27] Anders moet ik u aan gisteravond herinneren.

[2:15:32] Dank u wel.

[2:15:33] Wij vroegen dat niet van ik als PVV natuurlijk, die vraag over hoe lang achter staatssecretariat deze situatie nog houdt.

[2:15:41] Met betekening tot het baggeren, het onderhoud en dergelijke.

[2:15:44] Mede natuurlijk in het licht bezien van die Mert-verkenning die nu loopt.

[2:15:47] Die is ondertussen gesloten en waar een aantal uitgangspunten zijn.

[2:15:54] Maar daar tussen de regels door lees je toch de zorg die je bezat over de toekomst van Ameland.

[2:16:01] En we weten allemaal dat in 2019 heeft de Rijkswaterstaat ooit geopperd om een spoortunnel aan te gaan leggen.

[2:16:07] Of een wegtunnel, noemen ze hem op.

[2:16:08] Nou, die werd gelijk in de prullenbak gerood, maar daar gaat die vraag over.

[2:16:12] Hoe zien we die toekomst?

[2:16:13] Want ja, dat haalbaar betaalbaar realistisch moeten we in ons achterhoofd houden.

[2:16:17] Hoe houden we die eilandbewoners nou zeg maar toch bereikbaar en verbonden met het vaste land?

[2:16:22] Hoewel ze niet allemaal op de PVV stemmen, maak ik toch dat pleidooi voor ze.

[2:16:27] Nou ja, bijna 90 procent geloof ik niet.

[2:16:30] Dus maak ik toch dat pleidooi.

[2:16:32] En tenslotte, voorzitter, die binding van die eilandbewoners met die vervoerder.

[2:16:37] De staatssecretaris ging er wel enigszins mee, maar ik vind dat toch wel een heel belangrijk criteria.

[2:16:43] Want ja, als er dan toch, zeg maar, gesproken wordt over een nieuwe vervoerder, moet toch echt die binding zijn.

[2:16:48] Nou, voorzitter, dank u wel voor uw welwillendheid.

[2:17:01] Dan kan ik alvast alle vragen op één na, daar wordt nu aan gewerkt gedaan.

[2:17:06] De heer Pier, ik vroeg mij over de zwaarwegend adviesrecht voor ondernemers.

[2:17:09] Dat is dus een toezegging dat dat goed wordt geregeld in dat OCOW met dat adviesrecht, omdat het dus ook geborgd is.

[2:17:17] De heer Van Ouden vroeg mij over de scholierenboot.

[2:17:20] Ik kan dat helaas niet doen, daar verwijs ik naar mijn eerdere beantwoording.

[2:17:24] De heer Boutkan vroeg mij over regionale binding.

[2:17:27] Het antwoord daarop is ja.

[2:17:31] Eén van de vijf criteria is regionale binding.

[2:17:33] Dus die weegt als één van die vijf criteria mee.

[2:17:37] En bij zowel de weging als de interpretatie van die criteria zijn ook de lokale overheden betrokken, zoals eerder toegezegd in de gesprekken met de burgemeesters.

[2:17:50] De toekomst van Ameland, daar is dus ook die mitverkenning juist heel veel voor bedoeld.

[2:17:56] Het doel daarbij is dus de bereikbaarheid garanderen.

[2:18:00] Dat is dus bedoeld vanwege de problematiek bij de bagger, de baggerproblematiek en die vaagheul.

[2:18:07] Vandaar dat er ook breed wordt gekeken naar wat zijn nou oplossingen.

[2:18:11] Maar je kunt er van op aan, ook mede namens de minister, dat de bereikbaarheid van de bewoners daar dan ook in voorop stelt.

[2:18:18] En ten aanzien van de benchmark kan ik u toezeggen dat ik die vertrouwelijk ter inzage kan leggen als u dat wenst.

[2:18:28] Dan gaan we dat organiseren.

[2:18:30] Ik kijk even of er nog verhelderende vragen zijn hierover.

[2:18:34] Die zijn er wel.

[2:18:37] De heer Boutkamp.

[2:18:40] Ja, toch nog even over de toekomst van Ameland.

[2:18:44] Er is natuurlijk ook een mooi lied over geschreven.

[2:18:49] Want wij hameren echt op haalbaar betalen realistisch.

[2:18:52] Maar als ik kijk naar die uitgangspunten van die metverkenning, die blijft dus spreken over die veerverbinding en dergelijke.

[2:18:59] Maar blijft het echt ook overeind staan, die veerverbinding?

[2:19:03] Denkt het ministerie ook aan andere opties om Ameland toch in de toekomst te verbinden met het vaste land?

[2:19:09] Daar ben ik toch wel even nieuwsgierig naar.

[2:19:14] We denken dat dat zal blijven met een veerverbinding.

[2:19:18] Geen tunnel of brug.

[2:19:22] Dank voor deze verheldering.

[2:19:27] Stel ik voor dat we de toezeggingen doornemen.

[2:19:33] De eerste toezegging is aan het lid Verouden.

[2:19:38] De staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat zegt hoe de Kamer jaarlijks, voorafgaand aan het commissiedebat Wadden, per brief te informeren over de voorgang van de groene subsidies, oftewel de implementatie van de elektrificatie van de Friese Waddenveren.

[2:19:54] De tweede toezegging is een toezegging aan de heer Boutkamp.

[2:19:58] De staatssecretaris zal de benchmarkstudie over het normrendementvertrouwen ter inzage toeleggen.

[2:20:03] Die is volgens mij ook aan anderen gedaan, maar goed, het is een toezegging wat staat aan de commissie.

[2:20:08] Dan een toezegging aan de heer Verkuilen.

[2:20:09] De staatssecretaris zegt toe om de minister van het INW te verzoeken om de Kamer een brief te sturen over wanneer de waardetaakschilder op bepaalde condities weer snel kan varen.

[2:20:21] Prima, dan waren dat volgens mij de toezeggingen.

[2:20:22] Er zijn ook... Ja, de heer Verkuilen.

[2:20:28] Sorry, ik heb een paar meer genoteerd.

[2:20:30] Ik had nog een toezegging over opnemen in het OCW van de ondernemers.

[2:20:40] Dat was een harde toezegging, denk ik, van de staatssecretaris, van de ondernemers.

[2:20:45] Ja, maar het kan natuurlijk ook zo zijn dat de staatssecretaris zegt, dat gaan we doen, in plaats van dat het een toezegging is waarover de Kamer informeert.

[2:20:50] Maar dat laat ik ook even aan jullie.

[2:20:54] En de tweede was de toezegging met name over de sociale veiligheid, maar die heeft hij ook eigenlijk gedaan.

[2:20:58] Maar ik dacht als u... Nee, dat gaan we doen en de toezegging moet dan ook een tijdje met een brief en zo, dus vandaar dat we dit gaan doen.

[2:21:03] Ja, maar als er iets gebeurt, is het volgens mij toch niet per definitie een toezegging.

[2:21:06] Dus nee, door wat u voornemens bent om te doen, dat lijkt me toch... Prima, dank u wel.

[2:21:09] Tot slot, de heer Boutkamp.

[2:21:11] Nou ja, ik werd een klein beetje getriggerd over de toezegging over de watertaxi, zeg maar, met een brief met dat snel varen, dat die snel... Maar bedoelen we dan dat die snel kan gaan varen of dat die ook snel mag gaan varen?

[2:21:24] Of is het NN?

[2:21:26] Ja, we zijn scherp, hè?

[2:21:29] Ik zal het cenogram van dit deel van de vergadering doorgeleiden naar de minister.

[2:21:33] Ik denk dat dit een mooi moment is om... Nou, dan echt als allerlaatste de heer Verkuilen.

[2:21:37] Nee, nou, het woordje snel van de heer Boutkamp, dat klinkt me wel als muziek in de oren, omdat het gaat om snel varen, omdat anders varen ze ook niet.

[2:21:45] Maar als u heeft bedoeld dat de brief snel komt, dan zou dat wel heel erg prettig zijn, dank u.

[2:21:51] Alles wat is gezegd over de watertaxi's ga ik doorgeleiden aan de minister.

[2:21:54] Helemaal goed, dan beëindig ik dit commissiedebat.

[2:21:56] Dank de mensen op de tribune, dank de staatssecretaris, dank aan de Kamerleden en tot de volgende keer.