Hulp- en geneesmiddelenbeleid

[0:00:00] Het is half twee.

[0:00:03] Ik open de vergadering.

[0:00:05] Ik heet u allen hier van harte welkom.

[0:00:08] Iedereen die de debat gevolgd op afstand ook van harte welkom.

[0:00:13] Kamerleden, minister, we gaan zo beginnen.

[0:00:17] Voor ik dat doe, wat belangrijke mededelingen.

[0:00:20] De allerbelangrijkste is dat er om kwart voor twee een stemmingsbel gaat.

[0:00:25] Er zijn twee hoofdelijke stemmingen in de plenaire zaal.

[0:00:27] Dat betekent dat als die bel gaat, ik ga schorsen.

[0:00:30] Alle kamerleden dan naar de grote zaal moeten.

[0:00:33] ook uw voorzitter naar de zaal moet en de Kamerleden.

[0:00:36] Volgens mij zijn er twee stemmingen en daarna hervatten we de vergadering zodra dat is afgelopen.

[0:00:41] Dus dan weet u dat dat een extra schorsing is, wat normaal niet is, maar vandaag wel.

[0:00:49] Goed om te melden dat dit vooralsnog, nou ja, vrijwel zeker moet ik dan zeggen, het laatste commissiedebat is van deze Kamer.

[0:00:56] Niet van deze minister, want zo werkt dat in ons bestel.

[0:01:01] dat de minister nog even zit, maar dat er wel bij het volgende commissiedebat na de verkiezingen een nieuwe Kamer is, een nieuwe commissie, vaak ook weer nieuwe gezichten.

[0:01:10] Dus dat is ook goed om te melden.

[0:01:12] En ik ga zo starten met de heer Klaassen van de PVV-fractie.

[0:01:17] Voor ik dat doe, nog ook goed om te zeggen dat de heer Bevers aanwezig is van de VVD-fractie, de heer Busch of GroenLinks, B van de A. Vier minuten spreektijd, maximaal vier interrupties eerste termijn en in de tweede termijn, of in de eerste termijn van de minister.

[0:01:31] Tweede termijn zien we straks.

[0:01:33] We gaan beginnen.

[0:01:36] Voordat ik naar de inhoud ga, wil ik ervast zeggen dat ik na mijn inbreng ook weg moet vanwege verplichtingen, ook hier in huis.

[0:01:45] Maar goed, ik ga toch fris van start, voorzitter.

[0:01:49] Iedereen wil het beste voor de patiënten, maar ik vraag me soms echt af of dat werkelijk zo is.

[0:01:56] Het medicatiebeleid gaat over dat dingen kosteneffectief moeten zijn, bewezen effectief, proefdossiers, wel proefdossiers, geen proefdossiers.

[0:02:04] Dure geneesmiddelen, wat is duur?

[0:02:06] Innovatieve geneesmiddelen moeten talloze hordes overwinnen en worden naar onderhandelingen op papier met VWS over de prijs en uiteindelijk met forse korting.

[0:02:21] Het gevolg is dat de beschikbaarheid van medicatie voor wie het echt nodig heeft is over het algemeen dan slecht of komt zelfs te laat.

[0:02:31] En een faalend preferentiebeleid, een toenemende mate faalend preferentiebeleid en een niet meer werkende sluissysteem zijn wat ons betreft daar belangrijke oorzaken van.

[0:02:40] Het preferentiebeleid heeft zeker kosten bespaard op medicatie, maar het systeem piept en kraakt en staat, zoals wij dat zien, op omvallen.

[0:02:50] Er zijn nog steeds tekorten.

[0:02:51] Niet omdat de medicijnen er niet zijn, maar omdat het systeem vaak voorkomt dat beschikbare medicijnen niet worden geleverd.

[0:02:59] Enkele voorbeelden, voorzitter.

[0:03:00] In 2025, even fictief, is een medicijn X, 40 milligram, is preferent.

[0:03:06] Maar in 2026 wordt het vervangen door een ander preferent medicijn, I, dat is een 80 milligram breektablet.

[0:03:13] En in december liggen er dus nog forse voorraden van het

[0:03:19] Eerdere preferentiemedicijn X. En wat ons betreft is het eigenlijk kapitaalvernietiging.

[0:03:24] Maar nog belangrijker dat je natuurlijk te maken krijgt met risico's op overdosering en foutief gebruik door degenen die die medicijnen nodig hebben.

[0:03:35] Ik zou ook al kunnen bedenken dat de huidige, dat was vandaag in het nieuws, dat mensen vaker vallen.

[0:03:41] We zien natuurlijk ook dat door verkeerd gebruik van medicijnen mensen ook vaker vallen.

[0:03:44] Dus er zou ook al een preventie zijn om te zorgen dat mensen de juiste medicijnen die ze gewend zijn ook blijven krijgen.

[0:03:51] En als fabrikant heb je geen reden om aan Nederland te leveren als je niet preferent bent, want je moet jezelf uit de markt prijzen.

[0:03:58] En Nederland wordt dan toch wel erg onaantrekkelijk.

[0:04:01] Neem bijvoorbeeld Solbutamol, de korte hier, maar niet in het buitenland.

[0:04:05] Door het preferentiebeleid kost een pufje hier drie euro, terwijl andere landen soms tot 25 euro voor hetzelfde middel betalen.

[0:04:11] En farmaceuten, snap ik, leveren dus liever niet aan Nederland.

[0:04:14] Maar Nederland heeft ze wel nodig en gaan ze inkopen uit het buitenland.

[0:04:17] Daar kopen ze dan niet in voor drie euro, maar kopen ze in voor soms zes, tien, twaalf, vijfentwintig euro.

[0:04:23] Dat is veel duurder.

[0:04:24] En de vraag is, is er dan wel een tekort aan het medicijn?

[0:04:26] Ja, misschien hier in Nederland, maar wereldwijd natuurlijk niet.

[0:04:30] Het zijn twee voorbeelden en ik heb er meer.

[0:04:31] die eigenlijk zeggen van ja, dat preferentiebeleid, daar moeten we toch echt iets aan gaan doen.

[0:04:36] En ik vraag de minister opnieuw, die motie was niet aangenomen, maar werkt nou eens ons voorstel in de motie die we hadden gedaan over...

[0:04:43] dat er niet één, maar twee of drie preferentie- middelen op de markt zouden mogen komen.

[0:04:48] En ik zou de minister ook willen vragen wat zijn definitie nu is van medicijntekort.

[0:04:53] Het is afhankelijk van hoe je spreekt, is dat er dan wordt gezegd, ja, dit is medicijntekort, dat is medicijntekort.

[0:04:58] Maar ik ben echt wel benieuwd hoe de minister dat zou definiëren.

[0:05:04] De aangenomen motie van mij, die apothekert weer schaarste laat leveren aan elkaar en importeren het buitenland, noemt de minister oneetvoerbaar en werd ook in de Kamer weggestemd.

[0:05:13] Dat is raar, want er zijn wat partijen die dat wegstemden.

[0:05:17] Zij zijn nu wel voor een EU-hergebruik.

[0:05:21] Misschien kan de minister uitleggen hoe dat dan precies zit.

[0:05:24] Maar ik heb ook de vraag waarom ziet de minister het niet zitten dat... Mijn vraag is, ziet de minister dan niet dat er ook binnen Nederland heel veel te winnen is?

[0:05:34] En ondanks de motie van mijn collega Thiadens heeft de minister nog geen goed overzicht van de totale tekorten.

[0:05:39] Welke verbeterpunten en voorstellen heeft de minister voor de distributieketen?

[0:05:44] En wat doet ze om de beschikbaarheid en distributie te verbeteren?

[0:05:47] Maar welke flexibiliteit verwacht de minister van Zorgverzekeraars om bij schaarste aan een zorgplicht te voldoen?

[0:05:54] De beschikbaarheid van dure innovatieve medicijnen loopt fors achter op andere Europese landen.

[0:06:00] Bijvoorbeeld alleen Macedonië heeft meer in de sluis dan Nederland.

[0:06:02] Dat is echt niet te geloven.

[0:06:04] Vorig jaar werd mijn motie unaniem aangenomen, verkort de postsluisperiode.

[0:06:09] Ik heb in de debat ook uitgelegd hoe die wereld uit zou moeten zien om dat te verkorten.

[0:06:15] We zien eigenlijk te weinig beweging.

[0:06:17] Het blijft horden lopen zonder te weten hoe hoog de horden zijn of hoe lang het parcours is.

[0:06:22] Wat doet de minister met de verbeterpunten van het Zorginstituut voor Voorwaardelijke Toelating?

[0:06:27] En klopt het, vraag ik de minister,

[0:06:30] onderhandelen de korting op dure geneesmiddelen terugvloeien naar zorgverzekeraars.

[0:06:36] En als dat niet zo is, wat gebeurt er dan wel met die middelen?

[0:06:40] Ik ga u afronden, voorzitter.

[0:06:41] Ik schuur uw rechterhand naar de knop.

[0:06:43] Vorige week nam de Kamer de motie Thialens-Klaassen aan.

[0:06:47] Maak foxhogel voor kinderen met dwerggroei beschikbaar via een pilot.

[0:06:50] Kan de minister iets zeggen over de uitvoering en tijd wat want?

[0:06:53] En dan stop ik mijn termijn.

[0:06:57] Als je onderzoek wil doen naar effectiviteit voor medicijnen die direct aan toonbaar effect hebben, pijn, en je geeft een nieuw medicijn en de pijn is weg, dan weet je dat het werkt.

[0:07:06] Maar bij dwerggroei werkt dat niet.

[0:07:08] En dan de eis van ja, toon aan dat het gaat werken is natuurlijk een totaal niet uitvoerbare vraag.

[0:07:13] U heeft ruim over uw spreektijd, zeg ik dan maar.

[0:07:16] Eén minuut.

[0:07:17] En dat betekent dat andere collega's dat ook eventueel zouden mogen.

[0:07:22] De heer Busselhoff is helemaal blij.

[0:07:24] En de heer Bevis denkt nu, wat doet u mij aan?

[0:07:27] Nee, alle gekkigheid.

[0:07:28] De heer Bussel heeft een interruptie voor u weggaat.

[0:07:31] Even over die dure innovatieve geneesmiddelen.

[0:07:36] Natuurlijk kan er het een en ander beter in de toelatingsproces.

[0:07:40] Kun je kijken naar voorwaardelijke toelating.

[0:07:43] Hoe is de effectiviteit van geneesmiddelen?

[0:07:45] Kun je dat ook meewegen in een voorwaardelijke toelating en pas daarna een definitieve toelating?

[0:07:52] Ja, er zijn verbeterpunten.

[0:07:53] De vraag is wel welke rol farmaceuten hierin hebben.

[0:07:56] Want als het gaat om dat middel Voxogo, dan is het een farmaceut die weigert om dat dossier volledig aan te leveren bij het zorginstituut.

[0:08:05] Veel vaker zien we ook dat eigenlijk middelen die niet beschikbaar zijn, wat vaak leidt tot hele schrijnende verhalen, ook hier in de Kamer, met petities in onze mailbox,

[0:08:15] Persoonlijke gesprekken die we voeren, die heel begrijpelijk zijn, die frustratie.

[0:08:19] Maar heel vaak zijn het toch de farmaceuten bij wie dan de bal eigenlijk ligt.

[0:08:24] En die weten die verdomd goed te spelen via de media, naar de Kamer, naar de politiek.

[0:08:29] Maar daar ligt dan toch ook een verantwoordelijkheid.

[0:08:31] En ik hoop ook dat de PVV dat ook inziet.

[0:08:34] Ik ben benieuwd naar hun reactie daarop.

[0:08:36] En daar heeft de collega wel helemaal gelijk in.

[0:08:42] Ik begon met een bijdrage van iedereen wil het beste voor de patiënt.

[0:08:45] Ik vraag me af of dat werkelijk zo is.

[0:08:49] Het moet kosteneffectief zijn, bewezen effectief.

[0:08:52] En dan worden er prijsonderhandelingen gedaan.

[0:08:55] Ik heb in gesprekken weleens gezegd, wat is het raar dat je korting dan moet krijgen.

[0:09:01] Dan weet je, dan ga ik een hogere prijs vragen.

[0:09:03] Dat is een pervers systeem.

[0:09:07] Vraag gewoon de prijs die het dan kost en hou op met die flauwekul met kortingen.

[0:09:12] We hebben ook kunnen lezen in het nieuws dat er altijd over die patenten gaat.

[0:09:15] Daar heb ik over gelezen.

[0:09:16] De minister heeft er ook op gereageerd.

[0:09:20] Ik denk dat het een weg, ik zie, zou kunnen bewandelen.

[0:09:22] Het moment dat je het medicijn een beetje aanpast waardoor je weer een nieuw patent kunt gaan verlengen.

[0:09:27] Volgens mij was dat niet de bedoeling van het hele vraagstuk.

[0:09:32] En tot slot deel ik ook wel... Het is als kamerlid op dit dossier wel een beetje spitsgoed te lopen.

[0:09:42] De ene kant, want volgens mij willen wij het allemaal voor de patiënt het beste eruit halen, politiek gezien.

[0:09:48] Maar dat wil VWS ook.

[0:09:50] Dat wil de Pharmacy het ook.

[0:09:52] En voor ons is het dan dat je in je bijdrage...

[0:09:57] niet wel in de val wil trappen dat je het voor een of andere partij wil opnemen.

[0:10:01] Ik heb dat ook geprobeerd te doen in mijn bijdrage.

[0:10:03] Ik denk dat het gaat over de hordes nemen, zoals ik zei, over die dure geneesmiddelen, heel veel te winnen is.

[0:10:08] Dat geldt voor farmaceuten, dat geldt voor VWS en dat geldt voor alle andere hordes die ertussen zitten.

[0:10:15] Ja, mag nog.

[0:10:16] Ik zit ook even te kijken naar, dat moet wel binnen een paar minuten, want ik ga zo schorsen voor de stemmingen.

[0:10:23] Op zichzelf is het leuke van dit antwoord op het eind... dat het een soort middenpositie was van de PVV die ze innamen... en iedereen te vriend houden.

[0:10:31] Dat zie je niet altijd.

[0:10:37] In deze wel.

[0:10:38] Dat vind ik vaak een goede positie.

[0:10:41] Alleen in deze vind ik het niet helemaal terecht.

[0:10:44] Als je kijkt naar de farmaceutische industrie... een van de meest winstgevende industrieën die er zijn...

[0:10:49] als je kijkt naar de enorm hoge prijzen die zij vragen, als je kijkt naar het voorbeeld wat de PVV zelf al aanhaalde over evergreening, dus kunstmatig die prijs hoog houden, dan moeten we toch concluderen dat de farmaceutische industrie hier echt de mist in gaat als het gaat om het publiekbelang en zeker het belang van iedereen geneesmiddelen krijgen die ze nodig hebben.

[0:11:12] Punt is gemaakt.

[0:11:13] De heer Klaas nog kort.

[0:11:14] Ja, tot slot dan daarover, voorzitter.

[0:11:16] Het klinkt misschien vreemd met mijn mond, maar je moet niet iedereen over een kam scheren.

[0:11:23] Er zitten ook goede tussen.

[0:11:24] Er zitten ook goede tussen.

[0:11:28] Uw voorzitter is een hele goede.

[0:11:32] We gaan schorsen.

[0:11:36] U gaat zo weg.

[0:11:38] Ik schors tot nadere orde.

[0:11:42] De schatting is 15 à 20 minuten.

[0:11:49] Ik zie u zo terug in de zaal.

[0:35:37] Ik heropen de vergadering.

[0:35:38] De 20 minuten schatting klopte aardig.

[0:35:41] We gaan weer door.

[0:35:43] De heer Klaas had al aangegeven dat hij andere verplichtingen heeft.

[0:35:47] Maar wel aangeschoten is mevrouw de Korte van de NEC-fractie.

[0:35:53] Ik noem hem van de bode, zodat het naambordje wordt geregeld.

[0:35:58] We gaan naar de volgende spreker.

[0:36:00] Zijde van de Kamer is de heer Bevers namens de VVD-fractie.

[0:36:04] Dank u wel, voorzitter.

[0:36:06] 48 stukken op de agenda en vele tientallen berichten met input van patiëntenorganisaties, leveranciers en producenten.

[0:36:15] Het is vrijwel onmogelijk om alles te behandelen.

[0:36:18] Het toont aan hoe belangrijk dit onderwerp is, maar ook hoe groot de belangen zijn.

[0:36:23] In 2024 waren alleen al de uitgaven aan geneesmiddelen in Nederland bijna 8,5 miljard euro.

[0:36:30] Dan komen de uitgaven voor hulpmiddelen nog bovenop.

[0:36:33] Het is dus belangrijk dat we dat geld zorgvuldig uitgeven.

[0:36:36] Dat doen we door nauwkeurige procedures en onder andere de sluis voor dure geneesmiddelen.

[0:36:43] En de VVD staat voor deze werkwijze, omdat het ook de zorgkosten drukt en daarmee premies betaalbaar houdt.

[0:36:50] En wat ons betreft moeten we de politiek in ieder geval niet laten beslissen over individuele geneesmiddelen.

[0:36:56] Recent gesprekken kwamen naar boven dat ook vaak nieuwe innovatieve middelen niet altijd een bewezen meerwaarde hebben.

[0:37:05] En soms lopen de bedragen op tot 70.000 euro per patiënt of meer.

[0:37:09] De VVD herkent dus hierbij het grote belang van de sluis, hoe lastig dat soms ook is.

[0:37:14] Wel merken we op dat de wachttijd in de sluis onder andere steeds langer is.

[0:37:19] En welke stappen worden er gezet om daar verandering in aan te brengen, is mijn eerste vraag aan de minister.

[0:37:28] Als het gaat over dat sommige innovatieve geneesmiddelen in de praktijk minder effectief blijken te zijn.

[0:37:37] Soms kan de dosering aangepast worden.

[0:37:50] Soms geeft de praktijk aan dat een medicijn anders toegepast kan worden.

[0:37:56] te betwijfelen valt en zou je daarom niet misschien moeten kijken naar een soort voorwaardelijke toelating waar tegelijkertijd ook gekeken wordt wat de effectiviteit van geneesmiddelen is?

[0:38:06] En hoe kijkt de VVD naar een dergelijke oplossing?

[0:38:10] Die voorwaardelijke toelating zit er natuurlijk ook dat je dan toch een probleem hebt in die eerste periode met wellicht de prijs die er gevraagd wordt.

[0:38:17] Ik ben wel even benieuwd ook naar de reactie van de minister erop.

[0:38:20] Wij zien dat de sluis ook op een aantal punten problemen oplevert.

[0:38:26] Met name als later blijkt dat iets minder effectief is.

[0:38:30] Maar die sluis is nou juist bedoeld om die afweging te maken.

[0:38:37] Ik vind het lastig om dat proces zomaar te doorbreken.

[0:38:42] Maar ik zou wel willen weten welke mogelijkheden we daarin hebben.

[0:38:45] Want ik herken zonder meer dat die sluis, ook als je kijkt naar de oplopende tijden,

[0:38:50] Ik zou toch een medicijn iets eerder willen uitproberen.

[0:38:55] Dus ik volg u wel, ik snap de vraag.

[0:38:58] Maar ik vind het wel lastig te beoordelen van wat zou dat dan ook in de prijs die we voor dat soort medicijnen in zo'n voorwaardelijke toelating moeten gaan betalen.

[0:39:06] Maar daar kijk ik ook even richting de minister als u dat goed vindt.

[0:39:11] Meneer Bussel, dit wordt ook uw laatste interruptie.

[0:39:13] Dat snap ik.

[0:39:15] Ik ben benieuwd of de VVD er iets voor voelt.

[0:39:26] In eerste instantie betaal je misschien wel wat minder voor het geneesmiddel, omdat het nog moet blijken hoe effectief het geneesmiddel in de praktijk is.

[0:39:34] Als dat effectief is, kun je daarna nog kijken wat dat met de prijs moet doen.

[0:39:38] Maar het is toch wel heel pijnlijk dat er nu soms ook nog steeds na onderhandelingen hoge prijzen worden afgesproken, terwijl een middel achteraf dan toch veel minder effectief blijkt te zijn.

[0:39:47] Ik ben het met de heer Bevers van de VVD eens dat het zoeken is wat we daartegen kunnen doen, maar het principe dat dit anders moet, dat deelt de VVD toch ook, mag ik hopen.

[0:39:56] Ja, ik zie dat probleem, maar ik zie ook een omgekeerd probleem, namelijk wat nu als blijkt dat dat middel heel effectief is en wat doet dat dan met de prijs die uiteindelijk gaat afsneken.

[0:40:06] Vandaar ook mijn twijfel daarover.

[0:40:09] U kent mij als... Ik heb daar een open mind over, maar ik twijfel er wel aan omdat ik ook dat omgekeerde effect wellicht zie.

[0:40:17] De VVD vindt goed dat de NZA zorgverzekeraars aanspreekt op hun zorgplicht, maar ziet tegelijkertijd dat de zorgverzekeraars wel maatregelen nemen, maar we kennen ook dat het hen heel vaak aan inzicht in relevante data ontbreekt.

[0:40:34] Gisteren kondigde Zorgverzekeraars Nederland aan dan maar zelf een meldpunt voor medicijntekorten op te richten, bij gebrek aan een centraal meldpunt.

[0:40:43] En om heel eerlijk te zijn, de VVD-fractie begrijpt die actie wel, juist ook omdat we die zorgverzekeraars aanspreken op die zorgplicht.

[0:40:50] En dan moeten we ze ook in staat stellen om die uit te voeren.

[0:40:53] Hoe kijkt de minister naar de stap van Zorgverzekeraars Nederland in betreffende het meldpunt?

[0:40:58] Dan voorzitter, de meest recente horizonscan liet twee ontwikkelingen zien.

[0:41:02] Een flinke toename van combinatiebehandelingen en evergreening.

[0:41:05] Het is er net al even gebruikt, die term.

[0:41:07] Ten eerste de combinatiebehandelingen.

[0:41:10] Deze bevorderen de effectiviteit voor patiënten en dat steunen we natuurlijk, maar het zorgt wel voor hogere kosten.

[0:41:15] Het gaat namelijk om meerdere geneesmiddelen tegelijkertijd, waardoor de kosten per behandeling hoger zijn.

[0:41:20] De combinaties vervangen bestaande behandelingen niet, maar zijn aanvullend.

[0:41:24] En hoe kijkt de minister naar de kosteneffectiviteit van deze behandelingen?

[0:41:28] En hoe wordt gewaarborgd dat ook echt alleen die combinatiebehandelingen die aantoonbare meerwaarde hebben, worden toegelaten tot het basispakket?

[0:41:37] Ten tweede de evergreening van vergeneesmiddelen.

[0:41:39] Het is een strategie van farmaceutische bedrijven om de winstgevendheid van hun medicijnen te verlengen, zelfs nadat het oorspronkelijke patent is verlopen.

[0:41:48] En dat gebeurt door kleine wijzigingen aan te brengen aan bestaande medicijnen.

[0:41:51] We hebben dat al net even genoemd.

[0:41:53] En daardoor komen er nieuwe patenten.

[0:41:56] Hierdoor kunnen geen generieke medicijnen met dezelfde werkzame stof op de markt worden gebracht.

[0:42:01] Dat lijkt tot onnodige hoge zorgkosten en het uitschakelen van concurrentie.

[0:42:06] En dat is wat de VVD betreft een ongewenste ontwikkeling.

[0:42:09] Ik wil daarom van de minister weten wat hij vanuit zijn rol kan doen om zorginstituut en autoriteit, consumenten en markten, ACM, te ondersteunen in het tegengaan van evergreening.

[0:42:20] en wat mij betreft zowel juridisch als beleidsmatig.

[0:42:23] Voorzitter, dan drug repurposing.

[0:42:26] Dat zijn vreselijke termen, maar de VVD heeft zich al eerder kritisch uitgelaten over farmaceuten die de prijs van een middel verhogen als dat middel effectief blijkt te zijn tegen andere aandoeningen of indicaties.

[0:42:38] Wat is er op dit moment de stand van zaken met betrekking tot die drug repurposing?

[0:42:42] Welke acties zijn door de minister ondernomen of worden nog ondernomen op dit punt?

[0:42:48] Voorzitter, tenslotte nog een paar korte opmerkingen over hulpmiddelen.

[0:42:51] Deze kunnen van groot belang zijn bij herstel, maar helpen ook om het dagelijks functioneren te verlichten.

[0:42:57] Bovendien kunnen nieuwe innovaties de komende jaren helpen druk op arbeid in de zorg te verlichten.

[0:43:02] Ik heb vanuit de sector begrepen dat ze nog steeds last hebben van zogenaamde Nederlandse koppen op Europese regelgeving.

[0:43:09] Het meest concrete voorbeeld wat ik recent kreeg is dat

[0:43:12] data vanuit het Europese meldsysteem van tekorten niet in Nederland wordt gebruikt, maar dat een eigen meldpunt wordt overwogen.

[0:43:19] Wat kan de minister ons daarover verduidelijken?

[0:43:22] En is hij het met de VVD eens dat anno 2025 data uitwisseling op dit soort systemen geen probleem meer mag zijn?

[0:43:29] Tot zover, voorzitter.

[0:43:33] Dank u wel.

[0:43:33] Ik kom bij de volgende spreker.

[0:43:35] Dank u wel, voorzitter.

[0:43:40] Een heel aantal onderwerpen, dus ik steek ook gelijk van wal.

[0:43:43] Nancy heeft 1200 euro per maand besteden en is elk jaar haar eigen risico kwijt.

[0:43:50] Heeft te maken met een torenhoge zorgpremie van 160 euro per maand, net als alle andere Nederlanders.

[0:43:56] Maar heeft ook nog te maken met medicijnen die zij moet slikken.

[0:44:00] En daar moet ze ook nog een eigen bijdrage voor betalen.

[0:44:02] En dat laatste, dat lukt gewoon eigenlijk niet meer.

[0:44:06] Dat kan ze gewoon niet ophoesten.

[0:44:07] Dus ze neemt maar minder medicijnen.

[0:44:09] met als gevolg duisterheid, misselijkheid.

[0:44:13] Dat werkt dus aafrechts.

[0:44:18] Zo zijn er veel meer mensen.

[0:44:19] Zo'n 84% van de mensen die zorg heeft gemeden, geeft aan dat de klachten daardoor erger werden.

[0:44:24] 70 procent van die mensen geeft aan dat ze stress en onzekerheid ervan ervaren.

[0:44:29] En ruim een kwart heeft, doordat ze zorg mijden, als gevolg van de financiële overwegingen aangegeven dat daardoor de kwaliteit van leven ook echt achteruit ging.

[0:44:38] En als je deze feiten, deze cijfers weet, dan

[0:44:43] Als het aan GroenLinks betreft moet je daar wat aan veranderen.

[0:44:51] Maar waar ik kritische kanttekeningen en vragen bij heb, is het plan van de regering om

[0:44:58] te bezuinigen op zelfzorgmedicijnen, zo'n 70 miljoen, volgens mij.

[0:45:03] En ik vraag eigenlijk ook aan de minister een toezegging om heel duidelijk aan de Kamer op papier uit te leggen om welke medicijnen het gaat, hoeveel die medicijnen kosten, welke doelgroepen dat met name bevat, hoeveel mensen daar daarop achteruit gaan.

[0:45:16] Dat zou ik eigenlijk heel specifiek inzichtelijk willen hebben.

[0:45:19] Want, voorzitter, laat ik er één voorbeeld uitlichten.

[0:45:21] Stel, je hebt een laag inkomen, je hebt astma en je hebt hooikoorts.

[0:45:25] Dan weten we dat hooikoorts ook nog ervoor kan zorgen... dat je ergere astmaaanvallen hebt.

[0:45:31] Dat verband is aangetoond.

[0:45:33] Tegelijkertijd zou het heel goed kunnen... dat die hooikoortsmedicijnen straks niet meer vergoed worden.

[0:45:37] Dat kan oplopen tot extra kosten van zo'n 30 euro per maand.

[0:45:42] En als je een laag inkomen hebt en je hebt dus al die andere bijkomende kosten al, en dan ook nog eens dat die tegemoetkoming die nu geschrapt wordt, die 70 miljoen, dat je daardoor nog eens 30 euro per maand extra moet betalen, ja, dat kan wel heel erg ingewikkeld worden.

[0:45:57] Dus ik ben wel benieuwd hoe de minister daar tegenaan kijkt.

[0:46:00] Voorzitter, dan het punt van de tekorten.

[0:46:03] Er zijn tal van punten op dit moment waar verschillende actoren als het gaat om geneesmiddelen een tekort kunnen melden.

[0:46:09] En ik zeg met nadruk kunnen, want er is nog geen verplichting tot melden.

[0:46:13] En het is ook eigenlijk bijna een ondoorgrondelijk web van plekken waar je dan kan melden voor de groothandelaren, voor de farmaceuten, voor de apothekers.

[0:46:22] Dus ook daarin ben ik benieuwd of de minister iets voelt voor één gezamenlijk verplicht punt voor het melden van tekorten.

[0:46:28] En tot slot, voorzitter, dat gaat over de farmaceutische industrie.

[0:46:34] Vanuit de horizonscan vanuit het zorginstituut bleek dat een aantal, zo'n negen geneesmiddelen, waarschijnlijk, of dat daar van het patent afloopt en dat er het risico bestaat dat daarvan door een kleine wijziging van het geneesmiddel het patent verlengd wordt ofwel weer opnieuw aangevraagd wordt en dat daarmee de prijzen kunstmatig hoog gehouden worden.

[0:46:55] En ja, we weten nog niet als Kamer om welke medicijnen dat gaat.

[0:46:58] Ik ben benieuwd of we daar snel achter kunnen komen en om welke fabrikanten het gaat.

[0:47:02] Ik zou ook tegen de fabrikanten zeggen die dit overwegen, echt schaam je.

[0:47:06] Schaam je dat je op deze manier gewoon de prijzen van geneesmiddelen kunstmatig hoog wil houden.

[0:47:14] En ik ben ook echt benieuwd wat we daartegen kunnen doen, want het is ontzettend kwalijk dat het gebeurt.

[0:47:19] En voorzitter, nog zo'n voorbeeld werd ook aangehaald door mijn collega, drug repurposing.

[0:47:24] Nou, daar zijn de vragen al over gesteld.

[0:47:26] Dan wil ik nog met één vraag afsluiten.

[0:47:28] Dat gaat over het middel Foxogo.

[0:47:30] Daar heeft de Kamer een motie over aangenomen.

[0:47:33] En ik ben benieuwd hoe de minister daarnaar kijkt.

[0:47:35] Zeker in het licht van dat we weten dat ook hier weer eigenlijk de verantwoordelijkheid met name bij de fabrikant ligt.

[0:47:41] Die dient niet een compleet dossier in.

[0:47:43] En ik vind dat toch zo ongelooflijk kwalijk dat vaak de bal naar de politiek, de overheid wordt gespeeld.

[0:47:49] En ja, wij kunnen ook dingen beter inrichten als het gaat om de sluis, et cetera.

[0:47:54] Maar dat er nooit een hand in eigen boezem lijkt te worden gestoken van de farmaceutische industrie.

[0:47:58] terwijl er zulke hoge winsten worden gemaakt, terwijl er dus sprake is van de prijzen kunstmatig hoog houden en dat dus de toegang voor medicijnen zoals dat medicijn Foxogo in Nederland niet goed geregeld is, omdat ze weigeren een dossier in te leveren.

[0:48:11] Ik vind dat onverteerbaar en ik heb ook, ik hoor graag een reactie daarop ook van de minister, ook in het licht van die aangenomen motie.

[0:48:20] Dank u wel.

[0:48:21] Ik kom bij de volgende spreken, dat is mevrouw de Korte van NSC.

[0:48:25] Dank u wel, voorzitter.

[0:48:27] Er zijn grote geneesmiddelen tekorten.

[0:48:29] Soms kunnen kinderen geen pufjes krijgen, terwijl elders er ongebruikte verpakkingen liggen die teruggebracht worden naar de apotheker.

[0:48:38] En vervolgens moet de apotheker de teruggebrachte medicijnen vernietigen.

[0:48:42] Volgens de Europese regels mogen medicijnen niet hergebruikt worden.

[0:48:47] Dit mag alleen in studieverband.

[0:48:49] Het blijkt uit studieverband dat we bij hergebruik van ongebruikte medicijnen vele miljoenen euro's kunnen besparen.

[0:48:57] Wat NEC betreft moeten we dit actief aanpakken.

[0:49:00] NEC wil meer pilotstudies starten voor verantwoord hergebruik.

[0:49:05] en dat de minister zich in Europa inzet om deze regels te moderniseren.

[0:49:10] Graag een reactie van de minister.

[0:49:12] Is de minister bereid om in Brussel te pleiten voor meer ruimte voor verantwoord hergebruik van medicatie?

[0:49:19] Dan in continentiemateriaal.

[0:49:21] We krijgen als NEC klachten van wijkverpleegkundigen.

[0:49:25] Materialen worden soms te laat gebracht omdat het bedrijf maar één keer in de week rijdt.

[0:49:31] Of soms wordt een schuurtje volgeleverd met incontinentiemateriaal bij terminale patiënten en waarbij uiteindelijk maar de helft gebruikt wordt.

[0:49:41] De vraag aan de minister is waarom wordt ongebruikte incontinentiemateriaal niet teruggenomen?

[0:49:47] Waarom mag het niet teruggenomen worden na hergebruik of na controle?

[0:49:53] Vallen deze onder de Europese wet?

[0:49:56] Wij denken van niet.

[0:49:57] Hergebruik bespaart kosten en is beter voor het milieu.

[0:50:01] Kan de minister toezeggen aan de slag te gaan met terugname en hergebruik van incontinentiematerialen en andere zorgmiddelen?

[0:50:10] Tekorten aan medicijnen worden volgens NEC ook veroorzaakt door het preferentiebeleid.

[0:50:16] Zorgverzekeraars wijzen steeds een ander preferent middel aan.

[0:50:20] Daardoor kunnen er geen voorraden aangehouden worden.

[0:50:23] Is de minister bereid om met zorgverzekeraars afspraken te maken zodat cruciale medicijnen langer op voorraad gehouden kunnen worden?

[0:50:33] En dat van cruciale medicijnen niet telkens andere preferente medicijnen aangewezen worden?

[0:50:39] Ook zijn er zeer dure medicijnen voor zeldzame ziektes.

[0:50:43] De kosten kunnen oplopen tot een paar ton per patiënt per jaar.

[0:50:48] De farmaceuten lobbyen op vele manieren om ze toe te laten op de markt.

[0:50:52] Maar apothekers kunnen ze vaak veel goedkoper maken.

[0:50:56] Dat is de magistrale bereiding.

[0:50:58] Is de minister bereid om meer ruimte te creëren voor magistrale bereiding van zeldzame en dure medicijnen?

[0:51:05] Daarnaast heb ik begrepen dat nieuwe Europese regelgeving aangeeft dat alleen ziekenhuisapothekers medicijnen mogen bereiden, terwijl eerste lijns apothekers dit ook kunnen.

[0:51:17] Dat is bijvoorbeeld nodig als bij afbouw van medicatie specifieke doseringen nodig zijn.

[0:51:23] Onze apothekers zijn daar heel goed voor opgeleid.

[0:51:26] Kan de minister pleiten in Europa dat zelfbereiding van eerste lijns apothekers mogelijk blijft?

[0:51:32] Dit zorgt voor zekerheid.

[0:51:35] Ik wil het ook hebben over Bas.

[0:51:36] Bas is vorige week bij me geweest.

[0:51:40] Hij had een rolstoel die met ductape in elkaar zat en kussentjes om de rolstoel goed aan te passen.

[0:51:47] Al maanden heeft Bas geprobeerd via het onderhoudsbedrijf zijn rolstoel goed afgesteld en veilig te krijgen.

[0:51:54] En tot nu toe is het niet adequaat gebeurd.

[0:51:57] Er bestaan Europese regels voor medische hulpmiddelen, de Medical Device Regulation.

[0:52:04] Daarin staat dat de distributeur klachten en gebreken moet monitoren.

[0:52:08] En als uit risicobeoordeling blijkt dat gebrekkig onderhoud risico's geeft, bijvoorbeeld de uitval van remmen, een batterijdefect of brand, dan moet dat door onderhoud uitgevoerd worden.

[0:52:21] Ik heb een paar concrete vragen aan de minister.

[0:52:23] Wie controleert de hulpmiddelenaanbieders?

[0:52:26] Wie controleert daar het klachtensysteem, hoe zij dat op orde hebben?

[0:52:30] Wie controleert de hulpmiddelaanbieders?

[0:52:33] Of zij de elektrische rolstoelen daadwerkelijk periodiek onderhouden?

[0:52:37] Is dit de verantwoordelijkheid van de gemeente of valt dit onder de toezicht van inspectie?

[0:52:42] Kan er jaarlijks misschien een APK-controle komen voor elektrische rolstoelen, zodat gebruikers zeker weten dat de rolstoel veilig is?

[0:52:51] En tenslotte, vorige week heb ik

[0:52:54] Aangegeven dat je ook moet nadenken over het levenseinde en dat mogelijk mensen dan ook in dit geval minder medicijnen gebruiken of stoppen met medicatie.

[0:53:05] Vorige week heb ik aangegeven aan de minister, misschien kunt u mijn proefschrift lezen en daarom wil ik nu even mijn proefschrift aan de minister overhandigen.

[0:53:17] We moeten via de bode, officieel.

[0:53:20] Maar hartstikke goed.

[0:53:22] Mag ik het geven zelf?

[0:53:23] Ja, dat had u dan... Ja, even kijken.

[0:53:27] Het is al gebeurd.

[0:53:29] Onder begeleiding van de bode mag dat.

[0:53:31] Hartstikke goed.

[0:53:39] Dank ook voor uw inbreng.

[0:53:41] Het proefschrift is overhandigd.

[0:53:43] Uw voorzitter is ook wel benieuwd naar het proefschrift.

[0:53:48] Heel goed.

[0:53:49] We geven het daarna gewoon door.

[0:53:52] Ik ben aan het einde gekomen van de eerste, maar vanzijde van de Kamer.

[0:53:56] De minister heeft aangegeven ongeveer 20 minuten te schorsen.

[0:54:00] Met heen en weer lopen stel ik dan voor om tien voor drie te hervatten.

[0:54:04] Dus tien voor drie hervatten we de vergadering.

[0:54:07] Ik schors tot dan.

[1:20:04] Ik heropen de vergadering aan het woord.

[1:20:07] De minister, minister Bruin, aan u. Dank u wel, voorzitter.

[1:20:10] Om te beginnen wil ik graag zeggen dat ik het bijzonder vind dat ik deze laatste vergadering van de commissie mag bijwonen en ook daaraan mee mag doen.

[1:20:21] We hebben maar heel kort mogen samenwerken, maar het is voor mij een heel groot plezier geweest, in ieder geval tot nu toe.

[1:20:27] Het tweede wat ik graag wil zeggen is dat ik zeer verguld ben met het proefschrift van mevrouw de Korten.

[1:20:34] Reasons and avoidability of hospitalizations at the end of life.

[1:20:37] Een ontzettend belangrijk onderwerp en ik waardeer het zeer dat u mij dat gegeven heeft.

[1:20:42] En ik ga het ook zeker lezen.

[1:20:43] Ik kan daarmee eigenlijk niet wachten.

[1:20:44] Ik zou het liefst nu gaan lezen, maar dat is natuurlijk niet helemaal gepast.

[1:20:48] Onder het motto voor wat hoort wat heb ik natuurlijk ook mijn eigen proefschrift meegenomen om te overhandigen aan mevrouw de Korte.

[1:20:55] U mocht denken dat ik niet gepromoveerd zou zijn.

[1:20:58] Maar het verschil tussen dat van u en mij is dat dat van mij is wat minder jong, is namelijk uit 1988.

[1:21:05] Het is ook een beetje vergild, maar het is wel een origineel exemplaar.

[1:21:09] Er zitten ook stellingen bij en de laatste stelling luidt, ik ben zelf patoloog, hoe kleiner het biopt, hoe meer ze willen weten.

[1:21:15] Dat is namelijk de verzuchting van de patoloog.

[1:21:18] Het is overigens nog echt waar ook.

[1:21:20] Op het gevaar dat u misschien zou denken, wat heeft die man nou gedaan sinds 1988?

[1:21:24] Dus heb ik toch ook maar even mijn afscheidscollege van afgelopen jaren, van afgelopen januari meegenomen.

[1:21:30] Lessen op snijvlakken.

[1:21:32] Voor een patoloog natuurlijk toepasselijk, maar ook het snijvlak van de wetenschap en de politiek is natuurlijk een heel belangrijk snijvlak.

[1:21:37] En eigenlijk ook waar het vandaag over gaat.

[1:21:39] Dus voorzitter, ik weet dat u het niet toestaat om het overhandigen.

[1:21:42] Maar bij hoge uitzonden laat ik het toe.

[1:21:44] Dus ik laat u, omdat het omgekeerd ook al is gebeurd, zou ik zeggen overhandig het vooral aan elkaar.

[1:21:50] Tijdens zo'n laatste commissiedebat van deze Kamer moet dat kunnen.

[1:21:58] Nou voorzitter, het is goed dat de voorzitter van de Eerste Kamer hier niet is, want die zou het nooit hebben toegestaan.

[1:22:04] Die zijn ook veel leuker, maar gaat u door.

[1:22:06] Ik ga in vier blokjes graag antwoorden.

[1:22:08] Eerst de dure geneesmiddelen, dan de beschikbaarheid van geneesmiddelen, dan een aantal andere onderwerpen aan vergaande de geneesmiddelen en tot slot de medische technologie, dus de hulpmiddelen.

[1:22:18] En als u toestaat, zal ik bij ieder van de vier eerst een inleidende tekst graag uitspreken en dan de individuele vragen beantwoorden.

[1:22:25] Dus mocht u in de inleidende tekst uw vraag missen, dan klopt dat, want die komt dus daarna.

[1:22:30] Voorzitter, de dure geneesmiddelen.

[1:22:32] Er worden nog steeds veel geneesmiddelen ontwikkeld waar patiënten en familieleden van patiënten hun hoop op hebben gevestigd.

[1:22:40] Het Europees Geneesmiddelenbureau, het EMA, beoordeelt de dossiers van de fabrikanten of de middelen werkzaam zijn of ze iets doen.

[1:22:49] Daar worden dus die dossiers bij betrokken.

[1:22:50] En of dat opweegt tegen de bijwerkingen.

[1:22:53] Het lijkt een logische stap om zodra een middel het akkoord heeft van het EMA dat ook te gaan vergoeden.

[1:23:00] Maar dat is het niet.

[1:23:02] En dat is ook wettelijk vastgelegd wat er daarna nog moet gebeuren.

[1:23:07] En dat wordt ook vanuit het veld gehuldigd.

[1:23:08] En ik sta hier niet alleen in.

[1:23:10] Ik was afgelopen vrijdag bij het Antonie van Leeuwenhoek ziekenhuis.

[1:23:13] de uitvinder van de microscopie, zoals u weet, Antonie van Leeuwenhoek.

[1:23:17] En ik sprak daar met een aantal artsen die mij vertelden heel blij te zijn met ons systeem van de sluis.

[1:23:21] Ik was daar ter voorbereiding ook van dit debat uiteraard.

[1:23:25] Voor de goede orde, lang niet alle geneesmiddelen komen natuurlijk in de sluis.

[1:23:28] Het zijn alleen hele dure intramurale geneesmiddelen die in de sluis komen.

[1:23:33] En dat zijn vaak oncolytica, dus middelen tegen kanker.

[1:23:38] Een fabrikant van een duurgeneesmiddel kan na goedkeuring van het EMA, en zelfs als het proces bij het EMA nog loopt, een dossier indienen bij het Zorginstituut.

[1:23:48] Het Zorginstituut heeft de verantwoordelijke taak om onder andere met input van zorgverleners tot een goede afweging en daarmee tot een goed advies voor de minister te komen aangaande de bekostiging, de vergoeding van dat geneesmiddel.

[1:24:01] En het Zorginstituut kijkt daarbij naar de vier pakketcriteria die daarbij worden gehanteerd.

[1:24:06] En ik loop eens met uw welnemen kort langs.

[1:24:07] Dat is ten eerste de effectiviteit.

[1:24:09] Dus werkt het geneesmiddel even goed of beter dan de geneesmiddelen die al in het basispakket zitten voor dezelfde ziekte?

[1:24:16] Ten tweede, de kosteneffectiviteit.

[1:24:18] Staat de prijs van het geneesmiddel in verhouding tot de gezondheidwinst die het geneesmiddel oplevert?

[1:24:24] De standaardmaat hiervoor is de QALY, Quality Associated Life Years.

[1:24:29] De noodzakelijkheid.

[1:24:30] Is de ziekte ernstig genoeg en is de behandeling eventueel zelf te betalen?

[1:24:34] En tenslotte, de uitvoerbaarheid is opname van het geneesmiddel in het basispakket uit te voeren in de praktijk.

[1:24:39] Dat zijn de vier criteria die het Zorginstituut hanteert in dit wettelijk vastgelegde systeem.

[1:24:45] Tijdens mijn bezoek aan het AVL gaven de oncologen aan zelfs nog een stap verder te willen gaan.

[1:24:50] En die hebben als beroepsgroep de zogenaamde pasqueelcriteria ontwikkeld.

[1:24:53] Dat zijn een aantal additionele criteria.

[1:24:56] Ze zijn eigenlijk nog kritischer dan wij al zijn op die geneesmiddelen ten aanzien van het gebruik en de toelating.

[1:25:01] En zij kijken dus nog scherper of een geneesmiddel geschikt is.

[1:25:05] Het gaat er dus niet om of bijvoorbeeld alle oncolitica die op de markt zijn ook in Nederland beschikbaar zijn.

[1:25:11] Het gaat erom dat middelen die artsen ook daadwerkelijk willen voorschrijven, dat die middelen ook beschikbaar komen.

[1:25:17] Ik heb de artsen daar gevraagd of die benadering niet leidt tot heel ingewikkelde gesprekken met de patiënt, die toch wel heel veel hoop hebben op ieder nieuw middel vanzelfsprekend, en zeker bij dit soort ziektes.

[1:25:28] En de artsen daar bevestigen dat die gesprekken natuurlijk niet altijd makkelijk zijn.

[1:25:32] Maar verwezen wij ook naar een heel interessant, recent artikel in The Lancet, Lancet Oncology van december vorig jaar.

[1:25:39] En daar is onderzocht hoe de patiënten hier nou naar kijken.

[1:25:42] En uit dat gepubliceerde onderzoek blijkt dat ook patiënten aangeven liever wat langer te wachten op een middel dat echt wat voor hun doet, dan snel te beginnen met een middel waarvan nog helemaal niet bekend is of het werkt.

[1:25:54] Dat is natuurlijk een trade-off.

[1:25:56] Maar een belangrijk onderzoek, denk ik, ook voor ons in dit debat.

[1:25:59] En voor de goede orde, als met een geneesmiddel veel gezondheidsvinst behaald kan worden, dan gaan we het dus ook bekostigen, dan gaan we het gebruiken en dan mag het ook best wat kosten.

[1:26:09] Dat is ook het systeem.

[1:26:11] En als dat niet zo is, als het dus niet een significante gezondheidswinst toevoegt, dan kunnen die euro's beter besteed worden aan zorg waar we meer gezondheidswinst voor krijgen.

[1:26:21] Ik kan iedere euro natuurlijk maar één keer uitgeven.

[1:26:24] Ik kan het echt niet uitleggen aan alle huidige en toekomstige patiënten, die ook premiebetalers zijn, als ik besluit een duur middel dat onvoldoende gezondheidswinst oplevert, zonder meer te vergoeden, als we dat systeem niet hadden, los van het feit dat u in de Kamer dit systeem wettelijk heeft geborgd.

[1:26:41] We willen allemaal dat premie- en belastingopbrengsten verantwoord worden besteed.

[1:26:45] Dat komt de solidariteitsgedachte, die de basis vormt van de zorgverzekeringswet, ten goede.

[1:26:51] Ik ben er namelijk van overtuigd dat door de vergoeding van dure geneesmiddelen

[1:26:55] die onvoldoende gezondheidswinst opleveren, op termijn de solidariteit zal worden aangetast.

[1:27:01] Dat het proces van de sluis beter kan, bijvoorbeeld door in een veel vroeger stadiumvoorschrijvers te betrekken, met een horizonscan bijvoorbeeld, en wat komt er straks aan, daar ben ik het mee eens.

[1:27:12] En daar zijn we ook voor aan het werk.

[1:27:13] We zijn het systeem aan het doorontwikkelen naar een nieuw systeem.

[1:27:18] En ik zal uw Kamer daar uiteraard van ook op de hoogte houden.

[1:27:21] En daarmee zal in het nieuwe systeem ook doelmatigheidsstudies, zoals de recente Sonia-studie, die ook in Amsterdam is uitgevoerd, die kan daar ook een plek krijgen.

[1:27:30] Dat is een studie naar hoe je minder van een bepaald geneeswielder kunt gebruiken, in dit geval bij borstkanker, met hetzelfde effect.

[1:27:36] Dat is natuurlijk voor de hand liggende gedachte, maar niet vanzelfsprekend dat die studies ook worden gedaan.

[1:27:41] Dat gebeurt daar dus wel.

[1:27:43] Voorzitter, dan kom ik bij de vragen van de heer Klaassen, die tot mijn grote vreugde weer aanwezig is, ondanks zijn toezegging om opwezig te zijn.

[1:27:52] De eerste vraag is, wat doet de minister met de verbeterpunten van zorginstituut van de voorwaardelijke toelating?

[1:27:57] De voorwaardelijke toelating is een heel apart traject.

[1:28:00] Het Zorginstituut heeft een evaluatie van de voorwaardelijke toelating uitgevoerd op de uitvoeringsaspecten.

[1:28:06] Zelf heb ik een beleidsmatige evaluatie van de voorwaardelijke toelating gedaan en ik bestudeer op dit moment de aanbeveling van het Zorginstituut en die vanuit de beleidsevaluatie en zeg u toe dat ik later dit jaar nog kom met een integrale appreciatie van die evaluaties.

[1:28:21] En ik hoop dat u me daar wat tijd voor gunt.

[1:28:24] Dan kom ik bij de vraag van de heer Klaassen of het klopt dat onderhandelde tekorten op dure geneesmiddelen terugvloeien naar zorgverzekeraars.

[1:28:37] Kortingen.

[1:28:38] Zo niet, wat gebeurt er dan wel met die middelen?

[1:28:42] En het antwoord is dat klopt.

[1:28:44] Onderhandelde kortingen vloeien inderdaad terug naar de zorgverzekeraar en komen dan natuurlijk weer ten goede aan de premiebetaler.

[1:28:51] De zorgverzekeraar mag ze dan niet als winst gaan uitkeren, dat gaat naar de premiebetaler.

[1:28:55] Het is wel zo dat de individueel behaalde kortingen geheim blijven, vanuit alle aspecten, als onderdeel van het arrangement met de leverancier.

[1:29:03] En dat betekent dat wij dus niet per geneesmiddel kunnen zien wat daar is uit onderhandeld, maar dat dat significante bedragen zijn, macro gesproken, dat is wel een feit.

[1:29:13] De heer Klaas heeft een... De heer Klaas.

[1:29:16] Ja, voorzitter, want altijd de voorbereiding op een geneesmiddelendebat, een geneesmiddelenhullemiddeldebat, dan ontdek ik altijd nieuwe dingen.

[1:29:25] Dit was hier zo'n voorbeeld van.

[1:29:27] en dat je dat die gelden, wat dus uit onderhandeld is, we zeggen 500 miljoen, dat dat, dan denk je, nou ja goed, dan kost het allemaal 500 miljoen minder, maar dat geld komt er toch, zo kijk ik daarna, en dat wordt dan verdisconteerd over deelnemende zorgverzekeraars, volgens mij wordt dat verdeeld.

[1:29:47] We weten niet hoeveel dat is, kan 500 miljoen zijn, kan meer zijn, kan minder zijn.

[1:29:51] En de minister zegt, dat wordt gebruikt voor premiedemping.

[1:29:55] weten mensen honderd procent zeker dat het gebruik van premie neemt?

[1:30:00] Ja, ik kan daar in het tweede termijn nog wel even iets dieper op ingaan.

[1:30:02] Maar uit de informatie die ik nu heb, is dat inderdaad wat er gebeurt.

[1:30:06] Als de zorgverzekeraar geld overhoudt, dan zie je dat terug in de premie.

[1:30:09] Dit jaar is de premie ook veel minder gestegen dan voorheen gedacht en geraamd.

[1:30:14] En dat heeft ook te maken met zo'n meevaller.

[1:30:18] Maar ik kom daar nog even op terug.

[1:30:21] Dan, voorzitter, ga ik naar de vraag van de heer Bevers over dit onderwerp.

[1:30:25] Ik kom natuurlijk straks bij de vraag van de heer Klaas over de andere onderwerpen.

[1:30:30] De wachttijd in de sluis, is die niet steeds langer?

[1:30:32] En welke stappen worden gezet om daar veranderingen aan te brengen?

[1:30:35] Nou, dat is natuurlijk een goede vraag.

[1:30:37] En als de doorlooptijd van de sluis onnodig lang duurt, dan vinden we dat denk ik allemaal onwenselijk.

[1:30:43] Dat willen we niet.

[1:30:45] Dus laten we eens wat dieper even duiken in die wachttijden en waar die dan worden veroorzaakt en wat de trend is.

[1:30:51] In 2024 was de gemiddelde tijd tussen het verkrijgen van een EU-handelsvergunning van het EMA, het Europese Geneesmediebureau, tot het indienen van een compleet dossier bij het Zorginstituut, dat is eigenlijk de eerste fase, ongeveer twaalf maanden.

[1:31:06] Dus tussen het EMA en het dossier.

[1:31:08] Dat is fase één.

[1:31:09] Daarna krijg je de beoordeling van het Zorginstituut en die was in 2024 gemiddeld vijf maanden.

[1:31:15] En de onderhandelingen door mijn departement waren voor ons ook gemiddeld vijf maanden.

[1:31:21] In vergelijking met 2023 zijn de doorlooptijden van fase 1 en fase 2 in 2024 nagenoeg gelijk gebleven en die van fase 3 zijn iets afgenomen.

[1:31:32] Dus als er al een trend heeft plaatsgevonden, het was een geringe afname,

[1:31:36] Ik betwijfel dat het statistisch significant is, zeg ik ook, in de richting van Wouter Kort, die daar meteen natuurlijk die vraag bij heeft, als wetenschappers onder elkaar.

[1:31:43] Maar er is in ieder geval een afnemende trend.

[1:31:45] Ik denk dat dat een belangrijk antwoord is op uw vraag.

[1:31:47] Dus de doorlooptijden lopen zeker niet op, althans niet in de afgelopen jaren.

[1:31:51] Daarnaast staan er 18 middelen in de sluis waarvan het Zorginstituut heeft geoordeeld dat die niet voldoen aan de stand van de wetenschap en praktijk voor een of meerdere indicaties.

[1:32:01] En die staan dus in de sluis.

[1:32:03] Er staan ook nog geneesmiddelen of een specifieke indicatie voor een geneesmiddel in de sluis waarvoor de leverancier ook na ruim één jaar helaas nog geen dossier heeft ingediend bij het Zorginstituut.

[1:32:15] Op dit moment zijn dat 33 geneesmiddelen waar we nog wachten op de leverancier.

[1:32:21] Dus dat neemt niet weg dat er mogelijk toch mogelijkheden zijn om te kijken of het efficiënter kan.

[1:32:26] En daar zet ik me ook graag voor in in antwoord op de vraag van de heer Bevers.

[1:32:29] En ik werk daarom aan een nieuw systeem om de toelating toekomstbestendiger te maken.

[1:32:33] Ik refereer er in mijn algemene inleiding al even naar.

[1:32:36] Dat doe ik uiteraard met de veldpartij en daar kom ik uiteraard bij u graag op terug.

[1:32:39] En nogmaals, daarin is het uitgangspunt snel als het kan, uitgebreid als het moet.

[1:32:45] Die snelheid wordt een belangrijker criterium dan het nu is.

[1:32:49] Dit door vroegtijdig samen met het veld, inclusief de beroepsgroep, de risico's in kaart te brengen en als de risico's relatief groot zijn, te bepalen welke maatregelen dan genomen moeten worden of kunnen worden om de risico's beheersbaar te maken.

[1:33:02] Zoals ik ook hoorde tijdens mijn bezoek aan het AVL, waar ik het al even over had van afgelopen vrijdag, is hier ook in de beroepsgroep draagvlak voor.

[1:33:10] En ik informeer uw Kamer dus graag over de voortgang nog voor het eind van dit jaar.

[1:33:15] Dan, voorzitter, kom ik bij de vraag van de heer Bevers hoe de minister aankijkt naar de kosteneffectiviteit van combinatiebehandelingen en hoe wordt geborgd dat alleen combinatiebehandelingen die een aantoonbare meerwaarde hebben, worden toegeladen tot het basispakket?

[1:33:30] Dat is natuurlijk een complex vraag, want in combinatie heb je per definitie dus meerdere geneesmiddelen die worden gecombineerd.

[1:33:36] En hoe bepaal je dan per geneesmiddel of combinatie nog de meerwaarde?

[1:33:39] En wat is dan je benchmark?

[1:33:40] En combinatiebehandelingen vormen dus een uitdaging voor het pakketbeheer.

[1:33:44] Dat is een punt.

[1:33:45] Het is bijvoorbeeld niet altijd mogelijk voor het zorginstituut om vast te stellen of die behandelingen effectief of kosteneffectief zijn, twee verschillende dingen zoals we besproken hebben, omdat daar niet altijd de juiste klinische data voor is of omdat niet bekend is of het middel waarmee het wordt vergeleken, de benchmark dus, kosteneffectief wordt ingezet.

[1:34:03] Bij combinatietherapieën nemen de behandelkosten fors toe, doordat het natuurlijk om meerdere geneesmiddelen tegelijkertijd gaat, en vaak in mindere mate de effecten, dus dat loopt ook nog uit elkaar.

[1:34:14] Mede daardoor is het waarschijnlijker dat die therapieën niet snel kosteffectief zijn ten opzichte van de benchmark die we nu hanteren.

[1:34:21] In ieder geval minder snel dan geneesmiddelen die in hun eentje, zeg maar, gebruikt worden.

[1:34:27] Dus dat vormt bij uitstek een aanleiding om het systeem anders en toekomstbestendiger vorm te geven, waar ik dus ook mee bezig ben.

[1:34:33] Dit is een additionele reden.

[1:34:35] Door de beroepshoep eerder te betrekken,

[1:34:38] ...kan sneller worden gekeken wat de plaatsbepaling is van een nieuwe combinatie.

[1:34:42] Dus op welk moment in de behandeling zal de combinatie worden ingezet... ...en bij welke patiënt en op grond van welke criteria?

[1:34:49] Ook kunnen beheersmaatregelen worden afgesproken... ...zoals gepast gebruik afspreken of nader onderzoek in de praktijk.

[1:34:55] En tenslotte, in Europees verband kijk ik ook met andere landen... ...naar mogelijke oplossingen voor dit vraagstuk... ...en naar de vereisten voor de juiste data.

[1:35:02] Dus kortom, het is een heel terecht punt van de heer Bevers... ...en we zijn er volop mee aan de slag.

[1:35:09] Dan, voorzitter, was er een vraag van de heer Bevers en ook van de heer Bushof.

[1:35:15] Wat ik vanuit mijn rol kan doen om het Zorginstituut en de ACM te ondersteunen, Autoriteit, Consument en Markt, in het tegengaan van evergreening, zoals het wel wordt genoemd, en dan zowel juridisch als beleidsmatig is de vraag.

[1:35:31] De doorontwikkeling van geneesmiddelen kan om te beginnen natuurlijk echt waarde hebben voor patiënten.

[1:35:37] Maar er kan ook misbruik van gemaakt worden door het onnodig verlengen van marktexclusiviteit waardoor een middel onnodig lang duur blijft en de zorgkosten daardoor ook hoog.

[1:35:49] Dat onderwerp bestrijkt eigenlijk twee domeinen als je het uit elkaar haalt.

[1:35:52] De minister van Economische Zaken is beleidsverantwoordelijk voor het intellectueel eigendom en de relevante wet- en regelgeving daarvan.

[1:35:58] Het gaat natuurlijk om patenten en octrooien.

[1:36:01] Zelf ben ik verantwoordelijk voor de vergoedingsbeslissing voor een geneesmiddel conform het systeem wat we deels al besproken hebben.

[1:36:08] Ik heb zelf geen directe wettelijke instrumenten als minister van Volksgezondheid om ongewenst gedrag te beïnvloeden, in ieder geval niet dit ongewenste gedrag, anders dan het maken van keuzes in het vergoedingsbeleid.

[1:36:19] Daarom heb ik nou overleg met mijn collega minister van EZ over dit onderwerp, maar ook met het Zorginstituut en de ACM, die overigens onder economische zaken vallen en die ik dus ook niet direct juridisch of beleidsmatig zelf ga ondersteunen.

[1:36:35] Dat zou mijn collega dus moeten doen.

[1:36:37] Zelf zou ik een lagere prijs kunnen vergoeden of zelfs niets kunnen vergoeden als ik van mening ben dat er sprake is van ongewenst gedrag.

[1:36:43] Die optie hebben we dus wel, maar dan moet dat ook aantoonbaar zijn.

[1:36:47] Ik probeer meer inzicht te krijgen in dit onderwerp en ik spreek er ook een internationaal verband over, want dit speelt natuurlijk ook in andere landen.

[1:36:54] En het is nogmaals ongewenst.

[1:36:57] De Tweede Kamer heeft bij motie die Tiadens duidelijk gevraagd om nader uit te werken wat mogelijk is om Evergreening tegen te gaan.

[1:37:03] Ik heb een aantal mogelijkheden genoemd.

[1:37:05] Ik verwacht u begin 2026 te kunnen informeren over de uitvoering van de motie, want daar heb ik dus ook gezien dat internationale karakter en die gesprekken wat tijd voor nodig.

[1:37:14] Dus ik hoop dat u met die toezegging kunt leven.

[1:37:18] Voor een meer uitgebreid en gedetailleerd antwoord verwijs ik u overigens naar mijn recente beantwoording van de Kamervraag hierover van het lid Dijk van de SP.

[1:37:28] Dan had ik nog een vraag van de heer Bushoff over Evergreen, hoe ik dat ga stoppen.

[1:37:33] En nogmaals, het is een complex vraagstuk.

[1:37:36] Het kan echt waarde hebben.

[1:37:37] Ik ben er dus internationaal mee bezig en ook in nauw overleg met economische zaken.

[1:37:42] En volgend jaar verwacht ik u te informeren.

[1:37:46] Het compleet stoppen is, denk ik, lastig, want het zijn vaak subtiele moleculaire veranderingen.

[1:37:51] Maar ik ben het zeer met de commissie eens, met de leden die hier vraag gesteld hebben, dat we hier echt iets bij de hand hebben waar iets aan moet gebeuren.

[1:37:59] En nogmaals, daar ben ik dus ook druk mee bezig.

[1:38:03] Dan heb ik een vraag van de heer Bevers en ook van de heer Busshof.

[1:38:07] De VVD heeft zich eerder kritisch uitgelaten over farmaceuten die de prijs van een middel verhogen als dat effectief blijkt te zijn tegen andere aandoeningen of indicaties.

[1:38:15] Hetzelfde geneesmiddel voor een nieuwe ziekte, prijs omhoog.

[1:38:18] Wat is de stand van zaken met de drug repurposing?

[1:38:22] Zoals het dan genoemd wordt.

[1:38:23] Dus het krijgt een ander doel.

[1:38:25] Welke acties zijn door de minister ondernomen of worden nog ondernomen op dit punt?

[1:38:30] Ja, met drug repurposing worden dus nieuwe behandelingen onderzocht met de bestaande generieke geneesmiddelen.

[1:38:35] En dat is dus in beginsel natuurlijk waardevol.

[1:38:38] Het is natuurlijk heel fijn als een bestaand geneesmiddel effectief is tegen een andere ziekte.

[1:38:41] Dan ga je het er ook in het begin zo voor gebruiken.

[1:38:44] Als het leidt tot snellere en bijvoorbeeld ook goedkopere toegang tot nieuwe behandelingen.

[1:38:49] Bijvoorbeeld omdat de aanloop- en ontwikkelkosten voor dat geneesmiddel niet nogmaals gemaakt hoeven te worden voor die nieuwe ziekte.

[1:38:55] Daarnaast kan een farmaceut prijzen fors verhogen van geneesmiddelen door een markt-molepoli te krijgen op indicatieuitbreidingen, bijvoorbeeld bij weesgeneesmiddelen.

[1:39:03] Dus die voor een hele kleine groep patiënten toepasbaar zijn.

[1:39:08] En dat vind ik uiteraard onwenselijk.

[1:39:11] Er ontstaat dan een ethisch probleem.

[1:39:13] Wat rechtvaardiger dan die grote prijsverhoging, zeker gezien het feit dat de aanloopkosten al gemaakt waren.

[1:39:19] De meerkosten zijn vaak beperkt doordat de klinische fases minder uitgebreid zijn voor de nieuwe ziekte, doordat de middelen al waren goedgekeurd voor andere aandoeningen en doordat ook de veiligheid en de bijwerkingen vaak al goed zijn gedocumenteerd.

[1:39:32] Voor een beslissing over de vergoeding van een middel is het natuurlijk belangrijk om te kijken naar de meerwaarde voor de patiënt en naar wat we ook maatschappelijk aanvaardbaar vinden om daaraan uit te geven.

[1:39:44] Dat is natuurlijk ook de achtergrond van uw terechte vraag.

[1:39:46] Naast de therapeutische waarde kijken we dus ook naar de kosteneffectiviteit.

[1:39:51] Als een prijs niet kosteneffectief is, kan ik daar op advies van het Zorginstituut over onderhandelen.

[1:39:59] Maar dan nog hoeft de prijs niet altijd acceptabel te zijn die eruit komt.

[1:40:03] Ook kunnen er andere redenen zijn die een prijs niet maatschappelijk aanvaardbaar maken.

[1:40:07] De ACM, het Zorginstituut en de NZA hebben hierover een advies opgesteld.

[1:40:13] En dat verwacht ik deze maand.

[1:40:15] Dus dit punt hebben we bij de kop.

[1:40:17] Als de farmacijn misbruik maakt van zijn positie en een excessieve prijs vraagt, kan de ACM ingrijpen.

[1:40:22] Maar dat is op zich misschien nog niet voldoende.

[1:40:25] We wachten op dit advies van ACM, Zorginstituut en de ZA.

[1:40:29] Wat we hierover kunnen doen, welke stap we kunnen zetten.

[1:40:31] En uiteraard hou ik uw Kamer daar graag van op de hoogte.

[1:40:36] Dan, voorzitter, was er een vraag van de heer Bussel van de Partij van de Arbeid GroenLinks, GroenLinks Partij van de Arbeid, over VOX-ZOGO.

[1:40:43] Hoe kijkt de minister naar de betreffende motie?

[1:40:47] En zeker in de dicht van de verantwoordelijkheid die bij de fabrikant ligt voor het indienen van het dossier.

[1:40:52] Farmaceutische industrie steekt de hand niet in eigen boezem, zo waren de woorden van de heer Bussel, als ik me niet vergis.

[1:40:58] Voorzitter, het Zorginstituut is nog met de fabrikant in gesprek, dus dit verhaal is nog zeker niet ten einde.

[1:41:04] En dat mag het ook niet zijn, want de patiënten lijden natuurlijk verschrikkelijk aan deze ziekte.

[1:41:09] En toekomstige patiënten willen we natuurlijk uit alle macht proberen om dit te voorkomen.

[1:41:14] Binnenkort staat een vervolggesprek gepland, waar verder wordt gesproken over twee eventuele vervolgstappen.

[1:41:19] Die moeten we zetten.

[1:41:20] Ik zou heel graag willen dat dit sneller zou gaan, maar ik kan geen ijzer met handen breken.

[1:41:25] Ik wacht de uitkomsten van dat gesprek af en zal uw Kamer daar zo snel mogelijk over informeren.

[1:41:30] Mocht de uitkomst beleurstellend zijn, mocht de fabrikant dus niet een dossier kunnen of willen indienen, dan kan ik daar alleen niets aan veranderen.

[1:41:40] Ik kan de fabrikant niet dwingen een dossier in te dienen.

[1:41:42] Dat maakt de motie dus in die zin moeilijk uitvoerbaar.

[1:41:46] Foxsogo is een nieuw extra morale middel.

[1:41:48] Het is dus geen sluismiddel.

[1:41:50] Het zit niet in de sluis, maar dat doet er voor de discussie verder niet toe.

[1:41:53] Het is namelijk wel een duur middel.

[1:41:54] Voor opname in het basispakket is net als voor alle andere nieuwe extra morale middelen een advies van de wettelijke pakketadviseur

[1:42:01] zorginstituut nodig voor de effectiviteit.

[1:42:03] Dat ligt ook vast in de zorgverzekeringswet, maar daarvoor hebben we dus wel dat dossier nodig van die producent.

[1:42:10] Maar ook over de kosteneffectiviteit, want de maximale uitgaven zijn volgens de horizonscan voor dit geneesmiddel

[1:42:18] in totaal meer dan tussen de 1 en 10 miljoen euro en per patiënt meer dan 50.000 euro, namelijk ongeveer 200.000 euro per jaar.

[1:42:26] Het middel moet jarenlang gebruikt worden.

[1:42:27] Dat is niet een reden om het natuurlijk niet uit te rijken, maar het is wel een reden om er goed naar te kijken.

[1:42:32] Ik hoop op een positieve uitkomst van de gesprekken tussen het Zorginstituut en de fabrikant, want nogmaals, ik kan de frustratie van de ouders heel goed begrijpen.

[1:42:42] Ik zal uw Kamer dus informeren over de uitkomst van de gesprekken en misschien ten overvloede een voorwaardelijke toelating, dat kwam ook nog even voorbij aan de hand van dit dossier, dat is mogelijk wederom als er een dossier is ingediend en als het Zorginstituut dat kan beoordelen.

[1:42:59] Een voorwaardelijke toelating is dus niet een toelating zonder dat de effectiviteit beoordeeld is.

[1:43:07] Voorwaardelijke toelating betekent overigens tijdelijke toelating, maar dan ook voor een veel lagere prijs.

[1:43:14] Maar ook daarvoor moet er een dossier ingediend zijn.

[1:43:16] Dan hebben we nog early access, maar dat doen we in Nederland niet voor de volledigheid.

[1:43:21] De heer Busshof had zijn vinger al opgestoken naar de heer Klaassen.

[1:43:23] Heer Busshof.

[1:43:26] Als Kamerleden krijgen wij te horen dat het zorginstituut in de Horizonscan een risico voorziet met negen geneesmiddelen waar dat zou kunnen plaatsvinden.

[1:43:47] Maar meer dan dat...

[1:43:50] We weten ook niet welke fabrikant het gaat.

[1:43:55] Ik ben wel benieuwd of de minister iets meer informatie en tools in handen heeft dan wij als Kamerleden om hier toch paal en perk aan te stellen.

[1:44:09] zit het hem in het versterken van de capaciteit van de ACM, dat zij er dan al wel onderzoek naar kunnen doen, noem maar op.

[1:44:15] Dus ik ben benieuwd wat we eventueel preventief al kunnen doen om te voorkomen dat dit straks de praktijk gaat zijn bij die negen geneesmiddelen.

[1:44:23] Voorzitter, ik begrijp het punt en ik kijk of ik hier iets meer over kan zeggen.

[1:44:27] Het is natuurlijk vertrouwelijke informatie, maar ik ben van harte bereid, en ik zeg het ook toe, dat ik hier induik, dat ik kijk hoe ver ik kan gaan tot die vertrouwelijkheidsgrens en dat ik daar uw Kamer over zal informeren.

[1:44:41] Ja, en ik begrijp dat er eisen moeten worden vertaald en dat geldt ook voor dit verhaal, als het gaat over Foxsogo.

[1:44:51] De motie riep dus om een pilot, dus je zou het kunnen vertalen naar voorwaardelijke toelating en noem maar op.

[1:44:58] Maar ik ben daar in de leek hoor, dat wat ik in mijn eerste termijn al zei, dat het aantoonbaar zou werken natuurlijk bij dit soort medicatie heel erg lastig is, omdat het volgens mij een

[1:45:11] een vrij uitgebreid langdurig onderzoek zou moeten zijn in de tijd uitgezet.

[1:45:15] Volgens mij vraagt dat daarom en dan zou dat een behoorlijke belemmering zijn.

[1:45:22] Daarom ook de vraag voor die pilot, die voorwaardelijke toelating.

[1:45:27] Zit ik dan op dezelfde golflengte als de minister en de vervolgvraag zou zijn, in de algemene zin, dat zou voor dit medicijn kunnen gelden.

[1:45:34] Misschien ook anders als het gaat over een voorwaardelijke toelating.

[1:45:38] om de Kamer inzicht te krijgen wat er gebeurt, een soort case study ervan te maken en dat proces, hoe dat verloopt, uiteindelijk met de Kamer te delen wat daar dan gebeurt achter die schermen waar wij als Kamer eigenlijk geen zicht op hebben.

[1:45:54] Minister.

[1:45:55] Ja, voorzitter, ik begrijp de vraag.

[1:45:57] Voorwaardelijke toelating gaat dus over weesgeneesmiddelen die dus voor kleine groepen beschikbaar zijn.

[1:46:02] Het zijn vaak geneesmiddelen waar nog weinig gegevens over zijn, maar die wel veelbelovend zijn.

[1:46:07] En daarvoor is voorwaardelijke toelating een weg.

[1:46:10] Dus we kunnen daar, zeg maar, een snellere route bewandelen.

[1:46:14] Maar ook daar moet wel eerst een beoordeling zijn van de effectiviteit.

[1:46:18] Dat ligt vast in de wet.

[1:46:20] Die kan het niet overtreden.

[1:46:21] Dan zou het stelsel moeten veranderen.

[1:46:22] Maar als demissionair minister ga ik nu, denk ik, niet aan de stelselwijziging beginnen.

[1:46:26] Maar we kunnen niet de voorwaardelijke toelating toestaan zonder dossier, want de effectiviteit moet beoordeeld zijn.

[1:46:34] Dat is helaas de grens van de wet waar ik tegenaan loop.

[1:46:37] Ik zou dat heel graag anders willen zien.

[1:46:39] Ik zou het graag anders willen doen.

[1:46:41] Maar dat vergt een wetswijziging.

[1:46:45] En het tweede deel van de vraag, wat was het specifiek?

[1:46:48] Als het gaat over die voorwaardelijke toelating, dat geldt ook voor andere medicijnen, ik zou als vertegenwoordiger in de Kamer graag willen weten hoe dat proces verloopt en wat daar dan gebeurt en een soort van case study dat er lopen is of er lopen wordt.

[1:47:06] Daar zullen we u raar schriftelijk dan over informeren.

[1:47:12] Ja, over een mogelijke case-studie inzichtelijk maken, hoe zo'n proces loopt.

[1:47:16] Kan dat dan in het voorjaar?

[1:47:18] Ik zeg maar wat, want anders kan ik de toezegging niet noteren.

[1:47:21] Of staat die onder 1 al?

[1:47:23] Even kijken.

[1:47:25] Voorjaar 2026.

[1:47:27] Zeg je toe?

[1:47:28] Ja, ik wil dat toevoegen.

[1:47:34] Er was nog een vraag van de heer Klaas over de onderhandelde korting, of die zeker wordt gebruikt voor de premiedemping.

[1:47:39] Ik kom er even op terug, dus nu.

[1:47:41] En ja, de korting wordt in principe gebruikt voor premiedemping.

[1:47:45] De Nederlandse zorgautoriteit gaat dit jaar overigens weer uitvragen bij zorgverzekeraars of dat inderdaad de communicerende fouten zijn, of dat daar toch nog ergens een lek kan optreden en wat ze dus met de behaalde kortingen doen.

[1:47:58] En we zullen dat in de gaten houden en u er ook over informeren.

[1:48:04] Voorjaar 2026, voorzitter, voordat u vraagt wanneer.

[1:48:08] Oké, we hebben genoteerd.

[1:48:09] Ik zal aan het einde nog wel...

[1:48:11] langs de toezegging gaan.

[1:48:14] Dan gaan we naar het volgende blok, en dat is beschikbaarheid.

[1:48:20] Toch wel, sorry.

[1:48:24] De heer Bisschof nog.

[1:48:25] Ik zat zo eventjes na te denken.

[1:48:26] We hebben nu een tijdje gesproken over dure geneesmiddelen en de wens dat we toch tegen een aantal van die praktijken die ons niet bevallen willen optreden.

[1:48:34] En een van die praktijken is toch ook de manier waarop we kijken naar de bekostiging van die dure geneesmiddelen.

[1:48:40] Nu geven we eraan uit wat ongeveer ervoor gevraagd wordt voor de fabrikant... en proberen we daar nog over te onderhandelen.

[1:48:48] Maar zou je niet toe moeten werken na een bekostiging van dure geneesmiddelen... naar een zogenoemd kost-plus-plus-systeem?

[1:48:53] Dus je betaalt de kosten die gemaakt zijn, je geeft het geld nog een plusje daarbij... voor de onderzoekskosten en een plus voor een redelijke winstmarge.

[1:49:03] Zou dat niet een veel eerlijker systeem zijn waar we, ondanks het verzet van de farmaceutische industrie, toch naar moeten gaan kijken met z'n allen?

[1:49:17] Laat ik zeggen, dat is een hele interessante optie die ik zelf in ieder geval niet eerder bedacht had.

[1:49:22] We werken toen naar een toekomstbestendige vergoeding van duur geneesmiddelen en een aanpassing van het systeem.

[1:49:28] Ik zou kortheidshalve willen zeggen nu dat we deze optie in die discussie gaan meenemen en dat we dat dan als een geheel bekijken.

[1:49:39] Waar gaat dit systeem heen?

[1:49:40] Hoe kunnen we dat beter rechtvaardiger doen?

[1:49:43] Meer dan dat kan ik over het specifieke voorstel van de heer Bisschop dit moment niet zeggen, want ik heb er nog niet over kunnen nadenken.

[1:49:49] Maar ik kan wel toezeggen dat we dit dan meenemen als optie en de discussie ga ik uiteraard ook nog met u voeren.

[1:49:57] Want we gaan dat systeem natuurlijk niet zomaar invoeren.

[1:49:59] Dat zou ook een heel traject zijn.

[1:50:01] En overigens kiest Nederland een andere benadering.

[1:50:04] Niet de prijs opbouw moet leidend zijn, maar wel de prijs die we bereid zijn te betalen voor een bepaalde behandeling.

[1:50:09] Dat is in ieder geval nu het uitgangspunt.

[1:50:11] Dus het gaat niet over de kosten, maar wat wij bereid zijn om ervoor te betalen.

[1:50:16] met het oog op de meerwaarde voor de patiënt.

[1:50:19] Die staat centraal in dit systeem.

[1:50:21] Wat betekent het voor de patiënt?

[1:50:22] Kom je bij de kwalies, et cetera?

[1:50:24] Dat is het huidige systeem.

[1:50:26] En dat vind ik zelf ook een rechtvaardig systeem.

[1:50:29] En ik begrijp ook dat u als wetgever dit zo heeft vastgesteld.

[1:50:33] Maar we gaan dus...

[1:50:34] Het evalueren.

[1:50:35] We gaan kijken of het beter kan.

[1:50:36] We gaan ook kijken of we de kostenevaliditeit meer aan balans kunnen brengen met andere criteria, zoals het gepaste gebruik en financiële waarborgen.

[1:50:44] En daar kom ik dan graag over bij je terug.

[1:50:49] Ik zal het niet tot in een treur herhalen, maar als er geneesmiddelen zijn... het CDCA was een geneesmiddel dat 46 euro kostte, werd 14.000 euro.

[1:50:59] Mexicilletine, 35 cent, werd 420 keer zo duur.

[1:51:04] De prijs van Lenalodomide, het geneesmiddel tegen de ziekte van kallen... zakte nadat het patent was afgelopen met 99,7 procent.

[1:51:13] Dat geeft al aan wat een ongelofelijke marge is... die op die geneesmiddelen gemaakt wordt.

[1:51:18] En dan vind ik het systeem dat we hebben, ik snap de voordelen daarvan, maar het werkt op dit moment denk ik toch ook in de hand dat er te hoge prijzen worden betaald voor de geneesmiddelen.

[1:51:27] Dus ik zou ook met Clem toch de oproep willen doen om ook te kijken naar dat kost plus plus model voor de vergoeding van geneesmiddelen.

[1:51:36] Dat heb ik dus net toegezegd.

[1:51:40] Voorzitter, dan gaan we naar de beschikbaarheid van geneesmiddelen.

[1:51:43] En dat is dus een ander onderwerp dan de bekostiging.

[1:51:46] Ik begrijp de zorgen over de aanhoudende geneesmiddelen tekorten van de leden heel goed.

[1:51:52] En ik vind dat net als u een uiterst ernstig probleem dat niet alleen directe gevolgen heeft voor patiënten, voor wie het natuurlijk ontzettend vervelend is als het geneesmiddel niet beschikbaar is wat je nodig hebt, maar ook voor zorgverleners en apothekers is het heel frustrerend en kost het ook veel werk.

[1:52:08] Ondanks dat het aantal tekorten vorig jaar minder was, dat is dus het goede nieuws.

[1:52:11] Het aantal tekorten is vorig jaar met ongeveer 30 procent gedaald.

[1:52:16] En dat zeg ik met enige nadruk, want hier wordt natuurlijk al lang aan gewerkt, ook door mijn voorgangers, ook door uw voorgangers.

[1:52:21] En er worden dus ook wel successen geboekt op dit terrein.

[1:52:26] En de eerste geluiden over 2025 is dat de tekorten verder zijn afgenomen.

[1:52:31] Maar goed, nog steeds krijgen te veel patiënten hiermee te maken.

[1:52:35] Het feit dat de tekorten afnemen betekent natuurlijk geen soelaas voor de patiënten die er zelf nog steeds mee te maken krijgen.

[1:52:40] En niemand hoeft mij ervan te overtuigen dat de situatie zeer onwenselijk is.

[1:52:45] Laat ik beginnen met een reactie op de aankondiging van de zorgverzekeraars voor een informatiepunt van de tekorten.

[1:52:50] Ik ga even in op een aantal deelonderwerpen.

[1:52:53] Ik ben blij dat de zorgverzekeraars ook verantwoordelijkheid voelen voor dit onderwerp en ik wil hierover met hen graag in gesprek gaan.

[1:53:00] Ik vind het een goede ontwikkeling.

[1:53:02] We hebben in deze Kamer vaak gesproken over de versnippering van informatie over die tekorten.

[1:53:07] Ik heb begin september het ASWA, het aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord, ondertekend.

[1:53:11] En daar hebben we met alle partijen onder andere afspraken gemaakt over eenduidige definities van een tekort en over betere data-uitwisseling.

[1:53:19] Ik wil daarvoor gaan, ook in het licht van de motie-tiadens, die zich hier natuurlijk mee bemoeit.

[1:53:24] Ik wil dit in gezamenlijkheid doen met alle partijen, zodat we iets goeds kunnen neerzetten waar we voor lange tijd gebruik van kunnen maken.

[1:53:32] Ik vind dit belangrijk en ik neem hier ook graag de regie op me, omdat we nu natuurlijk meerdere meldpunten hebben.

[1:53:38] Het initiatief van zorgzekers komt erbij en ik wil echt streven naar één meldpunt waarin we dat kunnen doen.

[1:53:44] Dan meer over mijn beleid in Den Brede.

[1:53:47] En ik kom straks nog bij een aantal vragen ook hierover van uw leden terug.

[1:53:51] U heeft de afgelopen tijd natuurlijk al vaak voorthangsbrieven ontvangen en gedebatteerd over de tekorten.

[1:53:59] U weet dat deze problemen niet alleen Nederland betreffen, maar ook vrijwel alle andere Europese landen.

[1:54:06] Zoals u ook weet, is de tekortenproblematiek complex en dus internationaal.

[1:54:10] Het heeft te maken met een wereldwijde geneesmiddelenmarkt waarin verstoringen in productie,

[1:54:15] logistiek of beschikbaarheid van bijvoorbeeld grondstoffen direct voelbaar zijn aan onze apotheekbalie.

[1:54:24] Maar we moeten niet blijven hangen in verklaringen of oorzaken.

[1:54:27] We werken hard aan structurele oplossingen.

[1:54:30] Zo is er inmiddels een operationeel team ingesteld in Nederland.

[1:54:33] dat tekorten in gezamenlijkheid aanpakt, naast dus die centrale melding waar ik naar streef en waar ik ook de regie voor op me neem.

[1:54:40] We vergroten voorraden van kritieke geneesmiddelen en in het uiterste geval kan de inspectie een vrijstelling geven om middelen uit het buitenland te halen.

[1:54:48] En ook heb ik begin september, zoals ik u al zei, het ASWA meemogen ondertekenen, met dank aan alle partijen, in het bijzonder de patiëntenfederatie.

[1:54:56] Natuurlijk heel belangrijk dat de patiënten bij deze discussie rechtstreeks betrokken zijn.

[1:55:00] En daar hebben we afspraken gemaakt om de beschikbaarheid van genetische middelen te verbeteren.

[1:55:04] En dat gaat via allerlei manieren, bijvoorbeeld betere data-uitwisseling, minder administratieve lasten, duidelijke informatie voor patiënten en natuurlijk ook dat centrale meldpunt.

[1:55:16] Ik zei het al eens, het is een Europees probleem en we werken ook op Europees niveau aan gezamenlijke inkoop, strategische voorraden en productiecapaciteit op Europees niveau.

[1:55:25] Want als je dat als land alleen gaat oplossen, krijg je natuurlijk een waterbed effect.

[1:55:29] Dan doe je elkaar tekort en dat is niet een oplossing voor de tekorten.

[1:55:33] De Critical Managements Act is de Europese wet die nu vorm krijgt, die hierover gaat.

[1:55:41] Die komt eraan en het is het streven van het Deens voorzitterschap om zelfs aan het eind van dit jaar al een gedragen voorzitterschap te hebben.

[1:55:49] En vanuit Nederland zullen wij daar ook zeker actief de schouders onder blijven zetten.

[1:55:54] Ik deel uw frustratie over het tempo, maar de meeste maatregelen kosten tijd, bijvoorbeeld door juridische proceduren.

[1:56:01] Zeker als je dat Europees aanpakt, dan is dat natuurlijk complex.

[1:56:04] Tegengestelde belangen of internationale afhankelijkheden.

[1:56:07] Maar ik verzeker u, voorzitter, ik werk met alle betrokken partijen keihard aan oplossingen die structureel het verschil gaan maken.

[1:56:15] En gelukkig zien we dat de maatregelen die tot nu toe genomen zijn in de afgelopen jaren al succes hebben opgeleverd.

[1:56:23] Voorzitter, een vraag van de heer Klaassens aan de minister.

[1:56:27] Werk een voorstel van een motie uit van de PVV om 1, 2 of 3 preferentenmiddelen op de markt te brengen.

[1:56:34] Voorzitter, de mogelijkheid om meerdere middelen preferent aan te wijzen bestaat al voor zorgverzekeraars.

[1:56:41] Het aanwijzen van twee of drie preferente geneesmiddelen blijkt echter in de praktijk niet te werken.

[1:56:47] En dat komt omdat er dan onduidelijkheid in de markt ontstaat.

[1:56:51] Wie moet nu welke hoeveelheid leveren en aan wie?

[1:56:55] Dan krijg je allemaal paralleltrajecten.

[1:56:56] Dat is dus niet zoals we het normaal gesproken doen.

[1:56:58] En dat zorgt juist weer helaas voor beschikbaarheidsproblemen.

[1:57:03] Dus in lijn met de motie van Jansen en Thielen naar een kost-te-baten-analyse van het preferentiebeleid ben ik zeker bereid om verder te kijken naar de voor- en nadeel van het preferentiebeleid, op beschikbaarheid en daar dit punt natuurlijk ook mee te nemen van de heer Klaassen.

[1:57:19] Ook al ziet het er dus voorlopig niet heel hoopvol uit voor het meerdere

[1:57:22] En ik ben ook bereid om een onafhankelijke evaluatie van de kosten en baten van het preferentiebeleid voor te bereiden.

[1:57:30] Dat ben ik eigenlijk ook al aan het doen.

[1:57:31] Maar ik zeg u ook toe dat ik daar energie in stop en dat we daar dus ook mee doorgaan.

[1:57:37] En overigens recent is het preferentiebeleid natuurlijk al aangepast door dakpansgewijs tenderen en door de aanbestedingstermijn in te korten tot twee jaar.

[1:57:46] En dat is ook echt bedoeld om in ieder geval het risico op postelingentekorten daar te verminderen, maar meerdere preferente middelen tegelijk op de markt, dat is een interessante gedachte.

[1:57:57] Die leggen we ook niet naast ons neer, maar voorlopig staan daar de stoplichten op oranje of rood.

[1:58:03] Maar wie weet.

[1:58:07] En als je kunt stoppen bij oranje, moet je gewoon stoppen.

[1:58:10] Dan weten we daar al wat daar de output van gaat worden.

[1:58:14] Dat heb ik anders geleerd, Thijs Marijnissen.

[1:58:16] Ja, dat is niet goed dan.

[1:58:19] Maar ik bracht dat punt in, voorzitter, over dat preferentiebeleid.

[1:58:24] Want het voorbeeld wat de minister aangeeft van meerdere preferenten, dat levert problemen op.

[1:58:29] Maar aan de andere kant zien we ook in de praktijk dat dat kan verschillen, ook per verzekeraar.

[1:58:36] Dus dan is het afhankelijk van waar ik verzekerd ben of het middel er is of niet is, terwijl het gewoon in de la ligt bij de apotheker.

[1:58:42] Alleen, ik heb een andere verzekeraar die de 80 milligram heeft en niet de tweede platte van 40 in een andere vorm.

[1:58:50] Dat komt voor.

[1:58:51] Volgens mij is dat het gevolg dat er maar één preferent is en dat dat ook nog wisselt per zorgverzekeraar.

[1:58:57] En dat is precies mijn punt.

[1:59:00] De inbreng van de minister gaat inderdaad over productiegrondstoffen samenwerken.

[1:59:04] En daar hebben we eerder ook al in op ingezet.

[1:59:07] Als het samenwerken in Europa prima moet, kan het in Nederland nog beter.

[1:59:13] Het punt van mij vandaag was dat het eigenlijk gaat over onwaarschijnlijk tekort.

[1:59:20] Met andere woorden, het voorbeeld dat ik gaf, omdat het preferente middel wijzigt in het nieuwe jaar, kan het dus zomaar zijn dat er gigantische voorraden van middel X ergens liggen, maar niet meer preferent is.

[1:59:32] En dan zijn het ineens tabletten van 80 milligram die je moet gaan breken als iemand 40 milligram normaal zou krijgen.

[1:59:38] Ik vind dat voor onze fractie echt onwenselijk.

[1:59:43] En wat kunnen we daaraan doen om dat soort problemen te gaan voorkomen in de toekomst?

[1:59:48] Voorzitter, als ik de vraag in tweeën mag splitsen, het eerste punt.

[1:59:51] Als er een tekort is bij één verzekeraar, dan wijzen ze een ander middel als preferent aan.

[1:59:56] Dus daar kan niet een stop op de levering komen als er een ander middel is binnen het preferentiebeleid.

[2:00:03] Dus dat zou niet moeten kunnen voorkomen.

[2:00:08] Er liggen wel degelijk voorraden bij apothekers door het preferentiebeleid.

[2:00:12] De KNMP, de apothekers, zijn betrokken bij de afspraken over vergoedingstermijnen.

[2:00:16] En we gaan een balans zoeken tussen voldoende voorraad en geen verspilling op het moment dat een nieuw contract ingaat.

[2:00:22] Dat is natuurlijk altijd een balans.

[2:00:23] Maar de heer Klaassen heeft daar een punt.

[2:00:25] En we nemen dat mee.

[2:00:31] In de discussie met het veld.

[2:00:33] Als de minister zegt, neem het mee, dan moet ik daarvan uitgaan dat het zo is.

[2:00:35] Nou ja, dat zijn natuurlijk de ASWA-discussies die we hebben.

[2:00:38] Ik kom overigens op uw andere vraag zometeen nog even terug.

[2:00:43] Op die vraag over die voorraden.

[2:00:45] Even kijken of we eruit komen.

[2:00:47] Volg het debat even.

[2:00:49] Ja?

[2:00:49] Lijkt me even goed om... We kunnen straks nog even kijken of er nog vragen zijn.

[2:00:53] Kom, we hebben al een tweede termijn.

[2:00:55] Dan, voorzitter, de vraag van de heer Klaassen.

[2:00:56] Wat is de definitie van de minister van het medicijn tekort?

[2:01:01] Zoals de heer Klaassen zelf ook al aangeeft, er is op dit moment niet één definitie van een medicijntekort.

[2:01:06] Je zou kunnen zeggen, een tekort is een discrepantie tussen de vraag en het aanbod, kortweg.

[2:01:11] Maar er is niet één definitie die gehanteerd wordt.

[2:01:14] En daarom heb ik binnen het ASWA de afspraak gemaakt om hier samen met partijen nu wel tot een uniforme definitie te komen.

[2:01:20] En u weet het, het ASWA is een onderhandelingstafel of een samenwerkingstafel met alle zorgpartijen.

[2:01:25] Ik was er overigens afgelopen maandag ook te gast.

[2:01:27] Dat is ook de plek waar je dit soort discussies naartoe meeneemt.

[2:01:31] Dus dat is even over de definitiekwestie.

[2:01:35] Dan is de vraag, ik kondigde het eraan, de vraag van de heer Klaas, hoe werkt het preferentiebeleid en wat is het effect op voorraden?

[2:01:41] Dat was denk ik uw andere vraag.

[2:01:44] Het preferentiebeleid ligt iets genuanceerder dan de heer Klaas lijkt te schetsen in ieder geval.

[2:01:51] Er blijven geen grote voorraden liggen.

[2:01:54] Zorgverzekeraars schrijven eens in de twee jaar tenders uit, we noemden het al even, in het kader van het preferentiebeleid.

[2:02:00] En leveranciers kunnen daarop inschrijven.

[2:02:02] Wanneer een leverancier een tender wint, wijst de zorgverzekeraar dit product voor twee jaar aan.

[2:02:08] Voorheen was dat vier jaar.

[2:02:09] Dit betekent dat dit product vergoed wordt voor dienstverzekerden.

[2:02:13] En het voordeel voor de leverancier is een gegarandeerde afzetmarkt.

[2:02:16] Die moeten natuurlijk ook leven.

[2:02:18] De leverancier kan hierdoor nauwgezet plannen hoeveel er nodig is voor de Nederlandse markt, tot welk moment.

[2:02:23] Want hij weet ook hoe lang de tender duurt.

[2:02:25] Dat zou dus juist verspilling voorkomen.

[2:02:28] Wel zien we soms dat wanneer het preferentiebeleid wisselt, en daar zag uw vraag ook op, na het afloop van het contact van twee jaar, dat tot leveringsproblemen leidt.

[2:02:36] Het is eerder dat de leverancier dan misschien eerder stopt, in plaats van dat hij een hele grote voorraad gaat aanleggen.

[2:02:41] En daarom, dan komen we weer bij dat aswaal, dat is het mooie van die onderhandelingstafel, daar maak ik met zorgverzekeraars en leveranciers uniforme afspraken over vergoedingstermijnen.

[2:02:51] En dat zeg ik u ook toe.

[2:02:53] Dan had de heer Klaassen nog een vraag in relatie tot de motie-tiadens.

[2:02:57] Welke verbeterstappen neemt de minister om te komen tot een overzicht voor data rondom medicijntekorten?

[2:03:04] En voorzitter, ik heb uw Kamer vorige week geïnformeerd over mijn invulling van deze motie.

[2:03:09] Er bestaat op dit moment niet één centraal punt.

[2:03:12] We hadden het ook al even over dat punt van de zorgverzekeraars.

[2:03:15] Er is niet één punt dat alle data rondom geneesmiddeltenkorten verzamelt.

[2:03:19] Verschillende organisaties die deze verzamelen, verzamelen deze data.

[2:03:23] Dat zijn bijvoorbeeld het meldpunt geneesmiddeltenkorten van het CBG en het IGJ.

[2:03:27] We hebben Pharmanco van het KNMP, dat zijn de apothekers.

[2:03:31] En we hebben de monitor leveringsproblemen van Stichting Farmaceutische Kennigetallen, SFK.

[2:03:36] hebben allemaal slechts een stukje van de informatie.

[2:03:39] Dus het is nog verbrokkeld.

[2:03:41] En nu heeft dus ook Zorgverzekeraars Nederland een initiatief gelanceerd.

[2:03:44] Maar het goede is dat dus al deze organisaties wel het belang van melding onderschrijven.

[2:03:49] Anders hadden ze dit niet gedaan.

[2:03:51] En daarom zet ik allereerst in op afspraken binnen het ASWA om data-uitwisseling tijdens het Geneesmiddelenakkoord te versnellen.

[2:03:57] Dat gaat dus over de uitwisseling.

[2:03:59] Maar ik zie en hoor dat er meer nodig is.

[2:04:02] En daarom ga ik met partijen in gesprek over hoe we de informatie- en data-uitwisseling rondom de beschikbaarheid van geneesmiddelen structureel kunnen verbeteren, maar vooral kunnen centraliseren.

[2:04:12] En in antwoord op een eerdere vraag heb ik u ook al toezicht dat ik daar de regie neem.

[2:04:17] Hoewel ik in deze discussie zie dat er dus veel verschillende belangen zijn, verwacht ik gezien het belang van dit onderwerp

[2:04:23] en ook de initiatieven die op allerlei plaatsen zijn genomen.

[2:04:25] Dus een constructieve houding van alle partijen.

[2:04:27] En ik roep ze ook nog een keer op, want een aantal zullen dit debat zeker aan het volgen zijn.

[2:04:32] In de voortgangsbrief van voorjaar 2026, voorzitter, dat is dan weer een toezegging, informeer ik u over de voortgang op dit gebied.

[2:04:40] Dan, voorzitter, was er nog een vraag van de heer Klaassen van de PVV.

[2:04:45] Welke voorstellen heeft de minister om de beschikbaarheid te verbeteren?

[2:04:50] Voorzitter, ik werk langs drie lijnen.

[2:04:52] Voorkomen, anticiperen en reageren op geneesmiddelkorten.

[2:04:56] De zogenaamde VAR-aanpak.

[2:04:59] Ik denk dat de heer Klaassen wel een voetballiefhebber is.

[2:05:02] Oh, dat ben ik zelf ook niet.

[2:05:04] Dus dat was dan een misser van de voorzitter.

[2:05:08] Van de minister.

[2:05:10] Maar we kunnen elkaar daar dus wel in vinden.

[2:05:12] Ik wil natuurlijk het liefst tekorten natuurlijk voorkomen.

[2:05:15] De V. En daarvoor is een gezonde Nederlandse geneesmiddelmarkt belangrijk, voorzitter.

[2:05:20] Zo bekijk ik de mogelijkheden voor meer productie in Nederland en ook in Europa en versterk ik de relatie met grote producerende landen buiten Europa om die tekorten tegen te gaan.

[2:05:32] Verder bekijk ik mijn eigen prijs- en vergoedingsinstrumenten en worden verbeteringen in het inkoopbeleid van zorgverzekeraars doorgevoerd.

[2:05:39] En verder wil ik onze informatiepositie verbeteren door betere definities en data-uitwisseling.

[2:05:44] We hadden het er al even over.

[2:05:46] Verder zal ik, behalve het voorkomen, ook willen anticiperen op tekorten die ontstaan.

[2:05:52] En daarvoor hebben leveranciers en groothandels een voorraadsverplichting van zes tot acht weken voor de verschillende categorieën van geneesmiddelen.

[2:05:59] En wordt daar bovenop tot vier weken extra voor het van kritieke geneesmiddelen opgebouwd bij de groothandels.

[2:06:04] Dat is een recente maatregel.

[2:06:06] En wanneer tekorten toch ontstaan, doen we vooral, en dan zijn we dus bij de R.

[2:06:11] Het reageren.

[2:06:12] Daar doen vooral apothekers en ik noem ook in bijzonder de apothekers assistenten.

[2:06:17] En voorschrijven ze het harde werk om nadelen voor patiënten te voorkomen.

[2:06:21] Ze kunnen het beste keuzes maken over bijvoorbeeld alternatieven.

[2:06:25] Dat is typisch het werk en de kennis van de apotheker.

[2:06:28] En dat gebeurt dan in het operationaal team geneesmiddel tekorten die het coördineert en met behulp van het landelijk coördinatiecentrum geneesmiddelen.

[2:06:36] Kortom, er zijn echt stappen gezet op dit terrein en dat is mijn antwoord op de vraag van de heer Klaassen.

[2:06:42] Heer Klaassen vraagt ook nog welke flexibiliteit de minister verwacht bij zorgverzekeraars om bij schaarste aan de zorgplicht te voldoen.

[2:06:50] Voorzitter, ik verwacht van de zorgverzekeraars niet alleen flexibiliteit, maar ook dat zij bij schaarste de regie nemen vanuit hun zorgplicht die wettelijk door uw Kamer is vastgelegd.

[2:07:01] En vervolgens ook nog door de Eerste Kamer niet te vergeten, voorzitter.

[2:07:04] Zorgverzekeraars Nederland heeft aangegeven dat zorgverzekeraars deze verantwoordelijkheid zullen nemen.

[2:07:10] Zorgverzekeraars Nederland benadrukt wel dat zij ook afhankelijk zijn van andere partijen, zoals leveranciers, groothandels, apotheken en ook de overheid, en dat goede centrale informatie essentieel is.

[2:07:22] Vandaar mijn inspanningen in die richting.

[2:07:26] Ik onderschrijf dat we alleen samen de beschikbaarheid van geneesmiddelen voor patiënten en zorgverzekeraars kunnen verbeteren.

[2:07:31] Daarbij moet elke partij zijn verantwoordelijkheid nemen en ook geldt dat voor mij.

[2:07:36] Voor een centraal informatiepunt neem ik dus de regie, zoals ik u al heb toegezegd.

[2:07:41] En dat neemt dus niet weg dat zorgverzekeraars een resultaatverplichting hebben, een zorgplicht, naar de verzekerden, in het kader dus van die zorgplicht.

[2:07:48] En de NZH houdt daar ook toezicht op.

[2:07:53] Dan, voorzitter, kom ik bij een vraag van de heer Bevers.

[2:07:56] Wederom over zorgverzekeraars Nederland en over één centraal meldpunt voor tekorten.

[2:08:00] En wat vindt de minister hiervan?

[2:08:05] Voorzitter, zoals gezegd in mijn innende spreektekst voor dit blokje, ben ik daar blij om.

[2:08:12] Ik ben blij dat zorgverzekeraars verantwoordelijkheid voelen voor dit onderwerp.

[2:08:16] En ik had ook niet anders verwacht.

[2:08:18] Ik wil daarover met hen ook in gesprek.

[2:08:19] U weet het is in de afgelopen dagen heeft er plaatsgevonden, dus ik had nog niet de gelegenheid om al met ze in gesprek te gaan voor dit debat.

[2:08:25] Maar ik zal dat zeker zo snel mogelijk gaan doen.

[2:08:28] We hebben in deze Kamer vaak gesproken over de versnippering

[2:08:31] van informatie over tekorten, wat natuurlijk onwenselijk gegeven is, ondanks alle goede bedoelingen van alle betrokken partijen.

[2:08:38] En dit past ook allemaal bij de motie van het lid Thiadens van de PVV over een onafhankelijk instituut voor data over geneesmiddeltekorten.

[2:08:47] Ik heb begin september in het ASWA

[2:08:49] heb ik gezamenlijk met alle partijen dat ondertekend.

[2:08:52] En daar hebben we met alle partijen ook afspraken gemaakt over eenduidige definities, de eerdere vraag, en over betere data-uitwisseling.

[2:09:00] En ik ga daar dus voor.

[2:09:02] Ik wil dit in gezamenlijkheid doen met alle partijen, zodat we iets goeds neerzetten waar we voor lange tijd gebruik van kunnen maken, maar waar vooral de patiënt plezier van heeft.

[2:09:11] Ik vind het belangrijk, en nogmaals, ik neem hierin de regie.

[2:09:16] Dan, voorzitter, de vraag van de heer Busschof van GroenLinks Partij van de Arbeid.

[2:09:21] Wat vindt de minister van een gezamenlijk verplicht punt voor het melden van tekorten?

[2:09:25] Nou, allereerst, voorzitter, er is wel degelijk een wettelijke verplichting voor handelsvergunningshouders voor het melden van verwachte leveringsonderbrekingen.

[2:09:35] Deze meldingen doen fabrikanten bij het meldpunt geneesmiddel tekorten en defecten dat daarvoor is.

[2:09:39] gecoördineerd door het CBG, het college ter beoordeling van geneesmiddelen en de inspectie gezondheidszorg en jeugd.

[2:09:48] Maar waar ik denk dat de heer Bussehoff ook op doelt, er is geen centraal punt waar op dit moment alle data rondom geneesmiddeltekorten samenkomen.

[2:09:57] En daarom zet ik allereerst in op afspraken binnen het ASWA om data uitwisseling tijdens geneesmiddeltekorten te versnellen.

[2:10:03] en te verbeteren, maar ik zie en hoor dat er meer nodig is.

[2:10:08] En dat blijkt ook uit een initiatief van Zorgverzekeraars Nederland.

[2:10:12] Dus daarom ga ik met partijen in gesprek over hoe we de informatie- en data-uitwisseling rondom de beschikbaarheid van geneesmiddelen structureel kunnen verbeteren en centraliseren.

[2:10:21] Ik vind dat belangrijk.

[2:10:23] En nogmaals, ik neem erin de regie.

[2:10:25] Hoewel ik in deze discussie zie dat er veel verschillende belangen zijn, verwacht ik dus een constructieve houding van alle betrokkenen.

[2:10:31] En ik zeg u toe, voorzitter, dat ik in de voortgangsbrief van voorjaar 2026 uw Kamer zal informeren over de voortgang.

[2:10:40] Dan, voorzitter, was ik bij een vraag van het Kamerlid Dr. de Korte.

[2:10:46] En de vraag, voorzitter, is de minister bereid met zorgverzekeraars afspraken te maken zodat cruciale medicijnen langer op voorraad gehouden kunnen worden en dat van cruciale medicijnen niet telkens andere preferente medicijnen aangewezen worden?

[2:11:02] Voorzitter, ik deel de zorg van mevrouw de Korte dat zonder extra voorraden leveringsproblemen voor kritieke geneesmiddelen, waar we het nu over hebben, moeilijk kunnen worden opgevangen.

[2:11:11] En ik leg daarom een grotere voorraad aan van kritieke geneesmiddelen.

[2:11:15] Dit is dus meer dan in de beleidsregel voor algemene geneesmiddelen verplicht is.

[2:11:20] Het stijgt daar bovenuit.

[2:11:22] In de beleidsregel staat dat van zo'n beetje alle geneesmiddelen zes weken voorraad bij de leverancier moet liggen, plus twee weken bij de groothandel.

[2:11:29] En in aanvulling daarop leg ik voor kritieke geneesmiddelen extra voorraad aan en ik geef de groothandels daarvoor een subsidie.

[2:11:38] En die voorraden betreffen, dus de extra voorraden voor kritieke geneesmiddelen, vier weken voor essentiële antibiotica en salbutamol, door u ook genoemd door uw leden.

[2:11:47] Die liggen er overigens grotendeels al.

[2:11:49] Vier weken extra voorraad voor de Nederlandse lijst kritieke geneesmiddelen, gecategoriseerd als rood.

[2:11:55] En drie weken extra voorraad van de Nederlandse lijst kritieke geneesmiddelen,

[2:11:59] gecategoriseerd als oranje.

[2:12:01] Ik verwacht dat ook de afspraken tussen zorgverzekeraars en leveranciers om met tweejarige preferentiecontracten te werken en om dakpansgewijs te contracteren, zullen zorgen voor meer leveringszekerheid en meer aanbieders op de markt.

[2:12:16] Daarnaast werk ik met de zorgverzekeraars in het kader van het ASWA aan uniforme afspraken over vergoedingstermijnen, zodat een wisseling van preferent product minder mogelijke negatieve effecten op beschikbaarheid heeft.

[2:12:30] Dan kom ik bij een aantal andere onderwerpen aangaande de geneesmiddelen.

[2:12:36] En dan kom ik eerst bij een vraag van de heer Klaassen van de PVV en van mevrouw de Korte van NSC.

[2:12:42] Maar niet nadat ik u het woord gegeven heb, voorzitter.

[2:12:45] Ik dank de oud-voorzitter van de Eerste Kamer met het krijgen van het woord.

[2:12:50] Mevrouw de Korte.

[2:12:52] Ik begrijp dat het blokje is afgelopen over de voorraden.

[2:13:00] De minister geeft aan dat hij wat langdurige voorraden ook bepleit.

[2:13:06] En dat de zorgverzekeraars, dat verwacht hij dan, dat het preferentiebeleid daarvan ook wat langdurig wordt vastgesteld.

[2:13:18] Ik hoor het niet als een soort zekerheid dat het echt zo gebeurt.

[2:13:23] Want het zou echt heel naar zijn als er voorraden worden aangehouden en het wordt daarna weggegooid.

[2:13:30] Dat hoor ik ook uit de praktijk.

[2:13:32] En we vinden dat het gestopt moet worden.

[2:13:37] En daar wilt u een reactie op?

[2:13:39] Graag daar een reactie op.

[2:13:43] Ja, voorzitter, dit is natuurlijk de balans.

[2:13:45] Enerzijds wil je van geneesmiddelen en in het bijzonder van kritieke geneesmiddelen voldoende voorraden te hebben om tekorten te voorkomen.

[2:13:52] En aan de andere kant wil je natuurlijk ook niet voorraden hebben die je niet gebruikt.

[2:13:56] En die balans zullen we met elkaar moeten blijven zorgen.

[2:14:00] En de ideale wereld daarin bestaat niet.

[2:14:02] Je hebt altijd het risico op het een of het ander.

[2:14:04] Dat zijn samenhangende domeinen.

[2:14:11] En ik kan inderdaad niet toezeggen dat we een systeem kunnen ontwikkelen waarin er nooit meer een tekort zal ontstaan, nog dat ik kan toezeggen dat we kunnen toewerken naar een systeem waarin nooit een voorraad zal worden weggegooid.

[2:14:23] Maar dat we de risico's op beide trachten te mitigeren, ik denk dat we elkaar daar vinden en dat is ook precies wat we hier aan het doen zijn.

[2:14:29] Dus we blijven altijd in de gaten houden, wat is nu de ideale omvang van zo'n voorraad?

[2:14:35] En dat is ook een leerproces.

[2:14:40] Toch nog even een aanvullende vraag, voorzitter.

[2:14:44] Want ik ben toch wel erg benieuwd of de minister inzicht heeft in de voorraden die weggegooid worden omdat er een ander preferent middel wordt voorgeschreven.

[2:14:55] En de zorgverzekeraars zijn daar verantwoordelijk voor.

[2:14:57] Maar het zou heel mooi zijn om daar inzicht in te krijgen.

[2:15:03] Voorzitter, ik heb alleen inzicht in onze extra voorraad.

[2:15:09] die ik dus nu aan het aanleggen ben, maar ik heb geen inzicht in de voorraden die er al waren, dus die klassieke voorraden.

[2:15:16] Eigenlijk is de antwoord nee op uw vraag.

[2:15:17] Ja, ik heb het dus wel over de extra voorraden.

[2:15:20] Het is een gedifferentieerd antwoord, voorzitter.

[2:15:22] Zeer gedifferentieerd, maar ik maak eruit op dat de vraag van mevrouw De Korter nog niet of wel helemaal bevredigd is beantwoord.

[2:15:30] Het is niet helemaal bevredigend, maar ik heb natuurlijk een beperkt aantal interrupties, maar het stelt me wel teleur dat de minister hier zelf eigenlijk geen inzicht in wil hebben.

[2:15:42] De minister tot slot op dit punt.

[2:15:45] Nou, voorzitter, in die laatste opmerking zit een aanname besloten dat ik dat niet zou willen hebben en die werp ik toch van mij.

[2:15:51] Ik zou natuurlijk heel graag wat inzicht willen hebben, maar dat stuit soms op bepaalde problemen.

[2:15:56] Maar ik beschouw wel de opmerking van mevrouw de Korte als een duw in de rug om hier maximaal voor in te zetten om dat inzicht zo groot mogelijk te krijgen en om ook nog eens opnieuw naar te kijken of we niet daar wat meer aan kunnen doen.

[2:16:08] Om te voorkomen overigens dat voorraden worden weggegooid, maken we afspraken over vergoedingstermijnen met zorgverzekeraars en apothekers.

[2:16:16] En de extra voorraden lopen ook mee in de reguliere workflow.

[2:16:20] Maar nogmaals, ik denk toch dat we wel aan dezelfde kant staan.

[2:16:23] En het is niet zo dat ik niet meer inzicht zou willen hebben.

[2:16:26] Maar tussen willen en kunnen zit ook nu wel een zekere marge.

[2:16:32] Dank u wel.

[2:16:33] We waren al gekomen bij het derde blok.

[2:16:35] En dan ga ik de minister vragen om te hervatten.

[2:16:39] Dank u wel, voorzitter.

[2:16:40] Een vraag van mevrouw de Korte.

[2:16:41] Is de minister bereid met zorgverzekeraars afspraken te maken zodat cruciale medicijnen langer op voorraad gehouden kunnen worden en dat van cruciale medicijnen niet telkens andere preferente medicijnen worden aangewezen?

[2:16:55] U ziet, ik ben er snel bij.

[2:16:58] Ik deel u zorg dat zonder extra voorraad de leveringsproblemen voor kritieke geneesmiddelen moeilijk kunnen worden opgevangen.

[2:17:05] En daarom leg ik dus een grotere voorraad aan van kritieke geneesmiddelen

[2:17:08] Dat is meer dan in de beleidsregel verplicht.

[2:17:10] En ik heb u dus al verteld hoe groot die voorraden zijn.

[2:17:13] En ik maak dus ook afspraken in het ASWA.

[2:17:15] Daar heb je weer die tafel waar gelukkig alle betrokken partijen regelmatig op tafel zitten.

[2:17:20] En ik mag wel zeggen, dankzij ook de regie van onze fantastische ambtenaren op VWS.

[2:17:26] Ik mocht er afgelopen maandag ook even bij zijn.

[2:17:29] Dat is de plek om dit te bespreken en te monitoren.

[2:17:34] Voorzitter, dan een vraag van mevrouw de Korte en mevrouw Klaassen.

[2:17:41] De heer Klaassen en mevrouw de Korte hebben me gevraagd naar hergebruik van geneesmiddelen.

[2:17:56] Ze noemden onder meer pilotstudies te starten voor verantwoord hergebruik en de Europese stand van zaken.

[2:18:04] Maar nu gaat het over hergebruik.

[2:18:08] Ik denk dat de heer Klaas en mevrouw de Korte bedoelen heruitgiften.

[2:18:16] Dat denk ik.

[2:18:17] Ik meen aan de reactie van beide te zien dat ik het daar bij het juiste eind heb.

[2:18:21] Dus daar vallen we elkaar weer snikkert in de armen.

[2:18:23] Bij hergebruik klinkt het alsof een geneesmiddel al eerder is gebruikt, terwijl bij heruitgiften een ongeopende verpakking, dat is redelijk cruciaal, opnieuw wordt uitgegeven aan een andere patiënt.

[2:18:36] Even scherp zijn.

[2:18:38] Meer pilotstudies voor heruitgifte van geneesmiddelen zijn op dit moment niet nodig en ook niet wenselijk.

[2:18:44] Ik ben er al van overtuigd dat het een goede ontwikkeling is.

[2:18:48] Zoals aangetoond in wetenschappelijk onderzoek dat sinds 2020 plaatsvindt in Nederlandse ziekenhuizen, onder strikte voorwaarden kan dat inderdaad veilig plaatsvinden.

[2:18:59] Daarnaast pleit ik al voor aanpassing van de huidige Europese wetgeving die nodig is om nieuwe studies te kunnen toestaan.

[2:19:05] Dus we zetten hier ook stappen op.

[2:19:07] Bij de onderhandelingen van de herziening van de Europese geneesmiddelenwetgeving span ik mij in dat heruitgifte wel een wettelijke basis krijgt.

[2:19:15] Want natuurlijk is dat een logische gedachte.

[2:19:18] Het raadsmandaat dat nu voor ligt maakt heruitgiften mogelijk door middel van extra voorwaarden en controles door de apotheker.

[2:19:25] Daarbij geef ik wel de winstwaarschuwing dat deze wetsteksten pas na de zogenaamde trilogen tussen de Raad, het Europees Parlement en de Europese Commissie definitief worden.

[2:19:35] Als je dit goed wil regelen, moet je dat natuurlijk Europees regelen.

[2:19:38] Zodra de wettelijke basis geregeld is, ga ik natuurlijk kijken naar de mogelijkheden in Nederland voor haalbare en veilige opties van heruitgifte.

[2:19:45] En ik ben ervan overtuigd dat hier veel mee te winnen is op het gebied van duurzaamheid, kostenbesparing en bij tekorten van geneesmiddelen.

[2:19:53] Dan kom ik bij de vraag van de heer Bushof over de bezuiniging van 70 miljoen op zelfzorgmiddelen.

[2:20:01] Kan de minister toezeggen aan de Kamer te melden om welke medicijn het gaat, welke zorgkosten, welke doelgroep en hoeveel mensen er daardoor op achteruit gaan?

[2:20:11] Voorzitter, laat ik om te beginnen zeggen dat ook ik mij zorgen maak over de zelfzorgmedicatie als die uit het pakket gaat.

[2:20:19] Ik deel de zorg.

[2:20:21] Ik ben momenteel daarom ook samen met veldpartijen als de KNP, Zorgverzekeraars en het Zorginstituut de mogelijkheden hiervoor in kaart.

[2:20:29] Ik voer ook overleg met het ministerie van Financiën om te kijken of we dekking kunnen vinden.

[2:20:35] De besluitvorming hierover zal plaatsvinden in de voorjaarsbesluitvorming 2026.

[2:20:39] Dat streef ik in ieder geval na.

[2:20:41] En uiteraard zal ik de Kamer hierna informeren en ook waar mogelijk over de concrete effecten voor patiënten, dan wel de mogelijkheid om die bezuiniging op een of andere manier te dekken.

[2:20:51] Ik kan dat op dit moment onmogelijk toezeggen, maar misschien dat hier wel uitblijkt dat het mijn volle aandacht heeft, zowel die dekking zelf als de eventuele gevolgen in termen van de vraag die er best staat.

[2:21:05] De laatste schat ik zo in.

[2:21:11] Ik ga een beetje handhaven.

[2:21:13] Laatste, maar ik probeer nog wel een veegronde te doen.

[2:21:18] De reclase heeft er ook officieel nog een.

[2:21:26] Dank voor de toezegging van de minister.

[2:21:28] Stel dat er helemaal geen probleem zou zijn, dan zou niemand zeggen... waarom zouden we dan niet een besparing van tientallen miljoenen doorvoeren?

[2:21:37] Alleen, ook gegeven dit antwoord... krijg ik toch enigszins het gevoel dat er een bedrag is gekozen... waarbij we nog niet weten wat de gevolgen voor patiënten zijn.

[2:21:47] En precies daarom hecht ik er wel veel waarde aan... dat inderdaad ruimschootst voor die voorjaarsbesluitvorming... maar eigenlijk al het liefst eerder, dit jaar nog, in kaart is gebracht...

[2:21:57] wat zijn de gevolgen voor die individuele patiënten, welke inkomsten, etcetera.

[2:22:02] Want dat is denk ik wel wat we moeten weten voordat we hier een besluit over kunnen nemen.

[2:22:05] En dan is het eigenlijk de voorjaarsbesluitvorming nog te laat.

[2:22:08] Want ik kan me maar zo voorstellen dat we daar ook heel veel behoefte aan hebben aan deze informatie.

[2:22:13] Zo ergens begin half november.

[2:22:16] Om bepaalde redenen.

[2:22:18] Voorzitter, het Zorginstituut kijkt nu naar de effecten voor patiënten.

[2:22:22] Ik kan niet toezeggen namens het Zorginstituut wanneer dat komt, maar ik kan u wel toezeggen dat ik zal aandringen op een spoedige reportage.

[2:22:33] Voorzitter, dan een vraag van mevrouw De Korte.

[2:22:35] Is de minister bereid om meer ruimte te creëren voor magistrale bereidingen van zeldzame en dure medicijnen?

[2:22:42] Magistrale bereidingen zijn dus bereidingen door de apotheker zelf voor een kleine groep patiënten.

[2:22:47] Het antwoord is nee, die kant wil ik niet op.

[2:22:51] Dat moet ook kunnen.

[2:22:53] Mijn voorkeur gaat in beginsel uit naar het gebruik, en daar is het hele stelsel overigens ook op gericht, van geregistreerde geneesmiddelen, omdat die meer waarborgen kennen voor kwaliteit, veiligheid en werkzaamheid.

[2:23:06] Apotheekbereidingen kunnen een goede en mooie rol spelen wanneer generieke geregistreerde geneesmiddelen niet adequaat beschikbaar zijn.

[2:23:15] Dus ze maken wel onderdeel uit van het stelsel in die zin.

[2:23:18] En het gaat dan vooral om geneesmiddelen waarbij de juiste dosering of de toedringsvorm niet op de markt is.

[2:23:23] Bij magistrale bereidingen leveren apotheken aan eigen patiënten.

[2:23:28] Bij collegiaal doorleveren, dat is dus net iets anders, gaat het om het leveren tussen apotheken.

[2:23:33] De beleidsregel voor het collegiaal doorleveren is inmiddels in werking getreden.

[2:23:38] En ik werk op dit moment aan de beleidsregel voor magistrale bereidingen.

[2:23:42] Dus het belang daarvan onderschrijf ik wel degelijk en we werken er ook aan.

[2:23:46] Maar het kan dus niet in de plaats komen wat mij betreft voor het gebruik van geregistreerde geneesmiddelen.

[2:23:51] Ik zet mij overigens ook in Europa in bij de herziening van de farmawetgeving om collegiaal doorleveren wettelijk echt te verankeren.

[2:24:01] Dan, voorzitter, een vraag van mevrouw de Korte.

[2:24:03] Kan de minister pleiten in Europa dat zelfbereiding van eerste lijns apothekers mogelijk blijft?

[2:24:08] Natuurlijk een samenhangende vraag.

[2:24:10] En nogmaals, magistraal bereidingen door eerste lijns apothekers blijft mogelijk, maar het Europese parlement wil dat alleen ziekenhuisapothekers een voorraad van die producten mogen aanleggen.

[2:24:21] Dus daar zitten nuancen.

[2:24:22] En dat vind ik niet acceptabel.

[2:24:24] Ik vind ook dat extramerade apothekers dat prima zouden moeten doen, want ze vallen ook onder allerlei kwaliteitscriteria.

[2:24:31] Dus Nederland wil samen met de andere EU-landen dat alle apothekers voorraad mogen maken, niet alleen de...

[2:24:39] de ziekenhuisapothekers, als het gaat om de magistrale bereidingen.

[2:24:43] En dat staat ook in het raadsmandaat voor de onderhandeling voor de nieuwe farmaceutische wetgeving.

[2:24:48] En die heeft uw Kamer voor de zomer ontvangen.

[2:24:51] Ik zal de voorzitter van de Raad vragen om in de onderhandelingen met het parlement hier niet op toe te geven.

[2:25:00] Dan kom ik bij mijn laatste blokje.

[2:25:02] Dat gaat over medische technologie.

[2:25:07] Ik vroeg laatst aan iemand hoeveel soorten intra- en extramarane geneesmiddelen hebben we in Nederland en waar gebruik wordt van gemaakt, extramarane hulpmiddelen.

[2:25:20] En ik mag natuurlijk niet vragen aan u, voorzitter, of er iemand in de publieke tribune het weet, maar ik denk dat de mensen er ook heel blij om zijn dat ik dat niet mag.

[2:25:30] En ik mag het ook niet aan de leden vragen, maar het zijn er 500.000.

[2:25:35] Er zijn dus 500.000 soorten intra- en exterane hulpmiddelen.

[2:25:39] En wat moet je dan denken?

[2:25:41] Sensoren om mensen thuis te kunnen monitoren, 3D-geprinte en gepersonaliseerde implantaten, AI bij borstkankerschiening, chirurgische robotica, maar ook zaken als hechtraad, hechtnaalden, katheters en ga zo maar door.

[2:25:56] En die ondersteunen zorgverleners uiteraard bij operaties.

[2:25:59] Dat zijn 500.000 soorten.

[2:26:01] Ik vond het in ieder geval een enorm groot aantal.

[2:26:03] Ze spelen een essentiële rol in onze gezondheidszorg.

[2:26:07] Ze geven gebruikers de mogelijkheid om volledig mee te draaien in de samenleving.

[2:26:12] Of kunnen werk van zorgpersoneel uit handen geven.

[2:26:14] Denk aan kantelbedden.

[2:26:17] En ook het kantellaken kennen we natuurlijk uit de gezondheidszorg.

[2:26:22] Deze hulpmiddelen moeten daarom veilig zijn, beschikbaar, betaalbaar en het liefst ook zo duurzaam mogelijk.

[2:26:27] Nog een andere discussie.

[2:26:29] En zoals vaak zien we dat die doelen elkaar soms bijten.

[2:26:33] De Europese regels voor medische hulpmiddelen, de Medical Devices Regulations, hebben onze producten de hoogste veiligheid ter wereld gegeven.

[2:26:44] Maar dat heeft natuurlijk ook meteen een keerzijde, want daardoor zijn de drempels ontstaan voor fabrikanten om een hulpmiddel op de Europese markt aan te bieden die soms hoog zijn.

[2:26:54] en wat samen met schaarste grondstoffen, gestegen kosten en ingewikkelde toeleveringsketen weer negatieve gevolgen heeft voor de beschikbaarheid en leveringszekerheid.

[2:27:01] Dus ook weer samenhangende zaken die elkaar soms tegenspreken.

[2:27:08] Ik werk hier uiteraard hard aan, zowel op nationaal als op Europees niveau.

[2:27:13] Zo hebben we tegenwoordig een nationaal meldpunt voor tekorten.

[2:27:17] Niet te verwarren met het melden voor de geneesmiddelen, waar we dus een aantal van hebben waar we naar eenstreven.

[2:27:21] Maar voor de tekorten van de hulpmiddelen hebben we één nationaal meldpunt georganiseerd door het Zorginkoopnetwerk Nederland.

[2:27:29] En dat is natuurlijk hartstikke mooi.

[2:27:30] En daar staan ze zorgaanbieders bij in de zoektocht naar een geschikt alternatief als er onverhoopt een tekort is.

[2:27:38] Het gaat dus niet alleen om het melden, maar ook om het zoeken naar een oplossing.

[2:27:40] Ook is in het begin van dit jaar de Europese meldplicht van kracht.

[2:27:45] Die verplicht fabrikanten om onderbrekingen van leveringen te melden in Europa.

[2:27:50] Dat geeft zorgpartijen natuurlijk meer tijd om op zoek te gaan naar alternatieven of andere mitigerende maatregelen te nemen.

[2:27:56] En zoals u weet wil ik deze meldingen ook breder beschikbaar maken, zodat de hede zorg zich beter kan voorbereiden op zo'n eventueel tekort van een hulpmiddel.

[2:28:06] Dat is belangrijk, maar natuurlijk pakken we het liefst de kern van het probleem aan, hoe moeilijk dat ook is.

[2:28:12] En daarom ben ik blij dat de evaluatie van de Europese medische hulpmiddelenwetgeving is vervroegd.

[2:28:19] Ik heb namens Nederland aangegeven dat ik het belangrijk vind om een betere balans te vinden tussen veiligheid, beschikbaarheid en innovatie in de wetgeving.

[2:28:29] En u komt erop vertrouwen, voorzitter, dat ik dit proces met aandacht volg.

[2:28:33] Ik kwam dan bij de vragen, en dat is om te beginnen een vraag van het lid Bevers van de VVD.

[2:28:39] De data vanuit het Europees meldsysteem voor tekorten van medische hulpmiddelen zouden niet in Nederland gebruikt worden en een nationaal meldpunt wordt overwogen.

[2:28:47] Wat kan de minister ons daarover vertellen?

[2:28:50] Is hij het met de VVD eens dat data uitwisseling anno 2025 geen probleem meer mag zijn?

[2:28:58] Nou, ik ben het in ieder geval met de heer Bevers eens dat het ander 2025 geen probleem meer zou mogen zijn.

[2:29:04] Maar dat is net een kleine nuance natuurlijk.

[2:29:06] Het Europese meldsysteem waar de VVD naar verwijst, wordt wel gebruikt.

[2:29:11] Hier komt alle informatie in vanuit de Europese meldplicht.

[2:29:14] Ik noemde het al in mijn inleiding.

[2:29:16] En die informatie wordt ook nu al gedeeld met alle lidstaten en met de klanten van de fabrikant.

[2:29:22] Dat geldt dus ook voor Nederland, is daar dus onderdeel van.

[2:29:25] Ik wil dat die informatie ook voor andere partijen beschikbaar komt, zodat de zorg zich nog beter kan voorbereiden op naderende tekorten.

[2:29:34] Want die informatie is nog wel besloten.

[2:29:37] Zo kan ook het zorginkoopnetwerk Nederland aan de slag met die meldingen als die openbaar zijn.

[2:29:42] Ze helpen zorginstellingen met het aandragen van alternatieve producten en het coördineren bij tekorten.

[2:29:47] Dit met subsidie van mijn ministerie.

[2:29:50] En mede daarom heb ik recent een wetsvoorstel naar uw Kamer gestuurd, waardoor ik informatie uit de Europese meldingen openbaar kan maken, kunt publiceren.

[2:30:01] Dit kost fabrikanten dus geen extra werk, dus administratieve lasten lopen niet op, maar ik ben graag bereid dit in mijn volgende overleg met de fabrikanten ook verder toe te lichten, want ook daar heb ik natuurlijk een ongoing discussie mee.

[2:30:13] Dus dit is mijn antwoord op de heer Bevers.

[2:30:18] Ik geloof dat ik bij één begin, voorzitter.

[2:30:22] Ik probeer even goed in beeld te krijgen.

[2:30:26] Is het besloten in het Europese systeem dat het niet openbaar is?

[2:30:30] Of is dat een keuze van uitleveranciers?

[2:30:35] Dat kan ik niet helemaal helder krijgen.

[2:30:36] Wat is dan de oorzaak van dat dat nog niet kan?

[2:30:41] Dat zit in het Europese systeem besloten.

[2:30:47] Ik kom bij een vraag van mevrouw de Korte van NEC.

[2:30:49] Waarom mag ongebruikt incontinentiemateriaal, dat kost 140 miljoen euro per jaar, niet teruggenomen worden en hergebruikt na controle?

[2:30:59] Kan de minister toezeggen aan de slag te gaan om terugname en hergebruik van incontinentiemateriaal en andere zorgmiddelen mogelijk te maken?

[2:31:06] Ik laat het nu gewoon toe, omdat het het laatste commissiedebat is.

[2:31:11] Na het reces zal ik toch ook vragen om niet elke keer de hele vraag te herhalen die al gesteld is, maar gewoon mevrouw de Korte over het onderwerp en dan het antwoord.

[2:31:18] Ik kan het meteen invoeren als u wenst.

[2:31:21] Er is een vraag van mevrouw de Korte over incontinentiematerialen.

[2:31:27] Het is altijd al toegestaan om ongebruikt incontinentiemateriaal terug te nemen en na controle weer uit te geven.

[2:31:33] Ik zet mij in om het hardnekkige misverstand over heruitgifte van medische hulpmiddelen de wereld uit te helpen, onder andere via communicatiekanalen van de Green Deal duurzame zorg.

[2:31:45] Ik ben het wel eens met mevrouw de Korte, dit gaat in de praktijk nog niet zoals we willen.

[2:31:50] Het retournemen van incontinentiemateriaal kost leveranciers veel werk.

[2:31:55] Denk aan het ophalen, maar ook de administratie, omdat de vergoeding uit de zorgverzekeringswet retour moet.

[2:32:01] Dus dat is ingewikkeld.

[2:32:03] Ik zal met zorgverzekeraars, zeg ik u toe, Actis, de branchevereniging ouderenzorg en chronisch zieken, en leveranciers bespreken hoe we nog meer kunnen doen om belemmeringen hierin weg te nemen.

[2:32:15] Voorzitter, dan een vraag over elektrische rolstoelen van mevrouw de Korte.

[2:32:20] Ik wil mevrouw de Korte graag bedanken voor het delen van het verhaal van Bas.

[2:32:24] Indrukwekkend verhaal.

[2:32:25] Ik ken deze signalen en dit soort situaties gaan ook mij zeer aan het hart.

[2:32:30] Samen met de staatssecretaris voor Langdurige en Maatschappelijke Zorg werk ik eraan om deze in de toekomst te voorkomen.

[2:32:38] De staatssecretaris heeft recent met uw Kamer gesproken over de werkagenda VN-verdrag Handicap.

[2:32:45] In die werkagenda zijn verschillende maatregelen opgenomen om de positie van mensen met een beperking te verbeteren, waaronder over toegankelijke en beschikbare hulpmiddelen, waar het hier over gaat.

[2:32:58] Om meer antwoord te geven op de vraag zelf, bij rolstoelen die vanuit de WMO worden verstrekt in de thuissituatie is het aan gemeenten, want u vroeg naar toezicht, om contractuele afspraken te maken met hulpmiddelenleveranciers over de service aan hulpmiddelen.

[2:33:13] En het is ook aan gemeenten om die leveranciers dan ook aan te houden.

[2:33:17] De gemeenteraad is daar natuurlijk de toezichthouder en die moet erop toezien dat het college op een passende manier invulling geeft aan de WMO.

[2:33:26] Dat is mijn antwoord op de vraag van mevrouw de Korte.

[2:33:29] Dan, voorzitter, een vraag van mevrouw de Korte over de controle op de hulpmiddelenaanbieders en het klachtensysteem.

[2:33:35] Voorzitter, het antwoord is dat is de taak van de IgE.

[2:33:40] De IGJ is toezichthouder op de naleving van de Europese regels, want daar hebben we het hier over, voor medische technologie.

[2:33:46] Dat is de MDR, de Medical Device Regulation, en de IVDR, de In Vitro Diagnostics Regulation, gaat bijvoorbeeld over zwangerschapstesten.

[2:33:54] In de MDR en de IVDR is wettelijk vastgelegd dat distributeurs en fabrikanten een klachtenregister bij moeten houden.

[2:34:03] En nogmaals, de IGJ is daar de toezichthouder.

[2:34:08] Dan, voorzitter, een vraag van mevrouw de Korte over de jaarlijkse APK voor elektrische rolstoelen.

[2:34:13] Hij begint al een beetje te leren, die samenvatting, voorzitter.

[2:34:16] Ik zie dat u onder de indruk bent.

[2:34:18] De rolstoelen in de thuissituatie worden geleverd vanuit de WMO en vallen daarmee onder verantwoordelijkheid van de gemeente.

[2:34:27] Dus daar zijn we weer bij de gemeente.

[2:34:28] De WMO is dan ook een gedecentraliseerde wet.

[2:34:31] Daarom hebben gemeenten beleidsruimte om hun ondersteuning zo te organiseren dat die het best aansluit bij de behoeften van haar inwoners.

[2:34:40] Dat geldt ook voor afspraken over reparatie en periodiek onderhoud.

[2:34:44] Daarnaast heb ik begrepen dat ook deze markt te maken heeft met een krappe arbeidsmarkt, helaas, waardoor dit een onbedoeld negatief effect zou kunnen hebben op de algemene wachttijden voor urgente reparaties.

[2:34:55] Dus het punt van mevrouw de Korte is een juist punt.

[2:34:58] Ik kan als minister van VWS niet afdwingen dat de jaarlijkse APK voor rolstoelen er komt.

[2:35:03] Dat ligt dus bij de, ligt dus decentraal.

[2:35:07] Maar ik zeg wel toen, naar de aanleiding van de vrouw de Korte, dat ik dit signaal ga delen met de staatssecretaris, die bij mij op de gang zit, dus ik hoef er niet ver voor te lopen, zodat zij dit mee kan nemen in gesprekken die zij voert met de VNG.

[2:35:20] En voorzitter, dat was mijn antwoord op de laatste vraag.

[2:35:29] Dat maakt het voor mensen met een handicap natuurlijk ingewikkeld.

[2:35:34] Enerzijds de IGJ die klachtensystemen bijhoudt en anderzijds de gemeente.

[2:35:40] En dan wordt er aangeklopt en uiteindelijk doet de gemeente niks.

[2:35:45] De IGJ doet niks en ondertussen zit zo iemand als Bas.

[2:35:49] Heel erg vervelend in een rolstoel.

[2:35:54] Het was zelfs zo dat hij een paar maanden op bed moest liggen, omdat hij eigenlijk helemaal niet goed in kon zitten.

[2:36:01] Mensen worden echt van het kastje naar de muur gestuurd.

[2:36:04] Dat heeft misschien te maken met de decentralisatie.

[2:36:07] Maar dit soort complexe rolstoelen, dat zou eigenlijk ook haast landelijk gestuurd moeten worden.

[2:36:15] Omdat de gemeentes er natuurlijk ook niet zo mee bekend zijn.

[2:36:19] Dus de vraag is toch of hier wat actiever vanuit het ministerie naar gekeken kan worden.

[2:36:27] Volgens mij heeft de minister het wel gezegd.

[2:36:33] Want we hebben natuurlijk heel bewust die WMO gedecentraliseerd en ook bij de gemeente zelf gelegd dat er ook maatwerk dicht bij de burger geleverd kan worden.

[2:36:41] Dus dat is de ene kant.

[2:36:41] Maar de andere kant, ik herken natuurlijk dit punt en ik neem dit ook ter harte.

[2:36:46] En het is ook naar aanleiding van het verhaal van Bas dat ik de staatssecretaris ga vragen of zij dit punt meeneemt in haar gesprekken met de VNG, zodat ook echte aandacht krijgt.

[2:36:57] En het is naar aanleiding van het verhaal van Bas en van het signaal van mevrouw de Korte.

[2:37:03] Dan komen we... Ik kijk nog even naar de anderen.

[2:37:06] En anders zijn we gekomen... Ja, we gaan richting de tweede termijn.

[2:37:10] Dank de minister voor de uitvoerige beantwoording.

[2:37:13] En ook dank om de vraag gewoon samen te vatten.

[2:37:17] Dat waardeert de voorzitter zeer.

[2:37:20] Dan begin ik bij de heer... Ja, ja, zeker.

[2:37:24] Tweede termijnkamer.

[2:37:25] De heer Klaassen.

[2:37:25] Ik zit even naar de minuten te kijken.

[2:37:27] 1 minuut 20.

[2:37:29] Dat zou moeten lukken.

[2:37:30] Ik heb nog een dingetje.

[2:37:32] Een heleboel vragen nog hoor, maar dat is sowieso een never ending story en dat is goed.

[2:37:38] Ik vraag me deze ook een twee minuten debat aan, want ik merk dat we met moties het vliegwiel wel aanhouden om

[2:37:45] de geneesmiddelen beschikbaarheid steeds beter te maken en daar met elkaar over te praten.

[2:37:50] Eén ding puzzelt me nog.

[2:37:51] Ik ben wel een beetje, ik heb het een tijdje niet meer gezien, maar ik ben wel een fan van Jos Burgers.

[2:37:56] En Jos Burgers, google het maar, hij heeft hele leuke filmpjes en die heeft het over klanten krijgen en klantenbinding.

[2:38:04] En één van zijn voorstellen, de dingen die hij vertelt, is vraag aan je klant of geef aan je klant nooit korting.

[2:38:15] Geef de eerlijke prijs.

[2:38:17] Geef van begin af aan de duidelijke prijs.

[2:38:19] En wat mij nu puzzelt, eigenlijk, als ik het goed beluisterd heb, is dat als we een hoge prijs vragen, dan krijg je korting.

[2:38:26] Dus je weet ergens waar je uitkomt.

[2:38:27] Dus je vraagt een hogere prijs als farmaceut.

[2:38:30] En het mooie daarvan is, is dat dat geld wat dan die korting wordt, we gaan gebruiken voor premiedemping.

[2:38:37] waarschijnlijk, in bijna alle gevallen.

[2:38:39] Dus dan zou je bijna zeggen, vraag de hoogst mogelijke prijs, des te beter is het voor de premie.

[2:38:46] En dat zou een logisch gevolg zijn.

[2:38:49] Dus mijn voorstel zou zijn, kunnen we dan niet naartoe werken, dat we zeggen,

[2:38:53] Pharmacieten, hou op met de flauwekul.

[2:38:57] Stel die eerlijke prijs vast, dan gaan de onderhandelingen ook duidelijker en sneller.

[2:39:03] En hou op met al die marges die er omheen zitten.

[2:39:07] En ik ben benieuwd wat de minister van mijn voorstel vindt zometeen.

[2:39:13] Doen we straks de tweede termijn van de minister.

[2:39:16] De heer Bevers.

[2:39:17] Dank voorzitter.

[2:39:18] Ik moet nog even nadenken over de rekensom.

[2:39:23] Dank voorzitter aan de minister voor de heldere en uitgebreide beantwoording

[2:39:29] De vragen die ik heb gesteld zijn wat mij betreft duidelijk beantwoord.

[2:39:36] Collega Klaas heeft twee minuten bad aangevraagd.

[2:39:39] Ik zie niet zozeer reden om moties vanuit ons in te dienen, maar ik heb zelf het idee dat dat nog enige tijd duurt, dus ik kan er nog over nadenken.

[2:39:48] En tot zover mijn opmerkingen.

[2:39:53] Dank aan de minister en de ondersteuning voor de beantwoording.

[2:40:04] en enkele zorgen uit en vragen gesteld over de voorgenomen bezuiniging op die zelfzorgmiddelen.

[2:40:10] En fijn dat de minister heeft toegezegd zo snel mogelijk daar meer inzicht in te verschaffen richting de Kamer.

[2:40:17] Dus dat is een fijne toezegging.

[2:40:18] Ook gehoord dat de minister zich verantwoordelijk voelt voor die geneesmiddelentekorten en daarin toch een sturende en coördinerende rol op zich wil pakken om toch te kijken, kunnen we in overleg met de partners

[2:40:29] Ik denk dat dat een goede is en dat de minister daar voortvarend mee aan de slag gaat.

[2:40:40] Het ging over de farmaceutische industrie.

[2:40:46] uitgevonden worden door de farmaceutische industrie.

[2:40:48] En ja, er zijn ook hele grote problemen binnen deze industrie.

[2:40:51] En die hebben we gelukkig ook benoemd en die moeten we blijven benoemen in de hoop dat er ook vanuit de farmaceutische industrie ooit een keer een beweging wordt gemaakt naar het publieke en patiëntbelang.

[2:41:03] Dank u wel.

[2:41:05] Door Korte, tot slot.

[2:41:06] Dank u wel, voorzitter.

[2:41:08] En ook bedankt aan de minister voor de uitgebreide beantwoording.

[2:41:13] De heruitgifte van medicijnen.

[2:41:17] Het zou echt mooi zijn als dat veel meer uitgebreid kan plaatsvinden.

[2:41:22] Er zijn in Nederland al een paar pilots.

[2:41:25] De minister zei er komen niet meer pilots.

[2:41:28] Wat ons betreft dus wel meer pilots.

[2:41:30] Ik hoop ook dat hij daar aandacht aan wil besteden, want dat helpt ook.

[2:41:36] Het is duurzaam en het geeft ook bezuiniging.

[2:41:41] Wel fijn dat de minister ook pleit bij in Europa dat eerste lijnsappotekens mogen blijven bereiden, magistrale bereiding.

[2:41:51] Want ook zij hebben soms allerlei verschillende doseringen van medicijnen.

[2:41:56] Het zou fijn zijn dat ze dat kunnen blijven doen.

[2:41:59] De heruitgifte van incontinentiemateriaal, ik denk dat het behoorlijk onbekend is.

[2:42:06] Dus we hopen dat het meer bekend wordt, dat het meer opnieuw uitgegeven kan worden.

[2:42:13] Want er is een soort mismatch van wat mag en wat mensen uiteindelijk weten.

[2:42:17] En ook dank aan de minister dat hij aandacht wil besteden aan het onderhoud van rolstoelen zoals Bas dat heeft ervaren.

[2:42:29] En ik dank ook mevrouw de Korte.

[2:42:31] Daarmee zijn we aan het einde gekomen van de tweede termijnzijde van de Kamer.

[2:42:34] We schorsen tien minuten en dan gaan we luisteren naar de minister voor zijn tweede termijn.

[2:42:41] Ik schors kort tot iets over, nou wat doen we, acht voor half vijf.

[2:53:45] Ik heropen de vergadering.

[2:53:47] De minister.

[2:53:48] Dank u wel, voorzitter.

[2:53:50] Om te beginnen dank ik de leden voor het plezierige en voor mij ook leerzame debat.

[2:53:55] De vraag van de heer Klaassen over de heer Burgers.

[2:53:58] Nooit een korting eerlijke prijs.

[2:54:00] Premier Dempen, kunnen we... Oh nee, ik mag niet de hele vraag voorlezen.

[2:54:05] Voorzitter, het is een heel ingewikkeld systeem.

[2:54:08] Maar laat ik eerst zeggen, we onderhandelen natuurlijk niet zomaar in het duister.

[2:54:14] Er is wel degelijk op grond van die kwalies, de kosteneffectiviteit, is er een harde... Is er een prijsniveau wat hard is, wat objectief is, bij een bepaald effect van het geneesmiddel, de kwalie.

[2:54:29] Als een geneesmiddel één jaar toevoegt in goede gezondheid, dan hoort er een bepaalde prijs bij en die wordt dan nog afhankelijk van de ziektelast.

[2:54:37] En dat zijn concrete prijzen, 20.000, 40.000, 60.000.

[2:54:42] Dus het is niet zo dat je onderhandelt in den blinden.

[2:54:46] Als een fabrikant minder vraagt dan die prijs, onderhandel je ook niet.

[2:54:50] Dat is het eerste deel van het antwoord aan de heer Klaassen.

[2:54:53] We onderhandelen niet zoveel mogelijk omlaag.

[2:54:56] Je weet, je hebt met elkaar afgesproken en zelfs wettelijk vastgelegd.

[2:55:00] dat dit de prijzen die je met z'n allen bereid bent om voor dat medische effect te betalen vanuit de collectieve lasten.

[2:55:10] Dan is het zo dat de realiteit is dat firma's niet bereid zijn tot een openbare prijsverlaging, maar alleen maar tot een vertrouwelijke korting.

[2:55:18] En dat is zelfs bijna wereldwijd het geval.

[2:55:21] En daar heeft de heer De Klaas dus helemaal gelijk in.

[2:55:25] Dan weet je dus niet wat er gebeurt in feite.

[2:55:27] Het is wel zo dat het ziekenhuis betaalt de lijstprijs, dus die hoge prijs.

[2:55:34] Declareert het ook bij de zorgverzekeraar.

[2:55:36] En vervolgens krijgt de zorgverzekeraar het verschil terug.

[2:55:40] Dus het is een beetje vestzak-broekzak of je naar hoge of laag begint.

[2:55:45] De premiedemping wordt daardoor niet groter of kleiner.

[2:55:48] Dat leek een beetje besloten te zitten in de vraag van de heer Klaas, maar dat is dus niet zo.

[2:55:52] Maar goed, zolang dit systeem dus vertrouwelijk is, die korting, kunnen we niet meer doen dan dit.

[2:55:57] Maar het is dus ook niet zo dat we in het luchtledige onderhandelen.

[2:56:00] We hebben wel degelijk, dat is het mooie vind ik van het Nederlands systeem,

[2:56:03] met elkaar een hele duidelijke richtprijs afgesproken die we bereid zijn om te betalen voor een jaar toegevoegd in goede levenskwaliteit.

[2:56:12] Dan dank ik de heer Bevers voor de prettige discussie en dat geldt ook voor de heer Busshof en ik heb inderdaad de sturende rol geladen op mijn schouders of op die van mijn opvolger, meneer Busshof.

[2:56:32] Dan mevrouw de Korte, de heruitgifte van geneesmiddelen.

[2:56:34] Pilots zijn er om aan te tonen of iets werkt en of het veilig is.

[2:56:38] De pilots hebben dit al aangetoond als het gaat om die heruitgifte.

[2:56:42] En we wachten nu dus op de EU-wetgeving, de Pharma-wetgeving, waar dit dan ook echt mogelijk wordt.

[2:56:49] En we zitten nu in de triloge, dus we zijn eigenlijk het stadium van de pilot al voorbij.

[2:56:54] Die studies zijn gedaan, hebben dat aangetoond.

[2:56:56] Maar we nemen uw vraag over de voorraden en het weggooien daarvan bij wisselend preferentiebeleid, die nemen we mee, dat doen we overigens al, in de evaluatie die we doen naar de kosten en baat van het preferentiebeleid, conform de motie Jansen en Thiele.

[2:57:10] Dat was het, voorzitter.

[2:57:11] Dank u wel.

[2:57:13] Ik dank u zeer.

[2:57:14] Het wordt steeds vlotter en dat vind ik heel fijn, ook als voorzitter.

[2:57:18] Dank.

[2:57:20] Dan zijn we aan het einde gekomen van de tweede termijnzijde van het kabinet.

[2:57:24] Dan ga ik proberen, zo goed als wij dat hebben bijgehouden, samen met mijn onmisbare ondersteuning, om de toezeggingen even door te nemen met elkaar.

[2:57:35] En ook de vragen aan Kamerlid, maar ook aan minister, om even mee te luisteren.

[2:57:39] of het klopt zoals wij dat hebben genoteerd.

[2:57:43] Voordat ik ga naar de toezeggingen nog even vaststellen dat de heer Klaassen een twee minuten debat heeft aangevraagd, dat geleiden we door.

[2:57:52] Dat gaat sowieso plaatsvinden met een nieuwe kamer.

[2:57:55] want morgen is de laatste vergaderdag en de agenda zit vol.

[2:58:00] Nieuwe Kamer, nieuwe kansen.

[2:58:02] Ik zie het ook positief.

[2:58:04] Op dit onderwerp uiteraard.

[2:58:06] Dan komen we bij de toezeggingen.

[2:58:07] Dat is punt 1.

[2:58:08] De Kamer ontvangt later dit jaar een integrale appreciatie op de ZIN-evaluatie over de procedure voor de volwaardelijke toelating van medicijnen.

[2:58:19] Twee.

[2:58:20] In het voorjaar

[2:58:22] Uiteraard wordt de Kamer geïnformeerd over de contouren van een nieuw systeem omtrent toelating medicijnen, inclusief verzoek Klaassen met betrekking tot de case-studie, zo noem ik hem maar even.

[2:58:46] Punt drie.

[2:58:46] De Kamer wordt begin 2026 geïnformeerd over de

[2:58:51] Evergreening van medicijnen en uitvoering van de motie Tjarens.

[2:59:02] De Kamer wordt nader bericht over het advies van het ACM en het NZA en het Zorginstituut over drug repurposing.

[2:59:15] Dit ging over maatschappelijk aanvaardbare uitgaven, denk ik.

[2:59:24] Je ziet steeds meer mensen knikken.

[2:59:27] Als het net iets anders moet zijn, dan wil ik dat nu horen.

[2:59:31] Dan hebben we het gelijk goed.

[2:59:33] Repurposing, dus.

[2:59:37] Maar ik dacht, misschien komt hij nog, of die was bij een van die anderen, dan had hij ook bijgekund.

[2:59:41] Maar in ieder geval ook om naar de maatschappelijk aanvaardbare prijs te kijken en dat dat onderdeel ook wordt van die toezegging in het voorjaar.

[2:59:49] Ik ga ze gewoon eenmaal langs.

[2:59:52] Misschien komt hij nog.

[2:59:54] Dan kom ik bij punt vijf.

[2:59:56] De Kamer wordt zo snel mogelijk geïnformeerd over de uitkomst van het gesprek tussen het Zorginstituut en de fabrikanten van het geneesmiddel Foxogo.

[3:00:05] In de voortgangsbrief die de Kamer in het voorjaar van 2026 ontvangt, wordt de Kamer onder meer geïnformeerd over de voortgang data-uitwisseling rondom medicijnen tekorten slash beschikbaarheid geneesmiddelen.

[3:00:25] bij de voorjaarsbesluitvorming zo mogelijk eerder, na de bericht over de voorgenomen bezuinigingen op de zelfzorggeneesmiddelen.

[3:00:37] Deze zeden hebben wij genoteerd.

[3:00:39] En als daar nog iets... Het gaat even om nummer vier dan nog, over de maatschappelijk aanvaardbare uitgang aan geneesmiddelen.

[3:00:48] En dat is iets anders dan drug repurposing.

[3:00:50] Het was naar aanleiding van drug repurposing.

[3:00:54] Klopt dat?

[3:00:55] Aangepast.

[3:00:55] Volgens mij wel.

[3:00:56] En die kon meegenomen worden bij die andere toezeggingen.

[3:01:00] Dat ging inderdaad over dat kost-plus-plus-model, et cetera.

[3:01:05] Ja, dan is dat oké.

[3:01:07] Voorzitter, er zou nummer twee nog een keer herhaald kunnen worden.

[3:01:09] Geeft in mijn kant even enige verhoering.

[3:01:11] Nee, dat is geen probleem.

[3:01:12] Punt twee hebben wij in... Even kijken.

[3:01:16] In het voorjaar van 2026 wordt de Kamer geïnformeerd over de contouren van een nieuw systeem omtrent toelating medicijnen, inclusief verzoek Klaassen met betrekking tot het inzichtelijk maken door middel van een casestudie.

[3:01:28] En anders moet de heer Klaas en mij nog aanvullen als ik dat niet goed heb samengevat.

[3:01:34] Ja, graag.

[3:01:34] Doe maar even.

[3:01:35] Ja, ik was inderdaad ook op zoek.

[3:01:38] De voorzitter combineert er twee en dat kan wat mij betreft.

[3:01:41] Want ik had gevraagd over de eindvoering van de motie over de sluizenismiddelen te versnellen.

[3:01:50] En dat zou... Het werkwijze van de voorwaardelijke toelating.

[3:01:55] Ja, die zou erin meegenomen worden.

[3:01:58] Ja, dus en dat en de werkwijze aan de hand van een case en de uitleg.

[3:02:04] Dus die combinatie is dan, daar heb ik twee toezeggingen, dus het is nu één.

[3:02:07] Even voor de, als het gaat om die voorwaardelijke... Via de microfoon.

[3:02:10] Als we het hebben over die voorwaardelijke toelating, dat was punt één.

[3:02:13] Dat was de Kamer ontvangt later dit jaar een integrale appreciatie op de ZIN-evaluatie over de procedure voor de voorwaardelijke toelating van medicijnen.

[3:02:25] En als daar een dubbeling in zit, dan...

[3:02:31] Twee is hoe ziet de procedure eruit?

[3:02:33] Een is de evaluatie, twee is hoe ziet de procedure eruit?

[3:02:35] Ja, akkoord.

[3:02:37] Dat is altijd heel belangrijk, want dan begrijpen we elkaar.

[3:02:41] En dan gaat het ook niet mis.

[3:02:43] En dan heeft de heer Klaassen nog iets wat we wellicht niet hebben opgeschreven.

[3:02:48] Ja, dat vraag ik me dus af.

[3:02:49] Ik heb je onderstreept uniforme afspraken over de vergoedings...

[3:02:56] termijnen van... Als de medicijnen overgaan van preferent naar... Dus dat er ander preferent medicijn komt en de overgang van die vergoedingstermijnen was een toezegging om daar... Ja, de minister heeft gezegd van dat neem ik mee, maar dan heb ik het niet als toezegging opgeschreven.

[3:03:17] Uw vraag was waar neem je het mee?

[3:03:19] Ja.

[3:03:19] Aan de ASWA-tafel.

[3:03:22] Dus ik kan toch toezeggen dat ik daar mee neem?

[3:03:25] Ik heb nu de voortgangsbrief.

[3:03:30] Dan voegen we dat laatste punt toe in de voortgangsbrief beschikbaarheid.

[3:03:39] Helemaal goed, dank u wel.

[3:03:40] Dan wil ik nogmaals iedereen hier bedanken, iedereen die dit op afstand heeft gevolgd.

[3:03:46] Alle Kamerleden, de minister, iedereen die het mogelijk heeft gemaakt om dit debat te kunnen voeren.

[3:03:53] Dit is ook tevens de laatste commissievergadering van deze commissie.

[3:03:58] Morgen zijn er geen commissievergaderingen meer van VWS.

[3:04:02] Daarmee zeg ik ook tegen iedereen die dit debat heeft gevolgd, u ziet straks weer na de verkiezingen

[3:04:07] Dan gaan we weer door met waar we zijn gebleven.

[3:04:11] Ik sluit de vergadering.