Regio's en grensoverschrijdende samenwerking

[0:00:00] Goedemiddag.

[0:00:02] Mijn microfoon doet het gelukkig, maar voor een deel is de stroom uitgevallen bij de stopcontacten.

[0:00:07] Dus dat even als uitsluitelijke mededeling voor de leden hier.

[0:00:11] Welkom bij de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken.

[0:00:15] Het onderwerp is commissie debat regio's en grensoverschrijdende samenwerking.

[0:00:22] Ik stel de commissie voor om vier minuten spreektijd toe te kennen en ook vier interrupties per ronde.

[0:00:29] Gaat u daarmee akkoord?

[0:00:31] Ik zie uw enthousiasme en dat betekent dat ik gelijk naar de eerste spreekser ga.

[0:00:36] Mevrouw Wijnas.

[0:00:38] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[0:00:40] Op 4 juli 2024 werd ik beëdigd tot Tweede Kamerlid en dat is een enorme eer om dit vak te mogen doen.

[0:00:46] En vanaf het begin had ik een enorme drive om me in te zetten voor de regio.

[0:00:51] Ik was namelijk bijna tien jaar gemeenteraadslid geweest in de gemeente Gulpenmitte, een kleine gemeente in het zuiden van het land.

[0:00:58] En heb daar ervaren hoe politiek Den Haag dacht vanuit Randstad.

[0:01:02] geen oog had voor de regio.

[0:01:04] Daarom vroeg ik ook om het commissiedebat regio's te vervroegen en nog voor de verkiezingen te laten plaatsvinden.

[0:01:10] Simpelweg omdat ik vind dat regio's niet kunnen wachten.

[0:01:14] Daarnaast organiseerde ik een rondetafelgesprek waarbij de Tweede Kamer in gesprek kan gaan met vertegenwoordigers van de regio.

[0:01:21] Denk hierbij aan de Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen, M50, M80, burgemeesters van kleinere gemeenten zoals IJsselmargraten,

[0:01:29] Zuidwest-Friesland en uit teleur, maar ook vertegenwoordigers van regio's zoals regio Rivierenland, Groningen-Asse, Achterhoek en de Kempengemeente.

[0:01:39] Veel van deze plekken heb ik overigens zelf ook al bezocht middels een werkbezoek.

[0:01:43] Tot mijn grote verbazing en teleurstelding meldde zich in eerste instantie helemaal niemand, behalve ikzelf aan voor dit ronde tafelgesprek.

[0:01:51] Na een oproep kwam er uiteindelijk gelukkig wel nog drie deelnemers bij.

[0:01:55] Maar dat was nog steeds te weinig om het rond de tafel gesprek doorgang te laten gaan.

[0:02:01] Je mist de kans om met de regio zelf in gesprek te gaan en hun zorgen serieus te nemen.

[0:02:07] Ik baal hier enorm van en het blijkt maar weer dat de regio nog steeds niet serieus wordt genomen door veel Tweede Kamer fracties.

[0:02:15] U heeft een interruptie van mevrouw Bikker.

[0:02:17] Ja, voorzitter, ik snap heel erg goed dat de collega van BBB erg wil opkomen voor de regio en dat herken ik voluit en daarom ben ik er ieder debat, ook op deze laatste Kamerdag, als er heel veel te doen is en sommige fractievoorzitters zelfs zeggen ik ga al op campagne, zit ik hier.

[0:02:34] En dan vind ik het eerlijk gezegd wat ongemakkelijk om een verwijt te krijgen over een ronde tafel waar we ons een slag in de rond te werken, in ieder geval als kleine fracties, om overal te zijn, om die moties in te dienen, om ervoor te zorgen dat er wel een lelielijn komt, om ervoor te zorgen dat Groningen zich wel gezien voelt qua fietsverbindingen, om ervoor te zorgen dat we rond de Zeelandbrug wel de oplossingen bereiken.

[0:02:56] Ik vind het heel mooi dat een collega een ronde tafel inzet, maar spreek geen oordeel uit over andere politieke fracties op het moment dat zij zich wel knalhard inzetten voor de regio, maar net dat ene moment niet konden.

[0:03:06] Dat zou ik graag mee willen geven.

[0:03:10] Ja, dank u wel, meneer de voorzitter.

[0:03:12] En ik denk dat mevrouw Bikker ook weet dat dit mijn frustratie zich niet zozeer heeft gericht tegen de kleine fracties, want wij zijn ook maar met z'n acht en dat is al een stuk meer dan bijvoorbeeld de ChristenUnie, maar dat er grotere partijen zijn die zich niet aanmelden.

[0:03:28] En dat hebben we niet alleen bij deze rondetafel gezien.

[0:03:31] Ik heb bijvoorbeeld ook eentje proberen te organiseren bij Volkshuisversing Ruimtelijke Oordeling over studenten- en jongerenwoningen.

[0:03:38] Maar dan valt het gewoon op dat er best wel toch veel partijen zijn die zich dan niet aanmelden.

[0:03:43] Dat vind ik zelf gewoon echt een gemiste kans, omdat ik het zelf als volksvertegenwoordiger heel belangrijk vind om ook direct met mensen in gesprek te gaan die wonen en leven in een bepaalde regio.

[0:03:56] Dus ja, langs die weg was mijn opmerking ook bedoeld, meneer de voorzitter.

[0:04:02] Gaat u verder.

[0:04:05] Ik blijf me inzetten, meneer de voorzitter, voor de regio en mocht ik er kozen worden, doe ik na de verkiezingen uiteraard weer een nieuwe poging om de kleine gemeenten en ook de regio's wel aan tafel te krijgen hier in Den Haag.

[0:04:17] En dan een concreet punt, iets wat mij verbaasd heeft.

[0:04:20] Ik had namelijk Kamervragen gesteld over het besluit van het CBR om de theorie-examens uit Maastricht te verplaatsen naar Roermond.

[0:04:29] De antwoorden van de minister vielen mij wel behoorlijk tegen.

[0:04:33] Zuid-Limburgs ervaren dit besluit als weer een staf van de Rijksoverheid die zich terugtrekt.

[0:04:37] Het wordt opgesvat als een verschaling van dienstverlening en het zoveelste voorbeeld dat Den Haag kiest voor centralisering, terwijl het mottoluid elke regio telt.

[0:04:46] Het CBR stelt dat de nieuwe locatie centraal in Limburg ligt en dat de dienstverlening niet verschraalt.

[0:04:51] Maar voor Zuid-Limburg betekent dit dat er geen locatie meer is.

[0:04:55] Limburg is niet één regio, het bestaat uit drie regio's.

[0:04:58] Maar alleen al in Zuid-Limburg 600.000 inwoners en die worden nu geraakt.

[0:05:03] De minister schrijft de dienstverlening blijft in Limburg en dus in de regio.

[0:05:06] Dat is een woordspel.

[0:05:08] De dienstverlening blijft misschien in de provincie, maar verdwijnt wel uit de regio Zuid-Limburg.

[0:05:13] Dat is wel degelijk een verschaling.

[0:05:15] Ik wil de minister daarom vragen, hoe kan dit besluit in lijn zijn met elke regio het telt als 600.000 inwoners van Zuid-Limburg straks geen toegang meer hebben tot een theorie-examenlocatie in hun eigen regio?

[0:05:27] Waarom worden alleen naar de schaal van de provincie gekeken, terwijl het programma juist vraagt om maatwerk per regio?

[0:05:32] En is de minister bereid toe te zeggen, het gesprek aan te gaan met de minister van INW,

[0:05:36] om met het CBR in gesprek te gaan om dit besluit te herzien.

[0:05:40] En tot slot wil ik de minister graag nog drie algemene punten meegeven.

[0:05:45] Uit de meeste input die we hebben gekregen voor dit commissiedebat blijkt, investeer in de regio's, meerjarig en niet incidenteel.

[0:05:52] En ik ben heel benieuwd hoe de minister hiernaar kijkt.

[0:05:55] Investeer in de regio's die extra hulp nodig hebben, zoals bijvoorbeeld ook de grensregio's.

[0:06:01] En ten derde negeer de provinciegrenzen als het gaat om uitdagingen met betrekking tot woningbouw, infrastructuur.

[0:06:08] Denk hier bijvoorbeeld ook aan de Brainportregio en de Kamer heeft hierover ook al eerder een motie aangenomen en ik ben heel benieuwd hoe deze minister, omdat hij ook nieuw is, hoe hij hier naar kijkt.

[0:06:20] Dank u wel.

[0:06:23] U bent nog niet helemaal van mevrouw Chacor af, want die heeft een interruptie.

[0:06:27] Ja, precies.

[0:06:28] Dank, voorzitter.

[0:06:30] Nou, ik heb even goed geluisterd.

[0:06:32] Geluisterd ook hoe, zeg maar, alle medailles werden opgepoetst.

[0:06:35] En ik wilde toch even weten van, wat vindt u ervan het feit dat de NPVR, volgens mij zijn we het er over eens, dat dat ontzettend belangrijk is.

[0:06:43] Ook omdat het gaat om structurele geld voor de regio.

[0:06:47] Als je de stukken leest en ook waar de minister mee komt, dan zit er geen geld bij.

[0:06:51] Wat vindt u daarvan?

[0:06:53] Mevrouw Weijenaars.

[0:06:55] Nou goed, het is geen geheim dat ik een heel warm hart heb voor de regio.

[0:07:02] En er liggen nu ook best wel veel plannen die worden nader uitgewerkt voor al die verschillende regio's.

[0:07:07] Vandaar dat ik ook naar de minister vroeg van ja, hoe kijkt u er nu naar?

[0:07:11] En ik denk dat het wel goed is dat we

[0:07:13] gaan toewerken en daarom vroeg ik ook naar die structurele investeringen.

[0:07:17] Hoe gaan we dat naar de toekomst toe vormgeven en hoe zorgen we er ook voor dat daar onder die plannen die er nu zijn, dat daar ook structurele gelden onder komen.

[0:07:26] Maar daarvoor hebben we straks wel concrete plannen nodig en daar wil ik graag een antwoord van de minister op.

[0:07:31] En wat mij betreft, mevrouw Chacor, gaat het allemaal niet snel genoeg.

[0:07:36] Ik zou namelijk liever zien dat het vandaag dan morgen geregeld wordt.

[0:07:41] Mevrouw Chacor.

[0:07:41] Dat klinkt goed inderdaad, liever vandaag dan morgen.

[0:07:45] Want u zegt inderdaad van er moeten plannen gemaakt worden.

[0:07:48] Alleen gemeenten zijn op dit moment keihard bezig.

[0:07:51] Die zijn al met plannen en die hebben uitvoersagenda's en die hebben ook de hoop dat ze aan de slag kunnen hebben, ook capaciteit ingezet terwijl er weinige mensen zijn.

[0:08:01] En dan...

[0:08:02] is er geen geld.

[0:08:03] Had de BBB en de andere kabinetten en de coalitieleden, hadden ze niet harder hun best kunnen doen, harder kunnen werken om te zorgen dat je ook gewoon geld hebt, zodat het niet stil komt te liggen.

[0:08:16] Want 2026 en misschien ook wat daarna wordt gewoon een verloren jaar.

[0:08:20] De gemeente werkt keihard om dingen te laten uitvoeren.

[0:08:25] En dit kabinet staat gewoon op de rem.

[0:08:29] Dus niet helemaal juist dat er helemaal geen geld is gegaan naar de regio's.

[0:08:35] Er is wel deels geld naartoe gegaan, alleen de structurele investering is er nog geen sprake van.

[0:08:41] Je ziet ook dat we bijvoorbeeld wel 3 miljard extra vrij hebben gemaakt, ook voor gemeenten.

[0:08:46] 3 miljard niet zou fijn zijn, meneer de voorzitter, als we via de microfoons praten.

[0:08:53] Het is misschien handiger voor de mensen thuis.

[0:08:57] Goed, ik gaf aan dat er 3 miljard extra beschikbaar is gekomen, ook voor gemeenten.

[0:09:03] Mede ook door de inzet van de BVB, omdat wij erkennen dat het heel belangrijk is dat zij hun gelden kunnen inzetten.

[0:09:11] En dat het ook heel belangrijk is voor onze lokale besturen.

[0:09:15] Er zijn sociale en economische agendas voor Groningen, Noord-Drenthe.

[0:09:19] We zijn bezig met de structurele spreiding van de Rijkswerkgelegenheid.

[0:09:22] Er zijn ook extra budgetdaten voor regio's via de LVV aanbevolen.

[0:09:26] Voorzitter, even een punt, want dit is even vervolg.

[0:09:28] Ik heb niet zo'n behoefte aan... Is het interruptie of een interruptie, mevrouw Chacon?

[0:09:30] Ja, nee, ik hoef niet zo'n... Nee, dit is even een vervolgvraag.

[0:09:34] Ik hoef niet die medailles oppoetsen, heb ik net al gezegd, de hele punt.

[0:09:39] Als je gewoon kijkt naar wat er is gebeurd, niks.

[0:09:41] En ik vraag gewoon aan de BBB, u zegt inderdaad u bent voor de regio, maar er wordt gewoon geen geld bij neergelegd.

[0:09:49] Dan moet u daar gewoon eerlijk over zijn.

[0:09:51] Dan moet u niet zeggen van 3 miljard, gewoon een flinke bezuiniging op gemeenten gedaan.

[0:09:56] U heeft gewoon een regio als het gaat om bereikbaarheid, de Lelylijn, is er gewoon niet.

[0:09:59] Dus wees gewoon eerlijk, zeg het gewoon, dat zou u sieren.

[0:10:02] Mevrouw Weijnaars.

[0:10:04] Ja, dank u wel meneer de voorzitter.

[0:10:05] Ja, ik vond het wel een beetje vervelend dat ik werd onderbroken in het antwoord dat ik aan het geven was.

[0:10:10] Maar goed, dat is dan zo.

[0:10:12] Ik zou in herhaling vallen.

[0:10:13] Ik heb erover gezegd wat ik erover gezegd heb.

[0:10:18] Doris Helder, dank u. Meneer Hartsuiker.

[0:10:20] Ja, dank u voorzitter.

[0:10:21] Nederland is sterker als alle regio's meedoen.

[0:10:23] Overal moeten inwoners kunnen rekenen op gelijke kansen, goede voorzieningen, een veilige leefomgeving en een sterke economie.

[0:10:30] De VVD vindt het daarom belangrijk om te blijven investeren in de kracht van alle regio's.

[0:10:34] Tegelijkertijd zien we dat er een elftal regio's in Nederland zijn waar sprake is van onwenselijke structurele achterstanden.

[0:10:40] En dus iets anders en iets meer nodig is om de kracht en kansen van deze regio's maximaal te benutten.

[0:10:45] Hiervoor heeft het kabinet het NPVR opgezet.

[0:10:48] Als VVD steunen we dat.

[0:10:49] Wel hoort hier wat ons betreft een structureel langjarige inzet bij, met concrete geborgde afspraken tussen rijk en regio en een brede betrokkenheid vanuit diverse departementen.

[0:10:58] Ik krijg vanuit de regio, zeg maar, signalen dat op zich de inzet positief is, maar ik denk wel dat er nog wat meer nodig is.

[0:11:05] Ik ben ook heel benieuwd hoe de minister daarnaar kijkt.

[0:11:07] Als ik de voortgangsbrief bekijk van het kabinet, dan zien we eigenlijk dat we pas mediovolgend jaar een goed beeld hebben van wat al die toekomstagenda's nou inhouden en wat dat betekent ook, zeg maar, voor de inzet vanuit het Rijk, al dan niet in financiële zin.

[0:11:20] Dat vinden wij zeer teleurstellend, te meer omdat regio's ook zelf hard bezig zijn om agenda's te maken en kansen zien om te versnellen.

[0:11:27] Welke mogelijkheden ziet de minister daartoe?

[0:11:29] Mede ook met een oog op het formatie van een nieuw kabinet straks.

[0:11:32] En welke lessen zijn er te leren van programma's als Nij Begun en Wind in de Zeilen?

[0:11:36] als het gaat om het borgen van afspraken en het integraal aanpakken van opgaven.

[0:11:40] Voorzitter, in aanvulling op de NPVR werkt dit kabinet aan de ontwikkeling van een beleids- en investeringslogica die recht doet aan en rekening houdt met verschillen tussen regio's.

[0:11:50] Daar kan nog wel een tandje bij wat mij betreft, want uit de brief blijkt dat nog maar heel beperkt en blijft het vooral nog in onderzoek en analyse.

[0:11:58] Maar er zijn ook wel positieve voorbeelden te noemen, zoals bijvoorbeeld de voorgenomen vestiging van VWS en de Belastingdiensten in het Maankwartier in Heerlen.

[0:12:07] Maar echt de aanpak van concrete knelpunten ontbreekt.

[0:12:11] Een mooi voorbeeld.

[0:12:12] In Emmer wordt gewerkt aan nieuwbouw voor het mbo en hbo, noodzakelijk om toekomstgericht onderwijs te kunnen aanbieden.

[0:12:18] Binnen de reguliere bekostiging, die primair is gebaseerd op maxima per student, is daarvoor vanwege de beperkte studentenaantallen in vergelijking met instellingen in de Randstad onvoldoende ruimte.

[0:12:27] en dat terwijl deze onderwijsvoorzieningen een cruciale rol vervullen binnen het regionale ecosysteem en daarmee de toekomstkracht van die regio.

[0:12:34] Kan de minister toezeggen hierover met de regio in gesprek te gaan?

[0:12:37] Ook van de andere regio's zijn mij vele voorbeelden aangereikt in voorbereiding op dit debat waarbij meer behoefte is aan regionaal maatwerk vanuit het Rijk.

[0:12:45] Denk aan impulsen voor de woningbouw in kleinere gemeenten, de bekostering van een VO-school in Zeeland-Vlaanderen,

[0:12:51] en de wens om financieringstromen op het platteland te combineren, waardoor je verschillende typen vervoer kunt bundelen, zeer belangrijk om dat platteland leefbaar te houden.

[0:13:01] Knelpunten waarover de regio's graag concreet in gesprek gaan met het Rijk.

[0:13:04] Ik ben heel benieuwd als de minister ook voorbeelden kan geven van concrete casuïstiek waarover hij zelf of zijn collega's in gesprek zijn met de regio.

[0:13:14] Onlangs was ik op werkbezoek in Parkstad Limburg.

[0:13:18] We hebben het gehad over grensbelemmeringen en grensoverschrijdende kansen.

[0:13:21] En als ik de brief van het kabinet lees, dan staat er eigenlijk helemaal niks in, behalve dat er een Europese initiatief is om nog eens een nieuw coördinatiepunt in te richten voor het aanpak van de grensbelemmeringen.

[0:13:32] Ik vroeg me af, we hebben in het verleden, hebben we als Kamer wel eens effectrapportage gekregen wat er nou gebeurt in die grensregels waar het kabinet mee bezig is.

[0:13:40] Ik zou de minister willen vragen om daarop te reflecteren wat daar actueel nu loopt, want we weten dat als we die grensbarrières echt af kunnen bouwen, dat dat een enorm impuls geeft aan de kracht van die regio's, maar ook voor het verdienvermogen van Nederland ontzettend belangrijk is.

[0:13:56] Ten slotte, voorzitter, nog twee punten.

[0:13:58] Twee moties die eerder zijn aangenomen in de Kamer.

[0:14:01] Allereerst de motie Camrega-Krul, waarin de regering wordt verzocht om met een concreet voorstel te komen hoe we bij de ontwikkeling van nieuw beleid meer rekening kunnen houden met effecten in de regio, de regiotoets.

[0:14:11] Hoe staat het met de uitvoering daarvan?

[0:14:12] Die motie is in 2023 al aangenomen.

[0:14:16] Ten slotte wil ik heel kort stilstaan bij de cohesiefondsen.

[0:14:19] Cohesiefondsen die echt cruciaal zijn voor investeringen in regio's.

[0:14:23] In de zomer heeft de Europese Commissie een nieuw MFK gepresenteerd voor de periode 2008-2034 en mij bereiken veel zorgen.

[0:14:32] vanuit gemeenten en provincies dat zij in de programmering en uitvoering worden overgeslagen, omdat er nu vooral wordt gesproken over nationale plannen en nationale enveloppen.

[0:14:42] En ik ben wel benieuwd of de minister het belang deelt van die middelen, die Europese cohesie middelen, voor juist onze regio's en op welke wijze het kabinet borgt dat in haar inzet richting Europa, de uitvoering van de motie Pat en Notte, om regio's leidend te laten zijn bij het cohesiebeleid, hoe die daar invulling aan geeft.

[0:15:00] Voorzitter, de VVD wil tempo en zichtbare resultaten, want vitale regio's, dat is de motor van Nederland.

[0:15:06] Tot zover.

[0:15:08] Dank u wel.

[0:15:09] U heeft een interruptie van mevrouw Bikken.

[0:15:12] Voorzitter, dank u wel.

[0:15:14] Ook mijn collega zal vanuit verschillende regio's inbreng hebben ontvangen.

[0:15:18] Of het nou uit zuidwest Friesland is of uit de regio Rivierenland.

[0:15:22] En eigenlijk stuk voor stuk hameren zij op de langdurige investeringsbereidheid vanuit het Rijk.

[0:15:29] In plaats van de, wat wel prachtig is, de tijdelijke projecten.

[0:15:34] Niet te nagelaten dat dat een mooie start was.

[0:15:37] En nu is mijn vraag ook aan de collega van de VVD.

[0:15:40] Op welke wijze ziet hij dat voor zich?

[0:15:42] En is er nog iets wat wij ook kunnen meegeven aan die nieuwe Kamer die hier over een paar maanden van start gaat?

[0:15:48] Want mijn zorg zou zijn dat alles weer gaat wiebelen bij de volgende onderhandelingen voor een nieuw kabinet.

[0:15:54] Meneer Hartsuiker.

[0:15:55] Ja, dank u voorzitter.

[0:15:57] Ja, ik ben inderdaad door heel veel regio's benaderd en heel veel regio's hebben juist ook aangegeven dat er vanuit het Rijk, zeg maar, die langjarige structurele inzet nodig is, ook in financiële zin.

[0:16:06] Ik zeg daarbij altijd wel, dat hoeft helemaal niet altijd om meer geld te gaan.

[0:16:09] Het gaat soms ook om ontschotting van middelen, om creativiteit als het gaat om de invulling van regelingen.

[0:16:15] Maar dat er iets nodig is, is duidelijk, ook structureel langjarig, waar voor mij wel de basis is dat we dat bedoelen, dat we dat bedoneren vanuit de inhoud.

[0:16:25] En daarom zit ik ook zo, was ik ook zo teleurgesteld in die brief die ik zag, want daar zie je eigenlijk dat de toekomstagendas die we eindelijk deze zomer zouden krijgen, dat die weer met een half jaar vertraagd zijn, waardoor we dus eigenlijk onvoldoende basis hebben om ook inzicht te hebben in wat er nou echt nodig is in termen van de financiën.

[0:16:42] Ik doe ook een oproep, er wordt gezegd we volgen het tempo van de regio's, ja dan denk ik nou ik krijg alleen maar het signaal, oké jongens wij willen wel, nou laten we dan kijken waar we dat nog kunnen versnellen zodat als er straks, daar moeten we eerlijk in zijn, er wordt straks weer onderhandeld voor een nieuw kabinet, dat dat kabinet, dat die partijen ook de basis, de informatie hebben om tot ook een goede financiële dotatie te komen en goede andere afspraken om

[0:17:09] wat we hier willen doen met het NPVR om dat ook substantieel, zeg maar, van de benodigde back-up te voorzien.

[0:17:16] Laat ik het zo formuleren.

[0:17:17] Mevrouw Bikker.

[0:17:18] Ja, voorzitter, dat vind ik een belangrijke en waardevolle stap, want mijn zorg is inderdaad dat alles weer gaat wiebelen in dit komende najaar, terwijl wat de regio nodig heeft, is helderheid dat we doorgaan en dat we de sociaal-economische verschillen niet weer groter laten worden, doordat er

[0:17:35] weer bezuinigd en geschraapt wordt.

[0:17:37] Want we weten allemaal, er moet veel geïnvesteerd gaan worden in defensie.

[0:17:40] Is heel hard nodig.

[0:17:41] Er is heel veel nodig, juist ook als het gaat om hoe we ook verder gaan kijken hoe het stikstofslot er van af gaat.

[0:17:46] Nou zo kan ik van alles noemen waar een nieuwe coalitie druk mee zal zijn.

[0:17:49] En voor je het weet is dit de sluitpost.

[0:17:51] Dus ik ben dan heel blij om te horen dat ook mijn collega zegt

[0:17:54] van de VVD.

[0:17:55] Wij gaan hier in investeren en ook in de komende jaren kan de regio op ons rekenen en blijven investeren.

[0:18:01] Want ik denk dat we die uitspraak ook hier nu als Kamer moeten doen en concreet moeten vragen aan de minister.

[0:18:07] Zorg dat er bij die formatie tafel hele duidelijke plannen liggen waar de dan formerende partijen niet omheen kunnen, maar alleen maar ja en naam op kunnen zeggen.

[0:18:17] Waarbij ik één nuance zou willen plaatsen is dat we ook eerlijk moeten zijn dat niet alles gekoppeld is aan specifiek dit programma, maar dat er natuurlijk ook vanuit de reguliere beleidsprogramma's die je hebt rond defensie, rond mobiliteit natuurlijk heel veel geïnvesteerd wordt in de verschillende regio's.

[0:18:33] Ik kan heel veel projecten noemen die volgen gemiddeld meer debat.

[0:18:39] Je komt bij heel veel dingen, Defensie is natuurlijk overal bezig om in Nederland te investeren, juist ook vanuit het Nationaal Programma Ruimte voor Defensie.

[0:18:46] Dus er gebeurt heel veel, maar ook vanuit deze lijn om juist die verschillen, zeker in de elf regio's waarvan je echt ziet dat er structurele achterstanden zijn, daar moet ook gewoon een goede basis onder gelegd worden.

[0:19:00] En daarom doe ik, ik heb dat al twee keer gedaan, maar ik wil het nog voor de derde keer doen, echt een oproep.

[0:19:04] om daar toch meer tempo mee te maken zodat we een goed beeld hebben wat er nog nodig is voor die regio's.

[0:19:12] Mevrouw Wingelaar.

[0:19:13] Dank u wel, voorzitter.

[0:19:14] Ja, we spreken vandaag over de positie van de regio's en programma's als Wind in de Zeilen en het nationaal programma Vitale Regio's.

[0:19:22] En ik wil meteen maar scherp zijn, want als we niet oppassen stapelen we rapportages en procesbrieven, terwijl inwoners en ondernemers in de regio's nog altijd wachten op echte verbeteringen in hun dagelijks leven.

[0:19:32] in hun dagelijks leven.

[0:19:34] Neem Zeeland.

[0:19:35] Daar bewijst Windende Zeilen dat een gebiedsgerichte aanpak werkt.

[0:19:39] Er wordt geïnvesteerd in bereikbaarheid, onderwijs en economie.

[0:19:42] Maar tegelijk zien we de kwetsbaarheid.

[0:19:44] Projecten lopen forse vertraging op, kosten lopen op en er zijn telkens aanvullende middelen nodig, bijvoorbeeld voor de kenniswerf en onderwijshuisvesting.

[0:19:53] En de innercityverbindingen blijven ondanks jaren praten ook achter.

[0:19:57] Wat leren we nu echt van Zeeland?

[0:19:59] Komt er in het NPVR een harde verplichting om planningen en budgetten te halen?

[0:20:04] Of blijven we steken in mooie intenties?

[0:20:07] Dan de financiën.

[0:20:09] Regio's krijgen in het NPVR 350.000 euro per jaar voor plannen.

[0:20:14] Prima voor proceskosten.

[0:20:16] Maar inwoners hebben niks aan een plan in een bureaula.

[0:20:19] Regio's als Groningen-Assen waarschuwen terecht, zonder structureel geld blijft het NPVR betekenisloos.

[0:20:26] Ook de Achterhoek wijst erop dat structurele ongelijkheid en krimp niet met incidentele spuks wordt opgelost.

[0:20:33] Daaraan mijn vraag aan de minister.

[0:20:35] Kan de minister garanderen dat de uitvoeringsagenda's financieel zijn onderbouwd en structureel zijn gedekt, zodat regio's echt aan de slag kunnen gaan?

[0:20:45] Uit de Kempen horen we een indringend verhaal.

[0:20:47] Economische investeren komen wel, maar voorzieningen voor zorg, onderwijs en cultuur blijven achter.

[0:20:52] Kleine gemeenten zien de kosten in jeugdzorg en WMO's stijgen.

[0:20:56] terwijl hun middelen tekort schieten.

[0:20:58] De K80 vraagt zich af hoe kunnen kleine gemeenten volwaardig meedoen aan regionale samenwerking zolang hun financiële positie onzeker is.

[0:21:08] Voorzitter, investeren in stenen zonder te investeren in mens en voorzieningen is een recept voor mislukking.

[0:21:14] Graag een reflectie van de minister hierop.

[0:21:16] Voorzitter, we hebben nu regiodeals Novax, het NPLV, het NPVR en losse programma's zoals Wind in de Zeilen.

[0:21:23] Het risico is groot dat regio's verdwalen in de loketten van Den Haag.

[0:21:28] Rivierenland zegt, geef ons één rijksregisseur en een gebiedscontract van 20 jaar.

[0:21:34] En de LVKK voegt toe, betrek ook bewoners en vrijwilligers, want zij houden de leefbaarheid echt overeind.

[0:21:41] Voorzitter, wanneer krijgen regio's eindelijk één integrale governance structuur waarin niet alleen overheden, maar ook bewoners en maatschappelijke organisaties een plek hebben?

[0:21:52] Te vaak versterkt het Rijk wat als sterk is.

[0:21:54] Zuidwest Friesland stelt terecht, het is tijd voor een koerswijziging.

[0:21:58] Investeer juist daar waar de brede welvaart kwetsbaar is.

[0:22:02] Niet alleen in de Randstad, maar ook in Parkstad, in Noordoost Friesland, Rivierenland, Zeeuws Vlaanderen en in Doetinchem.

[0:22:10] En zorg dat wetgeving regiowijs werkt, want regels die voor de Randstad misschien logisch zijn, pakken in krimp- of grensregio's desastreus uit.

[0:22:20] Vanuit Noord-Nederland horen we over de Lelyenlijn en de Nederstakse Lijn.

[0:22:24] In Friesland zijn er zorgen over brug- en viaducten die sluiten.

[0:22:28] In de Kempen zien we inwoners uitweken naar België voor zorg en onderwijs, omdat het aanbod hier tekort schiet.

[0:22:34] Mijn vraag, hoe borigt de minister dat bereikbaarheid en voorzieningen in krimp- en grensregio's niet nog verder onder druk komen?

[0:22:43] En welke inzet plicht het kabinet om bijvoorbeeld de Einstein-telescoop samen met België en Duitsland

[0:22:48] ook daadwerkelijk te realiseren rondom de regio Zuid-Limburg.

[0:22:52] Een heel belangrijk project.

[0:22:54] En voorzitter, wanneer wordt er nu echt werk gemaakt van de spreiding van de Rijkswerkgelegenheid?

[0:23:00] Voorzitter, de regio's zijn de motor van Nederland.

[0:23:02] Daar wonen de mensen, daar werken de bedrijven.

[0:23:06] Maar zolang we hier in Den Haag geen zekerheid bieden in geld, in tempo, in uitvoeringskracht, dan blijven mooie woorden over vitale regio's betekenisloos.

[0:23:15] Dank u wel, voorzitter.

[0:23:16] U heeft een interruptie voor mevrouw Weyenas.

[0:23:18] Ja, dankjewel meneer de voorzitter.

[0:23:20] Mevrouw Wingelaar en ik zijn ruim een jaar geleden samen beëdigd.

[0:23:25] Komen ook allebei uit het Limburgse.

[0:23:29] Mooi betogen van haar.

[0:23:31] Ik was er alleen nog benieuwd naar, want we hebben nu inmiddels natuurlijk, omdat het kabinet een paar keer gevallen is, een nieuwe minister.

[0:23:38] Een paar keer gevallen.

[0:23:43] Maar veel werkzaamheden daarvoor vallen eigenlijk onder de oude minister.

[0:23:48] En ik vond het zelf heel jammer dat er heel weinig vaart in heeft gezeten.

[0:23:53] En ik was heel benieuwd hoe mevrouw Wingelaar dan kijkt.

[0:23:57] Oh, sorry.

[0:23:57] Mevrouw Wingelaar.

[0:23:58] Nou, dat is heel mooi.

[0:23:59] In ieder geval was het wel die minister die zich in heeft gezet om die 3 miljard voor de gemeentes te realiseren.

[0:24:05] Dus dank u wel dat ik dat nog even kon rechtzetten.

[0:24:08] En inderdaad, het is stroperig verlopen, niet snel genoeg.

[0:24:12] Ze heeft zich wel heel hard gemaakt ook voor de NPVR, maar nu wordt het echt tijd voor daden en daar staan wij zeker achter.

[0:24:19] Dank je wel.

[0:24:22] Dank u wel.

[0:24:23] Ik ga naar mevrouw Chacon.

[0:24:25] Dank, voorzitter.

[0:24:26] Er wordt al jaren gezegd dat iedere regio telt.

[0:24:30] De Gronings PvdA is het daar ook mee eens.

[0:24:32] Maar de vraag is, maken we die woorden ook waar?

[0:24:35] Aan mooie woorden hebben de mensen in de regio's namelijk gewoon ontzettend weinig.

[0:24:39] Zij wachten op daden.

[0:24:41] Voor mij is de regio Groningen mijn thuis en niet zomaar een plek ver weg van de Haagse politiek, maar de plek waar mensen wonen, werken en prettig willen samenleven.

[0:24:51] En twee voorbeelden die mij ook echt raken en ook laten zien wat dat betekent.

[0:24:56] Een jongen van 18 jaar, die zijn hele leven in een huis met aardbevingsschade woont, die zei ik wil niets voor mezelf.

[0:25:03] Ik wil gewoon mijn ouders een keer zien zonder stress en onzekerheid.

[0:25:08] Een jonge vrouw die ik sprak in de trein naar Den Haag vertelde dat ze dolgraag in Groningen had willen blijven wonen, maar dat ze er geen passende baan kon vinden.

[0:25:16] Haar talent ging verloren voor de regio.

[0:25:19] En ik denk dat is onnodig en ook wel pijnlijk.

[0:25:22] En voorzitter, het rond de tafel gesprek ging inderdaad niet door.

[0:25:25] Ik ga niet vingerwijzen.

[0:25:27] Maar ik vind het ook een gemiste kans voor de Kamer en ook zeker ook voor de regio.

[0:25:30] En tegelijk wil ik ook mijn dank uitspreken voor de vele input die wij vanuit de regio hebben ontvangen de afgelopen tijd.

[0:25:37] En dat laat ook de betrokkenheid zien, maar het is ook een signaal dat veel regio's zich onvoldoende gehoord voelen.

[0:25:44] En ik vraag me af, herkent de minister dit?

[0:25:46] En is hij het met me eens dat regio's wachten op concrete daden en niet op nieuwe beloftes?

[0:25:52] Veel regio's zijn ook jarenlang op achterstand gezet.

[0:25:55] Het beleid versterkte vaak wat al sterk was, terwijl gebieden die steun nodig hadden, achterbleven.

[0:26:01] Dat is oneerlijk en ook schadelijk voor de leefbaarheid en het toekomstperspectief in regio's als Noord- en Oost-Groningen, Zuid-Limburg, Friesland, Twente, Zeeuws-Vlaanderen en vele andere.

[0:26:11] Juist daar is een impuls nodig.

[0:26:14] Het NPVR kan daarbij helpen, dat geloof ik echt.

[0:26:17] Maar zonder structurele investeringen blijven regio's echt met lege handen achter.

[0:26:22] Voorzitter, in februari waarschuwden we hier al over en ook collega Bikker deed dat.

[0:26:27] En toch is er nog steeds geen structurele geld gereserveerd, geen bandbreedte bekend.

[0:26:31] Gemeenten zijn intussen al aan de slag, ondanks capaciteitsgebrek, en lopen nu vast op het ontbreken van duidelijke keuzes.

[0:26:38] Weet de minister eigenlijk wel wat de regio's hiermee aandoet?

[0:26:42] En waarom is er geen budget gereserveerd voor de uitvoering?

[0:26:46] Graag een reactie van de minister.

[0:26:47] En ik vroeg me ook bij de vraag van mijn collega vanuit NEC, kunt u daar een garantie op geven?

[0:26:53] Daarnaast wil ik ook weten, hoe staat het met de uitvoering van onze motie om jongeren actief te betrekken bij het nationale programma?

[0:26:59] Hun stem is cruciaal in ook om ze te behouden in de regio.

[0:27:03] En dan, voorzitter, de werkgelegenheid.

[0:27:05] Al jaren wordt gesproken over spreiding van rijksbanen.

[0:27:09] Maar wat zien we?

[0:27:10] 80 procent van de groei van rijksbanen vond plaats in de Randstad.

[0:27:15] Het waar regio's fors achter blijven.

[0:27:17] Hoe kan dat?

[0:27:18] Hoeveel banen zijn er sinds het aantreden van dit kabinet concreet in de regio's bijgekomen, is de vraag.

[0:27:23] En waarom blijven we sterker maken wat al sterk is?

[0:27:28] Volgens mij heeft de minister

[0:27:32] Van Vrouw, die heeft dat zelf geschreven.

[0:27:34] Dat we sterker maken wat sterker is in een nota.

[0:27:37] Ik denk niet dat dat de bedoeling is.

[0:27:38] Denk ik ook niet van deze minister.

[0:27:39] Graag reactie.

[0:27:40] Waarom blijven we zeker nu vergrijzingen in de regio's sneller gaan dan in de Randstad?

[0:27:44] Is dit onhoudbaar?

[0:27:45] Jongeren willen naar hun opleiding in hun eigen regio aan de slag.

[0:27:50] Ook bij de Rijksoverheid.

[0:27:52] En tot slot, voorzitter, de bereikbaarheid.

[0:27:54] Dit kabinet beloofde, ook in het hoofdlijnenakkoord, meer te investeren in regionale OV en in de Lelylijn.

[0:28:01] De praktijk is anders.

[0:28:02] Forse bezuiniging op het OV en het geld voor de Lelylijn lijkt alweer te zijn verdampt.

[0:28:07] En ook kleinere projecten blijven liggen.

[0:28:09] In Groningen wachten bijvoorbeeld 20.000 gebruikers per dag, waaronder 16.000 fietsers, rolstoelers, scootmobielen, mensen met rollators en voetgangers, al sinds 2021 op een oplossing voor de Gerrit Krolbrug.

[0:28:22] Die brug werd destijds aangevaren en is sindsdien afgesloten.

[0:28:26] Bewoners en de gemeente hebben de busbaanbrug als alternatief aangedragen.

[0:28:30] Maar dat wordt door het kabinet als te duur afgedaan.

[0:28:34] En ondertussen moeten mensen jarenlang kilometers om fietsen.

[0:28:37] Als je kan fietsen, en als je bijvoorbeeld in een rolstoel zit, dan is het nog lastiger.

[0:28:42] Veel lastiger.

[0:28:43] Vele zeggen terecht, dit zou in de Randstad nooit zijn gebeurd.

[0:28:47] Dan was er allang een oplossing geweest.

[0:28:52] En ik wil daar ook een reflectie op van de minister.

[0:28:54] En daarom vraag ik ook de minister toe te zeggen dat hij samen met zijn collega van INW opnieuw naar deze situatie gaat kijken, in gesprek gaat met bewoners en ook met het bestuur van Groningen om eens en voor altijd te kijken hoe we dit kunnen oplossen.

[0:29:08] Dit is niet zo heel moeilijk.

[0:29:09] Dit moet gewoon opgelost worden.

[0:29:10] Sinds 2021 geen oplossing.

[0:29:13] Dat kunnen we toch met elkaar hier toch wel fixen.

[0:29:16] Dank voorzitter.

[0:29:18] Dank u wel, mevrouw Pikker.

[0:29:20] Ik was u bijna vergeten.

[0:29:21] Ik had u notabene genoteerd.

[0:29:23] Schandalen.

[0:29:24] Mijn echt nederige excuses.

[0:29:25] Mevrouw Meijernas.

[0:29:27] Hoe kun u mij nou vergeten, meneer De Bosse?

[0:29:29] Nee, dat is een grapje.

[0:29:31] Ik heb nog een vraag voor mevrouw Secor.

[0:29:34] Over de rijkswerkgelegenheid in de regio.

[0:29:36] Want ik ben het helemaal met haar eens dat...

[0:29:40] Het goed is, zeg maar, dat er ook gekeken wordt naar de spreiding van de rijkswerkgelegenheid.

[0:29:45] Daar heb ik ook al eerder aandacht voor gevraagd.

[0:29:49] Maar daarnaast is het natuurlijk ook belangrijk, naast die rijkswerkgelegenheid, dat we ook zorgen voor goede werkgelegenheid vanuit reguliere bedrijven, dus niet alleen vanuit de overheid.

[0:30:00] Ik woon zelf in zo'n plattelandsgemeente en ik weet dat ook de agrarische sector en de banen die daaruit komen, dat die ook heel belangrijk zijn voor de regio.

[0:30:09] Dus ik was heel benieuwd hoe mevrouw Chacor daarmee kijkt.

[0:30:12] Ja, dank voorzitter.

[0:30:13] Het lijkt me logisch.

[0:30:14] Ik denk dat mevrouw Wijnas ook deze dingen heeft gezien met de Rijkswerkgelegenheid.

[0:30:19] Dan zie je gewoon ongelijkheid.

[0:30:20] Dan zie je dus Zuid-Holland bijna 110.000 banen, Utrecht 63, Noord-Holland 53.

[0:30:27] Kijken we naar Zeeland, zit je op 3300, Friesland 8000.

[0:30:32] Weet je, het is echt uit verhouding.

[0:30:34] En mensen willen gewoon in hun eigen regio

[0:30:37] Ik vind dat je als overheid het goede voorbeeld moet kunnen geven.

[0:30:44] Je bent ook bij machten.

[0:30:46] Om te zorgen dat de bedrijven die zich inzetten voor die publieke voorzieningen, dat je daar ook die werkgelegenheid regelt in de regio.

[0:30:54] En natuurlijk geldt het ook voor andere bedrijven en organisaties.

[0:30:58] Maar het is een treintje, het is en-en.

[0:31:00] Maar zorg wel dat je als overheid het goede voorbeeld hebt.

[0:31:03] En als je zegt we willen sterker maken wat sterker is, doe dat dan ook.

[0:31:07] Zorg ervoor dat die rijkswerkgelegenheid ook goed en eerlijk verspreid wordt.

[0:31:13] en niet alleen maar geconcentreerd weer in de Randstad.

[0:31:17] En dat is ontzettend pijnlijk.

[0:31:19] En wat ook helpt is dat je natuurlijk ook volksvertegenwoordigers hebt die zich ook inzetten, zoals u inderdaad.

[0:31:24] U weet ook hoe het is in uw regio en dat geldt voor iedereen.

[0:31:28] En dat we het geluid moeten blijven...

[0:31:30] want anders wordt er steeds weer bedacht wat goed is voor de regio.

[0:31:34] Dat zie je ook met allerlei voorzieningen.

[0:31:35] Net sprak ik ook met de burgemeester van Friesland en die zei ook van op het moment dat wij gaan wonen of dat wij willen gaan bouwen voor woningen, dan wordt er niet rekening gehouden met hoe daar gebouwd wordt.

[0:31:48] Dan wordt er uitgegaan van kwantiteit van grote eenheden dat je echt in duizenden kan bouwen, terwijl daar maatwerk wordt geleverd.

[0:31:57] Alleen de hele co-creatie en de subsidieregeling is gebaseerd op massa, want dat is kassa.

[0:32:03] Dus wat ik wil is gewoon die maatwerk en juist zorgen dat we die ongelijkheid weghalen.

[0:32:07] En ik ben ontzettend blij dat Wijhenas en de BBB dat ook graag wil.

[0:32:12] De afgelopen periode had u de kans.

[0:32:14] U zat aan het roer.

[0:32:16] U heeft het niet gedaan.

[0:32:17] En ik hoop nu dat de mensen ook gewoon, nou ja, een andere keuze maken en zorgen dat we dit met elkaar kunnen gaan veranderen.

[0:32:25] Dit vraagt om interruptie van mevrouw Wijhenas.

[0:32:27] Ja, dank u wel, meneer de voorzitter.

[0:32:29] Want ja, laatst zag ik me een beetje de broek vanaf, al heb ik het hier niet aan vandaag.

[0:32:33] Volgens mij is dat kaarsje wat mevrouw Secor heeft iets wat in de laatste jaren is veroorzaakt.

[0:32:41] Er zijn rijksdiensten weggegaan uit Limburg en dat was in een tijd dat de BVB volgens mij nog niet eens was opgericht om dit nu allemaal in de schoenen van de BVB te gaan schuiven.

[0:32:50] Dat vind ik wel een beetje tekort door de bocht.

[0:32:52] Sterker nog,

[0:32:54] De BBB heeft de regio's opnieuw op de kaart gezet.

[0:32:56] Ik heb dit commissiedebat vandaag aangevraagd, omdat ik vond dat er te weinig vaart werd gemaakt en omdat ik vind dat er vandaag over zou moeten gaan.

[0:33:06] Het is goed dat ik mevrouw Chacor van GroenLinks, PvdA, aan mijn zijde vind dat die rijkswerkgelegenheid, dat we dat beter moeten spreiden.

[0:33:13] Dus ik ben blij om dat te horen.

[0:33:16] Maar ik heb er nog niet echt antwoord te horen geven op het andere deel van mijn vraag en dat is het ondersteunen van de reguliere bedrijvigheid.

[0:33:23] Want ik denk dat dat ook heel belangrijk is, dat die wel maximaal ondersteund wordt.

[0:33:29] En zeker ook als ik kijk naar de agrarische bedrijvigheid.

[0:33:32] Dus daar was ik wel nog benieuwd naar, meneer de voorzitter.

[0:33:35] Mevrouw Chacor.

[0:33:35] Ik denk dat elke verandering die we hiermee doen, en we hebben volgens mij allemaal de inzet en ook de intentie om Nederland vooruit te helpen.

[0:33:43] En dat doe je met elkaar, dat doe je samen.

[0:33:45] En dat is niet alleen maar denk ik door de BBB, maar alle partijen met elkaar vanuit de coalitie en oppositie.

[0:33:52] En elke regio telt is natuurlijk veel ouder, die is ergens anders ook gestart.

[0:33:58] Maar ik denk dat het goed is om ook de credits ook te delen.

[0:34:03] En dat siert denk ik ook een mens, dat je op het moment zegt van verandering doe je niet alleen, maar doe je met elkaar.

[0:34:09] En volgens mij heb ik de vraag net wel beantwoord, dat juist de mkb'ers en economische bedrijvigheid in de regio is ontzettend belangrijk.

[0:34:19] En er liggen natuurlijk ook heel veel kansen, als je bijvoorbeeld kijkt in sectoren waar je kan vergroenen bijvoorbeeld.

[0:34:25] Er liggen ook andere kansen en die zal je ook in de regio kunnen doen.

[0:34:29] Bijvoorbeeld Groningen Waterstof, die zitten daar op vooruit.

[0:34:32] En ik heb net gezegd, het is voor mij een treintje, het is en-en.

[0:34:36] Maar ik vind wel dat we daar echt wel naar moeten gaan kijken en ook moeten zorgen voor een gelijke speeltijd voor iedereen en zorgen dat elke regio telt en dat we dat in daden doen en niet alleen maar in woorden.

[0:34:50] Ik wijs u er voor alle volledigheid op.

[0:34:52] Oh, oké.

[0:34:54] Mevrouw Wijnoos.

[0:34:58] Ja, nog één laatste vervolgvraag hierop.

[0:35:01] Is mevrouw Chacor het dan eens met de BWB dat de agrarische sector heel belangrijk is voor de leefbaarheid van het platteland, ook in verband met bijvoorbeeld het onderhoud van het landschap, et cetera?

[0:35:13] Daar was ik dan nog wel benieuwd naar.

[0:35:15] Voorzitter, ik wil mevrouw Weijenaars erop wijzen dat dit niet het landbouwdebat is.

[0:35:22] En u kent heel goed onze standpoort en mijn collega Bromet is daar ook heel goed mee bezig.

[0:35:26] We hebben daar inderdaad een andere visie op, een ander kijken op.

[0:35:30] En ik denk dat dat ook wat Nederland heel mooi maakt.

[0:35:31] Dat is die diversiteit en die kleurrijkheid in meningen en in wensen en dromen voor Nederland.

[0:35:39] Dank.

[0:35:40] Mevrouw Bikker.

[0:35:42] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:35:43] En wat is er mooier dan de regio?

[0:35:45] Dat weten we allemaal.

[0:35:47] Helemaal niks.

[0:35:48] Het is juist het allerprachtigste wat er is en je zou hier maar opgesloten zitten in de apenrots, zoals wij hier met elkaar.

[0:35:54] Dus iedereen die buiten deze zaal meekijkt, koester uw mooie omgeving en laten we er hier in Den Haag werk van maken dat we meer genieten van die regio.

[0:36:03] En ja, voorzitter, laat ik beginnen.

[0:36:05] Dit debat heet regio's en grensoverschrijdende samenwerking.

[0:36:08] Ik spreek hier mede namens het CDA.

[0:36:10] Goed, voorzitter.

[0:36:12] Dan tot de inhoud, want bij het aantreden van dit kabinet werden er grote beloftes gedaan.

[0:36:20] De regio zou echt weer aan tafel zitten en met BBB in het kabinet zou alles anders worden.

[0:36:26] Juist in de regio zou er worden geïnvesteerd zodat het door BBB geprezen en door mij ook geprezen trouwens Noorderschap versterkt zou worden in plaats van verschraald.

[0:36:36] En in het hoofdlijnenakkoord stond het zo mooi opgeschreven.

[0:36:39] Ik heb het allemaal onderstreep destijds.

[0:36:41] De aanleg van de Lelylijn wordt voortgezet.

[0:36:44] De bereikbaarheid van het landelijk gebied wordt verbeterd door het busvervoer tussen dorpskernen op het platteland te versterken.

[0:36:52] Nationaal beleid wordt getoetst aan de regionale praktijk.

[0:36:57] Wel voorzitter, we zijn twee jaar en veel illusies verder.

[0:37:01] Want wat zijn de regio's nu opgeschoten?

[0:37:04] In mijn ogen is er echt veel en veel te weinig bereikt om de spiraal van verschraling te doorbreken en te doen wat nodig is.

[0:37:11] Beter openbaar vervoer, meer geld voor gemeenten, kleine dorpsscholen, buurthuizen en kleinschalige woningbouw, dat buurtje erbij.

[0:37:20] En waarom niet?

[0:37:21] Omdat het in dit hoofdlijnenakkoord alleen bij mooie woorden bleef zonder ook maar een euro extra voor die regio uit te trekken.

[0:37:28] Elke regio telt op papier, maar in de praktijk betekent het helaas geen zier.

[0:37:35] En ja voorzitter, na het rapport elke regio telt, kregen regio's de kans om een plan te maken.

[0:37:40] Heel mooi.

[0:37:41] Met medefinanciering vanuit het Rijk via de regiodeals.

[0:37:45] Regio's zaten zelf aan de knoppen en konden gebiedsgericht concrete doelen en investeringen aan elkaar koppelen.

[0:37:50] Maar wat deed het kabinet ermee?

[0:37:53] in de prullenbak.

[0:37:53] Er werd geen geld meer voor uitgetrokken.

[0:37:55] Het nieuwe kabinet kwam met het nationaal programma Vitale Regio's.

[0:37:59] Maar sorry hoor, het is een slap aftreksel en zorgde bovendien voor dat de regio's elkaars concurrent zijn geworden.

[0:38:05] Er zijn bovendien alleen grensregio's opgenomen in het programma zonder financiering.

[0:38:10] Wat nou elke regio telt?

[0:38:13] Nieuw voorbeeld van de Haagse verkokering waar veel regio's weinig mee kunnen is de nota ruimte.

[0:38:18] Op zichzelf een prachtig document, maar de problemen van veel regio's gaan echt verder dan de ruimtelijke uitdagingen.

[0:38:25] Hoe houd je kleine dorpen en buurtschappen leefbaar in gebieden waar de basisvoorzieningen zoals de dorpsschool en de bibliotheek op de tocht staan?

[0:38:33] Of het openbaar vervoer slecht is?

[0:38:35] Dat zijn thema's die niet alleen vanuit het ruimtelijk beleid op te lossen zijn, maar die vragen om een breder blik en langjarige investeringen.

[0:38:42] Maar voor je het weet is het weer verkokerd in één ministerie behandeld en hebben juist de dorpen die het het hardste nodig hebben het meest het nakijken.

[0:38:51] Want er zijn harde euro's nodig voor deze regio's, voor die zwembaden, voor die bibliotheken, voor die lokale buslijnen.

[0:38:58] En keer op keer heb ik me ingezet, ook in de afgelopen twee jaar, om bijvoorbeeld te voorkomen dat het OV verschraalt.

[0:39:04] Maar keer op keer had ik nog niet de deur dicht gedaan of er werd alweer gerammeld met het potje bij het ministerie van INW zonder dat het ministerie van BZK erbij betrokken was.

[0:39:13] En dat zet leefbaarheid juist in de regio's onder druk.

[0:39:16] En daarom moet het anders.

[0:39:17] Het kan niet alleen één minister zijn die zegt ik sta voor de regio en de andere ministers die zeggen ik ga voor mezelf.

[0:39:24] Het vraagt dus een politiek lef.

[0:39:25] En niet alleen om de woorden in een hoofdlijnakkoord en wat een volgende formatie ook teweeg zal brengen, maar ook om duidelijke keuzes en daadwerkelijke investeringen.

[0:39:35] Voorzitter, ik rond af met een drietal concrete voorbeelden.

[0:39:38] De Zeelandbrug moet vervangen worden, maar als de provincie bij Den Haag aanklopt, geen gehoor.

[0:39:43] Wij gaan er niet over, zoek het maar uit.

[0:39:45] Terwijl de verbinding cruciaal is voor de Zeeuwse economie, noodzakelijk wanneer er meer woningen en een kerncentrale gebouwd gaat worden.

[0:39:53] Dan kan oorverdovende stilte van het kabinet toch geen antwoord zijn.

[0:39:57] In Groningen moet de drukste fietsverbinding van Noord-Nederland vervangen worden.

[0:40:01] Mijn collega had het er al over, dus er is genoeg over gezegd, het is bekend.

[0:40:05] Maar we willen toch niet omgaan zo met onze burgers in het noorden.

[0:40:08] En dan de herijking van het studenten-ov-product.

[0:40:11] Dat gaat ervoor zorgen dat juist in de regio de bussen verdwijnen.

[0:40:15] En er is nog steeds geen oplossing.

[0:40:17] Dan moet toch bij het ministerie van Binnenlandse Zaken alle bellen gaan rinkelen dat het beleid van het ministerie van OCW gevolgen heeft voor de regio.

[0:40:26] Dus voorzitter, minister van Binnenlandse Zaken, u bent van het moederdepartement.

[0:40:31] Het eerste grote departement wat Nederland zo'n beetje gekend heeft.

[0:40:34] Gedraag u ernaar en spreek ze aan de collega's, want als elke regio telt, telt het bij elk ministerie.

[0:40:40] Voorzitter, ik rondaf.

[0:40:41] We zijn twee jaar verder, we zijn weinig opgeschoten, maar ik heb wel een Kamer gezien die wil.

[0:40:46] Laat de Kamer haar woorden omzetten in daden, ook in de nieuwe termijn.

[0:40:49] Dank u wel.

[0:40:52] Dank u wel.

[0:40:53] U heeft geen interrupties.

[0:40:54] Daarmee komen we aan het einde van de eerste termijn van de kant van de commissie.

[0:40:59] En zoals altijd kijk ik in de richting van de minister.

[0:41:02] Minister, hoelang heeft u nodig, denkt u, voor de beantwoording van de vragen?

[0:41:07] Er zitten even wat dingetjes in, u zei het al, hebben we hier te maken met een nieuwe minister.

[0:41:12] Ik ging vanochtend nog fluitend naar m'n werk, maar ik heb wel een paar dingen gehoord dat ik nu wat minder vrolijk word.

[0:41:18] Maar ik doe m'n best.

[0:41:21] Tegen 20, 30 minuten moeten we eruit zijn en dan gaan we in volle vaart en met frisse moed overigens weer hierheen.

[0:41:27] Kijk, dat is een goede insteek.

[0:41:28] Zullen we het op 30 minuten houden?

[0:41:29] Ja, laten we dat doen.

[0:41:32] Ik schors deze vergadering.

[0:41:36] Ik zie niet helemaal goed hoe die klok erbij stelt, want ik heb weerschijn.

[0:41:40] Zullen we het tot tien voor half doen?

[0:41:44] Ik schors deze vergadering.

[1:13:24] Ik heropen deze vergadering en ik ga voor de beantwoording eerst het mijn naar de minister.

[1:13:29] Minister.

[1:13:30] Voorzitter, dank u wel.

[1:13:32] Zoals te doen gebruikelijk heb ik een inleidende spreektekst.

[1:13:35] We zijn nog niet helemaal compleet, maar het gaat toch alvast beginnen.

[1:13:38] Daarna zal ik in een aantal blokken de gestelde vragen, reflecties en suggesties beantwoorden.

[1:13:45] Voorzitter, vandaag debatteren we over regio's en grensoverschrijdende samenwerking, waarover ik u op 9 september ons leden met een briefnader heb geïnformeerd.

[1:13:53] Welkom aan alle aanwezigen ook.

[1:13:56] Velen van u zaten hier in februari ook.

[1:13:58] Kamerleden met een hart voor de regio en afgevaardigden uit de regio's op de tribune.

[1:14:01] Dat debat was toen nog onder mijn Amsvoorganger.

[1:14:04] De kwaliteit van leven, wonen en werken moet vanzelfsprekend in alle regio's en voor alle inwoners op orde zijn en blijven.

[1:14:11] De kern van de analyse van het rapport van de drie adviesraden destijds was dat het Rijk meer aandacht moest hebben voor de regionale verschillen en specifiek de regio's aan de randen van het land.

[1:14:20] Daarom lanceerde mijn AMS-voorganger het nationaal programma Vitale Regio's dat zich op elf regio's aan de randen van het land richt waarvan de stapeling vaak intergenerationele opgave in combinatie met specifieke contextfactoren en kenmerken meer iets en anders nodig is om te komen tot duurzame regionale ontwikkeling.

[1:14:37] Daarom sta ik ook voor het langjarige karakter die we tussen rijk en regio hebben afgesproken.

[1:14:49] Met het nationaal programma Vitale Regio's waar het vandaag over gaat, zet ik me in voor vitale, leefbare en aantrekkelijke regio's nu, straks en in de toekomst.

[1:14:56] We werken aan een rechtvaardig en passend beleid en investeringen.

[1:14:59] We investeren in structurele samenwerking en kijken kritisch naar de manieren waarop we de kracht van de regio's kunnen stimuleren.

[1:15:05] Binnen het NPVR is er nadrukkelijk aandacht voor de grensligging.

[1:15:08] Leven, wonen, werken over de landsgrens heen is voor een groot deel van de inwoners in de elf regio's een vanzelfsprekendheid.

[1:15:15] Samenwerken over de grenzen heen kan iets moois opleveren, maar vraagt soms ook meer aandacht.

[1:15:20] Om een krachtige grensregio te hebben en te houden voor onze inwoners blijf ik me inzetten voor een goede grensoverschrijdende samenwerking.

[1:15:27] Bij het NPVR

[1:15:28] en PVR zijn inmiddels ook elf Rijksvertegenwoordigers van elf verschillende ministeries betrokken, elk voor een andere regio.

[1:15:35] Ze hebben een signaalfunctie richting hun eigen ministerie en spelen een belangrijke rol bij het leggen van verbindingen en opgaven van anderen.

[1:15:41] De Rijksvertegenwoordigers zijn regelmatig in de regio's te vinden namens het Rijk.

[1:15:45] Ze horen wat er speelt en denken mee over passende oplossingen.

[1:15:48] Met de signalen die ze daar krijgen, kunnen zij binnen hun departementen onderling werk maken van beleids- en investeringslogica.

[1:15:56] Waar mijn Amstvoorgangers in deze periode stap hebben gezet is mijn ambitie om daar de komende periode mee door te gaan.

[1:16:02] Zoals in de brief geschreven lopen we goed op schema en zullen de eerste regio's dit jaar nog een plan van de regio opleveren.

[1:16:08] Net als u vind ik het van groot belang dat in de elf regio's het niet blijft bij woorden, maar dat we aan de slag kunnen gaan en met daden ook het verschil kunnen maken.

[1:16:16] Ik vind het van belang om daarbij oog te houden voor de regionale context en deze leidend te laten zijn in dit proces.

[1:16:22] De realiteit is dat een aantal regio's een sneller tempo niet wenselijk en niet haalbaar is.

[1:16:27] We houden rekening met een regionale context en ook met verschillende tijdspaden.

[1:16:31] De plannen verwacht ik vanaf het einde van het jaar.

[1:16:34] In 2026 worden de plannen doorvertaald naar een uitvoeringsagenda die naar verwachting eind 2026 van start kunnen gaan.

[1:16:41] Zo zorgen we ervoor dat er niet blijft bij plannen voor de regio, maar ook dat we echt met elkaar aan de slag kunnen gaan.

[1:16:47] Het commitment van de ministeries aan de plannen van de regio's en de daaruit volgende uitvoeringsagenda's is en blijft hierbij echter onmisbaar.

[1:16:55] Er zijn urgente thema's die in gesprekken tussen rijk en regio duidelijk naar voren komen en die zullen landen in de plannen.

[1:17:01] Maar ook voor die tijd is al het gesprek over wat nodig is voor vitale regio's gaande.

[1:17:07] Daarom stuur ik rondom de jaarwisseling een voortgangsbrief naar de Kamer met hierin de stand van zaken per regio en de rode draden wat betreft de grootste opgaves en kansen die in de elf regio's spelen en waar extra aandacht voor nodig is.

[1:17:19] In die brief sta ik ook stil bij de toezegging aan het lid Bikker en geef ik een eerste inschatting van de financiële bandbreedte om de opgaves van de elf regio's effectief en duurzaam aan te pakken.

[1:17:31] U heeft een interruptie, mevrouw Bikker.

[1:17:33] Ja, voorzitter, de minister heeft al wel gemerkt dat deze Kamer zegt hoe eerder hoe beter, kan niet wachten.

[1:17:40] Mijn vraag aan hem is, kan hij nog iets versnellen, juist ook omdat we weten de begrotingsbehandelingen zullen dit jaar laat zijn voor de Kamer.

[1:17:47] En het zou zo prettig zijn om dit inzicht al te hebben bij de begrotingsbehandeling, in plaats van dat als de minister het echt aan het eind van het jaar stuurt, dat we pas in 2026 hier aan toe gaan komen.

[1:17:59] Ja, ik herken natuurlijk de roep om laten we gewoon van start gaan.

[1:18:04] Het nadeel is een beetje dat ik natuurlijk eigenlijk een beetje aan de strekking van NPVR voorbij zou gaan als ik zou zeggen ik ga van start en ik heb het plan nog niet.

[1:18:12] En wat ik graag zou zien is dat de regio's juist in die nou toch eigenlijk een beetje een bottom-up benadering die we hier hebben,

[1:18:19] die dat passende maatwerk vanuit die regio's echt mogelijk maakt, komt met een concreet plan en dan kunnen we de stap zetten naar een uitvoeringsagenda en daaraan dan gelden koppelen.

[1:18:31] Om van tevoren al te zeggen we gaan het doen, terwijl we nog niet weten wat dan het precies is en we niet eens weten of het misschien wel passend is voor de regio, dan krijg je weer zo'n top-down Haagse benadering en dat willen we nu net niet.

[1:18:43] Nee, voorzitter, vanzelf spreek ik het niet, maar eigenlijk zou het er al deze zomer grotendeels liggen.

[1:18:49] Dus ik vind ook dat we wel van elkaar kunnen vragen en ook de regio's die ik spreek kunnen ook niet wachten.

[1:18:56] Dus het zou heel mooi zijn als we die vaart kunnen maken en tegelijkertijd daarmee kan de minister ook inzichtelijk maken wat mij betreft hoe belangrijk het is dat we ook structureel hiermee doorgaan.

[1:19:06] En mijn zorg is dat hoe langer dingen vaag blijven en niet concreet worden ingevuld,

[1:19:11] dat we richting 2026 ook weer in een ander vaarwater landen.

[1:19:15] Dus ik wil heel graag dingen bestendigen dit najaar in plaats van uitstel, afstel, dat gevoel.

[1:19:21] Minister.

[1:19:22] Dat beeld van uitstel en afstel, daar ga ik absoluut niet voor.

[1:19:29] Natuurlijk hebben wij contact met de regio's om te kijken hoe snel het kan binnen alle mogelijkheden en capaciteiten die er zijn.

[1:19:36] Maar soms gaat het ook niet sneller dan snel.

[1:19:40] En ik snap wel dat we het dan heel graag willen met z'n allen.

[1:19:43] Maar dan komen we in een situatie waarbij onder druk en stomen en kokend water misschien iets niet helemaal passend tot stand komt.

[1:19:51] Dus ik wil echt dat die plannen zo snel als mogelijk concreet gemaakt worden door de regio's.

[1:19:56] Daar hebben we ook contact over.

[1:19:58] En dan is de volgende stap toch echt die uitvoeringsagenda's om dus de handjes aan de kar te hebben en tot daadwerkelijke uitvoering van het een en ander te gaan komen.

[1:20:08] Voorzichtige winstwaarschuwing.

[1:20:09] Het zou zomaar kunnen zijn dat dat is aan mijn opvolger, een nieuw kabinet, of als ik er misschien zelf nog wel zit, dat ik een overdragsdossier daarvoor moet gaan maken aan mijzelf.

[1:20:20] Maar dat is de snelheid die we momenteel kunnen bieden.

[1:20:26] Ja, ik wou me eigenlijk wel positief insteken.

[1:20:28] Als ik de uitspraak van de minister, dat hij het eind van het jaar nog met een financiële bandbreedte komt, vergelijk met de voortgangsbrief die we hebben gehad, dan zie ik wel degelijk dat er een versnelling is.

[1:20:37] Want in de brief werd nog gesproken over medio 26.

[1:20:40] Dus ik ben heel blij met de toezegging dat hij in de brief rond de jaarwisseling komt, rond de jaarwisseling van mei, december, januari.

[1:20:49] Ik kijk even naar de overkant, maar als ik daar een bevestiging op kan krijgen, dan ben ik daar heel blij mee.

[1:20:54] Want wat mij betreft is dat wat nodig is om een goede inschatting te kunnen maken straks ook op het moment dat er in het kader van de kabinetsformatie keuzes moeten worden gemaakt.

[1:21:05] Die brief zal zo ongeveer januari 26 komen.

[1:21:10] Ik heb een aantal partijen al een uitspraak gehad over een formatie.

[1:21:14] U zegt dat is nog belangrijk voor de formatie.

[1:21:17] Ik hoor ook een paar partijen zeggen met de kerst zijn we er al wel uit.

[1:21:21] Daar kan ik niet op sturen, maar dit is in ieder geval waar ik wel op kan sturen.

[1:21:28] Mevrouw Chacor.

[1:21:30] Dank u, voorzitter.

[1:21:32] Ik ben wel iets minder positief in de zin dat ik hoor de minister zeggen van ja, we gaan natuurlijk niet doen zonder te weten wat we gaan doen.

[1:21:41] Terwijl de elf regio's, er zijn een heleboel die al stappen hebben gedaan, die echt al de uitvoeragenda's ronden hebben die veel verder zijn.

[1:21:50] Dus je weet, weet je, die weten echt heel goed waar daar op ingezet moet worden.

[1:21:54] Kan je dan niet gewoon zeggen van de regio's die al zo ver zijn, dan gaan we inderdaad kijken of we daar al mee kunnen starten.

[1:22:04] Anders vind ik het zo doodzonde als 2026 gewoon echt een gemiste jaar is.

[1:22:08] Dan sluit je juist aan waar is de regio, waar zijn ze.

[1:22:13] Dan doe je ook een soort basisbudget, dat je in ieder geval een uitvoeringsagenda, ook een potje met geld hebt, waardoor er ook gestart wordt.

[1:22:19] Want als je gaat wachten tot iedereen zeg maar klaar is om te starten, dan kan het wel heel lang gaan duren.

[1:22:26] Dus start gewoon met de regio's die al kunnen starten.

[1:22:30] en geeft de anderen ook inderdaad de kans om van elkaar te leren en daarna gewoon goed aan te sluiten.

[1:22:35] En volgens mij is dat anders dan het verhaal wat ik eerder heb gezegd over het inritsen, want ik vroeg toen inderdaad van kunnen de gemeentes inritsen, dat zou dus betekenen dat je naast die elf ook nog andere gemeenten, nou nu ben ik al ontzettend blij als we gewoon kunnen zorgen dat de elf regio's die nu al hebben gezegd ja, wij willen en wij zijn klaar en we hebben capaciteit en we willen aan de slag zorgen dat zij kunnen gaan versnellen.

[1:23:00] Nou, ik herken het enthousiasme en de vraag van mevrouw Chacor ook wel, voorzitter.

[1:23:08] Echter, er zit wel een klein dingetje aan.

[1:23:10] We hebben hier te maken met een compleet nationaal programma.

[1:23:12] Sommige regio's zijn inderdaad al klaar en het heeft toch wel mijn sterke voorkeur om met het, nou ja tegen de tijd, januari redelijk inzichtelijke totaalplaatje daarmee aan de gang te halen en te kijken waar we inderdaad in de uitvoering

[1:23:26] een en ander al kunnen versnellen.

[1:23:29] Dat voorkomt dan in die zin dat 2026, waar uw angst zit, een verloren jaar gaat worden.

[1:23:38] Maar dat is echt heel specifiek projectplan afhankelijk.

[1:23:42] Voor het totaalpakket moeten dan toch echt die uitvoeringsagenda's al helemaal compleet zijn.

[1:23:47] En dan kom je met een totaalbudget.

[1:23:49] Ja, en ik heb zo'n vermoeden dat dat budget dan toch echt aan de volgende Kamer is.

[1:23:55] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[1:23:58] In het verlengde van de vragen die al zijn gesteld, de Kamer heeft ook eerder uitgesproken dat los van die elf regio's waar nu op in is gezet, dat we ook de regio's in een meer bredere zin, dus die nu buiten die elf regio's vallen, dat daar ook afspraken mee worden gemaakt.

[1:24:15] Ik ben benieuwd hoe de minister daarna kijkt en hoe dat vormgegeven wordt de komende tijd.

[1:24:22] Nou, dat is wel aardig dat u te maken heeft met een voormalig provinciaal bestuurder die toevallig ook dat soort plannen voorbij heeft zien komen.

[1:24:30] In diverse programma's wordt daar gewoon toch wel hard aangewerkt aan leefbaarheidsvormen.

[1:24:37] in juist de kleinere gemeenschappen, want je hebt ook kleine regio's overigens in de Randstad, dat klinkt heel gek.

[1:24:43] Dus mijn indruk is dat daar wel gewoon aan gewerkt wordt en ook budgetten voor zijn vrijgemaakt.

[1:24:48] Maar als er andere opvattingen daarover zijn, ja dan hoor ik die graag.

[1:24:53] Ik heb het idee dat er in de regio's ook op lagere en kleinere schaal juist in volle vaart wel doorgegaan wordt binnen de mogelijkheden die er zijn.

[1:25:02] Ja, dank je wel, meneer de voorzitter.

[1:25:03] Ja, dat is niet helemaal waar ik op doelde.

[1:25:07] Er is ook in het vorige commissiedebat nog uitvoerige aandacht geweest voor, zeg maar, de regio's die dus nu niet in dat 11-regio-programma zitten.

[1:25:16] Mijn vraag was eigenlijk, wat is het concrete plan daarvoor vanuit de minister?

[1:25:21] En als hij daar nu geen antwoord op heeft, kan hij dat misschien meenemen voor de tweede termijn?

[1:25:26] Want ik begrijp misschien overvraag ik hem nu daarin, maar daar zou ik graag ook nog een antwoord op willen vandaag.

[1:25:32] Ja, dan kom ik daar wel even in de tweede termijn op terug, want ik kan wel wat voorbeelden noemen over projecten die in de regio's die niet tot deze elf behoren noemen, maar u vraagt een wat uitgebreider verhaal.

[1:25:47] Gaat u verder.

[1:25:52] Even kijken hoor, ik was bij de brief aan het lid Bikker waarbij ik een eerste inschatting van de financiële bandbreedte en de opgaves van de elf regio's in zal schieten.

[1:26:03] En hopelijk, en ik proef hem al bijna een jaar, kan ik op uw steun rekenen want het vraagt straks ook iets van de nieuwe Kamer en het nieuwe kabinet om de plannen die er liggen verder te brengen en uit te werken naar uitvoeringsagenda's en een bijbehorende inzet.

[1:26:16] Hoewel ik natuurlijk niet ga over een volgend kabinet, hoop ik ook dat we hier met elkaar kunnen benadrukken dat het belangrijk is dat een volgend kabinet, van welke signatuur dan ook, met deze aanplak flink doorgaat.

[1:26:27] Het NPVR en de aanpak van de beleids- en investeringslogica vragen een onverminderde voortzetting.

[1:26:32] We zijn hier niet bezig met een sprint, maar met een marathon.

[1:26:35] De opgaven in deze regio's zijn niet in één nacht ontstaan en vragen om een lange adem om tot duurzame en passende oplossingen te komen.

[1:26:43] Door langjarig commitment kan wat we nu opgestart hebben echt resultaten op gaan leveren voor onze inwoners en dat is waar we het uiteindelijk toch voor doen.

[1:26:51] U heeft een interruptie van mevrouw Bikker.

[1:26:54] Ja, voorzitter, vanzelfsprekend zal de ChristenUnie zich inzetten voor elke regio telt, zoals we dat ook hebben gedaan in de kabinetsperiodes voor dit kabinet en zoals we ook de minister van Binnenlandse Zaken, de AMS-voorganger van deze minister, hebben gesteund, juist ook in het tot stand komen van die deals.

[1:27:10] Alleen, dan moeten we wel twee dingen van het hart.

[1:27:13] Het één kan de minister nu al wat aan doen, volgens mij, en het andere is een belangrijke les voor de toekomst.

[1:27:18] Het eerste is die verkokering.

[1:27:21] Want als het maar bezig blijft dat ministeries, bijvoorbeeld of het nou gaat om de brug in Zeeland, de Zeelandbrug, dat INW daar niet op thuis geeft of dat we het hebben over Groningen.

[1:27:32] En dat we eigenlijk aan de ene kant zien dat deze minister heel hard trekt aan elke regio telt, maar vervolgens INW niet thuis geeft.

[1:27:40] En zo zullen we meer voorbeelden kunnen geven als het gaat om kleine scholen.

[1:27:43] Nou, ik kan zo even doorgaan, maar de interruptie moet niet te lang duren.

[1:27:45] Die verkokering moet aangepakt.

[1:27:47] En ik zou heel graag zien dat deze minister ook de resterende tijd die hij mag hebben, daarvoor inzet.

[1:27:54] En een tweede, voorzitter.

[1:27:56] Ik heb geprobeerd het mail te houden in mijn eerste termijn, maar we kunnen hier heel veel opschrijven.

[1:28:00] Alleen als er geen geld voor geregeld is, dan gebeurt er niks.

[1:28:03] Of het nou gaat om die Neder-Zakselijn, de Lelylijn of al die andere zaken.

[1:28:07] En daarom zou mijn vraag wel zijn aan deze minister.

[1:28:10] Kan hij ook goed inzichtelijk maken wat er nodig is aan financiën nu,

[1:28:15] maar ook voor de langere termijn, zodat de Kamer, als deze Kamer dat commitment blijft houden, en dat hoop ik, ook weet op welke punten ze nog verder heeft te koersen.

[1:28:24] Dat zou dan heel behulpzaam zijn.

[1:28:26] Minister.

[1:28:28] Voorzitter, de eerste vraag, zeker uw opmerking, valt ik eigenlijk meer op als een soort van enthousiasmering dat daar waren knelpunten bij de individuele departementen zijn, dat ik als moederdepartement, zoals zo mooi werd gezegd, contact opneem om te kijken waar dat knelpunt zit.

[1:28:43] om te kijken of we dat weg kunnen nemen.

[1:28:45] Die aanmoediging heb ik heel goed gehoord.

[1:28:49] Als het gaat om financiën, het zou mooi zijn, wat is er nu nodig?

[1:28:53] Dat is nog wat abstract.

[1:28:56] Dat kan concreet worden op het moment dat de plannen en de uitvoeringsagenda's er zijn.

[1:29:00] En dan is het echt aan de volgende Kamer om gezamenlijk, en ik zal het enthousiasme echt overbrengen en vol blijven houden, te zorgen voor meerjarige en langdurige financiering.

[1:29:09] Want zonder die financiering, en dat herken ik volledig, dreigen alle projecten, hoe mooi ze ook zijn, zelfs al zijn ze twintig of dertig jaar in de tijd, gewoon structureel te stranden.

[1:29:19] Uw laatste interruptie mevrouw Bikker.

[1:29:21] Ja, voorzitter, maar ik vind het wel een belangrijk punt, want dan moet de minister niet alleen aan de Kamer wijzen, maar ook zorgen dat het daadwerkelijk op papier staat wat er nodig is, welke gaten er zijn gevallen in de afgelopen twee jaar, want dat is wel mijn indruk, en bijvoorbeeld ook niet alleen maar bij knelpunten optreden, maar als hij weet dat rijksdiensten uitbreiden.

[1:29:42] of dat defensie zoals nu fors gaat toenemen, dan moet de minister wat mij betreft ook zijn rol pakken in de spreiding van de rijksdiensten.

[1:29:49] En mijn vraag aan hem is, juist ook, kijk, hij gaat er met vol commitment voor, daar ben ik blij mee, maar ik vind het belangrijk dat de Kamer in al deze dingen vinger aan de pols houdt.

[1:29:58] Dus op welke momenten kan de minister daar ook op gestructureerd terugrapporteren aan de Kamer?

[1:30:02] Of het dan gaat om de cijfers, om het overleg met de verschillende ministeries of die spreiding van de rijksdiensten?

[1:30:10] Dat is nogal een brede vraag.

[1:30:12] Wij rapporteren natuurlijk regelmatig.

[1:30:14] U heeft ook een rapportage gekregen over de spreiding van de Rijkswerkgelegenheid.

[1:30:20] Ik ben het met het lid Bikker eens.

[1:30:22] Willen wij een vinger aan de pols houden?

[1:30:23] Nou, nog wel meer dan dat.

[1:30:24] Op het moment dat het gaat om Rijkswerkgelegenheid bij 100 FTE.

[1:30:29] dan stappen wij ook naar voren en zeggen van hier vinden wij wat van in de spreiding over het hele Nederlands grondgebied heen.

[1:30:38] Dus dat is wat wij al doen en daar reporteren wij wat mij betreft regelmatig over.

[1:30:44] Ik wil er een beetje voor waken om te gaan rapporteren om het te rapporteren.

[1:30:50] Dus er moet wel echt iets te melden zijn.

[1:30:52] Dus zodra ik updates heb over de drie individuele elementen die u nu noemt, dan zal ik u daarvan ten spoedigste op de hoogte stellen.

[1:31:01] Vanuit het nationaal programma werken we als departement en regio samen om stapsgewijs het Rijk in regionale verschillen vooral beter mee te wegen.

[1:31:15] Bij meerdere ministeries zien we daar de contouren van ontstaan.

[1:31:17] Een ontwikkeling naar een bredere afweging dan alleen economisch rendement.

[1:31:21] In mijn brief noemde ik daar een paar voorbeelden van.

[1:31:24] Zonder de andere departementen tekort te willen doen, noem ik in de stap die we met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat aan de slag gaan om voor de elf regio's inzicht te krijgen in de specifieke regionale bereikbaarheidsopgave.

[1:31:36] Met elkaar kijken we waar generiek beleid knelt en verkennen we passende oplossingsrichtingen, zodat deze regio's krachtig en vitaal blijven nu en in de toekomst.

[1:31:46] En iedereen in de regio weet, ook deze regio telt.

[1:31:50] Dat moet het uitgangspunt zijn.

[1:31:52] Ik benadruk dus graag dat het van belang is en blijft om ook bij de andere departementen expliciete aandacht te blijven vragen voor de elf regio's binnen het NPVR en passend Rijksbeleid met aandacht voor de regionale verschillen.

[1:32:03] Ook als het gaat om opgaven die over de landsgrens heen gaan en waarvoor samenwerking nodig is met het buurland.

[1:32:11] Voorzitter, tot slot.

[1:32:12] We investeren in structurele samenwerking en kijken kritisch hoe we de kracht van de regio kunnen stimuleren.

[1:32:17] Samen, vanuit de regio en het Rijk.

[1:32:20] Daarbij is het goed om te benoemen dat alleen samenwerking en inzet van incidentele middelen niet voldoende is om over te gaan van plannen tot actie.

[1:32:27] Het is aan een volgende... Ik onderbreek u toch nog even voor een introductie van meneer Hartsuiker.

[1:32:32] Ik wil wel even wachten, maar ik denk dat het over het voorgaande stuk gaat.

[1:32:36] Ja, voorzitter, zeker het ging over het vorige stuk.

[1:32:38] Want ik hoorde de minister zeggen dat hij aandacht vraagt bij verschillende ministeries voor, zeg maar, die verschillen tussen regio's.

[1:32:47] En dat klinkt hartstikke mooi, maar dat doen we al heel lang.

[1:32:50] Wij vragen heel lang aandacht voor dingen.

[1:32:52] En als ik ook beluister, ik heb heel veel input gehad, heb ik al gezegd, maar als ik ook weer beluister wat voor cases vandaag weer aan de orde komen, dan denk ik, hoe kunnen we er nou voor zorgen dat we concreet met die casuïstiek aan de slag gaan?

[1:33:03] Dus als u toch een voortgangsbrief stuurt, dan zou ik ook heel graag zien dat we daar ook echt wat concreetere voorbeelden in teruglezen van waar die ministeries nou mee aan de slag zijn om echt dit soort dingen op te lossen.

[1:33:13] Kijk, je kunt je bereikbaarheidsdoelen aanpassen, dat is beleidslogica, maar onze regio's lopen echt aan tegen bepaalde knelpunten.

[1:33:21] Knelpunten waar ze graag een oplossing voor willen zien.

[1:33:24] En het zou zo mooi zijn als we daar ook wat meer mee zouden kunnen doen.

[1:33:29] Ik hoor een duidelijke oproep met een vraagstelling.

[1:33:32] Besteed daar aandacht aan in de voortgangsbrieven.

[1:33:35] Dat ben ik helemaal met de heer Hartsuiker eens.

[1:33:38] Daar waar de knelpunten zijn en wij van invloed kunnen zijn om juist die knelpunten weg te nemen, moeten we dat zeker niet nalaten.

[1:33:45] Gaat u verder.

[1:33:48] We investeren in structurele samenwerking en kijken kritisch hoe de kracht van de regio kunnen stimuleren, samen vanuit de regio en rijk.

[1:33:54] En het is goed om te benoemen dat alleen samenwerking en inzet van incidentele middelen dus niet voldoende is om over te gaan van plannen tot actie.

[1:34:01] Het is aan een volgend kabinet om te kijken hoe hier invulling aan kan worden gegeven.

[1:34:05] Dit signaal wordt ook onderschreven door de elf regio's, zo heb ik begrepen uit de gesprekken vanuit mijn ministerie met de vertegenwoordigers van de verschillende regio's.

[1:34:13] Het is van groot belang dat er ook in financiële zin ruimte wordt gemaakt voor investeringen in deze ALF-regio's om duurzaam het verschil te kunnen maken.

[1:34:23] Wellicht is het nog aardig om te noemen, we hadden het ook over grensoverschrijdende samenwerking.

[1:34:28] Gisteren een uitgebreid gesprek gehad met mijn collega net over de grens van Noord, Rijn en West-Valen en ik zal dan ook om die samenwerking te bestendigen

[1:34:38] u weet hoe het gaat met de agenda van de minister, de grenslandconferent in Sittard gaan bezoeken.

[1:34:46] Dat is althans de intentie.

[1:34:50] Voorzitter, ik heb een aantal blokjes gemaakt met vragen.

[1:34:53] De eerste gaat over de elf regio's en die zal ik dan een voor een behandelen.

[1:35:01] Vrouw Eners, u had een huishoudelijke opmerking.

[1:35:06] Oh, welke blokjes?

[1:35:07] Minister, misschien is het handig als u aangeeft welke blokjes.

[1:35:09] Dat verhoogt de spanning een beetje.

[1:35:12] Natuurlijk, dat willen we niet in spanning laten.

[1:35:15] Blok 1 gaat over de regio's van het nationaal programma.

[1:35:19] Blok 2 gaat over grensoverschrijdende samenwerking.

[1:35:22] Blok 3 zal gaan over de beleids- en investeringslogica.

[1:35:27] Blok 4 over de spreiding van rijkswerkgelegenheid.

[1:35:31] En blok 5 over nood aan ruimte en infra.

[1:35:34] Volgens mij heb ik ze allemaal gehad, want het is een prestatie om geen blokje overig te hebben, begreep ik.

[1:35:40] Dat komt vanzelf, hoor ik.

[1:35:41] Nou, we gaan ons best doen.

[1:35:44] Mevrouw Weijenhuis, u wilt er nog een blokje bij?

[1:35:46] Nee, ik heb gewoon even een vraag.

[1:35:48] Mijn vraag over het CBR zitten die bij de Rijkswerkgelegenheidsbrein.

[1:35:53] Ja, die komt dan aan ons.

[1:35:55] En ik heb zo'n vermoeden dat u mij ervast op gaat wijzen als ik nog een vraag gemist heb.

[1:35:59] Ongetwijfeld.

[1:36:00] Zo gaat het.

[1:36:00] Graag gedaan.

[1:36:03] Vraag.

[1:36:03] De meeste input die we gekregen hebben voor dit debat blijkt investeren in ons meerjarige niet incidenteel.

[1:36:08] Hoe ziet de minister dit?

[1:36:09] Nou ja, ik herken dus de input die u heeft ontvangen en als minister wil ik die verhalen ook graag zelf aanhoren en ik doe mijn best om dus ook de regio's in te gaan.

[1:36:22] Daar hebben we de regiodialogen voor gehad aan het begin van dit jaar, dus die hebben ook input geleverd.

[1:36:28] Even kijken.

[1:36:32] Ik ga dan weliswaar niet over het beleid wat een volgend kabinet wil uitzetten, tenzij ik er misschien zelf nog zit, maar ik wil echt pleiten voor het bestendigen van deze aanpak en serieus overwegen om hier naast mensen dus ook middelen voor beschikbaar te maken.

[1:36:45] Want ik heb al gezegd, zonder middelen kan je plannen maken wat je wil en die zijn dan gedoemd te stranden.

[1:36:54] Mevrouw Weijenaar stelde de vraag, investeren in regio's die extra hulp nodig hebben, zoals bijvoorbeeld ook de grensregio's.

[1:36:59] Ik heb al even gezegd dat ik ten volle aandacht heb voor de grensregio's.

[1:37:04] Met het nationaal programma Vitale Regio's investeert het kabinet dus in een langjarig commitment aan de elf regio's aan de randen van het land.

[1:37:16] U heeft dus te horen gekregen wat mijn inzet daarop is, ook in financiële zin.

[1:37:22] Waarom blijven we de Randstad sterker maken, zeker nu vergrijzing in de regio sneller gaat dan in de Randstad?

[1:37:27] En jongeren ook graag in hun regio willen werken.

[1:37:30] De elf regio's werken momenteel samen met het Rijk volop aan hun plannen.

[1:37:37] Passende aanzet voor inzet voor de regio komt centraal te staan in de verdere uitwerking van de uitvoeringsagenda waar ik het al even over had.

[1:37:46] En op basis van plannen en aanvullend onderzoek zoeken Rijk en regio gezamenlijk naar passende oplossingsrichtingen.

[1:37:54] Tegelijkertijd is het wel zo dat alle departementen aan de beleids- en investeringslogica werken om ervoor te zorgen dat we beter rekening houden met juist die verschillen.

[1:38:04] Dus ja, we proberen dat zo goed mogelijk te spreiden.

[1:38:08] Maar voor het hele programma geldt wel eigenlijk, het onmogelijke doe ik meteen maar wonderen die duren even, dit is een kanteling van een meerjarige systematiek en dat is niet van het een op het andere moment geregeld.

[1:38:26] Mevrouw Chacon.

[1:38:26] Ja, ik snap niet zo heel goed wat de minister zegt, want hij leest dan iets, maar volgens mij heb ik inderdaad in mijn bijdrage gevraagd naar betrekking inderdaad van inwoners, jongeren, maar ook de zorg inderdaad met betrekking tot vergrijzing.

[1:38:39] En ik zit heel erg met natuurlijk die werkgelegenheid op de kop, want dat is blok 4, dus die spreiding van werkgelegenheid komt daar, dus dat past niet.

[1:38:49] Maar wat ik nog wel zou willen is,

[1:38:52] Wat ik ook benoem is juist het stem van mensen, bijvoorbeeld als het gaat om NPVR.

[1:38:57] Volgens mij is dat de vraag.

[1:38:59] Dat je zorgt dat inwoners ook aan tafel zitten.

[1:39:02] En als je ook kijkt naar de motie die we hebben ingediend, heeft de Kamer gewoon bijna unaniem gezegd van we willen juist dat jongeren ook meegenomen bij die NPVR.

[1:39:12] Dat zie ik niet terug en ik snap niet zo heel goed waarom.

[1:39:15] En ik krijg de signalen ook wel dat bij de NPVR's, bijvoorbeeld bij Zuidwet Friesland, wel jongeren al bij aanschuiven.

[1:39:23] Die pakken dat gewoon zelf op.

[1:39:25] Bij anderen zie je vooral bestuurders, noem het maar op.

[1:39:29] En ik denk dat we allemaal belang hebben, juist die stem van jongeren en andere inwoners, om die aan de voorkant mee te nemen.

[1:39:36] Ik denk dat het belangrijk is ook getuigen zeg maar de motie hier maar ook wat de Eerste Kamer de motie daar is aangenomen.

[1:39:43] Kunnen we daar nu op inzetten en dan bijvoorbeeld een ambassadeur ik begrijp heel goed dat gemeentes niet allemaal alleen avonden en dan misschien ook wel.

[1:39:51] Maar wat als je een inwonersregisseur doet die de belangen van de inwoners behartigt in die elf NPVR regio's.

[1:39:57] Dan heb je die stem en de input vanaf de voorkant meegenomen.

[1:40:03] Dus ik ben heel erg benieuwd.

[1:40:05] Ik kan me niet voorstellen dat de minister hier negatief tegenover staat.

[1:40:10] De trekker van jongeren staat zeker niet negatief tegenover.

[1:40:12] En het mooie is, u noemt nu de regio Zuidwest Friesland en het Euvelwil.

[1:40:16] Dat zagen de mensen op de tribune niet.

[1:40:18] Maar daarachter stond een heel contingent jongeren uit Zuidwest Friesland, die ik kort voor deze vergadering even uitgebreid heb gesproken.

[1:40:27] Dus dat moet het ook zijn.

[1:40:30] Je moet bereikbaar zijn als politiek voor jongeren.

[1:40:33] Dus daar ben ik dan mee begonnen.

[1:40:34] Maar even over de uitvoering van het programma, want dit is natuurlijk een toevallig incidentje.

[1:40:39] Wel een heel welkom incident.

[1:40:41] Natuurlijk is het belangrijk dat jongeren betrokken zijn bij de plannen voor de regio's.

[1:40:45] Het gaat immers over hun toekomst.

[1:40:49] En hoe die allianties per regio eruit zien, dat verschilt per regio.

[1:40:52] Want de regio's zijn zelf verantwoordelijk voor de inrichting.

[1:40:56] Maar ik zal wel blijvend aandacht vragen bij de regio's om die jongeren te betrekken bij de plannen aan de voorkant.

[1:41:03] En we zien ook wel dat in menig regio jongeren al gewoon betrokken zijn bij de planvorming.

[1:41:08] Dus ik hoop dat dat in ieder geval voldoende is voor u. Nee, maar ik had volgens mij heel concreet antwoord.

[1:41:16] Vraag over inwonersregisseur.

[1:41:19] Weet je, natuurlijk hartstikke mooi dat u mensen hebt gesproken.

[1:41:22] Die spreken wij ook en daar gaan we op pad.

[1:41:24] Maar volgens mij zijn ze hier ook voor een pleidooi om te zorgen juist dat de belangen meegenomen worden aan de voorkant.

[1:41:30] En ik denk dat het heel goed is te doen dat je achteraf die stemmen niet meeneemt of wat ze belangrijk vinden.

[1:41:36] Dus het geldt ook voor jongeren, maar ook voor andere inwoners, of het nou oud of jong is.

[1:41:41] Kunnen we inderdaad een inwonersregisseur gewoon aanstellen, dat we gewoon zeggen met elkaar de motie is aangenomen, dus er is gewoon die brede draag.

[1:41:50] Kunnen we dat gewoon regelen aan die voorkant en dan heb je altijd aan tafel het inwonersperspectief wat je meeneemt voor jongeren en voor ouderen.

[1:42:00] Voorzitter, vanuit het ministerie wil ik dat niet als keiharde ei stellen, maar het is aan de regio's zelf om met hun procesgelden zelf te zeggen van nou wij vinden dat inderdaad van meerwaarde een inwonersregisseur die dan opkomt voor de belangen van welke groep er voor de regio dan ook specifiek aandacht vraagt.

[1:42:15] En als dat jongeren zijn dan zou dat dus een jongere inwonersregisseur kunnen zijn.

[1:42:20] Zijn dat ouderen dan zou dat ook zomaar een oudere inwonersregisseur kunnen zijn.

[1:42:24] En daarvoor staat het regio's vrij om die uitvoeringsgelden te gebruiken.

[1:42:33] Even weer de volgorde.

[1:42:39] Deze had ik gehad.

[1:42:42] De voortgang van het nationaal programma is eigenlijk teleurstellend.

[1:42:47] Regio's willen versnellen en geborgen afspraken voor de langere termijn.

[1:42:50] Hoe kijkt de minister daartegen aan?

[1:42:51] Ik denk dat ik die in mijn inleidende spreektekst al behoorlijk heb beantwoord.

[1:42:55] Ja, er zijn een aantal regio's die gaan razendsnel.

[1:42:57] Daar mogen we heel trots op zijn.

[1:42:59] Er zijn wat regio's die zitten nog wat...

[1:43:02] We lopen daar nog wat op achter, maar ik krijg er veel waarde aan om het totaalpakket van plannen dus inderdaad zo tegen het einde van het jaar rond te hebben en dan naar die uitvoeringsagenda te gaan.

[1:43:16] U heeft een instructie van mevrouw Winger.

[1:43:19] Ik hoop niet dat het gaat over een vraag die ik net wilde behandelen.

[1:43:22] Dat weet ik niet, maar ik kom nog even terug op wat mevrouw Jacor zegt en waar wij ook toe op riepen.

[1:43:28] Wij willen die regio's nou helpen.

[1:43:30] Wij roepen ook op voor een rijksregisseur.

[1:43:32] Dus niet alleen dat die regio's daarvoor moeten zorgen, want u bent het toch zeker met mij eens?

[1:43:38] dat maatschappelijke organisaties, maar ook vrijwilligers, zij zorgen juist dat die leefbaarheid geborgen blijft.

[1:43:47] En als je ze niet aan tafel hebt, dat is gewoon een gemiste kans.

[1:43:50] Maar ik begrijp dat regio's niet alles voor elkaar krijgen.

[1:43:55] Ik heb respect voor het verschillende tempo, maar wij kunnen ze wel daarbij helpen.

[1:43:58] Dat was volgens mij ook een concrete vraag, maar u geeft daar geen antwoord op.

[1:44:03] We hebben natuurlijk wel elf regisseurs aan de regio's gekoppeld, maar dat is dan kennelijk niet waar u naar zoekt.

[1:44:10] Begrijp ik dat goed?

[1:44:13] Ik stel voor dat ik op deze vraag even in de tweede termijn terugkom en even kijk wat er op de achtergrond mogelijk is hiervoor.

[1:44:28] Dan kom ik wel bij de vraag van mevrouw Wingelaar uit.

[1:44:30] Komt er uit het NPVR een harde verplichting om plannen en budget te halen?

[1:44:34] Er wordt dus hard gewerkt aan die plannen en daarin moeten we dus inderdaad naar die uitvoeringsagenda's begin volgend jaar toewerken.

[1:44:41] En wat ik al gezegd had en ik benadruk dat nogmaals dat in januari komt er dus een voortgangsbrief over.

[1:44:49] De heer Hartsuiker over welke lessen zijn er te leren van het programma als Nij Begun en de wind in de zeilast gaat om het borgen van afspraken en het integraal oppakken van opgaven.

[1:44:59] Nou ja, we werken binnen het NPVR met een kennis- en innovatiespoor op dit moment om te kijken wat er dan mogelijk is en dat is een soort leernetwerk en dat wordt voorgebouwd op lessen die al getrokken kunnen worden uit onder andere regiodeals wind in de zeil en Nij Begun.

[1:45:18] Dus die kennis is zeker niet weggegooid, dat moet je ook nooit doen.

[1:45:23] Hoe staat het met de uitvoering van de motie Kam en Gakrul over de regiotoets bij nieuw beleid?

[1:45:27] We hebben al behoorlijk wat instrumenten.

[1:45:30] Een beleidskompas, een uitvoeringstoets decentrale overheden, een grenseffectentoets.

[1:45:35] Deze instrumenten maken de mogelijke effecten van beleid voor de regio's en mede-overheden al behoorlijk inzichtelijk in de fase van beleidsontwikkeling en uitvoering.

[1:45:46] Bij de koepels en de centrale overheden hebben wij de vraag uitgedaan van, joh, is dit nu voldoende, kunt u hiermee uit de voeten?

[1:45:54] En de reacties die we daarop hebben gekregen, ja, die zijn niet dusdanig dat deze leiden tot een aanpassing of nog een nieuwe regiotoets.

[1:46:02] De signalen in het kader van de doorontwikkeling van beleids- en investeringslogica vanuit de individuele gemeenten, provincies, koepels, regio's, dus breed gekeken, waaronder dus de elf regio's,

[1:46:12] Die wordt opgehaald, dat is een belangrijke input die het Rijk beter leert omgaan met regionale verschillen.

[1:46:18] Maar op dit moment hebben we dus nog niet de behoefte aan een aanpassing.

[1:46:24] Dan had mevrouw Wingelaar een volgende vraag.

[1:46:27] Die zei eigenlijk, regiodeals, NOVEX, NPVR, NPLV.

[1:46:32] Het risico is groot dat risico's verdwalen of dat regio's verdwalen in de loketten van Den Haag.

[1:46:37] Betrekt ook bewoners en vrijwilligers.

[1:46:39] Wanneer krijgen regio's een integrale structuur waar bewoners, maar ook organisaties een plek hebben?

[1:46:44] Hoe gaat de minister ervoor zorgen dat deze programma's meer op elkaar aansluiten?

[1:46:50] Er gebeurt al wel veel in de regio, maar niet in elke regio zijn dezelfde programma's actief.

[1:46:57] We zetten juist met dat NPVR in op de verbinding tussen de reeds lopende programma's en er wordt dan gekeken waar de witte vlekken zijn en waar dan eventueel extra aandacht voor nodig is.

[1:47:07] Dit om te voorkomen dat we juist dubbele dingen gaan doen of extra dingen gaan doen die juist helemaal niet gewend zijn in een regio.

[1:47:15] Alle ministeries werken daarin samen, waarbij dus verschillende gebiedsgerichte programma's bij elkaar moeten komen.

[1:47:23] Daar staan we met z'n allen voor aan de lat.

[1:47:25] En zo wordt steeds duidelijker waar we gezamenlopen in moeten zetten als Rijk en regio.

[1:47:29] En dus voorkomen we dubbelopjes en heel veel plannen die uiteindelijk weer in een la belanden, want daar is deze minister wel wars van.

[1:47:39] De uitvoering van de plannen voor de regio vindt juist plaats op lokaal en, als ik mijn zin af mag maken, voorzitter.

[1:47:45] op lokaal en regionaal niveau in publiek-private allianties met een aanpak voor en met bewoners die zich kenmerkt door samenwerking met stakeholders in de regio.

[1:47:54] En op die manier hopen we juist dat zo laag mogelijk allemaal te organiseren.

[1:47:59] Mevrouw Wingelaar.

[1:48:01] Ja, ik maakte die opmerking ook en volgens mij was dat ook de opmerking die mevrouw Weyenas maakte.

[1:48:07] Er zijn ook regio's, daar is geen loketje voor.

[1:48:11] Die kunnen nergens naar een loket, want die vallen net naast het Novax.

[1:48:17] Maar die zitten ook met grote uitdagingen.

[1:48:19] Hoe kijkt u daar tegenaan?

[1:48:23] Nou, juist wat ik eigenlijk al eerder zei, uit mijn eerdere ervaring, zie ik juist dat juist heel veel kleine regio's, niet zijnde de elf, zelfs in gebieden, gebiedsplannen zelfs, tot op soms in sommige gevallen voor de specifieke landbouw arealen op polderniveau, individueel plannen indienen bij provincies en dat er gewoon aandacht voor is.

[1:48:42] En op het moment dat er financiering voor is vanuit de provincie zelf of eventueel een subsidie vanuit het Rijk, dat er ook invulling aangegeven wordt.

[1:48:49] En dat is mijn ervaring in ieder geval.

[1:48:52] moet ik wel zeggen dat ik eventjes, buiten de orde van de vergadering misschien, om de pet van provinciaalbestuurder van destijds opzette.

[1:49:01] Gaat u verder.

[1:49:02] Voorzitter, dan kom ik bij het blokje grensoverschrijdende samenwerking.

[1:49:08] Nou, kan de minister reflecteren wat loopt op het gebied van grensoverschrijdende samenwerking?

[1:49:14] Nou, per grensregio hebben we een grens governance structuur uitgewerkt die ruimte biedt aan de specifieke uitdagingen.

[1:49:20] Nou, ik had wel even gezegd

[1:49:22] over wat ik aangesprekken heb gehad met Noord-Rijnwest-Valen.

[1:49:28] Het versterken van het onderwijs over de grens heen en schoolverzuim.

[1:49:33] Daar zitten nog wat meer zaken in, onder andere rampenbestrijding.

[1:49:36] Het over de grens inzetten van bijvoorbeeld ambulancezorg zit daarin.

[1:49:43] En dan kom je een heel mooi knelpunt tegen.

[1:49:44] Mag je met een Duitse ambulance met zwaailicht en sirene rijden in een Nederlands grensgebied?

[1:49:49] Je zou toch zeggen dat moet toch op te lossen zijn?

[1:49:51] Maar dat schijnt weer barstiger te zijn.

[1:49:53] dan het ogenschijnlijk is.

[1:49:55] Dus daar heb ik zeker aandacht voor.

[1:49:57] En met Vlaanderen hebben we een schakelpunt actief en er wordt gewerkt op dossiers voor ook ambulancezorg, geplande zorg, vuurwerk, toerisme, ook een belangrijk item.

[1:50:08] Door onder andere bijvoorbeeld de verschillen in verkoop van consumentenvuurwerk tussen België en Nederland, maar ook Duitsland.

[1:50:14] En daarvoor hebben we zelfs een website actief, schakelpunt.eu.

[1:50:18] Dus er vindt heel wat plaats.

[1:50:24] Op welke wijze borgt het kabinet uitvoering van de motie Paternot om regio's van ontwerp tot uitvoering leidend te laten zijn bij het cohesiebeleid in het licht van onderhandelingen over het MFK?

[1:50:36] In de nieuwe MFK-voorstellen van de commissie wordt het cohesiebeleid onderdeel van de zogenaamde nationale en regionale partnerschapplannen, NRPP.

[1:50:46] Ik hoop dat u hem onthoudt.

[1:50:47] De inzet van het kabinet is dat mede-overheden nauw betrokken worden bij het opstellen en uitvoeren van deze plannen in lijn met artikel 6 van het NRPP-voorstel, zoals gevraagd in de motie van Pater Notte.

[1:50:58] Nederland zet tijdens de onderhandeling over het MFK in op het borgen van betrokkenheid van mede-overheden en bij het opstellen en uitvoeren van deze plannen.

[1:51:05] En uw Kamer is hierover inmiddels een kamerbrief van de heer Van Wil geïnformeerd op 12 september jongstleden.

[1:51:13] En graag verwijs ik u dan ook naar de brief en de bijbehorende visies die in die brief plaats hebben gekregen.

[1:51:22] De laatste vraag van dit blok van mevrouw Wingerla, wat doet de minister om de Einstein-telescoop te gaan regelen?

[1:51:29] Ik moet u heel eerlijk bekennen, ik kende hem nog niet, maar ik ben razendsnel blij gemaakt dat het echt een heel erg indrukwekkend en zeer belangrijk project is.

[1:51:37] En dat heeft dan ook een Nederlandse prioriteit en daar zijn we als kabinet zeer actief en werken nauw samen met de buurlanden om de Einstein-telescoop binnen te halen.

[1:51:47] We financieren een projectbureau, investeren in het Witboek om de concurrentiestrijd te winnen en investeren in voorbereidende projecten.

[1:51:54] Dus ik ga mij toch nog maar eens verdiepen mevrouw Wingelaar in de Einstein-telescoop.

[1:52:00] Ja, dan kan ik u de tip geven dat als u naar Sittard gaat, dat is trouwens de regio waar ik woon, u kunt ook langskomen voor een kopje koffie, dan gaan we samen op bezoek naar de Einstein Telescoop, want dit is een heel belangrijk project, zeker voor Zuid-Limburg.

[1:52:12] Dus ik hoop dat u die uitnodiging accepteert.

[1:52:16] Uiteraard, minister.

[1:52:17] In het kader van de grensoverschrijdende samenwerking ga ik dus naar een conferentie in Sittard toevallig.

[1:52:23] Ik weet niet of het in het programma past, maar ik heb uw uitnodiging daar wel gehoord.

[1:52:31] Voorzitter kom ik bij het blokje beleids- en investeringslogica.

[1:52:35] Daar is al heel wat over gezegd.

[1:52:38] Onder andere over de kaasuïstiek zoals in Emmen zijn we bereid om in gesprek te gaan over de manier waarop beleids- en investeringslogica impact heeft.

[1:52:45] Nou OCW is in gesprek over bekostigingen meer stabiliteit hierin en ook met Emmen kan daarover het gesprek gevoerd worden.

[1:52:56] Dat is me toch iets te vrijblijven.

[1:52:59] Dat kan, maar ik zou graag een toezegging willen hebben dat in deze concrete casus dat het ook echt gaat gebeuren.

[1:53:05] Want dit is echt een grote opgave waar de regio tegenaan loopt, waar gewoon op korte termijn stappen moeten worden gezet.

[1:53:12] Mag u ook met een appel bij OCW neerleggen, dan vind ik ook goed.

[1:53:17] Dat was net het voorstel wat ik wilde doen bij deze.

[1:53:23] Mevrouw Chico, de regio's blijven achter en dat is oneerlijk.

[1:53:26] Juist daar is impuls nodig.

[1:53:28] NPVR kan helpen, maar zonder structurele investeringen blijven ze met niks achter.

[1:53:32] Er is nog steeds geen geld gereserveerd.

[1:53:34] Weet de minister wat de regio's hiermee aan moeten?

[1:53:36] Waarom is er nog geen budget gereserveerd voor het NPVR en kan de minister conform de wens NSC dit garanderen?

[1:53:42] Nou ja, wat ik u al zeg, ik heb meermaals de oproep om middelen te reserveren gehoord, maar als het echt om een structureel, groot, meerjarig budget gaat,

[1:53:53] Dan kan ik dat in deze situatie natuurlijk niet garanderen.

[1:53:57] Maar ik kan wel zorgen dat alle plannen en uiteindelijk, misschien als ik lang genoeg blijf zitten, ook de uitvoeringsagenda's, die komen tot een, laten we dat zeggen, regioofferters, dat die wel hun plek krijgen.

[1:54:11] En dan is het uiteindelijk aan het budget verantwoordelijker van het volgende kabinet, misschien wel de volgende Kamer, om daarmee verder te gaan.

[1:54:20] Aan mij de schone taak om dat zo solide mogelijk bij de Nieuwe Kamer aan te brengen.

[1:54:31] De diverse vragen over financiën heb ik al een beetje.

[1:54:38] Deze was wel nieuw.

[1:54:40] Economische investeringen komen wel, maar voorzieningen voor zorg, onderwijs en cultuur blijven achter.

[1:54:46] Kleine gemeenten zien de kosten stijgen.

[1:54:48] Kunnen kleine gemeenten mee blijven doen zolang de financiële positie onzeker is?

[1:54:55] Dat is een goede vraag.

[1:54:56] Als ik uw vraag zo mag interpreteren, dat kleine gemeenten een plek aan tafel hebben om met het Rijk samen te werken als het gaat om het verbeteren van de manier waarop beleid met hun problemen rekening houdt, dan is de antwoord ja.

[1:55:07] En als voorbeeld noem ik dan een stap die samen met het ministerie van INW en BZK gezet wordt door in de elf regio's meer specifiek te kijken naar de bereikbaarheid van essentiële voorzieningen en wat er nodig is om de bereikbaarheid niet te laten verslechteren.

[1:55:22] Mevrouw Wiggelaar.

[1:55:23] Ja goed, dan ga ik even met de pet van mijn vorige werk opzitten.

[1:55:26] Ik was wethouder in een kleine gemeente.

[1:55:29] Heel vaak in samenwerkingsverbanden voelde een gemeente, kunnen geen mensen en geen middelen leveren.

[1:55:36] En dat is volgens mij ook de opmerking wat hier gemaakt wordt.

[1:55:40] Hoe kijkt u daar tegenaan?

[1:55:41] Want dan vallen ze dus ook vaak buiten de boot.

[1:55:44] In die zin kan ik natuurlijk... Ik herken de situatie wel.

[1:55:50] Ik kom zelf uit een kleine gemeente.

[1:55:52] En dan zie je dat vaak van kleine gemeenten toch wel een enige vorm van samenwerkingsverbanden gevraagd wordt.

[1:55:58] En dat men die gelukkig ook veelal zoekt om meer borden te krijgen.

[1:56:02] En het is aan ons als Rijk, ook als een kleine gemeente komt, om natuurlijk een zorg of een vraag die komt, ook gewoon de aandacht te geven die het verdient.

[1:56:10] Het mag niet zo zijn dat een kleine gemeente

[1:56:12] lager op de ladder zou komen staan als een grote gemeente.

[1:56:16] Nu eenmaal omdat daar iets meer naam achter hangt.

[1:56:24] Mevrouw Bikker, bij het aantreden van dit kabinet werd belofte gedaan.

[1:56:28] De regio zou aan tafel zitten.

[1:56:29] Het belang van de regio kan niet door één minister behartigd worden en dat moet iets van het hele kabinet zijn.

[1:56:33] Nou, dat ben ik eens met mevrouw Bikker, omdat het een zaak is van het hele kabinet.

[1:56:39] En dat blijkt ook omdat we dus elf departementen hebben betrokken bij de uitwerking van dit nationaal programma.

[1:56:46] Ik herken ook dat er sectorale overwegingen gemaakt kunnen worden die niet altijd aansluiten bij het gedachtegoed van elke regio telt.

[1:56:52] Dat dan ook wel.

[1:56:54] Dat gesprek voer ik als minister van BZK met mijn collega's, maar ik kijk ook naar u en ik sluit aan bij de oproep van mijn AMS-voorgangers.

[1:57:02] U bent bij uitstek in de gelegenheid om daar waar besluiten in het nadeel van de regio zijn, die het het hardst nodig hebben om daarop bij te sturen.

[1:57:12] Voorzitter, dan kom ik bij het kopje spreiding van rijkswerkgelegenheid.

[1:57:19] De vraag, dienstverlening blijft in Limburg, maar het verdwijnt dus wel uit de regio.

[1:57:22] Hoe kan dit besluit in lijn zijn met ERT als er 600.000 inwoners

[1:57:28] geen toegang hebben tot een CBR.

[1:57:30] Waarom wordt er alleen naar de schaal gekeken?

[1:57:32] Is de minister bereid om in gesprek te gaan met INW om dit te herzien?

[1:57:37] Ik snap de vraag heel goed.

[1:57:40] En ik wil best nog met mijn collega van INW hier aandacht voor vragen.

[1:57:45] En inderdaad, mensen die in de regio zitten, die zullen verder moeten reizen om bij een CBR locatie te komen.

[1:57:52] Omgekeerd is het ook zo dat een aantal mensen die nu heel ver moesten reizen, juist minder ver hoeven te reizen.

[1:57:58] Maar ja, ik wil nog best een keer met mijn collega van INW het gesprek aangaan of het besluit daarmee herzien kan worden.

[1:58:06] Het is natuurlijk ook een beetje aan het CBR zelf om te kijken hoe ga je om met je bedrijfsvoering, wat is efficiënt.

[1:58:13] En we worden juist, en dat merk ik bij u allen, u bent allemaal zeer betrokken,

[1:58:16] Vaak geconfronteerd met dat we graag iets heel lokaal willen houden, graag het liefst het diepste in de allerkleinste kern, maar geconfronteerd worden met ook bedrijfsvoeringsbesluiten die zeggen, dit kunnen wij financieel bijvoorbeeld niet meer overeind houden.

[1:58:31] Of dit, en dat zie je vaak, het meest passende voorbeeld, u zei het al even, kleine scholtjes in hele kleine kernen, kan je dat nog overeind houden?

[1:58:39] En dat is een heel moeilijke en heel lastige keuze, dat herken ik, maar het is natuurlijk

[1:58:43] Ik ga gewoon met mijn collega van INW hierover in gesprek om hier aandacht voor te vragen.

[1:58:51] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[1:58:53] Fijn dat de minister in ieder geval toezegt om nog te praten met collega van INW.

[1:59:00] Maar ik hoor de minister tegelijkertijd ook zeggen van doelmatigheid.

[1:59:04] ...efficiëntie, maar dat was eigenlijk nou ook net wat uit dat rapport elke regio telt kwam... ...dat we daar nu net niet naar moeten kijken.

[1:59:13] En het is ook niet zo dat iemand een keertje voor een theorie-examen moet gaan... ...want in de praktijk blijkt gewoon dat het slagingspercentage echt niet... ...dat je dat niet in één keer haalt, zeg maar.

[1:59:24] Dus dat, ja, vaak mensen toch wel een keer of drie moeten opgaan gemiddeld... ...om een theorie-examen te halen.

[1:59:31] En als je dan elke keer een uur moet gaan rijden als ouder om je kind er naartoe te brengen of allerlei toeren moet uithalen met het OV, ja dan betekent dat wel wat.

[1:59:42] Dus daar zou ik graag reactie van de minister op willen.

[1:59:45] Minister.

[1:59:49] Ja voorzitter, de problematiek die herken ik natuurlijk en dat is, daar zit hem, ook het probleem van deze minister niet op.

[1:59:57] Ja, als je drie keer over doet over je theorie-examen, ik herken ook die problematiek helaas, dan moet je dus inderdaad drie keer op en neer.

[2:00:12] Maar dan blijft nog steeds staan dat degenen die juist in de nieuwe regio wonen, drie keer minder vaak naar minder ver hoeven te reizen.

[2:00:20] Het is natuurlijk aan het CBR zelf, maar wat ik al zeg, ik ga toch echt nog even met mijn collega van INW hierover het gesprek aan.

[2:00:28] Ik zal daar aandacht voor vragen voor ook dit, maar ook toekomstige besluiten.

[2:00:32] Wel, moet ik erbij zeggen, zonder een garantie dat het besluit dan wordt herzien.

[2:00:37] Mevrouw Wijnas, uw laatste interruptie.

[2:00:39] Ja, dankjewel meneer de voorzitter.

[2:00:40] Ja, nog één keer hierover, want het gaat over 600.000 inwoners in Zuid-Limburg.

[2:00:46] Ik vind het heel belangrijk voor de leefbaarheid dat zo'n locatie beschikbaar is.

[2:00:50] En zeker Maastricht is niet zomaar een dorpje.

[2:00:53] Maastricht is een grote stad in het zuiden van het land.

[2:00:56] Een hele belangrijke stad.

[2:00:57] En die hebben dadelijk gewoon geen CBR locatie meer.

[2:01:01] En ik denk dat het wel belangrijk is dat die locatie voor Maastricht behouden blijft.

[2:01:06] Als er dan een locatie in Roermond wordt toegevoegd, want in Venlo is er ook eentje, dan denk ik dat dat heel goed is voor de spreiding van die theorie-examens over de hele provincie, want dan hebben ze zowel Zuid-, Midden- als Noord-Limburg een locatie.

[2:01:19] Dus ik hoop dat deze ministers zich daarvoor willen inzetten dat prima dat die locatie in Roermond geopend wordt, maar dat die in Maastricht in ieder geval ook wordt heropend of open blijft.

[2:01:30] Minister.

[2:01:30] Nou voorzitter, wat ik al zeg, ik ga dat gesprek daar over aan, maar een CBR blijft natuurlijk eigenlijk wel een zelfstandig bestuursorgaan daarin en ik heb wel, nou ja, de stukken enigszins gelezen en hopelijk kan ik het u vrolijk stemmen dat juist in de regio Limburg het slagingspercentage wel iets hoger ligt dan het landelijk gemiddelde.

[2:01:51] Dat komt, ik zal het even herhalen voorzitter, dat komt omdat iedereen daar in de regio zo slim is.

[2:01:57] Waar van akte?

[2:01:58] Waar van akte?

[2:02:00] Voorzitter, wanneer wordt er nu echt werk gemaakt van spreiding van werkgelegenheid?

[2:02:08] Ja, die roepen om concrete resultaten, die deel ik.

[2:02:10] Het kabinet heeft de afgelopen periode een aantal concrete acties ingezet om de rijkswerkgelegenheid beter te spreiden.

[2:02:17] En mede op verzoek van uw Kamer heb ik de jaarlijkse Kamerbrief Standspreiding Rijkswerkgelegenheid uitgebreid met een aantal concrete casussen en rapporteer ik middels het door Kamerleden Vlag en Zeedijk.

[2:02:28] ingediende motie over de ingezette acties.

[2:02:35] Even kijken, nou ja, de voorbeelden zijn al genoemd, onder andere Defensie in Drenthe rondom de Johan Willem Friso-kazerne, Arnhem aan de huisvesting van de Belastingdienst, Belastingkantoor in Doetinchem zijn we nog aan het kijken.

[2:02:49] Rijksoverheid eventueel in het Maankwartier in Heerlen.

[2:02:53] En dat is dan ook zo even een hoogovenselectie.

[2:02:57] Dus heeft de volle aandacht van ons.

[2:03:00] Werkgelegenheid.

[2:03:02] We hebben het over spreiding.

[2:03:03] 80% vond plaats in de Randstad.

[2:03:05] Hoe kan dat?

[2:03:05] En waarom blijven we sterker maken wat al sterk is?

[2:03:10] De meeste groei vindt dan plaats bij reeds bestaande organisaties.

[2:03:13] We moeten constateren dat de meeste overheidsorganisaties dus in de Randstad zitten.

[2:03:17] En dat daar dan groei plaatsvindt, is op zich niet zo gek.

[2:03:20] En dat wil ik best keren, maar dat vergt ook tijd.

[2:03:26] Heel praktisch gezegd, je kan niet een heel kantoor in Den Haag oppakken en zeggen vanaf nu zit u in de regio.

[2:03:32] Ja, we kunnen het proberen, mevrouw Schikor, maar ik denk toch dat ik dan kamervragen krijg over verhuiskosten.

[2:03:39] We hebben dus inderdaad er wel aandacht voor.

[2:03:41] Ik heb net al een x-aantal goede voorbeelden genoemd.

[2:03:43] Dit is ook echt het keren van een olietanker en toch een enige lange adem.

[2:03:49] Maar ik hoop dat ik toch voldoende duidelijk heb gemaakt dat het onze volle aandacht heeft om juist die spreiding van de werkgelegenheid in de regio's te realiseren.

[2:03:58] Dan bleef nog over het kopje over infra en de nood naar ruimte.

[2:04:03] Negeer de provinciegrenzen als het gaat om uitdagingen met betrekking tot woningbouw en infrastructuur.

[2:04:08] Denk hierbij bijvoorbeeld aan Brainport Regio.

[2:04:11] Hierover is eerder ook door deze Kamer een motie ingediend.

[2:04:14] Afgelopen vrijdag, 26 september, heeft minister Keizer van VRO de ontwerpnota-ruimte aan de Kamer aangeboden.

[2:04:21] En met die notenruimte zet het kabinet de koers uit voor ruimtelijke inrichting van Nederland.

[2:04:25] Op de lange termijn worden nationale ruimtelijke keuzes gemaakt.

[2:04:29] In de ontwerpnota-ruimte wordt juist expliciet provincieoverstrijdend gekeken en ook bij de opgave op het gebied van woningbouw en infrastructuur.

[2:04:37] Een voorbeeld hiervan is de keuze voor de nationale bestedigingsstrategie.

[2:04:40] ondersteund door nieuwe grootschalige woningbouwlocaties en structuurversterkende infrastructuur.

[2:04:45] Hierbij wordt ook expliciet gekeken hoe regio's door heel Nederland elkaar kunnen versterken.

[2:04:49] En met het aanbieden van het ontwerp Notenruimte beschouwt het kabinet de aangenomen motie waarna verwezen is dan ook als afgedaan.

[2:04:57] En voorzitter dan de laatste vraag over een specifiek item.

[2:05:01] Wat is de reflectie van de minister over de situatie in Groningen over de brug die is afgesloten en

[2:05:07] De herijking van studenten over heperoduct.

[2:05:12] Kijkt de minister daar met INW naar?

[2:05:14] Ik zie ook dat die bereikbaarheid in de regio gewoon onder druk staat.

[2:05:18] Ik heb contact daarover met verschillende departementen.

[2:05:21] Iedereen is overigens binnen zijn eigen werkveld wel bezig met deze problematiek.

[2:05:26] Maar overkoepelen betekent ook dat we op een andere manier daarmee aan de slag moeten.

[2:05:31] Ik ben bezig met INW om meer vanuit bereikbaarheid van voorzieningen te gaan redeneren.

[2:05:35] En deze herfst wordt u daar met de Meertbrief ook verder over geïnformeerd door INW.

[2:05:40] En dan concreet over de Gerrit Krolbrug.

[2:05:42] Bij infrastructurele projecten wordt het Meertproces doorlopen en dat kost gewoon tijd.

[2:05:49] Recentelijk is door de minister van INW het zogenaamde Meert III besluit genomen met betrekking tot de Gerrit Krolbrug en wordt overgegaan naar een realisatiefase.

[2:05:59] Voorzitter, volgens mij ben ik dan door de vragen heen.

[2:06:02] Mevrouw Chacor.

[2:06:04] Voorzitter, vrij algemeen antwoord inderdaad over bereikbaarheid.

[2:06:09] Dit gaat specifiek over...

[2:06:12] Een groot probleem, zeg maar, wat in Groningen is aangedaan, doordat er inderdaad een grote schip tegenaan is geknald.

[2:06:19] En dat is niet een tijdelijke probleem.

[2:06:21] Dit loopt al sinds 2021, waardoor gewoon bijna 20.000 mensen die elke dag op en neer, die kunnen niet op en neer.

[2:06:27] En dan moet je je voorstellen, als je, wat ik ook net zei, in een rolstoel zit of slechter beed bent, dan heb je echt een groot probleem.

[2:06:34] En dat had gewoon opgelost moeten worden.

[2:06:36] En mijn vraag was ook van,

[2:06:38] Als het in Randstad was gebeurd, was het allang opgelost, dus waarom in Groningen niet?

[2:06:42] En ik had een specifieke vraag.

[2:06:44] over, eigenlijk vroeg ik inderdaad, kan de minister toezeggen dat hij niet alleen maar in gesprek of algemene bewoordingen, maar dat hij ook naar Groningen gaat, dat hij in gesprek gaat met de minister INW en opnieuw naar die situatie kijkt en ook in gesprek gaat met bewoners van hoe dit zo snel mogelijk opgelost kan worden en vooral naar de oplossing voor de tijdelijke brug die ook de raadsleden en inwoners hebben aangegeven als oplossing en die dit kabinet te duur vond.

[2:07:14] Nou voorzitter, ik kan natuurlijk met mijn collega van INW in gesprek gaan en wat ik net al zei, maar dan moet ik even nagaan en ik wil het best in een tweede termijn nog kijken of ik dat kan achterhalen.

[2:07:25] Het meer drie besluiten is nu genomen met betrekking tot die Gerrit Krolbrug en dan hebben we het dus over de realisatiefase waar dan naar overgaan wordt, maar ik heb geen beeld even zo hier ad hoc van de tijdlijn daarvan.

[2:07:36] Dus ik hoop natuurlijk vlot.

[2:07:39] Maar uw vraag van wilt u nog met de minister van INW in gesprek hierover, over deze specifieke casus?

[2:07:46] Ja, uiteraard.

[2:07:52] Helaas.

[2:07:53] Dank aan de minister voor de beantwoording.

[2:07:54] Daarmee komen we aan het einde van de eerste termijn en gaan we over naar de tweede termijn.

[2:07:58] In de tweede termijn geef ik het woord voor 1 minuut 20 seconden maximaal aan mevrouw Bijenas.

[2:08:05] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[2:08:06] Nog eventjes een punt van orde voordat we verder gaan.

[2:08:09] Ik had nog gevraagd, ook voor de tweede termijn, wordt er dan even geschorst nog, zodat de minister ook tijd krijgt voor de beantwoording?

[2:08:17] Omdat ik ook nog specifiek had gevraagd naar die regio's die, zeg maar, nu niet onder die elf regio's vallen.

[2:08:22] Was ik even benieuwd naar.

[2:08:23] Als de minister tijd nodig heeft, dan schorsen we daarvoor.

[2:08:27] U heeft in ieder geval wat meegegeven, alvast voor de tweede termijn.

[2:08:30] U had het ook in uw tweede termijn kunnen noemen, maar we zien het als punt van orde.

[2:08:35] Volgens mij had ik ook nog een vraag gesteld waar geen antwoord op gegeven is.

[2:08:38] Ik heb gevraagd hoe de minister gaat borgen dat bereikbaarheid, want we hebben allemaal wel een brug die we kunnen noemen.

[2:08:46] Ik kan er ook een noemen in Urmond die afgesloten wordt, maar u heeft niet antwoord gegeven op de voorzieningen.

[2:08:53] Jawel, dat denk ik wel.

[2:08:54] Bereikbaarheid en voorzieningen in Krimp en Grensreeuw is niet nog verder onder druk.

[2:08:57] Heb ik dat gemist misschien?

[2:09:00] U kunt dat noemen in tweede termijn.

[2:09:01] De eerste termijn is afgerond.

[2:09:02] Dus u krijgt gelegenheid om dat mee te nemen in uw tweede termijn van 1 minuut en 20 seconden.

[2:09:07] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[2:09:10] Allereerst dank aan de minister voor de beantwoording.

[2:09:16] Wat mij betreft mag er flink wat vaart in, dat heb ik ook in mijn eerste termijn al gezegd.

[2:09:24] Ik ben blij om te horen dat er rond de jaarwisseling die voortgangsbrief komt.

[2:09:30] Ik hoop dan ook wel dat daar echt een concreet actieplan en een concrete uitvoeringsagenda achter zit, met ook de inschattingen van die financiële middelen die dan daarvoor benodigd zouden zijn.

[2:09:41] Dus dat is het eerste wat ik wil meegeven.

[2:09:44] Dan krijg ik nog graag een antwoord op wat ik had gevraagd over die regio's, maar dat had de minister al toegezegd dat hij dat dadelijk zou beantwoorden.

[2:09:52] En ook dank voor de toezegging van de minister over de CBR-locaties, dat hij daar nader over in gesprek.

[2:09:58] Dank, meneer de voorzitter.

[2:10:00] Dank u wel.

[2:10:01] Meneer Hartsuiker.

[2:10:03] Dank, voorzitter.

[2:10:03] Ik kan me eigenlijk grotendeels aansluiten bij mijn collega als het gaat om de brief die wij gaan krijgen aan het eind van het jaar, daar ben ik heel blij mee.

[2:10:09] En ook de toezegging van de minister om nog eens bij zijn collega van OCW een appel te doen om met, zeg maar, mijn oud-collega's, ik ben ook ooit werthouder geweest in Emmen, aan de slag te gaan.

[2:10:19] om de casuïstiek rond het hbo- en mbo-onderwijs te bespreken.

[2:10:23] Ik had nog wel één vraag en dat zit bij mij meer op de lijn rond die Europese fondsen.

[2:10:28] Ik hoor dat u de intentie heeft om die regio's daarbij te betrekken en dat was ook wat we met die motie hebben proberen aan te geven en toch zoek ik nog naar van, en hoe geeft u daar dan invulling aan?

[2:10:39] Wordt er dan zeg maar concreet zeg maar ter voorbereiding op de inzet met

[2:10:45] provincies en gemeenten, al dan niet in IPO-VNG-verbanden, dat is meestal het meest makkelijk, daarvoor afgestemd.

[2:10:51] Hoe je daar ook voor kunt zorgen dat ook de hele vormgeving van die nationale enveloppen en dat NRPP, dat mooie nieuwe begrip wat met ons is gedeeld, dat er ook ruimte is in de afspraken die je maakt met Europa om die programmering ook op een goede manier met die regels vorm te geven.

[2:11:09] Want dat vinden wij ontzettend belangrijk, dat die gelden,

[2:11:12] waar vroeger eigenlijk de regio gewoon rechtstreeks input op kon leveren, dat dat nu ook via de kabinetslijnen loopt, zodat je met elkaar ervoor zorgt dat er een pakket ligt wat zowel goed is voor Nederland, maar waar het ook goed kan landen in alle regio's die daar straks gebruik van moeten maken.

[2:11:29] Dank u wel.

[2:11:29] Mevrouw Bingelaert.

[2:11:31] Ja, en even voor mijn collega's.

[2:11:32] Ik bedoel, we hebben allemaal wel een brug.

[2:11:34] Ik wilde daar het patroon mee aangeven wat

[2:11:37] wel zo overkomt voor de inwoners uit die regio dat ze niet meetellen, dat ze jarenlang op een nieuwe brug moeten moeten wachten en dat als een probleem in de Randstad optreedt dat men sneller acteert.

[2:11:49] Dat was eigenlijk de brug wat ik op wilde maken na mijn collega's.

[2:11:53] Voorzitter, de vraag die de minister niet heeft beantwoord is hoe behoort de minister dat bereikbaarheid en voorzieningen in krimp- en grensregio's niet nog verder onder druk komen staan?

[2:12:04] Nogmaals, we noemen de voorbeelden, maar we krijgen daar gewoon geen concreet antwoord op.

[2:12:09] En daarnaast kom ik ook nog even terug op die Rijksregisseur.

[2:12:12] Wij willen die regio's helpen.

[2:12:14] En wij willen dat inderdaad niet alleen die overheden, maar ook de bewoners en de maatschappelijke organisaties die juist zorgen voor de leefbaarheid in die kernen, in die kleine kernen, rechtopgehouden kan worden.

[2:12:28] Dus geef ze een plek aan tafel.

[2:12:30] Dank u wel, voorzitter.

[2:12:32] Dank u wel.

[2:12:32] Mevrouw Chacor.

[2:12:34] Ja, dank voorzitter.

[2:12:36] Ja, ontzettend jammer inderdaad dat er gemiste kansen ook liggen bijvoorbeeld.

[2:12:41] En inkopper is gewoon de bewonerstrekkers, inwonersregisseur, wat je het ook noemt voor die elf regio's.

[2:12:49] Ik vind inwoners verdienen gewoon een stem en ook vele hier die geven dat ook aan.

[2:12:54] En de minister zegt DG's, maar ja, DG's zijn gewoon topambtenaren en dat zijn geen vertegenwoordigers van inwoners.

[2:13:01] En in de praktijk zien we gewoon dat de NPVS, dat de regio's gewoon veel overheden aan tafel zitten.

[2:13:05] Zet je er weer een DG, krijg je weer de overheid die zit.

[2:13:08] Zorg er dan voor dat we juist de bewoners hier ontbreken, dat we dat gewoon met elkaar fixen en regelen en niet alleen maar overheden aan tafel.

[2:13:16] En wat betreft middelen, ja, ik vond hem toch een beetje over de schutting gooien voor die structurele middelen door naar het volgende kabinet.

[2:13:24] Wat mij betreft laat de minister daarmee de regio hangen.

[2:13:29] Versnelling.

[2:13:30] Dat had gekund, zeg maar, als laag hangend fruit, zorgen dat gemeenten die al kunnen, dat die door kunnen.

[2:13:36] En de twee concrete punten waar ik vroeg, de Gerrit Krolbrug, daar ben ik blij dat de minister zegt van ik ga inderdaad in gesprek met de minister van INW.

[2:13:46] Ik ga ervan uit dat hij ook misschien een bezoek brengt aan Groningen, ook om de oplossing te vinden.

[2:13:51] Ik zie wel wat in het keren daarvan, dat we niet alleen maar die werkgelegenheid hebben in de Randstad, maar juist ook anders.

[2:14:01] En ook de antwoord vond ik eigenlijk wel heel mooi, verplaatsen van rijkswerkgelegenheid.

[2:14:07] Ik hoor graag van hoe de minister dit zou willen keren.

[2:14:09] Ik vond het wel heel mooi.

[2:14:12] Ja, ik denk dat het belangrijk is dat wij gewoon inwoners, maar ook de regio niet in elkaar moeten laten staan en moeten zorgen dat ze staan in de startblokken.

[2:14:21] Ze willen doorgaan en daar is eigenlijk een hele kleine duwtje voor nodig.

[2:14:26] Maar daar heb je inderdaad wel geld voor nodig.

[2:14:29] En ik hoop dat het volgende kabinet dat ook gewoon gaat regelen.

[2:14:33] Mevrouw Becker, dank u wel.

[2:14:34] Mevrouw Chacor.

[2:14:36] Dank aan de minister voor de antwoorden en ook dank dat hij zo snel zich inwerkt in dit dossier, want ik kan me voorstellen dat dat ook eventjes op een rijdende trein springen is om maar in de beeldvorming te blijven rondom het OV wat we geregeld hier bij de hand hebben gehad.

[2:14:52] Maar ik zou hem dan ook willen aanmoedigen.

[2:14:54] Want hij zit nu achter dat stuur en hij mag er ook vol voor gaan voor die regio.

[2:14:59] Want zijn collega's in de ministeries maken toch te vaak, vind ik, de vakdepartementale overwegingen, waardoor de bewoners de dupe zijn.

[2:15:08] En of het nou gaat om die Gerrit Krolbrug of de Zeelandbrug.

[2:15:12] of het OV-reisproduct voor studenten, uiteindelijk de regio is te dupen.

[2:15:18] En als wij dat niet zichtbaar maken, als deze minister dat niet zichtbaar maakt, dan blijven zij ook achter.

[2:15:24] En deze minister mag voor hen de vechter zijn.

[2:15:27] Ik zal hem daarin steunen.

[2:15:29] Ik wil hem daar ook in aanmoedigen, ook als er weer een moment komt van moties indienen, maar me allermeest oproepen om het concreet inzichtelijk te maken.

[2:15:36] De minister zegt, ik kom wel met nieuws als ik nieuws heb,

[2:15:39] Maar mijn zorg is juist dat er geen nieuws is en dat er dan geen brief komt.

[2:15:43] Dus dat zal de minister ook aanvoelen.

[2:15:44] Dus kunnen wij in ieder geval een afspraak maken dat voor het eind van het jaar op de drie punten die we deelden, dat er in ieder geval een update komt en welke ritme de minister daarvoor kiest, moet hij vooral kijken wat passend is bij zijn departement.

[2:15:57] Maar het is wel nodig dat we de vinger aan de pols houden, niet voor deze minister, maar wel voor die vakdepartementen die graag een andere afweging maken.

[2:16:05] Dank u wel.

[2:16:06] Daarmee komen we aan het einde van de tweede termijn van de kant van de Kamer.

[2:16:09] En kijk ik vol verwachting naar de minister.

[2:16:14] Hoeveel tijd heeft u nodig voor een schorsing of kunt u alle vragen onmiddellijk beantwoorden?

[2:16:18] Nou, ondanks het enthousiasme van mevrouw Bikker dat ik mij snel heb ingelezen, heb ik toch wel even 10 minuten nodig om hier nog wat nadere info over op te halen.

[2:16:26] Ik schors de verradering voor 10 minuten.

[2:25:35] Beste mensen, gezelligheid kent geen tijd, maar ik wil weer door met de vergadering.

[2:25:46] Ik wil graag stilte op de publieke tribune.

[2:25:52] Stilte op de publieke tribune.

[2:25:55] Gaat u allemaal zitten.

[2:25:56] Ik weet dat het gezellig is en dat stel ik een enorme prijs.

[2:25:58] We gaan toch even door.

[2:26:00] Heel efficiënt als we zijn.

[2:26:02] Open de vergadering, heropen de vergadering en geef het woord aan mevrouw Wijnas.

[2:26:06] Ja, dank u wel, meneer de voorzitter.

[2:26:08] En je ziet maar meteen als de regio's in huis zijn, dan is het meteen hartstikke gezellig.

[2:26:14] Maar nog één punt van van orde.

[2:26:18] Ik zou graag een twee minuten debat willen aanvragen.

[2:26:20] Dat wordt wel pas na de verkiezingen, want de agenda van vandaag zit chokvol.

[2:26:24] Maar ik wil het wel graag aanvragen.

[2:26:27] Uw aanvraag is genoteerd.

[2:26:31] Spanning stijgt, minister.

[2:26:33] Beantwoording in tweede termijn.

[2:26:34] U heeft het woord.

[2:26:36] Ja, voorzitter, dank u wel.

[2:26:37] Nou, met de woorden van mevrouw Wajenas toen ik zei van nou ja, ik ging fluitend naar mijn werk, maar het werd toch een beetje minder.

[2:26:43] Nou, ik moet inderdaad zeggen, de gezelligheid en het vuur om voor de regio's te gaan is gelukkig dankzij deze bespreking weer ten volle terug.

[2:26:51] Dus ik ga ook op enig moment vandaag een keer fluitend van mijn werk af.

[2:26:56] De vraag van de VVD over de regio betrekken.

[2:27:01] We zetten bij de onderhandelingen over het meerjarig financieel kader in op het borgen van de betrokkenheid van mede-overheden bij het opstellen en het uitvoeren van deze plannen.

[2:27:10] Vorig jaar hebben we samen met mede-overheden een visiepaper opgesteld waarin we gezamenlijk pleiten voor het behoud van het partnerschapsprincipe.

[2:27:18] Voor regionale ontwikkeling is een plaatsgebonden aanpak van groot belang, waarbij rekening wordt gehouden met specifieke kenmerken en sterktes van de regio's.

[2:27:26] Daarbij moet gekeken worden naar bredere regionale plannen en transitieplannen, waarin de kansen en uitdagingen uit de regio's geïdentificeerd worden.

[2:27:33] En in de uitwerking is van belang dat zoveel mogelijk wordt aangesloten op reeds lopende nationale processen, zoals het NPVR, het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid.

[2:27:46] Nog een vraag, hoe zorgen we dat voorzieningen niet verder onder druk komen te staan?

[2:27:51] Nou ja, samen met INW kijk ik nadrukkelijk naar de bereikbaarheid van voorzieningen en daarover gaan we volgend jaar een vervolgstap zetten door het bereikbaarheidspeil concreet door regio's in beeld te laten brengen.

[2:28:02] Een belangrijke basis om daarop voor te bouwen aan de hand van concrete opgaven, dan hebben we dat in beeld en dan kunnen we daarmee verder.

[2:28:10] U vroeg over Emmen in gesprek met OCW.

[2:28:14] Nou, in het kader van de GreenWise Campus wordt door OCW al een gesproken overigens met Emmen, zo is mij te verstaan gegeven.

[2:28:26] Voorzitter, meerdere vragen eigenlijk.

[2:28:29] Kunnen we inzetten op een inwonersregisseur?

[2:28:31] Nou vind ik het heel erg belangrijk dat inwoners betrokken zijn bij het plan voor de regio.

[2:28:37] Maar ik zou toch een beetje in een oude valkuil trappen als ik daar vanuit het Rijk een dwingende maatregel voor zou opleggen.

[2:28:45] De uitvoering van de plannen voor de regio's vindt overigens al plaats op lokaal niveau.

[2:28:51] Misschien is er een beetje het beeld ontstaan dat het een puur bestuurlijk feestje is van hooggeplaatste bestuurders, maar dat is niet helemaal het geval.

[2:28:59] Er zitten echt publiek-private allianties met een aanpak in.

[2:29:02] Vanuit iedere regio is er ook een bestuurlijk trekker, een burgemeester aangesteld.

[2:29:08] En deze bestuurlijk trekker is er namens de hele regio en heeft ook de verantwoordelijkheid om te zorgen dat de juiste mensen worden vertegenwoordigd in zo'n regioalliantie.

[2:29:16] Ik heb ook al even gezegd dat er natuurlijk de vrijheid is om eventueel

[2:29:20] bij behoefte vanuit de uitvoeringsgelden zelf nog een vertegenwoordiger aan te stellen.

[2:29:27] Maar ik zou eventueel vanuit het Rijk via onze Rijksvertegenwoordigers kunnen vragen aan de regio waar er dan echt een behoefte is aan dit kader.

[2:29:43] Interruptie van mevrouw Chacor.

[2:29:45] Ja, voorzitter, volgens mij gaat de minister inderdaad een soort behoefteonderzoek doen, even kijken van wat is er nodig.

[2:29:52] Maar volgens mij heeft de rapport elke regiotelte aangegeven dat het ontzettend belangrijk is dat die samenwerking in de regio alleen maar goed, weet je, goed werkt op het moment dat je iedereen alle perspectieven aan tafel hebt, juist ook van inwoners, niet alleen maar overheden.

[2:30:07] En volgens mij heeft deze ministerie ook afgelopen zomer ook een kamerbrief gestuurd meedoen in democratie.

[2:30:12] en samenleving en daar is ook gepleit voor invloed en zeggenschap van bewoners op decentraal niveau.

[2:30:21] En denk ik van dit is dan de proef op de som voor de Kamerbrief.

[2:30:24] Is de minister dan ook bereid zijn eigen beleid uit te gaan voeren?

[2:30:27] Ja, dan zou hij toch de inwonersregisseur gewoon moeten gaan steunen of in ieder geval moeten gaan, ja, moeten gaan steunen.

[2:30:34] Ik houd daarbij.

[2:30:36] Voorzitter, ik vind de vraagstelling heel erg slim.

[2:30:40] Bent u ook bereid om uw eigen beleid uit te gaan voeren?

[2:30:42] Ja, ik ben bereid om mijn eigen beleid uit te gaan voeren.

[2:30:45] En in die zin dan ook wel op een manier zoals als bewindspersoon dat dat past.

[2:30:52] Dus ik ga zeker mijn eigen beleid uitvoeren.

[2:30:56] Ik herken de zorg dat u zegt van ja, er moeten ook inwoners aan tafel zitten.

[2:31:00] Die zijn dus ook al wel enigszins vertegenwoordigd.

[2:31:02] in die diverse groepen door onder andere zo'n burgemeester.

[2:31:06] Ik hoor u ook zeggen van ja dat zou nog beter kunnen en nog meer en nog dieper in de samenleving.

[2:31:12] Nou en daarvoor zeg ik dus van nou laat onze Rijksvertegenwoordiger dan ook die uitvraag doen om te kijken waar dan de specifieke behoefte aan is en kunnen we wellicht daar invulling aan geven.

[2:31:22] Ja, voorzitter.

[2:31:25] Wij krijgen echt signalen dat er in de praktijk, zeg maar, dat er vooral overheden en bedrijven aan tafel zitten in die planvorming, dat de bewoners ontbreken.

[2:31:33] Dat is de reden.

[2:31:36] En dat is de reden waarom we daar inderdaad, denk ik, ook heel erg op zitten, omdat we het belangrijk vinden en omdat we inderdaad ook in de brief die u heeft gestuurd, ook hebt aangegeven dat is belangrijk en elke regio telt ook.

[2:31:46] Kan de minister in ieder geval toezeggen

[2:31:49] dat dit behoefteonderzoek of in ieder geval de kansen en mogelijkheden voor deze procesregisseur, bewonerstrekker, wat je het ook noemt, dat we daar echt serieus naar gaan kijken en dat die zo snel mogelijk terugkomt met

[2:32:05] Wat kan wel en wat kan niet en waarom het dan ook niet zou kunnen.

[2:32:10] En dan wil ik ook, dan zou het ook wel fijn zijn, want u heeft het inderdaad over de DG's, maar de DG's vind ik echt een hele andere level.

[2:32:17] Ik heb het echt over wie zitten dan in die NPVR's en wie zitten er namens de inwoners om de belangen te vertegenwoordigen.

[2:32:27] Minister.

[2:32:28] Ja voorzitter, ik stel gewoon voor dat ik via die Rijksvertegenwoordigers de uitvraag doe van hoe staat het ermee en is hier een behoefte aan.

[2:32:37] Ik wil wel even benadrukken, ik ben vanochtend nog bij het genootschap van burgemeesters geweest.

[2:32:42] Er zitten dus burgemeesters in deze gremia.

[2:32:47] Ik heb de indruk dat zij heel goed weten wat er in de samenleving speelt.

[2:32:50] Het zou ook een beetje een disqualificatie zijn als we dan de positie zouden nemen dat men dat niet weet.

[2:32:56] Maar ik herken uw behoefte.

[2:32:57] Ik ga een uitvraag doen waar de behoefte aan is naar een inwonersregisseur.

[2:33:03] Laten we die term dan vanaf nu adopteren.

[2:33:07] En als daar behoefte aan is, dan kunnen we altijd kijken hoe we dat verder handen en voeten gaan geven.

[2:33:11] En een update daarvan, want daar vroeg ik ook naar, stel ik voor dat ik die meeneem in de brief die later, dit jaar januari, ongeveer volgt.

[2:33:20] Voor alle duidelijkheid, kunnen we dit als een toezegging noteren?

[2:33:23] Van mij mag u dit als een toezegging noteren, voorzitter.

[2:33:26] Dank u. Gaat u verder.

[2:33:29] Hoe gaan we ervoor zorgen dat bereikbaarheid van de grens- en krimpregio's niet nog verder onder druk staat?

[2:33:36] Uit het NPVR wordt onder meer samengewerkt met het ministerie, zoals ik al zei.

[2:33:40] Bij meerdere departementen worden er concrete stappen gezet als het gaat om de doorontwikkeling van beleids- en investeringslogica.

[2:33:47] Ook in die processen is er goed contact met mede-overheden.

[2:33:49] Zo heeft het ministerie van INW bij het doorontwikkelen van de mobiliteitsvisie gekozen voor een aanpak met pilots in drie regio's om te zien hoe het gesprek over bereikbaarheidsdoelen gevoerd kan worden.

[2:34:00] Daarnaast is INW bezig met het traject bereikbaarheid op peil.

[2:34:04] En we kijken hoe deze opbrengsten meegenomen kunnen worden in de plannen voor de regio.

[2:34:08] En de signalen die nu vanuit de regio in gesprek opkomen, delen wij ook al met het departement.

[2:34:15] U heeft een interruptie van mevrouw Wingelaar.

[2:34:18] Dank u wel, voorzitter.

[2:34:19] Het gaat natuurlijk niet alleen over die bereikbaarheid, want in de campen zien ze bijvoorbeeld dat mensen uitwerken naar België voor zorg en onderwijs, omdat dat daar niet beschikbaar is.

[2:34:29] Dus dat moet ook op uw netvlies staan.

[2:34:33] Dat bedoel ik met dus niet alleen die bereikbaarheid, maar ook die voorzieningen.

[2:34:39] Nou voorzitter, juist dat soort dingen, dat heb ik ook in mijn tweede termijn al gezegd, die staan ook gewoon op het netvlies, ook om te kijken van hoe zit dat nu en gaat dat over de grens?

[2:34:48] Gaat het goed?

[2:34:48] Wat voor problemen levert dat op?

[2:34:50] Want het hoeft niet noodzakelijk een probleem te zijn om de grens over te gaan als dat juist dan beter beschikbaar is.

[2:34:57] Maar mochten daar problemen ontstaan, proberen we dat zo goed mogelijk op het netvlies te hebben en te houden.

[2:35:04] Waarom wordt er niet met alle elf regio's langjarige agendas gemaakt?

[2:35:09] En eigenlijk vroeg mevrouw Weyenaars min of meer naar een toezegging dat we een uitvoeringsagenda hebben liggen in januari.

[2:35:18] Ja, dat is echt een onmogelijkheid, maar voor de systematiek, wat ik dus zeg, we gaan met de regio's aan het werk om te komen tot plannen.

[2:35:26] Die plannen moeten leiden naar een uitvoeringsagenda, maar de regio's hoeven daarbij niet op elkaar te wachten.

[2:35:32] Het is dus niet zoals een regio zijn plan gereed heeft en zegt van nou ja dan hoeft de regio dus niet met handen over elkaar te zitten van nou ik wacht nu op de andere tien voordat ik aan een uitvoeringsprogramma kan beginnen.

[2:35:43] Dat kan gewoon direct van start om ook in die regio's juist nou ja maatwerk te bieden in het tempo wat zij zelf hanteren.

[2:35:54] Mevrouw Weyenaars.

[2:35:55] Ja, dank u wel, meneer de voorzitter.

[2:35:56] Ja, dat was mijn vraag eigenlijk niet.

[2:35:58] Wat ik bedoel, de minister is nu concreet aan de slag via dat programma met elf regio's, maar er zijn ook regio's die daar buiten vallen.

[2:36:08] Een concreet voorbeeld daarvan is de regio Rivierland.

[2:36:12] In het vorige commissiedebat over de regio's is het daar al over gegaan.

[2:36:16] En dat zijn regio's die graag wel langdurige afspraken zouden maken met het Rijk.

[2:36:22] Er is ook een motie over aangenomen, die was niet alleen van mij, maar die was van de heer Vlag, mevrouw Bikker, mevrouw Wingelaar stond daaronder, de heer Grinwis en mevrouw Kamminga.

[2:36:32] En die is volgens mij echt heel breed door de Kamer aangenomen.

[2:36:34] Dat gaat over die, ja zeg maar, die langdurige agenda.

[2:36:38] En dat is waar ik naar vroeg.

[2:36:39] Dus hoe gaat de minister naast die elf regio's waarvan hij zegt ik kom met een voortgangsbrief in het nieuwe jaar, heel goed en prima dat dat wordt opgepakt.

[2:36:47] Maar hoe gaan we dan om met die andere regio's?

[2:36:50] Dat was concreet mijn vraag.

[2:36:52] Minister.

[2:36:54] Ja voorzitter.

[2:36:56] Dan heb ik die niet helemaal juist beantwoord.

[2:36:59] Er zijn nu eenmaal meer regio's dan deze 11.

[2:37:02] En dat is ook heel goed dat we daar ook aandacht voor hebben.

[2:37:06] En juist in die regio's wordt op kleinere schaal worden de plannen ook wel gewoon omarmd.

[2:37:11] Maar dan bijvoorbeeld door een provincie in een ander programma.

[2:37:14] En dat kan in Novex zijn, regiodeals, NPOV zit er een aantal in.

[2:37:18] En ook op eigen individuele departementale ontwikkelingen.

[2:37:22] Om overal echt een programma voor op te gaan maken, dan wordt het Rijk echt overbevraagd.

[2:37:28] Ja, dan toch nog even een vervolgvraag, meneer de voorzitter.

[2:37:32] Want er is gewoon een motie aangenomen door deze Tweede Kamer, waar letterlijk in staat verzoekt de regering aan de regels die buiten de nationale programma's vallen, de mogelijkheid te bieden om samen met het Rijk een langjarige agenda te ontwikkelen voor een gebiedsgerichte aanpak.

[2:37:45] Maar nu lijkt de minister te zeggen, wij gaan het graag niet doen.

[2:37:51] Dat verbaast mij wel, moet ik zeggen.

[2:37:55] Nou, dat verbaast mij in zoverre.

[2:37:58] Kan ik die verbazing inderdaad, als u hem zo strak stelt, kan ik me dat wel indenken.

[2:38:02] Maar wat ik u zeg is dat voor specifieke projecten er niet noodzakelijk altijd een invulling wordt gegeven door het Rijk.

[2:38:09] Maar dat dat weliswaar gewoon op provinciaal, regionaal niveau ook geregeld kan worden.

[2:38:15] En in die zin zou je dan kunnen zeggen van ja, u voldoet niet aan de motie, maar eigenlijk dat er dan in de praktijk toch wel handen en voeten wordt gegeven aan een bepaalde mate van uitvoering.

[2:38:24] En moet je daar dan als Rijk nog in willen treden?

[2:38:29] Mevrouw?

[2:38:31] Nee, voorzitter, dit kan niet kloppen, want die motie was heel duidelijk.

[2:38:39] Ik haal bijvoorbeeld, Rivierenland valt net overtussen uit, hebben zelf wel heel grote uitdagingen, maar uw deur blijft dan op slot voor zo'n regio.

[2:38:50] Minister?

[2:38:51] Nee, voorzitter, dat heb ik dus net heel nadrukkelijk gezegd.

[2:38:54] Ik zeg niet dat de deur op slot blijft.

[2:38:56] De vraag is alleen welke deur er open gaat.

[2:38:58] En op sommige regionale niveaus gaat er een andere deur open als van het Rijk.

[2:39:02] Maar ik wil met alle plezier nog een keer schriftelijk op de vraagstelling van mevrouw Weyenas en mevrouw Wingelaar, die trekken er denk ik dan samen in op, op terugkomen.

[2:39:09] Ja, meneer de voorzitter, mogen we dat dan noteren als een toezegging?

[2:39:13] Minister, mogen we dat noteren als een toezegging?

[2:39:16] Meneer de voorzitter, u mag dat dan noteren als een toezegging.

[2:39:19] Dat noteren we als een toezegging.

[2:39:21] Gaat u verder?

[2:39:23] Nee, voorzitter.

[2:39:24] Ik was er doorheen.

[2:39:27] Ik wil iedereen toch even bedanken voor zijn enorme betrokkenheid, want dat spreekt toch wel enorm uit uit dit debat.

[2:39:33] En ik hoop ook dat ik mijn enthousiasme voor de regio's over heb kunnen brengen.

[2:39:37] En ik kijk uit naar een volgende.

[2:39:42] Mevrouw Chacor.

[2:39:43] Volgens mij gaat u zometeen inderdaad de toezegging benoemen, want u gaat inderdaad in gesprek met de minister van INW.

[2:39:52] Dat klopt inderdaad ook over Groningen.

[2:39:57] Wat voor termijn kunnen we dat... En dat is volgens mij ook een toezegging.

[2:40:02] Dat zou zomaar een vraag kunnen zijn, inderdaad.

[2:40:04] Minister, op welke termijn?

[2:40:07] Nou, voorzitter, ik kom hem regelmatig tegen, gelukkig nog, maar ik een twee, drie weken.

[2:40:14] En inderdaad, als de vraag is, mag ik dat noteren als een toezegging, dan mag u dat noteren als een toezegging.

[2:40:20] Maar ik denk dat zometeen de samenvatting nog komt.

[2:40:23] Zeker.

[2:40:24] Is een terugkoppeling ook mogelijk?

[2:40:28] Minister.

[2:40:30] Volgens mij gaan we daar dan een terugkoppeling over geven, want anders weet u nog niks.

[2:40:34] Dat zou vervelend zijn.

[2:40:37] Dank u wel voor de beantwoording in tweede termijn.

[2:40:40] En dan gaan we naar de toezeggingen.

[2:40:45] De eerste.

[2:40:46] De minister zegt toe.

[2:40:48] De minister zegt toe met de minister van INW in gesprek te gaan over de CWR-locatie in Maastricht.

[2:40:52] En dan is onmiddellijk de vraag, wanneer komt er een brief?

[2:40:56] Minister.

[2:41:04] Misschien is het handig, want ik heb nu een x-aantal toegezeggingen staan over gesprekken die ik ga voeren.

[2:41:09] Misschien is het goed om die te bundelen in één brief in, zeg, drie weken.

[2:41:16] Dank u wel.

[2:41:18] De minister zegt toe met de regio Groningen en de minister van I&W in gesprek te gaan over de Gerrit Krolbrug in Groningen en komt hier binnen enkele weken schriftelijk op terug.

[2:41:27] Dat is een toezegging aan mevrouw Chacor.

[2:41:30] Minister.

[2:41:31] Ja, voorzitter.

[2:41:32] Dat was met de minister van I&W.

[2:41:35] En u noemde de I&W en de regio, maar ik ga naar de minister van I&W.

[2:41:38] Dat was de vraag.

[2:41:39] Als het goed is, heb ik gezegd en de minister van I&W...

[2:41:43] Oh, het klopt.

[2:41:44] Ik begrijp dat het klopt.

[2:41:45] Dank u voor de correctie.

[2:41:48] Dat is netjes.

[2:41:50] Dank u wel.

[2:41:50] We moeten dit zo precies mogelijk vastleggen natuurlijk, zoals u begrijpt.

[2:41:53] De minister komt in de, en dat is de volgende, in de voortgangsbrief van januari 2036 terug op het bekijken van een inwonersregisseur en waarom de inzet van zo'n regisseur wel of niet zou kunnen.

[2:42:04] Toezegging aan mevrouw Chacor.

[2:42:07] En vooral waar behoefte is aan een inwonersregisseur.

[2:42:12] Dat was de uitvraag die ik ging doen.

[2:42:23] Kunt u zich vinden in waar?

[2:42:26] Als waarde gelezen mag worden als waarde van toepassing.

[2:42:32] Dit wordt een leuke over de woorden, voorzitter.

[2:42:35] Waarde van toepassing.

[2:42:36] Dat is heel precies natuurlijk, bij de commissiebiza.

[2:42:38] De minister komt schriftelijk terug op de vraag van mevrouw Wijnas over de regio's die buiten het NPVR vallen.

[2:42:45] En inderdaad, op welke termijn?

[2:42:50] Voorzitter, binnen een maand.

[2:42:53] Dat is binnen een maand en dan ben ik, als het goed is, door de toezeggingen heen, klopt dat.

[2:42:57] En ik kijk naar u, beide kanten.

[2:43:00] Dan hebben we nog noteerd dat mevrouw Weijendas een twee-minuten-debat aanvraagt en dat is een twee-minuten-debat dat pas plaats zal vinden na de verkiezingen.

[2:43:12] Daarmee komen we aan het einde van de tweede termijn.

[2:43:15] Ik dank u allemaal voor uw bezigheid en voor uw plezierige bijdrage in de afgelopen tijd.

[2:43:21] Er zal voor de verkiezingen op 29 oktober geen verhandeling van deze commissie meer plaatsvinden.

[2:43:27] Ik zal u gaan missen.

[2:43:28] Ik hoop u daarna wel weer zoveel mogelijk terug te zien.

[2:43:32] Dat zou voor mij ook... Ik ben bang dat dat geheel en al aan de kiezer ligt.

[2:43:40] Iedereen van harte bedankt, ook de aanwezigen op de publieke tribune, dank voor uw aanwezigheid.

[2:43:45] Dank aan de kijkers thuis en ik sluit deze vergadering.