Afscheid vertrekkende leden

[0:00:00] Dit is de laatste keer dat wij in deze samenstelling bij Alcander zijn.

[0:00:03] Dat is toch een historisch moment en ook een enorm verlies.

[0:00:07] De vertrekkende Kamerleden hebben bij elkaar 178 jaar aan Kamerervaring, zo berekende het ANP.

[0:00:16] Vanmiddag nemen wij afscheid van die 70 collega's.

[0:00:20] We hebben de afgelopen twee jaar lief en leed met elkaar gedeeld.

[0:00:23] We deden met z'n allen ons best om de regering zo goed mogelijk te controleren.

[0:00:29] En of dat gelukt is, moeten andere mensen maar beslissen.

[0:00:33] Er was een uitwisseling van ideeën.

[0:00:34] Soms zijn we met elkaar in de haren gevlogen en hebben we op het scherpst van de snede gediscussieerd.

[0:00:40] Maar in de afgelopen was er altijd collegiale hartelijkheid.

[0:00:43] Ik zal de collega's die ons vandaag verlaten, één voor één toespreken.

[0:00:48] Het is de laatste keer, dus ik neem maar de vrijheid u te tutoieren.

[0:00:53] Ik doe dat voorlezen op anciëniteit, dus ik begin met de collega die hier het kortst zit en ik eindig met de veteranenklasse.

[0:01:02] Interrupties zijn niet mogelijk.

[0:01:05] Aansluitend zal ik een zestal Koninklijke onderscheidingen uitreiken.

[0:01:10] Vervolgens zal namens alle afzwaaiers Michiel van Nispen het woord tot ons richten.

[0:01:16] Hij verlaat de Kamer na meer dan 4.000 Kamerdagen.

[0:01:21] Een aantal afscheidnemenden is afwezig.

[0:01:24] Dieke van Groningen van de VVD.

[0:01:26] Zij doet vandaag als fractieleider in de gemeenteraad van Rotterdam de algemene beschouwingen.

[0:01:30] Erik Esser van de PVV is herstellende van zware oogoperatie.

[0:01:34] Wij wensen hem spoedig herstel.

[0:01:36] Vincent van der Boren heeft afgezegd.

[0:01:39] En de volgende leden van de fractie GroenLinks Partij van de Arbeid.

[0:01:42] Danielle Heersch, Raúl White en Frans Timmermans.

[0:01:46] De heer Timmermans is de afscheidnemer met de meeste dienstjaren.

[0:01:50] Ik zou zeggen, ga er even goed voor zitten.

[0:01:54] We beginnen met het allerjongste Kamerlid, althans gemeten in Kamerdagen dan.

[0:01:58] De bloemen blijven maar binnenkomen.

[0:02:00] Dat is hartstikke mooi.

[0:02:02] Vincent Veroude, jij bracht ons in contact met ons verleden.

[0:02:06] De eerste vergaderingen van de Eerste en de Tweede Kamer vonden plaats in Brussel en daarom was het een parlementair historisch prachtig dat we weer eens een Brussels Kamerlid hadden.

[0:02:16] De geschiedenis van ons land begint niet in de Gouden Eeuw, hield hij er anders voor, maar in de zuidelijke Nederlanden en de oplooi daarvan.

[0:02:24] Weer wat geleerd.

[0:02:25] Veel succes bij alles wat hierna komt.

[0:02:27] Vincent.

[0:02:31] Ja, dat mag.

[0:02:32] Ik zou zeggen, samen uit, samen thuis.

[0:02:34] Martin de Beer, maar ook Jeroen Hartsuiker van de VVD.

[0:02:39] Ze werden samen beedigd, 140 dagen geleden, en zaten samen in de bankjes, naast elkaar, vaak beide in een blauw pak, met ook nog eens een identieke bril en alle twee een beginnend baardje.

[0:02:50] We hadden er moeite mee ze uit elkaar te houden, toch waren er verschillen genoeg.

[0:02:54] Martin de Beer uit Heerlen, waar je gemeenteraadslid was en wethouder, als Kamerlid was je credo, de man onder de motorkap is waarschijnlijk handiger dan wij.

[0:03:04] Je kookt graag, je specialiteiten zijn zetong en kalfswang.

[0:03:09] Ga je goed, Martin.

[0:03:16] De andere helft van de Siamese tweeling, Jeroen Hartsuiker, komt daarentegen uit Drenthe, woonachtig in het prachtige Klazinaveen.

[0:03:24] Je liet met hart en ziel, je liet met pijn in het hart, je wethouderschap in Borger-Odoren achter je om hier Kamerlid te worden, op de valreep dus, toen het kabinet al demissionair was.

[0:03:35] En dat getuigd van liefde voor de parlementaire democratie, en daar zijn we je dan ook uiterst erkendelijk voor.

[0:03:40] Hartelijk dank, Jeroen.

[0:03:47] Niks persoonlijks, Bart Bikkers, maar ik ga weinig woorden aan je besteden.

[0:03:51] Je viel net buiten de boot, je stond op plaats nummer 23 en je partij haalde 22 zetels.

[0:03:56] Maar goed, er hoeft dus maar één iemand uit jouw fractie burgemeester of bewindspersoon te worden en je staat hier straks weer gewoon voor het rosten voor je beëdiging.

[0:04:04] Kortom, we zien je snel terug.

[0:04:05] Oftewel tot ziens, Bart.

[0:04:11] Bram Kouwenhove beëdigd op 14 maart 2025.

[0:04:15] Twee weken later viel het kabinet, maar dat was toeval.

[0:04:20] Drie dagen later, na die kabinetsval, hield jij je maiden speech in een debat meteen over een heavy onderwerp, de wet tegen bewijsregeling box 3.

[0:04:32] En je deed dat voortbeeldig.

[0:04:34] Je maakte het Kamerwerk snel eigen en je kreeg de vraag of je spijt had van die overstap naar de Kamer in demissionaire dagen.

[0:04:42] En je zei ik zou het altijd weer doen, al is het maar voor één dag.

[0:04:46] En dat zie het je.

[0:04:47] Dank je wel, Bram.

[0:04:52] Martijn Oostenbrink, je bent van huishoud een blauwvinger, oftewel geboren in Zwolle, maar je groeide op als boerenzoon te Dedemsvaart.

[0:05:02] Je maakte echter geen carrière tussen de koeien, maar tussen de ambtenaren.

[0:05:07] Met 281 voorkeurstemmen was je nog niet een enorm stemmenkanon, maar je wist als Kamerlid veel waardering af te dwingen.

[0:05:14] Je bleek in staat zeer ingewikkelde Europese dossiers tot handzame teksten om te vormen.

[0:05:20] Nuchter, rustig, altijd redenerend vanuit de burger en met oog voor kleine gemeenschappen die Nederland maken tot wat het is.

[0:05:28] Belangrijk wapenfeit.

[0:05:29] Je zorgt ervoor dat de dorpsschool in grootschermen openbleef.

[0:05:34] Gefeliciteerd en tot ziens.

[0:05:40] Marleen Hagen, heel lang geleden was jij al medewerker van de PvdA-fractie en daarna maakte je een prachtige carrière bij de politie en in de gemeenteraad van Utrecht.

[0:05:52] Als Kamerlid werd je meteen in het diepe gegooid met de zeer serieuze onderwerpen als pensioenen en het toeslagenschandaal en je overleefde die vuurdoop wonderwel.

[0:06:02] Je zette je ook vol overtuiging in voor kinderopvang.

[0:06:06] Marleen, we gaan je missen.

[0:06:12] Ria de Korte Verhoef, NSC.

[0:06:16] Na je maiden speech vergeleek de voorzitter van dienst je instelling met die van Pippi Lankaus.

[0:06:21] Namelijk met het optimistische, ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk wel dat ik het kan.

[0:06:27] Je hebt een achtergrond als verpleegkundige met een enorme staat van dienst in de zorg.

[0:06:31] Als Kamerlid pleit je dan ook voor eenvoud en menselijkheid in die zorg, in plaats van bureaucratie en dore dossiers.

[0:06:39] Je bent iemand uit de praktijk die we gaan missen.

[0:06:42] Tot ziens, Ria.

[0:06:48] En dan nemen we ook nog even afscheid van ons vaste draaideur Kamerlid, Simone Richardson.

[0:06:55] Je bent maar liefst vier keer beedigd als tijdelijk Kamerlid.

[0:07:00] Je bent daarin zo geroutineerd geworden dat je bij de laatste keer toen je de EED moest afleggen de helft maar oversloeg.

[0:07:07] Je zit hier dus eigenlijk een beetje illegaal, maar goed.

[0:07:09] Welke VVD'er is er eigenlijk niet door jou vervangen?

[0:07:14] Je beschikt over een enorme achtergrond in de sport, de Giro d'Italia, het EK vrouwenvoetbal, de Fuelta, de rugbybond.

[0:07:22] Dus vast je het hopelijk sportief op dat je ons opnieuw gaat verlaten.

[0:07:26] Er is vaak afscheid van je genomen en je bent altijd weer teruggekeerd.

[0:07:29] Tot de volgende keer, Simone.

[0:07:37] Willem Koops.

[0:07:39] Oude advocaat, als Kamerlid miste jij de anonimiteit van de toga.

[0:07:45] Niet meer de argumenten stonden centraal, maar soms de persoon of de fractie of de coalitie.

[0:07:49] En toch zag jij het Kamerlidmaatschap als een cadeautje, een prachtig ambt, zei je.

[0:07:55] En bij jou, Willem, leek het wel of je bijdragen rechtstreeks uit de bodem van je ziel kwamen.

[0:08:01] Elk woord was gepassioneerd en enthousiast.

[0:08:04] Een Shakespeare-acteur is in jou verloren gegaan.

[0:08:08] Je kon je tijdens de debatten helemaal verliezen in gedachtespinsels en totaal afdwalen van je oorspronkelijke inbreng, maar je vond toch altijd weer de uitgang.

[0:08:17] Dank je wel, Willem.

[0:08:24] En Willem mocht ik dezelfde dag bijedigen als Sander van Waveren.

[0:08:29] En de twee werden de beste vrienden.

[0:08:31] Toen Sander een commissiedebat leidde, moest hij Willem Koops afkappen.

[0:08:35] En Willem Koops protesteerde en zei, meneer de voorzitter, u bent toch mijn mattie?

[0:08:39] Hoe kunt u dit doen?

[0:08:41] Buiten de orde van deze zaal bent u gewoon mijn makker.

[0:08:45] Waarop voorzitter van Waveren antwoordde en zei, ik ben de voorzitter van de hele commissie.

[0:08:49] Hierbuiten ben ik weer gewoon uw mattie.

[0:08:53] Sander, je was eerder ambtelijk secretaris van de NSC-fractie.

[0:08:56] Je bent een van de leden van onze parlementaire enquêtecommissie Corona die ons gaat verlaten, een ware aderlating.

[0:09:03] Je toonde je ook een enorme dossiervreter.

[0:09:06] Voordeel is wel dat je je nu weer volledig kan inzetten als voorzitter van UVV, de Utrechtse voetbalvereniging.

[0:09:11] Ga je goed?

[0:09:17] En Sander was in de parlementaire enquêtecommissie de opvolger van Rosanne Hertzberger, die we vandaag opnieuw gedag zeggen.

[0:09:25] Een wetenschapper in de politiek, een exacte denker.

[0:09:29] In 2024 stapte je uit de Kamer en vertrok je naar het wetenschappelijk bureau

[0:09:34] van NSC.

[0:09:36] Maar een paar maanden later keerde je toch gewoon terug.

[0:09:39] De aantrekkingskracht van de Kamer deed zich gelden.

[0:09:43] Je terugkeer was van korte duur en vandaag zeggen we tot voor de tweede keer het allerbeste, Rosanna.

[0:09:53] 496 dagen hebben we kunnen genieten van de prachtige Zeeuwse tongval van Martijn Buijzen.

[0:10:00] geboren in Oostburg, Zeeuws-Vlaanderen, maar curieus genoeg wethouder geweest in Brabant, Boekel en Limburg, in Bergen.

[0:10:08] Bij de VVD woordvoerden milieu en interbestuurlijke verhoudingen.

[0:10:12] We genoten van je motie.

[0:10:13] Vochtige doekjes in het riool.

[0:10:18] Dat is jouw claim to fame.

[0:10:19] Martijn, we winden er geen doekjes om.

[0:10:22] We gaan je missen en tot ziens.

[0:10:30] Rozemarijn Drol, na 19 jaar vertrok jij uit de politiek in het mooie Oostzaan en je kwam in de Kamer ter vervanging van Marielle Paal, die doorschoof naar het kabinet.

[0:10:42] Dat was wennen voor je.

[0:10:44] Vooral persoonlijke aanvallen vond je moeilijk te verkroppen.

[0:10:47] In je fractie wordt je geroemd om je tomeloze inzet, bijvoorbeeld voor kinderen, jeugdzorg, jeugdcriminaliteit.

[0:10:54] Allemaal zaken waar je mee bezig hield.

[0:10:57] Op de valreep werd je nog even genomineerd voor de Neuro Inclusive Politicus Award.

[0:11:03] Wij duimen voor je, Rosemarijn.

[0:11:12] Jij ging 496 dagen vol op het orgel.

[0:11:17] Niet zo gek, want je bent internationaal actief concertorganist.

[0:11:21] In je maiden speech motiveerde je je keus voor de PVV met een citaat uit Prediker.

[0:11:27] De geest van de wijze richt zich naar rechts, maar de geest van de dwaas naar links.

[0:11:33] Je ontpopt die als een harde werker in de Commissie voor de Rijksuitgaven en Financiën.

[0:11:37] Je genoot van de rapporteurschappen en alle nerddingen met veel cijfers.

[0:11:41] En bij de Rekenkamer heb je vrienden gemaakt namens de Tweede Kamer.

[0:11:45] Je was ook nog eens ondervoorzitter van de Commissie Defensie.

[0:11:48] Hartelijk dank daarvoor.

[0:11:49] Chris, tot ziens.

[0:11:54] Annemarie Heijten, jij ervoer in de tijd aan Den Lijven de aardbevingsschade van de Groningen en daardoor woonde je drie jaar met je gezin in een containerwoning.

[0:12:06] Je kwam in de Kamer toen fractiegenoten doorschoven naar het kabinet.

[0:12:11] Je maakte net de 500 dagen niet vol.

[0:12:13] Je vindt het Kamerwerk zwaar en soms het aller, aller, aller zwaarste.

[0:12:19] Je zei ik ambitieer het niet lang in Den Haag te blijven.

[0:12:22] Daar ben ik heel eerlijk in.

[0:12:24] Je bleek Annemarie zeer leergierig.

[0:12:27] Van Rachel van Metelen leerde je bijvoorbeeld hoe je perfecte poffertjes bakt.

[0:12:31] Bijvoorbeeld met ossenwit als bakvet.

[0:12:34] Je hebt nu wel meer tijd voor je honden Boef en Frekkel.

[0:12:36] Jammer dat je weggaat.

[0:12:43] Robert Repp, kapper in Ter Apel, begrijpt als geen ander de problematiek al daar.

[0:12:50] Woordvoerder op financiën, munten uit in korte, puntige spreekteksten en schriftelijke vragen.

[0:12:56] Geen woord te veel.

[0:12:57] En je kwam ook met een zeer puntige motie.

[0:13:00] Die luidde.

[0:13:02] Constaterende dat ons signalen bereiken vanuit het bedrijfsleven dat de douane geregeld kampt met storingen in haar automatiseringssysteem, verzoekt de regering op zeer korte termijn dit probleem op te lossen.

[0:13:17] Je krijgt hem na afloop uitgebeiteld in marmer en onnodig te vertellen dat deze motie natuurlijk met algemene stemmen werd aangenomen.

[0:13:27] Het ga je goed, Robert.

[0:13:34] Mariska Rikkers Oosterkamp.

[0:13:39] gemeenteraadslid en wethouder in West-Stellingwerf.

[0:13:42] Jij was altijd volslagen authentiek, helemaal jezelf en ook niet gek te krijgen.

[0:13:48] Je kreeg ooit het advies sneller te praten in debatten, maar je bleef bij je eigen tempo.

[0:13:53] Want, zei je, hoe meer je ratelt, hoe minder blijf hangen.

[0:13:57] Je eerste motie werd unaniem aangenomen.

[0:13:59] Dat ging over ZZP'ers en de wet DBA.

[0:14:01] Je verdedigde de initiatiefwet om verzorgingshuizen terug te brengen.

[0:14:05] En je bent ook één van de leden van de parlementaire enquêtecommissie Corona die ons gaat verlaten.

[0:14:10] En dat betreuren wij zeer.

[0:14:11] Veel succes hierna.

[0:14:12] Maris.

[0:14:19] Ilse Saris.

[0:14:21] Ik voel mij gedragen door Winterswijk en de Achterhoek.

[0:14:26] Dat zei je.

[0:14:26] En we vonden het heerlijk als je je Achterhoekse accent nog eens lekker vet aanzette.

[0:14:31] Daar draaide je je hand niet voor om.

[0:14:34] We herinneren je als een bijzonder vriendelijk en benaderbaar Kamerlid.

[0:14:37] Je hebt je met veel passie ingezet, bijvoorbeeld voor de mensen die gedupeerd zijn door het UWV, door fouten gemaakt met via-uitkeringen.

[0:14:46] In de een-na-laatste vergaderweek diende je nog een initiatiefwet in.

[0:14:49] Voorkomen is beter dan genezen.

[0:14:51] Je kon er blijkbaar geen genoeg van krijgen.

[0:14:53] Het allerbeste.

[0:15:00] Volker Tiarens, zorgwoordvoerder.

[0:15:04] In je maiden speech ontpopte jij je als een ervaringsdeskundige.

[0:15:10] Je somde een hele serie gebreken en ziektes op die jij onder de leden hebt.

[0:15:15] Een halve medische encyclopedie.

[0:15:17] Je kent zo de zorg van binnenuit.

[0:15:19] Op die manier kreeg je je bijdrage een persoonlijk karakter.

[0:15:23] Als Kamerlid streed je ook tegen windmolens en zonneparken, altijd bereid commissies voor te zitten of enigszins of anderszins bij te springen.

[0:15:31] Dat wordt enorm gewaardeerd.

[0:15:32] En je wordt weer wat je al was, namelijk directeur van de PVV-fractie.

[0:15:35] Dus je gaat helemaal niet weg.

[0:15:37] Daarmee, Volkert.

[0:15:43] In 1815 beëdigden wij een Kamerlid dat 75 jaar oud was.

[0:15:49] En dat record hield al die tijd stand.

[0:15:53] Tot Nico Uppelschoten zich meldde.

[0:15:57] Nog nooit beëdigden wij een Kamerlid dat zo op jaren was.

[0:16:02] Maar wie jou in actie zag, Nico, schat jou een stuk jonger dan jou, 80 jaar.

[0:16:07] Een achtergrond als leraar, wiskunde, rector en directeur in het onderwijs.

[0:16:10] Je noemde onderwijs dan ook je levenswerk.

[0:16:14] En wie naar jou luisterde, hoorde weer die leraar die alles even uitlegde aan zijn klas.

[0:16:19] Beperkte spreektijd, dat was altijd een uitdaging.

[0:16:23] Je nodigde in je medespeech nadrukkelijk uit tot interrupties, want over onderwijs kun je niet genoeg praten, zei je.

[0:16:29] Nico is sinds jaar en dag mantelzorger voor zijn vrouw en de reis eelde Den Haag, werd soms een tikje problematisch.

[0:16:36] Sterkte bij alles wat je doet, Nico.

[0:16:45] Marieke Weijenas.

[0:16:47] Wij namen contact op met de Griffie van de Commissie Justitie en Veiligheid.

[0:16:51] Of zij het wisten over Marieke.

[0:16:53] De duimen gingen omhoog.

[0:16:55] Zelden hadden ze daar iemand meegemaakt die zorgde voor zoveel vrolijkheid en hartelijkheid.

[0:17:00] En het was duidelijk, Marieke genoot.

[0:17:03] van haar functie.

[0:17:05] Ze noemde het Kamerlidmaatschap de ultieme droombaan.

[0:17:08] Klein wapenfeit, je zorgt ervoor dat het ministerie van Onderwijs structureel carnaval als uitgangspunt neemt bij het plannen van de voorjaarsvakantie.

[0:17:17] In Limburg ben ik bekend als de carnavalsvakantie.

[0:17:20] En nu ga je terug naar je geliefde Gulper.

[0:17:23] Op de elfde van de elfde wensen we je nog veel plezier toe.

[0:17:26] Marijke.

[0:17:32] Natasja Wingelaar.

[0:17:34] Je begon je medenspeech met de historische woorden.

[0:17:37] Ik ga nooit de politiek in.

[0:17:38] Dat was altijd mijn credo.

[0:17:40] Dat is dus niet gelukt.

[0:17:41] Maar toen je als nummer 24 op de lijst van NSC toch het veld inging, zette je je in voor kwetsbare gezinnen en de nasleep van de toeslagenschandaal.

[0:17:51] En daarin toonde jij je warme kant.

[0:17:54] Voor jou waren mensen nooit een nummer.

[0:17:57] We zijn je ook dankbaar als plichtsgetrouwe voorzitter van de Commissie Digitale Zaken.

[0:18:01] En de leden ervan roemen je om de manier waarop je dat deed.

[0:18:05] Natasja het allerbeste.

[0:18:12] Max Aardema, net buiten de boot gevallen, 26 zetels voor de PVV en jij staat op nummer 27.

[0:18:18] Politieman, Vries, onverzetelijk.

[0:18:21] Je zette je fanatiek in voor de mannen en vrouwen in het blauw.

[0:18:25] Voorzitter, ook van de Commissie-Landbouw, niet van het strengste soort.

[0:18:29] Altijd bereid sprekers nog even een extra interruptie te gunnen of nog wat meer spreektijd.

[0:18:34] Je toonde je weer even de koele politieman toen tijdens een commissievergadering een omgevallen glas water zorgde voor kortsluiting.

[0:18:42] De vonken schoten eruit, maar Max bleef kalm en hield het overzicht.

[0:18:47] We gaan je missen, Max.

[0:18:54] Rijnderblauw.

[0:18:56] Niemand woont zo ver bij Den Haag vandaan als Rijnderblauw, namelijk Oost-Groningen.

[0:19:01] Windschoten, om precies te zijn.

[0:19:03] Woordvoerder onderwijs, wetenschap, sport, oorlogs, getroffenen.

[0:19:08] volhardend strijder tegen de woke-ideologie.

[0:19:11] In je voetbalteam sta je links half.

[0:19:14] Je kreeg een motie unaniem aangenomen om gemeenten te stimuleren dat iedere woonkern minimaal één veilige en goed onderhouden speeltuin krijgt.

[0:19:24] Groeten aan het mooie Groningen.

[0:19:30] En wat zullen we hem missen, vooral bij de hoofdelijke stemming?

[0:19:33] Als dan de griffier zijn bouwt kan, dan kregen we met het prachtige stemgeluid dat te horen... Sorry, ik verstond het niet.

[0:19:49] Het was wat onrustig.

[0:19:54] voormalig machinist bij de Koninklijke Marine, politieman, ME'er, gemeenteraadslid te Almeren, maar in je hart nog altijd een Duindorper.

[0:20:03] Man uit de praktijk, je keek op verkiezingsavond twee jaar geleden wel naar de televisie, maar niet naar de uitzending over de uitslag.

[0:20:10] Je stond immers op nummer 30, dus wat kon jou gebeuren?

[0:20:13] Maar toen je vrouw aan het zeppen sloeg, verscheen ineens in beeld PVV 35 zetels en was je aan de beurt.

[0:20:20] Wist jij veel?

[0:20:21] Je was een vaste waarde bij de Commissie Infrastructuur en Waterstaat.

[0:20:26] The man with the golden voice.

[0:20:27] We gaan je missen, Willem.

[0:20:35] Faith Browning.

[0:20:37] Goed, NSC verloor de verkiezingen dan weliswaar, maar wie inzoomt op de resultaten van die partij ziet toch iets bijzonders, namelijk dat op één plek het nieuwe sociaal contract

[0:20:50] de allergrootste werd en zelfs een megazegen boekte.

[0:20:55] Waar?

[0:20:57] Op Sint Eustatius.

[0:20:58] Experts en politicologen zullen nog lang reden twisten over een verklaring, maar een mogelijkheid, Veith, is jouw tommeloze inzet voor het medisch centrum al daar.

[0:21:08] Je hebt een veelbeloven leven achter de rug met veel persoonlijke tegenslagen.

[0:21:12] Maar de wonderen bleken de wereld nog niet uit en je werd kamerlid.

[0:21:14] En je deed dat altijd vrolijk en altijd met een lach op je gezicht.

[0:21:19] En die lach, die gaan we missen, Feit.

[0:21:30] Glimina Chacor.

[0:21:32] Sommige politici hebben allerlei staatslieden of historische figuren als groot voorbeeld, maar jij was geïnspireerd door je oma Broek.

[0:21:42] Dicht bij huis betekende voor jou ook dicht bij de gemeente.

[0:21:46] Je toonde een tomeloze inzet voor de lokale politiek en het versterken van de financiële positie van gemeenten.

[0:21:53] Dat was logisch, want daar had jij je roots liggen en je weet wat het betekent als een gemeente krap zit.

[0:21:59] Je initiatiefwet ligt klaar om de verlofregelingen voor zwangere raadsleden te verbeteren.

[0:22:05] Die is nog niet ingediend en nu moet iemand anders dat maar voor je doen.

[0:22:08] Dank voor alles wat je gedaan hebt.

[0:22:15] Patrick Krijns droomde als puber al van een plek in de Tweede Kamer en 707 dagen geleden werd het bewaarheid, woordvoerder jeugd en preventie.

[0:22:26] Je motto was, zoals genoemd in je medenspeech, een opgever wint nooit en een winnaar geeft nooit op.

[0:22:32] Je trok bijvoorbeeld ten strijde tegen het vepen door jongeren en je zette je in voor de jeugdzorg.

[0:22:37] Tot ziens Patrick.

[0:22:42] Marco Deen.

[0:22:44] Goed lachs, vriendelijk, altijd in voor een geintje.

[0:22:48] Als woordvoerder Binnenlandse Zaken kon je ook uithalen.

[0:22:51] Je ging vaak flink op het orgel, hard op de trom, maar dat deed je altijd met dezelfde vriendelijkheid.

[0:22:56] Je gaat nu meer tijd doorbrengen, juist in Spanje.

[0:23:00] Ik zou zeggen hasta la vista Marco.

[0:23:07] Olger van Dijk.

[0:23:10] Uit Putten, in groep 8, stak jij als enige je hand op toen gevraagd werd wie er Kamerlid wil worden.

[0:23:16] Je was hier in de Tweede Kamer de ongekroonde toezeggingenkoning en grosseerde in aangenomen moties.

[0:23:23] En zo kwam die achtergrond op het ministerie van Binnenlandse Zaken goed van pas.

[0:23:28] Je haalde ook de fatbike-index.

[0:23:31] Want hoe definieer je nou eigenlijk een fatbike?

[0:23:34] Juristen kwamen er nooit uit, maar jouw antwoord liep over van logica.

[0:23:38] Als je hem ziet, weet je wel dat het een fatbike is.

[0:23:42] Geen spel tussen te krijgen.

[0:23:44] NSC liep dan wel uit de rails, maar je hebt een nieuwe baan bij ProRail.

[0:23:49] Het gaat je goed, Holger.

[0:23:55] Ik schrok me beroerd.

[0:23:57] Zei Peter van Hazen op verkiezingsavond en toen hij onverwacht in de kamer kwam.

[0:24:03] En nog verrassender, Peter, was de portefeuille die je kreeg.

[0:24:07] Koninkrijksrelaties, oftewel het Caribisch deel van het Koninkrijk, de Antillen.

[0:24:12] Ik had niet het idee dat je op dat moment een kenner was van de boven- of de benedenwindse eilanden.

[0:24:17] Maar je maakt je dossier snel meester en je werd volledig gegrepen door die prachtige eilanden.

[0:24:23] Je miste geen enkele commissieactiviteit en zo werd je wereldberoemd op de Antillen.

[0:24:28] We wensen je nog veel tropische dagen toe, Peter.

[0:24:37] voormalig lid van het korps Mariniers Special Forces.

[0:24:42] Voor het Kamerlidmaatschap was je bedrijfsleider van de supermarkt, afkomstig uit de mosselstad Filipine.

[0:24:47] Door de week sliep je in Den Haag, maar je moest erg wennen aan het geluid van een fenomeen dat ze in Zeeuws-Vlaanderen niet kennen, de tram.

[0:24:56] Je zet je als onderwijswoordvoerder onder andere in voor basisvaardigheden zoals lezen en rekenen.

[0:25:01] In je fractie herinnert men zich hoe je zonder telefoon verdwaald raakte in dit gebouw en door de beveiliging moest worden opgespoord.

[0:25:09] Maar blijkbaar hebben ze je toch weer gevonden.

[0:25:12] Een nuchtere Zeeuw die terugkeert naar Zeeland.

[0:25:14] Patrick, het gaat je goed.

[0:25:21] Harm Holman.

[0:25:23] Voormalig melkveehouder te Steenbergen in Drenthe.

[0:25:28] Bekend om je standvastigheid in zaken stikstof, pasmelders en het boerenbedrijf.

[0:25:34] Fameus om je groene stropdassen en knipocht naar je CDA-verleden.

[0:25:38] Enorme kennis.

[0:25:39] Je schreef je bijdrage nooit uit, maar je werkte gewoon met een aantal steekwoorden en voor de rest steunde je op je enorme technische kennis.

[0:25:47] Moeilijk te verslaan.

[0:25:49] De schrik van elke voorzitter.

[0:25:51] Je keek bij het beantwoorden van interrupties niet op een minuut meer of minder en je diende bij het debat over de Omgevingswet waarschijnlijk de langste motie ooit in.

[0:26:03] Niemand weet meer waar hij over ging, maar het voortdragen duurde vier minuten.

[0:26:10] Je plaatste in dat debat overigens, verspreid over drie dagen, 47 interrupties.

[0:26:14] Bedankt voor alles, Harm.

[0:26:22] Isa Karaman, citaat.

[0:26:25] Ik heb genoten, Martin.

[0:26:27] Ik heb genoten.

[0:26:28] Einde citaat.

[0:26:29] Voor de duidelijkheid.

[0:26:30] Isa Karaman heeft genoten.

[0:26:33] Nieuw citaat.

[0:26:34] Ik vond het echt geweldig.

[0:26:37] Einde citaat.

[0:26:39] En je zegt als ik niet naar Nederland was gekomen, dan was ik nu schaapsherder geweest.

[0:26:43] In plaats daarvan maakte je een daverende carrière in het bedrijfsleven die je tot op de Zuidas bracht en daarna de politiek.

[0:26:50] Je maakte je verdienstelijk als voorzitter van de commissie Defensie.

[0:26:54] Als woordvoerder was je nooit vergeten waar je vandaan kwam en zette je met hart en ziel in voor de christelijke minderheden in het Midden-Oosten.

[0:27:02] Je zegt ik ben trotser op Nederland dan de meeste Nederlanders.

[0:27:07] Isa, wij waren trots op jou.

[0:27:08] Misschien tot ziens op de Zuidas.

[0:27:16] Wim Meulenkamp, nummer 25 op de lijst van de VVD, dus die komen we wel weer tegen.

[0:27:22] Eigen varkensbedrijf gehad, sinds mei landbouwwoordvoerder.

[0:27:27] Haalde vaak in zijn bijdrage zijn tijd aan als wethouder in Hof van Twente.

[0:27:32] Kleine tip Wim, neem ook naar Brussel je paspoort mee, want anders kom je er bij de EU niet in.

[0:27:39] Veel succes ermee, dankjewel Wim.

[0:27:46] Janet Nijhoff-Leeuw, voorzitter van de vaste Kamercommissie Financiën.

[0:27:51] Zware klus.

[0:27:52] Je kreeg meteen een vuurdoop bij de uitgebreide wetgevingsoverleggen in zaken het belastingplan.

[0:27:58] En dat overleefde je.

[0:27:59] En daarna was het voorzitterschap voor jou een peulenschilletje.

[0:28:03] Nuchtere Twentse mentaliteit en op landbouw een gewaardeerde woordvoerder.

[0:28:09] Iemand moest opboksen tegen de zwaargewichten in die commissie, maar dat deed je voortreffelijk.

[0:28:14] De pasmelders gingen je aan het hart.

[0:28:16] Zelfs een gebroken been bracht jou niet tot stilstand.

[0:28:21] Nu terug naar je hondenfokkerij voor laboratoirs.

[0:28:30] Tot ziens.

[0:28:33] Na een zware ziekte knokte jij je terug en je zag je herstel als een godswonder en was blij en dankbaar met elke dag hier in de Tweede Kamer.

[0:28:45] Als oud-werknemer van het CBS vind je niets leuker dan staafdiagrammen en tabellen.

[0:28:54] Toen een klimaatdashboard gemaakt moest worden, overstelpte jij de staf met steeds nieuwe data, cijfers, komma's en gegevens.

[0:29:02] Tureluurs werden ze van je.

[0:29:05] Meten is weten, luidt je motto.

[0:29:07] Nou, dat hebben we geweten.

[0:29:09] Je bent iemand met een helder boerenverstand en je was er een ster in om moeilijke materie uit te leggen in begrijpelijke taal, zodat soms zelfs de voorzitter het begreep.

[0:29:18] Dank je wel, Cor.

[0:29:25] Anita Pijpelenk, ondervoorzitter van de parlementaire enquêtecommissie Corona.

[0:29:31] Groot verlies?

[0:29:32] Nee, enorm verlies dat je daar weggaat.

[0:29:36] De enquêtecommissie raakt opnieuw een harde werker kwijt.

[0:29:40] Samen met Daan, Daan de Kort, de voorzitter.

[0:29:43] Daan is het enig overgebleven lid van de parlementaire enquêtecommissie.

[0:29:47] Het is dus nu ook echt de commissie de Kort.

[0:29:51] Hij gaat vanmiddag nog een aantal besluiten unaniem nemen, vrees ik.

[0:29:56] Samen met Daan de Kort heb jij een aantal heroïsche gevechten moeten leveren, bijvoorbeeld met betrekking tot al die appjes die weggelakt waren en moest je de strijd aan met die bobo's op het ministerie en schouder aan schouder.

[0:30:09] Met Daan heb je dat gedaan en de resultaten waren ernaar.

[0:30:13] Gisteren hebben we nog een afscheidsetentje gehad in Scheveningen.

[0:30:16] Ik begrijp dat heel

[0:30:17] gezellig was.

[0:30:19] Niet alleen was je een gedreven collega, maar ook een echte Zeeuwse die kleurrijk kan vertellen over haar mooie provincie en het werk al daar dat je deed als lerares en gedeputeerde.

[0:30:28] Bedankt voor alles Anita.

[0:30:38] De houddegen van de PVV, altijd bereid rabiaat dingen te zeggen.

[0:30:43] Dag en nacht in touw voor onze krijgsmacht, gedreven door nationale trots en een oprechte liefde voor het vaderland.

[0:30:50] Je deed al je bijdrage uit het hoofd en alleen al daarom waren ze de moeite van het beluisteren waard.

[0:30:58] Geen werkbezoek of je was erbij.

[0:31:00] En tevens, en daar zijn we je dankbaar voor, voorzitter van de vaste commissie voor Justitie en Veiligheid.

[0:31:05] Een zeer tijdrovende en pittige klus.

[0:31:08] Je deed dat excellent.

[0:31:09] De leden van de commissie zijn lyrisch over je.

[0:31:12] En zoals alle commissievoorzitters van de afgelopen periode zijn we je daar zeer erkendelijk voor.

[0:31:17] Ga je goed, Joeri.

[0:31:25] Geert uit Weert.

[0:31:28] Moet ik ze achteraan noemen of is het voldoende?

[0:31:30] Het is voldoende.

[0:31:32] Geert, jij bracht je fractie op een hoger niveau.

[0:31:36] Let wel in zaken hun kennis over de eikelmuis.

[0:31:40] Ik heb geen flauw idee wat het is.

[0:31:42] Het heeft waarschijnlijk vier pootjes, maar dat moet je me na afloop nog maar even vertellen.

[0:31:46] En jij schijnt daar alles vanaf te weten en je hebt die kennis met je fractie gedeeld.

[0:31:49] Dat zie je.

[0:31:51] Jij en ik mochten af en toe een beetje praten over Russische literatuur en die gesprekken ga ik missen.

[0:31:56] Het is een ongewoon onderwerp voor in de politiek.

[0:31:58] Misschien, maar je bent een ongewone jongen.

[0:32:00] En dat begon al in je maiden speech.

[0:32:02] Je zei, verwondering is wat mij betreft het mooiste woord van onze Nederlandse taal.

[0:32:08] En ook dat was een ongewone gedachte, want in de politiek lopen vooral mensen rond die alles al weten en de verwondering lang en breed achter zich hebben gelaten.

[0:32:17] Je bent een man met een ontwapenende en oprechte nieuwsgierigheid naar andere mensen.

[0:32:23] En ook dat is zeldzaam.

[0:32:25] Je schijnt rustig te worden van dansen op blote voeten in het bos.

[0:32:28] En de Kamer verliest vandaag een stukje kleur.

[0:32:31] Geert, terug naar Weert.

[0:32:42] Dennis Ram.

[0:32:43] Zeer betrokken en actief op het gebied van buitenlandse handel en ontwikkelingshulp.

[0:32:51] Altijd aanwezig, altijd voorbereid.

[0:32:53] Je streedt voor heldere indicatoren in de begroting om zo de parlementaire slagkracht van ons als Tweede Kamer te versterken.

[0:33:01] Dat is belangrijk, want dat maakt ons parlement sterker.

[0:33:04] Je zat ook namens de Kamer in het bestuur van de IPU, de Interparlementaire Unie.

[0:33:08] Ook daar zijn we je dankbaar voor.

[0:33:11] Tot snel, Dennis.

[0:33:17] Jesse Siks-Dijkstra, de chef digitale zaken van NSC.

[0:33:22] Jij ziet digitalisering als een fundamenteel politiek thema, niet alleen maar als iets technisch.

[0:33:30] Die lans heb je heel vaak gebroken in je commissie en dat heeft ons aan het denken gezet.

[0:33:35] Maar je bent niet alleen maar iemand die denkt in nulletjes en eentjes.

[0:33:38] Zo blijkt uit het Goethe-gedicht uit je Medenspiet.

[0:33:41] De laatste drie regels daarvan luiden.

[0:33:44] Wie hoge dingen wil, moet zich bedwingen.

[0:33:47] In de beperking toont zich pas de meester.

[0:33:50] En slechts de wet kan ons de vrijheid geven.

[0:33:53] Je bent jong, zeker voor een oud-Kamerlid.

[0:33:56] We gaan nog veel van je horen, Jesse.

[0:34:05] Met een extra applaus voor mevrouw Katman, zo te zien.

[0:34:07] Maar dat waarderen wij.

[0:34:08] Elke slag Tichelman.

[0:34:12] Je koos ervoor om je niet herkiesbaar te stellen.

[0:34:15] Je zegt de huidige politieke wereld van Den Haag past niet helemaal bij mijn genuanceerde karakter.

[0:34:21] En dat is jammer, want jij bent nou net zo'n stem uit de praktijk die we zo graag horen hier in de Tweede Kamer.

[0:34:27] Je was verloskundige en hebt een fenomenale uitgebreide staat van dienst op heel veel vlakken in de zorg.

[0:34:34] en inderdaad mooie, genuanceerde betogen van iemand die de zorg aan het hart gaat.

[0:34:40] Twee initiatiefnota is ook nog eens even het allerbeste elke.

[0:34:53] Jij werd aangevallen omdat je je kamerwerk niet zou doen, maar wat niemand zag was hoe hard je buffelde als lid van de parlementaire enquêtecommissie Corona.

[0:35:02] En daarom duurde het 472 dagen voordat jij je medenspeech uitsprak.

[0:35:07] Uren en uren bracht je door op de verdieping van die commissie om een van de belangrijkste taken die een Kamerlid kan vervullen, te vervullen.

[0:35:16] In de besloten verhoren maakte je grote indruk met je scherpte en analytisch vermogen.

[0:35:21] Daar zijn we je erkentelijk voor.

[0:35:23] Opnieuw een gevoelig verlies voor de enquêtecommissie.

[0:35:26] Het gaat je goed, Peter.

[0:35:33] Jan Valieze.

[0:35:35] Je kreeg een daverend applaus na een ontroerende medenspeech, een verhaal over pesten en een diagnose asperger.

[0:35:44] Voorzitter van dienst Tom van der Lee noemde het terecht openhartig en indringend.

[0:35:50] Je gebruikte de metafoor, het leven is als een computerprogramma waarin je voortdurend de software met nieuwe updates moet bijwerken.

[0:35:58] We zagen je vaak op het terrein van digitale zaken.

[0:36:02] Gedreven, toegewijd.

[0:36:04] Je leverde doorwrochte bijdragen die zelfs begrepen konden worden door mensen die geen nerd zijn.

[0:36:11] Je ambitie is nu om de eerste PVV-burgemeester te worden en daar wensen we je veel succes mee.

[0:36:23] Martine van der Velden, ik citeer, het meest atente Kamerlid dat we ooit bij de commissie OCMW hebben gehad, horen we via de Griffial daar.

[0:36:32] Want, zo zeiden ze, Martine toont belangstelling voor iedereen, is open over alles wat haar bezighoudt en deelt graag van alles op het gebied van al haar hobby's, zoals breien en haken en ook nog alles in zaken poezen en andere dieren.

[0:36:47] Einde citaat.

[0:36:48] Kamerleden die onze ambtenaren voor zich weten te winnen, die krijgen van ons altijd een dikke tien.

[0:36:53] En daar heb ik niks aan toe te voegen, Martine.

[0:37:01] Jimmen-Nordkamp.

[0:37:03] Ja, ga maar even rechtop zitten, jongen.

[0:37:05] Want je bent nog niet van me af.

[0:37:07] Je werd op je 25ste wethouder te losser.

[0:37:10] Je zegt de overheid hoort niet alleen in Amsterdam zichtbaar te zijn, maar ook in Overdinkel en Losser.

[0:37:17] Ikzelf sta daar iets anders in, maar goed, iedereen heeft recht op zijn mening.

[0:37:21] Defensiewoordvoerder, hart op de tong, mooi accent, darter.

[0:37:26] Je hebt ervoor gezorgd dat piratenmuziek officieel tot erfgoed werd verklaard.

[0:37:32] Voorzitter van de contactgroep Duitsland.

[0:37:34] Ook dat is belangrijk, want zo drog je bij tot de internationale versterking van de Tweede Kamer.

[0:37:41] Door voorkeursstemmen ben je net buiten de boot gevallen, maar wie weet zien we je terug.

[0:37:45] Ga je goed, Jemme.

[0:37:55] Hester Veldman, jouw eigen persoonlijke oorlog was gericht tegen de overlast van de fatbikes.

[0:38:03] Een onderwerp dat veel mensen ergert en jij voelde die ergernis goed aan.

[0:38:07] Je kwam met een voorstel tot helmplicht.

[0:38:10] Je vroeg ook aandacht voor onderwerpen als onderhoud en veiligheid en het openbaar vervoer.

[0:38:14] Dat lijkt saai, maar het is van levensbelang voor mensen in trein en bus.

[0:38:19] En als woord voor de natuur hamerde je op de preventie van bosbranden en meer boa's, dus nog meer groen in het groen.

[0:38:27] Het ga je goed, Hester.

[0:38:34] Merlien Welzijn, geboren in Paramaribo en opgegroeid in Nederland in een kelderwoning zonder daglicht.

[0:38:41] En dat bepaalde je blik, namelijk anderen de onveiligheid en stress van dakloosheid besparen.

[0:38:47] Je zei eens wie een huis bouwt, zet daarom niet zozeer een gebouw neer, maar draagt bij aan de samenleving en aan cohesie.

[0:38:56] Je was altijd aanwezig bij elke activiteit van jouw commissie Volkshuisvesting.

[0:39:01] En je ondertekende de fameuze motie over nestkastjes in nieuwbouwhuizen.

[0:39:07] De allerbeste meddling.

[0:39:15] Claudia van Zanten.

[0:39:17] Binnen je fractie goalt je als het Zuidasmeisje in een plattelandspartij.

[0:39:22] Ze zeggen, Claudia liet zien dat alle accenten bij BBB vertegenwoordigd zijn.

[0:39:28] Ik weet niet of dat een toespeling is op jouw bijzondere stemgeluid.

[0:39:33] Je bent alleenstaand moeder, je bent recht door zee, je bent een vrouw uit een stuk, strijder tegen antisemitisme, gepassioneerd, uitgesproken op elk agendaonderwerp.

[0:39:44] Maar, horen we ook, ieder werkbezoek met Claudia was een feestje, want er is geen groep of ze is er de gangmaker.

[0:39:52] Dank je wel, Claudia.

[0:39:59] Een persoonlijke herinnering van mij.

[0:40:01] Het eerste debat van Agnes Jozef.

[0:40:04] Een interruptie.

[0:40:06] Blijkbaar had niemand, Agnes, je verteld dat er zomaar interrupties in de Tweede Kamer gepleegd konden worden.

[0:40:13] En na die interruptie keek jij de voorzitter hulpeloos aan en je vroeg, volkomen oprecht, moet ik daar antwoord op geven?

[0:40:20] Toen zei ik, dat moet u zelf weten.

[0:40:23] En vervolgens ging je onverstoorbaar door met je betoog, zonder ook maar één woord in de richting van de vraagsteller, die je verder ook geen blik waarde gunde.

[0:40:34] Ik weet niet waar je dat geleerd hebt, maar ik vond het heel bijzonder.

[0:40:37] Dat debat ging uiteraard over pensioenen.

[0:40:39] Daar schijn je het een en ander van af te weten.

[0:40:43] Dat bracht je ook in problemen met je eigen fractie, maar het maakte het allemaal alleen maar spannender.

[0:40:47] Aan het eind sprong je ook nog even over naar een andere fractie.

[0:40:50] Dat zien we ook maar weinig.

[0:40:52] Kortom, een karaktertje.

[0:40:54] Dat gaan we missen.

[0:40:55] Het ga je goed, Agnes.

[0:41:02] Henk de Vree, een van de partijbaronnen van de PVV, lang fractieleider in Zuid-Holland, vasthoudend ervaren.

[0:41:10] Als Kamerlid was je nogal op de penning als het gaat om de uitgaven van de Rijksoverheid.

[0:41:15] Begrotingsdiscipline, verantwoording aan de belastingbetaler, het betere handwerk dus.

[0:41:20] Een zeer gewaardeerde voorzitter van de Commissie Binnenlandse Zaken, waar je veel werk van maakte.

[0:41:26] Geliefd bij het Kamerpersoneel.

[0:41:28] Dag Henk.

[0:41:35] Ik deed exitgesprekken met een aantal vertrekkende Kamerleden en het gesprek met jou, Eline Vedder, was het gesprek dat de meeste indruk op mij maakte.

[0:41:45] Je vertelde uitgebreid over de pijn die het doet om na zoveel jaren afscheid te nemen van je koeien.

[0:41:52] om ze weg te doen en te stoppen met het bedrijf waar je familie zo mee vergroeid is en om gedag te zeggen tegen de grond die je zo dierbaar is en dat het je aan je hart gaat.

[0:42:02] Dat deelde je met mij.

[0:42:04] Het is tenslotte niet een krantenwijk waar je mee stopt, maar je hele hart en ziel ligt erin.

[0:42:10] En ik las de pijn in je ogen.

[0:42:12] Je bent de enige praktiserende agrariër van de Tweede Kamer en je verlaat ons vandaag.

[0:42:17] En daarmee is de Kamer een stukje killer geworden.

[0:42:21] Ga je goed, Eline.

[0:42:37] Politieman, puur sang.

[0:42:40] 35 jaar ervaring in het blauw.

[0:42:42] Begon op straat in Amsterdam.

[0:42:44] Je hoeft, Ruud, niks te vertellen hoe het daartoe gaat.

[0:42:47] Bij de politie landelijk coördinator.

[0:42:50] Jaarwisseling en als Kamerlid blij met het algeheel verbod op consumentenvuurwerk.

[0:42:54] nauw betrokken bij alles wat met veiligheid van onze burgers te maken heeft.

[0:42:59] Je streedt tegen mensenhandel, tegen huwelijksdrang.

[0:43:02] Je was al eerder Kamerlid 2021-2023 en opnieuw, je kwam terug in het veld in mei 2025.

[0:43:11] Al twee keer invaller, nu op plaats 29 bij jouw partij.

[0:43:16] Dus wie weet.

[0:43:17] Tot ziens, Ruud.

[0:43:25] Een oud-gediende sluit een stuk van haar leven af vandaag.

[0:43:32] Want je was al in 2002 actief voor het CDA.

[0:43:35] Je was beleidsmedewerker op het Binnenhof.

[0:43:38] Je hebt dat heel veel jaren gedaan.

[0:43:40] En je was kamerlid voor het CDA van 2019 tot 2021.

[0:43:45] Toen kwam je ineens, als een duveltje uit een doosje, terug voor nieuw sociaal contract twee jaar geleden.

[0:43:50] Je was woordvoerder Klimaat, Energie en Economische Zaken.

[0:43:53] Je was pleitbezorger voor de natuur in de Noordzee en tegen boringen in de Waddenzee.

[0:43:59] Daarnaast was je een toegewijd voorzitter van de vaste Kamercommissie Volkshuisvesting.

[0:44:03] Daar zijn we je uiterst dankbaar voor.

[0:44:07] Je was ook een gewaardeerd lid van het Presidium.

[0:44:10] Nog maar een paar weken geleden vertegenwoordigde hij de Tweede Kamer op een belangrijk congres in Kaapstad.

[0:44:18] Dat was heel belangrijk werk.

[0:44:20] Dames en heren, een veteraan verlaat ons.

[0:44:22] Het ga je goed, Wietske.

[0:44:29] Volkert Itzinga, eerst Kamerlid voor de VVD, woordvoerder op elk gebied dat met geld te maken heeft.

[0:44:39] Je verliet de Kamer plotseling om vervolgens op te duiken bij NSC.

[0:44:43] Je werd staatssecretaris, trad af en keerde terug als Kamerlid.

[0:44:47] Je ergerde je over ramingen uit de losse pols die vervolgens wel het beleid voor de komende jaren bepalen.

[0:44:54] En je schreef daar een initiatiefnota over samen met Pieter Omtzigt.

[0:44:57] En dat dwong de minister een expertgroep op te zetten met de poëtische naam Realistisch ramen.

[0:45:05] Maar behalve je liefde voor cijfers is er nog een constante je liefde voor het Fries en de Friese taal.

[0:45:09] En daarom legde je de eet af in het Fries.

[0:45:13] Morgen gaan wij vier nieuwe Kamerleden in navolging van jouw Fokkert beedigen in het Fries.

[0:45:19] Soms gebruikt hij ook Engels.

[0:45:21] Bijvoorbeeld bij je aftreden.

[0:45:22] Je tweette toen... You picked the wrong guy, Geert.

[0:45:28] In goed Fries zeggen we... On tien!

[0:45:39] Marieke Koekoek.

[0:45:41] In 2021 gekozen met ruim 37.000 voorkeurstemmen, heel bijzonder voor een nieuwe partij.

[0:45:49] Twee jaar later waren dat er 39.000.

[0:45:52] Je bent bijna 1700 dagen Kamerlid.

[0:45:56] Je moest als lid van een tweepersoonsfractie deelnemen aan een groot aantal commissies.

[0:46:01] Tussendoor promoveerde je nog even en kreeg je een kind.

[0:46:05] en je deed het allemaal met verven.

[0:46:07] Bekend om je constructieve, op samenwerking gerichte politieke stijl en je persoonlijke motto luidt, als het niet gaat zoals het moet, dan moet het maar zoals het gaat.

[0:46:16] In 2024 kwam je nog even met een mooie initiatiefnote over internationaal spoorbeleid, alle seinen op groen.

[0:46:22] Je bent vriendelijk, je bent attent en je bent vrolijk.

[0:46:25] Je komt niet terug nu Volt gehalveerd is en dat is jammer.

[0:46:28] We wensen je het allerbeste, Marieke.

[0:46:45] Joris Thijssen is altijd geboeid en gefascineerd geweest door de Tweede Kamer.

[0:46:57] Sterker nog, Joris, je bent ooit geboeid weggevoerd uit de Tweede Kamer.

[0:47:01] Zo gefascineerd was je.

[0:47:04] En zo groot was je aantrekkingskracht.

[0:47:06] Het was natuurlijk nog bij Binnenhof.

[0:47:09] Zijn debuut als actievoerder van Greenpeace wurmde zich de plenaire zaal in en ketende zich vast aan het spreekgestoelte.

[0:47:16] Het personeel heeft hem verwijderd.

[0:47:18] Een enkeling uit het personeel herinnert zich dat nog wel.

[0:47:23] Maar zo makkelijk waren we niet van je af.

[0:47:26] Want je liefde voor de Kamer was zo groot dat je Kamerlid werd.

[0:47:29] En in die functie versprak je je nog wel eens.

[0:47:31] En dan zei je dat vindt Greenpeace, GroenLinks, PvdA ook.

[0:47:37] In je maiden speech sprak je over je droom astronaut te worden.

[0:47:41] Dat is nooit gelukt, maar in ieder geval bereikte je grote hoogte als klimaatwoordvoerder.

[0:47:46] Je bent extreem gedreven en je was ook nog eens, en daar zijn we je dankbaar voor, voorzitter van de Commissie Klimaat en Groene Groei.

[0:47:54] Misschien ga je hiernaar astronaut worden.

[0:47:56] We wensen je daar veel succes bij.

[0:47:58] Het gaat je goed, Joris.

[0:48:08] We komen nu in de buitencategorie, Kamerleden met meer dan 3000 dagen Kamerlidmaatschap, de eregallerij van de oude glorie.

[0:48:19] Bart van Kent, 3156 dagen, al in 2007 beleidsmedewerker van de SP-fractie.

[0:48:28] Het was je meestal als assistent van het Kamerlid Paul Ulembelt.

[0:48:34] Paul is ons deze zomer ontvallen.

[0:48:36] Hij is gestorven.

[0:48:38] We denken met heel veel respect en waardering aan hem terug.

[0:48:42] Het was een geweldige kerel.

[0:48:44] Jij hebt nog gesproken, Bart, op de begrafenis.

[0:48:47] Van Paul.

[0:48:48] Hij was je mentor en toevalligerwijs volgde je hem op als Kamerlid.

[0:48:53] Je exceleerde als zeer gedreven woordvoerder op het gebied van sociale zaken, waar je beschikt over een fenomenale kennis.

[0:49:00] De debatten inzake pensioenen zijn legendarisch.

[0:49:03] Het woord casinopensioen werd dankzij jou populair.

[0:49:08] Maar behalve in de Kamer was je ook veel op straat, veel bij bedrijven, veel kijken op de werkvloer.

[0:49:15] Dat leverde je niet alleen vrienden op.

[0:49:17] Zo was er regelmatig bondje met de baas van Otto Workforce vanwege de werkomstandigheden daar.

[0:49:23] Natuurlijk ging je daar op pad om te kijken wat er aan de hand was.

[0:49:28] We vonden het wel een beetje vreemd dat bij die actie bij Geen Moer, toen mensen met surfblanken het water opgingen, jij toen op het droge bleef.

[0:49:35] Waarom dat was, dat horen we graag nog wel eens een keer.

[0:49:38] Bart, je bent een zeer gerespecteerd Kamerlid en een bijzonder prettig mens.

[0:49:43] Tot ziens, Bart van Kent.

[0:49:57] Twee woorden.

[0:49:59] Nicolien van Vroonhoven.

[0:50:07] Beleidsmedewerker bij de fracties van het CDA nog in de tijd van Jaap de Hoop Scheffer.

[0:50:13] Zo ver ga je terug.

[0:50:15] Van 2002 tot 2010 kamerlid voor het CDA.

[0:50:20] En toen verdween je uit beeld.

[0:50:21] Je was weg.

[0:50:22] Maar achteraf hebben we gehoord dat je in Australië zat en je bent ook nog wethouder geweest in het mooie Hilversum.

[0:50:28] En toen kwam je zomaar terug hier in de Haagse politiek als steun en toeverlaat van Pieter Omtzigt.

[0:50:36] Je was vice fractievoorzitter en zo beleidsbepalend bij deze grote en soms, mag ik het zeggen, onstuimige nieuwe fractie.

[0:50:46] Soms een moeilijke tijd gehad, maar je hebt wel je tanden laten zien.

[0:50:50] Al die camera's in je nek, dat vond je maar niks, want je was toch heel erg van de inhoud.

[0:50:55] Maar je dwong respect door altijd maar door te gaan en recht overeind te blijven.

[0:51:01] Je straalde een prettig soort plichtsbesef uit.

[0:51:05] Je vond gewoon dat je het moest doen.

[0:51:09] Je was ook nog even fractieleider en je was ook lid van het Presidium.

[0:51:13] Meer dan 3500 dagen Kamerlid.

[0:51:18] Politica van de buitencategorie die ons nu echt gaat verlaten.

[0:51:23] Het allerbeste Nicolien.

[0:51:40] Aan het eind van deze bijeenkomst zult u zeggen Elvis left the building.

[0:51:48] Léon de Jonge vierduizend dagen bijna.

[0:51:51] De mooiste stem van de Nederlandse politiek.

[0:51:55] Vroeger succesvol als artiest.

[0:51:58] En nu maak je nog steeds video's die dan soms door miljoenen mensen bekeken worden.

[0:52:03] En de kenners zeggen, jij hebt een van de beste Elvis stemmen van Europa.

[0:52:09] Eén zo'n kenner is de laatste verloofde van Elvis zelf.

[0:52:15] Velen luisteren graag naar je stem.

[0:52:17] Jijzelf ook.

[0:52:22] Je werd Kamerlid in 2010, je vertrok in 2012 naar Brussel en je kwam weer terug in 2017.

[0:52:27] We hebben de stopwatch steeds laten meelopen.

[0:52:30] In al die bijdragen sprak je vanaf het katheder bij elkaar 17,5 uur en daarnaast ook nog eens 19 uur via de interruptiemicrofoon.

[0:52:42] Maar vanaf nu dus, om Elvis maar even te citeren, a little less conversation.

[0:52:49] Sinds 2010 woordvoerde Sociale Zaken veteranen op het gebied van pensioenen, woont samen met Fleur Agema en samen hebben jullie een kamerkind.

[0:53:00] Je bent een van de aardigste mensen die ik ken en hoe ver je straks ook bent, Leon, you are always on my mind.

[0:53:24] Meer dan 4.000 dagen Kamerlid.

[0:53:27] Begon in 2007 als beleidsmedewerker van de fractie, als hulp van Jan de Wit.

[0:53:33] Michiel van Nisp, zeer gewaardeerd woordvoerder, vooral op het gebied van justitie.

[0:53:38] Even een paar cijfers.

[0:53:39] In je bijdrage was je in totaal 88 uur aan het woord.

[0:53:44] Plus nog eens 55 uur aan de interruptiemicrofoon.

[0:53:49] En aan die interruptiemicrofoon moest vooral één partij het ontgelden.

[0:53:53] Van je ruwweg 3300 interrupties gingen er ruim 900 richting een Kamerlid van de VVD, 28%.

[0:54:03] Arme mevrouw Michon.

[0:54:08] Je was goed voor 702 moties, 338 plenaire debatten en 191 commissiedebatten.

[0:54:18] Je ging behoren tot de absolute adel van de Tweede Kamer door voorzitter te zijn van de parlementaire enquêtecommissie vrouwenbeleid en dienstverleding.

[0:54:26] Een zware klus, mede vanwege de personele wisselingen.

[0:54:31] En je bent voorzitter van de tijdelijke commissie grondrechten en constitutionele toetsing.

[0:54:35] Dat is onontgonnen terrein, een echte pioniersfunctie.

[0:54:39] En je was ook nog even lid van het presidium in onstuinige dagen.

[0:54:45] Je bent de terechte winnaar van de Prinsjesprijs, een prijs voor een politicus van belang voor het gezag en de vitaliteit van de parlementaire democratie.

[0:54:53] De jury schreef, ik citeer, hij laat zien dat parlementariër zijn een vak is dat tijd en ervaring vraagt.

[0:55:00] Met zijn vertrek verliest de Kamer een gezaghebbend en ervaren lid.

[0:55:05] Daar heb ik verder niks aan toe te voegen.

[0:55:08] U vraagt zich misschien af waarom ik ben gaan staan.

[0:55:11] Wel nu alle Kamerleden hebben recht op hun eigen stokpaard.

[0:55:14] De heer Van Nispen heeft een stokpaadje.

[0:55:17] Michiel Van Nispen is een sporter, een hele goede sporter.

[0:55:20] In zijn wat jongere jaren was hij echt een topsporter en was hij ongelooflijk goed in hardlopen.

[0:55:25] Ik denk dat het daarom is dat Michiel zich zorgen maakt over onze gezondheid.

[0:55:29] Daarom pleit Michiel sinds jaar en dag dat wij staand vergaderen.

[0:55:34] Elk jaar bij de Ramingen, het debat dat wij houden over onszelf, zag ik Michiel van Nispen binnenkomen.

[0:55:40] Toen dacht ik o-oh, daar gaan we weer.

[0:55:42] En ja, daar kwam die motie weer, dat we staand moesten vergaderen.

[0:55:46] Michiel, daar zijn we je dankbaar voor, dat je ook om onze gezondheid hebt gedacht.

[0:55:50] Er is al veel geroffeld tot nu toe, maar ter ere van Michiel van Nispen zou ik u willen vragen om niet te roffelen, maar gewoon even op te staan.

[0:56:28] Ik moest wel een beetje aardig zijn tegen Michiel, want straks gaat hij ons toespreken, dus je weet maar nooit.

[0:56:33] Dan heeft hij het laatste woord.

[0:56:35] Nog een marathonloper, Eddie van Heijem.

[0:56:39] NSC stijgt in de peilingen, zei Eddie van Heijem twee dagen voor de verkiezingen.

[0:56:45] Maar het heeft niet zo mogen zijn.

[0:56:46] Een nieuw sociaal contract verdwijnt uit de Tweede Kamer, waar het twee jaar geleden zijn spectaculaire debuut maakte.

[0:56:55] En daarmee verdwijnt ook Eddie van Heijem uit de Kamer.

[0:56:59] Toen je in 2014 afscheid nam als Kamerlid van het CDA, memoreerde je wat je portefeuille was toen je begon.

[0:57:08] Je was toen woordvoerder Binnenvaart, exclusief Havens.

[0:57:16] De rest zat bij Ad Coppian.

[0:57:19] Je moet klein beginnen en dankbaar zijn voor wat je kreeg.

[0:57:28] Ik belde je vorige week, je nam niet op, maar later bleek waarom.

[0:57:32] Je zat in de commissie CTIVD, de commissie stiekem.

[0:57:35] Ik hoop maar niet dat ik nu een staatsgeheim heb onthuld, maar het geeft ook meteen je toewijding aan.

[0:57:41] Je weet dat je uit de Kamer verdwijnt, maar je blijft tot het laatste ogenblik gecommitteerd.

[0:57:47] Ik vroeg je in het telefoongesprek ook waar je het meest trots op was.

[0:57:51] Je bent ten slotte minister geweest, maar je zei meteen, ik ben het meest trots op mijn werk als Kamerlid.

[0:57:58] Je vertelde toen dat het helemaal niet je bedoeling was om minister te worden.

[0:58:01] Je ambitie lag in de Kamer.

[0:58:02] Je wilde voorzitter worden van de Commissie Europese Zaken.

[0:58:07] En je zei nog iets wat me trof.

[0:58:10] Je vertelde hoe trots je bent op je fractie, op de fractie van NSC.

[0:58:15] Je noemde de enorme inzet van jouw mensen en je memoreerde het grote aantal initiatiefwetten, de amendementen, de moties.

[0:58:24] Ik denk dat ook dat antwoord jou tekent.

[0:58:27] Je staat voor je club, ook bij het verdwijnen uit de Tweede Kamer.

[0:58:31] Je bent een harde werker, je hebt een enorme kennis, maar nooit hebben mensen in je omgeving, op het ministerie of in je fractie je op enige stress kunnen betrappen.

[0:58:45] Ook het ministerie niet.

[0:58:47] Eddie was de man die altijd liep te fluiten.

[0:58:49] Alles leek van jouw schouders af te glijden.

[0:58:53] En zo blijven we je herinneren.

[0:58:55] Succes, Eddie.

[0:59:14] En tenslotte wil ik toch even iets zeggen over iemand die niet bij ons is, maar die ik toch wil eren als een parlementair veteraan.

[0:59:21] Frans Timmermans.

[0:59:23] 4781 dagen lid van de Tweede Kamer.

[0:59:27] Weinige kunnen buigen over zo'n carrière.

[0:59:32] polyglot met Limburgse wortels, enorme carrière, diplomatenklasje, actief voor buitenlandse zaken, onder andere in Moskou en bij de OVSC, Kamerlid voor de PvdA, staatssecretaris Europese Zaken, minister van Buitenlandse Zaken, eerste vicevoorzitter Europese Commissie, fractievoorzitter en lijsttrekker GroenLinks Partij van de Arbeid.

[0:59:53] bekend om zijn fenomenale talenkennis, Nederlands, Engels, Frans, Duits, Italiaans, Russisch en algemeen beschaafd Limburgs.

[1:00:02] Vier kinderen, grootvader, Roda JC, wielrenner Bruce Springsteen Metallica, fameus om zijn humor, zelfspot en zijn historische en literaire kennis.

[1:00:11] Vandaag neemt daarvoor de derde keer afscheid van de Tweede Kamer en van de meest gezichtsbepalende politici van de afgelopen twintig jaar, gezaghebbend zeker op het gebied van buitenlandse politiek.

[1:00:22] Een fenomeen vertrekt uit de Tweede Kamer en wij wensen hem alle goeds.

[1:00:46] Tot zover de individuele bijdrage die ik ten gehoor heb mogen brengen in de richting van de vertrekkende Kamerleden.

[1:00:53] Dan is het nu mij een eer en een genoegen om zes leden naar voren te halen die een koninklijke onderscheiding

[1:01:02] uitgereikt gaan krijgen, want het heeft zijne majesteit behaagd om de volgende leden te benoemen tot ridder in de orde van Oranje Nassau.

[1:01:11] En dat zijn Max Aardema, Harm Holman, Léon de Jong, Isa Karman, Dennis Ram en Nico Uppelschoten.

[1:01:20] En ik verzoek dit zestal hier naar voren te komen en dan zal het mij een eer en genoegen zijn om die onderscheiding op te prikken.

[1:04:31] Tot zover het voorprogramma.

[1:04:34] We komen nu aan de hoofdact.

[1:04:36] Namens alle afscheidnemende Kamerleden zal nu het woord tot ons rechter Michiel van Nispen.

[1:04:46] Met heel veel plezier geef ik nu voor de laatste keer het woord aan de heer Van Nispen.

[1:04:56] Dank u wel, voorzitter, voor die prachtige woorden aan mijn adres en aan al die andere mensen die vandaag gaan vertrekken.

[1:05:04] Knap gedaan.

[1:05:05] Want voorzitter, je belde mij vorige week en we hadden geluk, want ik had net mijn telefoon ingeleverd, maar ik had dan toevallig mijn nummer nog.

[1:05:12] met de vraag of ik iets, een woordje wilde spreken namens de vertrekkende Kamerleden.

[1:05:16] En er was ook nog een hele toer, want ik had ook net mijn laptop ingeleverd.

[1:05:19] Maar goed, het is uiteindelijk allemaal goed gekomen.

[1:05:21] Hier staan we dan voor die mooie traditie, namelijk dat een van de langerzittende Kamerleden iets mag zeggen namens de vertrekkers.

[1:05:28] Dus ik zei inderdaad nog, Martin, hou het nou een beetje vriendelijk, want ik heb het laatste woord, dus je krijgt natuurlijk alles terug wat je voor onaardige dingen gaat zeggen, maar dat is allemaal meegevallen.

[1:05:37] Dus we houden het positief, hadden we afgesproken.

[1:05:39] Wel zonder spreektijd, dus dat is heel bijzonder dat je hier eens een keer... Als u goed kijkt, ziet u nu een lampje aan het uitgaan.

[1:05:47] Misschien kunt u het even voorlezen.

[1:05:48] Maar die begeer ik professioneel.

[1:05:49] Ja, dat doet u uw hele carrière al.

[1:05:51] Ja, precies.

[1:05:53] Het is een mooie traditie, maar het is ook ingewikkeld om mede namens 69 anderen iets te mogen zeggen.

[1:05:59] Ik heb er maar geen democratisch schrijfproces van gemaakt.

[1:06:02] Het leek me nogal ingewikkeld.

[1:06:04] Dus alles waar u het mee eens bent, is mede namens u. En waar u het niet mee eens bent, dat komt dan gewoon voor eigen rekening.

[1:06:09] Laten we dat zo afspreken.

[1:06:12] 70 vertrekkende Kamerleden.

[1:06:13] Vandaag nog Kamerlid, morgen niet meer.

[1:06:17] En voor sommigen was dat heel erg lang en voor anderen was dat wat korter.

[1:06:20] Maar laat ik om te beginnen die tachtig die nu nog kamerlid en mogen blijven ook maar meteen even waarschuwen, want jullie dag komt ook nog wel.

[1:06:28] En dat klinkt misschien onaardiger dan ik het bedoel, maar wij zijn hier toch allemaal passanten.

[1:06:33] Wij mogen tijdelijk op deze stoelen zitten, zolang als ons dat gegeven is.

[1:06:38] Je bent niet je functie.

[1:06:39] Je mag tijdelijk deze machtige, eervolle functie uitoefenen.

[1:06:43] We zijn allemaal passanten met de eervolle taak om het volk te mogen vertegenwoordigen en je in te zetten voor de publieke zaak en het algemeen belang.

[1:06:50] Het is altijd goed om je dat te blijven realiseren.

[1:06:52] En dit is dan zo'n dag.

[1:06:55] En de motieven van de vertrekkers, waarom het voor ons na vandaag stopt, die verschillen echt van persoon tot persoon.

[1:07:00] Voor sommigen voelt het een beetje als een bevrijdingsdag uit een verantwoordelijke functie, die best een zware last is voor sommigen.

[1:07:06] En voor anderen viel de verkiezingsuitslag tegen, was men niet verkiesbaar of nog andere redenen waarbij afscheid nemen wellicht pijn doet.

[1:07:12] Dat verschilt dus allemaal heel erg van persoon tot persoon.

[1:07:16] Maar wat niet verschilt, is dat wij allemaal alle 70 volksvertegenwoordiger zijn geweest.

[1:07:21] En dat is de grootst mogelijke eer, het vertegenwoordigen van het volk, het controleren van de regering, het medewetgeven.

[1:07:30] En je kunt Kamervragen stellen.

[1:07:32] Je kunt moties indienen.

[1:07:33] Daar heb ik met de heer Bontebal nog wel eens een keer een leuke discussie over gehad.

[1:07:37] Hij vond dat Kamerleden minder moties moesten indienen.

[1:07:40] Ik vond van niet.

[1:07:41] Ik vond juist dat sommige Kamerleden wel eens wat meer moties mochten indienen.

[1:07:45] Maar goed, het schijnt.

[1:07:47] We hebben eruit gezorgd dat ik gedurende mijn Kamerlidmaatschap duizendzestig moties heb ingediend.

[1:07:52] En ja, Henry, die waren allemaal even goed, even belangrijk en even hard nodig.

[1:07:56] Jazeker.

[1:07:57] Jazeker.

[1:07:57] Zo was er bijvoorbeeld die ene motie, die is ook al genoemd vanmiddag, samen met mevrouw Nass, die vroeg om meer rekening te houden met carnaval.

[1:08:06] Dat was een hele goede motie, die werd ook aangenomen.

[1:08:09] Maar dat is toch de vraag, waarom sta ik hier dan in vredesnaam op de elfde van de elfde, met de start van het carnavalsseizoen?

[1:08:18] In een saai pak hier in Den Haag met een stapel papieren, in plaats van in een pingwinpak op de Grote Markt van Breda met een biertje in mijn hand.

[1:08:25] Waarom?

[1:08:25] Leg het maar uit.

[1:08:26] Klopt, het gaat hier iets fout.

[1:08:27] Die motie is aangenomen, dus iets gaat hier niet helemaal goed.

[1:08:30] Ik heb hier ook echt helemaal niks te zeggen.

[1:08:32] Het is tijd om om te gaan.

[1:08:34] Maar ik ga weer even terug naar die eervolle taak die wij dus allemaal hebben als volksvertegenwoordigers.

[1:08:38] De regering controleren en vooral wetten maken.

[1:08:41] En er komt geen wet tot stand zonder goedkeuring van beide Kamers.

[1:08:43] Als wij niet met de helft van de 150 de handen omhoog steken, dan gaat een wet gewoon niet door.

[1:08:47] En dat een wet soms in grote en indringende gevolgen kan hebben voor mensen, dat weten we.

[1:08:52] Dat brengt dus een enorme verantwoordelijkheid met zich mee.

[1:08:55] Wetten moeten goed zijn, goed doordacht, kwaliteit van wetgeving en niet strijdig met de grondrechten van mensen.

[1:09:00] En ik ben er ook heel erg trots op, ook dat is al genoemd, dat we als Kamer inmiddels een tijdelijke commissie grondrechten en constitutionele toetsing hebben.

[1:09:09] Wees daar zuinig op.

[1:09:10] Wees daar zuinig op, zeg ik.

[1:09:11] Omdat de rechtsstaat en onze grondrechten zo kwetsbaar zijn, dat moeten we koesteren en heel erg goed voor zorgen.

[1:09:17] En het brengt echt een verantwoordelijkheid met zich mee dat je serieus je werk doet.

[1:09:20] En volgens mij hoort daar ook bij dat de nationale vergaderzaal niet gebruikt wordt als een nationale talkshow tafel of als studio die vooral goed is om filmpjes op te nemen, om die te verspreiden op de socials.

[1:09:32] Waarom?

[1:09:33] Omdat het voor het vertrouwen in de politiek zo belangrijk is dat mensen zien dat er wordt gewerkt aan oplossingen voor problemen.

[1:09:38] Inderdaad, in plaats van dat we te veel bezig zijn met beeldvorming over het eigen imago van persoon of partij.

[1:09:45] Maar laat ik daar ook iets preciezer over zijn.

[1:09:48] Het zijn wel, dat is mijn overtuiging, toch de wat grotere debatten waarin dat voornamelijk gebeurde.

[1:09:53] Hier in de plenaire zaal, vaak met de fractievoorzitters, was er vooral ophef en gedoe.

[1:10:00] Ik mag vandaag alles zeggen, toch?

[1:10:01] Dus zeg ik dit.

[1:10:02] Het leek wel hoe meer camera's erop stonden.

[1:10:04] hoe lager de kwaliteit van het debat van de fractievoorzitters.

[1:10:08] En dan hadden wij alle andere Kamerleden, de gewone stervelingen zeg maar, die hadden daar vervolgens ook last van, want wij werden er ook op aangesproken.

[1:10:15] Op de verjaardagsfeestjes, in de sportkantine, waar jullie nou helemaal mee bezig zijn in Den Haag er zo'n puin ook van maken en geen oplossingen bedenken voor de problemen van mensen.

[1:10:23] Zo is dat.

[1:10:33] Maar tegelijkertijd, en dat ziet dan bijna niemand, heb ik ook echt fantastische, en dat geldt voor jullie allemaal, fantastische herinneringen aan de commissiedebatten in de wat kleinere zaaltjes over, dat was dan in mijn geval juridische beroepen, strafrechtelijke onderwerpen, het commissiedebat sportbeleid, waarbij je met inhoudelijk gedreven bevlogen collega's kon werken aan verbeteringen.

[1:10:53] Of denk bijvoorbeeld aan die tot standkoming van het wetboek van strafvordering.

[1:10:57] Daar hebben we als Kamer twee jaar over gedaan.

[1:10:59] rapporteurs, inhoudelijke sessies, supergoede ondersteuning, vier hele maandagen wetgevingsoverleg, een plenaire afronding.

[1:11:05] De inhoud stond voorop.

[1:11:06] We sloegen elkaar de hersens niet in.

[1:11:07] We hebben een wetboek tot stand gebracht waar we de toekomst mee in kunnen.

[1:11:11] Media-aandacht 0,0.

[1:11:13] En dat is prima.

[1:11:13] Ik bedoel, daar doen we het niet voor, maar dat is eigenlijk raar.

[1:11:16] Waarom wordt er vooral verslag gedaan van ophef en gedoe?

[1:11:19] En wie er nu weer ruzie maakt en met wie?

[1:11:22] Ik weet het antwoord wel, maar ik word er niet echt vrolijk van.

[1:11:25] En het is voor het vertrouwen in de democratie volgens mij ook niet best.

[1:11:28] We hebben met de parlementaire enquêtecommissie fraudebeleid en dienstverlening de journalisten geprobeerd een spiegel voor te houden.

[1:11:34] En dat doe ik vandaag in alle bescheidenheid opnieuw.

[1:11:36] Want ik zei het al, ik heb toch niks meer te verliezen.

[1:11:38] Ik zeg het gewoon.

[1:11:40] Doe niet allemaal hetzelfde verslag van de ophef van de dag, maar doe onderzoek naar de echte problemen in de samenleving.

[1:11:48] En vertel over de inhoudelijke plannen van alle Kamerleden hier, ook de wat minder mediagenieke types.

[1:11:54] Stop met het kluitjesvoetbal.

[1:11:56] Houd jullie ogen op de bal.

[1:11:58] En dat is de inhoud, de bescherming van onze rechtsstaat, de problemen van mensen.

[1:12:02] Dat zou echt goed zijn.

[1:12:04] Jullie kunnen beter dan wat ik nu soms zie, zeg ik tegen de journalisten en misschien vooral wel tegen de redacties.

[1:12:12] Ik ga zo langzamerhand richting een afronding voordat ik iedereen tegen me in het harnas heb gejaagd.

[1:12:16] Want voorzitter, ik heb er ook echt enorm van genoten.

[1:12:21] Mooie quote ook zojuist.

[1:12:22] Maar had ik al gezegd dat het een enorme eer is om volksvertegenwoordiger te zijn?

[1:12:25] Ik denk al een keer of vijf, maar het is ook gewoon.

[1:12:28] Het is ook gewoon echt zo.

[1:12:29] Het is wat het is.

[1:12:30] Signalen en verhalen ophalen uit de samenleving.

[1:12:32] In gesprek met mensen.

[1:12:33] Dat was in mijn geval bijvoorbeeld vaak gevangenispersoneel, sociaal advocaat, gerechtstolken, et cetera.

[1:12:39] En die zorgen dan vertalen naar beleidsvoorstellen die je in debatten kon brengen.

[1:12:42] En in die debatten kon je samenwerken met andere betrokken Kamerleden, waarmee je soms ondanks verschillen van mening samen kon strijden voor hetzelfde.

[1:12:51] Ik ga hier nu geen namen noemen, want dan doe je altijd anderen tekort, maar ik heb die samenwerking echt ongelooflijk gewaardeerd.

[1:12:59] Vanwege de onderlinge persoonlijke verhoudingen, die vaak heel goed zijn.

[1:13:02] Maar ook omdat we als instituut zo krachtig zijn als we samen een vuist maken.

[1:13:06] Tegen die minister die bepaalde informatie niet wil delen met de Kamer.

[1:13:10] Of niet het noodzakelijke budget uit wil trekken voor iets belangrijks.

[1:13:14] We streden samen voor het algemeen belang.

[1:13:16] En dat deden we samen.

[1:13:18] Maar dat kan echt nog beter.

[1:13:20] En dat wens ik ook de nieuwe Kamer toe.

[1:13:24] Voorzitter, Kamerleden kunnen hun werk niet doen zonder het harde werk en inzet van al onze kundige beleidsmedewerkers.

[1:13:31] En die beleidsmedewerkers, die fractiemedewerkers, die blijven meestal achter de schermen, maar ze zijn regelrecht honderd procent onmisbaar.

[1:13:38] Dank jullie wel allemaal.

[1:13:51] En daarbij zijn heel veel Kamerleden, ik in ieder geval zeker, ook hun thuisfront heel veel dank verschilderd.

[1:13:58] Kijk, bij mij heet ze dan Linda, maar ik denk ook aan Suzanne.

[1:14:02] Ik denk ook aan Lonneke.

[1:14:04] Ik denk ook aan Alben.

[1:14:06] Dat zijn mensen die wij heel veel dank verschilderd zijn.

[1:14:09] Jullie stelden onze staat om dit te kunnen doen.

[1:14:11] Dank jullie wel.

[1:14:21] En echt het allerlaatste wat ik wil zeggen, voorzitter, is dat ik een beetje van de Tweede Kamer ben gaan houden.

[1:14:25] En dat is maar goed ook, want je bent er soms meer dan thuis.

[1:14:29] En misschien nog wel het allermeest heb ik genoten van het personeel hier in de Kamer.

[1:14:33] de schoonmakers, de beveiligers, de boders en geviers, de medewerkers van het restaurantbedrijf en alle anderen.

[1:14:40] Jullie zijn fantastisch vriendelijk, dienstbaar en rolvast.

[1:14:44] En in een hectische en soms zelfs vijandige omgeving zorgden jullie ervoor dat we ons werk konden doen en dat je je vaak ook nog eens thuis voelde door de glimlach, het kopje koffie en de geweldige procedurele en inhoudelijke ondersteuning.

[1:14:58] En ook hier ga ik weer geen namen noemen, maar jullie ga ik nog wel het allermeeste missen.

[1:15:03] En daarom zou ik nog één keer een heel groot applaus willen voor alle fantastische mensen die bijdragen aan onze functionerende democratie.

[1:15:09] Dank jullie wel allemaal.

[1:15:52] Geweldige speech, Michiel van Nispen.

[1:15:53] Geweldig dat je dat gedaan hebt.

[1:15:55] Je hebt ons een paar zinnige dingen meegegeven om ons even over na te denken.

[1:16:00] Nog twee dingen.

[1:16:01] De heer Markuszower heeft aan het begin van de vergadering de Kamer verzocht hem weer te benoemen tot ondervoorzitter en daarmee als lid van het presidium.

[1:16:08] Ik stel voor aan de Kamer om hem hiertoe te benoemen, al dus besloten.

[1:16:12] Ten tweede.

[1:16:12] Het was twee jaar lang een leuk feest om met jullie te hebben doorgebracht.

[1:16:15] Ik heb jullie met heel veel plezier mogen voortzitten.

[1:16:18] Beneden zijn jullie van harte welkom voor de receptie om nog één keer de vertrekkende Kamerleden de hand te schudden.

[1:16:25] Ik sluit de vergadering.