Toenemende spanningen in het Caribisch gebied en de gevolgen voor het Koninkrijk

[0:00:00] Ik zal vandaag jullie voorzitter zijn.

[0:00:07] We zijn beland bij het debat over de toenemende spanningen in het Caribisch gebied en de gevolgen voor het Koninkrijk.

[0:00:14] We gaan vandaag met een aantal partijen en ministers van gedachte overwisselen.

[0:00:20] De minister van Buitenlandse Zaken, de heer Van Wil.

[0:00:26] Welkom.

[0:00:26] De minister van Defensie, de heer Brekelmans.

[0:00:29] Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken, de heer Van Marum, heeft zich afgemeld.

[0:00:33] Daar heeft hij ook een bericht gestuurd naar de Commissie.

[0:00:36] Ik hoop dat we er kennis van nemen.

[0:00:37] Mij is verzekerd dat de vragen die gericht zijn aan hem ook beantwoord zullen worden door een van de twee bewindspersonen.

[0:00:44] Daarnaast hebben wij een aantal leden, volgens mij gecombineerd, de enigszijdige commissie bij de ontzaken, andere leden van de commissie Defensie.

[0:00:53] Dus ik zal jullie welkom heten, dat is Frapiri, je kunt gewoon voorin zitten en dan kunt u...

[0:01:00] We hebben mevrouw Piri voor GroenLinks-PvdA, de heer Dekker voor Forum voor Democratie, de heer Van Balen namens DENK, de heer Bamenga namens D66, de heer Vermeer namens BoerBurgerBeweging, de heer Hoogveen in jaar 2021, de heer Van Lanschot CDA, de heer Flotte van de PVV en de heer Ilian namens de VVD.

[0:01:19] Voor dit debat staat drie uur gepland tot half twaalf avonds.

[0:01:23] Er is vier minuten spreektijd.

[0:01:25] Ik zal als voorzitter mijn best doen om er een half uur van af te snoepen, zodat wij rond elf uur kunnen afronden.

[0:01:31] Dat doe ik niet omdat het onderwerp niet belangrijk genoeg is, maar omdat ik denk dat als wij de interrupties krachtig, maar ook kort houden, dat het moet gaan lukken.

[0:01:39] Maar dat vraagt discipline van uw kant, van mijn kant en van de bewindspersonen.

[0:01:43] Als echter blijkt dat dit onderwerp en de uitwisseling vraagt om meer tijd, zullen we dat ongetwijfeld ook doen.

[0:01:49] Maar ik herken in ieder geval mijn streven en waarom ik daar ook strak zal optreden.

[0:01:55] Welkom aan de mensen die meekijken.

[0:01:57] Ik zie een aantal gevolmachtigde plaatsvervangenden.

[0:02:01] En er kijken vast ook ongetwijfeld een hele hoop mensen mee op de Caribische eilanden.

[0:02:07] Dus van harte welkom.

[0:02:08] Wij gaan beginnen.

[0:02:09] Ik wil mevrouw Piri het woord geven.

[0:02:10] Het is vier minuten.

[0:02:11] Ik wil beginnen met vier interrupties.

[0:02:14] Als er ruimte is voor meer, zal ik dat toelaten.

[0:02:16] Maar voor nu stel ik hem vast op vier.

[0:02:18] Mevrouw Piri, aan u het woord.

[0:02:20] Dank u wel, voorzitter.

[0:02:21] Het is goed dat we vandaag bijeenkomen na de maandenlange opbouw van de Amerikaanse troepen in de buurt van Venezuela en de aanvallen op vermeende drugsboten op zee.

[0:02:30] Ook voor ons Koninkrijk zijn de toenemende spanningen een bron van grote zorg.

[0:02:35] Enkele tientallen kilometers afstand van de kust liggen Aruba, Bonaire en Curaçao.

[0:02:40] En het is de taak van Den Haag om de veiligheid van de eilanden en hun inwoners te waarborgen.

[0:02:47] De zorgen op de eilanden zijn legio, want met de dreiging van een nabije oorlog komen ook veel onvoorziene gevolgen.

[0:02:54] Denk bijvoorbeeld aan het mogelijk wegvallen van de import, omdat verzekeringsmaatschappijen niet meer het risico willen nemen om schepen te verzekeren.

[0:03:02] Als dan de import stokt, moet je vervolgens ook genoeg voorraden hebben om een periode zonder import te overbruggen.

[0:03:08] Tot nu toe horen we vooral verhalen dat de overheid afwezig is in de communicatie en onvoldoende doet om de zorgen weg te nemen.

[0:03:16] Mensen vragen zich af wat er gaat gebeuren met mijn eiland.

[0:03:20] Terecht als je het mij vraagt.

[0:03:22] Maar het kan ook zijn dat mensen zich onnodig zorgen maken.

[0:03:25] Kan het kabinet garanderen dat het de presentie ter plaatse verbetert om vragen te beantwoorden en zorgen weg te nemen?

[0:03:32] En liggen er noodplannen klaar voor het geval er een militaire escalatie komt, voor het geval de eilanden toch militair bij het conflict betrokken raken, of voor het geval dat bijvoorbeeld een grote groep Venezuelanen bescherming zoeken op de eilanden?

[0:03:47] Een graage reactie van de minister hoe het kabinet zich ook voor de Nederlandse staatsburgers daar gaat inzetten.

[0:03:52] Voorzitter, dan naar de internationale situatie.

[0:03:56] De VS hebben tot op de dag van vandaag geen bewijs geleverd dat de aanvallen op de vermeende drugsboten in het Caribisch gebied legitiem zijn.

[0:04:04] Volgens de fractie van GroenLinks-PvdA zijn deze aanvallen dan ook overduidelijke schendingen van het internationaal recht.

[0:04:10] Ook de minister schrijft in de beantwoording van Kamervragen dat hij geen informatie heeft om te beoordelen of er sprake is van zelfverdediging.

[0:04:19] Dan ga ik er dus van uit dat het kabinet, in navolging van onder andere Frankrijk, de VM Mensenrechtenchef en Human Rights Watch, deze aanvallen klip en klaar veroordeelt.

[0:04:30] Helaas bleef dat nog uit in de beantwoording van de schriftelijke vragen.

[0:04:35] Voorzitter, er zit nog een Nederlandse connectie met de acties van Trump, namelijk dat de VS gebruik maakt van de vliegvelden op Aruba en Curaçao voor het waarnemen van drugstransporten.

[0:04:45] Gek genoeg schrijft de minister in de beantwoording op mijn Kamervragen dat er vanaf Curaçao geen vluchten plaatsvinden ten behoeve van de nationale operatie van de VS. Ten eerste, over het vliegveld in Aruba schrijft de minister niets.

[0:04:59] Vinden er vanaf Aruba wel vluchten plaats die bijdragen aan de illegale nationale operaties van de VS?

[0:05:06] Ten tweede, nog fundamenteler, hoe weet de minister zo zeker dat de vluchten vanaf onze eilanden niet ten gunste zijn van de operaties?

[0:05:15] Deze verkenningsvluchten nemen drugspantransporten waar in de regio, maken de Amerikanen onderscheid tussen drugspantransporten die zij wel bombarderen en drugspantransporten die zij niet bombarderen.

[0:05:29] En zo ja, hoe weten we zeker dat de transporten die vanuit Aruba en Curaçao in de gaten worden gehouden, niet het doelwit zijn van Amerikaanse bombardementen.

[0:05:38] Graag een reactie.

[0:05:42] Het verdrag op basis waarvan de Amerikanen gebruik mogen maken van de vliegvelden op Aruba en Curaçao loopt volgend jaar af.

[0:05:49] Hebben de Amerikanen al gevraagd om verlenging?

[0:05:52] Is het kabinet op dit moment ook voornemens om het verdrag te verlengen?

[0:05:57] Tot slot, voorzitter.

[0:05:59] We hadden ook vragen.

[0:05:59] Een aantal landen zijn op basis van de acties in het gebied besloten om geen inlichtingen te delen

[0:06:07] met de VS en er was een beetje een cryptische beantwoording op de schriftelijke vragen, maar ik hoor graag of het kabinet ook op dat terrein actie onderneemt.

[0:06:17] Dank u wel.

[0:06:19] Dank u wel en keurig binnen de tijd.

[0:06:20] Dan is het woord aan de heer Dekker van Forum voor Democratie.

[0:06:24] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:06:25] Ja, al langere tijd bestaan er spanningen of gevoeligheden op Curaçao, Aruba en Bonaire in de relatie met Venezuela.

[0:06:32] In een oud Klingendael rapport las ik

[0:06:34] dat in Venezuela van oudsher het gevoel sluimert dat Aruba, Bonaire en Curaçao anomalieën zouden zijn.

[0:06:41] Maar sporadische claims daargelaten heeft Caracas zich niet echt druk gemaakt over deze postkoloniale relictes, zoals ze noemt.

[0:06:47] Onder andere omdat de eilanden economisch een nuttige functie vervulden, van de locatie van olieraffinaderijen tot een bestemming voor Venezolaanse toeristen en geldwitwassers.

[0:06:56] Bovendien is er sprake van nauwe familierelaties.

[0:06:59] Er zijn in het verleden politieke spanningen geweest... ...waarbij Maduro sancties heeft opgelegd... ...bij een te grote meegaandheid van de eilanden met de VS... ...maar uiteindelijk was dit alles hanteerbaar.

[0:07:08] Het grootste probleem wordt gevormd... ...door de emigratie van Venezolanen naar de eilanden.

[0:07:12] Gezien de interne problemen in Venezuela... ...met revolutionaire groepen en gewelddadigheden over hun weer... ...is er voortdurend een reëel gevaar van massale problematische ingestroom.

[0:07:21] Dit gevaar heeft zich, zover ik weet, nog niet in ernstige mate gemanifesteerd.

[0:07:25] Maar in de huidige situatie, met de enorme Amerikaanse militaire aanwezigheid...

[0:07:28] ...de aanvallen op vermeende drugsboten en het risico op militair conflict... ...nemen die spanningen natuurlijk enorm toe.

[0:07:35] De eilanden, naar ik begrijp, proberen te vermijden... ...om bij het conflict te worden betrokken en stellen zich neutraal op.

[0:07:41] Ik begrijp ook dat het marineschip Den Helder ter plaatse is... ...om waar mogelijk bijstand te verlenen waar het bevoorrading en dergelijke betreft.

[0:07:47] Of en hoe het conflict zich verder gaat ontwikkelen, is ongewis.

[0:07:50] Maar wanneer je afgaat op de uitspraken van president Trump... ...of wanneer je het nieuwe National Security Strategy-document van het Witte Huis leest...

[0:07:57] Het ziet er voor Venezuela niet goed uit en strevent de VS naar een volledige hegemonie op het westelijke hooggrond.

[0:08:03] Daar past Venezuela, zoals het er nu politiek bij staat, niet in.

[0:08:07] Ik vraag de minister om de communicatielijnen met de Amerikanen, Fransen, Britten, Venezolanen en natuurlijk met de eilanden open te houden.

[0:08:14] En de vraag is natuurlijk, wat doet Nederland wanneer het conflict escaleert en de eilanden in het schootsveld kunnen komen te liggen?

[0:08:20] Zijn hier voorbereidingen voor getroffen?

[0:08:22] En hoe zou Nederland reageren?

[0:08:24] wanneer de Amerikanen de eilanden logistiek of zelfs militair bij het conflict zouden willen betrekken.

[0:08:28] Is daar op enige wijze sprake van?

[0:08:30] Dank u wel.

[0:08:33] Dank u wel.

[0:08:33] Welkeurig binnen de tijd wil ik het woord geven aan de heer Van Balen van Denk.

[0:08:36] Meneer de voorzitter, het zou een heugelijk moment zijn geweest waarin de premiers van Aruba en Cohesio een beroepsbezoek zouden brengen aan Nederland.

[0:08:43] Dat liep helaas anders, omdat zij zich genoodzaakt voelden hun reis af te zeggen vanwege de toenemende spanningen.

[0:08:50] Die spanningen in het Caribisch gebied nemen niet alleen toe, ze worden met de week zichtbaarder en voelbaarder.

[0:08:56] De Caribische landen binnen ons Koninkrijk zitten niet aan de zijlijn, maar ondervinden de gevolgen.

[0:09:02] Net als de eilanden die bij Nederland horen.

[0:09:05] Het heeft er alle schijn van dat Trump en de Verenigde Staten oorlogsmisdaden plegen,

[0:09:10] en het internationaal rechtsgende.

[0:09:12] Internationale organisaties zoals de OHCHR kaarten dit ook aan.

[0:09:18] Amnesty spreekt zelfs van buitenrechtelijke executies.

[0:09:22] Het voorbeeld uit begin september is het meest treffend, dat een Venezolaanse boot, door de Verenigde Staten bestempeld als drugsboot, opgeblazen werd en toen de twee overlevenden zich aan het wrak vastklampten, volgde een tweede aanval die hen fataal werd.

[0:09:38] Een handeling die in alles in strijd is met de Geneefse conventie

[0:09:43] Een oorlogsmisdaad.

[0:09:45] En Nederland heeft de plicht om dit onder ogen te zien.

[0:09:48] En ook om zich hiertegen uit te spreken.

[0:09:52] En als vanaf het grondgebied van het Koninkrijk ook inlichtingen die vanaf de basis op ons Koninkrijk vergaat zijn gebruikt worden voor die operaties.

[0:10:01] dan dragen we daar ook op enige vorm de verantwoordelijkheid voor.

[0:10:06] De vraag aan de minister is welke vervolgstappen hij hieraan verbindt.

[0:10:10] Of Nederland, net zoals andere landen, gaat stoppen met bijvoorbeeld het delen van inlichtingen met de Verenigde Staten.

[0:10:17] Zal de minister de aanvallen die de VS uitvoert in de strengste bewoordingen veroordelen?

[0:10:23] erkent de regering dat er absoluut geen rechtvaardiging is voor de aanvallen die de VS op dit moment uitvoert.

[0:10:30] En dat ze dus overduidelijk in strijd zijn met het internationaal recht.

[0:10:35] Trump heeft zelf herhaaldelijk laten zien wat hem werkelijk drijft.

[0:10:40] Hij zei over Venezuela.

[0:10:41] Toen ik vertrok stond Venezuela op instorten.

[0:10:45] We zouden het hebben overgenomen.

[0:10:47] We zouden al die olie hebben gekregen.

[0:10:50] Hij probeerde Groenland te kopen omdat het volgens hem te strategisch interessant was en wilde via deals met Oekraïne toegang krijgen tot hun grondstoffen.

[0:10:58] We lijken gewoon te maken hebben met een patroon van grondstoffen gedreven neocolinele politiek, waarbij landen worden gezien als economische objecten.

[0:11:09] Is de minister het met denk eens dat Nederland zich op geen enkele manier mag lenen voor deze agenda van de VS?

[0:11:17] Het regime van Maduro

[0:11:19] Dat deugt niet, daar zijn we het over eens.

[0:11:21] En dat de mensen in Venezuela, net zoals alle andere mensen op de wereld, vrijheid en mensenrechten verdienen, daar zijn we het ook over eens.

[0:11:29] De weg daarnaartoe is echt een niet-illegale agressie door de VS of militaire regime change.

[0:11:35] De weg daarnaartoe is ook niet de grondstaffen van Venezuela in de uitverkoop doen aan Trump.

[0:11:40] Op welke andere manier is de minister voornemens om de bevolking van Venezuela te steunen?

[0:11:46] En hoe zet de minister zich in voor diplomatie en deescalatie?

[0:11:50] En welke andere maatregelen neemt de minister om te voorkomen dat de landen binnen ons koninkrijk worden meegesleurd in het geweld?

[0:11:59] Aruba, Curaçao en de andere landen binnen ons koninkrijk en de Caribische delen van ons land, die hebben al jaren te maken met bijvoorbeeld de toenomende instroom van mensen die uit Venezuela vluchten voor de armoedeonderdrukking en het gebrek aan perspectief.

[0:12:13] En deze landen en gebieden van ons land dragen nu ook de lasten van de instabiliteit in de regio.

[0:12:21] En voorzitter, als wij zij aan zij willen staan, naast de andere landen binnen het koninkrijk, als we solidair willen zijn met de bewoners van deze landen, als wij één koninkrijk willen zijn, dan moeten we nu laten zien dat hun veiligheid ook onze verantwoordelijkheid is.

[0:12:35] Kan, die minister aangeven, op welke concrete manieren de landen binnen ons koninkrijk en ook de Caribische delen van Nederland ondersteund worden?

[0:12:42] hoe die steun opgevoerd gaat worden met noodinfrastructuur, aanwezigheid, noodplannen, communicatie en nog veel meer.

[0:12:50] Dank u wel, voorzitter.

[0:12:51] Dank u wel.

[0:12:52] Dit is het woord aan de heer Bamenga van D66.

[0:12:55] Dank u wel, voorzitter.

[0:12:57] Goedemiddag.

[0:12:57] Good afternoon.

[0:12:58] Bon tardy.

[0:12:59] Zeg ik tegen de mensen in het Caribisch deel van ons Koninkrijk die dit debat volgen.

[0:13:04] Mensen op Aruba, Bonaire en Curaçao, maar ook mensen van Saba, Stecia en Sint Maarten.

[0:13:09] die zich ernstig zorgen maken over de oplopende spanningen in het Caribisch gebied.

[0:13:14] Over de twee Amerikaanse oorlogsschepen die Curaçao op 13 november passeerde net buiten hun territoriale wateren.

[0:13:21] Over de vier kapot geschoten vermeende drugsboten niet ver van de oostkust van Bonaire.

[0:13:26] Over het Amerikaanse gevechtsvliegtuig dat op 20 november dicht langs de wateren ten noorden van Aruba vloog.

[0:13:33] Sinds september is de Verenigde Staten begonnen zonder zich ook maar iets aan te trekken van het internationaal recht met vermeende drugsboten in het Caribisch gebied kapot te schieten.

[0:13:42] Inmiddels gaat het om 23 boten met in totaal 87 doden tot gevolg.

[0:13:49] Daaronder ook een boot waarvan later bleek dat deze onderweg zou zijn geweest naar Suriname, niet naar de VS.

[0:13:56] Ook twee bemanningsleden van een kapotgeschoten boot die terwijl ze vasthielden aan brokstukken van hun schip alsnog werden gebombardeerd door de VS. Het is de VS dermate serieus dat het grootste oorlogsschip ter wereld inmiddels in het Caribisch gebied is aangekomen.

[0:14:11] Defensie en veiligheid zijn koninkrijksaangelegenheden.

[0:14:15] Maar Nederland is stil.

[0:14:17] Het gaat hier om zonder bewijs, zonder eerlijk proces kapotschieten van mensen.

[0:14:23] De VN en Frankrijk

[0:14:25] hebben het al veroordeeld voor wat het is.

[0:14:27] Een regelrechte schending van mensenrechten.

[0:14:31] Daarom zit ik hier vooral met heel veel vragen.

[0:14:34] Is het kabinet bereid zich alsnog uitspreken tegen de VS, net zoals de VN en Frankrijk zo niet?

[0:14:42] ...wat het is, namelijk dat de VS doet wat de VS doet nu... ...dat dat niet past binnen het internationaal recht.

[0:14:49] Welk president schept het niet uitspreken hierover voor andere landen?

[0:14:53] Is zij bereid dit alsnog te doen... ...en andere Europese landen op te roepen hetzelfde te doen?

[0:14:58] Hoe wordt er voorbereid op eventuele verdere scenario van escalatie... ...zoals een oorlog tussen VS en Venezuela?

[0:15:05] Waarom delen wij nog steeds inlichtingen met de VS... ...die specifiek gaan over Caribisch gebied?

[0:15:10] Wil het kabinet daar per direct mee stoppen, net zoals de Verenigd Koninkrijk en Canada?

[0:15:15] Is het kabinet bereid om in samenwerking met andere landen in de Koninkrijk, ook in het Caribisch deel van ons Koninkrijk, een boekje te verspreiden over wat mensen moeten doen in het geval van een noodsituatie?

[0:15:25] Op welke manier worden bewoners van de eilanden goed geïnformeerd over wat er gebeurt in het Caribisch gebied, niet alleen in het Nederlands, maar ook in het Engels en Papiements?

[0:15:34] Waarom?

[0:15:34] zijn onze schriftelijke vragen van inmiddels drie weken oud nog steeds niet beantwoord?

[0:15:40] Ziet het kabinet de urgentie niet?

[0:15:42] Kan de minister honderd procent zeker uitsluiten dat Amerikaanse vliegtuigen die gebruik maken van het vliegveld op Curaçao op welke manier dan ook betrokken zijn bij de Amerikaanse acties in het Caribisch gebied?

[0:15:53] Ook zien we Trump op X zetten dat het luchtruim boven en rondom Venezuela voor de eeuwigheid gesloten zou zijn.

[0:15:59] Wat betekent dit?

[0:16:00] En dan specifiek voor Aruba, Curaçao en Bonaire.

[0:16:04] Welke contacten zijn er met de Amerikanen over hun acties in het Caribisch gebied?

[0:16:08] Afrondend, voorzitter.

[0:16:10] Nostalgie Rijno.

[0:16:11] We are one kingdom.

[0:16:13] We zijn één koninkrijk.

[0:16:14] We hebben de verantwoordelijkheid om net zo goed te staan voor de veiligheid van Willemstad, Kralendijk en Oranjestad als voor de veiligheid van Den Haag en Amsterdam.

[0:16:24] We zijn het thuis van het internationaal recht dat hier met voeten wordt getreden.

[0:16:29] Ik verwacht van dit kabinet actie en ik wil vandaag horen wat die actie gaat zijn.

[0:16:34] Dank u wel.

[0:16:36] Dank u wel.

[0:16:36] U ook.

[0:16:37] Keurig binnen de tijd wil ik het woord geven aan de heer Vermeer van de Boerenburgerbeweging.

[0:16:42] Dank u wel, voorzitter.

[0:16:43] Voor BBB geldt elke regio telt, maar dan ook echt elke regio.

[0:16:48] En dat is precies de reden waarom dit commissiedebat over de toenemende spanning in het Caribisch gebied en de gevolgen voor het Koninkrijk der Nederlanden voor BBB van belang zijn.

[0:16:57] De escalerende spanningen aangejaagd door de crisis in Venezuela en de groeiende internationale militaire aanwezigheid in de regio zijn geen ver-van-ons-bed-show.

[0:17:08] Voorzitter, ze spelen zich af aan de voordeur van ons koninkrijk.

[0:17:13] Nederland erkent een speciale verantwoordelijkheid in het afschrikken van de agressieve socialistische dictatuur in Venezuela op slechts 65 kilometer van bijvoorbeeld Curaçao.

[0:17:24] En die verantwoordelijkheid vloeit niet alleen voort uit onze internationale positie, maar ook uit de geografische nabijheid van Caribisch Nederland tot Venezuela.

[0:17:33] En de zorgen onder de bevolking vindt BBB dan ook begrijpelijk.

[0:17:37] Ook over het effect, of het mogelijke effect, op het zo belangrijke toerisme.

[0:17:42] Maar wat merkt de bevolking concreet?

[0:17:44] Is er extra zichtbare aanwezigheid van de overheid, extra informatievoorziening of aanvullende veiligheidsmaatregelen, vraag ik de ministers.

[0:17:53] En de communicatie richting de bevolking ligt bij de eilandbestuurder zelf.

[0:17:58] Dat begrijp ik, maar dat staat of valt met de informatie die zij vanuit Den Haag krijgen.

[0:18:03] En gisteren hadden we hier de staten van Europa en Curaçao op bezoek en die vonden die informatie zeer beperkt of afwezig, in ieder geval voor de staten zelf.

[0:18:11] Welke garanties kan de minister geven dat deze informatie tijdig, volledig en zonder vertraging wordt gedeeld, zodat onrust en geruchten worden voorkomen?

[0:18:21] En gisteren hadden ze bijvoorbeeld ook over de informatie over noodpakketten die in Nederland verspreid is, waar zij ook graag meer van zouden weten.

[0:18:28] De minister geeft aan dat er op dit moment geen acute dreiging is voor het Koninkrijk, maar spanningen kunnen snel oplopen.

[0:18:35] Daarom vraag ik welke concrete indicatoren hanteert het kabinet om te bepalen wanneer een situatie wel als acuut wordt gezien en wanneer wordt er opgeschaald?

[0:18:45] Voorzitter, vorige week is de National Security Strategy van de VS openbaar gemaakt en daarin geeft de Trump-administratie zijn blik op de wereld, op Europa, Azië en ook het westelijke halfrond.

[0:18:58] En de toon is zeer helder.

[0:19:00] Dit is onze achtertuin en onze achtertuin alleen.

[0:19:04] Wij bepalen hier de regels.

[0:19:06] Volgens het stuk worden niet-regionale concurrenten geweerd om militaire capaciteit te positioneren en strategische infrastructuur te bezitten.

[0:19:15] Of controleren in het gehele Westelijk Hallenfront?

[0:19:18] Dit baart ons heel veel zorgen, want het Caribisch deel van het Koninkrijk is het Westelijk Hallenfront.

[0:19:24] Zijn wij daardoor in de ogen van de VS een concurrent?

[0:19:27] Of juist een bondgenoot die onderdanig moet helpen de belangen van de VS te beschermen?

[0:19:33] Hoe leest de minister het plan?

[0:19:34] Wat zouden onze nieuwe taken moeten worden in het westelijk halenfront?

[0:19:38] En voor wie voeren we het eigenlijk uit?

[0:19:40] Is hier al contact over geweest met andere landen met fysieke aanwezigheid, zoals bijvoorbeeld Frankrijk?

[0:19:46] En wat als wij besluiten niet de wil van Trump woord voor woord uit te voeren?

[0:19:50] Trumps wereldorder is pragmatisch en transactioneel.

[0:19:54] Hij laat de EU-landen als een blok vallen, maar eist vervolgens wel onze hulp om zijn achtertuin schoon te houden van onkruid.

[0:20:02] Waarom zouden wij, anders dan de burgers van ons koninkrijk, veilig houden?

[0:20:07] En wat winnen wij ermee?

[0:20:10] Wij willen weten wat zijn de risico's voor de inwoners van ons koninkrijk, maar ook voor de zeevaart en bijvoorbeeld de vissers ter plekke.

[0:20:18] In welke mate blijft de soevereiniteit van de burgers en gebieden van ons koninkrijk intact onder deze nieuwe strategie?

[0:20:26] En in hoeverre kan ons koninkrijk zelf nog bepalen wat zij willen met hun economie, prioriteiten en veiligheid?

[0:20:33] Het kabinet zegt geen zelfstandig oordeel te kunnen vellen over de rechtmatigheid van de Amerikaanse acties, terwijl het hier gaat om militaire operaties vlakbij delen van ons eigen koninkrijk.

[0:20:44] Vindt de minister dat zelf een wenselijke situatie?

[0:20:47] Ik ga afronden, voorzitter.

[0:20:49] En welke stappen zet Nederland om toch binnen internationaal verband tot een duidelijk juridisch oordeel te komen?

[0:20:55] Ik wil ook graag iets meer weten over de continuïteit en de voedselzekerheid van de bevoorrading van de eilanden.

[0:21:02] Welke noodplannen daarvoor zijn?

[0:21:04] En tot slot, is Caribisch Nederland voorbereid op een migratiestroom?

[0:21:09] En hoe kan dat opgelost worden zonder dat het te kosten gaat van de huidige inwoners?

[0:21:14] En wat is volgens de minister het rol van ons rijk hierin?

[0:21:17] Dank u.

[0:21:18] Dank u wel voor uw bijdrage.

[0:21:24] De heer Vermeer wijst, denk ik, totaal gerechtvaardig naar de verantwoordelijkheid van Den Haag als het gaat om de verdediging van het gehele Koninkrijk.

[0:21:35] En ik hoor ook bij de BBB grote zorgen over deze grootste militaire opbouw in decennia in het hele Caribisch gebied van de Amerikanen.

[0:21:45] Maar is de heer Vermeer het met mijn fractie eens dat het ook wel ontzettend stil is vanuit dit kabinet?

[0:21:55] Voorzitter, dat zou mevrouw Periel op kunnen maken uit alle vragen die ik hierover stel.

[0:22:01] Want anders had ik die niet over te stellen.

[0:22:03] Dus wat mij betreft mag er meer informatie in ieder geval naar ons toekomen.

[0:22:07] En of dat wel of niet vertrouwelijk moet, dat moeten we dan bekijken.

[0:22:11] Ja, dat is ook mijn frustratie, vandaar dat ik dit debat heb aangevraagd.

[0:22:15] Het is nogal wat wat er gebeurt in dat deel van ons Koninkrijk.

[0:22:22] En als ik heel eerlijk ben, zag ik vooral... Ik vraag me af of we überhaupt iets hadden gehoord als we dit debat niet hadden aangevraagd.

[0:22:30] Dan een volgende vraag.

[0:22:32] Ik ben het eens met heel veel van de vragen van de BBB, maar wat ik niet hoor is een veroordeling, een klip en klaar veroordeling van wat de Amerikanen daar doen met die vermeende drugsboten.

[0:22:41] Op het moment dat daar natuurlijk geen enkel bewijs voor is, sowieso is executie, moord, bombarderen volgens mij niet in lijn met internationaal recht, veroordeelt de BBB ook deze Amerikaanse acties.

[0:22:55] Voorzitter, dat kan ik zelf nog niet goed beoordelen.

[0:22:59] En daarom vraag ik ook het kabinet hiernaar.

[0:23:03] Het kabinet zegt geen zelfstandig oordeel te kunnen vellen over de rechtmatigheid van de Amerikaanse acties.

[0:23:08] Maar ik wil er toch iets meer over weten van hoe het kabinet daartegen aankijkt.

[0:23:14] En die hebben daar vast meer kennis, ook in hun teams en organisaties erachter, dan wat ik en mijn fractie hebben hierover.

[0:23:22] Dus ik wil daar graag meer van weten.

[0:23:24] Dit is ook een van de redenen dat ik hier bij dit debat zit, om hier meer over te weten te komen.

[0:23:30] Dank u wel.

[0:23:31] Dat was de laatste interruptie.

[0:23:32] Dan gaan we door naar de heer Hoogveen van JA21.

[0:23:35] Voorzitter, een citaat van de oud-president Hugo Chávez van Venezuela.

[0:23:41] Men moet weten dat daar Ginz, Aruba, Curaçao en Bonaire liggen.

[0:23:45] Drie eilanden die zich in Venezolaanse territoriale wateren bevinden.

[0:23:50] Hier heel dichtbij, maar nog altijd onder een imperiaal regime.

[0:23:53] Het regime van het Koninkrijk der Nederlanden.

[0:23:55] En ik wijs met de vinger, nee ik beschuldig het Koninkrijk ervan, dat dit samen met het Amerikaanse imperium een aanval op Venezuela voorbereidt.

[0:24:03] Uit 2009.

[0:24:05] Het ontketende destijds een klein relletje in de Nederlandse politiek.

[0:24:09] Er werden kamervragen gesteld door toenmalig PvdA-kamerleden Leerdam en Eysink.

[0:24:14] En daar bleef het gelukkig bij.

[0:24:16] Maar voorzitter, het zet de toon voor de situatie van vandaag.

[0:24:19] Vanaf Curaçao kan je in de verte Venezuela al zien liggen.

[0:24:22] Maar nu ook het grootste vliegdekschip ter wereld, de USS Gerald R. Ford.

[0:24:27] Met jachtvliegtuigen, bommenwerpers verhogen de Verenigde Staten de druk op Venezuela.

[0:24:32] Als risico ziet JA21 vooral dat na mogelijke Amerikaanse acties het regime van Maduro wild om zich heen slaat en doelwitten dichtbij zoekt.

[0:24:39] Graag een kabinetsreactie.

[0:24:40] Aan welke type dreigingsbeeld denkt men?

[0:24:43] Dankzij het FOL-verdrag hebben de Verenigde Staten toegang tot het gebruik van de luchthavens op Curaçao en Aruba.

[0:24:49] Uitsluitend voor verkenningsvluchten met ongewapende vliegtuigen en alleen in het kader van drugsbestrijding.

[0:24:54] Maar toch, Chávez gebruikte toentertijd deze samenwerking als basis voor zijn dreigementen.

[0:24:59] Dit zou zomaar weer uit de ijskast kunnen worden gehaald.

[0:25:02] Daarom nog vier clusters vragen aan de ministers.

[0:25:05] Eén.

[0:25:05] Kunt u iets zeggen over de regelmatigheid waarmee de Amerikanen de eilanden aandoen of gebruiken voor hun drugsbestrijdingsoperaties, voor en ook sinds de start van Operation Southern Spear?

[0:25:16] Hoe is het contact met de Amerikanen?

[0:25:19] In hoeverre hebben zij oog voor de veiligheidssituatie van de ABC-eilanden en staan zij Nederland bij in geval van onverhoopte escalatie?

[0:25:26] Hoe is de staat van de luchtverdediging op de eilanden?

[0:25:29] Kan en moet Nederland daar meer voor doen?

[0:25:31] En het FOL-verdrag, naar aanleiding van de vraag van collega Piri, die loopt af in november komend jaar.

[0:25:37] Is het kabinet voornemens dit verdrag te verlengen, waar de regering van Curaçao ook om heeft gevraagd?

[0:25:43] Voorzitter, dan de situatie voor de inwoners van de eilanden.

[0:25:46] Jaar in de twintig herinnert zich nog het rapport van de Raad van de Rechtshandhaving dat stelde dat bonaire geen 24-7 hulp kan worden gegarandeerd door grote problemen in de veiligheidsketen.

[0:25:55] Hoe is die situatie nu?

[0:25:56] Is er zicht op verbetering en is er een actieplan voor militaire calamiteiten?

[0:26:01] We hebben allemaal meegekregen dat er frustratie heerst op de eilanden over gebrekkige informatievoorziening van onze kant.

[0:26:07] In de context van contact met regeringen zou JA20 daar ook graag opheldering over willen.

[0:26:12] Dus hoe zouden we als overheidsinstanties en bevolking daar vanuit Nederland betere informatie kunnen geven?

[0:26:18] Ik rond af.

[0:26:19] Curaçao en Aruba huisvesten beide 17.000 Venezolaanse vluchtelingen.

[0:26:24] Dat is respectievelijk één op de tien en één op de vijf van de gehele eilandbevolking.

[0:26:29] Dat moet een enorme impact hebben.

[0:26:30] En bij escalatie kan die stroom nog veel groter worden.

[0:26:33] Dus daarom een concrete vraag.

[0:26:35] Hoeveel Venezolaanse vluchtelingen zijn er eigenlijk op Ponerre?

[0:26:39] En hoeveel samenwerking is er al tussen Nederland en Aruba en Curaçao op het gebied van migratiebeheersing?

[0:26:44] In hoeverre is die samenwerking ook toereikend?

[0:26:47] Dank u wel.

[0:26:48] GESPREKSLEIDER.

[0:26:48] Dank u wel.

[0:26:48] Welkeurig binnen de tijd.

[0:26:50] Het woord aan de heer Van Lanschot van het CDA.

[0:26:52] Ja, dank voorzitter.

[0:26:53] Voor het CDA is het belangrijk dat wij laten zien dat in voor en tegenspoed het Koninkrijk één is.

[0:26:59] Terecht zijn inwoners van Aruba, Bonaire en Curaçao nu huiverig en ook iedereen die daar geliefde heeft wonen.

[0:27:07] Daar zijn kundige vragen over mijn collega's doorgesteld, dus die zal ik niet herhalen.

[0:27:11] Dat sluit aan op de onderwerpen informatievoorziening, economische voedselrisico's,

[0:27:16] ...de diplomatieke paden die bewandeld worden... ...en natuurlijk vragen over standpunten in aanzien van de Amerikaanse aanvallen op de boten.

[0:27:24] Voor het CDA is de vraag die we daaraan toe willen voegen... ...eigenlijk een hele fundamentele, en dat is... ...kan het kabinet bevestigen dat we ons tot het uiterste inspannen... ...om Aruba, Bonaire en Curaçao zo goed als mogelijk te ondersteunen... ...nu en als de nood aan de man is?

[0:27:40] Dank u wel.

[0:27:42] Dank u wel.

[0:27:42] Keurig binnen de tijd is het woord aan de heer Flotters van de PVV.

[0:27:45] Voordat we doorgaan heeft u een interruptie van de heer Van Baarle van Denk.

[0:27:48] Ja, voorzitter, dank.

[0:27:49] Ik zou graag aan de heer Van Lanschot willen vragen, want hij herhaalde eigenlijk de vragen die collega's voor hem gesteld hebben over de Amerikaanse aanvallen, wat zijn duiding is namens het CDA van de aanvallen die de Amerikanen uitvoeren.

[0:28:04] Dus deelt hij de constatering

[0:28:07] net zoals de OHCR, mensenrechtenorganisaties dat we hier te maken hebben met schendingen van het internationaal recht, zelfs buitenrechtelijke executies met het aanvallen gericht op de bewanning van die boten.

[0:28:21] De heer Van Lanschot.

[0:28:22] Ja, voorzitter, dank voor deze vraag.

[0:28:23] Op dit moment is dat voor ons heel moeilijk vast te stellen.

[0:28:26] Daarom stellen we ook deze vraag aan het kabinet, net zoals de andere collega's.

[0:28:31] Dank u wel.

[0:28:32] Het levert een extra interruptie op.

[0:28:37] Ja, voorzitter, de hoogste vertegenwoordiger op het gebied van mensenrechten van de VN, die zegt dat we hier te maken hebben met een schending van het internationaal recht.

[0:28:50] Amnesty, Mensenrechtenorganisatie, al hem gerespecteerd, zegt we hebben hier te maken met buitenrechtelijke executies.

[0:28:56] Het aanvallen van een doelwit op zee, op basis van internationaal recht, dat mag alleen als er sprake is van een imminente dreiging van geweld.

[0:29:08] Ik kan me niet voorstellen dat er ook maar één legitimering is voor het aanvallen van een boot met een aantal mensen.

[0:29:14] Zelfs al zou daar drugs op zitten, ik ben tegen drugs, laat er geen misverstand over bestaan, dan is dat geen legitimering om die boot te bombarderen en vervolgens als twee mensen zich daaraan vastklampen die mensen ook te vermoorden.

[0:29:27] Hoe kan het CDA tot de conclusie komen dat ze te weinig informatie hebben om dit als een schenning van het internationaal recht te klassificeren?

[0:29:34] De heer Van Lanschot.

[0:29:35] Ja, voorzitter, terecht worden opmerkingen gemaakt dat dit een hele zorgelijke ontwikkeling is en dit soort signalen van belangrijke internationale instituties moeten we ook serieus nemen en daarom stelt het CDA ook deze vragen aan het kabinet, zodat daar meer opheldering over kan worden verschafd.

[0:29:50] Dank u wel.

[0:29:51] Het roept een interruptie van mevrouw Piriop.

[0:29:54] Ja, want dit is wel uiterst bizar als ik dat mag zeggen.

[0:30:00] Dus voor het CDA is het van belang wat het kabinet hiervan vindt om zelf te beoordelen wat bijvoorbeeld de Franse regering al gewoon klip en klaar heeft gezegd.

[0:30:10] En niet alleen de Franse regering, luister maar eens naar de Amerikanen, wat de Democraten hierover zeggen, van onafhankelijke organisaties.

[0:30:17] De VN.

[0:30:19] Ik mag toch hopen dat de CDA-fractie, op basis gewoon van de feiten die bekend zijn... Laat ik het anders stellen.

[0:30:28] Wat zal een legitieme reden zijn, volgens het CDA, om inmiddels volgens mij 87 doden te hebben door bootjes te bombarderen?

[0:30:38] Wat is daar een legitieme reden voor?

[0:30:42] Volgens mij is dit een theoretische en retorische vraag die wordt gesteld.

[0:30:46] Het CDA controleert niet de Amerikaanse, ook niet de Franse regering, maar de Nederlandse.

[0:30:51] Daarom stellen we ook de Nederlandse regering een vraag.

[0:30:55] Ja, dan wil ik de heer Van Lanschop welkom heten bij de buitenlandcommissie.

[0:30:59] Het is namelijk zo dat wij hier over de hele wereld discussiëren op basis van feiten die bekend zijn, of vanuit de regering, maar ook vanuit onafhankelijke organisaties waar Nederland lid van is, namelijk de Verenigde Naties, dat we daar zelf een oordeel over vellen en dat we daar een politiek standpunt over innemen.

[0:31:18] Ik ben echt gechoqueerd dat het CDA hier gewoon niet klip en klaar durft te zeggen dat hier sprake is van het internationaal recht.

[0:31:31] Ik geef u een vierde kans, een vierde interruptie.

[0:31:37] Volgens mij kan ik me niet voorstellen dat het CDA in een hoek wil komen, dat de indruk kan worden gewerkt dat u dit geen schendingen vindt van het internationaal recht.

[0:31:46] Dus een vierde kans om duidelijk te maken...

[0:31:49] dat dit soort duidelijke schendingen, wat ik van uw voorganger, bijvoorbeeld op buitenlandse zaken, altijd klip en klaar heb gehoord, de heer Boswijk, of we het hadden over Soudaan, of we het hadden over Gaza, allerlei acties, niet op basis van het kabinet, maar gewoon op basis van eigen bevindingen, op basis van andere regeringen, van VN-rapporten, mensenrechtenorganisaties, gewoon een eigen politiek oordeel te vellen.

[0:32:14] Dank u wel.

[0:32:14] Ik wil even opmerken dat mevrouw Piri in ieder geval naar interrupties heen is, maar de heer Van Lansdorp kan nu de kans geven om hierop te reageren.

[0:32:22] Ja, dank voorzitter.

[0:32:23] En het blijkt dat lid Piri haar mening al gevestigd heeft.

[0:32:26] Voor de CDA is dat niet het geval en daarom stellen we vragen aan het kabinet.

[0:32:31] Dat is een helder antwoord.

[0:32:33] Dan gaan wij door naar de volgende.

[0:32:34] Dat is de heer Flots van de BVV.

[0:32:37] Voorzitter, veel dank.

[0:32:38] Voorzitter, Amerika, die kondigde begin november zo'n grote operatie aan, Operation Sutherland Spear.

[0:32:45] En het gevolg volgde elkaar dan ook in rap tempo op.

[0:32:48] Sprak een lokale journalist op Aruba op 14 november nog van een ver-van-mijn-bed-show en was het ook niet het gespreksonderwerp van het eiland.

[0:32:56] Inmiddels is het 9 december, zijn er grote troepenverplaatsingen, bijna een vrijwel gesloten vliegsvogel boven Venezuela en leeft daar de dreiging van militaire acties op het vasteland.

[0:33:05] En voorzitter, inmiddels hebben we dan ook kunnen lezen

[0:33:07] ...dat ook het Nederlandse marineschip Zijne Majesteit en Helder... ...is teruggevaren naar het Caribisch gebied.

[0:33:12] En in de woorden van de woordvoerder van de marine... ...is dit dan ook om de bevoorrading op pijl te houden.

[0:33:17] Dat leidt dan ook gelijk tot de eerste vraag... ...want deze voorraden betreffen dan brandstof, munitie, voeding en reserveonderdelen.

[0:33:23] Maar is daar dan nu een tekort aan?

[0:33:25] En hoe zijn deze tekorten dan ook ontstaan?

[0:33:27] En wat zijn de verwachtingen hiervan van de bewindspersonen, voorzitter?

[0:33:32] En tegelijkertijd lezen we dat de terugkeer van het marineschip niet los kan worden gezien van de situatie.

[0:33:37] Nou ja, voorzitter, bedankt.

[0:33:39] Maar kunnen we dan nog meer van dit soort bewegingen verwachten vanuit het kabinet?

[0:33:43] Want we hebben in het krant kunnen lezen dat er inmiddels ook overleg is tussen Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Nederland, natuurlijk.

[0:33:48] ...voor als het misgaat, zo stond er in de krant.

[0:33:52] Maar hoe reëel is deze kans?

[0:33:54] En wat is het scenario dat dan op tafel ligt?

[0:33:56] Wat is de inzet van het kabinet van dit overleg?

[0:33:58] Graag daar een reactie op.

[0:34:01] Want niet alleen Amerika is bezig met grote troepverplaatsingen... ...ook de regering in Venezuela heeft de bevolking gemobiliseerd op zo'n manier... ...dat militaire oefeningen in het land, zelfs in Aruba, zijn te horen.

[0:34:12] Een zeer dreigend beeld, voorzitter.

[0:34:14] Niet alleen voor ons hier, maar zeker ook voor de inwoners van Aruba.

[0:34:18] ...dat ze daar slechts op zo'n 25 kilometer van af ligt.

[0:34:21] Wat is de inschatting van de bewindspersonen... ...als het gaat om dan mogelijke repercussies van Venezuela... ...voor bijvoorbeeld Aruba, in het geval Amerika aanvallen op Venezuela intensiveert?

[0:34:31] Want volgens de minister worden er op dit moment wel, zo u wilt, noodscenario's uitgewerkt door de eilanden.

[0:34:37] Maar is in het geval van Curaçao en Aruba Nederland hier ook echt wel inhoudelijk bij betrokken?

[0:34:42] Want uit antwoorden op schriftelijke vragen bleek dat het kabinet hier vooral een afwachtende houding over heeft en vooral wacht op een nadrukkelijk verzoek van Aruba, Curaçao en ook Bonaire.

[0:34:52] Maar voorzitter, is dit verzoek dan ook inmiddels gedaan?

[0:34:55] Want zowel de Arubaanse premier als de Curaçaose premier hebben hun geplande bezoek aan Nederland geannuleerd vanwege de onrust en hebben dan in de woorden van de premier van Sint-Maarten een mandaat gegeven aan de premier van Sint-Maarten om de situatie in de regio hier te bespreken.

[0:35:12] Nou, voorzitter, wat zijn de gevolgen van deze gesprekken geweest?

[0:35:15] Hebben deze gesprekken al plaatsgevonden en wat is daaruit voortgekomen?

[0:35:18] Want de gevolgen zijn potentieel groot.

[0:35:21] Aruba is, zoals we weten, voor het grootste gedeelte afhankelijk van toerisme.

[0:35:25] En ik heb inmiddels begrepen dat de staatssecretaris in ieder geval meeluistert of de vragen worden behandeld door de aanwezige bewindspersonen.

[0:35:31] Dus vandaar ook de vraag, wat is nu al de staat van de toeristische sector?

[0:35:35] Er zijn vele berichten dat mensen hun reis nu al annuleren en dat mensen die daar nu zijn, hals over kop ook weer vertrekken.

[0:35:42] Ondervinden Aruba, Curaçao en Bonaire daar dan nu ook al schade van?

[0:35:47] Want voorzitter, ook door de situatie in het gebied blijkt uit onderzoek dat zo'n half miljoen mensen Venezuela zullen verlaten als er niets verandert.

[0:35:56] Nou ja, voorzitter, zoals gezegd, Aruba ligt daar op zo'n 25 kilometer vanaf.

[0:35:59] Hoe reëel is dan ook het risico dat deze mensen, dat die half miljoen tot oplopend vier miljoen, als de situatie nog verder escaleert, naar Aruba gaan, voorzitter?

[0:36:08] Hoe denken de bewindspersonen daarover?

[0:36:10] Hoe verwachten zij dit en hoe analyseren zij deze potentiële vluchtelingenstroom?

[0:36:15] Voorzitter, tot zover mijn vragen.

[0:36:17] Dank u wel.

[0:36:17] Dank u wel, keurig binnen de tijd.

[0:36:18] Dan is het woord aan de heer Eliand van de VVD.

[0:36:22] Dank, voorzitter.

[0:36:22] Als je als laatste bent, zeker bij zo'n debat, dan is er al één na laatste aan.

[0:36:28] De voorzitter gaat natuurlijk ons allen overtreffend.

[0:36:32] Ik ga vooral kijken wat ik kan toevoegen aan de vragen van de collega's.

[0:36:35] Ik sluit me natuurlijk ook aan bij de vragen over de informatievoorziening, de economische gevolgen en ik denk zelf ook de meest

[0:36:44] Welke risico's ziet het kabinet als ik terugdenk aan de defensiedebatten die we de afgelopen tijd hebben gehad, maar ook briefings waarvan sommigen vertrouwelijk is, daar kan ik dan natuurlijk niet uit putten, maar er is wel vaker in de defensiecommissie ook gevraagd aan de minister, als het gaat om homeland defense, dan gaat het ook over het

[0:37:05] het Caribisch deel van het Koninkrijk.

[0:37:08] En ik ben wel benieuwd hoe de risico's nu getaxeerd worden door het kabinet.

[0:37:15] En met name ben ik ook benieuwd naar, een paar collega's refereerden daaraan, vluchtelingenstroom.

[0:37:21] We weten dat op de boten vanuit Venezuela, na bijvoorbeeld Curaçao, maar ook Aruba, soms mensen smokkelaars zitten, criminelen, vaak wapens in de boten.

[0:37:31] En de beide gevangenissen hebben het al vrij moeilijk.

[0:37:36] De mariniers leven niet voor niets bijstand, ook op Sint Maarten, volgens mij ook op Aruba.

[0:37:39] Bonaire kan, dat is gewoon een Nederlandse DJI-locatie overigens, kan het inmiddels ook niet meer aan.

[0:37:45] Dus ik ben wel benieuwd, hoe kijkt het kabinet hier tegenaan met het aantal, met de militaire aanwezigheid die we hebben, dus de kmar, de mariniers, volgens mij de luchtmobielers zijn er ook.

[0:37:57] Het kan wel eens heel druk worden als het gaat om bijstand leveren.

[0:38:04] Volgens mij heeft ook Sint Maarten nu bijstand gevraagd vanwege criminele onrust.

[0:38:09] Dus hoe kijkt het kabinet daarnaar?

[0:38:12] En wat ik zelf nog zou willen toevoegen, want daar heb ik niemand over gehoord.

[0:38:16] Kijk, Maduro is geen prettige kerel, dat mogen duidelijk zijn.

[0:38:20] Maar het Iraanse regime, blijkt ook uit alle rapporten die je kunt bedenken, is natuurlijk volop actief daar.

[0:38:28] Hoe taxeert het kabinet het risico dat bij een escalatie ook letterlijk vanuit Venezuela en het Iraanse regime naar onze eilanden gekeken kan worden?

[0:38:36] En wat doen we daaraan?

[0:38:37] En hoe groot is het risico nou bijvoorbeeld dat, nou ja, de revolutionaire garde zich mengt in een conflict?

[0:38:44] Dus voor mij, voorzitter, voor de VVD-fractie komt het met name neer hoe groot zijn de risico's en wat doen we dan om uiteindelijk die risico's te beperken, maar met name ook geef ook de eilanden het gevoel, wij zijn er.

[0:38:56] Wij zijn er voor u. Ik wil wel ook zeggen, laten we voorzichtig zijn en mensen niet onnodig onrustig maken.

[0:39:04] Ik vind dat we daar ook wel een verantwoordelijkheid in hebben.

[0:39:07] Dat was hem.

[0:39:09] Dank u wel.

[0:39:10] Dan zou ik graag mevrouw Pieri willen vragen om het voorzitterschap tijdelijk over te nemen.

[0:39:14] Het woord is aan de heer Seder van de ChristenUnie.

[0:39:17] Dank u wel, voorzitter.

[0:39:19] Goedendag.

[0:39:20] Good day.

[0:39:20] Bon dia.

[0:39:22] Negentien minuten.

[0:39:24] Dat is ongeveer de tijdsduur die een snelle speedboot nodig heeft om van het dichtstbijzijnde punt van Venezuela, Aruba, te bereiken.

[0:39:32] En de mensen op de eilanden, Aruba, Bonaire en Curaçao, willen gewoon weten, zijn we voorbereid?

[0:39:38] Zijn we veilig?

[0:39:40] En staat Nederland paraat?

[0:39:42] Het is belangrijk om de rust te bewaren.

[0:39:46] Maar het is ook belangrijk om voorbereid te zijn.

[0:39:49] Want de spanningen in het Caribisch gebied nemen toe.

[0:39:52] De Verenigde Staten vergroten hun militaire aanwezigheid in het gebied en voeren dubieuze aanvallen uit op vermene drugsboten.

[0:39:59] En we zien op de eilanden de zorgen die hier leven.

[0:40:02] Die bereiken ook onze fractie van alle eilanden.

[0:40:05] En de primeers van Aruba en Curaçao hebben vanwege die onrust ook hun geplande reis naar Nederland geannuleerd.

[0:40:11] Artikel 3 van het statuut van het Koninkrijk bepaalt dat defensie een Koninkrijksaangelegenheid is.

[0:40:16] De Caribische landen hebben dus geen eigen leger.

[0:40:19] Defensie valt onder het Koninkrijk.

[0:40:21] En op grond van artikel 36 van het statuut van het Koninkrijk verlenen de landen elkaar hulp en bijstand bij de behartige van belangen die het Koninkrijk raken.

[0:40:31] Een belangrijk artikel juist op dit moment.

[0:40:34] Ik word om die reden verbaasd met de afwachtende houding van het kabinet de afgelopen weken.

[0:40:38] Waarom horen we niet proactiever een analyse van de veiligheidssituatie en ondersteuning die dit kabinet wil bieden, mocht de nood aan de mand zijn?

[0:40:46] Graag een reactie.

[0:40:47] En graag hoor ik in het kader van veiligheid ook hoe er uitvoering wordt gegeven aan mijn aangenomen motie een paar weken geleden om de defensiecapaciteit van het Caribisch deel van het Koninkrijk te versterken.

[0:40:58] Welke versterkingen zijn er nu inmiddels al gedaan?

[0:41:01] En hoe luieren de reacties van de verantwoordelijke bestuurders op de eilanden?

[0:41:05] Ook hoor ik graag of de Amerikaanse aanwezigheid op de eilanden een rol heeft gespeeld bij de aanvallen op drugsboten.

[0:41:11] Zo ja, welke rol was dat?

[0:41:13] En hoe taxeert het kabinet deze?

[0:41:15] Wat als bijvoorbeeld de VS de territoriale wateren van de eilanden zou gebruiken?

[0:41:20] Hoe kijkt het kabinet daarnaar?

[0:41:22] Wordt het dan specifiek ten aanzien van het Caribisch Nederland?

[0:41:26] Want in Nederland wordt inmiddels een weerbereidscampagne uitgerold.

[0:41:29] Ik denk dat dat goed is.

[0:41:30] Maar waarom wordt de weerbereidscampagne ook niet voor dat deel van Nederland uitgerold?

[0:41:34] Kunnen we dat regelen?

[0:41:36] En wordt Caribisch Nederland ook meegenomen in de AIVD-dreigingsanalyse?

[0:41:41] Naast veiligheid denk ik, ook als zaken die eerder geroemd zijn, voedselzekerheid, economische kwetsbaarheid, toerisme wat kan afnemen, de importkosten die kunnen toenemen.

[0:41:50] Dus het is belangrijk dat de alternatieve aanvoerroutes nu al uitgestippeld worden, mocht het onrustig worden op de huidige routes op het water.

[0:41:58] Daarnaast is de kans op de komst van meer vluchtelingen uit Venezuela aannemelijk.

[0:42:03] waardoor de druk op de opvang en andere voorzieningen toeneemt.

[0:42:06] Wat kan het kabinet in ieder geval toezeggen om de eilanden op deze punten te ondersteunen, mocht het zo ver komen?

[0:42:12] Dan kunnen we daar ook een splitsing maken tussen de landen en de bijzondere gemeenten.

[0:42:17] Voorzitter, een militaire conflict tussen de Verenigde Staten en Venezuela wil geen van ons hier.

[0:42:25] Het zal namelijk ook verstrekkende economische en humanitaire gevolgen hebben.

[0:42:30] Daarom is het belangrijk dat we ook deescaleren.

[0:42:32] Mijn vraag is of in hoeverre Nederland ook met de Amerikaanse overheid in gesprek is, wat er teruggekoppeld wordt en hoe wij als Kamerleden ook voldoende op de hoogte houden kunnen worden.

[0:42:43] En is de Nederlandse regering in een dergelijk noodscenario?

[0:42:46] We willen nu de rust bewaren, maar het kan ook rust geven om te weten dat Nederland klippenklaar zegt, wij staan klaar voor de landen en de bijzondere gemeenten.

[0:42:55] Wij staan voor de eilanden.

[0:42:58] Voorzitter, tot slot, infantarisatie en coördinatie met de landen is nu nodig, zodat men voorbereid is.

[0:43:03] Ik wil graag van het kabinet welke plannen er al in de contouren zijn opgesteld en zijn besproken met de bestuurders van met name de Beneden-Windse eilanden, van wie ik ook weet dat een aantal parlementariërs ook momenteel in het land zijn.

[0:43:14] Tot zover, voorzitter.

[0:43:15] Dank u wel.

[0:43:16] Dank u wel.

[0:43:16] Dan geef ik het voorzetschap terug aan de heer Seder.

[0:43:19] Dank u wel, oud-voorzitter.

[0:43:21] Dan wil ik even kijken hoe lang de bewindspersonen nodig hebben om te beantwoorden.

[0:43:25] Vijfentwintig.

[0:43:27] De heer Van Wiel vraagt altijd ruim.

[0:43:29] Ja, ik zoek er dan vijf vanaf.

[0:43:32] Wij komen om vijf over half tien beginnen.

[0:43:36] Hij stipt met de beantwoording van de bewindspersonen.

[0:43:38] De vergadering is tot dat moment geschorst.

[1:04:07] Ik open de vergadering weer, maar ik constateer dat de bewindspersonen er nog niet zijn.

[1:04:12] Dus ik schors nog heel even in afwachting van de bewindspersonen.

[1:05:35] Dank u wel.

[1:05:35] We zijn weer compleet.

[1:05:37] Dat betekent dat we aan de beantwoording van de ministers kunnen beginnen in eerste termijn.

[1:05:43] Ik neem aan dat minister Van Veel zal starten.

[1:05:48] Er wordt instemmend geknikt.

[1:05:50] Dan stel ik voor om de heer Van Wil het woord te geven.

[1:05:54] Ik stel voor, ik stel nu ook weer vast, vier interrupties.

[1:05:57] Mocht er meer gelegenheid zijn voor vragen, dan laat ik dat toe.

[1:06:02] Ik zou bij de ministers wel willen vragen, misschien de aard van het debat, maar ook misschien het tijdstip, om misschien ook wel wat straight to the point te zijn, om het zo plat mogelijk te benadrukken, waardoor misschien ook wat meer ruimte voor interactie ontstaat en we ook op tijd klaar zijn.

[1:06:17] Ik geef het woord aan de minister.

[1:06:19] Dank u wel.

[1:06:21] Dank voorzitter en dank aan de leden voor hun inbreng in eerste termijn.

[1:06:25] En ik zal straight to the point zijn, om dat zomaar te zeggen, maar niet nadat ik gezegd heb dat ik het goed vind dat we hier vanavond spreken over een onderwerp wat in ieder geval mij, maar natuurlijk ook de eilanden, Bonaire is hier wel aanwezig,

[1:06:40] ...vandaag de minister van Defensie en ook andere leden van het kabinet... ...al de afgelopen weken en periode bezig heeft gehouden om evidente redenen.

[1:06:48] Dit is een dossier waarbij geopolitiek, de strijd tegen drugs... ...het belang van het koninkrijk, allemaal samenkomen.

[1:06:55] En door de nabijheid van onze eilanden bij Venezuela... ...heeft dat voor ons een bijzondere lading en daar zijn we nadrukkelijk mee bezig.

[1:07:04] Allereerst, wat weten wij van wat er nu gaande is en wat de intenties zijn?

[1:07:10] En laat ik daar meteen eerlijk over zijn over dat tweede.

[1:07:13] Daar hebben we geen volledige helderheid over.

[1:07:15] Die intenties worden door de Verenigde Staten niet met ons gedeeld.

[1:07:21] Wij hebben wel regelmatig contact met de Amerikaanse autoriteiten.

[1:07:24] Wij vragen ook aandacht voor de percaire situatie met betrekking tot de eilanden, naar de bijheid van Venezuela en de zorgen die we leven over de mogelijke implicaties van acties die zouden worden genomen.

[1:07:36] Daarvoor is volledig begrip.

[1:07:38] Daar is ook toegezegd dat wij informatie zullen ontvangen die relevant is in dat kader.

[1:07:46] Maar verder wordt er een zekere strategische ambiguïteit door de VS gelaten over wat nu hun einddoel is in het gebied.

[1:07:54] We zien dus die opbouw van de militaire presentie.

[1:07:57] We hebben daar acties gezien, ik kom daar zo nog even terug, tegen drugstransporten.

[1:08:03] We hebben dreigingen gezien richting de sluiting van het luchtruim van Venezuela.

[1:08:07] We hebben halve aankondigingen en niet-ontkenningen gezien van mogelijke aangrijpingen op het land van Venezuela van drugstransporten.

[1:08:16] We hebben ultimatum gezien aan Maduro om te vertrekken.

[1:08:21] En, zeg ik het tegelijkertijd bij, tegelijkertijd zijn de kanalen nog open.

[1:08:25] Er wordt nog diplomatiek gesproken tussen Washington en Caracas.

[1:08:29] Er gaan nog steeds deportatievluchten door.

[1:08:31] ...tussen Washington en Caracas en er is dus ook nog steeds een kanaal waarin gesproken wordt.

[1:08:37] Dus de hoop op deescalatie geven wij niet op... ...en dat is ook waar wij internationaal op aandringen, om hier elkaar te vinden.

[1:08:50] Tegelijkertijd geeft ons dat geen honderd procent zekerheid... ...ook omdat we die intenties niet kennen... ...en zijn we daarom ook nadrukkelijk in overleg met de eilanden om te kijken...

[1:09:00] Wat zijn nu verstelbare scenario's die wij voor ons kunnen zien en wat kunnen we daaraan doen?

[1:09:05] En ik zeg daar even bij, dat doen we niet om paniek te creëren.

[1:09:09] Wij zien op dit moment, dat hebben we ook aangegeven in de antwoorden op de Kamervraag, wij zien geen acute dreiging voor de eilanden als gevolg van de acties die de Verenigde Staten nu neemt.

[1:09:21] Tegelijkertijd zou het vreemd zijn om niet nu, nu dit speelt en nu deze spanning opbouwt, na te denken over mogelijke scenario's.

[1:09:30] Nou, daar gaat de minister van Defensie nog verderop in.

[1:09:33] Daar is niet alleen zijn ministerie bij betrokken, daar zijn de eilanden zelf bij betrokken, daar is het ministerie van BZK bij betrokken, daar is het ministerie van JNV bij betrokken en ook ANM, daar waar het gaat om potentiële vluchtelingenstromen.

[1:09:45] Dus wij doen ons huiswerk, wij vragen aandacht bij de Verenigde Staten

[1:09:50] ...voor de situatie waar we in zitten.

[1:09:52] Tegelijkertijd willen wij ook niet onderdeel worden van deze operatie.

[1:09:56] En dat maken wij ook duidelijk, zowel richting Caracas... ...via de diplomatiekanalen die we daar hebben, als ook richting de Verenigde Staten... ...dat dit wat ons betreft een puur nationale VS-operatie is... ...waar wij niet aan deelnemen.

[1:10:10] Dat geldt dus ook voor de gebruik van onze faciliteiten... ...maar ook daar zal de minister van Defensie nog wat meer over kunnen vertellen.

[1:10:18] Dat wij ook daar heel duidelijk hebben gemaakt...

[1:10:20] ...waar onze grens ligt en waar niet.

[1:10:25] En dat brengt mij dan op het punt van de duiding van de VS-inzet.

[1:10:30] En ik snap dat daar veel vraagtekens over zijn.

[1:10:33] Ook ik heb die.

[1:10:34] En eigenlijk ziet u dat ook in de beantwoording zoals we die hebben neergezet.

[1:10:40] Dat wij op dit moment geen informatie hebben waardoor wij kunnen ondersteunen... ...de rechtvaardiging die de Verenigde Staten geven voor deze aanvallen...

[1:10:49] Maar dat is dan meteen ook zover als ik op dit moment ben en zover als ik kan komen.

[1:10:55] En ik snap dat een uitspraak van mijn Franse collega, die die heeft gedaan... ...na marge van de raadpleitlandstraken, volgens mij, in een interview wordt aangehaald.

[1:11:05] En ik snap dat de VN een hoge commissaris wordt aangehaald.

[1:11:10] We hebben het daar ook echt over gehad in een EU-verband.

[1:11:13] Maar zoals u ziet, zijn dat ook de enige twee voorbeelden... ...die die op dit moment heeft gezien, waarbij een stelliger uitspraak is gedaan...

[1:11:19] ...dan dat daar vraagtekens bij worden gesteld.

[1:11:21] En wij sluiten ons wat dat betreft voor dit moment dus aan... ...bij de EU-consensus en ook de EU-CELAC-consensus.

[1:11:28] U kunt zich voorstellen, de CELAC, de landen in de regio, Caribisch gebied... ...en Latijns-Amerika, waarmee er een klop was in Colombia een maand geleden.

[1:11:38] Dus wij sluiten ons aan bij die oproep om op te roepen tot deescalatie... ...en op te roepen tot het houden aan het internationale recht op dit moment.

[1:11:52] Dan waren er nog een aantal specifieke vragen.

[1:11:57] De minister, omdat best wel wat vragen gesteld zijn.

[1:12:00] Maar ook als specifieke aardhebber zou ik wel willen toestaan om nu al een interruptie op dit specifiek punt te doen.

[1:12:07] Ik zou de heer Van Balen het ruimte willen geven.

[1:12:09] Ik wil wel markeren dat hij er vier heeft, dus kies ze goed uit.

[1:12:12] De heer Van Balen.

[1:12:13] Tenzij de minister nog wat uitgebreider ingaat over zijn duiding van de acties van de Verenigde Staten in het licht van het internationaal recht.

[1:12:20] Anders zou ik inderdaad nu al een interruptie willen doen.

[1:12:23] Kijk de minister aan.

[1:12:25] Nee, ik heb u aangekondigd dat ik niet heel veel verder ga op dit moment dan de e-consensus en dat is zoals hij is neergeslagen in de beantwoording en zoals ik hem net heb geduid.

[1:12:33] Dan met uw welnemen zou ik een vraag willen stellen.

[1:12:36] Ja, dat mag.

[1:12:37] Ja, dank, voorzitter.

[1:12:38] Want de minister geeft aan dat hij tot op de dag van vandaag geen informatie van de Verenigde Staten heeft gekregen waaruit een rechtvaardiging voor het aanvallen van die boten met tientallen doden als gevolg is gebleken.

[1:12:53] En voorzitter, als er geen rechtvaardiging is gegeven voor die aanvallen en ook de Nederlandse regering geen rechtvaardiging voor die aanvallen kan geven, dan rest toch alleen maar op dit moment de conclusie te trekken dat er internationaal rechtelijk dus geen reden voor die aanvallen te geven valt en die veroordeeld dienen te worden.

[1:13:13] Omdat ze tot op de dag dat ze niet gerechtvaardig kunnen worden,

[1:13:18] niet in lijn zijn aantoonbaar met het internationaal recht.

[1:13:20] Dus waarom kan de minister dat niet aangeven?

[1:13:24] De minister.

[1:13:25] Ja, voorzitter.

[1:13:26] Het recht werkt niet zo dat dingen onrechtvaardig zijn totdat ze aantoonbaar rechtvaardig zijn.

[1:13:30] Waar het om gaat, is dat een land zich beroept, in dit geval de Verenigde Staten, op het artikel van zelfverdediging.

[1:13:37] En het land is dan gehouden om daar dan ook een verantwoording bij te geven.

[1:13:43] De verantwoording die de Verenigde Staten nu geven, is dat de strijd tegen de internationale drugshandel

[1:13:48] ...een strijd van nationale veiligheid is.

[1:13:50] Ze hebben een aantal van die groeperingen aangemerkt... ...als terroristische organisatie.

[1:13:55] Nou, dat zijn allemaal onderdelen die bijdragen aan een verantwoording... ...maar voor ons nog niet voldoende om ook te zeggen... ...ja, dit is een rechtvaardiging die de toets van een rechter kan doorstaan.

[1:14:08] Die toets van een rechter is ook nog niet geweest en daarin moeten we ook...

[1:14:12] de Verenigde Staten als grote democratie het voordeel van de twijfel geven.

[1:14:17] Ook daar wordt natuurlijk flink gediscussieerd, ook in de Amerikaanse politiek, ook richting de Amerikaanse hoven, hoe dit op dit moment te duiden.

[1:14:27] Ja, ook dat proces wil ik heel graag afwachten.

[1:14:31] Kijk, voorzitter, ik vind dat we de Verenigde Staten helemaal niet het voordeel van de twijfel moeten geven.

[1:14:36] Zeker niet nadat we zien wat er gebeurt daar op de zee.

[1:14:42] En ik heb net gezegd in het debat, ik ben tegen drugs, laat daar geen misverstand over bestaan.

[1:14:50] Maar opvarenden van zo'n bootje omschrijven als een dreiging voor de nationale veiligheid van de Verenigde Staten.

[1:14:58] En op grond van een politiek besluit

[1:15:01] drugskartels als terreurorganisatie aanwijzen.

[1:15:03] Nogmaals, ik ben tegen drugs.

[1:15:05] En dat dan als legitimering zoeken bij het op open zee vermoorden van mensen die zichzelf vastklampen aan een scheepswrak.

[1:15:13] Voorzitter, die feiten die kunnen alleen maar een veroordeling krijgen.

[1:15:19] Waarom doet de Nederlandse regering dat niet?

[1:15:22] Ik vind het echt ongelofelijk.

[1:15:25] De minister.

[1:15:26] Omdat de Nederlandse regering altijd zorgvuldig omgaat met dit soort oordelen, zeker als het gaat om juridische oordelen, zeker als ik daar niet alle feiten en informatie heb om uiteindelijk een oordeel te kunnen verder.

[1:15:41] En daar staat de Nederlandse regering niet alleen in.

[1:15:43] Dat doen wij met ongeveer alle landen, want er zijn slechts enkele voorbeelden waarbij er in enige vorm sprake is geweest van een harde veroordeling.

[1:15:52] Dat is voor mij op dit moment de aanleiding

[1:15:55] ...voorzichtigheid te betrachten.

[1:15:56] Ik heb niet gezegd dat we Amerika het voordeel van de twijfel moeten geven... ...in deze gevallen.

[1:16:00] Wat ik bedoel is dat we de democratie en de functionering van de rechtsstaat... ...van de Verenigde Staten hierbij het voordeel van de twijfel moeten geven.

[1:16:07] Ook deze discussies worden daar natuurlijk volop gevoerd.

[1:16:11] En ik ga er ook vanuit dat er onderzoeken worden gevoerd... ...naar alle inzet van geweld door de Verenigde Staten.

[1:16:16] Maar dat is in eerste instantie toch ook aan het land zelf, totdat we zien dat daar...

[1:16:21] ...onvoldoende de mogelijkheden toe zijn.

[1:16:24] Daar ben ik bij de Amerikaan niet van overtuigd.

[1:16:28] Dat leidt tot een andere interruptie van mevrouw Piri.

[1:16:31] Voorzitter, wat mijn fractie merkt, is dat er altijd anders wordt omgaan wanneer bondgenoten dit soort schendingen doen van het internationaal recht.

[1:16:39] Kijk, de minister gaat ongetwijfeld vandaag dus kennelijk niet een stap verder.

[1:16:44] Dus de algemene bombardementen op vermeende drugsboten, die gaat hij hier niet veroordelen of niet betitelen als schendingen van het internationaal recht.

[1:16:53] Er is natuurlijk ook heel veel nieuws over specifieke aanvallen op 2 september.

[1:16:58] Een boot met elf opvarenden, een eerste aanval door de Amerikaanse luchtmacht, negen mensen gedood en twee mensen die het hebben overleefd.

[1:17:08] Vervolgens een tweede bevel om ook de twee overlevenden te doden.

[1:17:13] Vervolgens een derde en een vierde aanval om de boot tot zinken te brengen.

[1:17:16] Zelfs de republikeinen in het Amerikaanse congres zeggen hier is sprake van moord of sprake van samenzwering tot moord.

[1:17:25] En kan de minister zich voorstellen dat als je zelfs over dit soort incidenten als democratisch Nederland niet uitlaat wat die sprake is van schenningen van het oorlogswerk, dat dat zeer problematisch is?

[1:17:50] Nou, ik denk dat dat precies is hoe het moet lopen.

[1:17:53] ...in eerste instantie een inzet geweest van Amerikaanse strijdkrachten.

[1:17:56] Die vallen onder de democratische controle... ...van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden en het Senaat... ...en vallen onder de juridische controle van de Amerikaanse staat.

[1:18:06] En natuurlijk moeten daar incidenten worden onderzocht... ...en moeten worden gekeken of daar onhoorbare dingen zijn gebeurd.

[1:18:12] Bovendien hebben zij ook alle informatie die nodig is... ...om zo'n oordeel uiteindelijk te kunnen vellen.

[1:18:16] Dus ik ga ervan uit dat die onderzoeken hun weg vervolgen.

[1:18:21] Net zoals wij dat ook doen, net zoals wij ook altijd onderzoek doen... ...naar de inzet van onze krijgsmacht.

[1:18:28] Is dat legitiem geweest?

[1:18:29] We laten het OM daarnaar kijken.

[1:18:31] Dan komt daar een oordeel uit.

[1:18:33] Ja, dat is wel het eerste proces wat nu moet worden doorlopen.

[1:18:38] GESPREKSLEIDER.

[1:18:39] Moet ik dan concluderen, voorzitter, dat zolang dit demissionaire kabinet er zit, als het gaat om internationale schendingen van het internationaal recht, dat die allemaal pas veroordeeld worden op het moment dat er een uitspraak is van het rechter.

[1:18:51] Mijn ervaring is namelijk een andere.

[1:18:53] En terecht.

[1:18:54] terecht dat schendingen van het internationaal recht van Rusland op dagelijkse basis ook door deze ministers hier aan tafel veroordeeld worden zonder dat zelfs een internationaal rechter zich daarover heeft uitgesproken.

[1:19:07] Want we zien allemaal dat het gaat om schendingen van het internationaal recht.

[1:19:11] Is dat dan de conclusie?

[1:19:12] Voortaan wordt er alleen een kwalificatie gegeven na een rechtelijke uitspraak.

[1:19:18] De minister.

[1:19:18] Nee, ik heb ook niet gezegd alleen maar naar rechtelijke uitspraken.

[1:19:21] Ik heb wel gezegd dat nu in eerste instantie aan

[1:19:23] ...het Amerikaanse democratische rechtsstaat is om te kijken naar wat hier gebeurd is.

[1:19:27] Dat gebeurt op politiek niveau, dat gebeurt op juridisch niveau... ...en daar gaan we ongetwijfeld meer van horen... ...want Amerika is gewoon een democratische rechtsstaat en dat is Rusland niet.

[1:19:38] En daarbij is er nu een rechtvaardiging aangegeven... ...om hier wel een juridische grondslag voor te geven.

[1:19:44] Nou, daar zijn vraagtekens bij, die vraagtekens heb ik ook... ...maar dat leidt bij mij nog niet onmiddellijk tot het oordeel... ...wat u nu wel van mij verlangt.

[1:19:51] Dat ga ik dus nu niet geven, terwijl het evident targetten van burgerdoelen in Kiev op dagelijkse basis door Rusland, ja, daarvan kunnen we inmiddels, wetende dat Rusland daar ook nimmer en nooit onderzoek naar gaat doen, nog sterker daar alleen medailles voor uit zal loven, dat is toch echt een andere vergelijking.

[1:20:12] Dank u wel.

[1:20:13] Dit was het blokje internationaal recht.

[1:20:16] Zou de minister dan wel willen vragen of we vanaf nu

[1:20:20] ...kunnen duiden welke blokken er nog meer aan de beurt komen... ...om te voorkomen dat sommige Kamerleden hun vraag al stellen... ...wat er nog aan bod komt.

[1:20:28] Ik zou soms even aan hun interrupties.

[1:20:31] JOURNALISTE.

[1:20:31] Ja, ik zit ook te denken aan uw straight-to-the-point, voorzitter.

[1:20:34] Dus ik ken even welke specifieke vragen er nog gesteld zijn.

[1:20:37] Er was een vraag, hoe zit het met het luchtruim boven Venezuela?

[1:20:41] En is dat nu gesloten door de VS?

[1:20:42] Nou, dat kan niet.

[1:20:43] De Verenigde Staten kunnen niet het luchtruim van Venezuela sluiten.

[1:20:48] Dat kan alleen Venezuela zelf.

[1:20:50] Maar de Amerikaanse luchtvaartautoriteit heeft wel een waarschuwing afgegeven voor het luchtruim.

[1:20:55] Ik zie dat in die verdere druk zetten wat de Amerikanen op dit moment doen.

[1:21:00] Dat heeft op dit moment geen effect voor het vliegverkeer naar de eilanden.

[1:21:04] En ook hier geldt wat mij betreft de afspraak die wij met de Verenigde Staten hebben gemaakt op alle verschillende niveaus.

[1:21:11] ...Brussel met de Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken... ...dat wij niet willen worden verrast in die zaken... ...die mogelijk effect hebben op onze eilanden.

[1:21:19] Dus vooralsnog zien we daar geen dreiging voor het vliegverkeer.

[1:21:22] Als het gaat om vissers voor de kust van Venezuela... ...als het gaat om Nederlandse staatburgers naar Venezuela... ...wil ik er wel op wijzen dat sinds medio dit jaar... ...het reisadvies voor Venezuela, dus ook voor de water van Venezuela, op rood staat.

[1:21:36] Dat betekent, ga er niet heen.

[1:21:37] ...en het lijkt me evident waarom we dat reisadvies naar rood hebben verhoogd.

[1:21:42] Nogmaals, dat geldt niet voor de eilanden.

[1:21:44] Op dit moment zien we geen acute dreiging voor de eilanden zelf... ...in iets wat wij doen en wat de minister van Defensie zal toelichten... ...vooral in het kader van prudent planning.

[1:21:55] Het volgende dag.

[1:21:57] Is er al gevraagd om verlenging door de Verenigde Staten?

[1:21:59] Nee, dat is er niet op dit moment, dus daar lopen ook nog geen gesprekken over.

[1:22:05] Maar we weten hoe de...

[1:22:07] ...met name Curaçao, hierin staat.

[1:22:09] Dat zullen we natuurlijk ook meewegen tegen de tijd dat het zover komt.

[1:22:13] Over het gebruik van de basis, denk ik, kan ik kijken naar de minister van Defensie... ...en hoe ze dat verhoudt tot het absoluut niet deelnemen aan deze nationale operatie.

[1:22:24] Dan de VS-veiligheidsstrategie.

[1:22:26] Er was een vraag van de heer Vermeer.

[1:22:27] Hoe kijken we daar nou tegenaan?

[1:22:29] Dat is een hele korte vraag waar ik een heel lang antwoord op zou kunnen geven.

[1:22:32] Dat debat gaan we, denk ik, ook nog voeren.

[1:22:34] Want daar staat nogal wat in deze strategie.

[1:22:37] Het ging uniespecifiek om hoe de Verenigde Staten aankijkt tegen de Western Hemisphere.

[1:22:43] We zien daar inderdaad een soort terugkeer naar de Monroe-doctrine, waarbij dit wordt gezien als hun sfeer of influence, aan hun nabijheid.

[1:22:55] En waarbij ze zeggen, daar tolereren we dus niet landen als Rusland en Iran.

[1:23:02] Of er sprake is van grootschalige aanwezigheid van Rusland en Iran weten we niet, maar we hebben wel gezien dat Rusland steun heeft uitgesproken voor Maduro in enige vorm en we weten ook al langer dat er gesproken wordt over Iraanse aanwezigheid in enige mate in Venezuela.

[1:23:17] Dit zijn natuurlijk de twee regimes, samen met China, waar Maduro zich aan heeft opgetrokken en waar hij zijn steun heeft gezocht.

[1:23:25] Ongetwijfeld is dat onderdeel van een beweging die de Vredesstaten zal willen beëindigen.

[1:23:32] Dus ik denk dat dat naast de aanpak van de drugs en de afkeer van de heer Maduro zelf... ...wel degelijk op de Amerikaanse agenda staat.

[1:23:40] Maar hoe zich dat verhoudt tot de acties, hoe die nu gaan lopen, vind ik moeilijk te duiden.

[1:23:44] Hoe staan wij daar dan in?

[1:23:45] Ik denk dat wij wel degelijk een bondgenoot zijn van de Verenigde Staten in het Caribisch gebied.

[1:23:51] Niet in de zin dat ze verwachten van ons dat wij overal bijdragen aan deze beweging... ...maar wel in de zin dat ze onze aandacht vragen.

[1:23:59] ...voor invloed die deze landen met name willen uitoefenen in het Caribisch gebied.

[1:24:06] En daar hebben we met de Kamer in het verleden, niet ik, maar mijn voorgangers... ...ook over gesproken, over zeer grote Chinese consulaten op hele kleine eilanden... ...op de noodzaak om ook investeringen in het Caribisch gebied goed te bezien.

[1:24:22] Dus zo moet je, denk ik, de samenwerking daar zien, dus die samenwerking is...

[1:24:25] ...intensief, maar zeker niet dwingend... ...en ook niet tegen ons eigen belangen van het koninkrijk daar.

[1:24:36] Dat was een blokje, denk ik.

[1:24:38] Intenties, Verenigde Staten, internationaal recht.

[1:24:42] Dan is mijn volgende blokje.

[1:24:43] Wat doen wij nu met de eilanden?

[1:24:45] Wat is onze inzet in het koninkrijk?

[1:24:47] Kunnen we even alle blokjes benoemen, zodat we dan ook weten...

[1:24:52] ...welke vraag wanneer gesteld kan worden?

[1:24:54] Ja, eigenlijk is dat de laatste grote.

[1:24:56] Daarna heb ik nog heel kort wat over de relatie Venezuela.

[1:24:59] Een aantal vragen over de vluchtelingenstroom, die werden gesteld.

[1:25:04] En overig, maar ook dat is een heel dun mapje.

[1:25:08] En het merendeel van de vragen was wel aan mij gesteld, denk ik.

[1:25:11] Dus als u kijkt naar de tijdindicatie, dan hoop ik dat dat... Dan vraag ik nog wel even af of ten aanzien van het kader VS-internationaal recht... ...of voor nu in deze ronde alle vragen gesteld zijn of interrupties.

[1:25:22] U heeft nog een tweede termijn, ik denk dat we dat gaan halen.

[1:25:25] Dus mocht er nog een vraag zijn die u nader wilt stellen, dan kan dat.

[1:25:28] Maar dan sluit ik dit punt dan af en dan gaan we door naar het volgende onderwerp.

[1:25:34] Ja, gaat goed.

[1:25:34] Ja, en eigenlijk het hoofdpunt daar, voorzitter... ...en de meeste van de visies gaan over hoe we communiceren met de eilanden... ...en wat doen we nu aan voorbereidingen en wat doen we daarmee?

[1:25:44] Dat tweede deel laat ik voor een groot deel bij de minister van Defensie.

[1:25:47] Dat eerste deel, de communicatie...

[1:25:49] Daar heb ik zelf het voortouw genomen om namens het kabinet de lijnen te openen, zowel met de gezagshebbende rijksvertegenwoordiger op Bonaire als ook met de minister-president van de drie landen en ook de gouverneurs.

[1:26:03] Dus inmiddels, dan wel wekelijks, dan wel tweewekelijks, hebben wij een korte call waarin ik vertel wat ik aan informatie heb opgehaald, ook uit diplomatiek kanalen, ook uit contacten met de Verenigde Staten.

[1:26:16] ...waarin vanuit de landen opkomt wat hen is opgevallen, wat daar leeft... ...wat er in de media komt.

[1:26:22] En waarin ook inmiddels wordt gesproken over welke stappen kunnen worden genomen... ...in voorbereidingen, en dat wordt dan verder weer opgepakt... ...door de vakdepartementen, bron- en defensie.

[1:26:32] Dus we hebben daar een systematiek voor, waarin we in ieder geval kunnen zorgen... ...dat we de boodschappen op elkaar afstemmen.

[1:26:38] Er werd gevraagd naar Sint-Maarten namens alle eilandengesprekken hier voeren.

[1:26:44] Maar dat gebeurt dus ook telefonisch en op regelmatige basis.

[1:26:50] En ik heb gezegd, dag of nacht, niet waar, dat ik bereikbaar ben... ...op het moment dat er acute vragen spelen.

[1:26:59] En dat meen ik ook.

[1:27:00] Ik denk op dit moment is het belangrijkste dat wij ons rekenschap geven... ...van de gevoelens die daar leven, dat we waar mogelijk de rust kunnen bewaren... ...door inzicht te geven in wat wij weten over wat de komende ontwikkelingen zijn...

[1:27:14] En tegelijkertijd datgene wat we kunnen doen, ook op de achtergrond opzetten.

[1:27:19] Is het niet voor nu, dan is het zeker niet verkeerd om in ieder geval de crisisplannen... ...naar een hoger niveau te kunnen tillen, ook op de eilanden.

[1:27:27] Dat is ook onderdeel van onze weerbaarheid inmiddels.

[1:27:32] En over de bijstandsbezoeken en het hulp laat ik verder aan de minister van Defensie.

[1:27:40] Dat geldt ook voor weerbaarheid in een brede.

[1:27:45] Wordt de informatie volledig en zonder vertraging gedeeld?

[1:27:48] Ja, absoluut.

[1:27:49] Dat is nou juist onderdeel van de structuur die is opgezet... ...om te zorgen dat iedereen op hetzelfde vlak zit.

[1:27:56] GESPREKSLEIDER.

[1:27:56] Voordat u doorgaat, heeft u een interruptie van de heer Hoogveen op jaar 21.

[1:27:59] Ja, dank u, voorzitter.

[1:28:00] Ja, mijn vraag is dan toch even over de communicatie, omdat er toch ook vanuit mijn collega's die dan in de commissie Koninkrijksrelatie zitten, dat toch het signaal kwam dat die communicatie nog gebrekkig is.

[1:28:14] Kan de minister daarop reflecteren en waar eventueel signalen vandaan zijn gekomen tot de minister, waar die bottlenecks dan precies zitten en zit er al verbetering in?

[1:28:26] De minister.

[1:28:27] Nou, dat laatste hoop ik zeker.

[1:28:29] Ik denk dat we ons goed moeten realiseren... ...dat we hier ver afzitten van het gebied al daar.

[1:28:36] En dat bijvoorbeeld het varen van twee Amerikaanse schepen... ...die zichtbaar zijn vanaf de eilanden... ...natuurlijk indruk maakt op de vervolking daar.

[1:28:45] Dan kunnen wij vanuit hier zeggen... ...ja, maar wij zien hierin nog geen indicatoren... ...die ons moeten leiden tot paniek.

[1:28:54] Maar dat vereist wel nauwe communicatie.

[1:28:56] Nou, dat is denk ik ook waarom we de frequentie hebben opgeschroefd, om zelf ook dit soort signalen op te kunnen pakken en dat we ook sneller kunnen reageren daarop.

[1:29:05] Daarom ben ik ook blij met dit debat, niet alleen om met u in gesprek te kunnen gaan, maar omdat dit debat natuurlijk ook gevolgd zal worden op de eilanden en ook houvast geeft voor eenduidige communicatie en ook weergeeft dat we hier gezamenlijk in staan en dat het niet de eilanden on their own zijn.

[1:29:23] Dit is wel degelijk iets wat we als koninkrijk

[1:29:25] en ook als koninkrijk in de relatie met landen in het gebied zelf.

[1:29:31] Ik heb zelf gesproken met mijn Mexicaanse collega hierover, Surinaamse collega natuurlijk, tijdens het staatsbezoek, Ecuador, Brazilië.

[1:29:41] Dus we zorgen ook dat we die landen die daar wel in de regio zitten en de wat grotere landen, dat we ook daar goed aangehakt zijn op wat zij zien gebeuren en wat hun vrees is.

[1:29:51] GESPREKSLEIDER.

[1:29:53] Het roept een introductie op van de heer Dekker.

[1:29:56] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:29:58] Wat ik graag wil weten is, zijn er ook intensieve contacten vergelijkbaar met de intensiteit die u net beschreef met de Fransen en de Britten over hoe het daar gaat, ook om informatie op te halen en te delen?

[1:30:08] De minister.

[1:30:09] Ja, absoluut.

[1:30:10] Daar zal de minister van Defensie ook meer over zeggen, daar waar het gaat om de samenwerking in het gebied, want dat is... Ik schuif veel naar u toe, collega.

[1:30:20] We hebben natuurlijk langdurige samenwerking daar ook in de kader van drugsbestrijding, ook met die landen.

[1:30:25] Daar trekken we natuurlijk ook nauw op, want ook die landen zijn niet betrokken bij deze operatie en willen dat niet.

[1:30:32] Dus natuurlijk trekken we daar nauw op in hoe doen we dat en hoe trekken we daarbij inlijn.

[1:30:38] Ik heb nauw contact, ik zie ze wekelijks met mijn collega's uit die landen om te kijken of we daar meer informatie kunnen ophalen.

[1:30:47] ...indruk wel dat we allemaal op dezelfde informatiepositie zitten.

[1:30:52] Dus dat sterkt weer dat gevoel van niet-strategische ambiguïteit... ...dat eventuele plannen ofwel niet duidelijk zijn, dat is zeer wel denkbaar... ...waar dit eindigt, ofwel bewust in het midden worden gelaten.

[1:31:08] Ik denk dat dat mijn kopje...

[1:31:10] ...het koninkrijk was, buiten alle praktische voorbereidingen, et cetera... ...en de praktische samenwerking met de VS... ...die laat ik aan de collega van Defensie.

[1:31:24] De relatie Venezuela, het reisadvies daar heb ik het eigenlijk al over gehad met u. Dat is rood op dit moment.

[1:31:30] Niet alleen maar alvast vanwege deze spanningen, maar natuurlijk ook omdat wij het regime van president Maduro niet herkennen en omdat er risico is op arbitraire detentie voor Nederlandse staatburgers.

[1:31:41] Dus ook bij deze de oproep, reis daar niet heen.

[1:31:44] Ook niet als u denkt dat dat noodzakelijk is, want dat kan u grote problemen opleveren.

[1:31:51] Daarnaast zetten we ons natuurlijk wel al langjarig in voor de bevolking van Venezuela zelf.

[1:31:56] Ik heb zelf gebeld recent met de Nobelprijswinnaar, mevrouw Machado, die nu ondergedoken zit in Venezuela.

[1:32:04] Bijzonder dappere vrouw, met heel veel hoop natuurlijk voor een bevolking met ontzettend veel potentie, met ontzettend veel natuurlijke rijkdommen, die onder een ander regime, onder een ander bewind echt een hele andere toekomst zouden kunnen hebben.

[1:32:19] Die hoop blijven we allemaal houden.

[1:32:21] ...tegelijkertijd hebben we ook gezien dat de afgelopen vier oppositieleiders... ...waarvan wij vinden dat ze de verkiezingen hebben gewonnen of zouden hebben moeten winnen... ...de meeste Venezuela uiteindelijk hebben moeten verlaten.

[1:32:33] Nou, nu is er grote druk op het regime door de Verenigde Staten, gecombineerd met...

[1:32:39] ...nog steeds een open gesprek uit Trump en Maduro hebben met elkaar gesproken.

[1:32:44] Ik ga ervan uit dat dat wellicht nog een keer gebeurt.

[1:32:48] Dus ja, we zullen ons blijven inzetten voor druk op het Maduro-regime... ...zoals we dat doen, met sanctielijsten et cetera... ...en tegelijkertijd het ondersteunen van de bevolking zelf... ...in hun levensvakbaarheid.

[1:33:02] En dat is dan NATO's overstap naar de vluchtelingenstroom.

[1:33:07] Ik moet eerlijk zeggen, als ik spreek met...

[1:33:09] ...de buurlanden van Venezuela of een land als Suriname, dan zijn de zorgen daar een stuk groter.

[1:33:16] Want de capaciteit op de eilanden is natuurlijk zeer beperkt.

[1:33:19] Daar zullen wij als Nederland echt moeten bijspringen... ...op het moment dat er significante vluchtelingenstromen naartoe zouden komen.

[1:33:25] Maar de grootste stromen, als het in Venezuela echt mis zouden gaan... ...ja, die zullen natuurlijk toch over land zijn... ...omdat dat nog altijd de makkelijkste weg is om het land te verlaten.

[1:33:35] Dus we hebben contact met de landen in de regio.

[1:33:38] We hebben contact met de eilanden, ook vanuit het ministerie van Asiel en Migratie.

[1:33:44] Er is onlangs een missie geweest en een conferentie op Bonaire... ...om te kijken naar wat komt er hier tekort in de keten.

[1:33:51] Daar kunnen we een heleboel aan doen, maar op het moment dat het echt zou gebeuren... ...dan hebben we vanuit Nederland gewoon heel veel ondersteuning te bieden.

[1:33:58] En dan zullen we kijken hoe we dat oppakken.

[1:34:01] Ik benadruk daarbij, op dit moment is er geen indicatie... ...dat er grote vluchtelijke stromen opkomt zijn als gevolg van deze acties.

[1:34:18] Dan heb ik nog een paar overigen, voorzitter.

[1:34:21] Eén.

[1:34:24] En dat gaat over de beantwoording van de vraag... ...en ik neem aan wat avanceren Bamenga die het zei...

[1:34:30] ...maar dat dat de vragen van de heer Seder en Dijk zijn, die zijn ingediend... ...die komen er zo spoedig mogelijk aan.

[1:34:35] En mijn excuus is dat dat niet is gelukt voor het debat van vandaag.

[1:34:41] GESPREKSLEIDER.

[1:34:41] De minister meent hiermee aan het einde van zijn beantwoording aangekomen.

[1:34:46] Ik heb nog één interruptie van de heer Elian.

[1:34:48] Dan wil ik even een inventarisatie maken... ...of de vragen in ieder geval op deze onderwerp beantwoord zijn.

[1:34:52] De heer Elian.

[1:34:52] JOURNALIST.

[1:34:52] Dank, voorzitter.

[1:34:53] Ik heb gewoon gewacht tot de minister klaar was... ...en ik dacht, dan kijk ik of ik iets moet vegen.

[1:34:56] Even op het laatste punt.

[1:34:58] De minister van Buitenlandse Zaken zegt, dan moeten we fors bijspringen als er een vluchtelingenstroom op gang komt.

[1:35:04] Maar ik meen me toch te herinneren, zeg ik voorzitter, dat de penitentiaire inrichting op Bonaire vol zit.

[1:35:13] Ik heb de precieze cijfers niet paraat, maar ik dacht de helft komend vanuit Venezuela.

[1:35:19] Er is hier geen collega die met mij mee is geweest naar de gevangenis op Curaçao, SDKK,

[1:35:25] Daar mochten we het deel niet eens zien waar de illegale vreemdelingen, zoals zij dat dan benoemen, zitten.

[1:35:31] Want dat willen ze afschermen.

[1:35:32] Maar goed, die gevangenis op zichzelf is denk ik niet voldoende aan Europese standaarden.

[1:35:37] Laten we maar zo zeggen.

[1:35:38] Maar dan komt de vraag, als daar om welke reden dan ook, bewust of onbewust, nog meer personen, kunnen criminelen tussen zitten, afhankelijk hoe je het defineert, illegalen.

[1:35:51] Hoe gaan wij bijspringen?

[1:35:53] Er is geen ruimte daar.

[1:35:55] De Camargue springt af en toe bij.

[1:35:57] En wat ik zei, de mariniers springen af en toe bij op Sint Maarten bijvoorbeeld.

[1:36:01] Dus ik probeer een beeld te krijgen.

[1:36:02] Wat gaan we dan doen?

[1:36:04] Er is geen plek daar.

[1:36:05] Er zijn geen opvanglocaties daar.

[1:36:07] De tentie zit vol.

[1:36:11] Nee, ik ben in beide gevangenissen geweest, dus ik ken de faciliteiten goed.

[1:36:16] En die is beperkt.

[1:36:17] En zeker in het geval van Bonaire, het is een klein eiland.

[1:36:20] Dus als je daar in één keer honderden vluchtelingen binnen zou krijgen in een aantal dagen, ja, dan loopt het daar snel over de schoenen.

[1:36:28] Dat is waar die noodscenario's voor worden uitgewerkt met de IND, met de Mauritius C, met het Korps Politie in Caribisch-Nederland.

[1:36:36] ...om te kijken, wat doen we dan?

[1:36:38] En ja, dan kan dat niet alleen op een eiland als Bonaire rusten.

[1:36:45] Dat gaat de capaciteit ver te boven.

[1:36:46] GESPREKSLEIDER 1 Een vervolginterruptie van de heer Eliaz.

[1:36:49] JOURNALIST Dank, voorzitter.

[1:36:50] Dat is fijn te weten, omdat we weten uit ervaring... ...dat tussen die stromen ook allerlei kwaadwillenden kunnen zitten... ...en het is echt de vraag of de eilanden dat aankunnen.

[1:36:58] Een andere vraag, voorzitter.

[1:36:59] De minister van Buitenlandse Zaken zei... ...en dat verwonderde mij een beetje... ...en ik dacht, misschien komt hij het blokje overgedaan nog op terug...

[1:37:05] Het zou kunnen dat het Iraanse regime aanwezig is in Venezuela.

[1:37:12] Het is volgens mij een feit dat er allerlei personen namens het Iraanse regime in Venezuela actief zijn.

[1:37:19] Het is al decennia lang bekend dat via de drugskartels daar de Hezbollah-poot gefinanceerd is.

[1:37:26] Is het per se relevant nu?

[1:37:28] voor ons koninkrijk.

[1:37:29] Dat is de vraag die ik eigenlijk al een jaar stel.

[1:37:32] Ik weet niet wat de intenties zijn van Amerika.

[1:37:34] Ik pretendeer niet die te kunnen raden.

[1:37:36] Het is uw vak om daar continu mee bezig te zijn.

[1:37:39] Maar ik kan me wel voorstellen dat de Amerikanen in toenemende mate de beperking willen beperken, dat het Iraanse regime actief is, dicht bij hun.

[1:37:47] En dat kan natuurlijk wel een risico opleveren, uiteindelijk ook voor ons.

[1:37:51] Ik kan de minister daar iets meer over zeggen, anders dan, we weten het niet zeker.

[1:37:54] Ik zeg tegen de minister, we weten wel zeker.

[1:37:56] De Revolutionaire Garde is in Venezuela, is in Colombia.

[1:38:00] Zou de minister daar iets op willen uitdagen?

[1:38:04] Ja, ik heb gezegd, er zijn nauwe banden tussen Maduro, het regime en Iran en Rusland.

[1:38:11] En China noemde ik er ook nog bij in een schil daarna.

[1:38:15] Ik weet zeker dat dat de VS een doorn in het oog is.

[1:38:18] Niet alleen maar vanwege hun rol in het drugshandel, die ze overigens, laat ik dat nog even zeggen,

[1:38:24] Die strijd tegen de drugs is ze wel menens en daar is ook alle reden toe.

[1:38:30] Er is een enorme explosieve toename in de productie van cocaïne en dat gebeurt voor het overgrote deel in Zuid-Amerika.

[1:38:39] En ja, er zijn criminele netwerken, ook vermoedelijk gesteund door staatlijke actoren, die een rol spelen in de verspreiding daarvan.

[1:38:46] En we zien onder andere in de Verenigde Staten

[1:38:49] ...dat dat ook daadwerkelijk leidt tot doden in de straten.

[1:38:51] Dus er zit echt een verwevenheid, wat ik zei, tussen geopolitiek... ...tussen drugshandel en tussen de invloedsfeer van de Verenigde Staten... ...zoals ze die in hun doctriederwerp hebben gezet.

[1:39:03] Directe repercussies voor de eilanden zie ik daaruit niet.

[1:39:06] Dus voor het Koninkrijk als zodanig niet.

[1:39:09] Maar ik deel die observatie wel.

[1:39:11] GESPREKSLEIDER.

[1:39:11] Dank u wel.

[1:39:12] Dat levert nog een interruptie van de heer Hoogveen.

[1:39:14] Ja, voorzitter, dank.

[1:39:15] Nog even naar aanleiding van de interruptie van collega Elian.

[1:39:19] Hoeveel, want dat vroeg ik ook in mijn aanvankelijke bijdrage, hoeveel Venezolaanse vluchtelingen zijn er eigenlijk op Bonaire?

[1:39:26] Ik kon die cijfers zelf niet vinden.

[1:39:27] De minister.

[1:39:29] Ik zou kijken of ik die voor u... Ik heb goede connecties met Bonaire.

[1:39:33] Ik zou kijken of ik die voor de tweede termijn voor u kan vinden.

[1:39:36] Er wordt met een schuin oog naar de publieke tribune gekeken, dus dat komt vast goed.

[1:39:44] Volgens mij hebben wij nu... O, er zit nog een interruptie van de heer Boumenga.

[1:39:49] Daarna wil ik even een inventarisatie doen of alle vragen beantwoord zijn.

[1:39:53] Ik weet dat mevrouw Pirie nog een vraag heeft die nog niet beantwoord is.

[1:39:55] De heer Boumenga.

[1:39:57] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:39:59] Ik heb de antwoorden gehoord van de minister.

[1:40:03] Niet op alle vragen even duidelijk, moet ik zeggen.

[1:40:09] En de minister heeft ook aangegeven, we zien geen acute dreiging voor de eilanden.

[1:40:14] En ik wilde eigenlijk vragen hoe dat rijmt eigenlijk met het feit dat het grootste oorlogsschip ter wereld inmiddels in het Caribische gebied is aangekomen.

[1:40:24] Hoe ziet de minister dat?

[1:40:27] De minister.

[1:40:28] Nou, als het gaat om acute dreiging voor de eilanden, dan zou die niet komen vanuit de Verenigde Staten.

[1:40:33] ...die zijn niet gebrand om onze eilanden aan te vallen.

[1:40:36] Dus de dreiging zou komen vanuit Venezuela.

[1:40:39] En we weten, een aantal van u heeft dat genoemd in uw introducties... ...dat vanuit Venezuela, van oudsher, er argwaan is tegen Nederland... ...en tegen de aanwezigheid van de koninkrijk voor Venezuela.

[1:40:53] Op dit moment is onze inschatting... ...dat het regime van Maduro niet gericht is op verdere escalatie.

[1:41:00] En dat getuigt ook het feit dat deportatievluchten doorgaan vanuit de VS, dat Maduro contact zoekt met de regering Trump, dat Chevron daar nog gewoon actief is in de olievelden.

[1:41:15] Dus al deze bewegingen duiden ons ertoe dat wij niet zien dat die acute dreiging bestaat richting onze eilanden.

[1:41:25] Dat is de achtergrond van de analyse.

[1:41:28] Dank u wel.

[1:41:29] Volgende interruptie van de heer Bominga.

[1:41:31] Ja, de minister gaf net aan, volgens mij ging het toen om de vluchtelingenstroom, dat wij alles gaan doen om wat nodig is, zeg maar, om dat het hoofd te bieden, mocht dat het geval zijn.

[1:41:47] Ik weet niet of de minister het op een goede manier samenvat op deze manier.

[1:41:50] Maar er zijn natuurlijk ook best wel veel zorgen over het economische deel.

[1:41:55] van wat voor gevolgen kan het hebben economisch voor de eilanden.

[1:42:00] Wat is de reactie van de minister daarop?

[1:42:02] Gaat de minister er ook alles aan doen op het moment dat de eilanden ook economisch geraakt worden door deze situatie, dat wij als Nederland hen kunnen bijstaan daarin?

[1:42:15] Nou, dat is onderdeel van het scenario die we verkennen.

[1:42:17] Die hangt wel heel nauw samen met die vorige vraag, want...

[1:42:22] Wat wij zeggen, wij zien geen acute dreiging tegen de eilanden op dit moment... ...en een heel groot deel van de economische activiteit van de eilanden... ...hangt nu samen met toerisme.

[1:42:31] Dus dit is ook een duidelijk signaal dat wij die acute dreiging niet zien... ...en dat daarom er wat ons betreft ook geen reden is... ...om die economische activiteiten door kruis die zo belangrijk is voor de eilanden.

[1:42:42] En dat blijkt ook nog niet op dit moment.

[1:42:45] Ook Amerikaanse toeristen komen nog in grote getalen naar Aruba toe.

[1:42:50] Dus mijn boodschap is geen acute dreiging.

[1:42:54] We houden dat nou lettend in de gaten.

[1:42:56] We hebben nauwelijks contacten met de Verenigde Staten.

[1:42:59] En de voorbereidingen die we treffen, dat zijn echt what-if-scenario's.

[1:43:04] Namelijk nadenken, wat kunnen we doen?

[1:43:06] mocht zich een noodgeval voordoen.

[1:43:14] En natuurlijk hoort er ook bij het scenario dat er logistieke ondersteuning is of een dip in toerisme.

[1:43:19] Dank u wel.

[1:43:20] Dan hebben we de introducties gehad.

[1:43:22] De bewindspersoon wil het overdragen aan de heer Breger, maar dan nog even kijken of we openstaande vragen hebben.

[1:43:26] Ik wil dat mevrouw Piri in ieder geval een vraag heeft.

[1:43:29] Nou, een vraag die ik al had, maar volgens mij nog niet beantwoord is en wel thuis hoort bij de minister van Buitenlandse Zaken.

[1:43:34] Is de Nederlandse presentie vanuit Den Haag verhoogd met deze oplopende spanningen?

[1:43:44] De minister.

[1:43:44] Wat er is gebeurd, er zijn ontzettend veel contacten op dit moment.

[1:43:47] Je hoeft niet voor alles ter plekke te zijn in het Caribisch gebied.

[1:43:51] Ikzelf heb een uitstekende vertegenwoordiging vanuit Buitenlandse Zaken

[1:43:56] ...ook aanwezig is bij alle calls die hij doet met de eilanden, met de landen... ...en vergeert als een postillon d'amour richting de Nederlandse overheid.

[1:44:07] Datzelfde geldt natuurlijk voor de minister van Defensie... ...die daar zijn commandant zeemacht in het Caribisch gebied heeft... ...die ook aanwezig is bij deze calls en weet wat er speelt.

[1:44:17] En wat er dan gebeurt, ik noemde al even het migratiebezoek aan Bonaire... ...is dat op basis van de verzoeken die er liggen, die er komen...

[1:44:25] De behoefte die er zijn, wordt gekeken welke specialisten zouden nu naar één of alle drie van de eilanden moeten om hier te komen helpen bij de verdere inventarisatie.

[1:44:36] En verder laat ik de militaire presentie even aan de minister van Defensie.

[1:44:41] Dank u wel.

[1:44:42] Dan zijn hiermee de vragen voor de minister van Buitenlandse Zaken beantwoord en dan wil ik het woord geven aan de minister van Defensie, de heer Blekkemans.

[1:44:50] Welke blokken?

[1:44:51] Uiteraard.

[1:44:53] Drie categorieën.

[1:44:55] De eerste is het veiligheidsbeeld en de voorbereidingen die wij treffen voor diverse scenario's.

[1:45:01] Dan zal ik nog apart stilstaan bij de capaciteiten die we op de eilanden hebben, ook de militaire capaciteiten.

[1:45:08] En tot slot de samenwerking met de Verenigde Staten, ook op militair terrein.

[1:45:13] Dank u wel.

[1:45:14] U gaat uw gang.

[1:45:16] Als het gaat om het veiligheidsbeeld, dan sluit ik me natuurlijk uiteraard aan bij wat de minister van Buitenlandse Zaken daarover heeft gezegd, namelijk dat er niet sprake is van een acute dreiging voor het Koninkrijk, dat we nou lettend monitoren en in de gaten houden welke militaire capaciteiten de VS naar de regio brengt, natuurlijk ook welke activiteiten zij uitvoeren, dat we daarnaast ook een beeld proberen te hebben en te houden van de Venezolaanse capaciteiten,

[1:45:45] Ook wanneer daar eventuele bewegingen en veranderingen in plaatsvinden, dat doen we natuurlijk vooral in het inlichtingendomein.

[1:45:51] En dat we ook steeds aan de hand van indicatoren kijken welke scenario's zouden zich kunnen afspelen en zijn ook het meest waarschijnlijk.

[1:45:59] Waarbij, zoals de minister van Buitenlandse Zaken al zei, wij er alles aan doen om ook te laten zien en te communiceren dat wij niet betrokken zijn bij de nationale operaties van de Verenigde Staten.

[1:46:09] En dat als er spanningen tussen de Verenigde Staten Venezuela zouden oplopen,

[1:46:15] Dus ook om te voorkomen dat bij Venezuela het beeld zou ontstaan, wat de minister eerder schetste, dat wij ondeel zouden zijn van de operaties die de Verenigde Staten uitvoert.

[1:46:26] Dat is ook steeds een afweging, en daar zal ik zo meteen nader op ingaan, op de vraag welke militaire capaciteiten brengen wij in deze fase al naar de regio.

[1:46:36] Want je zou kunnen zeggen van nou, we gaan onze militaire presentie, die schalen we op.

[1:46:43] Alleen, dat kan ook weer het verkeerde beeld wekken aan de Venezolaanse kant, namelijk dat wij ook bezig zouden zijn met voorbereidingen op iets meer dan dat nodig is.

[1:46:50] Dus wij maken steeds de afweging welke scenario's kunnen zich voordoen, welke voorbereidingen zijn daarvoor nodig, hoe kunnen we middelen daar,

[1:46:56] gericht voor inzetten zonder dat het verkeerde beeld bij een van de partijen en in het bijzonder Venezuela ontstaat.

[1:47:03] Als het dan gaat om de scenario's waar wij naar kijken, dan is dat aan de ene kant het scenario dat de situatie blijft zoals die nu is.

[1:47:12] Het zou kunnen, zoals verschillende leden van uw Kamer natuurlijk zeiden, dat wanneer er sprake is van een toename van spanningen, dat er sprake is van verstoringen.

[1:47:21] Het zou kunnen doordat er migratiestromen ontstaan of doordat de aanvoer richting de eilanden wordt bemoeilijkt.

[1:47:28] Het zou ook nog, in een ernstiger scenario, het derde scenario zouden kunnen noemen zijn wanneer de logistieke aanvoer echt in grote mate beperkt wordt en daardoor ook in de bevoorrading issues zouden kunnen ontstaan.

[1:47:38] En dan heb je nog een extremere variant waarin er wel sprake zou zijn... ...van toenemende militaire spanningen... ...waar de eilanden toch op een of andere manier in betrokken zouden zijn.

[1:47:48] Maar zoals ik zei, dat is een scenario wat gegeven hoe we daar nu naar kijken... ...zeer onwaarschijnlijk is en waar we van zeggen dat dat geen acute dreiging is.

[1:47:59] En op basis van met name de scenario 1, 2 en 3... ...kijken wij naar welke voorbereidingen zijn dan passend.

[1:48:06] En dan moet u met name denken aan dat we militaire eenheden... ...die ter ondersteuning zouden kunnen dienen... ...dat we die, zoals dat heet, op een snellere, noodste move zetten.

[1:48:16] Dus dat die, wanneer de spanningen zouden toenemen... ...of wanneer de problemen zouden kunnen ontstaan... ...binnen 48 uur in staat zijn om te kunnen worden ontplooid... ...richting het Caribisch deel van het Koninkrijk.

[1:48:26] Waar we ook toe hebben besloten...

[1:48:28] Twee schepen, je zou kunnen zeggen standaard, hebben we in het Caribisch deel van het Koninkrijk.

[1:48:34] Een stationschip, wat een patrouilleschip is.

[1:48:37] Op dit moment zijn de majesteiten Groningen en een ondersteuningsschip zijn de majesteiten Pelikaan.

[1:48:43] De Den Helder, een bevoorradingsschip, een groot bevoorradingsschip was, je zou kunnen zeggen bij toeval in de regio,

[1:48:51] en hebben we besloten om die voorlopig nog niet te laten terugkeren richting Nederland, omdat als scenario 2 of 3 zich zou gaan voordoen, namelijk problemen met de bevoorrading, dan kan dit schip daar een heel belangrijke rol in spelen.

[1:49:05] Dus voorlopig als extra voorzorgsmaatregel houden we de Den Helder in de regio en we wegen natuurlijk continu af of dat dat passend is en ook natuurlijk wat daar de nadelen van zijn, want ook de Den Helder heeft zijn eigen

[1:49:19] Dus die afweging maken we doorlopend en continu.

[1:49:23] Voor nu zie je het vooral als een extra voorzorgsmaatregel.

[1:49:26] Niet dat we verwachten dat die op hele korte termijn daarvoor moet worden ingezet.

[1:49:32] Waar we verder natuurlijk ook naar kijken is als er extra hulpmiddelen nodig zouden zijn, dat die voorradig zijn, dat die ook op korte termijn richting de regio kunnen worden gebracht.

[1:49:42] In die zin hebben we een lijst van dit type voorbereidingsmaatregelen die we op dit moment al treffen.

[1:49:49] Zorgen dat als er spanningen en problemen toe zouden nemen, dat we dan snel klaarstaan.

[1:49:54] Er worden ook samen met de eilanden gewerkt aan noodplannen, want het is in eerste instantie natuurlijk ook verantwoordelijkheid, zeker als het meer op het civiele terrein ligt, van de eilanden zelf om bepaalde zaken voor elkaar te krijgen.

[1:50:07] En zij kunnen de ondersteuning van Defensie en van anderen kunnen zij daarbij inschakelen.

[1:50:12] Dus het crisisplan militaire dreigingen, dat maken we ook samen met de eilanden om te kijken, nou, mochten zich verschillende situaties voordoen, verschillende scenario's voordoen, hoe reageren we daar dan op?

[1:50:24] Dat was een traject dat liep al langer.

[1:50:27] En nu dat natuurlijk gegeven de toenemende spanningen komt, dat wat in een ander licht staat.

[1:50:32] Maar we zijn daarmee ook bezig om los van de plannen, noodplannen die we al hadden, om die nogmaals tegen het licht te houden en natuurlijk ook

[1:50:40] ...naar de actualiteit te kijken wat er extra nodig is, langs de lijnen die ik net zei.

[1:50:47] Dan waren er nog een aantal specifieke opmerkingen over de gevangenissen.

[1:50:51] Daar heeft de collega minister van Buitenlandse Zaken al het een en ander over gezegd.

[1:50:57] Als het gaat om de communicatie en de vergelijking met het boekje...

[1:51:01] wat wij in Nederland hebben.

[1:51:04] Ik denk dat het vooral van belang is dat we ook specifiek kijken naar welk type communicatie werkt nou goed op elk van de eilanden.

[1:51:11] En als wij nu ineens hetzelfde boekje zouden maken als wat we in Nederland hebben gemaakt, dan zou dat ook juist verkeerd op kunnen worden gevat, alsof er nu sprake zou zijn van een enorm grote dreiging voor de eilanden, gegeven de actualiteit daar.

[1:51:23] Dus ik denk wat de minister ook eerder zei, is dat we heel goed kijken... ...naar met welke informatievoorziening kunnen we er nou voor zorgen... ...dat de eilanden aan de ene kant goed worden geïnformeerd... ...maar aan de andere kant dat er ook niet teveel paniek ontstaat en teveel onrust... ...en dat we daar niet mee de plank misslaan.

[1:51:40] Zo is er onder andere vorige week ook nog een gecoördineerde... ...en dat is ook regulier, dat gebeurt ieder jaar... ...maar was het de week van de crisisbeheersing...

[1:51:48] ...waarin ook alle departementen op de eilanden waren... ...ook om met de eilanden te spreken over ingeval van een crisis... ...hoe zijn dan de rollen en de verantwoordelijkheden... ...en op welke ondersteuning kan er dan vanuit Nederland worden gerekend.

[1:52:02] Wat ik me heel goed kan voorstellen in de communicatie... ...overigens in aanvulling op wat de minister zei... ...is natuurlijk dat er heel veel vragen zijn op de eilanden... ...en dat het, zeker als je de ontwikkelingen van Zotik bijziet... ...dat het frustrerend kan zijn als er geen antwoorden komen.

[1:52:14] Maar daarbij geldt ook dat een heleboel antwoorden, bijvoorbeeld over de intenties en wat de Verenigde Staten precies voor het plan is, die antwoorden hebben wij ook niet.

[1:52:23] Dan is het niet zo dat we niet genoeg communiceren of dat de kanalen niet openstaan, maar dan zijn gewoon de antwoorden niet voorhanden die mensen begrijpelijkerwijs heel graag zouden willen weten.

[1:52:35] Dan ga ik richting de defensiecapaciteit, voorzitter.

[1:52:42] U heeft toch een interruptie op dit punt van de heer Hogeveen.

[1:52:45] Ja, dank u, voorzitter.

[1:52:46] Ja, toch een korte vraag.

[1:52:48] Ten aanzien van de calamiteitenplannen die de minister zojuist uitlegde.

[1:52:56] Dank daarvoor.

[1:52:57] Zit daar dan nog een onderscheid in tussen...

[1:53:02] ...laten we zeggen Bonaire, wat een bijzondere gemeente is... ...en Curaçao en Aruba, waarvan de minister ook zei... ...ja, we kijken ook heel erg naar hun eigen inzet en hun eigen plannen.

[1:53:13] En hoe zit het ook met de toevoer van strategische... ...of het aanleggen van strategische reserves... ...bijvoorbeeld ten aanzien van brandstof, ik noem maar wat, op Bonaire?

[1:53:23] De minister.

[1:53:25] Ja, dat plan, dat wordt... ...en ook de noodplannen en ook de meer structurele...

[1:53:32] Wat ik zei, aanschepping van noodplannen die er zijn, dat gebeurt per eiland.

[1:53:36] Ook omdat de geografische ligging is anders, de faciliteiten zijn anders, ook de positie gewoon feitelijk gezien van Bonaire is weer anders dan van Aruba en Curaçao, landen binnen het Koninkrijk versus bijzondere gemeenten.

[1:53:50] Dus dat zijn allemaal dingen waar rekening mee wordt gehouden in de verdere uitwerking daarvan.

[1:53:56] Dank u wel.

[1:53:57] We kunnen door naar het volgende blokje.

[1:53:58] Als het dan gaat om de militaire capaciteiten waar we in investeren... ...we hebben daar ook in de Defensiecommissie... ...hebben we daar ook eerder bij debatten aandacht aan besteden... ...is natuurlijk dat voor heel veel capaciteiten geldt.

[1:54:09] Zeker als het gaat om onze marine, dat wanneer we daarin investeren... ...dat dat ook ten goede komt aan het Caribisch deel van het Koninkrijk... ...omdat de schepen ook daar worden ingezet.

[1:54:19] Als het daarnaast gaat om de investeringen die we specifiek doen...

[1:54:22] dan is dat onder andere een luchtwaarschuwingsradar waarin wordt geïnvesteerd, meer counter drone capaciteiten, want ook de ontwikkelingen rondom drones, niet in dezelfde mate, maar die vinden natuurlijk ook vanuit Venezuela plaats.

[1:54:35] Dus die counter drone capaciteiten, die willen we op korte termijn zullen, die worden versterkt.

[1:54:40] Daarnaast investeren we ook in luchtverdediging en dan gaat het met name om manpads, zoals dat heet, dus stingers waar we in investeren.

[1:54:49] Die leeftijden zijn wat langer, maar die investeringen zijn ook al eerder aangekondigd en die voeren we natuurlijk uit.

[1:54:57] En daarnaast zorgen we ook dat er meer inzet en meer capaciteit is van de verkenningsvluchten van het kuswacht in het Caribisch gebied, zodat we daar ook meer nog gebruik van kunnen maken om het beeldopbouw scherp te houden.

[1:55:13] En tot slot, als het gaat om de carmail, dus de Caribische militairen,

[1:55:19] Dan geldt dat zij op dit moment ook behoorlijk wat tijd besteden... ...aan beveiligings- en bewakingstaken.

[1:55:25] Die zullen wij vanuit de Defensie, Bewakings- en Beveiligingsorganisatie... ...zijn we die aan het overnemen, zodat de Carmel meer kan worden ingezet... ...voor de bescherming van de eilanden daar.

[1:55:37] Dus in die zin wordt ook daar capaciteit vrijgespeeld... ...die ook voor andere doeleinden kan worden ingezet.

[1:55:44] Dat wat betreft de militaire capaciteit, voorzitter.

[1:55:50] Geen punten, we hebben nog een laatste blok en dan hebben alle bewinders van hun vragen beantwoord.

[1:55:54] En dan gaat het om de samenwerking met de Verenigde Staten.

[1:55:58] Kijk, als het gaat om drugsbestrijding in de regio, dan werken we met de Verenigde Staten al heel lang samen.

[1:56:03] Al dertig jaar voeren we... Wat dat betreft voeren we samen activiteiten uit.

[1:56:08] Maar dat... En de samenwerkingsverbanden die we daarin hebben, gaan, je zou kunnen zeggen, langs reguliere weg, namelijk wanneer...

[1:56:15] Als er verdachte boten zijn waar op drugssmokkel of andere vorm van smokkel plaatsvindt, dan worden die boten aangehouden en proberen we mensen te arresteren en proberen we hen te berechten.

[1:56:28] Op het moment dat er sprake zou zijn van... En dat gebeurt natuurlijk wel met enige regelmaat, dat deze mensen die we willen aanhouden, gewapend zijn en dat dat tot een gewapende confrontatie leidt, dan hebben onze mensen natuurlijk de mogelijkheid

[1:56:43] geweldsmiddelen in te zetten ter zelfverdediging.

[1:56:46] Maar langs die weg en die vormen van samenwerking, daar werken we al sinds jaar en dag met de Verenigde Staten in samen.

[1:56:54] Ook de informatieuitwisseling die in dat kader plaatsvindt, die vormen van informatieuitwisseling, die gaan ook door.

[1:57:05] Maar als het gaat om de faciliteiten die mogelijk zouden kunnen worden ingezet

[1:57:10] En ook de luchthaven, als het gaat om de operatie Salmon Spear, dus wat de Verenigde Staten nu doet, wat echt een nationale actie is.

[1:57:18] Daarvan staan wij niet toe dat faciliteiten op de eilanden daarvoor worden ingezet.

[1:57:23] Dus ook de luchthaven of Curaçao wordt daar niet voor ingezet.

[1:57:26] En ook andere vormen van samenwerking, die vinden niet plaats in dat kader.

[1:57:31] Het is echt een nationale operatie van de Verenigde Staten.

[1:57:36] Als het gaat om het uitwisselen van inlichtingen,

[1:57:40] Daarvoor geldt in algemene zin dat ik daar in het openbaar geen uitspraken over doe.

[1:57:45] Dat geldt ook in dit geval.

[1:57:46] Dat is niet omdat de aanleiding nu is dat de Verenigde Staten doet... ...wat ze op dit moment aan het doen zijn, maar dat doen we in het openbaar... ...doen we daar nooit uitspraken over.

[1:57:54] Daar hebben we, ook als het gaat om parlementaire verantwoording... ...hebben we daar een andere commissie voor waarin we daar meer over vertellen... ...maar dat doen we nooit in het openbaar.

[1:58:03] Dan is het nog wel zo dat, als het gaat, er werd ook nog wat vraag gesteld over de inzet van counterdrugsoperaties.

[1:58:12] Gaan wij daar natuurlijk binnen onze territoriale wateren en onze exclusieve economische zonnen, gaan wij daar als Nederland, gaan wij daar mee door?

[1:58:19] Dus daar vinden ook nog... Vindt daar drugsbestrijding plaats en daar worden gelukkig ook nog drugstransporten worden daarin onderschept.

[1:58:29] De minister heeft al iets gezegd over het verdrag met de Amerikanen, hoe het daar op dit moment mee staat.

[1:58:40] Even kijken, volgens mij heb ik daar al veel vragen mee beantwoord.

[1:58:49] Wanneer de Verenigde Staten dus een verzoek doen om gebruik te maken van de faciliteiten, bijvoorbeeld van de luchthaven, dan kijken wij ook steeds

[1:58:56] Bijvoorbeeld als het gaat om luchttransport, dan vragen wij... ...wat is het doel waarvoor de Amerikanen die willen inzetten?

[1:59:02] Op het moment dat dat om reguliere activiteiten gaat, dan staan we daartoe.

[1:59:07] Hetzelfde geldt voor gebruikmaken van het luchtruim... ...of van de territoriale wateren.

[1:59:11] Op het moment dat de Amerikanen daar geen antwoord op geven... ...of dat wij het vermoeden hebben, het sterke vermoeden... ...dat dat onderdeel uitmaakt van de nationale operatie... ...waar wij geen ondersteuning aan bieden... ...dan geven wij die toestemming, geven we dan op dat moment niet.

[1:59:25] Dat was hem, voorzitter.

[1:59:28] Dank u wel.

[1:59:29] Het gaat goed met de tijd, daar ben ik blij mee.

[1:59:32] Maar ik wil even wel kijken of alle vragen beantwoord zijn.

[1:59:35] Dat zou ik graag willen doen voordat we in de tweede termijn gaan beginnen.

[1:59:38] Ik heb zelf nog een vraag.

[1:59:39] Mevrouw Pirie heeft een vraag, dus we beginnen even met mevrouw Pirie.

[1:59:42] Zijn er nog anderen die een vraag hebben?

[1:59:44] Dat is niet het geval.

[1:59:45] Dan mevrouw Pirie, met uw vraag.

[1:59:47] Ik heb nog een vraag van een niet beantwoord iets, maar ik heb ook nog interrupties daarna.

[1:59:53] Twee nog, als dat mag, voorzitter.

[1:59:55] Dat mag zeker.

[1:59:57] Wilt u met de onbeantwoorde vraag beginnen?

[2:00:00] Ja, onbeantwoorde vraag.

[2:00:01] De minister heeft net iets gezegd over de luchthaven Curaçao, maar net als in de schriftelijke vragen kreeg ik gewoon geen antwoord op de vraag of vanaf Aruba wel vluchten plaats hebben gevonden die bijdragen aan de illegale nationale operaties van de VS.

[2:00:18] De minister.

[2:00:19] Het simpele antwoord is nee.

[2:00:21] Dus datgene wat ik zei over de luchthaven Curaçao, dat geldt voor alle faciliteiten op de eilanden.

[2:00:27] Dat is een helder antwoord.

[2:00:28] En u had een interruptie.

[2:00:36] Ja, hij doet het weer.

[2:00:38] Er is iets mis met dit knopje.

[2:00:40] De eerste interruptie zou toch gaan over of we echt, want volgens mij wat de minister zelf ook aangaf, laten we eerlijk zijn, op het moment dat de eilanden in het slechtste scenario betrokken zou zijn bij militair conflict, zou dat gaan omdat Venezuela hen aanziet voor samenwerkingen met de VS. Vandaar dat mijn fractie ook zou zeggen, wees dus ook klip en klaar wat je vindt van die Amerikaanse acties.

[2:01:02] Maar dat tezijde.

[2:01:06] Kan de minister hier echt garanderen dat die jarenlange samenwerking over drugstransporten op geen enkele manier Nederlanders betrokken is bij inlichtingen of op welke manier dan ook faciliteren van, in mijn fracties inzicht, dit soort illegale operaties?

[2:01:28] Inlichtingen doe ik dus per definitie geen uitspraak, maar dat is niet omdat ik daar niet... over dit voorbeeld niet iets wil delen, maar dat doen we gewoon niet in de openbaarheid.

[2:01:38] Maar wij dragen niet bij aan de nationale operatie van de Verenigde Staten.

[2:01:41] Dus, kijk, wat wij... Omdat wij een nauwe samenwerking hebben in de regio, wordt er wel informatie uitgewisseld.

[2:01:50] Het is niet zo dat de kanalen volledig gesloten zijn op alle mogelijke manieren.

[2:01:54] Er vindt ook samenwerking plaats wat helemaal niks met counterdrugsoperaties te maken heeft, omdat we partners in de regio zijn.

[2:01:59] Maar als het gaat om de nationale operaties en ook de gebieden waarin de Verenigde Staten acteert, is het niet zo dat wij daar met informatie of wat voor niemand ook, dat wij daar een actieve bijdrage aan leveren.

[2:02:12] Eerder was er ook sprake van, en ook zorgen over op de eilanden, dat er ook Amerikaanse schepen op Curaçao zouden aanmeren, tanken en dat is toen uiteindelijk niet gebeurd.

[2:02:27] Is het zo dat Nederland het ook niet zou waarderen op het moment dat dat zou gebeuren en dat daar dus ook heel duidelijk aan de Amerikanen is te kennengegeven?

[2:02:36] Dit willen wij niet.

[2:02:40] Kijk, we bekijken het per geval.

[2:02:42] Het is niet zo dat... En de Amerikanen zijn natuurlijk gewoon een partner van ons.

[2:02:47] En op het moment dat zij gebruik willen maken van de luchthaven of van een haven... ...in de territoriale wateren of in het luchtruim zich willen bewegen... ...en daar is toestemming voor nodig, dan vragen wij ook van hen dat ze dat aanvragen.

[2:02:59] En vragen wij natuurlijk ook wat daar de...

[2:03:02] ...de beweegredenen ervan zijn.

[2:03:04] En wanneer het gaat om regulier transport of wat voor redenen dan ook... ...die niks met die nationale operatie te maken hebben, dan staan we er toe.

[2:03:13] Maar op het moment dat die antwoorden er niet komen... ...of dat je een heel duidelijk vermoeden hebt van dit heeft wel... ...met die nationale operatie te maken, ja, daar werken wij niet aan mee... ...en dat faciliteren we niet, dus dat kan er dan ook toe leiden... ...dat we voor bepaalde dingen geen toestemming geven.

[2:03:28] GESPREKSLEIDER.

[2:03:29] Helder, dat levert de interruptie op van de heer Babenga.

[2:03:33] Dank u wel, voorzitter.

[2:03:34] Volgens mij zei de minister net, die antwoorden hebben wij ook niet.

[2:03:39] En dat gaat natuurlijk over de plannen en intenties van de Verenigde Staten, omdat die niet worden gedeeld.

[2:03:46] Eigenlijk heb ik de vraag ook van wat vindt het kabinet hiervan dat die plannen en intenties niet worden gedeeld?

[2:03:51] En welke acties onderneemt het kabinet om te zorgen dat ze wel die informatie krijgen?

[2:04:00] Kijk, we hebben daar natuurlijk via alle mogelijke kanalen contact over met de Verenigde Staten.

[2:04:04] Dus de minister van Buitenlandse Zaken en diplomaten proberen dat langs diplomatieke weg.

[2:04:10] Wij proberen dat ook langs militaire weg.

[2:04:12] Dat doen we op meer operationeel niveau, strategisch niveau, politiek niveau.

[2:04:17] En daarbij geven de Amerikanen soms ook aan van, nou, als we dingen te delen hebben, we zien natuurlijk de speciale positie die jullie hebben met de eilanden, ook als een partner in de regio.

[2:04:30] Daarbij geven zij soms ook aan als er dingen zijn waar wij van jullie op de hoogte dienen te brengen, dan zullen we dat ook doen, omdat we in die zin ook gewoon partners zijn in de regio.

[2:04:42] Kijk, het is ook maar de vraag of de Amerikanen al zelf bepaald hebben wat ze gaan doen.

[2:04:48] We kunnen allemaal niet in het hoofd van de president kijken en in de groep om hem heen die dat type besluiten neemt.

[2:04:54] Maar het zou ook kunnen, en de minister noemde dat zojuist, strategische ambiguïteit,

[2:04:59] ...de Amerikanen nog geen definitieve... ...of niet definitief hebben bepaald wat ze willen gaan doen... ...en hoever ze daarin zullen gaan.

[2:05:08] Dus dan kunnen wij het heel vaak vragen aan onze contacten... ...maar het zou kunnen dat die dat nog niet eens bepaalt.

[2:05:13] Maar ik zeg dat nu, speculeer dat, want misschien is dat wel het geval.

[2:05:16] Dat weet ik niet.

[2:05:18] Maar het korte antwoord op uw vraag is... ...omdat wij die speciale positie hebben... ...wij brengen dat steeds via alle mogelijke kanalen onder de aandacht...

[2:05:24] Zowel via de diplomatieke kant als de defensie kant, als alle andere contacten die wij hebben.

[2:05:31] GESPREKSLEIDER.

[2:05:31] Dank u wel.

[2:05:33] Laatste interruptie, kort graag.

[2:05:36] JOURNALIST.

[2:05:36] Ja, meer omdat ik denk dat mijn eerste vraag niet beantwoord is.

[2:05:39] De eerste vraag was vooral wat vindt het kabinet of wat vindt de minister hiervan?

[2:05:44] Begreep, geen begreep, nou ja, dat.

[2:05:49] GESPREKSLEIDER.

[2:05:49] De minister.

[2:05:52] Ik vind het, wanneer je partners bent in de regio, met elkaar samenwerkt, we hebben ook samenwerkingsverbanden in de regio, met alle hele mooie afkortingen, waaronder FWAC, samenwerkingsverband met Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Canada ook in de regio.

[2:06:11] Ik vind het natuurlijk goed als informatie wordt uitgewisseld en wanneer je elkaar tijdig op de hoogte brengt, wanneer er sprake is van verandering in de activiteit die je onderneemt.

[2:06:20] Aan de andere kant heb ik er ook begrip voor met onze gesprekspartners.

[2:06:24] Op het moment dat het ook bij hen nog niet bekend is wat het precies is... ...of er mogelijk ook nog intern overleg over plaatsvindt aan de Amerikaanse kant... ...dan kun je dat ook nog niet met ons delen.

[2:06:36] Dus wat dat betreft is de samenwerking... ...en in die zin zijn de contacten met de Amerikanen veelvuldig.

[2:06:43] En zij begrijpen ook heel goed de vragen die wij stellen... ...en dat die contacten ook door lopen plaatsvinden.

[2:06:51] Dank u wel.

[2:06:52] Dan heb ik zelf nog een onbeantwoorde vraag.

[2:06:55] Mevrouw Pirie, zou u het voorzitterschap willen overnemen?

[2:06:57] De heer Seder.

[2:06:58] Ja, dank u wel.

[2:07:00] De vragen zijn vlug kort en puntig beantwoord.

[2:07:03] Ik heb er ook een begrip voor, sommige dingen moeten ook maar kort en puntig, ook omdat ik denk dat het belangrijk is dat we niet onnodige paniek saaien daar waar het niet nodig is, maar het is natuurlijk wel belangrijk dat men behoefte heeft, of tenminste er is behoefte aan duidelijkheid.

[2:07:19] Een van de vragen die ik had,

[2:07:21] Misschien omdat er veel mensen kijken op de eilanden.

[2:07:26] Mocht het zo zijn, of op economisch gebied qua toerisme, of misschien zelfs op veiligheidsniveau, we gaan er niet van uit, mocht het zo zijn, dan leeft er een behoefte dat de Nederlandse overheid dan zegt op grond van het statuut, wij staan paraat en klaar om de eilanden te ondersteunen.

[2:07:46] Economisch, op een veiligheidsniveau.

[2:07:49] In ieder geval dat wij dat statuut serieus nemen en daarmee aan de slag gaan.

[2:07:53] Dat kan aan de voorkant misschien ook juist wat zorgen wegnemen.

[2:07:56] Een volmondige ja heb ik nog niet gehoord.

[2:07:59] Dus ik zou graag de minister nog de ruimte willen geven om dat misschien nog wel te doen, omdat ik zelf merk dat in die ambiguïteit dat juist kan bijdragen aan onrust.

[2:08:09] En dat willen we juist, denk ik, voorkomen.

[2:08:11] De minister.

[2:08:13] Kijk, laat ik heel de helden zijn.

[2:08:15] De ontwikkelingen rondom de eilanden in de regio hebben onze volle aandacht.

[2:08:20] Volle aandacht van het hele kabinet en van de minister van Buitenlands Zaken en mijzelf in het bijzonder.

[2:08:26] En daarbij kijken wij natuurlijk heel goed naar welke...

[2:08:31] ...spanningen zich voordoen, aan de ene kant door de reteriek die wordt gebruikt... ...maar ook heel scherp te analyseren wat, als het gaat om bijvoorbeeld... ...militaire capaciteiten die in de regio worden gebracht... ...ook wanneer we kijken hoe in Venezuela daarop wordt gereageerd... ...dat we daar zo scherp mogelijk beeld van hebben.

[2:08:47] En op basis van die feitelijke analyse, en dat proberen we zo goed mogelijk te doen... ...ook met de capaciteiten die we daar in de regio hebben...

[2:08:54] Kijken we steeds welke voorbereidingen zijn nou passend, zodat wanneer er een van de scenario's die zich voor zou doen zoals ik net schets, namelijk dat er de spanningen oplopen waardoor het leidt tot verstoring op de eilanden, dat kan zijn de bevoorrading, dat kan zijn migratiestromen, dat kan ook zijn het toerisme, dat kan zijn dat bijvoorbeeld visserij wordt bemoeilijkt, dat wij klaarstaan, bijvoorbeeld binnen 48 uur, om daar ondersteuning te bieden.

[2:09:20] Ook als het gaat om, wat ik net zei, het bevoorradingsschip, het is niet voor niks dat we dat als extra voorzorgsmaatregel in de regio houden.

[2:09:27] We doen dat ook in nauw overleg met de eilanden.

[2:09:30] We doen onze communicatie ook heel zorgvuldig, omdat we niet onnodig paniek willen veroorzaken.

[2:09:35] Want wanneer je onnodig paniek veroorzaakt, kan dat bijvoorbeeld ook weer invloed hebben op het toerisme, wat we niet willen.

[2:09:40] Dus daarin proberen we steeds...

[2:09:42] ...zo goed aansluitend mogelijk op de feiten die we zien... ...en de analyses die we doen, de juiste balans te vinden... ...waarin we aan de ene kant voorbereid zijn, alert zijn... ...maar aan de andere kant voorkomen dat er onnodige onrust ontstaat.

[2:09:55] GESPREKSLEIDERAAR.

[2:09:56] De heer Seder.

[2:09:57] JOURNALIST.

[2:09:57] Als ik even parafraseer, want ik ben het met de minister eens... ...dat wij onnodige onrust dienen te voorkomen.

[2:10:05] Daarom probeer ik ook zorgvuldig om op mijn woorden te letten.

[2:10:07] Als ik het zo begrijp...

[2:10:10] dat in ieder geval de eilanden vanuit kunnen gaan dat de afspraken, vastgelegd in het statuut van het Koninkrijk, dat het kabinet zich daar tegen bewust van is en zichtbaar, maar ook niet zichtbaar, daar zich in ieder geval wel op oriënteert.

[2:10:26] Ik zie de minister... De minister.

[2:10:28] Uiteraard, en daarom koos ik net natuurlijk ook mijn woorden zorgvuldig.

[2:10:32] Ook als je kijkt naar de presentie van defensie in de regio, met zowel de capaciteiten van de marine die we daar hebben, maar ook de capaciteiten van onze landmacht, van de Koninklijke Maritie-UC, noem het allemaal op.

[2:10:45] Dat is omdat we die koninkrijkstaak ook voor de bescherming van het koninkrijk heel serieus nemen.

[2:10:50] Maar ook juist daar in de regio de bijstand die defensie kan verlenen op het moment dat er

[2:10:55] Sprake is van verstoringen op de eilanden of dat er tekorten zijn.

[2:11:01] Die taak nemen we ook zeer serieus.

[2:11:03] En we nemen ook serieus het feit dat we voorbereid moeten zijn op bepaalde scenario's.

[2:11:08] En dat betekent dat we al dingen moeten klaarzetten en ervoor zorgen dat dingen klaarstaan op het moment dat de situatie verslechtert.

[2:11:14] Dan geef ik het voorzitterschap terug aan de heer Seder.

[2:11:17] Dank u wel, oud-voorzitter.

[2:11:19] Dan zijn wij aangekomen aan een tweede termijn.

[2:11:22] Hoeft niet.

[2:11:23] Maar als er behoefte aan is, dan ja, ik zie daar toch een aantal parlementariërs die het graag willen.

[2:11:30] Dan gaan we beginnen met mevrouw Piri.

[2:11:34] Dank u wel, voorzitter.

[2:11:35] Een twee minuten debat heb ik reeds aangevraagd, plenair vandaag.

[2:11:39] Voorzitter, ik had dit debat aangevraagd vanwege de hele oorverdovende stilte vanuit het demissionaire kabinet, wekenlang, wekenlang.

[2:11:49] En de communicatie, zeg ik ook tegen de minister, zou niet mogen afhangen van de vraag of de Kamer vraagt om een debat.

[2:11:58] of dat een Kamerlid schriftelijke vragen stelt, maar gewoon voor onderdeel van het Koninkrijk hoort het ook zo te zijn dat gewoon open gecommuniceerd wordt als het gaat om de veiligheid.

[2:12:08] En daarom echt mijn oproep, ik geloof in de beste wil van deze ministers en ook van de andere leden van het kabinet,

[2:12:15] Verbeter dat.

[2:12:16] Doe desnoods een online Facebook of Instagram call of speciaal voor vragen vanuit de bevolking of een gesprek met journalisten.

[2:12:27] Er is meer communicatie nodig.

[2:12:28] Dat is ook wat wij horen.

[2:12:29] En tot slot, voorzitter.

[2:12:31] Ik vind het problematisch dat het kabinet ernstige schendingen van het internationaal recht door de Amerikanen weigert te veroordelen.

[2:12:38] Er zijn twee EU-landen met overzeesgebieden in het Caribisch gebied, Frankrijk en Nederland.

[2:12:45] Om er geen misverstand over te laten bestaan hoe Parijs aankijkt tegen deze Amerikaanse militaire aanvallen, is de Franse regering klip en klaar.

[2:12:54] En het zou belangrijk zijn als ook Nederland dit deed, ook al is het alleen al om de kans dat de eilanden betrokken raken bij een militair conflict te verkleinen.

[2:13:04] Dus ik hoop van harte dat de ministers dit te harten nemen.

[2:13:07] Dank u wel.

[2:13:07] Dan is het woord aan de heer Dekker, die afziet van zijn tweede termijn.

[2:13:10] Heel goed.

[2:13:10] De heer Bamenga, die dat waarschijnlijk ook doet.

[2:13:12] Nee, toch niet.

[2:13:13] U heeft het woord.

[2:13:17] Dank u wel, voorzitter.

[2:13:19] Fijn dat u altijd hoop heeft.

[2:13:25] Dank u wel in ieder geval voor het antwoorden van de bewindspersonen.

[2:13:29] Ik heb zelf ook nog in ieder geval twee vragen, ook in het kader van internationaal recht.

[2:13:36] We kregen net te horen van de bewindspersonen dat ze geen informatie hebben om de acties van de Verenigde Staten te rechtvaardigen.

[2:13:43] Dat was in ieder geval wat er zojuist gezegd is.

[2:13:46] Maar toch heb ik dus naar aanleiding daarvan nog twee vragen in ieder geval.

[2:13:57] Wat doet dit kabinet wel om hier wel antwoorden op te krijgen op die rechtvaardiging, ja of nee?

[2:14:04] En het tweede is, wanneer wordt de Kamer hierover geïnformeerd over de kwalificatie die dit kabinet gaat geven op de acties van de Verenigde Staten?

[2:14:14] Ik denk, net zoals de minister-president al zei, dat dit kabinet wel antwoorden op die rechtvaardiging krijgt.

[2:14:16] Vrouw Piri, ik vind het ontzettend belangrijk dat wij als Nederland hier wel kwalificaties aan gaan geven, omdat wij als Nederland, denk ik, thuis van het internationaal recht.

[2:14:29] Het heel erg belangrijk is dat we dat blijven handhaven en blijven beschermen.

[2:14:34] Dank u wel.

[2:14:35] Dank u wel.

[2:14:35] Dan is het woord aan de heer Vermeer, die volgens mij een korte bijdrage had.

[2:14:41] Dank u wel, voorzitter.

[2:14:42] En ik wil de ministers en hun teams bedanken voor de antwoorden.

[2:14:46] Gelukkig is er geen acute dreiging, maar we moeten ook niet naïef zijn.

[2:14:50] En wat BBB betreft richten wij onze aandacht en energie vooral op de inwoners van Aruba, Curaçao en Bonaire en op hun veiligheid.

[2:14:58] Dat vinden wij belangrijker dan met de vinger wapperen naar Amerika.

[2:15:05] Daar wou ik het bij laten.

[2:15:06] Dank u. Duidelijk en helder.

[2:15:07] De heer Hoogveen ziet af van zijn tweede termijn.

[2:15:09] De heer Landschot ziet af van zijn tweede termijn.

[2:15:11] De heer Vlotte ziet af van zijn tweede termijn.

[2:15:12] De heer Elin van de VVD.

[2:15:15] Uiteraard wil ik de bewindspersonen bedanken en ook goed om, denk ik, even te onderstrepen.

[2:15:19] Ik vind als Kamerlid het ook goed dat we hier dit gesprek, debat met elkaar hebben.

[2:15:26] Ik reken er ook op dat de situatie nou letterlijk in de gaten wordt.

[2:15:30] En ik hoop ook dat de Kamer, want dat mist ik nog een beetje wel periodiek, dat we op de hoogte worden gehouden over de ontwikkelingen.

[2:15:36] Want de minister zegt, ik heb goed contact met de eilanden.

[2:15:40] Overigens, hij heeft me vergeten, geloof ik, drie te noemen.

[2:15:42] Maar dat maakt niet uit, want we zijn verantwoordelijk voor zes van de eilanden.

[2:15:46] En ik hoop dat de minister van Buitenlandse Zaken mij vergeeft dat ik een beetje doorzag op de aanwezigheid van het Iraanse regime.

[2:15:52] Hij weet waarom.

[2:15:53] Hij ging laatst thee met hem drinken, dus ik vond het toch nodig om

[2:15:56] Even te checken, zijn we wel scherp met elkaar op wat zij daar doen?

[2:16:02] Want dat kan potentieel altijd ook Nederlandse belangen raken.

[2:16:06] Dank u wel, voorzitter.

[2:16:06] Dank u wel.

[2:16:06] Ik zie ook al van mijn tweede muis, het slaat me wel aan bij de opmerking van de heer Eerljand, dat ik volgens mij ook een goed debat vond, waarin ook wat duidelijkheid is gegeven op een aantal thema's.

[2:16:17] Er zijn een aantal vragen gesteld door een aantal Kamerleden.

[2:16:19] Ik vroeg me af of we die direct kunnen beantwoorden of even wat tijd nodig hebben.

[2:16:23] ...kunnen gelijk beantwoord worden, dat is goed.

[2:16:26] Daar wil ik minister Van Wil graag de woord geven.

[2:16:28] Ja, dank, voorzitter.

[2:16:29] En waarom ik niet veel vraag, maar laat me vooral danken voor het debat hier.

[2:16:32] Wat ik hier aan meeneem, is dat wij eerder proactief hadden kunnen communiceren... ...ook over datgene wat we al deden.

[2:16:39] En daar merk ik bij op dat we weliswaar direct communiceren... ...met de gezaghebber en met de premiers... ...maar dat dit soort debatten natuurlijk ook helpen... ...ook voor de bevolking daar te plekken.

[2:16:50] ...om meer te weten te komen over waar zitten we, waar kijken we tegenaan... ...en ook zien dat het Nederlandse parlement en de Nederlandse regering... ...betrokken zijn met de situatie daar.

[2:17:01] Dat neem ik te harten en we zullen ook kijken wanneer... ...en op welke momenten we daar proactief in de toekomst over kunnen communiceren.

[2:17:06] Als het gaat over de antwoorden op de rechtvaardiging... ...dan blijf ik toch bij wat ik in eerste termijn heb gezegd... ...dat het nu, wat mij betreft, in eerste instantie is... ...aan de checks and balances van het Amerikaanse democratie-rechtsbestel...

[2:17:21] ...om te kijken naar de rechtmatigheid van deze acties.

[2:17:25] Daar ligt ook alle informatie.

[2:17:27] Het Amerikaanse congres heeft ook toegang tot al die informatie... ...al dan niet in vertrouwelijke setting.

[2:17:32] En dat geldt ook voor de Amerikaanse overheidsinstanties.

[2:17:37] Dat proces zullen wij nou volgen.

[2:17:39] Dat doen we overigens ook in de EU-verband.

[2:17:41] En ondertussen ontschatten we ons dan niet van de oproep tot het houden aan het internationaal recht.

[2:17:46] En die oproep doen we ook expliciet, hebben we ook in de EU-verband gedaan, ook in de EU-Stedelijk Verband hebben we die oproep gedaan aan de Amerikaanse regering.

[2:17:55] Dus dat mogen we als een paalbovenwater staan dat wij daar belang aan hechten.

[2:17:58] Dat is wat anders dan dat wij in elk geval...

[2:18:02] ...gehouden zijn om direct zelf een juridisch oordeel te vellen... ...ook als we daar de informatie toe niet hebben... ...en Amerikanen ook niet verplicht kunnen worden... ...om bijvoorbeeld geklassificeerde informatie aan ons te overhandigen in dat kader.

[2:18:14] Maar we volgen dit nauw en zullen dat ook doen met onze Europese bondgenoten.

[2:18:17] GESPREKSLEIDER.

[2:18:18] Dank u wel.

[2:18:19] Dat levert geen interrupties op.

[2:18:20] De heer Breek om ons.

[2:18:23] Het woord geven die daarvan afziet, als dat mag van de commissie, dat mag van iedereen, behalve de heer Menga.

[2:18:30] Nee, oh, die knikt instemmend.

[2:18:31] Nee, dat is goed.

[2:18:32] De heer Brinkman sluit zich denk ik aan bij de heer Van Wil.

[2:18:40] Ja, zeker.

[2:18:42] Kijk, laat ik nog over het punt van de communicatie.

[2:18:44] Dat geldt ook voor onze kant.

[2:18:45] Wij hebben ook langs de militaire kant onze commandeur daar, zee-strijdkrachten in het Caribische Zee van het Koninkrijk,

[2:18:53] Heel veel contact.

[2:18:54] Daar ook een wekelijks mail hebben we afgesproken.

[2:18:57] Ook al is er niks nieuws te melden, als het in ieder geval het bericht is, er is geen verandering van wat we eerder te melden hadden.

[2:19:02] Dus wij hebben, in ieder geval als het gaat van de minister van Buitenlandse Zaken en ik, maar ook breder, de communicatie met de autoriteit is de afgelopen maanden heel intensief.

[2:19:13] Maar als dat niet het bredere publiek bereikt, dan moeten we inderdaad kijken van... ...nou, zijn er nog manieren om dat ook te doen?

[2:19:19] Maar ik zeg daar wel bij, ook in samenwerking met de autoriteiten daar.

[2:19:24] Want we willen ook uitkijken dat we door de verkeerde dingen hier te zeggen... ...dat dat dan juist weer tot onrust leidt.

[2:19:29] Dus daar zullen we steeds goed naar blijven kijken.

[2:19:32] GESPREKSLEIDER 1 Dank u wel.

[2:19:32] Korte reactie van mevrouw Pirie.

[2:19:34] Ja, dus dat waardeer ik zeer, want dat zijn in ieder geval de signalen die wij kregen.

[2:19:38] Ik zal nog wel een compliment maken.

[2:19:39] Ik zag dat de commandant der strijdkrachten dat wel heeft gedaan.

[2:19:43] Maar wat ik miste, was inderdaad ook het politieke geluid vanuit het kabinet.

[2:19:49] Dus wordt gewaardeerd dat daar meer werk van wordt gemaakt.

[2:19:53] Mooi.

[2:19:53] De heer Bomega.

[2:19:55] Ja, eens dat het gewaardeerd wordt en...

[2:20:00] Meneer Elian heeft natuurlijk net ook al een vraag gesteld over het periodiek op de hoogte gehouden worden.

[2:20:06] En daar heeft de minister op gereageerd, maar wel in wat vagere termen.

[2:20:11] Dus ik probeer even te kijken of we misschien een concreetere afspraak kunnen maken over het periodiek informeren van de Kamer over de situatie.

[2:20:18] De minister.

[2:20:20] Ja, dat vind ik moeilijk, voorzitter, omdat we hier allemaal in de mist lopen.

[2:20:25] Dus het kan zomaar zijn dat deze situatie nog een maand doorgaat zonder enige verandering.

[2:20:30] En dan is er weinig aanleiding om te komen.

[2:20:32] Het kan zomaar zijn dat er in de komende twee weken hele grote veranderingen zijn.

[2:20:37] Dus het laat hier maar enige ruimte dat de minister van Defensie en ik... ...proactief naar u toe zullen komen op het moment dat wij wijzigingen zien in het normbeeld... ...zoals we dat vandaag met elkaar en met uw Kamer hebben gedeeld en gewisseld.

[2:20:52] Dank u wel, staat genoteerd.

[2:20:54] Dan zijn wij op tijd aan het einde gekomen van het commissiedebat.

[2:20:57] Er is een twee minuten debat aangevraagd door mevrouw Piri.

[2:21:01] De Grief zal hun best doen om voor het kerstfestival wat in te plannen.

[2:21:04] Ik kan niet beloven of het lukt, maar dat is in ieder geval wel genoteerd.

[2:21:08] Voor de mensen die meekijken, ik hoop dat jullie hier ook wat antwoorden hebben kunnen krijgen.

[2:21:14] Ik wil de Kamercommissie bedanken, ik wil de bewindspersonen bedanken.

[2:21:17] Good evening, fijne avond en bon dia.

[2:21:20] En met deze sluit ik de vergadering.