Persconferentie informateur Letschert

[0:00:07] Goedenavond, hartelijk welkom.

[0:00:10] Zometeen volgt een korte statement van de nieuwe informateur mevrouw Rianne Letschert.

[0:00:15] Daarna is er ruimte voor enkele vragen.

[0:00:18] Het woord is aan mevrouw Rianne Letschert.

[0:00:20] Goedenavond.

[0:00:21] Ik kwam een aantal op de gang tegen.

[0:00:25] Gisteren opende de koppen.

[0:00:27] Wie is die vrouw?

[0:00:28] Nou, hier sta ik dan.

[0:00:30] Vandaag heb ik namelijk formeel de opdracht van de Tweede Kamer gekregen op basis van het advies van mijn voorganger, die net onderweg naar Leeuwarden is.

[0:00:40] Hij zei, met de chauffeur die eerst naar Maastricht moest.

[0:00:43] En daar heb ik de volgende opdracht gekregen.

[0:00:46] De fracties van D66, VVD en CDA mede op basis van de op 2 december gepresenteerde agenda een akkoord voor te laten bereiden waarop een stabiel kabinet kan worden geformeerd.

[0:01:02] Daarnaast ook in de aankomende periode overleg te voeren met de andere fracties gericht op samenwerking in de Eerste en de Tweede Kamer.

[0:01:13] In de vorm van ofwel deelafspraken ofwel deelname aan een meerderheidskabinet.

[0:01:21] En laat ik vooropstellen dat ik niet helemaal verwacht had dat ik dat verzoek zou krijgen.

[0:01:25] Afgelopen zondag werd ik gebeld in de avond.

[0:01:29] Ik reed net niet tegen de vangrail aan.

[0:01:32] Dit is nou net zo'n vraag waarvan je niet had gedacht dat die zou komen, in ieder geval ik niet.

[0:01:36] En ik denk u allen niet, want meestal staan hier door de wol gewerfde politici.

[0:01:43] En ik was dan ook tot dit weekend met hele andere zaken bezig.

[0:01:46] Maar ik ben uiteraard zeer vereerd met deze opdracht.

[0:01:50] Eervol en tegelijkertijd ook lastig, dat hoef ik u niet te vertellen.

[0:01:54] En dat was ook vandaag in het debat heel goed te zien.

[0:01:58] Maar ik heb het gevoel dat het kan.

[0:01:59] En die analyse die deel ik ook met de vorige informateur, met Sybrand Buma.

[0:02:06] En in deze fase van deze toch wel ingewikkelde kabinetsformatie draait het om de vraag, onder andere, wie met wie?

[0:02:15] En welke vorm van samenwerking is er daarbij mogelijk?

[0:02:19] En daarbij zijn voor mij ook de onderlinge relaties en de samenwerking belangrijk, naast uiteraard de inhoud.

[0:02:26] Het wat en het hoe, kijkend naar de grote problemen die ook vandaag weer in het debat naar voren kwamen, die dringend om een oplossing vragen.

[0:02:35] En die inhoud hoort dan ook voorop te staan.

[0:02:38] Dat is de grote uitdaging voor de komende weken.

[0:02:42] En er is al het nodige voorwerk gedaan door de fractievoorzitters Jetten en Bontebal.

[0:02:46] Ze hebben een inhoudelijke agenda opgesteld met vijf grote beleidsthema's.

[0:02:51] En dat moet nu verder worden uitgewerkt tot een breed akkoord dat door de drie partijen D66, CDA en VVD wordt gesteund.

[0:03:01] En het is belangrijk omdat ook in deze volgende fase niet

[0:03:04] in afzondering te doen.

[0:03:06] En zoals informateur Buma al gezegd had, het is een bijdrage zowel van de uitvoerenden en de maatschappelijke organisaties, is daarbij van groot belang.

[0:03:16] En die zullen wij ook de komende periode weer gaan ontmoeten.

[0:03:20] En uiteraard is het essentieel om in overleg te blijven met de andere fracties in de Tweede en de Eerste Kamer.

[0:03:27] Want het verwerven van die bredere steun is essentieel om deze samenwerking tot een succes te maken.

[0:03:34] En dat kan in de vorm van afspraken op deelonderwerpen, maar misschien ook wel door deelname aan een meerderheidskabinet.

[0:03:42] Maar nogmaals, nu staat de inhoud voorop, daar ga ik hard mee aan de slag, samen met de drie fractievoorzitters en hun secondanten.

[0:03:50] Ik ben net geïnstalleerd.

[0:03:58] Morgen ga ik keihard aan de slag.

[0:04:01] Ik ga me inlezen.

[0:04:02] Er liggen documenten, adviezen, verslagen, rapporten.

[0:04:07] die ik tot mij wil nemen.

[0:04:10] En ik wil ook heel graag worden bijgepraat door mijn voorganger, die ik vanmiddag niet kon bellen, want dan zat hij in de Kamer.

[0:04:16] Dus die zal ik ook voor dit weekend gaan treffen.

[0:04:20] En daarna uiteraard snel aan de slag.

[0:04:22] En dat betekent dat ik ook deze week al werkafspraken ga maken met de fractievoorzitters.

[0:04:29] En het is mijn streven ook om hen en de secondanten regelmatig bijeen te laten komen.

[0:04:34] En ik zal ze ook vragen om hun agendas daar zoveel mogelijk voor vrij te maken.

[0:04:40] We zullen de gesprekken deels hier in het gebouw doen, maar we zullen ook af en toe kiezen voor sessies op andere locaties.

[0:04:47] Het is een prachtig gebouw, heb ik vandaag gezien, maar het is ook wel eens fijn om misschien een keer naar een andere locatie te gaan.

[0:04:53] Misschien ook eens fijn voor u, kunt u misschien ergens een keer buiten met elkaar wachten tot wij naar buiten gaan in plaats van alleen maar in deze ruimte.

[0:05:03] En de ervaring leert ook dat verandering van omgeving soms ook net dat duwtje in de goede richting kan geven.

[0:05:09] Dus als dat nodig is, zullen we dat ook zeker niet laten.

[0:05:13] Wat is dan het tijdspad voor de kerst?

[0:05:17] Nee, we hebben tot eind januari.

[0:05:19] Ik denk dat heel veel mensen het fijn zouden vinden voor de kerst, maar wij hebben ons de tijd gekregen vanuit de Tweede Kamer tot eind januari.

[0:05:28] Dat is ook een ambitieus tijdspad.

[0:05:29] We willen ook toch wel wat kerstrecess tussendoor.

[0:05:32] De fractievoorzitters en secondanten zijn sinds de campagnetijd

[0:05:36] Continu aan de slag, alle avonden, alle weekenden.

[0:05:39] Het is ook goed om in die periode met de feestdagen, inclusief alle medewerkers daaromheen, wat rust te nemen.

[0:05:46] Zoveel mogelijk nu voor de kerst te gaan doen, maar daarna dan ook fris door die periode van reces even afstand te nemen.

[0:05:55] Ik ga in ieder geval voortvarend aan de slag.

[0:05:57] Spannende tijd, ook voor mij als niet bekende politica.

[0:06:01] Ik ga u vast heel veel treffen, verwacht ik zo.

[0:06:05] En ik kijk er heel erg naar uit.

[0:06:07] En ik ben uiteraard open voor vragen van u. Wie mag ik als eerste vragen?

[0:06:13] RTL.

[0:06:18] Hallo.

[0:06:19] U heeft geen ervaring in de landelijke politiek, u zei het net al.

[0:06:22] Is dat een voordeel of een nadeel?

[0:06:25] Dat gaan we op het einde misschien kunnen beoordelen.

[0:06:27] Ik denk op dit moment een voordeel.

[0:06:29] Dat is ook de reden waarom ze bij mij uitkwamen.

[0:06:34] Dus ik ga er vanuit nu een voordeel.

[0:06:36] Ik heb wat afstand van die Haagse politiek.

[0:06:38] Ik heb wat in de lokale politiek gedaan.

[0:06:40] Dat is natuurlijk heel anders.

[0:06:41] Andere problematiek.

[0:06:42] Maar ook wel met veel partijen geprobeerd tot een coalitie te komen in het Maastrichtse.

[0:06:47] Maar ik denk dat dat een voordeel kan zijn.

[0:06:49] Soms is het juist ook handig als je de spelletjes een beetje herkent.

[0:06:53] Denkt u dat dat gaat lukken?

[0:06:54] Maar ja, ik denk het eigenlijk wel.

[0:06:57] En zo niet, dan ga ik daar heel gauw achterkomen.

[0:06:59] Ook dat is natuurlijk een gegeven.

[0:07:03] Ik volg natuurlijk wel ook de politiek.

[0:07:05] Ik ben vanuit mijn huidige rol de afgelopen tien jaar natuurlijk ook iemand die volgt wat er in Den Haag gebeurt.

[0:07:12] Ik heb op verschillende ministeries mooie opdrachten mogen doen.

[0:07:15] Eigenlijk in drie ministeries, van buitenlandse zaken, justitie, onderwijs, economische zaken.

[0:07:21] Dus dan krijg je echt wel het een en ander mee over hoe dat

[0:07:24] Spel noemt u het.

[0:07:25] Zo zou ik het zelf dan misschien niet noemen.

[0:07:29] En dat geeft toch al een inkijkje in die dynamiek.

[0:07:32] Maar ik zal niet hier verklaren dat ik in de schoenen kan staan op dat gebied van mijn voorganger.

[0:07:37] Maar ik breng weer andere kwaliteiten en ga op mijn manier deze derde ronde in dit proces aan.

[0:07:45] Heeft u nog even overwogen om het niet te doen toen ze u belde?

[0:07:49] Het is niet een vraag waarvan ik dacht, die ga ik krijgen.

[0:07:54] Ik had er niet over gedacht.

[0:07:57] Ik heb een volle baan in Maastricht.

[0:08:00] Ik had andere plannen voor deze kerstperiode.

[0:08:03] Zowel privé als zakelijk ga je met een aantal mensen.

[0:08:08] Naast de omgeving aan de praat.

[0:08:11] Wat gaat dit betekenen?

[0:08:12] Het is een prachtige opdracht, maar ook een hele complexe.

[0:08:16] U heeft natuurlijk ook gekeken de afgelopen tijd.

[0:08:19] Dat iedereen nog niet heel erg bereid was om te bewegen.

[0:08:22] Ja, uiteraard.

[0:08:25] En nu aan mij om die volgende fase in te gaan.

[0:08:28] De heer Buma zei net in het debat, ik kan dieren naar de waterbak brengen, maar ik kan ze niet dwingen te drinken.

[0:08:37] Gaat u dat wel lukken?

[0:08:38] Hij had allemaal mooie uitspraken, vergeven en nemen.

[0:08:41] Ik denk dat ik op een aantal van zijn uitspraken doorga.

[0:08:45] Maar kunt u ze wel dwingen te drinken?

[0:08:48] Ik kan niemand dwingen tot drinken.

[0:08:50] Ik denk wel dat ik ga proberen op mijn manier opnieuw de gesprekken aan te gaan.

[0:08:54] En dan gaan we kijken waar we uitkomen.

[0:08:56] En gaat u dan voor een minderheidskabinet, die drie partijen die er nu zijn, of toch voor een meerderheidskabinet?

[0:09:01] Vooralsnog ga ik nog even hier vanuit deze positie hier vanavond beginnen.

[0:09:05] Nergens voor.

[0:09:06] Ik ga morgen, zoals ik net zei, aan de start.

[0:09:09] En stap voor stap gaan wij die komende periode in.

[0:09:12] NOS.

[0:09:13] Nog één laatste vraag.

[0:09:14] Heeft u nog even gekeken naar wat voor appjes u de afgelopen tijd gestuurd heeft?

[0:09:19] Ja.

[0:09:20] En zat er nog iets tussen wat u wilt delen?

[0:09:23] Nee.

[0:09:24] Ook niet hoef te delen.

[0:09:25] U bent heel keurig.

[0:09:27] Nou ja, kijk.

[0:09:29] Dat zou... Ik denk wel dat ik keurig ben.

[0:09:31] Misschien iets getwitterd nog?

[0:09:33] Ja, ook in het verleden.

[0:09:35] Ja.

[0:09:36] Al heel lang niet meer, want ik ben op een gegeven moment van X afgegaan.

[0:09:39] NOS.

[0:09:41] U heeft natuurlijk ervaring wel in het lokale.

[0:09:46] U heeft in Maastricht geformeerd.

[0:09:48] Welke les neemt u daaruit mee in deze formatie?

[0:09:51] Lessen die allereerst zitten op ook wel de onderlinge relaties met elkaar goed begrijpen.

[0:09:59] Waar zit het drijfveren, waar zitten de grenzen, waar zitten de irritaties.

[0:10:04] Dat was ook een hele grote groep aan partijen waar ik mee aan de praat mocht.

[0:10:09] Dus daar ook veel tijd in investeren en uiteindelijk ook snel die inhoud in en met elkaar dat proces aangaan.

[0:10:15] En dat is daar gelukt.

[0:10:17] Ga ik nu opnieuw proberen.

[0:10:18] En wat schat u in, als u nu denkt aan de klus die voor u ligt?

[0:10:21] Is dan de helft inhoud, de helft relaties?

[0:10:23] Of ligt die verhouding heel anders?

[0:10:25] Ik denk dat dat wel goed geschetst is.

[0:10:27] En dat betekent ook in de tijd.

[0:10:29] Gaat dan eerst de inhoud, dan de relaties?

[0:10:31] Dat gaat hand in hand de hele tijd.

[0:10:34] Dus niet van, oh, morgen doen we even een relatie en dan doen we... Het is echt hand in hand.

[0:10:38] Ik geloof in je werk, in alles wat je doet, gaat het over inhoud en relatie.

[0:10:42] En dat lijkt me in Den Haag net zo goed belangrijk.

[0:10:47] En u zat afgelopen tijd ook in het comité van aanbeveling, meen ik, van Voor Ons Nederland.

[0:10:52] Ja, wat zegt dat over hoe u kijkt naar welke partijen allemaal met elkaar kunnen praten?

[0:10:58] Nou, eigenlijk helemaal niks, want ik sta hier als informateur en dat betekent dat ik ook een neutrale rol heb en ook die rol op die manier ga vervullen.

[0:11:06] En u heeft natuurlijk wel gezien wat er de afgelopen tijd is gebeurd.

[0:11:10] U gaat zich daar verder in verdiepen.

[0:11:12] Maar denkt u dat er nog alle kanten op kan als het gaat om bijvoorbeeld allemaal deelakkoorden met verschillende partijen?

[0:11:18] Is dat echt een reële uitkomst?

[0:11:20] Ik ga morgen met de drie fractievoorzitters voor de eerste keer om de tafel en ga ik het gesprek met hen daarover hebben.

[0:11:27] En als u alvast een boodschap mag geven aan die partijen... ...die nu misschien ook nadenken over dat eerste gesprek met u... ...is er dan iets waarvan u zegt... ...nou, ik hoop dat ze daar alvast aan gaan denken voor die komende periode?

[0:11:37] Nee, ik hoop dat ze vooral op bezoek komen.

[0:11:43] Oké.

[0:11:43] Jeroen.

[0:11:43] U zei, ik was verrast toen ik werd gebeld.

[0:11:46] U volgde de politiek wel.

[0:11:48] Wat vindt u op dit moment van Politiek Den Haag eigenlijk?

[0:11:50] Bent u verrast, vindt u het hard of iets anders?

[0:11:53] Ja, daar heb ik op dit moment ook geen uitspraak over.

[0:11:57] Kijk, ik stap nu in dit proces met... Oh, daar gaat mijn blaadje.

[0:12:00] Dat gebeurde laatst ook met iemand hier.

[0:12:01] Ik was niet... Ik ben niet de enige, hè?

[0:12:04] Ze vallen allemaal.

[0:12:05] Ja, het is een krap tafeltje, denk ik.

[0:12:06] Misschien een ander tafeltje.

[0:12:09] Nee, ik begin nu in deze rol.

[0:12:10] Ik denk dat het ook niet aan mij is om daar commentaar op te geven.

[0:12:13] Ik heb enorme bewondering en respect voor alle Kamerleden en politici die dag in dag uit klaarstaan voor dit land.

[0:12:21] Van welke...

[0:12:22] ideologie of partijpolitieke standpunten zou komen, ga er maar aan staan om dat elke dag weer te doen.

[0:12:29] Zeker ook gezien de druk die er zit met campagnes en nu weer dit formatieproces.

[0:12:35] Dat is hoe ik nu kijk naar de Haagse politiek.

[0:12:39] Toen werd u dit weekend gebeld, u moest er even over nadenken en toen dacht u dus ik kan deze formatie verder brengen.

[0:12:46] Waarom denkt u dat?

[0:12:48] Ja, daar heb ik natuurlijk met wat mensen over gepraat.

[0:12:50] Van waarom zouden ze nou bij mij komen?

[0:12:53] Dat heeft u zelf misschien ook om u heen wat proberen op te halen.

[0:12:57] Ik geloof dat wat ik in de afgelopen periode heb gedaan in meerdere rollen... ...is die combinatie van scherp zijn op de inhoud... ...maar toch ook echt wel investeren in die relatie.

[0:13:08] En dat ga ik proberen.

[0:13:10] Is dat dan ook de methode Ledgert die we dan gaan zien?

[0:13:13] Dat denk ik wel.

[0:13:13] Uw voorganger, informateur Buma, of de nu net afgetreden informateur Buma, die zei de volgende fase moet wel toewerken naar een finaal akkoord.

[0:13:24] Is dat ook uw inzet, dat u eind januari een totaalakkoord en dus een nieuw kabinet zou kunnen gaan presenteren?

[0:13:28] Dat is wel de inzet.

[0:13:30] Hoe groot schat u zelf die kans in?

[0:13:32] Mag ik echt morgen even beginnen?

[0:13:34] Zeker.

[0:13:34] Het is echt serieus.

[0:13:35] Zondag een paar dagen even Maastricht goed proberen achter te laten en nu sta ik hier.

[0:13:41] Meteen hartstikke fijn, persconferentie, maar ik ga het hele team nog moeten ontmoeten morgen.

[0:13:46] Ik ben vanmorgen in een auto gestapt met mijn koffer en het is echt te vroeg.

[0:13:51] Het is echt te vroeg.

[0:13:52] Ik wil daar heel graag later antwoorden op geven, maar dan heb ik ook antwoorden die gebaseerd zijn op inhoud en ervaring.

[0:13:58] En nu zou het allemaal voor mij niet onderbouwd zijn.

[0:14:02] U heeft bij het vorige of het demissionaire huidige kabinet gezegd dat u grote zorgen heeft over de bezuinigingen op onderwijs en hoe daarmee wordt omgegaan.

[0:14:10] Gaat u daar dan ook meer focus op leggen om dat te herstellen?

[0:14:13] Nee, want daarvoor zit ik niet in deze rol.

[0:14:15] Maar u kunt het natuurlijk wel meenemen, onder aandacht brengen.

[0:14:18] Ja, maar ik zit hier echt als informateur om dit proces te begeleiden.

[0:14:21] Ik zit hier niet om het regeerakkoord te gaan invullen.

[0:14:24] Dat is aan de politieke partijen.

[0:14:25] Ik begeleid en zij zijn voor de inhoud.

[0:14:29] U zei tot slot dat het vaak gaat tussen persoonlijke verhoudingen en inhoud.

[0:14:33] Verwacht u dat u misschien wel aan het begin meer tijd kwijt bent... ...met wat outseer tussen partijen die dat misschien eerst moeten worden uitgesproken?

[0:14:40] Dat ga ik morgen horen.

[0:14:42] GESPREKSLEIDER 1 Links vooraan hier.

[0:14:44] Nog even over uw rol bij Voor Ons Nederland.

[0:14:47] Ik las op de website dat er een voorkeur was voor een milde meerderheidsvariant.

[0:14:52] Ik hoorde u een paar keer meerderheidsvariant zeggen.

[0:14:54] Heeft u een voorkeur voor een meerderheidskabinet?

[0:14:56] Op dit moment heb ik geen... Nee, in mijn rol nu wil ik me daar echt niet over uitspreken.

[0:15:03] En dat is een andere rol.

[0:15:05] U bent wel betrokken bij die organisatie.

[0:15:06] Heeft u nog dingen op een podium geroepen waar u spijt van heeft?

[0:15:10] In de afgelopen tijd of verder in het verleden?

[0:15:12] De afgelopen tijd en misschien ook verder in het verleden?

[0:15:15] Ik weet het niet.

[0:15:16] Ja, kijk, je hebt altijd wel eens dingen, ook toen ik nog niet een publieke functie had.

[0:15:20] Kijk, het is natuurlijk heel anders.

[0:15:21] Mijn rol de afgelopen tien jaar als voorzitter van een instelling in het publieke domein, hoger onderwijs.

[0:15:27] En daarvoor mijn rol als wetenschapper.

[0:15:29] En ja, daar heb je vast wel eens wat onbezonde dingen ergens achter gelaten.

[0:15:34] Wat ik u kan beloven en de mensen in het land, is dat ik naar eer en geweten in een neutrale rol deze klus ga aangaan.

[0:15:45] Er zal vast iets gevonden worden door iemand en dan zal ik daar een reactie op kunnen geven, maar ik verwacht het niet.

[0:15:53] Pas jaar 21 ook in zo'n milde meerderheidsvariant?

[0:15:56] Iedereen... Ga ik niet vanuit mijn rol als informateur mee praten.

[0:16:01] U zei de inhoud voorop net.

[0:16:03] Betekent dat u met de VVD het eerst over de inhoud gaat hebben?

[0:16:06] Of wordt er eerst besproken over wie er aan tafel nog bijschrijft?

[0:16:10] Ik ga morgen het allemaal meemaken.

[0:16:14] Jullie zijn echt een dag te vroeg.

[0:16:18] De heer Bruma adviseerde u zojuist in het debat ook om in een vroeg stadium al met andere fracties te spreken.

[0:16:26] Bent u van plan dat op die manier aan te pakken?

[0:16:28] Ja.

[0:16:29] En wat hoopt u daarmee te bereiken?

[0:16:31] Dat ga ik ook nu nog niet met u bespreken.

[0:16:35] Ik denk dat het echt nogmaals belangrijk is dat ik die tas die nou bij mij daar klaar staat mee naar mijn hotelkamer neem en daar eerst daar goed in ga lezen.

[0:16:47] Morgen de eerste gesprekken.

[0:16:48] En dan later krijgt u van mij indien dan mogelijk daar reacties op.

[0:16:56] Toch nog dan even over die relaties.

[0:16:58] Ik noemde het zelf net relatietherapie.

[0:17:01] Het is namelijk zo dat, u heeft het net waarschijnlijk gezien, best een aantal fracties deze fase van de formatie niet steunen met die motie.

[0:17:08] En die fracties zijn toch ook belangrijk voor steun straks.

[0:17:11] Als we het hebben over die relatietherapie, hoe wil u dat aanvliegen?

[0:17:14] Dat is niet mijn woord hè, relatietherapie?

[0:17:15] Nee, dat is mijn eigen, zeker.

[0:17:18] Ik ga alle fracties vragen om op gesprek te komen.

[0:17:24] En ik heb ook in het debat vandaag begrepen dat ook de fracties langs zullen komen.

[0:17:30] Dus ook alle kleine fracties?

[0:17:32] Ik ga morgen eerst nogmaals met het team en met de drie fractievoorzitters in gesprek.

[0:17:40] Later zullen wij de verdere aanpak met u delen.

[0:17:44] Nog even voor de duidelijkheid, gaat u alle fracties langs weer?

[0:17:48] Of is dat nog niet duidelijk?

[0:17:51] Ja, ik verwacht dat wel.

[0:17:52] En waarom?

[0:17:54] Omdat dat belangrijk is, ook in het proces van het breed draagvlak krijgen voor de gesprekken die we op de inhoud gaan hebben.

[0:18:00] Dat is de afgelopen periode voor een deel gebeurd.

[0:18:02] Er zijn nog andere thema's die aan bod gaan komen.

[0:18:04] Ook daar is het belangrijk voor om bij alle fracties te horen hoe men daar naar kijkt.

[0:18:08] ook als er al snel toch een meerderheidsvariant gevonden zou worden?

[0:18:13] U heeft allemaal een glazen bol.

[0:18:15] Ik heb hem niet.

[0:18:17] Ik ga morgen beginnen.

[0:18:19] En dan gaan we verder.

[0:18:23] Achterin.

[0:18:25] De afgelopen fase stond natuurlijk voor een groot deel... ...in het teken van allerlei blokkades die eerder vaster werden... ...dan dat ze wat genuanceerder werden in de loop der tijd.

[0:18:33] Beschouwt u dat als vaste gegevens, vaststaande feiten... ...of gaat u daar weer opnieuw naar kijken wat er toch mogelijk is?

[0:18:40] Ik ga er open in met het advies van zowel de verkenner... ...als nu mijn voorganger in de tas.

[0:18:47] Nogmaals, morgen beginnen de eerste ronde gesprekken... ...en van daaruit ga ik verder.

[0:18:53] Het wordt saai, ik ga het een beetje herhalen.

[0:18:56] Er zijn ook ongeveer 50 deskundigen langsgekomen.

[0:19:00] Ik begrijp dat u die ook opnieuw wilt uitnodigen.

[0:19:03] Die zijn natuurlijk al langs geweest bij D66 en CDA.

[0:19:06] Komen ze dan alleen voor Dylan Jessugers?

[0:19:08] Ik weet niet of er gezegd is dat iedereen weer opnieuw moet gaan langskomen.

[0:19:12] Morgen gaan wij nogmaals opnieuw kijken naar de verschillende thema's, de manier waarop wij ook de andere maatschappelijke middenveld, andere betrokkene, jongeren horen we vandaag in het debat, hoe we die gaan betrekken.

[0:19:26] En na morgen zullen wij daar meer inhoud aan kunnen geven, aan dat plan van aanpak.

[0:19:33] Ten slotte, ik las ook in het onderwijsveld positieve reacties.

[0:19:37] Is het goed nieuws voor het onderwijs dat u informateur bent?

[0:19:41] Ik sta hier niet voor het onderwijs.

[0:19:43] Ik sta hier in de opdracht van de Tweede Kamer.

[0:19:46] En dat is mijn rol.

[0:19:49] Ja, ik wilde vragen, dat kennen we nog niet zo goed.

[0:19:51] Vindt u dit een leuke opdracht?

[0:19:54] Ik denk het wel, jawel.

[0:19:56] Ik vind het spannend, uiteraard.

[0:19:58] Dat vroeg net ook iemand nog ergens op de gang, hè.

[0:20:02] Omdat ik niet die door de wolk gewerfte politica ben.

[0:20:05] Maar ik vind het ook een eervolle opdracht.

[0:20:09] En ik heb daar, nadat ik de afgelopen dagen daar ook over na heb kunnen denken, ook heel veel zin in.

[0:20:16] En wat is nou kenmerkend?

[0:20:17] Ik heb een verhaal met u gelezen, geloof ik, in het CERB-bulletin.

[0:20:21] Wat is uw werkwijze?

[0:20:22] Hoe zou u die willen karakteriseren?

[0:20:25] Scherp op de inhoud, niet op de persoon en warm op de relatie.

[0:20:32] Nou, dan over die inhoud.

[0:20:33] U bent ook krantenlezer.

[0:20:35] Dus u hebt het de afgelopen maanden natuurlijk intensief gevolgd.

[0:20:38] Wat vindt u nou de twee dossiers waarvan u denkt... ...daar moet ik als eerste nu morgen op gaan studeren?

[0:20:45] Dat ga ik u dan toch ook niet vanavond vertellen?

[0:20:47] Nou, die weet u toch wel?

[0:20:48] U hebt het toch wel gezien?

[0:20:50] We moeten ook iets voor de dagen vanavond achterlaten.

[0:20:55] Een beetje te helpen, de overheidsfinanciën, migratie.

[0:20:58] Zijn dat dossiers waar u zich echt meteen op gaat storten?

[0:21:01] Ik ga u echt geen antwoord geven, meneer.

[0:21:04] Ik vind het spijtig voor u, maar nogmaals, we gaan morgen met elkaar naar die agenda van de komende periode kijken.

[0:21:10] Er liggen vijf prachtige thema's uitgewerkt.

[0:21:14] Er liggen prachtige thema's, hele complexe, moeilijke thema's.

[0:21:17] Er zijn nog meer thema's waar naar gekeken moet worden.

[0:21:19] Dat gaan we morgen met elkaar in de eerste ronde bespreken.

[0:21:23] Dan gaan we het snel van u horen.

[0:21:24] Linksvergadering.

[0:21:25] U heeft vandaag de voorzitter van de Tweede Kamer ontmoet, zojuist.

[0:21:29] Heeft u al de fractievoorzitters Dylan Jassikus en Henri Bontebal ontmoet?

[0:21:33] Nee, morgen.

[0:21:34] Heeft u ook nog niet telefonisch gesproken?

[0:21:37] Wel contact gehad, maar niet in levende lijven.

[0:21:41] U had het net over een blik van buiten.

[0:21:43] Wat is die blik van buiten?

[0:21:44] Ik denk op heel veel dingen toch wat verwondering.

[0:21:48] Alles het maar in, u noemt het, het spel, maar ook de manier van werken, de processen, daar zal ik heel snel bij moeten leren in de komende dagen.

[0:21:57] En de manier van vragen stellen die ik doe, kan wellicht leiden tot nieuwe inzichten.

[0:22:03] Want ik zit niet ergens in, ja, ik zeg niet dat mensen vastgeroest zijn als ze lang in Den Haag zijn, maar ik heb dat in ieder geval niet.

[0:22:10] Dus juist het feit dat u ze niet kent, dat geeft ook een voordeel, zegt u. En dat u niet weet hoe de haze loopt.

[0:22:16] Maar dat gaan we zien, mensen.

[0:22:18] Maar ik ga ervan uit dat dat een voordeel gaat zijn.

[0:22:22] En in uw opdracht staat dat u een stabiel kabinet neer moet zetten.

[0:22:26] Wat is dat stabiele kabinet volgens u?

[0:22:29] Daar ga ik ook nu vanavond geen antwoord op geven.

[0:22:32] Ik ga er goed leren.

[0:22:34] Het staat niet eens op mijn briefje.

[0:22:36] Wat is stabiliteit dan volgens u?

[0:22:38] Een kabinet dat vier jaar blijft zitten, dat is misschien fijn.

[0:22:43] Dat is het streven?

[0:22:45] Dat zou altijd het streven moeten zijn.

[0:22:49] Even als laatste, denk ik.

[0:22:53] over het inhoudelijk voorwerk en dan hebben we het natuurlijk over het stuk van D66 en CDA.

[0:22:58] Hoe beschouwt u dat?

[0:22:59] Is dat een basisstuk waarop verre gaat voortduren?

[0:23:03] Hoe gaat u daarmee om?

[0:23:05] Dat is een stuk wat er nu ligt, waar wij ook morgen nu dan met z'n vieren het gesprek over gaan voeren.

[0:23:12] Dus ook met mevrouw Jesselkus mee aan tafel.

[0:23:16] Maar ik bedoel, gaat u daar... Zegt u nou, dit is de basis aan beginnen we over te spreken... of gaan we helemaal opnieuw beginnen bij wijze van spreken... en dan af en toe zeg je D66 en CDA... oh, maar daar hebben we dit al over afgesproken?

[0:23:30] Ik geloof dat u echt mij de kans moet geven morgen... om met de fractievoorzitter het gesprek aan te gaan.

[0:23:37] Dat ga ik morgen doen.

[0:23:40] Ja, en daarna hoort u van ons.

[0:23:42] Het is te saai, hè?

[0:23:44] De deadline is 30 januari.

[0:23:46] Hoe denkt u die datum te kunnen gaan halen?

[0:23:49] Want het lijkt me nogal een klus.

[0:23:51] Ik heb al gezien hoeveel mensen keihard werken.

[0:23:54] Dat is hier een gebruik.

[0:23:57] Dat ga ik zelf ook doen.

[0:23:58] Dat is onze deadline en ik denk dat dat goed is ook.

[0:24:02] Dat er druk op zit en dat we met elkaar in die periode die ook met een deadline eraan komt, dat we daar naartoe werken.

[0:24:12] Gaat u dan ook werken met tussendeadlines?

[0:24:15] Eerste week januari... Ik ben net met een auto hier onder in het gebouw achtergelaten.

[0:24:20] Ik ben wel naar boven gebracht.

[0:24:22] Ik ga echt net beginnen.

[0:24:24] U wil van alles weten, waar ik ook nogmaals met het team wat om ons heen werkt, met de fractievoorzitters, ook het gesprek over wil hebben.

[0:24:31] Ik zou het ook een verkeerde aanpak vinden als ik hier nu ga zeggen, nu gaat dit en zus en zo, terwijl ik echt net hier binnenkom, een aantekening heb gezet en aan de slag wil.

[0:24:42] Ik vind het heel leuk jullie te ontmoeten, want dat gaan we denk ik meer doen de komende tijd.

[0:24:45] Maar gun me wat tijd om ook echt te kunnen beginnen.

[0:24:50] In dat geval, u zei ik ga morgen nog even met meneer Buma bellen.

[0:24:54] Wat is het eerste wat u hem gaat vragen?

[0:24:56] Hoe de koffie smaakt hier.

[0:24:59] Er zit heel veel bier binnen, namelijk, heb ik begrepen.

[0:25:02] Maar inhoudelijk, met betrekking tot het proces, wat zijn de tips en tricks die u van hem nodig heeft?

[0:25:07] Dat ik dat nu hier ga zeggen en niet eerst met hem ga bespreken, dat ga ik echt niet doen.

[0:25:12] Ik ga heel veel adviezen aan hem vragen, absoluut.

[0:25:15] Het is natuurlijk iemand die zoveel ervaring heeft.

[0:25:17] Ik had in mijn aantekening een boekje tijdens het debat hiernaartoe.

[0:25:21] Er stond ergens zo'n Bumeriaanse uitspraak, heb ik het genoemd, dat ik dacht, ja, dat kenmerkt hem.

[0:25:27] Heel leerzaam voor mij.

[0:25:29] En er zijn, denk ik, duizend vragen die de komende periode gaan komen die ik aan hem zou willen kunnen stellen, gezien zijn ervaring.

[0:25:36] Maar ik kan er nou niet één bedenken waarvan ik zeg, die ga ik nou ook meteen met heel Nederland delen.

[0:25:41] Oké, dan zijn we er denk ik doorheen.

[0:25:43] Dan dank ik jullie voor jullie komst en we gaan elkaar vast en zeker vaker zien.

[0:25:49] Dank u wel.

[0:25:52] Tot morgen.