OCW-begroting, onderdeel Emancipatie

[0:00:00] constateren dat in 2021 door het kabinet een wetsvoorstel is ingediend voor het wijzigen van de voorwaarden voor de wijziging van de vermelding van het geslacht in de geboorteakte, constateren dat in 2024 per motie de oproep is gedaan door diverse partijen tot het intrekken van het wetsvoorstel, constaterende dat het kabinet de intentie tot het intrekken van de wet heeft aangekondigd wegens een gebrek aan medewerking en instemming van de Tweede Kamer,

[0:00:25] zoals werd aangegeven in een brief gericht aan het transgendernetwerk.

[0:00:29] Overwegende dat een zorgvuldig wetgevingsproces van groot belang is, welke is geschaad door de wijze waarop per motie de behandeling van de wet is stilgelegd.

[0:00:36] En overwegende dat de Kamer bij uitstek de plaats is voor het voeren van een debat over de wetgeving.

[0:00:42] ...verzoekt de regering om het wetsvoorstel voor het wijzigen van de voorwaarden... ...voor de wijziging van de vermelding van het geslacht in de geboorteakte... ...alsnog voor bespreking aan de Kamer voor te leggen... ...en hiermee de Kamer in positie te brengen... ...om haar taak als medewetgever en controleur van het kabinet te vervullen.

[0:00:56] Ik ga het over tot de orde van de dag.

[0:00:58] Dat was de eerste.

[0:01:01] Dan, voorzitter, een motie over het weerbaar maken van onze jongeren... ...voor misinformatie en schadelijke ideeën.

[0:01:06] De Kamer gehoord de beraadslaging, constaterende dat in recente jaren... ...de menosfeer alleen maar is gegroeid.

[0:01:12] constaterende dat hiermee schadelijke ideeën over vrouwen, vrouwenhaat en maatschappelijke gelijkheid breed verspreid worden, ook bij jongeren, overwegende dat het van groot belang is dat de omgeving van de jongeren ruimte biedt voor verkenning en gesprek, overwegende dat het onderwijs, gelet op de kerndoelen bij uitstek, ook een rol heeft bij de vorming van jongeren, overwegende dat het van groot belang is dat scholen voldoende ondersteund worden bij dit nieuwe leergebied, overwegende dat

[0:01:38] ...digitaal lesmateriaal Adolescents & Mediawijsheid... ...gratis beschikbaar is voor het voortgezet onderwijs... ...verzoekt de regering om zich in te zetten... ...voor een bredere bekendheid van dit lespakket onder scholen.

[0:01:49] Het gaat over tot de orde van de dag, dank u wel.

[0:01:51] En tot slot, gehoord de beraadslaging, constaterend dat door middel van het Nationaal Actieprogramma Aanpak Seksueel Grensoverschijnend Gedrag en Seksueel Geweld het ministerie van OSW zich inzet voor het voorkomen en bestrijden van seksueel geweld en het bevorderen van de veiligheid van vrouwen, constaterend dat voor de uitvoering hiervan een regeringscommissaris is aangesteld, constaterend dat het programma en de opdracht aan de regeringscommissaris na 26

[0:02:14] 2026 aflopen, overwegende dat er groeiende zorgen zijn in de samenleving over de veiligheid van vrouwen en vrouwen zich nog altijd onvoldoende veilig voelen, overwegende dat het teweegbrengen van de maatschappelijke verandering en cultuurverandering meer tijd vereist en een langer lopend programma, overwegende dat de noodzaak voor het programma onverminderd is, verzoekt de regering om het Nationaal Actieprogramma Aanpak Seksueel Geweld in de opdracht aan de regeringsconcerns te verlengen waarna het programma weer geëvalueerd wordt.

[0:02:41] Dank u wel, voorzitter.

[0:02:44] Dank u wel.

[0:02:45] Dan gaan we over naar de volgende spreker en dat is de heer Hamstra van het CDA.

[0:02:51] Voorzitter, bedankt.

[0:02:54] Mijn eerste WGO, volgens mij wordt het nu heel vaak genoemd.

[0:02:58] De eerste emancipatie van mij is mijn eerste WGO, dus ook emancipatie leuk om te noemen.

[0:03:02] ...om hier met z'n allen over dit belangrijke onderwerp te mogen spreken.

[0:03:05] Voorzitter, we zijn allemaal gelijk als het ware.

[0:03:09] Zo zong Herman Finkers Paradox aan.

[0:03:11] Gelijk, maar niet hetzelfde.

[0:03:13] Als mensen verschillen we, maar we zijn fundamenteel gelijkwaardig.

[0:03:17] Goede emancipatiepolitiek zou hiervan in het teken moeten staan.

[0:03:22] Dat er ruimte is voor verschil, maar dat we ook over die verschillen heenkijken... ...en zorgen dat iedereen mee kan doen.

[0:03:30] Emancipatie gaat voor het CDA niet over de volledige ontplooiing van losse individuen of groepen van individuen.

[0:03:37] En emancipatie gaat voor het CDA net zo goed niet over het opleggen van een eenvormig emancipatieideaal door de overheid.

[0:03:46] Nee, voorzitter, emancipatie is een maatschappelijk proces, een proces van de samenleving.

[0:03:51] Het CDA gelooft in een inclusieve samenleving, want een samenleving

[0:03:55] waarin voor bepaalde groepen of mensen die daarin leven geen plaats is, is incompleet en onvolmaakt.

[0:04:04] De samenleving is bovendien meer dan de som van alle individuen bij elkaar opgeteld.

[0:04:09] Ze is per definitie pluriform en divers.

[0:04:13] Emancipatie wordt vaak gezien als een strijd, maar emancipatie is voor ons niet per se een strijd van minderheden.

[0:04:20] En Martin Luther King beschreef al het als een droom voor allen.

[0:04:24] Want ik kan nooit zijn wat ik moet zijn, totdat jij bent wat jij moet zijn.

[0:04:30] En eind 19e eeuw, ten tijde van de sociale kwestie, waren de protestanten onder leiding van Kuiper en de katholieken onder leiding van Schaapman niet alleen de spreekbuis voor hun eigen groep, nee, zij zochten de samenwerking met elkaar in het besef dat we elkaars naasten zijn en in dezelfde gemeenschap leven.

[0:04:49] Het past dus ook niet bij het CDA om mensen en groepen tegenover elkaar te zetten, te praten in tegenstellingen of die zelfs uit te vergroten.

[0:04:58] Het is onze opdracht te zoeken naar verbinding en tegelijkertijd ruimte te laten voor de verschillen.

[0:05:04] Dat betekent overigens niet dat de overheid geen rol heeft.

[0:05:08] De overheid moet zich juist actief inspannen voor de juiste omstandigheden waarbij mensen tot bloei komen.

[0:05:14] Bijvoorbeeld door zorg te dragen voor goed onderwijs,

[0:05:17] toegang tot zorg en toegang tot de arbeidsmarkt.

[0:05:20] Het tegengaan van discriminatie en racisme, pluriformiteit versterken en verschil verbinden.

[0:05:27] Dit draagt bij aan een sterke samenleving.

[0:05:29] Dat is de bril waardoor het CDA naar het emancipatiebeleid van de overheid kijkt en naar deze begroting, waarbij we vandaag voor een aantal zaken de aandacht willen vragen.

[0:05:39] Allereerst de veiligheid van vrouwen.

[0:05:42] Het is ongelooflijk belangrijk dat we Nederland veiliger maken voor vrouwen.

[0:05:46] Geweld tegen vrouwen, dat soms zelfs uit de mond inmoort, is afschuwelijk.

[0:05:51] En hier is de laatste tijd terecht veel aandacht voor.

[0:05:53] De media en ook campagnes als Orange The World helpen mee.

[0:05:57] Er worden maatregelen genomen, zoals meer geld voor de opvang van vrouwen.

[0:06:01] En ook zagen we het bericht dat gemeenten aan de slag zijn gegaan om de openbare ruimte veiliger te maken.

[0:06:07] Bijvoorbeeld door meer verlichting te plaatsen en bosjes op donkere plekken te snoeien.

[0:06:11] Maar is het genoeg?

[0:06:14] Onze vraag is als volgt.

[0:06:15] Hoe kan het emancipatiebeleid vanuit OCW bijdragen aan de veiligheid van vrouwen?

[0:06:20] En welke mogelijkheden ziet de staatssecretaris om dat ook in deze begroting tot uiting te brengen, bijvoorbeeld door in de bekostiging van allianties en projectsubsidies je expliciet oog voor te hebben?

[0:06:32] En kan de staatssecretaris iets meer zeggen

[0:06:35] over het programma Veilige Steden.

[0:06:37] Is er al zicht op de effecten hiervan?

[0:06:39] Ook omdat het eind 2026 afloopt.

[0:06:43] Dan de LABTQ+, de doelgroep.

[0:06:47] In Nederland mag je zijn wie je bent en houden van wie je wilt.

[0:06:51] Toch blijkt in Nederland steeds minder tolerantie voor deze doelgroep.

[0:06:55] En blijkt uit onderzoek dat de acceptatie voor het zoveelste jaar daalt.

[0:06:59] Ook voelen LHBTQ plus personen zich vaak onveilig.

[0:07:03] Er zijn te veel voorbeelden van geweld, van mensen die worden geïntimideerd of zelfs in elkaar geslagen om wie ze zijn.

[0:07:10] Wat is de visie van de staatssecretaris op hoe we dit aan gaan pakken?

[0:07:15] Het is goed om te constateren dat het aangiftebereidheid toeneemt, maar te vaak krijgen wij de signalen te horen dat er met die melding niets of nauwelijks iets wordt gedaan.

[0:07:24] Hoe staat het met de sensitiviteit van de politie voor dit soort meldingen?

[0:07:27] Vraag ik aan de staatssecretaris.

[0:07:29] kunt u hier vanuit uw coördinerende rol extra aandacht voor vragen.

[0:07:34] Er is een introductie van mevrouw Martens van Amerika.

[0:07:38] Ja, dank, voorzitter.

[0:07:40] Ook dank voor de bijdrage van mijn collega van de CDA.

[0:07:43] Ik hoor hem alleen, zowel bij het stuk vrouwenemancipatie als LBTIQ-plus-emancipatie het vooral hebben over veiligheid en de vraag aan de staatssecretaris wat we kunnen doen aan de emancipatie.

[0:07:52] Maar wat is dan de visie van het CDA zelf, nog los van het verbeteren van de veiligheid, waar we elkaar via de voorzitter honderd procent op vinden, om die emancipatie te laten verzwellen?

[0:08:02] Dus hoe kijkt u daar zelf naar, via de voorzitter?

[0:08:06] Ja, voorzitter, dank.

[0:08:08] We hebben het dan over de emancipatie van vrouwen in zijn algemeenheid.

[0:08:12] Heeft u het dan daarover?

[0:08:15] Wij vinden het ook ontzettend belangrijk dat we daar ons steentje aan bijdragen.

[0:08:21] Ik sluit in die zin wel aan, bijvoorbeeld wanneer het gaat om de arbeidsmarkt, bij de vraag die de heer Vermeer aan u stelde in uw eerste termijn.

[0:08:29] Dat is, ik ben zelf ook wel benieuwd wat dan bijvoorbeeld de reden is dat de vrouwenparticipatie op de arbeidsmarkt dan achterblijft.

[0:08:38] En wat u ook aangeeft, dat is misschien NS1,

[0:08:43] In mijn bubbel, zeg ik dan maar even in alle eerlijkheid, zie ik een ander beeld daarin opstaan.

[0:08:47] Dus ik ken de cijfers wel, maar ik geloof ook niet, en het CDA ook niet, dat we een soort van blauwdruk op de samenleving uitleggen wanneer we zeggen van vrouwen moeten kosten wat het kost voltijd werken.

[0:09:00] Dat gaat ons veel te ver.

[0:09:02] Dus als het gaat om de arbeidsmarkt, is dat ons antwoord.

[0:09:06] Vervolgt u het dan?

[0:09:08] Ja, zeker.

[0:09:12] Dan pak ik hem weer even op.

[0:09:13] Hoe staat het met de sensitiviteit van de politie voor dit soort meldingen, vraag ik aan de staatssecretaris.

[0:09:20] En kunt u vanuit uw coördinerende rol hier extra aandacht voor vragen.

[0:09:24] Dan ouderen- en leeftijdsdiscriminatie.

[0:09:26] Emancipatie betekent ook ooghebben voor hoe de samenleving verandert.

[0:09:30] En juist als het gaat om ouderen, verandert de samenleving enorm.

[0:09:33] De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving

[0:09:35] ...bracht onlangs het rapport het rimpel-effect uit.

[0:09:38] Daarin beschrijven zij dat ouderen van nu gemiddeld genomen vitaler zijn dan vroeger.

[0:09:43] Pensionering markeert daardoor voor veel mensen het begin van een nieuwe actieve levensfase.

[0:09:49] In ons denken is hier nog niet helemaal mee gegroeid.

[0:09:53] Ouderen worden of gezien als kwetsbare, eenzame, afhankelijke mensen... ...die volop ondersteuning en zorg nodig hebben... ...of juist als consumerende vitale groepen... ...die tot op hoge leeftijd zelfredzaam moeten zijn... ...en bij wijs van spreken nog op de golfbaan staan.

[0:10:09] En dit doet geen recht aan de grote en pluriforme groep ouderen.

[0:10:13] Ook kan dit concreet tot leeftijdsdiscriminatie van ouderen leiden...

[0:10:18] Daar heeft het CDA al eerder aandacht voor gevraagd, onder andere op basis van het onderzoek van de ANBO-PCOB.

[0:10:25] Denk aan ouderen die geen werk kunnen vinden of worden geweigerd voor een vrijwilligersfunctie, niet kunnen deelnemen op bevolkingsonderzoek of leeftijdsdiscriminatie ervaren bij verhuur en lease van auto's.

[0:10:36] Wij vinden dit niet acceptabel en er wordt nog te weinig gedaan om dit tegen te gaan.

[0:10:41] Dus mijn vraag aan de staatssecretaris is wat wil hij hieraan doen, bijvoorbeeld in samenwerking met de minister van BZK?

[0:10:47] We wachten daar graag de reactie van de staatssecretaris af.

[0:10:54] Voorzitter, mensen met een beperking.

[0:10:55] Het CDA heeft zich al eren ingezet om het emancipatiebeleid van de overheid ook specifiek te richten op mensen met een beperking.

[0:11:02] We weten al jaren dat hier nog een lange weg te gaan is.

[0:11:05] Er liggen allerlei rapporten en signalen dat mensen met een beperking vaak nog niet mee kunnen doen en al helemaal niet op de manier zoals ze dat zelf graag zouden willen.

[0:11:12] En onze concrete vraag is, is de staatssecretaris bereid om mensen met een beperking expliciet

[0:11:17] ...als derde groep op te nemen in het emancipatiebeleid.

[0:11:21] Tot slot, ik rond af.

[0:11:23] Ik wil graag een algemene opmerking maken.

[0:11:25] In de periodieke rapportage over het emancipatiebeleid wordt geconcludeerd... ...dat de doeltreffendheid beperkt meetbaar en toerekenbaar is.

[0:11:34] Voor onze partij is het van belang dat de effecten van de inzet... ...vooral merkbaar zijn voor de mensen.

[0:11:39] Op welke manier gaat de staatssecretarij zich hardmaken... ...dat de effecten niet alleen maar beter meetbaar zijn... ...maar vooral ook merkbaar zijn voor de mensen om wie het gaat?

[0:11:47] Daar wil ik het graag bij laten, voorzitter.

[0:11:48] Dank.

[0:11:50] Dank u wel.

[0:11:50] Er is een vraag van mevrouw Dobbe.

[0:11:53] Ja, dank u wel.

[0:11:53] En dank u wel ook voor het betoog.

[0:11:55] Weer een interessante nieuwe insteek ook met het rimpel-effect.

[0:11:58] Dat is, denk ik, heel goed.

[0:12:00] Ik heb een vraag over de arbeidsparticipatie van vrouwen en het belang van goede kinderopvang.

[0:12:06] En mijn vraag is, hoe kijkt het CDA daarnaar?

[0:12:08] En er ligt ook een nieuwe wet op de kinderopvang.

[0:12:11] En ja, hoe kijkt u daar ook naar in het mond van de formatie?

[0:12:15] Gaat u daarvoor blijvend staan of niet?

[0:12:19] Mooie vraag van mevrouw Dobbe, dank.

[0:12:22] Kinderopvang is van wezenlijk belang voor het CDA.

[0:12:25] Zeker ook in het kader van de emancipatie voor vrouwen.

[0:12:29] Overigens ook wel meer dan dat, dus niet alleen maar de emancipatie.

[0:12:32] Ik moet u in alle eerlijkheid zeggen dat de ins en outs van die wet, die ken ik niet.

[0:12:38] Waar wij als CDA wel voor staan, is goede kinderopvang.

[0:12:42] Dus dat wij daar de aandacht voor vragen in de formatie.

[0:12:44] Dat kan ik u wel toezeggen, dat we dat mee zullen nemen.

[0:12:48] Ja, maar ik zou toch graag wat specifieker willen weten, want die nieuwe wet... die regelt sowieso de betaalbaarheid.

[0:12:55] Dus kinderopvang wordt bijna gratis dan, dus dat is wel essentieel.

[0:12:59] En ook bijvoorbeeld een afschaffen van het toeslagenstelsel... waar we zoveel schandalen hebben gezien ook.

[0:13:04] Dus ik zou toch wel het CDA willen vragen om daar misschien wat specifieker op in te gaan... of zij deze twee uitgangspunten in ieder geval ondersteunen en blijven ondersteunen.

[0:13:15] Ja, op wat ik net al zei.

[0:13:18] Kijk, fijn dat u deze toelichting geeft, maar ik ken de ins en outs van die wet, dus dat maakt het in die zin wat lastig om daar nu wat inhoudelijk op in te gaan.

[0:13:26] Dus het lijkt mij heel onzorgvuldig als ik dan nu aan zou geven bij u van, joh, meer dan dat wij het onder de aandacht zullen brengen, ook aan de formatietafel, kan ik nu daar niet op toe zeggen.

[0:13:40] Dank u wel.

[0:13:41] Een laatste interruptie.

[0:13:43] Ja, dank u wel.

[0:13:44] Ik vind het wel jammer, hoor, want dit is een debat over emancipatie en blijkbaar wordt de kinderopvang daar niet cruciaal in gezien, terwijl het wel echt zo is, zoals het gaat over de arbeidsparticipatie van vrouwen.

[0:13:54] Dan iets anders, meer specifiek ook, want tijdens het vorige debat en de vorige debatten over emancipatie hebben wij dus een motie ingediend over private equity, weren uit de kinderopvang.

[0:14:05] Daar is het CDA toen voor geweest.

[0:14:08] En kunnen we in ieder geval op uw blijvende steun

[0:14:10] Daarvoor rekenen.

[0:14:15] Ja, voorzitter.

[0:14:16] Ik zie nu geen reden om daarin van koers te wijzigen.

[0:14:20] Dus als het CDA er in het verleden voor is geweest... Ik zat er toen zelf niet.

[0:14:22] Ik ben er nu zelf te duren vier weken.

[0:14:24] Maar als dat zo is, dan zie ik geen reden waarom we daar nu niet meer voor zouden zijn.

[0:14:29] Dank u wel.

[0:14:30] Nu was het eigenlijk de beurt aan de heer Duivenvoorde, maar die is eventjes weg.

[0:14:34] Ik hoop dat hij zo weer terugkomt.

[0:14:35] En daarom wil ik graag het woord geven aan de heer Vermeer.

[0:14:40] Dank u wel, voorzitter.

[0:14:42] De emancipatieuitgaven zijn de afgelopen jaren wat gestegen, tot ruim 22 miljoen euro in 2026.

[0:14:49] Maar waar gaat dat geld naartoe en vooral wat levert het op?

[0:14:54] Het grootste deel wordt besteed aan programma's als regenboogsteden, veilige steden en de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag.

[0:15:03] Daarnaast gaat een aanzienlijk deel naar de doorstroom van vrouwen naar topfuncties, acceptatie en veiligheid op school, burgerschapsonderwijs en representatie in de media.

[0:15:15] Maar, voorzitter, emancipatiebeleid kan op papier prachtig ogen, maar hoe staat het met de veiligheid van vrouwen en LABTIQ-plus-personen in de praktijk?

[0:15:26] De effectstudies geven geen antwoord op de vraag of deze miljoenen daadwerkelijk leiden tot minder geweld of meer acceptatie.

[0:15:35] Kan de staatssecretaris inzicht geven in de echte effecten van het emancipatiebeleid?

[0:15:41] En hoe wordt gemeten of deze miljoenen daadwerkelijk leiden tot meer veiligheid en acceptatie?

[0:15:48] Voorzitter, ondertussen krijgt tegenwoordig het platteland de schuld van afnemende acceptatie.

[0:15:53] Ze zouden daar volgens Randstadse blik kampen met giftige groepsdruk, schadelijke mannelijkheidsnormen en een moeizame acceptatie van mensen die anders zijn.

[0:16:05] Alsof jongeren, volgens de Randstad, blijkbaar op het platteland elkaar de maat nemen, homoseksualiteit afwijzen en vooral onvriendelijk gedrag normaal vinden.

[0:16:16] De boodschap volgens hun, op het platteland is het niet veilig om jezelf te zijn.

[0:16:21] Maar wie de feiten kent, weet beter.

[0:16:23] Het onderzoek waar deze beeldvorming op rust, kent forse beperkingen.

[0:16:27] Jongeren van kleur zijn nauwelijks gesproken.

[0:16:30] Het perspectief van jongeren met een migratieachtergrond ontbreekt volledig en er zijn geen vragen gesteld aan jongeren in stedelijke wijken of wijken met een migratieachtergrond.

[0:16:41] Het beeld van het platteland als probleemgebied is dus niet hard te maken op basis van dit onderzoek.

[0:16:47] De ophef zegt vooral iets over de afstand tussen stad en land.

[0:16:52] Plattelandsjongeren voelen zich betutteld door mensen die hier nog nooit zijn geweest.

[0:16:56] Zij herkennen zich totaal niet in het beeld van schadelijke mannelijkheidsnormen of een gebrek aan acceptatie.

[0:17:02] Waar bemoeien ze zich mee?

[0:17:04] We zorgen goed voor elkaar en iedereen is welkom.

[0:17:07] Er is een interruptie van mevrouw Potten.

[0:17:09] Ik zou het even het stukje afmaken als het nog niet klaar is.

[0:17:11] Ik dacht dat het het einde was, maar voor dit stukje.

[0:17:14] En terwijl de politiek zich vooral focust op het belang van regenboogpaden, steden en campagnes die we vooral in de grote stad zien, daalt juist daar de acceptatie.

[0:17:23] Uit de meest recente literatuurstudie van de Universiteit van Amsterdam blijkt dat de acceptatie van homoseksualiteit onder jongeren in Amsterdam fors is gedaald.

[0:17:33] Slechts 43% van de Amsterdamse jongeren vindt het goed dat twee mensen van hetzelfde geslacht verliefd op elkaar worden.

[0:17:41] In Noord-Holland-Noord en Utrecht is dat ongeveer 50 procent.

[0:17:45] In Gelderland-Zuid en Noord- en Oost-Gelderland liggen de cijfers aanzienlijk hoger.

[0:17:49] 56 en 3 is 70 procent.

[0:17:52] Dus, voorzitter, waar ligt het probleem echt?

[0:17:55] Niet in de regio, maar in de grote stad.

[0:17:58] Niet bij boeren of zo, maar bij jongeren met een migratieachtergrond of een etnische minderheidsstatus.

[0:18:04] Zij rapporteren gemiddeld minder positieve opvattingen over homoseksuele personen dan jongeren zonder deze kenmerken.

[0:18:11] Dus, voorzitter, gooien we geen geld weg als we blijven investeren in campagnes die het probleem niet oplossen?

[0:18:18] Waarom blijft de ophef zich richten op het platteland, terwijl de problemen zich opstapelen in grote steden?

[0:18:24] Is de staatssecretaris bereid om het zwaartepunt van beleid en middelen te verschuiven naar waar het probleem echt zit?

[0:18:31] Waarom gaat er zoveel geld naar campagnes waarin mensen vermanend met opgeheven vingertjes worden toegesproken, terwijl we regelmatige incidenten van geweld en discriminatie zien?

[0:18:41] richting vrouwen en LGBTQI+.

[0:18:44] En hoe denkt de staatssecretaris over maatregelen in landen als Spanje en Frankrijk, waar rechters de mogelijkheid hebben om daders van discriminatie te verplichten tot het volgen van een cursus over gelijke behandeling en niet-discriminatie?

[0:18:59] En kan de staatssecretaris toezeggen de minister van JNV te verzoeken om dit door middel van een wetsaanpassing ook in Nederland uit te werken?

[0:19:08] En zoja, is de staatssecretaris bereid hier in samenwerking met de minister van JNV middelen voor vrij te maken,

[0:19:15] die nu naar campagnes gaan die het probleem niet oplossen.

[0:19:19] Is dit een mooi moment voor de interruptie van mevrouw Poffer?

[0:19:22] Ja, het was nog wat langer, voorzitter.

[0:19:25] Ja, voorzitter, ik was een beetje verrast, want de heer... Sorry, hoor.

[0:19:31] Vermeer.

[0:19:31] Vermeer, pardon.

[0:19:33] We zitten niet zo vaak samen in een commissie.

[0:19:35] De heer Vermeer en ik, die verschillen volgens mij een beetje van mening over deze campagne.

[0:19:39] Ik heb die campagne gezien.

[0:19:40] Ik vond het eigenlijk een hele leuke, positieve campagne over plattelandsjongeren die opkomen voor elkaar.

[0:19:46] Dus ik zag het helemaal niet als een soort

[0:19:48] afschilderen van het probleemgebied, maar veel belangrijker misschien wel.

[0:19:51] Deze campagne is ingezet door plattelandsjongeren zelf, de organisatie van plattelandsjongeren in Nederland, die zich niet herkennen in stadscampagnes en die zeggen, maak nou iets voor ons, want wij zien soms dat het gewoon schuurt om niet jezelf te zijn.

[0:20:05] Dus praten die plattelandsjongeren dan ons in?

[0:20:11] Voorzitter, die plattelandsjongeren die praten geen onzin en die organisatie die praat geen onzin, maar wat er vervolgens dan gebeurt is dat er via de media via publieke omroep een filmpje komt en dat daar gezegd wordt leven en laten leven staat namelijk in veel kleinere gemeenschappen inmiddels hoger in het vaandel

[0:20:34] De groepsdruk is groter en waarschijnlijk door traditionele opvoeding en minder in aanraking komen met andere meningen.

[0:20:45] Dus het onderzoek is niet mijn probleem, maar de manier waarop daarmee op de loop gegaan wordt, dat is mijn probleem.

[0:20:53] En de mensen in het land die lezen niet dat onderzoek wat door die plattelandsjongeren is gevraagd en uitgevoerd, maar die komen in aanraking met het verhaal wat er in de media weer van gemaakt wordt.

[0:21:06] En daar heb ik een groot probleem mee.

[0:21:09] Mevrouw Potten, u bent eigenlijk door uw interrupties heen.

[0:21:11] En eigenlijk, als ik heel streng ben, dan laat ik geen interrupties meer toe.

[0:21:14] Maar als u nog één slotopmerking wil maken, dan wil ik coulant zijn onder de dertig seconden.

[0:21:19] Ja, voorzitter, wonderlijk, want volgens mij is het filmpje gewoon ook gemaakt door die plattelandsjongeren.

[0:21:23] En ja, het is de BBB, dus de publieke omroep heeft het blijkbaar weer gedaan.

[0:21:41] welk onderzoeker uitgevoerd is, wat de publieke media hiervan presenteert en dat ik zeg dat dat juist stigmatiserend werkt.

[0:21:50] En als ik dat niet aan de orde mag stellen, als wij hier niet aan de orde mogen stellen, wat een omroep.

[0:21:56] dan wordt het hier een soort Kremlin-toestand, want in dat soort landen is het niet toegestaan om een mening te hebben of kritiek te hebben over media.

[0:22:10] En volgens mij is dat gewoon...

[0:22:15] Een persoonlijk feit dan?

[0:22:17] Nee, voorzitter.

[0:22:18] Nou moet meneer Vermeer het wel eventjes bij de feiten houden.

[0:22:21] We hebben de afgelopen tijd vaker gezien dat de BBB nogal flink optreedt tegen de publieke omroep.

[0:22:26] Daar maak ik een opmerking over.

[0:22:28] Op geen enkele manier heeft dat iets te maken met wat de heer Vermeer nu zegt.

[0:22:32] En ik vind dat ook echt, als het nou gaat over aanmatigend, nou dan hebben we er hier nog wel eentje.

[0:22:38] We gaan dit... Voorzitter.

[0:22:39] Nee, ik ben hier de voorzitter.

[0:22:40] Nou, ik word hier ook weer... Meneer Vermeer, wilt u even naar mij luisteren?

[0:22:43] Ik ben de voorzitter.

[0:22:44] Dit gaat eindeloos door, dus we gaan nu stoppen.

[0:22:47] Mevrouw Moorman heeft ook een interruptie en die mag ze nu plegen.

[0:22:51] Ja, voorzitter, want ik probeerde dat betoog van de heer Vermeer te volgen en hij heeft wel degelijk in zijn betoog eerst gezegd dat het onderzoek niet deugde.

[0:22:59] Nu begrijp ik uit zijn antwoord op mevrouw Pot dat het de publieke omroep was die daar dingen over zei en dat onderzoek niet.

[0:23:08] Maar wat ik vooral aan de heer Vermeer wil vragen, als hij niet tevreden is over een bepaald onderzoek, moet hij niet andere feiten hier ineens op tafel leggen die ook niet onderzocht zijn?

[0:23:17] Dus laten we vooral hier niet groepen tegenover elkaar stellen.

[0:23:21] maar moet vooral met elkaar constateren dat het overal in het land een probleem is.

[0:23:26] Dus er is niemand hier die heeft gezegd het is de schuld van de platte dansjongeren, maar ik hoor de heer Vermeer wel weer allerlei andere schulden gaan aanwijzen en dat lijkt mij niet helpen in dit debat en zeker al als het niet feitelijk hier neergelegd wordt of feitelijk is onderzocht.

[0:23:43] We zien inderdaad in onderzoeken van de GGD dat er overal in het land afname is van

[0:23:49] We zien overal in het land dat homo nog steeds het meest gebruikte scheldwoord is.

[0:23:54] Ik wil de heer Vermeer vragen hier op basis van feiten te praten en groepen niet tegenover elkaar te stellen.

[0:24:03] Ja, voorzitter.

[0:24:04] Ik leg alleen maar feiten op tafel, dus ik ben helemaal niet iets zelf aan het verzinnen.

[0:24:10] Dit is gewoon het rapport, de literatuurstudie, de opvattingen van jongeren over LHBTQI+.

[0:24:16] Personen van de Universiteit van Amsterdam.

[0:24:19] Mevrouw Martins van Amerika heeft net al het rapport wat in Amsterdam, eerst in de Birola, verdwenen, beschreven.

[0:24:26] Dus ik doe helemaal geen alternatieven feiten.

[0:24:30] Ik geef gewoon de feiten weer.

[0:24:32] En als dit rapport dus niet als gezaghebbend gezien wordt, dan is dat misschien het probleem van mevrouw Moorman.

[0:24:39] Maar ik benoem gewoon uit rapport, zeker omdat ik weet hoe gevoelig deze discussie is en ik wil dat we die op feiten voeren en niet op basis van aannames.

[0:24:49] En ja, daar kan mevrouw Pat hier weer zitten lachen buiten de microfoon om.

[0:24:55] Nou ja, kijk.

[0:24:57] Gaat u verder?

[0:24:58] Op deze manier komen we niet verder in dit land hoor, maar sorry.

[0:25:02] En ik heb gewoon in mijn betoog aangegeven dat dat rapport over gelijkheid en jongeren, dat daar allerlei groepen niet voor benaderd zijn en dat het een zeer beperkte groep is.

[0:25:14] Ook daar mag je volgens mij kritiek op hebben.

[0:25:19] Vervolgt uw betoog.

[0:25:23] Voorzitter, tot slot.

[0:25:24] Afgelopen week kwam het rapport verborgen in het volle zicht van de kinderombeurtsman naar buiten.

[0:25:29] Daarin staat dat LABTQI plus kinderen steeds vaker worden gepest, bedreigd en onvoldoende steun krijgen.

[0:25:38] En de kinderombeurtsman wijt dit mede aan scherpe uitspraken door politici, maar laat in het midden om welke uitspraken en welke politici het gaat.

[0:25:46] Ook belangrijke organisaties zouden dit hebben bevestigd.

[0:25:50] Omdat de Kinderombudsman een onafhankelijk en onpartijdig instituut is dat de kinderrechten in Nederland bewaakt, zijn wij als BBB benieuwd naar de transcripties van de gesprekken met deze organisaties.

[0:26:01] En we hebben hier afgelopen week ook al bij de Kinderombudsman zelf om verzocht, maar tot nu toe niet ontvangen, helaas.

[0:26:08] Is de staatssecretaris bereid om de Kinderombudsman te verzoeken deze transcripties naar de Kamer te sturen?

[0:26:15] Dank u wel.

[0:26:18] Dank u wel.

[0:26:19] Nou, ik ben net heel coulant geweest tegen mevrouw Pot.

[0:26:21] Dus als u één interruptie doet die korter is dan 30 seconden... ...dan mag dat nog, geeft die iedereen.

[0:26:26] Maar echt, ik ga u afkappen als het langer duurt.

[0:26:29] Ja, voorzitter, omdat de heer Vermeer er zelf over begint... ...het pesten van LBTIQ+, jongeren waar de Ombudsman voor heeft gewaarschuwd... ...en dat dat ook gerelateerd is aan tweets van politici.

[0:26:42] In dat licht, hoe kijkt de heer Vermeer dan naar de tweet van mevrouw Keijzer... ...van afgelopen vrijdag op Paarse Vrijdag?

[0:26:49] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:26:50] Ik ben blij dat mevrouw Moorman daarover begint.

[0:26:53] De staatssecretaris zal daar ook vast op antwoorden.

[0:26:56] Maar als mevrouw Moorman goed de tweet gelezen had, dan had ze ook kunnen lezen dat de vicepremier op dat moment gewoon iemand citeerde, en namelijk de oud-COC-medewerker Geert-Jan Edelenbosch, en dat ook duidelijk in de tweet erbij zet, schrijft...

[0:27:20] Dank u wel.

[0:27:21] Mevrouw Dobbe, u mag uw betoog starten.

[0:27:27] Dank u wel, voorzitter.

[0:27:28] Op 24 november was het Equal Pay Day.

[0:27:31] Vanaf die dag werken vrouwen voor de rest van het jaar gratis... ...als het verschil in gemiddelde beloning tussen mannen en vrouwen vergeleken wordt.

[0:27:37] Ook in 2025 is de loonkloof tussen mannen en vrouwen nog steeds een hardnekkige realiteit.

[0:27:43] Voor hetzelfde aantal gewerkte uren verdienen vrouwen gemiddeld 10,5 procent minder dan mannen.

[0:27:48] Maar ook als we corrigeren voor factoren als werkervaring, opleiding of de werknemer leiding geeft of niet, blijft de loonkloof bestaan.

[0:27:56] De structurele onderwaardering van vrouwen wordt met dit verschil pijnlijk duidelijk.

[0:28:00] Elk jaar weer.

[0:28:01] En dat is onrechtvaardig en onacceptabel.

[0:28:04] En onderzoek toont ook aan, zodra een groter aandeel vrouwen... ...in een bepaalde beroep of in een bepaalde sector gaat werken... ...dat dan de lonen stagneren of zelfs dalen en de verschillen dus groter worden.

[0:28:15] Ook dit is al jaren bekend.

[0:28:17] Maar ziet de staatssecretaris dat ook?

[0:28:19] Erkent hij ook dat dat zo is?

[0:28:21] En herkent hij ook dat dit een probleem is dat opgelost moet worden?

[0:28:25] Het is tijd voor concrete oplossingen.

[0:28:27] Dus leg de verantwoordelijkheid voor gelijke beloning expliciet bij werkgevers zelf.

[0:28:31] Laat bedrijven aantonen dat vrouwen en mannen gelijk worden beloond.

[0:28:35] Dat betekent het snel en volledig invoeren van de wet loontransparantie.

[0:28:40] En zorg ook voor 100 procent doorbetaling bij ouderschapsverlof... ...omdat ouders met lage inkomens hier anders simpelweg geen gebruik van kunnen maken... ...omdat ze niet kunnen betalen.

[0:28:49] Is de staatssecretaris hiertoe bereid?

[0:28:50] Wat is zijn reactie?

[0:28:52] En is hij bereid om de verschillen in financiële beloning tussen de publieke sectoren inzichtelijk te maken en maatregelen te nemen om deze kloof te dichten, waaronder de hoogte van de loonruimte bij onderhandelingen voor arbeidsvoorwaarden?

[0:29:05] Dan, voorzitter, ik heb het er al eerder over gehad in het debat, kinderopvang.

[0:29:08] De gebrekkige toegang tot dure kinderopvang... ...maakt vooral vrouwen met kinderen afhankelijk.

[0:29:13] Afhankelijk van hun partner, van hun omgeving en van de overheid.

[0:29:17] En het is dan ook goed dat de regering een nieuwe wet voor kinderopvang heeft ingediend... ...maar 2029, hij wordt telkens uitgesteld...

[0:29:24] 2029 duurde nog ontzettend lang.

[0:29:27] En op welke manier wil de staatssecretaris nu al ouders helpen?

[0:29:30] En overleeft deze wet de aankomende formatie?

[0:29:33] Ik ben benieuwd of de beoogde coalitiepartijen daarop willen reageren, als dat kan.

[0:29:40] En ook zien we nog steeds private equity of springhaancapitalisten in de kinderopvang.

[0:29:44] En dat betekent dat publiek geld richting aandeelhouders stroomt.

[0:29:48] Geld dat niet naar de kinderopvang gaat.

[0:29:51] En een aantal van de grote, soms enorme ketens in de kinderopvang... ...zijn in handen van private equity.

[0:29:57] Het verloop van personeel is hier gemiddeld 10 procent hoger... ...dan in de non-profitsector.

[0:30:03] In een sector waar al personeelstekorten zijn... ...waar vaste vertrouwde gezichten cruciaal zijn voor hechting.

[0:30:09] En solvabiliteit, als je het daarover wil hebben, zit op het randje... ...en is twee keer lager dan non-profit kinderopvangorganisaties... ...en met alle risico's, want we herinneren ons Estro nog... ...en alle gevolgen die dat heeft gehad.

[0:30:23] En de Kamer heeft zich eerder al tegen private equity in de kinderopvang uitgesproken... ...en toch zien we geen actie.

[0:30:28] En vindt de staatssecretaris dat moties van de Kamer moeten worden uitgevoerd... ...of is het een principe dat niet meer wordt gesteund?

[0:30:35] En wanneer mogen we dan de uitvoering hiervan verwachten?

[0:30:38] Dank u wel.

[0:30:39] Er is een interruptie van de heer Vermeer.

[0:30:42] Ja, voorzitter, over private equity hebben we hier weleens een apart debat gevoerd en dat gaat wel wat verder dan één manier van financieren als het grote kwaad te kwalificeren.

[0:30:54] Maar is mevrouw Dobbert met mij eens dat een groter probleem nog in die kinderopvangwet is dat er geen maximale tarieven in staan zodat straks gewoon echt er een scheiding gaat ontstaan tussen mensen die wel een hoog tarief kunnen betalen en mensen die dat niet kunnen betalen.

[0:31:11] Gewoon de beschikbaarheid veel te laag is.

[0:31:15] O, sorry, mijn microfoon stond eraan.

[0:31:16] Ja, dank voor de vraag.

[0:31:17] Ja, natuurlijk, want de doel moet zijn dat kinderopvang betaalbaar wordt voor iedereen.

[0:31:23] En het is niet de bedoeling dat het dus gaat naar winsten en bijvoorbeeld private equity.

[0:31:29] Dus ik ben het daar helemaal mee eens.

[0:31:30] Ik weet niet of het het grootste probleem is, maar het is wel een van de fundamentele problemen van die wet.

[0:31:35] Ik denk dat een groter probleem is dat die wet überhaupt de hele tijd wordt uitgesteld en de vraag is of het er nog komt.

[0:31:41] Voorzitter, mijn punt is niet dat die hogere tarieven tot grotere winsten kunnen leiden, maar het punt is dat dat een scheiding in de maatschappij geeft en dat op die manier via geld gestuurd wordt welk type kinderen uit welke milieus je in je kinderopvang krijgt.

[0:31:58] Net zoals dat nu ook al in het primaire onderwijs soms gerondseld wordt richting bepaalde samenstellingen.

[0:32:08] Ja, dank u wel.

[0:32:09] Ik zie... Dat gevolg daarvan zie ik natuurlijk ook, dat gevaar van het gevolg daarvan.

[0:32:14] En dat denk ik inderdaad, daar ben ik met BBB eens, dat moeten we alles aan doen om dat te voorkomen, want dat is absoluut niet wenselijk.

[0:32:21] Daar zullen wij ons ook tegen verzetten.

[0:32:23] Maar de oorzaken waar dat gevolg vervolgens uit voortkomt, is natuurlijk wel dat er in de kinderopvang een markt is gemaakt en dat die tarieven juist zo uit de pan vliegen, omdat het ook...

[0:32:34] ...ja, heel erg loont en heel erg lucratief is om daar winst mee te maken.

[0:32:37] Dus ik denk dat je één en één wel bij elkaar moet beschouwen, voorzitter.

[0:32:42] Dank u wel.

[0:32:42] De heer Mulder heeft ook een interruptie.

[0:32:44] Ja, ook aan mijn collega over de heel belangrijke kinderopvang.

[0:32:51] Terecht zijn er al een aantal interrupties geplaatst... ...en terecht wordt er ook steeds gezegd... ...dat het belangrijk is voor de arbeidsdeelname van vrouwen.

[0:32:58] Dus eigenlijk is mijn vraag...

[0:33:00] Ook om de snelheid erin te houden en die wet aangenomen te krijgen, is het niet beter om dan, zeg maar, te houden bij die 8,6 miljard die we als samenleving gaan besteden voor die kinderopvang en voor arbeidsdeelname van vrouwen?

[0:33:14] En steunt de SP dan ook de arbeidseis?

[0:33:19] Oh, dan moet u mij even helpen.

[0:33:22] Nou, dat dus kinderopvang is voor mensen die werken en niet voor mensen die werkloos zijn.

[0:33:29] Ja, in principe zien wij kinderopvang ook breder dan... Dat is voor dit debat natuurlijk heel belangrijk... ...als het gaat over de arbeidsparticipatie van vrouwen.

[0:33:36] Omdat het vrouwen de gelegenheid geeft om überhaupt te kunnen werken... ...en niet de afweging te hoeven maken of het loont om te werken of niet... ...omdat kinderopvang niet te betalen is.

[0:33:46] Maar kinderopvang heeft natuurlijk ook meerdere functies.

[0:33:48] Het is ontzettend belangrijk dat kinderen vroeg ook... ...bijvoorbeeld de functie van voorscholsen, educatie... Er gebeurt veel meer op zo'n kinderopvang...

[0:33:57] ...op vroege leeftijd in de ontwikkeling van kinderen... ...dan alleen de arbeidsparticipatie van vrouwen en het belang daarvan.

[0:34:04] Dus dat belang onderkennen wij ook.

[0:34:06] En dus zou die arbeidseis in die zin... ...zou kinderopvang voor alle ouders beschikbaar moeten zijn.

[0:34:13] Tot slot.

[0:34:16] Het is de hele tijd gegaan over dat het belangrijk is voor de demancipatie van vrouwen in arbeidsdeelname, maar de SP ziet het dus ook als een manier hoe kinderen moeten worden opgevoed en dat de staat dat van de ouders moet overnemen.

[0:34:29] Dat is een keuze.

[0:34:30] Maar dat is dan wel weer jammer, want dat kost extra geld en daardoor, dat geld is er niet en daardoor wordt steeds de invoering van die wet uitgesteld.

[0:34:35] Is het dan niet beter voor de SP om te kiezen voor misschien in uw ogen second best oplossing en die wet toch door laten gaan zodat vrouwen kunnen gaan werken, maar dat we het niet laten gelden voor mensen die niet werken.

[0:34:49] Ja, voorzitter, de PVV doet nu net alsof het heel raar is om iets als onderwijs... en we hadden het net over het belang bijvoorbeeld van voorschoolse educatie... en de ontwikkeling van kinderen, alsof de staat daar ook een deel van de ouders overneemt.

[0:35:02] Want dat is natuurlijk in het hele onderwijssysteem ook zo.

[0:35:05] Wij doen niet allemaal aan thuisonderwijs.

[0:35:07] Wij sturen onze kinderen naar school en ik denk dat dat ook heel goed is.

[0:35:10] Ik denk dat er andere redenen zijn waarom deze wet vertraagd wordt dan alleen dit.

[0:35:16] Ik zou vooral willen uitdagen om deze wet zo snel mogelijk in te voeren, niet meer uit te stellen en daarmee aan de slag te gaan.

[0:35:27] Dank u wel.

[0:35:28] Vervolgt uw betoog.

[0:35:30] Dank u wel.

[0:35:30] Fijn dat het even over kinderopvang kon gaan.

[0:35:33] De afgelopen jaren tekent zich ook een sterke en groeiende tegenbeweging af... die de emancipatie van vrouwen ongedaan wil maken.

[0:35:40] Het is hier net ook al even over gegaan.

[0:35:42] Het meest recente rapport uit 2025, The Next Wave... laat zien hoe conservatieve en vaak religieus geïnspireerde organisaties...

[0:35:50] ...uit Europa, de Verenigde Staten, Rusland, ook Spanje hun krachten bundelen.

[0:35:54] Zij oefenen doelgericht invloed uit op overheden en parlement... ...en proberen via desinformatiecampagnes ook de publieke opinie te sturen.

[0:36:02] En we hebben hier eerder aandacht voor gevraagd, ook samen met de VVD.

[0:36:05] Er zijn een aantal moties van ons aangenomen... ...waarin de Kamer om aanvullende maatregelen... ...uit de contraststrategie buitenlands beïnvloeding te doen... ...en dit niet aan een volgend kabinet te laten.

[0:36:16] Maar dit volgende kabinet... Ik zal even wachten.

[0:36:22] Dit volgende kabinet komt eraan, dus hoe staat het hiermee?

[0:36:25] Want we moeten wel haast maken als we dit voor- en volgend kabinet willen regelen.

[0:36:29] En de Kamer heeft gevraagd om een aanpak tegen desinformatie... ...over vrouwen en LGBTQI-plus-personen, een onderzoek naar beïnvloeding... ...en om organisaties die opkomen voor vrouwen- en LGBTQI-rechten te ondersteunen... ...en te vergroten om hun weerbaarheid tegen deze vormen van intimidatie... ...en tegenwerking te vergroten.

[0:36:47] En hoe staat het met de uitvoering van die motie?

[0:36:50] Dan iets anders waar het hier nog niet... Ik heb één keer de pil voorbij horen komen... ...in een soort geschiedenis van de emancipatie.

[0:36:57] Dat is heel belangrijk, maar het is nog niet gegaan over anticonceptie.

[0:37:01] Toegang tot anticonceptie is cruciaal in emancipatie.

[0:37:04] Als we kijken naar de kosten van anticonceptie... ...dan zien we dat die grotendeels worden gedragen door vrouwen.

[0:37:10] De pil, het spiraal, het zijn flinke kosten en vrouwen worden hierin benadeeld.

[0:37:14] En kosten kunnen een drempel vormen wat ook de keuzevrijheid van vrouwen imperkt.

[0:37:19] Is de staatssecretaris bereid om dit te gaan regelen, om te zorgen dat dit gewoon vergoed wordt in het basispakket?

[0:37:25] Dan tot slot de veiligheid van vrouwen.

[0:37:27] In september nam de Kamer in grote meerderheid de motie aan die vroegen om een integraal actieplan voor geweld tegen vrouwen.

[0:37:33] En hier kan niet snel genoeg werk van worden gemaakt.

[0:37:36] We kennen allemaal de dieptrieste aanleiding of aanleidingen, moet ik eigenlijk zeggen,

[0:37:40] ...voor deze discussie en deze ook aangenomen motie.

[0:37:44] En nog steeds zijn vrouwen niet veilig in hun huis en op straat... ...met soms de dood tot gevolg.

[0:37:50] Wat is de laatste stand van zaken voor dit actieplan... ...en wil de staatssecretaris hier snel werk van maken?

[0:37:56] Dank u wel.

[0:37:57] Dank u wel.

[0:37:58] Dan zijn we aan het einde gekomen van de eerste termijn van de Kamer.

[0:38:01] Ik wilde graag gaan schorsen tot half één om de staatssecretaris in de gelegenheid te geven de beantwoording voor te bereiden en de Kamerleden de tijd te hebben voor de lunch.

[0:38:12] En dan gaan we om half één verder.

[0:38:14] Dank u wel.

[1:26:31] Dames en heren, we gaan weer verder met het debat over emancipatie.

[1:26:36] Ik vraag iedereen zijn plekje weer in te nemen.

[1:26:40] Ik heb even kort met de heer Vermeer gesproken.

[1:26:41] Hij moet over twintig minuten weg.

[1:26:45] Hij zou heel graag, omdat we toch al een beetje aan het rommelen waren met het indienen van moties in allerlei termijnen, voordat de staatssecretaris het woord krijgt, even zijn motie voorlezen.

[1:26:55] Dan kan hij daarna weg.

[1:26:57] De heer Vermeer.

[1:27:00] Dank u wel, voorzitter, dat u dit toestaat.

[1:27:03] Ik heb één motie opgesteld.

[1:27:05] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat de acceptatie en veiligheid van vrouwen en LHBTIQ-plus personen vooral in grote steden en binnen bepaalde groepen onder druk staat, overwegende dat het huidige emancipatiebeleid te veel inzet op symbolische campagnes en te weinig op effectieve handhaving en bescherming van slachtoffers,

[1:27:27] overwegende dat in landen als Spanje en Frankrijk rechters de mogelijkheid hebben om daders van discriminatie te verplichten tot het volgen van een cursus over gelijke behandeling en non-discriminatie, verzoekt de regering de wet aan te passen zodat rechters bij discriminatie van vrouwen of LABTIQ-plus-personen verplicht kunnen opleggen dat de dader een cursus gelijke behandeling en non-discriminatie volgt, naar Spaans en Frans voorbeeld, en gaat over tot de orde van de dag.

[1:27:57] Dank u wel.

[1:27:58] En dan is nu het woord aan de staatssecretaris voor de beantwoording in de eerste termijn van de vragen die gesteld zijn door de Kamerleden in hun eerste termijn.

[1:28:06] En het woord is aan de staatssecretaris.

[1:28:08] Dank u wel, voorzitter.

[1:28:10] Ik bedank alle leden voor hun bijdrage in de eerste termijn.

[1:28:13] We bespreken vandaag de begroting van het emancipatiebeleid.

[1:28:18] Emancipatie is een grote opgave met een beperkt budget van dit jaar 21 miljoen euro.

[1:28:25] En daarom kiest het kabinet inhoudelijk voor twee prioriteiten.

[1:28:29] Iedereen moet veilig kunnen zijn en iedereen moet volwaardig kunnen meedoen.

[1:28:34] En deze prioriteiten worden verder uitgewerkt in de emancipatienota.

[1:28:38] Als coördinerend bewindspersoon voor emancipatie ben ik verantwoordelijk... ...voor het bevorderen van gelijke rechten, kansen en behandeling van vrouwen... ...en LHBTIQ-plus-personen.

[1:28:47] En dat doe en kan ik niet alleen, het kwam al in uw termijn aan de orde.

[1:28:51] Ik werk nou samen met collega-bewindspersonen van andere departementen... ...en veel onderwerpen zijn ook de primaire verantwoordelijkheid van vakministers.

[1:29:00] Het recht op gelijke behandeling is verankerd in de Grondwet.

[1:29:03] In Nederland mag je over je eigen leven beslissen.

[1:29:06] Je mag je eigen keuzes maken, je mag jezelf zijn en je mag houden van wie je wilt.

[1:29:11] En ik ben blij dat deze Nieuwe Kamer ziet dat emancipatie nog steeds nodig is.

[1:29:16] Ik heb datzelfde de afgelopen maanden ook ervaren... ...in veel gesprekken en op veel plekken waar ik kwam.

[1:29:22] Bijvoorbeeld afgelopen week met Paarse Vrijdag.

[1:29:26] Ik sprak in Leiden met ouders en docenten... ...die zich samen met jongeren inzetten om hun school veilig en fijn te maken.

[1:29:34] Niet alleen voor LBTIQ+, maar voor iedereen op school.

[1:29:39] Ook vrouwen moeten veilig kunnen zijn in de samenleving... ...voor en achter de voordeur.

[1:29:44] Geweld tegen vrouwen is onacceptabel.

[1:29:47] We gaan daarom door met de strijd tegen fysiek en psychisch geweld, seksueel grensoverscheidend gedrag en intieme terreur en intimidatie.

[1:29:56] Dit doen we samen met het maatschappelijk middenveld.

[1:29:59] Voorzitter, ik reageer graag op de inbreng in de eerste termijn van uw Kamer en ik heb daarvoor drie blokjes.

[1:30:05] De eerste is veiligheid van zowel vrouwen als LBTIQ+, personen.

[1:30:09] Tweede, volwaardig meedoen en het derde blokje van algemeen.

[1:30:15] Dan kom ik meteen bij het blokje Veiligheid.

[1:30:21] Waar de heer Vermeer mij vroeg of de staatssecretaris bereid is... ...om de kinderombudsman te vragen transcripties van gesprekken te delen.

[1:30:30] Nee, daar ga ik niet over.

[1:30:32] Het is aan de kinderombudsman zelf.

[1:30:36] Mevrouw Pot vroeg naar de versterkte aanpak LABTIQ+.

[1:30:39] Veiligheid aanvullen met een aanpak specifiek voor kinderen.

[1:30:44] Ik ga samen met de minister van Justitie en Veiligheid... ...en de staatssecretaris van Jeugd, Preventie en Sport... ...kijken of er maatregelen gericht op LHBTIQ+, kinderen, kunnen worden toegevoegd... ...aan de versterkte aanpak en of andere lopende programma's.

[1:30:58] Daarbij wil ik wel graag opmerken dat het budget beperkt is.

[1:31:03] Mevrouw Moorman vroeg mij... ...LHBTIQ-plussers voelen zich vaak onveilig.

[1:31:09] Welke rol ziet de staatssecretaris...

[1:31:11] ...voor zichzelf in het creëren en koesteren van veilige omgeving op alle scholen.

[1:31:16] Naast de zorgplicht voor een sociaal veilig schoolklimaat... ...de wettelijke burgerschapsopdracht en de kerndoelen... ...ondersteun ik initiatieven van de Stichting School en Veiligheid en het COC... ...die bijdragen aan een veilige schoolomgeving voor LHBTIQ-plus-personen.

[1:31:34] Ook binnen de versterkte aanpak is aandacht voor LHBTIQ-plus-leerlingen.

[1:31:40] Met het wetsvoorstel Vrij en Veilig Onderwijs versterken we daarnaast ook de veiligheid op scholen, dus dat draagt daar ook toe bij.

[1:31:48] Mevrouw Pot vroeg, kan er meer politiecapaciteit komen voor aanpak, discriminatie en geweld tegen LHBTIQ+.

[1:31:56] Personen, graag uw reflectie.

[1:31:59] Met het regeerprogramma van het demissionaire kabinet zijn structurele middelen uitgetrokken, onder andere Roze in Blauw en de discriminatierechercheurs.

[1:32:09] In de eerste voortgangsrapportage eind 2026 van de versterkte aanpak... ...zullen we rapporteren over de verdere investeringen die zijn gedaan bij de politie.

[1:32:18] Dus eind volgend jaar.

[1:32:21] Mevrouw Hamstra... De heer Hamstra, excuus, vroeg naar hoe kunt u extra aandacht vragen... ...voor de aangiftebereidheid en sensitiviteit bij de politie voor LHBTIQ+.

[1:32:33] Zoals in de versterkte aanpak LABTIQ+, veiligheid staat vermeld, wordt op de politieacademie tijdens voorlichtingen en ook in e-learnings voor agenten aandacht besteed aan correctieve en sensitieve bejegening van LABTIQ+, personen en andere personen, overigens.

[1:32:50] Mevrouw Pot heeft een vraag.

[1:32:52] Ja, voorzitter, eventjes heel kort.

[1:32:53] Even tussendoor, ik doe weer vier interrupties die langer duren dan 30 seconden en die tellen voor twee voor de nieuwkomers en de interrupties onder de 30 seconden zijn gratis.

[1:33:04] Oké, ik ga mijn best doen.

[1:33:06] Doe uw best.

[1:33:07] Ik vroeg me af...

[1:33:08] De staatssecretaris zegt, politiecapaciteit, ja, we hebben al wat uitgetrokken en roze en blauw ook.

[1:33:15] Maar, nou krijg ik toch te horen, roze en blauw moet het nog steeds erbij doen, als een soort, nou, ik zeg het even onderbiedig, hobby.

[1:33:21] Dat kan toch niet de bedoeling zijn?

[1:33:25] De staatssecretaris... Dank.

[1:33:26] Roze en blauw is een vrijwillig netwerk.

[1:33:29] Meer capaciteit is dus afhankelijk van de intrinsieke motivatie van de agenten zelf.

[1:33:33] Ja, dat klopt.

[1:33:36] Ja, maar voorzitter, als ze dan zo bepalend zijn eigenlijk voor het op een veilige en goede manier kunnen melden van mensen, dan vraag ik me toch af of dat... Ik bedoel, het is mooi dat mensen dat erbij willen doen, maar daar zou het niet van afhankelijk moeten zijn natuurlijk.

[1:33:50] Nou, voorzitter, wat ik erover kan zeggen is dat we over de investeringen die gedaan zijn en de effecten daarvan komend jaar gaan kijken hoe dat uitwerkt en dat daar dan over gerapporteerd wordt.

[1:34:03] Dank u wel.

[1:34:03] Vervolgt u uw betoog.

[1:34:05] Kom ik bij mevrouw Pot.

[1:34:07] Kunt u zorgen, dat wordt uitgezocht... ...welke LHBTIQ+, organisaties zijn geblokkeerd door META?

[1:34:13] Wat is hier gebeurd?

[1:34:14] En met andere lidstaten zorgen dat sociale media zich aan de wet houden?

[1:34:19] Ik hou die ontwikkelingen goed in de gaten, samen met mijn collega van BZK.

[1:34:25] Zeer grote online platforms, waaronder META... ...vallen echt onder toezicht van de Europese Commissie.

[1:34:30] En we zullen deze ontwikkelingen wel bij hen signaleren.

[1:34:35] Mevrouw Moorman vroeg mij welke maatregelen neemt u om anti-LABTIQ+, campagnes en desinformatie tegen te gaan.

[1:34:45] Het kabinet bestrijdt de verspreiding van desinformatie met de Rijksbrede Strategie Effectieve Aanpak Desinformatie.

[1:34:52] Dit gebeurt onder coördinatie van BZK en daar ben ik nauwelijks bij aangesloten.

[1:35:00] Dan even over META, want het is mooi dat de staatssecretaris dit wil signaleren bij de Europese Commissie, maar mijn vraag was ook, die mensen, die organisaties, die krijgen nu geen antwoord van META waarom dat is gebeurd.

[1:35:12] En mijn vraag was, kan de Nederlandse overheid deze mensen bijstaan om daar een antwoord op te krijgen?

[1:35:16] Want daar is META gewoon toe verplicht.

[1:35:21] Ja, voorzitter, ik kan daar nog toevoegen dat de Europese Commissie over de uitvoering en naleving van de DSA, dus die digitale wet, zo goed mogelijk probeert te laten verlopen.

[1:35:31] BZK ondersteunt de inzit van de toezichthouders in hun onafhankelijke roloefening.

[1:35:38] En ondertussen is BZK aan het verkennen hoe burgers gemakkelijk bezwaar kunnen maken tegen moderatiebesluiten van online platforms.

[1:35:46] En dat moet dan bijdragen aan het tegengaan van dat soort praktijken.

[1:35:53] Dank u wel voor de voorvraag, mevrouw Potten.

[1:35:55] Of is het goed?

[1:36:00] De heer Mulder vroeg waarom geen beleid over het echte gevaar op straat?

[1:36:04] Er valt niet aan te tonen, voorzitter, dat migranten een significant groter aandeel hebben in geweldsdelicten tegen LBTIQ-plus-personen.

[1:36:13] Politiecijfers tonen geen relatie tussen migratieachtergrond en dergelijk geweld.

[1:36:19] En wat we wel weten, is dat het overgrote deel van de daders man is.

[1:36:25] Mevrouw Moorman vroeg graag een reactie op de tweets van vicepremier Mona Keijzer.

[1:36:31] Spreekt het kabinet met één mond?

[1:36:32] Ik denk dat dat een vraag is, voorzitter, die aan mevrouw Keijzer gericht moet zijn.

[1:36:36] Ik draag als staatssecretaris voor emancipatie het emancipatiebeleid uit, namens het kabinet, en dat beleid is uitgewerkt in de emancipatienota.

[1:36:46] Mevrouw Vliegendhard heeft een vraag.

[1:36:50] Voorzitter, zoals mevrouw Moorman ook al zei, praat het kabinet uit één mond.

[1:36:54] De vicepremier heeft deze tweet gestuurd en toch zou ik graag willen weten hoe u erbij staat, wat uw reflectie hierop is.

[1:37:03] Ja, ik zei net ook dat het kabinet staat voor het emancipatiebeleid, zoals dat in de emancipatienota is uitgewerkt, zeg ik via de voorzitter.

[1:37:11] Iedereen moet zich veilig kunnen voelen, ook op Paarse Vrijdag.

[1:37:15] Laat de scholen zien dat dat ook zo is, dat iedereen erbij hoort en dat iedereen respect verdient.

[1:37:23] Voorzitter, met deze tweet, zoals mevrouw Moorman ook al zei, doet mevrouw Keijzer eigenlijk daarin tegenin gaan.

[1:37:30] Ze heeft een knipoog bij de tweet.

[1:37:32] Die gaat eigenlijk in tegen het belang wat we allemaal hier al benoemd hebben, waarom Paarse Vrijdag zo belangrijk is, en gaat er tegenin.

[1:37:39] Dus gaat eigenlijk ook tegen het emancipatiebeleid wat u benoemd in.

[1:37:42] Dus ik ben heel benieuwd, hoe reflecteert u daarop?

[1:37:45] Ja, voorzitter, ik ben staatssecretaris voor emancipatie en ik draag het emancipatiebeleid uit namens het kabinet.

[1:37:51] En daar ben ik volgens mij duidelijk over.

[1:37:55] Dank u wel.

[1:37:56] Gaat u verder.

[1:37:57] Mevrouw Pot vroeg of de staatssecretaris bereid is het NAP voor te zetten.

[1:38:02] Ik kan in ieder geval zeggen dat ik de kennis graag wil borgen.

[1:38:06] De aanpak van seksueel grensoverscheidend gedrag en seksueel geweld en de geleerde lessen uit het Nationaal Actieprogramma worden geïntegreerd in de bredere aanpak geweld tegen vrouwen.

[1:38:18] De heer Hamstra vroeg, kan de staatssecretaris iets zeggen over veilige steden en de effectiviteit ervan?

[1:38:24] De effectiviteit van het programma wordt op dit moment geëvalueerd.

[1:38:28] De resultaten zijn voor de zomer van 2026 beschikbaar.

[1:38:31] Mevrouw Pot heeft een interruptie.

[1:38:33] Dit verbaast me toch een beetje, dat de staatssecretaris nu zegt... ...ja, die lessen worden geïntegreerd.

[1:38:37] Ja, dat is allemaal hartstikke leuk.

[1:38:38] Maar de regeringscommissaris is bij kans net begonnen... ...en we hebben net een jaar achter de rug... ...waar ongeveer half Nederland op straat stond om te protesteren...

[1:38:45] tegen het geweld tegen vrouwen.

[1:38:47] En dan zegt de staatssecretaris nu, ja, oké, het is nu wel klaar, we gaan het integreren in.

[1:38:52] Dat lijkt me toch veel te kort.

[1:38:55] En de regeringscommissaris heeft daar zelf ook een brief over geschreven dat dat nogal aan de korte kant is en dat er echt nog wel ruimte en tijd nodig is om hier meer mee te doen.

[1:39:02] Hoe reflecteert de staatssecretaris daarop?

[1:39:10] In die zin ben ik het ook mee eens, voorzitter.

[1:39:13] Het wordt ook onderdeel van een nationaal actieplan dat vereist is vanuit de EU-richtlijn ter bestrijding van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld.

[1:39:21] Dus het is van belang dat we dat integrale benadering daar kiezen.

[1:39:25] En ik kan daar nu niet op vooruitlopen hoe dat eruit gaat zien.

[1:39:31] Die had ik gedaan.

[1:39:32] De heer Hamstra vroeg ook... ...hoe kan emancipatiebeleid bijdragen aan de veiligheid van vrouwen?

[1:39:37] Welke mogelijkheden zijn er om dit te bekostigen?

[1:39:42] Genderongelijkheid, schadelijke gendernormen en stereotypen... ...dragen bij aan het voortduren van geweld tegen vrouwen.

[1:39:50] Het emancipatiebeleid is erop gericht dit te bestrijden... ...en draagt zo bij aan het bevorderen van veiligheid van vrouwen.

[1:39:56] Daar is ook bekostiging voor.

[1:39:59] Die gaat nu naar verschillende interventies vanuit dat NAB.

[1:40:02] Allianties zoals Verandering van Binnenuit en Act for Respect... ...en het programma Veilige Steden.

[1:40:10] Mevrouw Dobbe vroeg de laatste stand van zaken... ...van het integraal actieplan Geweld tegen Vrouwen.

[1:40:14] Ik zei er net ook al iets over.

[1:40:16] U wordt nog voor het einde van het jaar... ...door de staatssecretaris Langdurige en Baatschappelijke Zorg... ...geïnformeerd over de laatste stand van zaken... ...met betrekking tot een integraal actieplan Geweld tegen Vrouwen.

[1:40:30] Voor het volgende jaar?

[1:40:32] Is dat 2026 of 2027?

[1:40:37] Ja, dat klopt.

[1:40:37] Dat wordt hard aangewerkt, achter de schermen weet ik ook.

[1:40:43] De heer Vermeer vroeg of ik bereid ben de campagnes te richten op acceptatie in steden in plaats van op het platteland.

[1:40:51] De campagne Kleine Dingen Worden Grote Dingen richt zich op alle jongens in heel Nederland van elke achtergrond.

[1:40:57] Om alle perspectieven in zowel de steden als op het platteland mee te nemen, is er naast organisaties voor biculturele jongeren, zoals FEMS for Freedom en Colored Collective, ditmaal ook samengewerkt met plattelandsjongeren in Nederland.

[1:41:09] Dus het is een breder verhaal wat dat betreft.

[1:41:13] De heer Vermeer heeft een vraag.

[1:41:15] Ja, voorzitter.

[1:41:16] Ik heb de tekst nog even nagekeken.

[1:41:18] Ik vroeg de staatssecretaris of hij bereid is om het zwaartepunt te verschuiven.

[1:41:23] Niet om alle middelen te verschuiven, maar het zwaartepunt.

[1:41:29] Ja, nou, dat zie ik niet zo, voorzitter.

[1:41:32] Dus die campagne richt zich op alle jongens om te kunnen praten over mannelijkheid en laat zien, nou ja, rond die groepsdruk, hoe groot het kan zijn, hoe onschuldige opmerkingen een ander effect kunnen hebben dan beoogd.

[1:41:45] En ik denk dat dat op alle plekken dezelfde soort boodschap moet zijn.

[1:41:53] Mevrouw Moorman vroeg naar de manosfeer.

[1:41:54] Hoeveel scholen weten dat er een lespakket voor is?

[1:41:57] Welke scholen zijn er actief mee bezig?

[1:42:01] Dat weet ik niet precies en daar ga ik ook niet over.

[1:42:04] Het staat scholen namelijk vrij om zelf een keuze te maken in welk lesmateriaal ze gebruiken.

[1:42:11] De heer Mulder vroeg hoe kan het dat in alle documenten het woord verplichte bedekking of genitale verminking of islam niet voorkomt?

[1:42:19] Genitale verminking is in Nederland strafbaar.

[1:42:22] In de emancipatienota staat een overzicht van onze maatregelen tegen schadelijke praktijken.

[1:42:27] En binnen het emancipatiebeleid kijken we breder... ...naar de emancipatie van gesloten gemeenschappen.

[1:42:32] En daarbij kijken we ook naar verschillende geloofsgemeenschappen.

[1:42:36] Niet alleen de islam, maar ook de islam.

[1:42:39] De heer Mulder vroeg ook waarom is er nooit iemand veroordeeld... ...voor vrouwelijke genitale verminking... ...terwijl er 41.000 besneden vrouwen in Nederland wonen.

[1:42:49] Dat is omdat er weinig tot geen aangiftes zijn.

[1:42:55] En daarom richt de aanpak van vrouwelijke genitale verminking zich ook op de signalering.

[1:43:04] Ernstig genoeg.

[1:43:05] Dat was het blokje veiligheid, voorzitter.

[1:43:08] Dank u wel voor deze zeer efficiënte beantwoording.

[1:43:12] Dat zien we wel eens anders.

[1:43:13] Zijn er nog vragen over dit eerste blokje veiligheid van vrouwen en LHB-TQ?

[1:43:19] Nee?

[1:43:20] Dan kunnen we over naar het volgende blokje en dat is volwaardig meedoen.

[1:43:25] Dank u wel, voorzitter.

[1:43:27] Erken ik de uitdaging rondom het pensioengat en de financiële afhankelijkheid van vrouwen van de partner of de overheid, vroeg mevrouw Martens-Amerika.

[1:43:37] Ja, ik herken deze uitdagingen.

[1:43:39] Het pensioengad wordt vooral veroorzaakt door onderliggende oorzaken op de arbeidsmarkt.

[1:43:44] Het kabinet zet zich ook volop in op betere arbeidsmarktkansen voor vrouwen, bijvoorbeeld door vereenvoudiging van het verlof, door het aanpakken van de loonkloof, waar ook vragen over gesteld.

[1:43:54] Stimuleren van meer uren werk, bijna gratis maken van de kinderopvang.

[1:43:58] Dus ik denk dat als de verschillen op de arbeidsmarkt afnemen, neemt ook het pensioengat af.

[1:44:03] Maar ik denk meer in algemene zin dat het ontzettend belangrijk is... ...dat vrouwen gewoon volwaardig meedoen en ook de uren draaien.

[1:44:12] Mevrouw Martens, Amerika.

[1:44:14] Ja, dank, voorzitter.

[1:44:15] Kijk, het is natuurlijk niet altijd een financiële prikkel die ervoor zorgt dat vrouwen moeten kiezen om fulltime te werken.

[1:44:21] Dat maakt natuurlijk dit probleem zo ontzettend groot dat op de korte termijn het niet nodig is om meer uren te werken.

[1:44:27] Op de langer termijn, zowel in acht nemen dat één op de drie huwelijke strand als het feit dat er toch echt een loonkloof bestaat, dames, veelal dames, zich er bewust van moeten zijn wat de langetermijngevolgen zijn.

[1:44:38] En dat los je niet op door een goedkopere kinderopvang te maken, want we moeten dit

[1:44:42] het probleem namelijk tacklen op het moment dat mensen van NBO, HBO of WO afkomen.

[1:44:47] Ziet de staatssecretaris daar dan misschien ook ruimte om het met de missen van OCW bijvoorbeeld op te pakken?

[1:44:51] Hoe kan het dan zo zijn dat Nederlandse dames zich daar minder bewust van zijn dan in alle andere landen om ons heen?

[1:45:00] Ja, dank u, voorzitter.

[1:45:01] Er lopen verschillende onderzoeken en projecten op dit terrein, dus bijvoorbeeld in het kader van het Nationaal Groeifondsprogramma Meer Uren Werkt, het Nationaal Groeifonds.

[1:45:10] En volgend jaar wil ik daar inderdaad met de collega van SZW uw Kamer over informeren.

[1:45:15] Ik steun ook de Alliantie Financieel Sterk Door Werk en die richt zich op het vergroten van de financiële zelfstandigheid van praktisch opgeleide vrouwen.

[1:45:23] Een voorbeeld van een concrete activiteit is het wegnemen van belemmeringen, zoals onregelmatige roosters.

[1:45:30] Dus ik denk... Dat kom ik graag nog op terug.

[1:45:37] Dan had mevrouw Martens-Amerika een vraag over, in vergelijking met de rest van Europa, dat wij dan uitzonderlijk veel part-timers kennen.

[1:45:44] En dat dat ook structureel bijdraagt aan afhankelijkheid.

[1:45:47] Nou, dat klopt dat er in Nederland relatief veel vrouwen in deeltijd werken.

[1:45:52] En ik vind het belangrijk dat vrouwen een bewuste keuze maken... ...en niet belemmerd worden om meer uren te maken als ze dat zouden willen.

[1:46:00] Ik denk dat we iedereen heel goed kunnen gebruiken in Nederland.

[1:46:03] En ik draag daar ook aan bij met die alliantie Financieel Sterk Door Werk.

[1:46:09] Mevrouw Pot vroeg of ik bereid ben de langetermijneffecten... ...van meer uren inzichtelijk te maken.

[1:46:14] Vergelijkbaarde vraag met gemeente en relevante instanties.

[1:46:19] Zeker.

[1:46:20] Met diezelfde alliantie die ik net al noem, Sterk door Werk... ...wordt onderzoek gedaan onder werkgevers en werknemers... ...in de zorg, schoonmaak en kinderopvang.

[1:46:30] En die inzichten worden gedeeld met werkgevers... ...hoe zij belemmeringen kunnen wegnemen, zodat vrouwen het gesprek aan kunnen gaan... ...en ook meer uren kunnen gaan werken.

[1:46:39] En met het programma Economische Veerkracht wordt onderzocht... ...wat vrouwen en alle partijen eromheen kunnen doen... ...om de economische en financiële zelfstandigheid van vrouwen duurzaam te vergroten.

[1:46:50] En die resultaten worden dan ook ingedeeld met alle stakeholders... ...waaronder gemeenten, het UWV, overheden, werkgevers en maatschappelijke organisaties.

[1:47:01] Mevrouw Pot.

[1:47:02] Ja, voorzitter, maar mijn vraag was toch iets specifieker dan dat.

[1:47:05] Die ging echt specifiek over het feit dat gemeenteorganisaties natuurlijk nu vaak met vrouwen zitten en zeggen, het gaat je zoveel opleveren morgen als je gaat werken.

[1:47:15] Maar hoe maak je nou inzichtelijk wat dat op die lange termijn doet, zowel met een pensioengad als met je ontwikkelmogelijkheden als met stappen die je gaat zetten in je carrière?

[1:47:26] Ja, dat is een goede vraag, maar daar heb ik niet meteen het antwoord op.

[1:47:30] Het raakt nogal het beleidstreinen namelijk, denk ik.

[1:47:34] Dus ik hoor graag... Als er een goede suggestie is, wil ik daar graag op reageren.

[1:47:37] Nou, mijn suggestie was dus om dat op te nemen met de collega van SZW en samen te kijken hoe we daar handvatten kunnen bieden aan gemeenten, UWV en andere organisaties.

[1:47:47] Ja hoor, die bereidheid heb ik.

[1:47:48] Dank u.

[1:47:50] Mevrouw Pot vroeg ook... Mevrouw Dobij heeft ook nog een vraag.

[1:47:52] Excuus.

[1:47:53] Ja, misschien naar aanleiding van het antwoord wat de staatssecretaris net gaf, maar het vergroten van de economische zelfstandigheid van vrouwen zit hem toch wel in meer dan alleen maar vrouwen die meer moeten werken.

[1:48:04] Het zit hem toch ook in dat de beloning omhoog moet, et cetera?

[1:48:07] Daar is de staatssecretaris het mee eens?

[1:48:11] Ik ben... Nou, voorzitter, dat de beloning omhoog moet, maar dat die in ieder geval gelijk is aan die van mannen, ja.

[1:48:17] Waar er ongelijkheid zou bestaan, moet je die wegnemen, denk ik, ja.

[1:48:23] Ja, dan kom ik bij mevrouw Pot over... ...expliciet rapporteren over economische zelfstandigheid... ...als een belangrijk doel op zich.

[1:48:37] Nou, ik denk dat ik dat kan bevestigen.

[1:48:39] Economische zelfstandigheid is een centraal doel in het emancipatiebeleid.

[1:48:43] Ik rapporteer daar ook over, onder andere in de Emancipatie Monitor, in OCW in Cijfers en in het jaarverslag bij de OCW-begroting.

[1:48:53] Mevrouw Dobbe vroeg de loonkloof bij het Hoog.

[1:48:55] Wat doet u daaraan?

[1:48:56] Het wetsvoorstel loontransplantatie.

[1:49:01] Wordt de EU-richtlijn loontransplantatie geïmplementeerd, als dat nog Nederlands is?

[1:49:07] In ieder geval, er is Europese wetgeving en die gaan we ook in Nederland invoeren.

[1:49:11] Daar staan maatregelen in om de gelijke beloning van mannen en vrouwen te vergroten.

[1:49:16] En het streef is om dat wetsvoorstel voor het einde van het jaar aan te bieden aan de Raad van State.

[1:49:20] En dan wordt de behandeling in uw Kamer voorzien in de eerste helft van het komende jaar.

[1:49:27] Mevrouw Dobbe vroeg ook... Mevrouw Dobbe heeft eerst nog een vraag.

[1:49:30] Voorziet dat dan ook in de volledige implementatie van de richtlijn uit Europa?

[1:49:38] Het antwoord is ja.

[1:49:44] U vroeg ook het vergoedingspercentage waar ouderschapsverlof moet naar 100%.

[1:49:49] Wat doet u daaraan?

[1:49:51] Op dit moment zijn er geen voornemens of financiële middelen om de uitkering tijdens het ouderschapsverlof te verhogen van 70% naar 100% van het dagloon.

[1:50:00] En of eventueel dat soort maatregel passend zou zijn of genomen moet worden, is aan de volgende kabinet.

[1:50:07] Mevrouw Dobbe vroeg ook over de beloningsverschillen tussen sectoren in kaart te brengen en ook aan te pakken met maatregelen.

[1:50:16] Vorige week is de CBS Monitor loonverschillen verschenen en die geeft inzicht in de beloningsverschillen tussen sectoren, CBS Monitor.

[1:50:24] En de invoering van het wetsvoorstel loontransparantie zal er ook aan bijdragen.

[1:50:30] Mevrouw Dobbe.

[1:50:33] Ze heeft een vraag.

[1:50:33] Ja, want het wetsvoorstel loontransparantie gaat natuurlijk heel erg over vrouwen in gelijksoortige beroepen als mannen, die dan minder verdienen dan mannen.

[1:50:43] Dit gaat mij echt om de sectoren waar veel vrouwen werken, die ondergewaardeerd worden en daarmee ook de beloning achterblijft ten opzichte van andere sectoren.

[1:50:52] En ik vroeg me af, kan de staatssecretaris daar inzicht in geven?

[1:50:56] Dat kan ik, maar dan wel in tweede termijn, voorzitter.

[1:51:01] Kom ik bij de vraag van mevrouw Dobbe over het tegengaan van loonverschillen in de publieke sectoren om de loonruimte in de cao's te benutten.

[1:51:13] De vakministers stellen jaarlijks via de arbeidskostenontwikkeling... ...extra geld beschikbaar voor marktconforme loonontwikkeling.

[1:51:21] En daarna is het dan aan partijen aan de CAO-tafel... ...om met die extra middelen een passende CAO af te sluiten.

[1:51:28] Ik ben geen onder andere dan een partij aan de CAO-tafel... ...en op grond van internationale verdragen mag ik me daar zelfs niet mee bezighouden.

[1:51:37] Mevrouw Dobbers vroeg...

[1:51:39] Ja, sorry hoor.

[1:51:40] Deze discussie eindigt altijd een beetje met dit antwoord.

[1:51:43] We gaan niet over de cao-onderhandelingen.

[1:51:45] En dat is heel terecht.

[1:51:46] Alleen op het moment dat bijvoorbeeld in de zorg bestaat nog een loonkloof van om en nabij de tien procent, volgens mij, met de rest van de publieke sector, op het moment dat ze aan die cao-tafel niet genoeg middelen krijgen van het Rijk om daar die loonkloof mee te dichten, om die arbeidsvoorwaarden te verhogen, dan lukt het ook niet.

[1:52:02] Dus daar ligt wel een verantwoordelijkheid voor het Rijk.

[1:52:04] Kent de staatssecretaris dat?

[1:52:07] Nou, ik wil erkennen dat het Rijk in algemene zin die verantwoordelijkheid draagt, maar hoe dat in de praktijk wordt toegepast, ten eerste weet ik dat niet.

[1:52:14] En ten tweede ga ik daar de staatssecretaris van Emancipatie ook niet over.

[1:52:18] Voorzitter, zeg ik via u.

[1:52:21] Laatste vraag.

[1:52:23] Ja, maar het is natuurlijk wel zo, op het moment dat je die loonkloof wil oplossen... ...van een sector waar veel vrouwen werken en waar vrouwen achtergesteld worden... ...omdat die lonen achterblijven, dat er dan vanuit het Rijk extra geld bij moet.

[1:52:35] En dat heeft heel veel met emancipatie te maken.

[1:52:37] En is de staatssecretaris bereid om zich daarvoor te gaan inzetten... ...bij zijn vakcollega?

[1:52:44] Ik wil best onder de aandacht brengen dat dit een belangrijk punt is, ja.

[1:52:52] Nou, dan ga ik hem bellen.

[1:53:01] Ja, ik wil best natuurlijk daarover laten weten hoe dat gesprek verloopt.

[1:53:06] Daarmee is het een officiële toezegging geworden... ...die is afhankelijk van of er een terugkoppeling komt.

[1:53:11] En wanneer denkt u daar een terugkoppeling over te kunnen gaan geven?

[1:53:15] Dat wordt dan het eerste kwartaal van volgend jaar.

[1:53:21] Dank u wel.

[1:53:22] Vervolgt uw betoog.

[1:53:22] De vraag, wilt u ervoor zorgen van mevrouw Dobbe, dat het uitstel van de stelselzin in kinderopvang niet leidt tot afstel?

[1:53:32] Nou, de stelselzin in kinderopvang gaat door.

[1:53:34] Het gaat om een grote en complexe operatie waarbij de uitvoering en de kinderopvangsector voldoende tijd moeten hebben voor een goede voorbereiding.

[1:53:41] De internetconsultatie heeft tot eind november opengestaan.

[1:53:45] Het kabinet wil voor de zomer een wetsvoorstel indienen bij de Tweede Kamer.

[1:53:49] Zomer van 26, zeg ik er dan tegenwoordig maar bij.

[1:53:52] En de nieuwe financiering wordt daarom ingevoerd per 2029... ...en het kabinet zet daarvoor alles op alles.

[1:54:00] Mevrouw Dobbe vroeg... ...hoe ik help om ouders...

[1:54:06] Nee, hoe ik ouders help om de toegang tot de kinderopvang te verbeteren.

[1:54:11] Mijn collega bij SZW treft hiervoor een aantal maatregelen.

[1:54:14] Er wordt actief beleid gevoerd rond personeelstekorten.

[1:54:18] Er worden meer krachten aangetrokken, urenuitbreiding wordt bekeken.

[1:54:23] Er is sprake van de jaarlijkse indexatie van de kinderopvangtoeslag.

[1:54:26] En vast nog een heleboel meer maatregelen.

[1:54:31] Mevrouw Dobbe vroeg ook naar de motie over private equity.

[1:54:34] Die is niet uitgevoerd.

[1:54:36] Hoe kijkt u daartegen aan?

[1:54:39] Ik heb begrepen dat heeft te maken met dat op 20 december de staatssecretaris van Participatie en Integratie een brief heeft gestuurd over het niet aannemen van die motie.

[1:54:49] Dat valt ook onder zijn verantwoordelijkheid.

[1:54:51] En de hoofdreden is de negatieve impact op het aanbod van kinderopvang... ...bij het afschaffen van private equity in de kinderopvang.

[1:54:59] En dat aanbod hebben we juist hard nodig.

[1:55:03] Mevrouw Doorn vroeg ook... O, excuus.

[1:55:08] Dank u wel.

[1:55:09] Kijk, die brief heb ik natuurlijk ook gelezen en het stoort me echt mateloos dat moties die worden aangenomen door de Kamer met zo weinig onderbouwing worden afgedaan als... Het is niet wenselijk, want het is wel uitvoerbaar, maar het kabinet vindt het niet wenselijk.

[1:55:22] Nee, dat wisten we al.

[1:55:23] Daarom hebben wij een motie aangenomen en daarom heeft de Tweede Kamer zich uitgesproken.

[1:55:27] En mijn vraag is dan, op het moment dat dit volgens het kabinet zou leiden tot bijvoorbeeld langere wachtlijsten, mag ik daar dan ook de analyse van ontvangen?

[1:55:35] Voorzitter, hier kan ik niks over toezeggen.

[1:55:38] Het is niet mijn verantwoordelijkheid.

[1:55:39] Het is de verantwoordelijkheid van mijn collega die die brief ook heeft gestuurd.

[1:55:43] Dus daar moet ik echt naar verwijzen.

[1:55:45] Anders kom ik nu in een debat over kinderopvang terecht.

[1:55:47] Volgens mij is dat niet de bedoeling van vandaag.

[1:55:52] Ja, dat vind ik wel ingewikkeld, want u bent verantwoordelijk voor de portefeuille emancipatie en we kunnen niet kinderopvang loszien van emancipatie.

[1:56:01] Dus dan zou ik ook u willen vragen om uw rolopvatting hierin serieus te nemen en uw verantwoordelijkheid en dan ook te zorgen dat wij als Kamer die onderbouwing kunnen ontvangen, zodat we dat ook zelf kunnen bekijken wat voor invloed dat zou hebben op het moment dat private equity volgens het kabinet, welke invloed dat heeft als private equity uit de kinderopvang gaat.

[1:56:20] Jawel, voorzitter, maar ik ben coördinerend bewindspersoon voor emancipatie.

[1:56:25] Ja, voor emancipatie.

[1:56:26] Er zitten natuurlijk raakvlakken met kinderopvang, omdat dat de emancipatie met name van vrouwen ten goede komt.

[1:56:34] Maar hoe dat helemaal, de kinderopvang wordt ingeregeld in Nederland en welke partijen dat aanbieden en wat dat kost, daarover vraagt u mij gewoon.

[1:56:44] Dank u wel.

[1:56:44] Vervolgt u het ook?

[1:56:46] Ten slotte de vraag van mevrouw Dobbe om de pil in het basispakket op te nemen, of ik bereid ben om dat te doen.

[1:56:53] De vergoeding van anticonceptie valt onder de minister van VWS.

[1:56:58] En dan is dat het einde van dit blokje.

[1:57:00] Dank u wel.

[1:57:01] Is er nog een vraag blijven liggen in deze ronde?

[1:57:04] Nee?

[1:57:05] Dan gaan we naar het blokje overige vragen.

[1:57:07] Algemeen, ja, overig.

[1:57:10] Dank u wel.

[1:57:12] Mevrouw Pot en mevrouw Moorman vroegen een kabinetsreactie in het wetstraject waarmee bescherming tegen groepsbelediging en discriminatie van onder andere transgender en interseksuele personen wordt vergroot.

[1:57:27] Of dat in Q1 van het komende jaar naar de Kamer wordt gestuurd.

[1:57:31] Dat wetsvoorstel ligt bij mijn collega's van BZK en Justitie en Veiligheid en zij hebben, gelet op de huidige politieke situatie, besloten om die vragen uit het verslag en de wetenschapstoets met betrekking tot dit wetsvoorstel over te laten aan een volgend kabinet.

[1:57:50] Mevrouw Pot vroeg of er al effecten bekend zijn van de wet strafverswaring.

[1:57:56] Deze wet is in werking getreden sinds 1 juli en zal na vijf jaar geëvalueerd worden.

[1:58:01] ...in het jaarlijkse discriminatierapport van het Openbaar Ministerie van komend jaar.

[1:58:05] Conforme toezegging van de minister van Justitie en Veiligheid aan uw Kamer... ...zal expliciet aandacht worden besteed aan de eerste ervaringen met het wetsartikel.

[1:58:15] Mevrouw Moorman vroeg waarom er nog steeds geen verbod is op NNMB's.

[1:58:20] Ik erken dat die moeten worden voorkomen.

[1:58:23] Daar hoeft geen nader onderzoek naar te worden gedaan.

[1:58:26] Wat we echter nu wel aan het onderzoeken zijn... ...is de meest wenselijke vorm van regulering.

[1:58:31] Wat ook is toegelicht in de brief van 16 juni, die aan uw Kamer is gestuurd.

[1:58:37] Interruptie van mevrouw Vliegtart.

[1:58:39] Voorzitter, ik zou graag willen weten van de staatssecretaris... ...op welke termijn we dit dan kunnen ontvangen?

[1:58:45] Er wordt nu onderzoek naar gedaan, de implementatie... ...en u geeft aan dat het van belang is, dus ik zou graag willen weten... Ja, maar daar kom ik graag op tweede termijn even op terug.

[1:58:58] Oké, dank.

[1:59:00] Mevrouw Moorman vroeg, ziet het kabinet geen mogelijkheid op meer ouderschap alsnog wettelijk te regelen voor nieuwe en bestaande gezinnen?

[1:59:09] Op 19 november van dit jaar heeft Kamerlid Michon een initiatiefvoorstel voor de introductie van juridisch meer ouderschap ingediend.

[1:59:18] En de consultatie daarvan loopt af op 31 januari volgend jaar.

[1:59:22] En ik wacht dat proces af.

[1:59:25] De heer Mulder vroeg... ...waarom wordt er niks gezegd over patriarchale cultuur?

[1:59:32] Binnen het emancipatiebeleid hebben we specifieke aandacht voor de rol van mannen.

[1:59:36] Zo wordt er een subsidieregeling opgezet met betrekking tot jongens en mannen... ...bij het voorkomen, signaleren en bestrijden van gendergerelateerd geweld.

[1:59:46] En hierbij is ook oog voor die traditionele gendernormen... ...structurele ongelijkheid en de patriarchale cultuur.

[1:59:53] Heer Mulder.

[1:59:55] Hij moet al lachen, voorzitter.

[1:59:56] Het is wel erg grappig.

[1:59:57] Ik had het over de islama, dat weet hij.

[1:59:59] En hij maakt er een grapje van, moet hij zelf weten.

[2:00:04] Dan kom ik bij de vraag van de heer Mulder.

[2:00:07] U wilt separate opvang voor LGBTQ-plussers in AZC's.

[2:00:11] Kunt u niet beter stoppen met het import van anti-homo en alles wat anti-islam is?

[2:00:16] Nou, ik ben niet per se voorstander van aparte opvanglocaties.

[2:00:20] Door volledig aparte opvanglocaties in te richten, isoleer je kwetsbare groepen en dat wil ik het liefst vermijden.

[2:00:27] De heer Vermeer vroeg wat zijn de echte effecten van emancipatiebeleid?

[2:00:32] Volgens de periodieke rapportage van bureau AEF is het zeer aannemelijk... ...dat is hun term, zeer aannemelijk dat het emancipatiebeleid effectief is.

[2:00:42] Het financieren van allianties, van maatschappelijke partners... ...is volgens hen effectief.

[2:00:47] En mijn rijksbreedcoördinerende rol wordt als positief beoordeeld... ...en het ingezette beleid is wetenschappelijk onderbouwd.

[2:00:54] De heer Hamstra vroeg op welke manier gaat u zorgen... ...dat de emancipatiebeleid niet alleen meetbaar is, maar ook merkbaar...

[2:01:00] Dat is eigenlijk een beetje hetzelfde antwoord als wat ik net heb gegeven.

[2:01:06] Dus dat ga ik niet herhalen.

[2:01:08] De heer Vermeer vroeg ook hoe denkt u over de maatregelen in landen als Spanje en Frankrijk, waar rechters de mogelijkheid hebben om daders van discriminatie te verplichten tot het volgen van een cursus over gelijke behandeling en niet-discriminatie?

[2:01:22] Ik heb de Spaanse en Franse maatregelen niet bestudeerd, dus ik kan er ook geen inhoudelijke uitspraken over doen.

[2:01:33] De heer Vermeer vroeg ook of ik de minister van Justitie en Veiligheid wil verzoeken om dit met een wetsvooraanpassing ook in Nederland uit te werken.

[2:01:45] En zoja, bent u bereid hiervoor de samenwerking middelen voor vrij te maken die nu naar campagnes gaan die het probleem niet oplossen?

[2:01:52] Ik kan uw verzoek met betrekking tot een wetsaanpassing doorgeleiden... ...naar minister van Justitie en Veiligheid, dat kan ik doen.

[2:01:57] Ik acht het ontijdig om hier nu al middelen voor vrij te maken.

[2:02:02] En daarbij wil ik graag meegeven dat ook publiekscampagnes... ...wel een rol hebben in het tegengaan van discriminatie.

[2:02:09] Zij dragen namelijk bij aan het kweken van begrip tussen verschillende groepen... ...en ook aan het normeren van onwenselijk gedrag.

[2:02:16] De heer Hamstra vroeg... ...wat wilt u doen aan leeftijdsdiscriminatie van ouderen?

[2:02:22] ...kunt u dat opnemen en emancipatie van mensen met een beperking opnemen... ...in het emancipatiebeleid.

[2:02:30] Leeftijdsdiscriminatie valt onder het mandaat van de minister van BZK... ...en de coördinerende bewindspersoon voor mensen met een beperking valt onder VWS.

[2:02:40] Mijn mandaat beperkt zich tot de emancipatie van vrouwen en LABTIQ+.

[2:02:44] En in de Emancipatie Monitor 2024... ...is wel aandacht besteed aan de factor leeftijd en beperking...

[2:02:53] En die informatie gebruik ik graag uiteraard voor de beleidsinzet van vrouwen en LHBTIQ-plus-personen met deze achtergronden of ook die kenmerken.

[2:03:03] Mevrouw Dobbe vroeg hoe staat het met de motie Dobbe van Kampen over aanpak van desinformatie.

[2:03:11] En dan onderzoek naar anti-emancipatie- invloeden en het versterken van organisaties in de weerbaarheid.

[2:03:17] Nou, die motie is volop in de uitvoering.

[2:03:20] Ik ben aangesloten bij de Rijkssprek de strategie Effectieve aanpak desinformatie... ...om te zorgen dat er ook continue aandacht is... ...voor desinformatie over vrouwen en LBTIQ-plus-personen.

[2:03:33] Ik tref extra maatregelen voor organisaties in het emancipatiedomein... ...om ze te versterken met rondweerbaarheid.

[2:03:40] Bijvoorbeeld de toolkit Veiligheid en Weerbaarheid... ...de handreiking Omgaan met Misinformatie...

[2:03:47] ...en het organiseren van bijeenkomsten die kennisdeling en samenwerking stimuleren.

[2:03:53] En ik verken momenteel de opties en de mogelijkheden voor aanvullend onderzoek... ...naar anti-emancipatoren-invloeden in Nederland.

[2:04:05] Dat ben ik door het blokje heen.

[2:04:07] Mevrouw de voorzitter.

[2:04:08] Dank u wel.

[2:04:09] Zijn er nog vragen blijven liggen bij de Kamerleden?

[2:04:11] Mevrouw Vliegendert.

[2:04:13] Voorzitter, volgens mij heb ik het antwoord gemist op de vraag... ...wat er gaat gebeuren met het programma Seksueel Geweld... ...en de regeringscommissaris na 2026.

[2:04:22] Het kan zijn dat ik die gemist heb in de snelheid.

[2:04:24] Jij hebt het antwoord opgegeven, mevrouw de voorzitter.

[2:04:29] Zou je die nog willen herhalen?

[2:04:31] Even met mij vergevend dat ik in de tweede termijn... ...of in de antwoording het moet overnemen.

[2:04:36] Wat ik daarover heb gezegd, is dat we die kennis graag willen bewaren... ...dat we naar een integraal nationaal programma toewerken... ...maar dat ik niet iets kan toezeggen over de concrete voortzetting... ...van dat nationaal programma in zijn huidige vorm.

[2:04:48] Oké, dank.

[2:04:49] Alsjeblieft.

[2:04:52] Dank u wel.

[2:04:52] Mevrouw Dobbe.

[2:04:53] Ja, nog één verduidelijkende vraag over de anti-emancipare beïnvloeding die plaatsvindt.

[2:05:00] Want hoorde ik de staatssecretaris nou net zeggen dat hij aan het verkennen is of aan het overdenken is?

[2:05:05] Ik weet niet precies welke woorden hij gebruikte om daar aanvullend onderzoek naar te doen.

[2:05:09] Maar volgens mij vraagt onze motie om een onderzoek te doen, is die motie ook aangenomen.

[2:05:13] Dus ik hoop dat het niet verkennen was, maar dat het gewoon een vooruitblik was op een onderzoek wat gaat plaatsvinden.

[2:05:20] Ja, excuse.

[2:05:22] Ik wacht wel eerst het wetsvoorstel Transparantie en tegengaan ondermijning laatschappelijke organisaties af, dus dat is er, de WTMO, en het onderzoek van SC2 naar de juridische definitie van problematisch gedrag, waarin ook de verspreiding van anti-emancipator gedachtegoed wordt meegenomen.

[2:05:40] En dan kan je afwegen van wat is de toegevoegde waarde van een aanvullende juridische grondslag voor ministeries en of het ook effectief bijdraagt aan anti-emancipatoren-invloeden.

[2:05:53] Dus die wet WTMO is belegd bij Justitie en Veiligheid en die is momenteel in behandeling bij de Eerste Kamer.

[2:06:00] Ik vergat dat net te zeggen.

[2:06:01] Op 13 januari 2026 staat een tweede schriftelijke ronde over de WTMO gepland.

[2:06:07] En het SZW-onderzoek, wat ik net noem, komt in Q1 van 26 naar uw Kamer, voorzitter.

[2:06:16] Dank u wel.

[2:06:17] Nogmaals voor de zeer efficiënte beantwoording.

[2:06:19] Dan gaan we naar de tweede termijn van de Kamer.

[2:06:22] Die gaan we weer op volgorde doen van de begrotingsvolgorde.

[2:06:26] En daarmee is de eerste beurt aan mevrouw Pot van D66.

[2:06:31] Voorzitter, ik moet nog even... Ik had er heel veel zin in vandaag, maar ik moet even wennen aan het tempo, hoor.

[2:06:39] Allemachtig.

[2:06:42] Ja, nou, ik moet zeggen dat ik over de beantwoording van de staatssecretaris, waarvoor overigens veel dank, en ook aan de ambtenaren die hier zitten, toch bij sommige dingen nog een beetje dacht... Nou, het mag nog wel met iets meer voortvarendheid, denk ik, maar ik zal nog niet gelijk in mijn allereerste debat mijn hand over spelen.

[2:07:00] Dus ik heb één motie gemaakt, die gaat specifiek over het rapport van de kinderombudsman en die dien ik mede in namens het CDA.

[2:07:10] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat LHBTI plus kinderen vaker bedreigd en gepest worden, overwegende dat de kinderombudsman in het rapport verborgen in het volle zicht een aantal concrete aanbevelingen doet om acceptatie van deze kinderen en hun gevoel van veiligheid te vergroten.

[2:07:26] Van mening dat ieder kind het recht heeft om vrij en veilig op te groeien en mee te doen in de samenleving, verzoekt de regering in het emancipatiebeleid expliciet aandacht te hebben voor deze groep kinderen, de aanbevelingen van de kinderombudsman waar mogelijk en passend over te nemen en de Kamer hier in 2026 over te rapporteren.

[2:07:42] Hij gaat over tot de orde van de dag.

[2:07:44] Zoals gezegd, mede namens de heer Hamstra.

[2:07:46] En dat was het, voorzitter.

[2:07:49] Dank u wel.

[2:07:49] Dan is nu het woord aan de heer Mulder van de PVV.

[2:07:52] Geen bijdrage, geen moties.

[2:07:54] Dank u wel.

[2:07:54] Mevrouw Martens-Amerika heeft ook geen bijdrage.

[2:07:57] Mevrouw Vliegentaart, wilt u nog twee zinnen toevoegen aan de moties die al ingediend zijn?

[2:08:03] Nee, maar ik laat het hierbij.

[2:08:04] Dank u wel.

[2:08:05] De heer Hamstra, CDA.

[2:08:07] Ja, voorzitter, dank.

[2:08:09] Ook dank voor de beantwoording van de staatssecretaris in de eerste termijn.

[2:08:15] Ik heb nog een aantal vragen.

[2:08:15] De eerste vraag gaat over de aangiftebereidheid, waar ik in de eerste termijn bij stilstond.

[2:08:21] Ik hoor de staatssecretaris zeggen dat daar bij de politieacademie al aandacht aan wordt besteed.

[2:08:26] Mijn vraag aan de staatssecretaris is, vindt u dit op dit moment genoeg?

[2:08:29] Hoe kijkt u daarnaar?

[2:08:30] Graag uw reflectie daarop.

[2:08:33] En dan ten tweede en tot slot, ik snap wat de staatssecretaris zegt wanneer het gaat om oude discriminatie en mensen met een beperking.

[2:08:42] Dat zit bij BZK respectief VWS.

[2:08:47] Eigenlijk nu, primair zeg ik, dat vind ik dan toch nog wel wat jammer en misschien wel wat mager.

[2:08:51] Dus mijn vraag zou zijn aan de staatssecretaris, bent u bereid om dit met uw collega's, BZK en VWS, vanuit uw coördinerende rol ook op te pakken om te kijken of wij daar misschien toch al wat meer in kunnen doen?

[2:09:03] En daar wil ik het graag bij laten, voorzitter.

[2:09:05] Dank.

[2:09:06] Dank u wel.

[2:09:06] Dan tot slot mevrouw Dobbe van de SP.

[2:09:10] Dank u wel.

[2:09:11] Een aantal moties.

[2:09:12] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat de loonkloof tussen mannen en vrouwen met 10,5 procent nog steeds aanzienlijk is.

[2:09:18] Overwegende dat het ouderschap voor vrouwen nog steeds een buitenproportionele rem op hun carrière is, verzoekt de regering te onderzoeken of volledige doorbetaling bij ouderschapsverlof een bijdrage zou leveren aan het dichten van de loonkloof.

[2:09:27] Gaat over tot de orde van de dag.

[2:09:30] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat de loonkloof tussen mannen en vrouwen een blijvend probleem is, overwegende dat veel maatregelen om de loonkloof tegen te houden, nu niet worden genomen, verzoekt de regering om een actieplan tegen de loonkloof te ontwikkelen, maar daarin in ieder geval een versnelde en volledige implementatie van de Europese rechtlijn voor loontransparantie en gaat over tot de orde van de dag.

[2:09:48] De Kamer, gehoord de beraadsleiding, constaterende dat het gemiddelde salaris van vrouwen nog steeds 10,5% lager is dan dat van mannen en de loonkloof daarmee aanzienlijk is.

[2:09:55] Overwegende dat veel beroepen waarin vrouwen zijn oververtegenwoordigd, zoals in de zorg, relatief weinig betaald krijgen, hetgeen aan de loonkloof bijdraagt.

[2:10:03] Overwegend dat de overheid er alles aan moet doen... ...om de loonkloof tussen mannen en vrouwen te verkleinen... ...verzoekt de regering het verband tussen het aandeel werkzame vrouwen... ...en de financiële beloning in de publieke sector inzichtelijk te maken... ...en maatregelen te inventariseren om deze kloof te dichten... ...waaronder de hoogte van de loonruimte bij omhandelingen over arbeidsvoorwaarden... ...en gaat over tot de orde van de dag.

[2:10:21] En dan wil ik mij toch nog uitspreken met de teleurstelling over het antwoord wat gaat over private equity of springkaankapitalisten in de kinderopvang.

[2:10:31] Want die motie is in de context van een emancipatiedebat ingediend.

[2:10:36] Die is ook in die context door deze Tweede Kamer aangenomen.

[2:10:39] En ik vind het dat die motie... Dan krijgen wij een briefje van een andere bewindspersoon... ...waarin staat, ja, die motie voeren wij niet uit.

[2:10:46] En vervolgens, als we er dan naar vragen... ...dan moeten we weer gaan vragen bij een andere bewindspersoon... ...in plaats van tijdens dit debat.

[2:10:53] Dus zo vind ik het wel ingewikkeld.

[2:10:55] En ik voel ook niet dat moties die zijn aangenomen hier in de Tweede Kamer... ...over zo'n belangrijk onderwerp hier heel serieus mee worden genomen.

[2:11:01] Dus wij zullen op een andere manier hiermee verdergaan... ...maar we stoppen er niet mee.

[2:11:06] Dank u wel.

[2:11:06] Hoeveel tijd heeft u nodig voor de beantwoording en de reactie op de moties?

[2:11:12] Tien minuten.

[2:11:13] Dan gaan wij om vijf voor half twee verder.

[2:25:12] Dames en heren, het wordt heel gezellig, maar we gaan lekker verder met de beantwoording van de staatssecretaris.

[2:25:19] Graag stilte.

[2:25:20] De staatssecretaris.

[2:25:21] Dank u wel, voorzitter.

[2:25:23] Ik had nog een enkele vraag genoteerd.

[2:25:26] Mevrouw Dobbe vroeg of ik wil erkennen dat de lonen in bepaalde sectoren dalen als er meer vrouwen werken.

[2:25:34] Ja, dat fenomeen heet loondemping en de Universiteit van Maastricht heeft daar onder andere onderzoek naar gedaan in Nederland.

[2:25:40] Om dat verschijnsel te voorkomen is het van groot belang... ...dat de status en de perceptie over werkende vrouwen verandert.

[2:25:46] Om die reden werkt het kabinet ook aan het doorbreken van die genderstereotypering.

[2:25:50] Onder andere bij loopbaan ontwikkeling en beroepskeuze.

[2:25:56] En de loonmonitor splits al uit naar sectoren, dus van die monitor die ik al genoemd heb.

[2:26:02] Dus onder andere het aandeel werkzame vrouwen staat daarin, de financiële beloning in de publieke sector uitgesplitst naar sectoren.

[2:26:15] De heer Hamstra vroeg meldingsbereidheid, politieacademie.

[2:26:20] Samen met Justitie en Veiligheid blijven we ons inzetten voor dit thema en kijken wat we nog meer kunnen doen.

[2:26:25] Maar maatregelen, versterkte aanpak, LABTIQ+, is slechts een eerste stap.

[2:26:31] En de heer Hamstra vroeg of ik bereid ben met VWS en BZK in gesprek te gaan om in het kader van emancipatie ook leeftijdsdiscriminatie van ouderen tegen te gaan.

[2:26:43] En dat kan ik toezeggen aan de heer Hamstra dat ik met beide bewindspersonen in gesprek zal gaan.

[2:26:50] En dan kom ik bij de appreciatie van de moties.

[2:26:52] Motie nummer één.

[2:26:54] Eerst nog een vraag van de heer Hamstra.

[2:26:58] Ja, voorzitter, heel kort hoor.

[2:27:00] Kunt u daar een terugkoppeling geven naar de Kamer wanneer u dat gesprek gevoerd heeft?

[2:27:04] Vanzelfsprekend.

[2:27:05] Ja, weet u wanneer dat ongeveer zal worden?

[2:27:09] Eh, Q1.

[2:27:10] Oké, dank.

[2:27:12] Mevrouw Vliegendhard.

[2:27:15] Voorzitter, volgens mij had de staatssecretaris ook nog toegezegd in de tweede termijn terug te komen wanneer de NNMB's teruggekoppeld aan het Kamer kunnen worden, het onderzoek.

[2:27:24] Dat is eind 2026, voorzitter.

[2:27:27] Voorzitter, de eerste motie stamt uit 2024.

[2:27:30] En in de laatste motie die aangenomen is, is ook nog een handreiking gedaan over de vorm waarop de Kamer het verbod ziet.

[2:27:36] Dus er is al heel veel handreiking gedaan.

[2:27:38] En ik zou eigenlijk willen vragen of dat voor de zomer zou kunnen, want dit speelt al zo ontzettend lang.

[2:27:44] Ik begrijp dat het niet kan, voorzitter.

[2:27:48] Voorzitter, ik zou graag willen weten waarom het niet kan.

[2:27:54] Het onderzoek naar de juridische mogelijkheden loopt nog, is dan het antwoord, maar... Kunt u zeggen wanneer het wel kan komen?

[2:28:02] Het streven is eind 2026.

[2:28:06] Het streven is eind 2026, maar wat ik ervan kan maken, is zo snel als mogelijk.

[2:28:11] En dan zal ik nog wel even nagaan of dat ook sneller kan.

[2:28:14] Ja, voorzitter, we gaan van eind 2026 naar het streven is eind 2026.

[2:28:19] Ik zou graag wel straks toezegging.

[2:28:20] We zijn al bijna twee jaar verder voor de eerste aangenomen motie.

[2:28:23] Ja, ik wil u graag tegemoetkomen, maar ik kan niet helemaal overzien wat ik nu daarover zeg.

[2:28:28] Dus daar heb ik dan meer tijd voor nodig.

[2:28:30] Dat kan.

[2:28:30] Ik kan u wel een briefje sturen daarover.

[2:28:33] Volgens mij is de staatssecretaris eind 26 of zoveel eerder als mogelijk.

[2:28:40] En dan is het misschien fijn.

[2:28:43] Dank u wel.

[2:28:44] Nog andere vervolgvragen op de beantwoording van de staatssecretaris?

[2:28:48] Nee?

[2:28:49] Dan kan de staatssecretaris met het oordeel van de moties.

[2:28:52] Even over motie 4 van de heer Vermeer.

[2:28:55] Die is inmiddels gewijzigd.

[2:28:58] Daar stond verzoek de regering de wet aan te passen.

[2:29:02] En dat is geworden.

[2:29:04] Verzoek de regering in gesprek te gaan met Spanje en Frankrijk.

[2:29:07] Maar dat is voor zometeen... De staatssecretaris is ook op de hoogte van deze wijziging.

[2:29:12] De staatssecretaris.

[2:29:14] Ja, motie nummer 1.

[2:29:16] Oordeel Kamer.

[2:29:17] Motie 1, oordeel Kamer.

[2:29:20] Motie nummer 2.

[2:29:22] Ontraden, omdat het niet aan het kabinet is om lesmateriaal aan te prijzen.

[2:29:25] Het is aan de scholen zelf.

[2:29:27] Motie 2, ontraden.

[2:29:29] Motie 3, ontraden.

[2:29:32] Motie 3, ontraden.

[2:29:33] Geen financiële dekking.

[2:29:35] We kiezen voor een geïntegreerde aanpak, een brede aanpak, ook in lijn met de motie-bekker van 22 september 2025.

[2:29:47] Motie 4, oordeel Kamer.

[2:29:50] Motie 5.

[2:29:52] Motie 4, oordeel Kamer.

[2:29:53] 5, oordeel Kamer.

[2:29:55] Motie 5, oordeel Kamer.

[2:29:57] Motie 6, voorzitter, die is wat mij betreft ontijdig.

[2:30:04] Ik wil het wel onder de aandacht brengen bij de collega's van SZW, maar eigenlijk wordt dat al meegenomen.

[2:30:11] Dus dat wil ik nog een keer bevorderen, maar in die zin komt die ontijdig.

[2:30:15] Motie 6, ontijdig.

[2:30:19] Mevrouw, ik snap het niet helemaal.

[2:30:22] Het wordt al meegenomen en gaat misschien onder de aandacht brengen, maar wat is het nou dan?

[2:30:30] Nou, dat die grote onderzoeken al lopen, die ik ook in eerste termijn al benoemde.

[2:30:34] En ik kan onder de aandacht brengen of ze die volledige doorbetaling bij ouderschapsverlof, of dat een bijdrage zal leveren aan die verkleiner van die loonkloof, of ze daar ook naar willen kijken.

[2:30:42] Dat kan ik toezeggen.

[2:30:44] En in die zin, dat loopt dan dus.

[2:30:46] En ik kan kijken of ik dat kan bevorderen dat ze dit ook meenemen.

[2:30:49] Ja, punt.

[2:30:53] Ja, maar het is het een of het ander.

[2:30:55] Of er loopt een onderzoek waarin dit wordt meegenomen... of er loopt geen onderzoek waarin dit wordt meegenomen... maar er loopt een ander onderzoek.

[2:31:02] En wat wij dus vragen, is om dit te onderzoeken.

[2:31:04] Dus wordt dit nu al onderzocht, dan zou het overbodig zijn... maar ontijdig snap ik dat niet.

[2:31:10] Nee, nou, zo specifiek kan ik dat dan niet beantwoorden... dus dan moet ik hem ontraden, voorzitter.

[2:31:17] Dan wordt motie 6 ontraden.

[2:31:20] Motie 7.

[2:31:21] 7 is ontraden, want de eerste stap in het traject... ...is het wetsvoorstel loontransparantie.

[2:31:27] Motie 7 ontraden.

[2:31:29] En motie 8 ook ontraden, want het CBS-monitor maakt het al inzichtelijk... ...en ik heb toegezegd in gesprek te gaan met de collega's... ...over loonruimte en loonkloof.

[2:31:39] Motie 8 ontraden.

[2:31:41] We zijn aan het... O, mevrouw Pots.

[2:31:45] Ja, voorzitter, zou u nog één keertje misschien heel even de tekst van motie 4 kunnen herhalen, want ik hoorde iets over ingesprek gaan, maar als u even gewoon het hele dictum kunt voorlezen, dan snap ik even wat het staat.

[2:31:58] Ja, het probleem is eigenlijk dat het wel aangeleverd is bij de Griffipleinair, maar nog niet bij ons en ook nog niet raadpleegbaar is op de website.

[2:32:07] Dus het is een ongeveer... Let goed op als u de moties gaat beoordelen,

[2:32:12] voor de fractie, maar het zal ongeveer zoiets zijn als verzoek de regering in gesprek te gaan met Spanje en Frankrijk in plaats van, wat er eerst stond, verzoek de regering de wetten aan te passen.

[2:32:22] Het is een bijzondere figuur omdat de heer Vermeer natuurlijk niet aanwezig is.

[2:32:28] Ik kan nu het oordeel op de oude motie vragen, wetende dat er een nieuwe motie komt.

[2:32:34] Het oordeel van de staatssecretaris is gericht op de nieuwe motie en dat is een oordeelkamer.

[2:32:45] Mag ik daar toch nog één vraag over stellen aan de staatssecretaris?

[2:32:50] Er staat nu dan bij de overwegingen dat het huidige emancipatiebeleid te veel inzet op symbolische campagnes en te weinig op effectieve handhaving en bescherming van slachtoffers.

[2:33:00] Maar met een oordeel Kamer geeft de staatssecretaris aan dat hij het daarmee eens is?

[2:33:11] Het gaat alleen om de actie die wordt gevraagd aan de staatssecretaris.

[2:33:15] Daarvoor geef ik oordeel Kamer.

[2:33:17] Oké, dus dat is de interpretatie bij deze motie?

[2:33:19] Van mij wel, ja.

[2:33:20] Oké, prima.

[2:33:21] Dank u wel.

[2:33:23] Dank u wel voor deze duidelijkheid.

[2:33:26] We zijn aan het einde gekomen van dit commissiedebat.

[2:33:28] De staatssecretaris heeft de volgende toezeggingen gedaan.

[2:33:34] Uiterlijk eind 2026 ontvangt de Kamer de voortgangsreportage Versterkte aanpak LHBTIQ plus Veiligheid, waar ook roze in blauw in terugkomt.

[2:33:45] Nog in 2025 wordt de Kamer geïnformeerd over het Integraal Actieplan Geweld tegen Vrouwen, via de staatssecretaris Langdurige en Maatschappelijke Zorg.

[2:33:56] Volgend jaar wordt de Kamer geïnformeerd over het groeifondsprogramma Meer Uren Werkt.

[2:34:00] Heeft de staatssecretaris nog een idee over wanneer volgend jaar?

[2:34:09] Nee, voorzitter.

[2:34:10] Ergens in 2026.

[2:34:13] De Kamer krijgt in het eerste kwartaal van 2026 een terugkoppeling van het gesprek dat de staatssecretaris zal voeren met de minister van SZW over gelden die het Rijk beschikbaar stelt ten behoefe van de lonen in bepaalde sectoren.

[2:34:25] De staatssecretaris gaat met de bewindspersonen van VWS en SZW in gesprek over leeftijdsdiscriminatie en komt hier in het eerste kwartaal van 2026 op terug.

[2:34:37] De Kamer wordt zo spoedig mogelijk, in ieder geval voor eind 2026, geïnformeerd over het onderzoek naar het verbod op non-consensuele en niet-noodzakelijke medische behandeling.

[2:34:47] De staatssecretaris komt in een brief terug op de termijn.

[2:34:51] Over de moties wordt donderdag 18 december 2025 gestemd.

[2:34:59] Ik dank de staatssecretaris hartelijk voor de beantwoording van de vragen tijdens dit wetgevingsoverleg.

[2:35:04] Ook dank ik de aanwezige Kamerleden en alle geïnteresseerden die hebben meegeluisterd op de tribune en thuis.

[2:35:09] Ik sluit hierbij het debat en wens u nog een veilige middag.