Spoor

[0:00:00] Dat gaat volgen.

[0:00:01] Ook de mensen die dit via de livestream volgen, hartelijk welkom.

[0:00:05] Welkom aan de staatssecretaris en de ambtelijke ondersteuning.

[0:00:08] Welkom aan de leden.

[0:00:08] We gaan beginnen met dit commissiedebat-spoor.

[0:00:13] We gaan zo eerst beginnen met de eersttermijn aan de kant van de Kamer.

[0:00:18] U heeft maximaal vijf minuten spreektijd.

[0:00:21] Ik wil voorstellen om te beginnen met vier interrupties.

[0:00:23] Kijken even hoe het debat verloopt.

[0:00:25] We hebben 4,5 uur voor dit debat tot half drie.

[0:00:28] Ik wil ook schorsen voor de lunch rond de middag.

[0:00:34] En we gaan kijken of dat ook samen kan vallen met stemmingen die wij nog hebben.

[0:00:38] Maar het kan dus ook zijn dat wij nog op een ander moment moeten schorsen... ...om te gaan stemmen met elkaar.

[0:00:44] Maar dat gaan we gewoon zien.

[0:00:46] Dus laten we gewoon dit debat starten... ...en dan gaan we dat netjes en ordentelijk met elkaar doen.

[0:00:50] Dus ik zou graag de heer Heutink namens de PVV het woord willen geven.

[0:00:53] Gaat doorgang.

[0:00:56] Een debat over het spoor is geen debat over het spoor zonder een twee-pagina-vullend interview met de CEO van NS, Wouter Koolmees, vanochtend in het AD.

[0:01:08] En we konden lezen dat het eigenlijk allemaal wel goed gaat op het spoor.

[0:01:13] Dat de verhoging van 6,5 procent voor volgend jaar eigenlijk niet zo erg is.

[0:01:18] Dat is natuurlijk makkelijk praten voor een directeur die 480.000 euro per jaar verdient.

[0:01:24] Ja, dan kun je het immers ook wel leiden.

[0:01:27] Opvallend is dat als je de cijfers van NS bekijkt en de prognose erbij pakt, dan zitten de prestaties vanaf september in een vrije val.

[0:01:37] Maar vanaf november gebeurt er iets raars.

[0:01:40] Ineens lijkt de weg omhoog ingezet te worden... in iets wat normaliter niet de beste maanden zijn voor de vervoerder.

[0:01:48] Mijn vraag aan de staatssecretaris is... is dit een kerstwonder of is er iets anders aan de hand?

[0:01:54] Feit is, voorzitter, de prestaties lijken beter te zijn dan vorig jaar... en daarvoor mijn complimenten aan zowel ProRail als NS.

[0:02:02] Maar we moeten ook niet te hard juichen.

[0:02:04] Nog steeds zijn er meer dan 350 treinritten per dag te laat.

[0:02:09] 350 per dag.

[0:02:12] Laten we niet stellen dat de problemen op het spoor zijn opgelost.

[0:02:16] Want dat is gewoon echt niet zo, ondanks de juichstemming vanochtend in het AD.

[0:02:22] Maar de vraag is, hoe gaan we zorgen dat het nog beter gaat?

[0:02:26] Immes, deze staatssecretaris heeft helemaal 0,0 in te brengen bij NS en ProRail.

[0:02:32] 0,0.

[0:02:34] Dus mijn eerste vraag aan de staatssecretaris is... denkt u dat u meer dan voldoende invloed heeft op de spoorbedrijven?

[0:02:40] De dienstverlening en de noodzakelijke infrastructuur.

[0:02:43] Weet de staatssecretaris precies wat hij kan verwachten... en heeft hij het gevoel in controle te zijn?

[0:02:49] Ik kan me het haast niet voorstellen.

[0:02:51] En ik denk de staatssecretaris zelf ook niet, voorzitter.

[0:02:54] Immers, hij gaat niet zelf naar de aandeelhoudersvergadering van ProRail, maar stuurt structureel zijn hoogste ambtenaar ernaartoe.

[0:03:01] En waarom maakt hij hier geen tijd voor, wil ik van hem weten.

[0:03:04] Is het niet belangrijk genoeg?

[0:03:06] Voorzitter, nog geen 24 uur was D66'er Wouter Koolmees, verkenner over het nieuws, kwam aan naar buiten dat de prijs van een treinkaantje opnieuw door het dak gaat.

[0:03:16] Als dit is wat het kabinet van D66 gaat leveren, dan mag de treinreiziger zijn hart en daarmee ook zijn portemonnee vasthouden.

[0:03:25] Want terwijl diezelfde verkenner een schaamteloze 480.000 euro per jaar opstrijkt als directeur van NS, wordt er, alsof het niets is, doodleuk de volgende prijsverhoging aan de reiziger opgelegd.

[0:03:36] Alsof prijsverhogingen zorgen dat de treinen ineens voller zitten met mensen die bereid zijn om meer dan 60 euro tegen de 70 euro zelfs aan te betalen voor een retourtje tussen Enschede en Den Haag.

[0:03:49] Het zijn bedragen om gek van te worden, voorzitter.

[0:03:53] Dit is een visuele cirkel waar zonder fors inschrijpen niet uit te komen is.

[0:03:58] Want wie denkt dat op deze manier de reizigers weer massaal de trein gaan pakken, kunnen dat echt vergeten.

[0:04:05] Er zijn inmiddels bedrijven die hun boterham verdienen met het doen van claims als een trein weer eens getraagd is.

[0:04:11] Dit kost NS miljoenen.

[0:04:13] Er is gewoon dus een verdienmodel ontstaan omdat er op het spoor niet geleverd wordt.

[0:04:19] Dat kan toch niet waar zijn?

[0:04:21] Vraag ik aan de staatssecretaris.

[0:04:23] De simpelste manier om dus geld te besparen is gewoon op tijd te rijden.

[0:04:28] Hoe gaat hij deze vicieuze cirkel doorbreken, wil ik van hem weten.

[0:04:32] Maar niet alleen de prestaties zijn een groot probleem op het spoor.

[0:04:36] Nee, ook de veiligheid is in het geding.

[0:04:39] Zo vraagt de PVV al jaren om bodycams voor het treinpersoneel, om een ID-check en toegang tot het rijbewijsregister voor OV-boa's.

[0:04:47] Snap de staatssecretaris dat lange wachten echt geen optie meer is?

[0:04:52] Kijk naar alle ellende op het treinstation in Maheze, veroorzaakt door asielzoekers die al lang en breed het land uitgeknikkerd hadden moeten worden.

[0:05:00] Ik wil weten hoe de staatssecretaris het overlastgevend tuig de baas gaat worden.

[0:05:05] De trein moet een veilige plek zijn.

[0:05:08] Wachten is geen optie meer.

[0:05:10] Waar blijft de spoorwegpolitie als je hem nodig hebt, vragen we aan de staatssecretaris.

[0:05:15] En dan tot slot, voorzitter, wil ik het nog hebben over de ellende op de HSL.

[0:05:20] In de laatste brief stelt de staatssecretaris dat er afstand is gedaan van de oude meetmethode ten aanzien van de prestaties.

[0:05:29] Want deze meetmethode sloeg natuurlijk consequent negatief uit.

[0:05:33] Ja, dat krijg je ook als je bruggen verkeerd ontwerpt, zeg ik tegen de staatssecretaris.

[0:05:37] Maar wat doe je dan?

[0:05:38] In plaats van dat je de mouwen opstroopt en de boel op orde brengt, ga je natuurlijk de meetmethode aanpassen.

[0:05:44] En wat blijkt, voorzitter, dat werkt.

[0:05:47] Wat mooi.

[0:05:48] Er lijkt vooruitgang te zijn geboekt, aldus de staatssecretaris.

[0:05:51] Denkt de staatssecretaris nou echt dat wij gekke Harry zijn?

[0:05:54] De reiziger en wij worden compleet voor de gek gehouden.

[0:05:58] In plaats dat u de slechte prestaties onder het tapijt moffelt... moet u zorgen dat de prestaties omhoog gaan.

[0:06:05] Dit soort spelletjes door gewoon de meetmethode aan te passen... en te doen alsof het allemaal een stuk beter gaat... is Nederland spug en spug zat.

[0:06:15] Als de staatssecretaris zijn eigen straatje wil schoonvegen... dan moet hij dat maar lekker thuis doen.

[0:06:20] Dank u wel, voorzitter.

[0:06:21] Dank voor uw inbreng.

[0:06:26] Ook welkom aan de heer Ginwis.

[0:06:27] De heer Ginwis was binnen en weer even weg, maar hij is weer terug.

[0:06:30] Fijn voor dit debat.

[0:06:31] Dank u wel.

[0:06:31] Mooi dat u er bent.

[0:06:33] We gaan naar de heer Goudswaard voor de inbreng namens JA21.

[0:06:36] Ga ervan.

[0:06:37] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:06:39] Sinds de oprichting van jaar 2021 pleit mijn partij voor de komst van de Lelylijn en zonder deze verbinding verslechtert het investerings- en vestigingsklimaat in de regio, stagneert arbeidsdiversificatie en blijft talent wegvloeien.

[0:06:52] En dat zet op termijn simpelweg onze leefbaarheid onder druk.

[0:06:56] En juist daarom was het bijzonder pijnlijk dat in april 2025 het gereserveerde Lelylijnbudget door het toenmalige kabinet is aangewend voor andere doelen.

[0:07:05] Provincies werden tegen elkaar uitgespeeld en perspectief werd ingeruild voor kortetermijnpolitiek.

[0:07:12] Maar goed, dat is gebeurd en we moeten nu ook vooruitkijken.

[0:07:16] En JA21 is daarom blij dat er inmiddels een ledelijngezant is aangesteld.

[0:07:20] Maar een gezant zonder duidelijke opdracht en politieke eikpunten.

[0:07:24] is niet veel meer dan een wasse neus.

[0:07:26] En een vraag aan de staatssecretaris.

[0:07:28] Is de staatssecretaris bereid de Kamer elk kwartaal niet alleen te informeren, maar daarbij ook duidelijke mijlpalen te rapporteren, zoals uitgewerkte financieringsscenario's, bestuurlijke afspraken en momenten waarop keuzes voor liggen?

[0:07:45] Dan de gunning van de haringconcessie ANNS.

[0:07:49] Dat heeft geleid tot een stapeling aan juridische procedures.

[0:07:53] De Europese Commissie is inmiddels een infractieprocedure tegen Nederland gestart.

[0:07:59] De kern is eigenlijk heel simpel.

[0:08:02] Geen marktanalyse betekent juridisch niet.

[0:08:04] Het dergelijke analyse is gebruikelijk, Europees rechtelijk verankerd en in andere dossiers wel toegepast.

[0:08:13] Ondanks adviezen van de landsadvocaat en lopende procedures kiest het ministerie ook in het traject de komstige marktoordeningspoor voor geen marktanalyse uitvoeren.

[0:08:23] Dus, tweetal vragen aan de staatssecretaris.

[0:08:26] Waarom voert het ministerie in het TMS-traject geen marktanalyse uit, terwijl dit in vergelijkbare dossiers wel gebeurt en Europees rechtelijk vereist is?

[0:08:33] Vraag 2.

[0:08:35] Heeft de staatssecretaris concreet inzicht in juridische en financiële risico's, waaronder mogelijke schadeclaims, die voortvloeien uit het niet uitvoeren van de marketanalyse?

[0:08:44] En waarom kiest zij ervoor dan dit risico in het TMS traject te herhalen?

[0:08:49] En daarvoor zit er koperdiefstal.

[0:08:52] Dat blijft ons spoornetwerk tijsteren.

[0:08:55] Een paar weken terug, 30 november, was het weer raak, dit keer rondom Zwolle.

[0:09:00] En de schadepost bedraagt, los van het ongemak voor hardwerkende burgers, vele miljoenen euro's per jaar.

[0:09:07] En we weten dat SpoorRail dit probleem onderkent.

[0:09:11] Zo worden er extra camera's geplaatst, sensoren geplaatst en in enkele gevallen, heb ik gezien, ook nachtenlang geobserveerd.

[0:09:19] Maar bijna elke week tikt de kopenprijs nieuwe records aan.

[0:09:22] En logischewijs ligt meer ellende in het verschiet.

[0:09:26] Artikel 310 en 311 hanteren als maximale straf hiervoor vier tot zes jaar en een geldboete van de vierde categorie.

[0:09:33] Echte voorzitter, veel uitspraken van de afgelopen vijfde jaar tonen combinatie van taakstraffen en voorwaardelijke straffen aan.

[0:09:40] Zoals de afgelopen zomer.

[0:09:42] Toen werd een 51-jarige man veroordeeld formulist 14 afzonderlijke kopendiefstallen.

[0:09:47] En het gevolg?

[0:09:48] 180 uur taakstraf en 180 dagen voorwaardelijk.

[0:09:53] Voorzitter, dat kun je toch alleen maar kwalificeren als een FOB-strafje.

[0:09:57] Dit soort straffen zijn eigenlijk eerder een uitnodiging dan een ontmoediging.

[0:10:01] En daarom een vraag aan de staatssecretaris.

[0:10:04] De wettelijke strafmaxima bij koperdiefstal zijn weliswaar fors, maar de rechtelijke uitspraken blijven in de praktijk vaak beperkt tot taak en voorwaardelijke straffen.

[0:10:12] Deelt de staatssecretaris de zorg dat dit geen afschrikwekkend effect heeft bij diefstalschade van onze vitale spoorinfrastructuur?

[0:10:21] En wat doet hij vanuit zijn verantwoordelijkheid voor het spoor om dit punt bijvoorbeeld bij justitie en veiligheid te agenderen?

[0:10:29] Ik vraag de staatssecretaris niet om rechters de maat te nemen, zeker niet, maar wel om zijn verantwoordelijkheid voor onze vitale spoorweginfrastructuur.

[0:10:39] De laatste blokje.

[0:10:40] Het jaar 2021 stelt veiligheid op straat en in het openbaar vervoer centraal, want het terugdringen van geweldsincidenten is essentieel om het veiligheidsgevoel van burgers te vergroten.

[0:10:52] In Kamerbrieven wordt onder andere gesproken over stationdeals.

[0:10:56] want gemiddeld scoorden 55 stations lager dan een zes op de vraag of men zich na 7 uur s'avonds veilig voelt.

[0:11:02] En in de eerste helft van volgend jaar worden er drie stations meegenomen in de uitvoering van de stationsdeals, terwijl maatregelen zoals verlichting en het aanpassen van zichtlijnen

[0:11:13] ook worden genoemd en vooral deze opties kunnen relatief snel uitgevoerd worden.

[0:11:18] En daarom kan de staatssecretaris toezeggen dat hij deze opties versneld kan toepassen op een groot deel van de 55 stations.

[0:11:26] En dan de laatste vraag, wat is nu de stand van zaken betreffende de spoorwegpolitie?

[0:11:32] Want naar aanleiding van motie Eerdmans is daar volgens mij begin dit jaar een pilot gestart en we horen hier goede verhalen over, maar op welke manier krijgt dit nu een vervolg?

[0:11:42] Want voorzitter, als het nu gaat om de ledelijnen veiligheid of juridische houdbaarheid, het spoor vraagt om keuzes, niet om uitstel en ik hoor daar ook graag een aantal concrete toezeggingen.

[0:11:53] Dank u wel, voorzitter.

[0:11:55] Dank u wel voor uw beringheid.

[0:11:55] Een interruptie van de heer Huiting.

[0:11:58] Ja, voorzitter, ik hoor meneer Goudsvaart zeggen dat om de veiligheid op het sporten te verbeteren, dat we dat zichtlijnen moeten gaan aanpassen en dergelijke.

[0:12:07] Maar laat ons hebben over de veiligheid van de mensen in de trein en de machinisten en de boa's en de conducteurs en de reizigers zelf.

[0:12:16] Ik hoorde geen woord over van JA21.

[0:12:18] Ik hoorde geen woord over wat zij gaan doen om al dat tuig, wat rotzooi trapt in de trein, om ervoor te zorgen dat ze nooit meer ook maar één voet in zo'n trein kunnen zetten op het moment dat ze overlast plegen.

[0:12:28] Waarom zegt hij daar niks over?

[0:12:32] Ja, dank voor deze vraag.

[0:12:34] Nou, ik sta hier een beetje van te kijken, want ja, in de twintig... Ik zeg net zelf dat veiligheid op straat en het openbaar vervoer centraal is.

[0:12:40] En daar hebben wij ook meerdere moties over ingediend.

[0:12:44] Wij hebben ook moties gesteund over het toepassen van bodycamps, over controles op de stations.

[0:12:52] Ik wil daar heel erg graag met de heer Heutink samen in optrekken.

[0:12:56] Ik heb dat nu niet genoemd, want er is zoveel te noemen over het spoor, maar laat onversneden heel duidelijk zijn dat veiligheid voor jaar 21 een heel groot goed is en dat als hij ons verkiezingsprogramma heeft gelezen, dat wij daar ook vele miljarden voor willen uittrekken.

[0:13:19] Dank u wel.

[0:13:21] Geen andere interrupties?

[0:13:22] Dan is het woord aan de heer De Hoop namens GroenLinks Partij voor de Arbeid.

[0:13:26] Dank, voorzitter.

[0:13:27] En allereerst is dit het eerste spoordebat... ...met de nieuwe samenstelling van commissie-INW... ...en ik kijk uit naar de samenwerking met alle collega's.

[0:13:36] Voorzitter, het openbaar vervoer is belangrijk voor ons allemaal.

[0:13:39] Of het nu gaat om werk, school of een bezoek aan het ziekenhuis... ...voor ontzettend veel mensen is het OV de toegang tot de samenleving.

[0:13:46] En toch zien we dat het openbaar vervoer steeds minder in staat is... ...om die belangrijke taken in de samenleving te vervullen.

[0:13:52] En allereerst zou ik het over de betaalbaarheid van ons openbaar vervoer willen hebben.

[0:13:56] Want helaas gaan de tarieven ook dit jaar weer 6,5% duurder worden.

[0:14:01] En de trein is voor veel mensen helaas al een te duur vervoersmiddel.

[0:14:04] En het wordt dus nog duurder omdat het kabinet weigerde om meer geld beschikbaar te stellen

[0:14:08] ...en NS niet nog meer kan besparen zonder in de dienstregeling te snijden... ...of zonder noodzakelijke investeringen uit te stellen.

[0:14:15] En om uit deze negatieve spiraal te komen, zal het volgende kabinet... ...wat ons betreft echt structureel meer geld bij moeten leggen... ...als het gaat over het openbaar vervoer.

[0:14:23] En met een beetje politieke wil ben ik er echt van overtuigd... ...dat wij de prijzen bij de NS zouden kunnen bevriezen.

[0:14:29] Daarnaast heeft het kabinet een streep gezet door de onderwegpas... ...waardoor er ook geen betaalbaar abonnement komt voor mensen met een lage inkomen.

[0:14:36] En de staatssecretaris...

[0:14:37] schrijft in zijn brief aan de Kamer dat het ligt aan de dekking vanuit het sociale klimaatplan.

[0:14:43] Ik was nieuwsgierig of de staatssecretaris ook nog gekeken heeft naar andere dekkingsmogelijkheden.

[0:14:46] We hebben ook een schriftelijk overleg gehad.

[0:14:48] Er zal vast nog een twee minuten debat over plaatsvinden, maar ik zou fijn zijn als de staatssecretaris al iets daarover zou vertellen.

[0:14:53] En wat GroenLinks-partijen van de arbeid betreft, zouden we niet alleen voor minima betaalbare kaartjes moeten krijgen, maar ook een Nederland ticket, een klimaatticket met een vast tarief in de daluren, zodat openbaar vervoer voor iedereen betaalbaar wordt.

[0:15:07] Dan kom ik bij de infrastructuur zelf.

[0:15:09] In Nederland rijden er iedere dag ruim 3.500 treinen rond die meer dan een miljoen mensen van A naar B brengen.

[0:15:16] En er zijn echter steeds meer zorgen over het onderhoud van het spoor.

[0:15:19] ProRail luidde onlangs opnieuw de noodklok.

[0:15:21] En als we niet snel meer gaan investeren, dreigt het Nederlandse spoor steeds kwetsbaarder en storingsgevoeliger te worden.

[0:15:27] Een concreet voorbeeld daarvan is de situatie in Haarlem, waar de komende periode tientallen losse onderhoudsmaatregelen worden uitgevoerd om het spoor overeind te houden, terwijl er integrale vernieuwing toekomstbestendiger is en goedkoper is en minder hinder voor reizigers ook op zou leveren.

[0:15:44] Ik vind dat een onverstandige bezuiniging.

[0:15:46] Dat kost de belastingbetaler uiteindelijk ook 15 miljoen, in mijn oog weggegooid, geld.

[0:15:51] En dat blemmert ook het uitbreiden van het aantal intercity's en zelfs de woningbouwopgave in de regio Haarlem.

[0:15:57] Deelt de staatssecretaris de mening van mijn fractie dat er in ieder geval aan de afspraken in de HRN-concessie voldoen moet worden?

[0:16:03] Dus meer intercity's erbij.

[0:16:05] En wat gaat hij doen om de benodigde financiering alsnog beschikbaar te stellen?

[0:16:08] En kan dan ook gekeken worden naar mogelijk een co-financiering met de regio als men daar zelf

[0:16:13] nu bij INW niet uitkomt.

[0:16:16] Dan over andere infraprojecten.

[0:16:18] Wij zijn als fractie geschrokken van een brief van het kabinet over de aansluiting van de Betuwe-lijn op het Duitse spoor bij Emmerich en de enorme vertraging op dat traject.

[0:16:26] Dat is niet conform de afspraak.

[0:16:28] Wanneer spreekt de staatssecretaris met zijn Duitse collega's hierover?

[0:16:31] Hoe staat het met het herstel van de HSL Zuid?

[0:16:33] Is inmiddels duidelijk dat geld geen belemmerende factor is om de viaducten zo snel mogelijk te herstellen.

[0:16:39] Hoe staat het met de planning van de heropening van het spoor tussen Groningen en Duitsland?

[0:16:43] We zijn inmiddels tien jaar na de aanvaring met de Friese broeken en nog steeds rijdt er geen trein.

[0:16:48] De lijn zou binnenkort opengaan, maar dat dreigt opnieuw uitstel.

[0:16:52] INW wil ook de Maasbrug bij Maastricht slopen, ondanks dat deze brug juist noodzakelijk is voor toekomstige verbindingen tussen Maastricht en België.

[0:16:59] En er een motie van GroenLinkspartij van de Arbeid en Volk ligt om juist te onderzoeken

[0:17:02] of grensoverschrijdende verbindingen nieuw leven in te blazen zijn?

[0:17:07] Graag de toezegging van de staatssecretaris om met vervoerders- en reizigersorganisaties in overleg te treden voordat daar een definitief besluit wordt genomen en hoe kijkt men vanuit Vlaanderen naar deze mogelijk toekomstige verbinding weer?

[0:17:19] Hoe staat het met de plannen voor het doortrekken van de Noord-Zuidlijn zodat we uiteindelijk meer ruimte creëren voor snellere en frequentere internationale treinen?

[0:17:27] Dan kom ik nog bij Noord-Nederland en over de H1-concessie daar ook.

[0:17:31] Wij maken ons zorgen over de dreigende opknipping en verdere privatisering van het treindienst op de noordelijke lijnen naar Groningen en Leeuwarden.

[0:17:40] Goed OV is een basisvoorziening en het spoor mag geen proeftuin zijn voor commerciële investeerders.

[0:17:45] Ook de regio Noord-Nederland heeft hier grote zorgen over.

[0:17:48] Als Arriva in open toegang hier gaat rijden, heeft het potentieel grote gevolgen voor de treinsekerheid en bedreigbaarheid van de stations langs deze lijnen.

[0:17:56] Het klinkt leuk, extra treinen, maar we weten ook dat het ten koste kan gaan van de nesttreinen en dat ons treinen van Arriva niet in een concessie rijden.

[0:18:03] Dus ook zomaar kunnen besluiten rustige treinen te schrappen.

[0:18:06] als er geen winst op te maken is en reizigers kunnen mogelijk niet meer met ambtenementen bij meerdere vervoerders reizen.

[0:18:12] Wat mijn fractie betreft zou het dus zeker niet in plaats van de concessietreinen moeten gaan, en deelt de staatssecretaris deze zorgen, en wanneer kan de Kamer ook verwachten dat er heldere kaders worden gesteld voor diensten in open toegang, mocht dit dus wel gebeuren, ook al zouden wij dat niet willen, dat je in ieder geval nog heldere afspraken juridisch kunt maken met een arriva.

[0:18:32] Wat betreft de ladyline schrijf ik mij nog aan bij de vragen van de heer Goudswaard

[0:18:35] Dan dank ik u eerst, voorzitter.

[0:18:37] Dank u wel voor uw inbreng.

[0:18:39] Dan is het woord aan de heer Harderkoop namens D66.

[0:18:41] Gaat het gang.

[0:18:44] Ja, hartelijk dank, voorzitter.

[0:18:46] Iedereen in dit land wil hetzelfde van mobiliteit.

[0:18:49] Flot van A naar B, betaalbaar, zonder gedoe en het liefst duurzaam.

[0:18:53] En het fantastische is, de trein kan dat allemaal tegelijk.

[0:18:57] Maar als we dat zo willen houden, moeten we niet weglopen voor wat er nu misgaat en over de keuzes die dat vraagt.

[0:19:03] Want de uitdagingen rond het spoor zijn geen natuurverschijnsel.

[0:19:06] Het is het resultaat van politieke keuzes.

[0:19:09] En dus kunnen we het ook anders organiseren.

[0:19:11] Daarom richt ik me vandaag op drie dingen.

[0:19:12] Betaalbaarheid, veiligheid en de richting die we op moeten... ...als we willen dat mensen ook in de toekomst voor de trein blijven.

[0:19:19] ...te beginnen bij betaalbaarheid.

[0:19:20] En voorzitter, laat ik zeggen, treinkaartjes zijn nog steeds duur.

[0:19:23] En dat merken reizigers dagelijks.

[0:19:26] Toch zijn de extreem hoge tariefstijgingen van eerdere jaren... ...de afgelopen twee jaren voorkomen.

[0:19:30] En dat gaf wat lucht, met een nadruk op wat.

[0:19:33] Want het was uitstel, maar geen oplossing.

[0:19:35] Want de rekening komt alsnog.

[0:19:38] En dat komt niet alleen bij de reiziger terecht, maar ook bij het systeem zelf.

[0:19:41] Minder financiële ruimte bij NS betekent minder buffer in het materieel, versoepeld onderhoud en een spoor dat steeds kwetsbaarder wordt.

[0:19:47] En dat is op termijn geen houdbare situatie.

[0:19:50] Want wie betaalbaarheid serieus neemt, moet stoppen met doen alsof dit alleen een NS-probleem is.

[0:19:54] Betaalbaarheid is een publieke keuze en die keuze vraagt dat we anders omgaan met capaciteit.

[0:19:59] Want het systeem is nu ingericht op enkele uren per dag en het vraagt kosten.

[0:20:04] Dat jaagt kosten op en die kosten betalen reizigers uiteindelijk zelf.

[0:20:09] U heeft een introductie van de heer Huiting.

[0:20:13] Wilt u uw microfoon even uitzetten?

[0:20:15] Ja.

[0:20:16] Dan kunnen mensen via de livestream ook goed meekijken.

[0:20:18] De heer Huiting, ga ter gang.

[0:20:21] Ik wil nog even door op die treinkaartjes en de prijs van de treinkaartjes met D66.

[0:20:27] Het lijkt een beetje, hij zegt het niet letterlijk, maar het komt wel over alsof hij het bagatelliseert, voorzitter.

[0:20:32] Dus mijn vraag is, vindt D66 het nou werkelijk acceptabel dat je voor een retourtje tussen Enschede en Den Haag, straks in 2026, bijna 70 euro moet betalen om heen en weer te gaan reizen?

[0:20:47] Dat kan toch niet waar zijn, voorzitter?

[0:20:51] En hij is de voorzitter, of het is de heer Houdekoper.

[0:20:54] Gaat uw gang.

[0:20:56] Ja, dank voorzitter.

[0:20:57] En de heer Heutink voert volgens mij een hele show op, maar volgens mij zijn we dat compleet eens.

[0:21:02] Dat is belachelijk en ik wil daar zo meteen ook nog wat zeggen en mij mee bijdragen.

[0:21:05] Dus als u het goed vindt, vervolg ik die.

[0:21:09] Vervolgt u betoog dan.

[0:21:11] Want wie betaalbaarheid serieus neemt, moet stoppen met doen alsof dit alleen een NS-probleem is.

[0:21:15] Betaalbaarheid is een publieke keuze en die keuze vraagt dat ze anders omgaan met capaciteit.

[0:21:20] Want het systeem is ingericht op enkele extreemdrukken uren per dag en dat jaagt kosten op die reizigers uiteindelijk zelf betalen.

[0:21:26] En voor D66 ligt hier een duidelijke richting.

[0:21:28] Minder focus op piekbelasting, meer spreiding en efficiënter gebruik.

[0:21:32] Dat is niet alleen goedkoper, maar ook eerder.

[0:21:35] Mijn vraag aan de staatssecretaris is daarom... ...welke structurele maatregelen ziet hij om de spitsdruk terug te dringen... ...en is hij bereid om tariefdifferentiatie en andere vormen van spreiding... ...opnieuw serieus te verkennen, juist om de betaalbaarheid op de lange termijn te borgen?

[0:21:51] Ik ga eerst nog even terug naar de heer Huiting.

[0:21:53] Dan de heer Grimwis en dan de heer Douten.

[0:21:56] D66 trekt nu weer een oud konijn uit de hoge hoed.

[0:21:59] Dat is de spitsheffing van NS, waar wij als Kamer al eerder hebben gezegd dat het een heel slecht idee is, was en ook altijd zal blijven.

[0:22:08] En waarom?

[0:22:09] Heel veel mensen kunnen niet kiezen wanneer ze de trein moeten nemen om naar hun werk te gaan.

[0:22:14] Dus mijn vraag is, is D66 serieus bereid om de mensen die gewoon om half negen, om negen uur op hun werk moeten zijn, extra te laten betalen?

[0:22:23] Zodat het dan allemaal misschien iets beter gaat.

[0:22:25] Dat is toch volstrekt oneerlijk tegen al die mensen die daar niks aan kunnen doen.

[0:22:30] Ja, dat hoop ik.

[0:22:32] Dank voor de vraag.

[0:22:35] De treinreis moet betaalbaar zijn en daarom hebben wij ook gepleit voor de onderwegpas.

[0:22:39] Zullen wij ook altijd blijven pleiten voor investeringen in openbaar vervoer, juist om die treinen betaalbaar te houden?

[0:22:46] We moeten ook constateren met elkaar dat hier de afgelopen jaren telkens door de Kamer is geconstateerd dat treinkaartjes te duur werden en dat er dan incidenteel geld is gevonden.

[0:22:55] Dat leidt ertoe dat die rekening wordt uitgesteld en die komt later alsnog

[0:22:59] Dus ik wil hier op zoek, in deze commissie, naar een oplossing... ...zodat we die betaalbaarheid structureel kunnen borgen.

[0:23:05] En dat is ook de kern van mijn betoog.

[0:23:08] Meneer Oetink.

[0:23:08] Mijn voorzitter, dan moet meneer Huidekoper wel het eerlijke verhaal vertellen... ...is dat hij niet de betaalbaarheid voor iedereen wil borgen.

[0:23:13] Nee, hij wil de betaalbaarheid misschien een beetje beter maken voor een kleine groep... ...maar hij wil het vooral verschrikkelijk maken voor een hele grote groep mensen... ...die niet zelf kan bepalen wanneer die op tijd op z'n werk zou moeten zijn.

[0:23:26] Dat is het eerlijke verhaal en ik wil ook dat D66 daar dan eerlijk over is.

[0:23:29] Ja, dat beeld wat hier wordt geschetst, dat ken ik totaal niet, dus dat laat ik graag bij de heer Huiting.

[0:23:37] De heer Geenwiss, ga ter gang.

[0:23:41] Voorzitter, dank u wel.

[0:23:43] Ik hoorde de heer Huiting over efficiëntie en het prijsdifferentiatie enzo, om de prijskaartjes van de NS een beetje te dempen en uiteindelijk van het hele openbaar vervoer.

[0:23:58] Maar de heer Uyderkoper weet ook wel dat we het daar alleen niet mee gaan redden.

[0:24:00] We hebben gewoon te maken met een hele basale voorziening... ...waar we grofweg voor de helft het publiek geld in moeten stoppen... ...en voor de helft komt het uit de kaartjes.

[0:24:09] Maar als we te veel die publieke geldstroom afknijpen... ...en dat zijn we eigenlijk aan het doen... ...dan gaat het gewoon niet goedkomen met de betaalbaarheid... ...en met de aantrekkelijkheid van het openbaar vervoer.

[0:24:18] Wat is de ambitie dan van D66?

[0:24:20] Want het kan niet alleen geregeld worden in deze commissie.

[0:24:22] Heel soms lukt het met een amendement.

[0:24:25] ...de toren van automobilisten gewekt met steun overigens van DS-60... ...waardoor we voor een paar jaar geld hebben kunnen regelen voor het OV... ...maar het moet wel structureel worden doorgezet.

[0:24:35] En wat is dan de ambitie van DS-60, niet alleen hier aan deze tafel... ...maar ook een paar deurtjes verderop aan een andere tafel?

[0:24:42] Kortere interruptie graag, ingevings.

[0:24:44] Ja, de koper.

[0:24:45] Ja, dank voor de vraag.

[0:24:46] En zoals de heer Geenwis ook al aangeeft, hebben wij inderdaad ook zijn amendement gesteund.

[0:24:51] Dus ik denk dat ik kan volstaan door te zeggen dat u mijn partij kent als een partij die altijd pleit voor investeringen in openbaar vervoer en zeker ook de trein.

[0:25:00] Ik zit niet aan de formatietafel, maar ik kan u garanderen dat dat ook daar de inzet zal zijn.

[0:25:06] De heer Geenwis.

[0:25:08] Voorzitter, dus mag ik dat zodanig beluisteren?

[0:25:10] Want ik heb helaas ook maar incidenteel voor een paar jaar een gat kunnen vullen.

[0:25:15] dat op zijn minste ambitie is in de inzet van deze 60 fractie om die reeks structureel door te trekken.

[0:25:21] Er is natuurlijk veel meer nodig, maar dat is nog wel het minste wat ik mag verwachten dan van deze 60 als inzet, maar ook eigenlijk wel als resultaat.

[0:25:29] Ja, ik vind het heel charmant wat de heer Ginwis hier probeert om een toezegging over de formatie af te af te dwingen.

[0:25:36] Ik denk dat mijn vorige antwoord volstaat.

[0:25:39] Onze inzet is gericht op het openbaar vervoer om dat te versterken, om er ook genoeg geld voor te vinden.

[0:25:44] Alleen laat ik niet vooruit lopen op hoe de onderhandelingen gaan verlopen.

[0:25:50] Ja, dank voorzitter en ook dank aan de heer Huidekoper voor het eerste deel van zijn betoog.

[0:25:54] Kijk, ik hoorde de heer Heutink zeggen, de kaartjes tussen Enschede en Den Haag, 70 euro heen en weer.

[0:26:00] Dat vind ik heel vervelend voor de heer Heutink, maar het gaat mij vooral ook om de betaalbaarheid van de mensen met een lager inkomen.

[0:26:07] En ik weet dat D66 ook heel lang gezegd heeft, die onderweg pas moeten komen.

[0:26:12] Dat wordt nu uitgesteld.

[0:26:13] Wat voor mogelijkheden ziet de heer Huidekoper om voor de onderwegpas de komende jaren in ieder geval wel sneller een stap te zetten dan dit kabinet op dit moment doet?

[0:26:23] Ik geef alleen eerst even het woord aan de heer Heutink.

[0:26:25] Voorzitter, persoonlijk feit, ik word toch aangevallen hier.

[0:26:28] Ik wil benadrukken, ik ga niet met de trein omdat ik hier op tijd wil zijn.

[0:26:31] Ik ga met de auto.

[0:26:35] Heel vroeg Thomas Schaarling.

[0:26:37] De heer Huidekoper.

[0:26:39] Dank voor de vraag.

[0:26:41] De heer De Hoop vindt mijn partij volledig aan zijn zijde waar het gaat om de teleurstelling over het antwoord van de staatssecretaris die onderweg past.

[0:26:50] Het is voor mijn partij heel belangrijk om te voorkomen dat er vervoersaarmoede ontstaat en om te zorgen dat mensen met een kleine portemonnee ook het openbaar vervoer kunnen.

[0:26:58] kunnen blijven nemen.

[0:27:01] Ik weet, ik zie zo niet 123 welke dekking daar nu voor beschikbaar is, maar die vraag zou ik ook graag aan de staatssecretaris doorgeleiden, want voor ons is het wel heel belangrijk dat hij er alsnog komt.

[0:27:14] Ja, voorzitter, de heer Heutink heeft natuurlijk gelijk dat we niet zomaar mensen moeten aanvallen in dit debat, dus dat zal ik ook naar zo'n voorbeeld niet meer doen.

[0:27:22] Dan door naar niet alleen de onderwegpas, maar ook het punt van de spitsheffing, waar ik de heer Huidekoper over hoorde.

[0:27:30] Mijn fractie heeft altijd gezegd, de spitsheffing zijn wij tegen, maar tariefdifferentiatie in het dal kan natuurlijk wel een oplossing bieden om mensen te stimuleren in het dal te reizen, bijvoorbeeld met zo'n klimaatticket.

[0:27:41] Ik weet dat D66

[0:27:42] dat ook in haar programma heeft.

[0:27:44] Als we dan met elkaar zeggen, structureel moet je meer investeren, zodat die betaalbaarheid minder onder druk komt te staan, maar dan lijkt mij juist een differentiatie in de dal een goede inzet.

[0:27:52] Ik hoop ook op dat punt dat D66 daar nog hetzelfde in staat en dat we ook daarin samen op zouden kunnen trekken.

[0:28:01] Absoluut.

[0:28:01] Wederom dank voor de vraag van de heer De Hoop.

[0:28:04] Kijk, we hebben het over betaalbaarheid.

[0:28:06] Dus als ik spreek over de spitsheffing, betekent dat niet wat mij betreft het eenzijdig duurder maken van het kaartje in de spits.

[0:28:12] Het gaat over betaalbaarheid juist ook voor de mensen buiten de spits.

[0:28:17] Dus op het moment dat in de spits inderdaad het tarief iets duurder zou maken, kunnen werkgevers mogelijk een deel ook van die kosten dragen.

[0:28:26] En daarmee zou het mogelijk kunnen zijn om de treinkaartjes van mensen buiten de spits, dus in het dal, heel veel goedkoper te maken.

[0:28:32] En dat is de denklijn die ik hier ter tafel leg.

[0:28:37] GESPREKSLEIDER.

[0:28:37] Zij hebben voor dit moment geen verder interrupties, dus vervolgt uw betoog.

[0:28:41] Dank, voorzitter.

[0:28:42] Dan kom ik bij de veiligheid, want die is cruciaal.

[0:28:45] BOA's zorgen dat miljoenen mensen elke dag veilig kunnen reizen, vaak onder lastige omstandigheden.

[0:28:50] Maar het knelt.

[0:28:51] BOA's kunnen mensen zonder identiteitsbewijs niet zelf identificeren en moeten wachten op de politie.

[0:28:56] Dat leidt tot onveilige situaties, lange wachttijden en frustraties bij reizigers en personeel.

[0:29:01] Soms moeten verdachten zelfs tientallen minuten worden vastgehouden en dat is onwenselijk voor iedereen.

[0:29:06] Maar ondanks dat het probleem al jaren bekend is en er een breedgedragen motie ligt, gesteund door 147 Kamerleden, is het nog niet geregeld.

[0:29:14] En daarom is mijn vraag aan de staatssecretaris simpel maar dringend.

[0:29:17] Kan hij concreet aangeven wanneer BOA's de middelen en bevoegdheden krijgen waar zij al zo lang om vragen die zij nodig hebben om hun werk goed te doen?

[0:29:25] En voorzitter, laat ik niet vergeten... ...om de geweldige kansen op het spoor ook te benoemen.

[0:29:30] Want er zijn genoeg initiatieven en bewegingen rondom het spoor... ...die positief en hoopvol stemmen.

[0:29:34] Want afgelopen week kwam de Nederlandse start-up GoVolta in het nieuws.

[0:29:37] Zij gaan vanaf volgend jaar goedkope internationale treinen laten rijden... ...met kaartjes vanaf 10 euro tussen Amsterdam en Berlijn.

[0:29:44] En dat is geen curiositeit, dat is een signaal.

[0:29:47] Want het laat zien dat betaalbaarheid, innovatie en treinreizen... ...prima samen kunnen gaan, ook over de grens.

[0:29:51] En het laat zien dat de praktijk soms verder is dan het beleid.

[0:29:54] En voor D66 is dit precies de richting die we op moeten.

[0:29:58] Niet alleen het spoor repareren, maar het moderniseren.

[0:30:01] Niet alleen beheren, maar ruimte maken voor vernieuwing.

[0:30:03] En niet alleen nationaal denken, maar Europees.

[0:30:06] Mijn vraag aan de staatssecretaris is daarom... ...welke lessen trekt hij uit dit soort initiatieven?

[0:30:10] En is hij bereid te kijken welke regels dit soort betaalbare... ...internationale treinverbindingen nu nog in de weg staan... ...zodat we die gewerikt kunnen wegnemen?

[0:30:18] Tot slot, voorzitter.

[0:30:20] Het spoor staat op een kruispunt.

[0:30:21] We kunnen blijven oplappen, pleisters plakken en problemen vooruitschuiven.

[0:30:25] Of we maken structurele keuzes over betaalbaarheid, veiligheid en capaciteit.

[0:30:30] De trein is te belangrijk om te laten vastlopen in korte termijn, denken.

[0:30:33] Reizigers verdienen duidelijkheid.

[0:30:35] Nederland verdient een spoor dat betrouwbaar, betaalbaar en toekomstbestendig is.

[0:30:39] Daarom is mijn oproep, laten we stoppen met pleisters plakken, maar de oorzaken aanpakken en kiezen voor een spoor waar mensen op kunnen vertrouwen, nu en in de toekomst.

[0:30:47] Ik zie uit naar de beantwoording van de staatssecretaris.

[0:30:51] Ik dank u voor uw bijdrage.

[0:30:52] Ik kijk nou of er een interruptie is.

[0:30:53] Dat is niet het geval.

[0:30:54] Dan wil ik nu graag het woord geven aan de heer Sjoerds namens de VVD.

[0:30:58] Dank u wel, voorzitter.

[0:30:59] Dit commissiedebat vindt plaats op een moment waarop de reizigers en goederenvervoerders dagelijks ervaren hoe kwetsbaar het spoorsysteem is.

[0:31:06] ...door de staat van het spoor en aanhoudende verstoringen... ...die tot ver naar 2027 boven de KPIs van ProRail blijven.

[0:31:14] De achterstallige onderhoudsopgave van ProRail, maar ook Rijkswaterstaat... ...bijna 50 miljard in tien jaar, is groot... ...en ons incies niet in één debat op te lossen.

[0:31:23] Voor de VVD is het herstellen en borgen van basiskwaliteit... ...evenals de benodigde prioritering, een opgave voor een volgend kabinet.

[0:31:32] Ik vraag de staatssecretaris aandacht voor projecten... ...die nu niet worden opgepakt wegens het gebrek aan middelen.

[0:31:37] De heer De Hoop refereerde daar ook al aan.

[0:31:39] Maar laat er wel tot hogere kosten en dubbele hinder leiden.

[0:31:42] Een voorbeeld is inderdaad de spoorknoop Haarlem... ...waar het niet combineren van onderhoud en capaciteitsuitbreiding... ...leidt tot extra kosten en herhaalde overlast voor reizigers.

[0:31:52] Haarlem, de gemeente, is zelfs bereid financieel bij te dragen.

[0:31:55] Kan de staatssecretaris bezien of deze toekomstige kapitaalverdiening... ...kan worden voorkomen?

[0:32:02] ...door een andere planning of een aangepaste projectvolgorde te kiezen.

[0:32:06] Dan betaalbaarheid.

[0:32:10] De heer Geenwiss, ga ter gang.

[0:32:11] Ja, een goed punt van collega Schuts in zaken Haarlem... ...daar dreigen we echt inderdaad geld weg te gaan gooien.

[0:32:19] Terwijl als we de zaken nu gewoon combineren... ...dan besparen we gewoon op lange termijn geld.

[0:32:23] En mijn collega vraagt het positief welwillend... ...maar nog heel voorzichtig kan de staatssecretariat het bezien.

[0:32:30] ...maar verwacht hij gewoon een toezegging dat de staatssecretaris het gaat doen... ...en gewoon gaat zeggen van die voorfinanciering van de regio... ...die omarmen we en we gaan dit fixen?

[0:32:39] De heer Sjoerds.

[0:32:40] Voorzitter, wie ben ik om een toezegging te weigeren?

[0:32:44] Dus als dat zou kunnen, heel graag.

[0:32:48] Kijk eens aan.

[0:32:49] De heer Gemmers is tevreden, zie ik.

[0:32:53] Dat gaat... Nog niet, maar dat ging wel snel.

[0:32:55] De heer Sjoerds, vervolgt u betogen.

[0:32:57] Dank u wel.

[0:32:58] Dan de betaalbaarheid.

[0:32:59] Voor de VVD zijn tariefverhogingen alleen uitlegbaar als de prestaties op orde zijn.

[0:33:03] De heer Huiting gaf daar net ook al een beschouwing over.

[0:33:06] Hoewel de meeste KPIs in het tweede kwartaal dat laten zien, er varen reizigers nog volle treinen in de spits.

[0:33:13] Door verstoringen, de staat van het spoor en sociale onveiligheid staat het product spoor zwaar onder druk.

[0:33:19] Tegen die achtergrond voelt de voorgestelde tariefstijging van 6,5 procent in 2026 zwaar.

[0:33:26] Ook al bestaat die grotendeels uit huidige, oude en toekomstig uitgesmeerde inflatie.

[0:33:31] Zowel NS als reizigers ondervinden hiervan de gevolgen.

[0:33:35] Ook dat is wat de VVD betreft een afweging voor het volgende kabinet.

[0:33:39] En daarin past dat mij betreft inderdaad een systeembeschouwing... ...waar ook de heer Huidekoper over sprak.

[0:33:45] Om te kijken of het pleistersplakken kan stoppen... ...en we op een structurele manier dit dossier ter hand kunnen nemen.

[0:33:52] Dan de noordelijke lijnen en de deur-to-deur-reizen.

[0:33:54] Er lopen op dit moment twee zaken bij het college van beroep voor het bedrijfsleven.

[0:34:00] Over de noordelijke lijnen en over Maas en door-te-door-aanbieders.

[0:34:03] In de Arrivazaak zijn signalen ontvangen over de noodzaak... ...tot verlenging van de op 8 december verlopen termijn.

[0:34:09] Daarnaast bestaat de Maaspartijenzorger over de correctie van de concessie... ...en de vraag of deze voldoet aan de tussenuitspraak van hetzelfde college.

[0:34:18] Is de staatssecretaris bereid, en ik vraag aan toezegging...

[0:34:22] ...voor deze signalen kritisch te wegen... ...en zo nodig onafhankelijk juridisch advies in te winnen... ...om de zorgvuldigheid te borgen.

[0:34:31] Dan de kaderovereenkomsten in het kader van het besluit capaciteitsverdeling.

[0:34:36] Daarnaast is met de aangenomen motie Veldkamp-Kamp... ...ProRail verzocht voorstellen te doen voor juridische binnen de kaderovereenkomsten.

[0:34:43] ProRail heeft inmiddels een analyse met oplossingsrichtingen... ...regelgeving en tijdpad opgeleverd, maar deze is nog niet met de Kamer gedeeld.

[0:34:51] Kan de staatssecretaris deze analyse aan de Kamer sturen... ...met een kabinetsreactie en de vervolgstappen... ...richting de invoering van juridisch bindende kaderovereenkomsten?

[0:35:01] Ook daar graag een toezegging.

[0:35:03] Ik hoor graag van de staatssecretaris in het kader van het internationale spoor... ...welke voortganger is geboekt in de Europese gesprekken... ...over grensoverschrijdende ticketsystemen... ...en wat NOS nodig heeft om een volwaardig internationaal aanbod te kunnen leveren... ...vergelijkbaar met onze buurlanden.

[0:35:18] Ook vraag ik welke concrete stappen Duitsland en België samen met ons zetten...

[0:35:22] ...om meer capaciteit te realiseren op de corridors via de HSL Zuid, Bad Bentheim... ...en ook al het eerder genoemde Emmerich.

[0:35:29] Dan de sociale veiligheid.

[0:35:31] Sociale veiligheid is een absolute randvoorwaarde in het personenvervoer.

[0:35:34] Met stationsdeals, extra kamertoezicht en bodycams worden stappen gezet.

[0:35:39] Maar BOA's moeten sneller kunnen identificeren.

[0:35:42] Pilots laten zien dat dat werkt.

[0:35:43] Kan de staatssecretaris in overleg met de minister van JNV verkennen... ...hoe bredere informatietoegang voor BOA's mogelijk wordt?

[0:35:50] Bijvoorbeeld tot het strafrechtsketendatabase en het vreemdelingenregister.

[0:35:56] En daarnaast is het goed dat er specifiek aandacht is... ...voor de veiligheid van vrouwelijke reizigers.

[0:36:01] Mannelijke reizigers ook, maar vooral ook vrouwelijke reizigers.

[0:36:04] Welke concrete maatregelen worden uitgewerkt... ...en hoe worden de ervaringen en inzichten van vrouwen daarbij betrokken?

[0:36:12] Tot slot, goederenvervoer.

[0:36:14] Voor Rail Good hoorde ik dat het spoorgoederenvervoer... ...al vier jaar krimpt, onder andere door heffingen.

[0:36:19] De ERTMS Only-uitrol tot 2050 legt spoorgoederenvervoerers... ...een onrendabele top van circa 300 miljoen op richting 2031-35.

[0:36:28] Terwijl zij, anders dan OV-bedrijven, niet volledig zouden worden gecompenseerd... ...en de baten vooral bij INW en ProRail liggen.

[0:36:36] Herkent de staatssecretaris dit geschetste beeld?

[0:36:39] En welke handelsruimte ziet hij?

[0:36:41] En daarbij trek ik graag de vraag...

[0:36:43] ...die oud-collega's Minyas en Van Ginneken stelden op 1 december 2022... ...om te verkennen of er in Europa steun is... ...om geldende staatssteun soepel toe te passen.

[0:36:56] Gegeven het belang van het spoorgoederenvervoer voor havens en achterland... ...hoe verhoudt de gewenste modal shifts dit tot strengere normering... ...zoals lagere geluidsproductieplafons?

[0:37:06] En hoe blijven die bereikbaar, die industriële locaties?

[0:37:11] Komt u tot een afronding?

[0:37:13] ...en ik richt me daar met name op op de situaties in Groningen en Moerdijk.

[0:37:17] Tot slot, wat is de stand van zaken bij de uitvoering van de motie-minyas... ...over de invoering van 740-metertreinen?

[0:37:24] Dank u wel, voorzitter.

[0:37:25] Nee, dank u wel.

[0:37:26] Het woord is aan mevrouw Bulsma namens het CDA.

[0:37:29] Gaat uw gang.

[0:37:31] Sinds mijn start in de Tweede Kamer maak ik regelmatig gebruik van de trein.

[0:37:37] Voor uw beeld, ik ben woonachtig in Friesland en maak gebruik van een treinverbinding die in theorie ideaal is voor woonwerk richting Den Haag.

[0:37:44] Na een autorit van een klein half uur stap ik in de Intercity richting Den Haag.

[0:37:48] Geen overstappen en in mijn verbeelding zag ik mezelf zitten in een ruime coupé om bijvoorbeeld een spoordebat voor te bereiden.

[0:37:57] De werkelijkheid is een beetje anders.

[0:37:59] De rust is er al vanaf het begin in het noorden niet en het aantal keren dat er calamiteiten op het spoor zijn merk ik wekelijks.

[0:38:07] Variërend van koperdiefstal, een gestrande trein tot een te kleine trein omdat het koppelen niet lukt.

[0:38:13] Maar voorzitter, ondanks dit wat negatieve begin van mijn eerste commissiedebat, wil ik het volgende kwijt.

[0:38:19] En dat is de houding van het personeel in de trein en op het perron.

[0:38:23] Dit verdient meer dan een compliment.

[0:38:24] Behulpzaam, opgewekt en zij doen ontzettend hun best om iedereen van A tot B te vervoeren.

[0:38:30] Dank daarvoor.

[0:38:32] Voor de staatssecretaris heb ik een aantal vragen.

[0:38:34] Ten eerste, er is al eerder aan gerefereerd, de veiligheid.

[0:38:38] We lezen in de stukken dat er nog steeds geen duidelijkheid is met betrekking tot het uitbreiden van de bevoegdheden van de BOA's.

[0:38:44] Mijn vraag is, kan de staatssecretaris ook aangeven wat de stand van zaken is en welke uitbreiding op welk moment aan zou kunnen vangen?

[0:38:53] Mijn vervolgvraag hierop is hoe staat de staatssecretaris in borging van onder andere de pilots om toe te staan dat de BOA's het Real Time Intelligence Center van de politie op afstand kunnen bevragen.

[0:39:05] Als tweede de toename van impactvolle verstoringen.

[0:39:09] Hier liggen een aantal oorzaken aan ten grondslag.

[0:39:13] Een van de oorzaken is, heel verdrietig, aanrijdingen en bijna aanrijdingen met personen.

[0:39:19] Als CDA maken we ons hier zorgen over.

[0:39:22] We weten dat ProRail het suicidepreventieprogramma Spoor uitvoert.

[0:39:26] Onderdeel van dit programma zijn onder andere fysieke maatregelen en slimme camera's.

[0:39:32] Kan de staatssecretaris toezeggen dat dit programma wordt doorgezet?

[0:39:35] En voor wanneer ontvangen we duidelijkheid over dat dit ook financieel geborgd is binnen het BKM?

[0:39:42] Als derde lezen we dat de decentrale overheden en de regering geen overeenstemming hebben over het robuuste spoor en de amplacements.

[0:39:51] Er zijn door andere politieke partijen meerdere moties ingediend om in overleg te blijven.

[0:39:56] Onze vraag is, wat is de stand van zaken en hoe gaan de gesprekken verder?

[0:40:00] Wanneer wordt het nieuwe robuuste spoor vastgesteld en kan het tegemoet gekomen worden aan de zorgen van de VNG en het IPO?

[0:40:07] Kan de staatssecretaris toezeggen dat er met een frisse blik naar dit vraagstuk wordt gekeken met als doel een politiek-bestuurlijk uitlegbaar systeem met een goede balans tussen vervoer van gevaarlijke stoffen, ruimtelijke ordening en veiligheid?

[0:40:25] Voorzitter, wil ik aandacht vragen voor het treinverkeer in het noorden.

[0:40:29] We zijn blij dat de staatssecretaris aandacht heeft voor de ontstaande situatie... ...naar de verschuiming van de Middel- en Lelylijn... ...en een bezoek gebracht heeft aan het noorden.

[0:40:37] En we wachten de ontwikkelingen in het kader van het masterplan af.

[0:40:41] En ik sluit aan bij de woorden van JA21 en Partij van Arbeid GroenLinks.

[0:40:46] Iets minder positief zijn een aantal andere zaken die spelen in het noorden.

[0:40:50] Ten eerste de lijn Groningen-Leeuwarden.

[0:40:52] Door bodemproblemen is de maximumsnelheid beperkt en worden aansluitingen gemist.

[0:40:57] Voorzitter, ik wil van de staatssecretaris weten voor wanneer dit is opgelost.

[0:41:02] Ten tweede, de open toegang is ook al eerder overgesproken tot het spoor.

[0:41:06] Er is nog veel onduidelijk, maar één ding is wel duidelijk en dat is dat de cruciale vraag niet is of we nu NS of Arriva of wie dan ook willen laten rijden in het noorden, maar hoe we gaan zorgen dat de trein genoeg rijdt, dat hij op tijd rijdt en dat er een plek is om te zitten.

[0:41:22] Ik vraag me echt af of met het verdurende gesteggel we op weg zijn naar een zo goed mogelijk aanbod voor de treinreiziger in het noorden.

[0:41:30] Kan de staatssecretaris daarom een brief toezeggen waarin een aantal zaken aan de orde komen?

[0:41:36] Ten eerste, of het klopt dat het ministerie heeft voorgesteld om de plannen van Arriva uit te stellen tot een midterm review, zoals Arriva in haar verklaring stelt.

[0:41:45] en hoe zich dat verhoudt tot de uitspraak van het CBB, die juist oplegde dat de overleggen nu hervat moesten worden en niet moesten wachten.

[0:41:53] En als tweede, vergelijking van het aanbod Arriva met de huidige dienstverlening van de NS.

[0:41:59] In ieder geval op de volgende punten, dienstregeling, frequentie, punctualiteit en zitplaatskans en de borging hiervan.

[0:42:06] En dan als laatste, in mei 2025 is de motie van Pierik en De Hoop aangenomen over het uitfaceren van dieseltreinen.

[0:42:14] Volgens mij was het Noordoost.

[0:42:16] Wat is de stand van zaken?

[0:42:19] Ik weet dat onder andere in het noorden Groningen en Friesland zich in willen zetten op potentiële elektrificatie voor de nieuwe concessie.

[0:42:27] Dus mijn vraag is hoe staat de staatssecretaris hierin?

[0:42:32] Tot zover mijn vragen.

[0:42:35] Voorzitter, allereerst dank ook voor het laatste punt, die uitverzering van die dieseltreinen lijkt mij erg belangrijk.

[0:42:42] Ik zou ook even terug willen gaan naar het punt van mevrouw Boelsma van het CDA over dat gesteggel over de noordelijke lijnen, NS of Arriva, wie doet dat?

[0:42:51] En mevrouw Boelsma zei, ja, NS, Arriva of wie dan ook, dat maakt mij niet zoveel uit, maar het gaat erom dat er genoeg treinen zijn en dat ze op tijd rijden.

[0:43:00] Maar om daaraan te voldoen, aan die kares, maakt het mogelijk wel uit wie het doet.

[0:43:04] Want bij NS weten we wat voor afspraken er zijn.

[0:43:07] Dus mijn vraag aan mevrouw Boesma is, heeft u daarin dan niet een voorkeur voor toch die concessie behouden?

[0:43:15] Ik ben in mijn vraag ook ingegaan op de mogelijkheid dat het toch Arriva wordt door wat er nu loopt aan proces.

[0:43:25] Wij hebben ingestemd met gewoon de concessie, dat is ook duidelijk.

[0:43:29] En we weten dat er een mogelijkheid is dat het zou kunnen zijn dat Arriva het deel in het noorden krijgt.

[0:43:35] Vandaar mijn vervolgvraag.

[0:43:37] over die borging, van waar u denk ik ook zorg over heeft, en dat is die dienstregeling frequentie, punctualiteit en zitplaatskans.

[0:43:45] Ik kan niet vooruitlopen op iets wat nu in een procedure zit, maar wat ik wel weet is dat op dit moment de reiziger er niet bij gediend is dat het uitgesteld wordt en dat er geen duidelijkheid is.

[0:43:59] Dit kan ook een soort president zijn, dat steeds meer delen van die hoofdrilnetconcessie opgeknipt worden.

[0:44:09] Ik weet dat het CDA daar veel waarde aan hecht, maar je zit ook aan de formatietafel met partijen die in zekere zin iets meer en iets minder toch wel kunnen doen.

[0:44:19] Marktwerking erg toejuichen.

[0:44:20] Zeker de VVD.

[0:44:22] Ja, in de twintig mogelijk ook.

[0:44:23] D66 zit altijd een beetje tussenin.

[0:44:26] Dus het CDA heeft daar best wel een belangrijke rol in om die hoofdrilnetconcessie overeind te houden.

[0:44:30] Mijn vraag is eigenlijk vooral of mevrouw Boelsma zich dat realiseert en ook het belang daarvan.

[0:44:38] Dank u wel, voorzitter.

[0:44:39] Dat realiseert mevrouw Boesma zich.

[0:44:41] En u weet ook dat wij het OV een publiekzaak vinden, maar dat we aan de randen openstaan voor deze situatie.

[0:44:48] Alleen het is nu niet in de concessie meegenomen, maar voor het CDA is het OV een publiekzaak.

[0:44:55] Dank u wel voor uw bijdrage.

[0:44:57] Dan wil ik graag het woord geven aan de heer Van Duivenvoorde namens FVD.

[0:45:01] Uiteraard.

[0:45:01] Voorzitter.

[0:45:03] Treinen, luidruchtig, vies, komen te laat of soms helemaal niet.

[0:45:08] Treinkaartjes zijn duur en s'avonds voelt het vaak onveilig.

[0:45:11] Dat is het perspectief van de reiziger.

[0:45:14] Voor de staat is het beeld niet heel veel beter.

[0:45:16] Sinds corona kosten treinen vrolijk geld, worden fouten gemaakt bij materieel aankopen en het spoor kampt met wisselstoringen, werkzaamheden en structurele vertragingen.

[0:45:26] Dat is grofweg het alledaagse gevoel rond dit dossier.

[0:45:29] Maar wie even afstand neemt en niet kijkt naar dagelijks ongemak, maar naar de trein als trein en het spoor als spoor, ziet iets anders.

[0:45:36] De trein en het spoor behoorden tot de grootste revoluties uit de geschiedenis van de mensheid.

[0:45:40] Voor het eerst werd het tijd-ruimtegevoel fundamenteel veranderd.

[0:45:44] Afstanden krompen, steden raakten verbonden, markten werden bereikbaar.

[0:45:49] Na de scheepvaartrevolutie van de 15e eeuw heeft geen enkele uitvinding zo bijgedragen aan samenhang, economie en beschaving als de trein en het spoor.

[0:45:59] Ja, ander debat.

[0:46:02] De staatssecretaris reageert al buiten de microfoon, maar we gaan hem vragen om gewoon straks te reageren.

[0:46:08] Is goed.

[0:46:09] Het is belangrijk dat perspectief vast te houden, juist nu de problemen zich opstapelen, want het Nederlandse spoor staat onder druk.

[0:46:16] En dat is niets verbazingwekkend.

[0:46:17] In 2026 gaat ongeveer 3,7 miljard euro naar het spoor op een reisvergroting van 486 miljard.

[0:46:24] Dat is minder dan één procent.

[0:46:25] Tegelijkertijd wordt het spoor wel aangeduid als vitale infrastructuur en een ruggengraad van de economie.

[0:46:30] Deze spanning tussen ambitie en middelen verklaart waarom het systeem steeds krapper wordt georganiseerd en elke extra opgave onmiddellijk tot verdringing leidt.

[0:46:39] Het OVL-rapport benoemt dit scherp.

[0:46:40] Het spoor is niet ingericht voor de manier waarop we het nu gebruiken en kan daardoor weinig veerkracht.

[0:46:45] Verstoringen hebben snel een ontwrichtend effect.

[0:46:47] De staatssecretaris onderschrijft die analyse en herkent dat het basiskwaliteitsniveauspoor onvoldoende is om het systeem echt vitaal te noemen.

[0:46:54] Wat ontbreekt, is de vertaling van die analyse naar keuzes.

[0:46:58] Het BKM blijft leidend en structurele investeringsbeslissingen worden doorgeschoven.

[0:47:02] De gevolgen zijn zichtbaar.

[0:47:03] Meer werkzaamheden overdag, lagere frequenties en langere reistreden.

[0:47:07] Tegelijkertijd wil het kabinet het spoor belasten met nieuwe ambities, waaronder militaire mobiliteit.

[0:47:12] Dat vergrote druk, want ook zonder deze extra opgaven, voldoet het spoor nu al niet aan wat van een modern, betrouwbaar vervoerssysteem mag worden verwacht.

[0:47:20] Voor voor- of democratie is dit het moment om de discussie te keren.

[0:47:24] Het spoor is vitale infrastructuur.

[0:47:26] Het is geen marktproduct en geen beleidsinstrument dat onbeperkt nieuwe doelen kan absorberen zonder dat de onderliggende structuur wordt versterkt.

[0:47:33] Dat vraagt om duidelijke keuzes over eigenaarschap, sturing en investeringsniveau.

[0:47:38] Wij zijn daarom in de kern positief over zowel de NS als ProRail als uitvoeringsorganisaties.

[0:47:43] De problemen liggen niet primair bij het beheer, maar bij een bestuurlijk model waarin verantwoordelijkheid is versnipperd en ambities niet worden gedekt door de middelen.

[0:47:51] Meer staatsinvloed op ProRail, inclusief het serieus bespreken van nationalisatie of op z'n minst NS en ProRail dichter bij elkaar brengen, past bij het karakter van het spoor als nationale ruggegraat.

[0:48:01] Tegelijkertijd moet meer staatsregie niet ontaarden in meer bestuurlijke verstarring.

[0:48:06] ProRail opereert nu binnen een strak centraal kader, maar zit vast aan een veelheid van lokale regels en procedures die nationale projecten vertragen.

[0:48:14] Wie het spoor nationaal noemt, moet ook zorgen voor een helder, uniform uitvoeringskader.

[0:48:19] Het spoor leidt niet aan een gebrek aan analyses, maar aan een gebrek aan visie.

[0:48:23] Het systeem wordt aangesproken op prestaties waarvoor het niet is ingericht, terwijl fundamentele keuzes worden uitgesteld.

[0:48:29] Ik rond bijna af.

[0:48:30] Investeren in een spoor betekent niet het bestaande systeem met kunstschepen overeind houden, maar het structureel versterken.

[0:48:37] Dat vraagt ook om het durven heroverwegen van uitgaven elders, waaronder miljarden die nu worden besteed aan ideologisch gedreven groene projecten met beperkt aantoonbaar effect.

[0:48:45] Er gaan tientallen miljarden naar speculatieve oplossingen voor abstracte problemen, terwijl we ondertussen die grandioze uitvinding, de trots en zelfs de vormgeving van de moderne wereld laten verslonzen en verstoffen.

[0:48:56] Wie het spoor werkelijk serieus neemt als vitale infrastructuur, zou moeten erkennen dat technische optimalisatie alleen niet volstaat.

[0:49:03] Dat is in politieke keuzes onvermijdelijk.

[0:49:05] Ik heb vier vragen voor de staatssecretaris.

[0:49:08] Ik denk dat eerst even de interruptie.

[0:49:09] Dus stel uw laatste interruptie, heer Geenwiss.

[0:49:11] Oh, hebben we een limiet?

[0:49:13] Nou ja, we zijn ook aan het eind van de rij, dus dat is goed.

[0:49:15] Ja, nee, maar doorom.

[0:49:15] De heer Van Duiven, ja.

[0:49:16] Dank u wel.

[0:49:17] Voorzitter.

[0:49:18] Ja, ik wil complimenten voor deze lofzang op het spoor en de trein.

[0:49:22] Ik hoorde iets over aansturing van ProRail.

[0:49:27] Waar denkt collega Van Duiven voor de concreet aan?

[0:49:31] We hebben al heel lang een soort knipperlichtrelatie met een wetsvoorstel... ...dat er ligt om proril daar een publiekrechtelijke ZBO van te maken... ...om juist die aansturing vanuit het ministerie te verbeteren... ...omdat we notabene ieder jaar meer dan 200 miljard euro publiek geld in stoppen.

[0:49:50] Hoe kijkt mijn collega daar tegenaan?

[0:49:53] Harderhan.

[0:49:54] Ik kan er kort in zijn dat we dat wetsvoorstel steunen.

[0:49:57] Dat is precies ook hoe wij ernaar kijken.

[0:50:01] Volte butel.

[0:50:03] Ik heb tot slot nog vier vragen.

[0:50:04] Eerste vraag.

[0:50:05] Hoe rijdt het kabinet de kwalificatie vitale infrastructuur met het feit dat minder dan één procent van de reisbegroting naar het spoor gaat?

[0:50:12] De staatssecretaris erkent dat het basiskwaliteitsniveau sporen onvoldoende is om het systeem vitaal te houden.

[0:50:17] Waarom blijft dit niveau dan toch leidend in de programmering?

[0:50:20] Derde vraag.

[0:50:21] In de afgelopen decennia is circa twee derde van sporen geëlektrificeerd, waardoor het spoor afhankelijk is geworden van een elektriciteitsnet

[0:50:27] dat inmiddels onder zware druk staat.

[0:50:29] Daarmee zijn twee vitale infrastructuren fysiek en operationeel van elkaar afhankelijk geworden, terwijl uit recente berichtgeving blijkt dat die afhankelijkheid steeds vaker tot kwetsbaarheden leidt.

[0:50:37] Kan de staatssecretaris aangeven hoe in het huidig beleid wordt geborgen dat het spoor bij overbelasting van de elektriciteitsnet of bij calamiteiten operationeel blijft?

[0:50:46] Wordt in de aanbesteding en concessie expliciet gekeken naar redundantie en alternatieve tractievormen of sluiten duurzaamheidseisen bepaalde opties op voorhand uit?

[0:50:54] En acht, de staatssecretaris zit wenselijk om vanuit het oogpunt van veerkracht en leveringszekerheid meer technologische neutraliteit toe te passen in het spoorbeleid.

[0:51:02] En tot slot, er is gesproken en absoluut aangegeven dat de huidige scheiding tussen NS en ProRail in de praktijk tot veel knalpunten leidt.

[0:51:12] Ziet de staatssecretaris mogelijkheden om infrastructuurbeheer en exploitatie dichter bij elkaar te brengen?

[0:51:17] En welke bestuurlijke belemmeringen staan daar op dit moment in de weg?

[0:51:21] Dank u wel.

[0:51:25] Voorzitter, dank u wel.

[0:51:27] En inmiddels is er, geloof ik, zelfs afgezakt een voorstel naar een privaatrechtelijke ZBO.

[0:51:32] Maar ik ben eigenlijk wel benieuwd hoe het ermee staat.

[0:51:34] Want, oké, het ligt hier.

[0:51:36] Nou, ik ben benieuwd wat de staatssecretaris ervan vindt wat we ermee zouden moeten doen.

[0:51:40] Voorzitter, we gaan richting het eind van het jaar.

[0:51:44] En ik wil mijn bijdrage beginnen door mijn dank uit te spreken aan alle conducteurs en machinisten en alle medewerkers in het OV die afgelopen jaar weer de treinen

[0:51:53] metro's, trams en bussen hebben laten rijden, vaak tot dankbaarheid van de reiziger, maar hij helaas soms met als reactie stank voor dank.

[0:52:01] Conducteurs hebben namelijk helaas nog veel te vaak te maken met agressie.

[0:52:05] En goed dat de staatssecretaris bezig is met een aanpak voor het verbeteren van de sociale veiligheid, maar welke verbeteringen kunnen we het komende jaar nu precies tegemoet zien?

[0:52:13] Collega Goudswaard had het al over de spoorwegpolitie.

[0:52:17] Wat gaat de staatssecretaris doen?

[0:52:19] Wat ook niet helpt voor de sociale veiligheid,

[0:52:21] En wat sowieso heel irritant is, zijn die vieze treinen.

[0:52:25] Met zulke dure kaartjes zou de trein toch op z'n minst schoon moeten zijn?

[0:52:28] En wat is de ambitie daarin van de staatssecretaris?

[0:52:32] De staatssecretaris heeft laten weten dat de onderwegpas, inclusief een nieuw jongerenreisproduct, niet betaald kan worden uit het Social Climate Fund.

[0:52:39] Dat is een grote teleurstelling, gezien de wens van een groot deel van de Kamer dat jongeren betaalbaar kunnen reizen met het openbaar vervoer.

[0:52:45] Ik denk dat de staatssecretaris er eigenlijk ook wel van baalt.

[0:52:48] Blijft de staatssecretaris zich inzetten voor een aantrekkelijk jongere reisproduct, à la de jongere dagkaart?

[0:52:53] Graag een reactie.

[0:52:54] Ik doe in de tussentijd gewoon maar weer eens een oproep aan de NS om deze jongere dagkaart gewoon weer in te voeren.

[0:53:00] Kan gewoon.

[0:53:02] En hoe wil hij ervoor zorgen dat voor mensen met lage inkomens het openbaar vervoer toegankelijk wordt, aangezien een reisproduct voor minima vanuit het Socio Climate Fund niet mogelijk blijkt?

[0:53:15] Het spoornetwerk dreigt een soort spoorwegmuseum te worden.

[0:53:18] Mijn collega had het er ook al over.

[0:53:20] Minimaal onderhoud kan komende jaren nog wel worden uitgevoerd, maar grote investeringen zullen niet meer plaatsvinden.

[0:53:25] Eén van de belangrijkste oorzaken, gebrek aan geld.

[0:53:28] En de window of opportunity om daar wat aan te doen, is toch echt de formatie.

[0:53:33] Als we het spoornetwerk toekomstbestendig willen maken, hebben we die investeringen nodig.

[0:53:38] Nu is het veel te vaak pennywise, pound foolish.

[0:53:41] Denk bijvoorbeeld aan Haarlem, mijn collega Schuuts van de VVD,

[0:53:44] Daar worden allemaal losse onderhoudsmaatregelen uitgevoerd, terwijl er ook gekozen kan worden voor een samenhangende aanpak die er ook nog eens voor zorgt dat er meer treinen kunnen gaan rijden.

[0:53:54] Op korte termijn lijkt de huidige gefragmenteerde aanpak misschien wat goedkoper, maar op de middellange termijn niet, want dan gaan we immers over een paar jaar alsnog geld uittrekken voor de verbouwing.

[0:54:04] En de regio wil notabene zorgen voor voorfinanciering.

[0:54:07] Er kent de staatssecretaris dat als we de situatie wat betreft Haarlem op zijn loop laten, we uiteindelijk duurder uit zijn.

[0:54:14] En kan de staatssecretaris toezeggen om wat betreft de voorfinanciering de regio... ...ja, het aanbod te omarmen en de regio tegemoet te komen... ...en dat we het gewoon gaan fixen de komende tijd?

[0:54:23] En kan de staatssecretaris ook breder reflecteren op de effecten van het BKN-spoor?

[0:54:27] Staat het BKN nu niet vol maatregelen die zorgen voor goedkoop onderhoud... ...maar die op de langere termijn duurkoop kunnen zijn?

[0:54:34] Graag een reactie.

[0:54:36] Dan een paar specifieke punten.

[0:54:38] De flessenhals Meppel, wat is nu de stand van zaken rond de aanpak hiervan?

[0:54:43] Dan ga ik door naar Deventer.

[0:54:44] Kan hij een update geven over het vierde perron?

[0:54:48] Al daar.

[0:54:49] Deze is nodig voor een goede bereikbaarheid van Oost-Nederland en Duitsland.

[0:54:53] Maastricht, daar ligt een spoorbrug, maar die wil de staatssecretaris slopen.

[0:54:58] Zouden we niet eerst de groep moeten onderzoeken... ...welke kansen de brug biedt voor de regio in verbinding met België?

[0:55:03] Graag een reactie.

[0:55:05] Zeeland, dat is een klein stukje maar.

[0:55:08] Daar hebben we een jaar geleden de ERTMS-discussie, die heel vervelend was voor Zeeland, voorlopig afgerond met een motie met een aantal duidelijke verzoeken die ik indiende samen met collega's Vedder en Stoffer, onder andere over een vierde intercity.

[0:55:21] De signalen die ik ontvang zijn dat het nog niet heel snel gaat.

[0:55:24] Hoe staat het nu met de uitvoering van deze motie?

[0:55:26] Wanneer zijn er wel of niet positieve resultaten voor Zeeland te melden?

[0:55:30] We zijn inmiddels een jaar verder, dus het is tijd voor positieve resultaten voor de provincie Zeeland.

[0:55:35] Niet alleen als het gaat over de intercity, maar ook wat betreft het vervangend vervoer tijdens de EHWMS-proef.

[0:55:40] Graag reactie.

[0:55:41] Voorzitter, over Dordrecht Campus Leerpark.

[0:55:45] Dat is echt van belang dat dat station wordt gerealiseerd als nieuw OV-knooppunt, onder meer voor woningbouw.

[0:55:51] Voor het ontsluiten van die woningbouwlocaties is best wat geld beschikbaar.

[0:55:54] Voor de realisatie van het station is waarschijnlijk zo'n 70 miljoen nodig.

[0:55:57] Is de staatssecretaris bereid om de ontwikkeling van station Campus Leerpark onderdeel te maken van de meerverkenning naar de oude lijn?

[0:56:05] Misschien kan daar voor het meerdebat nog duidelijkheid over komen.

[0:56:07] Dan kunnen we er dan over verder spreken.

[0:56:10] Over het goederenvervoer.

[0:56:11] Ten slotte, fijn dat we op één laatste puntje...

[0:56:14] Fijn dat de staatssecretaris wil kijken of hij met de provincies en de gemeenten... ...tot overeenstemming kan komen over de ontwikkeling van een basisnet.

[0:56:21] Welke uitgangspunten gaat hij hierbij hanteren?

[0:56:25] Ook in het licht van de aangenomen moties.

[0:56:26] En tenslotte, allerlei vervoerders bieden abonnementen aan... ...die op de bankpas kunnen worden gezet, maar de NS niet.

[0:56:32] Kan de staatssecretaris in gesprek met de NS... ...om ook deze vervoerder te vragen het mogelijk te maken... ...abonnementen aan de bankpas te toevoegen?

[0:56:39] Tot zover.

[0:56:43] Ik dank u voor uw bijdrage.

[0:56:46] De heer Huidekoper heeft nog een interruptie.

[0:56:48] Gaat uw gang.

[0:56:49] Ja, dank voor de bijdrage, zeg ik, via de voorzitter in de richting van de heer Ginwis.

[0:56:54] Ik was blij dat hij Haarlem noemde en dat daar een spoorwegmuseum dreigt te ontstaan.

[0:56:59] En hij gebruikte daarbij de woorden goedkoop is duurkoop.

[0:57:02] Nou, dat herken ik, want dat zijn de letterlijke woorden die ik hier ook dinsdag bij de technische briefing in standhouding heb gebruikt.

[0:57:09] En ik zou dus ook wel even willen onderzoeken of de heer Ginwis bereid zou zijn om ook een stap verder te gaan.

[0:57:14] Wat ik begreep is dat...

[0:57:16] We willen denk ik allemaal voorkomen dat hier een desinvestering wordt gedaan.

[0:57:20] Is hij ook bereid om van de staatssecretaris een toezegging te vragen om toch te kijken of dat besluit nog kan worden herzien?

[0:57:28] Volgens mij heb ik dat de facto gedaan met mijn vraag.

[0:57:33] Fijn dat collega Huidekoper nog even dit punt ook aanroert en daarmee laat zien dat D66

[0:57:37] Het pleidooi van de VVD en ChristenUnie steunt, want hij was het volgens mij even vergeten zijn eigen bijdrage, dus dit is een goede methode.

[0:57:44] Complimenten.

[0:57:45] Dus bij de vraag aan de staatssecretaris Pazekendoor, bent u bereid dat te herzien?

[0:57:50] Want ik ben echt van overtuigd dat wat we nu aan het doen zijn daar, en als we daar een beetje afhoudend blijven als INW, van we blijven maar gefragmenteerde boel oplossen, dan zijn we een dief van onze eigen portemonnee, een dief van de reiziger en een dief van die regio.

[0:58:04] Dank u wel.

[0:58:06] Dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van de eerste termijn aan de kant van de Kamer.

[0:58:08] Er zijn best veel vragen gesteld, dus ik zou willen voorstellen om ruim een half uur te schorsen.

[0:58:13] Dan kan de staatssecretaris in ieder geval de goede, maar ook kort en bondige antwoorden voor in zijn eerste termijn voorbereiden.

[0:58:22] Dus de druk ligt hoog, hè?

[0:58:22] Ik leg de druk er alvast op.

[0:58:24] De kort en bondige is een hele belangrijke toevoeging.

[0:58:27] Maar we gaan nu echt schorsen, zodat u uw werk kan voorbereiden.

[0:58:31] Ik schors tot half twaalf.

[0:58:33] Tot straks.

[1:33:21] Dames en heren, ik open dit debat, commissiedebat, spoor.

[1:33:25] We zijn bij de beantwoording in de eerste termijn... ...van de kant van het kabinet.

[1:33:30] De staatssecretaris gaat antwoorden geven.

[1:33:34] En ik zou hem graag willen vragen om een voorraf aan te geven... ...volgens welke blokjes of onderwerpen hij dat gaat doen.

[1:33:43] Dan kunnen we dat voor de administratie ook hier neerzetten.

[1:33:45] En ik zou ook aan de leden willen voorstellen... ...om interrupties aan het eind van elk blokje te doen.

[1:33:50] Dat is lekker overzichtelijk.

[1:33:53] En we weten dat we nog een lunchpauze hebben.

[1:33:56] We weten ook dat we nog moeten stemmen straks.

[1:34:00] Dus ik wil het een beetje overzichtelijk houden, graag.

[1:34:02] De staatssecretaris gaat erover.

[1:34:02] Dank, voorzitter.

[1:34:03] En mijn eerste mapje is mijn algemene visie op de wereld, ook wel bekend als introductie.

[1:34:10] Daarna zal ik ingaan op de betaalbaarheid, op veiligheid in het openbaar vervoer, de marktoordeningsdiscussie.

[1:34:17] Ik heb een mapje projecten, daar zitten een aantal dingen in die specifiek gevraagd zijn.

[1:34:21] De brug in Maastricht, de Flessenhals, Meppel, Haarlem en het Vermeusen blokje over.

[1:34:32] Dank, voorzitter.

[1:34:35] En wat goed hier om met de Nieuwe Kamer van gedachten te wisselen over een belangrijk onderwerp als spoor.

[1:34:42] Ik vond dat de heer Van Duivenvoorde wel heel mooi ook historisch ook even liet zien de belangrijkheid van spoor en van rails.

[1:34:50] En eigenlijk ook breed infrastructuur natuurlijk, waarbij Spoorland de innovatie was.

[1:34:56] En dat is ook een beetje hoe ik probeer te kijken naar het maatschappelijk belang van het openbaar vervoer, van Spoor, van infrastructuur.

[1:35:03] Je merkt toch, in die domein gaat het altijd heel vaak over de techniek en over kaarten en waar is het nou?

[1:35:08] Maar gewoon het maatschappelijk belang van infrastructuur, het maatschappelijk belang van Spoor, nog los van de sociale samenhang, maatschappelijke verbinding, naar je werk, naar je familie, naar je vrienden, mensen ontmoeten.

[1:35:19] Ik zeg altijd, we staan als land voor drie grote uitdagingen, dat we daar met elkaar over eens zijn.

[1:35:24] We hebben een woningbouw die we moeten oplossen.

[1:35:25] Als we dat willen in dit land, dan zullen we massief moeten investeren in infrastructuur, zowel wegen als spor en allerlei andere varianten.

[1:35:34] Ik ben heel blij dat we als dit kabinet nog 2,5 miljard hebben mogen vrijmaken

[1:35:39] ...de impuls voor infrastructuur voor woningbouw, specifiek richting woningbouw... ...om daar ook de woningbouw te ondersteunen.

[1:35:44] Een belangrijke, helaas een belangrijke andere opgave is... ...hoe houden we ons land veilig en weerbaar... ...tegen een steeds groter wordende dreiging in de wereld.

[1:35:55] En dan zie je dat infrastructuur in een land als Nederland... ...als wij ons continent willen beschermen tegen dreiging, met name vanuit het oosten...

[1:36:02] ...dan moeten we massief investeren in militaire mobiliteit... ...in weerbaarheid van onze spoorverbindingen, van onze wegen... ...van onze bruggen, van onze sluizen.

[1:36:11] En inderdaad, historisch gezien is het ook zo... ...dat wil je je militaire afschrikking... ...want we willen natuurlijk niet dat het zover komt... ...met de afschrikking goed op orde hebben... ...dan zul je ook de militaire verplaatsingen goed op orde moeten hebben.

[1:36:21] Daarom is een van mijn prioriteiten ook echt investeren in militaire mobiliteit.

[1:36:26] Zowel fysiek, dat doen we op een aantal plekken echt... ...daar moet echt nog wel flink wat gebeuren, fysiek...

[1:36:32] ...maar ook, ik noem het maar even, de administratie... ...want we hebben er best wel een bureaucratische romslomp van gemaakt... ...de afgelopen dertig jaar in vredestijd... ...waardoor je ziet dat treinen stil komen te staan... ...omdat de papieren niet op orde zijn, omdat dingen niet zo goed zijn geregeld.

[1:36:47] Ik ben heel trots dat we de afgelopen week ook hebben...

[1:36:49] ...bekendgemaakt dat we van plan zijn om de voorrangsregels... ...waarin militair vervoer helemaal onderaan bungelde... ...als een soort sluitstuk op het spoor, om die aan te passen aan de moderne tijd... ...die nodig is om ons land en ons continent veilig en weerbaar te maken.

[1:37:05] En een laatste uitdaging is hoe zorgen we ervoor dat we op een duurzame manier een gezonde bloot gaan blijven verdienen, nu, maar ook over vijftig jaar.

[1:37:13] Ons economische verdienvermogen, en heel Europa staat het onder druk, concurrentievermogen, zowel voor personenvervoer als goede vervoer, kan daar een enorme bijdrage aan leveren.

[1:37:21] Slimme verbindingen.

[1:37:22] Wij zijn altijd een open, internationaal land geweest met goede verbindingen all over the world, via de land, via de lucht, via trein, via water.

[1:37:30] Dus investeren in infrastructuur levert gewoon geld op.

[1:37:32] Ik denk dat dat ook een hele belangrijke iets is om te onderschrijven.

[1:37:37] En vandaag denk ik goed dat we vandaag ook over het spoor spreken.

[1:37:42] En ik ben blij dat we, ondanks dat we... Ik denk dat het goed om te zeggen, ik zal er zo nog wat verder op ingaan, echt wel te maken hebben met een financiële uitdaging.

[1:37:53] Om dat even met een understatement te zeggen.

[1:37:56] We kunnen op dit moment eigenlijk alleen nog ons spoor in stand houden.

[1:37:59] Ik zal zo iets over Haarlem zeggen.

[1:38:00] Dat doet pijn in je hart gewoon als je dat ziet.

[1:38:04] Iedereen met een beetje gezond verstand denkt, waarom doen we dat?

[1:38:07] Het feit is gewoon dat er op dit moment alleen geld beschikbaar is voor instandhouding en voor dingen die al lopen.

[1:38:14] De casus van Haarlem is een nieuwe stap die we moeten zetten.

[1:38:18] Dan moet je het dus elders in de onderhoud gaan weghalen, want er is gewoon geen ruimte om dat te doen, terwijl je eigenlijk denkt...

[1:38:26] Ik zal er zo nog wat verder op ingaan.

[1:38:28] Dus er staat daar wel wat uitdagingen te doen.

[1:38:34] Voor mijzelf gezegd, belangrijk om in het hier en nu een aantal stappen te zetten op militaire mobiliteit, op veiligheid in het openbaar vervoer.

[1:38:42] Een van de grootste zorgen die ik heb, is dat de verharding in de samenleving, de verruwing in die samenleving, een soort van versterkt wordt in dat openbaar vervoer en op het bordje komt van de medewerkers.

[1:38:52] Mensen die niet meer met de trein durven gaan, omdat we daar dingen hebben laten lopen.

[1:39:00] Ik vind het belangrijk dat we daar stevige stappen gaan zetten.

[1:39:05] Ik zal er zo nog verder op ingaan.

[1:39:08] En intussen tijd probeer ik, ook in deze dubbele dimensionaire periode, een aantal bouwstenen, als het gaat om de betaalbaarheid voor de reiziger, als het gaat om de stabiliteit en de betaalbaarheid voor de belastingbetaler, de stabiliteit van het systeem, die bouwstenen probeer ik in de stijgers te zetten.

[1:39:26] Voorzitter, als u het goed vindt, dan ga ik naar het kopje betaalbaarheid, want daar is veel over gezegd.

[1:39:32] Dan gaan we eerst even kijken op de introductie, want ik zag de heer Geermes zijn hand al opsteken... ...of er interrupties zijn.

[1:39:42] Ik zou willen voorstellen om vier interrupties toe te staan.

[1:39:45] Een viertal, ja.

[1:39:46] Viertal interrupties voor de gehele termijn van de staatssecretaris.

[1:39:47] De heer Geermes, gaat uw gang.

[1:39:48] Ja, voorzitter, dank.

[1:39:49] Ik ben blij met deze inleiding van de staatssecretaris... ...ook hoe hij die drie grote uitdagingen schetste... ...en verbindt met het domein van infrastructuur en vervoer en openbaar vervoer ook.

[1:40:01] Maar we moeten natuurlijk wel constateren dat we niet alleen weleens kunnen spreken van een verweesde samenleving, maar ook wel een beetje van een verweesd ministerie, een verweesd domein, die in de politieke prioritering de afgelopen jaren niet heeft gekregen wat nodig is om ons land ook infrastructureel sterk te houden en in beweging te houden.

[1:40:23] En mijn vraag is, en ik zie wel wat tekenen van hoop, de staatssecretaris heeft sinds zijn aantreden

[1:40:28] ...de BDU-bezuiniging voorlopig even naar voren weten te schuiven.

[1:40:33] Hij heeft aangekondigd dat de financiering van het OV echt anders moet... ...en dat hij dat goed in de kaart gaat brengen.

[1:40:39] Dus ik zie echt wel zijn inzet.

[1:40:41] Maar denkt hij dat het mogelijk is om...

[1:40:44] ...in de politieke prioritering in Den Haag... ...en ook in relatie tot informatie is het natuurlijk superactueel... ...om IMW weer eens wat hoger op de prioriteitenladder te krijgen.

[1:40:53] Want eerlijk is eerlijk, schaam ik me een beetje hoe wij als politiek... ...IMW en het domein wat er onder schuil gaat en het grote maatschappelijke belang... ...hoe we dat een beetje verweest hebben achtergelaten.

[1:41:04] De staatssecretaris.

[1:41:04] Ja, dank, voorzitter.

[1:41:05] En ik denk dat wij die zorg delen... ...en dat is ook een reden waarom ik probeer als staatssecretaris... ...dat ook heel helder over het voetlicht te brengen.

[1:41:11] Het zijn uiteindelijk allemaal politieke keuzes.

[1:41:14] We hebben een jaar plakt in de mobiliteitsfonds.

[1:41:22] Alles bij elkaar opgeteld, dan kom je op 13, 14 miljard vrij te besteden.

[1:41:25] Zes miljard en als alle instandhouding afgaat, zitten we voor de gaten die we nog over hebben, een miljard of anderhalf.

[1:41:33] Ik kom zelf uit een kamer waarin ik sociale zakendebatten deed.

[1:41:39] Die hebben een budget van 127 miljard.

[1:41:42] Dat is een politieke keuze om dat met elkaar te doen.

[1:41:44] De sociale zekerheid, 127 miljard.

[1:41:46] Ik geloof, volksgezondheid, ook iets in de orde van grote.

[1:41:49] Het zijn allemaal politieke keuzes die we met elkaar maken.

[1:41:51] Ik zeg niet dat we het daar automatisch allemaal moeten weghalen, maar gewoon ook even, alles is hier een politieke keuze wat we met elkaar doen.

[1:41:58] Ik probeer uit te leggen en ook klaar te zetten.

[1:42:01] Bijvoorbeeld met het onderzoek van Christel van der Maat.

[1:42:05] Het gaat om de veiligheid en de weerbaarheid van een spoor.

[1:42:07] We zijn de afgelopen dertig jaar bezig geweest, dus het is ook logisch... ...om een spoor zo snel, zo soepel mogelijk te laten gaan... ...zo veel mogelijk te rijden over dat kleine stukje spoor.

[1:42:15] Als je dan gaat kijken nu dat er sabotageacties zijn, weerbaarheidsaanvallen, et cetera, dan moet je de hele andere kant op.

[1:42:21] Dat kost geld.

[1:42:22] Als wij ons spoor op korte termijn weerbaar moeten houden, heb je een pakket, een eerste startpakket van 600 miljoen nodig.

[1:42:27] Die heb ik klaargelegd en het is vervolgens aan de politiek om te zeggen... ...dat willen we wel of dat willen we niet.

[1:42:33] En ik heb duidelijk gemaakt wat dan de consequentie is van het wel doen... ...de consequentie is van het niet doen.

[1:42:38] En dat wil ik ook doen op dit moment met de financierbaarheid van het stelsel...

[1:42:44] Op dit moment is dat totaal versnipperd.

[1:42:47] Ik zal er zo bij de betaalbaarheid wat over zeggen, voorzitter.

[1:42:50] En ook voor de reiziger denk ik toch... ...dat je ook over slimmere dingen zult kunnen nadenken.

[1:42:54] Dank u wel.

[1:42:55] Mevrouw Boelsma.

[1:42:57] Geen interruptie.

[1:42:58] De heer Sjoerds.

[1:43:00] Dank u, voorzitter.

[1:43:01] Ja, ik snap de verheugdheid van de staatssecretaris... ...over de prioriteit die aan het militair belang is gegeven.

[1:43:07] Dat onderschrijft de VVD helder.

[1:43:10] Maar dat betekent dat er natuurlijk wel een verandering is... ...in de capaciteit en de verhouding tussen de verschillende groepen... ...die van het spoor gebruikmaken.

[1:43:18] En er is vanochtend ook heel veel aandacht geweest... ...vooral voor het belang voor passagiersvervoer.

[1:43:23] Maar ik zou er in ieder geval ook accent voor willen vragen... ...dat we in het totaal ook wel aandacht blijven houden voor de capaciteit... ...die het goederenvervoer, het spoorgoederenvervoer, nodig heeft.

[1:43:33] Dus naast die blijdschap die ik met u deel... ...heb ik ook wel een klein beetje zorg wat dat doet...

[1:43:38] Het geheel.

[1:43:39] En ik heb daar niet meteen een pasklare antwoord bij.

[1:43:43] Daarom vraag ik u om daar nog eens naar te kijken van... ...hebben we hem zo goed in de verdeling van de schaarste in de ruimte op het spoor?

[1:43:51] GESPREKSLEIDER DE JONGEREN DOOR ELKAAR Stel ik het daar eens op.

[1:43:53] Ja, voorzitter, het is wat mij betreft en-en... ...en dat zie je dus ook in de stukken die wij sturen over militaire mobiliteit.

[1:43:58] Je hebt niks aan een spoor wat alleen maar voor militaire doeleinden kan worden gebruikt.

[1:44:01] Je zult ook de, wat ze dan in defensietermen noemen, de civiele...

[1:44:05] ...de samenleving door moeten laten draaien, zowel het personenvervoer als het goede vervoer.

[1:44:10] Dus je moet, als je investeringen doet, bijvoorbeeld wat we bij het Kijfhoek doen... ...kijken we heel bewust naar dual use.

[1:44:17] Dus zowel voor militaire doeleinden kan worden gebruikt... ...als ook slim voor bedrijven en economie.

[1:44:22] Want het mooiste is natuurlijk als je investeringen kunt doen in defensie... ...die ook een bijdrage leveren.

[1:44:27] Bijvoorbeeld die 740-meter-terreinen, die kun je zowel inzetten...

[1:44:31] ...voor defensie, maar die kan natuurlijk ook worden ingezet voor goederenvervoer.

[1:44:34] Dus als je dat een beetje slimmer organiseert op de juiste plekken... ...dan maak je emplacementen en perronen beschikbaar voor 740 terreinen... ...voor zowel militairen als voor economische doelleinden.

[1:44:45] Dat is eigenlijk wat je probeert na te streven, die dual-use-toepassing.

[1:44:50] Dank u wel.

[1:44:52] De huidige hoop gaat de gang.

[1:44:54] Ja, dank aan de staatssecretaris voor zijn inleiding, zeg ik tegen uw voorzitter.

[1:45:00] De staatssecretaris schetst volgens mij ook het dilemma wat wij als Kamer ook zien.

[1:45:04] Betrouwbaarheid, betaalbaarheid, maar ook nieuwe investeringen.

[1:45:07] Het is allemaal belangrijk.

[1:45:09] Ik hoorde de staatssecretaris ook zeggen we moeten gaan voor NN.

[1:45:13] Maar we weten ook dat in de praktijk de middelen niet toereikend zijn.

[1:45:16] En politiek gaat ook over keuzes maken.

[1:45:19] Dus ik zou de staatssecretaris willen vragen of hij

[1:45:21] wat explicieter kan maken.

[1:45:22] Wat krijgt nou voorrang als het geld niet toereikend is?

[1:45:25] Is dat lagere tarieven?

[1:45:27] Is dat betere prestaties?

[1:45:28] Of is dat nieuwe investeringen zoals in militaire mobiliteit?

[1:45:34] Nu worden er nog een paar dingen tegen elkaar aangeplakt... ...die ook financieel wat uit elkaar liggen.

[1:45:42] We hebben de investeringen in de infrastructuur.

[1:45:44] Die doen we via het mobiliteitsfonds.

[1:45:47] Die gaan via ProRail en anderen.

[1:45:49] En we hebben de exploitatie.

[1:45:51] Dat loopt...

[1:45:53] ...ook via ProRail, maar ook met name de zaken die u noemt... ...als het gaat om steptijd, punctualiteit en dat soort zaken... ...via NS of via andere sporen, gebruikers, vervoerders.

[1:46:05] Dus dat zijn natuurlijk twee verschillende zaken, vandaar dat ik misschien...

[1:46:09] Er zijn veel vragen, daar ga ik dan gelijk nog even door met mijn bokje betaalbaarheid.

[1:46:14] We hebben juist gezegd, die twee dingen moet je uit elkaar halen.

[1:46:15] Je moet het hebben... Dus drie elementen.

[1:46:18] Infrastructuurinvesteringen, dat is het mobiliteitsfonds.

[1:46:21] Hoe houden we het systeem van openbaar vervoer betaalbaar?

[1:46:25] En hoe doen we dat op een slimme manier?

[1:46:27] Want we zien nu een aantal dingen die niet per se heel slim zijn georganiseerd.

[1:46:31] En hoe zorg je dat het voor de reiziger betaalbaar is?

[1:46:33] Eigenlijk die drie slag.

[1:46:38] Dank u wel.

[1:46:39] Gaat u verder met uw betoog.

[1:46:41] Het eerste volgende blokje, betaalbaar houden.

[1:46:42] En dan, wat ik al zei, die drie slag, infrastructuur, het systeem betaalbaar houden en het voor de reiziger betaalbaar houden.

[1:46:51] Infrastructuur, voorzitter, ik zal daar bij de projecten wat meer over zeggen, ten aanzien van specifieke projecten, maar we krijgen begin januari nog het fameuze debat over de michtsystematiek.

[1:46:59] Daarin gaan we uitgepraat spreken over de infrastructuur,

[1:47:02] De punt is voor mij duidelijk, u heeft volgens mij ook een goede... ...technische briefing gehad over de instandhoudingsopgave... ...de staat van de infrastructuur, de staat van het spoor.

[1:47:11] Die zijn volgens mij heel duidelijk wat er moet gebeuren als je wil dat we meer doen dan alleen maar de boel in stand houden.

[1:47:18] Dus daar ga ik dan niks over zeggen.

[1:47:20] Als het gaat om de betaalbaarheid, begin ik even met de betaalbaarheid van het systeem.

[1:47:24] Dat is met minder sectie, maar ik denk dat het wel cruciaal is om te doen, omdat je ziet dat we een aantal dingen op zo'n manier hebben georganiseerd die gewoon niet bijdragen aan de stabiliteit van het systeem in het openbare vervoer, in het spoor en daardoor dus ook niet voor de reiziger

[1:47:41] We trekken geld uit voor het openbaar vervoer via de provinciefondsen.

[1:47:47] We doen dat zelf met een stukje BDU.

[1:47:53] Dat doen we richting de vervoersregio's.

[1:47:57] ...geld lopen vanuit NS, rechtstreeks van onze begroting af.

[1:48:02] En we hebben vanuit het ministerie van Onderwijs... ...natuurlijk het studentenproduct, bijna een miljard euro... ...wat in het openbaar vervoerssysteem wordt gestopt, ongeveer 1 zesde van wat we in Nederland...

[1:48:12] in het openbaar vervoerssysteem stoppen.

[1:48:15] En dan heb je natuurlijk nog de bredere discussie over het publieke vervoer, waar we hier vaak over gegaan, als het gaat om de gelden van leerlingenvervoer, zorgvervoer, et cetera.

[1:48:24] Eigenlijk allemaal belastinggeld, euro's, om mensen van A naar B te krijgen.

[1:48:28] Dat is totaal versnipperd.

[1:48:29] En juist die versnippering zorgt ervoor dat we zien dat er enorm veel druk ontstaat op dat stelsel.

[1:48:37] En ik heb dus...

[1:48:38] nu gevraagd om een betaalbaarheidsstudie te doen op die twee onderdelen, voor de reiziger en voor het systeem.

[1:48:45] En in dat systeem gaan we kijken hoe we zitten met die versnippering.

[1:48:47] Is het nou verstandig dat we dat op die manier hebben georganiseerd of is het verstandiger om bijvoorbeeld, als het gaat om het studenten-ov-product, waarbij nu onderwijs een klant is van de vervoerders,

[1:48:58] om dat misschien toch wat integraler te bekijken bij de gelden die wij als INW hebben.

[1:49:03] Dat is een van de gedachtenlijnen die in die studie zit.

[1:49:07] Het OV-studentenproduct is een vrij simpel product en daardoor eigenlijk ook heel ongericht.

[1:49:12] Je kunt in het weekend reizen of je kunt door de week reizen, punt.

[1:49:16] Als je met... En die tijd, dat hebben we ongeveer in de jaren negentig ooit bedacht en sinds die tijd hebben we dat nooit meer veranderd.

[1:49:23] Terwijl als je gaat kijken en in gesprek gaat met vervoerders en zeggen... Nou, volgens mij kun je veel slimmere producten bedenken die aantrekkelijk zijn voor studenten, waardoor je goedkoper kan reizen, beter kan reizen, meer kan reizen, de spits beter kan verdelen.

[1:49:35] Gewoon een slimme product.

[1:49:37] Dat is een van die dingen die ik in die betaalbaarheidsstudies graag naar voren zou willen laten komen.

[1:49:42] Ook het bundelen van die gelden.

[1:49:44] We hebben gezien dat studentengeld...

[1:49:48] Provincies zeggen ja, en wordt bezuinigd op het openbaar vervoer.

[1:49:51] Dat heeft uw Kamer ook een aantal keren gezegd.

[1:49:53] Ik moet dan formeel zeggen, er is geen sprake van een bezuiniging in het openbaar vervoer, er zijn minder reizigers.

[1:49:59] En onderwijs is een klant en als er minder wordt gereisd, dan wordt er minder betaald.

[1:50:04] Dat is natuurlijk een formeel antwoord.

[1:50:05] Het resultaat is gewoon dat er minder geld beschikbaar is.

[1:50:08] In Zeeland is 50 procent van het openbaar vervoer afhankelijk van het studentenproduct.

[1:50:13] Dat is een enorme klap voor die regio, dus dat voelt natuurlijk als een bezuiniging.

[1:50:16] Al dit soort vragen zijn we nu bezig om dat in dat betaalbaarheidsonderzoek te doen.

[1:50:20] En dat doen we ook ten aanzien van de betaalbaarheid voor de reiziger, voorzitter.

[1:50:22] Want ook daar zie je een aantal dingen die... Dat is een heel belangrijk onderzoek, dat is een heel belangrijk onderzoek.

[1:50:27] En dat doen we ook ten aanzien van de betaalbaarheid voor de reiziger.

[1:50:35] ...die bijzonder zijn, de kostendekking.

[1:50:37] We hebben natuurlijk de prijsstijgingen gezien... ...in het regionaal openbaar vervoer, bij de prijsstijgingen gezien bij de NS.

[1:50:44] Ik ben heel blij dat we die hebben kunnen dempen, de NS-tarief.

[1:50:48] En het dreigde, en mijn voorganger heeft dat geschreven... ...een stijging van bijna 12 procent.

[1:50:53] Ik ben heel blij dat we dat hebben kunnen dempen naar 6,5... ...maar dat is natuurlijk gewoon nog steeds fors.

[1:50:57] Dat is echt enorm fors en die prijsstijgingen, zowel in materieel als in personeel, blijven doorlopen.

[1:51:03] Dus je moet daar even over nadenken.

[1:51:05] De heer Grimmis zei dat volgens mij ook.

[1:51:07] Hoe ga je dat nou op een slimme manier doen?

[1:51:08] Want dat geld hebben we op dit moment gewoon niet, in ieder geval niet bij ons op de begroting staan.

[1:51:13] En de rekening wordt dan neergelegd bij de reiziger.

[1:51:16] En dan is natuurlijk ook nog een vraagstuk, wat doe je met prijsdifferentiatie?

[1:51:19] Ik heb het niet over spitsheffing, dat is echt iets anders.

[1:51:22] Maar prijsdifferentiatie, daar zitten natuurlijk ook een aantal bijzonderheden in.

[1:51:25] De verpleegkundige die op dit moment op woensdag om elf uur met de trein gaat, betaalt veertig procent te veel voor de Tweede Kamerleden die op dinsdagochtend met de trein naar Den Haag komen.

[1:51:35] Omdat we daar te maken hebben met een hyperspits, waarin je enorm veel materieel, enorm veel personeel moet inzetten.

[1:51:42] Je kunt daar best een vraag over stellen of dat rechtvaardig is... ...om dat op die manier te organiseren.

[1:51:48] Er werd gezegd, je moet het eerlijke verhaal vertellen.

[1:51:49] Nou, dit is het eerlijke verhaal.

[1:51:51] De NS moet enorm veel kosten maken... ...om op dinsdagochtend en donderdagochtend... ...al de forenzen op hun plek te krijgen.

[1:51:58] En die rekening wordt neergelegd bij reizigers... ...die door de week zo in de dal huren.

[1:52:01] Dat is op dit moment het systeem.

[1:52:04] Maar ik denk dat het afstandig is om daar eens over na te denken... ...of dat op die manier iets is wat bijdraagt aan de betaalbaarheid... ...voor mensen die met de trein willen.

[1:52:12] Voorzitter, dat misschien het blokje intro en die zal ongetwijfeld vragen hebben opgeroepen.

[1:52:16] Zo niet, dan ga ik door.

[1:52:20] Ik kijk nog even naar de heer Huiting, die wellicht een introductie wil doen.

[1:52:22] Nee, dan gaan we door.

[1:52:24] Ja, voorzitter, dus ten aanzien van de vraag van de heer Huiderkoper over de tariefdifferentiatie en de spreiding, ja, dat wil ik dus graag opnemen in dat betaalbaarheidsonderzoek.

[1:52:32] Het gaat lopen vanaf januari, om daar echt alle varianten eens even op tafel te leggen.

[1:52:37] De Kamer is een paar jaar geleden duidelijk geweest over wat ze niet wilden.

[1:52:42] Maar daar zitten natuurlijk nog heel veel varianten tussen.

[1:52:44] En ik wil vooral eens even voor mijn opvolger bouwstenen klaarleggen om dat te doen.

[1:52:50] Voorzitter, dan de vraag werd van mij gesteld over de onderwegpas.

[1:52:53] Dat is de laatste vraag in aanzien van het blokje betaalbaarheid.

[1:52:58] De onderwegpas is voortgekomen uit een financiering vanuit het Social Climate Fund.

[1:53:04] Een onderwegpas met koopfinanciering vanuit het Klimaatfonds.

[1:53:08] We hebben er met geen andere financiële bronnen daarvoor beschikbaar.

[1:53:12] Ik wil wel zeggen, het probleem was natuurlijk niet zozeer geld.

[1:53:15] Het probleem bezat een tweede leder.

[1:53:17] Namelijk, wij wilden graag een pas die in het brede openbaar vervoer beschikbaar was, zowel bij NS-treinen, maar ook bijvoorbeeld bij Arriva-treinen, ook bij de lokale vervoerders, de gemeentelijke vervoerders, de provinciale vervoerders.

[1:53:31] En we hebben twee dingen helaas moeten concluderen, drie dingen moeten concluderen.

[1:53:36] Eén is dat het niet lukt op dit moment, en dat is ook heel begrijpelijk, het is vervelend, maar ik snap het wel, om samen met het traject, wat heel veel vervoerders hebben lopen rondom OVP, dus dat je met je bankpas

[1:53:47] ...gewoon kan reizen bij alle vervoerders... ...om dat op hetzelfde moment te ontwikkelen.

[1:53:53] En dat snap ik ook.

[1:53:55] Ook zij hebben te maken met personeelskrabten... ...en mensen die kunnen programmeren, et cetera.

[1:54:00] Dus zij hebben gezegd... Het is een mooi idee, maar het lukt ons niet.

[1:54:04] Daar moet ik ook gewoon begrip voor hebben.

[1:54:05] Dat is één.

[1:54:06] Een tweede is dat we natuurlijk ook te maken hebben met allerlei gemeentelijke en provinciale kortingsproducten voor minima, totale versnippering daarvan.

[1:54:16] En die zijn allemaal op een andere manier ingericht.

[1:54:20] En in deze termijn bleek het onmogelijk voor de vervoerders om het risico te dragen om die te laten zitten en daar een onderwegpas landelijk overheen te leggen.

[1:54:29] Dat konden zij op dit moment niet dragen.

[1:54:32] Ook daar heb ik begrip voor.

[1:54:33] Het is een vervelende boodschap, maar het is wel wat het is.

[1:54:36] En een derde element is, toen we gezegd hebben... ...nou, dan gaan we het niet op een landelijk dekkend doen... ...maar dan doen we het alleen bij de concessiehouder, de NS.

[1:54:45] Daar liepen we in Brussel aan tegen het feit... ...dat dat onder staatsteun zou gaan vallen.

[1:54:51] Dus die drie redenen is nu de reden waarom dit niet is gelukt op deze manier.

[1:54:59] Dat was het kopje betaalbaarheid.

[1:55:01] Kijk, dan zijn we nu echt aan het einde van het kopje gekomen.

[1:55:04] Dan gaan we even inventariseren wie interruptie heeft.

[1:55:07] Ik zag sowieso de heer De Hoop.

[1:55:08] Verder geen andere interrupties.

[1:55:10] Voor nu de heer De Hoop.

[1:55:11] Gaat uw gang.

[1:55:12] Ja, want op dat punt van de onderwegpas zou ik nog wel even door willen vragen bij de staatssecretaris, want mijn fractie vindt het heel erg jammer, om twee redenen eigenlijk.

[1:55:20] Allereerst, er was veel draagvlak ook in de Kamer om die onderwegpas in te voeren.

[1:55:24] Een voorstel, ik geloof, van NEC en de ChristenUnie bij de politieke beschouwingen, waarvan gezegd werd, dit moeten we echt doen om in ieder geval voor die minima te zorgen dat er betaalbaarheid komt.

[1:55:35] En ik vind het juist ook belangrijk om vanuit het Rijk iets te doen, omdat je inderdaad nu die versnippering ziet bij veel gemeentes, omdat die zich zorgen maken over het minima die het openbaar vervoer nodig heeft.

[1:55:44] Dus het is eigenlijk een argument om landelijk iets met elkaar in te richten.

[1:55:48] En ik snap dat het voor 2026

[1:55:50] ...nu niet lukt.

[1:55:51] Maar wat kan de staatssecretaris doen de komende maanden... ...om het in ieder geval voor 2027 wel mogelijk te maken?

[1:55:58] Dus om die voorwaarden in orde te brengen, zodat als de politieke wil er is... ...dat het dan in 2027 wel kan.

[1:56:05] Dus dat die voorwaarden in ieder geval niet een probleem zijn voor het volgende jaar.

[1:56:09] De staatssecretaris.

[1:56:11] Nee, voorzitter, we moeten daar even goed naar kijken.

[1:56:14] Want ik denk dat die bereidheid er zeker is.

[1:56:16] We zijn wel weer terug bij start, zeg ik even, gewoon heel eerlijk.

[1:56:19] Dus ook als het gaat om de financiering moet je daar op een andere manier over nadenken.

[1:56:24] Maar volgens mij komen we in januari nog terug op het schriftelijk overleg... ...dat de Kamer heeft aangevraagd over de onderwegpas.

[1:56:30] Er zijn, geloof ik, 200 vragen over gesteld.

[1:56:32] Dus wat ik erbij wil voorstellen richting de Kamer... ...is dat we daar gewoon even heel duidelijk ook het toekomstpad even uitzetten... ...en dan ook even het onderscheid maken, het tijdspad...

[1:56:43] ...dat de OVP die belemmering blijft staan.

[1:56:46] Als je het landelijk dekkend wil, heb je meer tijd nodig... ...om met die vervoerders gezamenlijk te praten... ...en dan heb je natuurlijk nog de financiering ervan.

[1:56:53] Maar dat laatste stuk kunnen we natuurlijk ook meenemen... ...in dat betaalbaarheidsonderzoek wat we al hebben lopen.

[1:56:57] Want je wil gewoon wel kijken hoe je dat op een slimme manier kunt organiseren.

[1:57:01] Dus als u dat goed vindt, kom ik daar graag in dat schriftelijke overleg... ...in januari op terug.

[1:57:09] Vervolgt u met uw volgend blokje, als ik het goed heb, veiligheid?

[1:57:14] Ja, klopt, voorzitter.

[1:57:15] En ja, laat ik zeggen, ik ben aangetreden morgen, een half jaar geleden.

[1:57:21] En ik ben toen echt wel geschrokken dat het eerste weekend hoeveel mensen tegen mij zeiden...

[1:57:25] Ik durf niet meer bij de trein als jongevrouw.

[1:57:29] Ik maak dingen mee waar ik de bak van heb.

[1:57:32] Medewerkers zeggen, ik heb 15 jaar lang toch een beetje bij de gilblauwe familie gezeten.

[1:57:38] Zo wordt dat toch echt wel ervaren binnen dat bedrijf.

[1:57:41] Maar ik trek het niet meer.

[1:57:43] We hebben gezien, het was al veel, maar na corona is het alleen maar erger geworden.

[1:57:50] Wat vroeger uitschelden was, is nu bespugen.

[1:57:52] Wat nu spugen is, is nu slaan.

[1:57:54] Wat vroeger slaan was, is inmiddels molesteren geworden, zowel richting medewerkers... ...als richting mensen die gebruik maken van het openbaar vervoer.

[1:58:02] En dat is voor mij ook de reden geweest om echt te zeggen... ...jongens, eigenlijk te beginnen met het punt, we pikken het gewoon niet meer.

[1:58:09] We gaan echt nu zeggen, het is klaar.

[1:58:11] Dus ik heb vanaf dag één gezegd, we gaan niet kijken... ...kunnen we maatregel A of kunnen we maatregel B of kunnen we maatregel C doen?

[1:58:19] Nee, de situatie is zo dat we en maatregel A doen en maatregel B en maatregel C. Dat is de reden waarom ik heb gezegd vanaf dag één... ...dat ik hier aan de kloppen de eer heb om dat te mogen doen.

[1:58:32] We gaan de boetes verhogen.

[1:58:35] Afgelopen tien jaar, geloof ik, is de boete nog nooit verhoogd.

[1:58:40] We gaan de boete op zwartrijden verhogen.

[1:58:42] We gaan zorgen dat BOA's eindelijk toegang krijgen tot dat rijbewijs.

[1:58:46] Dat is nog lang niet genoeg, maar wel weer een stap.

[1:58:49] We gaan zorgen dat we BOA's meer bevoegdheden geven.

[1:58:54] Dus we hebben gezegd, ik ben met de minister van Asiel en Migratie gesproken,

[1:58:58] ...over het vreemdelingenregister, met name rondom het Azuruscentra... ...is dat een groot, groot, groot probleem.

[1:59:04] Zij heeft toegezegd dat we ook het vreemdelingenregister... ...beschikbaar gaan maken voor ov-boa's.

[1:59:09] Ik ben op dit moment nog druk in gesprek met de collega's van JNV... ...de politie, het Openbaar Ministerie, als het gaat om de beschikbaarheid... ...van ook andere registers, de bekende bevoegdheid die er in Rotterdam is... ...de toegang tot politie-systemen.

[1:59:28] Ik wil daar niet een middellijke discussie over voeren, maar een boa in het openbaar vervoer zou zonder fysieke tussenkomst van een politieagent toch op zijn minst in staat moeten zijn om iemand te identificeren en een boete te kunnen uitschrijven.

[1:59:42] En via welk systeem dat gaat, ik denk dat de meeste boa's daarvan denken,

[1:59:45] Regel het, en dat is ook hoe ik erin zit.

[1:59:48] Daar zijn we op dit moment nog druk mee in overleg, met justitie, omdat er echt nog wel een aantal haken en ogen aan zitten.

[1:59:54] Maar we weten in ieder geval dat wij daar hard aan werken om dat voor elkaar te krijgen, zodat we dat ook gaan regelen voor boas.

[2:00:01] We hebben gezegd als kabinet, we staan boas krijgen, 60 boas bij wijze van proef.

[2:00:06] De korte wapenstok, echt een forse maatregel die we nemen, maar helaas keihard nodig in het openbaar vervoer, die gaan zij krijgen.

[2:00:14] We hebben 12 miljoen euro uitgetrokken voor bodycams voor de hoofdconducteuren bij de NS.

[2:00:22] We verwachten dat die in januari geleverd zullen gaan worden.

[2:00:28] Wij zijn op dit moment bezig met JNV en de OV-sector om ook te kijken... ...kunnen we nog een extra conferentie sluiten volgend jaar?

[2:00:34] Bijvoorbeeld hoe we omgaan met de boetes... Sorry, de OV-verboden die we hebben genoemd.

[2:00:40] Ik hoorde de heer Goudswaard ook nog een suggestie doen.

[2:00:46] Even bijpakken.

[2:00:48] Ik heb binnenkort een gesprek met het Openbaar Ministerie over de boetes, hoe die betaald worden, de straffen in het openbaar vervoer.

[2:00:59] Het Openbaar Ministerie is onafhankelijk, maar dat betekent wel dat ik daar gewoon een gesprek mee mag hebben.

[2:01:03] Ik kan aan hem toezeggen dat ik ook dit punt daar onder de aandacht wil brengen, want je wilt namelijk dat die straffen in het openbaar vervoer

[2:01:10] ...afschrikwekkend zijn, dat ze ervoor zorgen dat het niet meer gebeurt.

[2:01:14] Dus dat is wat wij op dit moment ook doen.

[2:01:18] Een ander punt is natuurlijk dat wij zeggen... ...we willen meer camera's op stations.

[2:01:21] We willen dat meer stations worden afgesloten met poortjes.

[2:01:26] We werken samen met de NS, zodat er meer data-gestuurde inzet kan zijn... ...bijvoorbeeld dat mensen direct op een incident af kunnen gaan... ...dat mensen het kunnen melden op het moment dat er een onveilige situatie is.

[2:01:38] ...veel meer camera's gekomen in de trein... ...die ook steeds vaker real life kunnen worden uitgekeken.

[2:01:44] Dus op het moment dat ze zich misdragen in die trein... ...wordt ook real life gezien wat er aan de hand is.

[2:01:49] En dan komt er een telefoontje en je wordt opgewacht bij het station... ...om je vervolgens in de kladder te slaan.

[2:01:56] Dat is wat we proberen echt te doen.

[2:01:58] En daarnaast nog, inderdaad, hebben we... Ik ben er erg trots op dat we 20 miljoen euro hebben kunnen uittrekken... ...bij elkaar kunnen schrapen, zeg ik maar even...

[2:02:07] om het actieprogramma Veilig Station te kunnen doen, om ook samen met gemeenten, met ProRail, met de NS echt op een aantal stations enorme stappen te zetten.

[2:02:16] We beginnen bij Almelo, Permanente en Bergen op Zoom, maar we willen dat natuurlijk zo snel mogelijk uitbreiden naar zoveel mogelijk andere stations.

[2:02:24] Wat ik al zeg, wij worden bijna iedere week gebeld door een burgemeester die zegt...

[2:02:29] Kunnen jullie alsjeblieft ook bij ons komen, want we willen graag aan de slag.

[2:02:32] Dus dat betekent dat er een probleem is.

[2:02:34] Het betekent ook dat mensen er iets aan willen gaan doen.

[2:02:36] Dus dat is wat we op dit moment doen.

[2:02:38] En ik hoop daarvoor dat we dat ook gewoon als samenleving laten zien.

[2:02:41] We pikken het gewoon niet meer dat mensen worden lastiggevallen in de trein.

[2:02:44] We pikken het niet meer als mensen worden belaagd in een trein, als mensen hun werk niet kunnen blijven doen.

[2:02:50] En wij doen er alles aan.

[2:02:51] We trekken alles uit de kast.

[2:02:52] Nogmaals, al die... Ik weet niet hoeveel ik er al heb opgestond.

[2:02:55] Die hele rits aan maatregelen.

[2:02:56] ...om gewoon ook een normerend een streep te trekken... ...van het openbaar vervoer moet veilig zijn... ...en je gedraagt jezelf in het openbaar vervoer.

[2:03:07] GESPREKSLEIDER.

[2:03:07] Ben je tot het einde van het blokje veiligheid gekomen?

[2:03:10] GESPREKSLEIDER.

[2:03:11] Ik zit even te kijken op nog een paar hele specifieke vragen.

[2:03:13] GESPREKSLEIDER.

[2:03:14] Ja, we doen gewoon het einde van elk blokje, doen we even een vraag.

[2:03:17] GESPREKSLEIDER.

[2:03:19] Ja, ik heb... Ja, even kijken.

[2:03:23] De spoorwegpolitie was nog een vraag.

[2:03:26] Ja, de Spoorwegpolitie, dat is ook een motie die in is gediend bij mijn collega van JNV, tijdens de commissie bijvoorbeeld.

[2:03:33] Politie, dat vindt op dit moment volgens mij in die zaal hiernaast weer verder plaats.

[2:03:39] Die gaan over de politie, want volgens mij is de vraag aan de politie niet... kunt u alsjeblieft minder capaciteit hebben, maar kunt u meer capaciteit hebben?

[2:03:46] Op alles.

[2:03:48] Dus dat is ook echt een afweging die daar moet worden gemaakt.

[2:03:51] Wij doen binnen het openbaar vervoerdomein echt alles wat we kunnen... ...om het openbaar vervoer veilig te houden, met of zonder spoorwegpolitie.

[2:03:59] De motie Eerdmans, daar kan ik over zeggen... ...dat inderdaad mijn minister van JNV samen met Arriva werkt aan een voorstel... ...en kijkt hoe ze dit samen kunnen oppakken.

[2:04:12] Dat waren de vragen, volgens mij, over veiligheid.

[2:04:17] Dank u wel.

[2:04:17] Dan begin ik bij de heer Huiting.

[2:04:19] Ik ga het raadje af.

[2:04:19] Ik heb uw naam al genoteerd.

[2:04:21] De heer Huiting gaat uw gang.

[2:04:22] Ja, voorzitter.

[2:04:22] Als we zo luisteren naar de staatssecretaris, dan zou je denken dat het de goede kant op gaat.

[2:04:29] Dat hij er bovenop zit als een pitbull om de trein weer daadwerkelijk veiliger te maken.

[2:04:35] Het probleem is dat wij dit al jaren roepen en dat welke staatssecretaris hier ook zit, de ene het in wat andere bewoordingen zegt dan de andere, maar dat het eigenlijk altijd hetzelfde verhaal is.

[2:04:45] Ja, ik ben ermee bezig en ik ben erover in gesprek met justitie en veiligheid.

[2:04:51] En ik wil nou wel eens weten of deze harde woorden van deze staatssecretaris,

[2:04:55] Waar ik heel blij mee ben, of het nou ook daadwerkelijk geregeld gaat worden of dat dit alleen maar de woorden zijn van de staatssecretaris en dat justitie en veiligheid ons uiteindelijk straks weer teleur gaat stellen.

[2:05:05] Dus mijn vraag is, is dit kabinetsbeleid of is dit daadwerkelijk de mening van de staatssecretaris?

[2:05:10] De staatssecretaris.

[2:05:12] Voorzitter, ik deel de constatering van de PVV inderdaad dat er

[2:05:19] In de periode voor mij inderdaad, misschien niet altijd harde maatregelen werden genomen, maar veel werd gesproken.

[2:05:24] Dat was mijn motivatie om te zeggen, ik wil besluiten nemen.

[2:05:27] Dus wat ik heb gedaan, ik heb een besluit genomen om bij 1 oktober de boetes te verhogen.

[2:05:31] Wat een relatief eenvoudig besluit.

[2:05:33] Gewoon zeggen, we gaan die boetes gewoon verhogen.

[2:05:34] Wat is de maximale ruimte die we hebben?

[2:05:37] We gaan die boetes verhogen.

[2:05:37] Want het kan niet zwaar zijn dat we jarenlang de boetes niet verhogen op zwarte rijden.

[2:05:41] Wat ik heb gezegd, ik wil het besluit nemen, ik heb mijn handtekening gezet... ...onder het besluit om het rijbewijsregister open te stellen voor boa's... ...zodat ze duidelijk meer bevoegdheden krijgen.

[2:05:53] Ik heb samen met de minister van A&M mijn handtekening gezet, het besluit genomen...

[2:05:57] We hebben de ambtenaren gezegd, we gaan het vreemdelingenregister openstellen.

[2:06:00] Het is gewoon een besluit geweest.

[2:06:02] We hebben een besluit genomen om extra geld uit te trekken voor bodycams.

[2:06:07] Besluit.

[2:06:08] We hebben onze handtekening gezet, besluit genomen... ...om de medewerkers van NS, de BOA's, een wapenstok te geven.

[2:06:15] Het is gewoon een besluit geweest die we hebben genomen.

[2:06:18] We hebben echt een enorme lijst aan besluiten die we hebben genomen.

[2:06:23] En daar blijven we mee doorgaan.

[2:06:25] Want inderdaad, de meest taaie is natuurlijk gewoon die gekmakende situatie dat een boa in het openbaar vervoer niet iemand kan identificeren op een juiste manier.

[2:06:37] Daarom hebben we goede gesprekken met de collega's van JNV om te kijken hoe kunnen we dat linksom, rechtsom of recht en door mogelijk maken.

[2:06:44] En ik hoop zo snel mogelijk

[2:06:46] ...maar een handtekening onder kan zetten als een besluit.

[2:06:51] GESPREKSLEIDER.

[2:06:53] Tot slot dan.

[2:06:54] Kijk, het is hartstikke fijn dat de staatssecretaris besluiten neemt.

[2:06:56] En dat is ook nodig, dus dat is heel erg goed.

[2:07:00] Maar wat we willen is dat de staatssecretaris ook zegt dat we eigenlijk elke dag de uitvoering van die besluiten, dat het ook daadwerkelijk gaat gebeuren, dat die bodycams ook daadwerkelijk allemaal op de uniformen zitten van die hoofdconducteurs, dat die wapenstokken ook daadwerkelijk in de uitrusting zitten en dat ze ermee over straat of op stations kunnen lopen.

[2:07:21] Dat het ook gaat gebeuren.

[2:07:22] Dus ik wil ook dat de staatssecretaris zegt, en daar ook zich voor gaat inspannen, dat het allemaal ook gewoon echt zo snel als mogelijk gaat gebeuren.

[2:07:29] Want, en daar ben ik met hem eens, we kunnen niet meer wachten.

[2:07:33] De staatssecretaris.

[2:07:35] We zijn het helemaal eens.

[2:07:36] Wat in mijn macht ligt, is het besluit nemen.

[2:07:38] Dat is het eerste wat er moet gebeuren.

[2:07:40] Dus ik ben blij dat ik dat de afgelopen halfjaar heb kunnen doen.

[2:07:42] Het besluit nemen, handtekeningen zetten.

[2:07:45] En inderdaad, al die dingen gebeuren nu zo snel als mogelijk.

[2:07:49] 1 oktober zijn de boetes gewoon verhoogd.

[2:07:52] Dus dat is gewoon gebeurd in drie maanden tijd.

[2:07:55] Die BOA's, de subsidieverlening is verstrekt.

[2:07:58] Ik weet niet of het letterlijk of fysiek is overgemaakt.

[2:08:01] Maar ja, het geld is fysiek overgemaakt, zie ik aan mijn zijde.

[2:08:05] Nee, maar goed, het geld staat op de rekening bij de NS.

[2:08:08] Ik denk dat ze in bestelling zitten ergens en dat ze op dit moment... Ik kan het nog specifiek navragen waar ze ergens liggen, in welk depot ze liggen.

[2:08:15] Maar de verwachting is echt dat ze in januari, dat is over twee weken, opgespeld kunnen gaan worden.

[2:08:21] En dat kunnen we samen gaan doen, hartstikke goed.

[2:08:23] Maar volgens mij is het belangrijk dat dat gebeurt.

[2:08:24] Maar laten we alsjeblieft zorgen dat dat gaat gebeuren.

[2:08:27] En dat is ook echt waar alles op gericht is.

[2:08:28] Dank voor de toezegging allereerst aan de staatssecretaris.

[2:08:38] Als ik even mag teruggrijpen op wat de staatssecretaris zei over de motie Eerdmans over de spoorwegpolitie.

[2:08:45] Dan zei de staatssecretaris, er wordt gewerkt aan een voorstel, zou de staatssecretaris daar

[2:08:56] ...wat meer over kunnen zeggen, wanneer kunnen wij dan dat voorstel verwachten... ...en wat zou in de basis een dergelijk voorstel behelzen?

[2:09:07] Voorzitter, kan ik daarna nog een vraag... Kan ik meteen een vraag erachteraan stellen?

[2:09:13] Laten we ze van één voor één doen.

[2:09:14] Dan kunt u zo meteen een vervolginterruptie plegen.

[2:09:16] Dus de staatssecretaris.

[2:09:17] Dank, voorzitter.

[2:09:18] Het is een motie die is ingediend bij de collega van JNV, bij politie.

[2:09:23] Maar wat ik begrijp, is dat dat voorstel in Q1, dus het eerste kwartaal van 26, gaat komen.

[2:09:30] Meneer Goudsmaart.

[2:09:31] Hartelijk dank.

[2:09:32] Ik had nog een andere vraag aan de staatssecretaris, voorzitter.

[2:09:36] Want wat ik de staatssecretaris net ook nog hoorde noemen, is... Ja, wat kunnen wij nou doen richting zwartrijders over lastgevende personen?

[2:09:45] En toen werd er gerefereerd naar BOAS.

[2:09:47] ...het geweldsmandaat, daar zouden we naar kunnen kijken... ...maar ook het verhogen van de boetes.

[2:09:54] En mijn vraag aan de staatssecretaris is van... ...wat is daar de reactie op als u praat met de vertegenwoordigers van de boa's... ...want een hoge boete opleggen aan iemand kan ook juist heel veel agressie opwekken.

[2:10:08] Dus dat is een heel glibberig pad waar u zich dan op bevindt... ...van wat is nu wijsheid, want je wilt ook niet de boa's...

[2:10:16] ...extreem problemen brengen.

[2:10:18] Dus kunt u daar op reflecteren, staatssecretaris, vierde voorzitter... ...wat u daarvan terugkrijgt vanuit sector?

[2:10:28] Dat kunt u reflecteren, staatssecretaris.

[2:10:29] Ja, dank, voorzitter.

[2:10:31] Ik denk dat het tweeledig is.

[2:10:34] Natuurlijk is er angst voor deze reactie.

[2:10:37] Tegelijkertijd is het ook een signaal... ...als je zegt, we gaan tien jaar lang de boetes... Of zestien jaar lang?

[2:10:46] Zestien jaar?

[2:10:48] Nee, tien.

[2:10:49] Tien jaar lang... Ja, precies, 2006, dank je wel.

[2:10:53] 2016, ja, sorry.

[2:10:53] 2015.

[2:10:54] Nou, daar had ik hem al even mis in.

[2:10:55] 2015, dus tien jaar lang de boetes niet verhogen.

[2:11:00] De inflatie gaat gewoon door.

[2:11:01] Iedereen kan rekenen.

[2:11:02] Je geeft korting op boetes als overheid.

[2:11:06] Dat is wat je doet als je die boetes niet verhoogt.

[2:11:09] Dat vind ik niet het juiste signaal, terwijl we zien dat de agressie enorm toeneemt.

[2:11:15] Dus dat is voor mij de reden geweest om te zeggen... ...ik vind dat we echt substantieel op een aantal knoppen moeten drukken... ...en een daarvan is het verhogen van de boetes.

[2:11:26] De reactie van BOA is natuurlijk terecht.

[2:11:29] Alleen even de boetes verhogen is niet voldoende.

[2:11:32] Het moet wel dat hele lijstje zijn, vandaar dat ik zeg... ...we doen niet of maatregel 1 of maatregel 2... ...nee, we doen maatregel 1, 2 en het liefst 3, 4, 5, 6 tot en met 10.

[2:11:42] Helder.

[2:11:45] Dank aan de heer Uyduk ook.

[2:11:47] Dank voorzitter en dank aan de staatssecretaris voor zijn betoog.

[2:11:52] Ik proef daarin de urgentie om de sociale veiligheid in de trein te verbeteren.

[2:11:59] Maar ik hoor ook nog wel, ik heb eigenlijk nog geen antwoord gehoord op mijn vraag.

[2:12:02] Ik hoor veel, we zijn ermee bezig.

[2:12:04] voor goede gesprekken, onder andere over het rijbewijsregister, politieregister.

[2:12:08] Alleen, er is ook aan deze Kamer gezegd dat er naar werd gestreefd om eind 2025 in ieder geval de toegang tot het rijbewijsregister geregeld te hebben voor publieke BOA's.

[2:12:17] Dus mijn vraag is eigenlijk simpel.

[2:12:20] Is dat gelukt?

[2:12:21] En zo nee, waarom niet?

[2:12:23] Want ik denk dat we het er breed over eens zijn dat de BOA's die snelheid verdienen.

[2:12:28] Dat staat hier thuis.

[2:12:29] Ja, voorzitter, klopt, hè.

[2:12:32] We zijn met een aantal acties bezig.

[2:12:34] Het belangrijkste is die actie om ervoor te zorgen dat een BOA zonder fysieke tussenkomst van een politieagent iemand kan identificeren en een boete kan uitschrijven.

[2:12:45] Daar is alles op gericht.

[2:12:48] En dat moet op een manier die ook kan juridisch, zodat niet een rechter er alsnog een streep doorheen zet.

[2:12:53] Dus daar zijn we op dit moment echt in overleg met het ministerie

[2:12:56] ...van JNV met het Openbaar Ministerie en met de politie over.

[2:12:59] Dus dat is één.

[2:13:00] Als het gaat specifiek om de rijbewijsregister... ...daar hebben we helaas een half jaar vertraging op gelopen.

[2:13:05] Ik had gehoopt dat het bij 1 januari al had gekund... ...maar dat zal medio 26 worden... ...omdat we daar vastlopen met privacywetgeving in Nederland.

[2:13:16] Dus vandaar dat we daar nog een paar extra waarborgen moesten inbouwen.

[2:13:19] Dus dat wordt helaas niet 1 januari, maar pas... Ik verwacht medio 26.

[2:13:27] Mevrouw Boelsma, mijn buurvrouw.

[2:13:35] Ik heb in eerste termijn gevraagd naar de positie van de vrouwen in het geheel.

[2:13:43] Helaas is het dit jaar noodzakelijk geweest dat vrouwen zich geroepen voelden... ...om de nacht terug te claimen en terecht te gaan.

[2:13:48] Maar ik wil graag dat de mevrouw Boelsma, mevrouw Boelsma...

[2:13:50] Dus als we het hebben over sociale vaardigheid.

[2:13:53] Fijn, en ik ondersteun de staatssecretaris met de gordaadheid in de acties die hij genomen heeft in de korte tijd waarin hij hier nu zitting heeft, maar ik zou echt heel nadrukkelijk voor de helft van de bevolking, van de mensen die nu al terreinen niet meer kiezen op bepaalde trajecten, op bepaalde tijden, omdat dat gewoon niet veilig is, juist bij uitstek die groep te betrekken als het gaat om het creëren van veiligheid rond stations.

[2:14:19] Luister naar hun verhalen, naar hun ervaringen die ze helaas hebben moeten ondervinden.

[2:14:24] Maar vooral ook naar wat hun beeld is bij veiligheid.

[2:14:28] En laten we dat niet alleen als mannen doen, maar vooral ook met en over vrouwen.

[2:14:34] Voorzitter, ik ben het volledig eens met de heer Sjoerds.

[2:14:38] Eens.

[2:14:39] En dat is ook de reden waarom we dat programma zijn gestart, een veilig station voor iedereen, op ieder moment.

[2:14:45] Omdat we gezien hebben dat al die maatregelen over die bevoegdheden... Ik noem dat... Dat is een enorm redzaam maatregel, maar in alle eerlijkheid, dat is gewoon de basis...

[2:14:54] ...wat mij betreft, om de mensen die werken in het openbaar vervoer te steunen.

[2:14:58] Een echte basis, wat mij betreft, die we op orde moesten brengen.

[2:15:01] Dat zijn we nu aan het doen.

[2:15:03] En daarbovenop komen inderdaad dat je ook nog eens een keer wil... ...dat een stationsgebied, een station, gewoon een veilige omgeving is.

[2:15:09] Vandaar dat we hebben gezegd, dat doen we snel en dat doen we met de doelgroep.

[2:15:15] Dus we gaan een schouw doen.

[2:15:17] Dus ga je met een groep mensen op vrijdagavond, dames dus, rondlopen... ...om dan ook te zien en te ervaren van wat er nou nodig is.

[2:15:27] Want dat kan soms in hele simpele dingen.

[2:15:29] Nogmaals, verlichting, hoekjes, anders snoeien.

[2:15:35] Dat is niet de oplossing, maar het kan wel enorm helpen... ...om het gevoel van veiligheid ook echt te doen.

[2:15:41] Ik heb zelf een aantal...

[2:15:42] Dat willen we heel graag samen met de doelgroep doen.

[2:15:44] Dus ook met vrouwen, of LBTUQ-gemeenschap, mensen die toch... ...met de doelgroep willen werken.

[2:15:49] Dus ook met vrouwen, of LBTUQ-gemeenschap, mensen die toch... ...met de doelgroep willen werken.

[2:15:56] Dus ook met vrouwen, of LBTUQ-gemeenschap, mensen die toch... ...met de doelgroep willen werken.

[2:16:02] ...vaker met onveiligheid te maken hebben in het openbaar vervoer... ...en dat je dan ook gaat kijken wat kun je nou op een slimme manier doen.

[2:16:09] Dat doen we dan niet alleen als INW, maar dat doen we dan samen met NS... ...ProRail, gemeenten, iedereen die daar betrokken is... ...zodat we dat echt in één keer goed kunnen gaan doen.

[2:16:20] Dank u wel.

[2:16:21] Ik ga eerst even naar de heer Van Duiven voor de vraag.

[2:16:26] Het is natuurlijk goed dat al die maatregelen worden genomen... ...om de veiligheid te vergroten.

[2:16:30] Maar ik was eergisteren bij een première over een documentaire over de BOA's in Treinen, Veiligheid & Service, en ook heel goed dat daar aandacht voor is.

[2:16:38] Maar wat je toch ziet wat zij doen, en dat is ook helemaal terecht, is dat zij kijken bij iedere probleem of het escalerend werkt of deescalerend.

[2:16:45] En negen van de tien keer willen ze deescalerend werken, want ook als je een probleem maakt, dan moet de trein stilstaan, dan komt er vertraging.

[2:16:50] Dus je kunt hen allerlei middelen en instrumenten geven om harder op te treden, maar het fundamentele vraag blijft,

[2:16:58] Hoe ziet de staatssecretaris dat als ze iedere keer kiezen voor de deescalatie... ...die volledig te begrijpen valt, hoe kunnen ze dan toch hun instrumenten inzetten... ...die nu steeds meer toenemen?

[2:17:09] Daar moeten we volgens mij vertrouwen op de professionaliteit van BOA's en politie.

[2:17:15] Die weten wat ze moeten doen in welke situatie.

[2:17:17] Wat ik alleen niet wil, is dat BOA's of handhavers zeggen... ik kies voor een bepaalde optie, omdat ik me niet gesteund voel... door in dit geval de politiek of ons.

[2:17:33] Dus als zij zeggen ik zou graag dit willen, maar ik krijg het niet vanwege regels... ...ik mag het niet vanwege regels, ik kan het niet vanwege regels... ...ja, dan vind ik dat wij aan de knoppen moeten zitten en zeggen... ...we gaan die mensen geven wat ze nodig hebben.

[2:17:45] Het zijn uiteindelijk die mensen die namens ons een stapje naar voren doen... ...dat zijn uiteindelijk die mensen die in de frontlinie staan.

[2:17:51] Iedere dag worden er drie NS-medewerkers... ...ernstig met een geweldsincident bedreigd.

[2:18:01] Dus de hoogste categorie, iedere dag.

[2:18:03] Ik vind dat echt, als je daarover nadenkt, idioot.

[2:18:06] Dan hebben we het echt over de meest grove vorm van strafbare agressie.

[2:18:13] Iedere dag drie NS-medewerkers.

[2:18:16] Dus die mensen staan namens ons in de vuurlinie... ...en dan vind ik dat we er alles aan moeten doen... ...alles uit de kast moeten trekken om die mensen te steunen... ...zodat zij vanuit hun professionele blik ook kunnen bedenken wat zij nodig hebben.

[2:18:29] En dat is wat ik probeer te doen.

[2:18:33] GESPREKSLEIDER 1 Ja, zeker.

[2:18:34] Gaat u langs.

[2:18:35] GESPREKSLEIDER 2 Ja, dus kunnen we dan ook zeggen tegen de boa's die daar staan... ...dat mocht het zo zijn dat de vertraging oplevert... ...dat zij altijd in die zin geen offers hoeven te brengen... ...omdat het misschien een probleem kan leveren op het spoor.

[2:18:47] Want het gebeurt vaak, ze willen wel handelen, maar de afweging is gewoon... ...ja, maar dan is er vertraging.

[2:18:51] Maar eigenlijk moeten ze altijd ruimte krijgen, ook van de NS... ...om te kunnen handelen zoals zij dat goed acht op dat moment.

[2:18:57] Dat vind ik, dat is onze lijn en dat is ook zo.

[2:19:01] Ja, uiteindelijk de afweging die natuurlijk echt lokaal ook door de professionals moet worden gemaakt.

[2:19:05] Maar ik vind gewoon wel dat zij die afweging moeten maken, want anders zie je toch dat ze met de handen op de rug namens ons dat moeten doen en dat vind ik gewoon niet kunnen.

[2:19:13] Dus je moet gewoon zorgen dat zij alles in hun beschikking hebben om namens ons die veiligheid van mensen, ook die die niet voor zichzelf kunnen opkomen in een trein, die overlast ervaren, die niet durven te vertellen, namens al die mensen,

[2:19:25] ...staan die boa's en conducteurs, dat werkt namens ons te doen.

[2:19:29] Dus we zijn het onze stand verplicht, vindt het kabinet in ieder geval... ...om die mensen te helpen en te steunen.

[2:19:35] Dank u wel, de heer De Hoop.

[2:19:36] Gaat uw gang.

[2:19:37] Ja, voorzitter, ik sloeg aan op de terechte vraag van de heer Sjoeds van de VVD en ook de reactie van de staatssecretaris die ik echt bemoedigend vond om de positie van vrouwen ook echt meer aandacht te geven als het gaat over die veiligheid.

[2:19:49] En ik hoorde ook de staatssecretaris spreken over het schouwen met vrouwen.

[2:19:52] En ik weet dat na aanleiding van Orange The World en ook We Clemen Een Nacht Terug, waar de collega Sjoeds van de VVD het over had, heel veel lokale gemeentes op dit moment ook bezig zijn met dat schouwen en vrouwen.

[2:20:03] Ik was benieuwd

[2:20:03] ...of de staatssecretaris daar exact naar refereerde... ...of dat het misschien ook een idee is om inderdaad met die lokale overheden... ...bij dat schouwen met vrouwen elke keer het openbaar vervoer er ook bij te trekken... ...en dat INW dan ook proactief contact zoekt met die gemeente om te kijken... ...hoe kunnen wij daar ook een rol in nemen?

[2:20:19] De staatssecretaris.

[2:20:20] Ja, voorzitter, precies dit.

[2:20:21] We zijn inderdaad sinds die zomer nu begonnen met het ontwikkelen van dat programma.

[2:20:26] Dat gaat ook echt razendsnel.

[2:20:27] We hopen dat ook het eerste kwartaal dit jaar naar de Kamer te kunnen sturen.

[2:20:32] En het idee is nou juist om dit samen met te doen.

[2:20:34] Omdat je zegt, daarom hebben we dat geld ook uitgetrokken, van als iedereen nou een klein beetje doet...

[2:20:39] Je kunt in de discussie terechtkomen dat het station is van de NS en dat stukje grond is van ProRail en daar gaat INW over, daar gaat de gemeente over en daar is die betrokken.

[2:20:51] Voor de reiziger maakt dat niet uit.

[2:20:53] Je wilt het hele gebied pakken.

[2:20:55] We zien dat stationsgebieden erg onveilig worden ervaren door met name vrouwen of mensen.

[2:21:02] die toch ook vaak kwetsbaar zijn in het openbaar vervoer.

[2:21:05] Dus juist dit soort initiatieven wil je daaraan verbinden, zodat je zegt, oké, als wij nog een stukje doen aan deze kant, doen jullie dan een stukje aan deze kant, en dat je dat dan kan gaan combineren.

[2:21:12] Maar nogmaals, mijn toezegging is, u krijgt echt ZSM in het eerste kwartaal van 26, dat programma, en ik hoop dat dat ook daarbij aansluit.

[2:21:21] En dan sta ik ook nog open voor suggesties.

[2:21:24] GESPREKSLEIDER.

[2:21:24] Dank u. De heer Huiting.

[2:21:25] De staatssecretaris nodigde mij net uit om over twee weken de bodycams op te kunnen spelden bij NS.

[2:21:33] Maar dat zou wel vervelend zijn.

[2:21:34] Het is hartstikke leuk.

[2:21:37] Alleen het probleem is, dan zijn we er allemaal, maar dan zijn de bodycams er nog niet.

[2:21:40] Want ik heb net contact gehad met NS.

[2:21:44] En daarin zegt NS letterlijk, er is nog geen geld.

[2:21:48] De subsidiebeschikking moet nog worden getekend.

[2:21:50] 2026 wordt die geschreven.

[2:21:53] Ze zijn dus gestart met de aanbesteding.

[2:21:55] Die moeten ze nog doen.

[2:21:56] Het is een Europese aanbesteding.

[2:21:57] Iedereen weet dat dat tijd kost.

[2:21:59] En dat is precies mijn angst, voorzitter, is dat de staatssecretaris hele grote woorden gebruikt, precies zegt wat wij eigenlijk allemaal willen horen, ons blij maakt, leuk, over twee weken zijn die bodycam's er, terwijl het gewoon niet zo is.

[2:22:15] Dus ik wil wel van de staatssecretaris weten, voorzitter, wat gaat er nu gebeuren?

[2:22:19] En hoe zit het nou?

[2:22:20] En wanneer wordt dat geld overgemaakt?

[2:22:23] De staatssecretaris.

[2:22:24] Ik zal gewoon eens een boos telefoontje naar Wouter Koolmees gaan plegen dan.

[2:22:27] Want ik heb een handtekening gezet onder het subsidiebezoek.

[2:22:31] Dus ik bedoel, daar kan het niet aan liggen.

[2:22:33] En we gaan echt ons best doen om die bodycams zo snel als mogelijk te laten zijn.

[2:22:39] Dat is ook de reden waarom ik gezegd heb in mijn begroting dit jaar, hier moet geld voor komen.

[2:22:44] Dat vond ik heel belangrijk, dus ik heb gezegd... ...ik wil geld in die begroting.

[2:22:49] Nou, we gaan daar over een paar weken over spreken nog, formiel... ...maar ik ga wel zorgen dat dat zo snel mogelijk wordt geregeld.

[2:22:57] Dan kunnen we bijna door met het volgende blokje.

[2:22:59] Ik heb wel een update over de stemmingen.

[2:23:02] Die zijn om één uur, dus wij gaan dit debat sowieso schorsen om vijf voor één.

[2:23:06] Ik zou dat toch nog gelijk willen doen voor de lunchpauze.

[2:23:08] En het zou me heel veel waard zijn als we de blokjes voor de tijd hebben afgerond.

[2:23:11] Dus ik doe nogmaals een beroep op de staatssecretaris om kort en bondig... Ja, precies, voorzitter.

[2:23:16] Ik zal wat korter gaan spreken, want dit soort onderwerpen word ik altijd enthousiast.

[2:23:19] Ja, er staan meerdere mensen hier enthousiast over, dus dat scheelt.

[2:23:21] Marktonderneming, volgens mij.

[2:23:22] Ja, klopt, voorzitter.

[2:23:24] Daar is veel over gezegd en de huidige loopt af in... De hoofdreelnetconcessie loopt af in 2033.

[2:23:31] Er is inderdaad veel te doen geweest over de lopende.

[2:23:37] Er is nog veel te verhapstukken daar, ook juridisch.

[2:23:40] Dat is voor ons de reden geweest om te beginnen met het programma Toekomstige Marktoordening Spoor, waarin we een onafhankelijk onderzoek zijn gestart, eigenlijk naar de hand van vijf studievarianten.

[2:23:50] Dus eigenlijk alles op tafel.

[2:23:52] Kijken, wat kun je nou aan marktoordening doen?

[2:23:55] Wat is verstandig?

[2:23:57] Even los van of je nou aan de ene kant van het politieke spectrum zit of aan de andere kant van het politieke spectrum.

[2:24:02] Even gewoon alles op tafel en verstandig, onafhankelijk kijken.

[2:24:06] Wat is nou slim om te doen?

[2:24:08] Moet dat onderhands gunnen zijn?

[2:24:09] Moet dat aanbesteden zijn?

[2:24:10] Open toegang?

[2:24:11] Wil je meer marktopening?

[2:24:14] Wil je juist alles in één hand?

[2:24:16] Al die dingen komen uiteen in dat programma toekomstige marktoordening.

[2:24:23] En ik verwacht dat we voor de zomer 2026 dit met u kunnen delen met uw Kamer.

[2:24:29] Ik denk ook dan dat het heel verstandig is dat de Kamer, het gaat over uw eigen agenda,

[2:24:33] maar daar ook eens even fundamenteel rustig over debatteert, omdat het echt over fundamentele keuzes gaat hier en verder, zodat je ook eind 26, hopelijk een nieuw kabinet, een besluit kan nemen over de principes van die marktbeoordening, zodat je daarnaartoe kan gaan werken richting 2030.

[2:24:54] Volgens mij is dat een van de lessen die we ook uit de vorige keer hebben getrokken, dat het verstandig is om dat te doen, voorzitter.

[2:25:00] De vraag van de heer Goudswaard was waarom wij dus in dat marktonderzoek... Sorry, waarom wij geen marktanalyse uitvoeren in dat toekomstig marktordeningspoor, omdat we daar op dit moment nog niet zijn.

[2:25:15] Dus we zijn eerst begonnen met al die studievarianten, die vijf studievarianten te uitwerken.

[2:25:20] Op het moment dat we zover zijn, moet een toekomstig kabinet dan een besluit nemen over wel of geen marktanalyse.

[2:25:26] Ik kan op dit moment dat besluit nog niet nemen, omdat we in die fase nog niet zijn.

[2:25:30] De heer Huiderkoper vroeg mij welke lessen ik trok uit de initiatief Asseco Volta.

[2:25:36] Nou ja, die verwelkomen we natuurlijk.

[2:25:38] Het is juist ook het hele idee van open toegang, dat er nieuwe mogelijkheden ontstaan, dat er nieuwe kansen, nieuwe producten, nieuwe innovaties ontstaan, waar de reiziger uiteindelijk een heel veel voordeel bij heeft.

[2:25:51] We hebben daar ook over gesproken in aanleiding van de initiatief Nota van het voormalig lid Koekoek.

[2:25:59] over internationale treinen en dat juist ook die context van open toegang, dat die daar enorm bij kan helpen.

[2:26:07] Dat is op dit moment ook de reden waarom we kijken naar de kaderovereenkomsten, een belangrijk instrument om ook zekerheid te bieden.

[2:26:15] ...in de capaciteitsverdeling.

[2:26:19] De VVD vroeg mij nog hoe het zat met het onderzoek daarnaar.

[2:26:24] Wat ik begrepen heb van ProRail, is dat het onderzoek nog niet is afgerond... ...en dat we dat dus ook nog niet hebben op dit moment.

[2:26:30] Op het moment dat ik dat wel heb, zal u dat zo snel mogelijk van mij ontvangen.

[2:26:35] Maar ik heb u ook tijdens dat debat al gezegd... ...dat ik echt meer werk wil maken van kaderovereenkomsten.

[2:26:40] Dat heb ik ook toegezegd.

[2:26:41] Dus dat wil ik ook gaan doen.

[2:26:43] En misschien goed om nog even over de noordelijke situatie wat te zeggen.

[2:26:49] We hebben op dit moment gesprekken met Arriva.

[2:26:51] Ik denk dat het verstandig is om dat te doen, omdat er veel discussie over is met Arriva, bij de NS, bij de noordelijke provincies.

[2:26:59] Dus het is verstandig om die gesprekken te blijven voeren, omdat er voordelen aan zitten, maar ook nadelen aan zitten.

[2:27:05] Het nadeel van open toegang is

[2:27:07] zekerheid van de reiziger niet gegarandeerd is.

[2:27:10] Dus daar zul je op een andere manier mee moeten zoeken.

[2:27:12] En wij zijn op dit moment in gesprek met Arriva over hoe we afspraken kunnen maken met hen daarover en zo ook geholpen kunnen geven aan de uitspraken die zijn gedaan door de rechter, voorzitter.

[2:27:27] En dat is ook de vraag van de VVD en van het CDA om die signalen kritisch te wegen.

[2:27:32] Ja, dat doen wij.

[2:27:34] Het komt vrij precair allemaal, de CBB-uitspraak.

[2:27:38] Ik zeg ook maar even, dat is ook een dilemma.

[2:27:40] Aan de ene kant hebben we de CBB-uitspraken, de gesprekken met Arriva, de wensen aan die kant.

[2:27:45] Aan de andere kant heb ik ook de Noordelijke provincies, de bestuurders daar... ...die het een en ander vinden, de reiziger.

[2:27:51] En daar moeten wij proberen, oneerbiedig gezegd, chocola van te maken.

[2:27:55] Vandaar dat we die gesprekken op dit moment echt nog hebben lopen... ...en ik kan daar simpelweg niet op vooruitlopen.

[2:28:02] Dat, voorzitter, ten aanzien van de marktoorlogingsdiscussie.

[2:28:08] Dank u wel, voorzitter.

[2:28:10] Ik had een tweetal vragen en ook gevraagd om een brief... ...en daar heeft de staatssecretaris niet op gereageerd of die komt.

[2:28:17] En als ik hem zo beluister, dan... De brief, ik had een tweetal vragen.

[2:28:22] Moment hoor, kunt u misschien nog even specifiek aangeven waar het over gaat?

[2:28:26] Ja, sorry, excuus.

[2:28:27] Dat gaat over de situatie in het noorden met betrekking tot Arriva.

[2:28:32] Ik heb gevraagd om twee punten en dat is in gesprekken.

[2:28:37] Dat is volgens mij nu gezegd door de staatssecretaris dat die gesprekken nu lopen, dus ik ga ervan uit dat dat klopt.

[2:28:43] En het tweede punt, en daarin bleef de staatssecretaris wat vaag, die zei van ja,

[2:28:48] We balanceren wat op een vlak van de dienstverlening en de open toegang, maar de specifieke vraag die ik heb gesteld is dat in die brief ook stond de vergelijking van het aanbod Arrive met de huidige dienstverlening van de NS en dan op de punten dienstregeling, frequentie, punctualiteit en zitplaatskans en de borging daarvan.

[2:29:14] Ja, staatssecretaris.

[2:29:18] Wat ik begrijp is dat we die brief gestuurd hebben naar uw Kamer.

[2:29:22] Dat zal begin december zijn.

[2:29:23] We versturen veel brieven ook na de loop van dit debat.

[2:29:25] Dus excuse daarvoor.

[2:29:26] Maar misschien moeten we daar even kijken hoe we dat misverstand even uit de weg kunnen helpen.

[2:29:30] Want naar ons weten hebben we de brief naar de Kamer gestuurd.

[2:29:34] Ook naar Arriva gestuurd.

[2:29:36] Er zijn ook mediaberichten over verschenen.

[2:29:39] Dus ik probeer even te zoeken hoe ik mevrouw Boelsma kan helpen.

[2:29:42] Ja, dat kijken we zo even.

[2:29:43] Misschien dat u de complete interruptie even kunt beantwoorden.

[2:29:45] Dan ga ik weer terug naar mevrouw Boelsma daarna.

[2:29:48] Ik zoek even naar de vraag... Ik ben even zoekend naar de specifieke vraag.

[2:29:55] Dan gaan we even terug naar mevrouw Boelsma.

[2:29:58] Excuus.

[2:29:58] Ik heb de brief gerezen, dus ik heb hem niet gemist, voorzitter.

[2:30:02] Alleen ik heb nu een afvullende vraag gesteld... ...en dat gaat met name om de zorg die er is.

[2:30:06] En daarin is geen uitspraak over gedaan... ...of u de vergelijking wilt maken over de dienstverlening... ...stel Arriva, die zou toegang krijgen...

[2:30:16] We zitten nu in een proces, dus daar gaan we het niet over hebben.

[2:30:21] En dan is de vraag van hoe kunnen wij dan, hoe kunt u, staatssecretaris, borgen dat ook die punten dienstregeling, frequentie, punctualiteit en zitplaatskansen geborgd zijn voor de noordelijke reiziger, zodat daar geen problemen komen.

[2:30:36] Dat willen we graag in een brief naar ons toe willen.

[2:30:38] Ja.

[2:30:39] Excuus, ik wilde ook niet impliceren dat u de brief niet had gelezen, maar u wilt een brief van mij daarover, begrijp ik.

[2:30:43] Ja, nee, oké, dan begrijpen we elkaar juist.

[2:30:48] Kijk, ik kan nu niks zeggen over... U stipt precies de vinger op de zere plek, namelijk de gerechtelijke uitspraak die zegt u moet het op een andere manier organiseren.

[2:30:59] Alleen, die andere manier organiseren impliceert natuurlijk wel een vorm van open toegang.

[2:31:03] En het concept van open toegang is dat daar geen harde,

[2:31:06] ...waranties onderliggen en harde zekerheden onderliggen.

[2:31:10] Dat is ook de reden geweest waarom we hier nu staan met elkaar.

[2:31:13] En die harde zekerheden, die bolging, die vraagt in ieder geval het CDA aan mij te doen.

[2:31:19] En dat is de balans die ik moet zoeken tussen aan de ene kant... ...een uitspraak van het CBB en het systematiek die daar wordt voorgeschreven... ...waarover we nu in gesprek zijn.

[2:31:29] Omdat we ook natuurlijk ook de belangen hebben van de reiziger en de bolging...

[2:31:34] ...en de wensen van de noordelijke provincies.

[2:31:36] Dus die balans, zeg maar, die proberen we in alle brechtheid te zoeken.

[2:31:39] Ik kan daar nu geen harde garantie over geven... ...wat de uitkomst van die gesprekken gaan zijn.

[2:31:44] Zodra ik die heb, kan ik die natuurlijk wel naar u toe sturen... ...wat dan de garantie daarvan is.

[2:31:53] Het staat uw Kamer natuurlijk vrij om mij richting mee te geven... ...in die belangenafweging.

[2:31:57] Dat is natuurlijk altijd de mogelijkheid die u als Kamer heeft om te doen.

[2:32:03] Dank u wel, mevrouw Boelsma.

[2:32:04] Uitgang.

[2:32:05] JOURNALISTE 2.

[2:32:06] Ja, dank je wel.

[2:32:07] Daar komen we nog wel even op terug.

[2:32:11] Kunt u dan wel toezeggen dat u u erg hard wilt maken in die vier punten die ik noemde om die binnen de mogelijkheden die u hebt zo goed mogelijk te borgen?

[2:32:21] Kunt u die toezegging doen?

[2:32:24] We moeten ook wel even kijken wat mijn toezegging dan waard is, want dit is precies het dilemma.

[2:32:29] Dus nogmaals, u legt echt eens de vinger op de zere plek.

[2:32:32] ...tussen aan de ene kant de zekerheden die je wilt bolgen... ...voor de reiziger en voor de regio's, de lokale bestuurders aan de ene kant... ...en aan de andere kant ook het instrumentarium wat we hebben met open toegang.

[2:32:44] We hadden er uitspraken over, de marktordening is gedaan door de rechter.

[2:32:48] Dus die balans, zeg maar, daarin, die zijn we op dit moment aan het zoeken.

[2:32:51] Dat is een precaire balans, ook nog in gesprek met de Arrive... ...en die proberen we zo goed als mogelijk te doen.

[2:32:59] Dat is wat... Ik kan dus niet nu zeggen... Ik ga dat belang zwaarder wegen dan dat belang, dat we nog in dat gesprek zitten.

[2:33:05] Dank.

[2:33:07] Er is iets.

[2:33:09] Dank u. Ja, voorzitter.

[2:33:10] Ik heb in mijn eerste bijdrage gesproken over twee CBB-uitspraken.

[2:33:15] De Noordelijke Lijn is genoeg samensproken nu.

[2:33:17] Die andere gaat over de Maaspartijen.

[2:33:19] Daar is een correctie op de concessie gekomen.

[2:33:22] En daarvan heb ik de staatssecretaris om een toezegging gevraagd...

[2:33:27] ...of hij ook met die partijen toch nog een keer op de tafel wil gaan zitten.

[2:33:30] En daar heb ik hem nog niet op horen reflecteren.

[2:33:33] Dat was wel een vraag in de eerste termijn.

[2:33:35] En dan koppel ik direct daar de aanvullende vraag aan vast... ...of hij dat ook met de ACM, die daar ook bij betrokken is in dat eredeproces... ...daar een rol voor ziet.

[2:33:44] De staatssecretaris.

[2:33:46] Het wordt voor mij lastig om dat te doen, omdat het op dit moment onder de rechter ligt.

[2:33:50] Het is namelijk zo dat de uitspraak is gedaan door het CBB...

[2:33:53] dat het aanbod vanuit de NS voor de maatschappijen moest worden aangepast.

[2:33:57] Daar heeft een onafhankelijke partij naar gekeken.

[2:34:00] Toen is dat aanbod aangepast.

[2:34:03] Alleen, in tegenstelling tot wat de verwachting was, bleek dat niet voordelig voor de partijen die de rechtsstrijd hebben aangespannen, maar nadelig te zijn.

[2:34:12] ...voor de mensen die dat hebben gedaan.

[2:34:15] Dat is niet iets waar ik iets aan kan doen.

[2:34:17] Dat is het gevolg van het onafhankelijk beoordelen... ...en de uitspraak van de rechter.

[2:34:21] En daarom hebben nu de maatschappelijke partijen gezegd... ...dan stappen we opnieuw naar de rechter.

[2:34:26] Het is voor mij heel ingewikkeld om daartussen te treden... ...omdat wij ons nog maar gebaseerd hebben op een onafhankelijk oordeel... ...en een rechtelijke uitspraak hebben opgevolgd... ...die nu weer voor ligt bij de rechter.

[2:34:37] Dus dat maakt het voor ons wel heel ingewikkeld...

[2:34:39] Het gesprek is altijd goed om aan te gaan.

[2:34:43] Om inhoudelijk het gesprek aan te gaan.

[2:34:44] Ik kijk even of er andere interrupties zijn.

[2:34:47] Allereerst de heer De Hoop en dan de heer Oudswaard.

[2:34:50] Voorzitter, het zal de staatssecretaris niet verrassen dat voor iemand die het openbaar voert als publieke voorziening ziet dat als er gezegd wordt dat we werken aan scenario's, marktoordening, spoor, dat ik daar een beetje alarmerend van word.

[2:35:02] Maar los daarvan, de inrichting zou ik het over die noordelijke lijnen nog wat explicieter willen hebben.

[2:35:09] Eén zorg die mijn fractie bijvoorbeeld heeft als het gaat over

[2:35:12] Het overgaat van die lijnen naar Arriva is bijvoorbeeld dat reizigers mogelijk niet meer hun abonnementen bij meerdere vervoerders mee kunnen nemen.

[2:35:21] Ik zou de staatssecretaris willen vragen of ik bijvoorbeeld die wederzijdse erkenning van abonnementen mee wil nemen in de gesprekken met Arriva.

[2:35:28] De staatssecretaris.

[2:35:30] In de brede gesprekken van Arriva of bij de noordelijke lijnen?

[2:35:36] Dit gaat specifiek over de noordelijke lijnen.

[2:35:39] Dat kunnen we prima betrekken bij die gesprekken.

[2:35:43] We hebben sowieso een periodiek OV-overleg, het Nationaal Beraad.

[2:35:50] Dus daar kan ik dit soort dingen ook altijd bij betrekken, zeker goed om mee te nemen.

[2:35:53] Misschien wel tegen ruststelling van de hoop.

[2:35:55] Die vijf studievarianten van de toekomstscenario's zijn juist gede-ideologiseerd, dus daar zit ook de variant van complete publieke varianten in, evenals natuurlijk de complete liberalisering ervan, juist om eens even met een frisse blik te kijken wat is nou verstandig om te doen zonder dat we gelijk in de ideologische schuttersputten duiken.

[2:36:17] GESPREKSLEIDER GESPREKSLEIDER De heer Gausenwaard.

[2:36:20] Ja, dank u, voorzitter.

[2:36:22] De staatssecretaris had het er net over, over het TMS-traject en het niet uitvoeren van de marktanalyse.

[2:36:28] Daarover zegt de staatssecretaris, ja, we zijn nog niet in die fase terechtgekomen.

[2:36:36] Maar...

[2:36:37] Voorzitter, ik heb dan toch wat vragen over de volgoordelijkheid van deze gang van zaken, want heeft de staatssecretaris zich vergist in die volgoordelijkheid of is dat een bewuste keuze geweest?

[2:36:51] En ik stel die vraag omdat volgens mij de Europese Commissie niet voor niks een infractieprocedure is gestart.

[2:36:59] Dus graag uw reactie daarop.

[2:37:01] De infractieprocedure zit natuurlijk over de vorige concessie en dit gaat over de toekomstige concessie.

[2:37:07] Die toekomstige concessie moet gestart worden in 2033.

[2:37:10] Dat is nog even.

[2:37:12] En we hebben gezegd, laten we nu eerst even alle varianten op tafel leggen.

[2:37:16] Pas als je dat besluit hebt genomen.

[2:37:17] En nogmaals, ik zeg al, voor de zomer komt dat uw kant op.

[2:37:22] Voor het einde van volgend jaar moet dat principebesluit worden genomen.

[2:37:26] Dus dat zal echt ook aan uw Kamer zijn om daar richting in te geven... ...en aan een nieuw kabinet om daar een besluit in te nemen.

[2:37:32] Pas dan volgt het besluit... ...of en in welke variant je dan een marktanalyse doet.

[2:37:37] Dus dat zal echt de volgorde zijn om richting 2033 te komen.

[2:37:45] Dat is allemaal helder, zie ik.

[2:37:46] Volgens mij gaan we dan naar projecten.

[2:37:49] Nou, we liggen op schema.

[2:37:53] Ik ga mijn best doen, voorzitter.

[2:37:56] Laat ik beginnen bij de HZL-Zuid.

[2:38:00] Het is natuurlijk een vervelende situatie.

[2:38:03] ProRail werkt op dit moment hard aan herstel van de sporen, infrastructuur daar.

[2:38:09] Financieel gezien zijn er in 2026 geen belemmeringen.

[2:38:13] Voor de periode erna is dat wel het geval natuurlijk.

[2:38:17] Daar moeten we bij de voorjaarsnota en de begroting weer goed en verstandig naar kijken.

[2:38:23] Naast dit punt loopt er natuurlijk ook nog een juridische procedure... ...om de kosten die gemaakt worden op dit moment... ...om die ook te verhalen op het consortium van de bouwers 20 jaar geleden.

[2:38:35] Ik heb uw Kamer daarover geïnformeerd.

[2:38:37] dat wij die aansprakelijkheid hebben gestart om ook dat gesprek te kunnen beginnen over de situatie, hoe we dit financieel ook gaan betalen, omdat je niet wil dat de belastingbetaler uiteindelijk de rekening moet gaan oppakken voor iets wat fout is gegaan in het verleden.

[2:38:57] Even kijken, dan het knooppunt Haarlem.

[2:39:01] Kijk, dat is een hele vervelende situatie.

[2:39:05] Dat is precies een van die knelpunten die wij helaas steeds meer zien.

[2:39:11] Dus we zien juist bij een situatie waarin je zegt... ...hoe kan het nou zo zijn dat, dat programma, het kan niet waar zijn... ...die gaan wij met de huidige financiële situatie van het mobiliteitsfonds... ...nog heel vaak zien.

[2:39:27] ...gaan we gewoon nog heel vaak zien, omdat gewoon op dit moment... ...erg voor nieuwe stappen geen geld is.

[2:39:33] Het geld dat beschikbaar komt, gaat rechtstreeks dan wel in de instandhouding... ...dan wel in het stoppen van gaten van lopende projecten.

[2:39:42] Of het net voor elkaar krijgen van lopende projecten... ...het rondbreien financieel van lopende projecten.

[2:39:47] Het ingewikkelde van Haarlem is dat dat gaat over capaciteitsuitbreiding.

[2:39:52] Dat is een extra stap.

[2:39:54] Ook begrotingstechnisch is dat dus niet iets wat valt in het bakje...

[2:39:57] ...in standhouding of een regulier al lopend project... ...maar dat valt in het bakje nieuwe projecten... ...en dat betekent dat ik daar geen geld voor heb.

[2:40:07] Ook al kost het geld, dat herken ik, ik heb ook met de wethouder gesproken... ...het is idioot wat er gebeurt, maar het is wel de situatie zoals ze op dit moment is.

[2:40:17] En ook een voorfinishering, een heel dankbaar gebaar vanuit de regio.

[2:40:23] We gaan er nog eens even goed naar kijken in de MIRT-systematiek.

[2:40:27] Daar komen we elke week over te spreken, maar ik geef je wel echt de voorwaarschuwing.

[2:40:31] Ja, als je dit wilt doen, dan zul je ergens anders een gat groter moeten maken... ...of een project moeten schrappen... ...of in standhouding moeten uitstellen, wat eigenlijk onverantwoord is.

[2:40:45] Want daar moet het geld dan vandaan komen.

[2:40:49] En daar komt nog eens bij... Dit is nu een project wat, denk ik, op de lijst is gekomen... ...en verstandig dat de Haarlem daarover aan de bel heeft getrokken.

[2:40:57] Maar mijn waarschuwing is, dit soort punten gaan nog veel meer komen.

[2:41:00] Dus als wij nu zeggen dit doen we, dan komen er volgende week nog drie... ...en die week erop nog vijf.

[2:41:05] Dus dat is, denk ik, wel de situatie waarin we nu zitten.

[2:41:08] Vandaar dat ik daar wel echt prudent mee wil omgaan.

[2:41:11] Ik ga daar nu nog geen toezegging over doen.

[2:41:13] We gaan dat heel zorgvuldig bekijken, want ik ervaar wel enorm veel ongemak bij deze situatie.

[2:41:18] Ik ga er nog eens een keer goed naar kijken binnen de MIRT en dan ga ik u daarover informeren.

[2:41:25] Dan de ledenlijn, voorzitter.

[2:41:29] Het verzoek om ieder kwartaal te informeren over de voortgang van de ledenlijn, ja, dat doen we al.

[2:41:33] En ik kan daar het punt van de heer Goudsmaat ook zeker in meenemen.

[2:41:37] Ik verwacht het advies van de ledenlijn transant

[2:41:40] ...het eerste kwartaal, hopelijk in het begin van het eerste kwartaal... ...26, samen met het massaplan ook te mogen ontvangen.

[2:41:46] En ik hoop dat dat ook nog genoeg is om dat bijvoorbeeld op een formatietafel... ...nog in ieder geval te kunnen bespreken... ...of in de verhandelingen die daarna nog zullen plaatsvinden.

[2:41:54] Omdat ik ook echt hoop, en dat vond ik ook een...

[2:41:57] ...verantwoordelijkheid van mij als staatssecretaris... ...na alles wat er is gebeurd in de periode ervoor... ...om de, zoals ik dat zelf noem, weer een heel klein beetje hernieuwd perspectief... ...voor de ledenlijn op tafel te kunnen leggen.

[2:42:08] Dus ik kijk rijkehalsend uit naar de plannen van de ledenlijn, gazant.

[2:42:14] Dan, voorzitter, de zorgen ten aanzien van de vertraging op het derde spoor.

[2:42:18] Ja, die deel ik.

[2:42:20] Het is natuurlijk ook een situatie die heel moeilijk uitlegbaar...

[2:42:23] Ik heb zelf met mijn collega in september in München gesproken over deze situatie.

[2:42:31] En ik heb ook gezegd, ik heb een brief gestuurd twee weken geleden en gezegd... ...ik wil hier een volgesprek over hebben om afspraken over te maken.

[2:42:40] Ik hoop dat dat in het eerste kwartaal van de 26 ook gaat lukken.

[2:42:43] En ook deze week zijn er nog gesprekken geweest...

[2:42:47] De CPRO wil met ambtenaren, de Duitse infrastructuurbeheerder... ...en het ministerie om echt te kijken waar kunnen we nou nog versnellen... ...of in ieder geval een afspraak maken over een einddatum.

[2:42:56] Als het gaat over de Wunderlinie, voorzitter, Groningen-Duitsland.

[2:43:01] Afgelopen september is de eerste meldpaal bereikt... ...door de openingen van de Friesenbrugge voor voetgangers en fietsers.

[2:43:08] Helaas heeft DB InfraGo gemeld dat het bouwproces verder is vertraagd... ...vanwege de baanstabiliteit in Duitsland.

[2:43:16] De verwachting van de provincie Groningen en Niedersachsen en de woenslender is... ...dat de Woendenlinie zomer 2026 kan gaan rijden.

[2:43:25] Dan de spoorbrug in Maastricht.

[2:43:28] Daar is veel over te doen geweest.

[2:43:30] Wij hebben inderdaad de internetconsultatie gestart... ...voor de mogelijkheid, om het mogelijk te maken... ...om de spoorbrug af te breken.

[2:43:39] Dat komt natuurlijk niet uit de lucht vallen.

[2:43:42] Het spoor is aan beide kanten al lange tijd in ombruik geraakt en er is op dit moment geen voorziene situatie dat die in de toekomst gebruikt zal worden.

[2:43:54] Dat is één.

[2:43:55] En twee is natuurlijk dat er ook nog problemen zijn met de waterkwaliteit.

[2:43:59] Waterveiligheid, sorry.

[2:44:00] Waterkwaliteit was gisteren.

[2:44:03] Excuus voorzitter, waterveiligheidsknelpunt.

[2:44:06] Ja, soms gaan we als dingen door elkaar heen lopen.

[2:44:08] Precies, de nautische situatie daar, die moet worden opgelost.

[2:44:13] En inderdaad, de Vlaamse regering heeft bij ons bezwaar getekend tegen dit besluit.

[2:44:20] Normaal nemen we nu geen onkeerbare stappen.

[2:44:23] Internetconsultatie is...

[2:44:24] en er zal ongetwijfeld het gesprek verder worden genomen.

[2:44:28] Maar ook hier zullen we uiteindelijk een belangafweging moeten maken.

[2:44:31] Laten we een brug bestaan met een spoor die al lange tijd niet meer is gebruikt en ook niet voorzien is om te gaan gebruiken, versus de waterveiligheid en de natuurlijke veiligheid van de mensen die daar met hun boten varen.

[2:44:46] Dan de stand van zaken van het OV-project Amsterdam, Haarlem en Meer.

[2:44:50] Dat project zit op dit moment in de verkenningsfase.

[2:44:52] We hebben intensief overleg met de Amsterdamse regio over een breed palet aan projecten om ervoor te zorgen dat dat financieel allemaal zo wordt gedaan dat we eind 2026 een voorkeursbeslissing ook kunnen nemen, dat dat niet uitzicht raakt en dat we dat op een goede manier kunnen inpassen met elkaar in de plannen die er zijn.

[2:45:13] Dan de flessenhals Meppel.

[2:45:16] Op dit moment wordt de uitvoering daar aangegeven aan de kort- en lange-, de middellangtermijnprojecten.

[2:45:22] Het vierde perronspoor wordt vergroten vanwege de robuustheid en dat moet wel zorgvuldig gebeuren en dat kost helaas nu eenmaal tijd.

[2:45:30] In de tussentijd gaan we wel kijken naar de kleinere maatregelen die kunnen worden uitgevoerd, zodat we de robuustheid en de snelheid kunnen verhogen.

[2:45:38] En we gaan kijken hoe we de middelen die zijn uitgetrokken bij de voorjaarsnota 25,

[2:45:43] ...zo goed als mogelijk in kunnen zetten om het uiteindelijke doel... ...namelijk meer treinen te laten rijden.

[2:45:48] En ik verwacht u daarover de eerste helft van 26 te informeren.

[2:45:52] De stand van zaken over het vierde perron ondevendig.

[2:45:55] Ik kan u daar zeggen dat ik daar in de midbrief over terug ga komen... ...met uw goedkeuren.

[2:46:00] Dat staat nu gepland voor de... De midgesprekken staan gepland voor de eerste week januari.

[2:46:06] En de middendebat iets daarna.

[2:46:12] 26 januari hoor ik het debat.

[2:46:14] Dan Zeeland, voorzitter.

[2:46:16] Nog drie briefjes.

[2:46:18] We rijden nu al extra treinen, sinds 21 de derde trein naar Rotterdam.

[2:46:25] En wij kijken op dit moment naar de uitkomsten van het onderzoek, naar de mogelijkheid voor een vierde trein per uur.

[2:46:30] De uitkomsten zullen we bekijken en rekening houden met de ligging van Zeeland.

[2:46:36] Dus dat is op dit moment de stand van zaken daarover.

[2:46:39] Is de staatssecretaris bereid om het station Doordrecht Leerpark onderdeel te maken van de Michtverkenning?

[2:46:46] Station Doordrecht Leerpark is één van de vier nieuwe stations die wordt onderzocht in de Michtverkenning Oude Lijn.

[2:46:53] In de verkenning wordt toegewerkt naar een keuze voor een volkersalternatief.

[2:46:58] Dus in de midbrief zal ik ook u daarover informeren, over de vervolgstappen ten aanzien van de Oude Lijn.

[2:47:04] En er lopen ook goede gesprekken met de regio en de provincie daarover,

[2:47:09] ...een pakketje kunnen rondmaken.

[2:47:12] Dan nog, voorzitter, de stand van zaken ten aanzien van de dieseltreinen... ...en de elektrificatie ervan.

[2:47:19] Ook die maken onderdeel uit van de MIRT-gesprekken.

[2:47:21] Ik heb 6 oktober mijn handtekening gezet onder de bestuursovereenkomst... ...voor de elektrificatie van Marienberg-Almelo.

[2:47:28] Een belangrijke stap, omdat zo'n elektrificatie... ...niet alleen van een duurzaamheidsperspectief belangrijk is, maar ook...

[2:47:34] Ik heb daar ook gemerkt in die gesprekken ook een enorme erkenning is van hoe belangrijk die lijnen zijn en dat daar geïnvesteerd wordt in die lijnen.

[2:47:40] En de toekomst van die lijnen ook de mogelijkheid dat nieuw materiaal op de markt mogelijk maakt, dus ook een kwaliteitsverbetering is voor de reizigers.

[2:47:49] Op dit moment loopt nog een gesprek over de situatie van Oldenzaal-Zutphen en de situatie in Noord-Nederland.

[2:47:57] Daar zijn we ook nog mee bezig met een onderzoek hoe we dat moeten doen.

[2:48:00] Dus daar kijken we het eerste kwartaal van de Kamer naar.

[2:48:04] De heer Van Duivenvoorde stelde mij nog de vraag over de redundantie.

[2:48:07] Nou, ook dat nemen we daarin mee.

[2:48:09] Dat particele is daar bijvoorbeeld zo'n voorbeeld van.

[2:48:12] Dat je ook nog goed kijkt naar die redundantiesituatie, omdat de wereld natuurlijk terecht is veranderd.

[2:48:18] Je ook daar rekening mee moet houden en dat zit ook in dat onderzoek van Van der Maat ten aanzien van de weerbaarheid op het sport.

[2:48:26] Tot zover, voorzitter.

[2:48:27] Ik dank u wel.

[2:48:29] Ik zie een aantal interrupties.

[2:48:30] Ik begin met Edehoop.

[2:48:31] Ik had één onbeantwoorde vraag nog als het gaat over de spoorbrug, want daar stelde mijn fractie ook de vraag of de staatssecretaris los van de consultatie die er nu gaat nog in gesprek zou willen gaan met de vervoerders en ook de reisorganisaties voordat er een definitief besluit genomen wordt.

[2:48:48] Dus dat verzoek... En ik had nog een andere vraag als het gaat over Haarlem, voorzitter.

[2:48:53] De staatssecretaris schetst een beeld dat er meer situaties zoals in Haarlem zullen ontstaan door onder andere een beperkt budget.

[2:49:00] Een bezwaar dat ik wel extra heb naast het budget is dat wij in de HRN-concessie hebben afgesproken dat daar twee IC's bij komen, dus meer treinen.

[2:49:08] En ik vind ook dat we INW moeten houden aan de afspraken die we binnen de HRN-concessie hebben gemaakt.

[2:49:14] En ik zou graag van de staatssecretaris daarom ook

[2:49:17] ...in beeld krijgen, in kaart krijgen, bij wat voor plekken dat nog meer kan ontstaan... ...dat we niet gaan voldoen aan het aantal treinen... ...wat we in de hrn-concessie hebben afgesproken.

[2:49:25] Want dat is wel iets wat wij als Kamer met INW en NS afgesproken hebben... ...en waar we ook, vind ik, de staatssecretaris aan mogen houden.

[2:49:33] De staatssecretaris.

[2:49:40] De eerste vraag ten aanzien van de Maasbrug, ja, dat zijn we bereid om te doen.

[2:49:45] Dat is ook de reden waarom we die internetconsultatie hebben gestart en ook de reacties krijgen.

[2:49:49] Dus dat is ook onderdeel van dat proces, dat kunnen we toezeggen.

[2:49:55] Eens, dat punt over Haarlem, dat maakt ook dat ongemak zo groot.

[2:49:59] Ik kan dat toezeggen om dat te doen.

[2:50:02] De vraag even terug is, wil u dat grof, mazig en snel?

[2:50:07] Even een overzicht van waar dat potentieel kan zijn.

[2:50:10] Dan kan dat nog voor het michtdebat.

[2:50:13] Als dat echt heel zorgvuldig, heel specifiek moet worden, dan heb ik daar wel een half jaar de tijd voor nodig om dat te doen.

[2:50:20] Dus even de vraag ook aan de heer De Hoop.

[2:50:22] Wat wij zeiden, is wat verstandiger.

[2:50:26] Het is niet gebruikelijk, maar ik sta even toe dat in de hoop dat het toeligt, dan kunnen we dit gelijk afhechten.

[2:50:30] Ja, dan heb ik het tegenvoorstel, dus dat we voor het meerdebat dat kort al een eerste beeld krijgen en dat we bij het... Nee, maar voorzitter, het is een serieuze suggestie, omdat wij in juni ook altijd weer voor het meer traject... En dat we dan een tweede, wat vollediger beeld zouden krijgen.

[2:50:44] Ik denk dat dat de beste manier is om dat te doen.

[2:50:47] Ja, voorzitter, ik moest even kijken of de problemen niet te groot werden gemaakt.

[2:50:50] Maar nee, dan gaan we dat op die manier doen.

[2:50:54] We kunnen dat even grofmazig in kaart brengen voor het middendebat... ...en dan doen we een zorgvuldige punt een stukje verderop.

[2:51:01] Ik denk dat het ook gewoon verstandig is om te doen... ...omdat het dan ook echt inzichtbaar inzichtelijk wordt.

[2:51:06] Het gaat gewoon knellen financieel.

[2:51:08] Dat is gewoon de situatie op dit moment.

[2:51:11] Ik zag mevrouw Boelsma volgens mij ook voor een interruptie.

[2:51:14] Ik zou willen voorstellen dat het de laatste interruptie is voor de schossing.

[2:51:18] Dan gaan we daarna verder.

[2:51:19] Mevrouw Boelsma.

[2:51:19] Ja, dank u wel.

[2:51:20] Dank voor de toezegging dat we in het eerste kwartaal die elektrificatie krijgen.

[2:51:24] Ik mis een aantal, maar het kan ook bij overigen zitten.

[2:51:27] En dat is het suicidepreventieprogramma, de Frisseblik, het Robuste Spoor en Leeuwarden-Groningen.

[2:51:34] Dus als die bij overigen komen, ben ik tevreden.

[2:51:36] En anders dan graag een hand.

[2:51:38] Nou, ik zie het antwoord al.

[2:51:39] Die zit erbij over.

[2:51:40] Dat betekent nee, we gaan schorsen.

[2:51:43] Want ik wil dat de leden voldoende ruimte hebben om richting de zaal te kunnen gaan voor de stemmingen.

[2:51:47] Nee, ik ga het niet doen, want dat kan best nog vijf minuten duren, die interactie.

[2:51:50] En die tijd hebben we niet.

[2:51:52] Ik wil iedereen de gelegenheid stellen om afdoende op tijd daar te zijn.

[2:51:57] Ik zie al een aantal leden gaan, dus de onrust is ook groot.

[2:52:01] Dus ik ga dit debat ook schorsen voor stemmingen en voor de lunchpauze.

[2:52:05] En dan zullen wij, afhankelijk van hoe lang de stemmingen duren... ...ik ga uit van een kwartier, zullen wij kwart voor twee dit debat weer hervatten.

[2:52:12] Ik schors de verhaling tot kwart voor twee.

[3:45:14] Mensen, welkom terug bij dit commissiedebat Spoor.

[3:45:18] We zijn geschorst geweest voor de stemming- en lunchpauze.

[3:45:20] We zaten net voor het laatste blokje van de beantwoording van de staatssecretaris in de eerste termijn.

[3:45:30] We waren nog bezig met een aantal interrupties te doen.

[3:45:34] Ik weet sowieso, ik heb genoteerd dat volgens mij de heer Van Duivenvoorde en de heer Grimwis in ieder geval nog een interruptie hadden gevraagd op dit onderwerp.

[3:45:42] Welkom ook, heer Van Duivenvoorde.

[3:45:43] Dus ik zal eerst de heer Gimmens even het woord willen geven.

[3:45:47] Dan kom ik daarna bij.

[3:45:47] De heer Gimmens.

[3:45:49] Ja, voorzitter, dank.

[3:45:51] Ik denk dat ik hier echt op tijd moet zijn, want inderdaad, ik moet de staatssecretaris gelijk even wakker maken na de lunch en het vuur aan de schenen leggen.

[3:45:59] Dank voor een aantal reacties, maar op één punt wil ik even doorgaan.

[3:46:01] Dat is Haarlem.

[3:46:03] Want ja, de staatssecretaris die zegt eigenlijk, ja, waar niet is, verliest zelfs de keizer zijn rechten.

[3:46:11] Het geld is er niet.

[3:46:12] Tegelijkertijd, het is wel heel wrang om nu eigenlijk over te gaan tot een aanbesteding waar je incrementeel wat achterstallige onderhoudswerkzaamheden doet, terwijl je binnenkort eigenlijk over een paar jaar wissels moet vervangen.

[3:46:28] En als je dat nu gewoon in één keer aanpakt, bespaar je gewoon structureel 50 miljoen.

[3:46:33] Dus ik vind het wel heel erg wrang als de staatssecretaris nu besluit op korte termijn niks anders te doen dan wat hij nu heeft voorgenomen, namelijk alleen maar een beetje dat onderhoud.

[3:46:48] Als hij nou de spoorbrug in Maastricht laat staan, speelt hij daar eventueel vrij en hij de voorfinanciering omarmt, plus een beetje vertrouwen heeft op de formatie, dan kun je gewoon een verantwoord besluit nemen.

[3:47:01] Dank u wel, staatssecretaris.

[3:47:04] Ik waardeer altijd de creatieve financiële beschouwing van de heer Grimis.

[3:47:10] Maar de heer Grimis weet natuurlijk ook dat als ik besluit om de Maasbrug niet door te laten gaan... ...dat Financie zal zeggen, dank voor deze financiële meevaller.

[3:47:18] U mag die niet gaan gebruiken voor nieuw beleid, want u heeft financiële tegenvallers.

[3:47:22] En dat is het probleem dat Haarlem in ons bakje, ik noem het maar even, onder nieuw beleid, nieuwe projecten valt.

[3:47:30] En we hebben grote financiële problemen bij zowel de instandhouding als de lopende projecten waar gaten in zitten.

[3:47:38] Dus dat is de prioriteitsvolgorde, een instandhouding, financiële tegenvallers in de lopende projecten en dan pas nieuwe projecten.

[3:47:47] Dat is gewoon de ingewikkeldheid waar het in zit.

[3:47:49] Wat ik heb gezegd, is het volgende.

[3:47:51] Ik ga twee dingen doen.

[3:47:52] Ik ga een lijst maken richting de heer De Hoop... met waar dit zich nog meer mogelijk gaat voordoen.

[3:47:59] Dat is ook bepalend namelijk.

[3:48:01] Als dat maar één of twee gevallen blijken te zijn... dan kun je daar misschien wat ruimer in zijn.

[3:48:05] Maar als daar een waslijst van tien, twintig, dertig, veertig projecten uit gaat komen... dan moet je misschien wat terughoudender zijn.

[3:48:10] Dus dat is één.

[3:48:11] En twee, ik ga zeggen, ik ga daar nog eens een keer naar kijken... bij de MIR-systematiek.

[3:48:16] Ik reed daar al in de voorwaarschuwing af... dat dat wel heel ingewikkeld gaat zijn.

[3:48:19] Maar ik ga nog wel kijken wat de gesprekken daar zijn.

[3:48:23] En daar is ook al een toezegging op genoteerd.

[3:48:26] Ja, dat we voor de debat daar een informatie over kregen.

[3:48:30] En toen nog een andere interruptie.

[3:48:32] Ja, voorzitter.

[3:48:32] Ja, hier nog even op doorgaand.

[3:48:34] Want wil de staatssecretaris dan ook de lens gebruiken waarbij je ziet van... ...binnen welke tijdspannen je dan hoeveel extra toch zou moeten investeren... ...omdat die wissels bijvoorbeeld in dit geval vervangen moeten worden?

[3:48:49] En...

[3:48:52] Ik kan de staatssecretaris ook toezeggen om in ieder geval geen onomkeerbare stappen te zetten tot het middenbad en tot eventueel het nieuwe kabinet op dit project in Haarlem.

[3:49:04] Want al zou er maar structureel een klein budget bijkomen in het mobiliteitsfonds, en ik denk en ik hoop meer vanuit de formatie, dan ontstaat er toch weer een nieuw speelveld waarin de staatssecretaris kan acteren.

[3:49:18] Dus dat zijn mijn concrete verzoeken.

[3:49:21] Ik kan toezeggen dat we tot ons michtdebat geen onontkeerbare besluiten nemen.

[3:49:26] Een nieuw kabinet, hoe optimistisch ik daar ook over ben, vind ik te onzeker om daar geen onontkeerbare stappen aan te hangen, omdat we niet weten wanneer dat gaat zijn.

[3:49:35] En er natuurlijk wel gespraken is van een urgente situatie bij de situatie van de wissels, dus daar moeten we ook rekening mee houden.

[3:49:43] Dus we gaan er naar kijken, ook in de michtsystematiek.

[3:49:45] Ik zeg alleen wel gewoon dat de financiële situatie is zoals die is... ...en ook zaken als voorfinanciering en inderdaad exploitatie.

[3:49:53] Dat klopt alleen in de financiële werkelijkheid zoals wij hem hebben... ...wordt dat anders gewogen.

[3:49:58] Dat maakt het zo ingewikkeld... ...dat ik te maken heb met een financiële situatie in het mobiliteitsfonds... ...wel als het gaat om de spelregels, als dat te weinig geld is.

[3:50:06] En dat dat heel moeilijk te verenigen is bij, ik noem maar even gewoon... ...het gezond boerenverstand, zoals wij naar deze materie kijken... ...waarin iedereen eens zegt, dit moet je gewoon doen.

[3:50:15] En die twee werelden moet je op een verantwoordelijke manier... ...bij elkaar zien te krijgen en hopen dat dat lukt.

[3:50:21] GESPREKSLEIDER.

[3:50:23] Dank u wel.

[3:50:23] Ik kijk naar de heer Schuuts voor zijn laatste interruptie.

[3:50:27] Dan laat ik hem zitten, want het zat eigenlijk in het laatste antwoord... ...wat ik graag had willen horen.

[3:50:31] Oké, dan doen we dat zo.

[3:50:32] Geen verdere interrupties, zie ik.

[3:50:33] Dan kunnen we door naar het laatste blokje.

[3:50:36] Het laatste blokje en dan begin ik natuurlijk met even een kleine correctie richting geachte afgevaardigde Heutink.

[3:50:44] Ik zou natuurlijk niet willen dat ik de Kamer en helemaal niet de heer Heutink verkeerd informeer.

[3:50:49] Dat is natuurlijk levensgevaarlijk, zeg ik maar even als bewustpersoon met meneer Heutink.

[3:50:55] Goed om dat even te doen.

[3:50:57] Ik heb eerder gezegd over de BOA-bodycams... ...dat het geld al reeds is overgemaakt.

[3:51:04] Dat is onjuist, dus dat zet ik bij deze recht, voorzitter.

[3:51:08] Want dat kan ik namelijk nog niet doen, dat geld overmaken... ...omdat formeel, financieel, juridisch, dat pas kan op het moment dat beide Kamers... U heeft het budgetrecht.

[3:51:18] U kunt nog zeggen, we vinden dat een slecht plan...

[3:51:21] Die bodycams zetten daar een streep doorheen en gebruiken dat geld ergens anders voor.

[3:51:24] Ik kan dat pas doen op het moment dat de begroting in beide Kamers is aangenomen.

[3:51:28] Dat is op dit moment nog niet het geval.

[3:51:29] We gaan pas in januari met elkaar daar in de Tweede Kamer over spreken.

[3:51:33] Wat ik wel heb gedaan, is ik heb de garantie afgegeven richting NS zodat zij door kunnen.

[3:51:37] De NS heeft inmiddels de aanbestending afgerond.

[3:51:41] ...en heeft twee weken geleden het contract getekend.

[3:51:45] Voor de bodycams zijn ze verwachten zo snel als mogelijk in 2026... ...dat zal inderdaad helaas nog niet in januari zijn... ...maar zo snel als mogelijk in 2026... ...die bodycams voor de mensen beschikbaar krijgen.

[3:52:00] Uw laatste interruptie zou ik even willen bewaren... ...want ik snap dat u dat graag wilt doen, maar tot het einde van het blokje doen we het even.

[3:52:06] Bedankt namens de uitingen.

[3:52:07] Vierde voorzitter, dank u wel.

[3:52:09] Dank voor de dankzegging.

[3:52:11] Dan de punt over de kaderovereenkomst, meneer Schuuts.

[3:52:16] Het rapport van ProRail is inderdaad in concept gereed, maar nog niet gereed.

[3:52:21] Dus daar kan ik ook geen formele stap zetten.

[3:52:23] Dus die is nog niet formeel afgerond.

[3:52:25] Maar we verwachten dat wel spoedig formeel afgerond te hebben.

[3:52:29] Op het moment dat wij hem niet afgerond hebben, zullen wij die ook uiterlijk in februari met uw Kamer delen.

[3:52:34] Dus dat kan ik toezeggen.

[3:52:35] Uiterlijk februari gaan we die met u...

[3:52:37] met uw delen, dan zal ik ook de inzet van dit kabinet... Ik heb al eerder wat dingen over gezegd, over hoe belangrijk ik kaderovereenkomsten vind om dat ook te borgen.

[3:52:47] Dat zal ik ook in die brief zetten.

[3:52:48] Ik denk dat dat verstandig is, dat we dat ook even duidelijk inzetten.

[3:52:51] En wat heel fijn is, ik kan dan ook reflecteren op het voorstel in Europa.

[3:52:58] Morgen is er een stemming in de Corp Peer, dat is de...

[3:53:01] De ambassadeurs van alle Europese landen over onder andere de capaciteitsverdeling en zaken rondom kaderovereenkomsten.

[3:53:08] En dat is eigenlijk nog wel het allerbelangrijkste op dit onderwerp, om dit ook echt te laten vliegen.

[3:53:13] Dus ook dan kan ik in die brief van februari daar even op reflecteren.

[3:53:16] En als dat verstandig is, kom ik voor mij iets beter tegemoet aan de vragen die de heer Sjoerdsma heeft gesteld.

[3:53:22] Voorzitter, dan Erik Rimwis.

[3:53:25] Mijn ambitie als staatssecretaris voor schone treinen.

[3:53:30] Volgens mij is dat echt wel cruciaal ook voor de beleving van reizigers.

[3:53:36] Laat ik natuurlijk voorop zeggen, ook als liberaal, het zijn natuurlijk niet kaboutertjes die in die treinen rondgaan lopen en daar friet op de grond gooien.

[3:53:44] Het zijn natuurlijk de reizigers zelf die dat doen.

[3:53:46] Dus als we schone treinen willen, zou ik zeggen, laten we het een beetje schoon en netjes houden met elkaar.

[3:53:51] Dus neem je spulletjes gewoon mee de trein uit.

[3:53:54] Er staan heel veel prullenbakken op het station en op de perron om het daar weg te gooien.

[3:53:58] In plaats van op de grond of op andere plekken in de trein.

[3:54:01] En dat gezegd hebben we, de NS doet er natuurlijk ook het een en het ander aan om ervoor te zorgen dat ook de materieel en de capaciteitspleiding goed op elkaar worden afgestemd, zodat er schone treinen zijn.

[3:54:14] Het resultaat is dat er vaker wordt schoongemaakt.

[3:54:16] Daarvoor heeft de NS zowaar een landelijke taskforce ingesteld om treinen schoner te krijgen.

[3:54:23] Mevrouw Bolsma Hoekstra vroeg mij nog of ik bereid ben om Suicide Prevention Structure onderdeel te laten zijn van de BKN.

[3:54:34] Ja, die intentie heb ik.

[3:54:36] Er loopt inderdaad een succesvol derde preventieprogramma, omdat je gewoon wil voorkomen, zowel voor mensen zelf als voor de treinreizigers,

[3:54:45] ...dat er suïcide plaatsvindt rondom het spoor.

[3:54:50] Juist ook horen wij terug van zorgverleners... ...dat juist die preventie, dus het voorkomen daarvan... ...en die samenwerking met NS en ProRail en INW, dat dat enorm wordt gewaardeerd.

[3:55:01] ...bijvoorbeeld met de camera's rondom spoorovergangen, slimme camera's... ...dat je dat op een hele slimme manier echt suiciden kan voorkomen.

[3:55:10] Dat is echt een mooie stap dat we dat doen.

[3:55:12] Dus daarom gaan we kijken hoe we dat ook echt structureel kunnen maken.

[3:55:17] Dus die intentie heb ik.

[3:55:18] Ik zeg alleen wel bij...

[3:55:19] ...dat de middelen helaas nog niet beschikbaar zijn, zowel niet incidenteel als structureel.

[3:55:24] Ik ga kijken of we dat in kunnen passen volgend jaar.

[3:55:28] En we zullen ongetwijfeld ook weer bij de begroting over het woord spraken met elkaar.

[3:55:33] Meneer Suuts vroeg mij nog over de grensoverschrijdend ticketingsysteem.

[3:55:37] Op dit moment wachten wij op een voorstel van de Europese Commissie.

[3:55:41] We verwachten dat die in 2026, die is helaas wat vertraagd, dat we die kunnen gaan ontvangen.

[3:55:46] Ik heb hier met de eurocommissaris Tsitsi Kostas, de Griekse eurocommissaris, ook al eerder overgesproken en aangegeven dat wij dat graag zouden willen hebben.

[3:55:55] Dat kan voor Nederland enorm veel voordelen opleveren.

[3:55:58] Dus ik zie dat voorstel vanuit Brussel ook spoedig tegemoet.

[3:56:02] Mevrouw Bolsma Hoekstra vroeg mij nog de stand van zaken over het basisnet en het robuuste basisnet.

[3:56:08] Ik heb daar het initiatief genomen voor een nieuw bestuurlijk traject, omdat ik heb gezien en heb opgemerkt dat de bestuurlijke verhoudingen en überhaupt de verhoudingen rondom dit dossier

[3:56:19] ...IPO, VNG, Veiligheidsbepaald, het ministerie van Wonen... ...ons ministerie, zowel voor de gevaarlijke stoffen als voor het spoor... ...eigenlijk helemaal verstacht waren... ...en we in de schutterputjes zaten, noem ik het maar even.

[3:56:32] Waardoor het doel, namelijk zorgen dat treinen veilig zijn... ...treinen ook veilig door een bepaald gebied heen kunnen rijden... ...en dat er zo min als mogelijk treinen met gevaarlijke stoffen... ...in de buurt van woningen rijden... ...dat het gewoon onmogelijk is om daar op een goede manier uit te komen.

[3:56:47] Je zag gewoon dat het vast zat, u heeft daar ook met mij in het woord hangen...

[3:56:49] Ik heb er vaker over gesproken.

[3:56:51] Dus ik heb gezegd, volgens mij is het verstandig dat we heel even op een resetbutton, hoe ik het maar even genoemd, drukken, met elkaar.

[3:56:58] Want iedereen die daarbij betrokken is, wilde in mijn beleving ongeveer hetzelfde.

[3:57:01] Maar we zaten inmiddels al zo ver in de schuttersputjes over de instrumenten en de middelen, dat we de doelen en de uitgangspunten een beetje waren vergeten.

[3:57:09] Dus mevrouw Bosma vroeg mij, wat zijn de uitgangspunten?

[3:57:12] Nou, mijn uitgangspunt is dat we nou met elkaar,

[3:57:14] Gewoon ouderwets, Hollandse polder, noem ik het maar even, tot uitgangspunten komen en zeggen... ...oké, dit zijn onze uitgangspunten en als dat die uitgangspunten zijn... ...gaan we dat dan met elkaar in de toekomst vormgeven.

[3:57:27] Wordt dat een basisnet, een robuust basisnet, een ander systeem, noem het maar op... ...maar dat we dat met elkaar gaan doen, even bouwen aan vertrouwen... ...zodat je weer verder kan.

[3:57:35] Dus dat is mijn hoop dat dat uit het nieuwe bestuurtraject gaat komen.

[3:57:39] Dat staat onder leiding van burgemeester Paul de Plaat.

[3:57:43] De heer Soets voorbij nog over de stand van zaken.

[3:57:46] Motie Minas, motie Minas van Ginneken.

[3:57:48] Ik kan u zeggen dat die inmiddels beide zijn uitgevoerd over de 740 meter treinen.

[3:57:54] In het toekomstbeeld spoorgoederenvervoer geef ik ook aan hoe we dat verder voor ons zien.

[3:58:00] Daarin zetten we vooral in op dual use.

[3:58:03] Daar zit echt voordeel te halen, ook voor de Nederlandse industrie.

[3:58:07] Er zijn nog een hele hoop andere opties die ik ook aangeef in de ambitieniveaus, in dat toekomstbeeld.

[3:58:13] Ook daar is natuurlijk wel de politieke keuze met bijbehorende euro's van belang.

[3:58:18] Hij vroeg mij ook nog over de geluidsplafons, de gewenste model shift.

[3:58:27] Er moet wat ons betreft echt voldoende ruimte blijven voor goederentraining.

[3:58:32] Ik ben ook altijd blij dat wij een apart BO Micht met overgoederenvervoer hebben,

[3:58:37] Goederenvervoer heeft geen wethouders of gedeputeerden die daarvoor opkomen, dus het is goed dat we daar een apart BO, een apart overleg over hebben, omdat het gewoon belangrijk is, ook voor de Nederlandse economie, dat goederenvervoer gewoon nog goede plekken heeft in ons land.

[3:58:56] De afgelopen jaren zijn goederentreinen stiller geworden, dat heeft tot gevolg gehad

[3:59:00] ...dat wij de geluidscontrols hebben kunnen laten dalen.

[3:59:05] Dat betekent dat er zowel meer ruimte is voor goederentreinen... ...als meer ruimte voor woningbouw.

[3:59:08] Dat besluit hebben wij genomen en dat ligt inmiddels te inzagen... ...in de internetconsultatie.

[3:59:13] Dan is er nog de laatste vraag, voorzitter, over de onrendabele top... ...rondom voor goederenvervoerders ERTMS.

[3:59:21] Er is een subsidieregeling beschikbaar voor de ombouw bij goederenvervoerers.

[3:59:27] 90 procent daarvan wordt vergoed door middel van het subsidieprogramma, 10 procent niet.

[3:59:33] Ik begrijp dat daar wat schevige zichten over zijn, omdat we dat op andere plekken wel kunnen doen.

[3:59:37] En op dit moment worden de staatssteunregels hervormd om dat eventueel mogelijk te maken.

[3:59:41] Ook daar is wel weer het punt dat er op dit moment geen financiële ruimte voor beschikbaar is.

[3:59:45] Dus als we dat zouden willen doen, dan moet die beschikbaarheid gevonden worden.

[3:59:49] Tot zover, voorzitter.

[3:59:50] Dank u wel.

[3:59:51] Ik kijk even of er nog vragen blijven liggen.

[3:59:54] Dat is het geval.

[3:59:55] Ik kijk even, mevrouw Boelsma heeft geen interrupties meer.

[3:59:59] Dus dat is dan heel lastig.

[4:00:01] Ik kan u wel vragen of er een onbeantwoorde vraag is.

[4:00:06] Gaat uw gang.

[4:00:08] Traject Groningen-Leeuwarden.

[4:00:09] Ja, hij heeft u genoemd.

[4:00:14] Kan eventueel ook in de tweede termijn.

[4:00:16] Ja, we kunnen even tweede termijn.

[4:00:19] Heeft hij geen wis?

[4:00:20] Het kan zijn dat ik hem gemist heb, maar ik had nog een vraag gesteld over abonnementen later te bankpas, ook bij NS.

[4:00:28] Er gaat geen lampje branden aan de overkant?

[4:00:30] Doe ik dan even tweede termijn, zie ik.

[4:00:32] Ja.

[4:00:33] De heer Van Duiven voor de grap.

[4:00:35] Volgens mij is mij een vraag over de... Excuus, bedoelt u daarmee het OVP-systeem?

[4:00:43] Dit werkt niet, dit moeten we netjes... Excuus.

[4:00:45] Voorzitter, ik ga tegen de microfoon.

[4:00:48] Ik heb in mijn eerste termijn genoemd... ...dat inderdaad bij alle vervoerders op de bankpas zijn amendementen te laden... ...en is te reizen met de bankpas.

[4:00:58] Maar bij de NS zijn die amendementen niet op de bankpas nog te laden.

[4:01:01] En mijn vraag was, wanneer wordt dat mogelijk bij de NS?

[4:01:06] Ik kom in het tweede termijn op terug.

[4:01:07] Sorry, ik dacht dat ik het over het P-band had.

[4:01:08] Heel goed, dan nemen we het weer terug.

[4:01:09] Dan kijken we nog even naar de heer Van Duivenvoorde.

[4:01:11] Volgens mij is mijn vraag over de dynamiek tussen NS en ProRail nog niet beantwoord.

[4:01:21] Wilt u dat gelijk doen?

[4:01:22] Ja, voorzitter, dat kan ik wel gelijk doen.

[4:01:25] Dat is inderdaad een jarenlopende... Even vooropgesteld, de samenwerking in NS-ProRail is goed, is heel goed zelfs.

[4:01:32] Zowel bestuurlijk als operationeel.

[4:01:35] Ik heb zelf ook regelmatig tripartite-overleg tussen beiden.

[4:01:39] Ik heb met allebei goede overleggen.

[4:01:42] Dus dat is vooropgesteld dat dat goed is.

[4:01:45] Er loopt natuurlijk al heel lang een discussie over de positie van ProRail.

[4:01:50] Daar ligt ook een wetsvoorstel in de Kamer.

[4:01:53] Moet dat een ZBO worden?

[4:01:55] Moet dat een andere variant worden?

[4:01:56] We hebben daar een wetsvoorstel voor.

[4:01:58] Een van mijn verre voorgangers volgens mij nog van liggen.

[4:02:01] Dus dat is natuurlijk wel een discussie die nog loopt.

[4:02:04] Uw Kamer heeft besloten dat dat controversieel is.

[4:02:07] Dus op dit moment wacht dat op een nieuw kabinet.

[4:02:12] Dank.

[4:02:15] Dan zie ik dat we aan het einde gekomen zijn van de eerste termijn aan de kant van het kabinet, van de staatssecretaris.

[4:02:23] Ik kijk even naar de leden of zij überhaupt behoefte hebben aan een tweede termijn.

[4:02:28] Ik zie... Niet, niet, niet.

[4:02:31] De heer Sjoerds wel.

[4:02:35] Behoefte aan een tweede termijn, geen, wist niet.

[4:02:38] Eigenlijk niemand, behalve de heer Sjoerds, zie ik.

[4:02:41] En mevrouw Boesma.

[4:02:41] Nou, dan gaan we dat doen.

[4:02:43] Ja, heel kort.

[4:02:47] Het is eigenlijk alleen maar een vraag, niet een heel verhaal.

[4:02:50] Naar aanleiding van de beschouwing over de militaire upgrade, althans upgrade in de prioritering, lijkt het alsof daar kansen liggen om dan samen met het goederenvervoer, zeker als die... men betekent ook die 740-metertreinen, om juist die knelpunten oost-west, maar ook overgangen, verschillende locaties, Oldenzaal,

[4:03:12] ...Emmerich en dergelijke, misschien ook met elkaar het gesprek over te gaan... ...hoe de belemmeringen aan de ene kant bij het goederenvervoer... ...die daar ervaren worden, te combineren met de kansen die die upgrades... ...die militair vervoer bieden, op te pakken.

[4:03:26] Dus het zou een aanmoediging zijn... ...en ik weet niet precies hoe al die overlegstructuren bij u lopen.

[4:03:32] Daar ben ik gewoon nog te kort voor hier.

[4:03:34] Maar het zou voor mij een aanmoediging zijn... ...om dat zeker te beproeven aan beide zijden... ...om te kijken of die twee sectoren elkaar van dienst kunnen zijn.

[4:03:42] Dat is het, voorzitter.

[4:03:43] Dank u wel, mevrouw Bosma.

[4:03:48] Dank u wel, voorzitter.

[4:03:50] Ik heb nog even een tweetal aanvullende vragen en dat is over het suicidepreventieprogramma.

[4:03:56] U zegt u wilt er volgend jaar, maar ik denk dat u bedoelt 2.27 mee doorgaan, maar is er een gat in de begroting in 2.26?

[4:04:02] Dat is dus even mijn vraag.

[4:04:04] Of loopt dat door?

[4:04:07] En de tweede is dat ik het stuk over het robuuste spoor zo gehoord heb dat wat ik genoemd heb, dus met die frisse blikken weer naar kijken, dat het uitgangspunt is.

[4:04:19] Ik heb mijn fris, er was nog één klein derde punt en dat is toch waar ik wat mee worstel, dat stuk over Arriva en de NS.

[4:04:26] Ik snap dat er een procedure loopt.

[4:04:28] U komt daarop terug in de tweede termijn.

[4:04:30] Fijn.

[4:04:31] Dan hoop ik dat we daar bij elkaar komen en dat daar een oplossing komt.

[4:04:38] De heer Gemis.

[4:04:39] Voorzitter, nog heel kort.

[4:04:40] Allereerst dank aan de staatssecretaris voor z'n uitgebreide beantwoording over die OV-pas.

[4:04:46] Wat ik begrijp is dat...

[4:04:48] ...de NS alleen als opvolger van de overchipkaart de OV-pas gaat aanbieden... ...terwijl andere vervoerders ook de bankpas aanbieden om amendementen op te laden.

[4:04:56] Dus dat nog even ter verduidelijking van mijn vraag.

[4:04:59] En ja, ik was eerst van plan een twee-minutendebat aan te vragen... ...om bijvoorbeeld op Haarlem doormeters te maken.

[4:05:07] Maar gehoord het antwoord en de toezegging... ...stel ik voor dat ik dan een eventueel motie indien bij het MIRT-debat... ...en dan zie ik af van een aanvraag.

[4:05:15] En ik denk de rest ook, zo te horen.

[4:05:17] De rest heeft dat niet gedaan, dus dat klopt dan.

[4:05:18] Dan hebben we geen twee-minuten-debat aan de vraag.

[4:05:20] Dank voor de inbreng in de tweede termijn.

[4:05:22] Ik ga even kort schorsen, zodat de staatssecretaris zich kan voorbereiden op de beantwoording.

[4:05:26] Blijft u alstublieft in de buurt, want het zal een korte schossing zijn.

[4:05:29] Ik schors het debat.

[4:08:40] Ik heropen het debat, commissie-debatspoor.

[4:08:43] En we gaan door met de afgerondende beantwoording door de staatssecretaris.

[4:08:48] Bedankt.

[4:08:48] Dank, voorzitter.

[4:08:49] Er is een vraag gesteld over militair vervoer.

[4:08:51] Daar zou ik heel graag heel veel over vertellen, maar dat mag niet van de voorzitter.

[4:08:55] Dus ik beperk mij tot de specifieke vragen ten aanzien van dual use.

[4:08:59] Wij kijken heel bewust, inderdaad, nu ook samen met Defensie,

[4:09:02] Ook bijvoorbeeld met de NAVO, JSEC, wat de concrete knelpunten zijn... ...en hoe je die één op één ook met wat er al loopt... ...of wat er in de toekomst zou gaan lopen, kan gaan combineren.

[4:09:13] Dat is dat traject van die knelpunten, 65 knelpunten in Nederland... ...om dat op te lossen.

[4:09:17] Ook kijken wij samen met Nederland, Duitsland, Polen... ...de Baltische Staten en België, Luxemburg.

[4:09:24] Nederland is daar trekker van de militaire corridor.

[4:09:27] Ik heb daar ook een brief over gestuurd naar mijn collega's... ...om daar echt werk van te gaan maken.

[4:09:30] En juist ook die knelpunten, bijvoorbeeld op de Betuwe-route, et cetera... ...die gaan ook onder de uitmaker van die gesprekken met die corridoren.

[4:09:38] Want ja, dat zijn gewoon belemmeringen.

[4:09:40] Die moeten we weg gaan nemen.

[4:09:43] Was het niet vanuit economisch oogpunt... ...dan moeten we het nu inmiddels doen vanuit militair oogpunt.

[4:09:48] Dus dat staat op de agenda.

[4:09:50] Voorzitter, het CDA vroeg mij nog twee dingen.

[4:09:53] Suicidepreventie, nee, er is geen gat voor 2026.

[4:09:56] Ten aanzien van het robuuste spoor, ja, daar gaan we dus met een frisse blik naar kijken.

[4:10:02] U en ik hadden waarschijnlijk hetzelfde gedacht.

[4:10:03] Daar moeten we dus eens met een frisse blik naar gaan kijken, want dat is nu niet goed geregeld.

[4:10:09] In ieder geval de gesprekken die liepen.

[4:10:11] De heer Grimwis vroeg mij nog hoe het zat met de abonnementen van de bankpas, van de NS.

[4:10:19] In 2028 gaan wij over op OVP, vanuit de huidige OV-chipkaart, omdat de huidige OV-chipkaart niet meer veilig is in die periode.

[4:10:27] Dus dat wordt dan de opvolger.

[4:10:29] En dan zullen ook alle producten automatisch beschikbaar daarvoor zijn.

[4:10:33] Tot die tijd besluiten vervoerders zelf

[4:10:36] ...of en welke producten beschikbaar komen op de bankpas.

[4:10:41] Dus daar gaan zij in principe zelf over.

[4:10:43] Maar zoals ik al vaak tegen uw Kamer heb gezegd... ...ik spreek op regelmatige basis de heer Koolmees van NS.

[4:10:50] Dus als u dat wenst, en ik zie de heer Grimmens knikken... ...dan zal ik dat in de agenda laten verwerken... ...en dat verzoek namens uw Kamer overbrengen aan de NS.

[4:10:59] Mevrouw Boelsma vroeg mij nog over het traject Groningen-Leeuwarden.

[4:11:05] Dat gaat door het Veengebied daar een stuk heen, waardoor de bodemgesteldheid tussen Groningen en Leeuwarden om aandacht vraagt.

[4:11:12] ProRail werkt er met hart aan om dat goed te herstellen.

[4:11:16] ProRail verwacht voor de zomer van 2026 de eerste herstelwerkzaamheden uit te voeren om dat probleem op te lossen.

[4:11:24] Dan, voorzitter, mevrouw Boelsma vroeg mij ook nog over het aanbod van Arriva... ...en de vergelijking met het aanbod van NS op dit moment.

[4:11:33] Er is inderdaad in 2023 een aanbod gedaan vanuit Arriva hierop.

[4:11:39] We hebben Arriva gevraagd om dat aanbod te actualiseren... ...in verband met de huidige gesprekken die lopen...

[4:11:47] ...rondom de noordelijke lijnen en de uitspraak van CBB.

[4:11:50] En ik kan u toezeggen dat wij dat aanbod ook zullen gaan vergelijken... ...met hetgeen wat NS nu levert.

[4:11:56] En ik zal daar expliciet in ieder geval die vijf punten van mevrouw Bosma... ...daarin meenemen.

[4:12:03] Het enige voorbehoud wat ik nog wel maak... ...dit zal waarschijnlijk wel om bedrijfsgevoelige informatie gaan.

[4:12:08] Dus ik kan dat voorlopig in ieder geval niet met u delen.

[4:12:16] Volgens mij... Ja, dat waren ze, voorzitter.

[4:12:20] Dank.

[4:12:20] Ik zie dat dat niet meer tot reacties oproept.

[4:12:24] Dus daarmee zijn we aan het einde gekomen van de beantwoording... ...in de tweede termijn door de staatssecretaris.

[4:12:28] Dan zijn we ook zo'n beetje aan het einde van dit debat gekomen... ...maar niet voordat we de administratie op orde brengen.

[4:12:32] Dat betekent dat we nog een aantal toezeggingen even doornemen.

[4:12:36] Dat zijn de toezeggingen die wij hebben genoteerd... ...die de staatssecretaris heeft gedaan.

[4:12:42] Even kijken.

[4:12:48] De eerste toezegging is dat de Kamer wordt per brief geïnformeerd over de gesprekken met het OM over strafmaatregelen in het OV-domein.

[4:12:59] Daarbij wordt extra aandacht gevraagd voor verplegers van koper en diefstal.

[4:13:05] De Kamer wordt daarover per brief in het eerste kwartaal van 2026 geïnformeerd.

[4:13:13] Het tweede toezegging, het programma Veiligheid in en om stations... ...wordt in het eerste kwartaal in de Kamer gestuurd.

[4:13:17] De initiatieven uit de regio worden erbij betrokken.

[4:13:20] Toezegging aan de heer De Hoop.

[4:13:23] De staatssecretaris zegt toe, dus toezegging drie in een brief voorafgaand aan het meerdebat... ...een eerste beeld te schetsen van de potentiële knelpunten... ...voor het uitvoeren van de hrn-concessie.

[4:13:32] ...die er geen geld beschikbaar is voor nieuwe projecten... ...in plaats van vervangingsprojecten.

[4:13:36] Een nadere uitgewerkte analyse volgt voor de zomer per brief aan de Kamer.

[4:13:39] Ook is toegezegd dat tot aan het Meertsdebat... ...geen omkeerbare besluiten worden genomen.

[4:13:45] Toezeggingen in de hoop en ageren wij zonder andere.

[4:13:48] Klopt ook, hè?

[4:13:52] Ik kijk ook even naar deze kant.

[4:13:53] Ik zie aan die kant geknikt, maar aan deze kant moeten we ook geknikt worden.

[4:13:57] De vierde toezegging is dat de staatssecretaris toezegt... ...het rapport van prorienzaken, kaderovereenkomsten... ...uitlijk en verbewaring met de Kamer te zullen delen... ...inclusief een reflectie daarop.

[4:14:13] Ja.

[4:14:13] En de laatste toezegging.

[4:14:15] Het aanbod van Arriva NS wordt vergeleken... ...en daarbij worden de vijf punten die namens het CDA zijn ingebracht meegenomen.

[4:14:23] Ja.

[4:14:23] Dan zijn daarmee wat ons betreft de toezeggingen... ...en ik weet dat een aantal leden hebben gezegd bedankt voor de toezegging... ...maar dat is niet per se een toezegging die de staatssecretaris heeft gedaan... ...maar ik wil ze wel even langslopen als dat het geval is.

[4:14:33] Een inhoudelijke toezegging zonder datum, is dat volgens mij?

[4:14:36] Ja.

[4:14:36] Dus ik heb wel een aantal meer inhoudelijke toezeggingen gedaan.

[4:14:38] Die zullen worden meegenomen in brieven.

[4:14:39] Niet geroteerd met datum.

[4:14:41] Maar ik wil ruimte geven voor als er specifieke toezeggingen zijn gedaan... ...om dat even uit te wisselen met elkaar, dat is geen probleem.

[4:14:48] Maar ik begin dan even... Leeft dat hier nog, bij één der leden hier?

[4:14:55] De heer Geenwisse.

[4:14:55] Nou, de allerlaatste.

[4:14:57] Als dan de staatssecretaris toch met de heer Koolmees bespreekt... ...dan kan hij net zo goed in de volgende brief... ...als hij iets doet, iets terugkoppelt over die afspraken met de NS.

[4:15:08] ...ook iets zeggen over de bankpas en hoe de NS hiermee omgaat... ...en of ze zich een beetje het been bijtrekken bij de andere vervoerders.

[4:15:15] Er ging weleens over een extra toezegging.

[4:15:17] Ik zal voorafgaand aan het volgende debat... ...die staat volgens mij in maart gepland... ...een NS-brief uw kant op sturen met alle vervoerders.

[4:15:25] Een verzamelbrief over hun onderwerpen.

[4:15:27] Ja, maar ik ga daar een beetje streng op zuinen... ...want de lijst van toezeggingen is altijd heel lang natuurlijk.

[4:15:31] Maar die brief gaat sowieso komen.

[4:15:33] Dus we gaan er vanuit dat daar alle informatie voor het debat in staat.

[4:15:37] Mevrouw Bulsma.

[4:15:39] Volgens mij heeft de staatssecretaris ook toegezegd dat we in het eerste kwartaal... ...dat rapport krijgen over die elektrificatie.

[4:15:46] Dus misschien dat dat er ook even bij moet.

[4:15:53] Ja, dat is ook een uitvoering van de motie, dus die komt naar u toe.

[4:15:58] Ja, even kijken.

[4:15:59] Ik loop even naar de inschutz.

[4:16:01] Ja, ik heb verstaan mijn vraag over het betrekken nadrukkelijk van vrouwen...

[4:16:05] ...dat veiligheidsverhaal wel als toezegging te hebben verstaan.

[4:16:09] U had er voorbeelden bij waarin het al gebeurt, maar ik vraag... Het was een toezegging, maar dat was een inhoudelijke toezegging... ...en die worden niet genoteleerd vanuit een datum.

[4:16:20] Dus ja, inhoudelijke toezegging.

[4:16:22] Wij hebben hem hier gevat onder de toezegging... ...dat het wordt meegenomen in de brief over het programma Veiligheid in en om stations.

[4:16:32] Over het programma Veiligheid.

[4:16:34] ...dat hij daarin gevlecht wordt.

[4:16:37] Ja, ik hoop het.

[4:16:39] Ja, voorzitter, misschien heb ik het gemist... ...maar wanneer denkt de staatssecretaris de brief toe te kunnen sturen... ...met mogelijke knelpunten, zoals de situatie in Haarlem nu?

[4:16:49] Voor Micht de grove eerste overview... ...en voor de zomer de gedetailleerde lijst.

[4:16:58] Ja, dat is de toezegging die ik net heb voorgelezen.

[4:17:03] De heer Goudsmaat, dank u wel.

[4:17:07] Ja, dank, voorzitter.

[4:17:08] Ja, de staatssecretaris had het al genoemd, maar de wettelijke strafmaxima aan gaande koperdiefstal en het feit dat de staatssecretaris dat gaat opnemen met zijn collega's binnen JNV, daar had de staatssecretaris over gezegd van nou, daar ga ik echt mee aan de slag.

[4:17:24] Daar wordt geen data maar gekoppeld.

[4:17:25] Ik heb wel in mijn betoog ook benadrukt van meer ellende ligt ons ook gezien de stijgende koperprijs in het verschiet.

[4:17:34] Dus ik neem aan dat de staatssecretaris voorzitter

[4:17:37] ...de urgentie ook, ziet en deelt?

[4:17:40] Dat gaat niet zozeer over de toezegging, want voor de wet hebben we een debat.

[4:17:43] Maar we hebben dat opgenomen in de toezegging, dat daar... We hebben het zo genoteerd dat extra aandacht gevraagd wordt... ...voor het verplegersgekoopdiefstal in die toezegging zit die aan u gedaan wordt... ...en dat u daar dan over geïnformeerd wordt op dat moment, in het eerste kwartaal.

[4:18:00] JOURNALIST GESPREKSLEIDER GESPREKSLEIDER Nee, met het Openbaar Ministerie.

[4:18:03] Dit gaat over het gesprek met het Openbaar Ministerie, niet met JNV.

[4:18:05] Dus dat was de eerste toezegging.

[4:18:08] Mooi, dan hebben we de toezeggingen ook uitgewisseld met elkaar.

[4:18:12] Dan wil ik in ieder geval, voordat ik het debat ga sluiten, de mensen op de tribune hartelijk danken voor de belangstelling en natuurlijk de toekomst hier naar de Kamer.

[4:18:21] Ik wil ook de mensen die dit op afstand hebben gevolgd natuurlijk bedanken voor de belangstelling.

[4:18:25] Bedankt aan de staatssecretaris en de ambtelijke ondersteuning, wil ik daar graag bij noemen.

[4:18:30] Bedankt aan de leden voor het debat.

[4:18:33] En het is ook nodig om Giffey voor het verzorgen van deze vergadering... ...maar ook de ondersteuning vandaag weer te bedanken voor het mogelijk maken van dit debat.

[4:18:41] En daarmee sluit ik dit commissie-debatspoor.

[4:18:45] Dank u wel.