Luchtvaart

[0:00:07] Dames en heren, welkom bij dit commissiedebat over luchtvaart,

[0:00:13] enigszins gehavende Commissie op dit moment, maar ik verwacht dat er nog enkele collega's binnen zullen komen omdat die op de plenaire afronding zitten te wachten van een ander debat op het afgelopen is dan komen ze direct naar deze zaal toe.

[0:00:24] Welke manier minister

[0:00:25] die graag onze vragen en opmerkingen aan zal voeren en Hopelijk gaat reageren. Dan ga ik wel vanuit. We zitten op dit moment met vijf personen. Ik ben uw voorzitter, ik ben de zesde die ook mee zal doen aan debat. De heer Eppink heeft om half vier een afspraak buiten de deur zal eventjes de vergadering verlaten. Verder heb ik geen opmerkingen gekregen. Ik had in mijn hoofd om vier interruptie toe te staan. Ik breng dit terug naar drie, omdat wij korte tijd hebben. Ik vraag ook enigszins disciplinaire zelf let even op uw eigen discipline. Laat ik het zo maar zeggen, zodat we ook kunnen afronden voor zes uur, want we hebben vandaag geen uitloop mogelijkheid.

[0:01:03] Dus op het moment dat we later dreigen klaar te zijn, zal dat betekenen dat deze vergadering gestopt gaat worden of een afronding in de plenaire zaal en geen tweede termijn, of we zoeken voor de tweede termijn. Een ander moment. Maar ik hoop dat we niet zover komen. Dan weten we alvast wat ik in mijn hoofd heb.

[0:01:19] Dan gaan we naar de eerste spreker en eerste mijn

[0:01:23] meneer van raam. U heeft zes minuten gaat uw gang,

[0:01:26] Dank u wel, voorzitter en fijn dat we weten wat er in uw hoofd zit.

[0:01:31] Voorzitter, ik heb drie zaken.

[0:01:34] De eerste is de luchtvaartsector aan het einde van haar huidige levenscyclus

[0:01:39] de laagvliegroutes zou ik wat over willen vragen en zeggen en de mogelijke gevolgen van het Shell vonnis voor de luchtvaart.

[0:01:46] Voorzitter, vandaag spreken over de luchtvaart en dat is eigenlijk een sector geworden aan het einde van haar huidige levenscyclus van zo'n vijfenzeventig jaar en de sector in doodstrijd vechten voor haar leven. En waarom omdat ze zichzelf zo georganiseerd heeft dat groei haar verdienmodel was en groei gekoppeld aan een kosten race naar de bodem

[0:02:07] en sinds maandag zijn alle sprookjes mooipraterij halve waarheden die gekoppeld gaan aan dat verdienmodel weer verder ontmaskerd.

[0:02:17] Maandag presenteerde namelijk twee voor van vooraanstaande luchtvaart, wetenschappers infectie,

[0:02:23] toekomst, verduurzaming luchtvaart en ik hecht er even aan om te duiden waar de infectie vandaan komt.

[0:02:30] En infectie is namelijk tot stand gekomen in het kader van de samenwerking tussen de tweede kamer. De koninklijke Nederlandse academie voor wetenschap. De Nederlandse organisatie voor wetenschappelijk onderzoek. De vereniging van universiteiten en de jonge academie.

[0:02:45] De wetenschappers hebben een aantal bevindingen ge ge genoemd en ik benoemde twee in mijn ogen voornaamste

[0:02:53] en de eerste is wanneer de luchtvaart als gewone sector beschouwd wordt, is het C O twee budget voor de luchtvaart rond de twee komma drie megaton in twintig, dertig, oftewel zoals de wetenschappers stelden ongeveer ruimte voor tweehonderd duizend vliegbewegingen.

[0:03:07] Eerste vraag is dan ook aan de minister erkent de minister de wetenschappelijke onderbouwing van deze getallen. Ik vraag niet of het ermee eens is. Ik vraag herkent ze de wetenschappelijke onderbouwing en de tweede vraag direct er achteraan aan de minister is staat zij ook nog steeds achter haar uitspraak uit juli tweeënnegenti dacht ik toen ze de luchtvaart nota presenteerde dat de luchtvaart echt behandeld gaat worden als elke andere vervoersvorm als elk ander. Normaal bedrijf.

[0:03:35] Voorzitter, het tweede punt de verduurzaming van de sector, zoals verwoord in de luchtvaart nota, en ik weet dat die controversieel is verklaard, maar het gaat nu even om wat de wetenschappers constateren

[0:03:46] dat de verduurzaming van de de sector zelf gaat uit van elf megaton. Dus erkent de minister dat er een groot verschil zit tussen de luchtvaartsector behandelen als normale sector met die twee komma drie megaton en de elf megaton zoals ze zelf voornemens zijn uit te stoten.

[0:04:04] Voorzitter, de emissie ruimte die de wetenschappelijk vastgesteld en volgens de doelstelling van het klimaatakkoord van Parijs worden in de huidige trend scenario's compleet door de luchtvaart opgebruikt

[0:04:17] bij gelijk blijvende uitstoot is de wereldwijde Cot budget. Dat past bij het anderhalve graden budget

[0:04:23] opgebouwd in twintig, vijfentwintig

[0:04:26] juist landen als de ons moeten scherp naar beneden en dat lijkt de tweede bevinding. De tweede belangrijke bevinding van de luchtvaart die de luchtvaart wetenschap in een ijskoude conclusie trekken, namelijk dat de verduurzaming van de luchtvaart niet nooit never op tijd gaat komen om de groei van die luchtvaart en dus de groei van de C O twee uitstoot te doen dalen, laat staan absoluut de verminderen

[0:04:51] hij de minister. En wat mij betreft in grote lijnen. De bevinding van deze wetenschappers

[0:04:57] en die stellen ook en dat is er moet ook gezegd worden. Het is nu nog volstrekt politiek legitiem om die keuze te maken voor die elf megaton. Dat kan gewoon maar erkent de minister dan wel dat de twee gevolgen die de wetenschappers zijn ook legitiem zijn, namelijk een dat de luchtvaartsector de uitstoot ruimte van alle andere sectoren, de landbouw, de woningbouw gaat opgebruiken.

[0:05:18] En hoe ziet dat voor zich. En twee dat diezelfde sector dus ook de overlevingskansen eigenlijk voor de voor volgende generaties drassig drastisch verkleind.

[0:05:30] Dan is toch wel. Het gaf het de vraag hoe kan de minister het gevoel hebben dat de luchtvaartsector genoeg doet dat we hier verstandige keuzes maken en hoe de sector eigenlijk niet voorsorteert op ecocide

[0:05:42] en in aanvulling daarop. Voorzitter, wat vindt de minister eigenlijk van het rapport van infuus met dat de sector regelmatig met veel lobby geld maatregelen probeert tegen te houden. Graag een reactie.

[0:05:53] Voorzitter, uit de presentatie van maandag kwam ook naar voren dat een reductie van tien procent van de vluchten leidt tot tien procent minder groei van het klimaatprobleem.

[0:06:02] En dat daardoor het klimaat budget wat we met z'n allen hebben voor Nederland ook een jaar later op is.

[0:06:09] En dan kun je eigenlijk alleen maar een snelle halvering voorstellen wat wat hij doet

[0:06:16] begint de minister nu al de wetenschappelijke onderbouwing. De onderbouwde stelling te begrijpen dat krimp van het aantal vluchten noodzakelijk is geworden en de

[0:06:24] problemen aan te pakken en om Cruijff de citeren. Je gaat het pas zien als je doorhebt.

[0:06:30] Hiervan raam. Ik ben strik om de zes minuten. U heeft nog één minuut.

[0:06:33] Dat is prima. Voorzitter Cruijff heeft ook voor Feyenoord gevoetbald. Uiteraard. Dus

[0:06:39] voorzitter dan kort de

[0:06:44] de luchtvaartroutes. De de de de laagvliegroutes

[0:06:48] en mijn fractie heeft ook vaak bepleit dat het openen een verschrikkelijk slecht idee is. Maar in de fort van van Schiphol van Lelystad Airport. Maar klopt het dat in de voortgangsnotitie? Het luchtruim die niet-controversiële staat dat er niet kan worden door gestegen, met andere woorden dat laagvliegroutes een feit blijven tot minstens twintig, vierentwintig en het Parlement wil daarover een garantie van de minister hebben. Die heeft ze gegeven, zegt letterlijk in het parool. Ik kan de verzekering dat Lelystad Airport straks net zo wordt aangevlogen. Andere luchthavens geen opening zonder laagvliegroutes. Tot slot, welke gevolgen gaat over het Shell vonnis zijn voor de luchtvaartsector heeft Schiphol KLM andere maatschappijen een afname verplichting van van brandstof. En nee. Hoe raakt dat? Voorzitter. Ik begrijp uw blik dat ik moet stoppen bij deze Dankuwel.

[0:07:36] Dat klopt. Exact binnen zes minuten Dankuwel daarvoor

[0:07:39] twee collega's zijn aangeschoven. Een vrouw moet ze likte, mevrouw Hage. We hebben geen uitloop mogelijkheid vandaag. Dat betekent dat we ook wat enige zelfdiscipline moeten opleggen om met de interrupties wat beperkend te zijn. We hebben de maximaal drie per persoon.

[0:07:53] Dus Hopelijk lukt die Eppink uw eerste termijn.

[0:07:57] Ik beloof u binnen de tijd te blijven. Eindelijk is het debat over de luchtvaart van de grond gekomen. Er ligt een enorme lading van tien tot tientallen brieven, nota's en rapporten voor ons. Voordat ik daar op inga benoem ik wat voor jaar eenentwintig de basis is. Voor onze partijen levert de luchtvaart een wezenlijke bijdrage aan ons land

[0:08:18] voor een internationaal handelsland. Met een open economie is een bloeiende luchtvaartsector van groot belang. De regering onderkent dat, en in deze houding kunnen wij ons vinden. We kunnen ons daarom minder vinden in de neiging om de luchtvaart alsmaar verder in te kapselen, zoals we net hebben gehoord, zodat ontwikkelingen alleen nog zijn gericht op indammen, beperken en verminderen. Luchtvaart brengt geld in het laatje zorgt voor banen en draagt bij aan onze welvaart. En dat vraagt om de erkenning dat de luchtvaart zoveel meer is dan terugdringen van uitstootnormen, beperken van geluid verminderen van nachtvluchten en compenseren voor allerlei vormen van overlast.

[0:08:59] Het luchtvaart rapport vind ik in veel opzichten nog te statisch ten aanzien van innovatie. Die gaat vaak sneller dan wij denken ook in de lucht en ruimtevaart. U lacht al als u mij niet gelooft. Maar als u alleen al kijkt naar dit ding hoe snel dat is ontwikkeld. Dat had geen enkele rapport voorspelt. Ik ben daarom een vooruitgangsoptimisten.

[0:09:21] En ja. Eenentwintig vraagt van de regering om hardop uit te spreken dat de luchtvaart over het nu Schiphol betreft of de regionale luchthavens gebaat is bij groei. Onze luchtvaartsector is geen openluchtmuseum en vanuit dit perspectief zou ik nog een vragen willen stellen. De een vraag is eigenlijk over het de luchthaven Lelystad. Hoe staat het daarmee? U heeft daar uitspraken over gedaan. Kennelijk probeer nu dat doordrukken is niet gelukt. Wat is de huidige stand van zaken? Dank u.

[0:09:53] Dankuwel. Ik merk aan beide sprekers dat er ook controversiële onderwerpen worden aangekaart eigen haalt daar hoeft niet op gereageerd te worden en er worden ook geen uitspraak van de kamer kunnen erover gedaan worden. Maar ik snap dat het wel aangeraakt wordt omdat het totaalbeeld is. De heer van raam heeft een interruptie of.

[0:10:09] De richting mee naar het noorden. Gaat u gang.

[0:10:13] U haalt twee sprekers aan. Dat kan ik alleen maar toebehoren. Want ik was een van die sprekers. Maar ik deed dat in relatie tot wat er gezegd is en ik wil geen reactie hebben wat er gezegd is een defect ziet

[0:10:23] en dat contrasteert met iets wat in iets staat dat controversieel is. Maar dat wil niet zeggen dat je niks over kan zeggen.

[0:10:29] Helder over deze de orde? Die bontenbal

[0:10:34] excuus. We gaan naar elkaar. Heeft u een interruptie.

[0:10:38] Een punt van orde aansluiten op wat u zei de kamer kan prima uitspraken doen. Het is een afspraak die de kamer met zichzelf heeft om het ding controversieel te verklaren als de kamer besluit om een uitspraak doen over iets wat ze zelf controversieel verklaard. Dan kan dat gewoon.

[0:10:50] Ik probeer aan te halen wat er in de procedurevergadering is gezegd. Maar u heeft daarin gelijk. Klopt. Heer bontebal uw eerste termijn gaat uw gang.

[0:10:57] Dank u. Voorzitter,

[0:10:59] twee jaar geleden bezocht ik met bezocht ik mijn zus in Madrid, omdat ik als christendemocraten het principe van goed rentmeesterschap belangrijk vindt, deed ik dat met de trein.

[0:11:08] Het leven met twee prachtige heerlijke ontspannen dagen op rijdend door het Franse en Spaanse landschap in een comfortabele hogesnelheidstrein had ik twee volle dagen tijd om boeken te lezen. Wat wil je nog meer.

[0:11:20] Maar er hing ook een prijskaartje aan en deze reiskosten me zeshonderd negenentachtig euro en veertig cent.

[0:11:27] Terwijl ik vanuit Rotterdam ook vierhonderd tachtig euro heen en weer had kunnen vliegen. Ik ben zelf heel goed dat dit niet. Ik besef heel goed dat niet iedereen een bedrag van bijna zevenhonderd euro op tafel legt

[0:11:36] om met de trein naar Madrid te gaan. Duurzaam reizen moet niet alleen iets voor de happy few zijn.

[0:11:43] Voorzitter, als ik naar de luchtvaart kijk er vaak een zeker ongemak

[0:11:47] en ik wil het ongemak met u en mijn collega's in deze zaal delen.

[0:11:51] Aan de ene kant willen we als samenleving reizen de wereld verkennen, familie en vrienden in het buitenland bezoeken.

[0:11:56] We willen daarnaast ook producten van en naar verre oorden transporteren. De luchtvaart speelt een belangrijke rol in onze open economie Schiphol is een economische kurk.

[0:12:06] Aan de andere kant is er ook de forse impact op de omgeving van luchthavens en de uitstoot van broeikasgassen

[0:12:12] met gevaarlijke klimaatverandering als gevolg

[0:12:15] de plannen die op tafel liggen voor verduurzaming van de luchtvaart zijn vergeleken met andere landen, ambitieus, maar tegelijkertijd is het reductie pad naar nul uitstoot in twintig, zeventig hoogstwaarschijnlijk niet voldoende om binnen de afspraken van het klimaatakkoord van Parijs te blijven.

[0:12:30] Hier zit mijn ongemak. Het lastige is dat ik ook geen makkelijke oplossing zie. Er is geen Silver Bullit. Ik zie grofweg twee scholen en ik serveer enigszins. De ene school zegt

[0:12:40] technologie gaat ons redden elektrisch vliegen, vliegen op waterstof duurzame biobrandstoffen synthetische kerosine nieuwe vliegtuig ontwerpen. Daar ligt de oplossing.

[0:12:50] De andere school zegt nee. Daarmee redden we het niet zullen veel minder moeten gaan vliegen. Het komt aan op gedragsverandering, verandering in consumptiepatronen en in de structuur van onze economie, want dat is de consequentie van deze redenering.

[0:13:04] Voorzitter, beide scholen overtuigen mij niet helemaal. Ik ben ervan overtuigd dat we volop moeten inzetten op technologische ontwikkeling en ik verwacht daar ook veel van

[0:13:13] ja, we moeten aan de slag met maatregelen op de korte en middellange termijn, zoals een stevige bijmengverplichting voor biobrandstoffen

[0:13:19] het liefste Europese maar als het moet nationaal ja, we moeten ook investeren in de stap daarna synthetische kerosine. Het aanpassen van de indeling van het luchtruim is ook een goede stap. Maar alles bij elkaar lijkt dit nog niet tot een route die past bij het klimaatakkoord van Parijs.

[0:13:34] De tweede school overtuigd, maar ook niet helemaal want het gedrag van mensen veranderen we niet zomaar en een overheid moet ook voorzichtig zijn dit gedrag te willen sturen.

[0:13:43] Het klimaatvraagstuk is niet alleen de opdracht voor de overheid en voor bedrijven, maar ook voor de samenleving zelf.

[0:13:49] Daarnaast leidt deze route vermoedelijk slechts tot een zeer beperkte bijdrage aan het oplossen van het klimaatvraagstuk. Onze ambitie zou moeten zijn om ons land klaar om als klein land de oplossingen te verzinnen die navolging vinden in de rest van de wereld. Dan veranderen we pas echt iets.

[0:14:05] Die ambitie lees ik ook terug in de luchtvaart nota.

[0:14:08] Voorzitter, het ongemak zal voor voorlopig blijven. Het is een zoektocht waarin de twee scholen die van de tovenaar en de profeet

[0:14:16] elkaar aanvullen. Het is een zoektocht naar het vinden van een nieuwe balans in ons verkiezingsprogramma staat

[0:14:22] ons uitgangspunt is het vinden van een nieuw evenwicht tussen mens, milieu en economie.

[0:14:26] In deze zin vat. Die zoektocht goed samen denk ik.

[0:14:30] Groei van de luchtvaart kan alleen verdiend worden door verlaging van de druk op de omgeving en het milieu. Zoals mijn collega allemaal steeds heeft gezegd.

[0:14:38] Voorzitter, ik heb een paar concrete vragen die ik de minister wil voorleggen.

[0:14:42] Een

[0:14:43] de minister heeft in het verleden aangegeven dat de laagvliegroutes voor Lelystad Airport zullen verdwijnen. Voor het CDA zit echt een belangrijk punt en niet voor niets onderdeel van ons verkiezingsprogramma. Het lijkt er in de Kamerbrief van gisteren op dat ondanks de herindeling van het luchtruim niet alle laagvliegen vliegroutes van tafel zijn.

[0:15:00] We hebben het dan over de aanvliegroute vanaf middenveld kan de minister aangeven of dit klopt. De CDA fractie vraagt de minister waarom het niet mogelijk is gebleken hoger te vliegen en klopt het dat hierover geen overleg is geweest met de regio

[0:15:13] twee een effectieve aanpak van het klimaatprobleem gaat altijd via Europa en in samenhang met het versterken van het verdient vermogen van Nederland kan de minister aangeven welke stappen er worden gezet om in Europees verband te werken aan onderzoek en innovatie ten aanzien van duurzame brandstoffen en een nieuwe generatie duurzame vliegtuigen. Hoe kan Nederland daar vervolgens van profiteren.

[0:15:34] Drie in twintig, tweeëntwintig komt Ikea met de nieuwe klimaatdoelstelling voor de luchtvaart kan de minister aangeeft wat haar verwachtingen zijn over dit klimaatdoel. Waar gaat het heen?

[0:15:45] Vier zou de minister voor de verduurzaming van de luchtvaart eens kunnen kijken naar het instrument van een carbon take back application,

[0:15:52] dit instrument verplicht producenten van fossiele brandstoffen halverwege de eeuw om evenveel koolstof onder de grond te stoppen als ze eruit halen.

[0:16:00] Dit zou ook toepasbaar zijn kunnen zijn voor de luchtvaart. Het zou betekenen dat een oplopend percentage van de C O twee uitstoot

[0:16:07] die gepaard gaat met het aanbod van kerosine gecompenseerd moeten worden door projecten die twee verwijderen.

[0:16:13] Hier stond de bal met de tot een af.

[0:16:14] Verandering gaan komen. Daar was ik mee bezig. Uitstekend. Is de minister bereid hier naar te kijken?

[0:16:19] Vijfde vraag hoe staat het ervoor met de Europese bijmengverplichting gaat die er komen en mijn zesde vraag. Tot slot, voorzitter, een bijmengverplichting voor sap betekent ook dat de concurrentie ontstaat in het gebruik van de grondstoffen die nodig zijn. Er kan een verdrink effect optreden en meer strafkamp ten koste gaat van het aanbod van biodiesel, biodiesel voor het wegtransport. Hoe kijkt de minister daar tegenaan? Dankuwel voorzitter.

[0:16:44] Uitstekend goed gelukt. U heeft een interruptie van de heer van raam toegang.

[0:16:48] Dank u wel.

[0:16:49] Dagvoorzitter bontebal van het CDA schetst tweeën, twee scholen en.

[0:16:55] Dit mag een microfoon uit de ballon zingt hij niet.

[0:17:00] En constateert vervolgens dat hij niet echt van beide scholen is.

[0:17:07] Hij vergelijkt het met de ene met de tovenaar. De andere met een profeet

[0:17:12] en ondertussen doet hij geen uitspraken die misschien toch wel belang zijn om te weten hoe CDA er nou in staat defect ziet die maandag gepresenteerd is die wetenschappelijke factsheet die klip en klaar zei de innovatie komt niet op tijd

[0:17:28] om de klimaatdoelstellingen te halen.

[0:17:31] Er zijn geen zilver woedend dat hij zei ook al. Met andere woorden onderschrijft hij die voornaamste conclusies eigenlijk dat om binnen binnen het budget te blijven

[0:17:42] eigenlijk deel krimp moet plaatsvinden en deels innovatie plaats moet vinden, zodat we misschien een twintig, vijf tot twintig, zeventig weer iets kunnen doen. Maar voor nu minder vliegen erkent die dat dat dat gezegd is en hoe kijkt hij aan tegen die spagaat

[0:18:01] die geconstateerd werd door de twee wetenschappers. Ik weet niet of er een tovenaar was in een andere profeet. Maar die van twee wetenschappers die zeiden die de minister naast praten in de luchtvaartsector is een normale sector geworden. Daar hoort ongeveer twee komma drie bij sector zelf zit op elf komma negen. Herkent hij die feiten en dan kunnen we later nog een debat erover. Maar ik in ieder geval die feiten.

[0:18:23] Bontebal.

[0:18:24] Mijn eerste antwoord gaat over die die carbon budget.

[0:18:28] Ik heb diezelfde technische briefing ook bijgewoond. En wat denk ik. De twee wetenschappers ten onrechte deden was het totale budget een op een vertalen elke sector. Dat staat expliciet ook in de in de power Point die meest gestuurd. Zij zeggen eigenlijk van pakt het hele percentages meer dat gelijkmatig over de sectoren uit.

[0:18:52] Even naar Nederland Vertaald. Het zou betekenen. De als dat als wij dat ook zouden doen bijvoorbeeld en we zouden zeggen negenenveertig procent C C twee reductie twintig, dertig. Dat vertalen we een op één na elke sector. Dat hebben in Nederland ook niet gedaan. Dus in Nederland behandelen we ook niet de elke sector op dezelfde manier. Ik vind je moet ook kijken naar wat ze dan noemen die en pepermunt kost dus hoeveel kost het om in een bepaalde sector te verduurzamen en dan kan die verdeling van het carbon budget over verschillende sectoren ook verschillend uitvallen. Dus dat is een punt. Volgens mij wat wat meneer Peeters en Melkert het niet hebben mee meegenomen in een infectie en de tweede vraag gaat over die spanning tussen die twee routes en u kiest natuurlijk voor de route van minder maar het ingewikkelde aan die route finish is dat die mij ook niet overtuigd. Dus zolang wij blijven vliegen zijn internationale luchthaven naar een pakken ze of Frankfurt of en of of Brussel werd ik voor de vliegen ze om.

[0:19:49] Ik wil klimaatbeleid waarvan ik weet dat het in Nederland maar ook over de hele wereld werkt en zomaar lukraak zeggen ja dan dan dan gaan we naar driehonderd duizend vluchten. Dat dat gaat net zo min een oplossing zijn als alle kaart te zetten op technologische ontwikkeling. Dus ik vind het ook in die zin een beetje makkelijk om te zeggen aan een kap we er maar mee. Dan is het probleem weg. Die mensen pakken namelijk ergens anders. Het vliegtuig en dan heb ik liever dat Nederland, zoals we in die luchtvaart nota doen zo ver mogelijk oprekken om te verduurzamen, zodat ook die manier toonaangevend in de wereld kunnen zijn.

[0:20:25] Dankuwel. Dan heeft hij ook nog een interruptie van mevrouw Hage van D zesenzestig.

[0:20:30] Voorzitter, Dankuwel. Ik hoorde hier bontebal zijn verkiezingsprogramma aanhalen en ben ik eigenlijk wel heel benieuwd of de doorrekening het PBL. Zoals uw verkiezingsprogramma heeft gedaan. Heeft u ook gekeken naar C O twee plafond een uitermate geschikt model natuurlijk om ervoor te zorgen dat we niet zozeer op aantal vluchten zitten. Wat de heer van raam bijvoorbeeld wel doet maar dat we kijken naar innovaties binnen de mogelijkheid en de ruimte van het van de luchtvaart, hoor ik hier dan ook een ondersteuning van onze meerwaarde ge oproep aan de minister. Om die in te stellen.

[0:21:01] Bontebal.

[0:21:03] Dit is mijn eerste luchtvaart debat. Dus vergeef me dat ik niet alle feiten meteen op een rijtje heb. Maar ik meen mij te herinneren dat dat initiatief voor een C O twee plafond van Paternotte en ook van mijn collega kwam

[0:21:18] dus volgens mij was het CDA een van de mede aanstichters van dit verhaal.

[0:21:23] Het is meteen een tweede interruptie van de drie. Als u hierop reageert.

[0:21:27] Het is niet in tweeën gegaan en ik denk dat de heer bontebal overigens gelijk heeft met de combinatie amaouch en Paternotte.

[0:21:37] Dank u, voorzitter, u heeft me gered.

[0:21:39] Bij deze volgende spreken. De Jansen van forum voor democratie.

[0:21:43] Dank u wel. Voorzitter,

[0:21:45] er is grote verbolgenheid ontstaan onder burgers die onder de aanvliegroute richting Lelystad Airport wonen over het feit dat na vier jaar van loze beloften blijkt dat er toch laag gevlogen gaat worden.

[0:21:55] Het heeft een enorme impact op de op het leven van mensen die onder deze vliegroute wonen om de leefomgeving op de natuur op de Veluwe en een eerdere brief van de minister en ook eerdere uitspraak van de minister werd toegezegd dat voor november tweeduizend, eenentwintig het luchtruim dermate zou worden herzien dat er een einde zal komen aan deze laagvliegroute's Miami van eergisteren, zegt de minister dat dit toch niet gaat gebeuren vanaf Lemmer en veld zullen vliegtuigen dertig kilometer lang op circa achttien, honderd meter vliegen.

[0:22:20] Voorzitter, mensen zijn vier jaar lang aan het lijntje gehouden in de luchtvaart nota wordt gekozen voor vaste nadering scooters in combinatie met klim en daal vluchten als dit wordt aangehouden hoeveel vliegtuigen niet laag over te vliegen en is er veel minder overlast. De aangenomen motie allemaal is. Andere motie roept de regering op om testen te doen met het continu klimmen en dalen en bij positief resultaat dit als standaard te nemen en uit de brief van de minister van vorig jaar kan ik niet helemaal opmaken of die testen nu zijn afgerond. En wat de status en de resultaten daarvan zijn ze vroeg me af of de minister. Dat komt toelichten wat daar nu de huidige status van is

[0:22:54] en ik vroeg me af of de minister bereid is toe te zeggen dat Lelystad Airport niet in gebruik zal worden genomen zonder dat de harde randvoorwaarde van CEO en CEO continu klimmen en dalen gerealiseerd is,

[0:23:06] want alleen daarbij zou eigenlijk Lelystad moeten worden geopend, zoals eerdere toezeggingen. Voorzitter, ik zal het heel kort houden, maar de luchtvaart is ontzettend belangrijk voor Nederland en voor de Nederlandse economie. De reden voor het openen van Lelystad Airport is het feit dat Schiphol niet meer kan groeien dat daarmee de toekomst van Schiphol dus ook als hubfunctie wordt overgenomen, mogelijk door andere omringende landen en dat Nederland daarbij economisch verlies lijdt Schiphol ontmoet kunnen groeien. Maar dat kan niet op die plek. Daarom stelt RVD voor om een luchthaven in de Noordzee te bouwen. Een ambitieus project wat meermaals is doorgerekend wat ook kan.

[0:23:39] Maar de enige obstakel en de minister heeft het ook in haar quickscan aangegeven. De enige obstakel zijn die die windmolens die allemaal op de Noordzee worden geplaatst. De hele Noordzee die vol moet komen met windmolens. Wij willen dat niet. Wij kiezen ervoor om een luchthaven op die plek te bouwen, zodat de Haarlemmermeer polder polder weer vrijkomt om woningen te bouwen voor Nederlanders die hoognodig zijn en om een groot natuurgebied te realiseren

[0:24:02] en hoeven er ook geen vliegtuigen meer over de Veluwe Dankuwel.

[0:24:06] Dankuwel. Ik kijk rond. Dan gaan we naar de volgende spreker. De heer Kaya van de socialistische partij.

[0:24:14] Voor de luchtvaart gaat voor de meeste mensen gewoon over een vakantie en begin van zorgeloze momenten waar je heel lang naar uitkijkt.

[0:24:23] Maar voor ons in de politiek is het onderwerp helaas verre van zorgeloos. Het gaat ook over vakanties. Maar het gaat ook over heel veel andere dingen over de economie banen klimaat, milieu, luchtvervuiling, overlast in de buurt, veiligheid en nog vele andere aspecten

[0:24:39] en om nog een stuk ingewikkelder te maken, hebben wij de zelf besloten om een aantal van deze deel onderwerpen dus controversieel te verklaren waar een nieuw kabinet dus zich integraal over zou moeten buigen. Maar het kabinet is er voorlopig nog niet. Dus zitten heel veel belangrijke beslissingen die er veel impact hebben op al die deelbelangen zitten dus de Vries kast

[0:25:00] voor de SP is één ding in ieder geval duidelijk de beste manier om internationale reizen, schoner en eerlijker te maken is door treinreizen binnen bepaalde afstanden aantrekkelijker te maken

[0:25:10] en onzakelijke veel vliegers aan te pakken.

[0:25:13] Als er steeds meer mensen kunnen verleiden om de trein te pakken naar Berlijn München, Londen, Zurich en Parijs en alles wat daartussenin zit is daar veel winst mee te boeken en de krimp die daardoor kan plaatsvinden. In de luchtvaart juichen wij toe,

[0:25:26] maar op geen enkele manier mag de rekening van deze maatschappelijke opgave gelegd worden bij die duizenden werknemers in de luchtvaart duizenden mensen die met hard werken. Deze sector draaiend houden en die allemaal een enorm onzekere tijd achter de rug hebben ze hebben allemaal moeten vrezen voor hun baan. Velen zijn ook helaas ontslagen of hebben inkomen moeten inleveren

[0:25:47] en we hebben op ons initiatief. Ook hier vaak gesproken over de werknemers bij KLM. Toen het over de steunpakket pakketten ging en dat was terecht, maar zijn natuurlijk veel meer mensen die werken in deze sector en daarom zijn mijn eerste vraag aan de minister over de werknemers bij de staatsdeelneming Schiphol hoeveel gedwongen ontslagen zijn gevallen bij Schiphol.

[0:26:06] En nu het luchtverkeer weer toeneemt. Dan kan het toch niet zo zijn dat daarvoor in de plaats voor die mensen die gedwongen ontslagen zijn soortgelijke functies terugkomen. Maar dan als onervaren uitzendkrachten.

[0:26:18] De coronacrisis mag geen excuus zijn om vaste banen te vervangen door onzekere banen en zeker niet in de luchtvaart is de minister het daarmee eens en kan zij dan ook uitsluiten dat dit gebeurt en nogmaals staatsdeelneming Schiphol

[0:26:32] werkers bij Schiphol die zijn gebleven, maken zich zorgen omdat zij straks geen ervaren collega's meer hebben, waardoor de werkdruk nu al toeneemt. Maar dat er ook veiligheidsrisico's ontstaan en het Europese luchtvaartagentschap. En ja zij deelt deze zorg van de werknemers deelt de minister deze zorg ook en wat gaat zij hieraan doen.

[0:26:51] Overal in de samenleving is er helaas een race naar de bodem te zien als het gaat om de waardering van arbeid. Ook op Schiphol en Schiphol erkent dit maar zegt er vaak niks aan te kunnen doen omdat het gaat om werkzaamheden die worden uitbesteed.

[0:27:04] En dan is de oplossing glashelder. Wat de SP betreft. Neem de beveiligers. De schoonmakers, de passagiers assistent en al die werknemers, zonder wie de luchtvaart niet zou kunnen voortbestaan neemt die gewoon weer in dienst in plaats van uit te besteden. Op veel andere Europese luchthavens is dit al de norm en tot een paar jaar geleden was uit de uitbesteden van bijvoorbeeld schoonmaak. Ook de norm bij ministeries en daar is de regering gelukkig op teruggekomen op een gegeven moment is voor gekozen om ermee te stoppen en de schoonmakers in dienst te nemen als volwaardige collega's van dat zijn ze deelt de minister de mening dat dit een goede stap is geweest. En waarom zou deze stap dan wel gezet worden bij ministeries en niet bij staatsdeelnemingen. Zoals Schiphol is de minister bereid om samen met de minister van Financiën te onderzoeken hoe meer cruciale beroepen in dienst kunnen komen bij Schiphol zelf.

[0:27:56] Voorzitter, de rechter heeft voor het eerst een arbeidsongeschiktheidsuitkering toegekend aan een out stewardess die lijdt aan zware hoofdpijn, geheugenverlies en andere stoornissen als gevolg van vervuilde lucht in cabines.

[0:28:09] Ze werd in tweeduizend zestien door KLM ontslagen omdat zij zou weigerde te werken, terwijl het UWV had gezegd dat het welkom en daardoor kreeg zij dus ook geen uitkering. Maar nu dus wel, zegt de rechter en het lijkt mij volledig terecht mogelijk heeft deze uitspraak ook precedent werking voor veel andere werknemers in cabines. In de luchtvaart. Met soortgelijke klachten

[0:28:31] is de werkwijze van UWV hierop al aangepast. Vraag kan de minister en is zij bereid om samen met de minister van sociale zaken te onderzoeken, onderzoek te verrichten naar giftige stoffen in cabines en hoeveel personen, hoeveel werknemers een luchtvaart last hebben van dit soort Hero toxische syndroom. Dat zou worden genoemd. Tot slot, voorzitter, de vliegbelasting deze asociale belasting van zeven euro vijfenveertig is ingevoerd. Vorig jaar met veel steun van verschillende partijen van groenlinks, partij voor de dieren tot aan de VVD en deze belasting is asociaal, omdat het niet leidt tot minder vliegen, maar het wel families pak die maar één keer per jaar op vakantie gaan en deze maatregelen is daardoor beter voor de staatskas dan voor het klimaat en daarom is en blijft de SP tegen eerste minister bereid om ter voorbereiding op een volgend kabinet een progressieve belasting uit te werken die pas gaat betalen naar je tweede of derde vliegreis zodat vooral die mensen die onnodig de wereld overvliegen het zakelijk vliegen vliegverkeer. Dus worden belast en niet de families idealiter blijven deze mensen gewoon zoomen in plaats van de wereld over te vliegen en daardoor verwacht ik ook helemaal geen extra belastinginkomsten, maar deze asociale vliegbelasting die nu op tafel ligt en die nu mensen betalen die moet in ieder geval zo snel mogelijk van tafel Dankuwel voor.

[0:29:49] Dankuwel voor uw bijdrage en gaan we naar mevrouw Celik van groenlinks. Gaat uw gang.

[0:29:54] Voorzitter, op dit moment is er een klimaatactie bezig van scholieren en studenten van het mbo, HBO en universiteit zijn voor de de urgentie van de klimaat crisis en gaan de straat op weer. Om de klimaatcrisis aan te pakken, moet het luchtverkeer dalen. Ik ben heel blij dat ook deze groep opnieuw dit geluid luid en duidelijk laten horen in den Haag op straat.

[0:30:15] Groenlinks kiest in tegenstelling tot de minister ervoor om het aantal vluchten flink te beperken en vliegveld Lelystad niet te openen.

[0:30:21] We zijn ook niet naïef. We zien ook dat je niet kunt fietsen naar Chicago zien de voordelen van een goed bereikbare luchthaven. Maar voor corona waren er vanaf Schiphol tientallen dagelijkse vluchten naar Londen en drie treinen, terwijl de reistijd praktisch hetzelfde is. Dat is niet acceptabel, want het stimuleren van trein een werkt minstens drie, honderd duizend reizigers niet de sinds de aanleg van het Thalys het vliegveld het vliegtuig liggen blijkt uit onderzoek. Het is aan ons om de juiste politieke keuzes te maken die dit stimuleren. Het herstel na corona is hierbij het moment

[0:30:52] dat daarvoor de gelegenheid biedt. Hoe gaat de minister zich hiervoor inzetten

[0:30:56] dan het Cot plafonds.

[0:30:58] Groenlinks is positief over de aanzet die de minister doet voor SZW plafond.

[0:31:02] Het is goed dat we op dit punt ook nog internationaal voorop lopen. Dat laat ook zien dat we wel degelijk iets kunnen doen als Nederland en niet hoeven te wachten op andere de C O twee plafond moet echter wel goed worden ingekaderd. Zo is het een grote vraag welke C O twee uitstoot precies wordt meegenomen. Hoe gaat het gesprek hierover bij de duurzame luchtvaart tafel

[0:31:20] kan de minister ons daarvan een update geven.

[0:31:22] Onlangs bleek bijvoorbeeld uit een studie dat maar liefst tweederde van de klimaatschade van vliegtuigen niet wordt veroorzaakt door C O twee uitstoot, maar door andere effecten. Zoals waterdamp wordt dit effect ook meegenomen in het C twee plafond

[0:31:34] dan de biobrandstoffen voor ons blijft dit een grote zorg in de werkgroep duurzame brandstoffen staat dat de streven is om in tweeduizend dertig, veertien procent van de fossiele brandstoffen te vervangen door duurzame luchtvaartbrandstoffen en in tweeduizendvijftig, honderd procent. Dat klinkt mooi, maar niet wanneer hierdoor indirect meer C O twee vrijkomt of wanneer er wordt geconcurreerd met de voedselproductie. Dan hebben ook andere landen daar last van deelt de minister deze zorgen en klopt het dat er geen bindende duurzaamheidscriteria zijn voor de inzet van duurzame luchtvaartbrandstoffen

[0:32:02] is de minister het met mij eens dat er duurzaamheidscriteria moeten komen of een bepaald duurzaamheidskader

[0:32:08] dan een vraag over wie op dit moment meedenken over die duurzaamheidskader. Welke organisaties praten mee in de werkgroep kan de minister in ieder geval voor zorgen dat de afspraken komen om alleen biobrandstoffen te gebruiken die geproduceerd zijn in D.

[0:32:22] Want de bevindingen in de studie laten zien dat een alternatief moeten vinden voor vliegen en niet voor brandstoffen.

[0:32:29] De enige manier om de klimaat schade te beperken is minder vliegen.

[0:32:32] Voor een ander deel ogenblik

[0:32:34] want is belangrijk dat ik het goed versta geproduceerd zijn in de en toen viel het evenwel aan. Anders kan ik het ook niet beantwoorden. Straks helemaal goed.

[0:32:43] Die geproduceerd en in de u.

[0:32:45] Ja. Alsjeblieft waar we nu zitten?

[0:32:49] Het gaat.

[0:32:50] Voorzitter,

[0:32:54] Voorzitter,

[0:32:57] De bontenbal heeft een interruptie. Mag ik u vragen microfoon uit.

[0:33:02] Mijn vraag aan groenlinks is voorzitter, waarom uit de u.

[0:33:06] Stel dat er nesten een hele duurzame biobrandstof fabriek in Singapore bouwt. Wat is er mis mee om het daar vandaan te halen.

[0:33:17] Promoot selectief.

[0:33:19] Voorzitter, ik wil hierbij teruggrijpen naar het eerdere debat dat we hebben gevoerd rondom biobrandstoffen dat de afwenteling kosten maatschappelijk heel groot zijn in het buitenland. U kunt niet garanderen dat de mensenrechten worden geschonden dat landbouwgrond niet wordt omgezet voor biobrandstoffen, terwijl daar heel noodzakelijk is. Het is ook een kwestie van verantwoordelijkheid nemen.

[0:33:37] Dankuwel.

[0:33:38] Dit wordt de tweede interruptie die bal.

[0:33:41] Dank u, voorzitter, maar dit kun je toch regelen. Dus je kunt toch met partijen dit soort afspraken maken. Je hoeft het niet met elk land te doen

[0:33:48] maar niet elk land in de wereld is hetzelfde. Dus ik zie nog steeds het punt niet om het principe per se in de EU te doen als je goede duurzaamheidscriteria hebt,

[0:33:57] inclusief de criteria die u noemt en je hebt een manier om dat te handhaven dan waarom zou je dat dan niet toch toestaan om het ook uit andere landen te halen die de boel een beetje fatsoenlijk regelen in de wereld.

[0:34:08] Een van Bush, delict,

[0:34:10] Voorzitter, wij hebben twijfels in hoeverre die maatregelen kunnen worden nageleefd en worden gecontroleerd. Dus Vandaar ook eerst in de u.

[0:34:18] Dagvoorzitter. Dat is het antwoord wat u krijgt mijn favoriete sliep vervolgens betoog.

[0:34:23] Dankuwel. Even kijken

[0:34:26] dan het minder vliegen. Dat leidt ook tot een ander voordeel, namelijk dat we meer kunnen bouwen. Mijn collega Laura bromet voert op dit moment een debat over de woningbouwopgave. We hebben het hier over luchtvaart, maar deze twee onderwerpen zijn met elkaar verbonden, want uit recent onderzoek blijkt door luchtvaart ingenieursbureau to Seven team dat wanneer we over Schiphol andere keuzes maken zeventig tot honderdvijftigduizend extra woningen gebouwd kunnen worden in bestaand stedelijk gebied. Als Schiphol minder overlast veroorzaakt, kunnen we mensen in deze plekken huisvesten waar nu teveel overlast is minder vliegtuig hij meer wonen. Dat klinkt ons als muziek in de oren, maar ook hier geldt. We moeten als politiek durven kiezen. Dit kan alleen door het veranderen. Dit kan onder andere door het veranderen van vliegroutes, het sluiten van landingsbanen, maar ook door de nachtvluchten te schrappen. Groenlinks is bezig met een initiatiefwet. Hierover kan deze rekenen op de steun van de minister, zodat we hiermee aan de slag kunnen en meer huizen kunnen bouwen. Tot slot de werknemers werken duizenden mensen in en rondom Schiphol. Vaak wordt dit als argument genoemd voor de groei van Schiphol. De vraag is echter om wat voor soort werkgelegenheid gaat dit? De werkgelegenheid die er is, is vaak niet van hoge kwaliteit losse contracten, zoals de kan je het ook aangaf. Lage lonen en ook nog een ongezonde werkomgeving. Groenlinks is altijd voorstander van zo goed mogelijk meten en daarop handhaven voor de gezondheid van onze van de medewerkers zo, maar er wordt op dit moment niet gemeten aan welke luchtvervuiling de werknemers van Schiphol zelf worden blootgesteld. Kan de minister hier onderzoek laten doen.

[0:35:49] Dankuwel. Voorzitter,

[0:35:51] Dankuwel voor uw bijdrage, mevrouw h. O. U heeft toch een interruptie van de heer van raam en een trucs van de heer elkaar. Dus eerst heer van gaat uw gang.

[0:36:00] Voorzitter, Dank voor het betoog ook echt mooi om te zien hoe de lijn van uw voorganger Suzanne Kreuger wordt er wordt doorgezet en voor het voortaan wordt gebouwd.

[0:36:10] En

[0:36:12] maar we hebben nu ook wel een speciale situatie natuurlijk in een in een

[0:36:17] en formatie zit en ik begrijp heel goed dat je dat u daar niks dat mevrouw jullie daar niets over kan zeggen, maar we weten ook dat in zo'n informatie natuurlijk van alles en nog wat onderhandeld wordt en dat appels met peren worden uitgeruild en mijn vraag is dan toch en dan zie je ook zeggen van naar Lelystad niet open en in op basis van voorganger ook anders bouwen of anders luchtvaart inrichten rondom Schiphol. Ik refereer even bijvoorbeeld even aan u uw buurvrouw die moet Lelystad juist open. Want dan krijg je meer ruimte om te bouwen onder Schiphol. Mijn vraag is wel in hoeverre is voor groenlinks. Nou, groei, luchtvaart en opening Lelystad een onderhandeld punt of is dat onderhandelbaar voor voor groenlinks, met name voor de woordvoerder zelf lijkt me van belang om te eten.

[0:37:09] Dan moet je likt gaat uw gang?

[0:37:10] Donk. Voorzitter, soortgelijke vragen eerder gekregen van een collega van s en het antwoord is nog steeds hetzelfde. Wij hebben de afgelopen jaren aangeeft dat het dus echt belangrijk vinden inderdaad geen opening van Lelystad minder vluchten en meer investeren in het spoor naar je goed. U kent het en vaak zijn het ook eens daarover het ook wat we meenemen. Maar ik kan niet zeggen wat dan wel of niet. Precies. Daar gaat gebeuren. Dankuwel.

[0:37:37] Hier al. Kaya. Wat een interruptie gaat.

[0:37:40] Voor over de medewerkers. Mevrouw Charlie was het met mij eens dat zij vaak geen goede arbeidsomstandigheden hebben, want het uitbesteed werk dus heel veel onzekere contracten uitzendcontract ook veel nuluren contracten en KLM hebben zelfs gezien dat als je een contract hebt voor zestien uur per week dat je dan toch elke dag moet komen opdraven voor een paar uurtjes de echt slechte omstandigheden. Maar mijn voorstel is geef ze juist zeker werk. Want ze zijn ook trots op hun werk. Ik bedoel het is niet dat ze zeggen van oké ik neem ontslag. Want vaak zijn ze ook aangewezen op dat werken. We zijn er trots op en ik zei geef ze zekerheid geeft ze betere arbeidsomstandigheden. Maar het leek er even op dat mevrouw Mitchel. Ik zei we kunnen eigenlijk wel van die banen af. Wat moet die al die mensen doen dan. Hoe kijkt de groenlinks daar tegenaan.

[0:38:25] Mevrouw bitch delict,

[0:38:27] Dank u. Voorzitter, het punt over het verbeteren van de omstandigheden. Volgens mij dat precies het punt waar we elkaar op kunnen vinden. Dus ik pleit juist voor de controle van de luchtkwaliteit. Ook in gesprekken met de vakbond werd dit naar voren gebracht.

[0:38:38] En als het gaat om baanzekerheid. Kijk wij zijn ook voor een groene transitie. We willen investeren in de banen van de toekomst door omscholingsbudget beschikbaar te stellen en daardoor juist met die zekerheid te gaan geven en niet te investeren in iets wat eigenlijk al niet meer gezond is niet goed is voor het klimaat en ook niet voor de mensen die ook letterlijk daar op die vliegvelden staan sluiten welke alsjeblieft daarin vinden Dankuwel.

[0:39:00] Derde interruptie akkaya gaat gewoon.

[0:39:02] De tweede voorzitter, mijn interruptie op. U telt niet mee. Hopelijk toch.

[0:39:05] Wat een eerdere interruptie,

[0:39:08] alleen.

[0:39:10] Oh,

[0:39:12] Potverdorie. Uw tweede interactie elkaar. Je gaat uw gang.

[0:39:15] Misschien interim interim peer ik hier nog straks als woordvoerder. Maar dat dat gaan we dat wil ik natuurlijk die optie wil ik behouden voor de dus dan is de constatering dus terecht dat de mensen die op Schiphol werken als het aan groenlinks ligt dus een baan kwijt zouden raken. Veel mensen weliswaar dus met een sociaal plan en dat is het minste wat je kunt doen. Maar die mensen gaan dus hun baan kwijtraken. Als de groenlinks ligt is dat wat mevrouw moet ik zeg de zoveel woorden.

[0:39:46] Mevrouw,

[0:39:47] Dank u. Voorzitter, waar wij voor staan is een transitie opgave en ik denk dat het heel belangrijk is dat we constant oog blijven hebben voor alle medewerkers en ook nadenken over alternatieve wijk gelegenheden. Dus het is niet zo dat het een en ander per sé uitsluit. We moeten precies uit dit gesprek komen en nadenken over hoe kunnen we die groene transitie met behoud van verschillende soorten werkgelegenheid behouden. Het liefst niet op Schiphol. Inderdaad.

[0:40:12] Dankuwel. Mevrouw Hage D zesenzestig aan het woord.

[0:40:16] Dank u. Voorzitter,

[0:40:18] als geen ander in deze zaal weet ik hoe het is om wakker te worden van een laag overvliegende vliegtuig

[0:40:23] als geen ander weet ik hoe frustrerend het is als je melding probeert te maken van deze hinder. En je eerst vijfenveertig vragen moet beantwoorden op een website voordat het geregistreerd is.

[0:40:32] En als geen ander ken ik de ergernis. Als mensen een gehinderde noemen, terwijl het gaat om je gezondheid en de gezondheid van je kinderen.

[0:40:39] Ik weet deze dingen als geen ander, want tot voor kort was dit mijn werkelijkheid. Ik woon zelf namelijk jarenlang vlakbij Schiphol.

[0:40:46] Ik ben dan ook vereerd dat ik hier als woordvoerder luchtvaart mag zitten vandaag,

[0:40:50] want we staan als politiek en als Commissie voor een belangrijke keuze. De keuze hoe we na de coronocrisis verder gaan,

[0:40:58] wordt het een echt schonere stillere luchtvaart die het vertrouwen van omwonenden terugbrengt of blijven bij het oude ongebreidelde groei.

[0:41:06] Want kiezen we voor een schonere luchtvaart. De ontkomen we er niet aan om iets te doen aan een totaal verstoorde markt die er nu is niet gek dat er laatst ophef ontstond over de marketingstunt van Ryanair waarbij je geld toe krijgt als je vliegt het bewustzijn van de sector over de kosten voor het klimaat, het milieu en de leefomgeving van omwonenden zijn in dit soort acties in geen velden of wegen te bekennen.

[0:41:27] De vliegtaks waar deze zestig voor heeft gestreden, is een stap naar een realistischere prijs. Maar in de tussentijd hadden de minister ook gevraagd te kijken naar maatregelen zoals een minimumprijs op tickets om prijsdumping te voorkomen,

[0:41:39] kan de minister aangeven wat de status is van de opvolging van die motie.

[0:41:44] Voor excuus. Voordat u verder gaat, is een interruptie van de heer Kaya.

[0:41:49] Dan is dat toch mijn laatste voorzitter, zijn we toch manier.

[0:41:53] Straks het voorzitterschap van mij kunt u het van mij overnemen?

[0:41:56] Voorzitter, kijk die vliegtaks heb ik zojuist over gehad. Die is vlak die geldt voor iedereen voor wie het wel kan betalen voor wie het niet kan betalen voor degenen die tien keer per jaar vliegt

[0:42:07] bij bepaalde achterbannen van partij zal dat meer zijn dan bij andere partijen of diegenen die maar één keer per jaar vliegt terwijl diegene die tien keer per jaar vliegt toch wel een grotere afdruk heeft is D zesenzestig bereid om ook na te denken over een progressieve vliegbelasting die naarmate je vaker gaat vliegen dat de prijs ook hoger gaat worden, zodat we die mensen die maar één keer per jaar op vakantie gaan kunnen ontzien en ziet D zesenzestig ook in dat de minimumprijs daarin

[0:42:35] hele perverse gevolgen zou kunnen hebben

[0:42:37] dat we juist het probleem de veroorzaakt van het probleem niet aanpakken. Maar ja vliegen onbetaalbaar maken voor mensen die niet het probleem veroorzaakt.

[0:42:46] Mevrouw Hage,

[0:42:48] Voorzitter, D zesenzestig is daar eigenlijk heel duidelijk over. Het gaat erom dat de vervuiler betaalt en dat dat een eerlijke prijs is op dit moment zijn we heel ver weg van de impact van een vliegreis en de prijs die je daarvoor betaalt de zo'n progressieve belasting die u schetst vind ik ook een beetje een ingewikkeld verhaal omdat dit eerder in uw verhaal ook heeft over onrechtmatig vliegen en wie gaat dan precies bepalen of het onrechtmatig is is een is een vliegvakanties omdat je naar de zon wil onrechtmatig er dan een vliegvakanties omdat je een zakenreis doet. Dus uw vraag en uw stellingname deel ik niet. Wij denken dat het belangrijk is dat er een eerlijke prijs is en dat geldt dus voor elke vliegreis die gemaakt wordt.

[0:43:28] U mag vervolgen.

[0:43:30] Voorzitter, D zesenzestig zou D zesenzestig niet zijn als het niet. Ook hebben over de innovaties in de luchtvaart.

[0:43:36] We hoorden het maandag van de heren Peeters en Melkert daar liggen nog veel kansen, maar ook uitdagingen.

[0:43:41] We hebben als Nederland alle kennis in pacht om bij te dragen aan de verduurzaming van de luchtvaart in Nederland en dus ook wereldwijd waar deze kennis voorsprong staat op losse schroeven landen om ons heen zoals België, Duitsland en Engeland investeren in innovatie, met daarop een bonus van de Europese Unie. Het gevolg is dat bedrijven gericht op duurzame luchtvaart verplaatsen naar die landen

[0:44:02] onze vooruitstrevende kennis vertrekt daarmee daarnaartoe.

[0:44:07] Hoe kunnen we volgens de minister onze kennis en innovatie over luchtvaart in Nederland houden ten behoeve van een duurzame luchtvaart en daaraan gelieerde bedrijven.

[0:44:15] Voorzitter, ik heb het geluk gehad een bezoek te brengen aan de briljante jongeren van ego Delft. Ze bouwen een waterstof vliegtuig in hun vrije tijd onbetaald,

[0:44:24] maar door onze regelgeving zijn zij genoodzaakt om in Duitsland een prototype te testen. Dus ik wil de minister vragen hoe kan het dat we dit soort initiatieven letterlijk naar het buitenland verjagen? Welke experimenteerruimte bestaat er in ons luchtruim voor dit soort initiatieven en is die ruimte opgenomen in onze luchtruim herindeling.

[0:44:41] Voorzitter, zoals aangegeven. Een technische briefing van maandag is innovatie alleen niet genoeg. We hebben duidelijke begrenzing nodig om zekerheid te bieden aan omwonenden, het klimaat en tegelijkertijd ook als aanvullende prikkel voor innovatie.

[0:44:53] Mijn collega Paternotte diende vorig jaar motie in om het C O twee plafond uit te werken. De laatste stand van zaken over de opvolging van die motie ontvingen we in twintig, twintig. Er stonden grote opgaven in die brief om zo'n plafond gedaan te krijgen. Technisch juridisch en operationeel. Maar sindsdien hebben we niks meer gehoord over wat er nu concreet gaat gebeuren en is gebeurd,

[0:45:12] kan de minister aangeven hoe de uitwerking. Nu gaat, kan ze toezeggen hierover binnenkort ook schriftelijk een update te geven.

[0:45:18] Voorzitter, een betere luchtvaart begint met het terugwinnen van vertrouwen beloftes. Zonder borging zijn geen voorbeeld van een betrouwbare overheid

[0:45:27] omwonenden verliezen. Het vertrouwen in cijfers, omdat de voorschriften voor de luchtvaart berekend, maar niet gemeten worden.

[0:45:33] Het advies van van geel wit die voor een belangrijke eerste handvat, net als het programma voor het meten van vliegtuig geluid,

[0:45:40] maar waarbij de zie ik nog weinig concreet wat de voortgang.

[0:45:42] Is.

[0:45:42] Waarom is er geen uitvoeringsagenda opgesteld voor de programmatische aanpak berekenen vliegtuig geleid,

[0:45:48] zodat ook aan de kamer duidelijk wordt welke meetnet, en wel en niet zijn uitgerold.

[0:45:52] En dan het advies van van geheel. Hoe worden daar de komende tijd concrete stappen ingezet? Wat is het tijdspad naar nieuwe governancestructuur ter vervanging van de adres en hoe verwerken we daarin belangrijke adviezen zoals dat uitzonderingen, uitzonderingen op de situatie worden meegenomen in de beoordeling van hinder en alle andere bronnen van geluid. Ook worden meegenomen in de hinder beleving.

[0:46:12] Voorzitter, de oostelijke aanvliegroute van de Polderbaan is al sinds tweeduizend vijftien vanwege technische veiligheidsproblemen tijdelijk afgesloten.

[0:46:20] De omgeving wordt er op de westelijke baan al zes jaar dubbel belast. Wanneer houdt deze situatie?

[0:46:24] Op.

[0:46:25] Voorzitter, de minister vroeg gemeente provincie en rest om een zienswijze op de luchtruim herziening, een haast onmogelijke taak om dat nog te onduidelijk is wat de geografische effecten zijn

[0:46:35] en dus ook onduidelijk wat de herindeling precies betekent voor woningbouw stiltegebieden en de gezonde leefomgeving van hun inwoners.

[0:46:42] Voorzitter, dat kan niet op basis van een goed participatieproces zijn. Ik hoor graag van de minister hoe ze met welke met elke wijziging of besluit in de luchtruim herziening die concrete geografische gevolgen heeft de provincies, gemeenten en s en andere betrokkenen actief mee laat praten over de effecten die dat heeft op een regio.

[0:47:01] Kortom, voorzitter,

[0:47:03] Mijn oproep voor dit commissiedebat is helder. Laten we het vertrouwen van omwonenden in de luchtvaart en haar sector.

[0:47:09] De terugwinnen,

[0:47:12] Uitstekend. U heeft nog een resterende vraag van de heer van raam gaat er gewoon weer van gaan.

[0:47:16] Dat was de laatste interruptie dan

[0:47:20] Dank voor het verhaal van mevrouw Hage over dat vertrouwen. Daar kunnen heel kort over zijn de er waarschijnlijk waarschijnlijk is er ergens nog wel vertrouwen te vinden in deze minister. Waarschijnlijk is dat er wel maar dat is echt niet nergens te vinden onder welke bewoner dan ook. Welke interesse groep welke groep zich ook of het nou over de meer gaat over het nou van over Maastricht gaat om over de Schiphol gaat nergens is dat vertrouwen de ik denk dat het wel goed is om vast te stellen en dat neemt niet weg dat nogmaals ergens zal het wel wezen aan hiervan niet in het luchtvaart debat. Dat brengt me op de volgende vraag, want er wel vertrouwen in D zesenzestig. Ik heb de mevrouw haar horen zeggen bij een luchtvaart debat naar Schiphol en Lelystad zou misschien open kunnen want dan heb ik als overloop haven, zodat er meer gebouwd kan worden in de richting van van Schiphol en dat zou een oplossing kunnen zijn. Lelystad technisch is dat ook zo. Mijn vraag en dat gaat dan over het vertrouwen in D zesenzestig, die ook gezegd heeft in de vorige periode eerst laagvliegroutes weg voordat we uberhaupt kunnen spreken over opening van Lelystad Airport en mijn vraag is eigenlijk in die update van die brief staat in elk geval in spoor. Één, twintig, vierentwintig voor twintig, vierentwintig gaat dat niet gebeuren. Dus die laagvliegroute's blijven in ieder geval tot twintig, vierentwintig blijft D zesenzestig bij haar belofte in de kamer, maar ook aan de kiezen in ieder geval dus niet Lelystad open in voor twintig, vierentwintig. Klopt dat.

[0:48:50] Mevrouw Hage,

[0:48:52] Voorzitter, D zesenzestig is altijd heel duidelijk geweest over opening van Lelystad. Allereerst is het heel belangrijk dat die groei van de uitstoot van de luchtvaart niet toeneemt met de opening van Lelystad er geen stikstofprobleem ontstaat. Dus dat is volgens mij ook heel helder. En dat het een over lucht overloop luchthaven is van Schiphol. Dus dat moet natuurlijk ook goed geregeld zijn. En ten tweede ook dat er geen laag vliegroutes meer zijn. Dus ja dat is nog steeds onze inzet.

[0:49:19] Nu gaan we een probleem in de vooraan. Maar wat wat we gaan geen vierde interruptie doen. Dat heb ik tegen al Qaeda ook heel duidelijk gemaakt. Dat gaan we niet doen. Duidelijke taal weet het. In de tweede termijn kunt desnoods een vraag stellen aan mevrouw Hage. Ik wou net voorstellen. Hartstikke goed. De heer bontebal heeft een vraag.

[0:49:35] Interim puntje van orde eigenlijk.

[0:49:39] Ik vind het eigenlijk wel ingewikkeld. De collega's van raam gewoon een vrij harde at home en op de minister doet volgens mij moet hier toch een bepaalde mate van hoffelijkheid hebben en elkaar argumenten bestrijden niet.

[0:49:54] Ja. Op die manier met bewindspersonen omgaan. Ik ben geen vvd'ers zoals u weet, maar ik vind het toch een beetje rare manier van van discussiëren met elkaar.

[0:50:04] Dankuwel kunt genomen. Ik

[0:50:09] in principe ook een vraag aan u meneer van raam.

[0:50:16] Eens. Je moet met elkaar omgaan. Dat klopt,

[0:50:22] maar op het moment dat er een.

[0:50:37] Heel ongemakkelijk.

[0:51:16] Nou dat was mijn antwoord. Nee. Voorzitter, kijk op het moment dat er een een stelling wordt gepleegd van de dat er vertrouwen moet worden teruggewonnen, denk ik dat het van belang is in dit debat. Dat is ook mijn antwoord aan bontebal dat het goed is om feitelijk vast te stellen dat er onder de bewonersvereniging waar je ook kijkt in omgeving van van luchthavens, Rotterdam Groningen

[0:51:44] na elk elk gremium wat meepraten adres wat meepraten over het luchtvaart debat. Dat dat vertrouwen keer op keer geschapen is en dan heb ik al een hele lange geschiedenis gaat niet alleen over deze minister gaat over bewindspersonen in het luchtvaart debat. Dat is al zo lang aan de gang

[0:52:01] en ik denk dat ik juist zorgvuldig was

[0:52:07] door te zeggen dat op dat er ook op andere plekken waarschijnlijk dat vertrouwen wel te vinden is,

[0:52:14] maar in ieder geval in het luchtvaart debat niet.

[0:52:19] Ik heb ik en ik denk dat het goed is om vast te stellen, zodat we ook dat hier hier weten.

[0:52:24] Dank ik sluit hierbij af. Deze punt van orde.

[0:52:29] Meneer, mag ik u vragen het voorzitterschap even kort over te nemen want ik moet ook nog een klein stukje tekst bijdragen.

[0:52:36] Met alle plezier. Voorzitter, als qua anciënniteit zou gaan met dan zou de je vooraan aan de beurt zijn. Maar ik denk dat de ik zie dat hij geen bezwaren heeft tegen mijn voorzitterschap.

[0:52:47] Dan geef ik het woord aan de heer Rudmer Heerema van de VVD.

[0:52:50] Dankuwel. Voorzitter, weinig onderwerpen in de tweede kamer zijn van zo veel verschillende kanten aan te vliegen als het luchtvaart dossier en voor mij staat als een paal boven water. Dat weten wat vaker mogen hebben over de economische en innovatieve kracht van de luchtvaartsector en wat er allemaal voor prachtige ontwikkelingen zijn, hoeveel banen er van de luchtvaart afhankelijk zijn, hoe onze positie in Europa en de wereld afhankelijk is van bereikbaarheid en hoe bedrijf en heel bewust voor Nederland kiezen vanwege de infrastructuur die we hebben het is bijvoorbeeld een enorme kans om Nederland als toegang tot Europa te positioneren. Londen en steeds

[0:53:25] lastige positie krijgt. Ik sprak onlangs met ondernemers uit Australië en waar zij altijd gebruik maakte van Londen zien ze dat na de Brexit dat de een dat ze een andere slimmere toegang naar Europa nodig hebben en een eerste verkenning begint hier in Amsterdam

[0:53:42] en voorzitter, dit is maar een voorbeeld luchtvaart biedt zo ontzettend veel kansen op het gebied van innovatie ontwikkelingen met betrekking tot duurzaamheid en economische ontwikkelingen voor een land daar waar een luchthaven is, ontstaat energie en bruist het van activiteiten

[0:53:58] en voorzitter, natuurlijk heeft de luchtvaart een grote uitdaging als het gaat om de verduurzaming van de vloot. De uitstoot van C O, twee en maatschappelijke verantwoordelijkheid en geluidshinder voor de regio, maar dit moet altijd samengaat met het belang van de luchtvaart om Nederland internationaal op de kaart te zetten en te houden. Het gaat niet om blind staren op minder vluchten of hogere prijzen voor vliegtickets of minder vakantieverkeer meer ruimte voor de lucht gaat geeft meer kansen op innovatie, meer investeringen leiden tot verdere verduurzaming en op die manier kunnen doelstellingen gehaald worden.

[0:54:36] Een flink aantal onderwerpen op het luchtvaart dossier is controversieel.

[0:54:40] Het openen van Lelystad Airport, het luchthavenbesluit en ga zo maar door en daardoor heb ik bij dit debat toch een soort van tussen gevoel

[0:54:47] want we kunnen een paar dingetjes regelen en een paar dingen niet en daardoor mis ik die samenhang. Wat zo ontzettend belangrijk is in dit dossier. De informatie over deze controversiële onderwerpen blijft natuurlijk wel binnenkomen, zoals bijvoorbeeld de brief van de burgemeester van Harderwijk mede namens een aantal van zijn collega's uit Nunspeet Ermelo en putten met een pleidooi om Lelystad te openen stappen zetten. Lukt niet.

[0:55:11] Maar de bestuurlijke omgeving roert zich nadrukkelijk. Ook

[0:55:14] ik heb het één en ander willen over de adres. Maar ik sluit me gemakshalve aan bij de vragen die mevrouw Hage heeft gesteld, want het waren exacte vragen die ik had

[0:55:23] ik had een vraag over de technische briefing van afgelopen maandag. Want daar is al het een en ander over gezegd en de heren Melkert en Peeters hebben daar hun visie gegeven op

[0:55:34] de toekomst van de verduurzaming van luchtvaart in in Nederland en ik ben toch wel verrast door het aantal e-mailtjes. Wat ik vervolgens heb gekregen over mensen die daar ook twijfels bij hadden die andere beelden hadden en ik vraag aan de minister zou zijn omdat ik zoveel reacties heb gekregen, is het ook mogelijk om vanuit het ministerie bijvoorbeeld een second opinion te krijgen. Want hoeveel van deze wetenschappelijke informatie. Klopt nu. En hoeveel kunnen kan ook anders bekeken en aangevlogen worden.

[0:56:03] Voorzitter, de KLM staat als ik het goed heb, ook voor de keuze voor vernieuwing van de vloot. De komende jaren en KLM werkt al jaren samen met een Amerikaanse vliegtuigbouwer die volgens mij jaar op jaar tien jaar op tien jaar die floot geur breed heeft tot aan de bijvoorbeeld de Boeing zeven, drie, zeven, Max en op een gegeven moment is die up grade eruit. Dan kan je niet meer verderop gereden en mijn vraag is nu bij zo'n stevige relatie met de KLM hebben ook vanwege afgelopen jaar anderhalf jaar en alle hulp die geboden is, heeft het ministerie ook een een een een rol of een mening over hoe wij wellicht kunnen aankijken tegen die verduurzaming van die vloot. Nu de KLM keuzes moet maken. Zijn er geen andere bouwers, misschien zelfs al Europese bouwers, want ook de coronacrisis heeft aangetoond dat we meer naar Europa willen halen als het gaat om banen, hoogwaardige kwaliteit en zaken die wij hier in Europa willen regelen, zeker als we weten dat er andere bouwers zijn die vliegtuig een veel duurzamer en groener kunnen bouwen dan de partner die KLM heeft

[0:57:11] oprecht. Geen idee of wij daar een rol in hebben of zouden kunnen hebben. Maar ik zou me best kunnen voorstellen dat, gezien onze relatie daar wel wat van te zeggen valt.

[0:57:20] Voorzitter,

[0:57:22] ik hou het hier even bij want er is al veel gezegd. Ik wil graag mijn steentje bijdragen om dit debat voor zes uur te kunnen beëindigen. Dankuwel.

[0:57:30] Dan geef ik hierbij ook het voorzitterschap terug aan u.

[0:57:34] Dankuwel. Ik kijk even naar mijn rechterzijde. Hoeveel minuten heeft u nodig om tot een beantwoording te kunnen kopen?

[0:57:40] Een kwartiertje dan verzoek ik u allen om vijf voor drie aan te vangen met de eerste termijn van de minister schorsen voor vijftien minuten. Tot straks Dankuwel.

[1:17:15] Dames en heren, welkom terug bij deze commissiedebat over luchtvaart. We gaan naar de eerste mijn van de minister, maar voordat ik overga die Eppink heeft een afspraak met de staatssecretaris van defensie voor koffie. Die komt niet terug. De heer Jansen heeft zich afgemeld voor een debat in de plenaire zaal over

[1:17:35] mevrouw budget verwachting in elk moment terug.

[1:17:39] Mevrouw de minister gaat eraan.

[1:17:42] Dankuwel. De voorzitter, voorzitter, een aantal van de leden van de kamer meldde het ook al. Dit is eigenlijk best wel een raar debat. Want op luchtvaart is er door de kamer ook heel veel van de onderwerpen controversieel verklaard omdat er en dat is vandaag in het debat ook tot nu toe wel weer gebleken behoorlijk verschillend wordt gedacht.

[1:18:02] Dus het meest duidelijke voorbeeld daarvan is de luchtvaart nota waar eigenlijk al het beleid in bij elkaar komt. Een luchtvaart nota waarvan ik zeg ik eerlijk gezegd toch trots op ben wat we in de afgelopen periode met elkaar voor elkaar hebben gekregen. Toch echt een een koerswijziging van ongebreidelde ongeclausuleerd groei naar groei die verdiend moet worden waar ten aanzien van de via publieke belangen echt stevige kaders neergezet zijn waar het gaat om de veiligheid, waar het gaat om de bereikbaarheid waar het gaat om om de duurzaamheid. Nou eigenlijk bij alle vier denk ik dat we goede goede kaders neer hebben gezet. Ook met stevige ambities. Wat mij betreft, maar het is best wel lastig om daar nu iets iets over te zeggen. Dus ik op de hoofdlijnen. Er verwijs ik dus naar de opvattingen zoals in de luchtvaart nota staan. Maar ik kan dus niet op allerlei dingen helemaal aan detail ingaan. Ik zal kijken waar het nog

[1:19:05] dus ik ben ook zeer bereid zeg ik maar in de richting van de kamer. Als men zegt op onderdelen die vinden wij toch niet meer controversieel. Dan ben ik altijd bereid om daar natuurlijk ook verder mee aan de slag te gaan. Maar vooralsnog constateer ik dat de gehele luchtvaart nota controversieel is verklaard en zitten eigenlijk alle hoofdlijnen van beleid in. Dus ik voel me een soort met handjes op de rug bezig op dit moment. Niettemin wil ik toch graag.

[1:19:34] We proberen zoveel mogelijk wel van de vragen te beantwoorden. De wil ik maar even dat een beetje blokjes verdelen. Ik heb eerst wat vragen met betrekking tot Schiphol dan eigenlijk de belangrijkste set vragen richt zich toch op duurzaamheid.

[1:19:53] Dan heb ik nog een stukje over Lelystad gerelateerde vragen en dan nog een blokje diverse

[1:20:02] dus maar te beginnen met met Schiphol. Voorzitter,

[1:20:07] en dan is dat ik meteen ook weer een de eerste wat het ingewikkeld maakt ten aanzien van de luchtvaart nota. Want ook daar staan opvattingen in over de governance, maar ook dat blok is natuurlijk controversieel verklaard. Dus mevrouw haar gesteld zeer begrijpelijk en ook andere vragen over de adres voorzitter sloot zich daar ook bij aan de adviezen van de heer van geel. Hoe gaat de minister daarmee om.

[1:20:33] Ik heb u in mij daar ook een brief over gestuurd. Maar ja ik kan daar lastig echt besluiten overnemen omdat die hele opvatting over van enz ook onderdeel is van de luchtvaart noten en dus controversieel is wat ik nu aan het doen ben is en ze proberen

[1:20:51] dat er voor betrokkenen geen vacuüm ontstaat dus tot een een kabinetsbesluit kan worden genomen over de toekomst van de os. Dat is precies de reden waarom ik ook aan de heer van geel heb gevraagd om nog tot eind van dit jaar betrokken te blijven als interim voorzitter van de adres, zodat er wel continuïteit bewaakt kan worden op weg naar de besluitvorming over de toekomstige inrichting van het overleg met de omgeving rondom Schiphol bestaan van de adres is wettelijk verankerd, zoals u weet. Dat blijft ook zo. Na één januari en ondertussen wil ik dus langs de lijnen van het advies van de heer van geel wel de verschillende uitwerking scenario s, zoals hij die schetst ambtelijk verder laten uitwerken en mijn voorstel is om u. Ik denk dat dat toch nog wel zou moeten kunnen dat we dat die verschillende scenario's uitwerken en dat we u daar dan na de zomer over informeren. Als u mij die ruimte toestaat. Ik maak natuurlijk nog geen keuzes. Maar dat we wel ambtelijk. Het voorwerk doen en dan is het uiteraard aan u onder straks iets van te vinden maar dan kunnen we wel denk ik toch zo min mogelijk tijdverlies

[1:22:04] oplopen.

[1:22:06] Dus.

[1:22:07] Voordat we doorgaan in een datum Verhagen was eerst naar de heer van raam vragen.

[1:22:11] Voorzitter, sowieso heel veel Dank voor deze toezegging. Maar ik denk ook dat het vrij makkelijk gemaakt kan worden. Want volgens mij is het advies van van Giel niet controversieel en wellicht kunnen we in lijn daarvan zien omdat het ook verder gaat dan die luchtvaart nota. Die is veel hoger over

[1:22:27] qua beoefenen en structuur ten behoeve van de

[1:22:30] adres.

[1:22:33] De minister

[1:22:33] voor dat dat vind ik toch wel ingewikkeld als je het het zeg maar het bredere NGO van eskader controversieel verklaard. En dan iets wat er eigenlijk onder hangt een kleine detail zegt van dat is niet controversieel. Dus ik nogmaals, ik wil alle uitwerking verder vast doen, zodat u toch geen tijdverlies hebt en we hopen natuurlijk allemaal dat het zo snel mogelijk een missionair kabinet is de hiervan geheel blijft in functie ook tot één januari en ik zou toch denken dat het ergens in het najaar. Hopelijk wel een missionair kabinet is, zodat wij dan de scenario's uitgewerkt hebben en dan snel een besluit genomen kan worden. Dus de veel mooier kan ik het niet maken, vrees ik. Maar dan denk ik niet dat het tot heel veel tijdverlies.

[1:23:18] Ja, tenzij er in het najaar nog geen kabinet is maar dan krijgen we wel meer problemen dan alleen dit.

[1:23:24] Verhagen. Voldoende.

[1:23:27] Ja. Voor ze naar volgens mij is de luchtruim herindeling ook niet controversieel. Terwijl je ook zou kunnen stellen natuurlijk dat dat ook een afgeleide is van onze luchtvaart nota dus in die zin voel je vrij om vooral je uitwerking naar ons toe te laten komen met denk dat dat ten behoeve van alle omwonenden.

[1:23:42] Dankuwel.

[1:23:43] Ik zie dat als een aansporing om om ambtelijk zoveel mogelijk van het werk voort te zetten.

[1:23:49] Dank voor dit ander oordeel van gaan.

[1:23:51] Voorzitter, daar sluit ik mij graag bij aan bij de woorden van Verhagen. Dat dat die herindeling niet controversieel is. Dus dat werk gaat gewoon door.

[1:24:00] En ik waardeer dat de minister dat doorgaat en een update daarvan geeft en mijn vraag is

[1:24:07] er is onduidelijkheid bestaat er met betrekking tot de veranderen, de inspraakmogelijkheden en ook bijvoorbeeld een naar de bestuursrechter te gaan die design van nabije. De de omgevingswet wat ingeperkt. Hoe gaat de hoe staat het ten opzichte van de luchthavenbesluit zou ze daar in die voortgangsbrief ook concreet op willen ingaan, bijvoorbeeld als er partijen zijn die dat weer willen herstellen, bijvoorbeeld dus heel concreet kan die aanvulling op die actualisatie bij.

[1:24:36] De minister.

[1:24:38] Nou ja voorzitter, ik denk dat als het hiervan raam bedoelt gewoon in kaart brengen van hoe ziet dat er dan uit om zoveel mogelijk duidelijkheid voor iedereen die wil participeren te verschaffen. Dan zijn we er altijd voor zeker.

[1:24:53] Hiervandaan. Dank Dank voor het antwoord wordt wordt zeer gewaardeerd en het gaat dan met name om de verandering erin. Dus hoe was het. En hoe is het nu geworden of hoe gaat het worden?

[1:25:04] Dat is heel belangrijk voor

[1:25:07] burgers om te weten.

[1:25:08] De minister. Nou dat lijkt me een hele legitieme vraag dat burgers moeten weten van wat veranderd. En wat betekent dat voor mij in het hele participatietraject

[1:25:17] volgens betoog dan heeft mevrouw Hage nog een vraag gesteld over de Arthur twee C. De oostelijke aanvliegroute van de Polderbaan. Die is gesloten. Wanneer of dat klaar is. Nou de reden voor de sluiting. Maar dat weet u ook is natuurlijk

[1:25:35] en dat het op basis van elf WNL regelgeving is de aangescherpte veiligheids opvattingen rondom die separatie afstanden hoe dicht de vliegtuigen bij elkaar mogen komen dat het onvoldoende zeker gesteld kon worden.

[1:25:50] Chanel is zich er overigens van bewust dat het sluiten van die verkorte route voor de omgeving, met name vanwege de geluidsbelasting,

[1:25:58] maar ook voor de luchtvaartmaatschappijen. Als gevolg van een langere vlieg afstand voor landend verkeer uit het oosten dat het ongewenst is.

[1:26:07] Er wordt hard aan gewerkt om een definitieve oplossing te realiseren.

[1:26:11] De invoering van die definitieve oplossing is mogelijk na ingebruikname van het nieuwe verkeersleidingssysteem van van elf WNL. Daar moeten de benodigde wijzigingen in procedures, techniek en de training. Het moet allemaal in getraind worden moet nog ingepast worden. Ik moet het antwoord nog even schuldig blijven wanneer dat nou precies ingevoerd wordt. Maar zodra we dat weten, zullen we dat ook aan de kamer duidelijk maken.

[1:26:36] Dan heeft mevrouw Bush wellicht vragen gesteld over het initiatiefwetsvoorstel van groenlinks

[1:26:44] voor het afschaffen van nachtvluchten.

[1:26:48] Nou ja de de de rol van ons als ministerie is om bij initiatiefwetsvoorstel ambtelijke ondersteuning te verlenen en het feit dat het nu overgedragen wordt aan of is aan een nieuw Kamerlid maakt daar geen verschil voor. Dus wij zullen gewoon de ambtelijke ondersteuning daarbij voor het wetsvoorstel uiteraard blijven leveren,

[1:27:09] dan heeft hij al Qaeda nog vragen gesteld over

[1:27:12] over via de staatsdeelnemingen garanties kunnen geven voor de werknemers. Op Schiphol hebben we het dan over.

[1:27:20] Dat valt eigenlijk buiten het terrein van van IND. Want ik ga nu over het luchtvaart beleid. Dus het is niet echt mijn terrein de en steun is primair bedoeld om tegemoet te komen aan de aan de loonkosten.

[1:27:35] Ja. En voor het overige beleid en bevindt zich dat toch echt op het terrein van de collega's van Financiën die over de staatsdeelneming gaat in samenspraak met de collega's van SZW die daar ook in het kader van de pakketten samen naar kijken overigens ook nog met de collega's van EZ kamer. Ik ben daar zelf niet direct bij betrokken.

[1:27:55] Ik verwacht al een interruptie van de Kaya. Gaat u gang.

[1:28:00] De minister zou toch wel een mening erover moeten hebben hoe dat op Schiphol specifiek geregeld is. Het zijn toch specifieke voorwaarden, bijvoorbeeld als het gaat om de beveiliging. Dat is in de luchtvaart toch echt van een andere orde van belang dan bij andere staatsdeelnemingen. En als je dan ziet hoeveel beveiligingsbedrijf er op Schiphol aan het werk zijn dat daar zou ook deze minister toch een mening over kunnen moeten vormen. Wat mij betreft van die beveiligers moeten in dienst en zo kunnen we er ook voor zorgen dat ze betere arbeidsvoorwaarden krijgen, is de minister dan helemaal niet bereid om daar een mening over vormen.

[1:28:29] De minister na voorstellen als

[1:28:30] dat gaat om om de veiligheid. Dan heb ik daar zeker natuurlijk een mening over en dat kunt u ook terugzien uitgebreid in de luchtvaart nota, maar ook in de rapportages die we daar bijvoorbeeld van de ILT over krijgen. Er moet echt strak op worden toegezien. Daar hebben we ook een een sms en en een veiligheidssysteem voor dus dat vind ik zeer belangrijk. Dus op die onderdelen zullen we dat ook zeker blijven volgen en ik kom straks ook nog even wel op uw vragen over de cabinelucht. Dat is ook een voorbeeld waar wij natuurlijk wel ook van de luchtvaart kant bij betrokken. Maar als het echt gaat over arbeidsvoorwaarden en vaste flexcontracten en dat soort zaken die niet direct aan de veiligheid gerelateerd zijn. Dan gaat dat echt is dat echt aan de collega's.

[1:29:16] Die elkaar.

[1:29:18] Voordat ik zou een oproep willen doen aan de regering om niet zo verkokerd ernaar te kijken. Je kunt natuurlijk niet aan de ene kant zeggen de veiligheid. Dat zien we helemaal los van de arbeidsomstandigheden en hoe we dat hebben geregeld met mensen in dienst nemen en de regie daarop achtenzestigduizend mensen werken op Schiphol net effe opgezocht. Tweeduizend daarvan bij Schiphol zelf.

[1:29:41] Dat is bizar als je dat beseft de tienduizenden mensen lopen daar rond werken allemaal bij verschillende bedrijfjes zonder echte regie daarop en ik zou daarom een oproep willen doen aan de regering van kijk daar eens integraal naar niet van dit gaat over veiligheid. Dus daar ga ik over arbeidsomstandigheden gaat iemand anders over. Het heeft allemaal met elkaar te maken. Het en collega's van elkaar treffen elkaar dagelijks hebben gewoon een op een met elkaar te maken en dan zou je er ook integraal naar moeten kijken dat niveau de SP tegenaan kijkt en ik zou graag de regering willen oproepen om het ook op die manier te bekijken.

[1:30:12] De minister,

[1:30:14] voorzitter, maar dat proberen we ook zoveel mogelijk wel te doen en uw collega laat zien. Heeft er in het verleden ook regelmatig aandacht voor gevraagd hebben ook bijvoorbeeld discussies gehad over de sociale vestiging eisen. We hebben ook als Nederland initiatief genomen om daar onderzoek naar te laten doen in Europees verband. Ook daar gaat het dan niet alleen om de Commissie transport, maar ook de Commissie en plooi munt. We hebben ook goed overleg met de Franse collega's om te kijken hoe ze daar ermee omgaan. Dus ik ik zal dat ook graag ofwel zelf ofwel een opvolger meegeven om naar dat geheel te kijken. Zoals u ook bedoeld.

[1:30:52] Voorgoed, betoog,

[1:30:55] Voorzitter. Dan kom ik bij in een zeer belangrijk blok en dat zal ik maar even onder duurzaamheid. Maar dat hangt heel sterk met innovatie samen willen bevatten. Want ik heb het in mijn inleiding nog niet gezegd, maar ik zou ook wel alle leden willen ondersteunen die ook en hier al Kaya en dat ook al de mensen die in de luchtvaartsector werken of dat nou daadwerkelijk op Schiphol is of de mensen die ook voor de luchtvaart werken in de in de aan de innovatieve aan de kennis kant of naar de hoogleraren zijn waar ik straks nog wel iets over zal zeggen of de studenten die met nieuwe vliegtuigen bezig zijn of nou ja, of al die mensen gewoon die bij de Airlines werken. Ze hebben allemaal een heel zwaar jaar gehad en ik wil echt nogmaals de bewondering uitspreken zoals die al kan je ook zij de mensen die hun baan verloren zijn ook die de heel graag dolgraag hadden willen blijven werken. Dat mogen we ook niet niet vergeten. Dus ja ik denk dat het belangrijk is om dat ook met elkaar vast te stellen dat het ook gewoon een mooie sector is waar heel veel mensen met heel veel plezier hun brood verdienen.

[1:32:10] Even kijken dan misschien in in zijn algemeenheid nog voordat ik aan de specifieke vragen begin. Dat is ook een onderdeel van de luchtvaart noten en van het beleid van de afgelopen tijd waar ik echt trots op ben.

[1:32:22] Verschillende leden hebben ook gezegd. De heer bontenbal schetst ook het enerzijds anderzijds perspectief. Heel mooi vond ik

[1:32:32] waarbij we als Nederland echt pionier zijn geweest. Mevrouw Hage had het over het C O twee plafond

[1:32:40] in Nederland is daar. Het initiatief was overigens Paternotte aan huis kan ik u bevestigen de die die tandem heeft het die motie ingediend.

[1:32:49] Nergens in de wereld hebben ze dat. Dus we zijn echt pionier daarin om zowel aan de innovatieve kant, maar ook aan de de beleid innovatie kant hebben want het is dus niet een een technisch instrument zo'n C O twee plafond maar meer een beleidsinstrument. Aan alle kanten hebben we geprobeerd om de trend te zetten. En nou ben ik er zelf echt wel trots op wat we hebben kunnen bereiken dat je nu ziet dat zowel in Europa

[1:33:17] bij de collega lidstaten wij echt worden gezien als de de koploper, maar ook in internationaal verband in Ikea waar we ook gelukkig iemand hebben in in die die daar ziet heeft

[1:33:31] dat we daar ook voorop lopen. Dus is het dan is het dan makkelijk. Nee, het is heel erg ingewikkeld zelfs want de luchtvaart is natuurlijk bij uitstek een ingewikkelde sector

[1:33:44] zal straks wel iets meer zeggen. Ook over de de biobrandstoffen enzovoort. Maar waar je gewoon heel weinig alternatieven hebt vanwege het gewicht van vliegtuigen. Ja.

[1:33:55] Kun je nou eenmaal niet dat dat simpel met accus oplossen wat op de weg wel gaat dan zou je geloof ik zeven parkeerterreinen met accu's van Tesla nodig hebben om een Boeing in de lucht te krijgen. Nou dat ziet iedereen dat dat niet gaat vliegen.

[1:34:08] Dus de uitdagingen zijn wat wat zwaarder

[1:34:12] maar neemt niet weg dat we met z'n allen ervoor gaan. Vandaar ook de bio bijmenging en ook de de initiatieven voor synthetische kerosine. Maar goed ik ga nu al teveel in de in de antwoorden. Dus ik ga de vragen maar gewoon langs.

[1:34:28] Voordat u verder gaat. Als dit dan ook het antwoord op iets dat C O twee plafond hebben.

[1:34:32] Nee hoor. Nederland komt nog Dankuwel gaat verder. Ik wou ik wilde alleen maar even zeggen dat het zo bijzonder is dat wij dat als Nederland het initiatief hebben en dat durf ik ook wel met jaloerse ogen door collega's van andere lidstaten wordt gekeken, en niet alleen transportministers, maar ook een ministers die voor over milieu of over duurzaamheid gaan en ook de Europese Commissie, en niet in de laatste plaats kon Eurocommissaris Timmermans en zijn kabinet zijn heel erg blij met Nederland. En ja hij is natuurlijk zelf ook Nederlander een stuk fijn dat je een beetje trots kunt zijn op je eigen land dat daar mooie initiatieven vandaan komen.

[1:35:06] Nou dan eerst misschien bij de hiervan eraan beginnen. Ondanks het feit dat ik wederom heb gehoord dat hij niet in de harde kern van mijn supportersvereniging zit

[1:35:15] toch de de de vragen wat vindt de minister van effect ziet dat het tijdens de technische briefing verduurzaming luchtvaart die is gepresenteerd.

[1:35:25] Nou wij zijn van mening dat die factsheet een een mooi beeld geeft van het belang en de urgentie van internationaal klimaatbeleid voor de luchtvaart.

[1:35:34] Naast de technologische innovaties hebben de heren ook gepleit voor verminderde groei en voor het gebruik van synthetische kerosine.

[1:35:43] Ik denk dat de hoofdlijn van de notitie goed aansluit bij het klimaatbeleid van het kabinet waarin een inzet op duurzame brandstoffen onder andere ook synthetisch en technologische innovaties centraal staan.

[1:35:58] In de aanpak van het kabinet worden de publieke belangen centraal gesteld en en is de hoeveelheid vliegverkeer een resultante daarvan. Dat is het principe van de groei verdienen,

[1:36:11] kunnen we nog een second opinion krijgen vroeg de ik ben nog niet helemaal klaar met het antwoord voorstel. De de heer van raam gaat nu nog over de de meegaat ondervragen en dan.

[1:36:22] Daar kom ik nog op. U krijgt deze het woord.

[1:36:26] Nou ja, over de defect ziet kan ik dus zeggen dat het omdat het in lijn is met het de inzet van het kabinet vind ik het ook niet belangrijk om dan nog opmerkingen niet voornemens om nog meer detail een second opinion te vragen, maar de specifieke vragen van de heer van raam

[1:36:45] over de mega tonnen of ik ook vind dat we terug moet naar die twee komma drie.

[1:36:51] Dat had ik begrepen dat dat de vraag was in ieder geval. U hebt gezegd van. Het is een normale sector of ik dat nog vind. Nou dat dat vind ik inderdaad niet dat voor deze sector een uitzondering gemaakt hoeft te worden. Ook deze sector moet naar vermogen en dan sluit ik aan bij wat heer bontebal daarover zegt

[1:37:12] en naar vermogen zich inspannen voor die voor die verduurzaming rekening houdend met het feit dat het in de ene sector veel ingewikkelder is dan de ander. Dus wat ik wil onderstrepen en daar wijk ik dan toch af van die technische briefing is dat er geen one size fits all benadering is. Maar dat gaf die bontebal eigenlijk vond ik al heel goed aan.

[1:37:33] Je kunt niet generieke doelen op een land of op een sector plakken. De internationale klimaataanpak die biedt expliciet ruimte om te differentiëren tussen landen, maar ook tussen sectoren en in ons eigen nationale klimaatakkoord doen we dat ook

[1:37:49] de luchtvaart behandelen als een gewone sector betekent. Dus wat mij betreft dat ze zich ook maximaal moeten inspannen. Wat wat wat mogelijk is

[1:38:00] netto doelen kunnen ook VOC twee compensatie worden gerealiseerd, bijvoorbeeld netto vijfenvijftig procent reductie in twintig, dertig ten opzichte van negentien, negentig. Dat kan ook worden gerealiseerd met de handel in emissierechten onder het een aids

[1:38:15] en bij die netto doelen maken luchtvaartmaatschappijen zelf ook de keuze tussen emissiehandel of

[1:38:22] in de sector zelf tot reductie komen en

[1:38:26] de die vrijheid die moet er ook zijn denk ik

[1:38:30] dan is er ook nog de vraag gesteld doet de luchtvaart genoeg

[1:38:34] Nederland committeert zich ten eerste natuurlijk aan die internationale C O twee doelen voor de luchtvaart. We maken ons ook sterk voordat die worden aangescherpt waar dat kan zowel Europees als in Ikea de willen is ook tot een resultaatverplichting komen middels het C O twee plafond nogmaals geen land in de wereld is al zover. Dus ik denk dat we

[1:39:00] we daarin ook echt het najaar het maximale eruit halen complicerend is natuurlijk wel niet alleen in Nederland maar wereldwijd dat de sector natuurlijk door de coronacrisis

[1:39:11] een ongelofelijke dreun heeft gekregen. Wat natuurlijk ook iets doet

[1:39:15] met je vermogen om te kunnen om te kunnen investeren. Dat stuk kunt ook een

[1:39:20] een balans die je moet moet bewaken, zowel binnen het Europese maar ook wereldwijd. Want ook daar vond ik dat de bontenbal het heel goed en schetsen. We hebben er niets aan als iedereen straks van vanaf Frankfurt of Charles de Gaulle in Parijs gaat vliegen en

[1:39:40] we alleen een waterbed effect hebben, maar we hebben er ook weer niets aan. Als we binnen Europa alles alleen regelen en vervolgens in de rest van de wereld men zich er niets van aantrekt. Dus we moeten proberen het goede voorbeeld te geven voorop te lopen waar het kan op een manier dat onze nationale luchthavens en ook onze Airlines het wel kunnen meemaken.

[1:40:05] Een rondje vragen of wilt u het even afmaken?

[1:40:08] Het zijn wel nog allemaal vragen die ook over het C O twee plafond schatten misschien toch handig als ik het eerst gewoon even noemen

[1:40:15] beantwoord.

[1:40:17] Mevrouw Hage heeft ook gevraagd wat is de stand van zaken dan met betrekking tot het C O twee plafond.

[1:40:23] We werken de komende maanden toe naar een selectie van kansrijke varianten van SZW plafond. Daarbij heb ik dus ook geredeneerd. Ik heb niet vanuit de kamer gehoord in de meerderheid van u moet dat niet doen. U hebt dat niet specifiek controversieel verklaard. Dus ook daar wil ik een beetje dezelfde aanpak volgen.

[1:40:41] We werken het verder uit en een keus voor hoe doe je dat dan. Ja die willen we natuurlijk straks zo goed mogelijk onderbouwd aan u voorleggen. Maar ik zal graag uw kamer deze zomer nog middels een brief informeren over de voortgang, zodat u dat ook kunt kunt volgen,

[1:41:02] want het plan is om dit najaar en dan hoop ik ook dat tegen die tijd de kamer ook weer groen licht voor kan geven

[1:41:10] dat we dan een integrale effecten studie ook kunnen starten parallel zoeken we ook al afstemming met de Europese Commissie hierover omdat de twee plafond natuurlijk ook een relatie heeft met het een aids systeem en de wetgeving daaromtrent

[1:41:25] en dan is het uiteraard aan een nieuw kabinet om de precieze keuze te maken. Maar

[1:41:30] ik wil graag uw kamer. Deze zomer nog informeren en proberen zoveel mogelijk voorwerk ook hier te doen. Welke C O twee uitstoot vraag mijn vrouw busje lied wordt er nou precies meegenomen in het C O twee plafond

[1:41:43] zoals omschreven in de luchtvaart nota dient het plafond om onze twee doelen te borgen

[1:41:49] en die zien op de volledige C O twee uitstoot van vluchten vertrekkend vanuit Nederland. Daar is ook geen discussie over niet C O twee effecten worden niet meegenomen in het plafond omdat die ook onzekerder en veel moeilijker te voorspellen zijn en ook van veel kortere duur dan de C O twee. Dus met z'n tweeën zijn we al de pionier en voor de rest is het echt nog nog nog te vroeg om dat mee te gaan nemen. We betrekken wel de twee effecten in het rapport van van een ja ze we gaan ook wel Europees en nationaal aan de duurzame luchtvaart tafel het gesprek aan over mogelijke opties en maar het is nog te vroeg om daar ook echt een dergelijke stappen als bij twee voor te nemen. Hoe staat het ervoor? Met de Europese bijmengverplichting vraagt de heer bontebal.

[1:42:39] Nou, medio juli verwachten we de euro van de Europese Commissie het review you Evolution voorstel als onderdeel van het fit for en fifty Five pakket

[1:42:50] en we weten ook dat de Commissie voornemens is om daarin ook die bijmengverplichting luchtvaart specifiek in te voeren vanaf twintig, vijfentwintig.

[1:42:59] Dus mijn verwachting is dat er een voorstel voor de Europese bijmengverplichting echt zal komen. Ik verwacht overigens dat die ambitie lager zal zijn dan van de Nederlandse maar dan gaan we natuurlijk ook proberen om dat zoveel mogelijk

[1:43:14] richting de Nederlandse ambities te duwen.

[1:43:16] Door toch even kort interrumperen. Want volgens mij heeft u het COC plafond nu afgerond.

[1:43:22] Klopt dat.

[1:43:23] We krijgen heel wat blaadjes in liggen en ik merk dat een aantal collega's toch echt op dit onderwerp graag vragen willen stellen. Dat wil ik gaan staan. De allereerst de heer van raam gaat uw gang.

[1:43:33] Dank u wel. Voorzitter, Dank voor de de toelichting. Hoe dat twee plafond in elkaar zit

[1:43:37] en één ding probeer rechtzetten misschien besteed die mijn betoog gehouden. Ik vraag niet naar de mening van de minister over die twee komma drie megaton die berekend wordt als je het als normale sector zou beschouwen. Ik vraag naar het verschil

[1:43:54] van wat de wetenschappers ons vertelde als je het als normale sector beschouwt. Twee komma drie megaton.

[1:44:01] Versus.

[1:44:02] Wat nu in de luchtvaart nota staat. Ik begrijp dat dat controversieel is. Maar goed we kunnen daar best wel iets over zeggen. Ik vraag hoe de dat verschil interpreteert.

[1:44:10] Dat is een

[1:44:13] en

[1:44:14] de tweede vraag die ik ook heb. En ja ik weet uiteraard dat het C O twee opgave voor Nederland als geheel aan Nederland is dat. Dat zegt het parijsakkoord dat wij zelf mogen bepalen als land gelukkig maken van wat doen we in welke sector en dat hebben we ook gedaan en we hebben vijf sectoren en de klimaattafel benoemd

[1:44:33] en elke sector is zo bezig gegaan met die opgave specifiek bijvoorbeeld de transportsector, maar ook de luchtvaartsector in zit en die hebben afgesproken normale sector vijfentachtig procent ten opzichte van negentien, negentig. Dus het is niet zo raar dat de luchtvaartsector die van de transport die in de transportsector zit dat deel doet.

[1:44:55] Dit wordt drie.

[1:44:57] Drie, drie op het moment dat dat we besluiten en nogmaals als legitiem heb ik ook aangegeven in het in het debat bijlage dat we de luchtvaart meer C O twee ruimte geven dat helemaal legitieme politieke keuze, maar is mijn vraag dan van welke andere sectoren gaat de minister van luchtvaart die twee ruimte afpikken kan ze daar een antwoord op geven.

[1:45:22] Dit wordt de laatste moord op het laatste. U bent.

[1:45:25] Drie vragen in.

[1:45:27] De minister noemt natuurlijk ook vader en nog even voor vooral de toeschouwers dat twee plafond meenemen. Dat is top. Dat is echt dat is goed. Dat zijn we innovatief bezig, maar daarnaast in dezelfde moeite noemen van ja, we doen alleen C O twee en de rest doen we even niet mee. Bijna in een bijzin dat dat gaat over voor de toeschouwers en ook voor degenen die nieuw zijn in het in het debat. Het gaat over het het zogenaamde recreatief forse effect dat het tussen de twee en vijf keer zo zwaar telt als de C O twee uitstoot zelf. En dat is namelijk omdat C O twee zich op grotere hoogte anders gedraagt en veel meer warmte effect heeft dan op lage hoogte. En als je dat niet meerekent, kan het huwelijk doen met biomassa zei ook dat duurzaam is dan ben je dan hou je jezelf echt voor de gek en dus de oproep is echt nieuwtje forse mee te tellen alvast alleen maar een ondergrens. Dus twee keer zoveel.

[1:46:23] Dat is heel belangrijk om vast te stellen want dat maakt de C O twee opgave eigenlijk twee keer zo groot.

[1:46:30] Ik had er nog vijf.

[1:46:31] Dan doet u dat in de tweede termijn.

[1:46:33] Goed.

[1:46:34] De minister voor deze

[1:46:37] bijna niet bij te houden om om hier overal op op te antwoorden. Nou misschien even het laatste eerste rechtzetten. Ik heb niet gezegd. Ja daar doen we niks mee. Ik heb aangegeven die andere effecten. Daar zijn daar weten we gewoon simpelweg nog te weinig van. Je kunt niet alles tegelijk.

[1:46:55] Daar verschillen we dan verschillen we van mening over. Ik denk dat we ten aanzien van C O twee plafond nogmaals en geef ik u aan nergens op de wereld hebben ze het nog. U telt gelukkig die zegeningen ook en de andere onderwerpen worden wel degelijk besproken aan de duurzame luchtvaart tafel. Alleen daar zijn we gewoon niet zo nog niet zover. Dus anders kan ik het ook niet maken

[1:47:16] en de verwijzing naar het de technische briefing.

[1:47:21] Hoe kijkt de minister daar nou tegen aan een normale sector. Ja. Een normale sector. Maar je moet wel van iedere sector verwacht je datgene wat je ook naar redelijkheid van die sector kunt verwachten in die zin dat ze ook kunnen overleven dat er niet een weglekeffect is naar de rest van de wereld en in die zin vind ik de luchtvaartsector ook een een normale sector en hoe we dat precies zullen gaan doen en dan kom ik ook nog op bij de vragen over de biobrandstoffen.

[1:47:54] Ik denk zelf dat je in die sectoren waar je minder alternatieven hebt dat je biobrandstoffen dus eerder kunt rechtvaardigen om die voor de luchtvaart in te zetten dan voor het wegtransport waar je een alternatief hebt met elektriciteit. De accu is veel makkelijker op waterstof kunt enzovoort. Hoe dat nou precies die verhoudingen en heb je de scheepvaart in de binnenvaart nog. Dat is vind ik echt op dit moment te ver gaan en dat kan ik ook echt zo niet niet beoordelen. Maar daar moeten we Europese collega's van Veldhoven doet ook ontzettend haar best hoor. In het kader van de twee wetgeving waar ze volgens mij vandaag of morgen ook weer voorbij de eerste kamer zit denk dat we daar belangwekkende stappen zetten. Maar dat ja. Je vraagt van iedere sector denk ik datgene wat wat je kunt doen zonder dat ze kopje ondergaan want anders bereik je uiteindelijk niks dan de houden

[1:48:45] uitspraak van Frits Bolkestein heb ik al eerder aangehaald dan eindig je met Nederland of Europa armer en de wereld warmer en daar schieten we met z'n allen niks mee op.

[1:48:55] Hartstikke goed.

[1:48:58] U mag kort reageren. Ik heb ontzettend veel ruimte gegeven in uw eerste interruptie zo ver of de was eigenlijk de tweede in vier vragen en een soort van conclusie. Als u kort bent dan mag u reageren. Dan gaan we daarna naar mevrouw Hage.

[1:49:13] Voorzitter. Ja. Die uitspraak van Bolkestein die is om gek van te worden, want het gaat volledig voorbij aan de cumulatieve C O twee uitstoot die Nederland al in het verleden heeft opgebouwd. Dus het is echt een. Het is bijna een belediging die bijna een belediging om dat steeds mee te komen. Dat is dat is dat is het de zaak voor de gek houden. Mijn vraag is als volgt

[1:49:32] de want die is niet beantwoord en normale sector transportsector twee komma drie. De sector zelf met de minister voorop zegt dat kan. Dat is prima. Dat is een politiek besluit zijn we het niet mee eens. Zit er verschil van acht megaton tussen van welke sectoren is op z'n minst bewust dat ze dan acht, negen megaton bij andere sectoren weg moet halen om die luchtvaart die ruimte te geven die de minister wil geven, is hij zich daarvan bewust.

[1:50:02] U graag.

[1:50:05] Voorzitter dan dan wordt het wel heel erg simplistisch voorgesteld alsof we precies weten welke sector naar wat en dat je

[1:50:13] nou dat is dus niet zo

[1:50:16] microfoons. Voorzitter,

[1:50:19] volgens mij gaan de heer van raam en ik elkaar ook vandaag hier weer niets vinden op dit dossier. Ik denk dat er nogmaals in normale sector. Je je verwacht dat ze hun beste beentje voor zetten. Dat doen we ook aan die duurzame luchtvaart tafel. Maar wie nou precies wat bij welke sector gaat weghalen. Dat hangt van zoveel dingen af hoe de wereld verder zich gaat ontwikkelen. Ik kom zo meteen nog wat te spreken over verschuivingen misschien van vliegen naar het spoor. Hoeveel wordt er zakelijk nog gevlogen. Straks of niet? Er zijn nog zoveel variabelen die daar allemaal op van invloed zijn is dan kun je echt zo niet niet.

[1:50:58] Dankuwel, mevrouw Hage.

[1:51:00] Voorzitter, sowieso zou ik de complimenten overbrengen aan mijn voorganger over het C O twee plafond natuurlijk. En eigenlijk in het verlengde hiervan meteen en dat scheelt een tweede termijn of de de brief die toegezegd is waarvoor Dank of er dus ook gekeken kan worden naar de operationele technische en juridische zaken.

[1:51:17] Die even aangestipt kunnen worden.

[1:51:19] De minister zeker. We zullen zorgen dat al die elementen daarin meegenomen worden in de beschrijvingen van de senaat

[1:51:24] Joost. Ja,

[1:51:25] Hartstikke goed. Ik heb ik als voorzitter een vraag over het C O twee plafond. Want het is heel goed dat we koploper zijn. Het is ook heel goed dat andere landen naar ons kijken van hoe moet het? Het is volgens mij niet goed. Als wij de eeuwige koploper blijven dus de vraag is ook hoe zorgen we ervoor dat de rest omgeving bijgetrokken wordt. Is daar een strategie voor hoe zwengelde u dat aan en heeft u een soort van deadline wanneer u dat bereikt wil hebben.

[1:51:48] Die laatste is wel heel bijzonder om aan een demissionair minister te vragen wat je deadline is wanneer je bereikt wilt hebben. Natuurlijk hebben we er ook niks aan als als als ik in mijn eentje met een vlaggetje voorop lopen en alle andere landen zijn inmiddels een zijstraat ingelopen. Ik kan met tevredenheid constateren dat de groep landen om ons heen alleen maar aan het groeien is dat we bijval krijgen

[1:52:17] dat ze dat er een waren wat een aantal jaren geleden nog toch een beetje een een Nederlandse droom was voor die bijmenging verplichting dat het er nu toch aan lijkt te komen dat de Europese Commissie daar een voorstel voor doet. En dan heb je per definitie dus iets wat voor alle Europese lidstaten van kracht wordt. Dus ja dat zal het gebruikelijke proces in Brussel nog nog vergen. Maar ik voel me wel inmiddels gesteund door een heel aantal andere lidstaten en ook niet de kleinste, zowel de de de Franse collega's die ik natuurlijk wat vaker spreken in verband met de verbinding ook met Air France KLM, maar ook de Duitse collega en naar de van de de Scandinavische landen. De de Oostenrijkers waar we kozen daling nog iets zeggen over de minimum tarieven. We hebben steeds meer

[1:53:10] lidstaten die met ons meedoen. Dus ik loop niet in mijn eentje met een vlaggetje meer voorop.

[1:53:15] Volgen we het oog.

[1:53:18] Ja, mevrouw Bush League heeft terecht aandacht gevraagd voor duurzaamheidscriteria rondom die biobrandstoffen. U noemde ook de risico's voor voedselproductie. Nee daar trek ik ook samen met de staatssecretaris op. Het moet wel echt om duurzame biobrandstoffen gaan want anders dan zijn we het paard achter de wagen aanspannen. Dus die die zorgen die deel ik maar daar wordt ook in het in het

[1:53:42] red traject Europees is de staatssecretaris daar ook zich goed van van bewust.

[1:53:49] Even kijken wie vrij wil praten we allemaal mee heeft. Mevrouw Moezel likt ook nog gevraagd hierover. Nou dat dat

[1:53:59] er wordt aan de duurzame luchtvaart tafel dus besproken in een speciale werkgroep duurzame brandstoffen

[1:54:05] en dat is een samenwerkingsverband van de overheid en kennisinstituten, luchtvaartmaatschappijen, luchthavens, maar ook de producenten van de luchtvaart,

[1:54:15] de brandstoffen en de staatssecretaris en ik hebben ook mee mogen lobbyen. Samen met het havenbedrijf Rotterdam en de heer bontebal noemde nesten al even een toch een mooi bedrijf wat zich nu voorgenomen heeft om zich in Rotterdam te vestigen om daar ook die duurzame luchtvaartbrandstof te gaan produceren en ik zeg het dan ook maar toch met gepaste trots dat als de staatssecretaris en ik daar niet een vlammend betoog hadden kunnen houden wat wij allemaal doen ten aanzien van verduurzaming en ook de verduurzaming van een luchtvaart hadden ze denk ik

[1:54:51] nou die die keus gemaakt is toch een Fins bedrijf om dan te zeggen we gaan we doen het niet in Finland. Maar in Nederland vind ik iets waar we ook met elkaar best blij mee mogen zijn is organisaties zoals de Bari, maar ook Boeing Corendon easyjet Schiphol groep

[1:55:06] KLM en al er een nesten bijvoorbeeld ook Sky NHG ook zo'n bedrijf Transavia de TU Delft van alles valt er vooral VNO, NCW ziet zich een heel brede groep. We hoeven niet in ons eentje.

[1:55:22] Te doen voor voorgaande doorgaan. Eerst heer en mevrouw moet je likt en daarna mevrouw Hage frappuccino.

[1:55:31] Dagvoorzitter en Dank aan de minister voor beantwoorden van de vraag. Ik heb twee vervolg krijgen is gaat over die duurzaamheidscriteria. Fijn dat daar aandacht voor.

[1:55:40] Is.

[1:55:41] Ik vroeg me af of we daar een terugkoppeling van kunnen krijgen van hoe het er precies voor staat en welke punten. Daarin worden meegenomen in de gesprekken die u voert.

[1:55:49] De tweede vraag gaat over die tafel noemde dit een aantal namen. Ik hoorde vooral

[1:55:58] vlieg. Hoe zeg je dat aanbieders kunnen wij een overzicht krijgen van wie precies aan die tafel zitten en op basis waarvan de keuzes zijn gemaakt aan wie daaraan meepraten en wie niet.

[1:56:10] Dankuwel. De minister

[1:56:12] ten aanzien van de de precieze cadeaus en certificering eigenlijk van de biobrandstoffen. Dan zou ik u toch willen verzoeken om dat aan de aan staatssecretaris van Veldhoven te vragen omdat zij daar specifiek over gaat.

[1:56:27] Wie zit er nou precies aan die tafel. Laat ik voorop stellen dat iedereen welkom is natuur en milieuorganisaties hebben daar tot nog toe nog niet echt aan mee willen doen. Maar ze zijn van harte welkom. Dus ik nodig ze graag weer uit aan tafel als ze dat zouden willen, maar we kunnen zeker wel een en forum volgend overleg luchtvaart even in de verzamelbrief bij een vermelden wie er op dat moment allemaal aan de tafel zitten. Zeker.

[1:56:56] Mevrouw Hage,

[1:56:58] Voorzitter, Bart de beantwoording in verder.

[1:57:00] Uitstekend. Minister.

[1:57:02] Ja dan ben ik bij de je bontebal. Want die heeft gevraagd welke stappen worden gezet om in Europees verband te werken aan onderzoek en innovatie op dit vlak en ook een nieuwe generatie vliegtuigen.

[1:57:15] Er worden stappen gezet in het kader van deelname aan Europese samenwerking, programma's en dan gaat het over een Europe, maar ook in het kader van de Green deal. We kijken daarbij naar de rol van de kennisinstellingen. De luchthavens de maakindustrie. De brandstofleveranciers dus ook daar zetten we Bridge op in en we kijken natuurlijk ook wat we in het kader van van alle Europese subsidies stromen waar we daar ook in aanmerking kunnen komen of het nou in het kader van er een is of heel breed proberen we daar bij aansluiten. Bontebal heeft ook nog aandacht gevraagd voor Ikea in twintig, tweeëntwintig nieuwe klimaatdoelstelling. Wat mijn verwachtingen daarvan zijn. Nou dat dat vind ik wel heel moeilijk want het is natuurlijk een ja voor een groot deel theeblaadjes lezen hoe dat zich zal gaan ontwikkelen. Nederland heeft gelukkig een vaste zetel in het milieu comité van Ikea.

[1:58:18] Daar zijn ze nu de technische opties aan het verwerken en en aan het doorberekenen

[1:58:23] en de Raad van Ikea waar we dus ook een zetel in hebben. Komt dan begin tweeëntwintig waarschijnlijk dus met een politiek advies aan de algemene vergadering en wij zullen ons daar maximaal inzetten, Hopelijk samen met Europa om zo ambitieus mogelijke doelstellingen te krijgen. Maar ja, hoe ver we gaan komen. Dat kan ik nu ook niet.

[1:58:46] Dat is gokken

[1:58:48] verdringing effect van systeem. Om even in View ten aanzien van de het wegtransport. Hebt u nog nagevraagd.

[1:58:56] Dessert heeft afgelopen jaar geconcludeerd dat er in beginsel voldoende bio grondstoffen Big beschikbaar zijn voor de Nederlandse behoeften

[1:59:05] en in het duurzaamheidskader is vastgesteld dat het gebruik van duurzame kerosine opgebouwd moet worden.

[1:59:13] De duurzame brandstoffen mix zal dus ook wel een combi worden van biokerosine en synthetische kerosine

[1:59:20] en het actieprogramma zet dus in op het verbreden ook van die grondstoffen basis om het wegconcurreren van elkaar omdat ze minimaliseren.

[1:59:31] Even kijken. Dan

[1:59:33] heeft hij al kan je nog vragen gesteld over de vliegbelasting.

[1:59:38] U wilt haar een progressieve variant. Dat is nu eigenlijk iets wat in de afgelopen periode door staatssecretaris snel en daarna voortgezet door staatssecretaris Vijlbrief

[1:59:50] uitgebreid onderzocht is en er is een keuze gemaakt die nu geeffectueerd is en past mij als demissionair minister niet om daar nu verder nog iets anders van te vinden.

[2:00:03] Dan heeft hij een bontenbal nog vragen gesteld over het instrument van de carbon take back obligaties.

[2:00:10] Ja. Daarvan moet ik zeggen dat vind ik nu ook zeker ook in in deze status moeilijk om daar iets over te zeggen. Maar laat ik dan zeggen dat we niks uitsluiten. Dus het kan sowieso mee onderzocht worden en mee op tafel liggen.

[2:00:26] Mevrouw Hage heeft nog aandacht vraagt voor het hele innovatie cluster luchtvaart

[2:00:32] en u noemt dan ook initiatieven zoals van Arrow Delft.

[2:00:37] Ik ken ook dat de initiatief het studenten team had ook zeer geïnspireerd aan het aan het werk is met het ontwerpen bouwen en laten vliegen van s werelds eerste vliegtuigen op op waterstof de feniks

[2:00:53] mooi initiatief. Wat ik ook graag wil ondersteunen en faciliteren en we kijken bijvoorbeeld samen met andere partijen. Hoe dat testen en experimenteren op een veilige manier kan worden ingevuld.

[2:01:05] Het is ook echt mijn ambitie dat het niet over de grens hoeft. Dus waar daar obstakels zijn zal ik ook graag met hen samen nog een keer om tafel gaan zitten van hoe kunnen we dat nou zoveel mogelijk ook juist in Nederland faciliteren.

[2:01:20] Dan heeft mevrouw Bush jullie nog vragen gesteld over het vervangen van vliegreizen door de trein

[2:01:27] eigenlijk. Nou daar heb ik van de vliegkamp en de staatssecretaris van de trein kant ook afgelopen jaar hard aan gewerkt en ook door groenlinks is daar natuurlijk een mooie initiatiefnota voor gepresenteerd door uw voorganger mevrouw Kreuger.

[2:01:41] We hebben daar zes potentiële bestemmingen geïdentificeerd die echt kansrijk zijn om grote aantallen reizigers te halen. Brussel, Parijs, Londen, Düsseldorf, Frankfurt en Berlijn. We hebben natuurlijk de de Eurostar naar Londen de frequentie goed kunnen verhogen. Zeer onlangs is nog de eerste nachttrein vanuit Wenen naar

[2:02:03] Amsterdam gekomen. Nou dat is ook een mooi samenspel denk ik met de Oostenrijkse collega's en was ook heel leuk omdat in de laatste transport Raad Europese om daar van collega's ook de complimenten voor te krijgen. De Oostenrijkers brachten het in en ja dat is gewoon heel mooi om dat soort stappen te kunnen zien bij in de tweede helft van van dit jaar wordt de kamer verder geïnformeerd over het vervolg van de actie agenda

[2:02:31] heeft hiervan raam nog vragen stelt over de lobbyen. Ja. Het is natuurlijk staat iedere sector vrij om te lobbyen binnen wet en regelgeving dat overleg de sector ook niet met mij en dat hoort ook niet want daar wil ik ook niks mee te maken hebben verder dus

[2:02:49] ja dat kan ik verder ook vrij weinig over zeggen. De heer Eppink ook.

[2:02:56] Ja.

[2:02:57] Maak een van die twee pagina s af. Daarna gaan we een rondje vragen.

[2:03:01] Ja. De heer Eppink heeft nog vragen gesteld is de luchtvaart gebaat bij groei. Nou dan zou mijn antwoord zijn niet niet zomaar ongebreideld en ook niet ongeclausuleerd. Dat hebben we in het verleden gehad

[2:03:11] is niet goed bevallen. Dus Vandaar dat we nu de keus hebben gemaakt van groei. Alleen als er hinder beperking tegenover staat. Dat staat allemaal uitgebreid beschreven in de luchtvaart nota.

[2:03:23] Dan heeft een van raam gevraagd naar de gevolgen van het Shell vonnis voor de luchtvaart.

[2:03:30] Dat is op dit moment niet niets helder. Het laat in ieder geval zien dat het reduceren van C O twee een. Hele grote opgave is voor alle sectoren.

[2:03:39] En ja het het verduurzamen van de luchtvaart gaat onverminderd verder. Maar ik kan hier geen antwoord verder opgeven dan dat het nog onduidelijk is. Dat was het

[2:03:48] de voorzitter. Dank u wel.

[2:03:50] Kijk even rond. Ik weet dat de heer van raam een vraag wil stellen.

[2:03:54] Ik zie mevrouw voedsel likt, ik zie mevrouw Hage.

[2:03:57] Dan beginnen we bij mevrouw Hage enig bewijs hiervan eraan.

[2:04:01] Sorry.

[2:04:04] Excuses dat ik een vinger over het hoofd zag. Maar iedereen behalve de elkaar. Ze kunnen het ook taxeren. Mevrouw Hage. Gaat uw gang.

[2:04:12] Ja voorzitter, eigenlijk is het een een korte voor de verduidelijking, met name met betrekking tot innovatie, want de en natuurlijk heel fijn dat wij hier bedrijven vestigen gevestigd krijgen die biobrandstoffen veroorzaken verzorgen voor de sector, maar met name mijn vraag ligt daarin dat die kennisinstellingen hebben juist kennis van de vloot waar bijvoorbeeld de heer Heerma het ook over heeft die juist de verduurzaming en een de benodigde materialen om die vloot te kunnen verduurzamen en het is juist die kennis die naar die landen weg trekt, omdat het bij kennisinstellingen zit waar de overheid in financiert. Dus mijn vraag is met name eigenlijk ziet u nog andere mogelijkheden dan dat we gewoon moeten investeren. Maar ik snap dat dat uw boekje te buiten gaat om om daar iets mee te doen of in ieder geval met hem vervolgens in gesprek te gaan wat we dat we daarin kunnen betekenen met elkaar.

[2:05:00] Maar ik heb eigenlijk een gewoon zorgen over.

[2:05:03] Dat was het voor de minister

[2:05:05] voorstellen. Ik ik deel zeer de ambitie die mevrouw Hage hierin uitstraalt. Ik denk dat wij ook wensen op tafel kunnen leggen breed vanuit de hele sector voor een in kennis en innovatieprogramma voor voor vele tientallen miljoenen die we goed zouden kunnen inzetten en in is denk ik ook echt belangrijke in een informatie om om daar ook middelen voor voor uit te trekken. Dus ik zou dat zeer willen ondersteunen.

[2:05:35] Dank, mevrouw lid.

[2:05:38] Dank in de aanpak van de klimaat crisis is klimaatrechtvaardigheid superbelangrijk en daarom stelde ik ook die vragen over de productie van biobrandstoffen en of de minister kan toezeggen dat dat alleen brandstoffen zijn vanuit de EU en misschien heb ik het gemist. Maar volgens mij is daar geen antwoord op gekomen.

[2:05:54] Dat klopt.

[2:05:56] Willen horen danken.

[2:05:57] De die zeker ja dan. Ik begrijp uw uw doelstelling. U wilt alleen echt goede biobrandstoffen dat onderschrijven,

[2:06:08] maar we willen dat niet beperken tot alleen de u om een voorbeeld te geven. KLM kan nu alleen biobrandstoffen tanken in los Angeles.

[2:06:16] Dat willen we wel gewoon door laten gaan en dat is helaas niet. Het hoort niet bij de een. Dus wij vinden echt dat je gewoon van geval tot geval moet kijken of het aan alle kaders kan voldoen, maar ik begrijp wat u bedoelt. Alleen ik vind het eng om dat te definiëren dat het alleen uit de EU zou mogen zijn.

[2:06:35] Aanvullend. Een vogeltje, links.

[2:06:37] Dank u, voorzitter, dan heb ik een vraag die ook hieraan raakt. Het gaat over wat de minister dan wel kan doen om ervoor te zorgen dat in landen waar eventueel elders sprake is van schending van mensenrechten of de landbouw euro voor biobrandstoffen, in hoeverre dat wordt meegenomen in de afweging van welke landen dan wel of niet wordt getankt. Als de u dan misschien te eng is om hier een uitspraak over te doen want uiteindelijk gaat het ook. Daarom. We moeten niet zich, maar onze problemen afschuiven op anderen.

[2:07:04] Dank u wel.

[2:07:05] Dat begrijp ik. En collega's van Veldhoven de verwijzen dan toch nog een keer. Ga naar want zij gaat over die duurzaamheid criteria die is dat zeker ook van plan en die kijkt er ook zo naar. Dus voor de precieze details verwijs ik u dan toch naar collega's van Veldhoven maar zag er precies zo in.

[2:07:24] Dank de heer bontenbal.

[2:07:26] Dank u. Voorzitter, ik zal nog even denken over het C O twee plafond. Dan moet ik ook kunnen zeggen dat dat dat plafond voor C O twee ook een soort proxy is voor die andere stof. Dus als je het de een reduceert dan gaat die ander misschien wellicht automatisch mee eens. Misschien iets voor de je van raam over na te denken

[2:07:43] over die verschuiving tussen sectoren punt is natuurlijk dat de luchtvaart en de scheepvaart buiten het klimaatakkoord van Parijs is gehouden. Ook buiten het klimaatakkoord in Nederland. Dus die sectoren dat dat schuift niet omdat we het zo niet tellen is daar nog wat voor te verzinnen is daar nog iets van

[2:08:00] een overzicht te geven van van op het totaalplaatje mondiaal desnoods Europese van hoe dat die budget zit. Ik kan me voorstellen dat dat dat ik snap wat wat meneer van raam bedoelt. Je wil daar wel wat inzicht bij hebben.

[2:08:15] Ik vroeg me af. Ook over biobrandstoffen.

[2:08:18] Volgens mij houdt u net zo veel van stad Rotterdam als ik

[2:08:22] zijn er nog mogelijkheden om het vestigingsklimaat te verbeteren. Dus we noemden netto een bedrijf. Ik noemde net een bedrijf.

[2:08:30] We hebben volgens mij ook iets van een stikstofprobleem, waardoor bedrijven zich niet vestigen. Daar en wellicht straks in Antwerpen terecht komen, zijn er nog mogelijkheden om dat vestigingsklimaat ook voor dit type brandstoffen te verbeteren en even

[2:08:46] de discussie over laagvliegroutes komt nog denk ik ook een bewaar ik daar mijn kruit nog even voor.

[2:08:52] Alles gaat ook richting van raam met vier vragen in een interruptie. Dat moet wel proberen.

[2:08:57] Ik heb dit een beetje afgekeken van collega's.

[2:09:00] Verkeerde voorbeeld.

[2:09:01] Wat de heer van raam kan ook zeven moties voorlezen en een tweeminutendebat redelijk is. Laten we daar ook maar even.

[2:09:11] Dit had ik beter niet kunnen zeggen. Misschien verkeerde uitlokking. Nee. Daarvoor moet ik even de draad weer oppakken of het een proxy zou kunnen zijn in C O twee verbinding ook voor andere stof. Dat denk ik zeker dat dat dat zou kunnen zijn. Maar hoe dat precies dan uitwerkt. Dat dat zullen we ook aan het duurzame luchtvaart tafel verder moeten bespreken

[2:09:32] ten aanzien van luchtvaart, scheepvaart en natuurlijk niet in de targets van van Parijs. Daar zit precies ook de complicatie en daar moeten we gewoon zowel in Ikea als in item over band en in Europees verband natuurlijk proberen

[2:09:51] om zo ver mogelijk te komen.

[2:09:54] Maar ik geef u er ook maar bij aan de de laatste ervaringen in item over band daar.

[2:10:02] Ik ga me nu nog wel nader over informeren. Maar daar wil ik niet heel erg vrolijk van zeg ik. Maar. Dus daar hebben we ook als Europa nog heel veel heel veel te doen. Daar zie je toch wel een beetje de traditionele tegenstellingen dat ze in andere delen van de wereld nog niet heel erg met ons mee willen bewegen. Dus ik denk dat we daar ook allemaal nog een flinke

[2:10:25] uitdaging hebben, maar niettemin denk ik dat we gewoon moeten kijken hoe ver we kunnen komen in in zowel in Nederland als in

[2:10:34] Europees verband weet niet of ik nu al de vragen gehad.

[2:10:38] Oja. Vestigingsklimaat. Ja. Niet alleen in Rotterdam. Maar ook deed stikstofprobleem is is terdege een probleem, niet alleen in Rotterdam om daar nieuwe bedrijven gevestigd te krijgen. Maar bijvoorbeeld ook in het energiecluster in in Groningen,

[2:10:54] waar we ook hele mooie duurzame initiatieven hebben ook met betrekking tot waterstof enzovoort, maar ook hier met hetzelfde probleem te maken hebt. Dus ik denk dat het belangrijk is dat het stikstofprobleem wordt opgelost. Dat is belangrijk voor het vestigingsklimaat. Maar natuurlijk ook wat mevrouw Hage inbracht. De hele innovatie cluster. Dat helpt wel dat wij hier een goede naam hebben dat we een TU Delft hebben dat we een NL. Er hebben dat we op het gebied van ruimtevaart. Vergeet dat niet en ga vooral ook daar op werkbezoek bij steken in Noordwijk. Fantastisch wat we daar allemaal in huis hebben.

[2:11:28] Dat helpt ook enorm en maakt ons ook een aantrekkelijk land en voor de rest natuurlijk. Ja. De algemene vestigings en voorwaarden van een goede ICT verbindingen alle andere zaken die in Nederland goed voor elkaar zijn. Die helpen natuurlijk ook maar stikstof is wel echt een iets wat echt opgelost moet worden. Zeker.

[2:11:49] Bontebal.

[2:11:51] Ze zou de minister ook mij kunnen toezeggen dat als het gaat over de duurzaamheidscriteria voor biobrandstoffen dat zo wetenschappelijk mogelijk insteken. Ik merk dat er aan beide kanten natuurlijk flink gelobbyd wordt, zowel vanuit bedrijven als vanuit ngos en het levert niet altijd het meest beste resultaat op zowel naar de linkerkant als aan de rechterkant zou ik willen zeggen. Zeker om biobrandstof is hier nogal wat hypes en mythes en dus mijn verzoek aan de minister zou zijn. Zo zou in plaats van weer een heel circus willen optuigen tuigen met allerlei partijen discussiegroepen gewoon het liefst zo zuiver mogelijk wetenschappelijk mogelijk niet aan willen vliegen.

[2:12:33] De minister. Voorzitter,

[2:12:34] zoals ik al aangaf, valt dit in de portefeuille van collega's van Veldhoven. Maar ik kan wel geruststellende woorden spreken dat ik haar ken als zeer perfect beest en erg van de wetenschappelijke onderbouwing, maar ik zal de boodschap zullen we nog een keer overbrengen.

[2:12:50] Heer van raam.

[2:12:52] Volgens een voorbeeld van mevrouw Hage en moet ze likt gewoon concreet to the Point korte interruptie. Dat helpt echt.

[2:13:00] Ik kan u verzekeren dat ik al vanaf het begin dat deze tweeën in de kamer zitten mij als voorbeeld nemen.

[2:13:06] Ik weet niet of het gaat lukken.

[2:13:08] Ik ben ik ga het proberen

[2:13:11] en ik denk dat de heer Bosman ik dat elkaar wel kunnen vinden die discussie over hoe gaan we dat nou verdelen over die die sectoren die acht, negen megaton die in twintig, dertig als de doelstellingen van de regering uitkomen

[2:13:25] tot van vijftien, tot twintig procent van de totale uitstoot in in beslag nemen. In tegenstelling tot nu het geval is ongeveer twee procent. Dus daar is echt wel een discussie te voeren. Ik noem alleen maar de boeren bouwen zorg naar kortom, dat de minister daar nog geen geen en begin van een onderhandelingen over heeft en zegt van ja, lijkt een beetje vaag dat dat verbaast mij kom ik bij mijn vraag. Voorzitter, met twee vragen een

[2:13:52] over in heb ik heb het niet over of lobbyen wel of niet toegestaan is. Natuurlijk is dat toegestaan door prachtig. Iedereen moet lobbyen en doet doet zijn best daarin waar het om gaat is dat onderzoek van ernst van de smet die zegt

[2:14:06] het feit bijvoorbeeld wat hier gezegd werd en ook door de minister erkend werd dat luchtvaart en scheepvaart niet in Parijs zit. Dat is niet een of andere natuur weet werd ofzo of oranje voor een keiharde strijd om naar buiten te blijven gevoerd door de luchtvaartsector, door de scheepvaartsector en dat is wat men heeft aangetoond die die die hele foute lobby om tegen te houden wat er moet gebeuren en daar voel ik een reflectie op niet of lobbyen wel of niet mag. Natuurlijk mag dat.

[2:14:35] Dat is een twee

[2:14:38] en

[2:14:40] het is inderdaad onduidelijk wat er allemaal gaat gebeuren aan de hand van het van het Shell proces en de uitspraak. Klopt. Ik vraag hier heel specifiek naar heeft Schiphol heeft KLM hebben andere bedrijven. Voor zover ik weet een afname verplichting van Shell en dat en dat is kan gewoon in een brief of kan niet in een tweede termijn ofzo. En dat gewoon een vraag.

[2:15:04] Dank u wel. De minister

[2:15:09] de de reflectie op eigenlijk lobbyen voor de verkeerde dingen. Zo beluister ik uw vraag. Ja dat vind ik een beetje kijken als je kijkt naar de partijen die bij ons aan de duurzame luchtvaart tafel zitten en dat is de sector die steken echt wel hun nek ook uit de de de campagne voor om met de trein te gaan vanuit een vanuit een Airlines. Nou daar werd internationaal toch wel met enige verbazing nagekeken. Dus ik denk dat wij wat dat betreft juist ook hele goede voorbeelden kunnen laten zien. Maar ja, wat ze wat er over de hele wereld

[2:15:45] bijvoorbeeld ook vanuit andere landen wordt gelobbyd in de richting van Ikea en en animo. Ja, zullen we zullen zolang dat niet strookt met de ambitieuze doelstellingen die wij hebben zou ik het ook liever niet hebben. Maar ja ik heb niet de hele wereld aan een touwtje. Dus dat dat daar kan ik ook alleen maar op een afstand naar kijken

[2:16:05] en zelf een ander voorbeeld geven

[2:16:10] vragen over Shell. Ja. Een afname verplichting. Dat weten we gewoon niet. Ik

[2:16:16] geen idee. We kunnen dat navragen. En ja ik weet niet of dat bedrijf vertrouwelijk is. Het lijkt me eerlijk gezegd misschien ook wel. Nou

[2:16:24] als we er iets over kunnen zeggen, dan zullen we dat voor een volgend commissiedebat luchtvaart doen, maar ik vrees dat het weinig zal zijn.

[2:16:34] De heer van gaan,

[2:16:35] Dank voor die toezegging het volgend luchtvaart debat. Dat duurt nog best lang

[2:16:40] halfjaar hoor ik net in de wandelgangen rond zoomen. Misschien is het mogelijk van de voorzitter voor de kijkers thuis en misschien kan de minister dat zeker als het vertrouwelijk is dan is dat natuurlijk heel snel uitgezocht. Dus dan weet je dat ook zou dat kunnen maar dan in ieder geval dat youtube uitzoeken.

[2:16:57] De minister.

[2:16:58] We hebben we gaan het na en als een kort briefje uw kant over kan komen, dan zullen we dat zeker ook niet nalaat. Maar nogmaals, ik zou hier geen al te hoge verwachtingen van hebben.

[2:17:09] Dan gaan we naar Lelystad. Kom eens bij Lelystad. Ja.

[2:17:13] Even kijken. Daar hebben een heel aantal leden vragen gesteld over

[2:17:19] de het de aanvliegroutes voor voor Lelystad Airport

[2:17:24] om ongehinderd door klimmen en dalen van en naar de luchthaven Lelystad mogelijk te maken. Daarvoor is dat strikte uitgangspunt. Wat we nu nog steeds is om het Schiphol verkeer altijd voorrang te geven. Dat is daarvoor losgelaten

[2:17:40] en in spoor. Één van de luchtruim herziening hebben ervoor gezorgd dat zodra de luchthaven Lelystad open gaat dat dan in nagenoeg alle gevallen ongehinderd door geklommen en continu gedaald kan worden op de aansluitroutes. Maar.

[2:17:58] Voor een stuk.

[2:17:59] Van circa dertig kilometer dalend verkeer vanuit het zuiden blijft wel de minimale hoogte van zesduizend voet gelden,

[2:18:09] maar de bevindt zich daar dermate veel Schiphol verkeer dat continu dalen daar niet veilig kan dus op alle overige aansluitroutes. Dat is zeventien, honderd negen kilometer. In totaal

[2:18:23] zijn die verbeteringen doorgevoerd en kunnen vliegtuigen dus overal ongehinderd klimmen en dalen voor die bijna dertig kilometer waar ik aangeeft dat het vanwege veiligheid dus nog niet is gelukt,

[2:18:37] wil ik er bij aantekenen dat dat in spoor twee. Wat dus de grote luchtruim herziening op dat dat daarin verwerkt met dus we hebben in spoor. Een al voor die van die zevenhonderd negen kilometer op dertig kilometer na of nog iets minder geloof ik zelfs

[2:18:55] dat allemaal kunnen realiseren en dat laatste kleine stukje. Dat moet in spoor twee in de volg vervolgstap van de luchtruim herziening

[2:19:04] worden meegenomen.

[2:19:07] Even kijken. Ja. En we bespreken dat ook geregeld met de omgeving en we zullen dit ook in informatie sessies die nog komen graag gaan toe en lichte. Ik vond het zelf wel belangrijk omdat er natuurlijk ingezet is op alles om dit ook tijdig. Alhoewel het een details om die tijdig aan de kamer te laten weten dat we dus overgrote deel nu al gelukt is. Andy laatste bijna dertig kilometer. Dat dat in spoor twee nog geregeld moet worden.

[2:19:38] Mevrouw Hagens heeft ook vraag gesteld hoe gaat de minister met elke wijziging die concrete geografische gevolgen zou hebben in de luchtruim herziening. De ervoor zorgen dat provincies, gemeenten

[2:19:51] en andere betrokkenen actief mee kunnen praten.

[2:19:56] Ik begrijp heel goed dat dat mensen soms denken hoe kan het nou dat ik daar niet in in betrokken ben dat ik niet kan zien hoe het geografisch uitwerkt. Dat ziet er natuurlijk in de systematiek dat we eerst op een heel hoog abstractieniveau moeten beginnen om tot die basisprincipes te komen en het is ook zeker. Daar kunt u echt gerust op zijn dat voor de volgende fase wanneer je gaat uitwerken. Wat dat ook concreet in welk gebied zou gaan betekenen dat we daar uiteraard conform de code maatschappelijke participatie zoals die bij meer projecten geldt dat we die ook blijven volgen dat we ons actief daarbij blijven richten op zowel de bestuurders, maar ook de luchtruimgebruikers en maatschappelijke partijen. Dat zijn gemeente, maar ook de belangenorganisaties waar de heer van eraan het over had

[2:20:46] en die betrokkenheid die willen we ook vorm geven op het niveau van die regionale deelprojecten.

[2:20:53] Want ik noem er eens iemand uit Groningen is misschien iets specifiek geinteresseerd in het lemele veld of hoe ze zich bij Eijsden ontwikkelt. Ik noem maar wat omdat in die regionale sessies gedetailleerd te kunnen gaan doen. Betrokkenheid van de provincies

[2:21:08] zullen we in de volgende fase ook gaan intensiveren, zowel op het gebied van adviseren, maar ook we bezien dat vanuit een en passend ook bij de rol en betrokkenheid die de bestuurders hebben dus die aanpak geeft ook invulling aan de voorgeschreven consultatie en participatie in het wijziging proces voor luchtruim en het

[2:21:31] die

[2:21:33] voor de vlieg procedures

[2:21:36] zie dat dat een vraag oplevert

[2:21:38] niet een vraag.

[2:21:42] Dit even afmaken, kunnen we daarna gewoon een rondje. Want er zijn al twee jaar worden.

[2:21:46] Dat was een vraag van heer Eppink. Hoe staat het met Lelystad. Eigenlijk was dat een korte samenvatting. Nou ja dat is dat is een beetje ook weer een hele ingewikkelde vraag. De in in voor een demissionair minister de zijn. Nu is bekend wat we daarover voor besluiten hebben voorbereid.

[2:22:11] Voor de opening van Lelystad Airport moet het wijzigingsbesluit van het luchthavenbesluit worden vastgesteld, en er zal ook een vergunning in het kader van de wet natuurbescherming voor worden afgegeven

[2:22:22] dat wijzigingsbesluit is controversieel verklaard, waardoor de afronding van de voorrang

[2:22:28] afhankelijk is van agendering door de kamer. Dus het en het besluit op de vergunningsaanvraag in het kader van die wet natuurbescherming. Dat is momenteel in procedure bij de collega's van LHV en meer dan kan ik er eigenlijk op dit moment niets over zeggen.

[2:22:42] Dan heeft de heer Jansen van forum voor democratie nog gevraagd of de testen

[2:22:49] van hier aan huis en afgerond. En dan gaat het niet over corona testen op de eer aan huis. Maar dat dat had te maken met het voorspelbaar continu dalen van vliegtuigen

[2:23:02] vast te roesten routes en een betrouwbare planning zijn daarvoor nodig. Die manier van vliegen heeft onder andere tot gevolg dat het baan gebruik verandert

[2:23:11] en waardoor bestaande afspraken met de omgeving dan ook mogelijk niet worden nagekomen. Dus wijzigingen voorbereiden en realiseren vereist dus ook een heel zorgvuldig proces onder andere ook vanwege de veiligheid. Ik heb net ook ten aanzien van de specifieke vraag van mevrouw Hage daar nog een voorbeeld van gegeven.

[2:23:31] Daar hebben dus nog geen testen met continu dalen op Schiphol plaatsgevonden, maar het programma van de luchtruim herziening werkt aan een ontwerp waarin dit wel mogelijk gaat worden dat waar de.

[2:23:45] Ik heb gedaan, dan weet ik dat mevrouw Hage een vragen heeft over leest dat ik kijk even rond andere vragen over Lelystad, de heer van raam

[2:23:52] Verhagen.

[2:23:53] Voorzitter, niet helemaal over Lelystad. Het ging ook over over de inspraak.

[2:23:59] Dure van.

[2:24:00] De omwonenden en dat is natuurlijk niet specifiek Lelystad is voor de luchtruim herziening breed en waar het mij met name om gaat is dat het voor gemeenten, maar ook provincie heel onoverzichtelijk is wat die geografische effecten betekenen. Dus ze hebben nu in eerste instantie een zienswijze ingediend waarbij ze eigenlijk nog niet kan zeggen kunnen zeggen of dat bijvoorbeeld effect heeft op woningbouw of dat het naar over een er een ernstig gehinderde wijk komt bijvoorbeeld in de gemeente. Dus waar met name om gaat is dat in die vervolgstap dat dat dan nu zegt nu maatschappelijke participatie. Maar eigenlijk zou je er bij de haast een soort nieuwe zien.

[2:24:31] De eens wijzen op wit liggen omdat je dan pas concreet als ook een die komt oké

[2:24:35] dat dat komt zeker voor ze is echt een kwestie van wat. Daarom hebben we aangesloten bij het meer proces zoals je dat ook bij de infrastructuurprojecten ziet je begint heel breed met allemaal allerlei mogelijke opties en dan ga je steeds verder inzoomen en naarmate het concrete wordt gaan we dat hele participatieproces komt er dus gewoon weer een nieuw nieuw traject en gaan gaan we dat ook regionaal doen, zodat mensen zich ook dan kunnen richten op wat betekent het nou nou precies boven mijn hoofd letterlijk

[2:25:06] de gaat allemaal komen.

[2:25:08] Ik denk het wel. Dan gaan we naar hiervan raam.

[2:25:11] Voor ze mij vraagt wat er eigenlijk wel wel bij aan. Maar ik ben wel aan de ene kant wel een beetje geruststelt door wat de minister zegt

[2:25:18] de samengevoegd met feit dat voor zover ik begreep ook nog toezeggen dat er een brief overkomt hoe dat precies gaat

[2:25:26] waar de zorgen zitten. Natuurlijk is dat er.

[2:25:28] Het is niet precies hetzelfde natuurlijk als andere meert.

[2:25:31] De projecten,

[2:25:33] Die luchtruim herziening nog. Die hangt ook nog boven letterlijk zelfs. En we weten niet wat die precies wat de effecten zijn.

[2:25:41] Dus je weet niet waar je ja tegen zegt op het moment dat je als gemeente of als groep of als lever inspraak wil hebben

[2:25:48] en daar zit in dat wel zorgen maar ik hoor hoor ik de minister net zeggen dat die rondes dan opnieuw beginnen met nou ja,

[2:25:58] terwijl er dan nog geen besluiten gevallen kunnen zijn. Lijkt mij klopt dat. Want dat zou wel een geruststelling.

[2:26:04] Zeker dat dat klopt. Mensen konden nu nog niet aan detail inspreken omdat het gewoon simpelweg nog niet bekend is. Je begint op een hoog abstractieniveau in deze inspraak ronde zienswijzen zijn er vooral zorgen en aandachtspunten meegegeven. Zo moet je eigenlijk zien op op dat hoogste abstractieniveau die worden meegenomen verwerkt in de keuzes die de de uitwerkingen voor de specifieke regionale projecten en daar gaat gewoon helemaal de volledige participatie aan detail met informatie sessies nog op plaatsvinden.

[2:26:41] We konden daar nu ook nog geen inspraak op laten plaatsen, omdat het ook nog niet bekend is. Dat moet nu allemaal in spoor. Twee nog verder.

[2:26:49] Is gewerkt worden.

[2:26:51] Ja. Dank voor het antwoord. Maar dan ben ik even het spoor bijster. Want Hoezo. Hoezo. Lelystad dan al. Wij spreken in de ogen van de van de minister

[2:27:03] geopend kunnen worden dat voor afronding van bijvoorbeeld spoor één het twintig, vierentwintig, laat staan spoor twee. Als als dat dat begrijp ik niet helemaal goed.

[2:27:13] De minister

[2:27:14] de Lelystad is nou net een deel wat al heel gedetailleerd is, is uitgewerkt. Maar als het gaat met name over de verschuivingen voor de en vijfendertig militaire oefening terreinen. Ja daar daar is het proces nog lang niet niet zover natuurlijk. Dus ja ik zie het probleem van hiervandaan eigenlijk niet zo.

[2:27:37] Ja.

[2:27:40] Nou weer jammer. Ik heb echt heel veel problemen. Die zijn zo te zien.

[2:27:44] Maar ook met die als u nou weer als de minister en vijfendertig bij haalt. Wat ik begrijp want dat maakt onderdeel uit van die integrale afweging van het luchtruim.

[2:27:54] Daar hangt nogal wat van af of dat kan gaan op de manier waarop die minister dat voor zich ziet en op het moment dat het niet gaat op de manier waarop de minister dat voor heeft dat onmiddellijk weer gevolgen op de andere delen van het luchtruim.

[2:28:06] Dus misschien is het goed om. Laten we gaan we nu oplossen. Uiteraard. Maar om hier ook eens wat technische briefing over te krijgen hoe dat dan precies in elkaar grijpt. Want ik ben. Ik begrijp het echt niet,

[2:28:16] Als dat hangt eens een poging wagen

[2:28:19] duidelijk te maken want ik denk niet dat die een technische briefing voor nodig is. Kijk, spoor een. Dat is klaar en en dat is ook een gegeven. Het is niet zo dat in spoor twee spoor één weer helemaal aan de kant wordt gegooid en het je daar weer op nul begint maar spoor twee. Daar zit daar zitten brede discussie in rondom naar wat ik net aangaf. De de militaire voorzieningen et cetera trekken we samen op met de Duitsers en de Belgen. En dus voor voor Lelystad is het duidelijk.

[2:28:50] Hij moet alleen die tweeëntwintig, elf of dertig kilometer moet nog een oplossing voor voor worden gevonden. Maar de rest spoor een is afgerond. Ik weet dat u niet eens bent met de uitkomst van het spoor een. Maar dat is

[2:29:06] kan niet duidelijker uitleggen.

[2:29:10] Verhagen!

[2:29:12] Met name om gaat is ook natuurlijk. Die vierde fixed die aangehaald wordt en het is totaal onbekend waar die filosofie precies gaat plaatsvinden en daarom is het dus ook in in het verlengde wat hiervan raam ook zegt heel ingewikkeld om dan nu spoor een en weliswaar afgerond. Maar wat nou als vierde fixen echt voor problematische gevolgen zorgt in de Randstad en voor wonen en het gezonde gezonde leefomgeving. Hoe gaan we er dan mee om? Als spoor eenmaal is afgerond, kunnen we dan nog een wijziging treffen in de eerste stap van het lucht van die luchtruim herziening,

[2:29:42] De minister. Voorzitter,

[2:29:45] het staat de kamer altijd vrij om overal het matje onderuit te trekken. Dus dat geldt ook voor in spoor twee. Kijk dit zijn als dan vragen als rivier de fixen inderdaad tot problemen zou leiden. Dan hebt u dan de mogelijkheid om te zeggen dan doen we het anders. Maar we moeten wel eerst de mensen de kans geven om het verder om het verder uit te werken en nogmaals iedereen krijgt alle gelegenheid om daar de zienswijze op op in te dienen en erover mee te denken enzovoort.

[2:30:17] Maar we moeten wel een keer iets gaan gaan uitwerken en een stap verder komen

[2:30:22] vragen.

[2:30:23] Dat het heel goed is als er duidelijkheid komt voor alle betrokkenen, maar het is precies deze als dan redenatie die dus in spoor een plaatsvindt, waardoor er dus door gemeenten provincies zienswijzen ingediend worden op iets wat ze dus niet weten. Dus daar ik mijn vraag. Nogmaals, als er dus in kort twee. Wat blijkt dan kunnen wij dat als kamer doen. Maar het zou fijn zijn als ook daar die zienswijze procedure. Die is voor twee plaatsvindt als met als goed heb begrepen dat er wel aandacht voor is. Wat als de effecten echt zeer negatief zijn op de leefomgeving van inwoners in Utrecht.

[2:30:56] Voorzitter, dan dan herhaal ik nog maar een keer wat ik geprobeerd heb ook in de richting van de heer van raam aan te geven. Er worden geen onomkeerbare beslissingen hierin genomen wordt verder uitgewerkt op basis van die basis principes die hebben laten zien. Dat wil ik dan toch nog maar een keer benadrukken dat je grosso modo voor Nederland tot vermindering van hinder kunt komen. En natuurlijk zal dat altijd verplaatsingen ook van hinder tot gevolg hebben niet altijd aan de kamer in een goed proces om daar het oordeel over te vellen of of die keus. Hiervoor wordt gemaakt en hoe die dan precies in welke regio wordt gemaakt. Dus dat provincies nu of gemeenten nu een zienswijze hebben ingediend. Niet alles overziend

[2:31:44] ontneemt hij geen enkel op geen enkele manier het recht om in in het vervolg proces niet weer volledig een nieuwe zienswijze in te dienen op de uitgewerkt uitgewerkt zijn op geen enkele manier ergens aan gebonden. Het is niet als ze nu ergens

[2:31:59] bij wijze spreken mee instemmen dat ze daar straks aangehouden zijn helemaal niet. Dus het is echt bedoeld om de kennis en kunde de adviezen van uit alle betrokkenen op te halen. Zoveel mogelijk mee te kunnen wegen in het uitwerken van die vervolgstappen en die liggen allemaal in de regio voor, maar uiteindelijk heeft ook daar uw kamer. Het laatste woord.

[2:32:24] Dankuwel.

[2:32:25] Ik sta hier van raam nog.

[2:32:27] Interruptie de ben ik zeg maar wat is natuurlijk de we komen er voor Lelystad nu weer tot de crux van het debat van de vraagstuk van wie is het luchtruim

[2:32:35] en op het moment de ik hoor de minister zeggen van verzetten geen onomkeerbare stappen. Dat is dat is niet waar van spoor een is klaar. En als wij spreken D zesenzestig instemt met die laagvliegroute op eentje na. Prima. Kan me wel iets bij voorstellen dat je denkt dat je van de van de zevenhonderd kilometer dertig de bestemming. Dan gaat Lelystad open. Het is helemaal geen onomkeerbare stappen was het helemaal open is dan kun je nog in spoor. Twee pieper wat je wil.

[2:33:01] Dus.

[2:33:03] Het klopt niet helemaal voorzitter en ik weet niet goed hoe we dat nu op dit moment oplossen. Maar ik heb wel een hele dringende behoefte aan een goed

[2:33:13] een voorlichting over te krijgen alvast alleen maar ja nee

[2:33:17] misschien dat ik het dan begrijp. Maar misschien ook dat anderen het ook gaan gaan begrijpen. Maar klopt het dat de spoor een afgerond en wel

[2:33:27] kan leiden tot opening van Lelystad Airport terwijl in sport twee dingen kunnen gebeuren die dat eigenlijk weer lastig maken is dan wel open. Klopt er een van adres is.

[2:33:37] De uw laatste vraag.

[2:33:39] Dat kan. Alles is voorbereid dat Lelystad open kan tot tienduizend vliegbewegingen. Dat weet u maar ja, die voorrang moet eerst door uw kamer. Dus is helemaal geen geen enkel onomkeerbaar besluit. U kunt de hele luchtvaart nota in de prullenbak gooien. Bedoel ja. Ik hoop het zeer van niet.

[2:33:58] Maar dit is gewoon wat wij allemaal voorbereid hebben in de afgelopen tijd. Wat in lijn is met het vorige regeerakkoord. Dan ligt op tafel en zodra er een informatie is geweest. Kunt u over al die zaken en een beslissing

[2:34:14] neem nemen. Maar ja ik. U kunt van mij niet verwachten dat ik ja ik ik heb voorbereid conform het het regeerakkoord en dat ligt op tafel. Dat is aan uw nieuwe tweede kamer om daar een een beslissing over te nemen. Dan heb ik het blokje diverse voorzitter.

[2:34:31] Het beruchte kopje diverse toegang. Ja,

[2:34:36] Dan ga ik naar de je al Kaja over de cabine lucht

[2:34:41] de lopen op dit moment diverse internationale onderzoeken dus niet alleen in in Nederland. Wij wachten op dit moment die onderzoeken af.

[2:34:51] Het is natuurlijk ook een internationaal probleem. Dus we moeten dat ook internationaal oplossen.

[2:34:57] Voor de laatste info verwijs. Ik ook naar de informatie van de nationale adviescommissie die we hiervoor hebben. In die rapportages ga ik ook de de verdere voortgang en vermelden en de heer Graus heeft daar nog een suggestie voor gedaan om contact te hebben met een bepaalde hoogleraar. Dat is inmiddels ook opgepakt die bewuste hoogleraar is ook uitgenodigd bij de NAC die nationale adviescommissie om hierover het gesprek aan te gaan. Ook naar aanleiding van het voor beeld wat noemde wat onlangs door de rechter is

[2:35:36] is uitgesproken. Dus daar wordt hebben die speciale Commissie voor en daarbinnen wordt erover gesproken en ik denk dat ik wel de toezegging kan doen dat wanneer we daar wat meer bericht van hebben van die NAC Commissie

[2:35:49] dat ik dat ook zal laten weten aan de aan de kamer.

[2:35:54] Daar is een verheldering op nodig. Volgens mij die elkaar.

[2:35:59] Dank voor de toezegging. Hopelijk kan dat ook voor het commissiedebat vliegen veiligheid, want we kunnen we daar nog een keer de erover hebben. Mijn vraag was ook heel specifiek van is de werkwijze van het UWV aangepast van destijds zei het UWV op basis van de klachten van tegen de mevrouw van de. U kunt gewoon aan het werk. Daardoor was het werkweigering wat ze deed. Daardoor kreeg ze geen uitkering. Ik mag toch hopen dat ondertussen het UWV hieraan anders tegenaan kijkt.

[2:36:27] Dat was mijn volgende blaadje. Wat ik hier had liggen die deze vraag van hier al Kaya. Dat weet ik niet want maar die vraag die zal ik opnemen met de collega's van SZW waar het UWV onder valt, maar we zullen dat voor u nagaan en dat ook laten weten of die werkwijze is aangepast.

[2:36:45] Het commissiedebat vliegveiligheid op acht september.

[2:36:49] Na over de Commissie. Dit is toch wel een zomerperiode. Dus ik weet niet hoe dat precies zit met die een NAC Commissie. We gaan ons best doen. We zullen in ieder geval dan even weer een stand van zaken laten weten.

[2:37:01] Ik weet niet hoe een agenda er precies uitziet,

[2:37:04] dan heeft de heer Jansen nog vraag naar de luchthaven in zee.

[2:37:11] Ja

[2:37:12] daar is bekend van dat we die keuze niet hebben gemaakt en gemakshalve verwijzing maar even naar de luchtvaart nota. Daar wordt dat in beargumenteerd.

[2:37:21] Dan heeft mevrouw Hage nog vragen gesteld. Hoe staat het nou met betrekking tot het onderzoek naar de minimum prijzen

[2:37:28] najaar Europese luchtvaartmaatschappijen mogen op grond van internationaal, maar vooral ook een u recht hun tarieven vrij vaststellen. Dus de Europese Commissie en de ACM zijn bevoegd om op grond van EU en nationaal mededingingsrecht daar onderzoek naar te verrichten en mogelijk handhavend op te treden.

[2:37:47] Oostenrijk is nog steeds doende om de mogelijkheden te verkennen binnen die ook Europese kaders

[2:37:56] over op nationaal niveau minimumprijzen kunnen worden opgelegd. We zullen daar weer naar informeren hoe ver dat staat. Dat heb ik op dit moment geen nieuws over maar staan. Nieuws over zul je dat laten weten.

[2:38:09] Dan heeft hij al Qaeda nog zorgen geuit over de werkdruk.

[2:38:14] Een in de luchtvaart

[2:38:17] en als veiligheid staken door minder of onervaren personeel uitgevoerd worden, dan zou de werkdruk inderdaad kunnen toenemen, dan zou de veiligheid in het gedrang kunnen komen.

[2:38:28] ICT staat open voor signalen

[2:38:32] en aanvullend zal je ook steekproefsgewijs op het platform voor de voor de grond af handelaren ons site ook controles uit gaan voeren. Hebben ze ons laten weten

[2:38:43] dan de laatste krijgt nog iets aangereikt. Ja jammer dan. Ja, waarom over geen uitvoeringsprogramma is opgesteld, vraagt mevrouw Hage voor de programmatie aanpak meten en berekenen van vliegtuig geluid.

[2:39:01] In tweeduizend negentien is het verkenning en rapport van RIVM opgesteld met zeven aanbevelingen.

[2:39:07] Ik heb ook aangegeven al die aanbevelingen op te volgen. De uitwerking daarvan is ook gestart. Uw kamer wordt halfjaarlijks geïnformeerd over de voortgang per aanbeveling, inclusief ook de ontwikkeling in het meten van geluid. Daar zat ook een planning bij in de tijd

[2:39:23] en de vorige

[2:39:27] niet te lezen en laatste rapportage.

[2:39:31] Vorige week staat hier denk ik. Hebt u de rapportage ontvangen en die krijgt u dus elk halfjaar Sorry Jakob. Dat is echt niet te lezen.

[2:39:42] Kan de minister onderzoek laten doen naar wat voor soort luchtvervuiling werknemers op Schiphol worden blootgesteld vroeg, mevrouw, hoewel ik nog

[2:39:50] dat is hun taak en verantwoordelijkheid van de werkgever dus van Schiphol

[2:39:54] en de arbeidsinspectie houdt toezicht of Schiphol zich daaraan houdt

[2:39:58] wel bekijkt het RIVM in mijn opdracht ook of een gezondheidsonderzoek mogelijk is naar de effecten van blootstelling aan ultra fijn stof en het advies van het RIVM komt in het derde kwartaal van dit jaar. Dus dat kunt u nog tegemoet zien,

[2:40:17] weten wij hoeveel werknemers er bij Schiphol zijn verdwenen door corona. Schiphol geeft aan driehonderd dertig F te eten hebben geschrapt van de ongeveer vijfentwintig, honderd arbeidsplaatsen.

[2:40:29] Ruim tachtig procent daarvan is vrijwillig vertrokken met pensioen of heeft inmiddels een functie elders gevonden. Het andere deel is nog in het traject en dat hele sociaal plan geeft men aan is afgestemd met de vakbonden.

[2:40:44] Even kijken

[2:40:47] heb ik al gezegd.

[2:40:49] Heerema. Tot slot heeft nog vragen gesteld over de verduurzaming van de vloot.

[2:40:55] Nou zeer met u eens dat we innovatie moeten stimuleren in geld ook aan. Er is geen Silver Bullit voor de maar we moeten wel de innovatiekracht vanuit de markt benutten in het kader van het actieprogramma vlootvernieuwing binnen de duurzame luchtvaart tafel

[2:41:12] wordt nog bezien wat we vanuit Nederland zelf kunnen doen om dit te stimuleren en we hebben natuurlijk met KLM in het kader van de steun ook afgesproken dat zij moeten zorgen voor een zo schoon en stil en mogelijke vloot.

[2:41:27] Ja. De specifieke vliegtuig en inkopen. Dat is natuurlijk aan KLM zelf. Maar ze moeten binnen de duurzaamheidskader opereren die wij ook in het kader van de steunoperatie nog hebben aangescherpt,

[2:41:38] dan ben ik er doorheen. Voorzitter,

[2:41:42] Die elkaar.

[2:41:44] Volgens de de minister geeft aan dat er inderdaad gedwongen ontslagen zijn gevallen op Schiphol voor een deel ook voor een deel natuurlijk verloop van de gedwongen ontslagen. Nu neemt het luchtverkeer weer toe

[2:41:56] en wij krijgen de signalen niet alleen wij, maar ook dat de mensen die ontslagen zijn worden vervangen

[2:42:02] door goedkopere uitzendkrachten onervaren uitzendkrachten en ik heb ook de minister gevraagd om normering daarover te zeggen van wat vind jij daar nou van? Is, zij het met mij eens dat het onacceptabel is dat er een crisis wordt gebruikt om ervaren krachten gedwongen te ontslaan die nu dus nog voor een deel in de in het proces zitten om een baan te behouden en dat er ondertussen vacatures openstaan voor uitzendkrachten voor hetzelfde werk. Dat moeten we toch ook met het oog op de veiligheid, maar ook met het oog op fatsoen en goed werkgeverschap moeten we dat toch zien te vermijden. Wat vindt de minister van.

[2:42:34] De minister,

[2:42:36] de minister is het zeer met u eens dat de veiligheid nooit in het geding mag komen dat er fatsoenlijk met de werkgevers werknemers moet worden omgegaan. Maar daarom hebben we natuurlijk ook een sociaal plan. Dat doen werkgevers en werknemers samen en en daar treed ik verder niet in. Dat is niet dat is niet aan mij. Maar de veiligheid moet worden geborgd. En natuurlijk moeten zo'n sociaal plan wordt in goed overleg samen vastgesteld.

[2:43:04] Oké.

[2:43:05] Tot slot een voorzitter van goed dat de minister je aangeeft dat het in principe met mij eens is, maar de verder eigenlijk niet zoveel aan doen omdat de tafel. Daar maakt een rol daarin klein. Dat herken ik wel van verschillende debat. Ook omdat ik

[2:43:18] vind dat je als aandeelhouder van de staatsdeelneming toch ook wel meer te zeggen hebt dan de regering die rol tot nu toe opvat, maar zou de minister op zijn minst als er dus vanwege die inspecties van de ILT signalen opkomen dat veiligheid in het geding is omdat ervaren krachten zijn verdwenen en zijn van met onervaren. Krachten zou ze op het moment dat zij dat soort signalen ontvangt de kamer daarvan op de hoogte willen stellen. Want dan hebben we dus ook te maken met jaar niet alleen maar asociaal beleid, Monasch asociaal beleid dat ten koste gaat van de veiligheid op Schiphol en dan moeten we zien te voorkomen.

[2:43:53] De minister,

[2:43:54] voorzitter, de de ILT heeft dus aangegeven ook inspecties te doen en als zij daar verkeerde signalen uit krijgen dan werkt het ook. Ze heten zelfs ook signaal rapportages van de ILT. Dan krijg ik die maar dan is sturing die ook altijd door naar uw kamer. Dus als die geluiden waren hier vandaan komen. Dan zult u ze zeker ook ontvangen.

[2:44:18] Dankuwel. Dan sluiten we hier bij de eerste mijn van de zijde van de minister gaan we hebben ruim de tijd voor een tweede termijn. Ik wilde alle twee minuten spreektijd geven. Dat moet voldoende zijn voor een tweede termijn.

[2:44:28] We gaan gewoon het rijtje af en beginnen bij de heer van de raam van de partij voor de dieren.

[2:44:33] Dank dat u niet even vragen van hoeveel tijd heeft de kamer nodig om zich voor te bereiden.

[2:44:38] Dat is echt nodig. Ik heb nog nooit eerder meegemaakt. We hebben er negen jaar tijd.

[2:44:45] Dank u wel. Voorzitter, voor zei ik graag een tweeminutendebatten aanvragen of een van jou in de oude termijn twee minuten

[2:44:54] Dank voor de voor de antwoorden en ik begon onder andere met mijn eigen betoog met ja je gaat het pas zien als je het als je het snapt

[2:45:02] voorziet door het met Cruijff en ik. Dat geldt ook voor mezelf. Ik snap in één keer hoe de minister in de wedstrijd zit want die vergelijkt zich continu met hoe andere landen het doen in de luchtvaartsector en zegt dan vervolgens ja dan doen we het niet zo slecht. En maar de volstrekt verkeerde referentie beeld. Wat we nu hanteren omdat de luchtvaartsector als geheel weten we dat die wel wil groeien en we weten dat het klimaat in de biodiversiteitscrisis nodig hebben dat we dat we krimpen en dat is toch wel heel belangrijk denk ik om vast te stellen voor. Ik verheug me om samen met CDA te bekijken hoe we die acht megaton die de sector zelf gaat opsnoepen verdeeld moet worden weggehaald bij we bij andere sectoren misschien wat te bereiken bij de landbouw bij bij de boeren. Je wilt toch wel wijzen dat dat zo'n zo'n sector vergelijken met met de rest van de wereld doet. In de luchtvaartsector is eigenlijk onvoorstelbaar roekeloos roekeloos gedrag. Wat wat wat de ministerie vertoont denken dat je door kan gaan, terwijl de wetenschap stelt dat het helemaal niet kan en er is inderdaad geen zilver woedend is niemand die dat beweert. Maar wat we sinds maandag weten is dat die innovaties waar iedereen zo van denkt dat het gaat komen. Dat gaat te laat komen. Dat is niet iets wat de partij voor de dieren zegt of meer van aan. Dat is wat de wetenschap ons verteld en er is simpelweg geen tijd genoeg daarvoor voor zei ik

[2:46:28] ik zit bijna twee minuten hoor ik net. Ik heb een vraag blijft er dan staan we hadden net over die dertig kilometer die dan misschien net niet onder die van super belang. Ik kijk er maar één procent van het verkeer doorheen gaan. Maar hoeveel procent van verkeer is gepland daardoor heen te gaan.

[2:46:49] Voorzitter, helaas is er niet meer tijd Dankuwel voor uw coulance.

[2:46:55] Dat klopt, maar u heeft wel een twee minuten debat aangevraagd. Dus u kunt hem nog vervolgen. De vraag is wel op wat voor termijn wilt u dat twee minuten hebben. Wilt u dat voor het zomerreces of mag het ook erna?

[2:47:05] Voorzitter kijken omdat er een aantal dingen hier gezegd zijn in naar boven zijn gekomen die die toch weer van belang kunnen zijn over hoe ook coalitiepartijen Sorry onderhandelingspartijen denken. Ik hoor net groenlinks ook zeggen van ja

[2:47:21] ik kan er niks over zeggen. Dat betekent eigenlijk. Ja, dat het dat zomaar dingen kunnen worden weg onderhandeld. Wat misschien begrijpelijk is sterker naar mevrouw muziek toe. Maar het is wel

[2:47:32] dus het is wel goed om dat voor het zomerreces.

[2:47:34] Voor het zomerreces Dankuwel. Dankuwel. De heer bontebal.

[2:47:38] Dank u. Voorzitter, ik gebruik mijn tweede termijn dan ook maar een klein beetje op betoog van meneer vooraan te reageren. Hij kwam ik er ingewikkeld aan vind is dat het de suggestie wekt dat andere partijen het klimaatprobleem niet zo serieus nemen als de partij van de dieren en dat werp ik verre van mij en het klimaatvraagstuk is een van de grootste vraagstukken en voor mij ook de reden geweest om de politiek in te gaan. Alleen ik zou aan ook de partij van de dieren willen vragen. De oplossingen die steeds te worden gebracht die van zijn vaak onrealistisch niet haalbaar in de samenleving waarin we nu zitten is het dan niet verstandig om een wat meer realistischere route te kiezen waarbij je mensen meekrijgt, waarbij je af en toe een koploper oppakt en af en toe kijken hoe zit dat internationaal. Precies. Dus het is niet een verschil tussen partijen die wel iets willen en partijen die niet iets willen. Het gaat over wat ik denk dat effectief is en ik heb geschetst dat het twee routes zijn die route van die profeten en van de

[2:48:41] het tovenaar dat we van beiden iets moeten hebben. Ik geloof niet dat de route van alleen vertellen dat het minder moet en dat het anders moet dat de hele samenleving op de schop moet. Ik geloof niet dat die route op dit moment nu in Nederland haalbaar is en gaat werken waarbij ik tegelijkertijd zeg dat

[2:48:59] vanuit het hele idee van rentmeesterschap is het klimaatvraagstuk voor ons net zo belangrijk als als voor u en kijken wij ook hoe we dit met elkaar met samenleving als geheel kunnen bereiken,

[2:49:10] een paar concrete vragen. Ik weet niet.

[2:49:12] Van minuut.

[2:49:13] Dan dan ga ik selecteren.

[2:49:16] De het punt over de gezamenlijk over gemeenschappelijke Europese luchtruim. Kunt u daar nog iets over zeggen? Hoe ver zijn we daarmee? Onze partij heeft ook een aantal vragen steeds gesteld de afgelopen jaren over stand toch weer wat de kleinere dingen. Maar misschien net zo belangrijk het de grondgebonden activiteiten voor het klimaatneutraal maken

[2:49:38] en ja toch nog een punt over die dalingen in coronatijd is daar dus niet mee geëxperimenteerd en eens met met een gelijkmatige daling, met prachtige afkorting CDA. Overigens

[2:49:49] was het coronacrisis niet juist een ideaal moment geweest om dat te doen. En is dit niet de mogelijkheid om daar nog iets mee te doen op korte termijn.

[2:49:56] Dankuwel, Dankuwel. Een van raam werd direct aangesproken. U mag kort reageren graag geen college geven.

[2:50:05] Voorzitter, ik vind het ik ben heel blij dat de heer bontebal in zijn zijn tweede termijn zich persoonlijk maakt. De heer bontebal vindt wat

[2:50:17] want dat geeft mij de gelegenheid om toch even erop te wijzen hoe destructief eigenlijk het CDA beleid geweest is van de afgelopen jaren. Het is onvoorstelbaar als je kijkt naar de cumulatieve uitstoot in de laatste twintig jaar waarin het CDA continu heeft meegedaan hoe die cumulatieve uitstoot vergroot is geworden. Dus het sprookje van de wereld beter doorgeven. Dat is ik word er bijna misselijk van moet ik zeggen. En dan te stellen dat dat je rentmeesterschap als uitgangspunt neemt, terwijl het het voorzet. Ik kan me bijna niet bij. Daarom ben ik zo blij dat hij dat losmaakt van van zichzelf omdat ik ook de heer bontebal wel heb horen zeggen van nou misschien moet die veestapel de krimpen. Dus daar is daar is best wel hoop maar aankomen met rentmeesterschap en de wereld doorgeven. Voorzitter, het is het is zulke onzin dat het mij bijna misselijk maakt. Dankuwel.

[2:51:09] Bontebal.

[2:51:11] Voorzitter, lastig om hierop te reageren. Ik kan alleen mijn eigen intenties op tafel leggen en ik ben fundering van eraan gewend dat die graag tien of twintig of honderd jaar terug. Kijkt u heeft met mij te maken op dit moment met CDA fractie zoals die nu is voor ons is rentmeesterschap wel degelijk een belangrijk uitgangspunt en ik zou u willen uitnodigen als we na vier jaar vooruitkijken en en en u ben vier jaar Kamerlid geweest. Wat heb ik dan wat heeft hij dan echt bereikt om de wereld een stuk mooier te maken om echt ervoor te zorgen dat we in Nederland effectief een ambitieus klimaatbeleid hebben gedaan. Men heeft u dan vier jaar lang steeds de tweede kamer verteld dat de anderen allemaal mis zaten en dat dat de ministers en staatssecretarissen allemaal mis zaten of heeft u misschien gewoon stappen gezet die misschien niet altijd voldoende zijn, maar binnen de context zoals die nu is wel ons op een spoor zetten van de samenleving die uiteindelijk duurzamer en socialer is en ik ik denk toch oprecht dat de als dat met steeds aan de zijlijn blijven staan en zeggen dat de hele wereld anders moet en dat de ander het steeds fout hebben. Ik denk niet dat dat een hele effectieve route is.

[2:52:21] Dank u.

[2:52:24] Die bontebal had zijn tweede termijn werd de vraag gesteld. De bontenbal heeft daarop gereageerd en een uitnodiging om samen naar de toekomst te kijken. Dat kunt u prima buiten deze zaal doen. Ik denk dat dat gedeeld wordt. Dus we gaan naar de Kaya voor zijn tweede termijn.

[2:52:38] Voorzitter, een onderwerp met veel belangen en belanghebbenden. Zo begon ik ook mijn mijn inbreng en ik kan me toch echt niet aan de indruk onttrekken dat het belang van de werknemers onderbelicht is ondersneeuwt is eigenlijk misschien is het belang van het klimaat jarenlang onderbelicht geweest. Dat is nu zeker niet meer zo. Maar we moeten ook niet vergeten. Dus tienduizenden mensen werken in die sector. Dat zijn ook meer dan honderd duizend families die dus hun brood verdienen in deze sector die gewoon hard werken trots zijn op hun werk en die recht hebben op eerlijk en goed

[2:53:09] werk

[2:53:11] achtenzestigduizend mensen lastig. De zojuist die werken op Schiphol slechts twee duizend daarvan. Als je de gedwongen ontslagen ook niet meer meetelt bij de Schiphol groep zelf. Dat vind ik een gekke verhouding.

[2:53:23] Hij zou niet moeten zijn op andere onderdelen van van onze samenleving zijn we daar dus op aan het terugkomen en daar zouden we ook dus bij staatsdeelneming naar moeten kijken en dat is een onderwerp die ik zeker ook bij Financiën in de Commissie Financiën waar ik zelf ook in zit, zal herpakken. Maar bij luchtvaart heeft dat dus ook nog eens een veiligheids component. Daarom is het hier ook extra belangrijk om daarnaar te kijken. Ik heb benadrukt dat tussen de werknemers fonds heel belangrijk zijn klimaat opgave natuurlijk ook superbelangrijk. Maar dan moet je wel alternatieven bieden in de vorm van internationaal treinverkeer en gelukkig is daar weinig politieke discussie meer over. Dus dan zou je dus ook als je dan ook de zakelijk veel vliegen zou aanpakken. Automatisch een daling moeten zien en krimp moeten zien waar de werknemers zeker niet de dupe van mogen worden, was mijn eerste luchtvaart debat. Ik hoop dat ik vaker dit geluid zou kunnen laten horen, maar ik hoop ook dat het ook van andere partijen blijven komen ze al die belangen wel in de op ons netvlies hebben niet alleen maar focussen op één of twee van die deelbelangen bij dit belangrijke onderwerp. Dankuwel.

[2:54:24] Dank u,

[2:54:25] mevrouw Bush.

[2:54:27] Dank u. Voorzitter, vandaag gehad over een belangrijk thema. Het is inderdaad een demissionaire tijd. Maar alsnog de luchtvaart blijft iets over moeten hebben in de keuzes die we maken, kunnen we dus kiezen of meer vliegen of meer huizen meer ruimte voor ons allemaal minder uitstoot en ook nog wat ik zojuist aangaf. Het is heel concreet op het moment dat wij minder investeren in vliegen wordt er ook meer ruimte gemaakt voor treinen met pak snel de trein. Als wij de ruimte daarvoor maken. Dus laten we dat alsjeblieft veel meer doen.

[2:54:57] Twee punten specifiek het C O twee plafond. Ik vind ook echt ontzettend mooi dat we als Nederland daarin vooroplopen en ik denk met het voorop lopen komt ook een soort verantwoordelijkheid om zo goed mogelijk een voorbeeld te laten zien en klimaatschade komt door C O twee maal groot deel daarvan. Wat ik net aangaf, ook door andere omstandigheden zoals waterdamp en ik ben blij dat met de toezegging van de brief over meer informatie en het is misschien moeilijk op dit moment te voorspellen, maar ik blijf graag op de hoogte van de ontwikkeling. Wat dat betreft en om al die verschillende factoren mee worden genomen dan de werkgroep. Ik ben een paar keer teruggekomen op

[2:55:32] en die daar aan tafel zitten. Juist omdat het zo'n grote opgave is belangrijk dat verschillende maatschappelijke geluiden ook daarin vertegenwoordigd zijn. Wat ik net zei. Er is zojuist een vandaag nog een klimaat staking buiten de ook het de oproep van de heer bontebal om het wetenschappelijk te houden. Inderdaad. Maar ik hoorde zojuist vooral vliegmaatschappij in transport werd opgesomd en dat Pardon enige zorgen. Dus het lijkt me goed om dat een evenwichtige tafel te maken. Dus ook dat zullen we in de gaten houden valt nog veel meer te zeggen maar ik hou het even hierbij Dank voor de beantwoording en tot het volgende debat.

[2:56:06] Dank.

[2:56:07] Mevrouw Hage. Voorzitter, Dank u. Deze demissionaire status en controversiële stukken maakt dit debat natuurlijk echt niet makkelijk, maar veel Dank. Voorzitter aan de minister voor de beantwoording van mijn vragen en veel Dank ook om de bedrijven in de voor de bereidwilligheid om op deze punten zoveel mogelijk de wel te doen en ook in gesprek te gaan met en Ro Delft. Ik denk dat is echt een te springen. Als u daadwerkelijk daar verschijnt.

[2:56:33] Ik heb nog wel een conclusie en dat is met name met betrekking tot de laagvliegroutes. Want als ik als ik het goed heb geconstateerd. Dan is dat nu voorlopig dus nog niet opgelost en die constatering zou toch graag

[2:56:45] hierbij willen onderstrepen. Voorzitter, ook mijn eerste luchtvaart. Wat en u al een gehoord hebben. Kijk er enorm naar uit om nog vaker met u in debat te gaan.

[2:56:57] Dank geef mezelf nog even kort het woord voor mijn tweede termijn.

[2:57:02] Dank minister voor de beantwoording van de vragen die ik heb gesteld. Het aanraken ervan, maar ook niet helemaal naar tevredenheid op een aantal onderdelen daarom drie punten.

[2:57:12] Ik heb mij voorbereid en ook ik heb nu mijn eerste debat als lucht vaart woordvoerder verdiept in het C O twee plafond.

[2:57:21] Mijn beeld was dat wij daar flink in vooroplopen. Nou dat klopt.

[2:57:25] Mijn beeld is ook dat we dat niet te lang moeten zijn omdat je wilde de rest van Europa bij trekt. Maar de demissionaire status geeft dus blijkbaar aan dat we niet een deadline kunnen stellen, zou dan moet er wel wat gebeurd zijn in de rest van Europa, maar er zijn ontwikkelingen die ontwikkelingen. Ik word er wat onrustig van dat ik dat beeld niet kan hebben hoe snel dat dat gaat in Hoelang bij die koplopers zullen blijven. Dat is een

[2:57:46] een tweede is second opinion. Dat vind ik eerlijk gezegd best teleurstellend. Wij hebben afgelopen maandag hebben wij. Ik geef eens antwoord als dat komt helemaal goed.

[2:57:58] We hebben afgelopen maanden die technische briefing gehad. U heeft die in feite omarmt. De conclusie daaruit. Ik merk aan alle mails die wij krijgen van gerenommeerde instituten als bijvoorbeeld de TU Delft dat er conclusies van de twee wetenschappers niet wordt gedeeld. Ik vroeg om een second opinion. Dat werd werd geknipt aan die kant van de werd geknipt aan deze kant van de zaal. Dus ik denk dat wij daar als kamer anders over denken aan u als minister en ik zou u in tweeën termijn willen vragen om toch te been te doen. Dan zal ik daar een uitspraak van de kamer over vragen. Er is al een TM D worden aangevraagd. Maar dat dat hoop ik dan. En volgens mij laat ik die derde even zitten en dan geef ik het woord aan de heer van raam om een interruptie op mezelf te plegen.

[2:58:40] Voorzitter en is supersympathiek dat dat dat kan nou ja want ik hoor u zeggen ik voorzitter, ik hoor u zeggen ik moet eerlijk zeggen helemaal in de war. Maar ik hoor u zeggen dat over het CNV plafond en dat dat en daar wordt u rustig van moet niet hebben. Dat heer maar onrustig wordt. Want maar mijn vraag is wel van als het nou te lang duurt, zegt u dan eigenlijk als de rest het niet doet, moeten wij weer van het plafond af of moeten we juist een aansporing naar de minister geven om andere landen ook dat zij twee plafond

[2:59:14] toedoen maken opzichte van als dat niet snel genoeg gaat en wat is dan de deadline

[2:59:19] voor de VVD om weer van het Cot plafond af te stappen.

[2:59:24] Ik ga er niet van afstappen. Ik ga niet mee. Ik wil de deadline wil ik wil. Ik zou graag willen weten. Maar die is dus niet mogelijk om te weten en de aansporing om te zorgen dat andere landen snel bijtrekken. Dat is mijn conclusie naar aanleiding van uw vraag. Prima. Dan sluit ik bij deze de tenminste dit is de tweede termijn van de kamer. Ik weet niet of er tijd nodig is voor de minister. Om te antwoorden hebben, wil ik wat.

[2:59:46] Laat het maar meteen meteen.

[2:59:48] Dan is het woord aan de minister in tweede termijn.

[2:59:51] We kijken

[2:59:53] de heer van raam had in ieder geval gevraagd nog over die

[2:59:59] dertig kilometer. Hoeveel. Wat is het percentage van het verkeer wat er overheen gaat dat dat weten we gewoon zo niet. Maar nee kan niet kan niet opleveren om in de sfeer te blijven en dus dan gaan we nemen mee terug en dan moet ik gewoon terugkomen kan niet nu en ambtelijk ook niet kan het nu niet beantwoord worden. Dus dat die vraag gaan we laten we proberen te beantwoorden.

[3:00:27] Uiteraard meneer van raam hebben tijd zat.

[3:00:30] Ik zit net te kijken. Het is kwart voor vijf. We kunnen nog best. Ook de heer bontebal en kunnen nog best een.

[3:00:35] Prima samen een biertje drinken op het terras.

[3:00:39] Ja ja. Goede alternatieven. Misschien wilt u mee. Nee dat snap ik dat u dat antwoord niet kan kan geven. Volledig begrip voor. Ik snap ook dat hij zegt ja ik kan niet uitsluiten. Dat dat misschien wel wat dertig procent van de vlucht is, maar het is denk ik of één procent.

[3:00:54] De.

[3:00:56] Maar ik denk wel dat het enige urgentie heeft en behoeft. Juist omdat u schrijft in u voortgangsbrief en in dit debat zegt spoor. Een is klaar.

[3:01:07] Ik denk dat een hoop mensen nu in het land

[3:01:10] relatief

[3:01:14] zekere mensen in het land best wel interessant vinden en dan ook wel een bepaalde urgentie bij hebben gemeentes provincies hoeveel dat is dus zouden wij een brief kunnen krijgen voor het volgend debat wat uw beste inschatting is hoeft echt niet uit drie cijfers achter komen te zijn. Wat dat percentages. Dat zou fijn zijn.

[3:01:34] Voorzitter,

[3:01:35] alle bereidheid om gewoon even aan de aan de de de de de technische experts op dit veld even te vragen als wat ze bij benadering van van kunnen zeggen. En laat ik hiervan toezeggen dat u die informatie hebt. Voordat u het debat over Lelystad moet gaan gaan voeren. Lijkt me betoog of de luchtruim herziening of ik weet niet een debat waarbij het aan de orde zou kunnen komen. Laat het zodra maar vorming

[3:02:02] dan even kijken hoor. Ja. De heer Bosman heeft nog gevraagd naar de stand van zaken Europese ook het single European Sky programma. Vroeg u naar de hebben in de Transportraad van twee weken geleden hebben we het daar ook over gehad.

[3:02:19] Nou is een oriëntatie voor vastgesteld zoals dat dan zo mooi heet. De trilogie gaat daar beginnen.

[3:02:28] Maar de standpunten liggen vrij ver uiteen. Dus wij zullen u gewoon via de fiches en en via de annotatie die u krijgt voor de Transportraad over op de hoogte

[3:02:40] houden.

[3:02:42] De grondgebonden activiteiten.

[3:02:46] Ja.

[3:02:49] Daar wordt natuurlijk ook heel hard aan gewerkt. Ook daar lopen overigens voorop en dan gaat het over het elektrificeren natuurlijk zowel van het

[3:03:01] en van de grond afhandeling als de de de de push back en alles wordt allemaal geprobeerd om het zo goed mogelijk en zo snel mogelijk voor elkaar te krijgen en we gebruiken daarbij ook een deel van de een miljoen euro die we uit het begrotingsamendement van D zesenzestig. Wat D zesenzestig heeft ingediend kunnen gebruiken. Dus doel is en blijft nog steeds een volgens mij liggen we gewoon goed op schema om in tweeduizenddertig C O twee uitstoten hebben op de grond. Operatie. Maar bij de volgende halfjaarlijkse rapportage zodra iets meer over vertellen.

[3:03:36] Even kijken dan natuurlijk. CDA vraagt altijd naar de CDA en de dalingen.

[3:03:44] Nou ja om zo vliegt procedure te veranderen is veel tijd nodig. Juist vanwege de de veiligheid moet echt zorgvuldig in getraind worden dus even snel een experiment doen dat dat lukt niet. En en ook in coronatijd is het voor elf WNL natuurlijk best

[3:04:01] puzzelen geweest want ook zij hebben natuurlijk te maken. Gewoon met allerlei beperkingen die andere bedrijven. Ook hebben meegemaakt. Ik noem maar gewoon iets heel simpels als het de schaarste aan chips die er nu wereldwijd is.

[3:04:17] Nou ja ik heb ook een verhaal gehoord van van technici die vanuit Noorwegen bij VNL bezig waren, maar vanwege het verhaal dat ze bij thuiskomst anders twee weken in quarantaine moesten maar weer snel terug zijn gegaan naar Noorwegen al de dagelijkse perikelen die heel veel bedrijven hebben gehad in coronatijd geeft ook bij Lidl wel een rol gespeeld. Dus

[3:04:41] ja ze doen hun best maar het is het is ook daar niet niet eenvoudig.

[3:04:47] Even kijken. Dan heb ik denk ik dat gehad.

[3:04:52] Ja de je al. Jij geeft eigenlijk aan dat hij zeer gemotiveerd is om bij luchtvaart ook voor alle belangen de aandacht te vragen en niet in de laatste plaats de de veiligheid component in en werknemers staan. Daar ben ik het op zich mee eens. En ook wat hij zei over de de trein. Mevrouw Bush liet noemde de ook voeg daar ook nog aandacht voor de die agenda blijven we ook samen doorzetten. De staatssecretaris en ik ook in de rest van Europa.

[3:05:21] Even kijken. Ja, mevrouw Bush. Jullie hadden nog over de werkgroepen en verschillende maatschappelijke geluiden aan tafel naar we zullen u toegezegd in het najaar ook weer informeren wie er dan aan tafel zitten maar eens de deur staat ook open voor andere maatschappelijke groeperingen die nu niet aan tafel zitten. Nou als in Amro Delft gaan springen als ik kom weet niet. Ik hoop het. Ik ben benieuwd. We gaan er in ieder geval ook weer contact mee opnemen. En

[3:05:53] ja. Ten aanzien van het CNV plafond. De frustratie dat we niet weten hoe en wanneer en hoe snel die deel ik met de Heerema. En ja als die zegt van ja. Second opinion. Ik wil toch wel heel graag dat er ook wat reflectie op komt. Dus als ik hem tegemoet kan komen in die zin dat we andere wetenschappers ook eens vragen om hierop te reageren. Als ik het zo mag uitleggen. Dan ben ik altijd bereid om om dat te doen want ja het kan nooit kwaad om het vanuit verschillende kanten te bekijken. Dus daar wil ik een dan graag in tegemoet komen voorstellen en volgens mij heb ik dan alle vragen en opmerkingen gehad.

[3:06:31] Klopt. Dat was de tweede termijn van de minister. Dan ga ik met u naar de toezeggingen toe.

[3:06:37] De eerst toezegging.

[3:06:39] Meneer van gaan heb een vraag aan de.

[3:06:42] We hebben de tweede termijn gehad,

[3:06:44] Op reageren.

[3:06:46] Maar uw vragen beantwoord.

[3:06:48] Maar naar aanleiding van wat ze zegt over de second opinion kan ik erop integreren. Meneer van gaan. Dank u wel. Voorzitter, Dank voor die toezegging blij mee. Ik zag de heer HEMA ook knikken en vraag het wel

[3:07:03] en ik denk ik hoop op steun van Henri bontenbal is natuurlijk de vraag welke wetenschappers. We gaan vragen. We hebben nu

[3:07:10] dat is aan de minister. Dat begrijp ik. Maar daarom vraag ik het ook aan de minister, omdat we hebben nu zeg maar die directie gehad die namens nou toch een aantal

[3:07:20] onbesproken onbesproken wetenschap van onbesproken gedrag hebben. Dat zijn nee. Ja dat zeg ik verkeerd de neem ik terug.

[3:07:26] Hij verklaring vragen.

[3:07:28] De zijn ze allemaal voorzien. Dat zijn ze allemaal. Maar het is wel fijn om te weten wie dat zijn als u daar iets over kan zeggen. Heel graag.

[3:07:34] Ik heb bijvoorbeeld de TU Delft aangegeven. Dat is volgens mij een lijkt mij.

[3:07:39] Gerenommeerd instituut. Maar laat ik dat gewoon even aan de ambtenaren die kunnen dat prima beoordelen welke wetenschappers nou in dit veld hiervoor gevraagd zouden kunnen worden. En dan dan zal ik u dat wel laten weten wie dat zijn dan maar volgens mij moet dat wel lukken.

[3:07:56] Hartstikke goed. Ga ik toch naar de toezeggingen toe. De eerste toezegging de minister stuurt na de zomer een ambtelijke uitwerking van verschillende scenario's naar aanleiding van het advies van de O r s naar de kamer. De minister zal hierbij ook aandacht besteden aan het in kaart brengen van veranderingen in participatie naar aanleiding van de verzoek van Hagen en van eraan.

[3:08:14] De minister komt terug als twee. De minister komt terug op de vragen van het lid Hagen over de oostelijke aanvliegroute van Schiphol.

[3:08:20] De hol,

[3:08:21] Drie. De minister stuurt deze zomer een update van de stand van zaken omtrent het C O twee plafond naar de kamer.

[3:08:29] Ook nog meer op kantoor potverdorie vier.

[3:08:31] De minister komt in een volgende verzamelbrief terug op de vraag van het lid een delict over welke partijen momenteel aan een duurzame luchtvaart tafel plaats hebben

[3:08:39] vijf de minister komt terug op vragen van het lid van raam over de afnameverplichtingen van Shell zes de minister.

[3:08:48] U heeft daar een.

[3:08:50] Ik kreeg net nog een blaadje. Misschien kan ik dat nu wel beantwoord hebben het maar gaat de volgende informatie brandstof contracten tussen producenten en maatschappijen zijn vertrouwelijk. Dat hadden we eigenlijk al verwacht. Shell levert inderdaad ook aan de luchtvaart onder andere recent ook synthetische kerosine. Verder is Shell deel eigenaar van a F s de er Grand View Supply. En dat is de centrale leverancier op Schiphol. Maar daar kan ik dus verder allemaal geen informatie over de heb ik die meteen nu al beantwoord.

[3:09:25] De vooraan,

[3:09:26] Dank u wel. Dank voor dat antwoord. Dat begrijp ik. Vanuit Shell gezien en dat respecteer ik volledig. Maar zoals eerder al kan je ook al aangaf. Een KLM Schiphol. Daar hebben we als staatsdeelneming natuurlijk bepaalde inzichten in dus vanuit die kant gezien. Kunt u natuurlijk beste kamer informeren over het misschien wel vertrouwelijk zelfs

[3:09:47] dus graag.

[3:09:49] Die informatie te.

[3:09:50] Minister dan stel ik voor dat u dat aan de minister die over die staatsdeelneming gaat vraagt want dat ligt echt niet op mijn terrein.

[3:10:00] Nummer zes.

[3:10:02] De minister bericht de kamer over de uitkomsten van het overleg inzake cabine lucht in een nationale fietsen Commissie en stuurt in elk geval voor het commissiedebat vliegen veiligheid acht september aanstaande stand van zaken naar de kamer toezegging. Kaya.

[3:10:16] Er is eerst de minister komt terug op de vraag van het lid van raam over het percentages van het verkeer dat over de dertig kilometer landingsbanen in Lelystad Airport wordt verwacht.

[3:10:26] Vooruit geen landingsbaan

[3:10:28] van kilometer.

[3:10:31] Aanvliegroute natuurlijk de vliegroute excuus. Ik lees gewoon op wat er staat er zonder na te denken. Ach, de minister zal aan wetenschappers vragen de reflecteren op de technische briefing inzake verduurzaming luchtvaart defect ziet en komt hier schriftelijk bij de kamer op terug en dan is er een tweeminutendebat aangevraagd door het lid van raam. Dat wordt voor het zomerreces gehouden. Dus daar gaan we een afronding van dit commissiedebat. Dan wil ik de bodes danken voor de ondersteuning. De ambtelijke ondersteuning van de minister voor aanwezigheid en nu al een voor de deelname aan dit debat. We zijn ruim een uur eerder klaar. Dus het is prachtig gegaan. Dankuwel.