Hoofdlijnen herinvoering basisbeurs en tegemoetkoming studenten

[0:00:01] Goed

[0:00:02] de morgen allemaal welkom. Allereerst aan minister van onderwijs, cultuur en wetenschap minister dijkgraaf en natuurlijk ook welkom aan u aan de leden. We hebben vandaag het nota overleg over de studiefinanciering heel aantal sprekers. Dat is nou goed te zien. Ik verwacht ook de heer quint zo nog aan komen rollen. Maar die beginnen. We beginnen. We beginnen met mevrouw westerveld als eerste spreken. Ik zou willen. Ja, ik zou het toch even omwille van de orde met u willen afspreken dat we twee interrupties in tweeën doen als dat nou allemaal tot een tot het meest platgeslagen debat leidt dan komen we opnieuw met elkaar te spreken. Maar in principe twee interrupties in tweeën en dan vraag ik vrouw westerveld om als eerste voor haar bijdrage in de de

[0:00:58] wat.

[0:01:00] Dankuwel. Voorzitter, en om eerlijk te zijn, verwacht ik niet dat dit debat wordt platgeslagen. Anders gaan we daar wel voor zorgen.

[0:01:06] Denk ik.

[0:01:07] Voorzitter, als oud voorzitter van de landelijke studentenvakbond kan ik de discussie over studiefinanciering maar al altijd goed. En eigenlijk zat dat stelsel al sinds de invoering. Dat was in negentien, zesentachtig ter discussie en dat is ook een discussie die gaat over de jarenlange achterblijvende financiering van het hoger onderwijs. Want laten we eerlijk zijn in de tijd dat het leenstelsel wordt ingevoerd. Had dat ook te maken met tekort op de begroting van ocw en daardoor ging partij op zoek naar waar de geld te halen was en dat waren de studenten en door de studiefinanciering af te schaffen zou een miljard geïnvesteerd worden in de kwaliteit en in de toegankelijkheid van het hoger onderwijs zou er kleinschalige onderwijs komen met meer aandacht voor studenten. Maar die gemaakte afspraken die toen zijn gemaakt bij de invoering design in praktijk loze beloftes gebleken en sterker nog, het vorige kabinet wilde ook de rente verhogen en dat is door actie van studenten zelf en ook door ons is dat niet doorgegaan. Maar dit kon wel weer terug op de ocw begroting als bezuiniging en inmiddels hebben generatie jonge mensen die lijdt onder het huidige stelsel die leidt van de prestatiedruk burn-outs haast met afstuderen en een torenhoge werkdruk. Ook bij docenten en bij onderzoekers en voorzitter, dat maakt ook dat mijn fractie een aantal jaar geleden al heeft aangegeven dat ze toen niet met het leenstelsel hadden moeten instemmen. Maar als je een fout maakt dan moet je die ook repareren

[0:02:25] en voorzitter, ik ben blij dat er een bus terug komt voor studenten. Maar ik vind het wel jammer dat het kabinet ervoor kiest

[0:02:30] om het oude stelsel van in te voeren zonder die gaten in dat oude stelsel te repareren. Want laten we eerlijk zijn dat oude stelsel stond niet voor niets ook ter discussie en de kamer straks straat straks voor de keuze om in te stemmen met de terugkeer van het nog wat versoberde oude stelsel of het leenstelsel te behouden en mijn eerste vraag aan de minister is waarom niet. Wat creatieve is gekeken naar andere opties. Waarom is niet gekeken gekozen om een ander systeem in te voeren dat wel. Die gaat in dat oude stelsel repareert en voorzitter, wij zien grofweg vier dilemma's en het eerste dilemma is het macro-budget van één miljard en ik wil de minister vragen waarom is gekozen voor één miljard. Wat is daar de onderbouwing van en vragen de gestegen studenten aantallen de hoge kosten die studenten maken niet meer budget

[0:03:16] is er ook meer ruimte als de kamer daarvoor kiest als de camera aangeeft dat we meer willen investeren in dat nieuwe stelsel.

[0:03:23] Want het is.

[0:03:23] De of je computer opnieuw gaat opstarten en een oud programma weer terugkrijgt en voorzitter, laten we ook niet vergeten en ik zei dat net al het oude stelsel was niet zaligmakend. En nu krijgen we dat terug met bedragen die in tweeduizend acht gangbaar waren en dat was de tijd dat ik voorzitter was van de landelijke studentenvakbond en ik weet ook dat in die tijd heel veel is veranderd en niet alleen het collegegeld is flink omhoog gegaan met vijfenveertig procent zelfs. En ook de huur van de gemiddelde studentenkamer is met dertig procent gestegen, laat staan alle andere kosten die studenten ook.

[0:03:56] Maken.

[0:03:57] En bovendien, voorzitter, wat iedereen volgens mij vergeten is. In tweeduizend acht is ook het collegegeld stapsgewijs verhoogd en dat had te maken met het het rapport leerkracht waardoor een miljard geïnvesteerd zou moeten worden in de salarissen van docenten in het primair en voortgezet onderwijs en minister toenmalig minister van hoger onderwijs ging op zoek naar waar halen we dat geld vandaan. Een deel daarvan is toen ook bij studenten vandaan gekomen door het verhogen van de collegegeld de en is het niet. Nu tijd. Vraag kan deze minister om ervoor te zorgen dat het college gehad met dat bedrag weer verminderen, want ook die verhoging van de salaris voor docenten die is er nooit van gekomen. Dus ook hier zijn studenten weer letterlijk het kind van de rekening en voorzitter, het probleem is ook dat allerlei andere dingen van die een miljard betaald moeten worden, bijvoorbeeld de studenten die eigenlijk al recht had ook een aanvullende beurs. Maar die dat de vorige periode niet aanvroegen. Maar dat dit niet op orde is. Dat is toch eigenlijk ook een fout van de overheid zelf zou ik de minister willen vragen en zou dit dan niet ook goed gemaakt moet worden. Buiten dat budget van één miljard. En hoe kijkt de minister ook aan tegen het bevriezen van bijvoorbeeld het collegegeld of het verlagen van de huur zou die daar niet veel meer voorstellen voor moeten komen om aan de andere kant de kosten die studenten maken te verliezen.

[0:05:11] Nog één minuut.

[0:05:13] Voorzitter, ik heb op mijn times staan dat ik nog dat ik ruim vier minuten bezig ben en ik heb volgens mij

[0:05:19] minuut in totaal.

[0:05:21] In totaal vijf minuten zou een stuk op de communicatie gecommuniceerd.

[0:05:27] Oh sorry het nu gaat heel goed. We zetten nu de tijd.

[0:05:31] We gaan het eerst op de bodem uitzoeken. We hebben ach kijk even naar mijn naar de rivier.

[0:05:37] Ik heb er twee een in de wat uit

[0:05:39] is totaal acht minuten

[0:05:42] heel goed vrouw westerveld. Dank hiervoor anders had ik dus iedereen zo ziet u waar we de eerste spreker heeft daarmee nog een extra belangrijke taak. We hebben dus totaal acht minuten zes eerste mijn het wisselen aan u in ieder geval zou zes en twee kunnen zijn en u spreekt nu vier minuten

[0:06:02] mevrouw westerveld.

[0:06:03] Dat klopt. En ik spreek al best wel snel omdat ik heel veel te zeggen heb en ik wilde doorgaan naar het twee dilemma. Het gaat over de aanvullende beurs zat een grote groep de middeninkomens straks tussen wal en schip dreigt te vallen en ik heb het gevoel dat meer collega's daar op ingaan. Dus ik sluit me gemakshalve aan bij de vragen die hierover vastgesteld gaan worden en dan het derde dilemma. Dat is de compensatie. Want de minister schrijft in de brief dat beleid in nederland continu verandert zonder dat er enige vorm van compensatie is. Maar wat de minister niet vertelt is dat compensatie voor fouten wel degelijk gebruikelijk is en deze compensatie is dan ook teleurstellend voor de per generatie en ik hoorde al meer geluiden of dat mensen ook zeggen het is een fooi en ik kan me die geluiden vanuit studenten wel voorstellen

[0:06:45] en voorzitter dan dilemma. Vier. Dat zijn jongeren die niet studeren. Want een grote groep die wordt vergeten wordt eigenlijk standaard. Vergeet ook in debatten die wij hier voeren en dat is namelijk dat de echte ongelijkheid in deze samenleving zit tussen mensen die wel de kans hebben om te studeren en jongeren die dat niet kunnen of niet willen en dat werkt een leven lang door theoretisch opgeleide mensen die leven zes jaar langer hebben vijftien extra gezonde levensjaren en ze verdienen gemiddeld twee keer zoveel een leven lang jongeren die niet studeren. Die hebben die zijn minder goed georganiseerd. Die hebben niet een belangenvereniging die voor hen opkomt en die bij ons wekelijks op de stoep staat zweedse politieke media minder goed benaderen en dat is de reden dat wij, toen we bij groenlinks nadachten over een nieuw plan om alle jongeren te helpen dat ze toen een plan maakte me ook juist in deze groep te investeren en ons plan voor een startkapitaal van tienduizend euro voor alle jongeren die werd met de nodige kritiek ontvangen. Maar ik zou dan wel partijen en ook kabinet natuurlijk de vraag willen terugleggen van wat gaan we dan voor deze jongeren doen als we weten

[0:07:49] dat je ongelijkheid zo groot is als we weten dat deze groep een leven lang op achterstand staat zonder dat ze daar vaak wat aan kunnen doen.

[0:07:58] Gaat. Het.

[0:07:58] Gaat het kabinet ook met voorstellen voor deze groep komen. Voorzitter, ik rond af en ik zie dat ik nog een vijftien seconden heb en die hoofdlijnenbrief die werd gepresenteerd. Soft en keuzemenu is. Maar als je zit binnen macro-budget van één miljard. Dan kun je natuurlijk de vraag stellen in hoeverre dat echt een keuze is en mijn fractie roept de regering en de coalitiepartijen ook op om creatief te kijken

[0:08:19] wat we wel kunnen doen om het stelsel te repareren. En als we deze focussen optie doorzetten, dan verwachten wij van het kabinet aanvullende maatregelen om andere kosten die studenten maken, zoals de hoge kamer huur gestemd, gestegen levensonderhoud, maar ook het collega's geld dat we dat gaan verlagen,

[0:08:34] Dankuwel dankuwel mevrouw westerveld. Meneer van der molen had een interruptie begrepen.

[0:08:40] Dat nog een vragen aan mevrouw westerveld. Ik denk dat we hier allemaal een beetje aan het zoeken zijn van van hoe kunnen we het beste doen, kunnen we misschien betere oplossingen bedenken en die begon de inbreng daar ook mee. Ik zou u willen vragen. Het cda heeft in ieder geval haast om zo snel mogelijk het leenstelsel terug te dringen. En hoe ingewikkelder het maken. Hoe langer het gaat duren. Zou het voor u acceptabel zijn om het leenstelsel later af te schaffen.

[0:09:05] Voor ons is dat niet zo.

[0:09:08] Mevrouw westerveld,

[0:09:10] Voorzitter, ik begrijp het dilemma van het cda. Precies want dat is dat is inderdaad dilemma waar wij voor staan. Het kabinet maakt flinke haast met de invoering van een nieuw stelsel. Het idee is dat dit najaar al een al een werd gaan behandelen. Nou dat lijkt voor sommige mensen ver weg te zijn. Maar voor de kamer van alle processen door de tweede en eerste kamer is dat natuurlijk flink ambitieus.

[0:09:29] Dus ik snap het voor. Ik snap wat de heer van der molen van het cda zegt

[0:09:33] wat we misschien zouden kunnen doen, zou ik de heer van der molen willen teruggeven is dat wel. Dit wetsvoorstel wordt doorgezet. Maar dat intussen wel kijken wat we echt kunnen doen om toch tot een beter voorstel te komen en iets als een compensatie voor de per generatie. Daar hoeft natuurlijk niet een wetsvoorstel zich veel te wijzigen. Maar dan moeten we wel met de kamer tot overeenstemming komen dat er een hoger budget voor uittrekken. Dus misschien zijn de ook al wel gedurende dit traject door de kamer wijzigingen aan te brengen, waardoor we niet het hele traject nog maandenlang of of jaren vertraging willen oplopen. Want dat willen wij ook niet.

[0:10:07] Dat is voor u voldoende. Ik ben een beetje onthand is door dat ze die niet kunnen printen voor die tijden. Maar daarom stel ik het nog even voor alvast meneer van der molen van het cda tweede spreker heeft elf minuten in totaal in voor de tweede voor de twee termijnen.

[0:10:28] En nu. Het wordt weer van.

[0:10:30] Dankuwel. De voorzitter, voorzitter is nu twaalf jaar geleden dat ik namens het cdja. De jongerenorganisatie van het cda rondjes rond de hofvijver rende om te demonstreren tegen de komst van het leenstelsel. Jullie waren er ook bij. Jij wel. En zij was er ook bij mevrouw westerveld was er ook bij. Toen mocht ik nog zei ze maar voorzitter, dat maakte toen ondanks onze inzet blijkbaar heel weinig indruk, want het leenstelsel kwam er toch de minister zegt in zijn brief dat we anno tweeduizend, tweeëntwintig anders tegen de startpositie van jongeren in het leven aankijken. Ik ben het daarmee oneens want het was in tweeduizend vijftien ook al geen goed idee. Het leenstelsel was een bevlieging met liberale vleugels want studeren werd een investering in je eigen succes en de overheid werd verder naar de achtergrond gedrongen. Alleen weten we nu de praktijk werkt niet mee. Na heel wat jaren later zit ik hier achter de microfoon als kamerlid over een stuk ongezonder dan rondjes rond de hofvijver rennen, maar wel om te praten over het afschaffen van het leenstelsel en dat had ik vier jaar geleden toen ik hier als kamerlid begon.

[0:11:40] Nog niet voor mogelijk gehouden,

[0:11:42] Dus tellen we vandaag als cda vooral onze zegeningen. Het gaat de goede kant weer op en laten we het vooral hebben over hoe we daarvan het best te maken.

[0:11:53] Voorzitter, de minister legt een aantal scenario's aan de kamer voor om de basis en aanvullende beurs in te voeren. Toegegeven. Als cda hadden wij verder willen gaan dan het regeerakkoord ons dat qua budget mogelijk maakt. Dat is een compromis en ook daar staan we voor.

[0:12:07] Maar dat wil niet zeggen.

[0:12:09] Dat we de cda als cda de voorzet van de minister volledig delen of hoeven te delen. Maar er zijn zeker pluspunten. Het is goed dat de minister kiest voor een onderscheid tussen uitwonende en thuiswonende studenten daarover is heel veel gediscussieerd, zeker over de fraudegevoeligheid, maar het is verstandig om studenten die op zichzelf gaan wonen extra financieel te steunen.

[0:12:29] Meneer fenomenen heeft een interruptie van de heer van baarle van denk op dit punt.

[0:12:34] Jouw voorzitter dankuwel ik zo weer van de motor van het cda

[0:12:39] graag een vraag willen stellen over de reactie die studentenbonden studenten organisaties hebben op het voorgestelde scenario van het kabinet zogenoemde focus scenario en deze studenten deze jongeren die geven aan die bedragen die genoemd worden nog lager dan in tweeduizend vijftien in sommige gevallen die zijn gewoon volstrekt onvoldoende om van rond te komen. Deze tijd met de inflatie, met de huren en vraag en mijn vraag aan de heer van der molen is. U geeft aan. Wij staan voor het compromis voor die een miljard is er wat betreft het cda echt helemaal niks aan te passen aan dat bedrag van één miljard want dat betekent dat we inderdaad als we van dat bedrag blijven uitgaan. Studenten tekort moeten blijven doen met een te laag bedrag.

[0:13:28] De heer van normale.

[0:13:30] Dankuwel. Voorzitter, ik kan ik kan die kritiek goed begrijpen. Ik heb zelf gestudeerd in de tijd dat het leenstelsel er nog niet was en ik kreeg op basis van het inkomen van mijn ouders bij vrijwel de volledige aanvullende beurs. Overigens had ik aan het eind van die rit ook een studieschuld. Dus de beurs is nooit een systeem geweest waar iedereen volledig mee rond kon komen. Maar dat hebben de studenten ook wel door van die zeggen eigenlijk zou je dat in inkomen in combinatie met wat je kan bijverdienen. Zou je eigenlijk studieschuld kunnen studie schuld vrij kunnen afstuderen. Ik verdiende ook bij redelijk goed. En toch had ik nog een studieschuld. Dus ik wil het niet de indruk wekken dat er een systeem te vinden is waarin je nooit zou kunnen en hoeven lenen. Maar ik snap je punt wel zeker als je het vergelijkt met de jaar daarvoor de daar zitten ook problemen in die niet op het bordje van deze minister liggen als het gaat om huurprijzen en de compensatie daarvoor. Ik vind dat als er extra middelen gevonden moeten worden dat dat binnen de begroting van ocw moet. Ik denk dat het niet reëel is dat we nu zeggen doe er nog veel meer geld bij. Ik zou het graag willen. Alleen ik zie ook dat er ook door de kamer ook heel veel andere prioriteiten worden uitgesproken. Die geld kosten. Dus ik zal zometeen zelf een suggestie doen waar we naar zouden kunnen kijken. Ik ben dan wel gemankeerd. Want als kamerlid ontbeerde ik gewoon die ondersteuning om dat allemaal door te rekenen. Maar daar hebben we nog wel tijd voor. Maar net als mevrouw westerveld zal de minister ook vragen of hij binnen zijn eigen begroting ook creatief nog kan zijn. Herman. Dit gaat allemaal heel snel. Maar dat betekent ook dat we best nog wel tijd hebben om daar nog eens naar te kijken. Maar ik wil niet de indruk wekken dat dat deze minister naar de minister van financiën moet lopen en doen we nog eens een miljard van van mij mag het. Maar ik wil ook niet mensen valse hoop bieden.

[0:15:15] Vervolgvraag van meer van baarle.

[0:15:18] Ja. Voorzitter, dat is dan in ieder geval het begin van een soort van helder antwoord van van het cda, namelijk dat we er niet op moeten rekenen dat er meer gaat komen dan dat miljard. En als er al iets komt dat het ten koste gaat van het geld voor het onderwijs, dus ten koste van diezelfde jongeren. Voorzitter, het probleem dat ik erbij heb is dat er dus blijkbaar een bedrag is uitgehold onderhandeld in de coalitieonderhandelingen we nu dat als voldongen feit moeten nemen. Dus eerst is er een bedrag met elkaar afgesproken en pas nu hebben we een discussie over wat is een systeem dat werkbaar is voor jongeren had die volgorde niet veel beter andersom kunnen zijn. Dus in plaats van dat je in coalitieonderhandelingen bedragen naar elkaar toeschuift. En dan pas gaat kijken, kunnen we daar iets mee. Die volgorde omdraaien zou het niet zinvol zijn want we gaan nu een systeem invoeren voor een hele lange tijd echt een doorbraak waar ik blij mee ben om ons dan niet vastpinnen op dat bedrag dat we doen ons land zou toch tekort.

[0:16:13] Helder, de heer van de molen.

[0:16:15] Voorzitter, dat is zeker politiek een beperking. Dat snap ik ook. Overigens heb ik hier in dit huis niet anders dan discussies gevoerd met een financiële beperkingen, want ook dat is een feit. En als u inderdaad dit soort discussies eerst wil voeren en op grond daarvan de regeerakkoord maken. Ja, ook die volgorde is nog niet anders geweest. De wereld die kan tussendoor veranderen en die is ook veranderd. De kamer discussieert ook over compensatie nu voor economische gevolgen die we een paar maanden geleden niet hadden gezien. Ik snap dat die minister met het bedrag uit de regeerakkoord op pad is gegaan en ik ga als coalitiepartij niet iets anders tegen de minister zeggen maar ik wil wel met de minister meedenken hoe het misschien nog anders kan en daarbinnen kun je ook nog afwegingen maken bij wie bijvoorbeeld het grootste voordeel van de bus wil neerleggen. Dus ook binnen een financiële beperkingen hebben wij als kamer keuzes om te maken.

[0:17:05] De van de malen vervolgd.

[0:17:06] Je betoog.

[0:17:09] Voorzitter, ik zou net beginnen met de pluspunten en ik had al gezegd dat onderscheid tussen uitwonend en thuishoren. Het is een pluspunt. Maar wat ik ook een goed pluspunt vind. Dat is dat het nu eindelijk lijkt te lukken om die studie voucher waar mevrouw westerveld en ik en ik samen ook met de sp en de vorige periode al van. Zij maakt het voor studenten. Nou mogelijk om dat bedrag niet als een soort tegoedbon voor een tweede studie die je nooit gaat volgen, maar wel om dat af te trekken van je studieschuld dat dat nu wel lukt dat lukt in de vorige periode niet maar dat zorgt er wel voor dat die tegemoetkoming meer dan verdubbeld en ook al is dat dan weer niet. Het bedrag wat studenten in zijn totaal vragen maar een verdubbeling van die veertienhonderd euro vind ik meegenomen. Dus daar ben ik ook blij mee en ook goed is dat de minister de gelegenheid te baat neemt om de regels tussen studenten in het mbo en in het hoger onderwijs gelijk te trekken en want een hbo studenten is niet meer waard dan een mbo-student. Dus dat wij nu en het bijverdiend grens en andere mogelijkheden gelijk trekken, ook al kost dat een paar centen. Daar ben ik heel blij mee. Net zoals het afschaffen van de de een februari regeling voor mbo is eigenlijk een soort straf op het stoppen met je opleiding in het eerste jaar. Dat is een voorstel wat ik eerder heb gedaan met steun van de kamer. Dat gebeurt nu ook en dat wilde ik hier terwijl de rest van de dag vast over het hoger onderwijs gaat graag ook noemen.

[0:18:28] Voorzitter, door de invoering van de basisbeurs gaan alle studenten er straks op vooruit. Maar op een onderdeel mag het cda mag de minister wat cda betreft meer ambitie tonen en dat is de ondersteuning van middeninkomens. De minister kiest ervoor. De groep die recht heeft op een aanvullende beurs niet verder te vergroten, dat wil zeggen de keuze van de minister om het maximale inkomen waarop je een minimale beurs ontvangt niet te verhogen naar zeventigduizend euro. Als ik even van de bedragen van de missen uitgaan dat terwijl het met name de middeninkomens waren die de dupe werden van het leenstelsel lagere inkomens profiteren van de aanvullende beurs en hogere inkomens betalen de kosten makkelijker uit eigen zak ideale idealiter betekent dit.

[0:19:08] Tot straks.

[0:19:08] Meer studenten in aanmerking moeten komen voor een aanvullende beurs en meer studenten een hoger bedrag en aanvullende beurs moeten kunnen ontvangen. Dat kan niet zonder extra geld.

[0:19:18] De cda wil dat de minister nog eens goed in zijn eigen zakken kijkt of er meer middelen binnen de begroting van ocw beschikbaar zijn, ook al is dat lastig want we hebben best nog wat tijd om daarover na te denken.

[0:19:28] Zelf kunnen we ons goed voorstellen dat de minister ook gaat kijken naar de regeling voor de halvering van het college gaat die regeling is niet al te positief geëvalueerd maar behelst wel zo'n honderdzeventig miljoen euro. Dat geld kan wat het cda betreft ook op een andere manier voor studenten ingezet worden, zoals bijvoorbeeld voor de verbreding van de aanvullende beurs of voor de ophoging van de basisbeurs waarvan iedereen dan weer zou kunnen profiteren. Kan de minister bevestigen dat het besteden van het geld aan de basis of aanvullende beurs ook nog eens geld oplevert. Ik begreep ongeveer zo'n vijftien miljoen. Als je dat niet op korting collegegeld doet, maar het via de beurzen regelt en zoja, dat geld kan dan wat het cda betreft ook troef terugvloeien naar een hogere beurs graag een reactie van de minister. Met deze aanpassingen zouden wat cda betreft een haalbaar pakket liggen om eindelijk het leenstelsel af te schaffen en de beurzen te verhogen om op een redelijke en financierbare manier tegemoet te komen aan de kritiek die ook op de hoogte van de beurzen is wat het want het kan wat ons betreft dan niet aan het eind van vandaag zou zijn dat met al die discussies over bedragen en financiering we erop uitkomen. Ik zou dat ook al tegen mevrouw westerveld dat we het leenstelsel op een latere datum zouden afschaffen. Voorzitter, nadat ik mijn rondjes rond de hofvijver heb gerend. Is het nu de beurt.

[0:20:47] Aan de minister.

[0:20:48] Om op zijn beurt te gaan rennen, zodat de wetgeving op tijd klaar is en we dit onzalige hoofdstuk van het leenstelsel definitief kunnen afsluiten.

[0:20:57] Dankuwel. Voorzitter.

[0:20:59] Dank u wel. Van der molen heeft een interruptie van mevrouw westerveld.

[0:21:04] Over de rondjes rond de hofvijver. Want ik ben ik was er inderdaad ook bij. Samen met van de molen en die rondjes die rende wij, omdat het ministerie van onderwijs zorg. De toenmalige minister miljard nodig had voeren om te investeren in leraren en uiteindelijk is een deel daarvan bij studenten vandaan gekomen. Een kleiner deel doordat we toen wisten dus die randjes hebben denk ik zin gehad maar wel een bedrag van honderd miljoen en daarvan zijn de collega's geld zijn toen verhoogd voor studenten en dat bedrag van honderd miljoen is eigenlijk toen in een bod gekomen die later nooit uitgekeerd saneren leraren

[0:21:39] en vind de van der molen met mij dat het tijd is om ook deze foto goed te zetten en toch te kijken of we dat collega's gat voor studenten omlaag kunnen brengen.

[0:21:47] De heer van der molen,

[0:21:48] En voorzitter ik ben daar in principe voorstander voor. Want weet je een zeg maar het financieel bereikbaar maken om te kunnen gaan studeren. Dat deden we. Dat is precies ook de weerstand die we alle twee hebben tegen het leenstelsel. Maar ik moet in alle eerlijkheid wel zeggen dat als wij vandaag moeite hebben om de nog meer voor de studenten uit te slepen binnen het bedrag dat ik het wel lastig vind om dan nog aanvullende wensen te realiseren. Maar en mevrouw westerveld. Voorzitter, heeft helemaal gelijk. Er is voor een heel groot deel ook niet waargemaakt, wat steeds is voorgeschoteld dat dit leenstelsel zou opbrengen en we moeten ons ook realiseren dat in dit hetzelfde regeerakkoord en honderden miljoenen worden uitgetrokken om in ieder geval niet te hoeven bezuinigen op het onderwijs. Want dat geld uit leenstelsel ging daarnaartoe. Daar ben ik ook erg blij mee. Maar dat is nooit het miljard geworden wat studenten ooit eens voorgeschoteld. Het begon er al mee dat ander reisgedrag van studenten de voor zou moeten zorgen dat de twee honderd miljoen op de plank kwam voor het onderwijs.

[0:22:40] De.

[0:22:41] Dat heeft de vorige minister ook al moeten toegeven. Dat is er nooit gekomen. Dus het leenstelsel was eigenlijk kat in de zak voor voor studenten en ik ben blij dat ik hier vanochtend mag gaan zitten om de afschaffing in te luiden. Maar of het een perfect voor pakket wordt niet maar we zijn echt zo ontzettend veel opgeschoten ten aanzien van de vorige jaren dat ik mijn zegeningen wel. Tel voorzitter,

[0:23:06] Dankuwel heeft een vervolgvraag van mevrouw festival.

[0:23:09] Voorzitter, dat we opgeschoten zijn ten opzichte van de laatste jaren. Daarover ben ik het helemaal eens met de heer van der molen en ook bijvoorbeeld dat de studie vouchers inderdaad iets waar we ook al een aantal jaren een punt van hebben gemaakt dat die nu worden uitgekeerd is natuurlijk ook alleen maar winst. Dat is heel fijn en tegelijkertijd zitten we ook met verschillende partijen wel met een de gevoel van ongemak. En dat proef ik ook bij de heer van der molen en ik zou hem willen vragen om of hij bereid is om ook samen met ons en met partijen in de coalitie die wel bereid zijn om meer te investeren. Ook in de studenten om toch samen met onze kijken naar oplossingen om inderdaad die aanvullende beurs verder te verhogen om ervoor te zorgen dat collega's gat wordt verlaagd om ervoor te zorgen dat misschien andere kosten van studenten nog verlaagd worden of dat ze een hoge beurs krijgen zit daarbij het cda wel ruimte wil ik die van de molen vragen.

[0:23:55] Van der molen. Voorzitter zijn heldere piketpalen. Dat zijn de afspraken over het geld dat beschikbaar is en een heldere piketpaal is voor ons in ieder geval dat wij gaan het afschaffen van het leenstelsel niet vertragen. Dus als wij prachtige systemen bedenken die die al jaren extra gaat kosten om in te voeren, ga ik niet doen want dan duperen we studenten daarbinnen wil ik met alle partijen kijken wat wij op een slimme manier kunnen doen en we hebben het denken rekenkracht van het ministerie misschien ook nodig om ons gewoon ook te helpen van wat kan wel en niet wat voor maatregelen hebben onbedoelde consequenties die we willen voorkomen. Ik heb zelf een voorstel gedaan hoe wij ook iets zouden kunnen doen door bijvoorbeeld het verlagen collegegeld op een andere manier aan studenten terug te geven, zodat er misschien zelfs op kunnen verdienen waarmee we de beurs kunnen verhogen. Dus voor mij staat binnen die pakket palen alle ruimte en alle deuren open om met andere partijen daarover in gesprek te gaan. Maar we gaan hem wel afschaffen dat leenstelsel en zo snel mogen.

[0:24:51] Dankuwel. Inmiddels is de heer quint aangeschoven. Fijn dat u er bent en ik begreep dat u ook snelweg wordt daarmee even met goedvinden van collega's

[0:25:03] spreekt nu eerste heer quint en ik ben aan het begin vergeet zeggen dat de heer de hoop vandaag helaas ziek is. Mevrouw westerveld heeft ook namens de fractie van de pvda gesproken zou ik nu het woord geven willen geven aan de heer quint en heeft negen minuten totaal.

[0:25:20] Dat is nogal wat. Voorzitter dank aan de collega's voor de flexibiliteit moet inderdaad straks door naar een parlementaire enquete.

[0:25:28] Het leenstelsel je uit studenten pesten dat onder de terrasverwarmer van pieter duisenberg ooit werd bedacht door vvd d zesenzestig, pvda en groenlinks wordt dan nu.

[0:25:36] De eindelijk afgeschaft,

[0:25:38] Dat is vooral en primair. De verdienste van al die studenten die jarenlang elke keer in actie zijn gekomen tegen dit vermaledijde stelsel.

[0:25:46] Laten we eerlijk zijn. Al ruim voor de verkiezingen was duidelijk dat niemand meer de verdediging van het stelsel voor zijn rekening wilde nemen. Dat zou niet gek. Mentale problemen lenen. Angst de doorstroom van mbo naar hbo. Op al deze punten werd het de afgelopen jaren. Dankzij het schuldenstelsel slechter en er werden de beloftes die gedaan werden ook nog gebroken. Het geld geniet de kwaliteit. Je schuld telt wel mee als je een huis zoekt en zo zijn er allemaal voorbeelden van gebroken beloften aan studenten. Dit onzalige plan is veel te lang door blijven eten waardoor duizenden studenten nu met een torenhoge schuld zitten opgescheept. Maar daar is ie dan de nieuwe basisbeurs beter laat dan nooit. Zou je zeggen. Maar is dat zo. Studenten twijfelen massaal of ze aankomend jaar wel moeten gaan studeren. Ik had het er pas al met de minister over in het vragenuur. Het is ook niet gek als je nog een jaartje wacht voor je niet onder het leenstelsel en dat kan zomaar duizenden euro's schelen instellingen merken dat eerste cijfers laten nu al een lager aantal aanmeldingen zien dan in voorgaande jaren. Dus wat gaat dit kabinet doen om om massale uitval volgend jaar te voorkomen. Komt er een ruimere compensatie voor studenten die volgend jaar gaan studeren. Want als ze gewoon onder de standaardregeling blijven vallen dan voor voorspellen bij grote problemen problemen voor de arbeidsmarkt. Want je gaat merken dat in sectoren waar mensen hartstikke hard nodig zijn, zoals de zorg en het onderwijs een jarenlang minder aanmeldingen krijgen en dus vier jaar later ook minder mensen die het belangrijke werk kunnen gaan doen, maar ook problemen voor onderwijsinstellingen zelf als die in één keer eerst een forse terugval zien in het aantal aanmeldingen om vervolgens het jaar daarna een forse extra aanmeldingen te zien. Er komen. Zij hebben een hele hoop manieren in de problemen met de financiering, met de doorloop van tijdelijke contracten van onderwijsgevend personeel met beschikbare ruimtes.

[0:27:35] En ik vond.

[0:27:36] Het antwoord van de minister anderhalve week geleden denk ik alweer weinig rustgevend en zichtbaar. Ja, we weten het nog niet. Dat kan zomaar ook anders zijn. Ik snap de zorgen. Maar in oktober weten we pas hoeveel mensen zich aanmelden. Maar in oktober kunnen we niks meer doen. Dus ik zou toch van de minister willen vragen wat gaat ie nou doen om ervoor te zorgen dat deze studenten, bijvoorbeeld door de toezegging dat ze alvast onder het nieuwe regime vallen, rekenen we achteraf af. Zorg ervoor dat studenten weten dat ze niet de dupe worden als zij volgend jaar alsnog gaan studeren. Je wilt toch als minister van onderwijs niet in de eerste halfjaar onbedoeld ongetwijfeld een bijdrage leveren aan juist het vergroten van bijvoorbeeld het leraren tekort aan het eind van de periode ervan uitgaande dat de rit uitzit. Maar dat dat gaan we zien de komende tijd.

[0:28:21] Dan.

[0:28:23] De basisbeurs zelf

[0:28:25] met het collegegeld dat ieder jaar stijgt. Sinds tweeduizend acht is het met maar liefst veertig procent gestegen met schaarste op de woningmarkt wordt de daarmee samenhangende veel te hoge huren boodschappen. De duurder worden ze op verzekeringspremies die elk jaar stijgen, is het simpelweg niet genoeg

[0:28:40] zelfs lager dan de basisbeurs in tweeduizend vijftien. De beurs voor thuiswonende was zelfs bij invoering in negentien, zesentachtig nog hoger erkent de minister dat deze bedragen simpelweg niet toereikend zijn

[0:28:51] dat studenten erop achteruitgaan in vergelijking met het oude systeem en dat collegegeld blijft maar stijgen. Net als huizenprijzen en boodschappen zou je niet beter. Het collegegeld in ieder geval kunnen bevriezen, zodat het niet nog meer stijgt de komende jaren over nog beter idee. Koppel. Het bedrag van de basisbeurs aan het collegegeld stijgt het collegegeld dan groeit de basisbeurs automatisch mee.

[0:29:10] Want.

[0:29:11] Heeft dit kabinet enig zicht op wat zij verwachten dat een student nu aan het eind van zijn studieperiode onder het nieuwe stelsel minder schuld heeft opgebouwd dan in het het schuldenstelsel dat we vandaag en dat is natuurlijk heuglijk nieuws definitief ten grave dragen

[0:29:28] in de hoofdlijnenbrief is ook te lezen dat het kabinet de grens voor de aanvullende beurs niet gaat verhogen, omdat het ten koste zou gaan voor de hoogte van de basisbeurs voor studenten. Zo een beetje makkelijker redeneringen zijn. Je zegt eerst dat het enige wat we zeker weten is dat het een miljard gaat kosten en de rest. En meer is onbespreekbaar. Vervolgens zeg ik ja als ik dan aan de een wat meer geven. Dan worden voor de ander wat minder. Ja dat klopt. Als je inderdaad als eerste een hekje zetten om dat bedrag met geld. Dan is dat de enige noodzakelijke uitkomst en zet je de stoep en groepen studenten tegen elkaar op het kabinet doet alsof het een keuze is tussen student die ouders heeft met een kleine portemonnee en alle andere studenten. Het komt niet door studenten dat er in informatie, waarbij de miljarden om ons heen vlogen maar een miljard voor compensatie apart is gezet en in die brief zie ik ook nog wat meer van dat soort valse keuzes. De keuze tussen bijvoorbeeld mbo, mbo versus hoger of wetenschappelijk onderwijs.

[0:30:21] Volg volgens mij is het simpel of je vond het vorige stelsel rechtvaardigen. Denk dat het kan gebeuren als een regels veranderen. Dan heb je altijd mensen die buiten de boot vallen dan is compensatie eigenlijk onnodig of je zegt nou eigenlijk wel heel onrechtvaardig, want deze student is aangedaan. Maar dan kun je volgens mij niet met droge ogen beweren dat die compensatie zoals die nu voorligt ook maar in de buurt van voldoende is. Dus ik ben benieuwd wat wat de minister daarvan vindt of het is volgens mij te weinig of het is niet nodig, zal de minister niet verbazen dat de sp van mening is dat het te weinig is en als je dat dan vindt dan dan dan moet je terug naar de minister van financiën wil die schijnt dus geen iemand te willen laten vallen. De student vaste telefoon waarop op het moment dat er gebeld wordt

[0:31:01] aan de andere kant. Ze hadden ook een wat eigenzinnige definitie van hier scheiden onze wegen. Dus ik weet niet helemaal of het goed komt. Maar het is in ieder geval een poging van het bellen waard dan tenslotte de compensatie. Het is zo karig. Het is maximaal veertien, honderd zesendertig euro. Dat is helaas tegenwoordig ongeveer twee maanden huur op een studieschuld van misschien vijfentwintig, vijfenveertig, vijfenzeventigduizend euro is die veertien, honderd zesendertig euro een druppel op een gloeiende plaat. Wat heeft een student daar uiteindelijk aan. En waarom wordt het bedrag ingeperkt tot een groep.

[0:31:31] Die uiteindelijk zijn diploma gehaald heeft als.

[0:31:34] Voor studenten die niet zijn afgestudeerd geen schulden hebben en het argument dat je voor de omzetting van de oude basisbeurs in egypte ook een diploma moest hebben. Ook dat zijn twee totaal verschillende systemen die niks met elkaar te maken hebben. De compensatie van de generatie komt in de verste verte niet in de buurt van de oude basisbeurs. En als je dan toch alle afspraken gaan overnemen. Later dan behalve de diploma. Hij is ook de rest van de voorwaarden van de oude basisbeurs over de hele beurs wordt dat was met die oude basisbeurs in principe ook zo is het kabinet daartoe bereid.

[0:32:05] Je kunt op dit punt een interruptie van de heer van.

[0:32:09] Voorzitter, toch even op die diploma eisen want ik vraag de je kunt om eventueel is die daar nou voor of is die daar nou tegen. Maar daarnaast kijk als je een soort eeuwige student bent en je in je leent jaar op jaar op jaar op jaar op jaar en en en dan gaat vragen. Maar komt die compenseert de je even mijn totale studieschuld. Dat kan toch ook niet waar zijn. Dan is het toch best heel redelijk dat je zegt nou goed wij willen je een tegemoetkoming geven voor voor je studieschuld. Maar dan toch tenminste op basis van het feit dat je best hebt gedaan om diploma te halen. Dus toch een dat is toch helemaal niet zo gek. Ook aan mbo is vragen we om binnen tien jaar een diploma te halen omdat ze het anders ook niet kwijtgescholden krijgen. Wat vind je daarvan.

[0:32:52] Weerklinken,

[0:32:54] Binnen tien jaar. Het is al behoorlijk wat langer dan dat het hele schuldenstelsel uberhaupt überhaupt bestaan heeft. En natuurlijk mag je van studenten verwachten dat zij dat zij proberen hun studie af te ronden. Ik vind het alleen gek om te doen alsof zij dat niet zomaar zouden doen. Natuurlijk probeert een studenten het af te ronden zijn er ook heel veel studenten die bijvoorbeeld tot de conclusie zijn gekomen dat hun opleiding niet bij ze past of die bijvoorbeeld. Nou ja van vanwege de de.

[0:33:18] Drukken,

[0:33:18] Ik op de arbeidsmarkt zal eerder een baan hebben geaccepteerd en die dus wel de gigantische schulden hebben maar die niet in aanmerking komen voor voor een compensatie door die groep lijkt mij minstens zo omvangrijk als de groep de waar de heer van der molen het over heeft die schijnbaar tien jaar lang zoveel mogelijk lol wilde maken en en geld wilde vervolgens die was dat actief wat er werd aangejaagd door het vorige kabinet leen vooral maximaal.

[0:33:42] Doe dat vraag van leer van voor.

[0:33:44] Voorzitter ik bedoel ik kan heel veel uitzonderingen op die regel bedenken en wat als je wat in je studietijd overkomt en dus dat dat vind ik ook moet je rekening mee houden. Maar om nou te zeggen om.

[0:33:54] Dat je onder druk.

[0:33:56] Van de arbeidsmarkt een baan hebt geaccepteerd en daarmee bent gestopt. Om te studeren lijkt mij werkelijk niet een reden om dan je hand op te houden en zeggen kunt u mij die studieschuld even kwijtschelden. Dat lijkt me echt wel dat dan dan gaan we echt het geld overal tegen iedereen aan smijten of niet.

[0:34:11] Inloggen.

[0:34:13] De eindigde met of niet. Meneer quintus dat rekenen we gewoon als vraag.

[0:34:17] Nee dat dat vind ik echt dat vind ik echt te makkelijk op het moment dat jij bij een hele hoop opleidingen op een gegeven moment de keuze krijgt en ik noem maar wat u de hbo-verpleegkunde. Je hebt je je hebt de eerste twee stages in een ziekenhuis gelopen en je kunt daar bijvoorbeeld aan de slag nog niet op je hbo functie mee kunt daar wel een baantje. Dan kan het best zo zijn dat jij begrijpt met heel erg de keus maakt van als ik nog twee jaar twintigduizend euro schuld erbij moet plussen. Dan stop ik maar na twee jaar met die opleiding hebben misschien dertigduizend de plaats van zeventigduizend euro schuld of twintig in plaats van veertigduizend gaat maar even niet om de precieze bedragen en dan vind ik het gek dat je zegt alleen op het moment dat je je diploma gehaald hebt kom je in aanmerking voor compensatie. Want waarom is die compensatie die compensatie is omdat je de dupe wordt van een systeem dat delen wij volgens mij.

[0:35:03] Het is.

[0:35:03] Is helemaal niet zo dat je alleen maar de dupe van het systeem bent geworden. Als je je diploma gehaald hebt. Dat is de fundamentele vraag vinden wij dat ook studenten die niet een diploma hebben gehaald. De dupe zijn geworden van het schuldenstelsel. Ik vind van wel. En volgens mij vindt u dat stiekeme.

[0:35:17] Meneer quint verwachten we toch.

[0:35:20] Ik dat interpreteer ik maar als een jaar lang

[0:35:25] voice drink was en ik was bijna bij een afronding. De sp vindt het echt jammer dat op het moment dat er zo'n mooie stap wordt gezet waar we dat nog een keer benadrukken. Het afschaffen van het schuldenstelsel is een ontzettend goed idee. Maar de manier waarop uiteindelijk na de de schade van een ondoordacht experiment met studenten wordt afgewikkeld en ook de manier waarop een nieuwe basisbeurs in de toekomst gaat worden vorm.

[0:35:50] We geven die.

[0:35:52] Stelt ons niet gerust over.

[0:35:53] De toekomst. Voorzitter,

[0:35:56] Dankuwel zeven minuten na rust en nog tijd voor mij. Maar ik ik vrees dat hij er dan niet bent. Dat gaan we zien volgende spreker is mijn schaal van der laan spreekt namens deze zestig vrouw van een laan aan het woord.

[0:36:10] Dank u wel,

[0:36:10] voorzitter van mij staat in ieder geval voorop. Maar dat deden de collega's dat iedereen die veel studeren de kans krijgen om te kunnen studeren, ongeacht het inkomen van je ouders en of nou schoonmakers zijn leraren of politici en met die voorwaarden is in tweeduizend vijftien ook onder andere sociaal leenstelsel ingevoerd, terwijl in nederland fors werd bezuinigd, was er een breed gedeelde wens om meer te investeren in de kwaliteit van het onderwijs. De gedachte was dat het rechtvaardig was aan de meest kansrijke groep van de samenleving een grotere bijdrage te vragen. Tegelijkertijd werden de terugbetaling voorwaarden zeer sociaal telt de studieschuld in het leenstelsel minder mee voor een hypotheek en werd de aanvullende beurs voor de lage inkomens toen met honderd euro verhoogd. De argumenten van destijds zijn nog steeds relevant, maar er zijn ontwikkelingen die destijds niet zijn voorzien onderbelicht zijn gebleven, of nu anders worden gewogen. Ik noem bijvoorbeeld het belangrijkste dat de druk op scholieren en studenten ontzettend hoog is geworden. Als je bijvoorbeeld geneeskunde wilt studeren

[0:37:11] dan moet je op je

[0:37:12] veertien de al cv building beginnen of stages lopen haal je in het eerste jaar niet nagenoeg elk vak dan word je door bezaaid bindend studieadvies van de opleiding gestuurd en het hebben van een lening leidt tot veel stress. Je hebt elke euro hypotheek nodig om ooit nog een huis te kunnen kopen.

[0:37:29] Voorzitter, de om onze onderwijs paragraaf heeft daarom of hij daarom niet voor niets meer kansen voor alle studenten. Dus we daar ook breed naar kijken en daarom ben ik ook blij dat we in het coalitieakkoord daar een start meemaken bijvoorbeeld opleiding die selecteren aan de poort moeten voortaan onderbouwen hoe ze letten op gelijke kansen. Het psa mag straks ook in de tweede studiejaar halen en er komt dus een nieuwe studiebeurs met vandaag onder andere over hebben. De nieuwe studiebeurs zal een deel van de druk op studenten verlichten, maar er is een bredere aanpak nodig. Ik heb ook niet voor niets onlangs een debat en plenair debat aangevraagd over de verkenning van serre jongeren platform

[0:38:08] de over de nieuwe studiebeurs. Voorzitter,

[0:38:11] zoals

[0:38:12] daar ben ik blij dat de het leenstelsel afschaffen en een nieuwe studiebeurs invoeren. De hoofdlijnenbrief van de minister schetst een aantal varianten met verschillende keuzes die erbij gemaakt kunnen worden, complimenteerde minister dat hij de varianten en zijn keuzes transparant maakt. Wat d zesenzestig betreft, is de nieuwe studiebeurs zo sociaal rechtvaardig mogelijk.

[0:38:32] Ik zou graag willen zien dat de studiebeurs zoveel mogelijk terecht komt bij de studenten die dat dan ook nodig hebben. Ik kan me daarom op zich vinden in een voorkeursvariant van kabinet studenten met ouders met lage inkomens gaan er fors op vooruit. Een totale studiebeurs is zelfs hoger dan het oude stelsel. Maar ik denk dat er misschien nog een slag sociale kan. Uit onderzoeken blijkt dat het leenstelsel met name tekortschiet voor studenten met ouders met een middeninkomen. De een ouders bijvoorbeeld leraar en de ander werk parttime in de zorg met anderhalf salarissen is het eigenlijk niet te doen ook nog bij te dragen aan de studie van je kind, laat staan dat je twee of drie kinderen hebt. Tegelijkertijd komen deze studenten ook niet in aanmerking voor de aanvullende beurs. Want die is er alleen voor studenten uit lage inkomens. Mijn inzet is het daarom ook om studenten uit de middenklasse in aanmerking te laten komen voor de aanvullende beurs. Dat is voor mij een veel gerichtere oplossing en ik hoop dat we in dit debat kunnen bekijken of elkaar als kamer hier wellicht ook kunnen vinden

[0:39:33] aan meneer quint. Die zit al even te peinzen op een interruptie voor u dacht het is wellicht.

[0:39:40] De is het risico van mij verwachten dat je dan daarna weer zoveel interessante dingen voorbij hoort, komen wij ook een vragen overheid. Maar laat ik beginnen met mijn met mijn oorspronkelijke vraag d zesenzestig zegt via de de met de de de de politieke beweging is veranderd zijn, maar de manier waarop we kijken naar het het leenstelsel is veranderd, maar ook er waren onvoorziene gevolgen. Wat waren die onvoorziene gevolgen? Volgens d zesenzestig en waren dat onvoorziene gevolgen die door niemand waren voorspeld of alleen door d zesenzestig.

[0:40:12] Mevrouw van laan.

[0:40:14] Nou ik weet niet of iemand ooit iets heeft voorspeld. Dus laat ik daar geen antwoord op geven. Maar wat we nu zien is dat het leven ook veel duurder is geworden. Dus met die gedachte. Dat is gewoon een hele andere uitgangspositie ten opzichte van tweeduizend vijftien. Er is geen woning te krijgen en dat is denk ik ook niet helemaal wat we hadden kunnen voorzien. Toen de tijd dat het zo explosief of uit de hand is gelopen dat cijfer voor mij wel twee hele belangrijke punten waarbij we natuurlijk wel breder willen kijken naar oplossingen. Maar voor mij staat nog wel steeds als argument dat ik vind dat de overheid de ouder en de student zelf ook een bijdrage kunnen leveren aan de eigen ontwikkeling en dus ook aan het studeren en bijvoorbeeld in het levensonderhoud. Dat argument staat voor mij nog steeds. Maar in het licht van de andere ontwikkelingen. En dan ook de mentale druk. Dat noem ik een derde mentale die echt wel is toegenomen. Ja, bijvoorbeeld social media. We hebben het allemaal in de hand, maar ook al onze studenten jongeren zitten daarbij wij ook is wel een aspect dat we nu ook meenemen in onze afweging

[0:41:26] meneer quint.

[0:41:28] Ik denk ook dat het voor een mentale druk niet helpt om de arbeidsmarkt te beginnen met zestigduizend euro schuld. Maar volgens mij vinden we elkaar daar wel daar wel redelijk op waar ik dan afsluiten met een vraag van wat op het eind zijn namelijk die die die lagere middeninkomens en de mate waarin zij daarin kunnen bijdragen. Want dan ben ik heel benieuwd wat stelt die voor en we gaan toch niet. Straks beknibbelen op de beurs voor de kinderen van ouders met allerlaagste inkomens om uiteindelijk iedereen iets voor die middeninkomens te doen. Toch.

[0:41:58] Mevrouw van

[0:41:59] ik denk dat u daar juist het dilemma. Ook heeft te pakken. Dat zit natuurlijk ook in de variant. Als je de ene kant wat doet het is een waterbed effect die stelt aan mij toch. Ik wil dat de bus toekomt aan degene die het het hardst nodig hebben. Nou uit de evaluatie blijkt dat dat waar de middeninkomens is. Dat is voor mij ook de inzet om te kijken of dit de groep van middeninkomens kunnen verbreden. Qua inkomen. Maar ja, ik zou dan niet willen dat dat per c ten koste gaat van de hoogte van basisbeurs gedrag. Dat is

[0:42:37] mijn heeft hij volgens mij wel een helder antwoord en blijft het nog steeds een dilemma.

[0:42:42] Er is ook een vervolgvraag van of sorry. De eerste interruptie moet ik zeggen, maar wellicht op dit punt nog een vervolgvraag om een vrouw van de.

[0:42:50] Dank u wel, mevrouw de voorzitter, mevrouw van lijnen. Ik had een vraag voor u, want u zegt van we willen de middeninkomens graag tegemoet komen en daarbij willen we denken dat het verbreden van de doelgroep verbreden van de aanvullende beurs. Een hele gerichte maatregel is de gerichte maatregel om dat te doen. Daar leid ik impliciet uit af dat u dat een gerichtere maatregel vindt dat het verhogen van de basisbeurs

[0:43:15] heb ik dat juist begrepen. En als dat niet zo is, kunt u aangeven waarom u denkt dat met het verbreden van het volledig inzetten op het verbreden van de aanvullende beurs. De middeninkomens het meest vooruitgeholpen zijn.

[0:43:30] Mevrouw van der laan zijn al meerdere vragen in een wat ik zie is dat als je ik heb net het voorbeeld gezet. Een leraar en met een partner met een parttime baan en je ziet de inkomensgrens die voorgesteld wordt dan zit je al heel gauw boven de inkomensgrens van vijfendertigduizend euro. Je ziet ook in het verloop in de achterliggende stukken. Als ik het goed vertaal dat die inkomensafhankelijkheid gestraft. Het is dus die loopt uiteindelijk af. Dan komt er op een gegeven moment een moment dat middeninkomens heel weinig of nauwelijks gebruik kunnen maken van een aanvullende beurs. Nou ik vind dat dat blijkt ook uit de beleids doorlichting blijkt ook uit andere adviezen dat met name de middeninkomens met studerende kinderen daarin ook geholpen kunnen worden. En als kan even terug gaan naar dat ik vind dat we drempels moeten wegnemen. Om te kunnen studeren. Dan vind ik dat misschien niet de enige oplossing, maar voor onze wel een hele belangrijke oplossing dat we kijken of we daar wat meer ranking kunnen krijgen. Daar heb ik dus ook echt de informatie van de minister en de cijfers en de doorrekening voor nodig.

[0:44:41] Vervolgvraag van mevrouw van de gaaf.

[0:44:43] Dank dat verheldert. Maar daarmee leidt ik dan nu af uit het antwoord dat het niet het enige voorstel is wat mevrouw van der laan en begaanbare route zou vinden om de middeninkomens tegemoet te komen. Waarom het dat je daarbij ook kunt kijken naar het verhogen van de basisbeurs.

[0:44:58] Is

[0:45:00] mevrouw van der laan.

[0:45:01] Ja dan moet ik toch eventjes wel scherp op zijn. Ik heb natuurlijk gezegd dat dit een een richting is hoe we daar komen om te komen tot het helpen van die midden groep en de nou ja goed dat kan ik nog een beetje open laten als die mijn specifiek vraagt of ik een generieke basisbeurs een algemene basisbeurs wil oplossen, zodat daar niet alleen lage inkomens, maar ook de middengroep, maar ook dus studenten of kinderen van mensen die meer dan honderdduizend euro verdienen dan vind ik dat wel een ingewikkelde

[0:45:36] mevrouw van der laan vervolgt dat betoog.

[0:45:41] Ik was gebleven bij de vragen die ik aan de minister wilde stellen rondom de middeninkomens, want het kunt u bevestigen waar het pleidooi van mij over gaat dat het knelpunt, met name bij de middeninkomens zit en hoe denkt u over het verbreden van de aanvullende beurs?

[0:45:59] Voorzitter, ik begrijp dat de minister de mogelijkheden binnen het miljard heeft gezocht. Dus ook gewoon financiële begrenzing. En toch vraag ik me af of er niet meer mogelijkheden zijn of andere mogelijkheden concreet.

[0:46:13] We hebben

[0:46:13] voorbeeld gedacht aan het terugdraaien van de collegegeld halvering in het eerste studiejaar. Uit de evaluatie blijkt dat de maatregel geen enkel effect heeft. Alle studenten gaan bij het terugdraaien van de maatregelen nog steeds op vooruit. Maar zo ontstaat er misschien wel financiële ruimte om de beurs te verbreden en heeft die minister overwogen om het terugdraaien van deze maatregel in de hoofdlijnenbrief mee te nemen.

[0:46:37] Voorzitter, een op de vier van de eerstejaars studenten die nu al in aanmerking komen voor de aanvullende beurs vraagt de bus niet aan. Dat vind ik wel een verontrustend signaal, want juist hun ouders

[0:46:46] kunnen

[0:46:47] wat minst bijdragen en ik vind het daarom positief dat de minister maatregelen gaat nemen om studenten beter te informeren over de aanvullende beurs en ik zou van de minister willen weten welke maatregelen hij specifiek gaat nemen en krijgen deze studenten voortaan als hij op mijn duo inloggen te zien dat zij recht hebben op de aanvullende beurs.

[0:47:07] Een van de onderwerpen die mijn fractie positief verrassen zijn de aangekondigde maatregelen voor mbo studenten en voor mij. Ik ben. Ik heb zeventien jaar voor de klas gestaan. Vmbo tl havo vwo voor mij is iedere student gelijk. Wij vinden het ook belangrijk dat mbo-studenten eerlijke kansen in het onderwijs krijgen door ook voor mbo studenten maatregelen te nemen, zoals de terugbetaal regels meer sociaal te maken, vergroten we de kansengelijkheid en ik wil de minister vragen of hij kan aangeven of deze maatregelen ook per twintig, drieëntwintig ingevoerd gaan worden

[0:47:43] bij

[0:47:44] sorry, mevrouw van der laan. Heer van baarle kijkt mij al even indringend aan de heer van baarle met een interruptie.

[0:47:52] Ja. Voorzitter was niet mijn bedoeling om u persoonlijk indringend aan te kijken, hoor. Dus dat valt wel mee. Voorzitter, ik zou graag mevrouw van der laan, die namens d zesenzestig spreekt allereerst willen complimenteren dat zij zo ruiterlijk namens d zesenzestig aangeeft dat dat leenstelsel heel veel kapot gemaakt heeft dat het een fout is geweest dat dat zie je daar maar voorzitter, wat wat mijn probleem is is dat we nu een debat aan het voeren zijn met proberen dat net ook in de richting van de heer van der molen een debat aan het voeren zijn binnen die kaders van één miljard die volgens mij zijn dat bedrag is afgesproken in een tijd waarbij we nog niet konden voorzien. Inderdaad dat de kosten van leveren. Zo zouden stijgen en we nu met die beperkingen aan de slag moeten en waar ik van schrik is dat dat mevrouw van der laan namens d zesenzestig eigenlijk alle keuzes om wat te veranderen. Afwentelt op studenten bijvoorbeeld het collegegeld terugdraaien hoe je het ook wendt of keert gaat studenten geld schelen. Zou het niet veel beter zijn, vraag ik aan mevrouw van belang om dat bedrag van één miljard ter discussie te stellen omdat elkaar open de discussie aan te gaan van wat is nodig qua financiën voor een stelsel dat de voor studenten wel kunnen laten werken in plaats van nu de feiten.

[0:49:05] Helder, mevrouw van der laan.

[0:49:09] Ik denk een terechte vraag. Ik had natuurlijk wel verwacht want hij ging ook naar mijn buurman. Nee ik denk dat de financiële begreep dat moet niet nee te stellen of zeggen even even toelichten. We hebben te maken met een financiële begrensd miljard. Dat zijn afspraken die gemaakt zijn en mijn uitgangspunt is dat we bekijken wat we met het miljard kunnen betekenen. En u stelt eigenlijk een andere redenering voeren en andere route. Eerst kijken wat er nodig is. En dan financiële plaatje daar aanhangen die keuze is op dit moment niet gemaakt en voor mij zijn financiële begrenzing. Het uitgangspunt

[0:49:47] vervolgvraag van meneer van baarle.

[0:49:50] Voorzitter, dit is wat jongeren en studenten in nederland natuurlijk al die jaren hebben gehoord toen het leenstelsel verdedigd werd door onder andere d zesenzestig, maar ook andere coalitiepartijen. Ja dat zijn financiële afspraken die we tijdens coalitieonderhandelingen hebben gemaakt. We staan ervoor dat verdedigen we jarenlang dat leenstelsel verdedigt op grond van coalitieafspraken een voorzitter, ik zou zo graag willen dat we nu niet de coalitieafspraken op basis van een getrakteerd bedrag zonder ook maar na te denken van is dat uitvoerbaar voor de jongeren als uitgangspunt nemen, maar de jongen als uitgangspunt.

[0:50:24] Jarenlang zijn de jongeren niet als uitgangspunt genomen zijn coalitieafspraken verdedigd. En nu gaan we het weer op dezelfde manier doen en ik zou mevrouw van de van der laan willen vragen. Het zie je de u dat u aangaf. We hadden dit niet moeten doen. Dat leenstelsel. Dat was fout zou niet nog beter zijn om met elkaar te zeggen van maak niet dezelfde fout. We nemen de coalitieonderhandelingen en dat bedrag niet dat als uitgangspunt. Maar de jongeren en kijken wat er nodig is. Dat is toch de nieuwe bestuurskunde.

[0:50:52] Mevrouw van der laan.

[0:50:54] Ik denk dat wij twee dingen twee onderwerpen delen in uw inbreng. Dat is dat we uitgaan vanuit jongeren.

[0:51:03] Zij vindt

[0:51:04] is een andere manier. Maar ik ga ook uit van de positie van jongeren. Wat ik niet met u deel is dat alle uitdagingen problemen waar jongeren de jongere generatie nu tegenaan lopen en geen huis te krijgen. Flexibilisering van de arbeidsmarkt, klimaat, jeugdzorg probleem enzovoorts. Dat we dat binnen de studiebeurs of de nieuwe de nieuwe studiebeurs moeten oplossen. Dus ik wil breder kijken en dat hebben we volgens mij ook gedaan binnen het coalitieakkoord en worden honderd duizend woningen moet erbij komen per jaar. Die geldend. Dat is natuurlijk ook voor starters of voor studenten. Dus ja ik kan u een heel eind volgen. Ik dank u ook voor het compliment dat u geven. Maar ik wil niet alles afwentelen op het subsidiestelsel of studiefinanciering.

[0:51:54] Mevrouw van der laan. U vervolgt uw betoog.

[0:51:57] Ja,

[0:52:00] de heer

[0:52:00] wassenberg voordat u verder gaat heer wassenberg met een interruptie. Ja, ik wil.

[0:52:05] Ik wil daar ook even op ingaan, want mevrouw van der laan zegt we kunnen niet alle problemen waar jongeren mee te maken hebben in dat de financieringen die studiebeurs oplossen, maar het helpt natuurlijk niet als de studiebeurs tijdelijk in absolute zin een stuk minder is dan toen hij werd afgeschaft en dezelfde ook niet dat alle andere kosten zijn gestegen. Dus jongeren hebben inderdaad heel veel problemen. Ik moet zeggen dat schreef de minister ook al heel duidelijk in in zijn brief van vijfentwintig maart was het geloof ik. Maar het helpt natuurlijk niet als de jongeren nu veel minder geld geeft dan ze in tweeduizend vijftien bij de invoering hadden. Dus hoe ziet mevrouw van der laan dat.

[0:52:44] Mevrouw van bellen.

[0:52:46] Ja dan moet ik ook een knip maken. Dus het totaalplaatje met alle uitdagingen. Dan snap ik als je ervan uitgaat dat je met studiefinanciering daar een tegemoetkoming in doet dat het niet helpt aan de andere kant. Nu is er geen studiebeurs en die gaan we invoeren. Dat is volgens mij hartstikke belangrijk en gaan iedere studenten dan wel in dat opzicht in vooruit of op vooruit

[0:53:14] vervolgvraag. Wanneer was dat maken.

[0:53:16] Ik ook even knipt. Voorzitter, want ik ben het inderdaad helemaal met mevrouw van der laan een stappen er op vooruitgaan wil zeggen het is een goede stap in vergelijk met het was een partij voor dieren vanaf het prille begin mordicus tegen de leenstelsel geweest en wij vinden de heel goed idee dat de basisbeurs niet terugkomt. Maar wat ik zei ik laat ik het rijtje even maken. De huren zijn flink gestegen. Het collegegeld is flink gestegen. Jongeren hebben sowieso heel veel problemen. De de de corona tijd van de afgelopen twee jaar. Je kunt de jongeren dan toch niet ook nog een keer veel minder geld geven dan ze aanvankelijk kregen de kosten zijn echt alleen maar hoger. Dus je helpt je zou toch gewoon dat budget die één miljard die nu uit steen gehouwen lijkt te zijn. Die zou je toch moet kijken of je kunt opvolgen om jongeren echt te helpen. Nogmaals de stap gaat de goede richting in. Maar de de de de uitvoering laat toch heel veel te wensen over.

[0:54:09] Een man met een vraagteken aan het aan het slot van uw zin en mevrouw van der laan?

[0:54:16] Nee ik kan niet zeggen dat de uitvoering te wensen overlaat op dit punt dat dat vind ik te voorbarig.

[0:54:24] En nu vervroegd. U betalen.

[0:54:27] Voorzitter, bij de invoering van het leenstelsel is er voor gekozen om geen onderscheid meer gemaakt tussen uit en thuiswonende studenten bij de aanvullende beurs. De minister doet dit nu wel voor de basisbeurs en ik begrijp van studenten dat ze dit belangrijk vinden omdat je als student op kamers ook meer kosten hebt dan voorzitter jezelf misschien wel het adagium voorkomen is beter dan genezen. Want we hebben wel gezien dat fraudebestrijding soms heel lelijk kan uitpakken. Dus ik zou graag van de minister willen zeker willen weten of dit onderscheid ook uitvoerbaar en handhaafbaar voor duo is,

[0:54:59] dan heeft het kabinet in het kader van het vereenvoudigen van de huurtoeslag ook overwogen om de huurtoeslag voor studenten af te schaffen en via de uit wonende basisbeurs studenten uit te keren.

[0:55:10] Dan ga ik naar de tegemoet

[0:55:11] voorkoming aan student zijn de afgelopen tijd zijn er diverse petities en acties geweest. Demonstratie. Ik ben daar ook geweest. Ik heb veel daarover gehoord en gelezen en ik begrijp ik kan goed begrijpen dat studenten boos en teleurgesteld zijn was een basisbeurs toen niet. Nu wordt het weer ingevoerd en er is dus een generatie die dat niet heeft gehad en dat voelt frank het eerlijke verhaal is wel dat voor ons dat het niet mogelijk is om bij elke beleidswijziging. Alle mensen die geen profijt hebben gehad te compenseren en een volledige compensatie van de basisbeurs zou richting tien miljard oplopen en dat geld is ook hard nodig om andere dingen mee te regelen, bijvoorbeeld om woningen te bouwen of de stikstofcrisis ergens op te lossen en studenten van studentenprotest hebben een plan geschreven waarbij ze voorstellen aan de politiek doen hoe de tegemoetkoming ook anders kan, bijvoorbeeld door de compensatie niet uit te keren, maar deze generatie een korting te geven op toekomstige belastingen en kan ik de kent de minister deze voorstellen en zijn deze voorstellen uitvoerbaar en wanneer krijgen studenten duidelijkheid over de hoogte van de tegemoetkoming waar zij aanspraak op

[0:56:19] maken.

[0:56:22] Voorzitter, een ander punt betreft de gemeentelijke studietoeslag gemeentes hebben sinds de invoering van de participatiewet een verantwoordelijkheid voor studenten met een functiebeperking. Zij kunnen door een functiebeperking vaak niet werken naast hun studie en hebben wel vaak hogere kosten. Zij komen dan in aanmerking voor de individuele studietoeslag. Maar de afgelopen jaren verschil dat de hoogte nogal ver gemeente de kamer, waaronder deze zestig de landelijke studentenvakbond en zeven jongeren hebben zich de afgelopen jaren ingezet om hiermee uniformiteit in te brengen en dat is nu in het hele land. Driehonderd euro en in zeeland gelden dezelfde aanvraag regels. Ik zou graag de minister de vraag willen stellen. Wat is dan nog meer waar dat gemeentes de regeling uitvoeren, is het voor studenten niet veel eenvoudiger. Als er bijvoorbeeld een loket is,

[0:57:08] mevrouw van der laan. De heer queens heeft nog een vraag voor u hier kwint over.

[0:57:12] Die hele creatieve belasting maatregel. Ik vind namelijk oprecht prijzenswaardig hoe hoe studenten proberen om met dat harde frame. Wat er meer wordt gelegd van dat mag niet meerdere miljard kosten om de toch nog het beste van te maken. Maar we hebben te maken met een een belastingdienst die de driekwart jaar over doet om de vraag te beantwoorden of een pizza met tomatensaus ook groenten is dat dat gaat dan toch niet lukken om dan ook nog een specifieke belastingkorting voor mensen met een bepaalde opleiding door te gaan voeren en bovendien uiteindelijk en dat vind ik het slimme aan deze kwestie van studenten betekent dat gewoon dat het ouderen de staat meer gaat kosten dan een miljard is het dan niet verstandiger om als wij dan toch naar creatieve oplossingen gaan kijken om dan te zeggen nou laten we ook de uitvoering. Een beetje in ons achterhoofd houden en gewoon zeggen nou misschien is dat miljard iets minder heilig en laten wij de belastingdienst en duo en al die andere uitvoeringsorganisaties die al zo zwaar overbelast zijn een beetje met rust. Laat.

[0:58:07] Mevrouw van milaan.

[0:58:10] Nou we kunnen duo volgens mij niet met rust laten omdat samsung, terwijl de instantie zijn die hier bij betrokken is. Ik deel met u dat we wel echt oog moeten hebben voor de uitvoering. Dat heb ik ook geleerd. Dus met name switch feit dat we gericht waren op beleid, waardoor we de uitvoeren niet goed genoeg in beeld hadden. Dus dat zit wel echt in mijn achterhoofd. Maar ja ik stel niet voor niks te vragen aan de minister. Dus ik wacht dagen in de ook zijn antwoord graag af.

[0:58:37] Maar kort

[0:58:38] verwacht u betaalt. Ja. Ik ben er bijna voorzitter. Ik weet niet.

[0:58:42] U zit op acht minuten totaal veertien. Dus je zit de grond

[0:58:46] en best wel lang antwoorden, maar

[0:58:48] tot slot, met dank aan mijn collega's en vragen.

[0:58:54] Tot slot wil ik graag benoemen dat ik wel echt blij ben dat het gelukt is. Ook tijdens de onderhandelingen. Om deze keuze te maken ook andere keuzes, maar ook juist deze keuze voor een studiebeurs voor de huidige of toekomstige generatie

[0:59:10] eindelijk klimaat goede stappen gezet voor gezonde leefomgeving, ambitieuze plannen om kinderopvang gratis te maken. Nagenoeg gratis

[0:59:20] het minimumloon wordt verhoogd. Toeslagen stelsel wordt vereenvoudigd en gelukkig wordt het dus ook fors geïnvesteerd in de onderwijskwaliteit, zodat er meer ruimte is voor maatwerk en voor kansen gelijkheid wenste minister veel succes

[0:59:34] dankuwel

[0:59:36] dankuwel als tot negen minuten

[0:59:38] de.

[0:59:41] Ik geef het woord aan mevrouw kerstboom. Ze spreekt namens forum voor democratie. Ze heeft in totaal acht minuten spreektijd

[0:59:48] dagvoorzitter. Vandaag spreken we over de herinvoering van de basisbeurs en over een compensatie voor studenten die dit nooit hebben gekregen.

[0:59:56] Dus om te beginnen wil. Ik ben

[0:59:57] de nadruk wil dat mijn partij het toejuich dat de werk wordt gemaakt van de herinvoering van de basisbeurs. Wat op zichzelf is dat natuurlijk een goede zaak, maar het blijft natuurlijk heel wrang dat de eigenlijk gewoon ontzettend bang dat de basisbeurs uberhaupt ooit is afgeschaft. Het heeft ook gewoon iets ongemakkelijk in zicht voor de tweede keer in zo'n korte tijd noodgedwongen de wijze van studiefinanciering te moeten herzien. Een hele specifieke generatie studenten is hierdoor benadeeld zogeheten leenstelsel studenten hebben in tegenstelling tot alle andere generaties voor en en geen basisbeurs tot hun beschikking gehad. In plaats daarvan hebben zij gedurende hun studie een schuld opgebouwd van tienduizenden euro's en beginnen zijn werkende leven met een drie nul achterstand. De studieschuld staat gezinsvorming en de weg en bemoeilijkt het krijgen van hypotheek. Daarom kwam ik ook graag van de minister. Hoe uitvoering is gegeven aan de motie jansen die vraagt om een onderzoek naar het verlagen van de wegingsfactor van de studieschulden bij het aanvragen van hypotheek. De alle problemen die een hoge studieschuld met zich meebrengt, is het niet meer dan redelijk om de leenstelsel studenten te compenseren. Maar hier kom ik later nog even op terug in mijn betoog de minister verschillende voorstellen gedaan voor nieuwe basisbeurs. Het meest opmerkelijke is dat alle varianten, waaronder het de voorkeursvariant van het kabinet significant lager uitvallen dan de basisbeurs van voor het leenstelsel alsof inflatie niet bestaat. Het levert ook voor studenten steeds duurder. Jane van de voorstellen zorgt voor een toereikende studiefinanciering met een thuiswonende bus van eenennegentig euro die niet eens je collegegeld betalen, laat staan die boeken en andere benodigdheden en met een uitwonende beurs van tweehonderd vijfenvijftig euro. Hou je naast je studie lasten. Een paar tientjes over voor de alsmaar en prijs stijgende boodschappen en huur. De beperkende factor in de plannen van de minister is er slechts één miljard euro die jaarlijks beschikbaar wordt gesteld door de coalitiepartijen. Dit bedrag valt in het niet bij de bedragen die worden uitgetrokken voor klimaat pleit en geld transfers naar zuid-europa en is duidelijk ontoereikend voor een degelijke basisbeurs. Er was zestig miljard uitgetrokken voor een klimaat een stikstofbeleid. Waar liggen de prioriteiten bij het uitkomen van de boeren of bij het zorgen dat jonge afgestudeerden in nederland een degelijke start in het leven krijgen en een bijdrage aan onze samenleving kunnen leveren van voor democratie. Je wilt de nieuwe basisbeurs minimaal wordt gelijkgesteld aan vorige basisbeurs gecorrigeerd voor inflatie geïndexeerde beurs bedragen dus de jaarlijks b bewegen met de kosten die studenten moeten maken. Dat is wat ons betreft de basis. Dan kan je spreken van een basisbeurs

[1:02:41] en dan de compensatie voor de leenstelsel studenten de enige generatie studenten sinds negentien, zesentachtig, die het heeft moeten doen zonder basisbeurs. We zijn dan ook van mening dat de meest rechtvaardige compensatie zou zijn wanneer de basisbeurs ook voor hen met terugwerkende kracht. Dus wordt ingevoerd vanaf het moment dat de vorige basisbeurs is afgeschaft. Hiermee wordt ook direct het uitstel effect verholpen bij de minister terecht in de hoofdlijnenbrief voor waarschuwt. En zoals de herkent ook aangeeft, moet het niet zo zijn dat studenten hun studie gaan stopzetten of uitstellen tot de basisbeurs van kracht wordt. Het invoeren van de basisbeurs met terugwerkende kracht pieters, zowel een rechtvaardige compensatie voor leenstelsel studenten als een oplossing voor het uitstraling effect. Ik heb hier ook een motie om voorbereid om deze mogelijkheden verder te onderzoeken en tot zover mijn eerste termijn wel. Voorzitter

[1:03:34] dankuwel. Dat was misschien voor de administratie drie en halve minuut voor u de zit nog ruim en de tijd voor tweede termijn en ik geef het woord aan mevrouw van en wij wouden. Sorry. Ze spreekt namens de fractie van de vvd dankuwel. Dank u. Voorzitter, de vvd vindt dat samenleving moet zorgen voor kwalitatief goed doelmatig en toegankelijk onderwijs.

[1:03:56] Hij wil dat iedereen die dat wil vervolgonderwijs kan volgen. Mbo, hbo of wo en deze coalitie als onderdeel daarvan een basisbeurs in en ik dank de minister voor de uitvoerige brief waarin er meerdere scenario's hiervoor schetst en voorlegt aan onze kamer en ook schetsen minister zeer terecht het bredere omgeving speelt van studenten complimenten voor de toon die hij daarbij gekozen heet. Studenten hebben twee super zware jaren achter de rug met corona nog meer eenzaamheid dan normaal. Want ze waren al relatief vaak eenzaam voor corona en veel onzekerheden in de toekomst en in deze verder in deze kabinetsperiode gaan er miljarden structureel extra naar onderwijs. Daar zijn we blij mee en we doen daarmee als samenleving. Een grote investering in de toekomst van die miljarden gaat één miljard via studiefinanciering nu rechtstreeks naar studenten toe alle studenten gaan er dus op vooruit en dit is natuurlijk belastinggeld door de hele samenleving wordt opgebracht. Ook de mensen die niet gestudeerd hebben en het is daarom belangrijk. Dat is geld eerlijk wordt verdeeld en vooral terecht komt bij studenten die het het hardst nodig hebben. Als je het doet niet goed doen en het voorkeur scenario van de minister komt wat betreft de vvd aan die voorwaarden tegemoet. De basisbeurs helpt vele studenten en ouders uit de middeninkomens groep andere hebben het ook al genoemd. Dat is gewoon een een groep die aandacht moet krijgen met twee werkende ouders van je vaak net buiten de aanvullende beurs terwijl je ouders waarschijnlijk niet zomaar honderden euro's per maand kunnen missen en we zijn blij dat deze groep er in het voorliggende voorstel op vooruitgaat, en ik wil de minister hierbij meteen verzoek om ook in de verdere uitwerking van de plannen die toch bij de minister ligt de financiële positie van deze middeninkomens en prioriteit te maken. Nu hiervoor spraken al collega's van d zesenzestig en cda over het zoeken naar een andersoortige dekking om daar nog wat te doen. Ik ben heel erg benieuwd naar wat eruit zou kunnen komen en wie we dan hoe daarmee zou kunnen ondersteunen.

[1:06:01] Wij kunnen ook meegaan in de focus keuze om een en ander gelijk te trekken met het mbo. Het is nergens voor nodig om een verschil te maken met het hoger onderwijs en we steunen ook zijn voorstel om de beurs voor uitwonende studenten hoger te maken dan de beurs voor uitwonenden. Niet iedereen heeft de keuze om thuis te blijven wonen of om op kamers te gaan als je in wageningen studeert en je woont in noorden van groningen. Dan moet je gewoon echt het huis uit. Heb je geen keuze en voorzitter dan kom ik bij de tegemoetkoming. Voor wat betreft die tegemoetkoming willen we vooral de tempo wordt gemaakt met de uitvoering. De eerste studenten uit de leenstelsel zijn inmiddels afgestudeerd en deze jongeren moeten snel weten waar ze aan toe zijn. Een snelle uitvoering kan alleen als we het niet te complex maken ze het voornemen van de minister om alle studenten een gelijk bedrag per studiejaar te geven, steunen we dus en we vinden het ook eerlijk dat de tegemoetkoming. Ook wordt uitgeleend voor uitgekeerd aan studenten die naast de studie hard gewerkt hebben en niet geleend hebben

[1:07:03] dan voorzitter, we gaan elkaar nog vaker spreken over de financiële positie van studenten en hoger onderwijs nog veel vaker. Wat mij betreft om te beginnen. Volgende week. Ik hoop dat de opkomst dan ook zo goed is

[1:07:15] vandaag

[1:07:17] de vvd is kritisch op de inmiddels zeer grote aanwas van internationale studenten op de nederlandse hogescholen en universiteiten. Inmiddels is veertig procent van de eerstejaars die het nederlands lezen wij in ieder geval gaan wat dat gaan we nog even checken met de overheid legt voorbij aan bijna al deze studenten duizenden euro's bij om een opleiding te bekostigen. Het exponentieel stijgende aantal studenten legt druk op het stelsel. Ze zijn er ook honderden docenten aangenomen vertelde een bestuurder mij, maar omdat studentenaantallen nog harder stegen merken studenten dat gewoon niet in de student staf ratio de is er hard aan gewerkt. Maar ze kunnen het niet zien. De studenten merken er niks van. Ik wil de minister vragen of hij deze problemen herkent en nogmaals, welke maatregelen hij wil nemen.

[1:08:05] Om de toestroom,

[1:08:07] Beter beheersbaar te maken, want alleen zorgen zo zorgen we dat het geld dat we nu aan studenten geven uitgegeven wordt voor kwalitatief goed onderwijs. Dankuwel

[1:08:20] van van de heeft zo een interruptie van mevrouw westerveld.

[1:08:26] Dank u wel. Voorzitter, en ik zit even te puzzelen op het betoog van mevrouw van der woude, want het lijkt soms net alsof ze een soort van toeschouwer is terwijl zijn natuurlijk in het kabinet zit. Sterker nog, ik merk bij de andere coalitiepartijen dat ze echt wel willen kijken of er meer haalbaar is voor studenten

[1:08:43] en ik heb de indruk en dat haal ik ook uit het verkiezingsprogramma en de doorrekening van de vvd dat vooral de vvd dwarsligt dat vooral de vvd niet wil niet meer wil investeren in het hoger onderwijs en niet meer wilt doen voor studenten en ik wil mevrouw van der woude vragen of zij bereid is om toch met een open blik naar te kijken om toch als een meerderheid van de kamer. Dat wil misschien de strakke afspraken in de coalitie wat los te laten om voor om met ons te kijken naar wat we meer kunnen doen voor studenten.

[1:09:12] Mevrouw van der woude voorzitter, nee, we hebben afspraken gemaakt. Dat zijn de piketpalen waarbinnen we werken en die zijn met vier partijen afgesproken en alle partijen tijdens onderhandelingen hun prioriteiten en wensen naar voren gebracht bij ons zijn die denk ik bekend zoals die lagen een andere partijen hebben andere wensenlijstjes naar voren gebracht en zat ook een volgorde in. Dus wat wij nu hebben afgesproken met elkaar is de uitkomst van dat gesprek en daar hebben alle vier partijen zich achter geschaard.

[1:09:44] Ja

[1:09:44] dat is het antwoord op je vragen dankuwel.

[1:09:47] Het vervolgvraag van ons gewoon is zoveel.

[1:09:51] Voorzitter,

[1:09:52] Ik begrijp dat onderhandelingen zou gaan en tegelijkertijd zie ik hier bij verschillende partijen uit oppositie en coalitie ook wel wat onvrede over hoe over het nieuwe stelsel hoor ik dat ook van de studentenorganisaties vind ik het ook niet uit te leggen dat er een oud stelsel wordt ingevoerd met echt bedragen van vijftien jaar geleden, terwijl alle andere kosten naar boven zijn gegaan van huur van collegegeld noem maar op en dat ongemak hoor ik bij eigenlijk heel breed, hoor ik dat bij van links tot rechts

[1:10:23] voor de vvd. Dus het is gewoon zo dat vvd hier wel de sleutel in handen heeft om ervoor te zorgen dat er een bredere beurs voor studenten beschikbaar kan worden gesteld of dat we aan de andere kant zorgen dat de kosten voor studenten lager worden gemaakt. Dus ik zou haar nog een keer willen vragen of ze dat beseft dat de vvd hier de partij is die als enige dwarsligger

[1:10:44] en of zij toch bereid is om te luisteren want dat is volgens mij ook die die nieuwe bestuurscultuur. Om te luisteren naar wat de breed leeft in de kamer. En toch opnieuw te kijken naar die afspraken toch opnieuw te beseffen dat ook het aantal studenten is toegenomen na al die argumenten niet opnieuw te herhalen en ik zou mevrouw van der woude willen vragen om opnieuw daar naar te kijken met partijen uit de oppositie en uit de coalitie. Mevrouw van der woude,

[1:11:07] Voorzitter, mevrouw westerveld zegt dat zij iets hoort, maar dit is gewoon wat zij graag wil horen. Dit zijn de afspraken die we met z'n vieren hebben gemaakt. Als ik daarvan afwijkt dan breek ik afspraken met mijn collega's. Zo simpel ligt het. En die zijn goed afgewogen en heeft alle partijen hier vandaag uit de coalitie horen zeggen dat de beurs nooit kostendekkend is geweest en dat deze partijen verwachten dat studenten ook voor een deel investeren in zichzelf. Daar is wat we nu doen op gebaseerd. Sommige dingen zijn beter andere slechter dan in het verleden. Er is nooit een honderden. Dit is geen honderd procent kopie van de oude bus met even een pauze erin en we gaan weer verder. Het is een een nieuwe basisbeurs. Want twee partijen hadden daar expliciet om gevraagd en dit is hoe we dat samen hebben vormgegeven.

[1:11:55] De het een interruptie. Een, twee een gaan we eens geld zou hebben dat afgesproken misschien wat uw collega red. Nee dat is niet het geval. Dus ik geef het woord aan volgende spreker. Dat is de heer van baarle heeft een totaal zeven minuten spreektijd.

[1:12:11] Dankuwel. Voorzitter, politieke partijen, vvd, pvda, groenlinks d zesenzestig hebben nederlandse jongeren en studenten voor de bus gegooid in het kader van een snoeiharde en kille bezuinigingsmaatregel. Want dat was het leenstelsel en dat leenstelsel wordt keiharde gevolgen voor onze nederlandse jongeren duizenden euro's schuld omdat ze aan zichzelf werken en willen studeren. De toegenomen prestatiedruk waar jongeren aan ten onder gaan door burn-outs.

[1:12:48] Stress depressies,

[1:12:50] De jongeren die geconfronteerd worden met enorme gevolgen op de woningmarkt door dat enorme bedrag wat ze moesten lenen geen woning kunnen vinden omdat ze hypotheek lager door wordt bijgesteld desastreuze gevolgen waar deze partijen voor verantwoordelijk zijn. Een voorzitter, daarnaast naast de enorme gevolgen voor jongeren zijn deze jongeren ook nog eens bedrogen op veel vlakken en wassen beloofd dat het niet ten koste zou gaan van de hypotheek. Er was beloofd dat er extra investeringen zouden gaan naar het onderwijs die veel te lang op de plank blijven liggen en er was beloofd. Nee, dit gaat niet ten koste van de kansen gelijkheid. Maar dat deed het wel degelijk einde van de streep zijn jongeren nederlandse jongeren studenten door politieke partijen zeer hard gedupeerd. Voorzitter, het is goed dat politieke partijen nu tot het besef zijn gekomen dat dat leenstelsel inderdaad een fout was en dat we daar van af moet dan maar voorzitter, het voorstel dat nu voorligt van het kabinet dit voorkeurscenario. Dat is echt te karig. Dat is de karig en dat heeft er alles mee te maken dat we nu hier een debat aan het voeren zijn met elkaar binnen de kaders van die afgesproken. Één miljard van uit de coalitie onderhandelingen, wat ertoe leidt dat we nu een voorgesteld bedrag hebben in de basisbeurs dat gewoon lager is dan in het oude stelsel, terwijl de kosten van levensonderhoud voor studenten honderden euro's hoger zijn en elke euro zo'n beetje twintig procent minder waard is dan toen. En ook ouders die nu minder kunnen bijspringen als voorzitter. Dat is onrechtvaardig. Het is onrechtvaardig om van dat miljard uit te gaan. Zo voorzien dat dat gewoon onvoldoende is in de praktijk. Voorzitter, daarmee kan ik nu al een aantal conclusies trekken. Een. Er is niks terechtgekomen van die nieuwe bestuurscultuur. Als ik zie hoe coalitiepartijen hier nu de stal orders uit het coalitieakkoord aan het verdedigen zijn, terwijl de belofte was. We gaan de boel niet met elkaar dicht timmeren. Dan stelt dat mij enorm teleur. Het zou toch moeten zijn dat we de jongeren voorop stellen en niet de afspraken uit het coalitieakkoord een voorzitter, als ik zie dat er een bedrag van één miljard is uitonderhandeld door coalitiepartijen, waarvan we nu gewoon keihard. De conclusie kunnen trekken dat het onvoldoende is om de jongeren tegemoet te komen, kan ik alleen maar constateren dat dat voor politieke partijen die het leenstelsel wilde afschaffen onvoldoende politieke prioriteit is om dat bedrag op te hogen en dat er inderdaad een dwarsligger is en dat is de vvd een dwarsliggen. Dat is de vvd en andere politieke partijen in de coalitie hebben onvoldoende moed om hier de strijd aan te gaan en voorzitter, dat is teleurstellend. Het is teleurstellend dat alle aanpassingen die we zouden willen doen om een hoger bedrag uit te keren dan die een miljard studenten te helpen dat er dan ook nog eens ten koste moet gaan van de jongeren en studenten zelf. Want alle opties die ik net ter tafel heb horen komen vanuit coalitiepartijen gaan hoe je het wendt of keert ten koste van de begroting ocw, ten koste van het bedrag dat naar de jongeren gaan en voorzitter, dat is een bloody shame. Dat is een bloody shame. En ik zou daarom graag willen dat we dit debat omkeren dat we niet weer de fout ingaan, zoals toen we bij de invoering met het leenstelsel hebben gedaan, namelijk jarenlang coalitieafspraken verdedigen waarvan we dondersgoed wisten dat ze slecht effect te hebben voor onze jongeren. Dondersgoed wisten we dat het leenstelsel rampzalige effecten zouden hebben, maar het is jarenlang verdedigd omwille van coalitieafspraken en ik doe echt een oproep aan alle collega's. Ik heb zo hoog. Ik heb ze net ook ruiterlijk toegeven dat ook leenstelsel inderdaad een fout was

[1:16:31] we niet weer dezelfde fout maken. Laten we teruggaan naar de tekentafel en erkennen met elkaar dat tot miljard te weinig is. Alleen dan kunnen we wat doen voor de jongeren. Ga niet weer dezelfde fuiken verdedig niet weer ten koste van alles coalitieafspraken en erken dat er meer geld nodig is. Dankuwel. Voorzitter,

[1:16:53] Dank u wel. Heer van baarde geef ik het woord en heer was bij gesprek. Mijn naam is de partij van een dieren.

[1:16:58] Dankuwel voor u ook.

[1:17:00] De partij voor dieren ze uiterst kritisch op het leenstelsel vanaf het begin. En dat leenstelsel kan ik ook het schuldenstelsel noemen. Woont u al sinds tweeduizend vijftien gebruikt en.

[1:17:10] Een symbool van plat.

[1:17:12] En keel rendementsdenken en het is wat dat betreft ook een schoolvoorbeeld van de platte economisering van het onderwijs, waarbij alles erop gericht is om student zo snel mogelijk door het onderwijs te duwen en laten we hopen dat we die tijd achter ons kunnen laten, maar er is wel een cultuuromslag voor nodig en voordat ik het duidelijk hebben over de bedragen die op tafel liggen. Er is natuurlijk altijd een ander over gezegd. Ik wilde ook nog iets aan toevoegen, maar wil ik eerst het fundamentele punt maken dat we de intrinsieke waarde van studie, onderwijs en onderzoek weer moeten gaan omarmen dat we ons onderwijssysteem weer gaan inrichten ten dienste van individuele ontplooiing en plaats van.

[1:17:50] De markt,

[1:17:52] Voorzitter, wat de partij voor de dieren betreft, moet de studietijd de ruimte bieden om jezelf te ontwikkelen. Ja daar hoort ook de ruimte bij af en toe fouten maken zonder dat de direct duizenden euro's kost of een keuze die je maakt die misschien niet past in dat mag ik denk dat rendementsdenken maar die wel bijdraagt aan je persoonlijke ontwikkeling dat ze bestaat. Voorzitter, een prachtig voorbeeld van. Dan wijs ik naar de overkant van de tafel. Daar zit die minister en de minister heeft zijn studie natuurkunde. Een aantal jaar onderbroken om kunst geschiedenis gaan studeren aan de iets over kunst kan schieten. Sorry. Ik vergis me aan de kunstacademie te gaan studeren. De rietveld academie en ik kan er alleen maar een bewonderend zin over spreken. Maar dat is niet de reden dat ik noem wat ik aan de minister.

[1:18:37] De vraag is.

[1:18:38] Of erop kan reflecteren hoe die zijstap hem gevormd heeft. Wat heeft hij eraan gehad. Hoe heeft een dat verrijkt. Hoe is dat s als persoon. Misschien ook als wetenschapper verder gebracht en de reden. Voorzitter, dat ik daar zo lang bij stil sta is natuurlijk omdat dit totaal niet past. In dat rendementsdenken realiseert de minister zich dat dat rendementen denken de persoonlijke ontwikkeling af kan remmen of misschien zelfs helemaal kan verhinderen. Ik wil daar echt duidelijk een reflectie van de minister op. Voorzitter, voorzitter, het hele debat was niet nodig geweest als er een volledig geluisterd zou zijn naar de waarschuwingen die voorafgingen aan de invoering van dit asociale leenstelsel samen met de sp en cda uit de de partij voor dieren daar vanaf het begin al grote bezwaren tegen. Er is gewaarschuwd dat dit een systeem wordt dat gebaseerd is op schulden dat grote drempels opwerpt om te gaan studeren en dat voorbijgaat aan die intrinsieke waarde van studie en onderwijs en dat persoonlijke ontwikkeling wordt afgeremd en niet wordt gestimuleerd. En toch gingen meerderheid van deze kamer akkoord met de vvd kijk op het onderwijs en dat was echt een blunder van jewelste. Hoe kijkt de minister terug op de hele periode. En wat ze geleerd uit deze dwaling. Want zo kunnen we dit toch echt wel noemen. Voorzitter, uit de plannen die het kabinet naar de kamer stuurde blijkt dat er niet heel veel geleerd is. Want iedereen kan zien dat die bedragen. We hebben verschillende woordvoerders over gehad. Die bedragen voor de basisbeurs aanvullende beurs, maar ook voor de compensatie van die per generatie waar het kabinet nu mee komt over de hele linie te laag zijn.

[1:20:13] Hoezo?

[1:20:13] Die bedragen tot stand gekomen. Vraag het je minister en waarom wordt het nieuwe systeem pas ingevoerd en studiejaar tweeduizend, drieëntwintig, vierentwintig. Wat dat betekent echt dat er nog een generatie met tekst geschilderd opgezadeld en ik weet wetgeving kost tijd. Maar hoe gaat de minister voorkomen dat vanaf tweeduizend, tweeëntwintig, drieëntwintig gewoon veel minder mensen arresteren omdat ze zeggen laat ik een uitstellen want ik zit nu nog in een heel ongunstig systeem, ook al is het maar voor een jaar die studenten bouwen namelijk komend studiejaar hoe dan ook duizenden euro's extra schuld op een. Waarom neemt de minister genoegen met zo'n krap budget voor zo'n enorm probleem voor eerdere woordvoerders harold enorme gezegd of welke kant het op zou moeten gaan met de bedragen partij voor dieren zal motie steunen die vragen om die bedragen te verhogen voor de basisbeurs aanvullende beurs en ook compensatie voor de per generatie. Voorzitter, de landelijke studenten vakbond fnv jong en het interstedelijk studentenoverleg abonnement ze heel concreet op tafel gelegd. Wat is de reactie erop van de minister en erkent de minister dat studenten in deze fase niet geholpen zijn met een goed gesprek zonder dat financiële ruimte mogelijk is. Hier ligt ook dat rapport van de zeg jongeren platform aan ten grondslag ze deels onder druk. Er zijn nog een hele redelijke eisen geformuleerd is, vraag ik tenminste hoe kijkt hij naar dit advies?

[1:21:33] Voorzitter, de stress over langdurige impact van schulden staat ontplooiing van nieuwe generaties echt heel stevig in de weg met deze stress wordt door het kabinet voor een deel zeker niet helemaal weggenomen zijn net ook al een interruptie op d zesenzestig de richting is goed met stappen stellen. Teleur. Wat de partij voor de dieren betreft gaat de minister terug naar de straat om daar met de vuist op tafel te slaan en een hoger budget te eisen, zodat we recht kunnen doen aan de geleden schade door de pensioenen voor de door de per generatie hebben we echt kunnen bouwen aan een systeem dat zich richt op die intrinsieke waarde van het onderwijs graag reactie. Daarvoor zit er nog een laatste punt.

[1:22:12] De studentenorganisaties wijzen ons op de positie van studenten met een functiebeperking. Die hebben het extra zwaar en een van de suggesties is een centraal punt te creëren waar studenten in de beperking terecht kunnen voor het plaatje rond financiële ondersteuning. Dat zou namelijk de aanvragen druk kunnen verlagen. Wat is de reactie daarop van de minister wil ik weten. Dankuwel. Voorzitter,

[1:22:37] Dank u wel. Heer wassenberg zit op vijf en een halve minuut van de acht is een hele administratie verleggen. Volgende spreker is de kop van de pvv heeft elf minuten in totaal.

[1:22:47] Bij dankuwel. Voorzitter, en ik vervang in dit debat. Mijn pvv collega's harm beertema het debat dat gaat over de afschaffing van het leenstelsel, de herinvoering van de basisbeurs en tegemoetkoming voor studenten die het slachtoffer zijn geworden van een onbetrouwbare overheid en voorzitter, allereerst moet mij van het hart dat het slecht is gewoon slecht dat wij de plannen van deze minister als eerst hebben moeten vernemen via de media en dat is de zoveelste keer keer op keer gebeurd dat en dan wordt de nota bene gesproken over een nieuwe bestuurscultuur. Naar de informatiepositie van de kamer wordt er in ieder geval niet beter op. Sterker nog, voorzitter, die positie van de kamer wordt hierdoor ondermijnd en dat kan niet. Het gebeurt. Telkens daarom de vragen aan de minister. Hoe gaat hij hier verandering inbrengen en voorzitter, als pvv hebben ons altijd verzet tegen de invoering van het leenstelsel. Omdat wij toen al van begin af aan een enorme drempel zagen vooral voor onze eigen pvv-stemmers en hun kiezers, namelijk de aversie om langdurige schulden aan te gaan om überhaupt te kunnen gaan studeren. Dat heeft de toegankelijkheid van ons hoger onderwijs nodeloos onder druk gezet. Dan hebben we het hebben we nota bene in deze kamer partijen die het dan hebben over toegankelijkheid van het onderwijs kans ongelijkheid heb ik het zeker over partijen als groenlinks, pvda en d zesenzestig die partijen die leenstelsel mogelijk hebben gemaakt voor hem moest ik de afgelopen zesendertig jaar de tijd van de leenstelsel toch vooral een tijd van gewetenswroeging zijn geweest. Voorzitter, want er is immers geen duidelijke voorbeeld van kans van ongelijkheid in het onderwijs dan dat leenstelsel het leenstelsel heeft namelijk de kerntaak van emancipatie.

[1:24:41] De onderdrukken,

[1:24:41] Verzet meer dan zes jaar heeft het idee dat studeren leidt tot emancipatie en verheffing van het spreekwoordelijke dubbeltje na een kwartje ernstige schade opgelopen en dat, zoals gezegd, mogen we zeker partijen aanrekenen als de pvda, groenlinks en nota bene zelfbenoemd, onderwijspartij d zesenzestig, al wordt het die partijen natuurlijk graag liever niet aan herinnerd en voorzitter regeren is vooruitzien. Maar als we kijken naar de chronologie van de studiefinanciering zien we vooral dat opportunisme het wint van wijsheid. Laten we beginnen in negentien, zesentachtig, toen maakte het eerste kabinet lubbers een eind aan het stelsel van de individuele studietoelagen en kregen alle studenten voortaan hetzelfde bedrag dan negentien, eenennegentig. Toen zagen we al de eerste interventie in de hoogte van de basisbeurs en werd de ov jaarkaart voor de studenten ingevoerd.

[1:25:40] Moord.

[1:25:41] Paar jaar later negentien, vierendertig, vierennegentig excuus werd de ov-jaarkaart alweer ingeperkt toen studenten moesten kiezen of ze een kaart wilde voor doordeweeks reizen of reizen in het weekend

[1:25:54] tot negentien zesennegentig, toen werd onder het eerste kabinet kok de prestatie beurs ingevoerd. De basisbeurs beurs bleef een lening tot de student afstudeerde en ook werd de bus ingekort naar maximaal vier jaar zijn nogal wat wijzigingen van de afgelopen jaren daarna ruim vijftien jaar weten politieke elite met haar grijp graag handjes van de studiefinanciering af te blijven want dan in tweeduizend elf zien we de volgende interventie met de invoering van de langstudeerboete

[1:26:24] en voorzitter, tweeduizend vijftien hebben we dan de invoering van het leenstelsel. En vandaag hebben we het weer over de afschaffing ervan. En wat wil ik hiermee duidelijk maken. Deze hele tijdlijn illustreert het toch wel onnavolgbare jojobeleid van de overheid en dat maakt pijnlijk duidelijk dat met elke ingreep. De overheid zich onbetrouwbaar en willekeurig toont

[1:26:49] en voorzitter, dan stelt de minister in zijn brief van vijfentwintig maart jongstleden dat mede door de groei van het aantal studenten in het hoger onderwijs een leenstelsel nodig was. Dat is toch vreemd. Want hoe verklaart de minister het dan dat de groei van het aantal studenten zich eigenlijk alleen maar heeft doorgezet

[1:27:09] dat nu dan toch de basisbeurs wordt ingevoerd, zegt de minister dan eigenlijk hiermee dat dit argument nooit de aanleiding is geweest tot het afschaffen van de basisbeurs. Graag een reactie en ook voorzitter, willen wij als pvv graag een garantie van de minister dat de herinvoering van de basisbeurs dan wel staand beleid blijft en dat de studenten dan de zekerheid hebben dat de overheid niet meer over een aantal jaar verschillende wijzigingen door gaat voeren. Graag een reactie. Voorzitter, de studieschuld had aanvankelijk geen directe invloed op het aanvragen van een hypotheek was althans de bedoeling.

[1:27:49] Maar inmiddels weten we dat sinds oktober vorig jaar een directe link is tussen duo en hypotheek data netwerk waardoor hypotheek aanbieders direct inzage hebben op de studieschuld bij duo en we waren altijd in de veronderstelling dat dat niet zou gebeuren, maar het gebeurt toch. En dat is niets anders dan het verbreken van een toendertijd keiharde politieke belofte kan de minister ons een tijdlijn verstrekken van hoe dit nu eigenlijk is gebeurd. Hoe is dit gegaan? Een tijdlijn dus graag vanaf het moment. Nul het moment dat die belangrijke belofte werd gedaan dat het geen invloed zou hebben op de hypotheek aanvraag tot het moment dat duo een hele logistiek inrichten. Om die informatie te delen is de minister op dit punt met de pvv fractie eens dat daarmee een belangrijk argument om toentertijd voor het leenstelsel te stemmen. Achteraf misleiding is gebleken dan voorzitter in het teken van leven lang.

[1:28:48] Van leren.

[1:28:49] Wat toch wel een van de speerpunten van dit kabinet is zo vragen we ons af waarom de diploma termijn niet verlengd kan worden verlengd naar vijftien jaar zeker voor oud-studenten die om uiteenlopende redenen niet zijn afgestudeerd, maar die wel over meer dan genoeg studiepunten beschikten om binnen de gestelde termijn af te studeren. Zo wordt onbenut potentieel uiteindelijk toch benut kunnen studieschulden worden geminimaliseerd en wordt er ook recht gedaan aan deze agenda en ook kan dat helpen bij het oplossen van de dilemmas die spelen bij het zoveel mogelijk recht doen aan het compensatie verhaal kan de minister uitzoeken om hoeveel oud-studenten studenten het hier precies gaat die hiervoor potentieel in aanmerking zouden kunnen komen. Dankuwel.

[1:29:38] Dankuwel meneer koks heeft een vraag van mevrouw van der laan.

[1:29:42] Ja. Dank u wel. Voorzitter, want u sprak de onderwijs partij aan en u suggereert ook dat wij het niet willen horen. Volgens mij heb ik in mijn betoog aardig wat reflectie gehad en goed onderwijs geeft ook aan dat je leert en luistert en ik vraag me af of de collega's van de pvv goed naar me heeft geluisterd en kunt u twee of drie reflecties uit mijn betoog opnoemen

[1:30:09] die ik heb genoemd waarmee ik reflecteer op het leenstelsel en waar door we nu tot een andere keuze komen en dus de invoer van de basisbeurs studiebeurs weer

[1:30:21] nee laten ingaan.

[1:30:23] De jacobs.

[1:30:24] De mevrouw van der laan kan natuurlijk lekker reflecteren wat ze wil maar feit is en blijft dat onderwijspartij d zesenzestig het leenstelsel mogelijk heeft gemaakt. Dat kan reflecteren wat ze wil. Ze kan sorry zeggen maar dat moet ze hier zeggen. Dat moet ze tegen al die studenten zeggen studenten die vele tienduizenden euro schuld hebben die als ze aan hun eerste baan beginnen aan een carrière beginnen direct op als achterstand worden gezet. Nogmaals die reflecties allemaal prima. Maar mevrouw van der laan heeft dat mede mogelijk gemaakt en voorzitter, als we dan de brief van de minister bekijken. Nou dan zien we daar op pagina twee en drie allerlei argumenten die hebben gespeeld. Ten tijde van de invoering van het leenstelsel. En als je die argumenten zo bekijkt

[1:31:08] en dan ben ik die toentertijd in tweeduizend vijftien voor heel veel partijen, waaronder de pvv al lang weerlegd. Zo werd er toen in tweeduizend vijftien gezegd van nou het aantal studenten in het hoger onderwijs is de laatste decennia fors gestegen en daarom hebben we een leenstelsel nodig. Nou ja, voorzitter, het aantal studenten is ondanks dat leenstelsel alsnog gestegen. Dus dat argumenten telt al niet hebben we tweede argument namelijk studeren is een investering.

[1:31:36] In.

[1:31:36] De student zelf en daarom vragen we een hogere bijdrage. Feit is gewoon dat dat tot een enorme schuldenberg voor een student heeft geleid en werd toentertijd in tweeduizend vijftien ook al voor gewaarschuwd. Dus ook dat argument telt niet en zo zijn er nog veel meer argumenten die toen werden aangehaald, waarvan iedereen veel partijen, waaronder de pvv al zeiden, doe het niet voordat leenstelsel niet in maar partij als d zesenzestig wil niet luisteren. Heeft dat toch gedaan. Studenten met een enorme schuld opgezadeld die schuld moet hoe dan ook worden terugbetaald. Ze hebben een achterstand wanneer ze aan hun eerste baan beginnen. Ze kunnen geen huis meer kopen. De huur is onbetaalbaar geworden. Dikke ellende en er kan mevrouw van der laan reflecteren wat ze wil maar dat is de realiteit en dat gaat het revalideren van u die student op dit moment echt niet helpen. Meneer.

[1:32:22] De opzichten vervolgvraag van vrouw van laan.

[1:32:24] Ik hoop dat dit van de spreektijd van de jacobs af gaat, want dit was geen antwoord op mijn vraag want een kaart van mij kan u kunt lekker reflecteren wat u wilt. Ik stelde vragen aan u. Dus concludeer ik dat u niet wilt reflecteren dat ik heb in mijn spreektekst gezet dat ik graag wil kijken bij de met de kamer dus met de partijen waar we uit kunnen komen natuurlijk wel vanuit onze gedachtegang. Maar ik heb wel zeker dat uitgesproken. Maar u geeft nu gewoon aan dat u dat niet wil.

[1:32:55] Dit is

[1:32:56] nee. Ja nee. Ja. Ik krijg ook geen antwoord op mijn vraag.

[1:33:00] Meneer koops. Het is geen vraag. Dus van u verwacht ik ook geen antwoord.

[1:33:06] Nee dat is voor zo'n ja ja. Het is geen vraag. Inderdaad. Dat zal ongeveer wel weer onder die zogenaamde reflectie vallen van mevrouw van der laan waar geen touw vastknopen valt. Maar dat maakt niet uit wat wat wil mevrouw van der laan dan precies met die reflectie bereiken gaat ze sorry zeggen tegen al die studenten die nu vele tienduizenden euro schuld hebben. Wat gaat ze precies voor hen doen als de brief van de minister lezen waar d zesenzestig blijkbaar achterstaat. Waar komt het kabinet met een vergoeding voor de studenten van zon. Veertienhonderd euro. Ja klinkt leuk. Veertienhonderd euro. Maar als je dertigduizend euro studieschuld hebt ga je daar natuurlijk niet meer redden. Dus ondanks alle mooie reflectie van mevrouw van der laan.

[1:33:46] Ja,

[1:33:46] wanneer opzet was het de antwoord op de niet gestelde vraag en u had uw u wilt uw bijdrage reeds afgerond begrepen. Ik heb ik dat goed gehoord.

[1:33:55] Label to leed wat mevrouw van der laan zegt en daarmee beëindigen kan bijdragen. Dank u.

[1:34:00] Dank u wel. Gaan we naar de volgende spreken. Dat is de heer bisschop en spreekt namens sgp meneer bisschop is voor zeven minuten een enquête.

[1:34:08] Mevrouw de voorzitter, dankuwel het studievoorschot. Dat was de naam die gepompt.

[1:34:15] De werd.

[1:34:15] Om het leenstelsel mee te geven. Toen de borrelen in tweeduizend vijftien ten doop werd gehouden door de toenmalige coalitie. Vvd, pvda gesteund door groenlinks en d zesenzestig. Maar die naam die heeft uiteraard nooit voet aan de grond gekregen en ook met het systeem blijkt nu vrij snel afgerekend te worden. Dus een lang leven is het stelsel de leenstelsel niet beschoren politiek alleszins te verklaren. Maar het heeft ook te maken met de vormgeving van het leenstelsel en met andere fracties hebben wij in de tijd ook nadrukkelijk aangegeven op welke punten wij de argumentatie om dat leenstelsel in te voeren. Zwak vonden wankel. Voorzitter, een studie is inderdaad in veel gevallen een voorschot op een hoger inkomen, maar zeker niet per definitie en de sgp vindt het dan op zich ook maar beter dat er weer een basisbeurs komt bij de behandeling van het leenstelsel wordt de positie van de middeninkomens voor de sgp zwaar. Dat was een van de redenen om dat daar onvoldoende rekening mee werd gehouden. Dat was een van de redenen voor ons om tegen dat voorgestelde stelsel te stemmen en je hoeft er geen zien dat ze zijn om te beseffen dat daar de klappen zouden vallen voor studenten uit de lagere inkomens werd de aanvullende beurs verhoogd. Maar bij de middeninkomens veronderstelde. De regering dat de aldus die verhoging zouden gaan betalen. En wie een beetje weet wat een gezin met twee of drie studerende kinderen kost beseft dat dit echt complete look fietser rij was en dat is ook inderdaad wat onderzoek in de afgelopen jaren laat zien. Voorzitter, de sgp heeft al twee keer met groenlinks een voorschot willen nemen op de herinvoering van de basisbeurs door alvast de middeninkomens te helpen. Dan hadden in ieder geval die studenten nu een basale basisbeurs kunnen hebben. Maar goed. De herinvoering van de basisbeurs is natuurlijk een prachtig kans om deze onrechtvaardigheid alsnog weg te werken. Maar wie schetst onze verbazing dat dat niet de voorkeur heeft van het kabinet om de inkomens middeninkomens te helpen. Dit is toch een kwestie van voorkeur? Wat is een kwestie van rechtvaardigheid? Een correctie van een

[1:36:36] de systeemfout. Voorzitter en

[1:36:41] kijken we dan naar de besteding van het budget. Het kabinet heeft een aantal keuzemogelijkheden.

[1:36:46] Voorgelegd,

[1:36:49] Dat is een mooie methode waardering voor de aanpak. Dat geeft een zekere openheid gelegenheid om ook eigen afweging te maken en het geeft ook de kamer duidelijk inzicht om geld is niet gratis. Maar wat ons betreft niet alle keuzes lijken even logisch. Waarom zou het niet gebruik van de basisbeurs.

[1:37:10] Betaald moeten worden,

[1:37:11] Uit het budget van de her indeling van de basisbeurs. Het gaat toch gewoon een uitgave was studenten nu al recht op zouden hebben en die ten laste van de huidige begroting zouden moeten.

[1:37:23] Voorkomen,

[1:37:25] Voorzitter, de sgp maakt zich nog steeds zorgen over de gevolgen van het invoering traject. Je hoort aankomende studenten al plannen maken om de volledige basisbeurs veilig te stellen door eerst een tussenjaar te nemen en we kunnen echt niet gebruiken. Ik sluit me aan bij collega's die daar opmerkingen over gemaakt hebben. We kunnen echt niet gebruiken als bijvoorbeeld de instroom in de zorg en de pabo daardoor een jaar een dip krijgt. We hebben daar eerder over gesproken, met name collega een kunt van de sp heeft hier heel expliciet. Want hij was niet de enige de vinger bijgelegd en ik sluit me graag bij aan.

[1:38:00] Wat.

[1:38:01] Dat gaat de minister doen om dit gewoon te vermijden. Niet wegkijken niet ontkennen maar gewoon erkennen dat hij er een probleem met kunnen deze studenten achteraf op een of andere manier gecompenseerd worden. En als ik dan de vragen bekijk de die die we toegezonden gekregen hebben, dan is het antwoord. Ja. Echter, en ik citeer het een jaar terug laten werken van een basisbeurs stelsel.

[1:38:27] Vergt.

[1:38:28] De financiële middelen die niet beschikbaar zijn gesteld in het coalitieakkoord, tenzij uw kamer ervoor kiest om middelen anders te besteden. Ja. Met verruiming van het budget of met verschuiving van het budget. Voorzitter, ik zou daar graag nog een reactie op hebben en kan er een landelijke campagne komen om ervoor te zorgen dat een jaar uitstel van studie niet een gemakkelijker optie wordt. Voorzitter, dan een punt van compensatie. Mooi dat die komt voor de huidige studenten. Het gaat hier om een uitzonderlijke situatie, en wat ons betreft zou dit geen precedent moeten scheppen. Maar de sgp vindt de uitwerking nog wel een beetje aan de magere kant. Wat zeg ik is te mager. De uitbetaling van een eenmalige vergoeding maakt het er niet gemakkelijker op om royaal te compenseren. Waarom is niet gezocht naar creatieve alternatieven? Ik noem bijvoorbeeld fiscale mogelijkheden om gedurende meerdere jaren aflossing op studieschuld te verrekenen. Voor alle duidelijkheid. Sgp bedoelt hier alleen de schulden die tijdens het leenstelsel zijn opgebouwd, wilde het kabinet dat verkennen en ik weet dat het lastig is in het haagse om over departementale water schoppen waterdichte schotten heen te kijken, maar dit zal een instrument kunnen zijn en voorzitter ten behoeve van de verslaglegging, toch nog een vraag en ik zou de minister willen vragen om duidelijkheid te geven hoe het het budget voor compensatie van die één miljard zich verhoudt tot de in tweeduizend vijftien toegezegde studie vouchers en dan wordt het een en ander over gezegd en dat wordt dan omgezet in schuldvermindering of directe uitbetaling. Maar ik neem aan dat het recht op studie focus dan wel de uitbetaling daarvan naast

[1:40:16] de compensatieregeling gezien moet worden. Ik wil daar graag van de minister nog voor alle duidelijkheid even een toelichting op hebben.

[1:40:24] Dankuwel

[1:40:26] dankuwel. De heer bisschop voor u resteert nog een minuut. Ook straks voor de tweede termijn geef ik het woord aan uw buurvrouw, mevrouw van der plas van de pw.

[1:40:37] Voorzitter, dankuwel een achterhoekse wijsheid die zegt de wisten hen legt ook wel eens een met ons.

[1:40:45] De verstandigste kip legt ook wel eens een brandnetels en zo kunnen we het leenstelsel wel omschrijven. Hoewel je kunt twijfelen of dit de verstandigste kip uit de kolonie was. Voorzitter, de jongeren van nu. Die gaan straks de rekening betalen van alle wilde stikstof en klimaatplannen en andere uitgaven die het kabinet in het regeer akkoord voorstelt. Als het over het klimaat hebben wordt altijd geroepen. Denk aan de toekomst van onze kinderen. Maar als het inmiddels heilig verklaarde wordt niet wordt genoemd, kunnen kinderen het bekijken. Voorzitter, de jongeren van nu betalen straks onze aow. Maar dan moeten we er wel voor zorgen dat er voor hen nog iets te betalen valt. Deze generatie is namelijk de eerste generatie na de tweede wereldoorlog die het veel en veel slechter krijgt dan hun ouders. De afgelopen jaren. En zeker afgelopen maanden zijn de prijzen enorm gestegen. De inflatie is lang niet zo hoog geweest op het moment dat het kabinet dan de basisbeurs herinvoer zou je verwachten dat deze op z'n minst zou meest regen met meest stijgen met deze inflatie. Als het leven aan alle kanten duurder wordt, is het onbegrijpelijk dat de basisbeurs basisbeurs lager uitvalt dan voorheen.

[1:41:59] Voorzitter, uit onderzoek van i know i know research blijkt dat studenten van ouders met een middenin een kan komen onder de streep. De minste financiële ruimte over hebben. Deze trend zien we de laatste tijd vaker juist de middeninkomens worden hard geraakt. Www sluit zich dan ook aan bij het jongeren platform voor het verbreden van aanvullende beurs tot een inkomensgrens van tachtigduizend euro. Zo om kansen gelijkheid in het hoger onderwijs te bevorderen. De herinvoering van de basisbeurs heeft één miljard euro als financieel kader, maar uit de kamerbrief blijkt dat er uit dat ene miljard ook andere zaken gefinancierd gaan worden. Het afschaffen van de bijverdienen bijverdienen grenzen op het mbo. Het terugdringen van het niet gebruik van aanvullende beurs van het hoger onderwijs en het mbo en de terugbetaald voorwaarden van het mbo gelijk trekken met het hoger onderwijs goede initiatieven. Maar hoe gaat de minister deze financieren? Als deze uit hetzelfde potje moet komen, kan de minister hier uitleg over geven. Www is blij dat de minister voorstelt om alle studenten te compenseren, maar deze dient wel in verhouding te staan tot de oude basisbeurs. Het bedrag dat nu geboden wordt, is een schijntje. En zoals wel vaker aangeven. Alles is een politieke keuze als het kabinetsbesluit om zestig miljard naar klimaat natuur en het zogenaamde stikstofprobleem te gooien, waarvan sophie hermans en mark rutte het probleem niet eens kunnen duiden. Waarom kan het dan niet eens een fatsoenlijk bedrag naar onze studenten die tussen wal en schip dreigen te vallen, kan de minister aangeven of hij binnen het kabinet gevraagd heeft naar een hoger budget om de studenten te compenseren en voor het herinvoeren van de basisbeurs mocht er wat wij ons niet kunnen voorstellen. Echt geen extra budget mogelijk zijn, zijn er ook aanvullende fiscale motor mogelijkheden als tegemoetkoming is dat onderzocht, vraag ik de minister. En waarom wordt de studieschuld alsnog meegenomen bij het aanvragen van een hypotheek kan de minister daar duidelijkheid over geven en is de minister op de hoogte van het beleids advies geen een pers geen per generatie van de stichting studentenprotest en heeft hij met deze organisatie om tafel gezeten om te luisteren naar de constructieve oplossingen die ze aandragen en zo. Ja. Wat heeft hij daarmee gedaan.

[1:44:12] Donald komend schooljaar na aankondiging van het herinvoeren van de basisbeurs en het collegejaar tweeduizend, drieëntwintig, tweeduizendvierentwintig zullen meer jongeren een tussenjaar nemen. De vereniging hogescholen gaf al aan minder aanmeldingen te hebben gehad rondom maart, maar geeft de studentes ongelijk beginnen aan een studie volgend jaar is een beetje hetzelfde als deze week een jas kopen terwijl je weet dat die volgende week in de uitverkoop is de studenten die komend schooljaar wel aan een nieuwe studie gaan beginnen lopen vooralsnog wel tegen hoge kosten aan. Kan de minister aangeven op welke manier hij dit wil aanpakken? Het iso vraagt om een plan van aanpak en b b sluit zich hierbij aan. Wat mij betreft moet de jeugd goed beslagen. Het zogeheten volwassen leven ingegaan, is de minister met bbp eens dat kinderen van jongs af aan op meerdere punten les moeten krijgen. Hoe werkt een hypotheek. Hoe werkt een lening. Hoe ga ik slim met mijn geld om het lijken simpele vragen maar uit onderzoek blijkt dat er juist onder jongeren. Het aantal personen met schulden toeneemt. Voorzitter, tot slot de minister stelde min of meer. Ik zeg de een beetje kort door de bocht. Ja, maar deze per generatie die krijgt straks wel gratis kinderopvang. Ik vind dat makkelijk zeggen. Deze generatie kan niet eens naar huis komen. En als je op je dertigste nog in hotel mama en papa woont in slaap met je partner op zolder. Dan komt er van kindjes maken heel weinig als ze ook kinderen willen maken en de op deze wereld willen zetten, met alle kosten die zij van met alle kosten en problemen van dien.

[1:45:44] Jawel.

[1:45:47] Dank u wel, mevrouw van der plas. Geef het woord aan de heer dat hij spreekt namens fractie voelt.

[1:45:54] Dankuwel. Voorzitter voorzitter, je studententijd is een tijd van zelfontplooiing van ontwikkeling. Het sluiten van vriendschappen kennis opdoen, ontdekken en verkennen via stages bijbaantjes buitenland ervaring studie sport of studentenvereniging en uren in de bibliotheek of op je kamer in de boeken zitten

[1:46:13] de bijzondere tijd die een belangrijke basis legt voor de toekomst. En als voelt waar we dan ook blij om te lezen dat de basisbeurs terug komt een basisbeurs anno twintig, tweeëntwintig aangepast aan de nieuwe realiteit. Na jaren werd er door alle studenten na gesnapt. Maar voorzitter, in plaats daarvan nam het kabinet ons weer mee terug in de tijd na tweeduizend acht wel te verstaan. Want voorzitter, de hoogte van de basisbeurs in het wetsvoorstel of in het voorstel van het kabinet ligt op hetzelfde niveau als veertien jaar geleden en dat terwijl de omstandigheden compleet anders zijn. Voorzitter, tweeduizend acht gaf het startschot voor een hele reeks en crisis, de financiële crisis, de eurocrisis, de migratiecrisis, een pandemie, een wooncrisis, de zichtbare consequenties van de klimaat crisis en nu de oorlog in oekraïne en de oplopende inflatie.

[1:47:03] Voorzitter, de generatie die in tweeduizend acht op de middelbare school startte heeft zo al behoorlijk wat crisis beleefd. Er is veel veranderd en zo ook in de portemonnee van de gemiddelde student studenten betalen voor een kamer inmiddels dertig procent meer dan destijds. En we weten ook dat het collegegeld destijds met vijftienhonderd achtenvijftig euro vijfenveertig procent lager lag dan nu. En daarin hebben dan de huidige inflatie voor alle andere prijzen nog niet eens meegenomen.

[1:47:32] Voorzitter, de vraag is dus ook, hoewel het kabinet ervoor zorgen dat jonge mensen in nederland zich maximaal kunnen ontplooien, zien we deze ambitie terug in de plannen van het kabinet. Want we zien dat het budgettaire kader voor de nieuwe basisbeurs zich beperkt tot één miljard euro en alle voorstellen die het kabinet doet met betrekking tot de nieuwe basisbeurs moeten strikt binnen het kader worden bekostigd waarmee de ruimte voor onze kamer zeer beperkt is.

[1:47:59] Wat is nou exact de logica achter dit bedrag en heeft de minister het plan zoals het er nu ligt laten doorrekenen, zijn de op de lange termijn effecten. De effecten op de hoogte van de studieschuld van studenten op kansen gelijkheid op financiële financiële onafhankelijkheid op de mentale belasting die leenangst en hoge studieschulden met zich meebrengen en wordt er ook gebruik gemaakt van de eerder aangekondigde generatie toets.

[1:48:23] Voorzitter, de minister vroeg naar aanleiding van het compensatie protest in amsterdam om ideeën en het zes jongeren platform is met een plan gekomen, maar ook de iso en lsvb zich achter hebben geschaard. Daarin zijn ze uitgegaan van de zorg en uitdaging waarbij het nibud heeft berekend door een uitwonende student twaalfhonderd eenenzeventig euro nodig heeft om rond te komen, heeft de minister. Deze alternatieven ook bekeken en ook laten doorrekenen en zo. Nee. Is hij daartoe bereid.

[1:48:50] Voorzitter studenten uit middeninkomens gezin en vallen nu financieel tussen wal en schip. Want zij maken geen aanspraak op de aanvullende beurs en krijgen minder vaak een toereikende ouderbijdrage kijkt de minister daarom ook naar de aanspraak grond van de aanvullende beurs tot minimaal tachtigduizend euro. En hoe is de minister van plan om deze groep te monitoren?

[1:49:10] Voorzitter, veel is te koop maar tijd niet. Studenten hebben al veel ingeleverd en daarnaast grote schulden opgebouwd niet de uitgangspositie die je graag wilt. Sterker nog, dit zou niet de uitgangspositie moeten zijn die wij met elkaar willen. Studenten mogen namelijk niet de dupe worden van een ondoordacht systeem en voelt dan ook dat die studenten onder het leenstelsel hebben gestudeerd worden gecompenseerd met een bedrag dat vergelijkbaar is met de basisbeurs. Dat bedrag kan oplopen tot tienduizend euro en moet afgetrokken worden van de studieschuld.

[1:49:45] Dan wil ik me graag aansluiten bij de vragen die eerder gesteld zijn over studieschulden en hypotheken dat ik niet herhalen. Dus voorzitter, ik wil graag tot slot de aandacht vragen voor de problematiek die studenten met een beperking ervaren. Want wat doet de minister om de financiële positie van studenten met een beperking te monitoren en welke voorstellen kan de minister doen om het om de aanvraag druk voor financiële ondersteuning voor deze groep van studenten te verlagen, kan dit vereenvoudigd worden, bijvoorbeeld door een enkel punt aan te stellen waar al deze waar deze studenten zich kunnen melden. Dankuwel.

[1:50:18] Dankuwel meneer dat ze zit iets boven de vier minuten van de totaal zeven als laatste spreker eerste mijn kamer. Mevrouw van der graaf. Ze spreekt namens de christenunie totaal acht minuten voor u en uw zwart.

[1:50:31] Dankuwel. Mevrouw de voorzitter, mevrouw de voorzitter, vandaag is de mijlpaal van een kleine vier jaar geleden heeft de christenunie de handen ineengeslagen met jongerenorganisaties lsvb iso cnv jongeren en jaar job en perspectief en zijn we samen coalitie eigen start om de toenemende druk op jongeren op de agenda te zetten van de politiek en te knokken voor oplossingen en met stip op een stond te repareren van een grote fout die in tweeduizend vijftien gemaakt is met de invoering van het leenstelsel bij uitstek. Het voorbeeld van de belofte dat als je hard werkt als jij investeert in jezelf dat je alle kansen kunt pakken en daarvoor rijkelijk zal worden beloond, maar de keerzijde daarvan is dat als het leven even tegenzit. Als je niet op tijd klaar bent met je studie toch schuldig maakt of nog verder in de schulden komt dat. Jij bent gefaald in het pakken van je kansen en dat het je eigen schuld is. Maar dan ook echt helemaal je eigen schuld en voorzitter, dat was de reden van mijn fractie dat we hiervan af wilden. Het is voor mijn fractie dan ook echt een feest dat we vandaag spreken over de opties voor de terugkeer van de basisbeurs niet als oplossing voor alles maar wel een heel belangrijke stap in het bieden van meer zekerheid voor jongeren. Als we vandaag de oude basisbeurs zouden invoeren geindexeerd, en wel dan zou een uitwonende student recht hebben op driehonderd, dertien euro basisbeurs en tweehonderd negenennegentig euro aanvullende beurs in totaal dus maximaal zeshonderd twaalf euro voor de uitwonende student. Het voorstel van de minister dat nu voorligt, is een andere en over de keuzes die daarin worden gemaakt. Daarover hebben we het vandaag constateer wel dat opgeteld maximaal voor de de groep er je de anders uiteindelijk op een hoger bedrag uitkomt op dit moment is een mooi uitgangspunt om over de varianten te spreken en ik heb daar nog wel een paar vragen bij want er wordt opnieuw gekozen voor een onderscheid in de hoogte van de bus tussenuit en thuiswonende studenten. Maar dat verschil is relatief klein ten opzichte van de oude situatie en het geld als je die oude verhouding zou terugbrengen, dan zou dat een bedrag van zo'n zestien miljoen euro opleveren, blijkt ook uit de antwoorden op de feitelijke vragen waarom heeft de minister hier niet voor gekozen en zou dat alsnog een optie kunnen zijn die hij bij de varianten mee zou willen nemen als hij verder gaat met de uitwerking terecht werpt de minister de vraag op hoeveel studenten met ouders met een middeninkomen u het beste tegemoet kunnen komen en mijn vraag daarbij is is dat met een hogere basisbeurs waarmee je ook het gezin wat bestaat uit twee docenten en een kind heeft dat gaat studeren dat net buiten die aanvullende beurs valt mee kunt nemen en twee op de drie huishoudens in nederland valt onder die categorieën tot tot zeventigduizend inkomen of is dat juist met het uitbreiden van het doelgroep van de aanvullende beurs graag een reactie van de minister. Want voor ons is het niet helder. Wat nou de beste weg is en of er maar één weg is of dat je bij de zou kunnen bewandelen. Ook mijn fractie vindt het tegengaan van niet gebruik van de aanvullende beurs van groot belang. Een kwart van de studenten

[1:53:31] heeft er recht op maar maakte geen gebruik van een teken aan de want hoe ingewikkeld het systeem ook zou kunnen zijn studie. Ik vraag de minister waarom hij de aanpak hiervan haalt uit de miljard die bedoeld was om de basisbeurs te betalen. Graag een reactie daarop van de minister als het gaat om het stelsel van het mbo en dan stelt de minister een aantal belangrijke stappen voornamelijk om niet uitleg baren verschillen tussen het studiefinancieringsstelsel voor mbo en het hbo.

[1:54:01] Of.

[1:54:01] De gedaan te maken. De bijverdienen grens wordt afgeschaft en het niet gebruik van de aanvullende beurs wordt aangepakt en de terugbetaald voorwaarden worden ook gelijkgetrokken. Terecht is hier blij mee. Maar vraagt de minister. Waarom heeft hij er niet voor gekozen om ook de bedragen van de basisbeurs en aanvullende beurs tussen mbo en hbo gelijk te trekken. Graag een reactie. Voorzitter, ook de christenunie vraagt vandaag aandacht voor de studenten met een functiebeperking en zij maken meerkosten hebben minder mogelijkheden om bij te verdienen en moeten voor een langere periode lenen wanneer ze genoodzaakt zijn deelt tijd te studeren, hebben ze zelfs helemaal geen recht op studiefinanciering terecht vragen de vakbonden van de studenten hier dan ook aandacht voor en heeft de minister voldoende inzicht vraag ik in de financiële positie van deze specifieke groep en ik sluit aan bij de collega's die oproepen zouden we niet moeten kiezen voor een centraal punt waar de studenten met een functiebeperking een financiële steun kunnen aanvragen. Wij vinden dat een belangrijke suggestie gedaan van onder andere lsvb en fnv

[1:55:08] voorzitter dan over de koopkracht in tweeduizend negentien werd motie bruins cs mijn voorganger in deze kamer aangenomen waarin werd verzocht om studenten mee te nemen in de koopkrachtplaatjes. Dat gebeurde tot tweeduizend vijftien namelijk wel maar met de invoering van het leenstelsel, niet omdat er geen betrouwbare gegevens zijn door het wegvallen van de basisbeurs. Pas toen de reden

[1:55:31] de basisbeurs weer wordt ingevoerd, vraag ik de minister wil hij ervoor zorgen dat studenten weer meegenomen worden in de jaarlijkse berekeningen van het nibud

[1:55:41] graag reactie en dan over de truc tegemoetkoming. Ik zei het al eerder in mijn bijdrage. We spreken vandaag over het repareren van een hele grote fout die in tweeduizend vijftien is gemaakt met de invoering van het leenstelsel en de schade van die fout is voor de per generatie groot. De financiële tegemoetkoming is een erkenning daarvan, maar kan niet wegnemen wat studenten hebben gemist. Dat beseft dat mijn fractie en de minister doet een voorstel om dit uit te werken. Daar kan mijn fractie zich in grote lijnen in vinden. Hoewel wij natuurlijk ons vertrekpunt was dat we hier graag meer op hadden willen zien waar met betrekking tot het studievoorschot voucher zou mijn fractie de minister willen aanmoedigen om de waarde van voucher in mindering te kunnen brengen op de schuld of individueel uit keer bij te laten zijn. Daarop graag reactie dankuwel.

[1:56:30] Dankuwel. Zes minuten noteer ik als u voor uw bijdrage nog twee minuten over de komen. Daarmee kan een eind van eerste lijn van zijde van de kamer.

[1:56:41] Meneer van der molen. Wilt u iets vragen? U heeft voorzitter anderhalve interruptie.

[1:56:46] Dus ik dacht ik heb er nog een halve.

[1:56:48] De.

[1:56:49] Maar een klein vraagje is dat dan nog.

[1:56:51] Ja want ik wilde mevrouw van der graaf. Nog even vragen op haar opmerkingen over middeninkomens, want zij stelde een zelfde soort vraag aan mijn collega van d zesenzestig op het moment dat je middeninkomens die de dupe zijn geweest. Tot nu toe wil compenseren. Dan wordt er voorgesteld om de aanvullende beurs te verbeteren, iets wat ikzelf namens het cda gezegd en mijn collega's van d zesenzestig ook en unie brengt de basisbeurs in in discussie. Maar dat is een bus die aan iedereen wordt verstrekte. Ongeacht het inkomen begrijp ik nou, voorzitter van mevrouw van der graaf dat haar voorkeur ligt bij de basisbeurs. Want als je een bedrag aan een kleinere groep besteedt de middeninkomens in een bepaalde range van inkomens dan dan dicteert de logica dat die bedragen hoger zitten en de ondersteuning van de middeninkomens hoger zal zijn dan via de basisbeurs. Maar misschien dat mevrouw van der graaf voorzitter, dat nog controleren.

[1:57:46] Mevrouw van de graaf,

[1:57:48] Voorzitter, het is een feit en een gegeven dat op het moment dat je de basisbeurs invoert. Dat je iedereen helpt. En als je een verhoogt. Help je ook iedereen. We weten dat de grootste groep het twee op de drie huishoudens valt in nederland onder die groep tot zeventigduizend euro inkomen dus ook die groep. Help je op het moment dat je de basisbeurs invoert en mevrouw van der laan wees er op de groep die boven een ton verdient. Nou dat is niet zo'n hele grote groep in nederland. Maar de groep die onder de lagere inkomens valt is wel drie keer zo hoog in nederland. Dus de helpen op het moment dat je de basisbeurs zou verhogen. In ieder geval ook met nadruk die lagere inkomens en de middeninkomens bij de dus zo expliciet als mevrouw van der laan neerlegde van die je moet dan echt kiezen voor de aanvullende beurs verbreding.

[1:58:45] Nou zo helder is dat voor ons niet. Dus daar vraag ik ook de reactie op van de minister op dat punt en het leidt ook tot de vraag die ik net vergat te stellen. Maar de heer van der molen geeft mij nog even de kans om dat te doen of de minister niet ook bereid is nog eens te kijken naar scenario's gebaseerd op die oude verhoudingen tussen thuis en uitwonend vroeg ik al eventjes naar, maar ook op basis van de geïndexeerde cijfers en ik gaf net aan waar het op neerkomt en dat is een een waardevolle aanvulling denk ik op de scenario's die de minister hier heeft neergelegd, maar niet zijn uitgewerkt en ik zou daar voor het vervolg toch de graag. De reactie van de minister ook ook willen vragen.

[1:59:31] Mevrouw van gaaf heeft ook een vraag van heer bisschop.

[1:59:35] Voor zover je dankuwel. Dat gaat inderdaad over de keus voor de basisbeurs of aanvullende beurs. Dat is dat is minder onbelangrijk dan het misschien lijkt als ik kijk naar de beantwoording van de ingediende vragen en dan wordt daar gewoon letterlijk gezegd het zijn honderdzestig duizend studenten die afkomstig zijn uit een gezin met een inkomen van meer dan een ton. Als we dus de basisbeurs vergroot verhogen en betekenen dat die ook mee profiteren. Terwijl eigenlijk als u mij in mijn hart kijkt dan zeg ik van nou een inkomen gezinsinkomen van een ton die ouders kunnen prima. De verantwoordelijkheid voor de studie van zoon of dochterlief nemen en daardoor zou je dus substantieel geld vrijspelen door de voor de laagste inkomens ten dienste van de laagste inkomens en van dienste van de middeninkomens. Misschien zou mevrouw de graaf in overweging willen geven. Zo zodanig gezien naar willen kijken om het geld ook want het is verdelen van schaarste zijn we het allemaal over eens om het goud daar in te zetten waar die het meest effectief ondersteunt.

[2:00:42] Mevrouw van der graaf.

[2:00:44] Ja. Ik ben het eens met de heer bisschop dat we daar het geld moeten insteken op een plek waar je dat het meest effectief ondersteunt. Maar op dit moment heb ik de van niemand nog de de doorslaggevende onderbouwing gehoord dat het dan vooral gericht moet zijn op het verbreden van de de doelgroep die een een beroep kan doen op de aanvullende beurs of dat je dat doet voor door het verhogen van de basisbeurs voor iedereen in de wetenschap dat die groep met hoogste inkomens een hele kleine groep is

[2:01:12] en de grootste allergrootste groep die we in nederland hebben valt in twee op de drie huishoudens valt in die categorie van de middeninkomens die we hier met elkaar tot zeventigduizend euro hebben bestempeld hebben natuurlijk geen vaste definitie ervan in nederland en in de groep lagere inkomens. Dus we helpen by far in ieder geval die groepen die we zouden willen helpen. Dus ik leg de vraag gewoon open neer. Dus ik sluit niet uit dat je kijkt als er extra geld gevonden zou kunnen worden dat je dat steekt in het naar een grotere groep bereikbaar maken van die aanvullende beurs.

[2:01:53] Maar dat juist de basisbeurs verhogen ook een middel daarin kan zijn en ik zou daar gewoon heel graag uitleg van de minister ook willen.

[2:02:01] Een vervolgvraag van de bisschop.

[2:02:03] Voorzitter inderdaad is goed om daar nog even goed over na te denken. Kijk wat ik in overweging zou willen geven, is het verhogen van de basisbeurs is een generieke maatregel waarbij ook geld terechtkomt eigenlijk bij een doelgroep die niet als doelgroep.

[2:02:18] De op gedefinieerd,

[2:02:19] De zou willen hebben. Wat mij betreft het het het geld toedelen via de aanvullende beurs is een veel veel nauwkeuriger instrument om het geld daar te laten landen waarvan je zegt van ja dat dat helpt mensen echt. Dus ik geef dat graag in overwegen en ik wacht net zo gespannen als collega de graaf. De beantwoording van de minister af. We beloven dat was een lippen zullen haar.

[2:02:47] Volgens mij had de heer bisschop geen vraag.

[2:02:50] Ik hoorde de impulsief wel een vraag in en die wil reageren. Ja die zou ik wel graag willen doen en de naam is van de graaf meneer bisschoppen werken al een tijd.

[2:03:00] Vind het heel goed.

[2:03:05] Natuurlijk vanzelfsprekend op het moment dat je kiest voor het systeem van de aanvullende beurs dan kun je die veel gerichter inzetten. Ik kan me voorstellen dat dat ook een uitvoerings vraag met zich meebrengt, is op het moment. Ik ik daar ook even de vinger bij een kwart van de studenten heeft recht op een aanvullende beurs maar maakte geen gebruik van vind ik ook een teken aan de want wat mee moet worden gewogen als je dat als als richting kiest. Ik zeg niet niet doen maar ik leg er nadrukkelijk de optie neer van het verhogen van de basisbeurs. Ja. Generieke maatregel geldt voor iedereen. Maar laat ik daar dan ook de vraag aan koppelen voor de minister kan de minister ook ingaan op de uitvoeringsaspecten. Ik heb vorige week een debat over de uitvoeringsorganisaties gevoerd hier in de kamer. Wat de uitvoeringsaspecten zijn voor het treffen van een generieke maatregel en met nadruk de aanvullende beurs aanpassingen.

[2:04:04] Zijn, kan.

[2:04:05] Daar inzicht in.

[2:04:06] De geven dankuwel een reflectie op een reflectie met een vraag voor de minister. Dat is wel een bijzondere mevrouw van der woude had ook nog een vraag van mevrouw van der gaag. Voorzitter, qua allereerste betoog van mevrouw van der graaf van harte ondersteunen om vooral naar die basisbeurs te kijken. Ik moet ik kan het toch niet laten om beetje verbijsterd te reageren op een meneer bisschop die volgens mij net een pleidooi tegen de basisbeurs hield want precies. Dit is waarom de vvd liever binnen het oude stelsel een gerichte oplossing had willen vinden voor middeninkomens. Want dan kan je gericht zijn aan het het kenmerk van een basisbeurs zodat die generiek is en dus je hebt een basisbeurs je schaft om af na een paar jaar weer invoeren en bij het eerste debat dat het erover hebben, hoor ik jaar mij is generiek zou niet eigenlijk. Ja precies. Dat punt is nu gepasseerd. Ik ben het eens met het betoog van mevrouw van der graaf, dat we goed moeten kijken als middeninkomens nu met het palet dat we nu hebben met basisbeurs kijken hoe die dan het beste land en naar een vrouwen van de gaven vragen of ze aan haar vragen om te kijken naar tot zeventigduizend wil toevoegen of de minister ook kan kijken naar een treetje daarboven omdat we weten dat als je de aanvullende beurs. Daar laat stoppen die groep in feitelijk nul krijgt en zeker als je dingen gaat doen als collegegeld verhogen, dan zou die groepen defacto op achteruit gaan en vijfenzeventigduizend en tachtigduizend ten opzichte van het huidige voorstel. Mevrouw van der graaf.

[2:05:40] Ja voor zit. Volgens mij gaat mevrouw van der woude over haar eigen vragen aan de ministers als zij graag wil dat die groep wordt toegevoegd. En want het is ook een gegeven dat overal waar je de grens legt, zal dat altijd weer nieuwe grensgevallen opleveren. Dus dat lijkt een wetmatigheid die er sowieso al is. Maar ja ik leg hier wel expliciet neer. Dat heeft mevrouw van der woude goed begrepen dat op het moment dat je kijkt naar de generieke maatregelen. Weet je zeker dat je dat je die gezinnen ook tegemoet komt die nu buiten de grenzen vallen en ook op is substantiele manier tegemoet zou kunnen komen. Dus ik vind dat belangrijk om ook de minister mee te geven in de dit debat en ik deel de verbazing van mevrouw van der woude over het pleidooi zojuist van de persgroep over het pleiten tegen het verhogen van de basisbeurs. Dat verbaasde mij enigszins trouwens. Ik weet niet of hij dat bedoeld heeft naar voren te brengen. Maar ik deel die verbazing.

[2:06:42] Met excuses, maar laten we inderdaad als degene de verbazing dan ook richten op de persoon wanneer die aan het woord is want anders wordt het echt een heel ingewikkeld debat als ze met elkaar andere hier gaan recenseren. Ik begrijp dat meneer bisschop hier dan iets als een persoonlijk feit op wil aanmerken. Maar dat is dan het uw het laatste woord ook van eerste termijn meneer.

[2:07:04] Voor zover nodig zal ik erg op prijs om het laatste woord hebben. Ik ik heb een bewondering voor de wijze waarop collega's van der woude er in slaagt om zich tot mij te richten en mijn en mij kritiek op of het afwijzen van de invoeren van de basisbeurs in mijn woorden te beluisteren. Ik ben mij er niet van bewust dat ik me zo vaak.

[2:07:29] We hebben uitgelaten. Alsof ik dat is.

[2:07:32] Dus je hebt gestapt want wij hadden het over het aanwenden van de middelen of via de basisbeurs nadat vooronderstelt dat ik die accepteren. Dus of via de aanvullende beurs en daar moet de discussie over gaan en te proberen te frame van de sgp die is tegen de invoering van de voor voorzitter. Nou ja dat dat lijkt me niet helemaal fair.

[2:07:57] Waarvan akte meneer bisschop. Hiermee sluit ik de eerste termijn aan de zijde van de kamer kijkt even een miste aan geheel je wat tijd geven voor de beantwoording en wellicht dat mensen even een boterhammetje wil eten. Dan wil ik voorstellen om hem er weer te starten. De stad van goed zien we elkaar een uur hier weer terug. Dankuwel schorst de vergadering.

[3:01:07] Ik heropende vergadering. We gaan luisteren naar de eerste termijn zijde van het kabinet. Het is vijf over één ding aan de leden willen vragen. Sorry voor dit toch zeer puntje van mijn kant aan start. Maar ik zou aan u willen vragen om enige discipline ook waar het gaat om op tijd werd de startte minister zat hier als eerste waarvoor dank. Dus ik geef hem ook snel het woord met zijn eerste termijn.

[3:01:35] Dankuwel. Mevrouw de voorzitter, tot groot genoegen met u hier te spreken over de studiefinanciering. Ben echt ook zeer verheugd dat zo velen van u hier fysiek aanwezig zijn en zulke verstandige een prikkelende inbreng waar ik dan graag met u verder over praat en we spreken vandaag natuurlijk eigenlijk over twee dingen. De herinvoering van de basisbeurs voor studenten het hoger onderwijs, iets wat ik kijk van u alle brede instemming mee heb gehoord en daarnaast ook over de tegemoetkoming voor degenen die onder het leenstelsel hebben gestudeerd en dus het kabinet vindt de basisbeurs passend bij de start die we nieuwe jonge generatie gunnen. Het denkt al mee eens zijn dat het zeker verbetering is van de financiële positie van studenten. Dat is goed nieuws. Denk ook goed om hier nog even te herkennen hoe door de vele jaren ook door de studenten zelf en door een vertegenwoordigers, maar ook breed en het land. Dit punt gemaakt tussen die zin is het wel een heuglijk feit dat we nu althans hier dit gesprek hebben geopend. En natuurlijk roept die invoering ook heleboel vragen op zekere druk truc over de generatie die die afgelopen jaar onder het leenstelsel heeft gestudeerd. Ik heb vele gesprekken met studenten gehad is natuurlijk ook zijn demonstraties geweest. De speelt een hoop onder deze groep en en wat ik daar dan toch vind is van zeker als je dat gesprek hebt dan gaat het zeker over de studiefinanciering en over het hoger onderwijs, maar het gaat eigenlijk over nog heel veel andere dingen gaat eigenlijk over de positie van jongeren. Wat ik ook vaak zeg van de. Er zijn meerdere argumenten voor de herinvoering van de basisbeurs. Maar ze liggen toch voornamelijk eigenlijk buiten de directe sfeer van het hoger onderwijs omdat er zoveel ook in de maatschappij is gebeurd en ik voel een klein beetje dat deze discussie is. Zo kan touwtje wat die generatie heeft nu om eigenlijk aan het kabinet te trekken en aandacht te vragen voor een positie een zorgen die duidelijk breder gaan dan alleen maar de studiefinanciering en het is misschien toch wel de oproep om eigenlijk bij al het beleid. En dan kunt u zeker ook uw rol als kamer een rol in spelen en generatie toets te doen van yahoo valt uiteindelijk dat beleid uit ten opzichte van de jongere generaties en de denkt dat vind ik een heel belangrijk argument en ik wil het ook echt van harte onderschrijven. Ik ben zo blij dat we vandaag met u een debat kunnen gaan. Ik was ook blij met de vele vragen die echt behoorlijk inhoudelijk zijn. Ik wil wel echt direct een een punt maken wat door de jacobs werd geadresseerd en dat is eigenlijk een dat ik net als u betreur dat de informatie uit hoofdlijnenbrief eerder in de media bekend was dan in de tweede kamer. Dat mag gewoon niet gebeuren, dan was ik even verbouwereerd over als u ik wou dat ik zou kunnen zeggen met honderd procent garantie dat dat nooit meer voorkomt. Helaas is dat een element van het haagse voor mij ook nieuw is, maar kunnen wel honderd procent op vertrouwde ik er alles aan gaat doen dat dat dat niet meer plaatsvindt. Totdat verstoorde toch eigenlijk zat me ook de discussie die ik met u hebt en wou hebben de aard ook van de hoofdlijnenbrief was juist om met u dat gesprek te beginnen terug in en daarom heb ik ook scenario's geschetst. Ik heb ook geprobeerd in mijn brief toch de dilemmas. Wat hier wel ze ook wel het waterbed of de lengte keer breedte wordt genoemd die dilemmas. De afweging die de achterliggen en de toch wel interresant ook wel technische discussie die uk moet hebben nu die moet plaatsvinden. Hier in de kamer die moet niet plaatsvinden. Media althans in in die volgorde eerst in de kamer en dan in de media misschien toch nog even een paar opmerkingen voordat ik inga op de de vragen in mijn ogen hebben we eigenlijk vier instrumenten om studenten te helpen. De eerste is denk ik feit dat we toch hier in nederland het collegegeld subsidieren. Dat is een algemene maatregel betekent. Dat is trouwens de meest generieke maatregel. De de de hoogte van het collegegeld geldt voor iedereen, ongeacht inkomen situaties van je ouders, ongeacht waar je vandaan komt, geldt ook voor onze studenten uit de eu landen. Het is de meest generieke matige ze erg belangrijk. Het maakt natuurlijk het studeren betaalbaar. Het is belangrijk dat te reduceren. De meest generiek dan de bespreken vandaag de invoering van de basisbeurs is nog steeds generiek me iets minder generiek, namelijk zeker als het vormgegeven is als een prestatie beurs is dat iets wat eigenlijk alleen maar een echte gift wordt op het moment dat je afstudeert. Het is ook voor nederlandse studenten ze iets meer specifiek. Dan hebben de aanvullende beurs zoals al gezegd die die was er al die daar zit duidelijk een inkomenspolitiek achter bij de aanvullende beurs. Zeker in de huidige configuratie komt vooral ten goede van de studenten uit gezinnen die met de laagste inkomens en het denkt we allemaal ook hebben hier gediscussieerd dat dat instrument wat eigenlijk wat meer op maat ondersteuning is een belangrijk element is en blijft daarvoor beloond ook handhaven. En tenslotte is natuurlijk nog steeds ook in de dit nieuwe voorgestelde variant is er de lening. Dus de de mogelijkheid om tegen zeer gunstige voorwaarden te kunnen lenen blijft en is dit belangrijk te benoemen, want ook in discussies waar we praten over de grote schulden die sommige studenten op zich hebben genomen. Je hoort wel in de media ook al bedragen van vijftig, tachtigduizend euro. Dan moet u zich realiseren. Zelfs met de herinvoering van de basisbeurs zal het nog steeds niet een bedrag zijn wat dat volledig vervangt. Dus dat is nog steeds een extra instrument wat in het pakket. Het zijn die vier instrumenten nu eindelijk de nederlandse studenten ondersteunen en dat zijn zo knoppen waar we maar aan kan draaien. We hebben nu de basisbeurs weer aangezet en we hebben hier debat over de verschillende hoogtes. Een in die ik ook wel een punt wat ik even ook wil maken van dat er natuurlijk bij de invoering van het leenstelsel uiteindelijk middelen vrij zijn gespeeld die geïnvesteerd zijn het hoger onderwijs. Het zal ongeveer zo'n zevenhonderd miljoen. Ik denk het ook terecht. Dus dat sommigen van u vragen van jaar zien we die terug. Zeker is de toegenomen studentenaantallen hebben natuurlijk voor gezorgd dat die druk in het hoger onderwijs ook trouwens bij de docenten misschien nog wel toegenomen is, maar het is wel belangrijk denk ik even met elkaar vast te stellen dat in de plannen van die we hier bespreken die investering het hoger onderwijs blijft. Dus die die zevenhonderd miljoen die min of meer bij de invoering van het leenstelsel uiteindelijk naar het hoger onderwijs is gevloeid in deze plannen blijft die investering. Dus dit komt de basisbeurs dat miljard per jaar komt daar nog eens bovenop. Goed dat misschien om eventjes gewoon de context te schetsen en de kan misschien nog iets zeggen over de verschillende bedragen zo belangrijk als we praten over hoe hoog is die bus. Nou is die toereikend dat we ook eerlijk met elkaar zijn en zeggen van ja, we hebben de basisbeurs die is voor iedereen ook voor studenten die uit zeg maar de de meest verdienende ouders gezinnen komen en we hebben de combinatie van basisbeurs en aanvullende beurs dus maar even precies te zeggen in de soort voorkeursoptie mijn brief als de basisbeurs voor uitwonende student. Tweehonderd vijfenvijftig. Lees je ook vaak van kan je daarvan rondkomen.

[3:09:42] De.

[3:09:42] Via een hangt een beetje van af wat de situatie is ook van je ouders. Want als je de maximaal aanvullende beurs hebt van vierhonderd negentien. Dan kom je op zeshonderd vierenzeventig in totaal. En dat is denk ik toch wel bedragen de laten we eerlijk zijn. Dat zijn de bedragen die spelen. Goed. Ik wil eigenlijk een beantwoording van de vragen in drie blokjes doen eerste blokje is toch voornamelijk gericht op de de basisbeurs. Dan wil ik even gaan naar de tegemoetkoming. En tenslotte zijn er vele vragen die ze algemene karakter zijn misschien overig zou kunnen noemen. Ook vaak toch weer gerelateerd aan de basisbeurs en dat wil ik dan als derde blokje behandelen. Dus laat ik beginnen met de basisbeurs. Het is mooi dat u daar dus een vraag.

[3:10:32] Over de blokjes meneer van

[3:10:33] meneer van baalen en over hebben dat aan het begin niet vastgesteld, maar ook zou ik willen voorstellen meer op twee interrupties in tweeën te gaan zitten en daarmee uw eerste vraag wanneer vermaken.

[3:10:43] Ja. Voor zover ik dacht ik stel ik stel die vraag nu omdat de minister klaar is met zijn algemene inleiding. En nu op specifieke onderwerpen aangaat, want dezelfde vragen die ik in het debat stelt aan mijn collega's zou ik ook graag aan de minister willen stellen. Zijn visie daarop namelijk alles wat hij gaat beantwoorden beantwoorden. Dat is afhankelijk van de keuze die is gemaakt voor één miljard en ik vroeg me af of of of de minister oprecht zou kunnen zijn. Hij gaf aan. Ik ben nieuw in het haagse past bij het haagse onderdeel van de de haagse is blijkbaar dus ook dat bedragen worden afgesproken in coalitieakkoorden wordt deze minister mee aan de gang moet kan deze minister aangeven of dat bedrag van één miljard zijn diep in zijn hart kijken als verantwoordelijke bewindspersoon wel voldoende is om een stelsel op te tuigen. Wat wat recht doet aan alle belangen van jongeren of zouden we in de ideale situatie daar meer voor moeten vrij spelen. Minister de zal gewetensvraag. Voorzitter, ik ik denk dat zal ik zal proberen toe te lichten dat met dat één miljard dat we een heel eind kunnen komen met denken heel fatsoenlijk stelsel dat dicht in de buurt komt bij de verwachtingen. Als ik vond het toen nog steeds op zoek binnen het departement ocw naar de geldkraan heb ik nog niet kunnen vinden en we moeten afweging maken. Ik weet trouwens ook een miljard soms ook wel tussen duizend miljoen. Het is een forse investering die we toch hiermee in het hoger onderwijs doen kijken als naar mijn collega's die de cultuurbegroting doet. Één miljard is totaal wat nederland aan cultuur uitgeven in binnen mijn departement is een forse investering en ik zeg dat al van we hebben een we hebben een combinatie van vier instrumenten die we waarmee wij bestaande en nieuwe instrumenten waarmee we denk ik in mijn ogen op een op een hele redelijke manier de de studenten kunnen ondersteunen. Maar ik kom nog genoeg terug. Dus een bredere discussie van wat is eigen beleid voor onze jongere generaties. Wat is de toekomstperspectief wat zij hebben en ik denk dat we dan dan moet ook breedte kijken naar het kabinetsbeleid dat aan andere dingen gebeuren gaan gebeuren en naar nederlands denk ik. Gesprek wat ik ook nog graag verder voor.

[3:13:03] Mevrouw van der graaf had ook een vraag.

[3:13:06] Nee ik hou echt van punt van orde. Mevrouw toernooi jaar. U gaf net aan iedereen twee interrupties in tweeën. Ik vind dat op zich over dit onderwerp best een beetje aan de aan beperkt de kans. Ik zou willen vragen of voorstellen of vier losse vragen.

[3:13:21] De of drie interrupties in tweeën.

[3:13:26] Nou dan zou ik willen voorstellen. Vier landse vraag en kijk even naar de

[3:13:29] dan

[3:13:30] komt dat er mee komt dat het meest in de buurt van mijn voorstel

[3:13:35] vier losse vragen voor u. Ja ik zie iedereen kweken.

[3:13:42] Mevrouw westerveld op dit voorstel vier landse vragen.

[3:13:47] Je hebt.

[3:13:48] Ik sluit me aan bij mevrouw van de gaaf, omdat dit omdat dit natuurlijk een start discussie is over een heel belangrijk voorstel voor studenten en voor ons.

[3:13:57] Dus ik zou de voorzitter willen vragen om enige coulance touch toe te staan als we wel dus van de kant van de kamer nog prangende vragen zijn omdat met al onze input en dit zal ook nu komen

[3:14:08] misschien door middel van vragen moet de minister natuurlijk wel aan de slag. Vandaar dus de vraag om een de gekomen.

[3:14:16] Ja,

[3:14:16] mevrouw westerveld. Hij heeft mij al vaker zien voor zitten. Dus ik denk dat ze daar vertrouwen in kan hebben. Maar ik hecht ook aan de afspraken om op vier vragen te zitten. Mevrouw ofzo, mevrouw meneer was meer. U had een uw eerste vraag aan de minister.

[3:14:33] De eerste van de vier vragen is ook zo'n de minister wil stellen. Maar dat kan pas als.

[3:14:36] Dit ordedebatje. Even is voorbij.

[3:14:39] Ja

[3:14:40] dat is het geval. Dus u aan u de eerste vraag.

[3:14:43] Mijn eerste vraag. Voorzitter, de minister zegt één miljard is veel geld. Duizend miljoen. Je kunt ook zeggen een met negen nullen met is te weinig om de problemen op te lossen en beide coalitiepartijen hebben net een inbreng gehad wordt er bijna gedaan als als alsof dat een iets in steen gehouwen is. Maar voorzitter, de minister weet meer van natuurwetten dan ik. Maar die één miljard is geen natuurwet. Dat is een afspraak en die afspraak op moment dat dat wij dadelijk gewoon met z'n allen tot de conclusie komen dat je de probleem voor een deur oplost, maar heel veel problemen niet kunt oplossen. Dat zou je toch moeten kijken of je daar niet iets aan kunt gaan doen. Het is geen natuurwet is mis met me eens dat je zou moeten kijken als die één miljard niet toereikend is dat er gewoon met z'n allen vaststellen. Er moet meer bij.

[3:15:27] De minister.

[3:15:28] Mijn mijn opdracht is om het coalitieakkoord uit te voeren. Dus in de onderhandelingen met de coalitiepartijen is dit bedrag van één miljard afgesproken. Mijn hoofdlijnenbrief en dit debat is op de soort zijn meest effectieve invulling van dit nieuwe instrument. En daar hebben nog een aantal elementen bij waar ik straks nog wel iets over kan zeggen, zoals de vouchers en er zijn nog andere knoppen aan kunnen draaien. Maar wat mij betreft is dit debat gaat rond die één miljard. En wat ik net al zei ik denk dat we daar een heel eind kunnen komen in de ondersteuning van onze studenten.

[3:16:06] De

[3:16:07] vervolgvraag,

[3:16:08] Ja dan dan dan zou ik hem toch anders in willen steken want de minister zegt het uitgangspunt in miljard want dat hebben we zo afgesproken. Ik zou zeggen kijk wat de problemen zijn en koppelt daar een bedrag en ga niet zeggen. Dit is een miljard. Dit zijn de grenzen en dan kunnen jullie een heel klein beetje een knopje draaien millimeters en links of familielid millimeter naar rechts. Ik zou zeggen kijk wat de problemen zijn en ga niet van tevoren zeggen dit is het max. Kijk hoe maximaal de problemen zijn en hoe je die.

[3:16:36] Van lossen.

[3:16:37] De minister.

[3:16:39] Ik snap de argumentatie. Ik denk nogmaals dat het binnen het kader van de de dit financieel kader door die knoppen op de juiste stand te zetten dat een heel eind kunnen komen richting de wensen van de studenten en de en de nodig die er zijn.

[3:16:58] Ze vervolgt uw betoog.

[3:17:00] Goed. Het blokje basisbeurs. Dus ik vind het fijn om te zien dat het breed gedragen wens is ook voor nu om die in te voeren op zijn vroegst kunnen we dat in tweeduizend, drieëntwintig, vierentwintig. Dat heeft te maken met de het hele traject tussen krap tijdspad. Het is ook een steile weg omhoog. Maar een goede goede samenwerking met uw kamer en andere partijen zullen haalbaar zijn. Een aantal elementen van de voorkeursoptie. De nog even kort noem het onderscheid tussen uit en thuis woont waar ik ook ook in mijn gesprekken met studenten kreeg dat er toch ook wel echte wens was de prestatie bus systematiek die terugkomt. Dat was eerlijk gezegd. Ook in het oude systeem zo, en daarna een aantal aanvullende maatregelen de zal gesproken trouwens, met veel geloof. Ik waardering van u alle om ook zowel voor studenten in het h. O. Als het mbo ze te helpen om de om de de aanvullende beurs te gebruiken als ze daar recht op hebben. Het is nog steeds jammer dat een aantal studenten niet alleen niet gebruik maken van die aanvullende beurs. Maar soms dan gewoon zo'n veertig procent daarvan alsnog een lening gaat nemen. Nou dat is echt onverstandig gedrag dus duidelijk dat ze niet juist zijn geïnformeerd en ik denk dat ook een mooie is dat de nu met deze herinvoering van de basisbeurs stelsels van mbo en havo dichter bij elkaar komen te liggen. Daarvoor hebben ook in mijn voor de voorkeur variant van het kabinet willen we ook de terugbetaal voorwaarden van het mbo gelijk trekken aan die van het hoger onderwijs en ook de bijverdienen grens te laten vallen. Dat betekent wel dat de enige middelen verschuiven van het hao uit mbo. Maar ik denk juist met kansen ongelijkheid die eigenlijk alleen maar toenemen is in deze maatschappij dat dit echt wel te rechtvaardigen is, maar daarnaast zegt wat ik al zei, er zijn meerdere knoppen waaraan kunnen draaien. Daar heeft hij ook al suggesties voor gemaakt en ik ga graag met u daarover in gesprek dan de vragen begin eens met de vraag van de je wassenberg van wat is geleerd uit het leenstelsel. Nou dat heb ik probeer mijn brief uiteen te zetten dat de invoering van de het leenstelsel lijkt eigenlijk niet de toegankelijkheid van het hoger onderwijs negatief beïnvloed hebben. Er is er is een soort terugloop van het mbo naar hbo is niet echt helemaal duidelijk of daar het leenstelsel een van de factoren van was waarschijnlijk wel maar is ook correlatie en causaliteit zien lastig uit elkaar te halen. Maar wat u ook allemaal vaststelt dat de toegenomen de schulden wel van invloed zijn op het welzijn van studenten en uitgangspositie. Dat betekent ook denk ik dat de andere elementen moeten worden meegenomen, kan ik direct zeggen van dat ik daar ook in met mijn collega's in het kabinet over gesprek ben. Dat gaat over de woningmarkt. Dat gaat over de arbeidsmarkt met namelijk de de vele flexcontracten die het gewoon echt voor jongeren soms een lastige positie vinden en ook iets wat wat u ook noemde de soort prestatiedruk die echt wel toegenomen is onder jongeren in zijn algemeenheid. Ik kreeg het heel erg terug. Ook uit het hoger onderwijs. En ja ik hoop met u ook nog een vervolg gesprek over te hebben, zeker als we gaan kijken over de toekomst van het hoger onderwijs of ik ook met die instellingen daar afspraken over kan maken. Er zijn wel op. Daarom zijn de andere reden denk ik waarom het dus die basisbeurs opnieuw introduceren en ik denk inderdaad de de de ontwikkelingen buiten het hoger onderwijs daar leidend voor zijn geweest dan de vraag van mevrouw westerveld. Waarom er niet gekeken naar andere opties

[3:20:51] in zekere zin is dat toch ook wel onder de de inzet dat we zo snel mogelijk die naar het nieuwe stelsel willen drieëntwintig, vierentwintig. Dus dat betekent dat een herinvoering van de stelsel het toch wel vertrouwd was ook in administratieve zin gewoon niet alleen de eigenlijk de minste problemen. Praktische problemen heeft. Alle andere dingen kunnen pas later worden ingevoerd en trouwens ook vanuit studentenbonden betrokken sterke wens gehoord over het het herinvoeren van de basisbeurs. Velen van u hebben gevraagd dat het miljard is er ruimte voor meer. Ik denk dat ik ook al blij ben dat dat we denken van hoe het kunnen inzetten, ook al zei, van andere aanvullende maatregelen zijn zeker iets wat mijn aandacht heeft en ook van het kabinet. Maar dit is de keuze die toch ook in de formatie voor formatie is gemaakt. Dus die toereikendheid van de basisbeurs. Ik denk zelf dat als we naar deze bedragen kijken zeker combinatie van basisbeurs plus aanvullende beurs dat het althans zeker voor zekere groepen echt wel een echte financiële hulp is. Het komt dan toch wel heel erg in de buurt van het oude stelsel als dat geindexeerd was. Maar ik denk ook wel eerlijk met elkaar moeten zijn dat er toch ook een rol is hier voor de ouders en eventueel lenen als aanvullende financiële middelen voor het studeren in nederland en dat eigenlijk altijd zo geweest en ik geef gaf net al aan zeker ook met natuurlijk manier hoe wij de collegegeld subsidiëren bekostigde overheid natuurlijk het overgrote deel van het hoger onderwijs.

[3:22:48] Dit punt heeft hij een vraag van mevrouw westerveld en van de heer van waarden. Mijn vader van de ga zo.

[3:22:56] Ja dat klopt.

[3:22:57] Voorzitter, want de minister geeft aan dat de vooral praktische argumenten ook ten grondslag liggen aan het opnieuw invoeren van het oude stelsel. Zowel het oude stelsel in negentien, zesentachtig is ingevoerd met het idee dat er drie partijen zijn die verantwoordelijk zijn eigenlijk voor. Het is studie verloop van de studenten zijn een student zelf. Dat is de overheid en wat zijn de ouders

[3:23:17] en van al die drie partijen werd zo ongeveer een derde van het totale bedrag gevraagd. Inmiddels zijn we heel wat jaren. Verder zijn de kosten voor studenten alleen maar verder gestegen zijn de kosten voor ouders alleen maar gestegen. Kun je niet meer zeggen dat nu ook die drie partijen. Alle drie een evenredige verantwoordelijkheid hebben in zorgen dat die studenten goed door de studie komt ook financieel gezien en daarom zou ik de minister vragen als dan al gekozen wordt om toch zo'n oud stelsel opnieuw te introduceren. Waarom is dan niet gekeken naar de huidige prijsontwikkeling en de alle andere kosten van studenten.

[3:23:55] Die fors zijn gestegen.

[3:23:57] Minister.

[3:23:58] Ik begrijp deze vraag. Maar ik wil niet teveel herhalingen vervallen. Maar zeg maar de de de opdracht die ik heb gekregen is om binnen dit financieel kader te kijken naar een een een oplossing en daar kon opgeven en dan toch de varianten uit die ik die ik in de brief heb geschetst.

[3:24:18] Sorry. Meneer van baalen.

[3:24:22] Voorzitter, dat is nou dat is nou zo'n zonde en dat dat dat stelde mij ook wel teleur in de eerste beantwoording op mijn eerste vraag van deze minister die zei ik ben ik ben eigenlijk een buitenstaander vanuit de haagse en ik kom hier zitten als minister mijn nu toch vervalt in het patroon dat we je altijd in den haag zien namelijk stal orders uit een coalitieakkoord verdedigen. Voorzitter, ik zou toch oprecht aan deze minister willen vragen, zou het niet beter zijn om af te wijken van dat kader en mee te geven als bewindspersonen. Ik heb echt meer nodig om een goed stelsel in elkaar te fietsen in plaats van dat we nu de fuik en gaan en iets gaan uitwerken met elkaar van wel weten dat er beperkingen zijn want zou de minister mogen vragen of hij kennis heeft genomen wat het nibud zojuist naar buiten heeft gebracht. Keiharde uitingen. De huidige voorstellen vragen te veel van ouders. Zij hebben het financieel zo moeilijk dat het onmogelijk blijft om hun kinderen te ondersteunen. Deze ouders hebben geen ruimte in hun budget om studeren studerende kinderen maandelijks te ondersteunen. Dus het nibud geeft al aan dit stelsel wat u heeft uitgewerkt voldoet gewoon niet. Daar kunnen we de jongeren niet mee helpen. Dus waarom nog alsnog die fout ingaan.

[3:25:34] De minister.

[3:25:36] Ik wou zo terugkomen op een punt wat velen van u heeft geadresseerd, namelijk van wat doen we eigenlijk rondom de middeninkomens die dat een heel belangrijk punt is. Ja. Ik denk dat wat ik al zei van dat het belangrijk is dat we een brede gesprek ook in het kabinet hebben wat voor jongeren kunnen doen als er misschien nog wel hele andere aanvullende maatregelen in op dit moment is is dit wat we in het coalitieakkoord hebben afgesproken. En nogmaals ik vervang verval in herhaling, maar dit is de opdracht die ik heb uitgevoerd en dat is vaak u met u nu het gesprek over aangaan.

[3:26:13] Mevrouw van der graaf, heeft nog een vraag voor u.

[3:26:16] Voorzitter, ik haak even aan om te worden van de minister of hij aangeeft naar de herinvoering van het oude stelsel. Dat leidt by far tot tenminste probleem is. Dat kan ook een snelle invoering hiervan regelen. Dat is dat is mooi en het leidt bij mij tot de vraag die ik ook in mijn debat of mijn betoog een plek heb gegeven waarom er dan niet voor is gekozen om binnen dat budget zoveel mogelijk in de buurt van de bedragen geïndexeerde bedragen van het oude stelsel te blijven, want ik constateer nu dat er is gekozen voor een variant waarbij voor alle studenten geldt dat je zevenenvijftig euro minder af bent ten opzichte van de geïndexeerde bedragen en voor een kleine groep komt er honderd twintig euro bij via de maximaal aanvullende beurs. Als je daarvoor in aanmerking komt. Dus dat is de vraag die ik heb voor de minister. Waarom is hij niet dichterbij. Die geïndexeerde bedragen gebleven zodat voor iedereen wat wat doet wat effectief is de minister.

[3:27:17] Voorzitter, de vraag van van de gaven ze goede zeg maar de ze in onze scenario's en dat dat dat is zo hebben we eigenlijk zijn we uitgegaan van de de aanvullende beurs zoals je op dit moment is uitstek belangrijk te realiseren dat die aanvullende beurs is wat die is omdat hij natuurlijk niet bovenop een basisbeurs kwam dus dat was niet het enige instrument waarmee we wat konden doen voor de lagen tot begin midden inkomens een mogelijke variant waar we zeker over kunnen praten of bewijs spreken dat dat is misschien direct bij het knelpunt wat velen van u hebben genoemd. Rondom de de middeninkomens. Als we wat meer met de middeninkomens. We zouden wat meer met de middeninkomens kunnen doen en we zouden tegelijkertijd de maximale hoogte van de aanvullende beurs iets kunnen verlagen. Dan spreek je dat bedrag iets anders uit en dan kom je misschien iets meer in de richting van de geïndexeerde bedragen zoals die voor tweeduizend vijftien waren de zult zeker ook nog een knop waaraan gedraaid kan worden. Maar die knop die staat niet in de voor in de varianten van de hoofdlijnenbrief.

[3:28:29] Ik kijk naar mijn schouders van de graaf heeft die een vraag naar de tweede vraag.

[3:28:34] Ja ja want dan dan constateer ik dat het uitgangspunt voor de scenario's. Dus is geweest. De huidige aanvullende beurs zoals die nu geldt in het leenstelsel en dat daar dus niet is gekeken naar scenario's waar een hogere basisbeurs als uitgangspunt genomen zou kunnen worden dat dat constateert dan goed en de vraag die ik daar in eerste termijn aan dat gekoppeld was, is de minister niet bereid om bij een een variant die nog wat minder aandacht heeft gehad, zoals hij net schetst dan ook nadat zwart varianten te kijken.

[3:29:10] Voorzitter antwoord is ja dat is correct. Dat dat was niet een van onze scenario's en ook ja. Ik ben zeker bereid om daar naar te kijken.

[3:29:21] Missen van neer tassen vragen.

[3:29:24] Bedankt. Voorzitter, ik zou graag toch heel even terug wil naar die één miljard want de logica achter dat bedrag is me nog niet helemaal helder. Behalve dan dat in het coalitieakkoord is afgesproken. Ik ben dan wel benieuwd of de minister dan ook de effecten van het plan heeft doorberekend. En wat doet het met de financiële onafhankelijkheid. Wat doet het met kansengelijkheid? Wat doet het met mentale welzijn. Wat betekent het voor de studies schulden uiteindelijk en wat betekent het dan voor de lange termijn effecten van studenten en en daarbij ook is er dan ook gekeken naar de alternatieven, zoals bijvoorbeeld van ca.

[3:29:52] Jongeren plan.

[3:29:54] De minister komt zo.

[3:29:55] De voorzitter zou zo op deze vragen komen. Het korte antwoord is natuurlijk dat de de invoering van basisbeurs op alle punten duur dat adresseert een vooruitgang is ten opzichte van het huidige stelsel, maar ik kom zo terug op het jonge platform.

[3:30:14] Minister heeft ook een vraag van mevrouw kerstboom.

[3:30:19] Ja. Dankuwel. Voorzitter, heeft de minister willen vragen wat geef terug kan weer op die één miljard sorry daarvoor denk dat het een heel belangrijk punt is dat laten we de totstandkoming een beetje denken aan de provincie limburg waar dan één miljoen bomenplan bestaat. Het is klinkt natuurlijk heel mooi als een heel mooi cijfer of het realistisch is dat is natuurlijk de vraag. Maar de provincie limburg hebben ze ook altijd een gedeputeerde van financiën gehad die alle komt goed en die wist altijd om geld even ergens weg te schuiven en een minister die zegt ook kijk kijk dat wat we de nu voorgesteld ze voorkeurs optie van het kabinet. Dat helpt ons een heel eind. Maar wat is er dan volgens de minister nodig om dan tot eigenlijk bij die eindstreep te komen waar we echt een volledige geindexeerd. De basisbeurs hebben die studenten echt kan helpen.

[3:31:03] Dankjewel.

[3:31:04] Minister.

[3:31:06] Nogmaals, er zijn verschillende getallen over kunnen praten. Maar als we de volledig geindexeerd. De basisbeurs nog ga ik even voor de laagste inkomens bedrag werd al genoemd. Zo rond ergens een de schriftelijke beantwoording wordt ook genoemd rond de zeshonderd twaalf zijn en nu in dit voorstel nogmaals in het het focus variant van mij is dat niet. Zeshonderd, twaalf en zes, honderd vierenzeventig. Dus zeker voor de studenten met de laagste inkomens gaan we echt netto op vooruit. Ook ten opzichte van dat die winterse geïndexeerde oude systeem, maar ik geef direct toe dat in deze twee berekeningen de basisbeurs. Maar nogmaals, de basisbeurs is iets wat we aan iedereen toekennen. Dus ook degene met de allerhoogste inkomens en de grond die ook even iets van de discussie ons ontstaan van waar we hebben uberhaupt een basisbeurs. Denk de hele goede redenen om dit te hebben omdat er toch een soort bodem is voor iedereen. Maar dus de basisbeurs in deze variant is zonder meer. Waar is is lager dan de geindexeerd. De basisbeurs en dat komt weer omdat de aanvullende beurs hoger is in de voorkeursoptie zoals die ligt.

[3:32:10] Mevrouw van der plas

[3:32:11] voor u.

[3:32:13] Ja. Dank u wel en de minister die zegt nu van mij kan wel wat aan de knoppen gedraaid worden in de kamerbrief lees ik en over de gesprekken met bijvoorbeeld met studenten dat de minister zegt van ja, we hebben kennis genomen van maar ja sorry coalitieakkoord de hoogte van de tegemoetkoming die in hun beleving niet toereikend is, maar het is niet in hun beleving. Dat is zo de ook. We zullen ze nauw blijven betrekken. We moeten elkaar goed blijven verstaan. Ja. Ik vraag me eigenlijk af wat de minister uberhaupt met die gesprekken heeft gedaan. Want als hij dan nu zegt van ja, we kunnen misschien wel aan dat knoppen blijven draaien naar aanleiding van een debat hier. Maar wat doen studenten dan aan die tafel. Ik weet dat bij het ministerie van lhv bijvoorbeeld worden voeren. Pas als alle plannen zijn gemaakt, mogen ze ook nog eens een keer wat zeggen. Maar in hoeverre zijn studenten hierbij betrokken. En wat is daar dan van meegenomen.

[3:33:10] De minister,

[3:33:12] Dankuwel voor deze vraag. Nou ik heb zelf de gesprekken met de studentenorganisaties heel erg gewaardeerd. Zeker in een aantal van de nou voelt het verschil tussen uit en thuis wonend de de discussie rondom de mbo en andere maatregelen het tegengaan van de niet gebruikt toch al een steun ervaren. Maar nogmaals, ik ben ook heel realistisch. Dat denk ik. Alle studentenorganisatie jongerenorganisatie waar gesproken hebben voor een hoger bedrag. Een totaal hoger bedrag hebben gepleit dat zonder meer waar. Maar er komt weer terug. Mijn punt dat er in de coalitiebesprekingen structurele structureel één miljard euro beschikbaar is gesteld plus nog eenmalig één miljard euro moet zeggen ook een ander punt. Wat ook wel in de gesprekken met studenten duidelijk naar voren kwamen was iets wat trouwens ook de wens van uw kamer was om die studie vouchers waarvan ze allemaal heel gematigd belangstelling voor was een enthousiasme om die in cash om te zetten. Ik geef toe dat is niet een maatregel die in de tegemoetkoming voor iedereen geldt. Maar dat was ook wel een ingrediënten wat in die gesprekken duidelijk naar voren kwam dan moet je ook terugvinden in mijn voorstel.

[3:34:36] Heeft een vervolgvraag van mevrouw van der plas.

[3:34:39] Ik zou eigenlijk wel graag van de minister een lijstje willen krijgen van alles wat studenten hebben ingebracht in de gesprekken en daarbij alles wat is overgenomen door de minister. Want daar ben ik wel benieuwd naar.

[3:34:53] Minister.

[3:34:54] Ik ik ik denk dat die voor een groot gedeelte dat terug kunt lezen in de in de hoofdlijnenbrief.

[3:35:02] Mevrouw van der plas schudt. Nee zei ze niet met u eens.

[3:35:07] Want als ik dat in de hoofdlijnenbrief had kunnen lezen. Dan vraagt hij niet om. Ik wil gewoon eigenlijk gewoon een a vier tje, met alle onderwerpen. Dat kan volgens mij vanuit notulen gespreksverslagen kan het gewoon naar voren komen. Alles wat zij hebben aan voorstellen hebben gedaan en alles wat daarvan door de minister is overgenomen.

[3:35:25] En wat dus ook niet eens overgenomen. Daar zou ik wel graag een overzicht van willen hebben want ik vind het best wel vaag als studenten aan tafel zitten en wordt gezegd nou we hebben het zeer gewaardeerd en we willen verder nauw betrekken lijkt mij voor mij. Ik vind het prettig om gewoon alles te weten wat is daar gezegd door de student of wat is ingebracht. Wat is er door de minister overgenomen. Wat is niet overgenomen en met welke reden

[3:35:50] doelpunten punten is helder. De minister,

[3:35:53] Wil niet dat ik echt daar allemaal verantwoording voor moet overleggen. Nogmaals de studentenbonden jongerenvereniging hebben heel scherp gearticuleerde geformuleerde voorstellen. U kunt dat voorstel van mij kunt u naast leggen en dan ziet u vanzelf. De verschillen.

[3:36:13] Een vrouw van pas. Ik heb het gevoel dat u het niet eens met het zou u wellicht in uw tweede termijn op een andere manier kunnen vragen. U wilt nog een vraag stellen op dit punt.

[3:36:24] Ik wil een punt van orde maken. Ik verzoek als kamerlid informatie van de minister en minister die moet die informatie geven. Dus dat is volgens mij verder geen discussie over

[3:36:37] de minister geeft dus aan dat u die informatie de uit kan halen en u wilt expliciteert hebben de stad is nu de discussie. Hoe expliciet wil de minister deze informatie overleggen wat u zegt u kunt het vinden. En nu wil ik vragen of dat het verzoek van mevrouw van der plas niet in te willigen.

[3:36:57] Ik kan al die dingen deze voorstellen de u doen toe komen met een met een leeswijzer erbij dat dat zeker mogelijk.

[3:37:07] Zolang

[3:37:08] is er nog een punt voor worden. De ik vind het dit vind ik gewoon afschepen en met een leeswijzer erbij. Ik ben niets. Ik ben niet van gekke annie bewijs spreken. Het lijkt mij niet veel gevraagd om gewoon daar zijn toch gewoon verslagen van is toch gewoon duidelijk wat er is gevraagd door studenten. Wat wat is nou het punt om daar een lijst van te maken. Ik wil gewoon een beter inzicht in hebben en volgens mij heb ik als kamerlid heb ik gewoon recht op die informatie en dan vind ik het een beetje raar als minister zegt van ja ik zal wel even leeswijzer bij de kamerbrief doen als ieder ander elke minuut.

[3:37:42] Ik zal u een overzicht doen toekomen,

[3:37:45] De minister zegde toe om dat overzicht aan te reiken en dan vervolgt uw betoog mij niet nadat de heer wassenberg nog een vraag aan.

[3:37:57] Voorzitter, toch nog een vraag naar dat miljard. Er zijn verschillende leden die aan de minister vragen waar komt dat bedrag vandaan zichtbaar is vanuit het staat een coalitieakkoord heb ik het ook gezien. Maar dat is natuurlijk niet de vraag waar komt het vandaan. Wat ik wil weten waar is het op gebaseerd? Het kan toch niet zo zijn dat er is gezegd dat zal tenminste toen nog niet bij één miljard. Dat klinkt heel veel. Dat zal iedereen wel heel blij mee zijn. Ik wil. Ik weet dat het coalitieakkoord staat heb ik zelf ook gezien. Dus dat is geen antwoord. De vraag. Ik wil weten waar komt het vandaan. Hoe is dat bedrag van één miljard in het coalitieakkoord komen. Waarom geen twee miljard. Waarom geen half miljard. Waar is het op gebaseerd op het aantal studenten op de problemen op de de de de studiefinanciering van vijftien jaar geleden waarin stop gebaseerd.

[3:38:42] De minister je als u.

[3:38:46] Is een interessante vraag. Ik kan niet beantwoorden. Ik was niet bij deze besprekingen en dit is wat de coalitiepartijen met elkaar hebben afgesproken,

[3:38:56] U vervolgt zijn betoog.

[3:39:01] Dan kom ik ook nog heeft de vraag van de je dat voelt als of ik de ook van het jongeren platform heeft bekeken. Die hebben inderdaad ook die variant hebben ook bekeken had ik het goed zeggen. Die kosten voor die plannen zijn echter kom weer terug zijn niet realiseerbaar. Binnen het voorgestelde budgettaire kader van smeek kwamen de geraamde kosten van dat platform op één komma drie miljard uit is vragen beantwoord deels nog eventjes naar het jongeren platform de bedragen zijn dus hoger dan die het kabinet namelijk een basisbeurs van vierhonderd, eenentwintig, respectievelijk honderd twaalf voor uit en thuis wonend en een aanvullende beurs van maximaal vierhonderd tweeënvijftig en driehonderd acht en dan komt de belangrijk uitgangspunt bij dat jongeren platform dat studenten moeten als ze twaalf uur per week werken schuldenvrij af kunnen studeren. Nou we hebben het kabinet zien dat anders hebben zien, zoals wel net al zei dat als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van overheid, ouders en studenten en wij dragen als overheid daarin bij via de basisbeurs gunstig gelegen voorwaarden en de aanvullende beurs en nogmaals dat vindt plaats in ons plan binnen het raamwerk van één miljard. Dan kom ik bij de vraag van de heer van der molen of ik binnen de eigen begroting creatief kan zijn voor een verruiming van het budget van de basisbeurs. Ook wat andere dingen kan meenemen, zoals een halvering van het collegegeld die op dit moment geldt, zouden we die terug kunnen dragen. Nou ik moet zeggen gebruik van andere financiële middelen binnen de ocw begroting is natuurlijk altijd een problematisch betekent dat we alle andere belangrijke dingen als primair onderwijs, cultuur, lerarentekort dat we daar pijn gaan veroorzaken. Een stuk een keuze de uw kamer kunt maken. Maar ik denk zelf als ik nu kijk naar de voorgestelde totale ocw begroting dat dat ja een dat die in in een evenwicht is de daar zou ik heel erg voorzichtig zijn om aan aantal van die andere posten te gaan knutselen. Het is interessant dat u ook de halvering van het college geld noemt. Dat is iets wat we zeker kunnen meenemen in mogelijke plannen moeten we even goed kijken wat het doel is dat we daar precies mee willen bereiken, maar het is wel een instrument wat natuurlijk geintroduceerd is eigenlijk bij de bij de invoering van het leenstelsel. Dus we zouden daarna terug kunnen kijken want zij is halvering van het college geld stuk generieke maatregel die echt voor iedereen geldt die in nederland gaat studeren en een vervolgvraag van de heer van der molen was ook van als we dat die halvering van het collegegeld zouden terugdraaien en het in de aanvullende beurs of de basisbeurs doen door tot nog extra geld zal opleveren, omdat dan buitenlandse studenten die wel gebruikmaking van die regeling van het college geldt niet natuurlijk. Althans het algemeen niet de de basis of aanvullende beurs zullen krijgen en we zeiden al van ziet er erg zoekende antwoorden totale afschaffing van halvering van het college. Geld zou structureel zijn honderdzeventig miljoen opleveren vraagstuk weer wat je ermee gaat doen want komt tegelijkertijd ook alweer voor rekening van studenten. Dus laten we eerlijk kunt zijn, maar door deze. U vroeg of daar nog extra vijftien miljoen vaststelt. Volg mij het correcte antwoord van ze eigenlijk het percentage wat voor door de buitenlandse studenten zeg maar dan niet naar de buitenlandse studenten zou groeien.

[3:42:50] Meneer van der molen. Op dit punt.

[3:42:53] De voorzitter. Want dat is natuurlijk.

[3:42:54] Ons betreft. Het gaat.

[3:42:56] De niet om. We moeten van die halvering van dat collegegeld af. Dat zou niet goed zijn en mevrouw westerveld zei ook al iets over de hoogte van het collegegeld. Nee dat geld moet een op een weer terug naar studenten en moeten we even goed kijken hoe dat gaat maar ik vind het wel interessant.

[3:43:09] Ik zou zeggen.

[3:43:10] Als je dat al al was het maar aan alle studenten weer terug zou geven in de basisbeurs levert dat geld op. En wat het cda betreft zou dat geld wat dat oplevert dan vervolgens ook weer in die bus gezet moeten worden, zodat ook het uitgangspunt van de minister zijn.

[3:43:24] De minister.

[3:43:25] Absoluut denk dat dat een instrumenten is dat als je daar gebruik van willen maken dat het absoluut honderd procent naar de studenten terug zou moeten vloeien dan maar dat een aantal vragen van bijvoorbeeld van mevrouw van der woude van de vvd, maar alle van ja, kunnen we kunnen we iets meer doen aan de middeninkomens. Ik denk dat dat is toch een punt wat ik hier breed voel van ja daar zie ook wat de definitie van middeninkomens in mijn focus variant loopt tot maar tot ongeveer drieënvijftigduizend felix aangegeven ze toch gewoon segment in de nederlandse maatschappij waar veel gezinnen zitten die daar dan geen gebruik van kunnen maken. Geloof dat ook uw als geval die aangaf van ja uiteindelijk loopt dat af. Dus de de maximum grens die krijgt eigenlijk nul. Ze moeten ons ook realiseren dat als je vlakbij die maximum zit dan is het maar heel klein staartje nog wat je van de aanvullende beurs krijgt. Ik denk dat dat een een belangrijk punt is en nogmaals, ze zijn wellicht nog niet hier een definitieve variant voor, maar ik ik sta zeer welwillend ten opzichte van poging om iets meer voor de middeninkomens te doen. Maar er moet op een gegeven moment toch weer kijken van hoe dat dan precies als dat een herverdeling is hoe we dat dan precies laten uitpakken. Nou ja dat was ook de vraag die mevrouw van de ga ook vervroeg van wat is nou het beste instrument is dat nou de aanvullende beurs of is dat de basisbeurs. Ja, zou ikzelf zie is van uiteindelijk hebben we een soort getrapt systeem. We hebben een categorie van de laagste inkomens die maken gebruik van basisbeurs plus aanvullende beurs dan hebben we een overgangsgebied waar de middeninkomens zitten. Uiteindelijk hebben de staart en daar zitten alleen de basisbeurs. Dus je denkt dat het feitelijk zodanig is als je echt dat wil doen in dat midden segment. Dat hangt er een klein beetje vanaf waar in dat middensegment. Maar het is eigenlijk een combinatie van beide bij de ingrediënten denken een aantal van u heeft al gezegd van ja die basisbeurs die komt ook de allerhoogste inkomens ten goede. Dat klinkt misschien wat onnodig, maar tegelijkertijd is dat een hele kleine groep. Dus daar gaan we ook niet enorm veel geld geld winnen. Dus ik denk eerlijk gezegd zelf dat de combinatie van de twee instrumenten een slimme manier is

[3:45:52] om tegelijkertijd degene die het echt heel hard nodig hebben te ondersteunen en tegelijkertijd ook wat te doen voor de middeninkomens. Daarna kunnen we dan nog nog wat wat aan bijdragen. Maar een belangrijke ingrediënten welzijn dat we die aanvullende beurs ook wat verder laten uitlopen over tot tot een hogere inkomensgrens. Dat zal zeker een onderdeel. Daar moeten zijn. Dan heeft u het heeft die beide instrumenten tot uw beschikking. De uitvoering zijn elementen.

[3:46:28] Minister, mevrouw van der graaf dacht na en heeft een vraag op dit punt. Mevrouw van de.

[3:46:37] Ja precies. Maar als we uitgaan van een scenario's die de minister heeft voorgelegd. Dan zien we dus op het moment dat je die die groep die verbreding van de groep die naar om basis een beroep kan doen op de aanvullende beurs. Als je die verbreed. Dan zal dat ten koste gaan van de basisbeurs in de scenario, zoals de minister heeft geschetst bij minister heeft net in instructie richting mij aangegeven. Ik heb inderdaad niet een hogere basisbeurs ook nog in scenario's uitgewerkt.

[3:47:05] Dan dan zou ik daar toch echt wel de meerwaarde zien als uitkomst van dit debat dat daar nog eens naar gekeken wordt. Want voor onze fractie zou het echt heel lastig liggen als u zegt van we gaan de inkomensgroep verbreden en we houden die aanvullende beurs zoals ik nu mijn scenario's heb voorgesteld en we gaan de basisbeurs verder verlagen. Dat lijkt ons niet de bedoeling. Ik weet niet of de minister goed heb begrepen.

[3:47:30] De minister.

[3:47:30] Voorzitter, nee dat was hij niet. Dus mijn mijn voorstel zal ook zijn om naar een vijand te kijken die niet in hoofdlijnenbrief staat. Maar die we wel kunnen uitvoeren, kunnen we meer en meer detail naar kunnen kijken door te zeggen van als we kijken naar het totale budget wat in de aanvullende beurs zit dat ze dat een beetje verder uitspreiden richting de middeninkomens. Dat zou dan wel betekenen dat de aanvullende beurs de maximale aanvullende beurs iets verlaagd zou worden. Dat zijn variant denk ik die we nog niet hebben doorgerekend. De nieuwe zouden kunnen menen.

[3:48:04] Is. Jij vervolgd.

[3:48:06] Ja.

[3:48:08] Zie een vraag van mevrouw van der woude denk op dit punt. Dus mevrouw van aanrader. Ja, ook op dit punt nog een puntje zou je die uitwerking ook kunnen kijken naar een ander verloop van verbreding. De stad die start op een ander moment op een ander traject

[3:48:23] in plaats van de eerste

[3:48:25] voorbeeld bij de derde. Snapt u wat ik bedoel.

[3:48:29] Ja. Ik denk dat we moeten even goed. We zijn er zijn hier heel veel varianten mogelijk. Maar wat we wat we toch een beetje hebben is een model van stukje recht uit dan schuin naar beneden en dan weer recht uit. Dat wordt het profiel eigenlijk tussen de twee knikken in wanneer ga je het ga je het afnemen en waar stopt het precies en dat zijn de twee een kan ik zou zeggen die willen we toch een beetje dat we in dat traject wil zoveel mogelijk dan van de middeninkomens proberen te vangen.

[3:48:59] Minister.

[3:49:01] Een.

[3:49:02] De minister is nog een vraag van de heer van baarle.

[3:49:07] Ja.

[3:49:08] Dat klopt. Voorzitter, want ik probeer nog even heel helder te krijgen waar de minister op aan het afkoersen is het scenario dat hij wil gaan uitzoeken want begrijp ik. De minister. Nou goed dat de minister aangeeft. We gaan een verschuiving uitwerken waarbij we de maximale aanvullende beurs dat we die gaan verlagen om het over een bredere groep mensen uit te kunnen smeren, begrijp ik daarmee. Dus dat de minister dus afkoerst. De groep met een laagste inkomen dus minder te geven.

[3:49:39] Het klopt dat de minister.

[3:49:41] Het ego zegt dat ik de dat we nog wat meer varianten kunnen gaan bekijken en dus net al gezegd dat de zeker als we kijken naar vergeleken met het oude stelsel de eigenlijk degene die het meest vooruitgaan ten opzichte van het geïndexeerde oude stelsel zijn op dit moment de studenten met de laagste inkomens moeten we de aanvullende beurs gehouden hebben in onze voorstellen zoals die is de stak. Daar zou dan kunnen kijken natuurlijk netto gaat iedereen erop vooruit. Want iedereen alle alle studenten krijgen de basisbeurs bovenop.

[3:50:17] U vervolgt uw betoog.

[3:50:19] Ook gevraagd van de uitvoeringsaspecten de belangrijk te benadrukken de invoering van de basisbeurs herinvoering ook vanuit duo. Het is de de dienst uitvoering, uitvoering onderwijs prettigste is omdat dat het toch zekere zin een systematiek is die me goed kent zijn systemen die ze kennen en daarom is dat dan ook op zichzelf. Goed goed in te voeren. Waarom het passend drieëntwintig, vierentwintig geïntroduceerd wordt op vraag van de heer wassenberg. Dat heeft eigenlijk twee redenen. Ten eerste heeft de tijd nodig om het die systemen aan te passen. Dat is niet een eenvoudig iets. We zijn allemaal heel erg bewust geworden van de uitvoerings aspecten van maatregelen. Tegelijkertijd moet natuurlijk ook de wet worden aangepast. Ik zou het begin van mijn betoog. Dat is best wel steil pad. Wij spreken iedere week telt en dat we hebben ons daar dat die anderhalf jaar de tijd voor gegeven. Dat klinkt misschien voor de buitenwereld als een hele ruime ruime periode, maar gegeven. Het hele traject dat we met elkaar door moeten lopen. Is dat een krap tijdspad? Ik denk dat ik de vraag van mevrouw van der graaf over de indexering beantwoord dan maar vragen van mevrouw van der laan over het onderscheid tussen uit een thuis wonend is het uitvoerbaar en handhaafbaar. Volgens mij gesprekken met duo jaar zowel uitvoerbaar en handhaafbaar en dat de handhavingscapaciteit hier ook voor wordt uitgebreid. Dus daar verwacht ik geen grote problemen. Ja de je koops vroeg ook van laten we het hierbij eigenlijk ga met al gauw nog een keer herzien. Dat is ook erg lastig om daar om daar iets definitiefs over te zeggen maar ik denk dat ik hoop dat de discussies die we hier met elkaar hebben dat we uiteindelijk toch een consensus kunnen vinden van dat dit een goed stelsel is en dat er dan geen aanleiding zijn om het drastisch opnieuw aan te passen. Misschien toch wel goed om nog even een paar punten benadrukken. Ten eerste het ook kunnen schriftelijke vragen gesteld. De de bedragen zijn worden wel geindexeerd tussen goede wel mee met de inflatie. Een ander punt. Wat misschien ook goed te benadrukken is dat het niet zo is natuurlijk dat studenten die op dit moment studeren en steef voordat ze in tweeduizend, drieëntwintig nog steeds studeren dat ze dan geen recht zouden hebben op de basisbeurs. Dus het wordt wel zo in onze plannen. Iedereen die vanaf drieëntwintig, vierentwintig studeert ook al was al eerder begonnen. Heb je heb je recht op die op die basisbeurs.

[3:53:21] Er werden wel ook een paar vragen gesteld hoe het belangrijke factor eigenlijk zeg van de groei van de studenten van van de heeft ook gesproken dat zeker dat ik met u daar nog verder over wil praten van wat een van de redenen denk ik waarom. Als je kijkt naar de berekeningen van de hoogte van de basisbeurs. Dan zien we toch van ja, er is de zijn het aantal studenten is wel toegenomen. Dat geeft gewoon druk op het hoger onderwijs. Dat is gewoon een feit. Dat hoop ik ook. Volgende week kunt u verder over door te praten. Maar ja het is gewoon een element wat wat u ook terugziet in de in de cijfers na de lange termijn effecten vroeg wassenaar effect op de hoogte van de studieschuld kans ongelijkheid. Ik denk het. Algemene antwoord is van dat we zeker tegemoet komen aan een aantal van die zorgen. Ik schetste al een aantal elementen liggen buiten buiten het bereik van het ministerie van ocw heuvel te maken hoe de maatschappij zich aan het ontwikkelen is manier dus de de effecten van schulden op de huizenmarkt et cetera. Ik moet denk dat ook eerlijk moeten zijn met dat dit nieuwe stelsel niet van de leent schulden af zullen zijn dat studenten nog steeds vele studenten nog steeds bij zullen lenen. Maar gewoon minder. Dat denk ik gunstig is een aantal andere elementen immateriële elementen denken moet op een andere manier aankaarten. Ik denk dat ik hiermee kon zondag terug op andere algemene elementen van de studiefinanciering. Kan u naar de tegemoetkoming gaan dus een coalitieakkoord is besloten om de groep studenten die onder het leenstelsel studeerde tegemoet te komen met een bedrag van totaal één miljard euro. Wij hebben daar een paar keuzes gemaakt, bijvoorbeeld om een tegemoetkoming beschikbaar te stellen voor alle studenten die minimaal twaalf maanden onder het leenstelsel hebben gestudeerd en in die periode aanspraak hadden op studiefinanciering betekent ook dat studenten die geen lening zijn aangegaan of het geheel geen gebruik hebben gemaakt van studiefinanciering rechter, bijvoorbeeld omdat zij een bij een bijbaan hebben genomen. Toch in aanmerking komen. Het voorstellen ook om dat bedrag naar rato uit te keren. Dus afhankelijk van het aantal jaren dat je gestudeerd hebt in het leenstelsel en de berekening leert dan uiteindelijk onder die voorwaarde dat de nominale studieperiode van vier jaar het bedrag rond de veertienhonderd euro is. Tegelijkertijd heeft u ook gelezen dat we de studie vouchers willen omzetten. Dat is een bedrag wat beschikbaar komt voor de studenten die gedurende de eerste vier jaar van het leenstelsel hebben gestudeerd. De studie voucher seizoen. Driehonderd vijfenzeventigduizend studenten aan hen zou dan nog een extra bedrag van zeventien, honderdzeventig euro of in mindering gebracht worden op een studieschuld of anders gewoon in cash worden uitgekeerd. En dan kom je in het meest positieve scenario op een bedrag van tweeëndertig, honderd en zes euro als maximale tegemoetkoming voor degenen die onder het leenstelsel hebben gestudeerd. Maarja, het proces hoe we dat moeten doen als ik al zei van het invoering van de basisbeurs idealiter per studiejaar tweeduizend, drieëntwintig, vierentwintig zal veel van duo vragen tussen flink technische karwei, ook al heeft mijn ervaring in het verleden moet het allemaal weer op te starten. Daarom zegt duo ook was. Zij waren ze heel helder in dat als we en want mijn vraag beantwoordt ook op vraag van mevrouw van der laan manier kunnen ze die tegemoetkoming tegemoet zien. Dat is dan op z'n vroegst in het jaar tweeduizendvijfentwintig. En dan zullen ze ook worden geïnformeerd over de hoogte van de tegemoetkoming. De zo belangrijk dat we de basisbeurs zoals die was en ook zoals die gaat komen als het aan mij ligt, wordt het een prestatie bus. Vandaar ook onze argument dat voor de tegemoetkoming ook een eigenlijk een prestatie bus argument geldt, dat wil zeggen dat studenten de mogelijkheid hebben om binnen tien jaar een diploma te halen. Dan hebben ze daar recht op. Dat betekent ook dat voor sommigen nog een tijdje moeten wachten voor zodat ze die tegemoetkoming krijgen en natuurlijk zal het zo zijn. Dat is ook de ervaring sowieso van duo dat soms lastig is als een vrij kleine groep studenten me lastig te bereiken zijn naar buitenland gegaan. We hebben daar gegevens niet van. Dus ongetwijfeld zal er een vrij kleine groep zijn waar heel veel energie en aandacht aan besteed zou moeten worden om uiteindelijk een tegemoetkoming te kunnen geven. Nou de hier kwint en velen van u vroeger ook van ja is het niet. Die druppel op de gloeiende plaat hadden we dit volledige compensatie moeten doen naar het is geen compensatie. Het heb ik al meerdere keren gezegd ik kan ook rekenen. Ik zie dat dit een tegemoetkoming in de compensatie. Het is lastig om het algemeen, zoals ik al zei bij mijn inleiding. Als je iets nieuws mijn brief ook schrijvers een nieuw instrument introduceert ook al is het iets wat ook in het verleden is geweest, is het lastig in het algemeen om iedereen daarvoor te compenseren. Het kabinet is wel heel erg bewust van de speciale positie van jongeren kon zij van ik ben druk en gesprek met mijn collega's van wat we aan aan ander flankerend beleid kunnen doen. Maar ik klik nu weer als in de vorige bij het vorige blokje die een miljard is iets wat in de coalitiebesprekingen is afgesproken en mijn oor. Mijn opdracht is om die zo effectief mogelijk in te zetten.

[3:59:39] Minister heeft een vraag van mevrouw westerveld kunt u een microfoon.

[3:59:50] Geen probleem.

[3:59:52] Ja.

[3:59:52] Voorzitter van de minister die wijst weer naar afspraken die zijn gemaakt in het coalitieakkoord. Ik zou hem wel via de voorzitter willen zeggen. U bent de minister en als zaken niet goed gebeuren als ze onvoldoende zijn dan is het natuurlijk wel aan de minister als verantwoordelijke om misschien binnen het kabinet nog eens een keer opnieuw te gaan praten erover en daarom is mijn vraag of de minister het niet met me eens is dat als er fouten worden gemaakt, want dat is hier volgens mij het geval. Een verschillende partijen, waaronder ikzelf ook hebben aangegeven. Dit was een fout had niet moeten gebeuren maar zakte minister willen vragen. In het kader van betrouwbaar bestuur is het dan ook niet goed of fouten recht te zetten, is het dan niet heel oneerlijk dat we precies

[4:00:33] die het slechter krijgen dan de generatie voor hen en de generatie na hen een hele afgebakende groep waarbij heel goed. Ook ook goed uitgerekend kan worden wat ze dan wel verdienen en zouden we niet gemaakte fouten moeten regelen.

[4:00:46] De minister.

[4:00:48] Ik denk niet dat het een gemaakte fout is. Het is. Er waren goede argumenten toen om naar het leenstelsel over te gaan. Ondertussen van alles in de maatschappij gebeurtenissen heroverwogen besloten om toch weer de basisbeurs te introduceren denkt dat met allemaal met elkaar eens zijn dat dat het juiste beleid op het juiste moment. Ja. De is algemene principe is dat als je nieuw beleid introduceert je in het algemeen niet alles kan met terugwerkende kracht aan vorige generaties kan toedelen. Er is hierover een gesprek geweest met de coalitiepartners. Uiteindelijk is tot tien miljard gekomen. Ik zit in een kabinet samen met mijn collega's waar we ons op dit moment proberen elkaar vast te houden en het coalitieakkoord uit te voeren, terwijl de heel veel druk van buiten is natuurlijk. Ik ik nogmaals ik zie het als mijn taak om die miljard zo slim mogelijk uit te geven, maar het zal het kader waarin ik mijn mijn opdrachten.

[4:01:51] Meneer steef verzocht uw betoog. We zitten nog bij het tegemoet te komen met goed

[4:02:01] leer dat.

[4:02:03] Dagvoorzitter. Want ik wil je toen ik even kort op aanhaken. Want mevrouw westerveld. Die had natuurlijk recht terecht punt aan van. Er is een ondoordacht systeem ingevoegd destijds en dat heeft nu allemaal nadelige effecten gehad, waaronder het mentaal welzijn bij studenten lenen angst druk problemen op de op de woningmarkt en ik stelde eigenlijk net ook de vraag of de doorrekeningen zijn gedaan op de basisbeurs die nu opnieuw in wordt gevoegd. En wat daar de effecten van zijn en daar op gaf de minister eigenlijk het antwoord van dat ligt voor een groot gedeelte buiten mijn ministerie. Dus daar ga ik niet over maar dat is wel een probleem die we vaak zien bij de de nederlandse regering. Dus dat bepaalde zaken buiten het ministerie worden belegd. En dan ga ik daar niet over en kijken we dus niet op een integrale manier naar want het is juist ook in deze heel erg belangrijk om te kijken van wat zijn nu die effecten die we toen ook niet voorzien hadden op dit moment bij deze basisbeurs, zodat we niet over een paar jaar alsnog tegen zaken aangelopen zijn. God hadden we dat maar anders gedaan. Dus is de minister bereid om toch te kijken hoe of deze effecten doorgerekend kunnen worden.

[4:03:04] De minister.

[4:03:05] Mevrouw de voorzitter, is inkomen,

[4:03:07] Direct.

[4:03:07] Dat ik zei van dat ligt buiten mijn dan ga ik niet om. Ik heb juist aangegeven dat ik in gesprek ben met mijn collega's bijvoorbeeld van volkshuisvesting van zak. Staatssecretaris van orde of mentaal welzijn. Wat we wat er nou precies aan het doen zijn en kunnen gaan doen voor deze generatie. Dus de doorrekenen van de financiële effecten zijn denk ik. Wat betreft de basisbeurs vrij helder precies wat we in deze verschillende modellen jongeren gaan geven. Wat ik al zei van. Het is vooral de ontwikkeling buiten de maatschappij denk ik die bijvoorbeeld de de studieschuld meer tot een last heeft gemaakt onder andere de de ontwikkeling van de huizenprijzen de ontwikkeling van de arbeidsmarkt. Een aantal van deze punten liggen trouwens denk ik wel binnen mijn domein. Als het gaat over mentaal welzijn van studenten. Daar is een soort groeiende druk. Ik zal eerlijk zijn met de invoering van de basisbeurs hebben dat absoluut niet opgelost. Dat heeft een heleboel andere dingen te maken daarvoor door de cookie gesprekken gaan met de instellingen, maar ook weer met de daar is ook iets waar de studentenorganisaties denk ik een heel helder signaal afgeven. Wat kunnen we nou doen om de studie cultuur zo te veranderen dat mensen zich minder minder druk voelt prestatiedruk of andere druk. We kunnen gaan beter gesprek moeten we denk ik gaan voeren met de werkgevers van hoe zit het precies met al die flexcontracten. Het is een aantal dingen die met elkaar samenspelen surfen gaat doorrekenen wat de ontwikkeling zal zijn. Denk zelf de best lastig want heel veel van deze factoren zijn. Daardoor worden door een heleboel andere externe krachten bepaald. Ik wou dat ik de toekomst van de maatschappij kon doorberekenen. Dan is het gewoon hele grote onduidelijkheden in zoals we nu gewoon echt denk ik iedere dag meemaken. Ik denk eerlijk gezegd dat die invoering van de basisbeurs wel zo'n heel helder signaal is ook iets wat waar je misschien ook wel dan als als jongeren aan kan vasthouden.

[4:05:22] Minister vervolgd,

[4:05:25] Er was nog een vraag van mevrouw de voorzitter van mevrouw van der laan kunnen we het ook hebben ook gekeken naar andere manieren om de tegemoetkoming uit te keren tot korting te geven. Op toekomstige belastingen zijn deze voorstellen uit vervoerbare nou ik ben bekend met deze voorstellen. Maar dat vraagt om een extra koppeling met de belastingdienst. Dat maakt het extra complex en zeker niet snel uitvoerbaar. Dus dat is eigenlijk een mogelijkheid die ik op de dat betreft eigenlijk zou moeten ontraden. Want ik denk dat we toch ook wel de uitvoerbaarheid gewoon heel nadrukkelijk voor ogen moeten houden met deze tegemoetkoming en ik zit ook al lastig uit te leggen als we heel veel kosten gaan maken om die tegemoetkoming uit te voeren, want eerlijk gezegd. Ja die komen toch weer voor onze rekening zeg maar als ministerie. Dat gaat dan ook weer af wat voor de studenten kunnen kunnen geven. De vragen ook van de bisschop. Waarom niet gezocht naar creatieve alternatieven fiscale mogelijkheden gedurende meerdere jaren aflossing studieschuld te berekenen. Misschien het allerbelangrijkste argument is dat al deze alternatieven varianten kosten ook geld dus ook als ik ga praten met het ministerie van financiën. Andere collega's uit eindelijk eens een euro een euro en dat geeft uiteindelijk denk ik ook in feitelijk niet veel minder verlichting. Ook daar geldt trouwens weer van dat het een zo'n fiscaal gunstige behandeling om omvangrijke opgave is de ook u veel gaat kosten en ook weer lang gaat duren en daarom heeft men hebben het hof van gezocht om eigenlijk een zo simpel mogelijk scenario dan was de vraag van uw kop soep hoeveel oud student in aanmerking komen voor tegemoetkoming met diploma ijs zijn doordat negenhonderd, zestienduizend vijfhonderd oud-studenten zijn toch ook studenten die op dit moment studeren goed in aanmerking te nemen. Een overgrote deel van de studenten die aanmerking komen voor die tegemoetkoming is die diploma termijn van tien jaar dus nog niet verstreken. Dus dat duurt nog even van hoeveel zijn aanmerking komen. U vroeg wat gebeurt als ze dat verlengen na vijftien jaar is gewoon erg lastig om in te schatten. Dit moment moet eerlijk in zijn want wordt gewoon niet bijgehouden. We hebben gewoon daar geen gegevens over. Dus ik mijn ervaring is dat die tien jaar voor het merendeel van de studenten voldoende is, maar ik kan het op dit moment niet precies overzien.

[4:08:05] Dan misschien ministers heb ik op steeds een vraag.

[4:08:08] Ja. Voorzitter, die die oud studenten die jan om uiteenlopende redenen niet zijn afgestudeerd, maar wel over genoeg studiepunten beschikte. Om binnen die gestelde termijn af te studeren, is het voor hem dan toch niet voordelig om die diploma termijn te verlengen na vijftien jaar. En ja. De minister zegt ik heb die informatie niet wat dat zou betekenen. Maar ja daar zit toch heel veel potentieel denk ik. Onbenut potentieel nu dat we toch kunnen gaan benutten. Dus is de minister bereid om dat toch te gaan onderzoeken.

[4:08:37] Te kijken wat de mogelijkheden zijn.

[4:08:39] Minister. Ik denk ik. Voorzitter, denk dat zeker bereid bent om daar even naar toe te gaan kijken. Kijk wat het feitelijk precies met zich meebrengt. Dan nog even de vraag van de je bisschop van die ik gewoon even nog verhelderen. Hoe hebben de tegemoetkoming? We hebben de vouchers u vaak was eigenlijk tellen die bij elkaar op wat mij zo te zeggen. De antwoord is ja, ik wil ook niet zeggen van. Goh ik heb tien miljard heb ik één komma zes miljard van gemaakt. Want die zeshonderd miljoen stond natuurlijk al in de boeken. Dat is iets waar studenten recht op hebben. Geen nieuw geld we halen het wel naar voren. Het is een zogeheten kasschuif, maar ook al blij ben dat ministerie van financiën ons welwillend heeft geholpen. Het geld dat we eerder gaan uitgeven. Maar het komt bovenop de tegemoetkoming die zodat is dus ook de berekening die thee voor studenten die dan tweeduizend vijftien, tweeduizend negentien gestudeerd zouden hebben. Wordt die veertien, veertig. Daar komt nog eens een keer die die veertien, zesendertig, toen kon ik die zevenentwintig, zeventig bovenop. Vandaar dat het een totaal op tal tot tweeëndertig, honderd dan voorzitter, ga ik naar mijn derde blokje. Wat een beetje altijd overige zijn. Maar komt ook weer denk ik. Ga snel terug op de basisbeurs. Mevrouw van der graaf vroeg kunnen van studenten die nu de basisbeurs weer komt kan eigenlijk in de koopkracht berekening van nibud studenten worden megen genomen ik. Het is inderdaad waar dat het eerder aangegeven dat ze dat niet hadden gedaan toen met de invoering van het leenstelsel welzijn afgelopen jaar in het nibud studenten onderzoek weer uitgevoerd voor zowel havo als mbo en de financiële situatie van studenten hebben toegezegd voor de blijvend structureel gemonitord. Maar ik ben wel zeker bereid om met het nibud te gaan praten en te vragen of ze ook weer studenten als aparte categorie mee kunnen nemen. Hoewel natuurlijk uiteindelijk gaan ze over een eigen programma maar denkt een belangrijk element is om dat te doen dan waar de aantal vragen over wat gebeurt er nu met het komend jaar zijn er geen zorg. Dus je kunt pakte over wassenberg bisschop is er is er is een grote groep studenten die nu zeggen van ja ik stel mijn studie een jaar uit omdat ik dan van de basisbeurs gebruik kan maken ik al zei, van belangrijk te benadrukken. Ten eerste moet ik zeggen ik volg dit met zorgen moeten dat natuurlijk. We moeten daar gewoon allemaal alert op zijn en de aankomende studenten die twijfelen of ze volgend jaar moeten gaan studeren we toch een aantal dingen zeggen. Ten eerste je krijgt voor de andere jaren wel gewoon de basisbeurs. Ik zou zeggen van hoe sneller je met je toekomst kan beginnen, hoe beter klinkt als de oneigenlijk argument. Maar dat zelfde jaar wat je dan denkt uit te sparen. Dat krijg je terug aan het einde van je studie denken vrij simpele berekening laat zien. Zeker met deze arbeidsmarkt. Dat je dan ga je gewoon verdienen als goed is. Dus dan ben je gewoon netto waarschijnlijk. De meeste zijn gewoon beter uit. Dus bijna al mijn studenten heb ik altijd geadviseerd begint zo snel mogelijk met je leven. Hoe hoe eerder hoe beter. Maar ja het is wel iets wat we denk ik. Belangrijk is dat ik hier ook heb ik was u met u en de plenaire zaal in gesprek over twee weken geleden dat ik dit dit echt met zorg vol volg en het is een belangrijk punt. We moeten gewoon zorgen dat we niet een een grote schommeling in ons systeem gaan krijgen.

[4:12:35] De heer tassen heeft een

[4:12:36] graag verder.

[4:12:39] Bedankt. Voorzitter. Ja. Want in lijn. Hiermee is natuurlijk ook de afspraak of de gezorgd die veel studenten hebben is de stijgende inflatie die gekoppeld is aan de stijging van het collegegeld en die wordt in april geloof ik altijd vastgezet en gekoppeld aan het collegegeld naar de huidige inflatie is twaalf procent. Dat betekent een bedrag van tweehonderd tweeënzestig euro. Wat erbij gaat komen. Dat is een behoorlijk bedrag voor studenten wat ze moeten ophoesten en is de minister van plan om daar iets aan te doen om te voorkomen dat dat als een extra drempel wordt ervaren voor studenten om komend jaar te gaan studeren.

[4:13:17] Minister dank voor deze vraag. Ik moet zeggen ik weet eerlijk gezegd niet hoe dat cijfer berekend wordt, maar ik zal ook zeker met aandacht volgen, maar ik kan dit moment de vraag niet beantwoord.

[4:13:27] Maar ja meneer dansen.

[4:13:29] Ja dat is wel dat maakt het natuurlijk lastig want die koppeling wordt bijna gemaakt en ik wil daarom eventueel een motie indienen, maar wellicht kan de minister ook in tweede termijn dan even op terugkomen om te zorgen dat die antwoord heeft op de om te vragen.

[4:13:44] Ik zal er nog even laten informeren.

[4:13:48] Het is wel belangrijk dat wat ik al eerder zei dat de bedragen voor de studiefinanciering geindexeerd zullen zijn en dat dat ook ook in de komende jaren dus de vraag was ook van de jurk van de sp.

[4:14:05] Voordat u deze vraag beantwoord, zie ik de heer van banen met een vragen wat is zijn laatste vragen?

[4:14:12] Meneer van baarle.

[4:14:14] Dat klopt. Voorzitter. De minister die die die heeft het nou over de indexatie van de bedragen van de. Het nieuwe baas bus systeem. Ik vroeg me af hoe precies de dekking gaat geschieden van die indexatie in de toekomst of het nieuwe systeem wordt ingevoerd. Dus die die dit wordt bijgesteld met loon en prijs stel ik me waar behalve dat extra geld dan vandaan.

[4:14:41] Minister.

[4:14:44] Mooi van systeem is dat ze krijgt het ministerie van ocw uit de algemene middelen. Dus dat zijn de afspraken die we hebben gemaakt in de regering. Het gaat dus niet ten koste van andere ocw posten als het goed is

[4:15:03] de je kunt vroeg of we zicht hebben op de verwachte studieschuld in de toekomst ten opzichte van het oude stelsel. Even kijken. Ja. Het is gewoon lastig om dat te voorspellen. Want dat heeft een heleboel effecten is dat afhankelijk, maar het is zeker ligt in de lijn der verwachting dat de gemiddelde studieschuld omlaag gaat ook te maken natuurlijk met allerlei andere kosten en ik denk van nou ja misschien kun je ruwweg verwachten dat het omlaag gaat met het bedrag wat de totale som is van de basisbeurs. Maar dat zal misschien wel een hele lieve rekensom zijn maar dat zal mijn eerste inschatting zijn dus zo zitten we nou ja wat is dat rond de veertienduizend.

[4:15:53] Dan was de vraag van mevrouw van der plas. De aanvullende maatregelen het mbo. Waarom worden die nu uit de basisbeurs pot eigenlijk gefinancierd. Bij de invoering van de basisbeurs werden we eigenlijk gewezen op het niet gebruik van de aanvullende beurs bij het hoger onderwijs en dan moet ik zeggen dat is een algemeen punt wat ik ook de afgelopen tijd op proef mensen. Ja, we hebben het de basisbeurs niet gehad. Men vergeet soms dat we ook het mbo hebben en dat u een eigen en een eigen stelsels hebben met de eigen factoren. Er is misschien wel een soort neiging om dat toch een beetje het mbo in onze blinde vlek zit. Dus ik moet zeggen deze discussie rondom de invoering van de basisbeurs en hoger onderwijs, zoals ook even gewezen op van ja wat is precies de situatie bij het mbo en we toch een aantal elementen gezien. Juist denk ik voor de mbo-studenten als het gaat om de kansen ongelijkheid te verkleinen heel nadrukkelijk nodig zijn. Vandaar dat er ook het kabinet er nadrukkelijk op voor gekozen heeft om die maatregelen het terugdringen van de niet gebruikt en het al die andere flankerende maatregelen in het mbo. Ook nu in te voeren en ik denk, zeker als we het hebben als we even breed gesprekje met elkaar hebben over studenten in alle vormen mbo, hbo who en de toegankelijkheid van het onderwijs dat deze deze flankerende maatregelen niet alleen maar bij ze bijeen zouden bijtrekken van het mbo met het met het havo dat wij een val vanuit het kabinet vonden dat dat een belangrijke maatregel is om te nemen.

[4:17:38] Wat zijn.

[4:17:40] Vrouw van de plas zestig vraagt voor u.

[4:17:43] Ja. Dank u wel. Dank voor het antwoord en zeker ook goed dat het mbo erbij betrokken wordt. Dat heb ik in de inbreng ook ook gezegd. Alleen mijn vraag is kijk in het coalitieakkoord wordt de intentie uitgesproken om die één miljard een miljard uit te trekken voor de basis bus. Maar nu worden daar dus ook andere maatregelen van kosten en dat was eigenlijk mijn vraag van kan dat niet. Daaruit gehaald worden.

[4:18:11] Want die maatregelen zeg maar daarbij betrekken dat kost per student ongeveer achtentwintig euro en mijn vraag was eigenlijk van kan dat niet buiten die één miljard.

[4:18:23] Voorzitter, ik heb geen aanvullende middelen op mijn begroting om dat te doen. Dus het komt eigenlijk toch bij het grote totaal wat ik heb voor de studiefinanciering en daar is in de begroting een miljard aan toegevoegd. Dus ja het is weer lengte keer breedte ben ik bang.

[4:18:42] Mevrouw van der plas.

[4:18:46] Ja kijk. Alles zeg ik heb ik ook in het inbreng gezegd kijk alles is een politieke keuze. We hadden ook geen dekking voor de vaandel dragen van rembrandt en is ook dekking voor gevonden. Da's ook gewoon geld aan besteed. Dus het is gewoon de keuze die je maakt en de minister die kan natuurlijk gewoon hiervoor gaan liggen en gewoon vragen aan het kabinet vraag me uberhaupt sowieso af. Dat is niet een wantrouwen vraagt. Maar dat is dus een oprechte vraag heeft de minister gevraagd om meer bij het kabinet minister kan gewoon zeggen van ja dit dit gaat zo niet lukken. We moeten toch kijken of we daar een aanvullend budget voor kunnen regelen. Ik hoorde net tot mijn vreugde zeggen dat er wel aan wat knoppen gedraaid kan worden. Dus wellicht ook aan deze knop

[4:19:26] de minister,

[4:19:28] De dit moment is mijn belangrijkste zorg om de investeringen die in het coalitieakkoord zijn voorzien om die allemaal gaan in te voeren uit te voeren. Denk dat heel belangrijke impuls is in in het hoger onderwijs en beroepsonderwijs en ook in de studenten via deze regeling. Nogmaals, ik kom steeds terug op mijn men zelfde punt dat wat mij betreft gaat dat binnen die één miljard en dan is er gewoon een discussie over van ja waar wil je dat geld aan besteden. Wat zijn de grootste punten van zorg? Ikzelf schrok van het feit dat er zowel in het mbo, hbo.

[4:20:07] De.

[4:20:08] Studenten zijn die een aanvullende beurs kunnen krijgen. Dat betekent gaat om de studenten uit de uit de laagste inkomensgroepen die daar geen gebruik van maken en dan toch gaan lenen en ik denk van ja dat is iets wat gewoon gewoon niet goed is en ik denk dat het gewoon bij de verantwoordelijkheid hoort van van een van de minister of van een kabinet van regering om daar wat aan te doen en dat betekent misschien een kleine herverdeling. Maar ik denk eerlijk gezegd dat dat uiteindelijk dan toch voornamelijk daar terecht komt waar het het hardst nodig is en als we het nu hebben over mensen die zichzelf vinden in de schulden steken en wat we willen voorkomen. Degenen die zich in de schulden steken. Maar eigenlijk gewoon een aanvullende beurs hadden kunnen krijgen. Dat vind ik echt van. En vandaar dat ik ook wel voelde ook in het kabinet voelen. Ja daar moeten we wat.

[4:21:00] De minister heeft een vraag van heer van der molen.

[4:21:04] Voorzitter en vraag aan ook redactie op wat mevrouw van der plas in dit debat continu naar voren brengt of al die maatregelen voor mbo is even buiten dit budget kan worden gelaten, zodat de grote bedragen naar mensen met een hoge opleiding gaat alsof het huizen tekort of het geen recht hebben op een vast contract of de inkomstendaling alleen maar geld voor mensen die een diploma op het hbo of universiteit haalt. Dat is natuurlijk een hele vreemde conclusie te trekken. Wilt u zoveel dat dat is wat u telkens telkenmale zegt en dan zegt u. Het is een politieke keuze, maar het overgrote deel van de jonge mensen in nederland gaat helemaal niet naar de universiteit of het hbo. Dit is mijn vraag aan de aan de minister het regeerakkoord zegt ook gewoon dat wij gelijkberechtiging hebben van mbo en studenten in het hoger onderwijs en mag ik van de minister dan verwachten dat als er in het vervolg nog meer voorstellen komen dat die dat principe ook doet omdat, zoals ik in mijn inbreng zei een hbo en niet belangrijker is dan een embryo.

[4:22:04] Minister voordat u antwoord. Het is ingewikkeld als winnen in een vraag aan een minister een collega op haar woorden a parkeert en dat mag. Het is een debat. Maar daar kan mevrouw van der plas nu niet op reageren. Dus ik kan me voorstellen dat voor haar ingewikkeld is. Dus ik begrijp goed wat u wilt zeggen. Maar u stelt een vraag aan de minister. Dat wil ik maar even voorstellen.

[4:22:26] Het kan ook gewoon zijn dat ik me op de inbreng van mevrouw van der plas ook opwindt als voormalige mbo dat zij elke keer de indruk wekt dat die maatregelen ten gunste van de mbo even buiten gelaten kan worden niet ordentelijk gefinancierd. Maar natuurlijk. De heer bisschop werd net ook aangesproken een interruptie. Dus als hij de gelegenheid had daarop te reageren dan natuurlijk ook. Mevrouw van der plas. Ja ik snap die twee dingen moeten niet teveel vermengd worden. Maar ik moest me wel even van het hart.

[4:22:52] Ja dat is gaat vaak zo dat iedereen van alles van het hart moet en ik heb dus ook in de vorige keer gevraagd om dat heb ik weer bisschop de mogelijkheid geven om persoonlijk feit dat reageren. Maar ik wil daar geen. Ik wil niet dat daar een gewoonte van wordt gemaakt tussen u stelt uw vragen aan de minister. Ik geef nu net zo goed de mogelijkheid aan mevrouw van van de plas meer als persoonlijk feit dat te reageren. Maar ik wil je echt vragen om weer ook scherper te zijn. Ik weet volgens mij allemaal dondersgoed ook wat de orde van het debat is hier, mevrouw van der plas op het punt van de heer van der molen.

[4:23:23] Ja. Dank u wel. Fijn dat u dat zegt dat men inderdaad dondersgoed weten wat ze hier de orde is van dit is gewoon een trucje om gewoon even de om het ongenoegen kwijt te kunnen over een interruptie die ik doe en dan vragen aan de minister en dan een vraag stellen aan de minister. Dus ik zou inderdaad een voorzitter vragen omdat om daar heel scherp op te letten en al gelijk in te grijpen. Als iemand dat doet. Ten tweede wordt hier een molen die woorden die zet. Maar eigenlijk een beetje meer asfalt dat ik niet om het mbo geef vanaf dag één dat de kinderkamer zit. Ik heb het woord mbo denk ik vaker in mijn mond genomen dan menig ander kamerlid. Dus daar daar neem ik daar neem ik dan afstand van ik vind ook een hele valse tegenstelling en ik zeg niet dat dat niet belangrijker is. Ik vraag of daar extra geld voor uitgetrokken kan worden.

[4:24:14] Ik vraag waarvan akte en dan geef ik de minister het woord voor de vraag van de heer van der molen.

[4:24:20] Nee ik denk dat het interessante is gewoon met z'n allen terug kijken naar wat er allemaal in de studiefinanciering is gebeurd dat we toch eigenlijk zien dat de mbo en havo twee verschillende paden hebben gevolgd en de stuk zeker ook bij het leenstelsel. Ik denk dat het heel belangrijk is dat we ook hier in de kamer benadrukken zoekt steeds zegt van. Het is niet een hiërarchisch systeem. Het is een waaier aan mogelijkheden. Mbo, hbo w o zijn alle drie prachtige wegen voor studenten om zich te ontwikkelen. Dus ik vind wel interessant met dat de invoering van de basisbeurs en haar al de zekere zin die twee systemen weer naar elkaar toe aan het groeien zijn en ik zou zeggen alles wat wij volgende stappen gaan ondernemen zal meer zou die dingen dichter, dichter bij elkaar moeten komen. We moeten trouwens ook voor waken dat het zo is dat bewijs spreken in onze gedachten. De mbo-student per definitie uit een inkomens over uit de gezinsinkomen met een lager inkomen en de wao uit een gezin met hoger inkomen. Dat zal misschien wel. Ik weet niet precies aan de gedachtegang van de invoer van leenstelsel. Maar er zitten allerlei karikatuur in ons hoofd waar we heel erg denk ik voor voor moeten waken. Dus het gelijktrekken van systeem is denk heel belangrijk. Ik denk ook wel zoals ik er gewoon mensen op straat gaan vragen van god was er de afgelopen jaren een basisbeurs dat misschien heel veel mensen zeggen nee ik zeg jij. Die was zowel die was er in het mbo. Als u zich daarvan bewust. Nou misschien wat minder. Dus we zien ook in de publieke discussie dat het hoger onderwijs misschien iets zichtbaarder is dan het mbo. Dus dat moet ons denk ik gewoon rekenschap van geven en ik vind het daar. Vandaar dat we ook de de de discussiëren van de redelijke termijnen voor de basisbeurs en het hoger onderwijs ons eens op wijst dat we diezelfde redelijke termijnen waar het allemaal over eens zijn dan ook zeker zouden moeten toepassen op het mbo. Dus vandaar dat er sterk over voelde. Ik heb al gesproken jacobs over de diploma termijn van vijftien jaar toegezegd. Nog even naar gaan kijken dan naar de aantal vragen van de u over onder andere van deze zestig partij van de dieren. Christenunie voelt over de positie van studenten met een functiebeperking eigenlijk de vraag is het niet beter. En als er één loket zou zijn. Nou is het zo en dan werd er ook gekeken naar duo om dat te doen. Ik denk dat het dat we de dingen in de gaten moeten houden. Ik kan me voorstellen dat het voor studenten met de beperkingen dat er meerdere zaken zijn die spelen naast de studietoeslag in deze biedt de gemeente een loket waar al deze elementen bij elkaar komen. Als we nou de studietoeslag naar duo zouden overdragen. Dan krijgen we toch een beetje een hybride systeem waarbij de student dan inderdaad voor een aantal elementen bij duo zou kunnen dan is dat een aanspreekpunt, maar tegelijkertijd liggen er nog andere punten rondom huisvesting et cetera die bij de gemeente liggen en ik denk eerlijk gezegd dat de gemeente daar beter geëquipeerd zijn. Dan duo ook natuurlijk om dat moment dat de de studie afgelopen is dat die verantwoordelijkheid weer overgedragen moet worden naar de gemeente. Dus ik snap het element. Maar het is mij niet duidelijk dat ze dat of we echt het leven voor deze belangrijke groep studenten of het echt veel makkelijker gaan maken door de de studietoeslag duo over te dragen. Maar de het zeker iets waar we nog. Ik weet dat er in het kader van de participatiewet breder onderzoek wordt gedaan naar deze groep voor zou natuurlijk zeker nog nog verder naar kunnen kijken. Was ook een vraag van mevrouw westerveld over konden we ook iets doen. De te huur toelage. Even kijken hoor. Moet ik even goed zien wat voor duidelijk precies de goede antwoord moet geven. Oh nee wacht even. U heeft ook gevraagd een laag. Het tarieven voor het collegegeld. Ja eigenlijk kon ik even terug naar mijn allereerste punt van kijkt naar de vier instrumenten die tot onze beschikking staan. Collega's, schuld basisbeurs aanvullende beurs lenen dan zou ik zeggen van je collegegeld is misschien het meest generieke dat dat werkt echt voor iedereen. Dan kan jij minst beleid opdoen. Dus als wat willen doen voor studenten. Dan vraag ik u ook mee maar voor welke studenten wilt u dat doen. En als we uiteindelijk geld gaan uitgeven bij welke studenten willen we dat terecht laten komen en dan denk ik vaak via de zijn een aantal plussen en minnen voor ieder van deze instrumenten. Uiteindelijk is de afstemming van deze instrumenten denk ik waar u ook voor kiest waar ik voor kies. De vraag is gewoon wat is degene die op dit moment het meest wil aankaarten. En dan kan weer voorstellen dat bevatten instrument van de aanvullende beurs zekere zin het meest gericht is op de studenten die juist uit die gezinnen komen die het hardst nodig hebben.

[4:29:36] Mevrouw westerveld op dit punt.

[4:29:40] Voorzitter, mijn en.

[4:29:42] Het college gat is eigenlijk tweeledig. Eerst is een principiele dat ik oprecht vind dat onderwijs te volgen moet zijn en dat we daarom ook de plicht hebben om college gelden zo laag mogelijk te houden.

[4:29:55] Mijn tweede punt is dat het collegegeld natuurlijk met de inflatie omhoog gaat. Maar dat het collegegeld en dat noemde ik mijn bijdrage ook in tweeduizend acht door de toenmalige minister is verhoogd

[4:30:06] en dat zou ten goede komen aan de lerarensalarissen in het primair voortgezet onderwijs. De kabinet daarop hebben leraar op een nullijn gezet. Dus dat geldt dat wel van studenten werd gevraagd voor een hoger collegegeld is nooit bij leraren terechtgekomen en studenten hebben daar wel de prijs voor betaald en dat vind ik ook in het kader van eigenlijk gebroken beloftes vind ik ook oprecht dat dat bedrag van die toen was dat tweeëntwintig euro per jaar dat we dat ook weer terug zouden moeten geven aan studenten. Want ook daar is de overheid toen de belofte die gedaan is niet waar gekomen en ik zou de minister willen vragen of hij daar opnieuw naar kan kijken. Misschien overval ik hem ook wel een beetje met dit punt. Ik weet het gewoon nog eigenlijk omdat de heer van der molen en ik toch rondjes om de vijver.

[4:30:50] Een liepen,

[4:30:51] Rende dat dat was waarom ik hier ook weer opnieuw.

[4:30:54] Opvang en.

[4:30:57] Maar ik vind ook ook hier in het kader van een betrouwbare overheid. Als je geld vraagt van studenten. Dan weet ik dat studenten makkelijker kostenpost zijn want ze zijn met heel veel dus elke euro die je bezuinigt levert heel erg veel geld op, maar ook hier vind ik dat dit terugtrekken.

[4:31:12] Het zal moeten worden, de minister,

[4:31:14] Voorzitter, ik begrijp het punt, maar het is toch zo van als ik dat nu gaat terugdraaien. Dan gaat het toch weer uit de ocw begroting. Dan ga ik ergens anders weer een tekort creëren. En net als dat waterbed wat u al aantal keer heeft genoemd. Dus en uw suggestie over het verlagen van de huren. Dat is helaas ligt dat buiten mijn directe invloedssfeer. Helaas zal ik niet aan die kant.

[4:31:37] Dat kan bruin. Minister heeft ook een vraag van de heer dassen.

[4:31:43] Ja. Voorzitter, dank en ik wilde toch even terug naar de voor antwoord van de minister over studenten met een beperking. Misschien dat ik het antwoord niet helemaal begreep. Maar er zijn natuurlijk ook mogelijkheden voor studenten met kinderen om bij duo financiële ondersteuning aan te vragen. Dus waarom zou dat voor studenten met een beperking niet kunnen.

[4:32:02] Minister.

[4:32:04] Voorzitter, dankzij de geur. Dat is voor die vraag. Mijn vrouw sliep dat niet zou kunnen. Ik ben ik zit wel een beetje bezorgd om nog meer op het bordje van duo te leggen. Want als deze plannen allemaal doorgaan krijgen ze twee zware jaren. De vraag is ook gewoon van ligt op het juiste bordje. Dus ik wilde zeker nog verder over nadenken maar ik kan me zo voorstellen dat ook alle argumenten zijn om het zoveel mogelijk bij de gemeente te laten liggen omdat daar alle alle elementen bij elkaar komen. Eerlijk gezegd gaat dit een beetje voorbij mijn eigen expertise om daar nu een heel specifiek antwoord op te kunnen geven.

[4:32:40] Mijn meneer dat u bent ook door een vragen hema maar wilt begin beginnen. Vraag waar we later nog een antwoord op krijgen. Dus dat kan uw escape zijn heeft op dit punt nog een aanscherping of aanvullende vraag waardoor ik door de vingers kan zien als gegeven. Nee dan krijgt

[4:32:59] nou komt er een mooie stad. De heer van der molen aan u.

[4:33:04] Voorzitter, van toch nog even bij de opmerkingen van de heer dat ze aan te sluiten,

[4:33:08] Het is voor.

[4:33:09] We zien nu in de praktijk dat studenten met een handicap heel moeilijk. De weg tot die beurzen weten te vinden. Dus op één plek. Als je dan toch bij duo aanvraagt. Kun je dat prima doen om toch ook even in relatie tot de motie die wellicht wordt ingediend dat te kunnen afwegen. Dan hoor ik de minister denk ik twee dingen zeggen voor mijn beeld. Helder. Voorzitter, een. Dat gaat ook de minister van sociale zaken aan. Dus daar moet die niet van afstemming mee zijn en twee het grootste argument zou kunnen zijn. Dit heeft dan wel echt even tijd nodig, oftewel als duo die organisatie is hou dan rekening met een tijdspad wat er nog een enkele jaren is voordat we daar zijn is de heb ik dan de minister goed begrepen van dan kan ik ook welke motie dan ook met een strekking die ik denk ik inhoudelijk wel kan steunen. Ook even plaatsen, maar we moeten geen indruk wekken dat het morgen geregeld is. Maar misschien iets in gang zetten we al.

[4:33:56] Maar wat aan hebben.

[4:33:57] Waarbij de minister nog op elke motie die gaat komen zijn appreciatie,

[4:34:02] Geen zetten. Maar ik denk wel belangrijk omdat de de de de twee punten te onderschrijven. Ten eerste. Ja dat is niet alleen aan mij en twee jaar als ik kijk naar wat ik van duo gaat vragen de komende jaren de stoffen mij een de basisbeurs. Een tweede tegemoetkoming nu eventjes vooraan in de in de wachtrij. En dan zou dit dan toch toch op enige termijn pas kunnen. Er zal nog vraag van mevrouw westerveld me eigenlijk van velen van u. Wat gaan we nu eigenlijk doen voor de jongeren waarbij de generatie tonele ongelijkheid waar ik denk ik gewoon echt een terecht punt is en dat we keer op keer moeten doen ik de daarom dat ik ook steeds mijn collega's en het kabinet erop aanspreekt. Kijk nou eens met die lens van jongeren naar je beleid wat je dan precies aan het doen. Ben al aantal dingen gezegd. Gelukkig is de arbeidsmarkt nu vrij goed misschien een plus zijn heel veel minder huizenmarkt et cetera een andere plus kan zijn. De de kinderen de bijna gratis kinderopvang die die er ook aan gaat komen. Maar ik denk dat het belangrijk is dat we die gesprekken met jongeren blijven houden. Kijken wat daar wat we daarvoor kunnen doen. Kabinet spreekt de uitkomsten van die gesprekken ga ik ook zeker met u delen. Het heeft ook te maken met wat we doen rondom klimaat. Wat we doen rondom de woningmarkt en misschien ook wel belangrijk dat het punt werd ook door een van genoemd. Wat doen we eigenlijk met degenen die niet zijn gaan studeren. Voor wat voor reden dan ook, en ik tik tik van mooie zoals voor kijken naar wat meer generiek beleid ten faveure van jongeren dat we dat ook doen. Ja. Voor degenen die gestudeerd hebben misschien inderdaad problemen kunnen hebben met een met een studieschuld. De andere kant heb het wel over degenen die toch zich gepositioneerd hebben voor de betere banen. Dus dat is altijd weer een zo de rekensom die je moet doen. Maar denk ook heel belangrijk is dat we nadenken over generiek beleid voor jongeren en dat betekent dat we ook de zorgen adresseren voor degenen die niet zijn gaan studeren niet willen gaan studeren en die dus even dit op dit moment eigenlijk ook niet geholpen worden met nog tegemoetkoming nog de invoering van de basisbeurs rosso vraag van mevrouw van der laan van de de timing van de mbo.

[4:36:22] Meester vraag van mevrouw westerveld. Het is uw vierde vraag geweest.

[4:36:27] Ja ik weet het. Maar dit onderwerp besteed ik graag mijn laatste interruptie, want het is nu eenmaal zo dat we in de kamer eigenlijk het bijna nooit hebben over deze jongeren. Terwijl de helft van de leerlingen naar het vmbo gaat een deel daarvan ook niet op hun achttiende gaat werken in plaats van gaat studeren en we hebben het bijna nooit over deze groep en dat heeft deels te maken dat ze niet vertegenwoordigd worden. Ik ben een heel groot fan van van lsvb van iso van fnv jonge united die ook nu weer met een hele goede lobbyen telkens dit probleem van het van het leenstelsel en dat er een basisbeurs moet terugkomen bij ons hebben neergelegd. Maar het is wel zo dat de groep die niet gaat studeren. Die heeft geen goede jongerenvertegenwoordiger. Die is ook niet vertegenwoordigd bij de jongerenorganisaties van bijna al onze politieke partijen en volgens mij is dat een van de redenen dat we hen altijd vergeten en dan ben ik blij met de woorden van de minister van gaan kijken naar beleid.

[4:37:20] We gaan kijken wat we gaan doen. Maar de zou nog veel meer moeten gebeuren voor deze jongeren en ik snap ook wel dat hij misschien niet nu meteen een antwoord paraat heeft.

[4:37:28] Maar ik wil hem toch echt op het hart drukken dat daar voorstellen voor zouden moeten komen en wij hebben bijvoorbeeld in ons verkiezingsprogramma neergelegd over zouden we niet voor alle jongeren een een bus moeten neerleggen. We hebben toen het startkapitaal genoemd mag ook anders heten, maar laten we alsjeblieft ook in inkomens.

[4:37:46] Wat doen voor juist deze jongen.

[4:37:48] De minister en voorzitter ik ik kan me er erg in vinden. Ik ik denk dat het belangrijk is. We hebben het vaak ook met elkaar over ongelijkheden trouwens ongelijkheden die eigenlijk alleen maar aan het toenemen zijn en dat we ook zien in de maatschappij als de stress is of het nu corona is of de huidige crisis rondom oekraïne. Dat dat die ongelijkheden alleen maar groter worden als belangrijk wat mevrouw westerveld hier zegt dat we ook kijken van de ongelijkheden tussen de jongeren. De oudere generatie en daar ben ik erg bezorgd over. Ik zie die die schommel die dat die balans eigenlijk meer en meer uit evenwicht geraken en heeft ook een aantal van u heeft deze heeft deze sentimenten goed geformuleerd van gedeelte van hen gaan we hier aan werken en ik kan de vrouw best wel toezeggen van ook een gek formeel moet ik me zorgen maken over de die die jongeren die aan studeren zijn want de daarmee zitten ze in mijn portefeuille dat ik ook ook diegenen die niet in mijn portefeuille zit. Maar misschien ook alweer op een gegeven moment wel wil verleiden om wel die studie te gaan doen dat we dat we die ook met elkaar meenemen dat we dus ook met elkaar nadenken wat zijn de soort generieke maatregelen die we kunnen doen zitten misschien niet direct in het ocw depot portefeuille, maar zowel heel erg belangrijk voor deze groep denk ik. Dus ja dan de vraag van mevrouw van der laan over meneer de mbo maatregelen kunnen worden ingevoerd. Een beetje een technisch punt de aanpassing van de leenvoorwaarden. Dat kan per tweeduizend, drieëntwintig, vierentwintig bijverdienste grenzen. Alles wat we eigenlijk doen rondom de de wat wat te maken heeft met de of bijverdienen van de studenten zelf of vanuit de financiële situatie van hun ouders heeft te maken met fiscale jaren. Want de belasting moet uiteindelijk gegevens van belastingdienst erbij gebruiken. Dat gaat per kalenderjaar. Dat betekent ook dat sommige maatregelen heeft zes maanden uit elkaar lopend. Het ene heeft net een iets andere timing dan het schooljaar nog de generatie toets. De judas heeft er ook nog een keer nadrukkelijk naar gesproken. Ik begrijp dat dat dat het instrument nog in ontwikkeling is. Maar als het tijdig gereed zakt zeker nog een keer toepassen bij wetsvoorstel. Als we daar zijn hoop ik snel verder herinvoering van de basisbeurs. Dat verwacht ik deze geven de je kunt vroeg of nog de kabinet de gele basisbeurs tot een gift kan maken. Nee want we geloven toch in de oké. Dat is eigenlijk ook wel het advies. Want ik keek van de meeste meegekregen. De de gesprekspartners is van de de prestatie bus systematiek en soms eigenlijk goed bevallen tekent toch van dat een extra stimulans is om de studie af te ronden. Het diploma. Daar gaat het eigenlijk om dat vergroten kansen op de arbeidsmarkt dus gewoon belang van alle jongeren trut een extra prikkel. Ik denk dat ik al zei, van naar de zijn een aantal instrumenten naar ons collegegeld is gewoon collegegeld. Daar zit geen daar zit geen prestatie systematiek achter bij de aanvullende beurs en de beurs waardoor dat wel doen is trouwens ook op dit moment gangbare gangbare manieren hoek ook de basisbeurs en het mbo functioneert dan was er een vraag van vorm van democratie over de motie jansen. De onderzoek naar de wegingsfactor van studieschuld van frank castle in de brief van minister van bzk over de hypotheeknormen van tweeduizend, tweeëntwintig. Dat is een brief van achtentwintig oktober tweeduizend, eenentwintig is ingegaan op deze motie. Naar aanleiding van de motie heeft het nibud de effecten van de verdere verlaging van de wegingsfactor voor studieschulden op de link capaciteit in kaart gebracht. Daar blijkt uit dat een de sowieso is die wegingsfactor verlagen. Dat was een belangrijk in geen de. Hij is nu nul komma drie, vijf procent. Als je die zou verlagen met een tiende procentpunt. Dat betekent dat van nul komma vijfendertig naar nul komma vijfentwintig. Dan zou bij een studieschuld van tienduizend euro. Dat betekent dat je drieduizend euro extra hypotheek zou kunnen krijgen. Ik weet niet precies wat je daar de huidige arbeid of de huizenmarkt nog voor krijgt. Maar dat is nog geen eens een raamkozijn denk ik. Maar misschien dat ik kleding. Als je vijfentwintigduizend studieschuld zou hebben dan zou het effect rond de zevenduizend, achtduizend zijn en dat geldt dan wel lees ik hier zowel studieleningen met een aflossen termijn van vijftien als vijfendertig jaar dus tussen. Het is een klein effect. De hier kops vroeger ook naar van de belofte die gedaan was. Volgens hem om de hoogte van studieschuld geen invloed te laten hebben op de hypotheek is dat niet zo dus niet beloofd dat de studieschuld geen invloed zou hebben. Alleen zijn de betalingsvoorwaarden zijn versoepeld en daardoor zou de minder sterk meewegen. De gemiddelde schuld is wel gestegen of die dus de of die impact heeft op de hoogte van hypotheek hangt de kop van de hoogte van de schuld. Het is gewoon zo dat het aangaan van een hypotheek natuurlijk een van de financiële verantwoordelijkheid is financiële verplichting en dat de hypotheekverstrekker moet kijken naar de capaciteit van de aanvrager. Dus in die zin is de hypotheek verstrekker wel verplicht om naar de totale financiële situatie te kijken. Maar het is de de hebben de wegingsfactor goede hebben. We hebben we wel weten wat de te verlagen. U vroeger ook nog hoe ze de informatie krijgen en hoe ze controleren de aan voordat dat de de die plicht ligt er denk ik bij de aanvrager van de hypotheek en die kan vanuit mijn duo inzicht krijgen in de precieze hoogte van de studieschuld. De hypotheekverstrekker heeft daar zelfstandig geen inzage in dus niet dat die de bank bij jou studieschuld kan komen. Dus er is ook niets veranderd aan de rechten en plichten tussen studenten, oudste studenten en geldverstrekkers.

[4:44:14] Minister de heer jacobs heeft op dit punt vragen.

[4:44:17] Voorzitter, door de jaren heen is er wel het een en ander veranderd op dit punt, want ten tijde van de invoering van leenstelsel waren wij in ieder geval andere trouwens ook in de veronderstelling dat

[4:44:29] niet een directe relatie zou zijn tussen studieschuld en het verkrijgen van hypotheek en de minister heeft het dan over het aanvragen van een hypotheek kan dan bij duo een overzicht aanvragen met daarin de schuld.

[4:44:42] Maar ondertussen weten we dat er sinds oktober vorig jaar ook een directe link is tussen duo en hypotheken data netwerk. Dus dat de hypotheek verstrekker hypotheek aanbieders daar direct toegang toe hebben. Klopt dat. En dan zou ik tenminste toch willen vragen, zoals ook in mijn termijn heb gedaan. Hoe is het nu zo ver gekomen? Wat is er in die jaren gebeurd? Kan hij daar een een een tijdlijn van verstrekken.

[4:45:09] De minister.

[4:45:11] Voorzitter, een tijdlijn stuurt veelgevraagd begrijpt dat die link er alleen is als de student oud-student daar expliciet toestemming voor geeft.

[4:45:22] Jacobs.

[4:45:23] Voorzitter van tijdlijn. Dat noemt de minister dan teveel gevraagd. Maar ik zou die toch heel graag willen hebben,

[4:45:29] Als dat kan ook kan zeker even vragen om van wanneer dat precies veranderd is gewoon maar ik heb dit niet op dit moment in mijn hoofd. Dat bedoel ik. Dus dat.

[4:45:38] Begrijp ik. Voorzitter, dat de minister dat nu niet in zijn hoofd heeft. Maar als we die informatie. Toch zouden kunnen krijgen. Heel graag. Wanneer zou dat kunnen samen met de informatie die ik heb gevraagd over de diploma termijn.

[4:45:51] Ja meneer. We kunnen ook een tweede termijn.

[4:45:54] Vezels dat als het ergens deze week mag schriftelijk dan dan zou ik dat zeer modieus zo snel mogelijk, maar het vergt wel enige enige werken aan onze kant dan als er vraag van mevrouw van der plas van moeten we jongeren niet beter voorbereiden voorbereiden op het volwassen leven, met name hoe je omgaat met leningen met hypotheek met slim geld. Nou ik weet dat ook alle acties zijn ook al heel vroeg was ik vorige week op de basisscholen dictaat belangrijk dat het financiële educatie onderdeel is van het voorstel voor nieuw curriculum, en ik begreep dat mijn zeer gewaardeerde collega wiersma daar deze week met uw kamer over debatteert in het mbo trouwens maakt financiële educatie. Ook deel uit van de burgerschapsonderwijs had ik al zei. Vorige week was de week van het geld gebrek van geld met veel aandacht voor financiële educatie in het mbo en er zijn gasflessen et cetera. Maar ik ben het helemaal mee eens dat de absoluut belangrijk onderdeel is om in deze moderne wereld staande te houden. Dan was een vraag van mevrouw van der laan over of we overwogen hebben de huurtoeslag voor studenten af te schaffen of via de uitwonende beurs toe te kennen, zodat huurtoeslag niet beschikbaar is voor elke student te verankeren van je inkomen en je woonsituatie. Zoals u waarschijnlijk weet is alleen beschikbaar voor zelfstandigen huurwoningen. Dat is ook een punt van zorg als je met elkaar in een huis woont en het is erg lastig vanwege het gelijkheidsbeginsel om binnen de huurtoeslag toeslag te discrimineren. Dus studenten kunnen in beginsel niet uitgesloten worden. Maar ze kunnen ook niet soort bevoorrecht worden in het systeem. Het afschaffen van de huurtoeslag en het vierde uitwonende beurs toekennen stuit. Daarnaast lees ik hier op meerdere uitvoerings kwesties. Dat kan me eigenlijk makkelijk voorstellen. Die zijn nog niet nader onderzocht. Dus het is gewoon dik ook uitvoerig technisch best wel een lastig punt en dan kom ik toch even mevrouw van der woude over de problemen. Ik heb ik geantwoord, maar de internet de gestegen studentenaantallen is toch ook wel een van de redenen waarom een systeem waar wij bij de invoering van het leenstelsel dachten dat we daar een mooie kwaliteitsimpuls gegeven dat die toch dat allemaal hoort kraken en piepen. Dat heeft te maken met de toegenomen studentenaantallen. Dat is ik ben er eerder met u in de over een debat geweest en toen heb ik ook een brief toegezegd en die brief ga ik op korte termijn aan u toe. Stuur dan even terug komen naar de vraag van de dat ze op het collegegeld. Ik begrijp dat collegegeld tweeduizend, tweeëntwintig, drieëntwintig reeds vastgesteld is en het is eenenveertig uur euro dat twee procent gestegen ten opzichte van tweeduizend, eenentwintig, tweeëntwintig het collegegeld voor daarop volgende jaar wordt op een later moment vastgesteld dus maar voor volgend jaar dus twee procent hoger nederlandse nog algemene discussie over compensatie van koopkracht. Maar dat is natuurlijk iets een kabinetsbrede discussie dan ten slotte misschien nog even twee vragen van de heer wassenberg die er niet mee.

[4:49:24] We met een.

[4:49:26] Tweede termijn kon ik dan nog even.

[4:49:28] Maar minister, hij had dat aangekondigd. Dus het is niet uit interesse. Maar hij had een een agendaprobleem.

[4:49:36] Ik denk dat belangrijk is dat hij vroeg over van of ik mij bekommer zorgen maken over de rendementsdenken ontwikkeling van studenten. Maar mijn antwoord zou zijn van ja ik denk dat het erg belangrijk is dat we ruimte bieden in de het onderwijs in den brede het hoger onderwijs in het middelbaar beroepsonderwijs om je als mens te ontwikkelen. De pad te vinden dat er misschien. Ik spreek vragen over rust en ruimte in het systeem dat het ook voor de studenten geldt dat ze zich daar de ruimte moeten toe-eigenen dat het systeem daar hen die ruimte moet scheppen. Ik ben me erg bewust dat ikzelf en een grijs verleden daar gebruik van kunnen maken in mijn eigen pad en ik wat wat de rietveld academie mij geleerd heeft als wetenschapper daar praat ik graag een keer met u bij de borrel ofzo verder over door. Maar ik kan wel zeggen dat ik dat dat ik afgestudeerd was op het moment dat de basisbeurs werd geintroduceerd in negentien, zesentachtig. En dat flinke flinke flinke studieschuld had op dat moment dus hiermee de beantwoording van vragen.

[4:50:51] Dank dank voor eerste mijn van minister. We hebben ze nog een tweede termijn en kant van de kamer. Kijk even naar de leden kunnen we daar mee van start.

[4:51:07] Mevrouw westerveld

[4:51:11] vrouw van de vader heeft een punt van orde voor de start tweede termijn.

[4:51:19] Ik wil u zegt mevrouw van der woude, maar ik zou graag wel voorstellen om te schorsen.

[4:51:26] Wij willen.

[4:51:27] Ik wil echt even bezinnen de stortvloed aan informatie en als als ik een motie indienen, moet ik daar echt eventjes over nadenken

[4:51:37] wordt. Ik zeg mevrouw van der woude omdat zij een een vooraankondiging had gedaan. Dus ik keek haar aan om te kijken of dat nog steeds zo was. Maar ik hoor je goed zou kunnen voorstellen dat we dat tot tien over drie schorsen tot tien over drie. En dan graag op tijd starten we met de tweede termijn een de kant van de kamer is. Ok voorzitter,

[4:52:02] Maar toch pleiten voor een iets langere schorsing. Volgens mij staat deze vergadering tot vijf uur. Nou volgens mij redden we dat makkelijk als we tot twintig over drie zou dus.

[4:52:13] Dan doen wij.

[4:52:14] Veertien, tien minuten lang.

[4:52:17] Kunnen we in de tweede termijn best coulance betrachten met het stellen of half vier wordt met stellen van vragen van eronder. Het ook in één klap af en moeten kamerleden zich ook weer niet begrensd voelen in.

[4:52:28] Vervolgvraag heeft.

[4:52:31] Het is het is allemaal aan u. Maar het is echt twintig over drie, tien voor half vier is dat akkoord voor iedereen. Tien voor half vier beginnen met tweede termijn kamer dankuwel geschorste vergadering.

[5:18:07] Ik heb op een deze vergadering.

[5:18:11] Aan de orde is het nota overleg over de studiefinanciering zijn een tweede termijn aan de zijde van de kamer. Iedere spreker heeft dus nog een eigen spreektijd over specifiek spreektijd. Ik zal het even zeggen bij aanvang. We beginnen met mevrouw westerveld van de fractie van groenlinks. Hij heeft nog anderhalve minuut over

[5:18:35] mij nog anderhalf. Maar bij de griffier nog twee

[5:18:41] dan rondo dat naar bovenaf vrouw is. Wat is er wel heel goed in om overal nog een vraagje en een minuutje en daar bent u zeer bedreven in. Zullen we afspreken. Twee vragen. Ook twee vragen doen we niet die interruptie in tweeën maar gewoon tweedehandse vragen en dan starten we met mevrouw mansveld voor haar tweede termijn twee minuten.

[5:19:05] De dankuwel. Voorzitter en het is ook wel lichtelijk frustrerend om zo weinig tijd te hebben waar de voorzitter niets aan kan doen. Maar ik wel. Het is ook lichtelijk frustrerend vind ik omdat we op heel veel inhoudelijke vragen onze antwoord krijgen. Het staat in het coalitieakkoord en ik begrijp dat deels van de minister. Maar aan de andere kant zou ik ook willen zeggen via de voorzitter, u bent wel minister geen uitvoeringsorganisatie bent wel de minister die een heel ambtenaren apparaat heeft en die aan de knoppen kan draaien. Misschien ook in het ministers overleg met de vuist op tafel kan slaan en kan aangeven dat er meer nodig is om studenten verder te helpen en ik zou de minister willen meegeven als als u het niet kan het. Wie kan het dan dan wel dat als bemoediging? Voorzitter, ik heb drie moties de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat over het algemeen mensen met een hoger onderwijs diploma een leven lang het dubbele verdienen vijftien meer gezonde levensjaren hebben een zijn charleroi levert aan jongeren die niet hebben gestudeerd consulteren omdat de ongelijkheid tussen jongeren die wel studeren. Jongeren die niet studeren groter wordt, verzoekt de regering met een voorstel te komen voor een solidariteitsbijdrage waarbij personen met vermogens van boven de één miljoen euro een extra belasting betalen ten gunste van onderwijs en ontwikkeling voor alle jongeren. Vanaf achttien jaar gaat over tot de orde van de dag medeondertekend stokken leggen.

[5:20:17] Dat klinkt.

[5:20:19] Domein tweede de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat de focus variant van het kabinet bedragen voor de basisprincipe vergelijkbaar zijn met de bedragen. Het oude stelsel tweeduizend acht constateren dat ook in tweeduizend acht besloot het college collegegeld stapsgewijs te verhogen om recht te doen aan de voorgestelde investeringen in het rapport leerkracht waar de investeringen teniet zijn gedaan, constateren dat ik hier een belofte door het kabinet gebroken hierdoor honderd miljoen euro bezuinigd op het hoger onderwijs verzoekt de regering de honderd miljoen euro terug te geven aan het hoger onderwijs door het toe te voegen aan budget vernieuwen nieuwe basisbeurs zich het over tot de orde van de dag. Mijn laatste de kamer gehoord. De beraadslagen constateren dat in tweeduizend acht vierkante meter prijs van een studentenkamer zestien euro was dat die prijs in tweeduizend, eenentwintig is gestegen naar eenentwintig euro constateren omdat studenten recht hebben op een betaalbare woonruimte en dat de voorgestelde basisbeurs daarvoor ontoereikend is, verzoekt de regering om de huurtoeslag uit te breiden naar studentenkamers voor onzelfstandige woningen zoekt de regering tevens om de huurtoeslag beschikbaar te stellen voor studenten. Onder de achttien jaar gaat over tot de orde van de dag mede ondertekend door collega's wassenberg en quint.

[5:21:24] Nou tweehonderd veertien

[5:21:25] keurig

[5:21:28] dat van mevrouw westerveld. De heer van der molen voor u de tweede termijn.

[5:21:34] En hoeveel tijd heb ik dan nog over.

[5:21:36] U heeft nog vijf minuten.

[5:21:38] Gaan we er even voor zitten.

[5:21:40] De bespiegeling,

[5:21:41] Ik kan me nog herinneren toen wij rondjes. Nee hoor. Ik wil de minister bedanken voor zijn antwoorden. Ik realiseerde mij wel heel sterk dat we eigenlijk nog maar aan het begin van het van de discussie staan. Ik zie ook allemaal mensen die reageren op op dingen die we hier met elkaar bespreken en die vooral heel positief zijn op het feit dat we het hebben over de afschaffing van het leenstelsel en hoe we dat het best kunnen doen. Maar dat geschud gesprek gaat natuurlijk nog wel even door onder andere dat die nu binnenkort de consultatie begint en dat alle organisaties en mensen die er een mening over hebben zich nog kunnen doen en dat is ook iets wat wij als cda graag mee willen wegen bij de uiteindelijke totstandkoming van de definitieve keuze een keuze waar studenten dan en en gezinnen ook op kunnen baseren. Van waar kunnen we straks

[5:22:28] rekening mee houden als we de keuze maken om te gaan studeren voor wie dat graag wil. We willen graag de motie als cda samen met d zesenzestig. De minister nog kwam in het debat naar voren nog een suggestie aan de hand doen om in die bedragen rekening te houden en op basis van de regeling die we ook hebben de afdeling van het college geld en dat geld moet wat het cda betreft ook echt weer ten gunste komen van studenten. Maar daar zouden wel eens naar kunnen kijken. Ook als het gaat om bijvoorbeeld een tegemoet komen van middeninkomens. Maar in die motie. Laten we wel de precieze uitwerking nog een beetje in het midden omdat het voor ons als kamerleden ook best lastig is in te schatten. Maar ik wil heel graag dat de tempo maken omdat het leenstelsel teruggedraaid moet worden. Dus we komen op een later moment met de minister nog over te spreken, maar het is wel de moeite waard omdat in deze fase te onderzoeken. Vandaar voorzitter, een motie de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat het kabinet een nieuwe studiebeurs voor studenten per studiejaar twintig, drieëntwintig, twintig, vierentwintig invoert overwegen dat het onderzoeken blijkt dat vooral studenten met ouders met een middeninkomen in de knel komen en deze groep mogelijk geholpen kan zijn met een verbreding van de aanvullende beurs en of een verhoging van de basisbeurs overwegen het terugdraaien van halvering van het collegegeld en het eerste studiejaar betrokken wordt er meer varianten zijn om ook studenten met ouders met een middeninkomen en financieel op vooruit te laten gaan, verzoekt de regering bij het voorliggende studiebeurs voorstel aanpassing te onderzoeken hoe ook studenten met ouders met een middeninkomen gericht en of extra financieel ondersteund kunnen worden, bijvoorbeeld door verhoging van de basisbeurs en verbreding van de aanvullende beurs en de invoering per studiejaar twintig, drieëntwintig, vierentwintig als criterium te hanteren voor zoekt het kabinet een voorstel te doen. Hoe om een deel van de middelen aangewend kan worden voor scholen, inrichting, specifieke tekort beroepen en gaat over tot de orde van de dag ondertekend door mijzelf en mevrouw van der laan. Dit dit is de motie die zegt kijk ook naar die middelen. En wat dat eventueel mogelijk maakt wetende dat we daar natuurlijk als kamer op een later moment nog met elkaar naar zullen kijken en dat zullen gaan afwegen met daarbij ook nog de opmerking dat er ook nog wel wat te zeggen valt onder in de toekomst wellicht die verlaging van het collegegeld voor specifieke tekort beroepen mogelijk te maken. Dus vandaar dat het ook onderdeel van deze motie uitmaakt. Voorzitter, ik hoop daarmee de minister weer een stapje op weg naar het afschaffen van het leenstelsel hebben geholpen. En daar zijn wij als cda.

[5:24:55] Dankuwel.

[5:24:56] Dankuwel geef ik het woord aan mevrouw van der laan van d zesenzestig ook voor u geldt nog vijf minuten.

[5:25:03] Oké dank u wel, voorzitter en dank aan de minister voor de uitgebreide beantwoording. Ik vind het fijn om te horen dat u met een brede blik kijkt naar de jongere generatie en dat u dus ook erkent dat de mails meer speeltijd en ze lopen tegen meer dingen aan en ik heb ook wel gevoel dat u eigenaarschap daarin toont ook al gaat het misschien wel eens buiten de ocw begrotingen om maar dat is toch wel fijn om ook te kunnen constateren. Want dat heb ik meerdere collega's ook horen zeggen. Maar goed dat ook zoveel aandacht heeft voor de mbo student en ik ben voorstander van de maatregelen die u hierin heeft aangekondigd. Ik weet dat ik in mijn bijdrage enorm werk van heb gemaakt van de middeninkomens, omdat ik wel echt van overtuigd ben dat we in ieder geval de aanvullende beurs terecht moeten komen bij de studenten die het het hardst nodig hebben. Dus naast de basisbeurs is ook echt de lage en middeninkomens hebben een beetje te duwen zitten drukken en vandaar dat we ook uit zijn gekomen op de motie om toen op. Daar is een slag in te maken en u heeft aangegeven dat u in ieder geval openstaat om te bekijken naar de halvering van het collegegeld als interessant instrument. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat ik er al van overtuigd bent dat we die dan daadwerkelijk gaan inzetten dat het weegmoment is later maar dat is ook wat effect van uw open brief. De varianten die voorliggen dat er op dit moment nog niet alles uitgekristalliseerd hebben. Maar voor mij staan wel twee punten buiten kijf. Dat is een snelle invoering en twintig, drieëntwintig en dat de bus terechtkomt bij diegene die het het hardst nodig.

[5:26:45] Dank u wel.

[5:26:47] Dankuwel. Mevrouw van haar naam geef ik het woord aan mevrouw kerstboom van tweede kamer

[5:26:52] dankuwel. Voorzitter en dank aan de minister voor zijn uitgebreide beantwoording. Ja, we hebben natuurlijk een hele lange discussie met elkaar gehad en ja het blijft natuurlijk wrang dat er een generatie studenten hebben die echt enorme hoge schulden hebben opgelopen en dat we met dat we vastzitten aan blijkbaar vast aan die één miljard waardoor de keuzes die we maken dat dat een groep benadeeld, terwijl een andere bevoordeeld en dat blijft natuurlijk lastig om in overweging te nemen. Maar ik was wel geïnspireerd door de minister en ze zijn nu wel een pad ingeslagen om studenten op weg te helpen en door die inspiratie heb ik vijf moties geschreven die ik hoop studenten verder op weg zullen helpen. Dus ik ga alvast beginnen de kamer gehoord. De beraadslaging overwegende dat het tientallen jaren kan duren voordat een hoge studieschuld volledig is afgelost of een week naar duwen. De gezamenlijke inkomsten als uitgangspunt nemen voor de hoogte van de maandelijkse aflossing het geval van fiscaal partnerschap, zoals aangaan, aangegaan door huwelijk, geregistreerd partnerschap of de geboorte van een kind overwegend dat dit een oneerlijke last kan veroorzaken voor partner zonder studieschuld en of hogere inkomsten overweging dat dit mensen met een studieschuld kan weerhouden van gezinsvorming, huwelijk of het aangaan van een geregistreerd partnerschap roept de regering op om de mogelijkheid te onderzoeken, waarbij het in het geval van fiscaal partnerschap alleen de inkomsten van het individu met studieschuld wordt gebroken en het vaststellen van de hoogte van de maandelijkse aflossing van de studieschuld en gaat over tot de orde van de dag nummer tweede kamer gehoord. De beraadslaging overwegende met de herinvoering van de basisbeurs op enig moment de toekomst. Het gevaar bestaat dat huidige studenten hun studie tot die tijd stopzetten en aankomende studenten hun studie tot die tijd uitstellen, iets waar de minister terecht voor waarschuwt in hoofdlijnenbrief overwegend dat we daarnaast op zoek zijn naar een rechtvaardige compensatie voor studenten. Die hebben gestudeerd onder het leenstelsel omdat voor hen geen basisbeurs beschikbaar is geweest, roept de regering op om de mogelijkheid te onderzoeken, waarbij de nieuwe basisbeurs met terugwerkende kracht wordt ingevoerd. Vanaf het moment dat de vorige basisbeurs afgeschaft zodat studenten die hebben gestudeerd onder het leenstelsel worden gecompenseerd en tijdens het uitstel effect wordt geëlimineerd en gaat over tot de orde van de dag om de kamer gehoord. De beraadslaging overwegende dat het ov van groot belang is voor de mobiliteit van studenten. In de eerste plaats om de plek te komen. Waar zijn studie volgen overwegend dat tentamens steeds vaker ook in het weekend worden afgenomen over week dat studenten vaak in het weekend naar hun ouders zouden willen reizen met het ov kostte hem parten spelen of en weinig studenten. Nu moeten kiezen tussen kosteloos reizen, doordeweeks of in het weekend roept de regering op om een studenten reisproduct zowel doordeweeks als in het weekend te laten gelden. Zolang de studenten hun studie volgt en gaat over tot de orde van de dag de kamer gehoord. De beraadslaging over week dat er een gat van twee jaar zitten ze dit moment waarop de basisbeurs wordt in ingevoerd in tweeduizend, drieëntwintig en het moment waarop het kabinet verwacht leenstelsel studenten te kunnen compenseren en tweeduizendvijfentwintig overwegend dat gelet op de hoge inflatie geldbedragen in het heden en een hogere waarde vertegenwoordigen dan in de toekomst roept de regering op om de compensatie van studenten die onder het leenstelsel hebben gestudeerd te vervroegen, ten minste tot het moment waarop de basisbeurs opnieuw wordt ingevoerd en een team dat niet mogelijk is een inflatiecorrectie uit te voeren en gaat over tot de orde van de dag aan de laatste de kamer gehoord. De beraadslaging overwegende studenten met een studieschuld geen betalingsverplichting hebben in het heden. Maar in de toekomst overweegt me dat de compensatie voor leenstelsel studenten met een studieschuld niet mag leiden tot een verplichte vervroegde aflossing van de studieschuld waar de voorgestelde kwijtschelding optie in de praktijk op neerkomt, roept de regering op om bij de compensatie van leenstelsel studenten met een studieschuld naast een kwijtschelding optie ook een uitbetaling optie mogelijk te maken waarbij studenten het compensatiebedrag krijgen storten mijn bankrekening en gaat over tot de orde van de dag dankuwel. Voorzitter

[5:30:24] dankuwel is zeker mevrouw westerveld heeft een vraag aan.

[5:30:30] Ja want ze worden nou vijf moties ingediend. Op zich niets niet verkeerd natuurlijk want het is een de aan de kamer een motie in te dienen. Maar ik hoor wel allemaal onderwerpen die niet in eerste termijn heb gehoord die voor mij nu even nieuw zijn, waarvan ik het best wel lastig vind om die dus goed te kunnen wegen bij vraag aan mevrouw kerstboom is wel een heel aantal van die vragen design nu voorligt niet gewoon in eerste termijn gesteld zijn.

[5:30:53] Mevrouw kerstboom.

[5:30:55] Voorzitter, het was gewoon een wat kortere termijn. Ik wou juist heel veel van die moties gaan indienen en daarom heb ik ervoor dat mijn tweede termijn net iets langer was dan de eerste termijn.

[5:31:05] Ja, mevrouw westerveld, waarbij ik aangeeft dat u van de acht miljard dat u in de eerste termijn drieënhalve minuut gesproken. Dus is zat wil ik maar zeggen. Feitelijk nog ruim binnen de tijd. Mevrouw westerveld heeft geen vervolgvraag voor ga ik met mijn vrouw van de we van ik zeg alweer van de wij van der woude voor haar tweede termijn dankuwel. Voorzitter, ik wil de minister ook bedanken voor de uitgebreide beantwoording staan in principe positief tegenover de plannen van het kabinet zoals we al zeiden, en tegelijk heeft de vvd, net als veel andere partijen extra aandacht gevraagd voor de middeninkomens en wij vinden dat daar aandacht heen moeten. We zijn benieuwd naar de uitwerking van de toezeggingen die ik heb gehoord en we hopen dat er een en ander snel kunnen

[5:31:48] de uitwerken, zowel aan de slag kunnen. Maar het hoe

[5:31:51] in het effect van wie vinden we dan heel erg belangrijk om te zien. De motie die is ingediend door cda d zesenzestig vinden wij interessanter en we overwegen daarin mee te

[5:32:02] tot zover dankuwel.

[5:32:06] Dank u wel, mevrouw van der woude ga ik naar de heer van baarle. Een tweede termijn van

[5:32:11] denk,

[5:32:13] Voorzitter, dankuwel om het grootste probleem is dat we met elkaar spreken over een stelsel dat wordt ingevoerd op basis van een afspraak over één miljard.

[5:32:22] En wat ons betreft moeten we die discussie gaan om draaien en ook zeker niet naar varianten gaan kijken die met name de laagste inkomens duperen ten opzichte van het voorkeurscenario en daarom drie moties de kamer gehoord. De beraadslaging verzoekt de regering om dekkingsmogelijkheden te verkennen om structureel meer aan de afschaffing van het leenstelsel uit te geven dan de afgesproken een miljard en gaat over tot de orde van de dag de kamer gehoord. De beraadslaging verzoekt de regering om de maximale aanvullende beurs voor de laagste inkomens niet te verlagen ten opzichte van het voorkeurscenario en gaat over tot de orde van de dag de kamer gehoord. De beraadslaging spreekt uit dat het wenselijk is dat het nibud het wetsvoorstel te herintroduceren van de basisbeurs toetst aan de financiële situatie van verschillende categorieën, huishoudens en studenten en gaat over tot de orde van de dag een voorzover tot slot nog een motie over de invloed van studieschuld op het kunnen aannemen van een hypotheek en de beantwoording schriftelijke ronde werd aangekocht, gehint op een mogelijke verhoging van de rente. Wellicht. Dat is nog niet duidelijk naar wat ons betreft mag er geen sprake zijn dat een hypotheek kunnen krijgen. Nog verder wordt beperkt. Dus vandaar de volgende motie de kamer gehoord. De beraadslaging verzoekt de regering om de verantwoorde ruimte maximaal te benutten om de weging van een studieschuld op een hypotheek te beperken en gaat over tot de orde van de dag.

[5:33:46] Dankuwel. Daarmee bent u aan het einde gekomen van een tweede termijn geef ik het woord aan heer wassenberg voor zijn tweede termijn.

[5:33:54] Dagvoorzitter. Ik heb terwijl ik emotie. Eerst dank ik de minister voor zijn voor zijn antwoorden. Ik heb toch nog wel wat wat kritische punten. Ik twijfel. Voorzitter, niets aan de betrokkenheid van de minister lees ik in de brief van vijfentwintig maart. Dat zie koelkast en houding in een debat. Dus ik daar spreekt compassie en betrokkenheid uit. Tegelijkertijd alleen aan compassie en betrokkenheid hebben studenten niet heel veel jan cirkel zei ooit in gelul kun je niet wonen. Alleen met compassie en je hebt dat je hebt van een wagen studiebeurs. Ik ik vind dat dat echt onvoldoende is en ik mis hier wel inzet van de minister. Ik ik mis dat hij met zijn vuist op tafel slaat voor de studenten bij de ministerraad. En dan kom ik toch nog even terug op die één miljard basisbeurs. Er is verschillende keren gevraagd door kamerleden. Waar komt dat getal vandaan, zegt minister twee dingen eerst. Het is veel geld in miljard tussen duizend miljoen. Ja dat weet ik ook dat bestrijden. Ik ook niet. En de tweede is die één miljard staat in het coalitieakkoord. En als ik dan vraag maar waarom staat in het coalitieakkoord, zegt de minister. Ja dat weet ik niet. Stond er al in voordat ik minister werd. Ik vind dat echt onvoldoende. Ik wil weten waar dat waar dat op gebaseerd is. Dat kan niet zomaar uitgelicht komen. Het kan niet dat er iemand in de ministerraad heeft gezegd één miljard weet hoeveel dat is dat is duizend miljoen. Ja dan gaan we doen. Ik wil weten waarom daarvoor één miljard coaches. En waarom niet. Voor twee miljard of voor vijf miljard. Dus ik hoop dat de minister daar als die nu niet weet en een brief nog op terug kan komen en ik vind het echt cruciaal om te weten waar dat miljard op gebaseerd is dan voorzitter heb ik nog een motie. De kamer gehoord. De beraadslaging constaterende het voor studenten met een beperking de bestaanszekerheid nog meer onder druk staat dan voor de meeste studenten omdat ze vaak extra kosten maken minder kunnen bijverdienen en langer moeten lenen overwegen dat onderzoeken naar de inkomenspositie van studenten zich vaak richt op studenten in het algemeen niet specifiek op studenten met een beperking of overwegen dat studenten met beperking een aanvraag druk ervaren voor financiële ondersteuning, omdat ze langs moeten bij verschillende instanties en daarbij lange procedures moeten doorlopen, verzoekt de regering de financiële positie van studenten met een beperking te onderzoeken en deze jaarlijks te monitoren gaat over tot de orde van de dag en deze motie wordt mede ingediend door collega's van de graaf en voorzitter, dan komt er dadelijk nog een tweede motie. Maar die volgt door een van de mede-indieners

[5:36:17] en die wordt op tussen door dezelfde mensen op een andere manier getekend en verder had ik alles nog even spannend. Maar dat wordt vervolgd. Dankuwel.

[5:36:27] Dank u wel. Meneer wassenberg geef ik het woord aan heer bisschop van zijn tweede termijn. Meneer bisschop heeft nog een.

[5:36:34] Voor zover je met zo'n cliffhanger is de aandacht voor mijn bijdrage natuurlijk weg. Laat ik allereerst de minister danken voor de beantwoording en om misverstanden te voorkomen. De sgp steunt de afschaffing van het leenstelsel en het herstel van de basisbeurs, zodat daar ook geen misverstanden meer over kan ontstaan.

[5:36:56] Een term blijft hangen en dat is het woord karig als we dit dan herstellen. Waarom moet dat dan zo karig in de uitwerking. Waarom niet richting de middeninkomens daadwerkelijk hulp en ondersteuning. Daarom ook in de sfeer van de compensatie. Waarom zo kader? Voorzitter, twee moties kamer gehoord. De beraadslagen constateert dat de studenten middeninkomens tot zeventigduizend euro. Het zwaar geraakt zijn door het leenstelsel overwegen naar de basisbeurs voor studenten middeninkomens tot zeventigduizend euro niet als toereikend beschouwd kan worden, verzoekt de regering de inkomensgrens voor de aanvullende beurs te verhogen naar zeventigduizend euro gaat over tot de orde van de dag ondertekend bisschop westerveld de hoop dat ze de kamer gehoord. De beraadslagen constateren dat de voorgestelde compensatie voor veel studenten slechts een zeer beperkte tegemoetkoming biedt overwegen. De voor de schulden die opgebouwd zijn ook andere compensatiemogelijkheden bestaan dan een eenmalige vergoeding verzoekt de regering te verkennen in hoeverre voor de schulden die onder het leenstelsel zijn opgebouwd op termijn fiscale aftrek beschikbaar kan komen gaat over tot auto van de dag ondertekend. Bisschop. Voorzitter, ik dankuwel. Ik realiseer me de ene motie is niet gedekt. Maar ik dacht van weet je wat als het nou eens een stevige kansspelbelasting invoeren en we dekken daarmee de meerkosten. Maar ja dan ben ik bang dat er collega's zijn die daarin een re dus in zien om dat af te schieten en dat zal mij weer even in de verleiding brengen om heel populistisch te zeggen want zie je wel. Ze vinden gokken beter dan de belangrijke naar studenten. Vandaar dat ik dat dus niet gedaan heb.

[5:38:32] Dankuwel. Meneer bisschop ook voor de toelichting hoe u vaart bij het opstellen van zo'n moties prettig, mevrouw van der plas aan het woord voor de tweede termijn.

[5:38:44] Ja. Dank u wel twee moties. De kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat het kabinet in de hoofdlijnenbrief herinvoering basisbeurs en tegemoetkoming student studenten in de focus variant voorstelt om andere maatregelen te financieren uit het bedrag van één miljard euro gereserveerd voor de basisbeurs constateren dat met andere maatregelen het niet gebruiken van de aanvullende beurs in het hoger onderwijs en mbo het afschaffen van de bijverdienen grens in het mbo en het gelijktrekken van de terugbetaald voorwaarden van het mbo met het hoger onderwijs bedoeld wordt, overwegende dat het wel van belang is om voorgestelde maatregelen te treffen overwegend dat in het coalitieakkoord intentie is uitgesproken het bedrag van één miljard euro te reserveren voor de basisbeurs, overwegende dat de voorgestelde maatregelen zorgen dat niet het hele bedrag gereserveerd wordt voor de basisbeurs daaraan besteed kan worden, verzoekt het kabinet om de in de hoofdlijnenbrief genoemde andere maatregelen niet te financieren met gelden gereserveerd voor de basisbeurs en op zoek te gaan naar alternatieve financiering van deze maatregelen medeondertekend door hier das een de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat een bedrag van één miljard euro gereserveerd is voor de tegemoetkoming van studenten die honderd leenstelsel vielen constateren dat de minister aangeeft gebonden te zijn aan dit bedrag overwegend dat de student onder het leenstelsel zonder studie voucher maximaal duizend vierhonderd zesendertig euro ontvangt van een student onder het leenstelsel met studie voucher maximaal tweeëndertig, honderd zes euro ontvangt overwegend dat de student onder het oude basisbeurs stelsel dertien duizend zevenhonderd vijfendertig euro aan stine studiefinanciering ontvangen overwegend dat de gemiddelde studieschuld per student in tweeduizend twintig zo'n vijftig, vijftienduizend tweehonderd euro bedroeg overwegend dat de toegenomen schulden drukken op de mentale gezondheid van jongeren en dat jongeren ook in het algemeen een nog grotere prestatiedruk ervaren door omvangrijke studielening verzoekt het kabinet om gezamenlijk met de minister van sociale zaken en werkgelegenheid, de minister van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening en de staatssecretaris van volksgezondheid, welzijn en sport concrete plannen uit te werken met bijbehorende kosten om tot een integrale aanpak te komen om de generatie die heeft geleden onder het leenstelsel bredere manieren tegemoet te komen gaat over tot de orde van de dag en deze stevens medeondertekend door gewaardeerde collega's,

[5:40:53] mevrouw van der plas, u heeft een vraag van de heer van der molen. Meneer van der molen.

[5:40:59] Voorzitter, ik heb nog even een vragen, mevrouw van der plas. Op de eerste motie

[5:41:05] de minister dekt, de veranderingen ten gunste van mbo studenten uit het geld waarvan wij met z'n allen zeker weten dat de minister. Dat heeft en dus een mbo studenten die dit debat zou volgen om wat voor reden dan ook die weet dat de verbeteringen voor hem of haar degelijk gefinancierd zijn met de plannen van de minister zie ik emotie. Nou zo goed dat u zegt nou al die maatregelen voor mbo studenten die zetten we maar even apart. Dat geld gaat allemaal naar de studenten in het hoger onderwijs en dan levert u die voorstellen over aan een de onzekerheid of daar ooit geld voor gevonden zou worden, moet ik uw motie dan zo interpreteren. Want dat is denk ik wel wat u doet zet het apart. Ik weet niet of de geld voor is. En dan zien we wel weer verder om even vandaag mensen blij te maken die vandaag blij wil maken en dan zien we die mbo student morgen dan weer heb ik dat zo goed gezien. Voorzitter.

[5:42:02] Mevrouw van der plas.

[5:42:03] Nee daar heeft hij niet goed gezien. Ik wil meer geld en ik wil vragen aan de minister of die dekking kan vinden daarvoor dus en ik ben zeer begaan met mbo-studenten twee zoons die mbo-student zijn dus een heleboel andere mbo-studenten in nederland ben ik ook zeer mee begaan. Dus sluit me een beetje tegen borstelt wordt geopperd dat ik daar geen oog voor zou hebben. Ik wil gewoon ik kijk gewoon of de minister daar andere dekking voor kan vinden. Nogmaals, we hebben het vaandel dragen aangeschaft honderdvijftig miljoen euro. Daar kon ook een potje voor gevonden worden. Dus ik snap de vraag eerlijk gezegd niet de

[5:42:42] de vraag van de heer van der molen, voorzitter van.

[5:42:44] Ik hou die vergelijking steeds. Maar dat is het verschil tussen een eenmalig bedrag en structureel geld. Ik neem aan dat we deze studenten structureel blij willen maken met geen bij verdient grens. Maar het is uw intentie misschien helemaal niet om studenten in het mbo te benadelen. Maar wij hebben geld nu één miljard zeker in de begroting zitten voor deze plannen en u ruilt zekere financiering voor embryo s met emotie motie in voor minister gaat dus op zoek en we zien wel als het eenmaal kerst wordt of er een cadeautje onder de boom ligt. Dat is wat u doet. Dus u biedt de mbo financiële onzekerheid. Zowel het voorstel van de minister is uit dit miljard ga ik niet alleen maar voor universitaire studenten hbo studenten iets regelen, maar ook voor embryo s. En als dat uw intentie niet eens. Dan zou je toch echt eens een keer nog eens naar die motie moeten kijken want u verruilt een zekere dekking voor een onzekere dekking. En daar schieten mbo en niets mee.

[5:43:41] Mevrouw van der plas,

[5:43:43] daar ben ik niet met je eens. Ik sluit even aan op wat heer wassenberg net zegt van. Er is een miljard van wapens die twee miljard. Waarom is het niets. Waarom is er niets meer. Wat wat is er uberhaupt door de minister gedaan om meer dekking onder meer geld krijgen voor. Dus u maakt een beetje uw eigen waarheid van deze motie heb ik nota bene zelfs nog ingediend in nauwe samenspraak met studenten. Dus ja ik ben niet met u eens en ik laat de appreciatie ook graag aan de minister over en dat is gebeurd. Wel vaker je trouwens dat kamerleden de operations gaan doen of ik wel grappig maar ik hoor graag wat de minister ervan vindt.

[5:44:26] Ja. Of is mag de kunnen collega kamerlid wel iets vinden van een motie wat u indient en daarnaast hebben we nog steeds een appreciatie. Ja.

[5:44:35] Nee akkoord. De heer dansen voor de tweede termijn,

[5:44:38] Dagvoorzitter dank aan de minister voor de beantwoording. Ik sluit me wel aan bij de collega's dat het een miljard niet altijd het uitgangspunt moet zijn. Maar dat ook voornamelijk naar storende oplossingen vanuit een ander perspectief gekeken moet worden. Dan ben ik wel blij met de toezegging van de minister om met de generatie toets aan de slag te gaan en ik wilde hem dan ook nog vragen.

[5:44:59] Via u, voorzitter,

[5:45:00] Of we bij tijd een brief daarover kunnen ontvangen. Hoe daar vorm aan gegeven kan worden, zodat we daar ook met de minister over in debat zouden kunnen. Verder sluit ik me aan bij de moties van de collega's was een bergen van de graaf voor studenten met een beperking en de integrale aanpak. Ik heb zelf een emotie naar aanleiding van de inflatie en de koppeling daarvan aan het collegegeld en die luidt als volgt de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat de jaarlijkse stijging van de wettelijk collegegeld aan het inflatiecijfer is gekoppeld constaterende dat de inflatie afgelopen maand elf komma negen procent bedroeg wat momenteel een verhoging van circa tweehonderd zestig euro zou betekenen, constaterende dat de hoogte van. Het werd de collegegeld voor twintig, drieëntwintig, twintig, vierentwintig juni twintig, tweeëntwintig bepaald wordt over het inflatiecijfer van april twintig, tweeëntwintig overwegende dat studenten uit lage middeninkomens gezinnen hierdoor mogelijk financieel verder in de knel kunnen komen, verzoekt de regering de tarieven voor het wettelijk collegegeld voor het studiejaar twintig, drieëntwintig, twintig, vierentwintig, eenmalig te bevriezen en gaat over tot de orde van de dag medeondertekend door mevrouw van der plas,

[5:46:06] Dankuwel.

[5:46:08] U heeft een vraag van mevrouw van der laan.

[5:46:10] Dat is.

[5:46:11] Dankuwel. Voorzitter, ik wil eigenlijk terugkomen op de motie die u met collega van een plassen indient over de financiering en waarin dus gezegd wordt dat andere maatregelen hiervan eventueel niet te financieren zijn. Dus ik ga even door op de vraag die mijn collega net heeft gesteld. Bent u het met me eens dat u in dit licht op z'n minst een prioriteit geeft aan in ieder geval de studiebeurs voor hbo en studenten aan de universiteit en dat die daarmee dus iets zegt over mbo s tegemoetkoming en de andere maatregelen die aangekondigd zijn.

[5:46:50] Meneer dassen.

[5:46:51] Voorzitter, dat is, zoals mevrouw van der plas net ook al aangaf geenszins de bedoeling. En die prioritering zou er helemaal niet moeten zijn. Dus als dat het idee wekt bij u dan zou ik dat graag willen wegnemen. Want dat is geenszins de bedoeling. Ik kijk ook uit naar de appreciatie van de minister en er zijn ook zeker mogelijkheden. Volgens mij om dat op een andere manier te kunnen financieren. Daar zou mogen ook wat moties over bijvoorbeeld de expert regeling waar structureel honderd miljoen te halen valt die in alle verkiezingsprogramma staat die niets doorgevoerd van de coalitiepartijen. Dus volgens mij zijn er wel mogelijkheden voor. Het is geenszins de bedoeling om een prioritering aan te brengen in studenten.

[5:47:35] Akkoord. We gaan luisteren naar mevrouw van der graaf voor haar tweede termijn, mevrouw van der graaf.

[5:47:41] Dank u wel. Voorzitter. Voorzitter, ik dank de minister heel hartelijk voor zijn uitgebreide beantwoording en ik ben heel erg blij dat we dit moment hebben bereikt met elkaar dat we het echt hebben over de herinvoering van de basisbeurs en een fout herstellen die in het verleden is gemaakt en de minister heeft ook warme worden gegeven aan waarom het goed is om hiervoor te kiezen. Dus ik wens hem ook heel veel succes met het met de voortgang daarvan en ook dat voortvarend ter hand te nemen. Ik ben blij met de inspanning die hij heeft toegezegd om studenten weer mee te laten nemen. Jaarlijks in de cijfers van het nibud voor koopkracht onderzoek. Ik hoop echt dat dat dat is iets anders voor spijt dat het studenten onderzoek specifiek van het nibud. Maar het gaat echt om de koopkrachtcijfers, zodat we goed in beeld hebben hoe zij daarvoor staan, zodat we dat ook jaarlijks mee kunnen nemen en dat zal ook invloed hebben op het beleid. Dus daar hoor ik ook graag de minister op terug. Ik heb twee moties die ik graag wil indienen. De eerste motie gaat over de basisbeurs de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat er in de hoofdlijnenbrief over de herinvoering van de basisbeurs geen varianten zijn uitgewerkt met de geïndexeerde bedragen van de oude basisbeurs. Als uitgangspunt verzoekt de regering ook varianten uit te werken met een hogere basisbeurs gaat over tot de orde van de dag

[5:49:14] en de tweede ook zat even te wachten op reactie met het wordt niet gevraagd natuurlijk. Nee sorry of andere dat ondersteunen bij dat is nog de oude systeem. De tweede motie die ik indien de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat studenten met een functiebeperking een hoge aanvraag druk ervaren, omdat de verschillende ondersteuningsfonds bij verschillende instanties belegd zijn met elk hun eigen procedures, overwegende dat studenten met een functiebeperking vaak ook al de nodige tijd kwijt zijn aan zaken als het organiseren van medische zorg en ondersteuning. In het onderwijs verzoekt de regering met een voorstel te komen om toe te werken naar een centraal punt waar studenten met een beperking alle een financiële steun kunnen aanvragen, gaat over tot de orde van de dag mede namens de collega's dat ze was verbergen.

[5:50:00] Ja.

[5:50:02] Voorzitter, ik denk dat het nog een minuut spreektijd heb gok ik.

[5:50:07] Nee

[5:50:07] instrumenten doorheen. Dus je mag een afrondende opmerking.

[5:50:10] Dan maak ik kerstdagen toe. Dan maak je een afronden. De opmerking is best wel veel onderzoek gevraagd van de minister en ik wil vragen op welke termijn hij denkt daarop terug te komen bij de kamer, zodat ook voor de buitenwereld inzichtelijk is de varianten die worden gevraagd wat daar uit uit voortkomt en ik zie ernaar naar uit. Veel dank.

[5:50:34] Dankuwel is nog een vraag van mevrouw westerveld.

[5:50:39] Daarover de eerste motie gaat mijn vraag want daarbij hebben ze niet uitgedeeld gekregen. Maar begrijp ik het dan goed dat die motie vraagt om varianten te onderzoeken met een hoge basisbeurs en ik zou me aan mevrouw van der graaf willen vragen of ze ook vindt dat dit dan binnen het macro budget van één miljard moet blijven. Want anders gaat het wel ten koste van de aanvullende beurs waar heel veel partijen, waaronder ikzelf warme woorden hebben gesproken. Dus kunnen we dan misschien ook kijken naar een optie, waarbij we die dat maakt het budget van één miljard overstijgen zou willen.

[5:51:10] Mevrouw van der graaf.

[5:51:11] Ik begrijp dat ik in de tweede termijn aan de beurt ben dat en en een variant van de vraagprijs die in de eerste termijn is gesteld. Kijk het is geen geheim. Maar de christenunie wilde veel geld uittrekken voor onderwijs voor de terugkeer van de basisbeurs. En ja, wij vonden het oude stelsel als heel erg jammer gevonden dat die is afgeschaft en heel slecht idee om het leest als invoerders. Wij zijn blij met deze stap dat ik als het gaat om de tegemoetkoming. Ook daar hadden wij in ons verkiezingsprogramma in een doorrekening fors geld voor uitgetrokken om dat te doen. Dat is niet allemaal gelukt om dat te realiseren. Zieken zien we ook geconfronteerd met de afspraken die er is nu zo liggen. Hij kan richting ondersteunen die fracties hebben aangegeven. Ik indirect ook richting de minister kijkt nog eens wat je kunt kunt doen om een een een goede goede basisbeurs. Lekker maar gewoon even zo noemen een goede basisbeurs neer te leggen en een goede aanvullende beurs waar recht op is. De eerste motie is noodzakelijk omdat in de eerste termijn naar voren kwam dat de minister zei maar ik heb voor alle scenario's waar ik mee heb gewerkt. De huidige aanvullende beurs van vierhonderd negentien euro in het huidige leenstelsel als uitgangspunt genomen. Maar dat is dus een uitgangspunt uit het leenstelsel dat we wilden afschaffen. Maar daar zijn gewei bij maar je had ook moeten kijken naar scenario's en wij willen heel graag inzicht wie scenario's waarbij juist is gekeken naar de basisbeurs als uitgangspunt is. Daarom is deze motie nodig omdat de markeren. Ik heb het ook al geproefd in de reactie in eerste termijn van de minister op onze vragen maar ik ben erg benieuwd zeg maar waar die scenario's. Nou op uit zouden kunnen komen om dan te weten te komen wat er nodig is om dat goed te regelen.

[5:53:14] Oké. Kijk je naar daarmee om de eerste mijn van de kamer af. We schorsen voor tien minuten wil ik voorstellen dat virus tien voor vier weer terugkomen voor de tweede termijn aan de zijde van het kabinet. Ik schorste de debat.

[6:07:08] Beste mensen. Ik wil weer beginnen heropende vergadering en aan het woord is de minister van ocw voor de beantwoording. Een tweede termijn minister aan.

[6:07:25] Voorzitter dankuwel en ik wil nogmaals aan u alle hier in deze commissie dank zeggen voor u na het enthousiasme waarmee u de herinvoering van de basisbeurs heeft begroet en eerlijk gezegd ook uw gedeelde aandacht voor toch de de belangen van de jongere generaties degene die het langst in de toekomst die medebepaald zullen gaan leven. Dus even los van de discussie. Vandaag hoop ik dat we daar nog vaker op terug kunnen komen dat ik kan ook op uw steun kan rekenen om mooie dingen te doen voor die voor die generaties niet erg nodig hebben, is het goed is eerst even een paar van de vragen beantwoord en dan naar de motie op de juiste volgorde. Ja. Ik geef ik ga herhaling vervallen. Maar de vraag van de heer wassenberg. Waarom. Nou die één miljard korte antwoord is toch dat was een een onderhandeling onder de vier koole coalitiepartners die zijn op grond van een interne overleg tot een tot een bedrag gekomen. Dat is bedrag van het coalitieakkoord staat en ik ben net als al mijn andere collega's van het kabinet en aangehouden omdat omdat koninklijk liet zien akkoord uit te voeren en wat er met dat bedrag gedaan kan worden en wat er niet gedaan kan worden is denk ik vandaag heel erg duidelijk geweest. Maar ik ben niet degene die deze vraag verder kan verder.

[6:08:55] Van beantwoorden. Heer wassenberg.

[6:08:58] Daarvoor zitten. Dat ben ik dus helemaal niet eens met de minister dat die één miljard gestuit een coalitieakkoord. Dat kan ik inderdaad ook lezen. Maar wat ik zei ik wil weten waar het op gebaseerd zijn dat de minister dat nu niet kan beantwoorden omdat ze toen niet aan tafel zat. Maar ik vind het te gemakkelijk zeggen. Het is een feit. Het staat er in u kunt het zelf lezen. Dus daar is verder een achtergrond. Ik wil weten waarom de voor één miljard kozen niet voor vijf miljard of voor twee miljard of zeven miljard. De minister.

[6:09:24] Kan dat misschien.

[6:09:24] Die nu niet beantwoorden. Maar ik denk dat dat voor mij ook heel veel collega's toch van belang is om te weten waar is dat op gebaseerd? Het kan toch niet zo zijn dat er iemand eens gezegd heeft gezegd dat één miljard dus een een met negen nullen. Dat is duizend miljoen. Dat is veel geld. Daar zullen we allemaal blij mee zijn. Er moet toch meer achter.

[6:09:41] Dan. Dat punt is duidelijk. De heer was duidelijk.

[6:09:45] Ik denk dat de vraag ook zeker beantwoorden, maar niet door mij dan de vraag van de heer dat ze over de generatie toetsen. Ik kan niet toezeggen dat er zeker vanuit het kabinet een brief gaat komen van wat wij voor de jongere generaties gaan doen en misschien dat de andere vragen. Die wil ik eigenlijk gewoon in de in het kader van de beantwoording van de of de de prestaties van de moties menen.

[6:10:12] Voorzichtig ik even naar meneer das. Inderdaad sorry kon ik daarna voor u. Maar meneer dassen. Er komt een brief van uit het kabinet over de generaties kan me voorstellen dat u graag wil weten wie daar de eerstverantwoordelijke minister.

[6:10:26] Dat is ook een goede vraag. Voorzitter, dus dat zou ik ook weten, maar ook hoe dit hoe de generatie toets specifiek. Hierbij wordt betrokken en daarvan zou ik graag een brief van de minister willen ontvangen.

[6:10:39] De minister is van wie komt die algemene brief van generatie toets en en kunt u dan een in een brief aangeven hoe die generatie doet samenhangt met hetgeen wij hier vandaag bespreken.

[6:10:58] Het is de ik begrijp de vraag. Maar ik moet deze even terugnemen naar het kabinet van het juiste antwoord hierop is want het moet toch even met mijn collega's overleggen. Dus ik kom ik kom je gewoon schriftelijk nog op terug.

[6:11:09] Akkoord. Dan neem ik die op meneer dat ze op beide toezeggingen ook voor u meneer wassenberg. Die is denk ik nog op het vorige punt.

[6:11:18] Nog een na. Voorzitter, de minister zegt zij. Die vraag die kan worden beantwoord. Mijn die door mij door wie dan. Het gaat over de begroting van ocw te gaan om één miljard dat dat dat is geen kinderspel. Ik wil weten waar het waar het doorkomt. En als de minister zegt die vraag kan worden beantwoord, maar niet door mij, door wie zal die dan worden beantwoord. Op welke termijn welke naam zat onder want het is toch echt. We hebben het echt over de begroting van ocw.

[6:11:43] Voorzitter, de heer wassenberg kan deze vraag stellen in mijn ogen bij de plannen van iedere collega van mij en kabinet. Wij voeren met elkaar een coalitieakkoord uit. Dat is onderhandeld door de vier coalitiepartijen. Dat is ongetwijfeld aan de een duw en trouw trekwerk geweest, waardoor er bepaalde compromissen zijn gemaakt. Nogmaals, dat heeft plaatsgevonden op een plek en door personen. Anders dan dan ikzelf. Ja dat coalitieakkoord heb ik voor getekend. Dat doe ik ook trouwens met volle overtuiging als ga kijken wat er staat op de begroting van ocw, niet alleen in mijn portefeuille, maar ook die van mijn collega's. Dan ben ikzelf zeer verheugd dat we een intensivering zitten zien niet alleen hier bij de studiefinanciering, maar ook bij de investeringen die we doen in het beroeps en hoger onderwijs die we doen in de wetenschap die we doen in primair en voortgezet onderwijs die we doen in de cultuur. Ik ben zelf erg verheugd dat we al die intensivering kunnen doen. Die zijn de uitkomst van de onderhandeling geweest en ik ben zelf wat de wat ik heb gedaan, is mijn de uitvoering van dit coalitieakkoord. Tot mijn verantwoordelijkheid te rekenen, doe ik ook met veel plezier en overtuiging hoe dat coalitiepartij akkoord precies tot stand gekomen is. Dat is niet aan mij om daar die om die vraag te beantwoorden.

[6:13:10] We zitten wel aan de minister en de minister kan niet zeggen. Die vraag kan door iedere collega beantwoord worden. Behalve door mij kan toch moeilijk een elke minister schriftelijke vragen stellen met hoe is die één miljard voor de studenten geregeld en het gaat. Het gaat om de portefeuille van deze minister.

[6:13:27] Meneer meneer was weg. Ik kan de minister. Ik kan ik wil hij geeft vijf keer hetzelfde antwoord. Misschien zelfs wel zeven keer de zitten hier vier woordvoerders van coalitiepartijen en ik denk dat uw vraag aan een van hen gericht zou moeten worden als hij bij die onderhandelingen zijn geweest dat daar heb ik geen scherp beeld bij. Maar in ieder geval heeft de minister het antwoord gegeven wat die heeft gegeven. En ja dat is ook het antwoord meneer van baarle vraagt daarna mevrouw westerveld. Meneer van baarle

[6:13:58] ja. Voorzitter,

[6:14:00] Op dit punt want ik zou me ik zou me toch wel echt serieus willen afvragen als tweede kamerlid. Wat dit doet met ons budget terecht. Als we over een bedrag van één miljard niet eens de basale vragen kunnen stellen aan de regering waar dit soort op gebaseerd. Het is echt een hele rare manier van werken dat ik gewoon met een kluitje. Het riet wordt gestuurd van ik ga daar niet over. Het is nogal een bedrag. Voorzitter, dus laat ik dan hier dan de oproep doen aan de coalitiepartijen. Misschien dat ze dat even met ons kunnen delen voor voor wat betreft de minister daar geen antwoord op wil geven. Ik ben zeer benieuwd. Dus ik dacht u dan graag uit en ik zou doen aan de minister willen vragen is uw ministerie betrokken geweest bij het voorbereiden en ondersteunen van dit component van de onderhandelingen. Heeft uw ministerie doorrekeningen gemaakt antwoorden geleverd op informatieverzoeken. Die gaan over dit concreet bedrag een miljard en dan weet u het wel. Dan weet u wel. Dan ligt bij het ministerie en dan zou ik die stukken graag willen zien.

[6:15:01] Minister, voorzitter, twee opmerkingen. Ten eerste de zijn. Er is een algemeen debat geweest over het coalitieakkoord. Dat is natuurlijk de de het moment waar de vragen zijn gesteld en beantwoord hoe de keuzes zijn gemaakt, en ten tweede alle documenten die ter voorbereiding van de verschillende scenario's, waarbij de coalitie ook onderhandelingen plaats hebben gevonden. Alle informatie die vanuit ministerie van ocw is gekomen is volg mij ook naar de kamer gegaan. Dus wie heeft al deze scenario berekeningen.

[6:15:31] Dat is correct. Ja. Dus ja, hiermee ik dit is zoals we in dit huis werken. Dus we hebben het debat gehad. Precies wat tenminste zegt over het hele regeerakkoord. Heeft u op elke post kunt u de vraag stellen. Vervolgens gaat gaan ministers daarmee aan de gang. En als inderdaad daar nog nadien wijzigingen zijn dan kan het met de meerderheid van de kamer. Dat is natuurlijk altijd zo met elke post maar vond ik dat daar hier een brede meerderheid van is op vandaag gaat komen wellicht allemaal nog veranderen, maar het heeft dus we zitten erger hetzelfde kringetje te draaien. En meneer van wanneer wil je nog vragen over stellen. Meneer van banen.

[6:16:08] Voorzitter,

[6:16:09] Dan dan ga ik inderdaad die documenten goed bestuderen of al die ambtelijke doorrekeningen dan ook. Ook zijn ga ik naar kijken maar staat nog mijn oproep in de richting van de coalitiepartijen of zij hier duidelijkheid over zouden kunnen verschaffen. Ik ben oprecht benieuwd naar. Waar is het bedrag van één miljard opgeblazen.

[6:16:27] Meneer van banen zit in de tweede termijn van de zijde van het kabinet stelt nu als kamer de vragen aan de minister en in de in mijn eerste termijn aan de zijde van de kamer. Dan valt het u vrij gestaan om richting uw collega's vragen te stellen. Daar is het nu niet meer het moment voor wellicht op een ander in een ander debat. Op een ander moment. Mevrouw westerveld. Dat

[6:16:49] vraag.

[6:16:51] Ook op dit punt want ik voel het ongemak van heer wassenberg wel en ik gaf er zelf in mijn tweets. Mijn ook al wat woorden aan.

[6:16:58] We hebben natuurlijk uitvoeringsorganen bijvoorbeeld duo. Maar de minister is wel degene die verantwoordelijk is voor zijn begroting en ook mede namens het kabinet spreekt als het gaat over de hele kabinetsbegroting en

[6:17:11] ik zou de minister willen vragen

[6:17:15] wat waarom wij hier een debat voeren op het moment dat alles vast staat in het coalitieakkoord, want ik begrijp dat er afspraken zijn gemaakt en ik begrijp ook dat dat het resultaat is van onderhandelingen als kamer heb je natuurlijk ook de taak om kritisch te kijken of zaken wel goed gaan en en de zijn vanuit mij vanuit andere woordvoerders natuurlijk wel verschillende knelpunten naar voren gebracht. Ik zou wel heel graag willen dat daar ook wat mee gedaan wordt dat die mee worden genomen. Een afspraak. En ik zou de minister dat in ieder geval het hart willen drukken.

[6:17:43] Ja. De

[6:17:44] minister gaat ook zo over zijn de moties.

[6:17:47] Absoluut ja. Dank u mij wellicht.

[6:17:49] Voordat u eraan toe komt. Het is wat administratieve wijzigingen zitten we in de zal zullen we die even doornemen voordat u ze adviseert.

[6:17:57] De.

[6:18:00] Moet ik even goed zeggen? De heer wassenberg op uw motie. Wellicht kunt u dat zelf aangeven.

[6:18:06] Ja. Mijn motie op stuk nr. Veertien wordt mede getekend door collega's westerveld en van der molen en hebben we een hele mooie verdeling tussen coalitie en oppositie zeg ik terwijl ik de minister indringend aankeek.

[6:18:21] Helder. Dan hebben we een motie, eenentwintig van de christenunie, mevrouw van der graaf.

[6:18:26] Je hebt ook deze motie wordt mede ingediend door mevrouw westerveld en de heer van der bodem.

[6:18:36] Ah ja. Dus dat herhaal ik dan. Sorry. Dat haal ik dan even maar het nummer veertien is mede ondertekend door mevrouw westerveld en de heer van der molen motie nummer eenentwintig medeondertekend door heer van der molen en mevrouw westerveld. U zei het een andere volgorde doordat dat u heeft dat de aangegeven motie eenentwintig, mevrouw westerveld. Heer van de molen mevrouw kerstboom. Die had op motie acht en negen die ze indien de waren niet ondertekend. Maar die zijn inmiddels ondertekend door mevrouw kerstboom. Daarmee kijk even naar de leden is alle administratie rond de moties rond.

[6:19:13] Ja oké,

[6:19:14] dit is rond geef ik aan u minister het woord voor de.

[6:19:19] Dank u, mevrouw de voorzitter, laat ik de moties langslopen. Dus de eerste motie, motie jongeren die niet studeren daar die die motie moet ik helaas ontraden. Want dat is iets wat niet hier thuishoort. Dat hoorde bij de algemene beschouwingen thuis dan motie, twee motie collegegeld van ook van mevrouw westerveld. Helaas moet ik deze motie ook ontraden omdat namelijk die honderd miljoen in mijn ogen niet gedekt is. Daarmee kan ik een niet kan ik een niet onderschrijft dat de satie van motie. Drie de motie over de huurtoeslag. Ook deze motie moet ik ontraden is namelijk een motie die eigenlijk niet aan mij gericht is, maar aan bzk en daarom denk ik dat het aan de verkeerde aan de verkeerde bewindspersoon hier geadresseerd is ook deze moeder kon te raden dan motie. Vier de motie van de heer van der molen, mevrouw van der laan, die een aantal elementen meegeeft eigenlijk toch verder oriëntatie. Ik wil deze graag meenemen. Dus mijn appreciatie is dat ik deze motie oordeel kamer neem. Ik wil hem graag meenemen. Ik wil wel snel een internetconsultatie een en ik lees deze motie eigenlijk als volgt. Ik lees omdat ik eigenlijk vraagt hij vier dingen. Hij vraagt om de aanvullende beurs uit te breiden naar de middeninkomens. Dat is iets wat ik breed heb gehoord. Hij vraagt om te kijken ook naar de afschaffen van halvering collegegeld en dat zou dan toch ten goede moeten komen van de verhoging van de basisbeurs en en wat ik eigenlijk ook zie is zorg ervoor dat mijn eigen overweging dat de de totale beurs voor de laagste inkomens niet omlaag gaat. En als ze kijkt met die randvoorwaarde denk ik dat ik deze graag mee wil nemen in toch een definitieve versie. Dus ik ik wil snel een versie maken die de internetconsultatie ingaat, maar ik ben me zeer bewust dat enige definitieve keuze over de precieze vorm van de basisbeurs natuurlijk met u gaat geschieden op moment dat het wetsvoorstel behandelen. Dus met deze kanttekening dat ik snel de internetconsultatie en want ik één ding wat ik vandaag heb gehoord als iedereen wil echt deze basisbeurs per tweeduizend, drieëntwintig invoeren. Ze kunnen eigenlijk ook geen week meer langer wachten. Dus met deze annotatie geef ik hem graag oordeel kamer dan motie. Vijf van mevrouw kerstboom kan niet echt goed. Precies. Op dit moment overzien wat de consequenties zijn. Maar ik zoek het graag uit. Dus ik geef ik een met die connotatie oordeel oordeel kamer dan mevrouw kerstboom haar motie nummer zes. Die die motie moet ik helaas ontraden. Want hij heeft verschaft geen dekking dat ik hem moet ontraden. Want ik zie geen dekking voor dit voorstel en ieder geldt dat voor motie achttien u ondertekent is ook ontraden omdat ze niet gedekt is. Motie. Negen, waar de regering wordt opgeroepen. De compensatie van leenstelsel studenten dat een kwijtschelding optie ook een uitbetaling optie mogelijk te maken. Kijk die moet ik ontraden. Want die is echt niet goed uitvoerbaar. Dus vanuit duo hebben we eigenlijk vrij simpel. Het wordt een een kwijtschelding van de leenstelsel of en als als er geen geen lening is dan wordt het uitbetaald. Maar dit wordt te ingewikkeld en daarom moet ik een ontraden dan motie team van de heer van baarle deze motie die ook omdat ik helaas niet meer budget beschikbaar heb, moet ik ontraden motie. Elf van de heer van baarle die waar we de regering wordt gevraagd om de maximaal aanvullende beurs voor de laagste inkomens niet te verlagen. Ik ik wil er met alle plezier oordeel kamer geven. Ik geef u wel mee dat we hebben natuurlijk nu een maximaal aanvullende beurs. We gaan er een basisbeurs bij zetten. Ik vind ik het belangrijk dat we een andere scenario's het totaalbedrag in ogenschouw moeten nemen of dat nou of of je dat nou krijgt uit een aanvullende beurs of een basisbeurs. Ik denk eerlijk gezegd dat de studenten waar het nu om gaat dat het om het even is wat wat belangrijk is welk bedrag ze maandelijks krijgen over gemaakt. Maar met deze met deze aantekening geef ik de motie met alle plezier oordeel kamer. Dat geldt ook voor de motie. Twaalf, ook van de heer van baarle twaalf.

[6:25:09] Deze spreekt uit de motie. Een minister is dat. Sorry. Martin nummer twaalf is. Men spreekt uit emotie.

[6:25:15] De kamer. Oh oké oké. Precies de sorry sorry sorry of je hoeft het niet op reageren. Nee precies. Ga ik een zo goed motie. Dertien om de verantwoordelijke ruimte benut onderwijs mijn studieschuld of een hypotheek te beperken. Volgens mij doet het kabinet het al. Ik moet ook erg oppassen hier allerlei verwachtingen te scheppen, want er is al heel goed naar gekeken maar met deze kanttekening geef ik hem toch oordeel kamer dan motie veertien over studenten met een beperking.

[6:25:59] Deze jaarlijkse monitor. Ik geef deze motie oordeel kamer. Als ik dit ook aan een nibud mag vragen met is deze aantekening dan motie vijftien waar gevraagd wordt om de basisbeurs voor studenten uit die van de middeninkomens tot zeventigduizend de grens inkomensgrens voor de middeninkomens te verhogen naar zeventigduizend zeg ik absoluut. Ik heb al gesproken, gesproken over de motie ingediend door de heer van der molen, mevrouw van der laan, die iets ook in deze vorm suggereerde. Ik moet zeggen. Door dit nu vast te leggen. Betekent dat je een van de knoppen vast heb gelijmd. En dan is maar even helemaal de vraag als er geen ik ga ervan uit dat u geen extra dekking verschaft. Dan is minimaal de vraag wat exact de effecten zijn de mogelijke neveneffecten. Dus ik zou zelf deze het absoluut. Ik heb al gezegd ik sta heel erg positief en ondersteunend in de vraag om meer voor de middeninkomens te doen als u dat met deze motie zo hard vastlegt. Dan kan dat in mijn ogen onbedoelde neveneffecten hebben en daarom wil ik de motie ontraden in deze vorm van motie zestien over de fiscale aftrekbaarheid. Deze motie moet ik ontraden. Ik wil eigenlijk geen verwachtingen scheppen.

[6:27:37] De heer bisschop,

[6:27:40] Voorzitter, het dictum luidt verzoekt de regering te verkennen. Er wordt geen enkele toezegging gevraagd door geen enkele uitspraak gedaan. Wij willen inzicht hebben en dat wordt dan de kamer voorgelegd en dan zou ik toch een de minister een overweging willen geven om dat gewoon welwillend tegemoet te treden.

[6:28:00] Voorzitter, mijn zorg is dat ik deze motie lees als dat de bovenop de tegemoetkoming komt die we al al hebben en dat er daarmee dus ook extra kosten zijn gemoeid en daarom zou ik een moeten ontraden omdat er uiteindelijk toch gewoon hier een een financiële vraag onder ligt dan de motie zeventien van mevrouw van der plas. Ja. Het is al enigszins daarvoor gekomen in de discussie eromheen. Probleem is dat daarmee als het ware voor de andere maatregelen die worden die komen een beetje in de lucht te zweven, want er is, ga ik geen dekking voor snap ook dat er een oproep is om daar extra dekking voor te vinden. Maar voor mij is dat heel erg belangrijk dat die andere maatregelen zoals hier worden genoemd, die voor mij hoge prioriteit hebben dat dat ik daar zekerheid voor kan bieden, dus vanwege het ontbreken van concrete dekking voor deze maatregelen, zoals het nu. Ze worden hier genoemd die we ook grotendeels aan het mbo ten goede komen, moet ik deze motie ontraden.

[6:29:24] Mevrouw van der plas.

[6:29:27] Maar nogmaals, het is natuurlijk geenszins de bedoeling dat die andere maatregelen in het luchtledige komen te zweven. Wellicht moet het dictum dan iets worden aangepast, want het gaat mij erom dat in het regeerakkoord staat één miljard euro voor de basisbeurs en vervolgens worden er ook andere maatregelen van gefinancierd. Dus die en miljard zou dan gewoon naar de basisbeurs moet gegaan en andere maatregelen zouden ergens anders uit gefinancierd kunnen worden en het is zaak. Vraag is om te onderzoeken of dat kan waar ik die naam gewijzigd in want ik begrijp dat je op deze manier geen oordeel kamer krijgt dus die kunnen jullie dan nog tegemoet zien

[6:30:10] akkoord. Mevrouw van der plas, mijn zussie en dan is het gebruik dat u dan een schriftelijke toestemming geeft.

[6:30:18] Dus goed motie. Achttien, zoals het nu staat geschreven, is het wat mij betreft kan ik hem alleen maar ontraden. Maar wat ik al zei, ik ben aan het kijken naar een breder perspectief vanuit het vanuit het kabinet. Dat is een een perspectief waar we breder kijken naar jongeren niet alleen degenen de generatie die onder het leenstelsel heeft gestudeerd. Dus dat zijn we zeker doen. Maar, zoals in deze vorm geformuleerd moet ik de motie ontraden dat motie negentien van de heer dat ze mevrouw van der plas. Ook deze moet ik ontraden. Want hij heeft geen dekking. De koopkracht discussie is natuurlijk een belangrijk element van een bredere brede gesprek wat er binnen het kabinet gaan krijgen. Maar in deze vorm is het toch een motie die oproept tot iets waar ik geen dekking voor heb dan de motie van mevrouw van der graaf motie twintig over de varianten andere varianten dan in de hoofdlijnenbrief gevormd. Ik denk dat heel erg belangrijk is dat ik absoluut dat zeker doen. Maar ik wil wel tegelijkertijd snel de internetconsultatie en omdat ik voel van we moeten dat traject gaan doorlopen en in dat internetconsultatie ga ik toch een concreet voorstel maken anders scherp zeggen anders gaan we gewoon de basisbeurs in tweeduizendvierentwintig geintroduceerd en dat is iets wat ik echt wil voorkomen. Dus ik wil nu zeker ook schriftelijk andere varianten toe komen. Nogmaals, we gaan er nog een keer met elkaar in gesprek. Als we het concrete wetsvoorstel hebben. Ik denk trouwens dat gegeven de de signalen die ik vandaag heb opgepikt en de variant die ik nu voor ogen heb die ik ook in de internetconsultatie wil inbrengen. Volg mij heel eind in de richting komt van de varianten uw gedachten heeft. Maar nogmaals die berekening die hier om vraagt de geïndexeerde bedragen en dat zal ongetwijfeld al een bepaald totaalbedrag uitkomen. De blikken met al met alle plezier uw die toedoen komen. Maar ik wil ook wel gewoon snel. Dat wil zeggen om deze week de concreet wetsvoorstel de internetconsultatie. Dus daar met die kanttekening geef ik de motie oordeel.

[6:32:57] Meneer bisschop heeft een vragen.

[6:33:00] Voorzitter, sorry ik gun elke collega een positief oordeel van de minister. Maar ik vind dit toch echt. Sorry dat ik het zeg. Een beetje gelegenheid argumentatie als ik kijk naar mijn motie. We vragen om een verkenning. Wat zegt de minister? Ik wil geen verwachtingen wekken. Hier wordt gevraagd om een variant verder uit te werken en ik hoor de minister niet zeggen. Ik wil geen verwachting wekken ik het spijt me zeer. Ik vind het niet. Consistent,

[6:33:30] De minister.

[6:33:32] Ja. Ik denk dat het belangrijke verschil is dat bij de beantwoording van deze motie van mevrouw van de gaaf ik me gewoon binnen het gestelde financiële kader zal begeven en ik de de motie van de heer bisschop opent toch de deur naar varianten die we extra dekking vragen die dekking heb ik niet althans mee als mijn argumenten om die te ontraden en deze oordeel kamer te geven. Tenslotte motie eenentwintig over studenten met een functiebeperking. Een voorstel wat ik graag oordeel kamer geef als ik eerlijk gezegd ook mag onderzoeken of dat ene loket ook daadwerkelijk datgene is wat studenten het beste gaat helpen. Dus ik ik wil absoluut kijken met een voorstel komen. Maar ik wil ook meegeven dat als dat als die overwegingen de integrale overweging uiteindelijk toch tot een oordeel leiden dat het biedt een echte verbetering gaat gaat geven, doe ik dat ook in het voorstel zo zal benoemen. Want uiteindelijk willen we natuurlijk gewoon denk ik met z'n allen dat we nou dat we toch een regeling treffen die de steunt waar het die omgaat en die ongetwijfeld allemaal onze sympathie kennen dat die daar het beste uit gaan komen. Dus met die kanttekening geef ik de motie graag oordeel kamer.

[6:35:02] Mevrouw van gaat,

[6:35:04] Dankuwel. Ik zei minister vragen suggestie aan de hand toe. Want het ministerie van binnenlandse zaken is momenteel bezig met de experimenten voor één loket bij een aantal gemeenten en bij ook een aantal uitvoeringsorganisaties. Ik heb niet helemaal scherp of duo daarin valt, maar wellicht kan het mee in dat traject voor deze specifieke doelgroep af. Het lijkt ons heel mooi.

[6:35:31] Voor de wil. Deze suggesties om mevrouw van de gaaf graag meenemen. Dankuwel.

[6:35:37] Dank aan de minister. Daarmee zijn we gekomen. Het einde van het tweede termijn van zijde van het kabinet. We stemmen volgende week dinsdag over de moties en ik zou nog graag met u even de toezeggingen doornemen. Ik heb vier toezeggingen dat het een belangrijk moment de minister zal deze week de kamer een overzicht sturen van de voorstellen die studentenorganisaties hebben ingebracht voor de nieuwe studiefinanciering en hoe daarmee is omgegaan toezegging aan mevrouw van der plas. Ja. Sir minister knikken tweede toezegging de kamer wordt op korte termijn geïnformeerd over de tijdlijn studieschuld in relatie tot het scheppen tot het hypotheken data netwerk toezegging aan de jacobs

[6:36:25] dan de derde toezegging de kamer ontvangt volgende week een brief over de gestegen studentenaantallen

[6:36:34] komt u.

[6:36:36] Voorzitter, ik denk dat dat gewoon goed aan in het debat wat we hebben over de mijn andere hoofdlijnenbrief aan de orde kan komen. Volgende week.

[6:36:46] Dus deze houden we aan en dat komt dan volgende week in dat debat terug lelijk knikken. De vierde toezegging kamer ontvangt een brief van het kabinet over de generatie toets punt van heer dansen en de kamer wordt nader geïnformeerd of en hoe deze toets zich verhoudt tot studiefinanciering.

[6:37:05] Ja dat

[6:37:07] mevrouw van der graaf.

[6:37:09] Dan is wellicht dit ja dan mis ik twee toezeggingen, namelijk in reactie op de motie van de heer van der molen en mevrouw van der laan, en op de reactie van de motie die ikzelf heb ingediend over de basisbeurs. Dan zou de minister terugkomen ook met een brief en ik zou er heel graag een termijn aan koppelen.

[6:37:31] Het tweede punt volg ik mijn eerste punt niet. Kunt u dat nog een keer zeggen?

[6:37:34] De eerste punt?

[6:37:36] Volgens mij zijn er twee moties ingediend die vragen van de minister nog wat nader duiding of uit te werken en bij beide moties zou het goed zijn om een termijn te horen. Die heb ik niet gehoord.

[6:37:48] Ja maar ik vroeg u welke op welke eerste motie rotterdam. De tweede motie heb ik scherp statistisch dit het verzoek van die varianten.

[6:37:57] Terug gaat over en.

[6:38:01] Ik weet niet welk nummer laat zien. Nummer vier.

[6:38:08] Dus wanneer u zegt de minister stelt dat dat de internet consultatie gaat starten en ik begrijp de vraag vanuit de kamer. Wanneer worden we geïnformeerd over nog variant. Dat gaat parallel.

[6:38:22] Voorzitter, dus ik al zei ik ik ga snel de internetconsultatie dat gegeven discussie. Hier kies ik daar een variant voor. Maar gegeven deze vragen en de twee moties voor de zomer zal ik naar uw kamer de uitgebreid over informeren. Zult u dan al deze informatie ruim voorhanden hebt. Meneer we de de de behandeling van het wetsvoorstel gaan gaan doen want waarschijnlijk na de zomer is.

[6:38:53] Mevrouw van der graaf leidt tot vragen van opmerkingen aan uw zijde.

[6:39:00] Ja ik vind dat vrij ruim genomen als ik vraag de minister in hoeverre dat eerder kan hebben gezien dat er vorige week op de feitelijke vragen best heel snel antwoorden gevonden konden worden. Dus dat ik wil niet scratchen door als iets een consultatie moeten gaan zien zijn consultatie. Dat hoor ik de dat is nu de eerste stap. Maar misschien voordat de consultatie is afgerond dat we daar een beeld van zouden kunnen krijgen.

[6:39:26] Voorzitter. Ik heb een heel goed team zitten maar die moeten nu heel hard gaan werken in een paar dagen dat wetsvoorstel te schrijven. Ik ga ze niet belasten met deze kan ik gewoon niet dat dat er dan gaat het of een of tanden dat we heel eerlijk en zijn zo gauw dat wetsvoorstel af is, kunnen ze deze varianten gaan doorrekenen. Dus zo zeggen zo snel mogelijk, maar niet sneller omdat.

[6:39:51] Dan proef ik het zo snel mogelijk doch uiterlijk voor de zomer.

[6:39:56] Absoluut voor de zomer. De kapel zal eerder denken.

[6:40:01] Dankuwel hiermee meneer van de mannen opmerkingen.

[6:40:05] Voorzitter, ik had gewoon nog even een praktische vraag. Gezien de opmerkingen die u maakte dat de stemming en volgende week dinsdag plaatsvinden. Ik vroeg me even af hoe zich dat verhoudt tot het feit dat deze week de internetconsultatie begint en ik zou me kunnen voorstellen dat nu alle moties en presentaties kennen dat er ook deze week over zouden kunnen stemmen. Misschien niet morgen misschien donderdag maar dan moeten we even zeker weten of dat problemen oplevert. Als volgende week dinsdag geen probleem is, heb ik er geen probleem mee. Maar ik wil niet door onze procedures problemen veroorzaken voor de totstandkoming van wetsvoorstel.

[6:40:40] De zee vraagt eigenlijk aan de minister. Heeft u de stemming ook nodig om met die internetconsultatie van start te gaan, want dan zouden zij zich bezwaard voelen. Zo

[6:40:49] ik worden

[6:40:50] van leer van de voorzitter,

[6:40:51] Als het als de stemmingen bijvoorbeeld donderdag zouden kunnen plaatsvinden, dan zou ik denk ik zeer geholpen zijn, want de theoretische mogelijkheid dat ik een internetconsultatie gaan met met een voorstel wat niet door u ondersteund wordt. En dan dan hebben denk ik een probleem. Dus dat zou nogmaals ik ben echt heel erg bewust door dat we dit pad met het stoom en kokend water deze de wetsvoorstel aan het maken zijn. Het heeft ook te maken met feit dat we eerst deze discussie over de hoofdlijnenbrief die trouwens zeer geapprecieerd hebben. Maar als de stemming wat naar voren zou kunnen dan kunnen die de resultaten van die stemming ook nog meenemen in de laatste laatste details van het wetsvoorstel. Dus dat zal mij ze een en ook mijn team zeer gelegen zijn.

[6:41:40] Van.

[6:41:41] En een vraag.

[6:41:43] De voorzitter, wat welke procedure even moeten volgen. Want ik weet niet of je iemand een bezwaar heeft om deze week nog te stemmen. Het lijkt me niet of u dan als voorzitter dat verzoek zou kunnen doen bij de regeling. Maar ik weet niet hoe de procedure loopt. Dus ik laat me dat graag door.

[6:41:57] De antwoordde. Ja dat gaat als volgt de ik kan ik kan als voorzitter namens de commissie morgen bij de regeling van werkzaamheden vragen om een extra stemming. Deze week. Donderdag. Het zou prettig zijn als we dan hier ook als je voordeel of ik dat verzoek doe zeg maar. En meerderheid achter dat verzoek staan dat, zodat we daar dat we dat ook met z'n allen of in ieder geval een meerderheid ondersteunen en dan kunnen we donderdag stemmen over deze moties en daarmee voor zorgen dat die dat dat mee kan bij dat wetsvoorstel.

[6:42:29] Ik zie

[6:42:30] geknik. Dus dat kan ik namens u doen.

[6:42:33] Ja.

[6:42:35] Daarmee kan ik nog even in iedereen. Daarmee zijn we echt dan echt aan het einde gekomen van dit debat. Ik dank de minister hartelijk voor zijn beantwoording natuurlijk ook aan zijn ondersteuning. Dank de leden. Ik dank hier natuurlijk iedereen voor deze landen deze goede ondersteuning in de lange debat en wens jullie allen nog een goede avond.