Verduurzaming industrie

[0:00:03] Goedemorgen. Allemaal welkom bij de vaste commissie voor economische zaken en klimaat. We hebben vandaag een commissiedebat over de verduurzaming van de industrie, en dat is ook de reden dat u hier twee ministers vandaag aanwezig ziet bij de van economische zaken en klimaat en voor economische zaken en klimaat en we beginnen maar direct want we hebben tot twee uur en de ervaring leert dat er veel vragen zijn de vragen die de leden aan elkaar willen stellen. Daarvoor geef ik vier mogelijkheden en zijn nu zelf in te vullen wanneer u dat wil

[0:00:34] en we beginnen vandaag bij collega's van d zesenzestig bauke.

[0:00:38] Voorzitter, vier minuten was niet heel veel tijd zo'n groot onderwerp. Dus ik ga heel snel van start. Vandaag hebben we het over de grote banenmotor, maar ook onze grootste vervuiler. De nederlandse industrie. Het zorgt voor veel discussie en controverse, maar het herbergt ook een unieke kans in zich een kans om europa en de wereld te laten zien dat je van vervuilend en fossiel naar schoon en koploper kan gaan. En daarnaast kunnen we met minder energieverbruik en meer duurzame bronnen ook minder afhankelijk worden van rusland.

[0:01:13] Dit debat komt ook in een hele moeilijke tijd voor de industrie veel industrie staat deels uit omdat het simpelweg te duur is. Ook schrijft de minister in haar brief dat bedrijven die niet mee kunnen komen met verduurzamen zullen verdwijnen.

[0:01:29] Ik denk dan aan de werknemers van deze bedrijven en ik vraag daarom aan de minister kan bij een sluiting of faillissement van energie-intensief bedrijf in het sociaal plan als voorwaarden worden opgenomen dat werknemers omgeschoold worden naar groene banen. Die hebben namelijk heel hard nodig.

[0:01:48] Voorzitter, er zijn op korte termijn mogelijkheden tot het besparen van energie, en daarom hebben we ook de zogenaamde energiebesparing verplicht industrie. Welke energiebedrijven worden momenteel gehanteerd?

[0:02:00] Welke energieprijzen worden momenteel gehanteerd om de terugverdiend tijd te berekenen.

[0:02:04] Het is goed dat de minister deze plicht gaat uitbreiden naar aids bedrijven.

[0:02:09] Maar hoe zit het met de glastuinbouw kan de minister vandaag toezeggen dat hen ook op korte termijn deze plicht opgelegd wordt.

[0:02:17] De minister schrijft in haar brief dat er extra middelen worden ingezet. Om het handhaven van deze plicht is het mogelijk om nog voor de winter bij alle bedrijven die nu vallen onder de plichten inspectie uit te voeren. Voorzitter, dan de maatwerk afspraken in de brief van minister lees ik veel tekst uit het coalitieakkoord. Dat is mooi, maar die tekst kennen we al. We moeten echt vaart maken omdat we nu nu energie kunnen besparen en ook omdat we in twintig, dertig het zestig procent reductie doel moeten halen. Ik vraag de minister. Daarom kan de minister na de toelichten goed concept van wederkerigheid wordt vormgegeven. En wat de rol van de kamer wordt hierin hoe verhouden de fondsen uit het klimaatfonds tegenover anderen reeds bestaande subsidies, zoals de plus plus die de minister roem noemt in haar brief. En hoe voorkomen we over stimulatie die zeker bij hoge energieprijzen snel zal ontstaan.

[0:03:12] Tenslotte, hoe voorkomen we dat bedrijf dat we bedrijf gesubsidieerde die daarna worden overgenomen door een ander bedrijf blijven dan de wederkerige afspraken staan en wat als deze nieuwe eigenaar het bedrijf anders wil inzetten of zelfs veel opknippen.

[0:03:26] Mijn fractie vindt het goed dat in de maatwerk afspraken en klimaataanpak ook aandacht is voor circulaire economie de circulaire economie is voorwaarden voor de energietransitie en het garanderen van een veilige geopolitieke status van nederland. Ik kijk uit naar de beleidsbrief in mei. Maar vooruitlopend daarop heb ik twee vragen die ik graag opgenomen zou willen zien in deze beleidsbrief. Hoe gaat de minister andere relevante ministeries betrekken bij het zich bij de bij een circulaire strategie. En hoe kijkt de minister aan tegen een task force met alle relevante ministeries, waaronder ind en die h o s om de circulaire economie te gebruiken voor bijvoorbeeld onze energietransitie doelen en hoe wordt ind precies betrokken bij de maatwerkafspraken? Ik sluit af. Voorzitter, laten we laten we deze kans grijpen en onze industrie, schoon en koploper maken. Volgens mij is het doel dat we allemaal met elkaar delen. Maar

[0:04:23] jullie het kabinet zullen het wel moeten gaan doen en snel ook dankuwel.

[0:04:29] U ook bedankt en dit is de bel voor de plenaire vergadering. Dus voordat de keer tijd voor vraagt wordt geef schorsing eventjes. Kort

[0:05:25] ik heropenen vergadering en de heer thijs heeft van de pvda heeft een vraag aan bauke van d zesenzestig

[0:05:32] dankuwel. Voorzitter en dank voor de inbreng van d zesenzestig.

[0:05:35] We moeten het industrie verduurzamen naar in tweeduizend dertig toe. Maar we hebben ook heel urgent nu een opdracht. Het hebben ook gezien bij het ipcc rapport en we hebben het urgenda doel vorig jaar niet gehaald. En eigenlijk ziet alles dan uit dat we er dit jaar ook niet gaan halen. Vind deze zestig, dat het dit jaar extra maatregelen genomen moeten worden, zodat de industrie haar bijdrage levert aan het doen.

[0:05:55] Bauke.

[0:05:56] Dankjewel. Voorzitter, de heer thijssen kent mij inderdaad als een heel groot voorvechter van het halen van de doelen en ik ben ook inderdaad benieuwd waar het kabinet mee komt om ervoor te zorgen dat we de doelen de komende jaren gaan halen. Dus je vindt me zeker aan die zijde als het gaat om het halen van de doelen korte termijn, maar ook op de lange termijn.

[0:06:18] Vervolgvraag je je thuis?

[0:06:20] Nou dat is mooi. Dan gaan we horen

[0:06:22] het spreekt bij het verschil.

[0:06:24] Ik ga horen wat het kabinet daarvan zegt dan heb ik een andere vraag over de maatwerkafspraken, want er is nu net een maatwerk afspraak voor ons oog uiteengespat, namelijk die met de annex kolencentrale

[0:06:35] en daarmee moet ik zeggen dat mij vertrouwen in de maatwerkafspraken eigenlijk wel weg is. Dit werkt dus niet. We moeten gewoon normeren en belasten. Hoe ziet d zesenzestig dat hoe moeten we naar maatwerk afspraken maken die wel werken gezien. Annex.

[0:06:47] Welke.

[0:06:49] Dankjewel. Voorzitter.

[0:06:52] Volgens mij verwacht de heer thijssen een paar dingen met elkaar. Want met de konings centrale. Dat was niet een maatwerk afspraak zoals we die nu bespreken. Ik vind het heel spijtig wat daar gebeurd is. Ik vind ook heel vervelend. Ik ben ook heel benieuwd

[0:07:09] hoe het kabinet. Dit gaat oplossen, want we willen onder de streep wel onze onze doelen halen

[0:07:16] voor het maken van de maatwerkafspraken. Ik heb net denk ik. Acht vragen aan de minister gesteld hierover. Ik ben heel benieuwd hoe het kabinet daarop zal reageren. Maar ik ga niet op de stoel van het kabinet zitten nu. Ik wil heel graag kritisch bijsturen als ik vind dat dit niet goed genoeg is of niet ver genoeg gaat. Maar de bal ligt nu wel echt bij het kabinet dankuwel.

[0:07:38] Ook bedankt. En voordat ik doorgaan met hier ergens van de vvd ook hartelijk welkom manier van raam van partij voor de dieren alle leden hebben vier minuten spreektijd en maximaal vier vragen in eerste mijn het woord zijn hier ergens van de vvd.

[0:07:52] Dank u. Voorzitter, de wd vindt het belangrijk dat de industrie in nederland gaan verduurzamen.

[0:07:57] Hiermee brengen we onze ambitieuze klimaatdoelen dichterbij en versterken we het verdiend vermogen van nederland.

[0:08:02] De aanleg van de benodigde duurzame infrastructuur zal ook het vestigingsklimaat voor de duurzame groene maakindustrie van de toekomst verstevigen

[0:08:09] voorop lopen biedt meerdere voordelen

[0:08:11] een sterke focus op de industrie biedt onze huishoudens ook met tijd om een transitie door te maken.

[0:08:17] De industrie een voorbeeldrol en moet hier dan ook gaan nemen.

[0:08:20] De industrie moet wel de kans krijgen om te verduurzamen. De stok en de wortel zijn hiervoor nodig.

[0:08:25] De overheid moet zorgen dat alle randvoorwaarden aanwezig zijn voor verduurzaming, snelle vergunningsverlening, de benodigde infrastructuur en steun waar het nodig is

[0:08:33] en tegelijkertijd mogen dan ook verwachten dat de industrie op een ambitieuze manier gaat leveren wanneer die randvoorwaarden vanuit de overheid. Er zijn

[0:08:40] en daarom hebben ook de stok in de vorm van een marginale cot heffing opgenomen in het coalitieakkoord

[0:08:45] wederkerigheid betekent dat zowel overheid als bedrijfsleven moet leveren.

[0:08:50] Hiermee zorgen we voor een schone en toekomstbestendige industrie in nederland en voorkomen we verdere afhankelijkheid van landen als china.

[0:08:57] We moeten de verduurzaming van de industrie dus in nederland oplossen. Bedrijven zien vertrekken levert niks op het klimaat

[0:09:03] en de uitwerking van de twintig maatwerkafspraken. Met de grootste uitstoters is het belangrijkste nieuwe instrument om de industrie te verduurzamen.

[0:09:11] Ik moet eerlijk zijn.

[0:09:12] Ik ben wel geschrokken van de lange tijdslijnen die het kabinet noemt in de brief.

[0:09:16] Zo gaan we het niet redden kreeg in tweeduizend dertien doelen

[0:09:19] de industrie die ik spreek, vindt het ook vrij langzaam en kan ook sneller investeren

[0:09:24] en het voorstel is om eind tweeduizend, drieëntwintig joint letters of intentie te hebben, zoals het heet. Dat is over een kleine twee jaar

[0:09:31] en dit zijn dan gedeelde ambities en de uitgesproken intentie om met elkaar aan de slag te gaan

[0:09:37] en dat zal er pas over twee jaar zijn en dan moeten de echte onderhandelingen. De echte uitwerking moet nog beginnen

[0:09:42] met die tijdslijn als ze er ook denken aan de begrotingscyclus die we hebben een komen we al bijna snel uit in tweeduizendvijfentwintig voor we eigenlijk aan de slag gaan met deze maatwerkafspraken en zo gaan we die doelen van tweeduizend dertien niet halen denk ik. En we zouden graag meer pragmatisme zien in

[0:09:55] een aantal vragen erover is, is er een tekort aan capaciteit op dit moment misschien ambtelijk in dit geval, want elke maatwerkafspraken vergt immers een team van minimaal vijf of meer medewerkers. Dan kom je al snel op meer dan honderd medewerkers uit die die moeten gaan uitwerken. Dat is een volgens om snel te kunnen opschalen.

[0:10:11] Dat is ook logisch.

[0:10:13] En als ze onvoldoende capaciteit is, is de minister bereid om dan te kijken of inderdaad een consortium gevormd kan worden sterren met tno of externe adviesbureaus.

[0:10:23] Want als de enige manier om snel op te schalen. Als je al die honderd mensen moet gaan aannemen. Dan ben je toch al snel in twee jaar bezig voor het op stoom komt en die tijd hebben we gewoon niet met elkaar

[0:10:33] en als je mensen bereid als ze deze aanpak zou kiezen of een andere oplossingsrichting voor zich ziet

[0:10:37] om het doel te hebben dat de john letters en mijn tent eind tweeduizend, tweeëntwintig af zijn.

[0:10:42] De volgend jaar kunnen gaan we verder kunnen gaan met het uitwerken van die afspraken

[0:10:46] en is de minister bereid om ook de afspraken in een aantal blokken te verdelen, heb ik gezegd c o twee uitstoot, maar zijn bredere afspraken milieu impact, werkgelegenheid

[0:10:55] en ik kan me zomaar voorstellen dat wachten tot de al die aspecten hebben uitonderhandeld, met alle bedrijven dat het ook zorgt voor vertraging

[0:11:01] en dit met name op de c o twee uitstoot tijd zei het net ook al de druk heel hoog is om snel resultaat te kunnen leveren,

[0:11:08] kan de minister daar een toelichting op geven, kunnen we die afspraken opknippen kunnen we sommige bedrijven al eerder uitwerken als ze eerder kunnen investeren is dat pragmatisme mogelijk.

[0:11:18] Ergens is een vraag van herbouw. Als ik het goed heb gezien voor u.

[0:11:24] Dankuwel. Voorzitter,

[0:11:27] ik vind ik vind het heel opmerkelijk in dat is eigenlijk bijna historisch dat de vvd pleit voor een grotere overheid. Dat is volgens mij nog niet eerder voorgekomen. Ik sta hier overigens volledig achter, want ik denk dat wij een sterker ambtelijk apparaat nodig hebben om te om te versnellen. Maar heel goed dat dat dit even gemarkeerd wordt. De vvd forum en een grote sterke overheid. Voorzitter, mijn vraag gaat over iets anders. Ik ben heel benieuwd van hier ergens te horen of hij met de ministers eens is dat het sluiten van industrie ook onderdeel kan zijn van de maatwerkafspraken.

[0:12:02] Ergens.

[0:12:03] Volgens de wij zijn voorstander van een sterke overheid en op sommige vlakken vergt dat inderdaad ook meer mankracht als dat nodig is om resultaat te bereiken. Wat een met elkaar delen. Ik wil voorkomen dat de penny wise pound voelen van zijn deze transitie. We trekken miljarden uit om de industrie te verduurzamen. Ik wil niet dat het klem loopt op een gebrek aan mankracht om die afspraken uit te voeren. Als we kijken naar de sluiting van de industrie. Dan vind ik het de overheid niet de rol heeft om de winnaars en verliezers kiezen hierin dat alle bedrijven een kans moeten krijgen om te verduurzamen. Dat is ook de lijn die het kabinet kiest en en dat de onderaan de streep uiteindelijk industrieën misschien kiezen die route niet af te leggen met ons of inderdaad in de concurrentiestrijd in wereldwijd al jarenlang zien en niet meer zijn dan is dat ook een logisch gevolg. Maar ik vind niet dat de overheid daar de keuzes moet gaan maken. Welke industrie moet blijven en welke niet moet blijven. Want daar heeft de overheid ook in het verleden niet echt de beste track record op gehad.

[0:12:52] Dan is er nog een vervolgvraag.

[0:12:54] Ja. Dankjewel. De de rkc inderdaad penny wise pound foolish in een andere context. Ik denk dat dit ook geldt voor de maatwerkafspraken. Maar ik denk dat we daar wel over eens zijn, is de is hier ergens het met mij eens dat als

[0:13:12] een bedrijf inderdaad beter kan sluiten dat we daar ook gewoon een heel goed sociaal plan voor nodig hebben en dat we dat eigenlijk ook moeten opnemen in in in in in de plannen die we nu maken en dat de omscholing naar groene banen daar onderdeel van zijn.

[0:13:28] De ergens.

[0:13:29] Ik voor mij de omscholing naar groene banen is voor mij sowieso iets wat breder nodig is op de arbeidsmarkt. Dus daar zijn we wel voor maar om die sociale plannen te gaan opnemen. Dat voelt voor mij wel heel erg als voorsorteren op een overheid die toch gaat kiezen welke industrie het niet haalt en ik wil eerst kijken of met die bedrijven eruit komen en die sectoren en dan kijken we verder en mochten uitkomen aan het einde van de rit dat sommige bedrijven de transitie niet willen doormaken in nederland. Dan ga je dit soort maatregelen kijken. Maar daar zijn we nu nog niet aan toe.

[0:13:56] Frank kreuger en daarna van aan mevrouw kregen groenlinks.

[0:14:00] Voorzitter, dat roept vragen op wat. Nou dat gevleugelde term groene, industriepolitiek voor dit kabinet nou echt betekent en ik hoor eigenlijk de verschillende partijen dat toch heel anders invullen en ik zou denken dat je in ieder geval een beeld moet hebben van wat de economie en de sectoren zijn die je cruciaal nodig hebt in in het in een nederland van twintig, veertig en en niet gaat misschien niet over specifieke bedrijven kiezen maar wel over over sectoren waarvan je zegt die hebben we nodig hebben. Ruimte voor nodig en sectoren waarvan we zien dat die het niet gaan die dat we die niet nodig hebben.

[0:14:37] Dus is er ergens dat met me eens dat we zo'n soort beeld moeten hebben van een economie.

[0:14:43] Voorzitter, ik vind niet dat het politiek is en de kamer hier in dit geval om als een krijgsheer of krijgt een sectoren weg te strepen die geen toekomst in nederland zouden moeten hebben, omdat u vindt dat we een ander toekomstbeeld als nederland hebben maar ik vind dat het kabinet moet inzetten is een scherpe blik naar de toekomst van welke industrieën en goede welke potentie hebben. Daar gaan we op inzetten om die hierin te halen en ook hier te behouden, maar we gaan niet zeggen dat sectoren die hier al heel lang zitten dat die niet nodig zijn en ik denk laten we gewoon even heel eerlijk.

[0:15:11] Ik benoem bijvoorbeeld vaak ook de kunstmest producent jara. Daar gaat het om deze discussie vaak over. Daar is veel discussie over ook politiek. Wij vinden niet dat de overheid een besluit moet maken dat die sector hier niet thuishoort. Een product is wel nodig, met name ook als je kijkt naar de geopolitieke crisis waar we nu inzitten en mogelijke voedselcrisis vinden wij de vvd onverantwoord om als overheid te gaan zeggen het die sector die hoeven je niet meer dus wel inzetten op de kansen van de toekomst die proactief proberen je geen te halen.

[0:15:36] Maar uiteindelijk is het aan die bedrijven zelf om de stap naar producer moeten maken, moet de overheid de randvoorwaarden daarvoor bieden. En dan zien we wel verder.

[0:15:44] Mijn vrouw, er.

[0:15:47] Maar voorzitter,

[0:15:49] ik snap heel goed. We gaan nieuwe kansen hierheen halen. We gaan proberen hen transitie voor de bedrijven die we hier hebben waarvan we denken dat zijn dat zijn de sectoren die we echt heel erg nodig hebben in in nederland. Alleen als je niet ook iets afbouwt of in ieder geval erkent dat bepaalde sectoren die geheel fossiel zijn dat nederland niet de logische vestigingsplaats daarvoor is dan haal je toch alleen maar extra hierheen en dan hoe de de er zal toch ook schaarste zijn. We hebben toch schaarste in nederland aan ruimte aan duurzame energie,

[0:16:26] gezondheids effect op mensen of of ziet de wd geen schaarste en gaan we alleen maar extra hierheen halen. En

[0:16:34] hoe gaat dat passen.

[0:16:35] Heerkens,

[0:16:37] Voorzitter, de heer balken, constateerde het de vvd van een sterke overheid pleiten. We zijn ook nog voor marktwerking in dat geval en dat is natuurlijk ook een mechanisme waarmee uiteindelijk bepaalde industrieën veranderen zich aanpassen of inderdaad niet in nederland blijven en als industrie wanneer wij verduurzamen en ervoor kiezen dat de schone moet besluiten dat niet kan of dat een bedrijfsmodel dan niet oppassen of zijn om bereid om daaraan mee te gaan dan zul je zien dat de markt. Natuurlijk zijn consequenties meer uittrekt

[0:17:03] en dat is een mechanisme te gebruiken. Ik vind niet dat wij als kamer hier die sectoren gaan wegstrepen. Ook omdat ik geloof dat we niet goed kunnen zien wat de consequenties zijn van de besluit vaak of een sector alsnog nodig blijkt te zijn of we daarmee weer afhankelijker worden van china.

[0:17:17] Dus nee ik vind niet dat wat dat betreft nieuwe industrieën hierheen halen en en verdwijnt niks. Nee. Daarvoor heb je ook marktwerking. De markt verandert in nederland de innoveren. We willen groene zijn

[0:17:26] en daar passen sommige industrie uiteindelijk wel bij als zich aanpassen en andere niet. Maar de markt beslist dat en niet de overheid.

[0:17:33] Hiervandaan,

[0:17:35] Dank u wel. Voorzitter.

[0:17:37] En dan zien we wel verder.

[0:17:42] Voorzitter,

[0:17:44] we weten inmiddels dat

[0:17:46] de huidige fossiele infrastructuur en de plannen die nog bestaan

[0:17:51] voor een opwarming zorgt van drie komma twee graden.

[0:17:54] Dat zeg maar het collectieve

[0:17:58] stand van zaken die we waar we nu staan als er verder niks gebeurt. Je zou kunnen zeggen dat is door markt en overheid samen is en dat nu de collectieve inspanning hoor ik de vvd heel duidelijk zeggen. Nou ja, het is niet aan de overheid

[0:18:12] dus kennelijk is het aan de markt.

[0:18:14] Maar dan weten we ook dat die markt die kent helemaal geen ethiek of die kent helemaal geen

[0:18:21] streven. Want als we dat hadden

[0:18:23] dan zaten we niet in deze situatie.

[0:18:27] Dus.

[0:18:28] Ik snap eigenlijk niet goed dat

[0:18:31] ergens zegt nou het is niet de overheid die dat wegstrepen of et cetera. Maar het is de markt die bepaald op grond van.

[0:18:39] Van wat.

[0:18:40] Kom op rijden die de overheid creëren.

[0:18:43] Jij voelt het voor mij begrijpt mijn punt dan ook niet. De overheid zorgt ervoor ook de komende jaren zie het coalitieakkoord verduurzaming noodzakelijk is voor de industrie in nederland die bedrijven krijgen de kans om zich daaraan aan te passen. Dat is de context die de overheid creëert voor de markt en om te opereren. Als bedrijven zich niet aanpassen,

[0:19:03] dan zijn er bijvoorbeeld zaken zoals de marginale twee heffing het europese systeem en ga zo maar door en dan zal de markt een besluit moeten maken of die industrie een toekomst hebben in nederland of niet. Dus dat is de consequentie met de overheid de randvoorwaarden en ik vind niet dat de overheid hier vanuit den haag met een pennenstreek gewoon de hele sector weggestreept en honderden mensen werkloos in een jaagt. Ik vind het gewoon niet van de overheid.

[0:19:23] Wordt de vervolgvraag voor de.

[0:19:25] En dan denk ik dat we elkaar een heel eind kunnen kunnen kunnen vinden, want het blijkt inderdaad tot nu toe dat de overheid wereldwijd, maar ook in nederland volstrekt gefaald heeft

[0:19:34] in het zetten van die grenzen.

[0:19:37] Want als dat niet zo geweest was. Dan hadden we nu niet in deze problemen gezeten. Kortom, als de vvd en en de partij voor dieren en andere partijen zich kunnen vinden in die

[0:19:49] grenzen waar we nu tegenaan lopen en dat hele kleine raampje van mogelijkheden wat we nog hebben op onder anderhalve graden te blijven. Dan ben ik heel benieuwd.

[0:19:58] En dan gaan we zien hoeven nu niet meteen eenmaal uit de die ik zie het eigenlijk niet voor hoe de vvd zich de komende dagen gaat gedragen,

[0:20:05] met name de erkenning dat we al vijftig jaar

[0:20:09] een halve eeuw. Sinds de club van rome zou je kunnen zeggen bezig zijn om dat te doen en dat we daarin tot nu toe volledig maar dan ook volledig gefaald hebben als overheid.

[0:20:21] Ergens en mag ik toch de leden vragen om iets compacter. De vraag en te doen want anders moet ik toch terug gaan naar drie. Want dan redden we het niet binnen de tijd. Dus dat zou ik jammer.

[0:20:31] De heer erger jaar. Voorzitter, ik hoor niet vraag. Ik hoorde een beschouwing van de heer van raam was voor mij zeker nog een keer op. We kunnen verder praten en ik denk dat wij ook een partij erkennen dat nederland haar steentje moet bijdragen dat we daarom ook vijfenvijftig procent minimaal en hopelijk meer reductie kunnen bewerkstelligen naar tweeduizenddertig. Daarom is het doel verhoogd

[0:20:50] ik. Het is een beschouwing.

[0:20:54] De heer erkens vervolgt zijn betoog en heeft nog een halve.

[0:20:56] Met een halve minuut zal ik spreken. Voorzitter, daarnaast werkte verduurzaming van de industrie enorme hoeveelheden, schone elektriciteit en schone brandstoffen zoals waterstof en de opbouw van de nederlandse waterstof economie kan dan ook niet los gezien worden van de maatwerkafspraken. Om het aanbod van de grond te krijgen. Zijn er zekerheden nodig op het gebied van de vraag naar waterstof.

[0:21:14] Een aantal vragen voor de ministers is het mogelijk om een verplichte afname van in nederland geproduceerde waterstof productie onderdeel te maken van de maatwerkafspraken via bijvoorbeeld peper

[0:21:24] of ziet de minister andere mogelijke routes om vraag en aanbod te koppelen via de maatwerkafspraken.

[0:21:29] We moeten immers de markt verlaten zo snel op gang krijgen in nederland. Om een grote afhankelijkheid van import voorkomen.

[0:21:35] Dank u. Voorzitter, ik zie u kijken mijn tijd op.

[0:21:38] De uw slotzin is, maar u heeft hem al uitgesproken. Hartelijk dank daarvoor. Heer thijssen. Het woord zijn uw pvda.

[0:21:46] Dank u wel. Voorzitter, we staan in nederland voor een titanen klus en het is goed dat het kabinet die titanen klus de handschoen voor wil oppakken, want de industrie is inderdaad in grote mate fossiel zorgt voor heel veel c o twee uitstoot en je moet totaal verduurzamen. De komende decennia en dat vergt een enorme transitie en het is goed dat het kabinet dat erkent en het is denk ik ook goed dat het kabinet erkent dat er bedrijven. Sommige bedrijven die draaien niet zullen kunnen maken. Want ik denk dat ook zo. Ik denk dat sommige bedrijven gaan verduurzamen en de toekomst hebben en andere bedrijven helaas niet.

[0:22:20] Dat is spijtig voor die bedrijven. Maar dat vrolijk spijtig voor de werknemers die er werken want die gaan niet over de besluiten die een bedrijf maakt die gaan niet over of een bedrijf snel genoeg vergoed. Maar die zitten dan wel met de gebakken peren je zomaar als je deze brief leest werken bij een benzinepomp een olieraffinaderij of in de kolenoverslag. Heb je dan nog een baan over drie jaar of vijf jaar of tien jaar kun je ervan uitgaan dat je werkgever ervoor zorgt dat er een vangnet voor je is of dat je van baan naar baan gaat met behoud van inkomen. De partij van de arbeid wil heel graag deze transitie steunen,

[0:22:51] want wij denken dat het belangrijk is en we denken dat het belangrijk is dat de klimaat crisis wordt opgelost,

[0:22:55] maar het moet wel op een sociaal rechtvaardige manier en dat moet wel op een manier dat die werknemers het allemaal mee kunnen maken en met behoud van inkomen van baan naar baan gaan en daarom heeft de partij van de arbeid al eerder en dan doe ik nu weer het voorstel gedaan. Samen met groenlinks om een werk garantiefonds in te stellen

[0:23:11] en het werk garantiefonds moet ervoor zorgen. Uiteraard gaan we proberen om gewoon die bedrijven te zeggen ga netjes met je mensen om zorg dat ze van baan naar baan gaan. Maar mocht dat niet lukken

[0:23:19] en bedrijven zijn niet altijd even goed in het omgaan met een mensen. Dan willen we dat er een werk garantiefonds is die ervoor zorgt dat mensen met behoud van inkomen van baan naar baan gaan graag een reactie erop van de minister

[0:23:32] en dan een ander punt. Het kabinet trekt heel veel geld uit om de in de om de industrie te verduurzamen en wellicht is dat nodig en dan wil de pvda dat ook steunen. Maar de pvda vindt wel dat de vervuiler moet betalen en dat het wel een beetje eerlijk moet

[0:23:46] en dat we moeten kijken of de vervuilers ook een eerlijke bijdrage doen en in de brief staat dat er een herziening komt van de energiebelasting en dat is goed. En daar horen we dan over een jaar meer over. Maar ik wil graag van de minister weten met welke opdracht heeft ze haar ministerie aan het werk gezet. Wat is nou een eerlijke bijdrage van de grote de twintig grootste vervuilers in nederland. Hoeveel miljard moet deze herziening van het stelsel opleveren.

[0:24:08] Want als ik kijk dan zie ik dat er nu drie miljard ligt voor maatwerkafspraken dat er zestien miljard ligt voor hernieuwbare brandstoffen vooral groene waterstof. Dan zal toch heel veel van naar de industrie gaan vier en vijf miljard voor infra zal toch ook heel veel naar de industrie gaan.

[0:24:22] Ik verwacht dat dit jaar er na vier, vijf miljard uit de is de een sessie zal gaan over industrie en heb ik het niet over de warmte boilers en de andere subsidies.

[0:24:30] Klopt mijn gevoel dat er tientallen miljarden naar de industrie zal gaan. En als ik kijk naar het rapport van het pbl naar klimaat prijzen

[0:24:40] in nederland dat de industrie eigenlijk niet bijdraagt

[0:24:43] vrijwel niet bijdraagt voor met energiebelasting of meneer c o. Twee prijs is dit niet heel erg uit balans. Twee tientallen miljarden maken we vrij en ze dragen vrijwel niet bij aandelen aan de verduurzaming graag een reactie. En dan nog een laatste punt. Voorzitter, behalve dan dus urgenda. Want ik wil graag weten wat we gaan doen aan urgenda dit jaar. Maar die vraag had ik al gesteld.

[0:25:02] Wat levert dit geld op

[0:25:05] en dan wil ik graag even dat u meegerekend de het klimaatakkoord levend veertien megaton reductie op langs die slimme of marginale twee heffing.

[0:25:13] Daar komt nu een extra opgave bij van vijf, vijf komma negen megaton en die marginale heffing wordt aangepast om naar vier megaton van voor elkaar te krijgen. Dus de resterende opgave is een één komma negen megaton

[0:25:23] en dan trekken we drie miljard vooruit.

[0:25:26] Volgens mij als ik het goed rekenen is dat vijftien tot drieduizend euro per ton.

[0:25:30] En wat zijn we nu aan doen

[0:25:32] kloppen. Deze getallen

[0:25:34] is dit inderdaad waar dit kabinet op koerst of zit het anders in elkaar. Want dit lijkt me niet een goede besteding van het geld.

[0:25:40] Als laatste zei ik al urgenda wil heel graag wat we dat dit jaar aan gaan doen en verder heb ik nog heel veel hele belangrijke punten, maar gelukkig werken wij nauw samen met groenlinks en weet ik dat groenlinks op een excellente manier die punten. Nu gaat maken. Dus daar sluit ik me bij deze nu alvast graag bij aan.

[0:25:53] Voorzitter, bedankt. Maar voordat we overgaan naar groenlinks. Gaan we naar de heer bontebal van het cda.

[0:25:59] Ik ben wel benieuwd naar het zonnetje. Wat u zojuist maakt heeft die daarbij ook zeg maar de levensduur van technologie meegenomen, oftewel dat een subsidie dat dat dat dan voor vijftien jaar geld heeft die door factor een gedeelte of door een factor bijvoorbeeld vijftien. Want dan zou het zonnetje er wel eens heel anders uit. Kunnen

[0:26:16] we zien je thuis.

[0:26:18] Ja dat zou inderdaad kunnen en daarom heb ik precies deze vraag gesteld aan het kabinet omdat ik de tientallen miljarden in de rondte zie vliegen omdat ik een rapport waaruit blijkt dat de industrie vrijwel niet bijdraagt via energiebelasting of met z'n tweeën heffingen en ik me echt grote zorgen maken of we nou gestalte geven aan het principe de vervuiler betaalt.

[0:26:38] Ja

[0:26:39] maar wacht nou even de denk ik dan het zonnetje klopt wel. Klopt niet. U ziet de gooit nu een heel hoog bedrag per vermeden. Ton c o twee emissies hier op tafel. Als u een door factor een heeft gedeeld.

[0:26:52] Dan klopt. Die vermoedelijk niet. En als een door factor vijftien heeft gedeeld, omdat een sd bijvoorbeeld over levensduur van vijftien jaar gaat dan klopt. Die denk ik wel maar het lijkt erop dat hij door een factor een heeft gedeeld. Dus u gooit de getal op tafel. Wat volgens mij dan ook niet klopt.

[0:27:06] Nou even in de precisie dan dat ik volg mij doel is dat ik tientallen miljarden zie staan die onder andere worden besteed aan de industrie in grote mate worden besteed aan industrie, dan is er een resterende opgave van dit kabinet van een tot één komma negen megaton in tweeduizend dertig en daarvoor worden deze maatwerkafspraken gemaakt onder andere en daar is een bedrag van drie miljard bij gemoeid.

[0:27:25] Hoe dat precies wordt ingezet en of er dan inderdaad een reductie is tot in het einde der dagen of voor vijf jaar of een jaar. Ik weet niet wat ik in de maatwerkafspraken die niemand kent volgens mij de maatwerkafspraken op dit moment.

[0:27:36] Dus ik zie heel veel miljarden. Ik zie een reductie van ik denk

[0:27:39] ja, waarom. Dat laatste stukje die een tot één komma negen megaton. Waarom doet u dat niet ook met die marginale heffing. Want dan zijn we dat toch.

[0:27:46] Dus ja, ik wil wel even duidelijk weten waar we nou al dit geld waar de pvda op zich voor te porren,

[0:27:51] is

[0:27:52] de pvda wil ook dat de industrie blijft dat de banen blijven dat de verduurzaming hier plaatsvindt,

[0:27:57] maar ik wil wel graag weten dat het geld doelmatig wordt besteed.

[0:28:00] Die bontebal. Ja ik ga toch nog een van mijn eerdere interrupties hieraan besteden. Wat zou namelijk ook kunnen zijn dat als je het zonnetje goed maakt dat die tot hele lage kosten effectiviteit cijfers komt namelijk lager dan bijvoorbeeld wat we bij de mobiliteit sector sturen verlagen door naar de gebouwde omgeving. Dus dat rechtvaardigt vanuit het perspectief van de belastingbetaler inderdaad dat we heel veel geld naar de industrie sturen. Dus ik denk dat u dat uw redenering dat die eigenlijk niet dat dat u in uw eigen zwaard valt. De meest kosteneffectieve maatregelen zitten vaak inderdaad in de industrie.

[0:28:37] Laten we het hopen.

[0:28:39] Laten we het hopen dat dit goed besteed geld is. Laten we hopen dat op deze manier de industrie verduurzaamd en de banen in nederland blijven en laten we hopen dat inderdaad duidelijk blijkt dat de vervuiler op een eerlijke manier bijdragen

[0:28:48] en ik weet dat de industrie op op een relatief goedkope manier bespaard kan worden. Ik zie het de afgelopen jaren niet industrie stuurt de stoot al tien jaar hetzelfde uit

[0:28:56] en ik zie helemaal niet dat de industrie een eerlijke bijdrage doet,

[0:28:59] maar laten we goed luisteren naar de antwoorden van van de ministers en

[0:29:04] dan zullen het zien. Erkens vvd.

[0:29:06] Dank u voor het een relatief korte vraag die marginale heffing om de details ook. Dus hij zei waarom halen we die extra een tot één komma negen megaton niet met de marginaal heffing is hij dan wel eens met de vvd dat de marginale heffing als stok vooral moet bijten

[0:29:21] wanneer de bedrijven ook daadwerkelijk kunnen verduurzamen. Dus wanneer de overheid de randvoorwaarden niet realiseert. Denk aan elektrificatie als drink geen drie. Dag. Die verbinding is

[0:29:30] is je thuis dan met de vvd eens dat die heffing echt gebruikt moet worden om bedrijven te prikkelen om die afspraken na te komen. Dus als wij als overheid inderdaad infrastructuur aanleggen, dan moeten ze ook een stap maken.

[0:29:41] Interesse.

[0:29:45] Nou, ik wil dat de industrie verduurzaamd en ik zie dat pbl beoordeeld dat deze heffing heel effectief is. Dus dat is mooi, maar ik vind ook dat dat de vervuiler dat vervuiling een prijs moet krijgen en dat de vervuiler een eerlijke bijdrage moet leveren.

[0:29:56] En als ik dus het pbl rapport zie met deze beroemde grafiek. Dan zie je dat de industrie vrijwel niet betaalt voor haar vervuiling en voor energie en dat vind ik heerlijk

[0:30:06] als zij zo'n grote bijdrage vragen van de nederlandse belastingbetaler vijfendertig miljard of een groot deel van het vijfendertig miljard zal gaan naar industrie. Dan vind ik ook dat de nederlandse belastingbetaler tegen de vervuilende industrie mag zeggen. En wat betalen jullie dan. Wat is jullie bijdrage aan het afgelopen jaar hebben die bijdrage niet gezien.

[0:30:20] Dus daarom heeft de pvda en ook groenlinks en andere partijen altijd gezegd. C o. Twee moet een prijs krijgen. Niet een marginale heffing. Gewoon over de hele uitstoot moet het een prijs krijgen want dan zorg je ervoor dat en vervuiling een prijs krijgt en de industrie een eerlijke bijdrage levert.

[0:30:36] Je kunt goed, maar altijd de vraag niet volledig. U gaf aan u wilt de pvda wilde ook dat de industrie blijft omdat die voor duurzaam volg mij delen we dat met elkaar.

[0:30:45] Het gaat mij met name over de marginale heffing die best wel hard kan bij het een hoge prijs of zeer twee kan plaatsen. Normaal gesproken vindt u dat die heffing ook moet bijten als de overheid niet op tijd levert als er geen vergunningen afgegeven moet worden, dan is de vraag veel meer. Dus moeten kon van twee kanten. De wederkerigheid deelt hij ermee.

[0:31:04] Als de infrastructuur niet ligt dan kan de industrie kan de industrie het ook niet doen. Dus dat ben ik eens met de met de vvd dat daarom heel erg belangrijk is dat de overheid ook al haar deel van de van de afspraken levert. Dat laat onverlet dat de pvv een partij van arbeid nog steeds van mening is dat zij twee een prijs moet krijgen, ook voor de industrie, zodat ook in de komende jaren de industrie een eerlijkere bijdrage gaat braken gaat betalen want dat is nu gewoon niet het geval.

[0:31:28] Mevrouw kreeg een groenlinks

[0:31:30] voor haar betoog.

[0:31:32] Ja, u bent gewoon helemaal aan

[0:31:36] denk.

[0:31:38] Een interruptie die

[0:31:39] die bewaar ik voor andere partijen.

[0:31:42] Voorzitter, het verduurzamen van de industrie is cruciaal. Volgens mij zijn we dat allemaal met elkaar eens en om klimaatverandering eerlijk aan te pakken, moeten vooral de grote vervuilers snel een uitstoot terugdringen.

[0:31:54] Maar de data die minister van landbouw gisteren met de kamer deelde laat zien dat het dezelfde bedrijven zijn die ook het meeste stikstof uitstoten tata down cameron cool. De raffinaderijen van shell en bp. En als voor tata ook nog eens onderzocht in detail de schokkende impact die dit bedrijf heeft op de gezondheid van omwonenden voor andere bedrijven is dit niet onderzocht, maar dat zou wellicht een goed idee zijn. De zware industrie heeft een grote impact op klimaat, op natuur en gezondheid en verduurzaming van ook niet een kwestie van een lange termijn en horizon van twintig, vijftig. Wat ons betreft maar echt op korte termijn grote stappen zetten om vervuiling concreet terug te dringen.

[0:32:33] En dan begint dat toch met de vraag welke industrie past binnen die neutraal klimaatneutrale grondstof, armen en natuur, inclusieve economie in twintig, vijftig. We hebben in nederland een zeer energie-intensieve industrie omdat we decennia heel goedkoop aardgas hebben gehad,

[0:32:50] maar op het moment dat eigenlijk de grootste energiebronnen van de toekomst ook op andere plekken heel groot voorradig zijn is wel de vraag of je die hele energie-intensieve industrie het logisch is om hier te hebben en de vraag is dan welke sectoren bouwen om welke sectoren moeten we opbouwen. En wat moeten we afbouwen

[0:33:10] en de minister schrijft dat we accepteren

[0:33:12] dat bedrijven die die transitie niet mee willen of kunnen maken. Op termijn zullen verdwijnen en dat is een zinnetje. Eigenlijk is dat het zinnetje waar achter een beeldscherm komt van wat groene industriepolitiek is. Maar ik vind het wel een hele passieve blik op groene industriepolitiek. We weten dat groene waterstof productie van windmolens en zonnepanelen, wat ook nu opkomt het recyclen van grondstoffen urban mining. Dat zijn allemaal sectoren die cruciaal zijn in die economie van de toekomst waar we ruimte voor moeten hebben. Maar wat bouwen we dan ook af

[0:33:43] hoe kijkt de minister nou naar de toekomst van bijvoorbeeld de raffinaderijen. Als we echt van fossiel af moeten op korte termijn. En wat hebben we nou in nederland een kunstmest grote kunstmest producent die groene waterstof geproduceerd in bijvoorbeeld saoedi-arabië of op lezers. Als we dat gaan importeren om hier kunstmest te produceren. Wat vervolgens weer exploiteren is dat het meest logische gebruik van schaarse ruimte heel graag een visie van de minister hierop en als ik de kamerbrief leest dan struikel ik eigenlijk over een woud van verschillende potjes. Een stimuleringsmaatregelen om de industrie te verduurzamen en dat gaat dan ook om bedrijven die al lang

[0:34:24] hadden kunnen kiezen om bepaalde investeringsbeslissingen te maken om voorbereid te zijn op de toekomst die dat uitgesteld hebben en dit waar we nu met publiek geld hun die mogelijkheid geven om alsnog die investeringen te doen en dan is wel eigenlijk de vraag hoezo marktwerking.

[0:34:40] Voorzitter, een aantal vragen over of de vervuilen eerlijk meebetaalt, heeft mijn collega's van de pvda net al gesteld. Ik heb wel een hele specifieke vraag van waarom niet. Het hele doel van die vijf komma negen megaton onder de twee heffing is geplaatst en is dat nou omdat dat stukje dan met het maatwerk wordt gedaan en daar wordt maar liefst drie miljard voor uitgetrokken

[0:35:02] en dat gaan we uitgeven met kaders dat als ik de brief goed leest dat dat kaders zijn die met name door de industrie zelf worden vastgesteld en de ipc was maandag eigenlijk wel duidelijk namelijk een van de grootste gevaren die we hebben in de aanpak van klimaatverandering is ook een keiharde fossiele lobby die klimaatactie tegenhoudt. En dan is wel de vraag waarom wij de kaders voor subsidieregelingen vaststellen in samenspraak met bedrijven en wat betekent dat voor de harde eisen die wij als publiek

[0:35:30] als publieke zaak stellen, komt er een klimaat plicht waarbij het bedrijf een realistisch plan moeten neerleggen hoe ze klimaatneutraal worden en van fossiele energie af gaan en hoe worden op korte termijn de effecten op de omgeving geborgd zitten ook de lokale overheden bijvoorbeeld om tafel tafel, zoals in het geval van tata een tijdpad wat ik dan lees, waarbij pas na twintig, dertig. De meest vervuilende fabrieks onderdelen gesloten worden. Is echt onacceptabel van mij.

[0:35:56] De lift en in en is.

[0:36:00] Mijn slot zien.

[0:36:03] Ik kan de minister mij garanderen dat er een ambitieus tijdpad komt, wat echt op korte termijn tot verbetering leidt. En als slotzin heb ik eigenlijk nog de open vraag. We hebben het debat gehad met de minister van voor klimaat over de noodzaak om heel veel energie te besparen. Dit jaar. Wat gaat de industrie leveren en wat gaat de minister voor industrie aan bijdragen?

[0:36:23] Dankuwel. Daarmee komen bij de heer bontenbal van het cda.

[0:36:28] Dank u. Voorzitter, vandaag spreken we met het kabinet over de plannen voor de verduurzaming van de industrie en gisteren heb ik een actieplan gepresenteerd waarin mijn fractie pleit voor het opzetten van een programma om ook in nederland aan de slag te gaan met kleine modulaire kernreactoren. Want dat is een veelbelovende ontwikkeling.

[0:36:45] In ons coalitieakkoord hebben we terecht de deuren opengezet naar kernenergie. Als we echt serieus werk willen maken van de verduurzamen van nederland. Dan moeten we ook aan de slag met kernenergie. Want duurzame energie en kernenergie zijn elkaars bondgenoten in de strijd tegen fossiele energie zogenaamde smoel moet u de reactors kunnen een belangrijke rol spelen in de verduurzaming van onze industrie klusjes. Want één ding is duidelijk voor de verduurzaming van de industrie hebben we heel veel extra schone elektriciteit nodig en ook veel waterstof

[0:37:13] willy willen we niet te afhankelijk worden van import. Dan zullen we als land fors moeten inzetten op eigen c o twee vrije elektriciteitsproductie. Dan doen we dat doen we volop met wind en zonne-energie. Maar dat is op langere termijn niet voldoende. Deze sms kunnen een rol spelen om dichtbij de industrie klusjes schone elektriciteit, waterstof en warmte op te wekken die ter plaatse gebruikt kan worden. Ik vraag de minister of hij wil reageren op de aanbevelingen in ons actieplan. Hoe gaan we sms en plek geven in ons schone energiesysteem van de toekomst

[0:37:43] dan de brief over de verduurzamen van de industrie. Ik zal eerlijk zijn. Voorzitter, ik heb gemengde gevoelens over deze brief. De brief begint zoals we de afgelopen jaren steeds gezien hebben met de stok en niet met de wortel. Het gaat allereerst over het verhogen van de c o twee heffing en het verhogen van de energiebelasting voor de industrie en daar ben ik niet op tegen. Maar dan moet er wel sprake zijn van voldoende handelingsperspectief voor bedrijven. Daar zit mijn grote zorg waar ik bang voor ben is dat dit kabinet heel snel is met het verhogen van belastingen. Maar de randvoorwaarden niet op tijd op orde heeft en dat vindt mijn fractie heel ingewikkeld.

[0:38:14] Ik kom bij bedrijven die graag willen verduurzamen en geconfronteerd worden met hogere belastingen, maar nog niet de mogelijkheid hebben om te verduurzamen, bijvoorbeeld omdat de sd plus plus niet geschikt is voor een oplossing of omdat de elektriciteitsnet ter plaatse niet op tijd verzwaard kan worden of omdat er geen waterstof netwerk komt te liggen. Wat zeggen we tegen deze bedrijven? Pech gehad?

[0:38:35] De c?

[0:38:36] Er is een vraag van de heer van raam van de partij voor de dieren.

[0:38:40] Voorzitter, ik ga echt proberen het kort houden die sms en is de bontenbal het met partij voor dieren een dat in die analyse of dat gewenst is. Ja of nee die sms

[0:38:49] ook hoort dat de tijd waarin ze komen te staan. De kosten

[0:38:53] en met name de opportuniteit kosten die ermee gemoeid zijn. Met andere woorden dat we in die tien jaar dat de die dingen gaan bouwen.

[0:39:01] Window of opportunity zich sluit, terwijl ze dan terecht komen bij die klus. Dus die de heer bontebal beschouwt neemt per en is dat is gewoon een kerkhof. Wat ik nog niet weet dat het een kerkhof is dus daar in de delta sms gaan bouwen die risico's gaan die ook mee worden genomen in de analyse die hij vraagt.

[0:39:22] Bontenbal. Voorzitter, wat mij betreft wel. Dus we weten ongeveer. We hebben een indicatie van wint wanneer we denken dat dat die apparaten zijn commercieel op de markt kunnen komen. Volgens mij moeten we kijken naar de totale systeem kosten bouw tijd maar één ding weten we we gaan in twintig, dertig ten minste vijfenvijftig procent. Dat betekent dus dat we daarna nog vijfenveertig procent te doen hebben. We weten ook dat de elektrificatie van de industrie dat die voornamelijk na twintig, dertig heel hard zal gaan. We hebben heel veel waterstof nodig. Dus we hebben heel veel c o twee vrije elektriciteitsproductie nodig, en zoals u weet van mijn fractie. Wij zitten op alle opties in veel wind veel zon heel veel andere dingen en ook kernenergie en volgens mij is dat een realistische koers

[0:40:06] bauke d zesenzestig.

[0:40:08] Dankuwel. Voorzitter, voorzitter, ik las in de krant ook over het plannetje van de heer bontebal en hij werd ook genoemd als energie-expert en dat dat dat is die ook kan hem me misschien vertellen hoe duur deze sms zijn waar wij moeten.

[0:40:25] Waarom denk je. Bontenbal.

[0:40:27] Voorzitter, zoals ik in mijn plannen heb geschreven. De zijn meer dan zeventig ontwerpen wereldwijd en die varieerden van tien megawatt tussen categorieën zeecontainer tot driehonderd megawatt zo ongeveer de helft van borstelen is die prijs die varieert heel sterk. Als je kijkt naar een bijvoorbeeld een een van de meest vergevorderde sms. Dan denk ik aan die van chi taghi.

[0:40:49] De bw,

[0:40:51] Drie, honderd. Ik dacht dat ze die voor vijfentwintig, honderd drieduizend dollar per kilowatt kunnen doen. Dat is eigenlijk de helft van wat die hele grote centrales kost. Dus als je met dat soort cijfers gaat rekenen dan wordt het heel kosten effectief. Alleen weet ik ook wel. Dat is natuurlijk de folder die wij krijgen van jeep dagje. Dus ik telde zelf nog een aantal tientallen procenten bij op. Maar ik denk dat het een op termijn een commercieel interessante optie is

[0:41:20] laatste vraag hier banken.

[0:41:21] Inderdaad dank dank voor de informatie aan de heer bontebal ik mijn vervolgvraag is wie wie gaat deze betalen komen ze uit het de uit de vijf miljard die we afgesproken hebben in het coalitieakkoord en geliefde vraag wie gaat betalen. Komen ze uit het klimaatfonds dat

[0:41:39] waar geld voor gereserveerd is.

[0:41:42] Nou dan praat ik natuurlijk heel graag met u over de collega's balken en met de minister als iets een goed idee is dan zijn wij volgens mij als coalitie altijd bereid om goede ideeën te omarmen. De vraag is of of de markt het niet zelf kon doen. Ik heb ook in mijn plannen opgeschreven dat commerciële partijen meer geinteresseerd.

[0:42:02] Nou sorry sorry voor

[0:42:04] volgens mij. Ik kreeg. Ik heb in mijn plannen opgeschreven dat commerciële partijen de ook geinteresseerd zijn in zijn vanwege met name vanwege het modulaire karakter. Dus men verwacht dat dat tot financiële partijen die dit liever zelf financieren dan die hele grote zie ik denk dat daar partijen voor te vinden zijn. Zeker als grote energiebedrijven daar ook een gewicht achter zetten en je ziet dat al gebeuren. Dus je ziet bijvoorbeeld dat een vattenfall in nederland hoor je niet vaak over kernenergie. Mijn vattenfall heeft een minderheidsaandeel genomen in het bedrijfje ferdi ene kia wat voelt die finland actief is. Dus ik denk dat de commerciële partij te vinden zijn in combinatie met energiebedrijven. Ik denk dat als je ze ook in die industrie klusjes plaats dat daar dus ook net zoals nu met met industrie die gekoppeld aan wind op zee. Dan ga je ook dat soort constructies denk ik. Krijgen het stuk opvallend dat dat in het verenigd koninkrijk hier heel hard aan gewerkt wordt in canada en verenigde staten, dat wij een beetje achterblijft en ik denk dat we dat been recht moeten trekken.

[0:43:07] Gaat u verder. Bontebal heeft nog twee minuten.

[0:43:12] Voorzitter, de c o twee heffing. Die is ingevoerd, gaat over vermijdbare emissie. Mijn collega s zei dat al maar dan moeten deze emissies wel daadwerkelijk vermijdbaar zijn. Het gaat er dus om dat het hele pakket ingeregeld is en niet alleen de stok en pas later de wortel ten aanzien van de maatwerkafspraken had ik meer voortgang verwacht. Maar dat ligt wellicht aan mijn eigen ongeduld. Ik vind het verstandig dat deze maatwerkafspraken stapsgewijs worden aangegaan en uitgewerkt. Het is een nieuw beleidsinstrument en dan is het verstandig om stapsgewijs te zoeken naar een optimaal resultaat kan de minister aangeven tekenen tegen welke body barrières denkt aan te lopen gaan staatssteun regels bijvoorbeeld een belemmering vormen

[0:43:51] en de maatwerkafspraken moeten over meer gaan dan alleen c o twee reductie wederkerigheid moet centraal staan en de scope moet breed zijn en dat staat ook goed in de brief.

[0:44:00] Maar hoe zorgen we ervoor dat de overheid ook zelf op tijd haar naast haar afspraken nakomt. Hoe zorgen we ervoor dat de maatwerk afspraken in die zin ook wederkerig zijn

[0:44:10] en graag zou ik wat meer horen over wat voor type afspraken er dan in het mondje van de maatwerk afspraak terecht komen. Wat belooft het bedrijf. En wat belooft de overheid welk steun ontvangt een bedrijf en wat zijn de penalty's

[0:44:23] in de brief staat een opvallende zin in het coalitieakkoord is een nationale wettelijke c o twee reductie over c o twee reductie afgesproken van vijfenvijftig procent et cetera. Er staat een klein zinnetje over die vijf tot vijf komma negen megaton. De een staat erachter eventueel opgehoogd door maatwerkafspraken dat daar daar zou ik al wat uitleg bij krijgen. Wat bedoelt u? Hiermee moet de volgorde niet eerst zijn maatwerk afspraken met bedrijven zien tot welke extra c o twee reductie. Dit leidt en dan kijken of en hoe extra belastingen nodig zijn.

[0:44:55] Tot slot, voorzitter, zonder een gezond bedrijfsleven gaan we de klimaattransitie niet voor elkaar krijgen. Het coalitieakkoord is ook in die geest geschreven. De samenleving en de politiek staan niet tegenover het bedrijfsleven. De klimaattransitie gaan we alleen voor elkaar krijgen door samenwerking en dat is de kern van de groen industriebeleid dankuwel

[0:45:14] ook bedankt en er is een vraag van mevrouw groenlinks.

[0:45:17] Dank u wel. Voorzitter, ik ben blij dat ik gewacht heb met mijn interruptie tot het laatste zinnetje de kern van groene industriepolitiek. Want dat beschrijft het cda als samenwerking. Ik denk dat we heel lang het bedrijfsleven een hele dikke vinger in de pap heeft gehad op bzk over om op allerlei manieren

[0:45:42] buiten schot te blijven. Dus heel lang niet bij te dragen aan het verminderen van de c o twee uitstoot. Maar goed nu gaan we schoenenindustrie politiek voeren. Mijn vraag aan het cda is eigenlijk hebben we daar niet ook noot voor nodig. Een visie en een blik op. Wat is dan die economie en die industrie die we nodig hebben en twintig, veertig zul je gaan sturen.

[0:46:02] Het antwoord is. Ja. En ik heb daar in een motie ook om gevraagd en de minister heeft aangegeven een visie op groen industriebeleid te schrijven. Daarin verwacht ik dit soort type beschouwing ook.

[0:46:15] Voorzitter, ik weet dat wij hier samen herhaaldelijk om gevraagd hebben. Het cda en groenlinks wellicht vanuit andere perspectieven. Maar in ieder geval wel omdat dat beeld te hebben en dan bevreemdt mij gewoon een kamerbrief waarin we nu maatwerkafspraken gaan maken met die top twintig, waarvan we eigenlijk nog geen eens weten of al die twintig hier een toekomst hebben en er ook geen beeld is van wie hebben we echt nodig. En waar zou je dus geld voor willen opzij zetten voor industrie die aan wil trekken. Dus het voelt alsof we nu heel veel geld eigenlijk gaan stoppen, met name in de huidige op een energie-intensieve industrie, op de aardgasbaten bubbel en te industrie in plaats van een visie op waar we heen moeten is die bontebal deelt die die zorg.

[0:47:03] Bontebal

[0:47:04] voor een deel. Ik denk dat dat je altijd omdat we zo'n tempo willen maken altijd keuzes maakt waarvan een nieuw deel goed zal zijn, maar ook een deel achteraf dat je daar later van denkt dat hadden we anders moeten doen. Volgens mij hoort dat gewoon bij deze onzekere situatie waarin we eigenlijk een hele industrie eigenlijk de economische structuur van ons land aan het veranderen zijn. Ik vind de maatwerkafspraken zijn maar een onderdeel van groen industriebeleid. Het gaat over die eerste twintig. Maar ik vind die groene industrie blijft is veel meer dan alleen die maatwerkafspraken en u vraagt steeds terecht aandacht, bijvoorbeeld voor het nieuwe type bedrijvigheid. Dat is dat staat daarnaast. Nee ik ben ook in de eemshaven geweest waar ze twee hele grote bedrijventerrein hebben waarvan ze een helemaal inrichten. Voice circulaire bedrijven de ander voor recycling is fantastisch. Dus ik verwacht ook in de brief of groen industriebeleid een verhaal over hoe gaan we met de inkomen bunch. De huidige industrie om maar ook hoe trekken we dat vind ik een heel interessant hoofdstuk. Hoe trekken we die nieuwe bedrijven naar nederland en dan zie ik vond de ministerie van i m w. Wat heel vaak hele forse restrictie zijn alle allerlei bedrijven oplegt, waardoor wij heel veel kansen missen. Ik zie bedrijven die die zich in frankrijk vestigen op het gebied van circulariteit en investering van de miljard en niet naar nederland komen. Dat vind ik vind ik enorm zonder

[0:48:33] dat was al de laatste vraag van mevrouw kregen want ik zie dat ze wel graag nog wat door willen discussiëren, maar we gaan nu echt naar collega's geen wist van de christenunie.

[0:48:42] Voorzitter, dankuwel verduurzaming. Dat raakt aan bijna alle aspecten van het leven. De basis van bijna alles wat onze c o twee voetafdruk bepaald spullen maar ook kunstmest voor ons voedsel stoffen voor onze kleding en voertuigen en brandstof voor onze reizen begint bij de industrie slim vergunningsbeleid voor de industrie is dus heel hard nodig. Er liggen genoeg mooie afspraken hebben we gaan de

[0:49:06] twee heffing aan de machine aanscherpen. De oude een bord wordt aangepast wordt een stuk slimmer en en vriendelijker om te elektrificeren en kolom maatwerk afspraken met de grootste uitstoters. Overigens als als we die afspraken over de thee en het minder degressief maken van energiebelasting gaan gaan uitvoeren. Als als het kabinet dat gaat doen. Dus alsjeblieft op een goede slimme manier doen dat we echt de verduurzaming van sectoren als de glastuinbouw bijvoorbeeld of andere mkb-bedrijven niet frustreren.

[0:49:36] Daar zien die afspraken over de de een ook op en gaan we daarbij ook volume kortingen bijvoorbeeld eens kritisch tegen het licht houden bij de datacenters hebben we natuurlijk ook op de korrel gehad

[0:49:48] en ik sluit aan bij de opmerkingen over de randvoorwaarde van mijn collega bontebal.

[0:49:53] Wat de christenunie betreft accepteren we geen weglek. Daar is het klimaat niet mee geholpen en nederland ook niet. Sterker nog, laten we het internationale effect van de besparingsmaatregelen nog groter laten zijn dan ons nationale effect

[0:50:05] vergoedingen. In de industrie vraagt naast algemene subsidie en besparingsmaatregelen ook een samenhangende aanpak gericht op vergroening van het hele cluster. Veel bedrijven zijn immers van elkaar afhankelijk en zullen samen moeten ontwikkelen dat loont ook denk aan smart grids delen van innovaties, gezamenlijke infrastructurele projecten of groene energieprojecten, maatwerkafspraken passen binnen die moeten passen binnen die realiteit

[0:50:26] wordt er ook zo naar de industrie gekeken is mijn vraag dus per klussen en het economisch ecosysteem om een grote uitstoot heen. Welke eisen worden gesteld. Bij maatwerkafspraken vragen we alleen c o twee resultaten in scope, één en twee. Of ook in drie

[0:50:39] verwachten we ook sociale resultaten op peil houden werkgelegenheid, collega thijssen, had het daar al over verbinden. Met de lokale gemeenschap kan de minister daar iets meer over zeggen over haar inzet daarbij

[0:50:52] de industrie gaat er anders uitzien in tweeduizenddertig en al helemaal een twintig, vijftig. Niet ieder bedrijfsproces zal een plek hebben in die klimaatneutrale samenleving vanwege uitstoot of gebrek aan circulariteit vraag of in hoeverre een bepaald bedrijfsproces toekomst heeft, is belangrijk om niet onnodig miljoenen te investeren in een toekomst pad wat eigenlijk een afbouw pad moet zijn. Hoe gaat het vormgegeven worden in de gesprekken tweeduizenddertig is morgen tweeduizendvijftig overmorgen voor veel bedrijven in tweeduizenddertig nog een investering zich onderweg en tweeduizendvijftig nog maar drie. Hoe speelt de minister daarop in

[0:51:26] over energiebesparing en want dat is uiteindelijk de beste energie de niet opgewekt en niet nodige energie de uitbreiden. Uitbreiding van de wet energiebesparing is een verstandige keuze. Met de huidige hoge energieprijzen komen bovendien meer maatregelen binnen het bereik van de vijf jaar terugverdiend tijd. Denk bijvoorbeeld aan het isoleren van buis leidingen en bij elektromotor aandrijvingen door de vaste energie prijzen in de werd zijn terugverdiend tijden onnodig lang hebben vaker een herijking nodig is. De stelling van de christenuniefractie aan de werkelijke prijs. Dit zou bijvoorbeeld per kwartaal kunnen gebeuren en is de minister bereid om hiernaar te kijken

[0:52:02] en is er voor de minister aanleiding om ook eens te kijken naar een hogere terugverdiend tijd.

[0:52:08] We zien bij de handhaving en bijvoorbeeld de milieu wereld dat handhavers geen partij blijken van grote bedrijven en met de uitbreiding van de wet naar grotere bedrijven moeten hier wel aandacht voor zijn. Er is meer inhoudelijke kennis bij handhavers nodig en er moet vaker worden gecontroleerd. Hoe wil de minister dit realiseren is hier ook aandacht voor bij het implementeren van de adviezen van de commissie van haagse. Ik weet dat dat bij die en wellicht formeel maar heeft wel veel impact ook voor

[0:52:32] voor deze bewindspersonen. De hoge prijsvolatiliteit geeft een hoog investeringsrisico. Dit kan ondervangen worden door bijvoorbeeld een vangnetregeling of compensatie bij plotseling dalende energieprijzen en wil de minister hier ook naar kijken en bedrijven hebben nu zoveel interpretatieruimte in de vaste rekenregels dat ze de mogelijkheid hebben om de terugverdiend tijd van vijf jaar te berekenen op een manier die hen het beste uitkomt. Een eenduidige uitleg is nodig.

[0:52:57] Wil de minister hier eens naar kijken

[0:52:59] en u slots en alstublieft.

[0:53:00] Dat is helaas iets te snel

[0:53:04] de meerjarige afspraken met de middelgrote industriële bedrijven en industriële mkb waren een succes, maar worden nu vervangen door een wettelijke besparing verplicht onderzoek van tno en cavia adviseurs laten zien dat voortzetting van structurele sectorale afspraken en ambities tot wel anderhalf ton c o twee besparen megaton c besparing kunnen opleveren. De middelgrote industrie vraagt dan ook om.

[0:53:23] De opvolgend.

[0:53:24] Van de meerjaren afspraken. Mijn laatste vraag. Voorzitter, is de minister bereid om met deze groene bedrijven aan tafel te gaan om en ja om te kijken wat het potentieel is qua energiebesparing en hoe dat effectief gemaakt kan worden en de rest dat komt later.

[0:53:39] Hij heeft de ruimschoots bij gesmokkeld door de vraag komt nu van meneer thijssen van de pvv.

[0:53:46] Dank u, voorzitter en ook de vraag aan de christenunie over of de christenunie vindt dat we urgenda doel dit jaar moeten halen en of de industrie daar dan ook een bijdrage aan moet leveren.

[0:53:54] Begin wist.

[0:53:58] Voorzitter, ik vind vooral dat we ons moeten focussen op doelen die we uiteindelijk vanuit het parijsakkoord op doelen die we met elkaar hebben afgesproken in tweeduizenddertig en tweeduizendvijftig. Dus wat we nu moeten doen. Dit jaar moet bijdragen aan lange termijn doelen en moet en niet een korte clips zijn die hij tijdens lange termijn doelen en het bereiken daarvan frustreren. Dus ja ik ben niet primair gefocust op nul komma één procent boven of onder de vijfentwintig procent. Ik ben gefocust op halen wij onze doelen in tweeduizenddertig en tweeduizendvijftig en boudewijn nog belangrijker zijn, is elke stap die wij nu zetten, niet alleen maar gericht op een c o twee reductie doel op een echte transitie van onze samenleving en van onze industrie, zodat we binnen afzienbare tijd en hopelijk zo snel mogelijk een echt schone samenleving hebben schone economie met een schone industrie

[0:54:56] thijssen. Tot slot,

[0:54:59] dat wil de partij van de arbeid ook wel. En dit was een mooie uitspraak geweest of dit was een hele mooie aanpak geweest toen de rechter kwam met de eerste uitspraak van urgenda. Dat was tweeduizend vijftien, zeventien. Toen hadden we nog tijd om iets in te zetten om in tweeduizend twintig op weg naar tweeduizend dertig en tweeduizendvijftig de industrie te verduurzamen. Maar nu moeten gewoon

[0:55:18] gehoor worden gegeven aan een rechterlijke uitspraak

[0:55:21] en moeten we gewoon een als een razende de twee reducties voor elkaar zien te krijgen. Kijk ook naar het abc rapport van eerder deze week.

[0:55:28] Ik verbaas me toch wel een beetje over deze uitspraak van de christenunie. Vindt u niet gewoon dat de nederlandse staat zich aan de uitspraak van de rechter moet houden en dat dit jaar het urgenda doel gehaald moet worden.

[0:55:38] Geen mis.

[0:55:40] Voorzitter, natuurlijk vind ik dat de nederlandse staat zich aan de rechterlijke uitspraak moet houden. Ik heb mijn antwoord zojuist impliceert ook helemaal niet dat we ons niet als uitspraken moeten houden. Alleen mijn antwoord net impliceert van laten we elke maatregel die we nu treffen en elke euro die we investeren met belastinggeld ook plaatsen die bijdragen aan een transitie van onze economie en van onze samenleving en en dan kan de consequentie zijn en dat staat in die zin dat dat snap ik dat collega's eisen daar even op wijzen op gespannen voet misschien met met net wel of net niet aan een uitspraak voldoen. Dat kan de consequenties zijn dat je dit jaar misschien net het urgenda doel mist maar volgend jaar en over twee jaar en over drie jaar met extra veel krachten aan voorbijgaat. Dus ik ben niet zozeer een korte termijn politicus, maar eentje die vastzit op koers op de lange termijn en op korte termijn naar de beste beste beslissingen voor wil nemen.

[0:56:31] Daarmee komen we bij de bontenbal

[0:56:37] vind ik mooi. Voorzitter, geen korte termijn politicus willen zijn. De ik had een vraag over die die mee en die en j a afspraken. Want die convenanten die hebben natuurlijk al die tijd deels gewerkt ofwel gewerkt

[0:56:54] zou dus niet een plek kunnen krijgen. Ook in de maatwerk afspraken in de zin dat

[0:56:59] de penalty's die ook uiteindelijk aan bedrijven gegeven worden als ze dingen niet halen dat die dat die in die zin ook voorwaardelijk worden gemaakt.

[0:57:08] Dus bijvoorbeeld dat een een c o twee heffing dat een bedrijf die alleen maar

[0:57:13] om zijn oren krijgt op het moment dat bepaalde doelen niet gehaald worden. Dat dat die die die die die loop zat ook in die en en die mee afspraken zouden we ze ook zoiets niet in die maatwerkafspraken moeten sleutelen

[0:57:25] die geen wist.

[0:57:27] Dat kan ik niet helemaal overzien wat ik wel wat ik wil

[0:57:33] en begrepen is dat die afspraken over het algemeen voor de middelgroot industriële goed hebben gewerkt en de middelgroot industriële bedrijven zitten niet automatisch in maatwerk in de maatwerk afspraken met de grote uitstoters. Dus ik heb een aantal vragen gesteld aan de bewindspersonen om dat zo slim mogelijk in te regelen door niet alleen te kijken naar die grote uitstoters maar naar het hele cluster en dan heb je vaak ook over middelgrote industriële bedrijven

[0:57:57] en om zo slim mogelijk aanvullend op die wet energiebesparing plichten die dan nu op vijf jaar terugverdiend. Tijd wordt wordt ingeregeld. Om daarop te kijken van wat kun je aanvullend aanspreken en of je nou vervolgens dan een algemene heffing instrument. Dus de heffing en de marge moet moet inregelen op of je wel of niet. Een afspraak houdt op individueel niveau of op sectorniveau. Ik weet niet of dat verstandig is omdat je wel het generiek heffing instrument is wat je misschien niet al te specifiek per bedrijf kan uit gaan werken. Maar als als dat wel kan dan hoor ik het graag.

[0:58:35] Maar het lijkt dat we niet complexer moeten maken dan het is en vooral moeten doen wat nodig is om zoveel mogelijk energiebesparing te realiseren en volgens mij kunnen die meerjarige afspraken.

[0:58:46] Dat laat tno een cavia adviseur zien kunnen daar een bijdrage aan leveren

[0:58:50] hier ergens vvd.

[0:58:52] Volgens het dank blij te horen. Ook van collega genereus van de christenunie dat de weg lijkt niet acceptabel zijn om daar met klimaat niet helpen. Hier moeten oplossen.

[0:59:02] Gewoon een vraag. Voorzitter, de marginale c o twee heffingen die die kan vervolgens bij het inderdaad ziet de christenunie die marginale heffing als een stok achter de deur om echte verduurzaming afgedwongen of ziet hij het ook als een volgens de nieuwe inkomstenbron voor de overheid.

[0:59:17] Je geen wist.

[0:59:18] Voorzitter, de marginale heffing is nooit bedoeld als inkomstenbron voor de overheid, maar is altijd bedoeld

[0:59:25] en dat doen we dus niet alleen via een hogere prijs, maar doen we ook door het aantal dispensatie rechten te beperken

[0:59:32] om bedrijven niet alleen met een wortel dus met gelden uit het klimaattransitie fonds, maar ook met de stok van die van die maar van die heffing aan de marge

[0:59:41] het depressie tot tot duurzaamheid tot verduurzaming resultaten. Dus ik hoop dat die heffing de dat die stok zijn werk doet en dat die dus nul euro opbrengt.

[0:59:54] Maar als die onverhoopt wel geld opbrengt, dan betekent dus dat bedrijven minder leveren dan wij met elkaar beogen. Dat zal overigens nog wel een uitdaging worden voor natuurlijk solitaire bedrijven langs rivieren, collega's ex kent zowel de baksteen, producenten et cetera.

[1:00:12] Dat wordt voor hen natuurlijk heel ingewikkeld om de de duurzaamheidsdoelen te gaan halen. Maar

[1:00:19] de in algemene zin. Nee, het moet geen euro opleveren. Het moet vooral duurzaamheids resultaat opleveren.

[1:00:25] Daarmee komen bij de heer van raam van de partij voor de.

[1:00:28] Dank u wel. Voorzitter vragen voor deze lange termijn politicus. We weten natuurlijk wel dat de vijftig jaar industriepolitiek geleid heeft tot waar we nu zijn een klimaat en biodiversiteitscrisis. Deze lange termijn politicus zitten vier jaar in het kabinet vorige kabinet tweede kamer voor een christen unie deelnemer

[1:00:50] waarbij het over cd

[1:00:53] in vier jaar tijd bijna met de halve maand is

[1:00:57] teruggelopen. Dus dat valt nu in april over cd voor nederland vond deze lange termijn politiek zich ook een beetje

[1:01:05] net zo verdrietig.

[1:01:07] Oh,

[1:01:10] Deze lange termijn politicus

[1:01:12] in dat volstrekt de falen van dat streven wat

[1:01:17] en helemaal gun in duurzaamheid.

[1:01:20] Maar waar gewoon helemaal niets terecht van komt, voelt hij zich daar ook

[1:01:24] persoonlijk door geraakt.

[1:01:28] Voorzitter, maar natuurlijk kijk ik heb mijn bijdrage net niet benut om vier minuten lang bij persoonlijke gevoelens over als ik naar buiten loop en zie dat de natuur lijdt onder veel te veel stikstof uitstoten van ons allemaal onder woorden te brengen. Laat over gisteravond en debat erover. Maar natuurlijk meneer van eraan. Ik vind het echt. Het is onze verantwoordelijkheid om goed te zorgen voor ons gemeenschappelijk huis.

[1:01:55] Wat wij in onze traditie de schepping noemen en ik vind dat we dat niet goed met elkaar doen.

[1:02:00] Daarom ben ik wel blij bij te kunnen dragen aan een beleid wat flink niet alleen ambities heeft, maar aanscherping teweeg brengt op het gebied van bijvoorbeeld groen industriebeleid op het aanscherpen van c o twee heffing en mind you. We hebben niet

[1:02:17] in europa hebben we een uniek aids systeem en c o twee beprijzing instrument. Er zitten wij als nederland nog eens met die heffing en de marge nog eens iets bovenop om extra snel te gaan ten opzichte van onze europese collega's,

[1:02:31] laat staan. Ten aanzien van de rest van de wereld hebben wij daarmee ook show d oeuvre over to date op eenendertig december binnen handbereik. Nee nog niet. Dus er moet iedere keer een tandje bij en maar binnen binnen de marges die wij in dit ondermaats hebben doe ik mijn best om weer ff over d zoveel mogelijk richting eenendertig december te krijgen. Collega's van gaan samen met u.

[1:02:53] Daarmee komen op de termijn in de van hiervan van raam van de partij voor de dieren voor dankuwel.

[1:03:00] Voorzitter, onmiddellijk en diepe verdergaande uitstoot reducties systeemverandering, gedragsverandering. Dat zijn de voornaamste aanbevelingen van het laatste ipcc rapport en klimaatrapport. Op klimaatrapport wordt de boodschap urgenter en ceo's van grote vervuilers weten al decennia dat ze hun verdienmodel moeten veranderen en voorzitter, dat hebben ze niet of nauwelijks gedaan in hoorzittingen hier in de tweede kamer hebben we aan directeuren van bedrijven als klm shell tata steel gevraagd hoe zij zich voorbereiden op een krimp scenario. Dat past binnen de grenzen van de planeet en een schokkende antwoord was in het slechtste geval. Daar zijn wij niet mee bezig.

[1:03:34] Ik zou ze struisvogel ceos willen noemen. De bedrijfsleiding die wegkijkt van deze onvermijdelijke transitie kiest er dus voor bewust een bedrijf niet toekomstbestendig te maken. Hoe past dat in het maken van maatwerkafspraken en de wederkerigheid. Hoe past dat in het op kosten van de klimaat, natuur, milieu en toekomstige generaties vaak met steun van de overheid. Hoelang is dat nog acceptabel voor deze ministers als een bedrijf de brede welvaart, maar blijft schade wanneer mooie praatjes maar smerig gedaan. Wanneer is een mooie praatjes, maar smerige daden hebben. Wanneer stopt dan een license to operate

[1:04:09] herkennen deze minister dat bedrijven als shell tata steel en yara sluiskil en klm. Een sinds de operatie rap tempo aan het verliezen zijn hard op weg zijn naar een nokia scenario aanpassen in sommige gevallen voorsorteren op ecocide. De grootindustrie horen vooral klagen over de door een zelf veroorzaakte rechtszaken en vervolgens een lobbyen om de groningse. De groningers nog langer te teisteren met extra gaswinning gesteund door partijen in deze kamer.

[1:04:36] Voorzitter, dat wordt normaal gevonden.

[1:04:40] Maar het is de omgekeerde wereld. Wanneer de industrie zich op tijd had aangepast, waren die rechtszaak helemaal niet nodig geweest en had de ipcc rapport een stuk rooskleuriger uit gezien is het kabinet bereid als de ceo's het niet doen om de werknemers van deze struisvogel serieus actief te benaderen en uit te nodigen in een omscholen traject te stappen richting een baan die wel toekomstbestendig is

[1:05:00] het brengen op de verantwoordelijkheid van de overheid om grenzen te stellen en toetsen aan de hand van het brede welvaartsbegrip is de minister het daarmee eens.

[1:05:07] Het is een verantwoordelijkheid van de overheid om aan te sturen op de gewenste gedragsverandering

[1:05:12] is de minister het daarmee eens. Het voorgenomen industriebeleid zit nu propvol fossiele waterstof biomassa in servië is dat nooit door die aangekondigde generatie toets zou mogen komen. Om onder de anderhalve graad te blijven, dient er een systeem transitie plaats te vinden is het kabinet daar mee eens.

[1:05:28] Voorzitter, het industriebeleid van deze regering geeft nog steeds geen blijk van een onderliggende visie op het in samenhang oplossen van de klimaat en biodiversiteitscrisis. Daar wachten we al een tijd op. Wanneer komt dat?

[1:05:39] Het uitblijven van integraal beleid is ondertussen niet zonder gevolgen. Verduurzaming gaat namelijk gepaard met het uitbesteden van natuur vernietiging. Kom op. Het laatste punt. Ik krijg zorgwekkende signalen over een exportkredietverzekering die atradius dsb op het punt staat te verstrekken aan boskalis voor de aanleg van een nieuw vliegveld midden in de filippijnse mangrovebossen. Het is maar een voorbeeld, maar het gebeurt op dit moment aan de lopende band. Een voorbeeld van onduurzame industriepolitiek, gezien de schade aan milieu natuur, die het project zou kunnen hebben.

[1:06:07] Voorzitter, tot slot, om de bewuste bewuste schenden van de urgenda vonnis blijft het kabinet het liefst zo stil mogelijk de rechtsstaat geschonden. De toekomst onzeker. Het is een blamage dat we het hier nog steeds over moeten hebben en ik vraag deze minister daarom per direct maatregelen te nemen die voor eens en voor altijd een einde maken aan de vraag of we dit vonnis wel of niet zullen halen.

[1:06:28] Juist in de industrie liggen grote kansen.

[1:06:32] Voorzitter, verduurzaming industrie al een halve eeuw falen. Nederland verdient beter de toekomst team beter dankuwel.

[1:06:40] Ook bedankt naar mij komen aan het eind van deze eerste termijn van de kamer. Maar er is nog even een vraag voor van weer geen wist van de christenunie voor de partij voor de dieren

[1:06:50] nog een vraag van

[1:06:53] dat is altijd moeilijk te zien bij de consequenties van de voorstellen van de partij voor de dieren omdat omdat zij en de de dat respecteer ik en niet voor kiezen om een voorstellen door te laten rekenen.

[1:07:03] Maar hoeveel weglek accepteert

[1:07:07] meneer van raam bij beide voorstellen. Ik snap dat partij voor de weer eens heeft, heeft een radicaal perspectief voor onze planeet. Dat vind ik alleen maar te prijzen tegelijkertijd ook niet van raam. Als collega's van van ons moet nadenken over de consequenties van die voorstellen voor wat naar buitenland weglekt.

[1:07:24] Voor zover dat weglekeffect. Dat is ook zo'n mooie narratief. Ik zou dat het omgekeerde slavernij argument willen noemen. Laten wij hier weer,

[1:07:35] laten wij hier weer kinderarbeid invoeren. Laten we dat goed doen en laten we die kinderen en twaalf uur laten werken in plaats van zestien uur. Laten we dat vooral doen want want wij kunnen dat veel beter doen. En anders gaat het misschien wel naar de buitenkant.

[1:07:50] Denkbaar,

[1:07:52] Selecteren die geen wist dat we dat zouden doen. Dus ons laten gijzelen door dat weglekeffect.

[1:07:57] Dat is misschien wel de wortel van al het kwaad waardoor we dingen niet doen en dingen achterlaten.

[1:08:04] We kunnen het ons niet meer veroorloven.

[1:08:07] Wij zullen dat moeten doen en we zullen ook de we hebben zelfs de plicht.

[1:08:11] We hebben ondertekend,

[1:08:12] Heeft het kabinet ondertekend. Het verdrag van parijs om andere landen daar zo snel mogelijk zoveel mogelijk mee te helpen. Maar dat eeuwige

[1:08:23] dat eeuwige gebruik

[1:08:26] van het weglek argument is dodelijk geworden.

[1:08:30] Dat zou ik aan de heer willen meegeven,

[1:08:33] Vervolgvraag kijk. Uiteindelijk is hier zit gewoon een visie verschil tussen. Ik vind dit het antwoord is geen inhoudelijk antwoord. Het is een frame. Het is vooral heel veel vereniging

[1:08:43] en natuurlijk moeten we lef tonen als nederland en dan kunnen we beste risico lopen als het gaat om bedrijvigheid die misschien die we die we onder de die we onder druk zetten om om duurzaamheids resultaten te boeken. Maar zoals de partij voor de dieren hiermee omgaat vind ik echt een groot risico en schiet ben ik bang de planeet het aan het niets mee op en er is natuurlijk geen enkele sprake van dat er een omgekeerd slavernij effect ofzo mee bedoeld wordt met deze vraag. Dat vind ik echt heb ik

[1:09:11] verre van hier vooraan.

[1:09:14] Kijk zolang we nogmaals

[1:09:17] ja, die geen misbruik vreemd. Ik gebruik zelf het woord een narratief gebruik van het weglekeffect. Ten eerste is dat er natuurlijk altijd al geweest. Dus dat risico bestaat altijd dat andere landen, zeker in het markt denken van van de vvd iets doen wat wij wat wij misschien beter zouden kunnen doen. Dat is er altijd aldus. Dat is ook geen argument om daar bang voor te zijn. Neem nou bijvoorbeeld de tata steel eigenlijk zeggen we nu zitten we nu een soort verhaal gevangen waarin we tata steel nog de kans geven om te vergroenen te vergroenen dan in de in de

[1:09:53] laten we zeggen binnen het binnen de grenzen. Wat tata steel vindt en dat is namelijk

[1:09:57] door ijzererts

[1:10:00] vanaf verre plekken hiernaartoe te slepen op hoge temperatuur te gaan verbranden.

[1:10:07] Om een eigen van te maken en dat weer te exploiteren de naderhand. Dat is een volstrekt onhoudbaar systeem.

[1:10:13] En dan zij dan willen we dat een beetje vergroenen met wat wat dan wat dan. Tata steel zelf wil omdat de anders misschien wel eens ergens anders staal wordt geproduceerd. Kan u melden op andere plekken wordt al veel duurzame staal gemaakt

[1:10:29] en het bedrijfsmodel van tata steel is onhoudbaar op de manier waarop de tata steel dat nu zelf probeert te doen. Dat kan niet meer. Er is misschien een kleine kans dat als je tata steel zegt nou je moet binnen zoveel honderd procent gaan recyclen als gisteren een prachtige rapport weer. Dat zegt als we alle verspilling van grondstoffen en radicaal een halt toeroepen, hoeven we twintig jaar

[1:10:56] twintig jaar geen grondstoffen te delven. Daar moet je op inzetten. Maar daar hoor je tata steel niet over. Nee die denken vanwege de meepraten van het weele weglekeffect. We kunnen nog best wel een tijdje in stand houden want dan krijgen we subsidie.

[1:11:12] Weet je dat kan niet meer.

[1:11:14] Dat zou mijn antwoord zijn voor de laatste.

[1:11:16] Vraag hier ergens vvd.

[1:11:18] Voorzitter, om het toch wel geprikkeld wordt door de discussie tussen in wist en de heer van raam doet me denken aan de de ludiek. De in de negentiende eeuw in verenigd koninkrijk, die alle machines kapot sloegen. Want die vooruitgang is afschuwelijk natuurlijk

[1:11:34] maar gewoon in een korte vraag op oprecht adressen. Welke industrie hoort volgens die van gaan wel nog in nederland en toekomst en heeft hij eraan toe.

[1:11:41] Daar kan ik nou mooi aansluiten bij wat de heer erkent zijn

[1:11:45] en want het is niet aan ons

[1:11:47] om te zeggen nou die industrie wel en die is maar wat we heel zeker weten is dat die industrie binnen de grenzen van klimaat, leefomgeving en veiligheid ze binnen de grenzen van de planeet hoort te zitten en industrie die open vld die verder wegzet.

[1:12:03] Dat soort industrieën die horen bij die ons meer laten genieten van meer natuur van meer schone lucht. Het is eigenlijk een het dit jaar. We weten ook bijvoorbeeld grappig. Games jaren dertig

[1:12:16] jaren dertig had berekend eigenlijk hoe met de huidige techniek en dat was de techniek van de jaren dertig zouden we met een dertig uur werkweek prima kunnen leven, prima kunnen leven.

[1:12:28] Prachtig vooruitzicht. Schitterend vooruitzicht productiviteit is hoog genoeg jaren dertig.

[1:12:32] Wat zien we nu twintig, twintig? Er wordt alleen maar harder gewerkt. Het bestaan is onzekerder geworden. De hele volksstammen leven wat we inmiddels een nieuwe klasse noemen. Het proletariaat onzeker over hun bestaan een hypotheek betaling weg van van problemen.

[1:12:48] Dus wat partij voor dieren zegt

[1:12:50] produceren voldoende.

[1:12:53] Er is voldoende productiecapaciteit om een bestaand

[1:12:57] zekerheid te garanderen zijn politieke keuzes en die industrie die daaraan bijdragen. Je hebt een hele mooie plek in nederland.

[1:13:04] Daarmee komen aan het einde van de eerste termijn van de kamer en de leden van het kabinet hebben aangegeven. Ongeveer twintig minuten nodig te hebben. Dus ik schorst tot uiterlijk een kwart voor. Maar ik vraag de leden ergens tussen twintig voor kwart voor hier te zijn. Want als ze onverhoopt gewoon heel snel terug zijn, kunnen we heel vlot door met vergadering. Ik schorste vergadering

[1:39:45] goede morgen allemaal. Ik heropen onze vergadering over het industriebeleid, de verduurzaming daarvan en het woord aan de beide ministers en het eerste aan mevrouw adriaan.

[1:39:58] Is.

[1:40:00] Voorzitter, dank u voor de beantwoording wil ik graag heel kort even hele korte introductie even reageren in algemene zin en dan zal ik de vragen beantwoorden aan de hand van vier

[1:40:14] blokjes. Ik zal dat ik noem het lijnen. Maar dat is verwarrend, want er staan

[1:40:18] de brief. Dus de blokjes

[1:40:19] wordt allereerst iets over de visie, toekomst en ambitie vragen dus de doelstellingen horen daar ook bij het tweede even kort over het generieke instrumentarium derde over de maatwerkafspraken. Daar zat een en ander over gevraagd en vierde blokje is zijn de vragen rondom circulair. En wat daarmee samenhangt.

[1:40:41] Misschien als ik even mag onderbreken want ik zou het principe vier vragen aan de leden willen gunnen. Maar er komen ook nog blokjes natuurlijk van van de andere minister die heeft drie. Dus dan weet u even dat u ongeveer met uw verdeling en welke blokjes zijn dat je hebt.

[1:40:58] Ik heb een blok over klimaatbeleid in algemene zin, een blok over energiebesparing en tot slot te vragen over kernenergie en biomassa.

[1:41:09] Hartelijk dank. Daar gaan we nu verder met

[1:41:12] met zijn adriaanse.

[1:41:14] Dank u. Voorzitter,

[1:41:15] wat we staan op een bijzonder moment eigenlijk. En ik merk dat alle leden van uw commissie ook de urgentie voelen en dat wordt ook breed gedeeld door kabinet is ook geformuleerd in het coalitieakkoord. Dus we staan op een uniek moment in de ontwikkeling van onze economie en alles wat daarmee samenhangt in de uitdaging om te verduurzamen.

[1:41:38] Daar hebben we geen discussie meer over en ik denk dat dat en dat we soms onderschatten dat dat een onvoorstelbaar groot verschil uitmaakt en hebben ook nog geld voor uitgetrokken. En nu hebben met elkaar de uitdaging om te zorgen dat het goed gaan besteden en dat we de goede stappen zetten, maar ik ben ook blij. Voorzitter, een aantal van de commissieleden hebben gezegd. Ja, we zullen ook niet alleen maar rechtuit gaan. We zullen ook af en toe een stapje opzij zetten of helaas zitten en dan weer moeten bij schakelen.

[1:42:04] En waarom omdat het

[1:42:06] de de manier waarop tijd met elkaar leven en wat wij produceren om te leven. De we zijn verslaafd geraakt. Iemand die u sprak over de slavernij. En toen dacht ik meneer van aan voorzitter, zeg ik via u. Toen dacht ik ja, wij zijn inderdaad verslaafd zijn verslaafd aan olie en alles wat daarmee samenhangt. En dan moeten we van af en dat is een verslaving die wij met elkaar moeten keren

[1:42:27] en die uitdaging hebben met elkaar aan te gaan en het zit echt in alles wat wij met elkaar consumeren in medicijnen in de producten die we iedere dag gebruiken van de tandenborstel tot het vervoer wat we kiezen. Het is gewoon een onmisbaar element in ons dagelijks leven en het ombouwen daarvan. Dat vraagt tijd aandacht scherpte en elkaar heel hard bij nodig om ook de scherpte te behouden.

[1:42:50] De industrie waar we het over hebben. Het is een beetje een no trainer die zorgt ook voor veel banen ik look vraag uit. Voorzitter, zie

[1:42:59] hiervandaan partij voor de.

[1:43:00] Dank u wel. Voorzitter en is de eerste van van vier dan.

[1:43:05] Ja. Denk dat die niet gelijk heeft een uniek moment. Maar goed. Je zou kunnen zeggen. Elk moment is uniek. Negentien, tweeënzeventig is ook uniek club van rome.

[1:43:15] Misschien kan de is nog iets meer duiden

[1:43:19] uit de itc zegt bijvoorbeeld heel duidelijk. Ja. Het is het unieke hieraan is,

[1:43:23] is dat we echt in de problemen zijn omdat de afstevenen op drie punt twee en dat dat vindt de itc vindt het het unieke eraan.

[1:43:31] Misschien vindt de minister wel uniek aan dat we nu de kans hebben om enorm veel kernenergie te gaan gebruiken. Maar wat is nou wat is nou de grond uniciteit zou ik willen zeggen we willen vragen

[1:43:41] van dit moment wat inhoud specifieke.

[1:43:44] Dankuwel. De minister.

[1:43:46] Voorzitter, wat ik bedoelde met uniek is dat we met elkaar met z'n allen en er is ook helemaal geen discussie meer over zien dat als we niks doen dat het hartstikke fout gaat en dat daar het water ons aan de lippen staat en die beleving wordt breed gedeeld.

[1:44:00] De tweede vraag. De tweede vraag.

[1:44:02] Is meer een uitnodiging aan de minister. Want het komt best wel

[1:44:07] precies en en ook de mind set waarmee je dit gaat

[1:44:12] en ministers nieuw hoe je dit aan gaat pakken. Want als je zegt ja dan gaat het mis

[1:44:19] zou het niet veel eerlijker zijn om te zeggen het is verschrikkelijk aan het mis gaan

[1:44:24] al een tijd geleden.

[1:44:27] En dan kun je nog steeds verschillen over hoe het moet aanpakken. Maar de gedachte dat het nu goed zou gaan

[1:44:33] en dat het mis gaat als we niks doen.

[1:44:36] Dat geeft al een bepaalde is minister met mij eens dat dat een bepaalde mindset geeft die misschien

[1:44:42] niet helemaal gewend is in de urgentie en dat het misschien beter is

[1:44:47] hoe dat dan komt dat is ook weer een heel ander verhaal. Hoe echt niet. Daar hoeft nu niet te hebben. Maar het is al verschrikkelijk mis gegaan.

[1:44:55] De mens is bereid daar eens over na te denken.

[1:44:58] Voorzitter, dat nadenken wat meneer van raam bedoelt dat dat gebeurt zeker de vraag is hoe je het benoemd en hoe je het duidt en op dit moment geef ik aan dat wij de urgentie delen. Ik heb niet zo'n behoefte aan een schuldvraag om

[1:45:14] dus wat wat ik zeg is dat het een uniek moment is in die zin dat eigenlijk over het hele brede spectrum van onze samenleving. De urgentie wordt beleefd en dat we met elkaar aan de lat staan om te zorgen dat we het gaan keren en dat het een uitdaging is en dat we die met elkaar moeten gaan.

[1:45:29] Hoe gaat u verder. Dank u.

[1:45:31] Voorzitter, we hebben dus die bijzondere opgave te doen. Daarin worden we ook daardoor. Daarom hebben ook die ambities van het klimaatbeleid verhoogd. Ook in lijn met de europese green deal en we willen dus met elkaar de energie en grondstoffen afhankelijkheid verminderen door verduurzaming en door circulariteit te versnellen.

[1:45:49] Daarin hebben we in de brief aangegeven vier lijnen aangegeven. Die ga ik hier niet herhalen want die heeft u gezien

[1:45:59] wat heel belangrijk is in de aanpak die we kiezen is dat we het samen doen met alle bedrijven in nederland en met name de industrie en ik denk dat dat een heel belangrijk vertrekpunt is voor de aanpak die wij kiezen.

[1:46:11] Voorzitter, ik kom bij het blokje ambitie en alles wat daarmee samenhangt, met name de vragen van mevrouw kreuger en de bontebal die bontebal vroeg of de volgorde niet zou moeten zijn om maatwerk afspraken te maken met bedrijven en dan te bezien tot welke extra c o twee reductie. Dat leidt en om te kijken of er extra belastingen nodig zijn. Voorzitter, wij hebben aangegeven dat de opgave voor de industrie vijf tot vijf komma negen megaton is die eventueel verhoogd kan worden door maatwerkafspraken. Wat we daarmee bedoelen is dat we de vier megaton van die vijf tot vijf komma negen. In ieder geval borgen door de heffing en dat er dus nog een tot één komma negen minimaal minimaal behaald moet worden door de maatwerkafspraken

[1:46:55] en daar kan zeker. En boven ook nog een boel gebeuren en dat gaan we bekijken, terwijl we die afspraken maken.

[1:47:03] Dus wij zullen inzetten op zoveel mogelijk reductie, maar dit is wat we in ieder geval nu als vertrekpunt hebben

[1:47:11] en de vraag van mevrouw kreuger was. Waarom niet. Die hele vijf komma negen megaton onder de heffing zou vallen.

[1:47:19] Probleem is dat ook de kleine industrie dan heel hard wordt geraakt en niet alleen de grote uitstoters en de keuze. Het beleid is geweest om nu vooral te kijken naar die hele grote uitstoters en dus daar die extra reductie te halen

[1:47:32] het die top twintig. Die stort die stoten ruim zestig procent uit van de twee en die hebben ook een meer handelingsperspectief omdat de reduceren. Dus wij kiezen beleidsmatig voor de aanpak van die een tot één komma negen megaton om die te halen bij de grote uitstoot.

[1:47:53] Voorzitter, als we het hebben over de

[1:47:56] visie

[1:47:58] en de toekomst. Ik vraag

[1:48:00] moet ik een pauze houden voor een vraag. Voorzitter, jazeker, mevrouw kreuger. Die wil graag vragen stellen. Groenlinks,

[1:48:05] Dank u wel. Voorzitter, het antwoord van de minister verbaast me eigenlijk een beetje want als mijn koers op zestig procent c o twee reductie en twintig, dertig en de industrie moeten eerlijk aandeel gaan leveren, dan is die vijf komma negen megaton additionele reductie

[1:48:27] nodig en waarom zou je dan niet je szw heffing gebruiken als instrument om ook daadwerkelijk de industrie te krijgen waar we ze hebben.

[1:48:36] Moeten.

[1:48:38] Waarom zou je dat stukje dat die één komma negen doen via peperdure maatwerkafspraken en dan kom ik toch een beetje op de vraag van de heer thijssen over kosten effectiviteit.

[1:48:49] En voorzitter zal u niet verbazen. Maar ik ben eigenlijk best wel heel enthousiast over de keuzes die we daarin maken omdat op deze manier te doen. En juist niet alles via de heffing te doen. Waarom. Omdat we met die bedrijven ook echt op maat tot in de diepte gaan om te begrijpen wat ze nodig hebben om die transitie door te maken. Dus we zijn gecommitteerd. We zijn medeplichtig zou ik bijna zeggen om te zorgen dat we dat voor elkaar krijgen. Dus je zou ook passief kunnen zeggen als overheid gaan achterover hangen en we doen. C o twee heffing en laat ze het maar voor elkaar krijgen. Maar dat is te makkelijk.

[1:49:20] Dus we hebben bewust gekozen voor die voor die gezamenlijke aanpak omdat we menen dat we daarmee die versnelling kunnen pakken en dat dat zijn impact gaat hebben voor het hele punt voor het hele bedrijfsleven

[1:49:33] of mevrouw kreeg en anders ga ik naar de bontebal.

[1:49:36] Mevrouw kreuger.

[1:49:39] Maar voorzitter, het feit dat er gekozen wordt voor maatwerk naast het hele woud van andere manieren waarop het bedrijfsleven gestimuleerd wordt om te verduurzamen. Dat staat los van of je zegt dit is het doel waar de industrie aan moet voldoen voor de zestig procent

[1:49:57] en daar regelen we de c o twee heffing op in. Dat is toch de meest kosteneffectieve manier om die c o twee reductie te boeken. Dus ik snap werkelijk niet. Is dit nu eigenlijk een manier om te zeggen we laten de doelstelling voor de industrie verlagen me een beetje maar met die vier megaton ga je never nooit niet die zestig procent halen. Dat weet de minister. Dat weet de minister voor klimaat in ieder geval zeker en je die één komma negen. Laat je over. Daar trek je miljarden voor uit. Is toch een wonderlijke manier van industriepolitiek bedrijven en laat staan je klimaatdoelen halen.

[1:50:33] De minister, voorzitter, voor voor alle helderheid. Ik geloof dat ik krijg ongeveer negenenvijftig procent van die reductie gaan behalen met de heffing. Dus het is niet zo dat we dat dat dat niet gebeurt. Dus u heeft dat staat ook in de rapporten van de die kunt u nalezen.

[1:50:49] Alle helderheid de zijn drie, honderd aids bedrijven die vallen onder de heffingen en we gaan nu extra afspraken maken er een daarenboven boven dat wat we gaan halen. Volgens de voorspellingen gerealiseerd worden. Gaan we maken met maken met de met de grote uitstoters en het mooie daarvan is is dat we verder gaan dan twintig, dertig.

[1:51:08] Dus het gaat echt over energieneutrale en twintig, vijftig

[1:51:12] je bontebal.

[1:51:14] Volgens mij

[1:51:16] moeten we dit heel helder maken want volgens mij kun je dit helemaal niet knippen. Er is een totaalpakket aan belastingen. C o twee heffing maatwerkafspraken nog allerlei andere generieke dingen sd plus plus fikkie enzovoorts. En dat leidt tot een aantal megaton in twintig, dertig,

[1:51:34] maar omdat ze allemaal onder dezelfde etage vallen kan je niet zeggen van ja. Vier megaton via c o twee heffing en de rest. Maatwerkafspraken. Die maatwerkafspraken zullen tot een reductie gaan leiden en dat zit gewoon weer in diezelfde bedrijven die onder die heffing vallen. Dus dus dit kan je zo volgens mij niet zeggen en moet je gewoon zeggen

[1:51:53] we maken totaalpakket van wortel en stok. En dat moet kloppen en dat moet tot een aantal megaton leiden die we die waarvan we denken dat dat kosten effectief is vergeleken met de andere sectoren

[1:52:04] en ik ben heel bang dat we dus heel groot die c o twee heffing als eerste inregelen. En dan blijft er van alles over en ik denk dat het een totaalpakket moet zijn. En daar voegt dan de mee. Doe aan megaton uit

[1:52:16] de minister.

[1:52:18] Voorzitter, de wijze waarop meneer bontebal formuleert. Daar kan ik mij zeer zeker in vinden. Maar wat we gedaan hebben in de brief is indicatie gegeven, waarbij de opbrengst gaan verwachten.

[1:52:26] Dus ik denk dat het elkaar in die zin niet zo veel ontloopt dat we met elkaar streven naar reductie en dat wij sturen op die vier megaton uit de c o twee heffing daarenboven de de maatwerkafspraken meer gaan opleveren. Dan voel ik me niet belemmerd. Tot die één punt negen grens zou geweldig zijn als het meer is

[1:52:45] hier thuis.

[1:52:48] Ik blijf het toch een wonderlijk antwoord vinden. Eerlijk gezegd ik snap niet dat als voor zo'n effectief instrument te hebben, namelijk die twee heffing. Maar het pbl helemaal lyrisch over is en het kabinet ook en we komen nog een klein beetje tekort dat de heffing niet gewoon wordt ingesteld dat die laatste één komma negen megaton. Ook wordt gehaald

[1:53:04] dat we daar niet drie miljard euro aan gaan uitgeven. En als de minister zegt ja maar nu gaan we in gesprek met de grote vervuilers en weten we tot na tweeduizend dertig

[1:53:12] een hele diepe analyses wat ze precies nodig hebben. Niets. Staat u in de weg om dat toch sowieso te doen

[1:53:18] en ik snap niet zo goed dat die twee, honderd achter die honderdtachtig achter andere bedrijven. Dat was de andere reden de minister zei dat is de kleine kleine industrie. Dat zijn wel honderdtachtig aids bedrijven die moeten worden ontzien

[1:53:29] dat daarom die knip wordt gemaakt. Ik snap het gewoon niet. Waarom doen we niet gewoon met zijn tweeën heffing.

[1:53:35] Voorzitter, er is meer te behalen met de maatwerkafspraken dan dan dan wij denken en maar het heeft ook vooral te maken met inzicht in wat er nodig is om de transitie door te maken

[1:53:45] als het nou als het zo is de vraag is waar we de drie miljard aan uit gaan geven. Voorzitter, als het zo is dat wij de doelstellingen niet snel genoeg halen

[1:53:55] als het zo is dat wij de doelstelling niet snel genoeg halen, dan zullen we inderdaad moeten kijken of andere instrumenten wellicht de c o twee heffing aangescherpt moet worden. Maar de insteek is nu dat we zeggen we gaan met die bedrijven. Dit traject in om ook te zorgen dat we na twintig, dertig doorontwikkelen naar die energieneutrale technologieën. Want daar gaat het over

[1:54:13] je thijssen.

[1:54:15] Ik

[1:54:16] ik begin er steeds minder van te snappen geloof ik.

[1:54:19] Ik snap het werkelijk niet. Ik snap niet waarom de c o twee niet kan worden ingeregeld dat hele doelstelling wordt gehaald en dat u wel gesprek heeft met die bedrijven om te snappen hoe ze klimaatneutraal worden naar tweeduizendvijftig toe. Dat lijkt me heel verstandig. Moet u vooral doen. Maar waarom we daar nou ja, het is eerlijk gezegd, maar dit is mijn conclusie. Dit is mijn tussen conclusie

[1:54:38] de c o twee heffing wordt ingeregeld voor een heel groot stuk te houden. Nog twee megaton over en dan gaan we met twintig bedrijven kletsen. Dan gaan we dertig, drie miljard aan uitgeven

[1:54:47] hen dood aan de grote aan de grootste vervuiler van het land die minste bijdrage. Dan gaan we nu nog eens extra drie miljard toeschuiven om in madrid de afspraken aan te geven. Ik snap het werkelijk niet. Heeft zo'n krachtig instrument in handen. De minister.

[1:55:00] Voorzitter, ik denk niet dat ik met de heer thijssen en mevrouw kreuger eruit. Kom over waar je moet in op moet inzetten om het te bereiken. Wij hebben gekozen voor deze verdeling van instrumenten en volgens mij is het aan ons om nu te kijken dat we die vorige voortgang goed monitoren en ik hoop daar dan ook heel transparant over te kunnen spreken met u, want we zijn gericht op hetzelfde doel. We hebben ervoor gekozen om deze in te richten.

[1:55:23] Erkens vvd voorzitter om mijn steentje bij te dragen aan deze discussie nog die heffing realiseert natuurlijk alleen reductie wanneer er inderdaad handelingsperspectief is voor bedrijven om te kunnen verduurzamen en het laaghangend fruit te pakken ze sowieso al op door een heffing of ook niet door de hoge energieprijzen. Maar er komt een punt waarop die bedrijven ook naar de overheid kijken om technologie te implementeren die gewoon nog niet volledig marktrijp zijn, maar meer risico's en zitten op bepaalde infrastructurele randvoorwaarden en zich hebben en simpelweg die heffing opdraaien en dan mag geloven dat al die bedrijven dat kunnen doen is ook gewoon naïef in alle eerlijkheid en verleden hebben niet voor niks. Ook de sd plus plus ingezet effectief om veel stappen te zetten en je ziet dat bij die grote clusters data is er een voorbeeld van. Dit is gewoon een bergen studie ook gezegd dat daar een instrumentarium niet goede past. En hoe ik die maatwerkafspraken voor me zie is om daar invulling aan te geven. Die grote unieke situatie is onder meer te vragen van die bedrijven dan ze in bijna elk land van de wereld. Nu moeten gaan doen en zweden loopt inderdaad voorop erop en zijn heel veel landen die het niet doen en wij willen dezelfde richting in staan. Hoe zorgen dat de industrie die stap zet.

[1:56:25] En ja in principe zie impliceert werving op die manier ook als de stok die ervoor moet zorgen dat ze het gaan doen. Maar de overheid moet er wel voor zorgen dat de bedrijven de stap kunnen zetten. Want anders ga je die heffing hoger en hoger maken en dan vallen ze uiteindelijk om.

[1:56:37] Uw vraag is

[1:56:39] bent u het daarmee eens. Minister

[1:56:42] de minister.

[1:56:44] Ik zou het af kunnen doen met met

[1:56:47] wat het de kern van het verhaal is dat wij dat die wederkerigheid echt goed vormgegeven moet worden ook een reactie op een aantal van die eerdere inbrengen. De de verontwaardiging of de verbazing waarom de dat niet eerder in een goed tempo voor elkaar hebben gekregen. Heeft daar natuurlijk ook veel mee te maken. Je hebt gewoon een backbone nodig en waterstof. Je hebt de sessie s nodig. Je hebt allerlei middelen nodig om tot die betere productie te komen en dat moeten we ook samen doen. Dus hier zit een wederkerigheid in die ons gaat helpen.

[1:57:18] Ik zag eerst heer van raam en daarna je bontebal.

[1:57:23] Over die wederkerigheid.

[1:57:26] Ik neem aan dat de minister

[1:57:28] die de conclusies van het abc onderschrijft het laatste rapport systeem transitie gedragsverandering.

[1:57:37] Wat ik begrijp van de

[1:57:39] verduurzamingsplan van bijvoorbeeld tata steel

[1:57:42] is dat die

[1:57:44] weliswaar in hun ogen gaan verduurzamen.

[1:57:47] Maar het onderliggende bedrijfsmodel van tata steel namelijk ijzererts

[1:57:52] van de andere kant van de wereld halen

[1:57:55] hiernaartoe vervoeren

[1:57:57] met

[1:57:59] schepen die

[1:58:01] uberhaupt niet in parijs nog zeer onder de parijs vallen

[1:58:04] hier hele hoge temperaturen met een beetje groen aardgas. Wat er dan is wat is bruin. De waterstof is gaan omsmelten naar staan wat vervolgens weer wordt door geëxporteerd voor tachtig procent. Ik hoorde

[1:58:17] en minister heel weinig over die die onderliggende systeem transitie die nodig is.

[1:58:21] En uw vraag hoort dan normaal leden achter elkaar die best wel betogen aan te houden. Bedoeling. Dus bent u het vandaag eens.

[1:58:29] Ik zal niet zeggen bent niet alleen maar hoort bij die wederkerigheid dan ook dat dat bedrijfsmodel dat huidige bedrijfsmodel van tata steel bijvoorbeeld, maar ook van niet meer thuishoort. In nederland is dat ook het uitgangspunt van van dit kabinet.

[1:58:44] De minister.

[1:58:46] Voorzitter, wij gaan niet hier een plan economisch uitspraak doen. Zo zit dit kabinet niet in de wedstrijd. Wij gaan ook niet zeggen of het bedrijfsmodel. Wat tata steel gaat voorstellen. Dan ga ik nu geen mening over vormen. Want ik ken het namelijk niet. Ze zijn bezig met hun plannen en we verwachten voor de zomer naar de eerste schetsen van te zien en we zullen dat toetsen. We zullen dat valideren en we zullen dat ook delen met uw kamer.

[1:59:11] Derde vraag je voorstellen dat is het inderdaad het gevaar als je een voorbeeld noemt dan dan dan meestal gaan de minister. Dat dat de een de voorbeelden helemaal uitvergroot en daarna uitleggen waarom ze niks over kunnen zeggen. Dat snap ik mijn fout excuses daarvoor

[1:59:25] laat ik een ander stellen hoort bij die wederkerigheid ook een grondige systeemanalyse,

[1:59:31] uitspraken over de systeem transitie en gedragsverandering, waarvan de wetenschap zegt dat we die moeten doorgaan in weer wederkerigheid. En hoe zien we dat terug

[1:59:41] in die maatwerkafspraken?

[1:59:44] De minister.

[1:59:45] Ik voorzitter, ik kom zo nog even terug op die maatwerkafspraken en het afsprakenkader wat we daarvoor willen maken.

[1:59:51] Maar wat we in ieder geval een andere debatten. Wat ik daar ook heb gedeeld en onder andere ook op vragen van mevrouw kreuger is dat het heel heel erg belangrijk is dat we met elkaar ook wat meer uitspraken durven te doen over de economie die in dit land zou willen hebben in twintig, veertig, zonder dat je daar nu gaat voorschrijven. Ik bedoel dat ene bedrijf wel het andere niet. Dan heb je het veel meer over de bijdrage die een bedrijf zou moeten leveren in ons land en dat gaat over veel meer dan het verdient vermogen sec. Dat gaat volgens mij refereerde u daar zelf ook aan aan de brede welvaart. En als je bijvoorbeeld kijkt naar de doelstelling van het groeifonds. Om er even een ander voorbeeld te noemen. Daar zie je dat naast het verdient vermogen. Ook wordt gevraagd dat die projecten die we voor innovatie gaan gaan subsidieren dat die bijdragen aan klimaat, milieu, bredere welvaart, zoals we dat omschrijven met elkaar

[2:00:36] en die beweging die maken van dat bedoelde. Ik ook dat altijd ook echt een omslag is in de in het economisch denken

[2:00:42] je bontenbal cda.

[2:00:44] Voorzitter,

[2:00:46] de c o twee heffing zoals die ze ingrid die die ging volgens mij over veertien komma drie megaton. Dus dat was het effect van die van dat instrument. Stel nu dat u na een rondgang met allerlei bedrijven met die twintig erachter komt dat als we de dat als we flink aan de slag gaan met de de juiste stimulering dat we op twintig uit kunnen komen of op vijfentwintig misschien wel. Bent u dan bereid om ook die de gehele instrumentarium bijvoorbeeld van zo'n twee heffing ook gewoon opnieuw te bekijken. Want daar zit gewoon een afval tussen. Volgens mij is het uitgangspunt dat de de stok en de wortel in balans moeten zijn.

[2:01:25] Hoe hard is die vier megaton.

[2:01:30] Voorzitter, de stok en de een en de wortel ik drie maanden geleden wist ik niet wat dat betekent. Ik ben inmiddels wel achter dat dat met elkaar in verband staat. Ja. Ik denk dat we dat ook moeten doen. We zetten een instrumentarium in en wij hopen de doelstellingen te behalen. We moeten dat echt heel strak monitoren wat het effect is van wat en in die zin zou het debat iets meer willen keren naar zijn we naar de goede dingen aan het doen dat we continu zitten vast te pinnen op een mega tonnetje meer of minder. Want als we eroverheen overheen gaan in de reductie ben ik zijn we met z'n allen heel blij en daar sturen we ook op

[2:02:00] bauke.

[2:02:02] Dankuwel. Voorzitter, ik heb een vraag om even wat meer duidelijkheid te krijgen. We hebben we hebben in het coalitieakkoord afgesproken dat we een c o twee heffing nodig hebben om onze ambities waar te maken. De ervaring die we hebben van de afgelopen tien vijftien jaar is ook dat een voldoende hoge prijsprikkel heel effectief is,

[2:02:25] is de minister het met me eens dat die selecteer heffing juist kan bijdragen aan die maatwerkafspraken. Dat is eigenlijk de basis onder het beleid dat we dat dat jullie gaan maken in opdracht van de coalitie dankuwel.

[2:02:37] De meeste

[2:02:39] voorzitter in antwoord op de dat is dat is inderdaad de basis onder de beleid die c o twee heffing is is is effectief kan heel effectief zijn. Dat wordt ook aan alle kanten bevestigd. De uitdaging is natuurlijk wel om niet iedereen kapot te prijzen en te zorgen dat we hier nog een economie in stand houden en dat we ook niet. We zijn een exportland dat we ook zorgen dat we het geld genereren met elkaar om die vernieuwing te blijven vormgever te kunnen blijven leven en onze zorg kunnen betalen en ook nog wel even doorgaan. Dus het is wel een balans die we zoeken. Dus je kunt de c o twee heffing wel heel erg oneindig opvoeren. Maar daarmee hoor je het land ook uit. Dus we moeten die balans zoeken

[2:03:13] bauke.

[2:03:14] Dank voor het antwoord van dat schept inderdaad duidelijkheid, maar ik wil hem net iets scherp hebben waar het mij om gaat is dat dit wel de de basis is onder ons beleid en dat we inderdaad bedrijven niet kapot. Maar daar zijn we het zeker over eens, maar het is wel de basis die we met elkaar gekozen hebben om tot maatwerkafspraken en emissiereductie te komen.

[2:03:38] Voorzitter antwoord is. Ja,

[2:03:40] mevrouw kreeg een groenlinks.

[2:03:43] Voorzitter, het is echt wel lastig want er gaat een heel debat voeren maar vier interrupties alleen dit is toch wel een beetje het fundament, namelijk. We hebben een industrie die levert niet op c o twee reductie. We hebben een groot probleem. De vervuiler.

[2:03:58] Nou ja goed. De als je kijkt naar hoe de c o twee uitstoot van industrie afneemt, zitten we op een soort maar weet dat een flat kleiner.

[2:04:06] En de.

[2:04:06] De tegenstander binnen een systeem waarbij de vervuiler eindelijk gaat betalen. Dit kabinet trekt een heleboel geld uit om de industrie te gaan verduurzamen en dan net het instrument waarmee je dat op een eerlijke manier gaat doen namelijk szw heffing bewezen effectief dan koersen we dus niet op wat nodig is voor zestig procent.

[2:04:26] Maar dan gaat het kabinet bewust lager zitten namelijk op die vier megaton extra en die en wat je nodig hebt. Daarvan zeggen we nee dat doen we met die drie miljard maatwerk voor de twintig grootste vervuilers die ze onbegrijpelijke keuze.

[2:04:41] De minister.

[2:04:46] Voorzitter, de beeldvorming dat bedrijven niks doen. Die wil ik echt bestrijden. Dat is niet waar. Dat is ook niet correct. Ik zit wel even te zoeken naar die cijfers, maar moet ik die dadelijk in de tweede termijn even even teruggeven zoals die verhouding is de vier megaton en en het exacte percentages want anders zitten we nu allerlei bedragen en percentages over elkaar in het uitstorten. Dat is volgens mij niet effectief. Ik wil bestrijden dat bedrijven daar niet voldoende niet voldoende in doen, doen. Zij doen dat alleen. Ze worden ook geremd doordat de vergunningen mega lang duren dat infrastructuur niet op orde is en laten we wel wezen dat het een onrendabele top is vaak om nieuwe technologieën te implementeren. Dus wij zien dat ze tegen belemmeringen aanlopen en daar zijn we ook aanzet met elkaar. Dus die weg moeten weggaan en dat is ook wat er wordt voorgesteld in in de brief

[2:05:30] je geen wist christenen.

[2:05:32] Voorzitter, even voor alle helderheid en ik vraag haar om een reactie van de minister op wat ik nu ga zeggen vormen voor mij zijn de maatwerkafspraken en de aanscherping van de referendum. Als je twee, twee zijden van dezelfde medaille.

[2:05:47] De maatwerkafspraken dat islamiseren de bedding

[2:05:50] waarmee wij wederkerig tot c o twee reductie willen komen en wilco willen komen en en ook tot tot dat tot transitie van de economieën van onze industrie en de methode waarin je dat eenmaal op papier afdekt

[2:06:05] ook naar een planbureau et cetera is via en een aanscherpen van de heffing aan de marge. Want aan een wordt meer het maatwerk afspraak. Dan zal een een iemand die het moet doorberekenen nooit een mega tonnetje c o twee reductie hangen terwijl aan een aanscherping van de ceuta heffing en de marge dan wel het verminderen van dus het aantal dispensatie rechten. Wel dat is toch hoe het werkte twintig, twee zijden van dezelfde medaille en zijn dus samenhangende instrumenten.

[2:06:34] Voorzitter, volgens mij zeggen met andere woorden hetzelfde. Ik ben het eens met dirk grinwis.

[2:06:39] Daarmee volgde de minister haar betoog.

[2:06:42] Voorzitter, ik kom bij een vraag van mevrouw kreuger. Die vroeg over of we niet de raffinaderijen moeten sluiten

[2:06:50] en ik zie mijn vrouw kreeg een non-verbaal aangeven dat ik waarschijnlijk de vraagt van maar dan zal ze mijn corrigeren. Op dit moment hebben we nog steeds. Belangrijker heeft een belangrijke rol in ons functioneren. Zoals ik net gaf weg. C luchttransport. De in industrie toeven toeleverancier voor de chemiesector

[2:07:08] en de raffinaderijen moeten zich daarop aanpassen.

[2:07:13] Wat er belangrijk is is dat we dat ik aan u heb aangegeven dat we daar iets meer richting moeten geven waaraan zij moeten voldoen. En daar zijn we mee bezig.

[2:07:25] Voorzitter, de vraag van groenlinks was of er een plaats was voor kunstmest bedrijven die draaien op groene waterstof

[2:07:32] in een waterstof groene waterstof economie zullen ook nieuwe logistieke modellen ontstaan en voor een aantal bedrijven is de prijs van groene waterstof van groot belang en op dit moment vindt een hele snelle, technologische en business ontwikkeling plaats van groene waterstof, zowel qua kostprijs als qua hoeveelheid.

[2:07:50] We kunnen nu nog niet zeggen of groene kunstmest levensvatbaar is. Maar dat is wel waar. Op dit moment aan wordt gewerkt en het is aan de bedrijven zelf om met goede voorstellen voor die levensvatbaarheid te komen

[2:08:01] en in de maatwerkafspraken kunnen wij dan kijken of wij die als volwaardig toetsen op zowel levensvatbaarheid als op de inhoud van het plan en de bijdragen aan de besparingen

[2:08:12] reducties

[2:08:15] de versnelling. Volgens mij hebben wij daar het nodige op gezegd de doordat we ook met de maatwerkafspraken en die wederkerigheid aan de slag gaan, zijn wij ook aan heel erg aan aan de lat zeg maar om de infrastructuur te versnellen. Daar zal de juliette ook het nodige over zeggen. En die processen lopen, zoals u weet in de bijvoorbeeld met mike en

[2:08:34] dus te plannen.

[2:08:40] De vraag was van de heer bontebal dat we wel te maken. Ja dat ging over de volgordelijkheid en de samenhang der dingen. Daar heb ik net in de de in de interrupties. Volgens mij nog het nodige over gezegd. U zegt dat er een hele grote samen hangt is tussen de wortel en de stok en dat ben ik volledig met u eens. En ik denk dat we op deze manier elkaar ook heel scherp houden, zodat we moeten leveren en moeten zorgen dat die faciliteiten op orde zijn en bijvoorbeeld ook de vergunningverlening en daarin ook gezamenlijk optrekken met bijvoorbeeld de staatssecretaris van ind

[2:09:15] bontebal heeft daar een vervolgvraag over

[2:09:18] om het om het gewoon concreet te maken. Stel je bent een papierfabriek en je staat in gelderland.

[2:09:24] En ja toevallig daar en er is geen waterstof backbone op tijd. Maar je wordt wel straks aangeslagen voor logische tweeën heffing.

[2:09:35] Er zijn gewoon bedrijven die straks gewoon niet de infrastructuur of een geschikte sd plus plus hebben maar die worden dan wel met die twee heffingen aangeslagen en dan gaan bedrijven zij die rekenen op een overheid die bijvoorbeeld een of in twintig, zesentwintig die waterstof backbone voor de deur hebben liggen. Maar dan blijkt die overheid pas in twintig, achtentwintig te doen. Ondertussen telt die c o twee heffing dan gewoon door. En waar ik bang voor ben is dat wij die twee heffing als eerste inregelen.

[2:10:06] Maar dat de rest dat dat daar dan tegenslagen komen en dat en dat bedrijven dan wel vervolgens etage zijn en ik vind dus dat dat dat bij elkaar hoort een bedrijf krijgt de keuze om te verduurzamen in nederland wordt dan geholpen en krachten de penalty's. Maar als het als de emissies niet vermijdbaar zijn.

[2:10:23] Ja dan vind ik het heel lastig om die bedrijven zo hard aan te pakken met een heffing.

[2:10:29] Bent u het daarmee eens?

[2:10:32] Voorzitter, het is heel goed dat de heer bontebal ons daarin scherp houdt. Ik denk dat hier ook inderdaad een bepaalde spanning op zit. Het is niet zo dat wij dat niet nu niet overzien en niet weten. Wij kennen de cluster plannen. We kennen de zessen. We weten. We hebben de mieke. We hebben we weten waar de behoeftes liggen. Dus daar kunnen we rekening mee houden als we het als als we investeringen doen en maar het is niet zo dat je op dit moment kan garanderen dat iedereen op elk moment op het gelijke moment daar profijt van kan hebben. Dus we zullen goed moeten bewaken dat het redelijk blijft dat we vragen

[2:11:02] en daar kunnen we elkaar helpen

[2:11:06] erkens vvd.

[2:11:07] Jij misschien om een verkorte vervolgvraag daarop te stellen. Voorzitter, want we kiezen ervoor om die maatwerkafspraken in te regelen met de grote vervuilers. Wat dat betreft de grote bedrijven maar eens uit. Logisch als je kijkt naar de c o twee uitstoot verminderen. Want daar komt ook de meest c o twee uitstoot vandaan en tegelijkertijd zal die spanning wel meer komen te liggen op de kleinere industrie en de kleinere bedrijven

[2:11:28] specifiek cluster en een in een groot deel van de gevallen denk ik.

[2:11:32] En om nou overal een maatwerk mee af te gaan spreken. Dat lijkt me ook ondoenlijk. Gezien de snelheid die willen bewerkstelligen. Tegelijkertijd hebben we met de glastuinbouw met een volledig sector afspraken gemaakt, zou het misschien een oplossingsrichting zijn om ook voor die zesde industrie het woord. De papierindustrie op de boxtel industrie in ieder geval te kijken naar sectorale afspraken ze terwijl ze van duidelijkheid komt op de lange termijn misschien iets meer hoog over nog zoals je wel weten waar ze aan toe zijn aan wanneer zijn de bewustzijn en de investeringen ook kunnen plannen.

[2:12:00] Voorzitter, ik denk dat het goed is dat de juliette daar ook nog zo dadelijk even over doorgaat. Maar ja het is zeker een goede suggestie. Maar daar zullen we zo even wat dieper op reageren.

[2:12:11] Voorzitter, ik kom bij de vraag van de heer balken en de thijs had ook een vraag over wat te doen als een bedrijf niet kan voldoen aan de eisen of aan de prijsverhogingen zeg maar die samenhangen met c o twee en dat er bijvoorbeeld opheffing verplaatsing of een faillissement zou zijn en wat gebeurt er dan met de werknemers zijn die dan overgeleverd aan dit soort ontwikkelingen. Wat kunnen we daaraan doen

[2:12:38] voor alle helderheid? We hebben het hier ook al eerder over gehad. Voorzitter, in een ander debat heb ik hier met de je thuis ook over gesproken. Het initiatief voor een sociaal plan ligt bij werkgevers en werknemers en u weet heel goed hoe dat werkt. Wij hebben daar als rijk geen rol in. Maar wij kunnen wel andere dingen doen. Wij kunnen wel zorgen dat we mensen helpen om te scholen. Wij kunnen wel zorgen dat we voldoende prikkels hebben in het systeem en de arbeidsmarkt, zodat mensen op tijd daarin geïnformeerd worden. Voorlichting krijgen en geholpen worden om ook andere vakken te leren en zo hen in staat te stellen om daarin te bewegen. Het is niet zo dat we op dit moment te maken met een tekort op de met me te weinig plekken voor werk. Daarvan is een overvloed. Maar we moeten wel zorgde mensen in staat worden gesteld om erbij te komen en we hebben heel veel initiatieven op dit moment al om mensen erbij te helpen. We hebben een een instrumentarium rondom met lang leven lang ontwikkelen dat stad budget. We hebben omscholing naar kansrijke beroepen in de ict of de technieken hebben de techniek pakt de techniek collectie in limburg dat nu zaak is om te kijken welke van deze initiatieven succesvol zijn en welke we kunnen op we kunnen opschalen en dat is de volgende stap en ik zal daar ook een brief over sturen aan uw kamer en dat heet dan heel mooi aanvalsplan arbeidsmarktkrapte nou soms is zoals je agressieve woorden gebruikt dat het lijkt alsof je meer doet. Maar volgens mij doen we een heleboel en daar wil ik graag even naar verwijzen.

[2:14:11] Thijssen.

[2:14:12] Dank u wel. Voorzitter, dank voor dit antwoord van de minister kreeg net al op mijn tweeën al sectoren energiecorporaties die zeiden van mensen over zijn. Willen wij zowel de. Het gaat als een tierelier.

[2:14:23] Dus in deze arbeidsmarkt gaat het makkelijk.

[2:14:25] Maar we hebben het over een traditie van twintigjarige. We hebben het over één komma zeven miljoen banen en ik ben het eens met de minister dat een sociaal plan ligt bij bedrijven en daar zit precies mijn zorg om bedrijven gaan niet altijd netjes om met de mensen zeker niet met verre buitenlandse aandeelhouders. Kijk hoe het is gegaan bij de centrale was de fnv ook niet heel erg blij met hoe het allemaal gegaan is dus precies. Daarom. We gaan een enorme transitie in.

[2:14:50] Ik denk ik denk niet macro. Economische een succesverhalen komen meer banen bij. Dus we zouden kunnen zeggen. Maak je geen zorgen. Maar het gaat precies over de mensen die nu wel een fossiele baan hebben en denken ja, hoe gaat het dan straks en daarvoor is het voorstel

[2:15:04] vanuit de partij van de arbeid zorg gewoon voor rust zorgt gewoon voor zekerheid zorgt er gewoon voor dat met een werk fonds

[2:15:12] al die bedrijven op de huid gaan zitten om te zorgen voor een goed sociaal plan dat mensen met behoud van inkomen van werk naar werk kunnen.

[2:15:17] Maar mocht het mis gaan

[2:15:19] dan is er een overheid die vangt omdat hij zegt we zitten in een grote transitie en deze rust

[2:15:23] die willen we garanderen. Dus toch nog echt

[2:15:26] creëer een werk garantiefonds

[2:15:28] zorg voor rust op de minister.

[2:15:31] Voorzitter, hoe sympathiek het idee van die het ijshockey is en dat meen ik oprecht. Het is een beetje gek om dat nu te gaan regelen als toch helemaal niet aan de orde is. Dus ik vind dat toch ook een beetje

[2:15:42] eigenlijk heel gek om daar nu over op deze manier over na te denken. De middelen die wij nu inzetten om mensen te verbreden en en aan te zetten om na te denken over de ontwikkeling van de arbeidsmarkt. En wat het voor hen betekent. Dat is de de lijn die wij nu volgen, maar ik wil wel aan de heer thijssen toezeggen dat we heel strak in de gaten houden of als er sprake zou zijn en op dit moment is dat nou heel individueel aan de orde en niet in grote mate als daar grote gevolgen zijn voor voor voor voor werknemers bij bedrijven die niet mee kunnen in energietransitie en dus over de vraag waardoor dan een bedrijf het niet haalt. Dat is ook nog ingewikkeld omdat aantonen maar dat terzijde. Dan wil ik daar echt wel een hele belangrijke verantwoordelijkheid nemen in dat in de gaten te houden en te bewaken als overheid dat we zorgen dat we mensen wel voldoende middelen geven om daarop te anticiperen.

[2:16:32] Laatste vraag je tijd.

[2:16:34] Dank u. Voorzitter, het is natuurlijk niet waar.

[2:16:38] Dus de werknemers van tatum maken zich heel erg veel zorgen over de toekomst van tata. Daarom hebben ze ook roland berger ingehuurd en hebben ze gezegd moeten we fossiel staal doen met twee opslag of moeten we groen staal doen.

[2:16:49] Je zal mijn werk en een kolencentrale dit niet je baan zeker bent op dit moment. En terecht. Dus

[2:16:55] het is niet zo dat dit dat dit nu niet speelt het speelt nou juist. Het staat in de brief van de minister niet alle bedrijven zullen dit meemaken.

[2:17:02] Dus dit zijn mensen die nu nadenken ook emo ziet mijn baan aan en uit

[2:17:06] en dan een stukje over hoe we dit dit gaat eigenlijk over je visie op transitie. Je visie op hoe veranderen we deze samenleving en het lijkt mij niet juist verschrikkelijk belangrijk als de minister kan zeggen ik heb de vakbonden naast me staan. Die hebben heel veel leden met fossiele banen. Maar ik heb met hun een een regeling weten te treffen, waardoor zij zeggen het is heel spannend.

[2:17:25] Maar wij snappen ook dat er wat moet dat vinden ze ook.

[2:17:27] We hebben gezorgd dat die mensen met behoud van inkomen van fossiel naar groen kunnen echt waar. Koop nou deze zekerheid voor deze samenleving. Dan kunnen we vooruit.

[2:17:37] Voorzitter, op het moment dat de heer thijssen spreekt over een groot veranderingsproces en gedragsverandering. Dan dan heeft hij daar volstrekt een punt en dan is veiligheid en je geen zorgen maken een hele belangrijke voorwaarde om je te kunnen ontwikkelen. Dus dat zijn we ook eens wat ik zal doen is. Ik zal dit expliciet bespreken met de bonden.

[2:17:52] Laten we het gesprek maar voeren over wat een goede manier is om deze medewerkers te begeleiden en wat er dan in onze aanpak niet volledig zou aansluiten bij de behoeften

[2:18:04] dankuwel

[2:18:06] die gelegenheid magazijn. Daar gaan we verder met de minister.

[2:18:12] Voorzitter, ik had hier op mijn in mijn stapeltje nog de vraag van de heer van raam die ik net al deels heb beantwoord als het gaat over het brede welvaartsbegrip.

[2:18:20] Maar misschien is het ook goed om even aanvullend daarop te melden dat wij ook een monitor brede welvaart van het cpb jaarlijks aan uw kamer sturen en volgens mij komt de volgende versie achttien mei. Dus laten we daar dan goed naar kijken hoe we daar stappen in maken.

[2:18:34] Voorzitter, kom ik bij de maatwerkafspraken en allereerst vroeg de heer erkens naar de timing en en daar heeft hij volledig gelijk in dat dit een groot programma is een groot groot traject is waarbij we moeten zorgen dat we niet alleen de tijd goed in de gaten houden, maar ook de capaciteit waar hij ook naar vroeg en het is niet zo dat we pas in eind tweeduizend, drieëntwintig komen met de letters of interne. Dat is in ieder geval de eind datum die wij in gedachten hebben voor de van de letters van interne waar gaan ze veel eerder maken. Wij zullen er dit jaar op dit moment zijn we ook al in gesprek met een aantal grote uitstoters om te kijken wat de planning kan zijn voor het maken van die afspraken. Het kost wel heel veel tijd

[2:19:16] en het zal het tempo zal ook verschillend liggen tussen de een en het andere bedrijf.

[2:19:22] Er zijn ook overigens bedrijven die die al klaar zijn voor die investeringsbeslissing. Dus daar heeft hij ook de heeft hier ergens ook gelijk in zoveel mogelijk proberen we dat nu binnen het bestaand subsidie instrumentarium op te lossen, sd e-plus plus en ook de bestaande plannen voor de infrastructuur mee te nemen. Dus het is niet zo dat we stilstaan

[2:19:41] even voor de helderheid. We willen voor de zomer een brief sturen aan uw kamer waarin we dat afsprakenkader toelichten. Ik denk dat het goed is dat we dan even goed kijken of dat voldoende helder is, waarbij we ook de validatie aanpak bespreken en ook de eerste resultaten zullen geven van de inventarisatie fase.

[2:19:59] In het aan het einde van het jaar zou ik dan een brief willen maken een verzamelbrief met een update van de afspraken die we hebben met de bedrijven die we hebben kunnen maken of de inzichten die we hebben. Ik denk dat dat sowieso goed is omdat ik dit hele traject periodiek te doen.

[2:20:15] Voorzitter van de organisatie vraag van die ergens dat het zeker een zeer terechte vraag, want het is een arbeidsintensief traject richt een aparte programma organisatie in die is nu zo goed als klaar en die daarin worden alle activiteiten gebundeld en daarin werken we ook samen met mvo op het moment dat wij zien dat we daar capaciteit tekort komen of expertise tekort komen dan zal ik zeker niet dralen met het inhuren, al ben ik aan de andere kant ook wel weer voorzichtig dat het heel effectief en efficiënt besteed moet worden. De middelen daarvoor, maar in dit geval hebben ook kennis nodig. We gaan in ieder geval die validatie gaan we externe expertise inhuren. Want ik zou toch niet zelf willen beoordelen of het plan goed genoeg is. Dus daar wil ik wel wat

[2:20:58] op hebben.

[2:21:00] Ergens vvd.

[2:21:02] Dank u.

[2:21:04] Ik vind het geld, efficiënt en effectief besteden, maar ik begrijp wel nog steeds het gevoel de penny wise pound voelen zijn want we hebben een discussie gehad over drie miljard van maatwerkafspraken als een enorm bedrag. Wat dat betreft zou ik het ook uitleg vinden dat een aantal miljoen daarvan nodig is om tijdelijke capaciteit op te schalen om te zorgen dat die plannen op tijd worden uitgewerkt. Om te zorgen

[2:21:24] dat ze niet als mosterd na de maaltijd komen want we hebben al ander instrumentarium wat we al inzetten. De c o twee heffing hebben erover gesproken

[2:21:31] de misschien een om heel concreet te maken is de minister wel bereid om in die brief voor de zomer heel expliciet op te nemen welke mogelijkheden er voor versnelling zijn ook pragmatisch bekeken en ook wat erdogan qua capaciteit nog nodig is en of dat tno is of extern nog externe dan dat of binnen de overheid. Dat maakt me niet zoveel uit naar alle eerlijkheid,

[2:21:50] maar vanuit ons zou ik wel meegeven van als daar geld voor nodig is, dan vind ik het wel goed besteed. Geld in alle eerlijkheid. Want dan gaan die resultaten eerder bereikt worden.

[2:21:59] Waarvoor ze. Ik zal dat meenemen in de brief. Want het is een. Er komen een aantal dingen samen. Maar ik zal het niet herhalen, maar ik zal ik zal hier in die brief op ingaan hoe we dat ook doen qua tijdsbesteding en expertise inhuren en de planning daarvan,

[2:22:17] de heer de beheer bontenbal. Voorzitter, vroeg expliciet of ik kon aangeven tegen welke barrières. Ik denk aan te lopen. Ik volg mij heb ik daar al een paar van genoemd. Ik denk inderdaad dat wij tegen dat de spanning zit op die infrastructuur op tijd op orde hebben en ook de vergunningverlening en dat zijn gewoon hele tijdrovende processen. Dus die zullen we gewoon heel strak moeten monitoren en in de gaten moeten houden en u er ook over informeren.

[2:22:41] De staatssteunregels zouden ook theoretisch een belemmering kunnen we de kost ook tijd. En omdat we dat ook al vermoeden dat het op een aantal onderdelen gaat spannen. Zullen we ook vooral kijken wat krijgen we nou uit die inventarisatie naar boven. Wat wellicht weer tot generiek instrumentarium zou kunnen leiden. Want dat heeft wel de voorkeur omdat je daarmee dan ook sneller kan handelen.

[2:23:02] De rol van de kamer daar vroeg die grinwis naar hoe we die wederkerigheid vormgeven.

[2:23:12] Ze heeft kerkorde een soort. Het waren twee vragen. Het ging over het vormgeven van de wederkerigheid en de rol van de kamer die wederkerigheid is eigenlijk het principe. We zijn samen az in ruil voor die ondersteuning en facilitering financieel infra vergunningen maken we die bindende afspraken met die bedrijven in de bredere zin over verduurzaming over circulaire economie, maar ook bijvoorbeeld de vermindering van de impact die het die bedrijf heeft op de leefomgeving in negatieve zin. De opleiding van personeel verantwoord ondernemen. Dat soort zaken zullen we meenemen in het afsprakenkader wat ik met u zal delen

[2:23:44] en ik heb net aangegeven welke tijdpad ik daarvoor hanteren.

[2:23:51] De heer bontebal vroeg ook naar wat de onderdelen zouden zijn van dat afsprakenkader. Daar heb ik net het nodige over gezegd. U vroeg ook wat de penalty's zijn. Daar moeten we volgens mij even heel goed juridisch naar kijken op welke wijze we dat op een zorgvuldige wijze kunnen inrichten. Dat geldt overigens ook voor het risico van net benoemd werd door iemand die zei je moet ik even kijken. Dat was de heer balken die zei van. Er is een risico dat het bedrijf wordt overgenomen of dat een deel van bedrijf wordt afgestoten of naar het buitenland verdwijnt. Dat zijn reële risico's. Dus ik ga niet zeggen dat het niet aan de orde is. Maar ik denk altijd bij risico's is op zich niet erg dat het is als je het maar kent kun je daar ook afspraken maken goede regelingen voor treffen. Dat wil niet zeggen ik de risico kunt wegnemen. Maar je kunt het wel beheersen en beperken en dat zal dus ook de insteek zijn. Ik zal me daar ook juridisch goed op laten adviseren.

[2:24:57] Ik zat toch even te zoeken naar je bontebal anders vallen een beetje een herhaling. Voorzitter, vroeg ook of de de hoe de overheid zelf kan zorgen voordat ze op tijd haar werk doet. Daar heb ik net over gezegd dat dat dat inderdaad ook een spanning is die wij ervaren en hiervoor als het groeien dat wij hier samen zitten. Dus ik denk dat dat dat ook een bevestiging is naar uw kamer dat alle ministers die hier betrokken zijn. Overigens ook de staatssecretarissen van ind. Wij trekken daar met z'n drieën op en zullen zorgen dat we elkaar scherp houden want ik wil die afspraken realiseren met de industrie en daar hebben de infrastructuur voor nodig.

[2:25:32] Overigens ook het vergunningen kader.

[2:25:37] De vraag van de heer van raam voorzitter, was hoe we de toekomstbestendigheid gaan toetsen. Dat is in de brede zin met die brede welvaart discussie. We zullen dus in het afsprakenkader ook afspraken maken over wat een bedrijf doet in de omgeving en in de brede zin voor de welvaart en maar als het gaat over de financiële toekomstbestendigheid en dat is weer het risico. Wat de heer balken aankaarten, zullen we ook een analyse maken.

[2:26:04] Voorzitter, de vraag is of ik of de heer grimm vis. Ik denk dat het terecht is om er toch nog even op in te gaan en vroeg of met die toekomstbestendigheid vroeg hij of

[2:26:17] in hoeverre een bedrijf toekomst heeft in nederland en hoe dat wordt vormgegeven in de gesprekken. Nou wij gaan er ook een analyse op loslaten levensvatbaarheid in niet alleen financiële zin, maar ook zeker in financiële zin.

[2:26:30] De bio grondstoffen kunnen ook een onderdeel zijn van de maatwerkafspraken was een vraag van de heer balken en die kunnen doelmatig bijdragen aan de c o twee reductie van bedrijf als dat aan de orde is bij de productie doordat bedrijf

[2:26:43] wel conform de huidige beleidskaders die we hebben.

[2:26:47] Voorzitter, de hier ergens vroeg nog naar waterstof. Hij vroeg of het mogelijk was om een verplichte afname van in nederland geproduceerde waterstof productie onderdeel te laten uitmaken van de maatwerkafspraken.

[2:26:58] Er ligt op dit moment een voorstel van de europese commissie voor de verplichting van vijftig procent waterstof gebruikt in de industrie in tweede, twintig, dertig voordat dat groen moet zijn en die onderhandelingen lopen nog

[2:27:12] dat commissievoorstel ziet op het gebruik van groene waterstof

[2:27:17] in de is die die of in nederland is geproduceerd of wordt ingevoerd. Indien zo'n verplichting in zo'n richtlijn hernieuwbare energie wordt opgenomen, dan zal dat worden omgezet, uiteraard nationaal beleid

[2:27:29] en bijvoorbeeld door invoering van een afname verplichting voor groene waterstof in de industrie,

[2:27:34] dan is het weer generiek beleid en doet specifiek beleid. Dus we kijken naar de ontwikkeling van die richtlijn in hoeverre dat die uitkomst heeft

[2:27:42] hier ergens.

[2:27:43] Ik vind het een logische lijn. Het enige. Ik zou nog een stapje verder willen krijgen van de minister in alle eerlijkheid en het gaat dan ook over. Ga je dan importeren of ga je nationaal produceren. Een van de grote ambities die we hebben is die waterstof productie in nederland van de grond krijgen

[2:27:57] en paar potjes breemen zijn dan wel een instrument toe. Dus is de minister bereid dat wel mee te nemen in die uitwerking zou die verplichting komen welke mogelijkheden zijn.

[2:28:10] Voorzitter was in samenspraak en ik denk dat ik even de nuance van mijn insteek zou zijn zoveel mogelijk doen dat die hier kunnen want het geeft ons land ook een hele sterke positie. Als je kijkt naar de hele transitie die wij doormaken. Nederland is ook een sterk land door de ligging op de aardbol en doordat we altijd die toegang hebben gehad tot water dat het een belangrijke factor was in het transport en de export. Tot nou tot zeg maar het eind vorige eeuw. En nu krijg je nieuwe infrastructuur die daar belangrijker is en wij willen daar een dominante rol in spelen. Wij willen daar eigenlijk de voorbeeldrol vervullen. Dus in eerste instantie zou ik volmondig ja zeggen over de realiseerbaarheid ga ik toch even kijken naar de juliette want anders dan doorlopen bij elkaars portefeuille hier.

[2:28:54] Ja dat was het antwoord op die vraag.

[2:29:06] Voorzitter, dan kom ik bij de volgende blokje. Dat was inmiddels al een nummer van blokje kwijt. Ik denk dat het de derde of vierde was de vierde. Het gaat over de hoe ik aankijk bij de het betrekken van andere departementen bij de circulaire strategie voor alle helderheid. Staatssecretarissen in wees verantwoordelijk voor de versnelling van de circulaire economie. Maar dat doet zij in nauwe samenspraak met alle departementen en we hebben dus een. U vroeg om een taskforce. Het was met name de balken die is dus eigenlijk een feit. Wij hebben in ieder geval met elkaar periodiek afgesproken. Zowel de als ik omdat die programma. Alles wat hier speelt samen te monitoren. En daar sluit ook de staatssecretaris ind op gezette tijden bij aan.

[2:29:51] Het is. Er is geen discussie over in het coalitieakkoord is ook echt benadrukt dat de circulaire economie gekoppeld moet worden aan het klimaat en ik heb begrepen dat ind voor de zomer de kamer zal informeren over nadere inzet op circulaire economie

[2:30:13] en voor zover even voor alle helderheid en circulaire productie kunnen betrekken bij de maatwerkafspraken zullen we dat ook doen?

[2:30:25] Ik ben volgens mij inmiddels aan de beantwoording

[2:30:30] ben ik er doorheen. Voorzitter,

[2:30:32] ik kijk er zijn de vragen blijven liggen aan deze minister. Maar echt even even kort inventariseren welke vragen dat dan zijn die zijn blijven liggen we dat alvast even in beeld.

[2:30:45] Mevrouw kruger, voorzitter, kan een specifieke vraag gesteld over tata en een specifieke vraag over of de kaders voor het maatwerk samen met bedrijven worden vastgesteld.

[2:30:57] Thijs had ook een vraag. Die is blijven liggen. Urgenda

[2:31:02] bauke.

[2:31:03] Ja. Dankjewel. Voorzitter, ik had een vraag over de verhouding tussen de verschillende fondsen en het klimaatfonds en hoe over stimulatie te

[2:31:13] voorkomen met hoge energieprijzen. Misschien heb ik de antwoorden gemist door maar dan hoor ik.

[2:31:19] Zou de deze ronde zich niet aankomen dat zo veel vragen waren blijven liggen. De heer erkens.

[2:31:24] De en oftewel letters evident eind tweeduizend, tweeëntwintig af kunnen zijn.

[2:31:28] Hier vooraan zag ik volg mij ook nog.

[2:31:30] Wel deels antwoord dat die werknemers actief benaderd worden om over te stappen. Maar de rol van de wat ik dan even die cao struisvogels noemde die daarin een rol spelen en ik had gevraagd

[2:31:43] naar die exportkredietverzekeringen. Ik snap misschien dat de minister dat zelf niet weet. Maar ik wil toch wel graag een antwoord op die vraag hebben dankuwel.

[2:31:51] Hier geen de de de vragen over de energiebesparing plicht die via ja, helder

[2:31:58] dan weten we welk zijn blijft weer kan zijn. Dus dat die allemaal in de portefeuille zijn van collega of onze minister en moet ik zeggen. Oud-collega's lang samengewerkt executie voor bij de minister. Maar ik ga eerst de andere minister.

[2:32:13] Ja voorzitter inderdaad een aantal vragen zijn blijven liggen. De kaders bij vragen ten aanzien van het afsprakenkader en wij halen veel informatie op in de inventarisatie ronde, zodat het zodat we ook de kaders kunnen aanscherpen. Maar wij gaan dat niet samen met de bedrijf vaststellen. Wij stellen de het het de kaders vast en zal ik met uw kamer delen zoals is gezegd, zodat we kunnen aanscherpen als nodig, maar wij gaan het afsprakenkader vaststellen en niet samen met de bedrijven. Vervolgens gaan zij kijken of ze daarin met ons tot afspraken kunnen komen.

[2:32:47] De vraag of je gewoon urgenda gaat naar mijn collega minister chatten en dan gaan we even kijken naar de fondsen en de klimaat de samenhangen, de fondsen. Dat is zal meer naar gevraagd. Ik denk dat is ook een terechte vraag is er zit wellicht enige overlap of of. Dus wij moeten daar even goed naar kijken, zullen wij u nader over berichten. Ik heb niet even scherp wanneer. Maar dat is wel belangrijk dat we het geld dat het duidelijk is waar het aan besteed wordt letters of in tent de hier ergens vroeg daarna. Ja ik heb dat volgens mij wel beantwoord. Misschien niet zoals u wenst, maar we zullen streven naar zo snel mogelijk komen tot letsel die tent. Ik verwacht voor het eind van het jaar in ieder geval een aantal te kunnen sluiten en ik wil ze in ieder geval allemaal hebben eind tweeduizend, drieëntwintig. Dus dat is de planning. Maar zo snel mogelijk als het kan. Er is wel veel werk voor nodig om te zorgen dat je toch echt tot tot goede intentie afspraken komt.

[2:33:40] De tata vraag. Voorzitter, ik weet niet of mevrouw. Ik zou mevrouw kroger willen vragen om nog even die vraag scherp te stellen. Want ik heb het niet helemaal meer scherp.

[2:33:53] Mevrouw kregen.

[2:33:54] Voorzitter, de vraag was of er concrete harde afspraken gemaakt worden om de meest vervuilende fabrieken onderdelen te sluiten, ruim voor twintig, dertig en of de lokale bevoegd gezag ook om tafel zit op het moment dat die gesprekken gevoerd worden.

[2:34:16] Voorzitter, we we nemen de effecten voor de leefomgeving mee in de maatwerkafspraken en voor het overige gelden de vergunningen zoals die op dit moment gelden. Dus er is niet een sluiting op dit moment aan de orde wel heel veel onderzoek naar en ik en ook bij hen. Ik ben er anderhalve week twee weken geleden geweest en daar wordt hard gewerkt aan de transitie opgave en we zullen dan kijken of dat aan alle eisen voldoet.

[2:34:43] Dat kan naar de tweede termijn. Ik denk dat ik best wel cool ben geweest door iedereen nog even de gelegenheid te geven om vragen die zijn blijven liggen nog even te kunnen stellen en deze ronde. De standbouw overgaan naar

[2:34:57] onze andere minister, de minister voor klimaat en energie.

[2:35:00] Juliette. Voorzitter, ik had nog een vraag open over als ik mag onderbreken, want het was een vraag van de partij voor de dieren over of ik bereid was om werknemers van struisvogels, ceo's uit te nodigen voor een overstap naar een baan die wel toekomstbestendig is, heb ik die vragen goed begrepen.

[2:35:21] Bijna voorzitter,

[2:35:24] En

[2:35:26] en.

[2:35:28] Na de middeleeuwen aangeeft dat u in gesprek gaat met met de vakbonden over die en en dat was hij in wezens van de details en dat was in wezen ook in in betoog

[2:35:38] van gaat u die

[2:35:39] de actief benaderen. Maar het gaat natuurlijk ook om de leiding van

[2:35:43] van die bedrijven.

[2:35:44] Echt.

[2:35:45] Decennia lang bij. Wij spreken zeker nu verzuimd hebben een bedrijf voor te bereiden op de toekomst. Dus wat gaat u hoe gaat u die videos die struisvogels video's aanspreken.

[2:35:57] De rest

[2:35:58] dat wordt niet voorzitter, maar het is een nieuw woord. En toch even voor alle helderheid. Er wordt ontzettend veel gedaan dat bedrijven niet meer kunnen als ze het al zouden willen wat ik betwijfel, want ik geloof niet zozeer in de de de de zou zeggen ik heb die mensen die mensen niet vaak ontmoet. Die weggebruikers zullen er zeker zijn, maar het merendeel is echt van goede wil. Er gebeurt heel veel als het gaat over transparantie rondom sustainability. Er komt een een corporate sustainability.

[2:36:26] Het de de er d moet even weten waar die ervoor stond reporter directief komt eraan uit europa waarop je dus moet publiceren over je bijdrage. Er komt een mvo regelgeving uit europa, waarbij je ook verplicht wordt als bedrijf van een bepaalde omvang om te rapporteren over de ketens die je hebt en waar daarin schade wordt berokkend aan milieu of andere aspecten en welke maatregelen je daarop neemt. We hebben een taxonomie die uit europa komt waarin je kunt classificeren welke productieprocessen wel of niet groen zijn. Dan kun je er nog over discussiëren. Want ik weet nu bijna al met welke wedervraag die die raak terugkomt. Maar qua er is een heleboel instrumentarium waar je mee moet omgaan, zodat het steeds minder makkelijk wordt om daar niet aan te verhouden tot de falen.

[2:37:16] Daarmee komen denk ik toch echt bij de minister voor klimaat en energie.

[2:37:22] Dank u wel. Voorzitter, voorzitter, deze week is er veel aandacht voor duurzaamheid en klimaat en dat is ook meer dan terecht. Afgelopen maandag een alarmerend ipcc rapport, zoals met de neus op de feiten drukt opwarming van de aarde loopt op tot één komma één graad en willen we nog beperken tot anderhalf, dan is dat technisch mogelijk

[2:37:43] hele nuttige suggesties ook van de ipcc wetenschappers willen we dat halen. Dan is het nu tijd voor actie, actie, actie

[2:37:50] en daar zijn we ook mee bezig. Ook hier in eigen land

[2:37:54] afgelopen weekend ook naar aanmoediging van de tweede kamer.

[2:37:58] De overheidscampagne voor energiebesparing. Die is gestart. Deze week de nieuwe fase met ook veel commercials op tv radio en online

[2:38:06] en natuurlijk elke dag de verschrikkelijke beelden van de oorlog in oekraïne en de terechte druk vanuit deze kamer vandaag ook het europees parlement, maar ook vanuit het nederlandse kabinet om zo snel mogelijk onafhankelijk te worden van kolen, olie en gas uit rusland

[2:38:23] en de europese commissie heeft nu ook sancties aangekondigd tegen de import van russische kolen.

[2:38:29] Het nederlandse kabinet ziet het liefst dat daar op korte termijn ook olie aan toe wordt gevoegd

[2:38:36] en ik wil van deze gelegenheid gebruik maken. Voorzitter, om nogmaals nederlandse bedrijven op te roepen om alvast zelf te stoppen met de import van kolen en olie uit rusland

[2:38:46] en maximaal gas te besparen.

[2:38:48] Een aantal bedrijven heeft die verantwoordelijkheid de afgelopen weken al genomen en dat juich ik toe.

[2:38:54] Andere bedrijven hoeven ook niet te wachten tot er nieuwe sancties uit brussel komen

[2:38:59] en aanvullend op minister adriaansens heb ik ook een aantal ijzers in het vuur om de verduurzaming van de industrie de komende tijd te versnellen,

[2:39:07] bijvoorbeeld met de verantwoordelijkheid draagt voor het klimaatfonds van vijfendertig miljard euro,

[2:39:12] waarmee we ervoor gaan zorgen dat nederland de leidende rol in europa kan pakken als het gaat om het tegengaan van de opwarming van de aarde.

[2:39:19] Als minister voor energie zal ik me volop inzetten om zo snel mogelijk een goed functionerende energie infrastructuur te hebben voor waterstof verzwaring van het elektriciteitsnet en meer windenergie vanaf zee

[2:39:32] allemaal zaken die van groot belang zijn om die verduurzaming van de industrie de komende tijd ook echt waar te maken.

[2:39:38] Dan kom ik bij een aantal concrete vragen. Op dit punt. Voorzitter, mevrouw geheugen, vroeg komt er ook een klimaat plicht voor bedrijven hebben voor mij een eerder debat ook al met elkaar van gedachten gewisseld. In de klimaatwet bogen we de nationale reductiedoelen van tenminste vijfenvijftig procent in tweeduizenddertig en klimaatneutraal in tweeduizendvijftig.

[2:40:00] Daarbinnen hebben we per sector natuurlijk de sector doelen af gesproken en door die c o twee heffing waar je net ook al lang over heeft gesproken in combinatie met maatwerkafspraken en andere maatregelen. Daarmee zorgen we dat de industrie zijn bijdrage gaat leveren en een aanvullende klimaat plicht is wat mij betreft dan ook niet nodig. We gaan ervoor zorgen dat we met de klimaatwet met de gouverneur die we veel strakker aan het inregelen zijn per uitvoerings overleg van de verschillende sectoren en mijn rol als coördinerend minister om ook de vak collega's op scherp te houden. Daarmee hebben we de borging dat die doelen ook daadwerkelijk gehaald gaan worden.

[2:40:36] De thijssen, de heer van raam en de in wist vroegen mij een ander over hoeveel geld gaat de komende jaren naar die industrie en wordt daar ook een eerlijke bijdrage geleverd in naar zeg maar het meefinancieren van de kosten.

[2:40:53] Kijk in het klimaatfonds is natuurlijk ontzettend veel geld gereserveerd en daarvan is drie miljard specifiek voor de maatwerkafspraken in de industrie en ook voor innovatie in het mkb

[2:41:05] en we zullen bij de uitwerking van het programma klimaat en energie kijken hoe die verdeling tussen de maatwerkafspraken en innovatie in het mkb gaat plaatsvinden. Daarnaast en de heer thijssen noemde de die bedragen ook allemaal specifiek veel geld en het klimaatfonds dat bedoeld is voor hernieuwbare energiedragers, snellere opschaling daarvan en de aanleg van nieuwe energie infrastructuur

[2:41:26] en die is niet specifiek alleen voor de industrie. Dus ik vind het te makkelijk om die miljarden aan de industrie toe te rekenen. Want die hernieuwbare energiedragers wind op zee waterstof verzwaring van het net toen we ook voor al die auto's toen we ook voor het zware transport doen we ook voor de verduurzaming van de gebouwde omgeving dus uit het klimaatfonds specifiek drie miljard voor industrie en innovatie in het mkb. Terecht vraagt u dan betaalt die vervuiler dan de komende jaren ook voldoende mee aan het geld dat we mee terug investeren. Dat doen die bedrijf natuurlijk op de eerste plaats ook met de investeringen die ze op hun eigen planet moeten gaan doen. Dat gaat vaak ook om investeringen van vele miljoenen soms honderden miljoenen soms zelfs meer maar willen ook graag op wijzen dat het pbl rapport waar een aantal van uw naar verwees nog uitgaat van een aids prijs van vijfentwintig euro per ton. Dat is op dit moment vijfenzeventig euro per ton of meer. Beetje afhankelijk van welke dag. Het is maar via de aids veilingen betalen bedrijven natuurlijk al voor een heel groot deel is niet een op een een storting in het klimaatfonds. Bedrijven betalen via het aids. Een groot deel van de verduurzaming zelf.

[2:42:31] Ten tweede doen ze dat via de energiebelasting en de opslag duurzame energie,

[2:42:35] de energiebelasting die de komende jaren fors wordt aangepast. Ten derde, via de c twee heffing voor de industrie borging van het doel van deze sector en het coalitieakkoord is tevens een minimumprijs aangekondigd. Die hebben we al bij de elektriciteitsproductie komt er ook voor de industrie en voor beide sectoren ben ik met de staatssecretarissen van fiscaliteit en te kijken hoe die minimumprijs de komende jaren ook kan worden opgehoogd.

[2:43:01] Daar.

[2:43:03] De soort vraag van heer bontebal en u passeert zo mooi dat ik nu even die kans grijpen natuurlijk. Bontebal cao.

[2:43:09] Ja. En ik grijp de kans om wat u nu zegt de vraag te stellen of je dit een keertje even goed in een brief op papier wil zetten, want dit verwijt, namelijk de industrie betaalt niks komt elke week weer langs bij elk debat en elke week bent u hetzelfde antwoord aan te geven in de roepen een aantal andere in deze zaal dertien miljard aids enzovoort zou een keer goed inzichtelijk willen maken wat bedrijven ophoesten aan belastingen en wat er aan subsidies heen gaat en liefde ook een beetje uitgesplitst per set sector, zodat we ook weten of bijvoorbeeld in de sd potten waar die ongeveer terechtkomen en kan ook een mismatch tussen zitten dat het bedrijfsleven misschien samen wel een hoop betaald en hoop ontvangt, maar dat de tussen subsectoren veel verschil zit, zou dat inzichtelijk willen maken.

[2:43:58] Nee, we gaan eerst naar de minister.

[2:44:01] Ik zie details zit zo met zijn vingers dat ik.

[2:44:04] Zoals u wilt,

[2:44:07] U bent de baas. U bent de baas.

[2:44:10] Het is aan de minister.

[2:44:12] Nee, we zullen in het programma klimaat en energie en mij daar zit ook een uitgebreide uitleg over de hele fiscaliteit zowel stimulering als betalen door het bedrijfsleven. Daarnaast krijgt u in september het belastingplan tweeduizend, drieëntwintig wilde ik eigenlijk net naar toe gaan waar een groot deel van de afspraken uit het coalitieakkoord al door de staatssecretaris van fiscaliteit, ook al zijn verwerkt en ik kunnen zowel bij het programma als bij het belastingplan wel een schets geven van wat betaald naar het bedrijfsleven. En wat

[2:44:43] krijgt het bedrijfsleven tussen aanhalingstekens. Want het helpt ook verscherpte in dit debat. Want we kunnen we met elkaar vaststellen, vinden we dan dat we een eerlijke prijs hebben voor vervuiling en vinden we dan dat er een fatsoenlijke bijdrage leveren aan die vergroening. Het detailniveau waar de je bontebal navraag. Dat ga ik mezelf en mijn team even niet aandoen voor het programma klimaat en energie, want het moet over een paar weken af zijn. Ik denk dat we de komende tijd voor nu steeds beter in kaart kunnen brengen.

[2:45:09] In van raam. Laatste vraag of was ze niet naar mij aan het zwaaien omdat u het woord wilde.

[2:45:14] Ja.

[2:45:16] Maar ik dacht dat de heer thijssen eerder was.

[2:45:23] Die was er al door. Als uw laatste. Ik ben je bouwkunde dan geen.

[2:45:28] Ik ben blij met de vraag van leren bontebal

[2:45:31] en ik hoop dat die rapportage inderdaad komt en ik zou de minister van klimaat willen uitnodigen baseer dat alstublieft op het brede welvaartsbegrip brede welvaartsmonitor en neem ook de externe kosten mee anders. Tuurlijk. Een aspect wat altijd vergeten wordt vee-industrie. Zes komma twee miljard

[2:45:52] externe kosten

[2:45:54] die niet worden gedragen door de industrie die gratis worden afgewenteld

[2:45:59] op de samenleving.

[2:46:01] Dus die verdieping van die externe

[2:46:04] van die externe kosten zou zeer op prijs wordt gesteld. In dat goede verzoek van de heer bontebal kan de minister toezeggen de minister hiervan een poging. Het hoeft niet drie cijfers achter komen. Dat begrijpt u.

[2:46:16] Nou zo ver mogelijk als we dat kan en dat dat ook raakt aan het beleidsterrein klimaat en energie. Want als het over gaat over die brede welvaart raakt het zo'n beetje elk beleidsterrein natuurlijk. Ik zou je ook willen adviseren en advies van de rekenkamer van een aantal jaar geleden dat dit ook al heel goed in kaart heeft gebracht. Van welke fiscale instrumenten zetten we in nederland in en wat is daarvan de maatschappelijke impact ten positieve en negatieve

[2:46:39] en daar zitten nog steeds veel aanknopingspunten in die uw kamer zou kunnen benutten, zeg ik bij deze dan. Voorzitter als.

[2:46:47] Je mag nog niet door want ik heb hier nog geen balkon voor u. Bauke de s.

[2:46:52] Dankuwel. Voorzitter.

[2:46:56] Maar goed dankuwel. Voorzitter. Nou ik sla extra sluit wel aan bij de vraag van de heer van raam. Dus ik ben ook blij met de de de de toezegging van de minister. Want de vraag. Het gaat wat is de prijs van vervuiling. En dan kun je niet een stukje uitlichten. Je moet het ja je moet het geheel bezien en ik snapte dat heel moeilijk is. Maar ik wil een voor de minister wel even specifiek maken als hij inderdaad opschrijft in een brief aan de kamer. Wat er opgehaald wordt met ptss zijn met met met met met de de de rechter kan de minister daarbij ook betrekken de het geld dat bedrijven ophalen met gratis verstrekt. De rechter want er zijn gigantische windfall profit gemaakt de afgelopen het afgelopen decennium. De rapporten zijn er kansen uit ministerie ook toesturen worden als zij die niet hebben. Maar die zijn gigantisch die lopen in de orde van miljarden en die moet je ook meenemen in het overzicht dus graag die daarbij betrekken.

[2:47:59] Dankuwel. De minister.

[2:48:02] Voorzitter, dat kan ik zeg er wel meteen bij dat de aanpak van de uitgifte van die gratis rechten natuurlijk wel in europees verband moet gebeuren. Dus dat is nuttig om inzichtelijk te maken. Maar de oplossing ligt niet in mijn eigen programma, klimaat en energie, maar in het zo snel mogelijk aannemen van fifty fifty five en het zo snel mogelijk afbouwen van die gratis recht uitgifte dat onderdeel van de is. Maar het gaat om het overzicht voor de scherpte. In het debat ben ik met u eens.

[2:48:25] Gym is christenunie. Voorzitter, dankuwel.

[2:48:27] Mijn vraag is wat overzichtelijker

[2:48:32] op weg naar de belastingplan tweeduizend, drieëntwintig moeten we dat een heel aantal keuzes worden gemaakt door vertaling van afspraken uit het coalitieakkoord over die heffing aan de marge over de minder degressief maken van de energiebelasting. Het verlagen van de olie in de tweede derde schijf op elektriciteit. Al dat soort zaken. De exacte maatvoering zien we die pas in het belastingplan tweeduizend, drieëntwintig of is de minister bereid samen met staatssecretaris van fiscaliteit. Om misschien al voorafgaand al een richting een brief te schrijven met wat duidelijkheid over de richting die wordt gekozen in de technische uitwerking. Want als het allemaal in het najaar bediscussieerd nog moet gaan worden. Dan is de tijd misschien kort en moeten dingen natuurlijk snel worden ingeregeld. Wanneer. Wat is er mogelijk om ons bijvoorbeeld al voor de zomer duidelijk te maken over de uitwerking van verschillende vissen verschillende fiscale instrumenten.

[2:49:27] De minister.

[2:49:30] Voorzitter, ik daarom wilde ik net doorgaan met beantwoorden omdat ik bij dit punt zo'n beetje aankwam bij het coalitieakkoord is al in vrij veel detail natuurlijk afgesproken hoe die fiscale vergroening er de komende jaren moet uitzien daarvan. Ik zal zometeen even opnoemen wat er in belastingplan drieëntwintig zit en wat iets later komt. Ik ben op dit moment bezig met staatssecretaris van fiscaliteit en ook in overleg met de andere collega's om dat fiscale vergroening pakket af te ronden, zodat dat in het belastingplan kan worden verwerkt. In het programma klimaat en energie kan ik op al iets meer dan hoofdlijnen schetsen hoe dat er precies uitziet. En ik weet even niet uit mijn hoofd dat de staatssecretaris nog met een aparte brief komt voor de zomer gaan we even na als ik daar vandaag nog een concreet antwoord op heb. Dan krijg je dat straks van mij maar coalitieakkoord zegt het uitgangspunt. Dat is voor een groot deel alle inzichtelijk in programma, klimaat en energie. En dan beantwoord ik als onderdeel van de. Dit antwoord. Voorzitter, ook de vragen van de heer thijssen en de grinwis op. Hoe zit dat er dan uit en het coalitieakkoord zijn verschillende maatregelen aangekondigd om de energiebelasting en de odds beter te laten aansluiten bij die energietransitie bedrijven vragen ontstaan ook om die knoppen beter om te zetten, zodat ze makkelijker rendabele business case is voor die verduurzaming kunnen maken. Dat betreft enerzijds het verhogen van tarieven in de hoger verbruik schrijven om de tariefstructuur daarmee minder defensief te maken, lasten eerlijker te verdelen en ook alvast te voldoen aan wat we vanuit fit voor fifty five zit aan te komen. Anderzijds verlaagde tarieven voor elektriciteit, zodat de prikkel werking ook beter wordt ingericht om elektrificatie te stimuleren en het coalitieakkoord is ook afgesproken om per één januari twintig, vijfentwintig de vrijstellingen voor metallurgische en neurologische processen deze af te schaffen het verlaagd tarief voor de glastuinbouw af te schaffen en de input vrijstelling voor wk kaas te beperken en dat doen we dus niet in het belastingplan twintig, drieëntwintig. Maar met ingang van één januari twintig, vijfentwintig en dan kom ik op het punt dat de bontenbal eerder heeft aangehaald. Hoe zorg je dat wortel en stok met elkaar in balans zijn door sommige dingen wel al in het eerstvolgende belastingplan te zetten. Want daarmee prikken jullie positieve business case en je geeft duidelijkheid dat de per één januari twintig, vijfentwintig een aantal fiscale prikkels achteraan komen met in de tussentijd ruimte om je daar ook goed op op voor te bereiden en samen met minister staghouwer van nv zijn we voor de glastuinbouw een integraal pakket aan het maken dat ook in het programma klimaat en energie wordt opgenomen.

[2:51:59] De eerlijke bijdrage van die twintig grote vervuilers zit dus eigenlijk in dit hele scala aan beprijzing van twee minimumprijs marginale heffing, maar ook echt die aanpak van die energie belastingen en zoals ik net al zei, in het belastingplan van twintig, drieëntwintig wordt daarmee dus de grootste stap gezet.

[2:52:17] Mevrouw kreuger, groenlinks,

[2:52:20] Voorzitter, dan toch ook maar aan de minister voor klimaat en energie. De vraag die ik net had aan de andere minister.

[2:52:28] We willen zestig procent c twee besparen daarvan is de inzet van het kabinet dat de industrie. Vijf komma negen megaton extra moet gaan doen. Vraag een. Natuurlijk is dat genoeg voor die zestig procent.

[2:52:41] En als dat is wat het moet gebeuren. Waarom zou er dan niet die vijf komma negen megaton onder de twee heffing brengen. Waarom wordt een uitzondering gemaakt voor één komma negen megaton die we met drie miljard maatwerk voor elkaar gaan proberen te krijgen. Op welke manier is dit een eerlijk verhaal

[2:52:58] in de

[2:52:59] klimaattransitie.

[2:53:01] De minister.

[2:53:02] Ik zal er allereerst op willen wijzen welke mensen met heel veel interesse het uitgebreide interruptiedebat gevolgd. Wat wij samen nu doen in deze brief over vergoeding van de industrie, maar ook dadelijk in het programma klimaat en energie is voor een heel groot deel de door vertaling van het coalitieakkoord in concrete maatregelen die in dat programma landen gaat pda gaat het programma doorberekenen in het najaar komt dan de klimaat en energieverkenning zal alvast heel kritisch op ons zijn. En dan scherpen we een aantal maatregelen en afspraken aan om uiteindelijk op ons doel uit te komen en wat u de getallen die vandaag ook veel rondgingen staan voor het grootste deel op pagina negenenveertig en pagina vijftig van het coalitieakkoord. Dus dat is niet iets wat we nu maar even hebben bedacht want het leuk vonden dat ze omdat die informatie ook lang over gesproken en dat ook land in deze aanpak maakt zo'n paar dingen ook nog willen uitlichten. Voorzitter, want wij hebben het is een overkoepelend nationaal reductiedoel van vijfenvijftig tot zestig procent en de industrie levert daar een zeer belangrijke bijdrage aan. Dat hebben ze ook de afgelopen jaren al gedaan richting tweeduizenddertig moet achttien komma drie megaton emissiereductie zeker zijn gesteld. Daarvan wordt veertien komma drie megaton uiteindelijk twee heffing sowieso gerealiseerd. Dat behoren we dus met de treffers veertien komma drie megaton met die twee heffing

[2:54:25] vier megaton komt door de aanscherping daarvan. Daarmee komt de industrie al op een reductie van achtenvijftig procent ten opzichte van negentien, negentig. En als je dan naar die tabel gaat op pagina negenenveertig, vijftig van het coalitieakkoord. Dan zit er een naast waar u het al veel over heeft gehad, namelijk de shirt werving en de maatwerkafspraken zit in die tabel nog allerlei andere zaken, toezicht en handhaving energiebesparing plicht nul komma vijf megaton stimuleringsprogramma voor opschaling, recycling nul komma één megaton. Zo kan ik helemaal voor voor is. Want u kent die tabel, maar er is een breed scala aan maatregelen bedacht in de formatie die uiteindelijk op die achttien komma drie megaton moet uitkomen en ik wil nogmaals onderstrepen. We gaan nu het programma klimaat en energie met de indicatief. Het onderverdeling naar het pbl zal het pbl oordelen is het kosten voldoende kosten effectief en levert het uberhaupt de gewenste reductie van vijfenvijftig tot zestig procent op en als er te weinig is, dan zal ik als coördinerend minister voor klimaat bij alle collega's en mezelf als minister voor energie langs moeten om ervoor te zorgen dat we met extra maatregelen toch de doelen gaan halen. Dus voor mij is het goed dat de u ons beiden prikkelt van welke maatregelen we nu kiezen en zijn ze effectief en kosten efficiënt. Maar ik vind het nog steeds wel goed te verdedigen dat we nu in deze fase deze aanpak en verdeling hebben gekozen. En als je kijkt naar de drie miljard die we voor het maatwerk en voor innovatie in het mkb uittrekken die minimaal één komma negen megaton moeten opleveren en ik sluit me helemaal aan bij minister adriaansens als het meer is dan zou er natuurlijk alleen maar blij mee. Maar dat komt uiteindelijk neer bij een economische levensduur van zo'n vijftien jaar van installaties op honderd vijf euro per ton vermeden. Zeven, twee en dat is als je dat vergelijkt en afzet tegen andere maatregelen uit bijvoorbeeld de sd plus plus is dat kunnen ze kosten effectieve aanpak.

[2:56:18] Dan ben ik bijna aan het eind van dit blokje. Voorzitter voorzitter, kan je meteen de gymles bedienen voor de zomer bij de brief over de voorjaarsnota krijgt u al in veel meer detail. De voorbereiding voor het belastingplan. Dan kunt u daar bij de voorjaarsnota de staatssecretaris nog het een andere meegeven en dan komt het bij het belastingplan in detail terug dan nog twee vragen in dit blokje. Tot slot ook heel kort. Wat zeggen voor waterstof en het zesde cluster. De heer van raam vroeg is het niet een blamage dat het kabinet nog altijd niet aan het urgenda fonds voldoet.

[2:56:59] Ja ik heb ook even ze enorm zitten balen bij de voorlopige cijfers die onlangs werden gepubliceerd. De staat dient zich aan uitspraak van de rechter te houden en die was klip en klaar. Wij moeten vanaf tweeduizend twintig de c o twee uitstoot met minimaal vijfentwintig procent gereduceerd ten opzichte van negentien, negentig en ik ben er helemaal klaar mee dat er momenten zijn waarop we zijn doel alleen maar halen omdat we even economische krimp hadden door een pandemie of omdat we een zachte winter hadden of omdat de energieprijzen hoog zijn als je door dat soort externe factoren aan de rechterlijke uitspraak moet voldoen. Dan heb je gewoon te weinig gedaan in de afgelopen tien jaar en we proberen nu een enorme inhaalslag te maken en ik geef ook meteen de winstwaarschuwing af. Ik houd er zelf ook mentaal rekening mee dat ik in de drie jaar dat ik minister van klimaat ben ook af en toe een doelstelling niet zal halen omdat we niet in één keer die grote achterstand hebben ingelopen, maar we blijven ons natuurlijk wel voor inzetten en we hebben vorig jaar bij de miljoenennota zeven miljard extra uitgetrokken voor maatregelen die nu effect gaan hebben. We zijn bezig met de uitwerking van het programma klimaat en energie, en we hebben de ogen geopend op energiebesparing, zowel bij de overheid als bij huishoudens als bij bedrijven en ik ben nu aan het kijken naar aanleiding van de laatste cijfers van urgenda of dat we in het programma klimaat en energie nog een extra versnelling op een aantal maatregelen kunnen aanbrengen om toch ook in dit jaar en volgend jaar dat urgenda doel weer dichter bij te brengen. Maar ik geef u helaas geen honderd procent garantie dat het in één keer gaat lukken.

[2:58:33] Bauke vroeg. Hoe verhouden de fondsen uit het klimaatfonds zich ten opzichte van bestaande subsidies. Minister adriaansens is daarnaast ook al het een en ander over gezegd we kijken naar het brede scala aan generieke instrumenten dat we hebben wij denken allebei dat een groot deel van de generieke instrumenten ook voldoende gaat zijn om een groot deel van het bedrijfsleven te helpen bij de verduurzamingsslag en alleen voor de plekken waar dat niet met generieke instrumenten kan gaan. We kijken of dat haar maatwerk aan moet worden toegevoegd. Ik zal als fondsbeheerder van het klimaatfonds er op toezien dat elke euro die we daar aan uitgeven ook daadwerkelijk leidt tot extra c o twee reductie. En waar we in de komende jaren het allemaal simpeler kunnen maken, zullen we dat natuurlijk niet nalaten? Ik was heel blij dat we in dit debat. Voorzitter, ook aandacht was voor zesde cluster de ergens en de heer bontebal eigenlijk impliciet met wat voorbeelden zonder daarbij stil. Want ik kom zelf uit de regio waar veel van dat soort klussen zes bedrijven ook zitten en dat zijn vaak prachtige bedrijven met een rijke historie familiebedrijven die soms al meer dan honderd jaar bestaan en het zijn soms ook relatief kleine bedrijven. Als je het afzet tegen wat er bijvoorbeeld in rotterdam plaatsvindt. Maar dan wel hele gave bedrijven die over de hele wereld gewoon toonaangevend zijn in het product dat ze produceren en je wilt die bedrijven met vaak een grote rol en werkgelegenheid in de regio ook helpen te verduurzamen, maar het gaat ons niet lukken om met al die honderden bedrijven maatwerkafspraken te maken. Dus we moeten daar een goede generieke aanpak voor vinden en ik zou mijn waardering willen uitspreken richting die er koopman en mevrouw u de man die mij twee weken geleden het zes avonden zes aanpak voor klussen zes hebben overhandigt. Ze hebben naast een gewone baan ook heel veel tijd besteed aan gesprekken met tientallen bedrijven uit tot zes de klus om scherp te krijgen op daar de behoefte is om die verduurzamingsslag de komende tijd ook waar te maken en daar gaan we nu mee aan de slag en we gaan vooral aan de slag. Ook met een pilot met de provincie gelderland, waarbij de provincie gelderland ook voorop gaat lopen en hoe kun je nou voordat de cluster eigenlijk een soort van regionale aanpak maken, zoals voor mij van het niet voor de nationale infrastructuur de echt bovenop zitten met de hele strakke planning prioritering uit breiden samenwerking met mee. De overheden en bedrijven gaat de provincie gelderland dat uittesten voor een zesde cluster bedrijven en als die aanpak goed werkt, dan kunnen we het ook heel snel opschalen naar de andere twaalf provincies en ik ben erg enthousiast over die uitwerking en zodra we weer een van de reguliere brieven hebben over stand van zaken van de christenen aanpak en de mieke. Dan ga ik hier u natuurlijk uitgebreide ook over informeren

[3:01:23] over waterstof doe ik dan ook maar even dit blokje nog. Voorzitter, ik heb daarnet heeft bijna alles aan alles gewisseld. Twee kleine aanvullingen. We zitten volop in op productie van groene waterstof in de europese unie. Noord-west-europa speelt daar een belangrijke rol van wind op zee. Het zuiden van europa speelt een belangrijke rol vanwege zonne-energie. Het zou natuurlijk vanuit de open strategische autonomie. Heel mooi zijn als een groot deel van die groene waterstof op ons eigen continent kunnen produceren, maar we weten ook dat het op andere plekken in de wereld waarschijnlijk nog veel lagere tarieven kan en uiteindelijk wil je een alsook de les van de oekraine oorlog naar een diverse russen plaatje. Dus je wilt niet de russische afhankelijkheid inruilen tegen de afhankelijkheid van een land in het midden-oosten bijvoorbeeld. Dus ik ga heb ik afgelopen maandag met mijn duitse collega afgesproken meedoen aan het aids global initiatief rotterdam doet dat overigens ook al met heel veel samenwerkingsverbanden met bijvoorbeeld landen als chili en namibië gaan dus echt actief meedoen in het opbouwen van relaties met andere landen in de wereld die tegen hele lage tarieven groene waterstof kunnen gaan produceren en ik zeg hier nogmaals, de nederlandse infrastructuur is natuurlijk echt geweldig om hier die groene waterstof te laten aan landen onze havens, onze gasinfrastructuur die we ombouwen tot een waterstof backbone is straks de poort naar een heel groot deel van europa. Dus we hebben een geweldige uitgangspositie om onze eigen industrie te helpen vergroenen, maar ook weer doorvoerland te zijn naar de buurlanden die daar ook enorm van kunnen meeprofiteren.

[3:02:54] Voorzitter, energiebesparing. Het is een hot topic de laatste tijd. En maar goed ook. Want alle energie die we besparen hoeven ook niet op te wekken of te transporteren en ik ben erg blij dat de kamer bij mij echt bovenop zit, want het heeft echt extra scherpte aangebracht in alles wat we daar doen, maar ook gisteren de tweeminutendebatten al bij stilgestaan. Paar specifieke vragen, waaronder van heer balkenende je geen wist welke energieprijzen worden momenteel gehanteerd om de terugverdientijd voor die maatregelen te berekenen. Momenteel hanteren we de prijzen uit tweeduizend negentien en bij de actualisatie per tweeduizend, drieëntwintig worden de prijzen opnieuw vastgesteld en gymles vroeg maar ik kan dat per kwartaal. Dat zou ik echt niet doen omdat je dan ook niettemin de prijzen aanpassen. Moet je eigenlijk ook de hele lijst met maatregelen aanpassen en dan is het voor bedrijven echt niet bij te benen. Maar ik denk dat de aanpassing die we dus eind dit jaar begin volgend jaar doen. Er zit een hele forse aanpassingen. Dat zit een zeer zware prikkel voor de komende tijd. Wij merken overigens beide dat we nu door die energiebesparingen campagne de telefoon staat roodgloeiend vanuit mkb venlo. Andere brancheorganisaties, maar ook de mivd en andere die zeggen nou mogen we zullen we samen een versnelling teams oprichten die bedrijven de komende tijd gaan bezoeken om daar echt te helpen om die maatregelen ook daadwerkelijk meteen door te voeren die concept lijst van geactualiseerde maatregelen

[3:04:19] met een terugverdientijd van vijf jaar wordt naar verwachting aankomende zomer voor internetconsultatie aangeboden. Ik zou tegen bedrijven willen zeggen als je dan weten hoe die concept lijst eruitziet. Ga als nadenken hoe je daar dan mee aan de slag kan. Wacht niet tot de aanscherping die per één januari ingaat. Er wordt gerekend met de prognose van de energieprijs uit september tweeduizend, eenentwintig voor tweeduizend, tweeëntwintig en voor tweeduizend, tweeëntwintig voor tweeduizend, drieëntwintig

[3:04:46] de bakker vroeg mij of het mogelijk is om voor deze winter. Alle bedrijven die onder de plicht vallen en inspectie een inspectie uit te voeren, maar het gaat om negen, negentigduizend bedrijven. Dus dat gaat ons echt niet lukken voor aankomende winter dus ook zo'n duizend ft en toezichthouders nodig hebben en die zijn er niet. Maar we zijn wel bezig om in het reisinformatie plicht systeem. Dat doen we eigenlijk al deze een prioritering aangebracht waardoor bevoegd gezag makkelijker in staat is om die bedrijven uit te lichten waar veel energie wordt verbruikt en waar waarschijnlijk ook nog veel potentie is om energie te besparen. Ik ben dat heb ik eerder toegezegde mevrouw kreuger en te kijken of dat ze die data van energieverbruik ook beter met de milieu diensten omgevingsdiensten kunnen uitwisselen die bontenbal van de laatste nogmaals op gewezen moet waarschijnlijk een paar dingen aanpassen en de werd. Maar daar zijn we dus ook volop mee bezig en ik denk dat we op deze manier niveau tien procent van de doelgroep dit jaar kunnen bereiken en dat ze zowel de groep uit grootste rendement zit. Maar zoals ik net al zei, er zijn veel partijen die met onze gesprek zijn om te kijken, kunnen we anders dan via de omgevingsdienst en een formele inspecties ook gewoon bedrijfs bezoeken brengen om die bedrijven te helpen veel van die maatregelen te nemen.

[3:06:01] De heer bauke vroeg mij af wat ik kan toezeggen de glastuinbouw ook onder de energiebesparing te laten vallen

[3:06:07] naar de energiebesparing plicht voor de sowieso uitgebreid naar alle andere aids bedrijven die er nu nog niet onder zijn gebracht. We kunnen bij de stap ook de glastuinbouw overwegen. De glastuinbouw is nu nog uitgezonderd omdat zijn eigen sector systeem hebben. Maar ik ben met de minister van lhv dat sector systemen aan het herzien en dat komt in het programma klimaat en energie terug. Dus ik ga nu niet beloven dat glastuinbouw onder ondernemers milieubezwaren split komt toevallig misschien bedenken van de komende weken. Een andere system i met ik die voor de glastuinbouw nog veel effectiever is. Dus we gaan gewoon in integraal pakket aan uw opleveren. Dit voorjaar waarbij borging van de besparing afspraken de c o twee reductie afspraken is daar de kern en naar de. U hoort over een aantal weken meer van mij en minister slag gaan. We nemen deze suggestie mee maar of dat we er ook daadwerkelijk op gaan uitkomen. Dat weet ik nu nog niet want misschien bedenken we iets slimmer.

[3:07:06] Bouwkunde,

[3:07:07] Ik had nog een introductie waar het mij om gaat is het principe van gelijke monniken gelijke kappen. We gaan een uitbreiden naar de en sectoren. Dan is het denk ik ook belangrijk om de sector die een eigen systeem heeft daarin mee te nemen. Waar het om gaat is dat we allemaal gaan bestaat besparen. Ook de glastuinbouw is de minister.

[3:07:28] Daarmee eens. Maar ik vind het niet het het eigen systeem ook minimaal even goed moet functioneren en we hebben de afgelopen jaren veel discussies gehad over het systeem van de glastuinbouw lopen ook nog enorme discussies over de afprijzen van het jaar tweeduizend achttien. Zeg even uit mijn hoofd en ik wil uit die dynamiek dat die sector en verschillende ministeries elke keer weer met elkaar in discussie zijn over hoe we regelingen moeten interpreteren en wie je nou wel of niet. Ergens nog een boete voor moeten opleggen. Dus

[3:07:57] of het eigen systeem van de glastuinbouw wordt zo veel beter dat we daar echt geborgd hebben dat daar ook de doelen worden gehaald. Of we kijken of de glastuinbouw onder de generieke instrumenten moet komen te vallen.

[3:08:09] De gymles vroeg ook nog zijn de handhavers eigenlijk wel voldoende partij voor de grote bedrijven hebben ze voldoende kennis en uw was voor de advies van de commissie van aardse toe verstevigen van toezicht is onderdeel van de urgenda maatregelen opbouw van kennis en capaciteit. Daar vertrekken we extra geld uit en ik kan u hopelijk op korte termijn informeren over hoe we dat extra geld besteden om die omgevingsdienst te versterken en er is het kaart geeft de jaarlijkse opdracht en rijkswaterstaat informeel om toezichthouders van provincies en gemeentes op te leiden omdat adequate toezicht ook zo goed mogelijk te kunnen uitvoeren en dat heeft zowel betrekking op de techniek van de maatregelen als op de noodzakelijke competenties die je nodig hebt om op een als remmen manier het gesprek met die bedrijf te voeren. Als je ergens op bedrijfsbezoek bent.

[3:08:57] Tot slot voegt geen gemis op dit punt aan mij over dat de terugverdiend tijd anders kan dat er meer eenduidige berekening

[3:09:05] welke maatregelen onder de vijf jaar terug de verdient tijd vervallen is zeker niet vrijblijvend. Een maatregelen die op de erkende lijst staan van rws. Die moeten ook verplicht worden genomen bij de maatregelen die er niet opstaan zal moeten aantonen hoe ze daarmee aan hun verplichtingen kunnen voldoen. Ik denk zelf eerlijk gezegd dat met de huidige energieprijzen en de huidige prijzen. De meeste bedrijven wel in hun eigen portemonnee. De prikkel voelen om ook maatregelen te treffen die misschien een iets andere terugverdientijd hebben dan wat we in deze plicht hebben opgenomen. Voorzitter, tot slot twee vragen over energie en energiedragers die bontebal heeft een actieplan gepresenteerd voor sms kleinschaliger, modulaire reactoren voor kernenergie en ik heb het nog niet in detail gelezen maar via de media uit meekreeg is het sluit het ook voor een deel aan op suggesties die de ergens eerder heeft gedaan. Dus ik zal u beide actieplannen ook bestuderen omdat ik medio dit jaar u al hebt toegezegd de scenario studie voor de opschaling van kernenergie te doen toekomen en de rol die kernenergie kan spelen in de energiemix tweeduizenddertig, tweeduizendvijftig. Ik zal in die scenario studie ook de mogelijke rol van sms beschrijven en

[3:10:30] de verwachting is wel dat wil ik er dan aan toevoegen dat daar moet een beetje mijn zoektocht ook maar laten we daarom als we het debat hebben over die scenario studie dan wel wat uitgebreide bij stilstaan. U heeft als kamer maar eerder ook de opdracht gegeven als kernenergie uit de scenario studie blijkt dat het een goede toevoeging kan zijn aan de energiemix. Ga dan niet experimenteren met allerlei technieken die er niet bewezen zijn want dat hebben we gezien in grootbrittannië, frankrijk en finland. Dan kan de doorlooptijd en de prijs wel heel erg oplopen. Dus ik focus me vooralsnog wel op bewezen technieken en de afspraak die in het coalitieakkoord staat om als dat mogelijk is twee nieuwe kerncentrales te ontwikkelen. Wat we nu weten van die sms op basis van de generatie drie technologie is dat ze naar verwachting in de periode twintig, zevenentwintig, twintig, drieëntwintig. Sorry. Twintig, zevenentwintig, twintig, drieëndertig, dat er dan een bewezen technologie gaat zijn dan is de vraag hoe sneller dan daarna ook daadwerkelijk commercieel beschikbaar komt, maar laten we dat dan als krijgen in de sluier studie uitgebreide op inga meer en de diepte met elkaar van gedachten wisselen

[3:11:39] biomassa. Tot slot, voorzitter,

[3:11:42] heer van gaan vroeg.

[3:11:46] Ja. Hij vroeg hij zei hij noemde een aantal zaken, waaronder biomassa en sessie jesse dat de relatie tot die generatie toets en en en doorstaan. Dat soort technieken die generatie toets vanuit de gedachte dat we echt een fundamentele systeem transitie nodig hebben om te voldoen aan die adviezen van etc. Ik ben allereerst helemaal mee eens dat het echt een fundamentele transitie is. Wil je uiterlijk in tweeduizendvijftig en bij voorkeur eerlijk klimaat neutraal zijn en we zullen ook veel kritischer moeten kijken naar wat hebben we de afgelopen jaren bestempeld als een transitie techniek en is dat echt zo vastzat. Een mooi verhaal, maar moeten we ook in het licht van de geopolitieke situatie toch nog iets kritisch zijn op wat zetten we nog in of niet. En zeer terecht vraagt u ook elke keer weer aandacht voor die combinatie tussen de klimaattransitie of de klimaat crisis en de biodiversiteitscrisis. Daar ben ik ook met de minister van natuur en staatssecretaris van hier mee bezig omdat veel meer gewoon een rode draad door ons klimaatbeleid te laten zijn

[3:12:47] ook wel op wijzen dat ook in het ipcc rapport cbs wordt genoemd als een acceptabele techniek om in de komende acht jaar enorme stappen te zetten en de inzet van bio grondstoffen voor hoogwaardige toepassing ook een acceptabele techniek is. Ze gaan dat afbouw pad voorhout biomassa ga ik aan u leveren binnenkort maar hoogwaardige inzet van bio grondstoffen en tijdelijke inzet van cbs is ook volgens de wetenschappers van ipc nodig om die anderhalve graad nog in beeld te houden.

[3:13:18] Dankuwel. Voorzitter.

[3:13:19] U ook bedankt. We komen daarmee aan de tweede termijn van mijn kamer. En u heeft één minuut twintig voor uw inbreng

[3:13:27] wordt zijn hier bauke.

[3:13:28] Dankuwel. Voorzitter en voorzitter. Wat mij in dit debat opvalt is dat de kamer uit de startblokken is als het gaat om die enorme kans die we hebben om de industrie te verduurzamen. Ik zie ook dat de industrie in de gesprekken die we hebben die is eigenlijk die zijn al langer uit de startblokken. Het kabinet staat op het punt uit de startblokken te gaan. Dus mijn oproep is zorg ervoor dat dat we gaan versnellen. Het is een unieke kans. De verduurzaming van van onze sector ook een unieke kans is om de circulaire economie om daar nu echt werk van te maken. Volgens mij moeten we die vijfendertig miljard in alle inspanningen die we doen ook gebruiken om aan die circulaire economie te gaan werken. Ik ben ook blij dat de minister aangaf dat die taskforce er al is. Ik hoop ook dat naar buiten toe dat duidelijk wordt dat het een taskforce is en wie het voortouw heeft want ownership is wel heel belangrijk. Dat hebben bij het klimaat ook gezien. En tenslotte, het is ook een unieke kans om de sociale transitie goed vorm te geven en met name bij de transitie ervoor te zorgen dat we die groene banen ook gaan creëren. Dus gebruik die unieke kans om en en en te doen.

[3:14:43] Wel

[3:14:45] het woord zijn hier ergens vvd.

[3:14:47] Dank u. Voorzitter, twee punten van aan mijn kant. Die doelmatigheid is cruciaal bij de besteding van het overheidsgeld dat hiervoor beschikbaar wordt gesteld.

[3:14:55] Maar wat ik eerder zei laten we voorkomende penny wise pound foolish handelen in de bedragen zijn grote ambities zijn hoog en die snelheid zal natuurlijk spanning en hebben met zorgvuldigheid. Volgens mij beseffen dat allemaal met elkaar. Daar ligt ook een verantwoordelijkheid bij de kamer. Wat dat betreft de en onze kant. Wij vragen om die snelheid aan ambitie. Wij vragen u dan ook pragmatisme en die ruimte moeten wij volgens mij ook geven vanuit de kamer. Dus ik hoop dat u daarmee aan de slag gaat. Voor mij is het dan breed gedeelde emotie die wij hier hebben met elkaar een breed gedeelde mening.

[3:15:27] De de over kernenergie nog heel kort. De minister gaf aan in te zetten op bewezen technieken voor is meestal een logische lijn om dat te doen en tegelijkertijd innovatie spoor inderdaad ook gewoon in te blijven zetten daarin te kijken daaraan mee te werken.

[3:15:42] Ja. En dan wil ik het daarbij laten zitten. Misschien kan ik nog meer ruimte geven voor mij twee minuten debat aanvragen en ik heb nog een motie in gedachten dan ook.

[3:15:55] Dat laat ik dan even onderling aan u omdat in deze termijn even af te spreken. Wie van u als eerste dat tweeminutendebat heeft, ga ik nu ondertussen naar de heer thijs van de partij van de arbeid.

[3:16:05] Dank u, voorzitter, en het is goed om dit debat te voeren. Ik ben blij met de toezegging van de minister om in gesprek te gaan met de bonden. Ik ben ook blij met de toezegging van de andere minister om inzichtelijk te maken hoeveel de industrie nu bijdraagt aan en vooral rekening met die gratis rechten. Dan maakt het niet uit of het vijfenzeventig euro betonnen is of vijfentwintig euro per ton is want ze zijn toch gratis voor die bedrijven. Dus mijn vraag is of dan ook inzichtelijk gemaakt kan worden. Wat de grote vervuilers. De twaalf grote vervuilers betalen want daar zit de pijn die hebben eindeloos veel uitzonderingen onder energiebelasting of c o twee te betalen. Dus heel graag naar graag of de minister. Dat kan overnemen

[3:16:42] en dan heb ik nog een andere vraag aan de minister over de belastingplan.

[3:16:46] Dus goed dat dat er komt maar ik vraag me wel af. Dus eigenlijk een vraag aan allebei de ministers. Wat is nou de opdracht hoe de belastingplan vormgegeven moet worden. Want ik snap dat er een verschuiving komt van gas en elektriciteit. Maar

[3:16:57] hoeveel gaan deze bedrijven nu extra betalen. Wat is daarbij de doel wat u heeft met die wijziging in de belang in in de belasting.

[3:17:03] Dan had ik nog een vraag over urgenda. Wat volgens mij. Ik ben blij te horen dat de minister vindt dat we ons aan urgenda uitspraken moeten houden. Dan gaan we dit jaar volgens mij niet doen. Ik heb ooit bij bnn gehoord dat de noodscenario's zijn overweegt de minister dan nu om die noodscenario's in te zetten of gaat het vijf jaar duren en gaan we vijf jaar lang een urgenda doel missen

[3:17:21] en als laatste de maatwerkafspraken. Ik snap dat er een maatwerkafspraken kader komt. Ik ben heel benieuwd naar die brief. Ik vroeg me wel af of de minister iets kan zeggen over hoe we nou die ellende met die centrale gaan voorkomen, waarbij we toch ook een op een afspraken proberen te maken en één keer is het weg en halen we de doelen niet of daar wel iets over gezegd kan worden voordat de brief komt

[3:17:39] dankuwel komen vrouw kreeg een groenlinks

[3:17:43] dankuwel. Voorzitter thijs. Zo ziet de microfoon uitzitten. Dankuwel.

[3:17:49] Wat mij het meest bij is gebleven. In dit debat is eigenlijk het gebrek aan visie op die groene klimaatneutrale economie die we moeten hebben en op moment dat ik daar naar vraag met een aantal voorbeelden gaat de minister buigt dat weg door over die specifieke bedrijven iets te zeggen maar het gaat natuurlijk om waaierkoers op af en het is mij niet veel duidelijk geworden dat dit kabinet daar geen beeld bij heeft en dat vind ik zorgelijk en dat paard ook zorg met betrekking tot het maatwerk. Want als dit kabinet die zestig procent serieus neemt en die moeten we als je de ipc heb gehoord. Maandag heel heel serieus nemen dan snap ik werkelijk niet waarom wij niet de gehele opgave van de industrie onder de twee heffing brengen want dat is de zekerheid dat je de doelen gaat halen en wat we nu doen is eigenlijk één komma negen megaton uitzonderen en daar via maatwerk afspraken die volstrekt onduidelijk nog zijn op koersen. En waar ik me dan ook zorgen over maken is dat die maatwerk. De kaders voordat maatwerk worden gemaakt met de fossiele industrie zelf. En als ik vraag naar de harde afspraken om dat de leefomgeving de bv beter wordt dan blijft de vraag staan aan de minister zit de lokale het bevoegd gezag dan om tafel om te zorgen dat we echt gewoon bijvoorbeeld bij tata dat die koops. Twee fabriek zo snel mogelijk dicht gaat.

[3:19:10] Dankuwel. Daar komt bij de heer bontenbal van het cda.

[3:19:13] Dank u. Voorzitter,

[3:19:16] de kern. Volgens mij van het coalitieakkoord is dat we verduurzamen onder andere via groene industriepolitiek en volgens mij zit daar een balans tussen het organiseren van een goed vestigingsklimaat voor bedrijven, zodat ze hier een een heel duidelijk toekomstperspectief hebben dat ze vergroenen en dat elk bedrijf wat wil vergroenen daarbij geholpen wordt en een bedrijf wat dat niet wil, gaat het moeilijk krijgen. Dat is volgens mij de essentie van van het van het coalitie akkoord en ik vind dat we met alle heffingen die we willen gaan regelen steeds goed moeten kijken of de balans tussen wat aan ondersteunend aan faciliteert beleid is of dat klopt met met die heffingen. Dus daar maakt nog steeds van zorgen over. Maar ik wacht het af

[3:20:00] over de de de ik vind dat te snel alweer gelijk naar die twee heffingen gegrepen wordt. Ik ben daar nooit een heel groot fan van geweest. Overigens lijkt het ook niet automatisch tot reductie, want het is volgens mij geen cap and trade systeem. Dus je kunt daar niet rekenen op precies die mega tonnen en tot slot de sms heeft de enige moeite gekost om ook sommige partijen te overtuigen om kernenergie ook gewoon weer te gaan doen in nederland. Maar ik denk dat de minister ook echt met open mind gaat kijken naar die technologie. Want ik denk dat de veel toekomst is voor die technologie zeker rond twintig, dertig voor met name de vergroening van de industrie elektrificatie waterstof productie. Ik zie daar veel kansen en internationaal denk aan de ook zo

[3:20:44] dankuwel

[3:20:45] bedankt komt bij de grinwis van de christenunie.

[3:20:49] Voorzitter, ik dank bij de wiens personen voor de duidelijke antwoorden.

[3:20:54] Nog een punt over de maatwerkafspraken. Die waren wat mij betreft niet bedoeld als nieuw bureaucratisch instrument. Maar als middel om snel slagen te maken in de energietransitie en om zekerheid te krijgen als bedrijf van het rijk. Om snel grote investeringsbeslissingen te kunnen nemen en als rijk van het bedrijf onduidelijkheid te krijgen over wanneer welke transitie en reductie slagen worden gemaakt, inclusief duidelijkheid over werkgelegenheid, circulariteit. Et cetera. Volg mij begrijpen we elkaar goed dat dat dat ook het ministerie in de minister er zo in zit

[3:21:23] ik

[3:21:25] na de beantwoorden zit gewoon een beetje met de vrees van olie wordt het niet een heel lange termijn traject waarbij we te lang erover doen om zo snel die duidelijkheid te creëren. Dus graag een bevestiging dat dat inderdaad de is van een minister en ik dank het ministerie voor al zijn antwoorden op het gebied van de energiebesparing verplicht en hoe dat gaat eruit te werken. Nog wel een vraag die volgens mij niet beantwoord is

[3:21:48] hoe hij verder wil gaan met de meerjarige afspraken hem j a drie met de middelgrote industriële bedrijven en het industriële mkb. Tot zover

[3:21:59] hartelijk dank. Dan kom ik bij de heer van raam van de partij voor de dieren.

[3:22:02] Dank u wel. Voorzitter, dank ook voor die

[3:22:07] voordat die videos worden meegenomen in het verduurzamen en het overstappen naar andere sectoren die mogelijk wel toekomst op verzenden zijn dan kan een is van klimaat energie over het die brede meeting

[3:22:19] toch een aantal punten. Voorzitter,

[3:22:23] eerst punt gaat kijk. De vervuiler wordt gewoon betaald waar we niet omheen draaien

[3:22:28] en voorbeeld het convenant voor grote vervuilers liep af in twintig, twintig.

[3:22:33] Dan zie je toch dat in één keer weer dat de nieuwe afspraken eenentwintig, drieëntwintig ingaan. En dan wordt er een soort overbrugging in één keer komt er in de begroting van negentig miljoen euro. Da's raar.

[3:22:44] Dus misschien kan de minister daarop reageren waar die waar die negentien miljoen één keer vandaan komt.

[3:22:51] Toen kwam die die ik ken natuurlijk de brede welvaart ze toets

[3:22:58] een dag voor een element daarvan is de cognitieve c o. Twee uitstoot van van van later laten

[3:23:07] kenmerk.

[3:23:08] Kijk ik denk dat de minister non eerlijk gezegd

[3:23:12] ik geloof haar nog. Ik heb er moeite mee te geloven. Ik zeg het maar eerlijk. De staat in de brief. Het klimaat is niet bij gebaat. Als bedrijvigheid en uitstoot wordt verplaatst naar het buitenland. Maar dat hebben we nou net vijftig, vijftig jaar achter de rug. Om dat gestimuleerd door allerlei vrijhandels verdragen en neoliberaal beleid. Dus dan denk ik. Ja. De minister kan zich kennelijk

[3:23:32] het einde van de wereld weer beter voorstellen zoals we dat kennen dan het einde van de economie, zoals we nu kennen en en daar geeft de minister. Wat mij betreft veel te weinig rekenschap van en noemen.

[3:23:43] De termijn kan ik me ook voorstellen.

[3:23:45] Voorzitter, noem me nog. Da's de minister vier, drie sancties kan noemen. Die staan op het niet nakomen van die verplichtingen van alle afspraken en convenanten nv joost et cetera die ze net noemden. Dat is ook al een stuk geruster zijn je misschien kan ze dat nog doen.

[3:24:03] Voorzitter, zouden wij de heer van raam ook vragen over welke negentig miljoen hij heeft dat.

[3:24:08] Duidelijk. Voorzitter, dat werd mij dat ik dat kan ik me voorstellen dat dat is een afspraak. Ik pak het even bij

[3:24:18] de agenda. De energiebesparing convenant een speciaal van grote vervuilers, waaronder aids bedrijven die liepen af en twintig, twintig en eenentwintig, drieëntwintig zou de doelgroep om een normale besparing verplicht gaan vallen en omdat kennelijk is er afgesproken om dat die termijn te overbruggen en bedrijven toch nog

[3:24:35] te verleiden tot die besparing plicht en een voorbeeld van dat de vervuiler betaald wordt, is er iets van precies zeggen

[3:24:46] als voorbeeld een voorbeeld tachtig, zesentachtig komma zoveel

[3:24:52] zes komma één miljoen beschikbaar ezra subsidie overbrugging subsidie en dan vragen wij ons echt afval wereld even als voorbeeld. Ja.

[3:25:01] Wie betaalt. Wie

[3:25:04] dus daar daar duidelijk op. Voorzitter,

[3:25:06] Dank u wel.

[3:25:07] Bedankt. We gaan snel door

[3:25:09] de minister. Voorzitter, wederom voor de voor de tweede termijn de versnelling zijn oproep nemen, nemen wij ons zeer ter harte. We voelen allemaal die druk en het is kort tijd kort dag. Dus ja voortgang, maar wel zorgvuldig. Dus we zullen we zullen het nodige doen en u daar ook over rapporteren om te zorgen dat we die snelheid in de aanpak onder andere van de maatwerkafspraken, maar ook de monitoring van de effecten van andere zaken ook voortvarend blijven oppakken niveau is de wil daartoe zeker meer dan aanwezig. Even de specifieke vragen. Voorzitter, de heer thijssen vroeg of een de consequentie van zo'n olympische kolencentrale als daar inderdaad een één keer iets anders gebeurt dan dat wij wensen en voorzien hadden hoe we daarmee omgaan. Ik wilde even meenemen en de brief die ik nog gaan sturen over het maatwerk afsprakenkader en daar iets dieper ingaan op ook risico's die daaromtrent kunnen spelen. Want ik denk dat het ook in die categorie zichtbaar van vraagstukken valt terras van mevrouw kreuger, voorzitter, jouw visie op industrie, er blijven wij over in discussie. Ik meen dat dat wij daar echt. Sterker nog, ik heb toegezegd dat verder stappen in gaan zetten dat we daar duidelijkheid in moeten meer duidelijkheid moeten geven, maar ook die zin ook een winstwaarschuwing. De duidelijkheid van mevrouw kreeg, is waarschijnlijk niet duidelijkheid van van mij. Ik wil daar wel. Ik wil namelijk niet opleggen maar

[3:26:38] prikkels en een systeem creëren waarin bepaalde bedrijven kunnen floreren, en ik hoop dat we het over de uitgangspunten daarvan dan wel eens worden.

[3:26:49] Daar verwacht ik rond de zomer een brief te kunnen sturen over de industriepolitiek waarin ik al een opmaat maakt naar die wat meer kanttekeningen de zeg maar de visie van een economie rond twintig, veertig en ik wil die ook met stakeholders wat breder betrekken want ik denk dat het dan ook veel meer kracht krijgt. Het gaat over een visie op de samenleving breder dan alleen de economie en die wil ik dan aan het eind van dit jaar. Ik probeerde te veel te snelle. Maar wat breder neerzetten.

[3:27:15] Mevrouw kruger.

[3:27:17] Voorzitter, ik denk dat het heel belangrijk is om inderdaad andere stakeholders bij te betrekken. Dus eigenlijk zou mijn mijn vraag zijn is het niet

[3:27:26] juist ook iets vanuit vanuit de wetenschap.

[3:27:30] Om.

[3:27:32] Het toekomstige verdienmodel van nederland binnen de grenzen van natuur, klimaat en gezondheid van omwonenden om daar scenario's voor te hebben en die we dan vervolgens als kamer kunnen bespreken. Maar dan hebben we in ieder geval een gedeeld beeld van waar zitten we op te sturen met die groene industriepolitiek in plaats van de liberale markt orde van de vvd.

[3:27:55] De minister, voorzitter, vind ik een goede suggestie van vrouw kreeg. Ik neem dat mee

[3:27:59] hiervandaan.

[3:28:01] Ja. Voor ze danken. Ja dat die

[3:28:05] die die verhandeling biedt inderdaad ook de gelegenheid om de de onderliggende

[3:28:10] ja visie, wat in mevrouw zei het ook al eigenlijk. Maar dat pleiten wij natuurlijk ook voor laat dat nou zien. Want

[3:28:16] nogmaals, als u schrijft het klimaat is niet gebaat bij bedrijvigheid en uitstoot dat verplaatst wordt naar het buitenland. Maar je hebt dat vijftig jaar gedaan

[3:28:24] dan dan hoop je ook op een soort

[3:28:27] misschien een revisie of een reflectie of van en daarna een duidelijk statement. Wat is nou de onderliggende.

[3:28:34] Morris zou je willen.

[3:28:36] Noemen de zijkant. Graag.

[3:28:40] En voorzieningen worden niet zozeer een vraag als wel een bevestiging van de van dit traject de zo zo zo interpreteer ik dat dan ook

[3:28:47] heeft toch de evenaar ten aanzien van het verplaatst naar het buitenland. Volgens mij hebben we daar een visie verschil. Dus we kunnen er heel erg lang over blijft praten. Wij vinden dat we die kaders en die normen en die maatregelen moeten treffen in de veronderstelling en de verwachting dat het merendeel van de bedrijven die omslag maken naar nieuwe technologie en waarbij we dus ook kunnen zorgen dat het voor de rest van de wereld daar een koploperspositie hebben waar ook andere van kunnen profiteren.

[3:29:11] Tot slot hiervan.

[3:29:14] De minister noemt dat een visie verschil. Maar het is natuurlijk een. Het is natuurlijk een paradox. Als je in je brief schrijft klimaat is niet gebaat bij bedrijvigheid en uitstoot van het buitenland,

[3:29:24] terwijl we weten dankzij de brede welvaartsmonitor overigens

[3:29:27] dat door het verplaatsen het decennia lang juist dat verplaatsen daarvan

[3:29:33] de uitstoot die veroorzaakt wordt door nederland in het elders

[3:29:38] en die wordt niet zo gemeten, maar wel twee, honderd megaton is dus net zo veel dat we hier deden negenennegentig.

[3:29:45] Dus.

[3:29:46] Dat is niet zozeer een visie verschil is meer een paradox die de minister zelf opschrijft en ik zou zo fijn zijn.

[3:29:55] Niet nu maar dat we daar een keer over dan van gedachten kunnen wisselen. Want dat

[3:29:59] zegt een hele hoop over hoe je staat in die industriepolitiek.

[3:30:03] De minister,

[3:30:04] voorzitter, laten we dan pak ik die handschoen op van van eraan want ik denk dat we daar dan even een bredere context zou moeten geven. Zoals ik net geschetst heb voor zich. Nog even terug naar de heer mevrouw kreuger die gaf die die die zei toch anders dan dat ik het volgens mij heb gezegd als het gaat over hoe we tot het afsprakenkader komen dat afsprakenkader maakt de overheid. Maar wij gaan wel input halen bij de bedrijven wat aansluit bij delen dat afsprakenkader ook met uw kamer gaat niet samen met de bedrijven maken, maar we halen. Wat input is een groot verschil tussen meedenken en wie er uiteindelijk beslist en de betrekken ook daadwerkelijk de overheden daarbij met name zelfs de omgevingsdienst die dan ook aan tafel zal zitten om dat kader goed te maken.

[3:30:53] Verder vroeg de heer van raam nog naar de sancties. Drie sancties had hij het over. Dat zitten die verschillende regelgeving. Ik denk dat het te ver gaat voor dit debat. Maar dat bedoelt u niet zien. We knikken. Dat bedoelt u.

[3:31:07] Ter verduidelijking dan de zijn inderdaad mvo afspraken internationaal mvo afspraken die worden dan bindend genoemd, maar er de geen sancties op en mijn vraag was noem drie sancties die de minister kent als gevolg van die regelgeving die groene, taxonomie bijvoorbeeld of naar de in veel noemde ik al internationale. Ik ken ze niet. Maar misschien.

[3:31:32] Weet de minister meer en ik de meeste

[3:31:34] voorzitter. We hadden het net over gedragsverandering. Bij de taxonomie zal het vooral zijn dat de grote beleggings voor instellingen veel minder zo niet niet gaan investeren in dat wat slecht gekleurd wordt door de taxonomie. Dat gebeurt al. Dat is al aan de hand. Dus daarmee wordt al geselecteerd en zal uiteindelijk dat gevolgen hebben als je kijkt naar de mvo. Dus de regelgeving uit brussel gaat komen. Daar zit wel degelijk een aansprakelijkheidstelling in. Er zit een civiele aansprakelijkheidstelling in, dus laten we kijken bij de behandeling van de implementatie werd daarvan of of dat op een goede manier komt en dat is met name ook iets waar we het over moeten hebben of je alleen maar met straf het gedrag gaat veranderen. Het raakt ook kleine organisaties. Ze moeten dan wel en dan kom ik weer bij de bontenbal in staat zijn om zich te gedragen.

[3:32:19] Dank u. Voorzitter

[3:32:20] u ook bedankt en komt bij de minister voor klimaat en energie.

[3:32:24] Dank u wel. Voorzitter, de heer paul kerstborrels nogmaals aan het woord en en en daar ben ik het helemaal mee eens. Ik hoop ook dat ze bij het programma klimaat en energie die verschillende elementen ook al zoveel mogelijk concreet kunnen laten zien het met groen. Het moet sociaal het met circulair en het moet ook snel

[3:32:40] de erkens wees nogmaals op. Wees niet penny wise pound foolish. Als ik de uitwerking van het klimaatfonds. Wat ik in een aparte werd samen met de minister van financiën aan uw kamerlid toekomen. Dan zullen we ook schetsen dat ze bereid zijn om een klein deel van het klimaatfonds ook voor uitvoeringskosten in te zetten. Wat wil je in al die sectoren die c o twee reductie voor elkaar boksen. Dan heb je een sterke overheid nodig die op een aantal punten ook in staat is om erop toe te zien en dat betekent in de teams van minister adriaansens in mijn team de team van minister de jonge ga zo maar door dat je daar soms ook extra mensen mankracht vrouw kracht nodig hebt en daar gaan we dus een deel van het fonds voor inzetten, maar wel heel streng op toezien dat dat tot een minimum beperkt blijft. Want ik wil dat die euro zoveel mogelijk rendieren in tonnen reductie.

[3:33:31] De heer thijssen vroeg wat zijn nou de als aan de opdracht met het belastingplan zuid drieledig energiebelastingen moeten minder degressief

[3:33:41] energiebelastingen krijgen, minder vrijstellingen

[3:33:45] en energiebelastingen moeten een sterkere prikkel geven tot verduurzaming

[3:33:49] en hebben in het coalitieakkoord al heel veel richting in meegekregen en de staatssecretaris van fiscaliteit. Die zijn de details aan het uitwerken. Hoe dat dan het beste uitwerkt. Maar ik denk dat het voor negentig procent en door vertaling is van het coalitieakkoord.

[3:34:04] U vroeg ook of ik dan bij die brede geschetst van fiscale stimulering of kosten voor bedrijven dat ook voor de twaalf grootste image specifiek zou kunnen rapporteren. Maar dat kan ik niet doen want dan zou ik bedrijfsgevoelige informatie moeten publiceren in de gaat over onder andere energie verbruik en belasting gegevens van die bedrijven. Dus ik kan dat niet zo specifiek doen. Maar u bedoelt u wilt dan op een iets hoger niveau dat ik ga gewoon kijken wat kan ik kijk wat kan maar helemaal op bedrijfsniveau kan niet urgenda. Ik vroeg mij naar de noodscenario's. Ja. De laatste urgenda cijfers laat gewoon zien dat met het staande beleid en nog niet gaan komen in de komende paar jaar dus in de brief van mij bij programma, klimaat en energie zou ik ook specifiek ingaan op het urgenda vonnis en kijken welke maatregelen ook versneld kunnen worden of geïntensiveerd kunnen worden om eerder al c o twee reductie voor elkaar te krijgen.

[3:35:01] Het ijzer

[3:35:02] een pracht brief in mij ben heel benieuwd.

[3:35:06] De brief brieven.

[3:35:09] Dus

[3:35:11] je hebt nog een vragen

[3:35:12] die sorry dat over dat rapporteren over de de energiekosten van de grootindustrie. Het gaat me niet. Ik zou het heel leuk vinden om het van alle twaalf bedrijven afzonderlijk te willen, maar het gaat mij meer over die twaalf bij elkaar. Dan gaat het de de de getallen van de twaalf grootste vervuilers

[3:35:26] kunt u dat door toezeggen. De minister.

[3:35:28] Ik ga mijn best doen

[3:35:30] en ik aan nou ik ga zo veel mogelijk informatie geven die ik kan geven. Dat is wat ik u toezeggen.

[3:35:37] Mevrouw kreugel ging in de tweede termijn nogmaals in op de doelstellingen. Ik wil daarbij een concentreer. Ik doe het mezelf natuurlijk aan de brief. De brieven die in mei komt kijk ik ik ben gewoon mentaal helemaal ingesteld op die systematiek die we in de klimaatwet met elkaar hebben afgesproken door gewoon op vaste momenten in het jaar het klimaatbeleid vast te pinnen en bij te stellen waar nodig. Programma, klimaat en energie gaat door het worden doorgerekend. Zij gaan terecht natuurlijk daar heel kritisch op toezien. En om ons bij de klimaat en energieverkenning vertellen waren we gewoon nog tekort hebt tekorten op het totale zestig procent doel tekorten misschien een specifieke sectoren en op basis van de klimaat en energieverkenning zal ik als coördinerend minister weer met alle vakministers het gesprek aangaan over wat gaan we dan bijplussen om uiteindelijk toch die zestig procent te borgen en dat kan in de industrie tot andere keuzes leiden kan een energiesector andere keuzes leiden. Dat geldt ook voor alle andere sectoren. Dus zeg maar alle vragen waarvan u denkt hij. Ik ben ontevreden met antwoord. Dan gaan we ook in het najaar op basis van die kerst nog toe in film met detail met elkaar over kunnen door praten, maar wij proberen nu een programma te maken waarvan wij de zelf ervan overtuigd zijn dat het voldoende is om die doelen te halen.

[3:36:54] En tot slot een hele korte vervolgvraag. Ik neem ze even samen mee van mevrouw kruger en van hiervan raam

[3:37:01] zijn al best wel veel vragen is termijn weergegeven.

[3:37:04] Nou ja, heel kort en misschien ook wel.

[3:37:06] Eerst mevrouw geroosterd.

[3:37:08] God het erger.

[3:37:10] Is het toch een elegante

[3:37:15] voorzitter, in eerste termijn gaf die de minister heel duidelijk aan met een beetje een lachje van nou dan zullen we wel van het pbl horen dat het waarschijnlijk niet genoeg is voor die zestig procent.

[3:37:28] En als je dan nu de urgentie hebt van het ipcc. En als je weet dat je die vijf komma negen megaton wil gaan halen. Snap ik werkelijk niet waarom we tot september oktober moeten wachten of waarom we nu niet zeggen. We leggen die vijf komma negen in het in de twee heffing. Waarom zouden we niet voor dat instrument kiezen?

[3:37:49] Hier.

[3:37:50] De minister,

[3:37:52] Undercover te kijken.

[3:37:54] Mijn taak als coördinerend. Minister voor klimaat is een programma afleveren en elk jaar bijstellen dat optelt tot zestig procent, zodat we die ten minste vijfenvijftig procent die binnenklimaat. We gaan voor anker gaan halen

[3:38:06] en het is de taak van de vak. Ministers en staatssecretarissen om op hun beleidsterrein tot een pakket aan maatregelen te komen dat de megaton een voldoet dat dat departement moet leveren.

[3:38:19] Ik vind dit is ook voor mij precies de dynamiek die we de komende tijd met elkaar moeten gaan vinden tussen kabinet en kamer en ook binnen het kabinet elkaar uitdagen om tot de beste maatregelen te komen om dat doel te halen. Het is net uitgelegd. Achttien komma drie megaton voor de industrie is de twee heffing is een van de instrumenten om tot die achttien komma drie te komen en als de industrie niet levert. Ja dan gaan we gewoon weer opnieuw het gesprek aan over hoe met bijstelling van beleid wel aan die megaton wordt voldaan en het is heel duidelijk voor ons beiden. Nu denk ik dat u zegt ga gewoon door de hele meegaat onder doel met de twee heffing bereiken. Wij hebben vandaag betoogt dat doen we voor heel groot deel zit dat al alle twee heffing en we proberen met een aantal andere maatregelen energiebelastingen, maatwerkafspraken circulaire inzet. Et cetera proberen we tot die actie komen de hitte komen als het nog veel meer is dan is het natuurlijk hartstikke mooi meegenomen en hoop ik dat het vooral leidt tot een verdere versterking van het verdienvermogen in nederland.

[3:39:16] Tot slot hiervan, aan.

[3:39:18] Voorzitter een hele ander punt, maar wel heel veel van denk ik voor deze vergadering. Maar wie ben ik ik lees nou net dat europees parlement zojuist een meerderheid tot een onmiddellijke boycot russisch, gas en olie op heeft geroepen en waarschijnlijk zijn we allemaal benieuwd

[3:39:35] en.

[3:39:37] Na een reactie. Dat snap ik. Maar hier dus allemaal niet op geprepareerd en.

[3:39:43] Vanaf vanmiddag visser fifty five hebben zou fijn zijn om dat te kunnen bespreken en misschien al een soort van eerste reactie te kunnen. Dat is mijn vraag niet omdat hier nu meteen.

[3:39:53] We gaan heel de discussie weer overdoen. We hebben nog een kwartier helder hier van eraan denkt alvast mee met kabinet voor en reactie straks.

[3:40:02] Ja.

[3:40:05] En de minister wilde er ook al.

[3:40:06] De nu al op rij. Ik moet ook nog een andere vraag beantwoorden. Voorzitter, maar ik heb net in mijn inleiding al kort gezegd over het sanctiepakket. Maar we kunnen weigeren. Vanmiddag en vanavond nog veel uitspraak over doorpraten. Tot slot, voorzitter te vragen van de beide heren aan het eind chemisch en hiervan zijn over die convenanten. We hebben al in de industrie brief die we vandaag gesprekken aangegeven dat we niet opnieuw die en in en drie convenanten gaan afsluiten, omdat we ervan overtuigd zijn dat we met de aanscherping van de wet milieu besparing plicht en de maatwerkafspraken hetzelfde doel morgen zal zijn we er is natuurlijk heel veel zijn veel stappen gezet met die convenanten. Maar nu met die wet milieu bezwaarschrift en de maatwerkafspraken gaan we het eigenlijk veel strakker inrekenen. Dus hoeven we niet nieuwe convenanten af te sluiten. Wij hebben wel in reactie op dat deel van de brief ook vanuit de brancheorganisaties wel ook het verzoek kreeg van om even de komende week maandag door te praten in het kader van de energiebesparing campagne die aan doen zijn en welke versnellingen we ook in de komende maanden al daarop kunnen aanbrengen. Dus dat dat gaan we sowieso doen en het bedrag dat u noemt de heer van eraan. Dat herkennen wij niet helemaal die negentig miljoen. Dus denk een combinatie van subsidies die betrokken zijn geweest bij de convenanten, maar ook extra geld voor de omgevingsdiensten voor de handhaving erg op. Maar volgens mij is je punt is vooral waarom moet dat allemaal weer via subsidies en daarmee ook voordelen in uw woorden tussen aanhalingstekens. Dan is mijn antwoord. Dat doen we dus vanaf nu met een aangescherpte wet milieu besparing plicht en dat is uiteindelijk de weg voorwaarts.

[3:41:44] En daarmee hartelijk dank komen aan het eind van de tweede termijn van van ministers. Ik ga even de toezeggingen bij langs maar niet nadat ik eerst heb gezegd dat mevrouw renske leijten van de sp zich heeft afgemeld. Voor deze vergadering had er graag bij willen zijn. Maar soms lukt dat niet. En dan gaan we naar de toezeggingen van de minister van economische zaken en klimaat. De minister zegt toe in zomerbrief verduurzaming industrie over de letters of in tent in te gaan op de stand van de ambtelijke capaciteit en de benodigdheden zijn toezeggingen aan de heer erkens. De minister zegt toe de kamer per brief te informeren over het klimaatfonds en de mogelijke overlap en of samenloop tussen de verschillende bestaande fondsen zijn toezeggingen aan de heer balken en de vraag wanneer komt deze brief

[3:42:39] over de fonds?

[3:42:43] Voorzitter, voorzitter, we moeten even afstemmen, want ik weet dat de minister van financiën ook een dergelijke toezegging heeft gedaan. Dus ik moet even kijken hoe dat aansluit.

[3:42:53] Ja.

[3:43:00] Uiterlijke rond de uiterlijk voor prinsjesdag

[3:43:03] uiterlijk voor prinsjesdag. Ik hoor uiterlijk voor prinsjesdag en dat is akkoord met degene aan wie de toezegging is gedaan. De minister zegt toe in de zomerbrief verduurzaming industrie scenario's schetsen van de groene industriepolitiek voor mens, dier en natuur zijn toezeggingen mevrouw kreuger

[3:43:21] en die heeft daar toevoeging.

[3:43:23] Voorzitter, ik vond het belangrijk dat de minister aangaf dat ze ook dus wetenschappelijke

[3:43:31] instituten daarbij betrekt om die scenario's te schetsen.

[3:43:35] Voorzitter maar qua planning. Als we dat echt goed willen doen dan wordt het dus eerder het najaar dan dat ik een voor de zomer. Ik kan de out line wel geven van de richtingen. Dat wil ik ook omdat dat richting geeft ook aan alles maar dan wordt het zeg maar een gedetailleerde versie uitgewerkt er met stakeholders die daarbij betrokken zijn geweest voor het najaar uiterlijk eind van dit jaar

[3:43:55] het najaar

[3:43:57] dus tot en met oktober.

[3:44:00] Nou laten we gaan voor tot en met oktober. Dat is de kamer altijd die dat.

[3:44:06] De voor de begrotingsbehandeling? Is het k.

[3:44:09] Nou dat zou mooi zijn.

[3:44:12] Najaar. En dan tot en met oktober de minister zegt toe in de zomerbrief verduurzaming industrie scenario's te schetsen van de groene industriepolitiek. Dat is hebben net voorgelezen. Dat was deze. En die is aangescherpt. Dat is hier genoteerd. De toezeggingen van de minister voor klimaat en energie. De minister zegt toe in een kamerbrief programma klimaat en energie begin mei de kamer ook te gaan informeren op de bijdrage van de industrie aan het klimaat kosten zijn toezegging aan die bontebal. De subsidies die de industrie krijgt voor de verduren voor verduurzaming ook richting in bontebal en daarbij te betrekken. De gratis verstrekt aids rechter daar kwam neer. Bauke mee en daarbij te betrekken. De brede welvaart, voor zover op het gebied van klimaat en energie aan hiervan raam. Dus de minister zegt toe dat dat er wordt bij geknikt de minister zegt toe met een kamerbrief over de scenario's die kernenergie ook op de rol van hsmr. De smal module reactors in te gaan en dat is op vraag van de heer bontebal en de vraag wanneer komt deze brief voor de zomer komt deze brief? Dan hebben we dat allemaal genoteerd. Dan wil ik de beide ministers heel hartelijk bedanken voor hun inbreng en ik zie nog twee kamerleden vol enthousiasme naar de microfoon gaan dus dat is een eerste instantie en thijssen van de pvda.

[3:45:28] Dank u. Voorzitter. Volgens mij had de minister toegezegd een gesprek aan te gaan met de bonden over wat nodig is om de om

[3:45:35] de gevolgen van de transitie.

[3:45:37] Maar goed kunnen dragen. Nou ik heb het toen ik net was begonnen als kamerlid dacht ik ook. Ik heb toch een toezegging gehoord. Maar er is een verschil zeg maar een toezegging die u heeft gekregen, zoals nu dat dat in een gesprek wordt meegaan genomen ten opzichte van dat er dan in een vervolgens in een brief aan u wordt gestuurd. Wat daarmee is gedaan en dat is het verschil waarom dit dan niet in deze toezeggingen zit. Dus daar heeft ermee te maken.

[3:46:00] U heeft uw toezegging, maar niet teruggekoppeld in een brief en daarom wordt die nu niet genoemd. Ik ga weer ergens.

[3:46:06] Nu ben ik ook heel bang voorzichtig naar deze correctie. Maar we gaan het zien. Het ging over zessen cluster en bekijken of de sector afspraken mogelijk waren de brieven betrokken kan worden. Het hoeft niet per sé een toezegging van meegenomen wordt en hoe noteren maakt niet veel uitmaakt.

[3:46:20] De wel belangrijk. Ja, ook die wordt meegenomen.

[3:46:23] Daarmee komen dan aan het einde van deze termijn en dank ik alle kamerleden ook voor hun inbreng en iedereen die thuis of ver van deze plek. Dit debat heeft gevolgd. Ik sluit de vergadering en wens iedereen nog gezegende dag.