Second opinion factsheet toekomst verduurzaming luchtvaart

[0:00:04] Goedemiddag. Allemaal welkom bij deze technische briefing van de vaste kamercommissie van infrastructuur en waterstaat.

[0:00:11] Ik heet allereerst onze gasten van vandaag van harte welkom rechts van mij weer vrij van de tu delft, de heer van de sander van de technische universiteit eindhoven. Daarnaast zit de heer makers van de in twente en tot slot, mevrouw domein jansen en die secretaris van de vier types. Heel goed aanwezig in deze zaal zijn die van raam die die namens de partij van de dieren die elkaar namens de socialistische partij en tot slot de bauke namens de fractie van d zesenzestig.

[0:00:42] Ik geef de gasten het woord om een korte presentatie te geven. Tijdens de presentatie kregen de leden. Slechts zijn de leden zes de gelegenheid om verhelderende vragen stellen aan het eind van de presentatie. Zo zijn de gelegenheid worden gesteld om inhoudelijke vragen te stellen. Ik geef u het woord.

[0:01:00] Jawel. Voorzitter, eva en nadere toelichting. De presentatie die we geven is geen herhaling van wat we geschreven hebben in de second opinion. Want die hebben kunnen lezen. Dit is eigenlijk meer achtergrond. Wat is er gaande in het verhaal. Wat zijn de beslissingen die er genomen worden en is eigenlijk bedoeld om meer begrip te kweken voor de problematiek waar we voor staan en ook aan te geven wat er in nederland en in europa en in de wereld gebeurt

[0:01:27] even een hele kleine achtergrond. Als je kijkt naar brandstofverbruik in de luchtvaart. Daar zijn als je het uitdrukt per passagier kilometer enorme stappen gemaakt. Dat heeft te maken met het vliegtuig ontwerper aerodynamica, maar heeft ook heel erg veel te maken met de motor ontwikkeling. Eigenlijk zijn dat de tegenwoordig hele grote propellers geworden en de het energieverbruik is momenteel in de orde van drie liter per honderd kilometer per passagier. Dus als je het vergelijkt met een auto is ongeveer vergelijkbaar of zelfs beter dan wat je daar haalt en die ontwikkelingen gaan nog door. Nou dat klinkt allemaal heel erg mooi, maar we weten wat er gaande is. Dat is namelijk een ongekende groei ook van het van de luchtvaart meer mensen gaan vliegen. Mensen gaan vaker vliegen en gaan verder en we hebben de afgelopen decennia hebben we een exponentiële groei gezien die een verdubbeling heeft ongeveer elke vijftien jaar en dat kan natuurlijk niet doorgaan. Op die manier. Dat weten dat weten we ook dus die afname die we gezien hebben van efficiency of een verbetering van efficiency. Afname van brandstofverbruik kan geen gelijke tred houden met deze groei.

[0:02:39] Even een opmerking. De plaatje dat we hier laten zien is gegroeid tot tweeduizend elf. Intussen hebben we natuurlijk de hele periode gehad. We weten wat verdiept. Dat heeft en de laatste prognose is die de uitkomen later een afname een permanente afname van die groei zien komt wel verdere groei, maar het gaat niet meer in het tempo lijkt het die die we nu hebben. Dit was een groei van pak m beet vier en half procent per jaar

[0:03:04] en dat mocht mogelijkerwijs een procent minder maar dat betekent toch dat een verdubbeling die we voorzien hadden in of een een een aantal reis beweging en afstanden die we voorzien hadden voor tweeduizend veertig. Dat komt nu in tweeduizendvijftig. Nou even waar zitten we nu brandstof verbruik per passagier voor de luchtvaart aanzien is vergelijkbaar met een auto vind het toch belangrijk om te zeggen want eigenlijk moeten we kijken naar het naar de hele problematiek van transport. Dat is een is een belangrijke, maar grote afstanden passagiersaantallen. Dat is wel heel erg belangrijk uiteraard.

[0:03:42] Momenteel luchtvaart is verantwoordelijk voor pak hem beet tweeënhalf procent sector zelf zegt tweeëneenhalf drie nu maar om ongeveer in die buurt zit. Het is en dat zijn deze cijfers wereldwijd en en ik wij praten hier ook over als een wereldwijd probleem geen nederlands probleem en niet c o twee effecten die moet je daarbij nog in rekening nemen en dat is dus ook iets waar we goed naar moeten kijken.

[0:04:10] Nou waar gaat het nu om dit probleem

[0:04:16] kan ik als ik iets kan verhelderen, dan doe ik dat als we als we de uitdaging ook van de lucht vaart in het in het hele klimaat dossier willen aanpakken. Dan zijn daar een aantal knoppen waar we aan kunnen en moeten draaien ook kijk je echt naar het naar het vliegtuig zelf.

[0:04:40] En wat aan boord is dan kun je het eerste denken natuurlijk aan het vervangen van fossiele brandstoffen ligt redelijk voor de hand is niet makkelijk, maar wel essentieel introductie van extreem zuinige vliegtuigen. Nou, dat de schaamde. Maar dat we moeten daar af van de evolutie die gaande is naar meer een revolutie. Dus betekent echt radicale andere onderwerpen. Ook moet echt aan gewerkt worden en wordt aan gewerkt. Er wordt gekeken naar efficiënte en schone voortstuwing en als ik het heb over schoon heb ik het niet alleen over c o twee. Maar je moet ook kijken naar de uitstoot van nox en water.

[0:05:16] Wolken vorming is een belangrijke factor in dat kader hetzelfde kijken hoe vliegt een vliegtuig. Op welke hoogte vlieg je soms is het handig om net iets hoger of iets lager om wolken vorming te voorkomen en kunt denken over het tijdstip waarop je vliegt de route die je vliegt dus rekening houden met niet c o twee effecten en uiteraard. Je moet kijken naar alle vervoersmodaliteiten luchtvaart is maar één van de de vervolgens modaliteiten. Als je over de oceaan moet heb je niet heel erg veel keus. Normaal gesproken maar voor kleinere afstanden kun je natuurlijk kijken wat je over de weg. Want je met een trein of eventueel toch met een vliegtuig waar het ook handig kan zijn. Nou vervangen van fossiele brandstof. Dat is een belangrijk topic en daar willen we even de de belangrijkste opties noemen waar nu echt wereldwijd nagekeken wordt en europa ook echt heel erg veel batterijen. Dus dat hoor je natuurlijk heel veel.

[0:06:14] Nou, er is duidelijk een kanttekening bij te plaatsen waar je die wel een maar je die niet kunt nou vloeibaar waterstof. Dat is een hele serieuze partijen als airbus die kijk daar momenteel echt echt heel serieus naar dat zijn echt teams van honderden mensen zijn daarmee bezig. Dan wordt gekeken. Uiteraard naar biobrandstof. Dat worden al bij gemengd momenteel daar is de vraag natuurlijk hoeveel kunnen of van krijgen want de de vraag van de wereld is heel hoog. En ten slotte synthetische brandstoffen ze zelf zijn tijdelijk even jsf you if you. Hoe zet je elektriciteit. Om met water en c o twee en gevangen uit de lucht in brandstof zijn een aantal criteria die daarbij van belang zijn. Energie dichtheid is een hele belangrijke bij de keuze en dat is met name van belang bij batterijen. Hoeveel energie kun je op slagen krijgen per kilo. En dan zie je dat dat je eigenlijk net als je naar echt grotere afstanden wil moet je denken aan aanschaf van een paar honderd kilometer. En daar is het prachtig want energetisch gezien heb je de mensen verliezen dus batterijen zijn goed, maar alleen voor de hele kleine afstanden. Maar je moet kijken naar climate impact en niet c o twee effecten ook en in dat kader is waterstof ook echt wel een hele interessante naar je. Uiteindelijk waren de om gaat hoeveel duurzame energie hebben wij nodig om uiteindelijk passagiers te vervoeren, en dat geldt niet alleen voor de luchtvaart, dat geldt voor alle modaliteiten en die moeten we eigenlijk op die manier om met elkaar vergelijken. Dus dat zijn dingen die die gedaan worden. Maar dit is even een plaatje en ik denk dat ik dan heel snel overheen gaan. Maar dat geeft aan als je bijvoorbeeld batterijen vergelijkt met kerosine. Hoeveel keer meer gewicht en hoeveel keer meer volume. Heb je nodig om dezelfde energie mee te nemen en op dit moment zit je pak een bene factor veertig hoger en dat de uitdagingen die zijn gigantisch wil niet zeggen dat daar niet aan gewerkt moet worden moet absoluut. Maar of je daar ooit in de buurt van kerosine komt. Het lijkt dat dat je gewoon tegen de grenzen van van de fysica aanloopt. Maar nogmaals batterij vliegen is prima, maar echt alleen korte afstand. Dit is een ook een plaatje om even goed te beschouwen. Misschien op het eerste gezicht een beetje verwarrend wat we hier plot en dat is cumulatief langs de horizontale as staat de afstand langs de verticale as die blauwe curve geeft aan het aantal vluchten. Dus uiteindelijk ja. Dit is een cumulatieve cumulatieve curve. En wat je ziet is dat bijvoorbeeld tot vijfhonderd kilometer. Dat is pak hem beet dertig procent van de vluchten.

[0:09:01] Dus dertig procent van de vluchten die die gaan niet verder dan vijfhonderd kilometer, aldus een interessant interessante randje om eventueel met batterijen dingen te kunnen doen wat je ook ziet is dat dat helaas. Maar omdat die afstanden klein zijn verantwoordelijk is voor een paar procent na minder dan tien procent. In ieder geval van van de twee productie brandstof verbruik. Dus het zijn eigenlijk relatief kleine aantallen voor de grote afstanden die relatief veel van de twee veroorzaken en die moeten we dan moeten we dus allemaal aanpakken. Wat dit plaatje ook laat zien is het hoe er momenteel gedacht wordt hoe we dit probleem gaan aanpakken en dan zie je dat je niet een oplossing hebt dan zie je dat voor de kwartaal hele korte afstanden. Daar kun je kijken naar batterijen kijk je wat grotere afstanden. Dan wordt er gekeken naar waterstof waarbij dan ook weer twee opties bestaan een optie is dat je elektrisch gaat, dat wil zeggen waterstof weer omzetten in elektriciteit door middel van brandstofcellen moet nog veel onderzoek gebeuren maar dat is een hele serieuze richting heb je ook geen uitstoot van nox en je hebt geen uitstoot van water, zoals bij verbranding. Dus dat kan grote voordelen hebben andere optie is dat je waterstof direct in een turbine verbrand. Net zoals we dat nu met met vliegtuigbrandstof doen. Nou dan dan wordt nu gedacht dat je datum een paar duizend kilometer kan gaan en de echt grote afstanden. Dan zou je nog steeds naar straf moeten van momenteel nagekeken wordt is inderdaad hoeveel duurzame energie hebben we nodig om dit allemaal nodig te maken

[0:10:40] en dat is een nou dat is een behoorlijke opgave en dat is een opgave, niet alleen voor luchtvaart, maar helaas voor de hele maatschappij. Dus daar werken we hard aan. Nou en en ook een heel belangrijke opmerkingen. Het is ook wat in het eerste factsheet naar voren kwamen bij.

[0:10:58] Als u één moment heeft de heer van raam heeft een verhelderende vraag.

[0:11:01] Ja. Dank even over die brandstof cellen. Ja die zwaarte van de verhouding zwaarte energie opbrengst is dat order grote batterijen of is dat een hele van hele andere orde omdat die ze apart noemt.

[0:11:15] Houden je ongeveer hetzelfde. Ook ook daar heb je een uitdaging. De batterij is de uitdaging, met name het het gewicht en eigenlijk het gewicht in relatie tot de energie die je moeten opslaan bij brandstofcel is de uitdaging het gewicht in relatie tot het vermogen dat je moet opwekken. Je moet dus bij bij batterijen kijken we heel erg naar energie per kilogram wordt dan uitgedrukt in wat uur per kilogram bij brandstofcellen is een belangrijke uitdaging. Het vermogen per kilogram. Wat per kilogram.

[0:11:53] En daar moeten ook nog stappen gezet worden. En daar wordt dan wel serieus naar gekeken. Warmteontwikkeling is ook een hele belangrijke factor term.

[0:12:03] Zetten,

[0:12:04] Dus absoluut machines even goed dat als u spreekt migraine aanzet en en als dat nu dan uren of en uitzetten want dan is de kamer ook goed gericht.

[0:12:13] Ik denk ik denk dat henry het goed aangeeft. Dus het is. Het gaat over vermogen per kilogram. Maar bij de brandstofcel speelt ook nog een rol. Inderdaad de efficiëntie en dus dat zijn over het algemeen echt de zogenaamde derde generatie brandstofcel en de zolder ook sites. Daar moet nog behoorlijk wat ontwikkeld worden.

[0:12:33] Verder meer vrij.

[0:12:35] Dan ga ik even naar het volgende plaatje misschien niet al te zeer ingaan op de cursus. Wat wat wat we hier laten zien is eigenlijk dat met ontwikkelingen aan vliegtuigen en motoren. Alleen hier en niet komt die stippelen keurig geeft eigenlijk aan een groei die er is als je een drie en half procent per jaar hebt. Dat is nu een prognose voor voor de komende tijd even heel ruw. Nou dan dan heb je nog steeds een behoorlijk voor dubbel tijd met drie en half procent per jaar minder dan twintig jaar en verdubbel je weer. Nou als we uitgaan van een de evolutie die tot nu toe steeds zag. Dus we doen geen de de industrie gaat gewoon verder op de manier waarop gingen naar heb je een verbetering in de oren van een anderhalf procent per jaar. Dat is steevast. Dat zijn evolutionaire ontwikkelingen. Dan krijg je die rode curve. Nou dan worden er al wat beter maar lang niet goed genoeg. En die blauwe curve geeft aan de ontwikkelingen zoals we die zien waarbij meer radicale dingen gaat doen waarbij elektrisch vliegen op de kortere afstand waarbij echt radicale dingen gaan doen. Ook in het vliegtuig onder werp dat ze efficiënter worden. Dat is geen die karel v. Ik heb een even indicatief. Maar hier moet je ongeveer aan denken. Dan krijg je een beetje een afvlakking. Uiteindelijk gaat alles weer stijgen als je exponentieel blijft groeien tot een lengte van dagen. Dat gaat natuurlijk niet gebeuren. Maar wat ben je wel aangeven. Je gaat hiermee niet naar nul en dat is wel even het uitgangspunt. We hebben eigenlijk de luchtvaart sector heeft nu gezegd wij willen in tweeduizendvijftig willen we eigenlijk naar nul. Ook in europa wordt wordt dat geroepen. We willen in tweeduizendvijfendertig moeten er echt radicale andere vliegtuigen komen gebaseerd op waterstof en in tweeduizendvijftig is het doel om naar nul te gaan. Eerder was tot tweeduizendzeventien. Dan wordt een enorme uitdaging. Maar je ziet momenteel een enorme beweging gaande in de landen om ons heen en eigenlijk hier ook. Dus als het gaat over de activiteiten die er nu gebeuren. Dat gaat alles over keuzes die gemaakt moeten worden. Keuzes voor de technologie keuzes op waar we gaan in zetten. Klimaatdoelen zijn intussen ook door de luchtvaart gesteld. Dus het verhaal van luchtvaart. Kijk niet. Doe niet mee in parijs. De luchtvaartsector heeft ook gezien. Hier moeten dingen anders en dat is ook echt op een heel oprecht gemeende worden nu enorme bedragen ook voorruit getrokken. Dus ontwikkelingen zijn in gang gezet. We zijn dan ook nog niet natuurlijk. Maar dan moet ook nog veel keuzes gemaakt worden.

[0:15:26] We hadden dan met heer boeken spraken we even over de hele energietransitie. Dus ja, we zullen nog een aantal lastige dingen tegenkomen. Het geld van de luchtvaart ook en waar zet je in op waterstof zet je in op zelf. En wat kun je al dan niet met met elektrisch. Dus in de industrie moeten er keuzes gemaakt worden. Maar uiteindelijk hangt ook heel erg veel af van politieke keuzes die maakt waar gaan we op inzetten. Dat was eigenlijk even de achtergrond die we gaven bij het bij de second opinion.

[0:15:58] Hartelijk dank voor deze uitgebreide toelichting. Ik kijk naar de leden en inmiddels zijn zowel mevrouw kreuger als de heer koerhuis rokerige namens groenlinks en de koerhuis namens de vvd aangeschoven dus een brede vertegenwoordiging is alleen maar goed. De leden krijgen in de eerste ronde de kans om een vraagt, zullen we doen nog ronde. De leden die zullen allebei allemaal een vraag stellen en aan het eind van de ronde zult u in de gelegenheid gesteld worden om de vragen te beantwoorden als krijgt naar heer poker.

[0:16:29] Dankjewel. Voorzitter, dank voor de presentatie en dank voor de second opinion. Wat blijft hangen. Bij mij is. We gaan niet naar nul,

[0:16:42] met alle technologische innovaties of daar is elektrisch waterstof of synthetische kerosine.

[0:16:52] Sorry.

[0:16:53] Dan gaan we wel nog wel gaan geven. We geven aan het eind pas een antwoord. Als je dat goed vindt.

[0:16:59] Een.

[0:17:02] Bedankt voor die verheldering. Dat scheelt al mijn wat mijn vraag gaat over wat anders. Hebben jullie ook gekeken naar het beleid dat nu in gang gezet wordt. En dan doel ik met name op kosten. Ja want we hebben we proberen dit op wereldschaal op te lossen. Wat als jullie kijken naar de huidige plannen van kosten jaar is dat voldoende om op tijd op nul uit te komen.

[0:17:25] Dankuwel. Meneer bauke. De kaya. Heeft u vragen?

[0:17:31] Ja. Voor zover ik weet hier relatief weinig vanaf geef ik gelijk toe. Ik ben wel ingenieur. Maar ik kon het wel allemaal volgen, maar tegelijkertijd is het wel ingewikkeld. Want hoe gaan we dan naar nul bij het terugdringen van het aantal vluchten als het bij dit aantal afvlakt. Ik zou de stel je voor. We zou het aantal vluchten halveren dat vlak die toch afvallen dan op een lager niveau. Wat moeten gebeuren om dan naar nul te zijn dat die synthetische brandstoffen. En

[0:17:58] wat is daar dan de grondstof van van die synthetische brandstof.

[0:18:02] De andere vraagt ook wel de vooraan.

[0:18:05] Ik neem aan dat we straks nog wat meer

[0:18:07] vragen kunnen stellen dat er meer tijd is dat is dus ik ik beperk me tot de hoofdvraag,

[0:18:13] namelijk. Dit is een second opinion. Maar ik zie eigenlijk geen verschil met de first opinion.

[0:18:20] Misschien zijn die er wel een heb ik ze niet goed gezien nadat die first opinion eigenlijk zijn en hier ook wordt gezegd is dat die innovaties

[0:18:31] die nodig zijn om luchtvaart binnen die grenzen van klimaat leefomgeving, veiligheid te houden

[0:18:37] dat die een revolutie veroorzaken en we nodig hebben, terwijl de

[0:18:45] evolutie van de toestellen van de huidige generatie die ook net weer een honderd besteld zijn door air france klm

[0:18:53] met een levensduur van dertig, veertig, vijftig jaar.

[0:18:57] Dat

[0:19:00] ja ik zie geen verschil met die die first opinion. Het voornaamste en dat die revolutie zou klopt klopt. Die aanname grosso modo. Er zullen wel wat verschillen zijn.

[0:19:10] Maar in wezen zie ik geen grote groep die aanname. Ja of nee. Dank u wel.

[0:19:14] Mevrouw kreuger,

[0:19:16] Dankuwel voor celia. Volgens mij is belangrijk verschil is is dat er wordt opgemerkt dat er sinds die first opinion stevige internationale commitments liggen.

[0:19:26] Maar goed commitment zijn commitments. Dus eigenlijk is de vraag onderhoud boodschap twee hoofd boodschap twee. Dus dat stukje over die twintig, vijftig doelstellingen

[0:19:40] op basis van de stand van de technologie en uw kennis van de de sector in de innovaties die er gaande zijn,

[0:19:50] is het reëel dat we deze dat die internationaal is de die doelen zoals die geformuleerd zijn door riata dat die dat die gehaald worden.

[0:19:59] Dank u wel, mevrouw meneer.

[0:20:01] De koerhuis dankuwel excuses dat iets later was ik online heb ik het gevolgd. De presentatie erg interessant. Veel vragen. Ik pak er eentje uit. Dat is de ontwikkeling van synthetische brandstoffen zoals zoals de gasten ook zeggen belangrijke om twee neutraal te zijn in tweeduizendvijftig.

[0:20:22] Ik vind ook belangrijk was als land daarop inzetten. Dan zien we al de eerste initiatieven. Hoe kijken de gasten tegen die tegen die eerste initiatieven aan voor de ontwikkeling van synthetische brandstoffen en is is in dat groeipad dat wat wat daar uit gaat komen. Gaat dat genoeg zijn voor voor onze luchtvaart in in tweeduizendvijftig en en wat voor keuzes moeten we nog maken om te zorgen dat dat dat het genoeg gaat zijn. Een aftrap is dit.

[0:20:51] Dank u wel meer koerhuis. We gaan over naar de beantwoording van nog een commissie van mee zeiden, want ik begreep dat ik een afmelding is binnengekomen voor deze commissie. Dat was de opmerking van de heer bontebal van de cda-fractie. Die kon helaas niet deelnemen. Ik geef u het woord en dan kunt u met elkaar afstemmen wie het beste antwoord geven op de gestelde vragen

[0:21:11] gebruik daar vooral de knop van de microfoon ook voor stemmen.

[0:21:24] Nee.

[0:21:25] De vraag was hebben wij gekeken naar naar de plannen van van komende jaren ook

[0:21:32] om heel eerlijk te zijn. Wat er momenteel gaande is is dat met name ook in europa partijen zich steeds strengere doelen gaan gaan stellen. Dus waar eerder sprake van was dan in tweeduizendzeventien naar netto nul wilde gaan. Wordt er nu aan gewerkt om daar in tweeduizendvijftig naar toe te gaan en dat is waar we ons eigenlijk momenteel en meeste berichten

[0:21:59] om heel eerlijk te zijn het de chemie. Jawel, wij

[0:22:03] met z'n allen ook veel mee te maken hebben. Dat zijn de ontwikkelingen die er in europa gaan zijn. Er is een groter europees programma gestart, dan is de aftrap. Een paar weken geleden geweest. Dat heet clean heeft een jeetje. Dat is een programma waar vanuit de een uur ongeveer één komma zeven miljard tegenaan gaat om te ondersteunen bij betrokken partijen. Alles bij elkaar. Twee komma vier miljard er tegenaan zetten. Dat is uiteindelijk om de hele wereldwijde luchtvaart duurzaam te krijgen natuurlijk nog niet helemaal voldoende. Dat begrijpen we ook want daar worden nu echt heel erg belangrijke stappen gezet en daar daar zijn juist in feite de eerste stip op de horizon is stappen in tweeduizendvijfendertig de middellange afstand helemaal schoon kunnen kunnen afleggen

[0:22:52] en de de keus. Daar is zwaar inzetten op op waterstof, waarbij de de exacte keuze voor voor het vliegen. Er zijn ook dingen die die gedaan moeten worden. Maar dan moet heel erg grappig.

[0:23:06] Willem.

[0:23:07] Verduidelijkend, vraag middellange afstand. Dat is tot.

[0:23:10] Na een paar duizend kilometer. Ik zou winnen.

[0:23:13] Dus laten we zeggen die

[0:23:16] tien procent van die vluchten.

[0:23:19] Is veel meer dan dat. Ik zou even moeten kijken. Maar dat is niet het enige.

[0:23:23] Ik mijn gevoel voor.

[0:23:28] Het percentage middellange vluchten. Kunt u dat misschien duinen? Of lukt dat niet.

[0:23:31] Ik kan dadelijk even kijken en respect van van heer bussen. Maar ik laat me even dadelijk naar iets kijken en dan antwoord ik daarop. Maar het.

[0:23:40] Ja.

[0:23:43] Nou de was ook een als als dit voor nu voldoende is dan ga ik graag voor door op de de volgende vraag.

[0:23:52] En dat heeft hij eigenlijk ook wel mee te maken want we hebben het bij clean juist jasje hebben we het dan over waterstof vliegtuigen die dan bij dus helemaal af van kerosine. Maar wat moeten we nu doen om naar nul te gaan. Dat was ook de vraag. We krijgen die curve die vlakte af en we gaan niet naar nul naar die blauwe pijl die blauwe pijl wees. Wij gaan naar nul. En wat daar en de manier waarop de enige manier waarop je dat dan voor elkaar kunt krijgen is dat je wel degelijk ook met met duurzame brandstoffen gaan werken.

[0:24:23] Dus een een deel ja eigenlijk waterstof is ook een duurzame brandstof in zekere zin maar dan zitten ook daar zit ook zelf bij

[0:24:31] en die en daar zijn de ontwikkelingen nu ook gaande. Dat was ook een van de vragen. Ja. Ik geef die graag dadelijk aan een collega de was de laatste vraag.

[0:24:39] De tweede grondstof,

[0:24:42] Even goed om ook de microfoons aan en uit te zetten.

[0:24:46] Die die tweede vraag die over de grondstoffen van slaaf de zijn in wezen natuurlijk in een af.

[0:24:52] Even afgezien van waterstof als je gewoon rechtstreeks maakt door middel van elektrolyse uit elektriciteit en water

[0:24:58] grondstoffen voor af. Dat zijn dan de de synthetische kerosine is daar is naast wat ik zeker waterstof is er eigenlijk ook

[0:25:07] koolstof nodig en dat kan komen uit reststromen van biomassa, waarbij je goed moet kijken dat je die dus echt van de reststromen gebruikt.

[0:25:16] Er zijn wat berekeningen overgedaan. Dat zal waarschijnlijk niet de hele behoefte kunnen dekken. Dus de andere manier om koolstof in die koolstof voor die sas te krijgen is door middel van c o twee afvang directe hebzucht

[0:25:32] die die er dan samen en o thee en water door middel van een proces kunnen kunt omzetten in synthetische brandstoffen en gaat allemaal door middel van elektriciteit.

[0:25:45] Uiteraard. Als u daar vroeg gehoord.

[0:25:48] En hoe ver zijn we van die oplossing verwijderd dan? Het klinkt als twee afhangen en dan met water erbij. Heb je synthetische brandstof. Dat klinkt als een perfecte oplossing is dat echt voorhanden of is dat nog.

[0:25:59] De toekomstmuziek de technologie is verander. Dus dus laat ik zeggen het gedeelte om van uit. Er zijn een aantal stappen c o twee afhangen. Dat is ook een technologie die ontwikkeld is. Die is echter voor de direct heb je dus uit de lucht halen is die nog een ja zeg maar een factor vier, vijf duurder dan de twee afhangen bij een punt bron. Maar de punt boel afhangen zoals we allemaal weten. De cbs die wordt op dit moment ook implementeert en die zal dus zeg maar groeiproces ingaan. Nu dus we verwachten wel die kosten omlaag. De waterstof productie dat dat gebeurt door middel van elektrolyse. Eigenlijk is op dit moment de waterstof productie ook nog te duur die waterstof productie uit elektriciteit door middel van electro lezers dus ook daar gaan we nu worden nu grote programma's opgezet in nederland ook dagen flinke stappen te maken en verwachting is ook dat die waterstof prijs per kilo zeg maar omlaag zal gaan, zal veel afhangen van de elektriciteitsprijs. De vraag is of het hier grootschalig gaat gebeuren dat dat valt te bezien. Nou als je dan waterstof hebt en je hebt c o twee uit. C o twee. Kun je dan wat ze heet zinnig als maken en dan ga je naar een fiche proces en een vice tros proces is eigenlijk een proces waarbij je kunstmatig wak smaakt eigenlijk een olie die dan weer raffinaderij zeg maar na raffinaderij kun je daar kerosine uitmaken. Dus dat hele proces en vooral dat laatste is eigenlijk ook al op zeer grote schaal bekend. Dat zijn de zogenaamde schone brandstoffen die al op die manier gemaakt worden die processen. Dat laatste is dus op de schaal bekend die eerste twee processen zullen we echt nog zeg maar een een in een leercurve goedkope waterstof moeten leren maken en c o twee goedkoop kunnen afhangen. Maar de verwachting is dat dat ook op schaal vrij makkelijk te bereiken is.

[0:27:52] Is het een vervolgvraag of heeft een andere als een vervolg hierop is dan kan het.

[0:27:57] In dat laatste geval is met synthetische brandstof komt die koolstof uiteindelijk dus ook wel in de.

[0:28:01] De lucht. Daarom moet je dus directe lucht afvang door. Dan heb je eigenlijk de kring weer gesloten. Dus je verbrandt die synthetische brandstof de ontstaat er weer c o twee en water en die c o twee van weer af.

[0:28:16] Blussen en reeks omdat je verbranding is als.

[0:28:19] Waar veel als je als je onbewust in doet. Ja inderdaad. De sfeer verbranding.

[0:28:26] Gaat u verder met de beantwoording van de vraag of die nog openstaan.

[0:28:29] Ik kan misschien ook die laatste meteen doen over de ontwikkeling van de synthetische brandstoffen. Maar dat heb ik eigenlijk misschien net al wel geschetst. Wat wel belangrijk is is dat de zijn op dit moment al een aantal van dat soort pilotprojecten waarbij ze dus zeg maar synthetische kerosine smaken.

[0:28:46] Maar wat denk ik ook ook bijvoorbeeld uit. Ook de bio brandstoffen. Wat daar erg bij zou helpen en dat gebeurt nu eigenlijk is is zeg maar een verplichte bij mee

[0:28:56] dus regulering. Als je als je zou gaan reguleren van ik noem er iets in in stapjes. Ga je zeggen oké die die de de brandstoffen die we hebben daar moet vijf procent bijmenging in in dat en dat jaar tien procent bij mengen in dat en dat jaar van een synthetische of een een biobrandstof dan dan dan krijg je de innovatie aan de gang. Want dan is er een markt. Dan gaat er een markt ontstaan. Daar had er dus zeg maar vraag komen naar die brandstof. Dan gaan er gegarandeerd ook innovaties aangezwengeld worden en en dat is essentieel. We staan eigenlijk zou je kunnen zeggen met betrekking tot de productie van waterstof op schaal. Dus de het proces om dat te doen moet je vergelijken met waar we stonden met zonnecellen jaar of twintig geleden.

[0:29:41] Daar is ongeveer waar we op dit moment staan en dus dat is de ontwikkeling die we nog moeten maken.

[0:29:46] Dat betekent echter schaalvergroting.

[0:29:48] Wel.

[0:29:52] Misschien kan ik iets toevoegen.

[0:29:56] De microfoon,

[0:29:58] Van die stroom groene stroom. Die komt van bijvoorbeeld van windturbines op de noordzee. En dat combinaties proberen te ontwikkelen van een elektrolyse en een windturbine dus gecombineerd apparaat op zee. En als dat op een behoorlijke schaal gebeurt, dan kun je ervan uitgaan dat de schaal vergroting ervoor zorgt dat de prijs van die groene waterstof ook naar beneden gaat en daniel dus van de zelf dan wel van waterstof puur onze verbranding in turbine moeten horen.

[0:30:35] Dank voor deze verduidelijking. We rijden om nog wat toevoegen. Als ik het goed begrijp.

[0:30:42] Wil een dingetje nog toevoegen als het kan en of er inderdaad wind op zee. Ik denk dat dat een enorme mogelijkheid. Ook is voor het nederlands bedrijfsleven en waar je dan naar moet kijken en waar heel erg veel dingen gebeuren, dan hebben we het ook over aerodynamica mijn dynamiek aan mijn stokje. Dat zijn en dat heeft te maken met verloting. Hoe in farms en dan kun je namelijk ook uitwijken naar plekken waar de zee veel dieper is dan zit je niet bij het continentale plat en dan kun je daar kun je turbines gaan neerzetten. Die.

[0:31:15] Draaien.

[0:31:16] Van de eilanden zitten klinkt heel erg futuristisch. Maar is ontwikkelen. Realistisch en wij hebben in nederland bij bedrijfsleven ook echte kennis in huis. Om dit heel erg grootschalig te doen en dan praten we niet over een paar megawatt en maar daar gaan we over tientallen megawatt praten en dat is pannen nodig hebben en dat is nou in dit kader wel een heel relevant.

[0:31:39] Ik zie dan wel in het zandvoort. De debat, energie en klimaat. In dit geval is allemaal gerelateerd.

[0:31:45] Oh ja.

[0:31:47] Zijn nog vragen die u wilt beantwoorden die ook zonder.

[0:31:50] Ik zou misschien ook nog wel toevoegen dat de synthetische brandstoffen natuurlijk intrinsiek zuiver zijn dan dan de fossiele brandstoffen dus vervuiling die die zeg maar met zwavel samenhangen die in de fossiele brandstof diesel in de synthetische brandstoffen veel minder hebben.

[0:32:07] Maar er zijn nog steeds single zover.

[0:32:10] Maar het gaat vooral over.

[0:32:15] Mevrouw domme. Die wil ook nog iets toevoegen,

[0:32:17] Volgens mij stond de vraag nog over in hoeverre de second opinion.

[0:32:21] Ja ik zal ik een ja en dat staan er twee vragen.

[0:32:25] Veroveren,

[0:32:27] De vraag stellen over wat het verschil met de first opinion audi is door mevrouw kreuger grotendeels beantwoord al er is inderdaad niet heel erg veel verschil. Dat is niet gek want de de wetenschap erachter is hetzelfde wat wel anders is dat is dat er inderdaad sindsdien echt hele grote stappen gemaakt worden en de wijze waarop dat die eerste second opinion gebracht wordt. Dat was laat ik voorzichtig zeggen we nog wat pessimistisch over wat er allemaal ging gebeuren. En intussen zie je dat er ook in europa. Maar en ook in nederland gewoon echt stappen gemaakt worden en grote stappen. Dus dat dat is anders. Er was een opmerking over.

[0:33:07] Mee van aan. Heeft u een verduidelijken? De vraag of u.

[0:33:09] De aanvraag. Ja vertel ik een vraag naar meer op het antwoord, want de grote stappen zijn dat eigenlijk als ik het goed begrijp. De doelen door de sector zelf zijn aangescherpt.

[0:33:21] Maar meneer van dit is echt een andere vraag. Als dan zullen we beginnen.

[0:33:24] De wat zijn de grote stappen. Wat zijn dan de ik begrijp die grote stappen.

[0:33:29] Worden op dit moment zijn er gewoon heel grote programma's die lopen die echt heel concreet

[0:33:35] te werken aan aan nieuwe toestellen wat op dat moment gewoon nog niet bekend werd was

[0:33:41] dus er zijn daar zijn heel grote nieuwe ontwikkeld programmas gestart en dat is echt echt een nieuwe ontwikkeling. En ook even een. U maakt een opmerking over de levens die of een vliegtuig klm heeft nu inderdaad de adri twintig neo. Het zijn behoorlijk zuinige vliegtuigen. Daarom zijn ze overgestapt maar levensduur van dertig, vijftig. Ja da's wel heel ruim. Dus die levensduur. Die zal korter zijn dan dat. Want anders dan zitten we inderdaad ja dan zitten we nog een in tweeduizend tweeënzeventig met dezelfde toestellen. Dat gaat niet gebeuren. Dus

[0:34:15] die ze die gaan niet zo lang mee.

[0:34:18] Helder antwoord misschien had u doorgaan naar de het antwoord op de volgende vraag. Ja.

[0:34:21] De volgende vraag was steviger aannames. Klopt. En zijn de doelen realistisch gaan betalen in tweeduizend vijftig jaar de bedoeling is dan we het gaan halen in tweeduizendvijftig en de zijn halve job.

[0:34:33] Maar het geldt echt voor de hele energietransitie.

[0:34:36] Dus ja.

[0:34:38] Mevrouw,

[0:34:40] Ik vind het antwoord. De bedoeling is dat we het gaan halen. Een heel mooi antwoord. Maar ik vraag toch dit eigenlijk aan de wetenschappers van en wat zijn nou de indicaties dat tussen.

[0:34:53] Er zijn strengere doelen gesteld. Er zijn inderdaad een aantal programma's gestart. Maar als je kijkt dat ook bijvoorbeeld certificering van een nieuw toestel is kost vijftien jaar.

[0:35:04] Dus hoe reëel ik probeer gewoon even in de tijd te zien. Beleef eenentwintig, tweeëntwintig en twintig, vijftig, nul. Ik hoor diverse technologische ontwikkelingen die eigenlijk nog naar een work in progress zijn dan de certificering en dan op nul komen en twintig, vijftig is dat een reële prognose. Behalve dat we het graag willen.

[0:35:23] Dat. Ik ben om degelijk blij dat u het hebt over certificering, want dat is een ontzettend belangrijk punt wat heel vaak vergeten wordt nieuwe spelers in de sector die denken inderdaad dat dingen heel erg snel gaan en dat certificeren. Ga maar even. We weten van een klein vliegtuigje hoelang het kost. Maar da's nou net ook een punt wat heel serieus aangepakt word ik ik weet van heel dichtbij op. Ja. Mijn eigen faculteit wordt er en dat is samen met een jaar zijn nu dus dat is de autoriteiten in europa die naar kijkt. Er wordt gewerkt aan nieuwe manieren om te certificeren. Dus niet dat je certificeert zoals we nu deden met vermoeiend proeven eindeloos en dan moet je gewoon ja dan moet je tien, vijftien jaar wachten voordat je er komt maar echt certificering veel meer gebaseerd op gewoon de diepe kennis. De fysische kennis van de processen die er gaande zijn en dat zullen we nodig hebben. Want als wij die volledig gelijk als wij geen nieuwe manier gaan vinden om te certificeren. Dan wordt een doel van lul in tweeduizendvijftig daardoor wel heel erg uitdagend. Dus daar moet je ook iets aan doen. Maar ik ben hoopvol omdat ik zie dat ook dat punt heel erg serieus aangepakt wordt.

[0:36:38] Helder antwoord. Dan gaan we door naar antwoord.

[0:36:40] Dat laatste is een toevoegen wordt in verschillende landen wordt gewerkt. En wat jij beschrijft. Henry is de de deze tot twente

[0:36:50] min of meer. Dus dat je de processen die je nodig hebt om straatverkeer certificering te doen dat je die met behulp van modellen een wiskundige modellen nabootst en op die manier sneller tot certificatie kunt komen.

[0:37:04] Helder dank ik stel voor dat we teruggaan naar de leden die zullen de gelegenheid om nog een vraag te stellen, ook in het kader van de tijd, want ik wilde de leden en gelegenheid zijn om drie vragen te stellen als we doorgaan. Dan wordt dit de laatste ronde. Dus ik zal zowel de leden als u oproepen om compact de compacte vraag te stellen, concrete vragen stellen en ook uw oproep om een korte antwoorden te geven, zodat we ook misschien de gelegenheid zullen zijn om een derde ronde in te lossen. Als eerst de bauke.

[0:37:32] Dankuwel en dank voor de antwoorden die tot nu toe gegeven zijn. Ik ben ik ben vooral nieuwsgierig naar de totale energiebehoefte.

[0:37:44] Als we helemaal naar nul willen. Hebben jullie die rekensom gemaakt en ben ik gewoon echt heel nieuwsgierig.

[0:37:51] Dank je wel. Dank. Mooi. Compact. Meneer kaya.

[0:37:55] Dank erg interessant.

[0:37:57] Kunt u iets meer vertellen over de samenwerkingsverbanden tussen universiteiten en instituten zoals en een leider die daar een rol in spelen en en bedrijven en hoe het eigendom is geregeld van de doorbraak die daar dan plaatsvinden, kunnen we dan als iets. Straks kan zo. Zoals net beschreven is het dan beschikbaar voor de hele wereld gratis of is het zijn er ook afspraken over gemaakt dat bijvoorbeeld alleen de fossiele industrie nu of alleen klm ofzo. Het mag gebruiken. Ik hoop het niet. Maar als er iets meer over kunt vertellen. Heel graag.

[0:38:31] Mooi dank meneer vooraan.

[0:38:33] Ja. Dank aan zei ik een dezelfde vraag die herbouw had over die energiebehoefte misschien een verdieping. Daarin is in het opgesplitst naar die naar die afstanden die die nodig zijn. Want die lange afstanden kunnen niet vervangen worden, begrijp ik korter wel hoe dat hoe dat zit met energiebehoefte dankuwel.

[0:38:49] Dank u wel mee vooraan. Mevrouw.

[0:38:52] Dankuwel voor zodra ik blijf toch hangen op die dat tijdpad. Want ik lees dat ze dus in twintig, vijfendertig dan die nieuwe generatie vliegtuigen voor de middellange afstand zou

[0:39:02] kunnen hebben in theorie en dat zou nodig moeten zijn om dat doel van twintig, vijftig te halen.

[0:39:09] Dat is over dertien jaar.

[0:39:12] Hoe kort moet die certificerings periode dan theoretisch worden om dat te kunnen doen want die certificering is natuurlijk ook met reden zolang namelijk dat er nogal wat veiligheidsissues zijn door met boeing, max hebben we gezien hoe vaak en hoelang dat heeft geduurd. Uiteindelijk dus ik probeer dit tijdpad even.

[0:39:30] In.

[0:39:32] Als dat certificeert naam? Nee.

[0:39:36] Dank u wel. Meneer cora. Ja ik heb nog mijn vraag staan of wij hebben de eerste stappen die we hebben gezet in nederland voor het ontwikkelen van en produceren van deze brandstoffen. Hoe de gasten tegen de eerste stap aankijken in onze havens. Ik heb dit niet echt een antwoord op gehoord of dat goede stappen zijn en hoe we die stappen kunnen uitbouwen naar tweeduizendvijftig om onze jou om synthetische brandstoffen te maken voor onze luchtvaart en schiphol en andere regionale luchthavens volledig te kunnen voorzien van synthetische brandstof. Ik neem de vrijheid om te offeren. Ik heb nog geen tweede vraag kunnen stellen

[0:40:13] en met tweede vragen zijn over de certificering. Want dat viel. Ik denk ook dat certificering soms te lang duurt. We hebben gezien in de coronacrisis dat certificering van van vaccin sneller kan,

[0:40:23] zou dat voor de ontwikkeling van bijvoorbeeld synthetische brandstoffen kan hij kan die certificering sneller. En hoe kunnen we de als kamer helpen.

[0:40:31] Dankuwel. De eerste vraag die ging over de totale energiebehoefte is aan een rekensom van wie kan ik daar wordt dan het woord geven.

[0:40:39] Jackie.

[0:40:43] De de som die we gemaakt hebben. Uiteraard. Je kunt je weet de hoeveelheid energie die opgeslagen is in in kerosine om een benzine. Dat is honderd drieënveertig mega juul per per kilogram. Je kunt kijken dan hoeveel brandstof wij in nederland gebruiken en wat je dan nodig zou hebben als je alleen de staf goed zou gaan. Dus je wel met elektriciteit waterstof groene waterstof produceren. Je vangt c o twee op uit de lucht. Dat kost ook energie en je maakt daar kerosine van dan zie je dat je ongeveer vier keer zoveel energie nodig hebt en dan kom je uit op boven de twintig in nederland twintig gigawatt aan vermogen. Wat je daarvoor nodig hebt ga je naar waterstof voor een deel dan kun je dat omlaag brengen omdat de uiteindelijk efficiency van elektriciteit dan voortstuwing. Die is dan wat efficiënter. Maar nogmaals zal zijn allerlei het. Je kunt daar niet overal inzetten, maar het zijn het zijn dus aanzienlijke hoeveelheden energie die je nodig hebt. Alleen al voor de luchtvaart.

[0:41:50] Misschien daaraan aan toevoegen. Maar kort is er toevoegen. Dat betekent dus die tweeëntwintig gigawatt moet je zien in het kader van wat de bijvoorbeeld wind op zee. Wat wat geprojecteerd is zeventig gigawatt. Dat betekent dus dat er als je dat allemaal aan sap zou willen besteden. Moet je keuzes maken

[0:42:05] want dat is natuurlijk competitie voor die voor de elektriciteit.

[0:42:08] Van de de coureurs hierover dan nog even kort.

[0:42:11] De een verduidelijkende vraag is zit inderdaad energieverlies bij. Dat lijkt me heel lastig om de energieverlies uit de motoren van de van die vliegtuigen af te vangen. Maar in hoeverre zitten zitten de energieverlies bijvoorbeeld bij de productie in nederland van die schaffen. Daar heb je ook de energieverlies. Dat is vooral warmte. Die zouden we ergens anders kunnen inzetten. Die waren toen vond de warmtenetten en daar gaat de rendement schiet schiet omhoog. Maar dat heb ik ik weet niet in hoeverre dat al in die keer vier zit.

[0:42:37] Nee dat klopt. Dus. Dus je kunt natuurlijk door systeem integratie kun je die warmte hergebruiken. Maar ik denk dat je eerst je moet denk ik een stap terug gaan. Ga je grootschalig zelfs produceren in een land waarin je dus zeg maar dure elektriciteit hebt over het algemeen. Of ga je dat op andere plekken doen waar de elektriciteit stukken goedkoper is.

[0:42:58] Heldere vragen de de vraag was is die totale energiebehoefte in beeld is hij rekensom van en daar is het antwoord op de volgende vraag die ging over de samenwerking tussen bedrijven tussen universiteiten. Waar zitten dan de rechten. Lekker die dan niet weg. Op moment dat we daar goede oplossingen voor hebben. Kunt u aan wie kan ik daarvoor het woord geven.

[0:43:17] Maar ik kan daar wel kort op antwoorden. De de groei fondsen die zijn inmiddels ook aan de gang. Maar er zijn ook gewoon private initiatieven die op dit moment lopen ook in nederland werd al genoemd in in rotterdam waarbij gewerkt wordt aan synthetische brandstoffen. Om de technologie te ontwikkelen. Dat gaat eigenlijk over de eerste twee stappen. Daar zit de crux c o twee afvang en en waterstof maken op een goede manier. Alles wat erachter komt is fischer tropisch technologie die is gewoon beschikbaar. Dus die die eerste twee technologieën moeten ontwikkeld worden en dat gebeurt in private omgeving. Maar gebeurt ook binnen de onderzoeksinstituten met met met totaal disruptieve technologieën die daar proberen te ontwikkelen en is dat is dat de in de in de in de in het vrije domein. Voor wat betreft tegen kim die instituten zeker. Maar dat private initiatief. Ja daar zitten natuurlijk de partners in en dan is het niet anders.

[0:44:12] Vrij simpel. Ja.

[0:44:17] Dank

[0:44:18] de derde vraag van de heer van raam die sloot aan bij de vragen over de energiebehoefte. Maar is die energiebehoefte ook gedefinieerd en gespecificeerd voor de afstanden die realiteit overzien in uw presentatie. Ik denk dat die vraag daarop gebaseerd is uw gasten ook ooit is hij daar ook al iets over meen ik de een dus presentatie dat ook terug zou komen is die is die behoefte al inzichtelijk gemaakt. Wat de behoefte is op basis van de verschillende afstanden.

[0:44:46] Daarom heeft ze in zekere zin natuurlijk te maken met de keuzes die gemaakt moeten worden. Ik moet zeggen het is waarschijnlijk niet waarschijnlijk. Het is een vrij simpel sommetje. Als je zegt van ik heb voor dit segment gebruikt. Ik gebruik in batterij van dit segment gebruiken. Waterstof van dit segment zelf kan ik aan de hand van die curve denk ik in tien minuut vijf minuten uitrekenen wat wat de energiebehoefte zou zijn. Dus het maar wat vorig jaar in feite bij alle keuzes. Toch wel een centrale rol spelen en daarom noemde ik dat ook in de presentatie. We zitten te kijken naar de meest

[0:45:28] efficiënte inzet van de duurzame energie, want er is gewoon een tekort aan dus dat gaat behoorlijk bepalen welke keuzes we maken dus als wij de keuze hebben om te gaan voor een route die uiteindelijk minder energie nodig heeft per passagier kilometer en dat is het besef dat we in de sector willen hebben hoeveel energie primaire energie hebben we nu uiteindelijk nodig. Per passagier kilometer. Dat moet je eigenlijk weten. En daar proberen we op te minimaliseren. Dat dat is in feite ook wat wat de keuzes voor een heel groot deel zal gaan bepalen en daarom is het ook heel erg belangrijk dat we nu samenwerking hebben waarbij we de hele keten betrokken hebben. We hebben bijvoorbeeld eind van of afgelopen maandag is er een nederland en en samenwerking ook getekend. Dit heet flyer frisian en in samenwerking met airbus met de hoogste baas van airbus met klm pieter hilhorst met schiphol met en leg michel peters en ik heb namens onze voorzitter een rector getekend waar we juist naar die hele keten kijken en willen zorgen dat we gewoon alles

[0:46:39] zoek zo efficiënt mogelijk regelen om te zorgen dat wij minimaal gebruik hebben van de van de kostbare energie.

[0:46:47] Dankuwel.

[0:46:49] De vraag van mevrouw kreuger. Die ging over het verkorten van die certificerings periode die nu vanuit veiligheidsoogpunt. Zolang is welke kansen ziet u in het verkorten van die periode en hoeveel korter zou die dan kunnen of moeten worden als ik het goed samenvat,

[0:47:06] verduidelijk het of.

[0:47:07] Die naam.

[0:47:09] Ik probeer gewoon een enigszins reëel tijdpad te krijgen en het klinkt alsof het al heel veel hoop is en en en wensen over verkorten van certificering. Maar als ik dan zie twintig, vijfendertig nieuwe toestellen. Het is nu twintig, tweeëntwintig de techniek is er nog niet hoeveel korter moet die shirt. Hoe past dat tussen nu en twintig, vijfendertig. Hoe hoeveel jaar nog ontwikkelen. Hoeveel jaar certificeren en in hoeverre past dat. Want als het nu vijftien jaar certificeren is dan dan zou het past al sowieso niet zeg maar.

[0:47:40] Ja.

[0:47:44] U moet wat denk ik zo zien dat en misschien was het vroeger zo de vliegverkeer speelde ontwikkeld en gebouwd en daarna gecertificeerd en dan in gebruik genomen die de het certificeringsproces. Dat start nu al bij de ontwikkeling van een nieuw toestel.

[0:47:59] Dus die periodes die komen niet met elkaar. Maar die komen die zijn parallel en met behulp van computer technieken zullen die certificeringsproces ook korter zijn

[0:48:13] en dat maakt dat ze denk ik min of meer gelijk op kunnen lopen met de ontwikkeling van een nieuw toestel

[0:48:20] en dat maakt dat de tijd tot indienstneming dat die sneller zal gaan dan nu.

[0:48:28] Gaat je gang.

[0:48:29] Dus als dat toestel twintig, vijfendertig zou moeten vliegen. Wanneer moet dan uiterlijk

[0:48:35] de technologie ontwikkeld zijn, zodat dat ook kan. Hoe past dit tijd.

[0:48:39] Wat. Nou als ik een twintig, dertig moet vliegen met passagiers is dat wat ik bedoel

[0:48:46] dan moet ik gecertificeerd zijn. Anders mogen niet. Dus dat betekent dat de certificering dan ook klaar moet zijn

[0:48:53] gereed moet zijn. Dus dat betekent dat de friese boys samen met de veiligheidsautoriteiten zoals is en zoals de nsa, zoals u zoals henry noemden, moet samenwerken om dat certificeringsproces gelijk op te laten lopen met de ontwikkeling en de van het toestel.

[0:49:15] En dan even heel concreet acht uur dat realistisch. Dat was de vraag van mevrouw.

[0:49:21] Ik kan niet anders. Anders krijg je problemen zoals jullie?

[0:49:26] De ook weer koerhuis nog even. Ja want we hebben het hier over synthetische brandstoffen. Ik begrijp begrijp let dat scholen is nog dat de huidige brandstoffen.

[0:49:34] Dus ja. En we hebben al huidige motoren. Dus dit is de is dit jaar in hoeverre je moet dus die die nieuwe motoren moet je aanpassen op die schonere brandstoffen. Daar heb je dan certificering van ook of voor de brandstof heb je daar ook certificering voor nodig en de vraag is hoelang duren die certificeringen. En hoe kunnen we die kort te maken want dat is waar. Als kamer cel gezet zijn.

[0:49:55] Meer koerhuis. Als ik uw vraag samenvat gaat het om gaat het om certificeren van volledig vliegtuig of gaat het om sec een brandstof. Een ander type motor.

[0:50:05] Als ik iets mag roepen misschien over de motoren. De nieuwe motoren die woorden die zijn ongeveer nu al rolls-royce bijvoorbeeld is er mee bezig. Helemaal geschikt. Honderd procent geschikt voor af. Op dit moment zijn er al motoren die zijn geschikt vijftig procent af. En wat ik hoorde in europa en in brussel was een bijeenkomst aan werd gesproken over de motoren die zich nu ontwikkelen en die zullen honderd procent zelf compatibel zijn. Dus dat.

[0:50:35] Oké. Zijn we dank dank voor deze beantwoorden. Dan gaan we tot slot naar de laatste vragen die is van de heer koenders. Maar eigenlijk heeft u die deels ban wordt. Het gaat over de sas en de eerste stappen die we nederland hebben gezet. Ziet u nog kansen over het verder uitbreiden van in nederland van de zelfs en de servische certificering van zelfs in nederland zelf. Ik snap neer. Mama.

[0:50:59] Als ik denk ik denk je. De eerste stap. Het zijn inderdaad de eerste stappen natuurlijk die technologie moet eigenlijk uitontwikkeld worden. Maar ik denk de uw vraag veel meer ging naar gaan we een grootschalige productie doen. Ik denk dat dat afhangt van is er op een zeg maar op tijd voldoende groene energie die goedkoop is dus groene, elektriciteit beschikbaar. Want daar is dat. Dat is eigenlijk waar alles best start en mijn verwachting. Als je kijkt hoeveel competitie is voor die goede elektriciteit is dat je ook naar landen zult gaan waar die goede elektriciteit veel goedkoper is. Denk met name aan zuid-europa

[0:51:36] misschien een europese context is dit een voor mij heel goed plan.

[0:51:40] Oké. Hartelijk dank.

[0:51:43] Minuscuul vroeger misschien. Er zijn wel initiatieven in nederland

[0:51:47] van ik las intens weekblad was dat van het initiatief scene kerel. Heeft u misschien ook wel gezien. Samenwerkingsverband met klm en onderneming mag een heleboel partijen die in amsterdam zijn in de amsterdamse haven zo'n faciliteiten willen bouwen.

[0:52:04] Als je kijkt de hoeveelheid zelf die men hoopt te produceren is dik dik mee. Een druppel op een gloeiende plaat.

[0:52:14] Dankuwel. Ik kijk naar de klok. En dan kijk ik naar mijn naar de leden op links van mij en dan wil ik de gelegenheid stellen aan een iemand om nog een vraag te stellen en dan is dan u om een keuze te maken wie dat dan wordt.

[0:52:30] Nou.

[0:52:32] Meer veranderen gebruik de microfoon. Want dan hoort.

[0:52:35] Dus van een india.

[0:52:37] Daar zou ik toch een second opinion willen hebben. Dat is niet zozeer. Nou daar zitten wie voor en uit die presentatie is een opmerking als een luchtvaart als gewone sector wordt behandeld wat we nu doen. Wij hebben afgesproken dat het c o twee.

[0:52:57] Een budget.

[0:52:58] Voor twintig, dertig vers en een rate ongeveer twee komma drie megaton is

[0:53:03] hebben jullie daar ook nagekeken en zou daar een second opinion op kunnen

[0:53:07] formuleren, maar ook nagezonden bericht zijn natuurlijk als dat niet direct paraat is dat is een van de bevindingen uit de eerste.

[0:53:14] De first opinion of zo, maar ook wel meneer vooraan.

[0:53:17] En dan kan de opgeleverd.

[0:53:20] Is. Aids. Heeft u behoefte aan naar nu op te reageren. Reageren of wilt u daar later op terugkomen? Dat kan natuurlijk ook.

[0:53:26] Als ik het goed begrijp, zijn de reductie die die die plaats moeten vinden.

[0:53:30] Nee dat is het totale budget voor de luchtvaart versie en naar rato

[0:53:34] afgesproken in het klimaatakkoord door de transportsector die een bepaald reductiepercentage het en dat laat zien. Dat zet je eigenlijk ook op de luchtvaartsector omdat dat ook een normale sector geworden inmiddels en dan hou je ongeveer twee komma drie megaton over voor de luchtvaartsector in twintig, dertig

[0:53:52] is dat realistisch?

[0:53:54] Of is het niet realistisch.

[0:53:57] Oké. De conclusie is als ik naar u kijkt dat u daar later mogelijk op terug wenst te komen. Dat zijn feitelijke vragen. Oké nou dan komen met dit antwoord bij het einde van deze technische briefing. Ik wil u allen hartelijk danken voor de voor uw tijd voor de uitgebreide en zorgvuldig beantwoording van de vragen van de leden, namens uiteraard de leden van de commissie en alle kijkers thuis. Die hebben mee genoten van deze sessie. En daarmee besluiten we deze technische briefing. Ik wens iedereen fijne dag nog.