Gevolgen oorlog Oekraïne voor Nederlands bedrijfsleven

[0:00:01] Goede middag samen. Hierbij open ik om precies vier uur de het commissiedebat met de en bureau s commissie met de minister, en ik doe dat door iedereen welkom te heten. De ministers de leden. Het publiek thuis niet op de tribune en vooral een hartelijk welkom aan het laatste segment. Want het is mooi dat macro wonen. Wie kan aan de zijde van de kamer? Hebben we een mooie aanwezigheid voor de belangrijk onderwerp, te weten van haga, van groep van haga. Heer hamburg van de democratie, zesenzestig. De aanhangers van christen, democratisch appel details van de partij van de arbeid en leren

[0:00:36] kink klink van de volkspartij voor vrijheid en democratie. Mijn naam is pim van strien. Ik mag de de eer en het genoegen om neutraal te mogen. Voorzitter, vandaag en ik begin met een huishoudelijke mededeling. In de tweede termijn zal ook de minister van economische zaken en klimaat aanschuiven om de vragen op haar terrein liggen te beantwoorden. Ik zou graag aan de leden willen vragen om de vragen die ze hebben te bewaren voor de tweede termijn dat stuit niet op

[0:01:01] problemen.

[0:01:03] Mooi.

[0:01:05] We hebben in totaal een uur staan voor het debat. Ik zeg spreektijd van vier minuten voor. Ik ook even alle aan de tekort is je nee. Ja.

[0:01:14] Veertien dan liever vier minuten en in eerste instantie.

[0:01:19] Kwaliteit zijn toch een suggestie als mevrouw adriaansens komt in de tweede termijn ook wel zet je vragen voor nu al heel veel tijd bij deze minister doen vind ik ook interessant. Maar ik zou het wel

[0:01:33] fifty-fifty.

[0:01:34] De eer aan huis.

[0:01:36] Ik weet niet.

[0:01:37] Ik vind een beetje complex als wij nu in onze inbrengen. De de vragen moeten destilleren van deze minister andere en ik hoop dat ook ambtenaren meekijken dat de minister in tweede termijn

[0:01:47] of de ministers. De de vragen verdelen van allemaal gewoon een beetje schizofreen en kamerleden worden al een beetje schizofreen.

[0:01:54] Debatten. Dat laatste laat ik aan u. Maar ik zie de minister aanwezig knikken. Dat kan prima. Doen we het zo. Dank voor deze hulp in het aantal interrupties zou kunnen voorstellen

[0:02:05] dat we toch in limiteren tot drie zo tekort.

[0:02:10] De drie is tweeënhalf wordt het. Laten we een mooi debat van maken en dan geef ik als eerste het woord aan de heer van hagen van een groep van nagaan, maar niet nadat ik de leden heb gevraagd of het akkoord is dat hier vandaag aan het woord neemt, omdat er eigenlijk geen lid is van de commissie. Ik zie bijna iedereen instemmend knikken, iedereen inmiddels klikken even nagaan toegang.

[0:02:30] Dankuwel of voorzitter voor de goede orde. Ik ben als afsplitsen geen lid van welke commissie dan ook. Maar dat hebben jullie met z'n allen besloten. Dus dank daarvoor. Maak me een beetje tot tweederangs kamerlid. Maar dat.

[0:02:42] Dat ontheft mij niet, hoor dat u bent u, mevrouw van start gaan.

[0:02:46] Ik was al van start. Maar dank u wel. Voorzitter, voorzitter, de oorlog in oekraïne heeft verregaande economische gevolgen voor burgers en bedrijven in nederland voor bedrijven die handelen met rusland en oekraïne voor bedrijven die hun energierekening zien exploderen en voor mensen die hun vermogen moeten afrekenen in de supermarkt en de inflatie schommelt rond de tien procent het hoogste niveau sinds negentien, zes en zeventig energiekosten in maart meer dan drie keer zoveel als in dezelfde maand vorig jaar bedrijven en burgers worden nu de dupe van de falende overheid, in combinatie met de gevolgen van deze oorlog

[0:03:19] bedrijven die al langere tijd in zwaar weer verkeerde door de stijgende energieprijzen en de coronamaatregelen. Want laten we wel wezen. De inflatie liep al op en de energieprijzen waren al verdubbeld voordat deze oorlog begon allemaal dankzij keuzes van dit kabinet niet in de laatste plaats door het sluiten van kolencentrales en het sluiten van het groninger gasveld. Voorzitter, onlangs werden er twee moties van mij aangenomen en emoties die vroeger om de nevenschade van de oorlog en de sancties tegen rusland voor de nederlandse economie en huishoudens in kaart te brengen en ik wil de ministers danken voor een uitgebreide brief van achttien maart. Daar worden veel vragen in in wordt beantwoord. En maar ik vraag me toch af voor de analyses uit de brief ondertussen niet een beetje achterhaald zijn, want het wat als scenario lijkt nu realiteit te worden. Nu de inflatie inderdaad in maart al bijna tien procent bedroeg en hoe schat de minister de economische situatie in nu de oorlog in oekraïne echt aanhoudt en ook voor langere tijd dreigt aan te houden en de economische risico's nu ook werkelijkheid worden en zou de kamer periodiek updates kunnen krijgen over de economische gevolgen voor het nederlandse bedrijfsleven van deze oorlog en zou je ook bijvoorbeeld een gedetailleerd overzicht van de gevolgen in de risico's per branche meegenomen kunnen worden. En dan vraag me af en dan kijken naar de minister of er uberhaupt zicht is op de moeilijkheden per branche. De prijsstijgingen de mogelijkheden om prijzen door te berekenen aan consumenten of niet. De productievermindering, stillegging of zelfs faillissementen zijn nu namelijk de industrie, transport en agrarische sector die het hardst worden getroffen door de stijgende energieprijzen, maar ook bedrijven die importeren uit en exporteren naar oekraïne en rusland ondervinden de gevolgen van de oorlog

[0:04:59] en bv nl steunt de verlaging op de energiebelasting en de hulp aan het mkb door de er veel maar het is bij lange na niet voldoende om ervoor te zorgen dat bedrijven het hoofd boven water kunnen houden, en daarom zou ik van de minister willen weten waarom de verlaging van de accijnzen op brandstof en de btw op energie niet permanent kan worden. En wat is de status van de aangenomen motie van de plotse stoffer van hagen over het herinvoeren van rode diesel.

[0:05:22] Voorzitter,

[0:05:23] we bevinden op pleit al jaren voor door produceren van gronings, gas, met het oog op een zekere en betaalbare energievoorziening, want het is niet de oorlog in oekraïne. Die zorgt voor de stijging van de gasprijzen. Het onverantwoorde besluit om te stoppen met de productie uit het groningen gasveld is de echte reden.

[0:05:39] De zeshonderd miljard kubieke meter gas, die nog in het groningse gasveld zit kan op een veilige manier geproduceerd worden als we de waterdruk in het veld of de druk in het veld op peil houden door middel van bijvoorbeeld waterinjectie ook stikstof injectie officiële injectie kunnen doen. Maar waterinjectie. Laten we daarmee beginnen. En als we dan de groningers ook ruimhartig compenseren en laten meedelen. In de opbrengsten is het financiële probleem van dit kabinet meteen opgelost en onze petitie overigens die op de website van bv nl staat is al nou ik geloof tien of vijftien. Duizend keer ondertekend. Dus als jullie zin hebben. Ga naar de website en ondertekend. Nog even maar dit kabinet volhardt in het technisch niet verklaarbaar beslissing, met als gevolg dat nederlanders nu tweeëneenhalf euro betalen voor een kubieke meter gas en dat is echt waanzinnig in de brief van achttien maart wordt gesteld dat de economische gevolgen groot zijn. Wanneer besloten wordt minder gas uit rusland te import. De importeren en dat maakt het probleem nog groter. Dus is de minister van plan ook dit scenario te laten doorrekenen door het cpb en hamvraag is. Natuurlijk is de minister en het kabinet bereid om opnieuw naar het groningen gasveld te kijken en dat zou een historische vergissing kunnen voorkomen en dat zou goed zijn voor het belang van nederland. Dankuwel. Voorzitter,

[0:06:47] Dank u meneer verhagen precies binnen vier minuten heel netjes leidt dat nog tot vragen bij de andere leden.

[0:06:53] Dan geef ik het woord aan de heer van.

[0:06:54] Middelburg dankuwel. Voorzitter, nee dat dat leidt tot veel vragen. Laat ik er eerlijk over zijn want met d zesenzestig en decibel die lijken een heel veel dingen niet op elkaar. Maar dat mag ook geen geen verrassing heten. De voorzitter. Ik wil voordat we beginnen met de impact van de inval van rusland en oekraine toch weer. En het vinden het belangrijk debat en te doen. Stilstaan bij de afschuwelijke beelden die we ook vandaag een de afgelopen dagen en weken weer hebben gezien. Rusland gaat door poetin. Ga door met zijn agressie en oekraïners zijn massaal slachtoffer en steeds meer wordt ons duidelijk hoe oekraine, maar ook het oekraïense bedrijfsleven en totaal geruïneerd uit deze oorlog zal komen en daar hebben we in een ander gremium ook met deze minister nog wel gesprekken over gehad, zullen we hebben vandaag wil ik toch stilstaan. Ook bij de impact van van deze oorlog op het bedrijfsleven in nederland en het sanctie pakket ondernemers worden geraakt door europese sancties dan wel russische tegensancties of het afnemen of wegvallen met door handen van handel met met oekraïne en en we hebben allemaal van tevoren ook gezegd toen de oorlog begon. Dit gaat ons raken. Dit gaat ook ons bedrijfsleven raken en het is echt een ons en ook aan onze overheid om er alles aan te doen om het nederlandse bedrijfsleven te ondersteunen in alternatieven vinden en alternatieven zoeken en het doet me dan ook deugd. Als ik de brief van de minister leest dat die acties worden ondernomen voor de korte termijn. Inmiddels zie ik dat dat het aardig op gang komt. Maar ik zie ook dat er nog heel veel ondernemers zijn die rtl bellen en niet heel erg duidelijke antwoorden krijgen bijvoorbeeld of ze nou wel of niet onder het sanctiepakket vallen en hoe dat precies zit. Er blijken toch onder ondernemers heel veel moeilijkheden zijn om het juiste loket te vinden en ook de juiste subsidie en van voor de ondersteuning van vijftienhonderd euro zie ik zelf ook in de brief van de minister terug. Mijn vraag. De minister is hoe zit dat nou precies hoe kan het zijn dat ondernemers die ondernemen in rusland of in oekraïne of

[0:08:50] daar niet van op de hoogte zijn.

[0:08:52] Voorzitter, ik wil ook even naar de toekomst kijken want ik denk dat dat cruciaal is als we iets leren van deze inval van rusland in oekraïne en weten dat grootmachten als china alleen maar groter gaat worden. De komende tien jaar. Dat betekent dat dat we echt slimmer moeten gaan nadenken over dit soort scenario's voor de nederlandse economie en hoe we daarmee omgaan. We kunnen zomaar voorstellen dat china dat toenemende kracht gaat. Zo zal zijn over tien jaar al ook militair dat dat ook betekenen dat wij in onze handel beperkt gaan worden, dan wel door dwang, door staatssteun en alle mogelijke manieren voor china om wereldwijde handel en vrije handel tussen te saboteren en daar zien we de eerste tekenen. De afgelopen jaar waarvan de mee vragen aan de minister. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we het bedrijfsleven. Zo gaan stimuleren en dat zal handel gaan bedrijven met landen die een betere record hebben met landen die niet een potentie gevaar bedrijven gevaar zouden kunnen zijn voor ons eigen bedrijfsleven in hun eigen belangen ook en ik zie dat er morgen ook een gesprek is met met stakeholders, waaronder vno, ncw en mkb nederland in het doet mij deugd om juist ook hierover te gaan hebben, maar kan de minister op dit geven over haar beleid misschien wel nieuw beleid om ervoor te zorgen dat nederlands bedrijfsleven en nederland echt een actief stimuleringsbeleid in handelspolitiek. Heeft u landen die een goede record hebben een democratische waarden respect voor de internationale internationale rechtsorde hebben, want volgens mij is dat cruciaal in combinatie met de strategische autonomie die op europees niveau voeren en steeds verder stoel halen en tot slot. Misschien kan de minister ook aangeven

[0:10:31] hoe het staat met met onze europese verhaal als het gaat over pension en zorgen dat we de handelsstromen weer naar ons toe halen naar europa en de ringen rond europa naar een stabiel deel van de wereld, zodat we zeker weten dat bij een volgend internationaal conflict ons nederlands bedrijfsleven ons europese bedrijfsleven ook veel minder hard geraakt gaat worden. Dankuwel.

[0:10:54] Hammelburg. Dit leidt tot enige vragen. Maar laat ik eerst even de is stoffig van harte welkom heten. Isis is aangeschoven ook van de staatkundig gereformeerde partij die van nagaan vraag voor de hangbrug.

[0:11:05] De laatste paar zinnen die maakten we in nederland los. De hammelburg zegt dat we respect moeten gehandeld moet gaan drijven met landen die ook respect hebben voor de rechtsorde, maar betekent dat dat de hammelburg daarmee voorstellen dat we stoppen met handelen met bijvoorbeeld china en india in het midden-oosten, saudi-arabië, want dat is dan wel het gevolg, want er zijn heel veel systemen en veel landen die op een volstrekt andere manier dan wij tegen het mensenrechten tegen de manier van handelen aankijken.

[0:11:39] Ik vind het een hele legitieme vraag. Voorzitter, kijk je zou kunnen zeggen dat er is dat is ook de overtuiging van de van een liberaal ook van een van een sociaal liberaal zie ik dat handel er ook voor kan zorgen dat je de juiste waarden ook kunt exploiteren door met elkaar te praten, ook al ben je niet altijd eens zul je erover kunnen zorgen dat landen langzamerhand democratiseren steeds vaker de mensenrechtenstandaarden gaan respecteren. Maar dat moet wel op voet van gelijkwaardigheid en ik noem de niet de alle landen die u noemt, zeg ik via de voorzitter. Ik had het over landen als rusland en china die echt zoveel macht vergaren in een in een machtscentrum en zo verschrikkelijk lak hebben aan internationale rechtsorde dat ze zoveel macht hebben dat je die dat je die internationale rechtsorde ook niet meer kunt borgen en dat heeft enorme consequenties voor ons bedrijfsleven. Onze bedrijven.

[0:12:32] Dus je zult toch dat meer op voet van gelijkwaardigheid moeten doen. Je zult ervoor moeten zorgen dat je als overheid het overzicht hebt op het nederlands bedrijfsleven en de nederlandse economie. Dat dat niet volledig afhankelijk wordt van een land als rusland van een land als china. Maar dat we diversificeren en zorgen dat we proactief en zeer proactief ervoor gaan zorgen dat we meer handelsbanden hebben op metal niveau handelsmannen met landen die die internationale rechtsorde en democratische waarden wel respecteren omdat je jezelf daarmee anders volledig kwetsbaar maakt volledig kwetsbaar en dat is het belangrijkste. En kijk misschien verschillen we daar wel ook van mening. Wat mij betreft mogen nederlandse bedrijven zich ook achter het hoofd op het hoofd krabben op moment dat zij honderd bedrijven in situaties waar mensenrechten zwaar geschonden worden. Ik ben bijvoorbeeld ook een fel voorstander van ing wetgeving, maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ik ben een fel voorstander van het respecteren van mensenrechten, ook door nederlandse bedrijven. Dus ik zou moreel appel willen doen op bedrijven om dat te doen. Maar ik snap ook dat handel drijven ook in de moeilijk stranden soms ook tot verbetering kan leiden. Ik ben er niet tegen.

[0:13:37] Een korte vervolgvraag van even nagaan.

[0:13:41] Ideologisch gezien. Heel mooi. En natuurlijk iedereen ziet het gevaar van china, want het is een ongelooflijke supermacht. Ook in economisch rusland is dat alles helemaal niet. Maar we hebben onszelf ongelooflijk afhankelijk gemaakt van russische olie en gas.

[0:13:54] Volgens mij zit.

[0:13:56] Zit ik qua respect voor de rechtsstaat en de rechtsorde en en de mensenrechten zit zitten een hoop van dat soort landen toch een stuk dichterbij ons dan bijvoorbeeld een saudi arabië en ik vind het zo raar dat we wel accepteren dat we alles gaan verleggen naar het midden oosten waar waar landen zijn die echt

[0:14:16] op een hele andere manier aankijken tegen mensenrechten en en vraag. Ik ik hoor u daar niet op ingaan en het zou mooi zijn als we het anders konden oplossen via noorwegen en verenigde staten, maar op dit moment wordt het cherry wood naar het midden-oosten en dat is

[0:14:30] tegen de lijn met schetst.

[0:14:32] De hammelburg.

[0:14:33] Ik zie het verschil is iets dat sterk onderscheid dat heer van haga ziet tussen saoedi-arabië, china en rusland. Eerlijk gezegd niet zo. Ik zie dat in rusland oppositie wordt uitgeroepen wordt vermoord en wordt opgepakt dat mensen verdwijnen. Ik zie dat de beter homo's en lesbiennes in de tsjetsjeense deelrepubliek van rusland al jaren systematisch worden vervolgd, worden mishandeld, worden gemarteld en worden omgebracht. Ik zie dat er in china sprake is van een genocide en dwangarbeid. Dus en ik zie inderdaad ook dat in saoedi-arabië het met de mensenrechten allesbehalve goed gesteld is, maar het grote onderscheid tussen die drie. Dat zou ik dus inderdaad niet zo durven zeggen. Dus ik zou zeggen laten we het hebben over diversificatie zorgen dat we de banden met landen open houden, maar niet naïef zijn, zeker met die landen die de internationale rechtsorde democratie, waar de niet respecteren en tegelijkertijd ook nog gigantisch veel macht vergaren en daarmee ons echter mis op de keel kunnen zetten. Daar moeten we niet naïef zijn, en dan hoop ik uw alkmaar mijn zijde te vinden en de minister op te roepen om te zorgen dat onze nederlandse economie zo min mogelijk van dat soort landen afhankelijk is, omdat het echt een gevaar is voor ons daarmee ook voor onze democratie en voor de internationale rechtsorde als geheel.

[0:15:42] Ik heb een vraag van die klink en die hartstikke link.

[0:15:47] Dank u voor serveert opzicht de laatste reactie van de heer hammelburg van laten we niet naïef zijn en laatste de banden zo open mogelijk houdt, dan deel ik van harte. Maar in de echt in de inbreng hoorde ik wel wat wrijving van van de. We moeten heel kritisch zijn heel veel landen waar dus de internationale rechtsorde en democratische waarden in het geding zijn naar de je vandaag gaf had er net al een vragen over gesteld. Maar toch nog iets meer aan te scherpen voordat de minister daar antwoord op geven. Heeft u het dan. Of heeft die hamburger van alleen maar over rusland en china of toch of toch meer landen

[0:16:22] en om het ook even scherpe omdat dus om de relatie meer aan te passen. Zeker als het gaat om china of om echt de handel te beëindigen. Want als dat laatste het geval is en dat betekent nogal wat voor voor de land handelsland als nederland.

[0:16:37] Ja.

[0:16:37] Ik heb het gevoel of ik particulier of ik trek me niet heel erg goed uit of er wordt niet heel goed geluisterd. Ik ga nog een keer zeggen. Maar in mijn eigen bewoordingen. Ik heb het niet gehad over het stopzetten van handel, het keihard stopzetten behandel. Ik heb het gehad over het gevaar van landen die zo'n gigantische macht vergaren op dit moment in een de in internationale wereldorde tegelijkertijd dus lak hebben aan internationale rechtsorde een democratische waarden en het stelsel dat wij op onze waarden van de universele vragen voor de rechten van de mensen hebben opgebouwd in deze wereld in een vn-verband nota bene in multilaterale fora waar je vertrouwen in zou moeten hebben dat die daar echt een gevaar voor vormen en die er klinkt, weet dat als geen ander de rol van china bij de wereldhandelsorganisatie, de rol van china,

[0:17:19] bij de verenigde naties in de mensenrechtenraad, de rol van rusland in precies dezelfde gremia. Zij kunnen in zeker gecombineerde is zeker een samenwerking kunnen zij ons echt bedreigen. Onze economische belangen, maar ook onze waarden en onze veiligheid en onze vrede sluiten. Ik zeg laten we daar niet naïef in zijn de zorgen dat we onze handel in algemene zin gaan verschuiven naar landen die wel dat respect vormen. Laten we vooruitkijken. Laten we kijken naar onze transatlantische banden naar noord-amerika. Laten we kijken naar zuid-amerika, naar de mercosur-landen bijvoorbeeld te laten we daar voor proactief in zijn. Volgens mij is dat de manier om te voorkomen dat we straks afhankelijk zijn nog meer afhankelijk zijn en onze banen straks verdwijnen en onze economie wordt afgeknepen door landen die het niet met ons eens zijn of we moeten gaan buigen natuurlijk voor de waarde van die landen.

[0:18:05] Maar volgens mij is dat niet wat de vvd wil.

[0:18:09] Nee.

[0:18:10] Dank dan eer aan huis.

[0:18:12] Voorzitter, door een vraag aan de de heer hammelburg zijn betoog te luisteren en denk ik inderdaad heel veel toekomstgericht,

[0:18:20] maar er is ook een acute nood nu en en ik vraag toch nog aan. Heer hammelburg. Wat denk u wat de bedrijven en zeker de wat internationaal opererende bedrijven zijn ook vaak mkb bedrijven wel de grotere wat hebben ze vandaag de dag nodig om te kunnen overleven voordat ze toekomen aan het omzetten van hun handelsstromen of voordat ze toekomen aan het aantrekken van nieuwe klanten op andere dingen. Dus dus kunt u daar nog eens even aangeven wat wat wat zou u daar de minister mee willen geven.

[0:18:47] Ja. Voorzitter, er geen tweederde en meer dan de eerste helft van mijn betoog. Volgens mij over. Dat is precies waar ik begon en toen zijn ik ook nog een blik naar de toekomst geworpen op de toekomst geworpen en de komende tien jaar wat we zouden moeten doen. Maar laat ik er helder over zijn en dat het mijn oproep oproep oproep ook aan het kabinet. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ondernemers zich volledig ondersteund voelen door de nederlandse regering dat het loket ook duidelijke antwoorden geeft en zorg dat er ook wordt gekeken en dat staat ook heel duidelijk in de brief overigens van de minister. Hoe bedrijven kunnen worden ondersteund. Om die transitie te maken want we weten dat dit niet van vandaag of morgen is opgelost. Dit conflict en we weten wel dat deze bedrijven echt wel soms zeker als heel erg gericht zijn op rusland en oekraïne echt in acute nood zitten en dus dus nogmaals in dat was meer vragen. De minister ook. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat deze ondernemers die er viool en het loket weten te vinden want daar zit op dit moment een probleem en dat op het moment dat ze daar aankomen dat ze ook de juiste antwoorden krijgen waarvan de constateert dat dat nog niet.

[0:19:43] De altijd het geval is.

[0:19:46] Leidt tot een vervolgvraag.

[0:19:47] Ja. Voor zodra ik heb ook de brief gelezen en de brief die geeft op zich een goed initiatief, zeg ik even voor het kleine bedrijven en loket aan en dan staat er ook bij vijfentwintighonderd euro kun je krijgen om na te denken om andere klanten te vinden om een stukje marketing te doen maar eens de heer van hammelburg bij mij eens dat je met dat loket

[0:20:07] andy vijfentwintighonderd euro. Onze internationale bedrijven daar niet mee gaat redden. En dus niet in die fase krijgt onder andere een wendbaar te kunnen zijn om zich te kunnen overleven. Dan lopen betaalrekeningen een personeel naar internationale klanten die misschien niet gaan betalen.

[0:20:27] Kunt u dat dan ook nog meer licht dan dan alleen een loket en vijfentwintig, honderd euro.

[0:20:32] Handig.

[0:20:34] Voorzitter, zeer zeker en dat hebben we ook deel al gezien in de energiepakket die er doorheen zijn gegaan in de kamer niet geheel onterecht die het kabinet heeft voorgesteld om juist ook daarin te compenseren en ik heb ook van begin af aangegeven dat niet alleen nederlandse burgers, maar ook nederlandse bedrijven echt problemen hebben door deze verschrikkelijke oorlog. Dat ontken ik ook helemaal niet. Volgens mij heb ik dat ook beaamt. Dus ik snap uw vraag.

[0:21:01] Dank naar hamburg. En dan is het woord aan de aan huis van het cda.

[0:21:06] Dank u, voorzitter en de voortdurende voortdurende oorlog in oekraïne is uiteraard uiteraard een verschrikkelijk dramatisch gevolgen voor oekraine en natuurlijk ook iedereen die erbij betrokken is sinds het uitbreken van de zijn er voor de nederlandse bedrijfsleven ook veel gevolge waarvan ik er vandaag nog een paar wil uitspreken en we zijn natuurlijk met z'n allen akkoord over die sancties dat wij gezegd hebben. We gaan sancties aan inmiddels vijf pakketten in europa u niet dat we dat ook unaniem kunnen doen maar dat het ook pijn heeft voor onze eigen economie. Maar daar kunnen we niet bij ze alleen maar bij stilstaan aan naar kijken. Allereerst wil ik het hebben over de ontbrekende steun aan de nederlandse bedrijven dat de leveringszekerheid van materialen en als laatste over de betrokkenheid van de nederlandse bedrijven bij de nederlandse overheid in het kader van de wederopbouw van oekraïne.

[0:21:52] Voorzitter, sinds het uitbreken van de oorlog hebben de zwaarst getroffen sectoren veel problemen ervaren, zoals bijvoorbeeld het opdrogen van de afzetmarkt door sancties, een daling van dertig tot veertig procent in de marge, bijvoorbeeld de glastuinbouw en prijsstijgingen door het gebrek aan grondstoffen. Het is belangrijk om

[0:22:07] op dit moment te voorkomen dat er structurele breuken ontstaan in de europese dan ook de nederlandse economie om zo een stevig en economie ook wat heer hammelburg zei dat we toch die autonomie tijd ook naar de toekomst toe behouden. Maar dan moeten we wel voor zorgen dat er geen structurele breuken komen.

[0:22:23] Maar binnen europa is er snel geschakeld door het instellen van een crisiskader vierentwintig februari trok rusland, oekraïne binnen en op drieëntwintig maart nog geen maand. Later kwam de europese commissie met dit crisiskader voor staatssteunregels op de op de

[0:22:38] op te rekken en dit is voor de u doen erg snel en verdient ook een compliment.

[0:22:44] Op dit moment bleven de nederlandse bedrijven lang in onzekerheid door de trage besluitvorming van het kabinet

[0:22:50] in landen om ons heen, zoals ierland, spanje, duitsland, frankrijk is er een uitwerking gekomen van het europese tim start

[0:22:56] staatssteun cadeau

[0:22:58] om zo ondernemingen die lijden onder het sanctiebeleid tegen rusland snel te kunnen ondersteunen.

[0:23:03] In nederland daarentegen is op dit moment nog geen financierings ondersteuning voor ondernemingen in het leven geroepen, terwijl de zwaarst getroffen sectoren ook veel kapitaalintensieve industrie en bedrijven zitten acute wegvallen van afzetmarkt en toelevering ervaren door het gebrek en besluiten in nederland is een is in het nederlandse bedrijfsleven niet meer concurrerend ten opzichte van andere landen en ze komen zelfs in de problemen. Steun voor deze financieel gezonde bedrijven is nodig om deze crisis door te komen

[0:23:29] en met name liquiditeit, is nu een probleem. Daarom vraag ik ook de minister via de voorzitter, wanneer zij het staatssteun kader uit te werken. Het eu crisiskader, naast de huidige steun regelingen die er bij de er zijn. De goal regeling is de goal regeling geschikt voor de huidige problematiek of moeten we die? Het is een bestaande regeling dus makkelijker kunnen we die aanpassen, zodat we de financiering voor deze bedrijven. Ik heb het niet over de op subsidies de financiering om hun te laten overleven door deze crisis kunnen halen. En hoe kunnen we staatsgaranties en of of opbrengst faciliteiten, faciliteren, zodat het bedrijf toch in toeleverings

[0:24:07] kader kunnen betalen, want het zijn vaak toch personeel en producten die afkomstig zijn van het mkb.

[0:24:12] Daarna vraag ik ook aandacht aan de van de minister geeft aan in de brief dat het openhouden van de handelsstromen van groot belang is voor alle betrokken landen. Daarom wil ik graag de minister vragen dieper in te gaan wat de minister nu doet ook in multilaterale context om alternatieve handelsroute te creëren die eerder via de oekraïense havens sliep en de minister noemt in de brief over quota, tarifering op te heffen of tijdelijk op te heffen, bijvoorbeeld op aluminium en staal. Wat brengt dat met zich mee voor de huidige producenten in nederland en in hoeverre is dat onderdeel van de oplossing is uberhaupt een onderdeel van de oplossing of van het probleem. Voorzitter, dan kom ik tenslotte, tot.

[0:24:53] Beweging? Wilt u nu regen.

[0:24:54] Die of wachten we nog even de laatste dertig seconden af dan die hammelburg.

[0:24:59] Voorzitter. Want want ik lijkt hier toch in de woorden van de heer allemaal een beetje tegenstrijdigheid te horen. Ja, die de heffingen tijdelijk een jaar lang discussiëren, zodat ook voedselzekerheid ik bijvoorbeeld noord afrika gewillig garanderen. Want dat lees ik heel erg terug en volgens mij is dat toch voorwaarden nummer één. Ook voor vrede, stabiliteit en hoort hier om house en het cda dit ook de hele tijd en andere commissies bepleiten of gaat het nu over bescherming van de nederlandse markt. Laat mij heel duidelijk zijn. Ik wil echt dat is ook de reden dat ik dit op walnoten ben op aangevraagd. Er voor zorgen dat onze overheid er alles aan doet om nederlandse bedrijven te ondersteunen

[0:25:36] en tegelijkertijd moeten wij ook alles eraan doen dat we de voedselzekerheid in de wereld en in europa garant stellen. In deze oorlog is de eer om als dat op z'n minst met me eens.

[0:25:45] Max,

[0:25:46] De voorzitter voedselzekerheid is natuurlijk belangrijk en dan speelt nederland en zeker oekraine met de granulaat. De graanschuur van europa een belangrijke rol in meerdere debatten gezegd hier gaat het erom als je in europa regels gaat oprekken. Pak ik heb het over de staal en aluminium. Dan moet je heel goed kijken, is het onderdeel van de oplossing van het probleem als onderdeel is van de oplossing en de grote grote gemene deler is erbij gebaat. Dan moeten we dat doen is dat niet zo want je moet ook geen. We hebben net u zelf gaat over china. Als we dit nu gaan doen en china blijft hier alles alles op de markt binnen. Dan is de vraag zijn we dan geholpen met het probleem. Dat is mijn punt en ik ben het volkomen met de heer hammelburg eens en daar hebben we ook in andere debatten vaak over gehad over de voedselzekerheid van europa, maar ook na vandaag aan naar afrika.

[0:26:40] Ik geloof dat de de van nu even content is allemaal. Ik geef u nog veertien seconden van.

[0:26:44] De uitsmijter. Ja want het gaat over namelijk. We hebben als eerder ook al cda een motie ingediend over het marshallplan, de wederopbouw van oekraïne en ook de presentatie in onze parlement. Ik denk een historisch moment van de eerste lens die die zegt nederland helpt ons ook los van alle acute steun nu in wapens ook met de wederopbouw adopteren een stad of adopteren haven en de minister van buitenlandse zaken. Gisteren heeft dat ook

[0:27:09] herbenoemd en we zien dus ook dat die motie en en ook die uitspraken opgepakt worden door het kabinet en ik vraag dus ook aan de minister of een beide ministers. Hoe gaan we de body geven. Hoe gaan we nu echt iets want dit is een lange adem dat er iets een platform een organisatie komt bij het bedrijfsleven en de overheid publiekprivaat hier inhoud aan geven. Hoe gaan we met onze nederlandse

[0:27:30] infrastructuur met onze nederlandse kennis bij de overheid daar inhoud aan geven. Dus dat we ook een bijdrage leveren aan de wederopbouw.

[0:27:37] Dan aan het griekse volk. Dankzij dit thijs en van de pvda.

[0:27:45] Dank u. Voorzitter. Dank u. Voorzitter.

[0:27:50] Een week geleden herdachten we de tweede wereldoorlog en ik mocht namens de tweede kamer aanwezig zijn. De nieuwe kerk waar de vier mei lezing was

[0:27:57] en daar werd terecht een vergelijking gemaakt tussen wat er nu gebeurt in europa en wat er al die jaren geleden in de tweede wereldoorlog gebeurde ook in ons land.

[0:28:05] Sta mij toe om een aantal dingen uit die lezing hiervoor te dragen. Ten eerste maakte de heer goedkoop die deden voor die de lezing hans goedkoop een vergelijking tussen de tweede wereldoorlog en de oorlog nu in de oekraine. En hij zei er dreigt een ontrechting van miljoenen generaties lang hoopten we daarvan weg te drijven. Nooit meer. We vallen door de tijd. Het lijkt wel weer negentien, negenendertig.

[0:28:26] En dan komt goedkoop met een mes scherpe analyse en een aantal pijnlijke vragen

[0:28:30] en dit is ook een citaat van wat hij uitsprak die dag.

[0:28:35] Nu komt het op ons aan op ons kompas voor goed en kwaad. Alsof er nooit anders gedaan hebben, nemen we vluchtelingen op sturen we wapens hier moet het recht te winnen.

[0:28:44] En toch zijn de tegenkrachten ook in ons land. Uit naam van het recht steunen bedrijven de sancties tegen de agressor vragen ondertussen bij het ministerie of zij zelf daar geen uitzondering op mogen zijn.

[0:28:55] Dat ministerie steunt de sancties ook maar slaagt er ondertussen matig in ze uit te voeren. Er staan praktische bezwaren in de weg en soms ook werkelijk wetten die zijn nog maar kortgeleden ingeroepen om een prettig vestigingsklimaat te scheppen voor het geld van die agressor

[0:29:10] waarvan we ook toen al heel goed wisten dat het geld was

[0:29:13] nu we met een nieuw oog vaststellen wat niet mag, blijkt dat we vastzitten aan regels en routines die zich voordoen als het recht,

[0:29:20] maar die de geest daarvan ontberen.

[0:29:22] De banaliteit van het kwaad nazisme heb je daar niet voor nodig. Is dat hoe we het willen en zo. Nee. Gaan we er iets aan doen.

[0:29:31] Einde citaat.

[0:29:33] De partij van de arbeid wil dat we zo snel mogelijk niet meer bijdragen aan poetin oorlogskas.

[0:29:38] Mijn vraag is dan ook niet aan deze minister. Maar de andere minister in de tweede termijn of de minister zich nu zo hard zich inzet voor zo hard mogelijke sancties tegen het regime van poetin

[0:29:49] en of zij belobbyd wordt om uitzonderingen te maken op die sancties en of zij dan die voor die uitzonderingen die verzoeken tot uitzondering weerstaat

[0:29:59] en daarnaast is het ook goed om te kijken wat het nu allemaal betekent voor het nederlands bedrijfsleven in oekraine. En dan kom ik bij deze minister uit. Want wat betekent het nu hoeveel bedrijven zijn nu actief en komen die bedrijven in de problemen vanwege de oorlog in oekraïne en zijn er wellicht kleine ondernemers die nu in de schulden raken en is daar dan een vangnet voor om die ondernemers te helpen en te zorgen dat zij en hun bedrijf deze situatie overleven en daarnaast zijn er natuurlijk gevolgen in nederland voor bedrijven en voor huishoudens enorme energieprijzen en dat tikt nu langzaamaan door in allerlei producten, waardoor alles duurder wordt

[0:30:34] en niet alleen lage inkomens komen nu in de problemen. We zien ook van het nibud gisteren dat ook middeninkomens in de problemen komen

[0:30:42] uit mijn partij de partij van de arbeid bij de voorjaarsnota dat de gelijkheid in nederland groter moet worden. Dat was al heel erg belangrijk en dat wordt nu alleen maar belangrijker.

[0:30:53] De cruciale beroepen in nederland betalen veel meer belasting dan de bereiken.

[0:30:57] Dat kon al niet. En dat kan nu al helemaal niet

[0:31:00] gewoon de agent. De leraar. De verpleegkundige met een prima salaris komen in de problemen en die gelijkheid moet groter worden

[0:31:07] en wat zijn de gevolgen voor het bedrijfsleven? Voor welke branche? Ik sluit me graag aan bij de vragen van de heer van haga

[0:31:14] en tot slot, om dan al deze huishoudens en bedrijven tegemoet te kunnen kopen. Is er natuurlijk ook gewoon geld nodig en daarvoor is het voor de partij van de arbeid belangrijk dat we de overwinsten gaan afromen en daarvoor gaan inzetten. De windfall profit daar moet beleid tegenkomen. Dat bestaat ook al in italië en in andere landen. De overwinsten die nu gemaakt worden op steenkolen aardgas, olie, granen moet worden afgeroomd en teruggegeven aan huishoudens en bedrijven in nederland

[0:31:41] en het is goed dat de kabinet hier onderzoek naar doet. Minister jet. Dat doet dat als het goed is. Maar ik vraag aan de kabinet. Waar staat dit. Wanneer voert het kabinet een wind vol tekst in wanneer rome voor die overwinst af en geven dat terug aan de mensen waar het vandaan komt. En tot slot. Voorzitter, mijn vragen over de wederopbouw. Ik sluit me graag aan met de vragen van het cda. Ik ben heel erg benieuwd hoe nederland daar invulling aan wil geven.

[0:32:05] Dank u. Voorzitter.

[0:32:07] Ik dank je je thuis voor zijn inbreng. En dan geef ik het woord aan die klink voor zijn inbreng.

[0:32:13] Dank u. Voorzitter,

[0:32:15] de oorlog in oekraïne, die door de agressor. Rusland is veroorzaakt is op velerlei vlakken uitermate ellendig op de eerste plaats voor heel veel gewone mensen die hierdoor totaal.

[0:32:24] Deze u excuses de microfoon kunnen zetten. Datum.

[0:32:29] Hierdoor totaal onnodig getroffen worden. Maar natuurlijk worden in deze oorlog ook bedrijven soms heel hard getroffen. Nederland is met de open en exportgerichte economie als logistieke draaischijf van europa zeer gevoelig voor de ontregelde wereldmarkt. De logische sancties tegen agresso. Rusland dragen bij aan ontregelde wereldmarkt, handels en productiebedrijven worden door de verstoringen direct en indirect geconfronteerd met tal van uitdagingen op het gebied

[0:32:57] van logistiek en internationale handel. Het is zaak dat de inzichtelijk wordt welke onderdelen van de handelsketen in nederland extra gevoelig zijn voor verstoring als gevolg van bijvoorbeeld oorlogen. Ook is het wenselijk dat er voor de langere termijn interdepartementale visie ontwikkeld gaat worden om handelsketens weerbaar en duurzaam te maken. Wil de minister hieraan werken en op welke termijn zou zo'n internet departementale visie ontwikkeld kunnen worden

[0:33:24] en is overigens ook al bekend hoeveel nederlandse bedrijven zich sinds de oorlog in oekraïne hebben teruggetrokken uit rusland. En hoeveel bedrijven moment hoeveel nederlandse bedrijven momenteel nog actief zijn in rusland.

[0:33:36] Voorzitter, door de opstapeling van crisis. In het laatste decennium hebben de tal gehad. De financiële crisis, de eurocrisis koop negentien crisis. En u oekraïne crisis is het verstandig om in nederland en in eu verband stappen te zetten in relatie tot strategische grondstoffen beleid.

[0:33:52] Nederlandse bedrijven moeten vanwege de talloze voortdurende fors verstoringen en de invasie van oekraïne en de daarop volgende maatregelen nieuwe mark relaties aangaan omdat bedrijven afscheid moeten nemen van hun huidige leveranciers inkopen in andere landen is vaak heel lastig omdat de grondstoffen of producten vaak al toegezegd zijn aan bestaande klanten of omdat andere landen of regio's betere relaties hebben. Op dit gebied kunnen de diplomatieke posten eventueel samen met andere lidstaten gezamenlijk ondersteuning bieden bij bijvoorbeeld het leggen van nieuwe relaties delen van kennis, meerwaarde laten inzien van de handelsrelatie met nederland en meedenken over eventueel benodigde certificering of logistiek.

[0:34:37] Het is daarnaast zinnig om meer geopolitiek en strategisch naar grondstoffen uit bijvoorbeeld china te kijken vanuit nederland in de europese unie. Mijn vraag aan de minister is dan ook of ze dit wil oppakken en de kamer hier tijdig bij voorkeur voor het zomerreces over te informeren en voorzitter, tot slot, de russische agressie is niet alleen een bedreiging voor onze veiligheid, maar de economische gevolgen raken ook de strategische sectoren die juist belangrijk zijn voor de veiligheid en autonomie van nederland en europa denk hierbij aan de maritieme sector die ook nodig is voor defensie en offshore wind. De vragen daarvoor zijn aan de minister van ez kamer begeleid begrijpt dat die allemaal doorgeleid zullen worden welke mogelijkheden er zijn om te voorkomen dat cruciale kennis en kunde verloren gaat, kan hierbij ook gekeken worden naar de mogelijkheden om overheidsopdrachten zoals die van defensie in te zetten voor de bouw of onderhoud in nederland

[0:35:33] en hierbij roep ik ook in herinnering dat de kamer deze week nog een motie heeft aangenomen van collega's valstar ook mede ingediend namens collega's hammelburg die oproept om samen met de maritieme sector onderhouds achterstanden bij de maria marine weg te werken. Ben erg benieuwd wat de inzet van de minister van bzk hierop zou zijn. Voorzitter, tot zover.

[0:35:57] Die van zijn inbreng

[0:36:00] geen vragen geef ik het woord aan christopher.

[0:36:03] Dank u. Voorzitter.

[0:36:05] Ja, als het gaat over economische gevolgen van de oorlog in oekraïne. Dan herhaal ik vandaag opnieuw dat vrede en veiligheid zeer kostbaar zijn.

[0:36:14] Vrede mag en zal ons letterlijk ook kosten en het verlies aan oekraïense mensenleven is helemaal niet in geld uit te drukken. Daarom heel helder zijn dat de sgp de steun aan oekraïne en de druk op rusland steunt,

[0:36:28] maar tegelijk moeten we wel blijven kijken naar de risico's voor burgers en bedrijven. Vanaf het begin heeft de sgp gezegd zorgt voor een effectief sanctieregime dat rusland als agressor pijn doet waarmee je jezelf niet nodig in de vingers snijdt want dan krijg je een averechts effect. Maar gelukkig dat compliment, wil ik ook wel aangeven let de regering hier tot nu toe zorgvuldig op,

[0:36:50] maar toch eens wat de sgp fractie betreft best enige reden tot zorg en voor nederland zien wij grofweg drie kernproblemen. De eerste sterke inflatie vanwege onder meer de hogere energieprijzen. Wat leidt tot fors dalende koopkracht en tot bedrijven in zwaar weer en sectoren met relatief sterke handelsrelaties met rusland en of de oekraïne, zoals machines en landbouw en ook de maritieme sector die nu heel kwetsbaar zijn en het vastlopen van wereldwijde ketens van grondstoffen en halffabrikaten en daarom gaat dit debat over ons allemaal van mega concern tot klusbedrijf en ook over de consument. Juist de kwetsbaarheid van onze open economie voor geopolitieke crisis, vraag van onze bedrijven en regering weerbaarheid, maar vooral ook gericht beleid en in dat licht heeft de sgp fractie de volgende vraag aan het kabinet

[0:37:39] een welke acties worden ondernemen ondernomen om de inflatietempo en waardoor het ecb hierbij

[0:37:45] en ten tweede, welke hulp wordt concreet geboden aan de zwaarst geraakte sectoren om bankroet te voorkomen en dan denk ik aan vissers die soms niet eens meer uitvaren vanwege de hoge brandstofprijzen

[0:37:55] of aan de tuin. Dus voor het verwarmen van de kast extreem duur is geworden of een bouwers en exporteurs van grote machines of de maritieme sector die gewoon heel erg afhankelijk zijn hiervan en ik zou graag willen weten hoe het staat met bijvoorbeeld vergunningverlening op dit gebied van mag iets wel mag iets niet. En ook dat heb ik met name cda over gehoord dat generieke steunkader voor bedrijven in deze sectoren.

[0:38:19] Kortom, welke orthodoxe en onorthodoxe maatregelen neemt, of overweegt het kabinet op dit punt alleen al vanuit het oogpunt van werkgelegenheid en ten derde, hoe staat het inmiddels met aankoop van olie en gas uit andere landen en regio's om leveringszekerheid te garanderen en vooral om nog hogere prijzen te voorkomen. Deze week berichtte het nibud nog dat middeninkomens bang zijn dat ze hun rekeningen niet meer kunnen betalen en de sgp maakt zich hier grote zorgen over en voor ze. Mijn vierde vraag kan jan modaal straks de kachel opstoken? De auto vol tanken en boodschappen doen. Ik zie uit naar de antwoorden van het kabinet en tot slot, voorzitter, laten we vooral niet vergeten dat we als een vs vk en gelijkgestemde landen en economische supermacht zijn. Ja, natuurlijk. Onze afhankelijkheid van anderen is soms groter en kleiner. Maar andersom kunnen we stellen dat die afhankelijkheid vaak nog veel meer het geval is. Dus laten we de gelederen gesloten houden en ons met zelfvertrouwen inspannen om vrede in de oekraïne te bevorderen, maar ook de streven naar behouden van het behoud van banen

[0:39:22] van banen en welvaart in ons eigen nederland. Laat ik het bij. Voorzitter dankuwel.

[0:39:28] Kanker christopher als het niet tot vrijgeleide dank allen voor je inbreng en het onderlinge debat. De mensen heeft aangegeven een kwartiertje nodig te hebben voor de grondig en gedegen beantwoording is, zoals de vergadering tot vijf voor vijf, maar niet aan dat er weer van haga alvast bedankt. Vanwege andere verplichtingen zal hij de termijn van de minister niet kunnen bijwonen. Dank voor je inbreng geschorst tot vijf voor vijf.

[1:01:51] Ik heropen de vergadering. We beginnen met de inbreng van de minister van buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking rond de klok van zeventien uur dertig mogelijk over de minister van bzk van is. Het kan moet ik zeggen verwelkomen en met genoegen geef ik nu het woord aan de missen van.

[1:02:11] Dankuwel. Voorzitter, en ook dank aan uw leden voor de gestelde vragen en denk dat het weer een belangrijk onderwerp is om vandaag te bespreken. De oorlog duurt na tweeënhalve maand en we zien nog steeds de meest verschrikkelijke beelden over verwoeste woonwijken burgers die zijn omgekomen vluchtelingen steeds meer verhalen over de gruweldaden die zijn gepleegd en dat is natuurlijk verschrikkelijk en de gevolgen van die russische agressie zijn ongekend voor de oekraïense bevolking, die zich nog steeds moedig verzet wordt gesteund door een brede internationale coalitie die impact reikt veel verder dan het strijd toneel en de oorlog. De sancties, de tegenmaatregelen waar hij eigenlijk uw leden aan refereerde raken. Ons land en onze economie ons bedrijfsleven is van de bakker op de hoek tot internationaal opererende bedrijven en consument. De burger ook als het gaat om inflatie, hogere energieprijzen. Het raakt ons allemaal en ook nog na de crisis waar ook aan werd gerefereerd.

[1:03:31] Dat is heel pittig en wij proberen als kabinet zoveel mogelijk aan te doen of het nou gaat om compensatie maatregelen voor burgers bij hoge energierekeningen of het helpen het bedrijfsleven helpen met alternatieve afzetmarkten zoeken

[1:03:51] en

[1:03:54] om te beginnen zijn natuurlijk even zal ik even laten we zeggen ongeveer de beantwoording voor me zag dan weet u ook wanneer u kunt interrumperen.

[1:04:06] Allereerst wil ik wat zeggen over de sancties en de tegenmaatregelen over de ondersteunen van nederlands bedrijfsleven en het loket, de wederopbouw,

[1:04:20] het grondstoffen beleid en hoe die handelsstromen in kaart brengen. En dan komen we ook nog op de handelspartners waar een debat werd gevoerd tussen leden, china of niet

[1:04:36] hoe we daar mee omgaan.

[1:04:39] En daarna nog wat enkele individuele vragen volgen die daar niet onder vielen

[1:04:47] over de sancties. Afgelopen week is het zesde sanctiepakket aangekondigd. Er zijn vijf. Daardoor worden de leiders van rusland en de russische oorlogsmachine financieel zouden daarmee hard geraakt gaan worden. De inzet van het kabinet blijft ongewijzigd zo stevig mogelijke maatregelen tegen rusland en maximale steun bieden aan oekraïne. Daar zijn geen taboes. Er werd gevraagd naar de lobby of belobbyd worden en of we die drukken kunnen weerstaan. Ik herhaal ook wat verschillende ministers ministers hebben gezegd alle opties liggen op tafel en daar blijven ze ook in de u voor hard maken maakt zich zorgen. Maar ze hebben ook vanaf het begin gaf de heer hammelburg ook vanaf het begin. Het bedrijf heeft ook gezegd we weten dit gaat ons ook treffen. En eigenlijk is dat nog steeds een ongewijzigde lijn die wij van bedrijven horen. We staan in nauw contact met hen wel een zorgen aan te horen. Maar dat betekent niet dat we direct sancties van tafel vegen. Zeker niet. En rusland heeft zelf ook al diverse maatregelen genomen of aangekondigd, niet alleen om financiële en economische impact van de sancties te verzachten, maar ook om tekorten te voorkomen en het buitenlandse bedrijven zo moeilijk mogelijk te maken om te vertrekken, bijvoorbeeld door een extern management in te kunnen stellen of door het voldoen aan sancties strafbaar te stellen. Dus steeds meer bedrijven nederlandse bedrijven zien zich genoodzaakt om activiteiten af te schalen of volledig te staken.

[1:06:21] Ook helpen ze een personeelsleden en hun gezinnen in oekraine. Om veilig heenkomen te vinden en steunen ze de oekraïense bevolking met gratis goederen en diensten.

[1:06:34] Tot zover de sancties dan onze ondersteuning vanuit het kabinet aan het bedrijfsleven heeft in de brief ook kunnen lezen. Het loket dat we hebben inmiddels zijn er twaalf, honderd vragen beantwoord hoe vaak de website is bezocht en staat ook in een brief honderd vijfenzeventigduizend keer.

[1:06:53] Wij helpen bedrijven om alternatieve markten te vinden. We gaan account gesprekken met z'n aan en de hammelburg vroeg ook die had signalen ontvangen dat niet iedereen meteen de juiste antwoorden krijgt. Het is natuurlijk zo. Het zijn een grote hoeveelheid aanvragen. Maar het zijn vaak heel specifieke vragen hebben het steeds over een nieuw sanctiepakket. Dus daar zijn ook weer moeten we ons ook weer in verdiepen van hoe ziet dat eruit. Hoe kunnen we dat uitleggen? Bij sommigen zitten wel uitzonderingen voor geen uitzondering. Dus het zijn best specifieke vragen juridisch complex en soms gaat het slechts een bepaalde sector of een bepaald zelfs maar een bepaald bedrijf aan dat dat duurt even. We willen wel een loket hebben voor bedrijven. Dus het is niet zo dat we proberen ze zoveel mogelijk zelf te woord te staan en niet van het kastje naar de muur te sturen. Maar bij complexe vragen worden ondernemers doorverwezen naar de juiste partijen

[1:08:04] en uiteindelijk spannen wij ons zo goed mogelijk in en is er ook een verantwoordelijkheid bij de sector of de onderneming om zich daar zelf nog verder in te verdiepen.

[1:08:17] Dit leidt tot vragen bij de heer hammelburg.

[1:08:19] Voorzitter en lof daarvoor. Ik ben ik ben ontzettend blij dat dat de overheid zich daarvoor inspant. Maar ik denk ook dat het wel moet we vragen veel van nederlandse.

[1:08:31] Is leven.

[1:08:32] Ik heb ook aangegeven. Dat is terecht dat we dit doen en volgens mij zijn we het hier bijna allemaal over eens. Dat gebeurt. Tegelijkertijd mag een bedrijf een nederlands bedrijf als de nederlandse overheid in europees verband die sancties oplegt ook verwachten dat ze te antwoorden op hun vragen wel krijgen hoe ingewikkeld ze ook zijn en ik ik maak me toch zorgen over het wel moeten doorverwijzen. Dus mijn vraag is dan ook wordt er in gezamenlijkheid misschien met andere departementen wel gekeken naar hoe vaker wordt doorverwezen wat de doorlooptijd is van een verzoek, want dit gaat vaak is het essentieel voor een bedrijf om binnen een dag of wat toch wel echt antwoord te krijgen en kan je niet de die niet de luxe om week of maand op een antwoord te wachten. Daar maak ik me vreselijk veel zorgen over. Dus wordt gemonitord. Hoe vaak er vraag terug wordt gesteld wanneer een case closed is, wanneer bedrijven dan uiteindelijk wel die duidelijkheid hebben hoelang die doorlooptijd te zien hoe vaak wordt doorverwezen. En wat gebeurt er naar die doorverwijzing heeft heeft deze minister bijvoorbeeld dit ministerie dan ook voorzichtig op hoe dat wordt afgehandeld of verdwijnt er dan weer uit uit uw zicht

[1:09:35] is samenwerken met andere ministeries hierop.

[1:09:37] Hadden de minister.

[1:09:40] Ik begrijp de zorgen van heer hammelburg. Wij monitoren niet hoelang het duurt voor een antwoord wordt gegeven. Wij werken heel nauw, samen met andere ministeries en ook met uitvoeringsorganisaties, zoals de douane en de kvk, waar ook vragen binnenkomen worden bij rws beantwoord. En als het vragen zijn die ook voor ons complex is. Wij verzamelen die en gaan daar dan ook mee naar brussel en komen dan weer terug. Dus wij wijzen wij pakken zelf die vragen op en gaan daar dan weer mee. Terug naar het bedrijf zodra we die vragen uit brussel hebben maar dat ook in brussel duurt dat soms wel even voordat de voordat dat antwoord er is.

[1:10:23] Die hammelburg.

[1:10:24] Ja. Voor zover ik worstel je er gewoon mee in alle eerlijkheid. Want als de minister zegt dat monitoren het niet dan dan ik verwacht niet dat er een soort van schaduw bureaucratie moet ontstaan, want het is druk ook juist door die sancties en beseft besef dat een organisatie als daarmee dus ook ergens heel erg druk heeft. Laat ik het zo zeggen. Ook de mensen die er werken waarvoor vol respect ook voor mensen die er werken. Overigens mag ook gezegd worden. Tegelijkertijd is mijn vraag dan naar de minister zou er niet wel degelijk gemonitord moeten worden om of prik, prik geweest om ervoor te zorgen dat er ieder geval een idee is hoe het ermee staat. Want ik heb nu het gevoel dat dat overzicht er niet helemaal is en dat baart mij grote zorgen. Dat gaat over de kwaliteit van onze dienstverlening zeker een moeilijke tijden voor deze bedrijven.

[1:11:10] Dank de minister.

[1:11:14] Dankuwel voor die vraag nog. Ik ben zelf bij het loket gaan kijken. Ik heb het medewerkers gesproken die die geven aan dat ze veel vragen wel direct kunnen beantwoorden zonder sommige zijn te technisch. Die kunnen niet direct beantwoord worden. Maar ik moet zeggen het spijt me dat u die signaal heeft ontvangen en ik neem ze serieus, waarbij wij hebben en wij blijven ook naar de dienstverlening kijken en zijn daarmee bezig

[1:11:47] naar wat ik begrijp is in ieder geval de vragen worden binnen een korte termijn beantwoord en ook ook de technische vragen worden beantwoord, en ik begrijp ik wil dat nog eens navragen bij er veel van zijn. Er vragen die zo specifiek zijn wat we daar nog eens iemand naast moeten zetten bij dat loket bijvoorbeeld onder zeker van te zijn dat ook die meest technische vragen binnen afzienbare tijd beantwoord kunnen worden. Sommige zijn gewoon wat technischer en daar moeten we voor naar brussel.

[1:12:20] Wij hebben geen signalen bereikt dat het heel lang duurt

[1:12:24] dat mensen daar op wachten.

[1:12:27] Dat wordt ook verzekerd van departement.

[1:12:33] Als er geen verder gaat,

[1:12:37] tenminste verder met haar betoog.

[1:12:39] Dankuwel, voorzitter, dan ten aanzien van de wederopbouw.

[1:12:44] Oh,

[1:12:45] Dat enkele wordt leidt alleen tot een interactie van.

[1:12:49] Nu maar nu worden we wat complex. Want ik weet wel wat een blokjes zijn van deze minister om. Ik weet niet wat de blokjes zijn. Een ander minister. En als we nu overgaan

[1:12:58] met betrekking tot het blokje ondersteuning bedrijfsleven naar wederopbouw. Dan heb ik nog een aantal vragen,

[1:13:04] namelijk over uitwerking

[1:13:06] van het crisiskader staatssteun cadeau.

[1:13:09] Dus anders leken dat we de vraag stellen en dat de minister. Dan kan aangeven of het een vraag is voor die mensen van.

[1:13:17] Maar weten we de blokjes van andere minister. Dat zullen we elke keer doen.

[1:13:20] Met de griffie gaan we zorgen dat die vragen die u heeft gewoon goed beantwoord worden en u dat zelf ook uw administratie redelijk op orde. Heeft u vragen als deze mensen zegt niet voor haar maar voor missen van bzk.

[1:13:32] Dan wordt beantwoord door de mensen van deze kamer houden.

[1:13:35] Er is geen interruptie,

[1:13:37] Nee.

[1:13:41] Dankuwel voorzitter crisiskader had ik inderdaad genoteerd voor de minister van ez.

[1:13:49] Ja. Dus

[1:13:51] dat gaan we in tweede termijn beantwoorden.

[1:13:54] Dan volgt de minister op het oog.

[1:13:57] Dankuwel

[1:14:13] over de wederopbouw werd door uw kamer gezegd. Mijn collega minister hoekstra is daar gisteren in oekraine geweest en dat zal een enorme inspanning vragen. Ik denk dat we dat allemaal wel nu al met elkaar kunnen vaststellen, niet alleen voor nederland van de hele internationale gemeenschap en vraag is hoe kunnen wij als nederland best aan bijdragen en hoe kunnen we ervoor zorgen dat die dat het meest effectieve manier van bijdrage ook namens nederland. Daar moeten we ook zeg ik u in het kabinet nog over spreken hoe we dat precies willen doen want er zijn een aantal verschillende kanalen. Je hebt de wederopbouw en de eer aan mijn huis vroeg hoe kunnen we dat tussen bedrijfsleven en overheid samen doen. Maar je hebt ook de oekraïense overheid die ook liquiditeit steun vraagt geef je dat bilateraal of doe je dat via de wereldbank en doe je dat met leningen et cetera. Dat zijn dingen die we nog in het kabinet bespreken. Maar

[1:15:28] zoals ik mijn inzet zou daarbij zijn.

[1:15:31] Multilaterale kanalen te doen,

[1:15:34] Dat niet teveel te verslepen? Versnipperen over kleinschalige bilaterale projecten. We weten dat nederlandse bedrijven graag willen bijdragen aan de wederopbouw van oekraïne en zullen zich ook ter zijner tijd kunnen inschrijven op aanbestedingen door de coördinerende multilaterale instellingen en het team internet nationaal ondernemen. Mvo kan hen daarbij ondersteunen en ik wil u wel alvast een kamerbrief toezeggen op korte termijn waarop u nader wordt geinformeerd over wederopbouw. Want dat is iets wat we ook in het kabinet moeten bespreken. Waar komt dat vandaan. Hoe gaan we dat met elkaar doen. Wie is daarvoor verantwoordelijk voor.

[1:16:18] De handelen,

[1:16:19] Voorzitter, dat is een fijne toezeggingen. Ik zou zeggen een proactieve toezegging omdat ik er eigenlijk ook op de procedurevergadering willen vragen. Dus dank aan de minister daarvoor en ik was blij dat minister hoekstra op bezoek was. Hij was een van de vele leiders uit het westen die daar op bezoek was in dezelfde tour heeft gemaakt in. Ik las was ik luisterde vanochtend naar reportage op radio één en gebeurt ook in het dorpje waar de minister rondliep gevraagd een bewoner van. Goh. Hoe voelt dat nou als al die hotemetoten moet maar even met eerbied te zeggen hierzo langslopen theorie uit is fantastisch dat ze er zijn.

[1:16:54] Maar er wordt nu gesproken over mechanisme via multilaterale instellingen. Dat waren niet zijn woorden, maar het is de mijn vertaling daarvan

[1:17:02] et cetera, et cetera zij op het moment dat die steun hier komt zijn we jaren verder. Ik heb geen dak boven mijn hoofd letterlijk niet is eraf geschoten. Ik heb geen kachel. De ruiten zijn uit. Ik heb nu plastic voor de ramen en in september begint de kouder zal de kou weer terugkomen en mijn vraag aan de minister en eigenlijk aan het hele kabinet niet alleen aan deze minister is, moeten we niet zorgen dat het niet alleen hebben over de wederopbouw na de oorlog. Maar dat we nu al ook vanuit nederland ook bilateraal gaan zorgen dat in ieder geval bouwmaterialen oekraine kunnen bereiken dat bruggen kunnen worden hersteld, zodat gaan de schuren uitkwam en ook europa kan bereiken en afrika bijvoorbeeld wordt het net over de voedselzekerheid. Volgens mij kunnen we niet wachten tot de winter weer terugkomt. Volgens mij moeten we nu al aan de slag met wederopbouw van dorpen en steden die op dit moment wel bereikbaar zijn, want als wij wachten en het gaan hebben over multilaterale samenwerking. Dan zijn we jaren verder en dat is echt te laat voor al die mensen die in de kookkunst.

[1:18:01] Ik ben het met de heer hammelburg eens. Voorzitter, dat dat hier echt urgentie bij geboden is en dat we dit natuurlijk zo snel mogelijk moeten doen. Binnen europa worden daar nu ook al grote fondsen voor voor opgericht wordt al gekeken of bestaande fondsen aangesproken oekraine zo snel mogelijk kunnen helpen bij de wederopbouw, maar ook bij nog steeds noodhulp. Ik bedoel we hebben het over weer bruggen bouwen, maar het gaat ook om een voedsel bij mensen brengen zo snel mogelijke medische zorg et cetera. Daar zijn we mee bezig. Maar hebben we in een ander debat al van gedachten gewisseld en dus we zijn daar ook in europees verband en in de wereldbank nu mee bezig. Bilateraal. Dat vind ik lastig. Ook omdat we nu kijken we weg. Ik heb nog een antwoord over grondstoffen en bouwmaterialen. Daar is er zijn ook echt tekorten aan. Dus dat zal helemaal niet zo eenvoudig worden omdat nu makkelijk naar oekraïne te brengen. Dus ik denk dat dat iets belangrijks is dat we dat binnen eu-verband doen dat wij als nederland wel op aandringen en dat we zeker met wederopbouw zo snel mogelijk beginnen. Maar dat zal best een weerbarstig proces worden.

[1:19:25] Jonge burger die heeft al twee trips en twee voor vraag hiermee. Dus je komt van buurt van u.

[1:19:33] Voorzitter, ik wil graag het parallel trekken met de militaire steun, defensieve steun die wij geven aan oekraïne. Daarin hebben wij heel proactief gezegd wij als nederland bilateraal geven steun sturen materieel en zijn daarmee ook de boer opgaan in europa terecht om ook samen te werken en af te stemmen en te coördineren en het zijn twee trajecten die naast elkaar bestaan in een acute noodsituatie. En waarom doen we dat zo via die twee trajecten omdat we niet kunnen wachten tot het besluit wordt genomen op eu niveau of hoger niveau betekent dus ook dat we nu echt proactief aan de slag moesten gaan. Dat hebben we gedaan. Dat doen we nog steeds en dat zullen we blijven doen en ik ben er trots op dat wij dat als nederland doen. Ik verwacht dat op noodhulp en wederopbouw na afloop van de oorlog, maar ook tijdens de oorlog verwacht ik dat eigenlijk ook. Dus nogmaals mijn verzoek aan minister aan het kabinet om als jullie gaan praten over de wederopbouw en het traject ernaartoe, inclusief noodhulp om ook een bilateraal traject daarbij in te zetten in samenwerking met nederlandse gemeenten die staan te popelen. De vng die staat te popelen en laat de het honderd tafel gesprek dat wij als commissie volgende week organiseren met experts over ook een inspiratie zijn voor het kabinet. Want wat mij betreft. Ik herhaal nogmaals, moeten we alle trajecten vol inzetten om oekraïners niet in de kou te laten staan.

[1:20:44] Ik wil de minister.

[1:20:46] Dank u wel, voorzitter, en wij zullen ik zal dit zeker meenemen, ook wat onze bilaterale inzet zal worden bij de wederopbouw in de brief die u binnenkort zult ontvangen.

[1:21:03] Dan is er nog een vraag van.

[1:21:06] Ik wilde vooral een pop doorgaan. Hammelburg was gebleven, want belangrijk is. We hebben inderdaad als kamer breed denk behoorlijk aan ontbreekt die motie over die wederopbouw en die begint daar ben ik de eens met de heer hammelburg nu niet alleen maar als de definitief afgelopen is. Wie weet wanneer het is maar je moet nu ook al zaken gaan repareren. Wil je minimaal belangrijke aspecten van oekraïense economie te kunnen starten waar een beetje de weg kwijt raakte is dat de minister. Ja, we gaan multilateraal doen, terwijl de gisteren de minister van buitenlandse zaken neem ik aan de stad adopteren en natuurlijk daar nog over gesproken worden ook vanuit in het kabinet. Maar ik zou graag terug willen zien in de brief tanden. Welke scenario's zijn dan hoe ziet dat eruit want het kabinet zegt we gaan een stad adopteren. En hoe doe je dat dan multilateraal. Wat ik belangrijk vinden want ik zie inderdaad ook veel nederlandse bedrijven die mee willen denken. We hebben veel kennis binnen de overheid. Hoe gaan we dat body geven of de een multilateraal of bilateraal wordt gore taal ik tot stand komt. Er moet iets georganiseerd worden hoe vanuit nederland en bijdrage aan leveren. De staat graag aandacht voor in de brief en in het kader van urgentie heeft de minister zicht op wanneer dit in de ministerraad gaat komen.

[1:22:27] De minister.

[1:22:30] Dankuwel. Voorzitter, ik wens u van van uw kamer zijn genoteerd. Ook ten aanzien van wat ze in ieder geval terug willen zien in de brief en wat volgens hen de inzet moet zijn. Mijn collega hoekstra heeft daar inderdaad gisteren al het een en ander over gezegd

[1:22:47] wanneer dat in de mr ligt, kan ik u niet zeggen omdat de agenda van de ministerraad. Daar spreken we van tevoren natuurlijk niet over.

[1:22:56] Ik ook het de de uitmuntende administratie van onze griffie zorgt ervoor dat ik even een herinnering ben dat in de commissie is de procedurevergadering van zeven april jezus verzocht om deze brief de uitvoering van een motie om als en daarbij is gevraagd of dat die brief gestuurd wordt voor het rondetafelgesprek. Dus nogmaals de oproep aan het kabinet om wat dan ook te doen.

[1:23:19] Dat gaan we doen.

[1:23:24] De minister vervolgt haar betoog.

[1:23:29] Yes,

[1:23:33] dan over het het grondstoffen beleid en de manier waarop wij met onze grondstoffen omgaan en dat de oorlog in oekraïne heeft opnieuw de urgentie heeft laten zien

[1:23:48] van het vergroten van de voorzieningszekerheid door diversificatie en circulariteit,

[1:23:55] ook om die open strategische autonomie te versterken van de e u.

[1:24:00] Er werd ook gevraagd hoe gaat nederland dat aanpakken? Hoe gaan we met onze grondstoffen om moeten we onafhankelijker worden. Ja dat moeten we om die nederlandse inzet te bepalen, moeten we in kaart brengen wat specifieke nederlandse belangen, kwetsbaarheden en risico's met betrekking tot die strategische grondstoffen zijn. Dat doen we in in samenwerking met andere ministeries, maar ook met bedrijven en wij zetten daarin ook in op het concreet vormgeven van grondstoffenbeleid dat aansluit op het beleid het e u action plan om green materials en tegelijkertijd in nauwe verbinding staat met het nationale programma circulaire economie en het is duidelijk dat we dat we hiermee aan de slag moeten. De dit zal ook een onderdeel zijn van binnen de who s nota die eraan komt, zal dit ook aan de orde komen omdat dit gewoon een belangrijk is om te kijken hoe gaan we ervoor zorgen dat we dat strategisch over autonome zijn als europa.

[1:25:11] Dat leidt tot de vragen bij de heer klink van de vvd.

[1:25:14] Ja. Dank u. Voorzitter ook goed om te horen dat dat dit natuurlijk serieus opgepakt wordt door de minister en dat ze dus hier echt een het zo zie ik het dan maar als een toezegging. Want die die de vraag die ikzelf als om hier voor de zomer ons over te informeren. Dat

[1:25:31] komt dan in die nota s echt wortels nadrukkelijk toegepast van de situatie zit wel wezenlijk anders dan voor de oorlog in oekraïne en het hangt met heel veel grondstoffen samen en natuurlijk met en met met de hongersnoden. Dus dat zit wel heel breed op het bureau is domein en met als het gaat om circulaire economie. Daar wordt al jarenlang wordt er natuurlijk al wel aan gewerkt en op dat de grondstoffen beleid is dus en en actually sla actualisatie slag is wel nodig. Dus kan ik er dan van uitgaan. Dat is mijn vraag dat die actualisatie slag

[1:26:06] wel daadwerkelijk plaatsvindt.

[1:26:09] De minister.

[1:26:11] Ja dat zeg ik toe. En in de nota gaan we er op in. Dan zullen we ook daar gaan we ook een debat over voeren. Als u het gevoel heeft dat de naar aanleiding van de nota nog een verdiepingsslag moet plaatsvinden. Dan kunnen we er over van gedachten wisselen. Maar vooralsnog denk ik dat we met die nota wel een heel eind komen met waar u naar opzoek bent waar uw leden naar waardeer klinkt naar opzoek.

[1:26:37] De om het van dus dat dan ook echt inzichtelijk is wat we dus anders doen ten opzichte van voordat de oorlog in oekraïne uitbrak. Dat dat dat verschil van het reeds bestaande grondstoffen beleid ten opzichte van van door deze gigantische verandering en verstoring in de wereldmarkt echt inzichtelijk gemaakt wordt dat daar kan ik dan wel van uitgaan.

[1:27:02] Kraakhelder?

[1:27:04] Nee,

[1:27:05] mevrouw mensen mag voortgaan met uw betoog.

[1:27:08] Dankuwel. Voorzitter

[1:27:10] en dan vroeg de heer hammelburg ook naar

[1:27:18] in nederland meer de handel met china en oefenen we ook niet de manier waarop we handel drijven met landen zoals rusland of china, of we nog op dezelfde manier willen doen en oefening moeten kijken naar andere handelspartners. Als ik een zo als ik de hammelburg zo goed heb begrepen en willen handelen met landen die democratische rechtsstaat hoog in het vaandel hebben, staan

[1:27:48] ten aanzien van china. Even allereerst is duidelijk dat we ook in onze handelsrelatie met china of in onze bilaterale relatie met china, mensenrechten

[1:28:03] aankaarten in gesprekken die we met met hen hebben op dit moment zijn we ook verschuift de relatie tussen de e. U en china van open water kwam waar het kon naar beschermen waar het moet

[1:28:21] en

[1:28:25] uiteindelijk hebben we met china wel gezien. Volgens mij moeten we niet gaan naar een wereld en ik geloof dat ik dat ook wel proefde in het debatten tussen u, waarbij we ons loskoppelen van elkaar dat multiraciale multilaterale systeem blijft heel belangrijk, ook binnen de wereldhandelsorganisatie,

[1:28:47] maar we zijn wel op onze qui-vive en het is volgens mij wel heel goed dat we als e u steeds assertiever handelsinstrumenten hebben om om daarmee aan de slag te gaan en dus ook china als systeem rivaal wel als systeem rivaal kunnen beschouwen en ook als concurrent als het gaat om onbepaalde technologie die wij hebben.

[1:29:13] Ik denk dat de heer hammelburg noem dat mvo dat internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen kader heel belangrijk is, niet alleen met china, maar ook met andere landen waar zaken mee doen. Bijvoorbeeld het toevallig werd tussen u het saudi arabië als land genoemd. De vanmorgen heb ik nog met de viceminister van handel van saudi-arabië gesproken en juist in het kader van handel kun je ook die mensenrechten en de ontwikkeling die daar plaatsvindt. Maar die daar nog plaats moet vinden. Goed aan de orde stellen en ing helpt daar ook bij. Dus, zoals het voorstel van brussel. Wat een aantal maanden is geleden is gepubliceerd. Daar staat daar komt ook dat verplicht bedrijven van buiten de eu die zaken doen op onze markt ook aan die oeso richtlijnen moeten voldoen, en ik wil niet alleen hebben over juist die landen die alleen maar ook die democratische rechtsstaat hoog en fauna de hartstikke goed ceta. Ik zeg volle kracht vooruit, maar er zijn ook landen die minder hebben. En juist zo'n dialoog als het gaat om handel kan daarbij helpen en mvo is daar een heel belangrijk. Belangrijk punt in.

[1:30:31] Dit zal de minister van economische zaken niet leuk vinden is de laatste vraag is het geen vragen meer verhagen zich van bewust.

[1:30:37] Ja. Voorzitter, daar ben ik me zeer zeker van bewust omdat ik ook het debat met de minister van handel had aangevraagd en ook heel specifiek deze vragen aan minister van handel wil stellen, maar ook voor de waarschuwing. Want het is dat is dat is aardig. Voorzitter voorzitter. Nee. Mijn punt ging ook niet over handel drijven met landen die laakbare mensenrechten standaard hebben. Ik vind daar wel wat van. Maar ik zeg ook en dat zei ik net een bordje met de heer van hagen ook dat het die lijntjes open houdt en ook u als minister in staat stelt om mensenrechten aan te kaarten en u gebruikt voor systeem rivaal en dat is precies wat ik ook bedoelde. Het was een prachtig woord om het samen te vatten.

[1:31:15] China.

[1:31:15] De stem rivaal met toen hij in de defensie budget de zal steeds agressiever in de wereldpolitiek zijn en als ze nu iets leren van de info van rusland in oekraïne is dat het niet alleen in oekraïne heel veel ellende veroorzaakt, maar globaal ellende veroorzaakt en we mogen niet. We moeten voorkomen dat we over tien jaar in dezelfde situatie zitten met china. Dat soortgelijke acties ook buiten de eigen grenzen gaat ondernemen waarmee we straks met de mexico keel staan omdat de te afhankelijk zijn en dat betekent dus dat ik verwacht dat dit kabinet en deze minister ook in gesprek gaat met het nederlands bedrijfsleven. Om een strategie te ontwikkelen waarmee we langzamerhand onze handel afhankelijkheden met een land als china gaan verleggen naar landen die de internationale rechtsorde wel respecteren.

[1:31:57] De minister.

[1:31:59] Ja ik ik begrijpen. Dankuwel. Voorzitter, ik begrijp heel goed waar die hammelburg naar toe wil. Ik denk dat het china is nu als het gaat om goederen, grootste handelspartner van de europese unie. Wij kunnen niet zomaar zeggen we gaan ermee stoppen. Ik denk dat inderdaad dieper dat we meerdere dat meer verspreiden diverse financiering of diversificatie

[1:32:29] van van bepaalde goederen grondstoffen dat dat heel relevant is, maar ons helemaal afsluiten van china is ook geen goed idee. Maar de heel grote afhankelijkheid ben ik helemaal met die hammelburg eens. Dat is geen goed geen goed idee.

[1:32:48] De hammelburg. Voorzitter en het zou mij een groot goed zijn als als de minister dit ook mee kan nemen in de nota eigenlijk in lijn met met de toezegging aan de heer klink dat er ook echt strategisch met het bedrijfsleven over na wordt gedacht hoe we die afhankelijkheid kunnen afbouwen. Ik heb nooit gezegd stoppen, maar zeer zeker afbouwen en diversificeren. Zoals china nu het concurreren is in zuidoost-azië. Laten we naar india kijken. Laten we naar indonesië kijken. Laten we naar nigeria kijken naar de landen van de toekomst en zorgen dat china geen grip krijgt op onze internationale systeem en onze democratie, internationale rechtsorde kapot gaat maken.

[1:33:25] De minister toezegging,

[1:33:28] Dat was een toezegging.

[1:33:30] Vervolgt hij het.

[1:33:31] Dank u.

[1:33:32] De voorzitter, in antwoord op de heer amen house over alternatieve handelsroute.

[1:33:38] Dus.

[1:33:40] Die eerder via oekraïense havens liepen. Die verschijnende handelsroutes zijn op dit moment niet meer toegankelijk, alhoewel het vinden van alternatieven voor primair aan het bedrijfsleven is zet nederland zich ook in europees kader in om zoveel mogelijk te faciliteren en voorwaarden te creëren waarop bedrijven dat wel kunnen vanuit verschillende lidstaten aandacht voor het intervisie intensiveren van logistieke verbindingen per spoor en wegvervoer zijn er op eu niveau versoepelingen,

[1:34:14] met name wat betreft het tijdelijk opschorten van import en vervoer restricties in nederland heeft die inzet gesteund daarvoor

[1:34:27] dan nog een vraag van de heer klink over de cruciale kennis en kunde in getroffen sectoren zoals maritiem. En hoe kunnen we ervoor zorgen dat die niet verloren gaat, bijvoorbeeld de aankoop en onderhoud vanuit defensie. Hoe kan hierbij een rol spelen

[1:34:48] voor wat betreft de goederen en de kennis voor de defensie-industrie, werk en defensie aan een sectorale investerings toets voor de defensie-industrie. Daarnaast werken we voor algemene goederen en kennis, waarbij de nationale veiligheid in het geding zou kunnen komen aan de wet veiligheidsstoeltjes,

[1:35:04] investeringen, fusies en overnames en ligt op dit moment in de eerste kamer.

[1:35:19] Dan heb ik een even kijken hoor, dan was er nog een vraag van de sgp over inflatie. En daar zal de minister van bzk straks op antwoorden, crisiskader en inflatie voor genoteerd.

[1:35:38] De rode diesel werd nog een vraag over gesteld. Dat is in principe een vraag van mijn collega van lhv. Er is geen status voor het invoeren van rode diesel en dat gaan we ook niet doen want iedereen kan gebruik maken van de accijnsverlaging. Deze geen aparte regeling

[1:35:58] dan nog over de tariefquota ten aanzien van aluminium en staal.

[1:36:05] En wat brengt het verruimen van die quota met zich mee voor de huidige producenten en is dat een onderdeel van de oplossing van het probleem. De ontwerpverordening voorziet niet in de opschorting van de stel staal vrijwaringsmaatregelen. Nederland verkent de mogelijkheden om op eu niveau de levering van staal uit andere landen te vergroten, afschaffing of opschorting van stel vragen staal, vrijwaringsmaatregel of verruiming van de tariefquota. De europese commissie is momenteel bezig met het onderzoek doen naar de herziening van stel vrijwaringsmaatregelen die resultaten worden eind mei begin juni verwacht.

[1:36:44] Dus daar kan ik u over informeren.

[1:36:51] Dan ben ik wat mij betreft aan het einde van mijn beantwoorden.

[1:36:55] Kijk even naar de heer klink van de vvd heeft nog een vraag voor u.

[1:36:59] Ja. Dank u. Voorzitter, mooi dat de minister van buitenlandse handel al wat vragen stelde over of antwoord gaf over maritime. Ik had eigen team juist meer gesteld dat de minister van ez kamer wordt dat het antwoord wel is. Ik had in ieder geval nog of ik heb niet goed opgelet. Dat zou kunnen over de interdepartementale visie onderhandeld om handelsketen meer weerbaar en duurzaam te maken.

[1:37:25] Daar heb ik niet iets over gehoord en en die praktische vragen over de bedrijven die nu teruggetrokken zijn en nog steeds actief zijn in eigen daarmee samenhangend. Wat nu ook de rol van de ambassade daar nog in kan zijn. Uw deur op de post zo minder minder mensen aanwezig zijn of dat daar effect voor heeft. Dat laatste heb ik niet gevraagd maar dat kan daar wel mee in samenhang gezien worden.

[1:37:52] Die klinken.

[1:37:54] De minister.

[1:37:56] Dankuwel. Voorzitter,

[1:37:58] de handelsketens weerbaar en duurzaam maken. Dat is ook echt zo'n thema waar we nu aan het werken zijn hoe we dat kunnen doen en dat dat heeft ook te maken met

[1:38:17] met het de de verschillende manieren waarop je waarop we omgaan met goederen die eerder via oekraïne of niet. Die handelsketens, maar ook hoe je sowieso met je met je handelsketens omgaat en dat die daar gaan we dat zal ook terugkomen in de nota. Maar dat dat ze duurzamer moet en

[1:38:45] dat ben ik met de heer klink eens. Dus daar hebben we al brieven over gestuurd in het kader van de motie brekelmans over strategische afhankelijkheden.

[1:38:58] De klink.

[1:38:59] Heel mooi dat die reactie op die emotie brekelmans gekomen is en dat het in de nota bureau s ook de nachts terug komen waar het mij vooral om gaat is echt echt juist die interdepartementale afstemming daarover dat want het is niet alleen bij het bureau s. Ik verzoek ook echt die verbinding te zoeken met met de andere departementen om hier iets mee te komen als dat dus ook weer integraal ingevlogen kan worden straks in die nota die komt vind ik het prima maar ik denk dat het heel belangrijk is om dat wel echt meer in kaart te brengen, want juist die gevolgen die dus net zoals ook het debatje met met dieren allemaal hammelburg over andere landen. Wat wat ook weer gevolgen kan hebben op ons op mijn handelsketens en het is gewoon belangrijk omdat meer in beeld hebben als weer een nieuwe conflicten nieuwe oorlogen zijn. Dus daar zou ik graag die toezegging op willen.

[1:39:49] Dankuwel. Voorzitter, en dat doen we inderdaad met ook met andere departementen

[1:40:01] in de beleidsnota.

[1:40:03] De dan heet ik van harte welkom. De minister van economische zaken klimaat. Fijn dat u kan aanschuiven. Er zijn een aantal vragen nog bij u blijven liggen over de crisis kaders en de inflatie. Misschien ook maritiem. U bent waarschijnlijk goed voorbereid. Dus bent u goedkeuren? Geef ik u graag het woord.

[1:40:20] Voorzitter, dank u. Ik kom net uit een ander debat. Dus ik heb niet alles kunnen volgen. Dus als ik iets dubbel zeg of iets overslaan. Zult u mij vast wel even daar dan bij voorbaat. Exact. Dat zou fijn zijn en het staat zijn kader. Daar daar zijn vragen over gesteld en dat begrijp ik heel goed want daar spreken we ook uitgebreid over met vno, ncw mkb nederland en ook met de de bonden. Hoe gaan we nou om met dat uit die uitbreiding die in maart drieëntwintig maart was volgens mij door de europese unie is gedaan onder meer ruimte te geven om bedrijf tegemoet te komen. Wij hebben een uitgebreide inventarisatie gemaakt van welke landen nu wat doen enerzijds en wat wij al hebben en daarnaast loopt een zeer intensief gesprek met vno, ncw en mkb nederland. Om goed gevoel te krijgen voor welke bedrijven welke sectoren nu echt problemen hebben en wat voor problemen. Dat zijn dat monitoren we dat daar hebben we ronde tafels over zijn ook bezig met een overzicht met elkaar te maken van waar zit het nou precies. En overigens de minister verder ook bij aangesloten. Want de glastuinbouw stuk ook staat ook onder druk vanwege de behoefte aan energie en en natuurlijk heel druk heel duur. Dus daar speelt ook het een en ander

[1:41:33] wat wij op dit moment met elkaar constateren is dat en dat heeft het heeft twee redenen een. Wij kijken heel erg naar het macro economisch effect en naar het ondernemersrisico van en hoe groot de schade en het risico's aan de andere kant, en op dit moment in de huidige context zien wij geen aanleiding om daar nu extra steun aan te geven. Ook omdat we aldus een uitgebreid pakket hebben wat nog niet helemaal is uitgenut. En dan verwijzing naar de mkb regeling, die nog loopt de kbc regeling nog een aantal andere garantieregelingen. De credits ook specifieke regelingen sectorale regelingen die er zijn en je ziet ook dat er nog ruimte is. Dus dat is aan de ene kant de rede en aan de andere kant hebben we een instrumentarium dat bijvoorbeeld de maatwerk afspraak mogelijk zou maken als een bepaald bedrijf echt van cruciaal belang is nationaal belang is voor nederland en op een hele waardeketen zou verstoren of dus er is instrumentarium waarmee kunnen werken en de. Ik zeg heel met heel veel nadruk in de huidige context. Want als er morgen iets gebeurt in de situatie wat dat verergert. Als wij bijvoorbeeld op volgende week bijvoorbeeld een hele belangrijke week, want het twintig mei is de volgende betaaldatum aan aangaf sprong met allemaal gedoe met de het roebel decreet als daar gekke dingen gebeuren. We moeten bij iedere wijziging die zich voordoet in de situatie opnieuw monitoren. Wat doet met bedrijven en wat het doet met de verschillende sectoren.

[1:43:03] We hebben ook gekeken wat de andere landen doen want dat staat zijn kader verstoort ook op de een of andere manier dat level playingfield. Als je het niet eerlijk zou toepassen

[1:43:12] en dat is wel wat we wat heel belangrijk is in europa. Maar voor over nederland. Wij zijn echt een handelsland hebben, met name belang bij een gelijk speelveld en je ziet dat dat dat duitsland en frankrijk hebben aangekondigd dat zij ze hebben ook zelf intern zeg maar wat ruimte gegeven voor met name leningen en en liquiditeitssteun

[1:43:33] ik monitor dat nummer. Ik heb nog niet hele grote uitgaven gezien wil niet zeggen dat ze niet zijn hoor. Maar dat is wel van belang om te kijken wat dat dan doet maar je ziet ook andere landen daar wat minder in doen als ze al wat doen doen ze vergelijkbare dingen als nederland

[1:43:47] dus bijvoorbeeld de energiebelasting en accijnzen te verlagen. Wat wij ook hebben gedaan

[1:43:53] en wat natuurlijk

[1:43:55] ook niet mega is aan de andere kant wel met elkaar zo'n zes miljard uitgegeven voor compensatie vanwege verschillende redenen. De afgelopen periode. Dus daar staan wij op dit moment.

[1:44:08] Wat ook belangrijk is om te zeggen is dat we dat wij relatief op macroniveau. Want ik moet dat zorgvuldig formuleren goed uit de coronacrisis zijn gekomen, wil niet zeggen dat er niet heel veel leed en heel veel pijn in nederland bij ondernemers. Dat is wel degelijk zo want we hebben niet iedereen met het steunpakket kunnen helpen, maar we kwamen macro economisch gezien goed uit de uit de crisis.

[1:44:32] Dat maakt dat we ook zeker ook door de de cpb en andere deskundigen die ons adviseren wel heel voorzichtig zijn omdat dat evenwicht dat broze evenwicht te verstoren. Dus als we willen ingrijpen daarin dan moeten we heel goed weten wat we doen op welke manier willen doen. Dus dat is het antwoord. Voorzitter lang antwoord, maar op de vraag. Volgens mij van dierenarts

[1:44:53] onder andere.

[1:44:54] Dat leidt tot een vervolgvraag van lammers.

[1:44:58] Voorzitter, dankt dat de minister hier ook aanwezig is vanuit andere vergaderingen komt

[1:45:02] toch heel belangrijke de minister seizoen en ook de spijker op z'n kop in andere landen keek ik heb in mijn eerste inbreng zegt volgens mij inderdaad drieëntwintig maart kwam europa of de europese commissie met het crisiskader. Een maand later

[1:45:20] en ik zie alle andere landen die het allemaal uitgewerkt hebben en de vraag is ook hier aan de minister heeft nederlanders de alhoewel uitgewerkt dat we daar wel klaar voor zijn als we nodig hebben. Want ik hoor twee keer zeggen monitoren, zodat ik zeg monitoren zeg ik ja de. Het kabinet zit er bovenop en dus zijn er geen alarmbellen en dus kunnen we achterover hangen want er zijn geen problemen is dat het gevoel. En als de minister dan zegt inderdaad wij hebben het niet nodig want we hebben huidige faciliteiten is de voc waarin goede faciliteiten is die ook klaar of staat ie klaar voor bedrijven die inderdaad met name kortlopende leningen en liquiditeitsproblemen komen om juist die switch te kunnen maken naar andere markten

[1:45:59] en wij krijgen ander signalen. Dus als de minister zegt monitoren, monitoren is er dan geen urgentie. En hoe noem je dat. En is het dus niet hoor ik alles is afgedekt en dat gevoel.

[1:46:13] Ik geloof dat er ligt tussen zitten.

[1:46:15] De minister, voorzitter die house. Dat zegt op die wijze dat er niks aan de hand is dan dan dat is absoluut niet de boodschap die ik heb want het is wel degelijk urgent en het is ook wel degelijk ernstig wat er gebeurt en er zijn ook grote effecten. Dus dat is niet wat ik wat ik wil zeggen en volgens mij ook niet wat ik heb gezegd wij zijn bij monitoren en dat is inderdaad een gevaarlijk woord, want het kan je actief en passief doen. Dit doen we en de actieve zin. Ik geloof dat wij twee keer in de week op dit moment met vno, ncw mkb nederland om tafel zitten om per sector en op bedrijfsniveau soms ook te kijken wat er gebeurt om ook met elkaar te kijken wat wat wat hoe erg dat is wat buiten de bandbreedte gaat van wat wij als beleid hebben uit gesproken naar elkaar. Daar zit niet iedereen hetzelfde in. Laat het ook helder zijn. U leest ook de krant is daar worden we ook zeer bekritiseerd. Sommige partijen zouden willen dat we daar meer in zouden doen. Wij hebben op dit moment zeer goede argumenten om dat niet te doen.

[1:47:17] Maar ik wil wel benadrukken dat dat echt in de huidige context op dit moment is en in die zin monitoren is het vooruitzichten en niet achterover hangen. Mochten daar echt verstoringen gaan plaatsvinden. Ze monitoren op bijvoorbeeld inflatieontwikkeling. Het aandeel van de energieprijs daarin de verschuivingen daarin. We zien nu iets van een afvlakking. Dat zou een klein signaal kunnen zijn. Maar goed we weten niet hoe de om de oorlog zich ver verder ontwikkelt en of die gaskraan bepaalde plekken open blijft. Dat zijn allemaal zaken die daarin meespelen. Dus dat houden wij actief in de gaten en waarbij onze eerste reactie nu terughoudend is omdat we een voorzichtige balans zien zij dan wel op een hoger kostenniveau, zij het dan wel dat we met elkaar hebben gezien dat we hier collectief wel iets warmer van worden en dat dat is wel een constatering dat.

[1:48:06] Voor zijn allerlaatste vraag en deze termijn.

[1:48:08] Ja.

[1:48:09] Kijk macro zou ik ben corona macro deden economie te groeten getallen zijn waren zelfs beter dan voor. Toch hebben we heel veel bedrijven geraakt. Mijn laatste interruptie gaat over het crisiskader.

[1:48:22] U had dit was al uw derde interruptie mag toch een vervolgvraag stellen?

[1:48:26] De verantwoordelijk voor de bevolking vaak internaat aan die vraag had ik gesteld dat ik geen antwoord op voorzitter is gaat de minister wel het crisiskader alvast uitwerken om in een klaargestoomd te zetten. Mocht dat nodig zijn naar aanleiding van een monitoring dat we kunnen toepassen. Of gaan we daarna nog beginnen. De stad was. Voorzitter, een vraag die gesteld dat aan die die die zou graag een goed.

[1:48:48] Van een vervolgvraag. Dank de minister.

[1:48:51] Voorzitter, bij het monitoren betekent ook het voorbereiden van eventuele aanpassingen. Als dat zou moeten gebeuren, waarbij ons vertrekpunt. Nu is het bestaande instrumentarium en daar moeten we ook goed met alle partijen over spreken, de goed met sociale partners over spreken of dat voldoende is in de situaties waar we waar de spanning kan ontstaan als die heel sectoraal is en als het bijvoorbeeld alleen bij de glastuinbouw zich voordoet, moeten we misschien iets anders gebruiken.

[1:49:20] En daar kijken we de desbetreffende bewindspersonen ook naar maar ja dan bereiden we ons ook voor waarbij we dan herhaal ik mezelf waarbij we best een mooi instrumentarium hebben liggen. Dus bij voorkeur zou ik het uit het bestaande instrumentarium willen halen.

[1:49:36] Dit is toch voor sgp?

[1:49:37] Voorzitter, dank en toch even hierop voorbereidend.

[1:49:42] Ik voel bij de eer aan house mij slechts in terugsturen gedaan, maar ook bij mezelf enige dat je denkt na een monitor is prachtig. Het lijkt erop van dat als er dan wat moet gebeuren dat redelijk klaarstaan.

[1:49:56] Maar dat is maar de vraag en ziet de minister ook risico's zijn er ook dingen van, zegt het die monitoring je nu echt een risico voor de glastuinbouw een paar keer voorbijkomen. Ik heb zelf nog gerefereerd aan de visserij zijn wellicht ook in die machine bouw en daar zijn bepaalde sectoren waarvan wordt gezegd. Maar die kans is heel groot dat het daar echt duidelijk snel nodig is. Er wordt dan gekeken van stel dat het nodig is. Wat moeten we gaan doen en staan we dan ook direct klaar om te voorkomen dat er

[1:50:20] bedrijven failliet gaan banen verloren gaan, waarbij we effect hebben we straks zeggen dan moeten we niet willen. Je kunt ook van voren kijken naar achter mij kunnen van achter naar voren kijken. Heb je alle risico's dan toch redelijk in de slotje om het zomaar te benoemen.

[1:50:34] De minister.

[1:50:36] Voorzitter, wij kijken in de volle breedte naar die ontwikkelingen. Het zou nog wat ver gaan als ik nu bepaalde sectoren gaan wijzen. U kunt u kunt het ook lezen welke sectoren zijn de de energie-intensieve sectoren die met name last hebben van hoge energieprijzen zijn ook met name die producenten die die hoge kosten van bijvoorbeeld grondstoffen niet kunnen doorberekenen aan hun klanten of daar nog niet de ruimte voelen om dat te doen. Een stuk ook een bepaalde acceptatie die daarvoor moet komen. Het zet natuurlijk ook druk op de portemonnee van mensen die die producten willen kopen. Dus het zit op alle vlakken in de samenleving. Er wordt op dit moment ook gesproken over de voorjaarsnota. Zoals u bekend is, waarbij we ook in de volle berichten rekening houden met deze ontwikkelingen, waarbij er ook weer een volgende ronde aan zou kunnen komen in augustus. Dus wij hebben zoals ik zei als kabinet ook al zo'n zes miljard uitgetrokken om bepaalde compensatie of demping demping want compenseren. Het zijn op dit moment best grote effecten. Dat is ingewikkeld, waarbij we ook wel heel erg de focus hebben op die mensen die niet kunnen betalen. Dus we proberen ook goed af te wegen waar je als samenleving voor moet staan en aan de andere kant wil ik ook een bepaalde economische ruimte creëren om een soort nieuwe balans te vinden, want het ziet er niet naar uit dat bepaalde ontwikkelingen tijdelijk zijn

[1:51:52] en dus je zult heel goed moeten nadenken. Het is een heel ingewikkeld proces. We laten ons er ook goed over adviseren de en en en ook voeden door de sectoren zelf en dus in die zin denk ik dat we dat op dit moment doen met alle middelen die we hebben.

[1:52:09] Dank.

[1:52:11] U volgt u betoog.

[1:52:13] Ik ben even op zoek. Voorzitter naar de vragen de is volgens mij een vraag stellen over de gasreserves. Ik weet niet of die beantwoord was niet de korte antwoord is. Hij kwam volgens mij van die stoffen en de heer verhagen. Klopt. He. We hebben een brief gestuurd. Mijn collega van minister van klimaat en energie heeft een kamerbrief gestuurde voor onafhankelijkheid, russische olie en gas en daar staat redelijk uitgebreid wat in als een brief van tweeëntwintig april en dat gaat bijvoorbeeld over de de beschermde afnemers en de afspraken die zijn gemaakt voor morgen in kader van het akkoord gaat ook over de vloer verplichting hoe we dat kunnen doen voor de gasopslag in bergen. Meer

[1:52:55] dat we goed moeten dat we een onderscheid maken tussen strategische berging en de consumptie. Op dit moment is dat we over die twee lijnen werken, maar ook bent u op de hoogte van de campagne die we nu doen om zuinig om te gaan en want het is ook heel plat. Soms even een minuutje korter douchen zorgen dat we met elkaar wat zuiniger zijn als het gaat over energieverbruik draai de knop om die campagne lijkt effectief te zijn dat zeg maar op dichtbij kan iedereen wat aan doen aan de andere kant zijn we aan het kijken of lng. Daar wordt het een andere gedaan. Lng naar ons toe te halen in grotere maten en ook dat wordt continu gemonitord en daar zo zal de minister van knmi heeft ook toegezegd om daar de voortgangsrapportages over aan uw kamer te doen toekomen.

[1:53:40] Voorzitter, ik heb een vraag van

[1:53:44] de hier thijssen als het gaat over de wind for profit correcte die ze waarschijnlijk ook nog niet beantwoord. Die vraag die die komt meerdere malen voorbij. En wat in eerste instantie denk ik. Belangrijk is om te zeggen dat het heel dat ik begrijp dat het voorstel wellicht enige sympathie uitstraalt, maar het is onvoorstelbaar lastig om dat goed te doen. Dat is even in de praktische zin. Als je winsten wil definiëren, zal de heer thijssen zeer goed weten. Je kunt op veel manieren omgaan met de resultaten van je bedrijfsvoering en het is nogal een opgave om dat objectief en neutraal vast te stellen dat sowieso al een ingewikkeld en ingewikkelde discussie.

[1:54:28] We hebben ook in de coronatijd ook gesproken met een bepaalde solidariteitsheffing. Een deel van de corona stone zou kunnen terughalen. Dat is toen ook gestrand. Ook omdat het heel erg ingewikkeld is, maar in ieder geval heeft de minister van klimaat en energie heeft toegezegd om in het voorjaar een brief om het voorjaar toegezegd op een met een brief te komen van dit idee om daarop in te gaan en hoe je zou kunnen omgaan met de overwinsten van energiebedrijf als gevolg van de gestegen gasprijzen. Hij gaat daar niet veel. De schriftelijk op terugkomen. Dus ik denk dat het goed is om daar naar

[1:54:57] te verwijzen. Voorzitter,

[1:55:00] ik had.

[1:55:02] Nog een vraag. Thijssen heeft daar toch nog vragen over details.

[1:55:06] Ik hoop dan dat ik bij deze minister kan zijn. Dank voor de antwoorden. F en goed dat u er een dat de minister er ook is of het nou zo moeilijk is. Weet ik niet want er was een olieprijs voor de oorlog en er is een olieprijs na de oorlog en volgens mij kun je zeggen nou het verschil van een keer het aantal vaten wat je verkoopt dat halen we even terug. Dat is een wind vol. Prof het er zijn ook andere landen die al laten zien dat ze bezig zijn met wind for profit en om die af te romen weet deze minister, wanneer we deze berichten kunnen verwachten, want

[1:55:33] de winsten stijgen tot ongekende hoogtes en de kosten in het land stijgen tot ongekende hoogtes. Dus het lijkt me een mooi moment om een beetje.

[1:55:43] Terug te sluiten. Dank de minister.

[1:55:45] Voorzitter, mijn collega bewindspersoon, dus ik ken niet de hele agenda van iedereen uit mijn hoofd. Dan moet ik even checken kan zo even op de app kijken of ik daar een concreet antwoord op kan krijgen zie zal ik even openzetten en misschien dat daar een antwoord komt. En dan kan ik het met u delen.

[1:56:04] De tweede termijn,

[1:56:05] Die hebben we nog. Ik kom erop terug in de tweede termijn. Voorzitter, lijkt me beter

[1:56:08] dan vervolgt die betoog.

[1:56:11] Ik weet niet welke termijn bezitten. Dus ik ben sowieso.

[1:56:14] Zijn. Verstandig.

[1:56:16] Maar twente merk kan ook nog. Er werd een vraag gesteld over de heer stoffen vroeg de vraag welke acties worden ondernomen om de inflatie te dempen en de stoffen weet natuurlijk heel goed dat dat dat de europese centrale bank daar in eerste instantie aanzet is als het gaat over rente hoogtes en en dat soort zaken en inkopen van van allerlei financiële producten. Maar dat bedoelt u waarschijnlijk niet waarschijnlijk bedoelt die wat we doen met de energiebelastingen en we hebben natuurlijk in q. Een van van dit jaar hebben de accijns op benzine en diesel verlaagd en we hebben de btw op energiebelasting ook verlaagd. Dus daar hebben we al iets gedaan. Dat had een bedrag van twee komma acht miljard en we hebben de energiebelasting in het vorige jaar de het vorige kabinet is ook verlaagd. Dat was een drie komma twee miljard en dat telde dus op tot die zes miljard die ik noemde en op dit moment zijn men niet voornemens om daar nog een keer iets aan toe te voegen, want wij hebben ook best wel veel. Het was een maatregel en we wilden een doen om te dempen. Maar het is misschien niet de beste methode om hiermee om te gaan. Zeker niet door de samenstelling van de inflatie op dit moment omdat het zo'n ontzettend groot aandeel van die inflatie wordt veroorzaakt door de energieprijzen.

[1:57:35] Even kijken hoor.

[1:57:37] Volgens mij. Voorzitter, heb ik de vraag gehad.

[1:57:41] De stoffen,

[1:57:43] Daar voelde ik heb nog een opmerking gemaakt. Misschien was niet heel helder qua vraag gehoord. Het was een beetje op de zijlijn maar een van de dingen die ik meekreeg vanuit het bedrijfsleven is dat bij als ik het goed heb de die u

[1:57:56] of de ik zal me even nakijken of het nu de goede termen. De cd. De dienst die zorgt voor de in en uitvoer vergunningen

[1:58:05] dat daar weinig helderheid komt over of nu zeg maar uitgevoerd mag worden richting rusland of niet. En

[1:58:14] ik weet niet of of of of dan bij de goede minister u ik bij de verkeerde. Ik had die interruptie eerder moeten doen. Maar de vraag is of daar naar gekeken kan worden of daar wat meer vader kan komen want helderheid of het nu mag of niet mag. Dat geeft natuurlijk wel de mogelijkheid om die vervolgstap op te nemen.

[1:58:31] Graag aan geven.

[1:58:34] Het wordt aan de de meestal bijles.

[1:58:37] Dank u wel. Voorzitter,

[1:58:40] dat moet er snel duidelijkheid zijn voor bedrijven. Om te weten wat ze wel en niet kunnen exporteren naar rusland en we doen ons uiterste best om zo snel mogelijk vragen te kunnen beoordelen of we die vergunningen kunnen afgeven. En als ik daar een nota een besluit over nemen. Dan doe ik dat ook zet is een proberen zo snel mogelijk te doen want ik begrijp de urgentie.

[1:59:11] En is geweest. Krijg geeft aan ook nog excuses van.

[1:59:17] Tenzij de meeste. Maar het kan natuurlijk hier nog op door wil gaan,

[1:59:21] heeft de dan verdieping vraag hierop heeft de minister de indruk dat het echt gewoon soepel loopt of klopt. Mijn gegeven dat toch bedrijf dat gevolg van zitten. Wat in het luchtledige en het duurt af en toe al vrij lang, oftewel zijn de corruptie ze bijvoorbeeld te weinig personeel of weet ik veel wat. En als dat zo is is daar ook wat aan te doen.

[1:59:43] Dank u wel. Voorzitter. Ja dat klopt dat er inderdaad bij de douane nu wel schuurt aan capaciteit voor de export en daar zijn we met financiën ook aan het kijken want die heeft u aan de opdrachtgever financiën moeten douane valt onder het ministerie van financiën en wij zijn dus ook aan het kijken of er mensen aangenomen moet worden. Volgens mij zijn ze gaan ze beginnen met werven voor. Dus daar schuurt het nu wel maar dat daar zijn we dus mee aan de slag om te zorgen dat dat zo snel mogelijk beter gaat.

[2:00:26] Mag ik nog voorzitter en de klinkt opzich. Mooi maar wettelijk traject kunnen heel lang zijn. Dus als je echt mensen gaat voor

[2:00:35] daar kunt u niet op wachten en dan zijn ze wellicht al enorme grote belangen achter met enorme financiële stroom. Dus mijn vraag is zou het toch niet onorthodox opgelost kunnen worden. Want hier gaan gewoon bedrijven en wellicht ook ketens failliet

[2:00:50] dat terwijl het misschien niet nodig is, hangt op de capaciteit van een aantal ambtenaren wel of niet. Dus mijn vraag is of dat toch echt wel met urgentie voor mijn part iets onorthodox gedaan kan worden dat het hier niet duidelijk of misloopt.

[2:01:03] Ik dank de minister.

[2:01:08] Kijk onorthodox. Uiteindelijk willen we wel dat de sancties goed worden uitgevoerd en dat we daar een goede controle op houden. Dus het wordt onorthodox vind ik bij bij de bij de sanctie. De de uitvoering van sanctieregeling spannend.

[2:01:23] Voorzitter excuses, ik bedoel niet op de sanctieregeling. Maar op het oordeel van wel of niet, want het bedrijf zit te wachten op het oordeel van wel of niet. Dus het gaat me om die werving als de capaciteitsproblemen liggen.

[2:01:36] We kunnen niet drie maanden gaan werven en bedrijven laten wachten van als ze weten van het mag

[2:01:40] dan kunnen ze door als het niet mag, kunnen ze ook stappen zetten en weten van wat moet dus gaat me echt om van voldoende capaciteit, zodat het oordeel gevestigd gevuld kan worden over wel of niet. De vergunning en niet onorthodox van laat het er maar een beetje doorheen gaan.

[2:01:56] Dankzij de stof en ik informeer dat dit echt een laatste inbreng was in deze termijn.

[2:02:02] Ik was al klaar voor inclusive voelen vragen aan de minister is aan het woord.

[2:02:07] Ik begrijp ik begrijp die zorg en ik het gevoel van urgentie te delen ook en dus het het het besluit kan het wel kan het niet. Dat wordt zo snel mogelijk genomen, maar ook die controle die ook bij de douane ligt. Zij hebben nou eenmaal die capaciteit. Zij hebben mensen in dienst die werken zo hard als ze kunnen maar als dat niet meer niet voldoende mensen zijn dan is helaas de enige oplossing. Mensen werven en daar zijn ze nu zetten ze mee mee aan de slag.

[2:02:42] Zijn ze mee aan de slag. Ik kan niet missen. Ik heb nog een vraag van de klink en ik geloof dat de minister wellicht wel antwoord kan geven hoe de wind voor prof is. Maar laat ik beginnen met de vraag van ik.

[2:02:53] Dank u. Voorzitter, mevrouw minister schreinemacher. Die was bezig met de beantwoorden. Want ik had net nog die vraag gesteld. Zie je xl nog vele keren opnieuw over die bedrijven die verdwenen zijn of die gestopt nederlands spreekt die gestopt zijn in rusland en bedrijf die er nog zitten. En wat het effect is voor die bedrijven. Nu er een terugval is van de ondersteuning op de posten. Wat voor effect heeft en richting minister adriaansens misschien deels daar nog op reageren. Maar ministers zijn om een geeft ook al gedaan over de effecten voor maritiem en de sectoren die natuurlijk voor de veiligheid autonomie van nederland belangrijk zijn en dat ze dus de kennis en kunde van die sectoren wel in stand houden. Wat wat vanuit s t k daar de lijn op.

[2:03:39] Is die klinken pleegt hij een dubbelslag. Maar het is hier naartoe gingen staan. Maar hiermee bent u.

[2:03:45] Ja maar die een in die een graag was. Die had ik wel gesteld. Maar was meer de ziekte.

[2:03:50] Jij bij deze tand de missen voor bureau s als is.

[2:03:56] Dankuwel voorzitter over de hoeveel nederlandse bedrijven zich hebben teruggetrokken. En hoeveel bedrijven nog actief zijn. Op dit moment zijn er geen cijfers beschikbaar, maar het is die die situatie ontwikkelt zich natuurlijk. Voorheen waren er naar schatting een kleine vierhonderd nederlandse bedrijven gevestigd in rusland en drieduizend nederlandse bedrijven actief op de russische markt beeld ook ter plaatse is dat veel nederlandse bedrijven afschalen of stoppen in rusland vanwege de sancties, maar ook vanwege mogelijke reputatieschade onzekerheid en of russische tegenmaatregelen. Bedrijven maken dat niet altijd bekend. Russische maatregelen zoals het strafbaar stellen van meewerken aan sancties van de e. U of andere landen kunnen tot grote problemen leiden voor die bedrijven en hun medewerkers hebben ook signalen ontvangen dat het russisch openbaar ministerie buitenlandse bedrijven vraagt naar de plannen om te vertrekken en ook wijst op de russische aangekondigde wetgeving. Dus

[2:05:01] daarmee trekken bedrijven zich ook terug van vanuit rusland en het klopt dat de capaciteit nu op de ambassade zeer beperkt is. Dus dat wij hen daar ter plaatse lastiger kunnen helpen dan daarvoor.

[2:05:17] Dank het woord aan de minister van bzk.

[2:05:20] En voorzitter, dank het antwoord aan de heer thijs is dat de brief wordt de zomer komt. Dus dat is wat wat ik heb doorgekregen en ten aanzien van de vraag van de heer klink over het behoud van kennis, cruciale kennis, essentiële kennis. Daar zijn we eigenlijk altijd heel alert op hebben. Enerzijds hebben we in de zichtbaar protectionistische zin wat meer instrumentarium zijn te ontwikkelen, bijvoorbeeld de wet vivo. Nu ligt in de eerste kamer. Maar er zit ook ze in sector werd er zitten ook beschermingsmaatregelen voor telecommunicatiewet heeft een bepaling op basis waarvan je kennis kan nemen onwelgevallige overnames en dat soort zaken kan tegengaan. Dus dat is een de ene kant aan de andere kant hebben ook op maat op het moment dat we dit soort want u heeft het niet over een overname meer bijvoorbeeld over het failliet gaan of het vertrekken van het verdwijnen van kennis hebben wij ook signalen en contacten om te kijken of we dat kunnen behouden en wat oplossingsrichtingen zouden kunnen zijn. We doen dat niet snel. Maar als het echt cruciaal is voor bijvoorbeeld wat u noemt militair of maritiem of bepaalde specifieke kennis die heel essentieel is voor nederland. Dan wordt er wel degelijk naar gekeken naar oplossingen gezocht op maat.

[2:06:35] Dat kan een dat kan dan zijn het onderbrengen van die kennis ergens anders of dat zou de mogelijkheden kunnen zijn

[2:06:43] en volgens mij was dat u vraag toch dankuwel.

[2:06:47] Dan kijk je vanuit leden. Als er geen vragen zijn dan zijn we een einde gekomen van eerste termijn.

[2:06:51] Kijk aan is het ook nog ruim een jasje dus details.

[2:06:56] Sorry ik dacht dat we helemaal goed contact hadden. Voorzitter, maar dan was er niet helemaal duidelijk. Ik had nog een paar vragen en een vraag had ik nog aan minister adriaansens en dat gaat over. Ik heb een stukje voorgedragen van de vier mei-lezing en in de vier mei-lezing staat dat bedrijven de sancties steunen tegen de agressor. Maar toch ook wel zo af en toe het ministerie bellen en vragen mogen we niet een uitzondering naar het ministerie natuurlijk ook wel dat de sancties streng zijn, maar toch niet altijd zo goed is om ook uit te voeren. En nou lees ik bij het zesde sanctiepakket. Wat is aangekondigd toe van de leijen dat euro nieuws rapporteert dat nederland en belgië heeft aangegeven dat er belangen zijn van de nederlandse scheepvaartindustrie. Dat klinkt dan toch weer alsof er

[2:07:40] we hebben net gehoord. We willen strengere sancties hebben van een andere minister gehoord. Maar dan klinkt toch wel alsof het dan toch wordt gekeken van zijn motto nog ruimtes dat we onze belangen niet al te zeer kwetsen. Kunt u daar of kan de minister daarop reageren op die.

[2:07:55] Wat we in het nieuwslezer de meest gelezen.

[2:07:58] Voorzitter, dit is een hele uitgebreide discussie een ingewikkeld dilemma. Wat heer thijssen aan kaart. Wat wij hebben gezegd wij hebben met elkaar. We zijn ontzettend proactief in het europese speelveld. Maar dat zal de minister ook hebben gezegd als het gaat over het sanctiepakket, omdat wij zeker in de in deze fase van van de oorlog met met heel solidair zijn met de europese commissie altijd met europese unie en menen dat met die sancties ingegrepen kan worden in of het niveau bepaalde effect zou kunnen hebben op de oorlog. Het is wel zo dat met het voortschrijden van de tijd je continu alert moet zijn op wanneer welke middelen helpen. Dus die vraag wordt in europees verband, maar wordt ook in nationaal verband wordt ook bij ons gesteld van heeft een zesde ze sanctiepakket zien maar dat wordt continu afgewogen na alles wat er militair gebeurt, wat erop op op menselijk vlak gebeurt wat er gebeurt op economisch vlak al die belangen worden met elkaar gemogen. Wat betekent voor onze eigen gasvoorraad en of er niet de hele winter in de kaal gaan zitten doordat ze allemaal zaken die we continu monitoren of de maatregelen die we nemen omdat de compenseren voldoende zijn dus continu samenspel van een heleboel afwegingen. Op dit moment staan wij volledig achter de zes en sanctiepakket en moeten ook die moet uitgevoerd worden. En als u zegt hij dat nemen is er nou daar ben ik volstrekt niet met u eens hebben. Volgens mij met de landen coördinator zwaar ingezet op het verstevigen van de de de uitvoering van die sancties en bleek overigens dat wel een heel eind waren alleen misschien niet altijd zo handig waarin het vertellen van wat we doen. Maar er wordt keihard aan gewerkt hebben. De de sturing verstevigd. Dus dat is waar we nu staan.

[2:09:38] Details.

[2:09:40] Nou ik kijk uit naar het zestig sanctiepakket. Als dat er dan hopelijk binnenkort is, zodat we inderdaad die geldkraan aan poetins oorlogsmachine dichtdraaien. Want ook al zijn er nu vijf vijf sanctiepakket. Volgens mij wordt rusland rijker dan ooit door die enorm hoge prijzen en houden we daarmee ook de hele gekkigheid of

[2:09:58] mede. Daardoor wordt het kan het ook in stand blijven. Ik had nog een andere vraag en ik weet niet precies aan welke minister ik je moet stellen, want volgens mij geldt voor allebei. Maar dat ging over de kleine ondernemer.

[2:10:08] Het zijn in oekraïne of in rusland of in nederland die nu in de schulden komt vanwege de hele situatie rond oekraïne en ik begrijp dat we vooruitzichten en monitoren kunnen de ministers of een van de ministers iets meer zeggen over is er zicht op of er inderdaad kleine ondernemers zijn die in de schulden raken door deze situatie en

[2:10:28] worden die ondernemers geholpen.

[2:10:31] Ik ga de minister van bzk.

[2:10:33] Ja.

[2:10:33] De even onder de denkt dat het goed is om dat ik daar als eerste op reageer en misschien ook wel volledig op reageer, want het is onderdeel van het eerste antwoord wat ik gaf ook aan de hermans over hoe wij omgaan met nu het monitoren. Sorry voor het wordt van alles wat er gebeurt en daar hoort ook bij dat die die kleine ondernemer in de gaten houden. Anderzijds is een heel pakket om te helpen met schulden. Dat pakket hebben wij zwaar ingericht en verstevigd door de corona situatie. Daar kunnen deze ondernemers ook gebruik van maken. Wil niet zeggen dat iedereen de weg kan vinden. Mijn grootste zorg op dit moment is dat we een heel rijk instrumentarium hebben, maar ook bijvoorbeeld rapporten haal dat niet iedereen toegang heeft en dat heeft eigenlijk nu mijn grote prioriteit. Het bezorgen dat mensen de weg weten te vinden naar de mogelijkheden die er zijn om ze te helpen en voor mijn portefeuille zit dat heel erg in het door de crisis heen komen voor is voorzien van leningen. Ze helpen te verduurzamen. Misschien ook wel helpen met innovatie. Er zijn allerlei subsidies en pakketten daarvoor om ondernemers daarbij te helpen en er is een een rwe die ook helpt met het verleggen van handelsstromen. Wat een onderdeel kan zijn van het hiermee omgaan.

[2:11:47] Dank dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van eerste termijn vanuit het kabinet. Ik kijk even naar de leden is er behoefte aan ultieme schort korte schorsing of kunnen meteen door naar de tweede termijn. Ik zie instemmend geknik perfect geef ik het woord aan die hammelburg.

[2:12:03] Dankuwel. Voorzitter, voorzitter, ik ben blij dat we dit dat we dit debat hebben gehad en de gelegenheid hebben om het bij de ministers het gesprek te voeren over de impact van van van deze oorlog op op het nederlandse bedrijfsleven duurt ook wat dreiging van de toekomst gaan betekenen voor de nederlandse economie. Nederlandse bedrijven. Ik maak er nogmaals en dan vooral als allereerst dank aan de minister voor de toezeggingen. Ik blijf me zorgen maken over de dienstverlening. Dit moment voor nederlandse bedrijven. Vooral de kleinere bedrijven die soms

[2:12:34] toch waarvan ik dan toch hoor dat dat niet helemaal goed gaat. Ik ga er even over nadenken want ik hoor de minister ook toch nog eens kijken wat er precies is van die klachten en misschien neem ik contact op met de minister.

[2:12:48] En.

[2:12:50] Ik ben heel blij met de toezegging dat inderdaad over het verleggen van de handelsstroom en de toekomst ervan dat de minister. Daarna gaat kijken. Je komt dan twee minuten blad aanvragen.

[2:13:01] Dank de heer van.

[2:13:04] Voorzitter, ook bij de ministers voor de beantwoording. Mijn afdwong een beetje van dit commissiedebat is dat gevoel neem ik mee in de urgentie dat ik die mis en ik ben ook woordvoerder is het k een coronacrisis

[2:13:17] hadden we een ander soort urgentie en lijkt mij nu een beetje dat we deze naar aanleiding van deze oorlog die toch ook langer duurt dan we zijn nu bijna tweeënhalve maand onderweg

[2:13:29] dat wij een aantal zaken en niet verkeerd bedoeld zaken monitoren en denken dat het wel gaan lopen. Dat gevoel neem ik hiermee een de urgentie die wil ik echt onderstrepen want wij komen hier niet mee weg. We hebben volmondig feest sanctiepakket. De als zevenentwintig lidstaten ondersteunt. Dat gaat pijn doen en die pijn kunnen we niet allemaal wegnemen als overheid. Daar ben ik het mee eens. Maar waar wij echt aandacht voor willen hebben en ook bij de minister mee willen geven is dat er geen structurele breuken ontstaan dat er stevige bedrijven die decennia bestaan in nederland die internationaal opereren waarin nederland weer mkb bedrijven aan vastzitten dat die acute nood als die er is een. Wij zien lang niet alles. Ik ga ervan uit dat de ministers meer zien dan wij dat die geleden gekocht en daarom vraag ik toch een brief aan de ministers

[2:14:16] om ons mee te nemen in de analyse op de de minister van bzk geven zeggen ik zit twee keer in de week met die bedrijven. De minister geeft aan wij monitoren de minister geeft aan het huidige instrumentarium is blijkbaar voldoende of moet misschien aangepast worden.

[2:14:31] Ik vind het heel risicovol

[2:14:33] dat de minister zegt het crisiskader gaan we voorlopig niet uitwerken, terwijl andere landen wel doen. Een ander landen duitsland bijvoorbeeld honderd miljard al en krediet garanties geeft aan zeven miljard aan staatsleningen die schakelen.

[2:14:46] Dus ik zou graag een brief willen waar we dat die analyse dat de minister ons meeneemt in die analyse aangeeft hoe ze de problemen oplost. Hoe groot die problemen zijn, zodat wij

[2:14:57] toch gerust gesteld worden of of niet. En ik zou die brief ook graag eind van de maand willen hebben want dan zitten we namelijk drie maanden onderweg na de inval van rusland in oekraïne en ik hoop dat je toezegging krijgt want dat scheelt weer.

[2:15:09] Een motie dank aan alle details.

[2:15:14] Dagvoorzitter en dank aan de ministers en hun teams voor alle antwoorden. En vandaag heeft mijn partij aangegeven in het gesprek met minister van financiën in de ministerpresident dat wij vinden dat de gelijkheid in nederland groter moet worden.

[2:15:28] Dat is alles in het kader van de voorjaarsnota. Want deze situatie met oekraine zorgt ervoor dat die ongelijkheid alleen maar groter wordt en zelfs meer middeninkomens in de problemen komen. Daarom drink ik ook zo aan op die wind vol profeet het afromen daarvan zijn bedrijven die ongekende winst te maken vanwege een hele nare situatie en het is de gewone man en de gewone vrouw in nederland die daarvoor betaald en ik vind dat de overheid moet zorgen dat die overwinsten worden afgeroomd en worden teruggegeven waar ze vandaan komen.

[2:15:56] Dus ik hoop toch dat het kabinet voor de zomer zo snel mogelijk om met die regeling over hoe we dat kunnen doen

[2:16:05] en dan toch nog een tweede. Ik hoor het de minister zegt over dat bij het samenstellen van alle sancties. Er wordt gekeken naar waar staan we nu wat betekenen die sancties dat dat goed in kaart wordt gebracht. Er staat wel heel expliciet in het krantenartikel van nieuws dat italië, griekenland en australië kijken naar energy-app airlines. Dat snap ik nog anders gaat het licht uit in die landen. Maar voor belgië, nederland maar ook voor griekenland, malta en cyprus staat gewoon dat er mogelijke economische verlies is voor een local shipping industry.

[2:16:33] Dat klinkt als een heel kil koud economisch belang wat op zich snap ik

[2:16:39] maar niet gezien. De enorme oorlog die op dit moment aan de gang is een al die gruwelijkheden die daar gebeuren dan denk ik ja,

[2:16:45] we willen rusland pijn doen en we weten dat zij de andere minister het ook nog dat het ook gevolgen heeft voor nederlands bedrijfsleven. Dus ik hoop echt dat we daar moreel de juiste koers varen en

[2:16:56] ervoor gaan dat we poetins oorlogskas niet meer spekken en dat zo snel mogelijk voor elkaar krijgen. Dank u. Voorzitter,

[2:17:02] Dan kan je thijssen d.

[2:17:05] Dank u. Voorzitter, ook dank aan de ministers voor de uitgebreide beantwoording aan de minister van van aids het goed om te horen dat het om die sectoren die waar het gaat om de veiligheid en de autonomie dat daar echt oplossing op maat worden geboden en kennis en kunde en vooral het behoud van dat we dat dat we dat echt in stand houden.

[2:17:25] Ook dank aan de minister van deo s over twee toezeggingen over strategische geopolitiek grondstoffenbeleid en om vooral die actualisatie slag daarin mee te nemen ten oosten sinds de oorlog in oekraïne is uitgebroken en de toezegging over de interdepartementale visie, dan wel interdepartementale afstemming over de het weerbaar maken van de handelsketens en en die duurzamer te maken heeft aangegeven familie minister heeft aangegeven omdat in de beleidsnota te doen. Meijer net heeft collega anders van het cda aangeven of de verzocht om een brief. Het mag wat mij betreft ook daarin dat dat dat echt duidelijk beschreven wordt want urgentie op deze onderwerpen is echt wel is echt wel belangrijk. Tot tot slot zou ik nog even willen vragen als dat mag de gewoon eventjes een en stand van zaken situatie over de de gevolgen van de kop zesentwintig. Daarin is een motie aangenomen afgelopen november dat in dit kwartaal de kamer geïnformeerd zou worden over de de gesprekken met de bedrijfsleven hoe die transitie van fossiel naar niet fossiel gerealiseerd zou worden. Nou ik ben eigenlijk benieuwd naar de stand van zaken. Hoe lopen die gesprekken zijn die gesprekken nu wat anders. Doordat dit conflict zich ontpopt of niet. Wellicht kunt u daar nog een reactie opgeven. Dankuwel.

[2:18:48] Die klink. Het is een geliefd onderwerp, maar niet helemaal. Dus wordt het gedekt door het onderwerp van dit commissiedebat. Laten we kijken waar de minister mee komen. Dank stoffen.

[2:18:59] Dagvoorzitter ook dank aan de ministers voor de beantwoording. Ik sluit mij een op één aan bij datgene wat er hier aan house in zijn tweede termijn aangaf. Die brief zie ik ook heel graag komen en ik zou daar graag aan toegevoegd zijn zien. Ik ben namelijk ook woordvoerder, financiën en belastingen om tot specifieke punt van die vergunning verlening om daar te kijken wat de stand van zaken is en welke maatregelen getroffen worden om dat recht te trekken en misschien toch nog even want ik kom net niet verder. Voorzitter, natuurlijk in de vorige termijn, maar naar mijn informatie werken daar zo'n vijftien tot twintig mensen.

[2:19:34] De belastingdienst is zo'n dertigduizend man. Je ziet dat hier iets heel urgent stroomt op want als er geen helder is over die vergunning van wel of niet. Dan weten ze ook niet welk steunpakket je eventueel in zou moeten. Dus dan stropdas de keten. Nou is mijn vraag is van of tenminste heel nadrukkelijk bij staatssecretaris van rijn van de belastingdienst aandringen op van kun je daar niet gewoon of een paar mensen inhuren of een aantal mensen verschuiven. De belastingdienst. Om te zorgen dat we ook de wettelijke termijnen die inmiddels al worden overschreven bij een aantal bedrijven krijgen van zestien weken om die gewoon wel te gaan halen, vooral omdat het belang zo enorm groot is. Dus het liefst graag een toezegging dat bestaat of dat de minister bij de staatssecretaris van belastingdienst op aandringen. Om dit echt zetten zijn op te lossen en dat kan hij volgens mij best, maar ook graag die stand van zaken. En hoe dat wordt opgepakt en meegenomen meenemen in de brief die weer aan house al vroeg en hier een house knikt. Dus volgens mij valt in slaap en ondersteunt jezelf ook die vraag van mij omdat in die brief mee te nemen.

[2:20:33] Dankuwel. Voorzitter.

[2:20:34] Die montere constatering eindigen we de tweede termijn van de leden bekijk even de ministers aan hoeveel nummer drie minuten later we ruim drie minuten zorg zullen vergadering.

[2:23:16] Ik heropenen vergadering tweede termijn van het kabinet en geef als eerste het woord aan de minister.

[2:23:22] O s,

[2:23:23] Dank u wel. Voorzitter, en ook dank aan de leden voor de vragen. Ik denk de heer hammelburg, zij het ook heel goed en belangrijk dat we dit debat vandaag voeren, en ik waardeer de betrokkenheid van in er bij de bedrijven heeft gevolgen voor het nederlandse bedrijfsleven van deze vreselijke oorlog. En wat we nu zien in antwoord op een aantal vragen. Dat is gesteld

[2:23:57] over de kop. Zesentwintig was een vraag nu in overleg met ngos en bedrijven toevallig net voordat ik hier naartoe kwam, had ik een overleg. Samen met de staatssecretaris van financiën van rijn.

[2:24:09] Over.

[2:24:09] Voor met bedrijfsleven en en joost over hoe die kop zesentwintig afspraken en toezeggingen nakomen. Die brief staat nog steeds gepland in dit kwartaal einde dit kwartaal wel en dus daar zijn we nu volop mee bezig.

[2:24:30] Een andere vraag van de heer stoffer over de douane en de knelpunt. Daar kom ik graag op terug. Er komt zeer binnenkort een verslag van de sanctie coördinator naar de kamer en eigenlijk wil ik daar ook over deze problematiek in terugkomen. Dus dat zou ik graag bij die gelegenheid doen.

[2:24:55] Verder was er nog de vraag over het weerbaar. De handelsstromen en het weerbaar maken van handelsstromen en duurzamer verduurzamen van de heer klink en dat in een brief kunnen daarop kunnen terugkomen. Ik denk dat we daar iets meer tijd voor nodig hebben, want de andere brieven werd gevraagd, zou deze maand moeten zei eerder deze zomer klink vroeg eerder voor de zomer. Dus ik zou graag over de handelsstroom in de nota en op een later moment terugkomen.

[2:25:27] De zomer wel.

[2:25:28] Binnen.

[2:25:29] Met een brief rekening houden,

[2:25:32] Even dus dan wordt het gewoon de bureau s nodig, zodat we daar een apart kader of een bijlage of iets in die trant. Ja.

[2:25:40] Dan vind ik het prima.

[2:25:41] De bank, tenminste.

[2:25:44] En verder aan de heer hammelburg. Wij zullen nogmaals bij het loket informeren of nu de vragen beantwoord kunnen worden en nodig ook graag voor. Ik ga graag het aanbod van hammelburg in dat als hij nog andere signalen krijgt dat hij dan contact opneemt en kunnen kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat iedereen met spoed antwoord krijgt.

[2:26:10] En tot zover mijn tweede termijn.

[2:26:13] De het vragen bij de leuker. Dan geef ik het woord aan de minister van bzk.

[2:26:17] Voorzitter, ik zat even te puzzelen op de vragen omtrent de brief. Ik interpreteer de brief, zodat we kunnen aangeven wat we nou precies doen om goed gevoel te krijgen bij de gevolgen. En wat die gevolgen zijn. Voor zover we dat nu weten als dat het is dan zeg ik doe en dan kan ik hem op korte termijn doen toekomen en dan kunnen we met elkaar kijken of dat voldoende is en wat waar het nou precies over hebben. Ik denk dat dat belangrijk is voordat je eventueel volgende stap.

[2:26:45] Voorzitter,

[2:26:47] Het zou het ook mogelijk zijn, want de minister gaf aan aan een eerder termijn nadat ze ook het de de de de het europese speelveld ook een monitoren is wat wat andere landen doen en hoe wij daarbij

[2:26:59] aansluiten.

[2:27:01] De

[2:27:01] heb ik de neiging om te vertellen dat denemarken niks doet.

[2:27:04] Maar.

[2:27:05] Dus we moeten hele breedte van het spel. Want we hebben de neiging om heel erg naar te kijken waar ze het wel doen. Maar er zijn ook landen die het niet doen maar dat ga ik doen.

[2:27:16] Als dat niet leidt tot vragen bij de leden

[2:27:19] dan

[2:27:20] daarmee gekomen tot einde van het debat. En dan ga ik onder dankzij een aan de griffie ga ik nu een aantal zinnen voorlezen die zij hebben voorbereid. Zeker. Wacht even. En.

[2:27:32] Met het leven.

[2:27:34] We gaan het zien.

[2:27:37] De toezeggingen die heeft binnengehaald zijn als volgt de minister of bureau s stuurt voor het rondetafelgesprek wederopbouw, oekraine. Volgende week een brief naar aanleiding van het verzoek uit de procedurevergaderingen zeven april en neemt haar specifieke punten uit dit debat vandaag in mee.

[2:27:52] Ik zie geknik als ik dat mooi tenminste voor bureau s al in de aanstaande beleidsnota s nader ingaan op het grondstoffenbeleid vragen van klink.

[2:28:02] De diversificatie van de handelspartners vragen van hammelburg. De lange termijn interdepartementale visie op de handelsketens van die klinkt

[2:28:11] de derde toezegging is de minister voor buurvrouw s informeert de kamer eind mei

[2:28:16] begin juni. Dan moet je volgens mij nooit zeggen want dan wordt het begin juni over de uitkomsten van het onderzoek van de e u naar vrijwaringsmaatregelen staal en aluminium klink

[2:28:26] toezegging

[2:28:28] een aanstaande verslag over van de sanctie coördinator wordt de kamer geïnformeerd over de personeelstekorten en de problematiek bij de douane in de afgifte van vergunningen stoffen onderhandelen en tot slot is het kerst stuurt een brief over wat het kabinet doet om zicht te krijgen op de gevolgen en hoe opgevoerd en hoe op die gevoel wordt gereageerd, inclusief de speelveld en de positie van denemarken. Eind deze maand uiterlijk.

[2:28:54] Ik zie geknik nog een twijfel nemen.

[2:28:58] Voorzitter van de voor de helderheid over die brief van ons krijgen we daar een discussie over. Volgens mij heb ik gezegd dat we dat we beschrijven wat we doen en wat wij nu zien wat de gevolgen zijn voor de bedrijven verschillende sectoren en wat het europese speelveld wat europese landen doen om ons heen,

[2:29:14] Die de element.

[2:29:15] In wanneer amro wil dat misschien nog een.

[2:29:16] Via een als de minister twee keer op terug komt dan wordt ik beetje argwanend laatste wat wat gaat die niet doen dan waarbij u die misverstand niet.

[2:29:23] Maar geen voorschot nemen op een eventueel antwoord, want dat wil ik heb ik een dan moeten we nu een debat gaan voeren en dat volgens mij staat dit gesprek niet voor bedoeld waarom je wel of niet. Bepaalde steun zou toevoegen

[2:29:35] en dat vind ik nu te ver gaan. Want ik wil eerst een goede analyse doen,

[2:29:39] Dit leidt tot al een geknik. Tot slot is te melden dat we nog een twee minuten debat in het vooruitzicht hebben en dat hier al een brug naar de eerste spreken is dan dank ik de de ministers en leden voor alle inbreng en de constructief vertoon van het debat. Ik dank ook het publiek thuis en hier op de tribune en men zich tot slot een hele mooie voortzetting van de deze dag. En om acht uur eenendertig excuses voor die ene minuut extra sluiten we de vergadering blank.