Jaarverslag en slotwet 2020 Koninkrijksrelaties en het BES fonds 2020

[0:00:00] De Koninkrijksrelaties en het best fonds. Ik heet de leden van harte welkom, mevrouw buiten namens D zesenzestig en mevrouw de Vries

[0:00:08] namens de VVD zelf ben ik joba van den berg. Ik ben niet alleen vandaag u, voorzitter, maar zal ook spreken namens CDA en ook de inbreng doen mede namens de christenunie. Ik heet van harte welkom. De staatssecretaris Knops en de ondersteuning en natuurlijk de rivier en ook de kennis ondersteuning van Koninkrijksrelaties.

[0:00:32] Even voor de orde, want eerst hebben wij de inbreng van de rapporteurs.

[0:00:38] Dan kan daar nog vragen over worden gesteld, kan er ook een. Ze is een reactie van de staatssecretaris met eventueel de een korte vraag. Dan hebben we de inbreng van de kamer leden hebben een schorsing. Dan krijgen we het de reactie van de staatssecretaris. Dan hebben wij een inbreng in tweede termijn en dan weer een waarin ook moties kunnen worden ingediend. En dan weer een schorsing. En dan ook weer een reactie van de staatssecretarissen. Maar nu eerst dus het wordt aan de rapporteurs.

[0:01:10] Mag ik als eerste het woord geven aan mevrouw

[0:01:15] voorzitter, hartelijk Dank.

[0:01:17] We merken dat er inderdaad weinig opkomst is van onze collega's. Ik weet niet in hoeverre dat samenhangt met het feit dat het keti koti is vandaag

[0:01:27] gedenken gedenken over de afschaffing van slavernij en dat zijn in ieder geval op. Misschien wel de eilanden, zoals Sint Eustatius en Sint Maarten zijn dat vrije dagen. Dus dat heeft misschien invloed op de

[0:01:41] ja lage opkomst vandaag, maar desalniettemin ontzettend belangrijk voor onze taak natuurlijk. Voorzitter, en ik vind het vooral belangrijk om in eerste instantie stil te staan bij het vertrouwen dat de Commissie ons heeft uitgesproken, samen met collega's de Vries, het vertrouwen dat ze heeft gesteld in het rapporteurschap om dat op te pakken vandaag

[0:02:03] en ik denk ook dat het belangrijk is om een speciale woord van Dank uit te spreken aan de commissiestaf in een ondersteuning bij de voorbereiding en we zien ook dat er ontzettend veel kennis en betrokkenheid en expertise in huis is om ons erbij te assisteren. De zwaar daarvoor waarvoor Dank.

[0:02:19] Wat dat betreft was het ook dit jaar extra welkom dat we die steun kregen, want door de liquiditeit leningen en overige coronamaatregelen aan het Caribische deel van het koninkrijk is de begroting vertienvoudigd zoals voorzien en we zijn nog niet klaar is. De verwachting want lopende maatregelen behoeven waarschijnlijk

[0:02:36] herfinanciering.

[0:02:37] Dus voorzitter, in tweeduizend twintig zijn via vijf incidentele super betalen supplementen waren begrotingen geldend toegevoegd aan de begrotingen voor Koninkrijksrelaties en de best, alsmede via de reguliere eerste en tweede supplementaire begrotingen.

[0:02:53] Bij de vijf incidentele USB zal ik maar even kort is steeds een beroep gedaan op artikel twee, twee, zevenentwintig procedure met betrekking tot continuïteit wet

[0:03:05] uitgezonderd. De eerste keer is de kamer hierover wel tijdig geïnformeerd dat het budgetrecht in elk geval deels kon worden uitgeoefend.

[0:03:14] Ik begrijp dat de bewind personen momenteel bezien hoe in de toekomst de begrotingsautoriteit uitzien functie van het Parlement meer kan kan worden gedaan en ik ben daar zeer benieuwd naar. Samen met mijn collega's. Nu de toetsingskaders en risico's in kaart zijn gebracht, is het belangrijk om te vernemen in hoeverre dit nieuwe in zucht heeft opgeleverd. Dus graag een reactie van de staatssecretaris op deze twee punten.

[0:03:37] Daarnaast vraag ik me af welke risico's er voor de landen verbonden zijn aan de leningen. De leningen lopen in april tweeduizend, tweeëntwintig af kan de staatssecretaris aangeven of er tot herfinanciering zal worden overgegaan. En wat zijn er bijvoorbeeld dan ook de gevolgen van deze leningen voor de houdbaarheid van de staatsschuld van de andere landen is erg belangrijk als je kijkt naar de orde van grootte

[0:04:01] naast liquiditeitssteun is er ook veel noodhulp gegeven. Daar zijn we goed over geïnformeerd en daarom heb ik maar eigenlijk maar een vraag over op basis van het feit dat de hulp en honderdveertig miljoen via de verschillende ministeries. Voor ons verlopen, is er voldoende inzicht op eigenaarschap of leidt dit tot een versnippering van middelen? Omdat het over zovele departementen gaat.

[0:04:26] Voorzitter, een belangrijk deel van het verslag betreft de voortgang van de wederopbouw op Sint Maarten staat al een aantal jaren natuurlijk op de begroting. De wederopbouw verloopt op Sint Maarten al bijna vier jaar moeizaam en traag en we denken natuurlijk aan orkaan Irma in de tijdsperiode van tweeduizend, zevenentwintig

[0:04:44] perceptie. Partijen zijn er tot dusver niet in geslaagd om wezenlijk te versnellen en dit zo zijnde is niettemin de nodige voortgang geboekt. Zo zijn wij ook door de staatssecretarissen daarover geïnformeerd. We zien meer herstel van huizen, meer herstel van gebouwen, maar dat geldt in iets mindere mate voor grotere projecten zoals het herstel van de scholen of de vuilnisbelt in tweeduizend twintig is gestart met een beleid doorlichting van artikel acht, die pas in tweeduizend tweeëntwintig aan de kamer aangeboden zal worden. De doelstelling van deze lijst doorlichting is tweeledig. Enerzijds zal een zo volledig mogelijk beeld worden gegeven van de doeltreffendheid en doelmatigheid van reeds eerder gedane bestedingen voor de wederopbouw van de bovenwindse eilanden, maar anderzijds zal ook een beeld geschetst worden van de doeltreffendheid en doelmatigheid van de structuur die is opgetuigd rond de noodhulp en wederopbouw, niet alleen maar op Sint Maarten, maar ook op de andere twee bovenwindse eilanden en dus kijken we naar ernaar in theorie en praktijk de functie van een doek blijft doorlichting is idealiter onder meer informatie en inzicht te verkrijgen die de bijstelling tot bijstelling leidt van het proces, tot bijstelling leidt van het beleid. Daarom vraag ik in datum staatssecretarissen. Wanneer is de beleidsdoel doorlichting te verwachten? En welke lessen kunnen daaruit nog worden meegenomen voor het verdere verloop van het proces. Want dat is natuurlijk al enige jaren gaande.

[0:06:09] De algemene Rekenkamer heeft daarnaast regelmatig kanttekeningen geplaatst bij de orkaan bestendigheid van de wederopbouw. Voor wat betreft het herstel van huizen

[0:06:19] is hier aandacht voor is er voldoende aandacht voor. En wat wordt er dan bijvoorbeeld gedaan om te voorkomen dat deze investeringen ook daadwerkelijk duurzaam zullen zijn. We weten immers dat dit niet het laatste orkaan is die de eilanders zo zal beschadigen en daarom is het extra belangrijk om dat mee te nemen. Dat zijn de belangrijkste vragen. Voorzitter, hartelijk Dank

[0:06:43] Dankuwel mevrouw buiten en wil mevrouw de Vries daar wellicht nog wat op

[0:06:48] drie punten. Wat mij betreft. Voorzitter, het gaat onder andere over Rijksdienst Caribisch Nederland. Algemene Rekenkamer heeft wederom al sinds tweeduizendzeventien, zeventien een onvolkomenheid geconstateerd als het gaat om de informatiebeveiliging is nu de prognose dat het in juni tweeduizend, tweeëntwintig opgelost zou kunnen zijn. Nu zien we dat dat soort beloftes wel vaker gedaan worden. Dus wij zijn benieuwd of dat ook gegarandeerd kan worden dat er dan ook geen onvolkomenheid meer is. We begrepen ook dat er geen verplichtingen administratie is, vinden we wel opvallend. En wanneer is dat ook opgelost?

[0:07:24] Tweede punt. Wat mij betreft is het financieel beheer van de sociale uitkeringen bij de ook wederom bij de Rijksdienst voor Caribisch Nederland. Maar dan bij de unit van sociale zaken is een meerjarig verbetertraject opgestart. Dit is sinds tweeduizend zestien al een onvolkomenheid. De algemene Rekenkamer heeft gevraagd om structurele verbeteringen in het financieel beheer bij deze unit. Welke verbeteringen zijn doorgevoerd. En wat is de stand van zaken en ligt men op schema, zodat dat ook in tweeduizend, eenentwintig daadwerkelijk opgelost kan zijn.

[0:07:52] Een derde punt. Voorzitter, dat is artikel drie punt. Één van de comptabiliteit zet. Dat klinkt heel technisch. Maar het gaat erom dat bij beleidsvoorstellen ook gekeken wordt. Wat doeltreffendheid en doelmatigheid van het beleid is wat de doelstellingen zijn. Dit is bij de Koninkrijksrelaties, maar één keer toegepast bij het rustpunt. Sint Maarten vraag van ons is. Waarom niet vaker is toegepast en welke de plannen. De staatssecretarissen heeft voor de toekomst om daar meer mee te doen

[0:08:17] en de beleidsdoelstellingen zijn vrij vaag geformuleerd, bijvoorbeeld het bevorderen van goed bestuur. Daar kan natuurlijk niemand tegen zijn. Maar hoe ga je dat meten en welke beleidsstuk indicatoren kan je daaraan aan koppelen en we zouden de de staatssecretarissen wel uit willen dagen om daar een aantal acties op te nemen om dat te verbeteren, zodat we dit ook beter kunnen in de gaten kunnen houden als tweede kamer Dankuwel. Voorzitter,

[0:08:40] Dankuwel mevrouw de Vries voordat de staatssecretarissen gaat reageren. Wil die misschien even een schorsing. Nee kan dat heeft allemaal bijgehouden. Dan geef ik graag het woord.

[0:08:52] De secretaris. Dank u,

[0:08:53] Wel Dankuwel. Voorzitter, allereerst Dank aan de rapporteurs, mevrouw wijten, aan mevrouw de Vries, voor het belangrijke werk.

[0:09:00] Dat zijn namens de hele kamer gedaan hebben.

[0:09:03] En zoals de heer Bosman in het verleden wel eens zei, Verantwoordingsdag en verantwoording afleggen over het gevoerde beleid is eigenlijk veel belangrijker dan praten over wat je allemaal van plan bent

[0:09:14] eigenlijk gaat die stelregel nog meer op als je kijkt naar de begroting tweeduizend twintig. Want die is totaal op zijn kop gezet. Niet omdat wij dat allemaal wilden, maar omdat er een situatie ontstond die ontsnapte om om te ondersteunen om in te grijpen en niemand had kunnen bedenken dat het jaar tweeduizend twintig ook in financiële zin zich zo zou ontwikkelen

[0:09:33] als dat het gegaan is,

[0:09:35] mevrouw uit de zij terecht die begroting is gewoon een paar keer voor kop gegaan en we hebben met bedragen. De landen en ook de eilanden de bes-eilanden kunnen ondersteunen die die normaal op de begroting Koninkrijksrelaties echt niet voorbij komen. Dus dat

[0:09:51] dat zorgde sowieso voor een nieuwe dynamiek. Dat was niet alleen het geval bij het ministerie van VWS. Maar natuurlijk al heel veel over gesproken is die totaal overrompeld werden. Maar dat geldt natuurlijk voor eigenlijk alle departement en zeker ook voor

[0:10:02] het directoraatgeneraal Koninkrijksrelaties

[0:10:06] wat op zichzelf klinkt als dat het heel groot is. Maar dat valt best wel mee als je het afzet tegen andere directoraat-generaal. Dus daar kan gewoon heel veel op ons op ons af. Allemaal.

[0:10:16] En ik wil ook op deze plek. Iedereen die daaraan heeft bijgedragen op de eilanden. Want ook daar kwam er een soort van orkaan over maar dan een andere hoedanigheid,

[0:10:27] maar ook de mensen hier op de verschillende departementen waarmee wij hebben samenwerkt. Ik kom zo nog even terug naar aanleiding van de vraag van mevrouw de Vries. Hoe dat zeg maar in die samenwerking gegaan

[0:10:36] voor die voor die inzet

[0:10:38] en een mooie is vind ik ook alweer als je dan terugkijkt een jaar tweeduizend twintig.

[0:10:42] We zijn

[0:10:43] heel goed in vooruitkijken en als je terugkijkt denken is het nog maar zo kort geleden, want het lijkt veel langer geleden. Maar

[0:10:49] dat je dan

[0:10:51] processen in gang heb gezet met z'n allen die in snelheid ongeëvenaard waren

[0:10:56] en die in gewone tijden weer lijken op de de standaard processen die we kennen. Dus ik zou ook

[0:11:03] tegen mezelf willen zeggen tegen iedereen hier een niveau in de openbaarheid dat we ook moeten leren van dat sommige dingen gewoon ook snel kunnen als er snel nodig is en dat we die snelheid soms misschien ook al zouden kunnen hanteren

[0:11:12] op in normale onder normale omstandigheden.

[0:11:17] Los van de van de van de over het pandemie en de Jansen steunpakketten liepen de normale zaken. Als je het zo mag zeggen natuurlijk ook gewoon door de winkel bleef open

[0:11:26] en dus ik vind het oprecht dat daar ontzettend veel

[0:11:30] dingen met heel veel inspanningen goed zijn gegaan en het is natuurlijk terecht dat de Rekenkamer ook de vinger legt op de zwakke en de zere plekken en die zijn er natuurlijk ook

[0:11:41] allereerste de vragen van van van de rapporteurs die acteurs hebben

[0:11:47] de taken verdeeld. Maar de vragen over de liquiditeit leningen.

[0:11:54] Kijk die liquiditeit leningen die zijn acuut verstrekt onder het systeem van een om verplicht het aanbod. Dus je kunt er gebruik van maken. En eigenlijk was de nooit zo hoog dat alle landen er ook gebruik van gemaakt hebben

[0:12:07] en op het moment dat je er gebruik van maakt dan voldoe je aan een aantal voorwaarden

[0:12:12] bij de eerste liefde. De lening liquiditeitssteun is dat natuurlijk gewoon. Je krijgt het en je belooft dat je een aantal dingen zult gaan doen

[0:12:20] en bij de tweede en latere leningen wordt gekeken. Wat heb je van die eerdere beloftes en afspraken waargemaakt en ben je weer gecommitteerd om je te verplichten aan volgende voorwaarden is gekoppeld aan die lands pakketten.

[0:12:33] En wat we daarmee beoogde en ik. Het is wel goed dingen dat nu nog een keer uit te spreken is dat

[0:12:38] de financiële situatie die eigenlijk dan heb ik het even over de landen in en twee van de drie landen sowieso al heel keer was dat die dat die kwetsbaarheden die daarmee gepaard gingen alleen nog maar meer zichtbaar zijn geworden door de crisis. Dus de mono economie. Het feit dat dat dat de nationale schuld in twee van de drie landen al op een behoorlijk hoog niveau was,

[0:12:58] maakte dat op het moment dat zoiets op je afkomt dat er nauwelijks een keuze is en dat je bent aangewezen op steun van de koninkrijk en ik ben blij dat wij binnen het koninkrijk de afspraken met elkaar hebben

[0:13:07] dat we die steun ook kunnen geven. Maar ik heb dat eerder in de debatten met de kamer ook aangegeven.

[0:13:13] Dat is dus wel steun. Waar waar we wel vragen aan de landen om juist deze crisis te gebruiken om een aantal onvolkomenheden in de eigen financieel beheer. Om die om die aan te pakken.

[0:13:24] Nou wat gaat er gebeuren was de vraag van mevrouw buiten van de apparatuur moet eigenlijk zeggen

[0:13:30] als die leningen afloop op tien april tweeduizend, tweeëntwintig. Nou we hebben bewust het moment gekozen wat Hopelijk na de crisis ligt, waarbij we ook een beetje kunnen zien. Wat doet de economie.

[0:13:40] Ik kan daar nu niet op op vooruit lopen. We gaan dat uiteraard goed monitoren. We gaan ook tijdig de kamer daarover informeren. We gaan met de landen dat tijdig over in gesprek.

[0:13:49] Maar ik weet dat er ook eerder vanuit de landen is gevraagd van kan een deel worden kwijtgescholden of blijven met leningen moeten die geherfinancierd worden tegen welke rente percentages want die zijn buitengewoon interessant. Die rentepercentage en design gewoon zo laag als het voordeel van het koninkrijk dat ze op basis van de lopende inschrijving van Nederland gewoon konden lenen.

[0:14:07] Maar daar kan ik op dit moment nog niets niets over zeggen. Dat vraagt besluitvorming in de Rijksministerraad

[0:14:13] en we zitten nu ongeveer op één miljard euro aan. Alleen een gigantisch bedrag. Dus het is zaak om gewoon met de stand en de kennis van dam

[0:14:21] van oktober. Want dan dan gaan we daar zeg maar over beginnen om te kijken hoe we dat gaan herfinancieren. Dan hebben we nog voldoende tijd om dat te kunnen doen

[0:14:30] onder welke condities. Wat is de stand van de van de nationale schuld geweest. Ook al naar

[0:14:35] en is dat allemaal houdbaar en draagbaar. Ik ik kan er nu niet op vooruitlopen, simpelweg omdat er nog steeds liquiditeitssteun verleend wordt dat we niet weten hoe snel de economie oppikt en dat we niet exact weten hoe de pandemie zich zal gaan ontwikkelen. We hopen op het beste van maar dat weten we niet

[0:14:49] zeker

[0:14:50] belangrijk dat de kamer daar wel over geïnformeerd wordt

[0:14:56] ten aanzien van de risico regelingen en het toetsingskader daaromtrent

[0:15:00] hebben wij ook bij de verschillende tranches liquiditeitssteun op de kamer daarover informeert hoe dat in elkaar steekt en waar die risico's zitten. Ik denk ook dat belang rijk is om dat te erkennen.

[0:15:13] Ja. En mevrouw uit de zij al bij de eerste tranche liquiditeitssteun was alle hens aan dek en was het heel simpel. Er was van acuut geld nodig en dat hebben we ook gegeven dat vroeg snelle besluitvorming. Maar die besluitvorming in Rijksministerraad.

[0:15:25] Je kan alleen maar plaatsvinden op basis van assessments van etc. Alles de behoefte. Daar moesten natuurlijk de landen in overleg. Er was een medische crisis die werd bestreden en tegelijkertijd moest het financieel worden opgepakt.

[0:15:36] En toen is inderdaad de de tweede kamer

[0:15:40] daar niet of althans te laat over geïnformeerd.

[0:15:44] We hebben wel gebruik gemaakt van dat artikel twee, zevenentwintig van de continuïteit werd

[0:15:48] en dat artikel houdt kort gezegd in dat noodsituaties uitgaven voor nieuw beleid kunnen rechtvaardigen

[0:15:55] voordat het Parlement deze uitgave heeft goedgekeurd via een aangenomen begrotingswijzing en dat zit hem ook in die systematiek dat de Kamerlid. Ik ook zijn eigen proces heeft van het behandelen van dit soort stuk of ik zou dat in de evaluatie en het gebruik van twee, zevenentwintig best interessant kunnen zijn om ook aan de zijde van de kamer te kijken

[0:16:11] hoe kunnen wij zeg maar de reguliere processen versnellen waardoor je dat artikel niet zo hoeft te gebruiken. Dat is natuurlijk interessant.

[0:16:17] Maar zoals u weet, past mijn bescheidenheid om een oordeel te hebben over de werkwijze van van het Parlement. En dan praat ik over tweede en eerste kamer dus niet alleen de tweede kamer.

[0:16:26] Maar wij hebben dat artikel gebruikt en de Rekenkamer heeft

[0:16:30] hij heeft ons ook heeft ook dat is ook bij verantwoordingsdebat gehaktdag aan de orde geweest in de plenaire zaal

[0:16:36] heeft gezegd ja, dat artikel of misschien wel te makkelijk gebruikt

[0:16:39] en wij hebben daar laten prevaleren dat wij niets zeg maar de landen in de zeggen bureaucratische procedures van ons terecht wilde laten komen, waardoor ze te laten hun geld kregen. Dus we hebben die afweging gemaakt en we hebben goede notie genomen van de opmerking van algemene Rekenkamer

[0:16:55] dat dat artikel niet structureel gebruikt kan worden. Het is in een noodsituatie streek rechtvaardig, maar de vraag is of je anderhalf jaar na het ontstaan van een pandemie of dan nog een acute noodsituaties

[0:17:05] en dan kom je op het punt van hoe bereken je dan wat die behoefte is en kun je

[0:17:10] een deel van dat proces naar voren halen waardoor je zeg maar een soort ruimte creëert en aan de kamer mandaat vraagt

[0:17:15] om binnen een vooraf afgesproken ruimte aan liquiditeitsbehoefte daarop een akkoord te geven waarbij je dan steeds als je voor het moment staat waarop die liquiditeitssteun verstrekt precies bepaalt wat die behoefte van is. Dus dat is zowel de disclaimer. Dus de creëert ruimte daarvoor vraag je mandaat. Daar gaat het normale parlementaire proces doorlopen

[0:17:36] en op het moment dat we dan in de situatie zitten dat we weten nu gaan we het overmaken dat dan op basis van de meest actuele assessment ook een bedrag wordt overgemaakt.

[0:17:45] Dat is eigenlijk de de de de wijze waarop dat zou kunnen. Ook in de toekomst.

[0:17:51] De minister van BZK. Die zal uiterlijk begin volgende week een begrotingswijziging bij u indienen waar we al op die manier gaan werken met die nieuwe prognose

[0:18:01] op die liquiditeitsbeheer behoeften voor de rest van het jaar

[0:18:05] eigenlijk een soort extra met het doortrekken van de trend zoals we die nu verwachten. Maar daar zit er zit wel een onzekerheidsmarge in.

[0:18:14] Maar daarmee hoeven wij geen beroep meer te doen op dat artikel twee, zevenentwintig. Dus als een nieuwe werkwijze die ook niet. Perfect is

[0:18:22] manier val die niet meer dan een beroep. Op dit artikel noodzaakt.

[0:18:30] De rapporteurs vroeger ook van. Er zijn wel heel veel ministeries betrokken bij die steunpakket en dat is absoluut waar dat dan komt die coördinerende rol van van van BZK meteen ook tot uitdrukking van hoe gaat dat.

[0:18:43] En vroeg dus vroeg of er dan ook sprake was van van versnippering, of eigenlijk van stroperigheid of iets dergelijks.

[0:18:52] Nou het mooie bij dit steunpakket en de massieve manier waarop dit is aangelopen. Ook onder leiding van de ministeries van SZW en BZK.

[0:19:00] Die maakte dat er juist betere samenwerking was tussen de departementen dat ook heel snel en adequaat opgetreden is een mooi voorbeeld daarvan is dat de SZW unit op Bonaire

[0:19:09] niet alleen de eigen tijdelijke subsidieregeling, zoals loonkosten en inkomensverlies uitvoert, maar ook de subsidieregeling tegemoetkoming vaste lasten van EZ k. Dus dat werd gewoon gecombineerd.

[0:19:19] Dus er is mij niet van bekend dat dat daardoor anders heeft gewerkt. Wat ook wat ikzelf ook wel mooi vond is dat we

[0:19:26] we hebben dat debat al eerder gevoerd had vanaf begin hebben gezegd alles wat we in Europees Nederland doen als het gaat om crisis Nederland. Dat gaan we ook doorvertalen naar een Caribische variant. Ga niet elke discussie voeren is het daar nog nodig. Want soms was de situatie daar weer veel beter dan hier.

[0:19:41] Mocht het toch geen toeristen komen. Er was een medisch gezien zou je kunnen zeggen. Groen. Maar was nog steeds een probleem met met de economie

[0:19:48] daarvan heb ik gezegd mutatis mutandis wat in Europees Nederland geldt geldt ook en Caribisch Nederland met natuurlijk een andere uitwerking, omdat er ook andere regelingen bestaan.

[0:19:59] De vraag ten aanzien van Sint Maarten over de wederopbouw. Ja dat dat ik zeggen daar daar zijn wel heel veel dingen over te zeggen dat heb ik uiteraard ook gedaan in de rapportages die ik aan de kamer stuurt heb en ik ben het met iedereen eens.

[0:20:14] Die zegt ja dat had sneller gekund en gemoeten

[0:20:18] en we hebben al vaker kamerdebatten gehad over van waar ligt de oorzaak van het een of ander?

[0:20:23] We hebben indertijd bewust gekozen om de Wereldbank als een trusted party zeg maar. En ook met kennis en ervaring op dat gebied in heel de wereld om die daarvoor in te zetten,

[0:20:35] maar we zijn wel tegen een aantal dingen aangelopen gaandeweg dat proces bijvoorbeeld wordt een beetje technisch. Maar het ontbreken van establishment greens, waardoor de Wereldbank niet vanaf Sint Maarten kon opereren, bijvoorbeeld uiteraard go fit waardoor gewoon gedurende langere periode in en uitreizen

[0:20:49] onderhevig was aan grote beperkingen. Wat wat ook vertraging heeft opgeleverd voor de projecten, maar ook bijvoorbeeld het gebrek aan capaciteit op op Sint Maarten.

[0:20:57] En Jawel, mevrouw uit de zij is helemaal terecht en ik heb dat ooit wel eens de schande van Sint Maarten genoemd die vuilnisbelt die elke dag groter wordt

[0:21:04] die die stond voor mij ook symbool van van van de olifant in de kamer. Want hij wordt letterlijk steeds groter.

[0:21:10] Het is een bedreiging voor natuur, milieu en volksgezondheid

[0:21:14] en hij is inmiddels zo complex geworden die ik noem het een HEMA. Het is het niet wat het is het

[0:21:21] het probleem

[0:21:23] dat dat ook vanuit een technisch perspectief gegeven. Het feit dat ook naar allerlei mensen om me heen wonen vaak zonder verblijfsstatus

[0:21:31] dat er zoveel veiligheidsrisico's zijn

[0:21:33] dat je dat heel precies moet uitwerken. Hoe dat gaat en ik zal niet verhullen dat daar officieel een salarissen op tafel hebben gelegen. Wat wel en niet kon

[0:21:40] en dat ook daar met de opeenvolgende regeringen. Want dat spelen ook nog tussendoor. De regeringswissel, waardoor de stuurgroep een tijdje niet bij elkaar is kunnen komen.

[0:21:49] Die maakte dat er gewoon vertraging is opgetreden. Ik vind nog steeds dat dit project

[0:21:54] ook al als er weer een orkaan komt en die gaat een keer komen echt met prioriteit moet worden blijven opgepakt omdat het alles wat daar rond gaat vliegen als het gaat stormen daar dan dat is gewoon projectielen en als gewoon levensgevaarlijk

[0:22:07] en we hebben ook met de regering van Sint Maarten ook een aantal afspraken gemaakt hoe we dit samen met de Wereldbank alsnog kunnen gaan doen. Ten aanzien van de vraag van mevrouw buiten over de

[0:22:19] even kijken. Dat ging over de huizen

[0:22:24] herstel van de huizen en over de investeringen duurzaam waren. Ja, we hebben we hebben altijd gewerkt. Ook op basis van het National recovery plan want dossier Maarten zelf is vastgesteld,

[0:22:33] waarbij Sint Maarten ook de prioriteit is aangegeven, hebben altijd gezegd

[0:22:37] we gaan natuurlijk wel zodanig terug bouwen dat het niet zo is dat we dan bij de eerstvolgende orkaan hetzelfde probleem hebben. Dus wil dekbed dat adagium hebben we altijd gehanteerd

[0:22:46] en dat betekent ook dat de andere eisen werden gesteld, bijvoorbeeld aan schoolgebouwen aan gymzalen voor ook locaties voor opvang in geval van een orkaan, maar ook de huizenbouw. Dus dat op een andere manier gebouwd gaan worden om te voorkomen dat die huizen die gebouwd zijn dat die de volgende keer weer

[0:23:02] slachtoffer worden zou je kunnen zeggen of beschadigd worden.

[0:23:05] Dus ja daar is op ingezet en dat heeft ook geleid. Zeker in die tijd dat er niet in en uitgereikt kan worden met materialen en technici dat er gewoon minder gedaan is dan dan dan we gepland hadden. Dat is dat is absoluut waar

[0:23:22] wij hebben omdat er een capaciteitsprobleem was op Sint Maarten hebben heel nadrukkelijk en tot meerdere malen gedaan aangeboden om technische assistentie te leveren dus gewoon

[0:23:30] mensen technici

[0:23:32] deskundigen op allerlei

[0:23:35] gebieden belastingwetgeving bevolkt met die establishment cream and wetgevers juristen rondom de luchthaven rondom het afval project

[0:23:43] en we zijn inmiddels zijn we nu in de fase gekomen waarin de laatste tranche van de wederopbouw middelen vanuit de aanvullende post bij het ministerie van Financiën wordt overgeheveld naar BZK op basis van de prioriteiten die nu gesteld voor wordt. Er is weer een stuurgroep geweest. Vorige week

[0:23:56] en het is een oranje waard om samen met Nederland maar ook op voorstel van Sint Maarten. De bepalen waar de prioriteiten liggen, want we willen wel zoveel mogelijk van die projecten afronden. Er zullen niet veel nieuwe projecten bijkomen. Het is nu zaak om de projecten die in gang zijn gezet ook succesvol

[0:24:10] af te ronden.

[0:24:14] Op verzoek van de kamer

[0:24:16] is de evaluatieperiode van het beleid toelichting van de wederopbouw verlengd. Die zal de is voor eind van volgend jaar

[0:24:23] naar de tweede kamer worden gestuurd.

[0:24:26] Er is veel van te leren denk ik van deze periode. Ik ben blij dat we ook nu

[0:24:33] met je. Maar toch in de meest recente stuurgroep

[0:24:35] en ook met het project bureau wat daar actief is dat er echt een aantal stappen gezet zijn, maar het gaat we. Ik ben heel eerlijk. Ik had gehoopt ook aan begin dat het sneller zou zijn gegaan, maar over. Het is echt wel behoorlijk wat goed in het eten gegooid

[0:24:47] dan ten aanzien van ECN en de al eerder door de Rekenkamer opgemaakt of gemaakte opmerkingen over de informatiebeveiliging. Wat mevrouw de Vries aan de orde stelde.

[0:24:58] Daar zijn

[0:24:59] echt concrete stappen gezet. We hebben eigenlijk geen ernstige onvolkomenheid. Er is op geacteerd

[0:25:05] en ook in gesprek met de Rekenkamer ook en bij Verantwoordingsdag heb ik aangegeven dat op het moment dat je dan zo'n beoordeling krijgt. Dat is natuurlijk niet fraai dat je dan een plan gaat aanleveren hoe je dat gaat repareren en bij meestal bij dit soort problemen is het zo dat het niet meteen het jaar. Daarna is opgelost. Zeker als de ICT een spel is en en informatiebeveiliging dan zijn dat er zijn acute dingen zijn meteen aangepakt. Maar meer het structurele verhaal. Hoe kom je dat er de toekomst weer gebeurt zit soms in cultuur in organisatie. Dat dat vraagt gewoon meer

[0:25:35] de maatregelen om de onvolkomenheden van het essentieel. De shared service organisatie van criminelen op te lossen. Design

[0:25:40] naar verwachting in de zomer van volgend jaar afgerond en dat betekent dat ook in het volgende verantwoordingsonderzoek

[0:25:46] je ongetwijfeld nog opmerkingen over zullen komen. Dat is dat dat kan ik nu bijna garanderen

[0:25:51] dat dat nog niet is opgelost, maar wel in een pad en op basis van een een plan,

[0:26:01] mevrouw de Vries. Als rapporteur vroeg ook nog naar de onvolkomenheden in het financieel beheer bij de verstrekking van sociale uitkeringen bij SZW en de vraag is of dat ook volgend jaar opgelost zal zijn

[0:26:17] en vroeg de nog dat artikel drie punt één van de continuïteit werd maar één keer toegepast bij Truus van de smart. Wat daar de reden voor is om niet vaker de allereerst

[0:26:27] de onvolkomenheid. De SZW die die SZW unit en dat is het bijzondere van de coördinerende rol van van BZK. Die valt dus formeel en politiek qua politieke verantwoordelijkheid onder de

[0:26:39] bewindspersoon van van SZW.

[0:26:42] Daar zijn ook in een lopend verbetertraject al belangrijke stappen gezet. Dat heeft de Rekenkamer ook erkend. Dat proces is gaande is ontrack, maar zal niet in tweeduizend, eenentwintig kunnen worden afgerond.

[0:26:52] Dat komt ook omdat er in het kader van het herstelplan ICT een meerjarig plan is opgesteld

[0:27:00] dan ten aanzien van de artikel drie punt een uitkomt. De boer Thijs werd omdat dat artikel dat schrijft dus voor dat beleidsvoorstellen aan de tweede kamer moeten worden voorzien van een toelichting op de nagestreefde doelstellingen, de doeltreffendheid en doelmatigheid

[0:27:13] van het beleidsinstrumenten en de financiële gevolgen en een evaluatie partner van om de vindbaarheid van de voorgeschreven toelichting te vergroten is een rijks brede pakket uitgevoerd en binnen BZK zijn er voor vijf onderwerpen bijlagen opgesteld voor de partner, waarvan er één op de begroting van van Koninkrijksrelaties, namelijk de wederopbouw, Sint Maarten en er is bewust voor gekozen om de coronamaatregelen nu geen onderdeel te laten zijn van deze partner, omdat dit verdere vertraging in de dat moment spoedeisende maatregelen zou kunnen betekenen

[0:27:40] en alle andere beleidsvoorstellen van Koninkrijksrelaties, want wij hebben behalve dit jaar niet zo'n grote begroting die zijn kleiner dan twintig miljoen euro en vallen daarmee niet onder de onder de de paard zal is de reden van

[0:27:54] het het het wat zich hier wat hier speelt zeg maar eens dat veel middelen die naar de eilanden gaan, met name Caribisch Nederland natuurlijk. Die lopen via de departementen die in volume.

[0:28:04] We denken hiermee zou de afgelopen jaren heel veel gedaan hebben, ook als gevolg van orkaanschade, maar ook structureel los daarvan en daarvan zijn die beleidsdoelstellingen dan wel terug te vinden.

[0:28:15] De voor. Volgens mij heb ik daarmee de vragen zoals die gesteld zijn

[0:28:20] door de rapporteurs namens Commissie beantwoord. Mocht dat niet geval zijn, komt de graag

[0:28:26] in een andere een in tweede termijn op het tweede eerste termijn op terug.

[0:28:32] Dankuwel staatssecretaris ook even melden dat intussen ook is binnengekomen. Mevrouw kuiken van de pvda, maar eerst nog even de leden de gelegenheid willen geven om nog een vraag te stellen naar aanleiding van de reactie van de staatssecretaris als daar behoefte aan is en kijkt met name als eerst even naar de rapporteurs

[0:28:56] voorzitter frauduleus heel veel vragen zijn beantwoord zijn nog wel een aantal waar de politiek nog iets van wil zeggen, maar het past misschien niet zoals rapporteur, dus de zal ik in mijn eigen bijdrage dan nog mee.

[0:29:08] Mevrouw buiten. Heeft u als rapporteur nog een vraag.

[0:29:12] Dagvoorzitter. De staatssecretaris gaf inderdaad aan dat er voldoende zekerheden zijn ingebouwd. Voor wat betreft de het bestendigen van de van de herstel werkzaamheden. Met name rond reparaties van de huizen, kan het misschien nog wel iets verder worden toegelicht op welke wijze dat kan worden bevestigd.

[0:29:33] Secretaris.

[0:29:34] Ik zeker doen als u het goed doet dat dan. En mijn officiële eerste termijn na u

[0:29:40] eerst.

[0:29:41] Dan komt de staatsssecretaris terug. Mevrouw Cuijk. Heeft u nog een vraag naar aanleiding van de reactie van de staatssecretaris op het rapport van de rapporteurs. Of wilt u dit verder bij eigen inbreng?

[0:29:53] Maar volg mij was wel heel erg omvattend en heb ik zelfs slechts een paar aanvullende vragen maar of dat deels overlapt of niet. Dat gaan we zo zien

[0:30:02] dan zou ik nu graag starten met

[0:30:06] de inbreng van de leden namens de fractie. Dan geef ik als eerste het woord aan mevrouw buiten van D zesenzestig.

[0:30:18] Dan moet je ineens weer

[0:30:19] dit Whistler. Voorzitter,

[0:30:22] volgende keer zal ik hem meenemen.

[0:30:26] Het is natuurlijk wat dat betreft een ontzettend roerig jaar en dat geldt voor

[0:30:30] elk land en elk eiland binnen binnen het koninkrijk. Ook in Nederland. We hebben ontzettend roeren tijden roerige tijden achter de rug. Maar de roerige tijden zijn voor wat betreft in financieel opzicht zeker nog niet

[0:30:43] teneinde. Ik noem me net al die vertienvoudiging natuurlijk wat heel substantieel is in de discussies die we vandaag voeren.

[0:30:54] Het is bemoedigend om te zien dat de eilanden ook al vanwege die monocultuur die met alweer benadrukt door de door de de staatssecretaris dat ze er toch wel weer proberen bovenuit uit te klimmen met de pandemie dat het weer op gang komt dat het toeristen ook weer terugkomen dat we vaccinatiegraad in een positieve ontwikkeling zien maar toch die economische financiële gevolgen zullen gewoon wat dat betreft natuurlijk lang duren en voelbaar blijven en de leningen bedrijven die staatsschuld van de landen naar een echte een zorgelijk niveau. Het was wel het geval. Je ziet dat natuurlijk wat dat betreft op basis van het onderzoek wat we hebben gedaan dat de hele Caribische regio in een kwetsbare financieel economische situatie zit met terug blij. Het terugtredende economische groei en de patronen die dat voor de meerdere jaren ook aantonen. Het rentepercentage bedrijf natuurlijk wat dat betreft is aantrekkelijk. Dat werd ook het staatssecretaris bevestigt nul procent vanwege in laten gunstige rente tarieven van Nederland. De leningen zullen echter nog wel een aantal keren verwachting geherfinancierd worden, ook al heeft staatssecretaris gezegd dat er natuurlijk op dit moment nog geen uitspraak over is te doen.

[0:32:00] Natuurlijk is er ook een kans dat Nederland te maken krijgt met rentepercentage die stijgen en dus de vraag aan de staatssecretaris is of er een risico kan worden gegeven dat er sprake is van stijgende rij rentepercentages. En wat dat dan betekent voor de herfinanciering op termijn

[0:32:18] voorzitter, gekoppeld natuurlijk aan die liquiditeitssteun loopt de discussie over de op te richten, de Caribische ontwikkelings en hervormings organisatie en het is al een tijdje stil omtrent dit onderwerp en misschien kan de staatssecretaris nog eens toelichten waar we nu precies staan in dit traject en of er overeenstemming is bereikt met de landen over hoe de te gaan organen eruit zal komen te zien, omdat het natuurlijk als een van de randvoorwaarden is benoemd in de begrotingsdiscussies. Ondertussen zien we een tijdelijke werkorganisatie goed in actie volop bezig met de uitvoering van die randvoorwaarden en hervormingen. Dat gaat althans, zoals de geluiden die worden best voorspoedig. Maar dan toch de vraag aan de staatssecretaris. Voorzitter, wat de kogel er nog aan toe te voegen,

[0:33:02] want we praten natuurlijk al over bijna een jaar dat het wat dat betreft voortzet en wat zijn de argumenten om niet op de huidige wijze misschien voor te gaan.

[0:33:13] Voorzitter, een onderwerp dat mij ook persoonlijk aan het hart gaat en ik af en toe kan ik zie ik mezelf nog rondrijden om de de status van de scholen het te beoordelen en te analyseren, en ik vroeg zojuist al even naar die beleids doorlichting. Ik vind het van groot belang dat we leren van dit proces. Maar mijn partij is ook al eerder kritisch geweest over de opzet van de transformed en de traagheid van de procedures die ermee gepaard gaan, heeft de staatssecretaris aangegeven waar het aan ligt.

[0:33:39] Maar toch nog die bevestiging

[0:33:43] gaan we het nou inderdaad echt grondig evalueren en ook echt nog wel betrekken. Want wat dat betreft is er weer een orkaanseizoen begonnen en juni op de bovenwindse eilanden en er is sprake van klimaatverandering en we kunnen dus wat dat betreft zeker weten dat er gewoon weer ernstig en intensieve orkanen zullen komen.

[0:34:01] Maar de vraag is natuurlijk wat dat betreft

[0:34:05] is die wederopbouw echt duurzaam en weerbaar. En dat gaat natuurlijk verder dan de fysieke wederopbouw, maar ook de achterliggende financieringsstructuur. Stel. We krijgen dus te maken met een volgende orkaan kiest dan de staatssecretarissen ervoor om het op weer weer op dezelfde wijze te doen met dezelfde constructies. Dat is ontzettend belangrijk om van te leren en ook vooruit te kijken en voorzitter, mijn mederapporteur benoemd, rapporteur benoemde natuurlijk in haar bijdrage, ook al de kwetsbaarheid met betrekking tot de beleidsdoelstellingen en ik denk dat we deze scherper zouden kunnen formuleren als het gaat om het versterken van de rechtsstaat of als het gaat om het bevorderen van sociaal economische structuur vind ik dat er een uitdagende agenda is. Maar dat laat zich nog weinig zien en dat is natuurlijk in deze verantwoording relatie natuurlijk wel belangrijk.

[0:34:53] Dus wat is er dus te doen om wat betere en heldere doelstellingen te hebben en is de staatssecretaris het met me eens dat we dat zouden moeten meenemen in de begroting van tweeduizend, tweeëntwintig en tot een verscherping en een verbetering van die beleidsdoelstelling zouden moeten komen als laatste. Voorzitter,

[0:35:09] want dat hangt ook mee samen bijvoorbeeld rond die motie die ik heb ingediend over het verhogen van minimumloon of voor Caribisch Nederland. We hebben zijn gisteren weer geïnformeerd dat de kosten van elektriciteit naar verwachting weer zullen stijgen. Helaas de komende tijd.

[0:35:25] Ja dat is toch zorgelijk want we willen echt graag zien dat het minimumloon zit natuurlijk ook wat dat betreft in in januari tweeduizend, tweeëntwintig zou kunnen verhogen. Maar als we die beleidsdoelstellingen. Wat dat betreft vaag en niet scherp definiëren dan dan dan geeft dat in zijn uitvoering ook risico's omdat we ook de boot missen en dat er dus wat dat betreft die structurele achteruit stelling te vaak is te zien. Ik hoop dat de staatssecretaris dat met me eens is en wat er dan kan worden ingebouwd in die die formulering van de beleidsdoelstellingen. Wat dat betreft op die sociaal economische vooruitgang en ook op die versterken van de rechtsstaat betere en en meetbare forse vooruitgang te kunnen zien.

[0:36:04] Dank u wel. Voorzitter,

[0:36:05] Dank u wel, mevrouw uit. Dan geef ik u het woord aan mevrouw de Vries en die spreekt namens de VVD

[0:36:11] Dankuwel. Voorzitter, een jaar waarin veel gebeurd is. Ik wel een beetje voorbij kijken wat er allemaal in de crisis gebeurd is. Want dat biedt sowieso veel uitdagingen. Volgens mij als het gaat over de financiële toezicht het financieel beheer en ik wil dat toch een beetje doorheen kijken en dan dan zien we toch dat het financieel beheer echt nog beter moet. Dat geldt zowel voor de bes-eilanden als voor de kast landen, de autonome landen

[0:36:39] en wij zijn dan ook wel benieuwd, want het wekt veel frustratie ook op aan beide zijden van de oceaan. Volgens mij hoe het financieel toezicht nu functioneert volgens de staatssecretarissen en wat er nog voor verbeteringen zouden moeten plaatsvinden. Ik wil hierbij wel een uitzondering maken voor Saba omdat die het financieel beheer beter op orde hebben en ben ik wel benieuwd welke mogelijkheden de staatssecretaris ziet er is toch ook wel veel vraag daar in ieder geval naar wat meer vrije bestedingsruimte naast alle specifieke en bijzondere uitkeringen die er zijn. Daar is het financieel beheer op orde zijn daar dan niet wat meer mogelijkheden voor Saba en zeker hoorden wij gisteren wegen worden aangelegd op de andere bes-eilanden. Dat is dan een gift en bij Saba moet er een leningen afgesloten worden. Dat vind ik dan wel een beetje zuur.

[0:37:26] Kom ik ook bij de landen pakketten die gekoppeld zijn aan de liquiditeitssteun zitten daar nu echt wel voldoende concrete voorwaarden om het financieel beheer op orde te krijgen en de belastingen te gaan innen. Staatssecretaris heeft volgens mij vandaag weer uitlatingen gedaan over zorgen over de voortgang van belastinghervormingen op Curacao en ook de Belastingdienst daar. Welke garanties kan de daarvoor geven en de verschillende landen lijken ook terug te onderhandelen op gemaakte afspraken en dat is wat de VVD betreft in ieder geval niet bespreekbaar.

[0:37:55] De bes-eilanden hebben ook in tweeduizend twintig een bijzondere uitkering gekregen voor het op orde brengen van het financieel beheer. Wat zijn daarvan de concrete resultaten geweest en hoe snel komt dat nu ook op orde.

[0:38:07] Ze werd al eventjes gaat over de goede financiële planning. We vinden het belangrijk dat er ook een planning en goede planning is voor de gelden die beschikbaar zijn voor de wederopbouw na de orkaan Irma op Sint Maarten

[0:38:20] staatssecretaris geeft eigenlijk. Ja ik heb daar weinig mogelijkheden voor om qua prioritering dingen mee te doen. Maar wij begrijpen dat er nog een bedrag staat op de aanvullende post. Die kun je er best aan koppelen dat je zegt ik wil wel een duidelijke planning hebben, zodat de lopende projecten goed afgerond kunnen zijn dat er straks niet allemaal geld tekort is dus graag een reactie daarop van de staatssecretarissen

[0:38:41] liquiditeit zijn hebben ze net al over gehad en het informeren van de kamer. Ik ben blij met de nieuwe plannen van de staatssecretaris om ons eerder te betrekken en te informeren. Dat lijkt ons goed vind het wel bijzonder dat eerder aangegeven werd dat eigenlijk het college financieel toezicht die raming niet goed kon maken en dat dat nu blijkbaar wel kan. Ben er blij om als dat zo is. Dat zou betekenen dat het wat meer solide zou zijn. Maar ik zie de staatssecretarissen dan nog wat rare gezichten bijten likken. Dus ik hoor graag zijn reactie op

[0:39:10] de doelstelling ze net als rapporteur ook al iets over aangegeven. Ik denk dat we daar echt naar moeten kijken dat we daar een vervolgactie op kunnen zetten. De beleidsdoelstellingen vooraf toch vertalen naar beleid indicatoren en ik snap alle problemen dat er veel geldstromen via andere ministeries gaan, maar het is sowieso een probleem in de coördinatie. En wat er moet gebeuren. Nou dan. Een laatste twee punten nog wat mij betreft. Voorzitter, ik heb over de informatiebeveiliging. Dat soort dingen nog genoeg gezegd zijn al antwoord op gekomen. De verzekeringspremies op Sint Maarten. Die gaan de pan uitrijzen wordt aangegeven. Dertig tot zestig procent bijna niet meer betaalbaar. Welke oplossingen staatssecretaris daarvoor zou je niet in een groter gebied dat met elkaar kunnen afspreken en een laatste is en is die sluit eigenlijk weer aan bij het eerste punt had ik daar beter bij kunnen noemen. Voorzitter, wat is de stand van zaken van de rijksweg Aruba financieel toezicht die afgesproken is met Aruba

[0:40:03] en dat was het wat mij betreft. Voorzitter, Dank

[0:40:07] Dank u wel, mevrouw de Vries. Geef ik nu het woord aan mevrouw kuiken en ze spreekt namens de pvda.

[0:40:12] Dank u wel. Voorzitter nu verhoord of maar natuurlijk een heel concurrent verhaal verwacht en dat heb ik deze keer niet want het is wel een beetje eigenlijk alles elkaar dan hebben de rapporteurs gelukkig wel gedaan.

[0:40:24] Dus vergeef me dat ik een beetje van van rechts naar links en van boven naar beneden en misschien spring er is natuurlijk een van laat. Het is laatste debat dat we hebben met deze staatssecretaris. Als ik het correct heb voor het proces dat ik niet nog niet vergeten ben. Ik weet niet of er nog een tweeminutendebat.

[0:40:42] Nee nee. Ja. Die kabinetsperiode die kan nog eindeloos duren weten we dus dat dat durf ik niet te voorspellen. Dus ook alle mensen die nu kijken vanuit de overzeese gebieden denken straks is die man mooi weg. Dat weet ik zo net nog niet want het kan nog een heel eind duren. Dat was een flauwe grap. En maar dat is natuurlijk een. Het was inderdaad een hele roerige periode dus veel gebeurd

[0:41:02] door corona. Maar sowieso was natuurlijk al veel aan de hand omdat het financieel al een lange tijd naar zorgwekkend. Soms is. We hebben nog steeds Sint Maarten, maar ook andere eilanden die natuurlijk getroffen zijn door orkaan

[0:41:20] en ook de naweeën daarvan zijn nog steeds zichtbaar en voelbaar. En dat dat loopt in al die jaren mee. We hebben tien, tien, tien, tien jaar gehad.

[0:41:31] We hebben getracht om de schillen geschillenregeling te beslechten, maar ook dat is weer even op een zijspoor gezet. Dus wat dat betreft en je moet met hart en hart. Nou ja kijken naar het koninkrijk omdat het ons gezamenlijk been Bunt, omdat er een gezamenlijke liefde voor hebben, maar ook wel gezamenlijk op zorgen geeft en ik weet deze staatssecretaris en ook mochten wij af en toe een robbertje Overvecht is af en toe een beetje militair hoekig. Maar je kan hem niet betichten dat hij niet ongelooflijk zijn best heeft gedaan om zich in te zetten voor deze eilanden. Dat hebben we in een pandemie ook wel weer gezien.

[0:42:05] Liquiditeitssteun is af en toe op gevochten. Maar je kan niet zeggen dat er niet getracht is om in ieder geval de beste eilanden op dezelfde wijze mee te laten lopen met regelingen zoals dat ook in Nederland geldt. En dan wil ik toch een compliment geven

[0:42:19] en een tweede compliment wil ik hem ook geven als het gaat over de rapportage en ook de wijze waarop de Rekenkamer heeft gekeken. Ze zeggen wel ja, er zijn nog best wel veel onvolkomenheden. Maar ze constateren ook heel terecht dat de verantwoording informatie niet op orde is en dat is ook niet voor elke departement even vanzelfsprekend. Dus dat compliment, zou het bij bij aan willen sluiten. En maar voorzitter, we hebben nog wel een hoop te doen. Het is toch niet zo heel lang geleden dat op verzoek van de heer Bosman en mijzelf namens de Commissie en rapport is uitgebracht over van de economische onderzoek bureau Amsterdam wat gewoon laat zien dat de kast eigenlijk allemaal ver boven de schulden quote zijn zoals je dat wenselijk zo achteraf schuldig quota die gewoon tegen failliet aan zitten en dat blijft een voortdurende zorg en dat is door de pandemie eigenlijk alleen maar versterkt zodat laat zien dat financieel goed beheer financieel toezicht, maar ook blijven nadenken over hoe kunnen we de landen helpen om meer economische zelfstandigheid te creëren. Absolute must en nodig zijn, want we moeten toch voorkomen dat ze verder wegglijden in plaats van een weg omhoog vinden

[0:43:33] en voorzitter, ik zie dat op de pers ongelooflijk hard is gewerkt. Samen doet het eigenlijk al sinds jaar en dag buitengewoon goed.

[0:43:42] Ik denk dat je dat ook terugziet in het vertrouwen wat ze hebben daar in de overheid een vaccinatiegraad van negentig procent. Dat kan geen toeval zijn. Dat vertaalt zich daarin.

[0:43:52] Want hoe beter je financieel draait, hoe beter je vertrouwen hebt in je overheid denk ik dat dat soort factoren gewoon meespelen.

[0:44:00] Stevia heeft het ongelooflijk zwaar. Ik denk dat Bonaire heel hard gewerkt heeft in de afgelopen periode en gelijktijdig wordt er nog steeds onrecht gevoeld, omdat men nog steeds onder het sociaal minimum moet leven en vrije uitkeringen nog steeds een discussiepunt zijn en er ook nog zo'n Cherry picking plaatsvindt over de rechten waar ze wel recht op hebben en zaken waar ze geen recht op hebben en ik hoop echt dat dat in de komende kabinetsperiode wanneer die ook start verder rechtgetrokken gaat worden, want deze drie eilanden hebben niets voor niets voor gekozen om gemeenten te zijn voor Nederland

[0:44:33] en mevrouw de Vries zou ook al even. Het voelt over het ook een beetje oneerlijk dat Saba die goed financieel beheer voert zelf vanwege moet betalen, terwijl andere het cadeau krijgen. Maar het voelt ook altijd oneerlijk dat de grote liquiditeit liquiditeit pakketten zijn je soms met minder voorwaarden de deur uit gaan dan waar onze bes-eilanden op kunnen vertrouwen of dat altijd ver is, maar het zijn wel gevoelens die ook leven op bijvoorbeeld Bonaire en dat zijn dingen waar we ons rekenschap van moeten geven.

[0:45:03] Voorzitter

[0:45:04] en een paar kleine dingen waar ik nog bij aan zou willen sluiten is mevrouw de Vries zal de verzekeringen stijgen de palmen uit naar de elektriciteitsrekening doen dat ook niet voor niets heb ik daar een motie over ingediend. Vandaag ook daar weer de berichtgeving in de in de kranten baart me gewoon heel erg zorgen. Want als we die vaste lasten niet omlaag brengen, zullen mensen op alleen maar slechter en slechter en slechter en slechter krijgen. Dat vraagt echt om actie en zeker richting onze gemeente vind ik gewoon belangrijk dat we daar gezamenlijk in optrekken en dat we onze nek daar voor uitsteken.

[0:45:39] Voorzitter, ik denk dat ik mijn punten heb gebracht. Ik ben nog even kijken of het heel essentieel ben vergeten versus van alles wat al genoemd is door onze rapporteurs

[0:45:50] dan wel wat we nog niet behandeld hebben. De afgelopen twee drie debatten die we hadden. Ik geloof het niet in. Anders hebben we nog een tweede termijn. Nou het was niet helemaal rond verhaal, maar wel

[0:46:02] u hebt de tijd royaal gebruikt.

[0:46:07] Een beetje hoekig

[0:46:09] Dankuwel. Ik ik weet dat mevrouw kuiken die is wat later binnengekomen langer in senioren zit. Maar ik had mevrouw de Vries al gevraagd om even het voorzitterschap van mij over te nemen als ik de eigen inbreng.

[0:46:21] Daar gaan we vast geen ruzie over krijgen. Toch Dankuwel. Dan is het worden. Mevrouw van den berg, namens het CDA.

[0:46:29] Dankjewel. Voorzitter, ik doe dus de inbreng mee dus namens de heer Don ceder van de van de christen Unie

[0:46:39] ook CDA en de CU fracties hebben verschillende vragen en opmerkingen aan de staatssecretarissen over verantwoordingsstukken, maar vooraf willen wij toch onze Dank uitspreken.

[0:46:49] Deze secretaris heeft enorm veel energie en tijd in de drie Caribische eilanden. De drie Caribische landen gestoken, complimenten voor hem ook voor de ondersteuning van de ambtenaren, met name op zorg en onderwijs dat er ook de afgelopen jaren echt voortgang is geboekt,

[0:47:09] maar zoals de collega's al aangaven. Er is nog voldoende waar nog verder aan gewerkt kan worden.

[0:47:15] Voorzitter, wij vinden drie zaken van belang op het terrein van Koninkrijksrelaties. Dat is in de eerste plaats degelijk

[0:47:21] deur,

[0:47:21] dat wil zeggen een rechtsstaat die goed functioneert, maar ook Financiën die op orde zijn en de collega's hebben daar ook al hun zorgen over uitgesproken

[0:47:30] wat dat betreft ook van onze kant complimenten voor Saba en Saba. Laat dat een voorbeeld zijn en ik sluit me aan bij de woorden van mevrouw de Vries is het nou niet mogelijk om Saba toch wat meer ruimte te geven dat men wat zelfstandiger ook zaken kan besluiten. Juist omdat ze hebben laten zien dat ze heel goed mee om kunnen gaan.

[0:47:54] In de tweede plaats vinden wij belangrijk om het bevorderen van de zelfvoorzienendheid van de eilanden en mevrouw kuiken refereerde daar ook aan. Dat vraagt inzet voor landbouw en tuinbouw en voor duurzaam toerisme, maar ook aan alle kanten om te voorkomen dat Renate een mono economie ontstaat dat we dat verder weten te vermijden en eerder deze week heb ik al gepleit voor het aanpakken van de overlast van loslopende geiten en ezels. Dat kan heel banaal klinken maar die zorgen voor een grote erosie en ook hinderen gewoon de ontwikkeling van de landbouw en in de derde plaats vinden wij belangrijk de armoedebestrijding,

[0:48:35] maar voorzitter, de algemene Rekenkamer constateert dat de regering niet tijdig heeft geïnformeerd over de liquiditeitssteun aan Cuba, Curaçao en Sint Maarten en de bijbehorende risico analyse. De rapporteurs hebben daar ook naar verwezen.

[0:48:50] Wij vinden als CDA en christenunie. Dat dat in de toekomst anders en beter moet gaan en ik ben in die zin blij want die vraag kan ik nu skippen dat de secretaris secretaris heeft aangegeven dat hij ook gaat zorgen voor een raming. Dus dat in de toekomst niet meer automatisch een beroep wordt gedaan op dat nood artikel in de comptabiliteit zet

[0:49:11] maar voorzitter, de informatiebeveiliging bij de Rijksdienst Caribisch Nederland blijft een grote zorg al meerdere jaren

[0:49:18] en we hebben dat ook bij het ministerie van VWS gezien en het is ieder geval mijn conclusie dat dat niet alleen een technisch probleem is, maar vaak ook een cultuur, probleem

[0:49:30] en culturen zijn soms nog makkelijker of moeilijker aan te passen en te veranderen dan technische problemen kan de staatssecretarissen aangeven op welke manier hij deze onvolkomenheid gaat oplossen en wat hem met name gaat doen aan die cultuurverandering.

[0:49:45] Voorzitter, de CDA fractie heeft zorgen over het grote aantal bijzondere uitkeringen voor de bes-eilanden in die periode tien, tien, tien tot heden zijn dat er blijkbaar maar liefst drie, honderd en tien voor een totaalbedrag van honderd tweeënzestig miljoen dollar. Dat zijn drie, honderd en tien trajecten met bijbehorende aparte administratieve verantwoording.

[0:50:07] Het kan gaan om dertien komma acht miljoen voor de haven van samen. Maar er staan ook bedragen op van honderd duizend dollar. Maar dan aparte administratie voor opgetuigd moet worden. Het gaat om een groot deel van de totale uitgaven, ook dat niet lopen via de vrije uitkering van het best fonds. Ook zijn er voorbeelden van bijzondere uitkering waar geen rekening wordt gehouden met de structurele kosten die uit voortvloeien. Dus een voorbeeld daarvan is dat Saba eenmalig geld heeft gekregen voor het aanpassen van wees management van de afval de vuil verwerking. Maar dat er niet is rekening gehouden dat er vervolgens hogere structurele kosten mee gemoeid zijn en dit bevordert natuurlijk niet de eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid.

[0:50:54] Daarbij komt dat de Rekenkamer constateert dat de samenhang in het rijksbeleid nog steeds te wensen overlaat. Ieder ministerie besluit nog steeds apart voor heel veel geldstromen

[0:51:06] is het niet mogelijk de vrije uitkering structureel te verhogen of minimaal te zorgen dat enkele bijzondere uitkeringen worden samengevoegd. Dat geeft enerzijds dan meer vrijheid om te acteren. Het geeft minder administratie in de verantwoording en het geeft ook een stukje als je kunt combineren toch wat meer structurele continuïteit graag een reactie daarop van de staatssecretarissen

[0:51:31] en tenslotte twee korte vragen.

[0:51:34] De ene noemen het mevrouw de Vries, ook al. Wij begrijpen dat Bonaire en station. Dus dat die de wegen als schenking hebben aangeboden van Nederland en dat Saba daar dus apart zelf een lening voor moest afsluiten. Dat zijn dan toch ongelijke liggers

[0:51:52] en blijkbaar zijn er ook grote verschillen in de salarissen bij de Rijksdienst. Maar die het zelfde functie niveau hebben, waardoor er ook een uitstroom is van ambtenaren soms op bepaalde eiland en ook daar graag een reactie op Dankuwel. De voorzitter

[0:52:08] Dankuwel dan geef ik het voorzitterschap terug aan mevrouw van den berg.

[0:52:12] Dank u wel, mevrouw de Vries. En dan kijk ik even naar de staatssecretarissen voor de schorsing die hij nodig heeft.

[0:52:21] Timmeren tien minuten. Dan beginnen wij vijf over vier ze zich maximaal tien over vier,

[0:52:28] vijf over vier.

[1:02:38] Ik heropen de vergadering en ik geef het woord aan staatssecretarissen Knops om te reageren op de inbreng van de fractieleden in de eerste te maken.

[1:02:49] Dank u wel. Voorzitter en Dank aan de leden voor een voor hun inbreng

[1:02:54] die

[1:02:55] denk ik in de kern. Heel goed samenvat.

[1:03:00] Wat wat er gebeurd is het afgelopen jaar en tegelijkertijd ook dat wil ik ook niet bij ieders inbreng aangeeft dat er nog veel te doen is.

[1:03:09] Laat ik het even zeggen. Het heeft het kost veel tijd en veel energie. Maar je krijgt er ook heel veel energie van om te zien dat als

[1:03:16] vaak gaat dat samen met anderen. Want alleen kun je niks. Dat gaat niet. Dat geld in den Haag niet maar dat geld ook niet

[1:03:22] in samenwerking met de eilanden en met de landen

[1:03:24] dat we toch een heel aantal dingen voor elkaar hebben gekregen, maar we zijn nog lang niet eens voor een nieuw kabinet wat in de maak is dit daar liggen nog genoeg uitdagingen

[1:03:35] open en over om op te pakken.

[1:03:39] Maar zoals mijn regio zeggen doe boterham voor boterham. Dat is ook een beetje probleem wat je

[1:03:45] bij bijvoorbeeld de wederopbouw Sint Maarten zag dat dat als er een

[1:03:49] zo'n grote opgave ligt van allerlei activiteiten die moeten plaatsvinden. Ja dan kom je in de problemen en capaciteitsgebrek. En dan moet er geprioriteerd worden. En dan lopen sommige dingen gewoon iets achter bij andere dus dat zal ook een probleem blijven is dat vraagt ook van de Haagse zijde om telkens met die bril ook te kijken van

[1:04:06] in welk tempo kunnen we samen met de mensen op de eilanden. De problemen aanpakken ze. Ik heb een aantal thema's die ik dus niet per woordvoerder af. Maar de vragen die de woordvoerder stelt hebben want van aantal thema's eerste is liquiditeitssteun daarna over de kogel,

[1:04:22] daarna de wederopbouw Sint Maarten dan het financieel beheer van de landen en Caribisch Nederland. En tenslotte Saba de vraag die daarover gesteld zijn

[1:04:32] onder een aantal van u daar toch nog over begon na de inbreng van de rapporteur en ik weet niet helemaal zeker of dat een

[1:04:39] precisering was of een onderstreping van het belang van die opmerking, met name ten aanzien van twee, zevenentwintig continuïteit werd.

[1:04:46] Daar heb ik inderdaad van gezegd

[1:04:50] dat we dat anders gaan doen. Mevrouw de Vries. Fijn dat het nu wel kan. En eerst niet het probleem is dat het wat we nu gaan doen. Niet zo heel precies. Is

[1:04:59] iemand die precisie kan ik niet afdwingen door te zeggen u moet precies doen wat er nu gaat gebeuren is dat het VVD is tegen haar natuur in want die willen dat vaak heel precies doen omdat die nu een wat. Ja toch iets meer over de darm verder vooruit moeten kijken om daarmee de kamer te informeren en dat we daarmee de ruimte creëren waarbinnen we uiteindelijk mandaat hebben om om op basis van de laatste assessment het definitieve bedrag vast te stellen. Dus die eerste informatieronde die u dan krijgt die is gewoon onnauwkeurig. Dat is inherent aan het proces. Maar daarmee hoeven we niet.

[1:05:31] Artikel twee, zevenentwintig onnodig in te roepen. Zeker niet naar de aanwijzingen die de eerste kamer of de de algemene Rekenkamer daarover aan ons gegeven heeft. Dus dat is eigenlijk de werkwijze die daar

[1:05:41] voor gaat schelden en uiteraard zal de VVD proberen om zo precies mogelijk te zijn. Maar dat is

[1:05:48] ja, mevrouw uit de zijn. Hoe staat het eigenlijk met de kogel. Wat hoorde niks over. En toen dacht ik meteen van dat is eigenlijk best goed nieuws. Als je niks hoort want dat betekent dat ze in gesprek zijn met elkaar en dat zijn we ook zijn op een goede manier in gesprek.

[1:06:01] Ik moet er wel bij zeggen dat en dat is net zoals in Nederland ook op moment dat verkiezingen plaatsvinden. Die hebben een Curacao plaatsgevonden dat dat onmiddellijk leidt tot een soort van interbellum zou je kunnen zeggen ze.

[1:06:11] De nieuwe coalitie was al bekend. De oude regering was demissionair.

[1:06:16] Hij moest wachten op screening van ministers en dan krijg je zo'n zo'n periode waarin het onduidelijk is met wie zet je nu een tafel. Dus ik heb een aantal weken gewoon met de inkomend premier en de zittend premier gesprekken gehad niet met een beide. Maar met bij gesproken van kunnen we dat hele transformatieproces en Curaçao kunnen we dat zodanig begeleiden en kunnen we daarbij helpen dat ook die nieuwe regering met allemaal nieuwe mensen nieuwe ambtenaren.

[1:06:39] Dat dat dossier was natuurlijk al anderhalf jaar over bezig zijn dat dat we dat ook op die manier.

[1:06:44] Kunnen oppakken.

[1:06:45] En

[1:06:47] ja ik moet zeggen die die gesprekken gaan heel goed. Directeur landen die er achter me zit is zojuist geland van overleggen die er waren op Curaçao

[1:06:59] om hierover te spreken met de delegaties van verschillende landen. Ik heb de premiers vraag van zorgt dat die mensen daar.

[1:07:05] Ja. Zitten wij kunnen deskundigen sturen en daarmee zo snel mogelijk tot tot overeenstemming komen hoe dat precies. Er komende dagen een week uit gezien. Weet ik niet maar ik ben daar best optimistisch over langzaam maar zeker. Ik zie een constructieve houding van de landen

[1:07:22] en ook van onze kant tegelijkertijd reflectie, ook na met name de de kritiek van de dagelijks. De opmerkingen van de Raad van State die als kritiek zou kunnen zien om hun niveau de voorstellen beter te maken,

[1:07:34] zie ik ook al een proces waarbij op de landen zien dat ook Nederland niet doof en blind is voor de kritiek van van de Raad van State en dat we ook echt proberen om die die wettelijke grondslag beter te maken en dan kom op een punt van buiten die zeg jij die tijdelijke werkorganisatie die werkt prima. Waarom zou je daar niet bij laten.

[1:07:51] Die werkt op zich prima. Dus we werken eigenlijk al als waren er een consensus rijksweg zou zijn, maar we vinden het wel van groot belang. Gezien de gigantische hoeveelheden liquiditeitssteun die verstrekt worden, maar ook de opgaven die alleen voor de landen in lands pakketten dat er een wettelijke grondslag komt te liggen in de vorm van de consensus. Rijksweg. Dat is wel

[1:08:09] bij zo'n traject van groot belang is materieel gezien zou er in principe geen verschil moeten zijn tussen de tijdelijke werkorganisatie en de kogel alleen nog met dat een kogel komt dan ligt er echt een wettelijke grondslag onder de vorm van die consensus, rijks wet en die is dat is belangrijk. Ik hoop zelf dat we erin zouden kunnen slagen dat we die

[1:08:30] eerstdaags reeks een keer als concreet voorstel en Rijksministerraad kunnen bespreken en dat hij daarna naar de Parlement gestuurd wordt.

[1:08:40] Mevrouw buiten.

[1:08:42] Dank u, voorzitter uithangt staatssecretaris voor de uitleg.

[1:08:45] Je kunt kan de staatssecretaris misschien iets verder uitleggen wat wat dat betekent dat er een wettelijke grondslag aan ten grondslag ligt, betekent dat het dan dat met terugwerkende kracht de

[1:08:58] liquiditeit voor leningen die zijn verschaft in termen van verantwoording daar onderkomen te vallen, of ik kan het niet goed begrijpen

[1:09:07] voor centraal secretaris.

[1:09:08] De stad. De de de kalm. Zoals we nu nog noemen. Dood is

[1:09:13] gaat het meteen en van betere naam. Maar

[1:09:16] dat had co een aantal bevoegdheden krijgt om bijvoorbeeld deels toezicht te houden om te monitoren hoe die lands pakketten worden uitgevoerd

[1:09:26] en dat die die bevoegdheden van het komen, met name dat die een wettelijke grondslag vereisen.

[1:09:32] We hebben wel gezegd jij die crisis is de crisis kan niet wachten tot we de wet tot stand hebben gebracht. En dan pas liquiditeitssteun verstrekken. Ze gaan gewoon liquiditeitssteun bestekken met bijbehorende voorwaarden. Dat is gewoon tussen zijn overeenkomsten tussen landen die worden betekent dus dat doet daar helemaal niets aan af. Dat zal ook niet veranderen

[1:09:46] als er een goal is, maar met name in het toezicht op de uitvoeren van lands pakketten gaat dat go. Een belangrijke rol spelen en dan kun je alleen maar bevoegdheden toekennen aan zo'n orgaan

[1:09:57] als die gebaseerd zijn op een wettelijke grondslag en de als die consensus rijks werd daar heeft eraf staat nu advies of afgeven. Daarover zijn we nu gesprek en dat komt opnieuw op de agenda van de Rijksministerraad. En als dan zal dat na het Parlement worden gestuurd, en dan

[1:10:09] nadat de parlementen daarmee hebben ingestemd, zal het een zal het een kracht van wet krijgen

[1:10:13] in de tussentijd. Want die lab die die die lands pakketten zijn natuurlijk een deel wordt nu uitgevoerd voorbereid uitgevoerd. Maar de komende jaren gaat de komende vijf jaar gaat dat allemaal plaatsvinden, zullen heel veel van die afspraken ook daadwerkelijk importeert moeten worden. En dan is het van belang dat dat ook zo met die wettelijke grondslag en die bevoegdheden kan kan functioneren.

[1:10:36] Dus dat is ook precies de reden dat ik de landen aangemoedigd om, ondanks dat ik begrip heb voor het feit dat er een nieuw kabinet komt en dat wij natuurlijk verkiezingen hadden en dat oproep ook verkiezingen zijn geweest

[1:10:46] dat we wel moet proberen om dat tempo erin te houden want daar zitten we met de wetsvoorstel. Wij spreken dan is is alles weer opgelost. Ik denk het niet rond de de tijdstip zal de komende jaren echt nog wel die van de komende periode nog Onno design. Maar dus het is zaak dat die wettelijke grondslag wel zo snel mogelijk geregeld wordt, omdat anders de claim zou kunnen zijn. Ja, we zijn die ze doen wat waar geen wettelijke grondslag voor is en dat dat lijkt me bij zo'n omvangrijk pakket niet wenselijk.

[1:11:13] Van buitenaf veranderd.

[1:11:16] Dank u. Voorzitter,

[1:11:18] de staatssecretaris gaf aan dat met name op het gebied van toezicht er dan iets anders in werking wordt gesteld dat de toezicht functie versterkt ziet de staatssecretaris zijn eigen rol als als toezichthoudend op dit moment omdat er wat dat betreft natuurlijk al die uitvoeringsagenda s en de hervormingen eigenlijk al

[1:11:37] in

[1:11:37] in beweging gebracht. Dus voert de staatssecretaris niet toezicht functie thans uit is de vragen

[1:11:44] secretaris.

[1:11:45] Maar die beperkt zich feitelijk nu tot het beoordelen of de landen voldaan hebben aan de voorwaarden die gelden voor de liquiditeitssteun en dat doe ik op basis van adviezen van het CNV. Dus dat ik laat mij daar. Ik zeg hij de Rijksministerraad op adviseren

[1:12:00] en op basis daarvan wordt al dan niet naar die discussie hebben recentelijk had wordt bepaald of landen voor een nieuwe tranche in aanmerking komen. Dus dat is mijn rol tot nu toe. Maar de rol van kogel gaat verder.

[1:12:11] Maar dan moet wel die wet tot stand zijn gebracht,

[1:12:16] Ja

[1:12:21] dat was kogel

[1:12:25] dan

[1:12:26] de.

[1:12:27] Wederopbouw op Sint Maarten.

[1:12:31] Aantal.

[1:12:32] Hersteld

[1:12:34] en de vraag van mevrouw buiten over zeg maar doen, worden de goede dingen en en en hoe ziet dat herstelde nu uit en hoe gaat dat nu allemaal verder.

[1:12:43] Nou

[1:12:45] we hebben altijd gezegd pil dekbed. Dus wat we doen willen we goed doen

[1:12:49] en daardoor ook meteen een probleem want heel snel iets repareren is niet zo moeilijk, maar juist dat dat op een andere manier doen. Dat vraagt wat meer en zeker een begin hebben daar ook al wat tijd verloren en was natuurlijk ook in zekere zin een nieuwe situatie

[1:13:04] bij de huizen geldt dat orkaan bestemming bouwen uitgangspunt is anders gaan we ook geen geld insteken als mensen dat niet willen.

[1:13:13] Ja dan moet ze dat echt zelf doen

[1:13:16] en er is altijd de vraag voor wat wat ga je doen. Ga je een heel huis opknappen of ga je concentreren op een dak boven je hoofd. Ik ben op bezoek geweest naar u ook bij mensen die gewoon geen dak boven hun hoofd hadden die dan iemand die huis waar onbewoonbaar. Dus dat is allerbelangrijkst. Maar hoe ver ga je erin. En wat ga je dan doen

[1:13:36] als het gaat om die om die vuilnisbelten nog maar even dat probleem is zo groot dat je daar geen Quick Solutions voor hebt. Dus dat moet je goed voorbereiden. Dan moet je wetgeving op orde hebben. Je moet zorgen dat mensen die in de buurt wonen dat die elders een plek krijgen voordat je gaat

[1:13:53] werken aan die aan die belt omdat het risico is dat daar dingen instorten en dat dat dan huizen bedolven worden. Dus dat moet dat dat dat geldt ook nog niet alleen voor ons eigen regels voor de regels en ik uit lunch als het gaat om zeventien voor de voor de Wereldbank, zowel voor hun eigen mensen als ook voor contractors en voor mensen die daar wonen

[1:14:13] bij scholen en filters, wat natuurlijk heel belangrijk punt is want dat hebben we meteen gezegd. Ja die moeten die moeten zijn, maar in geval van nood is vaak de combinatie van school, scholen en Chantal moeten echt een niveau vijf van Oscar bestendigheid voldoen. Dus dat betekent dat je

[1:14:27] soms vergaande maatregelen moet nemen om die gebouwen in conditie te krijgen

[1:14:32] en dat betekent dat je de ontwerpen moet maken dat je dat je de aannemers en specialisten daarvoor moet inhuren die dat kunnen

[1:14:40] en het probleem was ook nog dat veel van die gebouwen sowieso hadden dat zij er zelf ook niet al te beste staat waren. Dus je kunt niet zomaar van een gebouw en orkaan vijf bestendig gebouw maken. Daar is echt wel wat voor nodig heb. Ik zeg wat we doen willen we goed doen

[1:14:56] en hij heeft inderdaad al langer geduurd. Maar we hebben nu niet veel. De garantie dat er voldoende Shelter capaciteit is voor voor het nieuwe

[1:15:02] orkaan seizoen.

[1:15:05] Mevrouw de Vries die die vroeg van die verzekeringspremies die die schieten omhoog. Dat is natuurlijk een

[1:15:13] op basis van analyse van de Wereldbank wordt die voorspelling gedaan.

[1:15:17] Kijk. Normaal is het zo dat ook in Nederland. Dat dat ook verzekeringsmaatschappijen differentiëren

[1:15:24] in de premie. Dus op moment dat jij en een rieten dak hebt dan betaal je meer premie dan dat je een bitumen dak hebt

[1:15:32] en

[1:15:33] ik weet niet precies hoe dat in elkaar zit. Ik ik ik signaleerde het probleem ook wel. Je zou daar nou, mevrouw de Vries. Hij zou je dat niet op een andere schaal moeten organiseren. Kijk we hebben het hier wel over over autonome landen. Dus ja als je hier naar gaat kijken dan zou je misschien iets van solidariteit binnen die landen kunnen doen en zou kunnen voorstellen dat er juist in het centrum komt om op kamers zijn te bouwen want ik kan me voorstellen dat een verzekerings

[1:15:57] verzekeraar dat hij gewoon echt wel. Kijk van is dit een gebouw. Wat een orkaan kan doorstaan of niet.

[1:16:02] Dat doet ook iets met de schade

[1:16:05] mogelijke schade die daaruit voortvloeit. Dus dus

[1:16:09] mij lijkt het dat als je maagden daar behoefte aan heeft dat wij mee kunnen denken en kijken wat hier tegen te doen is, maar juiste manier. Zoals we nu de wederopbouw in gang hebben gezet, zou ertoe moeten leiden dat er minder schade ontstaat bij een volgende orkaan.

[1:16:25] Dat is dat is de opzet altijd geweest van onze hulp en en.

[1:16:29] Mevrouw had dan nog een vraag over.

[1:16:33] Waar zit die herinner ik me nu wel dat ze zei van ja wat zou je in de volgende situatie dan doen en zou je dat op dezelfde manier doen.

[1:16:42] Ja dat vind ik een moeilijke vraag. Kijk we hebben de de de wederopbouw. Ze maakt de wijk opgesplitst in noodhulp is heel simpel. Er vindt een orkaan plaats en massief verleent het koninkrijk hulp. Niet alleen Nederland ook de andere landen hebben daarbij geholpen

[1:16:56] en het begin met kom je in die fase. Dat is een en bij baasje maakte zo in januari gebeurt dat de de de de de eerste noodhulp recovery dat die omgezet werd in van haar. Je moet zoveel gebeuren. Dit wordt een meerjarig traject. We hebben toen gekozen voor de Wereldbank hadden we een goede redenen voor.

[1:17:11] Daar zijn ook zeker lessen uit te trekken heeft ook de Rekenkamer al eerder een rapport over afscheiden positieve en en aandachtspunten.

[1:17:18] Als ik nu zelf terug kijk dan denk ik dat met name rondom de de voorwaarden waarop de Wereldbank zou kunnen functioneren dat we daar eerder met Sint Maarten en ook maart hadden moeten aanmoedigen om daar eerder zeg maar de noodzakelijke wetgeving voor in gang te zetten.

[1:17:31] Doordat dat later is gestart, is er onnodig tijd verloren gegaan. Maar op zichzelf de Wereldbank als organisatie die dit kan is een optie.

[1:17:42] Kijk niemand in Nederland. Sint Maarten heeft de capaciteit. Om dit alleen te kunnen doen. Dus het is niet gezegd dat de honderd de Wereldbank zou zijn, maar

[1:17:50] moeten onderscheid maakt tussen noodhulp. Dan gaan we met z'n allen. En hoe groot is de schade. En wat vaak de deze schade was heel groot heel groot werd meteen al begin duidelijk dat dit gewoon jaren duren voordat voordat dit afgerond was dan dan moet je wel iets van organisatie hebben die die dit ook aankoop

[1:18:06] en en wat ik eerder ook in rapportage heb aangegeven. Het probleem is stok. Sint Maarten is een klein land

[1:18:11] veertigduizend inwoners officieel

[1:18:15] met een gigantische uitdaging toen die orkaan voorbij was komen dus dat is voor geen land te dragen

[1:18:21] en zelfs voor Nederland zou dat zou dat een gigantische schade zijn en organisatie de op te bouwen. Dus dat en dan nog de afstand. Dus het is en dan ik erbij. Dus we hebben wat dat betreft wel de afgelopen drie jaar uitdagende tijden gehad.

[1:18:35] Dus

[1:18:36] de vraag hoe zou het volk het doen?

[1:18:38] Ik kan erover filosoferen wat ik nu doe. Maar ik kan hem niet beantwoorden. Het hangt echt af van van wat is er precies aan de hand. Hoe groot is het. En Hoelang duren.

[1:18:47] Eerste interruptie van mijn vrouw uit de naam van mevrouw de Vries.

[1:18:51] Voor het eerst nog even een technische vraag hoeveel interrupties hebben we eigenlijk.

[1:18:55] Ik laat het even. In totaal zou ik zeggen. U heeft nu twee korte vragen gesteld maximaal acht korte vragen

[1:19:04] helder dak dagvoorzitter.

[1:19:09] Natuurlijk is die wederopbouw en en en Irma en alles wat er

[1:19:14] is gebeurd en nog steeds aan het gebeuren is voor mij persoonlijk heb ik het ook persoonlijk ervaren.

[1:19:21] Voorzitter, het feit dat er in de negentien scholen die zijn

[1:19:27] beschadigd met met ramen deuren daken en dat eigenlijk pas de eerste kwartaal. De eerste drie van die negentien

[1:19:37] in de startfase zijn gezet om gerepareerd te worden en de eerste net is gerepareerd,

[1:19:44] vraag ik me toch echt af

[1:19:45] van was dit de bedoeling hadden we dit zo op die manier voorzien dat het dus vier jaar vijf jaar na dato.

[1:19:55] Ja. Zo is heeft plaatsgevonden. Dus toch voor mij vanwege die context aan de staatssecretaris

[1:20:03] vindt hij dat acceptabel dat als het gaat om generaties jongeren die onder ontzettend slechte omstandigheden onderwijs hebben moeten genieten. De afgelopen vier jaar met lekkende daken

[1:20:16] en ramen en deuren die kapot zijn dat het vier, vijf jaar na datum pas start en dat wanneer dan het zicht is dat alle negentien scholen zijn gerepareerd omdat het nu pas de eerste school die net is opgeleverd

[1:20:28] TNO is ontstaan na de wauw.

[1:20:31] Ik had een korte vraag. Sorry ik kon je gewoon een complete inbreng. Volgens mij. Wat is uw concrete vragen aan de staatssecretaris

[1:20:37] of dat acceptabel is. Voorzitter, dat dat inderdaad die scholen pas na vier, vijf jaar in deze formule en constructie zijn worden gerepareerd.

[1:20:51] De staatssecretaris. Ik heb ik heb al eerder aangegeven.

[1:20:53] Voorzitter, en daar heb ik nooit een geheim van gemaakt dat ik echt van mening ben dat dingen sneller hadden gekund en gemoeten. Absoluut.

[1:21:01] En hier gespeeld. Toch. Maar dan val ik in herhaling. Het het element van de Wereldbank kon niet ter plekke functioneren. Er ontbrak een juridische grondslag voor medewerkers van de Wereldbank. Om optie maakt te opereren en die zou zwaard moeten creëren

[1:21:13] was gebrek aan capaciteit. Er was al veel achterstallig onderhoud en de staat was al niet te best en er komt een gigantische orkaan overheen die dan vervolgens ook daar de kwetsbaarheden blootlegt. Dus

[1:21:24] dit is niet een kwestie van. Er is een probleempje. We lossen het op en we gaan weer over de orde van dag. Alles was erop gericht om het zodanig te doen. De bij een eerstvolgende orkaan de zou het jaar daarna kunnen komen dat je dan de dingen die doe het wel goed doet.

[1:21:37] Ja. En dan loop je echt die die capaciteitsproblemen aan. Dat is gewoon dat ik zou niet weten hoe dat behalve dat ik kan zeggen dat ik liever had gezien dat sneller ging.

[1:21:45] Maar dat we heel vaak onlangs ook aanbiedingen aan Sint Maarten dat daar dan geen sponsor kwam. Ik heb dat in de laatste brief van Sint Maarten nog een keer duidelijk gemaakt

[1:21:53] als die behoefte er is, maakt de kenbaar. Kijk en wij hebben hulpverlening. We hebben massief geld ter beschikking gesteld. We hebben een plan waardoor Sint Maarten zelf is opgesteld als grondslag genomen

[1:22:03] om de wederopbouw vorm te geven

[1:22:05] en uiteindelijk blijft het de eerste verantwoordelijkheid ook van het autonome land ook in bestuurlijk opzicht

[1:22:10] om de prioriteiten en de keuzes te maken en daar hebben we bij geholpen en dat blijven we doen.

[1:22:15] Maar we hebben wel die principes van het moet wel op kamers zijn, hebben we gewoon heel strikt gehanteerd omdat het anders gewoon dan worden de het Quick fixes en dan hebben we het probleem zo dadelijk weer en die kan hij kan komen die orkaan.

[1:22:27] De volgende. Maar dan hoop je niveau dat dat door die capaciteit die nu beschikbaar zijn dat er minder schade is en ook geen persoonlijke ongelukken

[1:22:35] en dat we dat we de schade kunnen beperken.

[1:22:39] Dat kan ik daar verzekeren. Voorzitter, dus ik had liever gezien dat het snel ging

[1:22:45] uiteraard.

[1:22:48] Mevrouw de Vries

[1:22:49] bord vragen over de verzekeringspremies voor elkaars schade op Sint Maarten. Ik begrijp dat dat het ingewikkeld is om zicht te krijgen omdat een autonoom land is, maar ik zou het wel belangrijk vinden het kunnen volgen van hoe is die ontwikkeling nu daadwerkelijk en werkt het ook inderdaad zo dat als een orkaan bestendig huis is dat die premies dan ook omlaag gaan. Ik zou de staatssecretarissen willen verzoeken om te kijken wie dat kan monitoren en ook terug kan koppelen aan ons hoe die ontwikkeling is

[1:23:17] staatssecretaris.

[1:23:19] Ik zeg dat toe want ik weet het zelf ook niet. Exact op dit moment en het lijkt mij ook

[1:23:23] een goede Center. Ook vanuit die verzekeraars gezien dat je inderdaad ook mensen en organisaties stimuleert om het goede te doen omdat daarmee de totale schadepost omlaag gaat. Zo simpel is het.

[1:23:34] Kijk schade helemaal voorkomen is onmogelijk. Dat dat verwacht niemand en en verzekeraars zijn natuurlijk ook gebaseerd op het principe. Normaal gesproken van een stukje solidariteit. Iedereen betaalt de premie.

[1:23:45] Als je op een eiland zit waar iedereen schade heeft op dat moment

[1:23:49] dan dan moet het wel allemaal kostendekkend zijn. Maar ik zeg u toe omdat omdat uitzoeken ook met de en die be dat project te bekijken hoe daar

[1:23:56] zeg maar ook eventueel gesprekken kunnen worden opgestart met met verzekeraars. Maar ik zeg zegt meteen bij. Ik geef een signaal over van de zorgen die er zijn.

[1:24:05] Ik ga ervan uit dat je maakt jezelf hiertoe het initiatief neemt aan dat wij bereid zijn om daar waar mogelijk bij te staan.

[1:24:14] Verdomme

[1:24:16] massage kan vervolgen.

[1:24:20] De vraag van mevrouw de Vries over prioritering verdere prioritering van dat openstaande budget op de aanvullende post.

[1:24:29] Nou kijk van belang is dat ook de Rekenkamer zegt pas op met allerlei nieuwe projecten opstarten en ik ben het er zeer mee eens. Ik had die aanmoediging niet nodig omdat ik vind laten we de dingen afmaken

[1:24:40] en bijvoorbeeld dat punt van de afvalberg, maar ook van de waterzuiveringsinstallatie wat hele belangrijke dingen zijn om echt iets duurzaams te doen voor het land.

[1:24:47] Dat zijn vaak de meest ingewikkelde. Want dat is niet alleen maar iets bouwen. Dat is ook de wetgeving zeg maar. En voor maken ervoor zorgen dat er een systeem komt van afvalstoffenheffing inning, riool rechten, et cetera of hoe je het ook wilt noemen maar dat is er niet. En dan moet er een allemaal komen. Dus dat vraagt ook van de politiek besluit voor dus niet alleen maar kwestie van iets van bouwen.

[1:25:07] Kijk die midden lot aanvullende post die dus op basis van zeg maar de plannen nu duidelijk worden vrijgegeven. Want dat is ook de laatste keer dat ze kunnen worden vrijgegeven.

[1:25:15] Daarvan hoop ik dat we in die van de projecten die zijn opgestart kunnen afronden

[1:25:20] en er zijn ook een aantal tegenvallers heb bijvoorbeeld dat het het afval project blijkt gewoon complexer zijn dan aanvankelijk geraamd.

[1:25:27] Ja dan kun je beter het geld daarvoor inzetten en het helemaal afmaken dan dat je weer iets nieuws gaat beginnen. Er zijn ook een aantal projecten die buitengewoon succesvol waren waarvan je zou kunnen zeggen daar gaan we mee doordat en plooijer project. Maar ik vind het

[1:25:40] ik vind dat te gemakkelijk. Dus we moeten juist de moeilijke dingen die we eerder gedefinieerd hebben

[1:25:44] doorzetten tot het einde en afmaken, want er is geen keuze, want het half afmaken van een afvalberg is hetzelfde als het niet afmaken

[1:25:52] en levert gewoon voor de toekomst gigantische problemen op lanceert maakt

[1:25:56] dus dat is de reden dat ik dat ik daar zo in zit aan de Rekenkamer deelt die die opvatting

[1:26:02] en en die ik moet zeggen wat dat betreft die die grondslagen van de indertijd gemaakte afspraken tussen het maakte Wereldbank in Nederland. Die zijn nog steeds heel veel lieden die die zijn zodanig opgezet dat je een hele duidelijke prioritering ziet, bijvoorbeeld ten aanzien van van luchthaven. De verbindingen, de huizenbouw, de Shelter bouw et cetera en en ook je afvalberg.

[1:26:26] Mevrouw buiten. Ja. Even voor de juiste interpretatie. Voorzitter, ik wist niet zeker wat de staatssecretaris bedoelde toen hij inderdaad aangaf prioriteiten stellen zodanig dat inderdaad huidige projecten die al in een vroeg stadium waren gedefinieerd, zoals vuilnisbelt tot een afronding en een succesvolle afronding komen begrijp ik dat de staatssecretaris als inzet heeft dat het project rond de vuilnisbelten en afvalverwerking binnen de kaders van het was en de middelen die beschikbaar zijn gesteld tot een succesvol einde worden gebracht, omdat er de middelen toe beschikbaar zijn.

[1:27:00] De staatssecretaris.

[1:27:02] Ja, maar wel met het met een kanttekening dat wat wij nu doen en waar het geld voor beschikbaar gesteld is. Het lijkt me even heel plat zeggen of hoe, zoals Frankrijk zei het opruimen van de rotzooi.

[1:27:14] Dat dat als een

[1:27:16] maar je moet als je dat doet ook meteen nadenken over het hele systeem wat je dan als alternatief voor geen hebben we een anders creëer je weer een nieuwe de. We hebben nu al een baby dump en een dumpen en daar nog een paar de baby drums en dus dat schiet niet echt op.

[1:27:29] Dus we moeten ervoor zorgen dat we wat wij nu doen met de bijdrage uit de transparant is zeg maar die die probleem vanuit verleden opruimen. Nou daar zitten allerlei veiligheidsaspecten aan. Dat is heel complex en moet gebeuren.

[1:27:42] Daarnaast is het aan het land. Sint Maarten om op basis van zo'n systeem.

[1:27:47] De de de de inkomsten te innen bij degene die gebruik maken van het afvalsysteem om daarmee een duurzame exploitatie op gang te brengen. Dat zit niet in de het in het rustpunt.

[1:27:58] Maar het hoort wel bij. Anders als gaat niet werken. Dus het is takes Two to tango hier. Het is echt het land. Sint Maarten. Wat een systeem moet creëren. Wat wat duurzaam is. Dus dat vraagt politieke besluitvorming allerlei verordeningen, wetgeving, et cetera, et cetera

[1:28:11] en wij nemen het hart weer deel ten aanzien van het opruimen van de dumpen en het zodanig bedekken en afdekken dat dat ook duurzaam veilig is met de met eventuele nieuwe orkanen dat dat dat is het doel dat wat wij hebben maar dit is echt een traject wat wat nog heel lang gaat duren in zijn hele

[1:28:27] uitwerking en en je moet dus nu al beginnen met dat systeem wat daarna komt want ja, we kunnen afdekken. Maar waar ga je dan met afval naar toe. Dus dan moet je wel. Daar daar moet je er is ook echt keuzes gaan maken.

[1:28:38] Mevrouw uit afval.

[1:28:40] De Concluderend even nog ter verheldering. De duurzame oplossing van de afvalverwerking is geen onderdeel van die vijfhonderd vijftig miljoen wederopbouw.

[1:28:50] De staat dat dus ook.

[1:28:52] Is niet de juiste conclusie, want het totale oplossing van het probleem is het opruimen van van de berg. Het veilig afdekken en ook zeg maar met Sint Maarten meedenken over een systeem waarmee je de toekomst dat duurzaam kunt gaan doen is een deel daarvan zit in het rustpunt en het ander deel zal inderdaad een een zichzelf

[1:29:11] bedruipen. Het systeem moeten zijn, waarbij

[1:29:14] de inkomsten voldoende zijn om om het systeem in stand houden en dus ook het beheer en onderhoud van zo'n van zijn afval.

[1:29:23] Stadsdeel, vervolgens in het oog.

[1:29:27] Die had dan kom ik bij de financiële kant van het verhaal en dat gaat over de liquiditeit steun en de vragen van mevrouw Leijten

[1:29:38] van die van mevrouw de Vries heb ik al gehad.

[1:29:42] De risico's van de stijgende rente percentages.

[1:29:47] Kijk hoe hoe dan ook de afgelopen jaren was het zo dat de rente percentage in het Caribisch gebied dat die dat die natuurlijk helemaal de pan uit rezen. Dus dat er altijd een soort van Kuipers geweest tussen wat wij hier hadden en wat daar speelde en ik zie niet snel gebeuren dat dat andersom zal zijn. Simpelweg omdat die rentepercentages in inschatting geven van het risico van de van de rating van de van de landen en

[1:30:07] dat dat eigenlijk zeker door die coronacrisis die die landen feitelijk bijna allemaal een die voelt zouden gaan als Nederland niet was bijgesprongen.

[1:30:16] Dus en en en en de percentages vroeg dan ook na die die op dit moment

[1:30:24] zeg maar met name op Aruba spelen onder vierentwintig procent nationale schuld. Dat is gewoon buitengewoon ongezond voor smal, Arnhem steeds

[1:30:31] dus wat gaat er gebeuren als hier de rente oploopt

[1:30:35] en is Nederland nog steeds bereid om die de de percentages door de dat is een politieke vraag. Die kan ik niet beantwoorden. We hebben er nu voor gekozen om gewoon

[1:30:43] de gunstige tarieven die Nederland had om die ene been door te rekenen aan aan de landen

[1:30:49] en je zou je kunnen voorstellen dat als de rente zou stijgen dat je hetzelfde principe zou hanteren. Dus dat ook eventuele hogere tarieven dan nul procent. Dat is al snel natuurlijk dat die ook doorberekend zouden worden. Dat doet iets met de begroting van de landen omdat je dan je rente post op de begroting en enkele ziet verschijnen,

[1:31:05] maar zijn altijd veel goedkoper dan dat de landen zelf in het gebied zouden moeten gaan lenen, want gezien de status die ze hebben op dit moment en de ratings die ze hebben betalen gewoon allerlei opslagen

[1:31:13] voor leningen die ze zouden afsluiten. Ik

[1:31:16] ik ga ervan uit dat niet wil de komende tijd dat die dat die leningen zoals Nederland die verstrekt dat hij voor de landen heel interessant zijn ook niet onnodige lastige op de toch al grote schuldenpositie, maar wel duidelijk maken dat dat toezicht

[1:31:31] over een goede financiële huishouding van mevrouw de Vries net zei belasting werd belastingen implementatie dat dat ontzettend belangrijk is dat ook de inkomsten geïnd worden om de overheid te kunnen draaien

[1:31:42] en dat is de afgelopen jaren niet in alle landen zo gebeurd. Dus we hebben Vandaar ook gezegd van als wij zo massief één miljard nu aan steun verlenen aan aan lening verstrekken. Dan willen we ook want we moeten terugbetalen. Willen we de landen weerbaarder maken en ook dat ze daadwerkelijk die autonomie kunnen dragen. Dus

[1:32:00] maar het moet niet zo zijn dat die rente percentages je inderdaad het probleem alleen maar vergroot en dat was een beetje de protest van dat zal voorlopig niet gebeuren. Maar ik kan niet inschatten hoe die

[1:32:08] rente percentages zich zullen ontwikkelen in de het komende jaar

[1:32:13] dus ook dat besluit waar we al eerder over spraken wat dan genomen gaat worden. Dat is dat. Ik ga ervan uit dat er dan een nieuw kabinet is.

[1:32:20] Daar zullen al die condities in ogenschouw moeten worden genomen en ook kijken hoe die economie zich inmiddels hersteld heeft. Want herstel van economie leidt

[1:32:29] goed is dat

[1:32:31] groei van nationaal inkomen en daarmee een daling

[1:32:34] van de van nationale schuld.

[1:32:40] Mevrouw de Vries vroeg nog hoe het staat met de rijksweg Aruba financieel toezicht.

[1:32:46] Daar is inmiddels advies op ontvangen van de staat van het koninkrijk en de Raad van advies van Aruba.

[1:32:52] We zijn nu met haar bij gesprekken van week met de president van Aruba gesproken

[1:32:57] daarover

[1:32:59] een aantal een aantal tekstuele wijzigingen die kunnen worden doorgevoerd, een aantal beleidsinhoudelijke punten die die doorvoeren te worden. Wat wat ons betreft de inzet van deze wet was was waarvoor Sint Maarten en Curaçao het regime voelt van de rvt.

[1:33:14] En wat ook een aantal instrumenten en en en criteria genoemd worden waarmee je in ieder geval objectief kunt vaststellen van wordt een goed financieel beleid en beheer gevoerd dat we dat ook voor gekeurd voor Aruba zouden willen.

[1:33:27] De aanleiding van de erf tegen totstandkoming in de tijd met Curaçao en Sint Maarten. Een andere geweest dan bij Aruba die al veel eerder in en

[1:33:34] status aparte situatie zaten,

[1:33:37] maar het doel is om die om die twee werd het toch de Aline in zekere zin dat maar die spreken lopen

[1:33:48] Gods.

[1:33:50] Ja, mevrouw de Vries die vroeg heel concreet. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we dat financieel beheer op orde krijgen. Nou dat is nu ook de toch een beetje de kern van die lands pakketten

[1:33:58] omdat daar heel precies en het het de kogelgaten toezicht uitoefenen. Heel precies wordt voorgeschreven

[1:34:05] wat je aan je belastingwetgeving moet veranderen om een overheid te kunnen laten draaien die die je kunt betalen met je eigen inkomsten

[1:34:12] en ik heb al gezegd het geld ligt soms op straat en dat betekent dat

[1:34:17] dat dat je het daar ook moet halen. Dus je mensen die inkomens hebben of mogen hebben. Daar zijn allerlei blad. Dat is een politieke keuze hoe je dat precies doet. Maar daar kun je natuurlijk kun je en moet je vind ik ook de belastingen en om daarmee de voorzieningen te betalen voor de de meest kwetsbare of voor onderwijs of voor gezondheidszorg, et cetera en dat

[1:34:33] ja daar is er nog wel wat te doen. Dat is iets wat

[1:34:37] waarvan ik echt hoop dat die lands pakket er toe kan bijdragen. Het belang van de inwoners dat er gewoon een veel betere balans komt.

[1:34:48] Mevrouw de Vries had dezelfde vragen over het financieel beheer op Bonaire en Sint Eustatius, omdat velen van u Saba lof hebben toegezwaaid. Ik heb dat als eerlijk gezegd

[1:34:58] ik geloof mijn eerste begrotingsbehandeling, al heb ik dat ook gedaan en heb ik zo vaak gedaan alsof zij op samen doen, maar niet meer want te krijgen. Last van worden altijd voorbeeld. Maar het is natuurlijk wel zo. Ze hebben altijd

[1:35:07] op een hele goede manier het financieel beheer uitgevoerd

[1:35:10] en more for less for less principe vind ik wel belangrijk als je zorgt dat je zaken goed op orde hebt dan moet je daar die van niet voor gestraft worden, maar zou je daarvoor beloond moeten worden.

[1:35:21] Heel precies het terrein van Bonaire hebben we in tweeduizend twintig een bijzondere uitkering gegeven om een verbeterplan financieel beheer uit te voeren. Dat ging om bedrag van vierhonderd dertigduizend euro.

[1:35:32] En dat zit hem eigenlijk heel simpel in de goede procedures. De goede processen. De ambtelijke organisatie die op orde te brengen. Zelfde bedrag iets hoger. Ook dit jaar afgelopen jaar is twintig aan Sint Eustatius zeshonderd zestienduizend euro.

[1:35:46] Daar waren de achterstanden nog groter. Daar is onder andere debiteurenbeleid op op orde gebracht

[1:35:52] en ook zorgen dat dat achterstallige betalingen sneller geïnd kunnen worden.

[1:35:58] Nou, Sint Eustatius. Zoals u weet is op dit moment bezig met

[1:36:03] voldoen aan de criteria om weer terug te komen naar die situatie van democratie, maar daarvoor moeten wel een aantal elementen, met name in het financieel beheer. Die processen moeten verbeterd worden. Ik zal en september de kamer uitvoerig informeren over de stand van zaken van het financieel beheer en Caribisch Nederland.

[1:36:21] Mevrouw van der berg die vroeg zich af en in het woud van uitkeringen van is het niet beter om de vrije uitkering te verhogen

[1:36:29] in plaats van al die bijzondere uitkeringen. Nou het antwoord daarop is niet heel makkelijk te geven. Anders dan dat ik geconstateerd heb dat veel politieke partijen in de aanloop naar de tweede Kamerverkiezingen zich hebben uitgesproken over de verhoging van de vrije uitkering. Ben het daarmee eens.

[1:36:46] Maar dat is wel aan een nieuw kabinet om daar besluiten over te nemen.

[1:36:50] Kijk een specifieke uitkering kan een hele goede reden zijn om te doen. Het wordt inderdaad wat lastiger als je voor elke specifieke specifieke uitkering je eigen verantwoording gezien hebt en dat leidt tot onevenredig

[1:37:01] zware uitvoeringslasten zou je kunnen zeggen ik vind wel dat we daar naar moeten kijken

[1:37:07] en ik vind ook dat als gaan die coördinerende rol dat je daar dat dat echt wel beter zou kunnen dat dat dat ik

[1:37:16] daar hebben de Raad van State en het idool hebben al iets over gezegd. Maar het feit dat zoveel departementen lijnen hebben naar de eilanden

[1:37:24] maakt de kans groter dat er met alle goede bedoelingen. Zeker bij niet altijd de meest optimale dingen gebeuren. Zeker niet als je het afzet tegen de beperkte schaal van eilanden.

[1:37:35] Voor mij staan nog wel wat wat verbetering mogelijk.

[1:37:39] Maar ik heb alles rondom de Raad van State en heb ik ook kamer over geïnformeerd in gang gezet. We zijn erover in gesprek met eilanden.

[1:37:47] Een aantal werkgroepen gemaakt waarin samen gekeken wordt. Hoe kunnen we zaken verbeteren? Dan zullen ook fiches van verschijnen en ik hoop oprecht dat

[1:37:54] met brede steun vanuit het hele Parlement kunnen volgend kabinet weer nieuwe stappen worden gezet om iets te doen aan die vrije uitkering,

[1:38:02] maar ook bijvoorbeeld rondom van als je het goed doet. Krijg je dan een bonus. Wij spreken als je niet goed doet dan hebben de aan instrumentarium voor wat we inzetten. Maar het is ook goed om om de andere kant de eiland aan de moedigen om dat goede bestuur omdat voort te zetten.

[1:38:18] Maar.

[1:38:19] De soms ontkom je er niet aan dat dat je met gerichte steun hele specifieke problemen moet oplossen. Dat kan en en ambtelijke capaciteit zijn, maar het kan ook gewoon een financiële

[1:38:30] middelen zijn.

[1:38:35] Mevrouw van de berg, die te vroeg wat meer specifiek nog over de wist management bijdrage die Sara gekregen heeft

[1:38:44] dat dat soort Penny Wise pound foolish idee was van je krijgt geld en uiteindelijk heb je hogere structurele lasten.

[1:38:53] Ja ik vind ik vind dat en daar ben ik het ook wel met Rekenkamer eens dat als je zoiets doet dat je heel goed moet kijken.

[1:39:00] Het is weer zo vol van alle goede bedoelingen dat die aanvankelijke initiële bijdrage niet ertoe leidt dat je op de lange termijn gewoon een hoge rekening betaalt. Het is gewoon niet verstandig.

[1:39:10] Het was ook precies de reden dat dat wij de aanvang van het kabinet

[1:39:15] van dit kabinet in het regeerakkoord vijf miljoen

[1:39:18] structureel in die infra pot erbij hebben gedaan voor de eilanden. Dus niet specifiek naar generiek

[1:39:26] om te voorkomen dat je allemaal met met stroompjes en met

[1:39:30] eigen subsidie aan de slag moet.

[1:39:34] Maar ik geef ik geef toe. Hier is echt een wel te verbeteren. Het goede nieuws is dat door het voorbereidende werk wat we nu gedaan hebben op basis van die rapporten van RAF staat, maar ook het rapport wat mevrouw Kuiper was mij een refereerde van Amsterdam.

[1:39:47] Dan zit er een hele concrete handreiking in.

[1:39:49] Maar die vragen wel beleidskeuzes die vaak zodanig beleidskeuzes dat de niveau niet meer aan het demissionaire kabinet is omdat dat nu te doen.

[1:39:57] Goed.

[1:39:59] Er komt altijd weer een nieuw kabinet aan het woord missionair en dan kunnen we nieuwe afspraken over gemaakt.

[1:40:05] Mevrouw heeft een interruptie.

[1:40:07] De laatste voorzitter,

[1:40:10] mag de volgens mij daarna nog een korte vragen.

[1:40:13] Ik kan me voorstellen dat

[1:40:15] dat we wat dat betreft van een goede afronding moeten gaan. Maar toch

[1:40:20] in vervolg op de vraag van de staatssecretaris met betrekking tot die beleidsoverwegingen die beleidskeuzes die gemaakt moeten worden en dat inderdaad een demissionaire fase zijn, maar dat tegelijkertijd ook een begroting tegemoet kunnen zien en dat er ook is geconstateerd dat de beleidsdoelstellingen en indicatoren eigenlijk een beetje vaag zijn op Koninkrijksrelaties. Wat mogen wij verwachten voor wat betreft de aanstaande begroting dat de staatssecretaris vanuit de positie die hij momenteel heeft toch bereid is of in staat is om iets meer invulling te geven aan dit soort type doelstellingen waarvan hij op het persoonlijk in zijn rol en met zijn ervaringen die opstak op zak heeft, zegt dat moet anders zien we dat er zo wat dat betreft bij de begrotings aanbieding in september inmiddels al terug

[1:41:05] de staatsecretaris.

[1:41:07] Ja ik begrijp ik begrijp de vraag voorkomen en ik vind ook dat we altijd de de

[1:41:14] alle inspanningen moet richten. Om het zo concreet mogelijk te maken. Maar ik noemde zelf net het voorbeeld van bijvoorbeeld van de

[1:41:21] van de onderkant en sociaal minimum en dat is nou eens een voorbeeld wat dan weer op de begroting van SZW staat. Wat wat concreet te maken is,

[1:41:28] maar natuurlijk vanuit onze coördinerende rol. In beleidsmatig.

[1:41:32] Wij ook die debatten met elkaar

[1:41:35] debat wordt de afgelopen week gehad hebben. Maakt ook duidelijk

[1:41:37] dat we

[1:41:38] dus de eenheid van kabinetsbeleid. We zijn om industriële verantwoordelijkheden die onderscheiden zijn bij de verschillende departementen. Daar denk ik dat ze zolang dat ook zo is dat die verantwoordelijkheden belegd zijn dat ook die

[1:41:47] beleidsdoelstellingen dagen heel scherp moeten worden, moeten worden neergezet.

[1:41:52] Ik kan nu al wel melden dat ten aanzien van het aanscherpen van beleids artikel een versterken van de rechtsstaat waar ook aan refereerde in uw inbreng ze juist dat dat

[1:42:02] dus bij de blij zijn richting in tweeduizend, tweeëntwintig gepland en voor Prinsjesdag dit jaar ontvangt u een brief met de opzetten en de vraagstelling van mij

[1:42:10] en die beleid verlichting biedt ook de kans om te bezien of die beleidsdoelstelling kunnen worden aangescherpt.

[1:42:15] Eigenlijk zijn we nu wel met die lands pakketten zijn. We doen we dat ook op die manier. Dus daar maken we

[1:42:21] meer concreet dan ooit door de situatie natuurlijk want dat was niet voorzien dat deze crisis zou ontstaan en dat we in zo'n verhouding tot de landen zouden komen,

[1:42:29] maar maken we heel precies duidelijk een handvol criteria en doelstellingen waar we uit willen komen.

[1:42:33] Ik vind ook dat we daar duidelijk over moeten zijn omdat je dan ook zo min mogelijk kans hebt dat je op het einde soort misverstand hebt van hebben. De doel wel of niet bereikt. Het is gewoon maar dat is soms wat uitdagender dan op andere momenten. Maar u krijgt dus die brief voor Prinsjesdag dit jaar

[1:42:46] steeds in september.

[1:42:48] Buiten de laatste vraag.

[1:42:50] Hartstikke fijn. Voorzitter, om deze toch min of meer toezegging te horen dat die sociaal economische doelstellingen die ook op deze begroting te verstaan dat die toch een tandje scherper terug te zien zijn in het najaar.

[1:43:05] De vraagt eraan gekoppeld omdat inderdaad de staatssecretaris de complexiteit aangeeft en rol van de verschillende departementen mogen we verwachten dat beest k er bijvoorbeeld ook en staatssecretarissen zich zal inzetten dat die belangrijke doelstellingen die worden bepaald door de andere departementen dat we die ook gaan terugzien op die begrotingen van respectievelijk het ministerie

[1:43:27] de staatssecretaris.

[1:43:34] Ja. Alleen de de. Er is een een een probleem. Dat is namelijk dat op moment dat dit kabinet nog langer demissionair is waar je natuurlijk beleidsarme begrotingen

[1:43:46] moeten presenteren dat daar dan geen nieuw beleid in de vorm. Zoals u dat heel concreet voorstel lijkt mij het sociaal minimum mogelijk inzet is dat is de disclaimer. Ik vind wel dat ook en dat is elke stap van de verbetering dat ook bij het nieuwe kabinet juist vanuit die coördinerende rol vanuit binnenlandse zaken, maar ook recht doet aan de ministeriële verantwoordelijkheid

[1:44:04] dat aan mij de taak is om een opvolger om

[1:44:06] om aan te moedigen dat op die terreinen bijvoorbeeld rondom die onderkant. Wat is een een onderdeel is van begroting van SZW

[1:44:13] dat juist vanuit die verantwoordelijke rol voor het geheel sociaal economische situatie in op strak dat dat BZK daar ook de collega's departementen waar dat kan op in vakgebied gaan of anderszins

[1:44:24] op aanspreekt. Dus daar kunt u het hele kabinet op aanspreken.

[1:44:29] Dus ja daar zal ik mijn mijn best voor doen. Maar ik weet niet precies hoe dat komend jaar gaat want daar gaat dit kabinet nog een begroting aan leveren of is dat al een nieuw kabinet. Dat is even

[1:44:40] dat is even de vraag

[1:44:42] waarom kijker wil reageren.

[1:44:47] Oké.

[1:44:51] Ja, mevrouw de Vries die had nog een meer een vraag van hoe gaat het nu met dat financieel beheer.

[1:44:59] Maar eigenlijk kun je zeggen dat is best wel discussie over de vind best bijvoorbeeld voor Caribisch Nederland maar ook de rvt s rijks wet financieel toezicht hebben die nu bereikt dat het allemaal beter is geworden. Sommige mensen zeggen ja zie wel dat het is niet beter geworden. Dus die die die systemen functioneren niet tijdens met VVD en de rijksweg. Ik ben het er niet mee eens omdat ik ervan overtuigd ben dat als ze niet zo zijn

[1:45:20] dat het dat er nog minder toezicht zou zijn dat het dan nog slechter zou zijn. Daar ben ik ervan overtuigd. Maar we moeten wel kijken wat dat hoorde bij de evaluatie die ook weer gaat plaatsvinden van die rijks wet financieel toezicht

[1:45:33] dat dat we kijken hoe we dat beter kunnen inrichten. Hoe we kunnen leren hoe we precies kunnen zijn en die manier van werken met die liquiditeitssteun waar we nu mee aan de slag zijn. Wat ook het coda gaat doen, biedt ook een mogelijkheid om nog preciezer te kijken waar je wil je opsturen. Wat zijn de doelen die je met z'n allen nastreeft. En net zoals de Rekenkamer ons controleert. Hoe kunnen wij zien hoe er met die toegewezen budgetten is omgegaan en hoe de hervormingen zijn zijn uitgevoerd

[1:45:57] als het gaat om de vindt best

[1:45:59] dan kun je zeggen dat hij op zich goed functioneert, maar ook daarvoor geldt ook het CHF op Bonaire bijvoorbeeld dat Bonaire nog steeds niet

[1:46:10] de goede rapportcijfers haalt als het gaat om het financieel beheer.

[1:46:14] Dus daaruit blijkt uit het complexiteit lang zaak van lange adem naar de wordt op dit moment op Bonaire ook gewoon heel concreet gewerkt aan het verbeteren van die de financieel beheer organisatie nieuwe eiland secretaris komen. Ik ga de vondelingen toe. Ik kan ook heel gericht dat onderwerp bespreken omdat daar moet extra beter inkomen. Dat heeft dan is dat is niet goed gegaan. Maar dat ligt niet zozeer aan de met vinden. Er zal gewoon aan het feit dat je ook in je eigen organisatie goede aansturing moet moet inrichten in dit geval het openbaar lichaam.

[1:46:43] Dus kocht wel die systemen die die werken maar je moet het bij tijd en wijle moeten die tegen het licht worden gehouden en moet gekeken worden waar eventueel aanscherping

[1:46:53] nodig zijn.

[1:46:54] Dan

[1:46:56] nog een vraag van.

[1:46:58] Direct over

[1:47:02] de ICT, politiek en cultuurprobleem.

[1:47:06] Dit is een zou ik zeggen.

[1:47:10] Sculptuur en en structuur voor een deel

[1:47:14] en het is hardnekkig omdat het is het systematiek refereren aan bureau bij VWS dat u dat punt ook gemaakt dat maar dat is natuurlijk iets wat wat overal speelt dus ook hier

[1:47:25] en ik kan niet ontkennen dat het ook gaat om ja, hoe scherp ben je zie je onvolkomenheden. Als je in een organisatie zit. Stuur je dan meteen erbij of doe je alleen maar de procedures zoals die zoals die zijn en

[1:47:36] en creëer daarmee zwakheden. Daar is nu ook in dat concreet actieplan op basis van de eerdere

[1:47:43] adviezen van zowel de als de Rekenkamer is daar een plan van aanpak opgesteld.

[1:47:49] Het voordeel van een ernstige onvolkomenheid is ook dat iedereen meteen helemaal op scherp staat en dat ook iets gaat gebeuren. Dus soms moet je misschien ook nog wel blij mee zijn dan is ook echt een probleem en dan moet het worden opgelost

[1:47:59] en dat zijn we nu ook kunt doen en ik hoop dat daar een niveau volgend jaar weer een verbetering in zichtbaar is. Het zal niet helemaal opgelost zijn, maar

[1:48:07] verbetering is wel belangrijk.

[1:48:10] Dan had mevrouw van den berg nog een vraag over de verschillen in salarissen bij de Rijksdienst en op hetzelfde functie niveau en ik weet niet of bedoel de denkt verschillen tussen de openbare lichamen en een RTL op doel die de verschillen binnen RTL.

[1:48:28] Mevrouw Cuijk, even vragen aan het voorzitterschap.

[1:48:32] Gaat u gang

[1:48:33] Dankuwel de voorzitter. Ik heb. Wij hebben gisteren begrepen bij de eilandsraad dat of het nou precies binden openbaar liggen. Maar nu valt dat het op hetzelfde functie niveau mensen andere salarissen hebben, waardoor er dus een uitstroom bijvoorbeeld ook is van ambtenaar en Saba omdat blijkbaar ECN meer dan betaalt voor hetzelfde functie niveau, zodat dan een meevallen. Het viel op en het het was het hielp niet in ieder geval om ook die zijn eigen zelfstandigheid te bevorderen.

[1:49:06] De staatssecretaris,

[1:49:08] Ja

[1:49:09] dan begrijp ik de vraag. Het kan natuurlijk zijn dat er altijd verschillen optreden. Ik moet eerlijk zeggen dat ik daar niet in detail dit signaal ken, heb ik niet eerder

[1:49:17] deze wijze awards. Ik wilde wel even induiken of dat een structureel probleem is of dat dat soms

[1:49:22] even schuurt. Ja, wij hebben natuurlijk elke werkgever heeft ermee te maken. Sommige functies zijn anders ingeschaald.

[1:49:27] Ik weet niet hoe het structureel aan de orde is. Maar ik zeg het toe dat ik dat ga uitzoeken dat ik daar op terug kom.

[1:49:34] De voorzitterschap weer over en ik ga over vier minuten het debat verlaten omdat ik het anders niet red. Sorry.

[1:49:41] Dankjewel. Ik heb twee vragen liggen er nog dingen zijn van mevrouw Keukenhof.

[1:49:47] De staatssecretaris.

[1:49:49] Ja eentje wel de hadden voor Saba. Dus dat laat mijn laatste punt begin ik evenement

[1:49:55] de vraag dat Saba moet lenen en dat Bonaire Sint Eustatius giften krijgen.

[1:50:02] Dat is inderdaad in de vorige kabinetsperiode heeft Saba en zelf een lening aangevraagd om wegen aan te leggen

[1:50:11] en dat had ermee te maken dat er toen minder middelen op de begroting stonden dan dit kabinet nu besloten hebben nu die vijf miljoen toevoegt structureel dus Sarah wilde toen de wegen en toen was geen geld. En toen heb ik vraag me hoe dat met de lening doen

[1:50:22] en in deze kabinetsperiode zijn er los van die vijf miljoen structureel voor infrastructuur zijn dan natuurlijk

[1:50:28] ook in het kader van de regio deals. De de regio enveloppen zijn er behoorlijk wat bedragen in de richting van de eilanden gegaan.

[1:50:34] En toch even te noemen. Saba heeft ongelooflijk veel maar dat is heel goed geld gekregen voor de nieuwe zeehaven achttien een half miljoen euro. Dat hebben andere eilanden niet gehad voor lamme ontwikkeling. De pilot ferry verbinding twee miljoen

[1:50:47] de wederopbouw met de andere eilanden ook gehad.

[1:50:49] Dus er is behoorlijk wat geld naar Saba gaan maar dit is dit speelde zich af in een in een andere periode. Als ik het omslaat per inwoner komt zaterdag heel goed uit. Maar is niet helemaal eerlijk natuurlijk, maar zou heeft gewoon uit die regiodeal heel veel geld gehad en dit is inderdaad een indertijd en renteloze lening geweest.

[1:51:08] Dit dit hangt over zowel samen met die fraaie uitkering en weet je bij jezelf als openbaar lichaam bestaat om de taken die zijn toebedeeld.

[1:51:16] Die horen bij het openbaar lichaam om die fatsoenlijk uitvoeren. Het is ook een beetje vergelijkbaar met de discussie die nu in Nederland gevoerd wordt over het gemeentefonds en

[1:51:22] is er voldoende geld om die taken uitvoert dan als laatste de vraag.

[1:51:27] Sarah heeft de Financiën op orde,

[1:51:30] mevrouw de Vries, mevrouw van der berg. Welke mogelijkheden zijn er om hen meer ruimte te geven.

[1:51:35] Nou ik heb eerder al aangegeven als je je de zaken op orde hebt of Monasch lessen. Dus dan ligt meer beleidsvrijheid voor de hand en daarom heb ik ook recent Saba een incidentele extra vrije uitkering toegekend van één miljoen dollar,

[1:51:49] maar dit thema van die van die fraaie uitkering. De combinatie van de verschillende verkiezingsprogramma's, de formatie, maar ook de voorbereidingen naar aanleiding van het Raad van State. Die rapport

[1:52:00] is het heel belangrijk om te kijken wat zijn de taken waarvoor vinden dat dat hij landelijke taken moet zijn. Er zijn we over in gesprek met de eilanden moet daar een verschuiving plaatsvinden. Het beeld. Nu is dat dat, zoals het belegd is

[1:52:11] redelijk intact zou kunnen blijven en dan is de vraag heb je daar voldoende middelen structureel voor beschikbaar of niet? De vraag stellen is allemaal is me al beantwoorden. Dus dat is iets waar een nieuw kabinet denk ik een knop over mag

[1:52:24] mag mag doorhakken en

[1:52:27] daar kan ik nu verder niets niets over zeggen.

[1:52:30] Volgens mij heb ik daarmee de vragen die mijn Chelsea beantwoord. Zo niet. Dan kom ik graag het witte wijn.

[1:52:35] Ik kijk graag eens naar mevrouw kuiken. Ook

[1:52:38] ik maak geen gebruik van tweede termijn, zoals ik al aangekondigd, maar Dank voor de antwoorden en

[1:52:44] veel plezier. Volgende week en succes

[1:52:47] Dankuwel. Dan verlaat mevrouw kuiken. Nu de vergadering en mevrouw de Vries even ook voor de kijkers die moest vanwege een andere afspraak ook al eerder weg. Dan geef ik nu voor de tweede termijn. Het is het woord aan mevrouw buiten van D zesenzestig,

[1:53:02] voorzitter denkt dat het netjes is om het ook kort te houden en dus derhalve de de staatssecretaris vooral te bedanken voor

[1:53:10] de antwoorden en ook het proces van verbetering als het gaat om verantwoording en verbeteren. Financieel beheer ook de toezeggingen als het gaat om toch extra moeite te doen om die beleidsdoelstellingen scherper te maken, ook al is dit portefeuille zo ontzettend moeilijk en afhankelijk van van zo veel andere ministeries denk ik dat we dat wel nodig hebben in deze discussie als het gaat om verantwoording. Ik heb een dubbele rol. Ik zit als D zesenzestig ben een rapporteur geweest was een ontzettend boeiende goede goede ervaring

[1:53:42] met goede input die we hebben gekregen waarmee we ook wat dat betreft de discussie voor tweeduizend, tweeëntwintig de begroting die het najaar begint ook kunnen voeren. Dank voor de voor de voor de toezeggingen, met name inderdaad in de verscherping van van

[1:53:58] het bezien van datgene wat de ambitie zou moeten zijn.

[1:54:01] En ja voorstellen. Daar wil ik het bij laten.

[1:54:05] Prima. Is wel ja dan ga ik toch al wat gaan we uit de vragen om even het voorzitterschap over te nemen want ik mijn tweede termijn kan

[1:54:15] prima. En dan geef ik er een neem ik die rol graag over en dan geef ik mevrouw van den berg als

[1:54:22] woordvoerder het CDA graag het woord.

[1:54:25] Dank u wel. Voorzitter. Ja. En ook mede namens niet vanuit het CDA vanuit de christenunie ook dus Dank voor de antwoorden ook Dank voor de toezegging om naar de salarissen te kijken. De salaris vraag van van samen. Ik begrijp dus dat met betrekking tot de wegen van dat was voor in de vorige periode en in deze kabinetsperiode hebben alle eilanden geld gekregen uit de regiodeals tegen Bonaire en steeds. Ja. De wegen van gedaan en Saba heeft daar andere dingen meegedaan. Maar in die zin dat ze dus ook het wel geld hebben gekregen.

[1:55:00] Ook goed te horen dat de coördinatie beter kan dan voorzitter, heb ik nog een vraag en ik heb een motie. De vraag is de staatssecretaris heeft wel gezegd nou we gaan kijken in de toekomst. Wat is nu het benodigde niveau van vrije uitkering. Daar is ook onderzoek en zo na.

[1:55:17] Maar we hebben ook bepleit van is het misschien dan in ieder geval een tussenstap ook om die eenmalige uitkeringen voor bepaalde projecten dat die meer gebundeld aangeleverd kunnen worden om die administratie te verminderen

[1:55:31] dan mijn motie. Voorzitter, de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat regering nog onvoldoende in staat om samenhangen in het rijksbeleid ten aanzien van Caribisch Nederland te reduceren en de beleidsvrijheid van de openbare lichamen te bevorderen,

[1:55:47] overwegend dat een sterkere coördinerende rol voor de bewindspersoon bestaat belast met Koninkrijksrelaties zorgt voor een betere afstemming van planvorming en budget tering overwegend dat de zelfredzaamheid en de beleidsvrijheid worden vergroot door meer ruimte. In de bijzondere uitkeringen verzoekt de regering voorstellen te doen voor een sterkere coördinerende rol voor de bewindspersoon belast met Koninkrijksrelaties verzoekt te onderzoeken hoe de vrije uitkering en het best fonds in overeenstemming kan worden gebracht met de demografische ontwikkelingen en verzoekt meerjarige incidentele uitgaven te bundelen en onder te brengen in structurele bijdragen en gaat over tot de orde van de dag, en deze motie is medeondertekend door de heer C de van de christenunie.

[1:56:33] Dag mevrouw van den berg.

[1:56:34] Dan geef ik het weer terug.

[1:56:37] Dank u wel en dan denk ik dat de staak secretaris misschien even een korte schorsing nog wil.

[2:01:17] Wij hervatten de vergadering en geven het woord aan de staatssecretarissen.

[2:01:24] Dankuwel voor de heeft nog een vraag stelt en een motie ingediend. Ten aanzien van de vraag is het

[2:01:31] dat punt van van zeg maar de de perceptiekosten van van doeluitkering en zeker als die niet in relatie staan tot bijvoorbeeld de structureel instandhoudings kosten waar we zojuist over spraken, dan is het goed om naar te kijken om toch al die verschillende regelingen eens tegen het licht te houden. Daar hebben we ook al afspraken over gemaakt met ministerie van Financiën. Er komt een toetsingscommissie die dat gaat bekijken

[2:01:53] en die probeert om na of het doel is bundelen. Dat hoeft niet per sé maar wel om te kijken van wat is het effect van deze goede bedoeling?

[2:02:01] Kunnen we dan dingen beter bij elkaar voegen? Kunnen we in dit geval is het wel zinvol om een specifieke uitkering of een doeluitkering te doen of kun je dat beter in de en de de vrije uitkering doen. Nou dat soort vraagstukken wat ook raakt aan

[2:02:15] de mede autonomie is denk ik denk ik belangrijk om dat goed te doen. Dus daarbij is ook echt verbetering nodig en Rekenkamer heeft natuurlijk terecht op op gewezen. Dus dat dat is toezeggingen die gaan verder uitwerken en dat ligt ook een beetje

[2:02:28] hetzelfde. Het verlengde van hetgeen waarin uw motie over gesproken. Want

[2:02:33] even los van de overwegingen van de motie die ik dan maar even voor uw rekening laat verzoekt de regering een voorstellen te doen voor een sterkere coördinerende rol

[2:02:42] te onderzoeken hoe de vrije uitkering en het beursfonds in overeenstemming kan worden gebracht. Met de demografische ontwikkelingen

[2:02:48] onderzoeken zijn we nu mee bezig dat dat zijn we doen en kamer van haar staat de Ivo. Dus alle voorbereidingen om op basis van zeggen de indicatoren te kijken wat is welk. Wie is verantwoordelijk voor welke taak en heb je daarvoor voldoende budget. Dat kunnen we allemaal doen.

[2:03:04] Maar ik wilde wel nadrukkelijk bij vermelden dat dat niet betekent dat dit kabinet nog iets gaat doen aan de dat heb ik heel duidelijk gezegd. Dus als als de motie ook zo bedoeld is

[2:03:13] dat dat er niet in zit en dan ook nog in aanvulling dat die meerjarige incidentele uitgaven

[2:03:21] dat hij niet altijd als doel hebben om die te bundelen. Maar dat we gaan toetsen of die zinnig zijn om te doen dat dat wil ik dan even te amenderen, althans

[2:03:30] op op deze motie als als u daar mee kunt leven

[2:03:33] dat we dat dat we wat beter gaan monitoren en niet zozeer bundelen als doel op zich. Dan kan ik het oordeel over deze motie aan de kamer gelaten.

[2:03:46] Oké. Ik geef nog eens konden even het woord aan mevrouw buiten met zoektocht nemen dan kan ik nog een vraag stellen. Even naar aanleiding van de motie

[2:03:55] schap dacht dat ik nooit voor kreeg. Voorzitter nog eenmaal voorzitterschap overnemen voor u natuurlijk, mevrouw van den berg

[2:04:03] Dankuwel. Voorzitter, voorzitter, dan denk ik dat het misschien handig is voor de motie ook voor de toekomst dat wij de tekst nog even op die manier noteren dat die helemaal in lijn is ook met wat de staatssecretarissen net naar voren brengt, dan zullen wij nog even dat kleine wijzigingen doorvoeren dat er geen discussie is naderhand wat er bedoeld en gezegd is.

[2:04:25] Nou en dan

[2:04:27] geef ik het weer terug. Hoewel de voorzitter, voorzitter, mag ik na afronding gaan veel Dank aan aan de staatssecretarissen en aan de ondersteuning aan de boden aan de rivier en ook aan de kennis coördinator. Maar er zijn nog twee formele dingen die wij ook moeten doen.

[2:04:47] Ten eerste de toezeggingen

[2:04:49] en daarvoor zet ik even mijn andere bril op

[2:04:53] de toezegging. De staatssecretarissen informeert de kamer in september nadere over de stand van zaken financieel beheer Caribisch Nederland.

[2:05:01] De staatsssecretaris gaat in gesprek met betrokken partijen over mogelijkheden en of obstakels voor verlaging van verzekeringspremies Sint Maarten informeert de kamer

[2:05:12] de staatsssecretaris gaat de vraag van mevrouw van den berg over de salarisverschillen uitzoeken en in de kamer per brief.

[2:05:19] En voor Prinsjesdag ontvangt de kamer meer informatie over beleidsdoelstellingen begroting tweeduizend, tweeëntwintig.

[2:05:29] Machine. Veel plezier stage verzekeringspremies daarvan heb ik gezegd dat ik dit zou bespreken met het en baby en met regering van Sint Maarten en dat echte lands verantwoordelijkheid is. Maar dat als wij

[2:05:40] kunnen bijstaan dat we dat zullen doen.

[2:05:45] Heel precies Dankuwel. Maar dan zullen wij de toezegging ook op die manier nog nader formuleren. Er is dus emotie. Die heeft appreciatie oordeel kamer gekregen en die wordt aanstaande dinsdag zes juli in stemming gebracht. En dan is nog het laatste dat ik kan vaststellen dat er geen bijzonderheden zijn voor de recherche verlening. Daarmee sluit ik deze vergadering.