Behandelvoorbehoud EU-Kiesakte

[0:00:00] De huurders. Hierbij open ik het commissiedebat behandeld voorbehoud e. U kiest.

[0:00:07] Ik weet welk de minister haar ambtelijke ondersteuning al dan niet hier in de zaal al dan op afstand. Ik heet welkom. De leden. De heer tassen van voelt de eerste weg van de vvd de bus van de sgp mevrouw dekker abdelaziz van d zesenzestig. Ik zal zelf ook nog het woord voeren.

[0:00:25] Sp.

[0:00:27] Dit is een debat wat noodzakelijk is om het behandel voorbehoud

[0:00:34] te laten vervallen. Dat hebben wij op geplaatst. Dat betekent dat de regering niets kan doen

[0:00:40] met een voorstel voordat de kamer zich erover heeft uitgesproken,

[0:00:45] mag geen onomkeerbare stappen worden gezet in europese onderhandelingen en dit debat is zowel bedoeld omdat

[0:00:52] die dat behandeld voorbehoud dus te laten vervallen, maar ook informatie afspraken te maken met de regering over hoe verder in deze europese onderhandelingen.

[0:01:02] Het is raadzaam de leden te verzoeken tijdens. Oh ja. Het is aan mij. Ik verzoek u

[0:01:11] om tijdens de inbrengen is het termijn voorstellen te doen voor die informatie afspraken die u zou willen. Als fractie

[0:01:19] afgelopen vrijdag hebben wij van het kabinet de brief gekregen. De reactie op deze kies akte waarin

[0:01:29] wat ruimte wordt gelaten, met name op de transnationale lijsten.

[0:01:34] Er kan een twee minuten debat aangevraagd worden. Maar goed dat kunt je in tweede termijn kunt u dat aangeven en aan het einde van de vergadering zullen we even de afspraken die we hebben gemaakt in dit debat even constateren, zodat die dan vastliggen

[0:01:49] en

[0:01:52] dan dan eindigt dus ook het behandel voorbehoud. Wat na vier weken behoort

[0:01:57] de verdwijnen. Vandaar dat wij dit debat hebben.

[0:02:02] Vier minuten spreektijd per fractie. We zijn niet met veel de ik zo n beetje door de vingers glippen of kijken als het als het nodig is dat ze u betoog kunt afronden en het is de bedoeling om na de termijn van de kamer even wat langer te schorsen, zodat de leden even kunnen eten. Dan geef ik hierbij het woord aan de heer tassen van.

[0:02:22] Dank u. Voorzitter, in negentien, zesenzeventig werd vastgesteld voeren met elkaar stemmen over de europese verkiezingen en het europees parlement is sindsdien veranderd van een samenwerkingsprocedure naar medewetgever en vandaag bespreken we dan ook een initiatief van het europees parlement een eerste stap voor europeanen om hen een stevigere stem te geven in de richting die zij met europa op willen. Kortom, de europese democratie naar de eenentwintigste eeuw te brengen en dan zal u dan ook niet verbazen. Dat voelt daarom overwegend positief is over het voorstel wat nu voorligt ten aanzien van de transnationale kieslijsten. Het is een belangrijke stap richting een echte europese democratie waarin vierhonderdvijftig miljoen europeanen gezamenlijk de koers bepalen

[0:03:05] achterstallige, hervormingen van de manier waarop we onze volksvertegenwoordigers kiezen zijn nodig. Europeanen hebben te maken met verschillende stem systemen, verschillende drempels, verschillende leeftijden, kortom, met verschillende toegang tot de europese democratie. Het gaat om europese verkiezingen, en toch stemmen we op nationale partijen, die vervolgens in europese families opgaan. Europese families die veel mensen niks zeggen. De vvd en d zesenzestig samen in een nieuw cda en christenunie samen in de europese volkspartij en voelt ook samen met groenlinks bij de groene. We zouden het graag anders zien. Maar daarvoor zullen we nog een paar jaar aan de bak moeten

[0:03:43] hoogste tijd dus voor transnationale kieslijsten en daarbij ben ik van mening dat de achtentwintig zetels voor een europese kiesdistrict erg laag is een eerste minister het met me eens dat het voorstel juist aan kracht zou winnen op het moment dat alle zesenveertig zetels, die over zijn van de britten beschikbaar zouden worden gesteld voor transnationale lijsten.

[0:04:02] Voorzitter,

[0:04:04] omdat er twijfel zit bij het kabinet vind ik eigenlijk onbegrijpelijk, want dit is juist een uitgelezen mogen uitgelezen mogelijkheid om de democratische legitimiteit zoals beschreven in het regeerakkoord te verbeteren. De crisis krijgen daarbij meteen de mogelijkheid om via het spitzenkandidaten systeem de voorzitter van de europese commissie te kiezen

[0:04:21] goede opstap en kan de minister mij dan ook uitleggen wat het nadeel is en voor wie dan dat nadeel is, want het lijkt me niet dat dit voor de kiezers graag een reactie. Want anders krijgen we straks weer een konijn uit de hoge hoed, zoals bij mevrouw van der leij maar transparant. Wie de kandidaten zijn en waar ze voor staan.

[0:04:39] Hoe rijmt het kabinet dan ook het verbeteren van de democratische legitimiteit en de wens om het spitzenkandidaten systeem te verbeteren met deze opstelling. Graag een reactie. In de voorstel wordt ook gesproken over verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd na zestien en voelt de zou ook voorstander van als we weten dat mensen bij de eerste mogelijkheid die ze hebben hun stemrecht gebruiken, dan zullen zij dit ook in de toekomst doen. Mede via het onderwijs kun je zo de betrokkenheid van jonge stemmers nu en in de toekomst versterken, ziet de minister de mogelijkheid om actie te ondernemen om de stemming gerechten leeftijd van achttien jaar uit de grondwet te halen of hier genadig onderzoek naar te doen.

[0:05:15] Tot slot de voorzitter en nog enkele vragen en ik hoor graag hoe de minister ziet hoe tijdspad er nu uitziet en is de minister met mij eens dat we moeten proberen om dit voor het einde van het jaar te regelen, zodat het mee kan in de verkiezingen van twintig, vierentwintig. En wat het standpunt van het nederlandse kabinet tot nu toe heeft uitgedragen binnen de raad

[0:05:34] en ik snap het dilemma om zo weinig mogelijk restricties op te leggen aan politieke participaties. Anderzijds is de ondervertegenwoordiging van vrouwen in de politiek niet. Ok en ziet de minister andere mogelijkheden dan het voorgestelde systeem om dat nog te verbeteren

[0:05:49] en kan de minister binnen de raad opbrengen dat er grote verschillen zijn met betrekking tot democratische drempels om mee te doen aan de verkiezingen en zich hard maken om deze barrières zoveel mogelijk te slechten

[0:05:59] en moeten we nu informatie

[0:06:02] en

[0:06:03] en en daarnaast zou ik het fijn vinden als de minister ons op reguliere basis zeg. Elke drie maanden zou informeren over de voortgang van de onderhandelingen en waar men staat.

[0:06:14] Dankuwel voor ze

[0:06:17] bedankt keurig binnen de tijd. Dan is het wordt dan eerst rodenburg van de ggd dankuwel.

[0:06:23] Ben blij met de de brief in ieder geval is gestuurd.

[0:06:26] Gestuurd en op zich kunnen wij als vvd fractie ook wel die kritische lijn die we lezen door de regels heen volgen. Ik neem ook maar even uit praktisch oogpunt als basis van mijn reactie dan ook even de brief van aantal dingen aantal stippen. Denk dat het goed is om wat u aangeeft om tijdens onderhandelingen mee te nemen dat we ook de mogelijkheid bieden om met blanco lijst een te gaan deelnemen, kunnen deelnemen aan de verkiezingen. Externe overigens ook meteen informatieverzoek van heer dansen als het gaat om het periodiek informeren en volg mij bent u goed in in staat gezien reacties op dit moment om in te schatten wat relevant is voor ons om te weten als het gaat om de verdere voortgang van van de procedure.

[0:07:08] Ten aanzien van de procedure van de verkiezingen wil ik ook opmerken dat dat belangrijk is en steun denk ik ook de lijn als het gaat dat de lijn van de minister sorry voorziene dat onze democratische normen op nationaal niveau worden bepaald vastgesteld en ook worden gehandhaafd, moeten we niet aan een europese verkiezingen autoriteiten over houden en in algemene zin wilt u ook aangeeft. Belangrijk is ook dat we niet de grootste verschillen krijgen in het type verkiezingen en hoe we dat doen bijvoorbeeld als het gaat om de leeftijd en et cetera omdat het gewoon een heel verwarrend beeld in in nederland zou geven van wanneer.

[0:07:42] Welke verkiezing. Wat.

[0:07:44] Daarin denk belangrijk punt drie had hij het over de gender gelijkheid ook die lijn die steunen wij, want ook in de selectieprocedure opstellingen vinden we echt gewoon een taak van politieke partijen om dat op een goede manier te doen. We moeten respecteren zijn ook tegen quota en ben ook over overtuigd dat naarmate we hier zo vaak over praten wat je ook ziet dat er uiteindelijk ook automatisch meer diversiteit ontstaat en dat verplichte dat willen we niet. Maar ja, natuurlijk. Diversiteit al wel toe

[0:08:16] denk ook uniformiteit en met nationale wetgeving. Dus ik ben erg benieuwd hoe de minister denkt dat dat ook te kunnen handhaven en of dat overeind blijft als een voorspelling kan doen ook hoe dat zal gaan verlopen.

[0:08:30] Aandachtspunt. Even kijken. Ja, u heeft ook iets over bijzondere ondersteuning ook u werkt aan een tijdelijk experimenten met bijstand en de belangrijk vinden wij niet valt dat ook altijd stem geheim wordt gewaarborgd. In een stemhokje ben ik benieuwd wanneer we meer over deze tijdelijke experimenteren met gaan horen

[0:08:53] snel doorheen lopen.

[0:08:59] Denk ook even het allerbelangrijkste punt is denk ik ook de nationale lijsten als wd en denk ik ook geen geheim zijn we tegen federaal europa en daar wordt wel een beetje naar toe gewerkt met deze transnationale lijsten en we zijn niet voordat federaal europa en we zien ook niet zitten dat nederlanders straks op een bulgaar kan gaan stemmen. En.

[0:09:21] We zouden niet.

[0:09:21] Begrijpen omdat dan wat dat daar de toegevoegde waarde van is in het coalitieakkoord staat een passage opgenomen als het gaat om het onderzoek voor het systeem van de spits een kandidaat ook om de democratische legitimiteit te vergroten. Ik vraag me af of dat het of dat gaat gebeuren. Misschien willen missen ook toelichten hoe zij daar naar kijkt en ik ben ook niet voor. Volg mij. Heeft u dat niet in ook gevraagd aan de kamer niet voor de automatisch ook ec-voorzitter wordt. Ik vind ook dat automatismen zou ik er niet niet niet in willen hebben zitten denk dat het ook belangrijk is dat we dat processen ook waar de raad van europa een rol in heeft dat we dat proces gewoon aanhouden en daar niet teveel nu op dit moment lichaam gaan wijzigen,

[0:10:06] ook steunen als het gaat om de regels ten aanzien van campagnes voor politieke partijen. Dat gaat veel verder dan onze nationale wetgeving. Daar zou ik ook geen geen voorstander van zijn en ook steun ik de lijn van het kabinet als het gaat om het moment waarop die verkiezingen gehouden moeten worden naar vierentwintig mei valt toevallig ook die vier en tweeduizend, vierentwintig van negen mei ook nog op een hemelvaartsdag. Ik denk dat we in ieder geval de ruimte moeten hebben en er is altijd prima denk ik dat er een soort van focus datum te stellen is maar dat terwijl op nationaal niveau kan worden bepaald, zodat we ook gewoon zon en feestdagen en ook vakanties eventueel kunnen meewegen in in of we wel of niet.

[0:10:42] Verkiezingen organiseren

[0:10:46] dan nog even een roept een vragen op van mevrouw dekker op de lijst.

[0:10:51] En dagvoorzitter eigenlijk niet. Dat laatste. Ik loop een beetje achter mijn en mijn hoofd en mijn vraag gaat over de voorkeur voor de spits kandidaat. Ik hoorde vvd zeggen dat het dat de automatisme van een spitzenkandidaten nu nog niet aan de hand maar onwenselijk vinden en dat het willen laten, zoals het is maar vindt de vvd niet dat de transparantie op hoe en europees commissaris dan gekozen wordt of de europese commissievoorzitter gekozen wordt niet beter is dan hoe het nu is.

[0:11:22] Ik denk dat het gewoon helder moet zijn hoe daartoe te komen en dan moet in principe ook gewoon door hetgeen een draagvlak voor zijn en denk dat het geborgd is in de huidige procedure.

[0:11:32] De vierdaagse heeft erom gevraagd.

[0:11:34] Voorzitter, dank ja ik ik ik dacht ik laat hem eerst scholen werk even rustig uit praten want hij is toch een beetje de brief van het kabinet aan het en door zijn. Ik dacht nou laten we dat eerst afmaken, maar zijn reactie op collega van d zesenzestig is in mijn optiek wel een rare, want juist het proces zoals het nu is is voor iedereen onduidelijk. Afgelopen verkiezingen in tweeduizend negentien.

[0:12:00] Je hoeft dit niet helemaal uit te leggen hoe het toen ging

[0:12:02] internet is kort en puntig.

[0:12:04] De zou de meer kan de heer schoonenberg uitleggen dat aan aan de kiezers van als zij stemmen op een kandidaat zoals het afgelopen keer is gegaan en en die kandidaat eigenlijk allemaal campagne hebben gevoerd in heel europa dat er vervolgens een gremium is van regeringsleiders waren achter gesloten deuren wordt besloten wie er uiteindelijk voorzitter van de europese commissie wordt terwijl die persoon. We hadden nog nooit van haar gehoord.

[0:12:34] Hoe kan de vvd ruimen dat dat transparant.

[0:12:36] Is

[0:12:38] de eerste rodenberg.

[0:12:39] Nee op zich. Er zijn gewoon wel voor dat de ep de voordracht doet uiteindelijk het bestendigen moet in principe ook in de raad van europa moeten draagvlak voor zijn en ik weet uw opvattingen verschillen wat dat er gaat denk ik op dat punt van mening. Maar dat het ook gewoon belangrijk is dat er ook wordt gekeken naar zeg maar deskundigheid. Het gaat mij om het automatisme dat ook zo'n spitse kandidaat meteen bijvoorbeeld voorzitter wordt van van de europese commissie. Dat is waar ik op tegen.

[0:13:07] Korter dassen,

[0:13:08] Voorzitter, dan begrijp ik dus goed dat de vvd liever een technocratisch bestuur van europa heeft dan een politiek gekozen, voorzitter van de europese commissie, die door de kiezers wordt bepaald in plaats van door de leden van de europese raad en daarmee eigenlijk de kiezers ondergeschikt maakt aan het belang van wat de europese raad wenst.

[0:13:28] De herfst, weg,

[0:13:29] Is het proces als hier. Want hier staan de mensen niet voor ministerpresident.

[0:13:34] U vervolgt uw betoog.

[0:13:35] Al over de tijd heen. Ik heb nog een laatste puntje eigenlijk. Dat gaat eigenlijk ook in eerdere debatten heb ik ook gevraagd naar elektronisch en digitaal stemmen. Er staat ook iets in over qua fors voorzitter stand van techniek was dat het nu in nederland niet kan op een veilige manier. Nu is de u voornemens om die stap naar digitaal stemmen in te zetten, althans op te laten open te laten. Ik heb eigenlijk een vragen en ook wat zorgen. Hoe kijkt u aan tegen deze stap in europa en blijven we in nederland dan achterlopen of ziet u dat dat op een bepaalde bepaald moment op een veilige manier kan worden georganiseerd.

[0:14:17] Dankuwel. Dan is het woord aan die bisschop namens de sgp. Maar niet voordat ik mevrouw van der graaf van de christenunie welkom geheten in deze vergadering.

[0:14:27] Voorzitter, dank u wel.

[0:14:29] Als die de gemiddelde nederlander vraagt wat is het devies de wapenspreuk van nederland. Dan krijg je als het een beetje wil mijn goede wil het antwoord. Het wilhelmus vrees ik. Maar als je dan doorvraagt dan komen ze misschien nog wel op het idee van om je munchen dreigt te zeggen ik zal handhaven.

[0:14:48] Oké dan hebben we dat er boven tafel en dan vragen we de even door. Wat is het devies of de wapenspreuk van de europese unie.

[0:14:56] Ik vermoed dat je dan alleen maar glazen ogen krijgt devies is. Ik zal het u onthullen. Ik weet niet of er collega's zijn die dat nu helemaal paraat hebben. Die zou bijna een gevulde koek beloven door de geboekte motor naast een wint.

[0:15:12] Nee.

[0:15:14] Heb je dan niet dat vraag is?

[0:15:17] Wat is de wapenspreuk van of het devies van de europese unie.

[0:15:22] Eenheid in verscheidenheid, akkoord.

[0:15:23] Voor mij een gevulde koek bestellen. Maar op mijn rekening of anders dan trakteren. Maar ik ben bang dat u een van de weinige nederlanders bent die het antwoord zo snel paraat heeft dat dat vreselijk. Voorzitter, ik denk dat dat op zich een mooie een mooi motto is zeker voor een unie, zoals de europese unie is eenheid in verscheidenheid. Er zijn inderdaad europese zaken die ons binden, al die lidstaten binden, maar de verscheidenheid tussen de lidstaten is zo groot dat je die ook mag koesteren. En als ik dan zie hoe dat uitgewerkt wordt in dit voorstel. Dan denk ik ja jongens. Nou ga je als u als dit doorgaat je eigen motto je eigen ambitie. Want dat dat spreekt eruit. Ga je eigenlijk om zeep helpen. Het is eenvormigheid troef. Het moet allemaal in al die landen hetzelfde zijn. Ja, waarom

[0:16:19] mijn vraag aan het kabinet is ziet het kabinet dit risico van eenvormigheid ook en ziet het kabinet hier ook het risico in van verder steeds verder afkalvend draagvlak. Men herkent zich in toenemende mate minder in de het samenwerkingsverband dat de u is. Voorzitter, als je de tekst uit de kringen leest van die soms ook van de ene verbazing in de andere een citaat uit het plan van het europees parlement. Ik citeer

[0:16:50] overweging achttien de totstandbrenging van een breed kiesdistrict is haalbaar wanneer gender gelijkheid.

[0:16:57] De wordt gewaarborgd,

[0:16:59] U mag best weten. Ik heb een hele tijd op deze zin zitten kauwen. Ik snap ik denk dat ik snap wat een breed kiesdistrict is en ik denk dat ik snap wat gender gelijkheid in dit verband inhoudt, hoewel het kan ook iets anders betekenen. Maar waarom zou gender gelijkheid een belangrijke voorwaarde zijn voor de slagen van een district gender heeft toch niks aan doen met die essentie daarvan. Ik zou graag een toelichting.

[0:17:25] Voorzitter, het kabinet stelt zich vooralsnog neutraal op ons gaat om een europese een een breed kiesdistrict. In de brief wordt worden meer technische de voor en nadelen van dit plan op een rijtje gezet. We missen daarbij een beetje een reflector op een reflectie op het karakter van de een en de ontwikkeling van de verdragen, en ik zou daar graag een nadere reflectie van het kabinet op willen, want dit is wel heel essentieel. De u draagt zowel in samenstelling van de europese raad als die van het parlement nog steeds het karakter van de samenwerking.

[0:17:55] Verband,

[0:17:57] Een dik district past slechts slecht bij die achtergrond, zeker als we letten op de fundamentele verschillen in de culturen tussen lidstaten waar ik het net over had

[0:18:07] en ook veel oudere en verregaande politieke unie als neem dan voor bijvoorbeeld de verenigde staten

[0:18:13] twee, honderd jaar ruim bij de verkiezing van congres gaan ze niet uit van een federaal kiesdistrict, maar van de staten. Daarmee doe je recht aan de eigenheid van de lidstaten. Ik zou dus graag hier de visie van het kabinet op willen want hier gaat het gaat een fundamentele wissel om zonder dat het merken en als we dan niet hoe goed op gereflecteerd hebben dan zwemmen we in een fuik, waardoor van waarvan we achteraf zeggen maar dit was toch niet de bedoel

[0:18:40] en ik zou daarom graag over flexibele is. Het is het dan niet nodig dat hier aanpassing van verdragen voor plaatsvindt.

[0:18:48] Voorzitter, tot slot, het europees parlement wil de europese verkiezingen altijd op negen mei houden, ongeacht welke dag van de week dat dat is zo'n voorbeeld van uniformiteit en dat moet allemaal eenvormig zijn. Het kabinet benoemt terecht dat dit onwenselijk is vanwege feestdagen vakanties de zondagen. Maar die zal de op de zaterdagen bij kunnen noemen. In nederland hebben we een goede traditie dat burgers

[0:19:12] bepaalde dagen in de week even niet aan werk of politiek hoeven te denken en dat is een ja behalve dan een collega's politici die geen zondagsrust in acht nemen. Die moeten zeven dagen in de week vierentwintig uur per dag werkzaam zijn en de sgp is maar zes en zes dagen per week vierentwintig uur. Maar dat even tussen haakjes en kunnen we ja ik rond de af kunnen we ervan uitgaan dat de kabinet dit plan niet alleen onwenselijk, maar ook onacceptabel vinden wat ons betreft. Er is echt een kritische reflectie gewenst en dat zou een nadere uitwerking noodzakelijk maken.

[0:19:48] Dank u zeer.

[0:19:49] Ook voor u

[0:19:50] milde geduld,

[0:19:52] Ja

[0:19:53] maar die is er niet bij de eerste interruptie voor u.

[0:19:56] Dan voorzitter. Ik moest even nadenken over wat er in bisschop zei over eenheid en verscheidenheid en hoe dat reflecteren op de democratie. Want is het inderdaad zo dat we vinden dat mensen ongelijke toegang tot de democratie moeten hebben die we met elkaar en en twintig, de heer bisschop. Dat dat wenselijk is.

[0:20:15] Voorzitter, ik ben van mening dat dat nou typisch iets is wat behoort bij de nationale democratie die bepalen leeftijdsgrenzen die bepalen kaders en lenen en uiteraard moet die aan bepaalde basisvoorwaarden voldoen. Maar dat is nou typisch iets waar een europese unie zich niet mee bezig moet houden. Een samenwerkingsverband als europese unie moet vooral gericht zijn op samenwerken met respect voor de verscheidenheid die er ook hierin is. Dat lijkt mij

[0:20:42] vanzelfsprekend.

[0:20:44] Dassen. Tot slot.

[0:20:46] En dan voorzitter. En dus als creëren bisschop goed begrijp, vind ik eigenlijk dat mensen gelijke toegang tot de democratie moeten hebben en dus ook gelijke toegang tot de vertegenwoordiging vanuit het europees parlement, die ook europeanen vertegenwoordigt en de bisschop wil denk ik ook niet dat we dat in nederland verschillend opstellen. Dus dat begrijp ik niet helemaal maar eens. De bisschop het ook niet met mij eens dat juist in deze tijden waarin we te maken hebben met grote uitdagingen en zoals klimaat de oorlog in oekraïne dat we juist ook dat europese discours met elkaar meer moeten vormgeven dat mensen ook duidelijker weten welke kant we met europa opgaan. En dus als mensen stemmen op de partij waar de heer bisschop onderdeel van is. De europese familie dat ze weten dat er een conservatieve europa is dan dat ze op bijvoorbeeld de groenen zouden stemmen. Wat een progressieve europa is en daarmee heel duidelijke richting kunnen aangeven.

[0:21:36] Ja. En dat pleit dus in totaal inderdaad voor nationale partijen die afgevaardigden naar het europees parlement sturen, dan weten ze de weten de kiezers precies op wie ze stemmen wat ze vertegenwoordigen wat ze kunnen verwachten. Maar ja als je op een poolse kandidaat kunt stemmen. Hier dan moet je al pols kennen bij wijze spreken om dat te kunnen volgen. Dus dank voor deze ondersteuning voor de nationale lijsten.

[0:22:01] Dan geef ik het woord aan mevrouw dekker. De russisch namens d zesenzestig.

[0:22:05] Dank u. Voorzitter, voorzitter, zeventig procent van onze wetgeving komt uit europa geopolitiek heeft europa nog nooit zo'n belangrijke rol gespeeld als nu. U gaat een steeds grotere rol spelen in ons dagelijks leven. Tegelijkertijd blijft de europese politiek voor veel mensen in ver van mijn bed show echter. Europese lijsttrekkersdebat bestaan niet en ook een echte europese campagne wordt er vaak niet gevoerd.

[0:22:30] We keken voor veel zaken naar europa. Maar mensen voelen geen urgentie voor over europese politiek, maar deze wijzigingen en europese kiezen. Akte worden tros nationale zetels ingevoerd en stap richting een serieuze europese democratie, een dat die burgers meer invloed geeft op de keuze van een voorzitter. Het zal u niet verbazen dat deze zestig hier een uitgesproken voorstander van is. Deze extra wijze kan de europese verkiezingen laten leven in nederland. Want voorzitter, europa is niet ons buitenland. Europa is ons binnenland en zo moeten we het ook behandelen. Transnationale kieslijsten, daarbij een cruciale eerste stap.

[0:23:07] Mijn fractie heeft over de kiezer er verder nog een aantal vragen eerst toegankelijkheid en toegankelijkheid van het systeem van terras nationale zetels forster, het kabinet vermeld in de brief dat het onduidelijk is voor de kiezer welke kandidaat op de lijst komt en hoe het systeem van de transnationale lijst een werkt. Op welke wijze gaat de minister waarborgen de dit proces? Dat het nieuw proces de duidelijk is voor de kiezer.

[0:23:31] Voorzitter, op welke afstand gaat de minister zorg dragen dat dat de proactief en mensen geïnformeerd worden over de een besluiten graag reactie dan kiesrecht. Voorzitter, voorzitter, d zesenzestig was altijd een voorstander geweest voor actief kiesrecht vanaf zestien jaar jongeren zijn juist erg betrokken bij de politiek. Waarom het dan niet deze betrokkenheid omzetten en een stem. Duitsland heeft besloten om het actief kiesrecht te verlagen naar zestien jaar en dit jaar is het jaar van de jeugd in europa bij uitstek een goed idee om daarom dit jaar nog dat voorstel door te voeren. Waarom blijft de minister vasthouden? Aan die achttien jaar zou zij overwegen bij wijze van experiment het kiesrecht, bij het kiesrecht bij de europese verkiezingen na zestien jaar te verlagen dan een vrouwenquotum. Voorzitter, voorzitter en rits constructie in een kieslijst lost ongelijkheid of gebrek aan representatief voor de presentatie in de politiek niet op. Maar dit zou echt wel een goede eerste stap zijn als het kabinet dit voorstel niet steunt, dan ben ik benieuwd op welke wijze de minister wel van plan is om gender gelijkheid in de politiek te stimuleren dan negen mei vorst tijd idee om op euro per dag. De dag van de oprichting van een u te gaan stemmen, vindt d zesenzestig sympathiek. Zo ver ligt in algemene zin aanleiding geven om deze bijzondere dag meer publieke aandacht te geven. Want waarom zouden we zoiets heel gelukkig niet moeten vieren, maar tegelijk kan ik de lijn van het kabinet steunen. Want als verkiezingen op een feestdag zouden vallen of midden in de meivakantie en mensen zijn in het buitenland. Dan zouden ze niet stemmen en dat zonder

[0:25:07] welke voorstellen zou de minister willen doen om de europese verkiezingen verder met met elkaar gelijk te trekken.

[0:25:15] Voorzitter, wat wordt dat wat voor de het voorziene tijdspad voor de europese onderhandelingen en denkt de minister dat de definitief besluit voor de ep-verkiezingen in tweeduizend, vierentwintig nog haalbaar is. Voorzitter, tot slot, op welke wijze zal de minister van bzk samen met de staatssecretarissen waarborgen dat de campagne over de ep-verkiezingen tweeduizend vierhonderd vierentwintig. Ook de burgers van caribisch nederland en de landen. Aruba curaçao en sint maarten tijdig tijdig bereikt. Dankuwel.

[0:25:46] Dankuwel.

[0:25:47] Dan geef ik het woord aan mevrouw van der graaf van de christenunie.

[0:25:52] Dank u wel. Voorzitter, voor het woord voorzieningen. Tweeduizendvierentwintig mogen er weer zo'n vierhonderd dertig miljoen europeanen naar de stembus om te kiezen voor een nieuw europees parlement en het is daarmee ook een van de grootste democratische verkiezingen wereldwijd en daar mogen we best fier op zijn en dat is bijzonder en persoonlijk zie ik er ook weer naar uit om in tweeduizendvierentwintig mijn stem uit te mogen brengen voor het europees parlement, maar voorzitter, dat geldt niet voor iedereen. In tweeduizend negentien bleef bijna de helft van de kiezers in europa thuis en marlies negenenvijftig procent van de nederlandse kiesgerechtigden en dat zijn geen cijfers om trots op te zijn en met die nieuwe cijfers in de hand of met die cijfers in de hand is het in het europees parlement gewerkt aan een nieuwe. U kiest akte en u hoort men zeggen een nieuwe. U kiest akte. Maar toch neem ik u even mee naar tweeduizend vijftien. Want ook toen lag er een kies akte voor met bijna identieke voorstellen als we nu weer zien en voorzitter, toen hebben we als kamer gezegd dat we een subsidiariteitstoets willen doen. Een gele kaart procedure in gang zetten en de kamer had daar redenen voor de organisatie van verkiezingen. Ook de europese is primair een nationale aangelegenheid, juist gezien de verschillen in traditie, politieke cultuur en nationale opvattingen over vertegenwoordiging en democratie binnen de unie en voorzitter, ik wil dan ook vragen of we dat niet ook deze keer zouden moeten doen zo subsidiariteitstoets, waarmee we als kamer gaan beoordelen of dit op europees niveau van nationale niveau geregeld moet worden. We zijn niet het enige land waar deze discussie momenteel speelt. Zweden is het al van plan en stemt daar ook morgen over

[0:27:43] zit er de kiezen. Akte van tweeduizend vijftien is ook nog niet voor een kracht omdat die nog niet in alle parlementen is geratificeerd. Duitsland, spanje en cyprus hebben dat nog niet gedaan. Daarom is mijn vraag ook aan de minister. Wat zij ervan vindt de timing van dit voorstel. Die komt daarmee is dat nou logisch en voorzitter ik begonnen met de opkomst die wordt niet bevorderd doordat mensen op iemand aan de andere kant van ons continent kunnen stemmen. Daar geloof ik helemaal niets van. En al helemaal niet wanneer die op een religieuze feestdagen voor mijn zondag plaatsvindt, waardoor een aantal kiezers ook van wegens gewetensbezwaren. Niet een stem zullen

[0:28:23] we mogen er trots op zijn dat de europese verkiezingen op de europese verkiezingen, maar de verkiezing moet zo worden vormgegeven dat die ook past binnen onze eigen verkiezings traditie, zoals we die in nederland kennen en die in anders in andere landen.

[0:28:37] We zit de christenunie is blij dat het kabinet op veel punten van die kiezen akte ook duidelijk op de rem trapt en wij ondersteunen die inzet ook maar op het gebied van de transnationale lijsten zien we de reactie van het kabinet een beetje ambigu, terwijl de europese discussie zich daar waarschijnlijk wel op zal toespitsen. De christenunie heeft daar ook grote vragen bij. Kan de minister schetsen op dit moment het europese krachtenveld daarop eruitziet en is hij bereid om als een kamermeerderheid aangeeft nu pas op de plaats te maken om daar dan ook naar zich in te houden. Binnengaat en voorzitter, mocht het nou zo zijn dat die hele europese kiezer akte wel verder in behandeling zou worden genomen. Dan vinden we het belangrijk de als kamer goed van op de hoogte te blijven en op het moment dat er een uitkomsten aan zit te komen die afwijkt van de kabinet inzet willen wij daar over graag geïnformeerd worden als kamer en vragen ook de minister de kamer het voorstel nogmaals voor te leggen voordat er in de raad definitief over besloten zou worden. Dankuwel.

[0:29:47] Dankuwel.

[0:29:48] Dan wil ik graag het voorzitterschap even aan de bisschop geven zodat ik mijn inbreng kado namens de sp.

[0:29:54] Dat neem ik met trots op mij en ik geef u graag het woord voor uw bijdrage.

[0:30:01] Weer dacht ik toen ik dit voorstel zag toen ik zag dat ze het werd aangenomen in het europees parlement. De kiezer akte helder staat mij nog de discussie debat voor de geest van de vorige kiezer akte. De kamer was tegen de regering was tegen in de onderhandelingen in europa sneuvelde stap voor stap allerlei voorstellen die er nu weer in staan. Je zou denken en ezel stoot zich niet twee keer aan dezelfde steen. Maar het europees parlement wel. Die zie namelijk voor alles europese oplossingen, terwijl nationale parlementen, maar als lastig worden weggezet en die willen nooit, maar de manier van organiseren van onze democratie is aan ons, aan onze nationale regels en onze nationale soevereiniteit. Er zijn al genoeg onderwerpen waarop de euro europa nu de europese unaniem doordendert als het gaat om digitale zaken als het gaat over alle klimaat maatregelen als het gaat over oekraïne en energiemarkt. De sp-fractie maakt zich daar grote zorgen over never waste a good crisis. Maar hierop zouden wij toch wel de poot stijf willen houden. Onze manier van verkiezingen organiseren is onze manier. Net zoals dat we gisteren hebben kunnen zien of zondag hebben kunnen zien dat de fransen een hele andere manier hebben van rondes en stemmen in frankrijk kan een fransman helemaal niet op een transnationale lijst op een gewone fransman stemmen. Maar straks moeten de fransen straks wel via transnationale frans of lijsten wel op een portugezen of op een hongaar kunnen stemmen. Een stemcomputer brief stemmen gender gelijkheid, de dag van stemmen, leeftijd logos. Het is gewoon towards en de gele kaart moeten we zeker trekken. Kijk naar mevrouw van der graaf die het er ook over had. Maar die subsidiariteitstoets heb ik naar gekeken. Daar hebben we gewoon in de tijd die we nog hebben de tijd niet meer voor omdat procedurevergadering vorige week was toen was de brief de natuurlijk ook nog niet. En het voorstel van de sp is eigenlijk om motie neer te leggen en die aan te nemen en dan gele kaart te trekken en dan het europees parlement onverwijld te laten weten dat wij dit in strijd vinden met het beginsel van onze van de subsidiariteit.

[0:32:18] Zweedse parlement stemt. Morgen over deense parlement gaat dat doen, en ik verwacht eigenlijk dat er wel veel meer landen zullen zijn die op de rem of parlementen zullen zijn die op de rem willen stappen, stappen transnationale lijsten. Het lijkt ons helemaal niks. Het heeft inderdaad te maken met federalisering. De suggestie dat je daarmee democratie organiseert in de europese unie die allesbehalve democratisch is is is echt hogelijk naïef. Dus de sp roept de minister ook op om daarop een andere positie in te nemen. Daarop kunnen wij moeilijker een subsidiariteitstoets uitspreken omdat die transnationale lijsten natuurlijk evident wel een europees besluit zouden zijn. Maar dat kan de minister en de onderhandelingen wel verder mee en dan de afspraken die ik graag zou willen zien. Inderdaad. Periodiek op de hoogte houden van de voortgang van de onderhandelingen, bijvoorbeeld per kwartaal. De aanpassingen die de kunnen zijn in de nederlandse inzet en de aanleiding daarvan als ze ook belangrijk zijn. Mevrouw van der graaf, ook als er een ambtelijk akkoord is bereikt over voorstellen. Dan wordt de kamer daarover geïnformeerd, zodat wij ruim voorraad raad nog kunnen kijken of het of wij dat akkoord vinden of dat wij de minister meegeven niet instemmen. Ik denk dat het

[0:33:36] hetzelfde geldt over de definitieve besluitvorming en ik zou het ook heel prettig vinden als we de afspraak zouden kunnen maken, hebben we op andere vlakken nu ook gemaakt, bijvoorbeeld bij de fiets voor fifty five pakket, maar ook een tijd geleden of een paar weken geleden op de digitale agenda om op het moment dat meerderheden minder heet posities veranderen dat we dat ook te horen krijgen, want het kan namelijk zijn dat we dan ook als parlement het initiatief kunnen nemen om andere parlementen te mobiliseren, om wel weer een meerderheids positie te kunnen krijgen of zoiets. Dus dat zou ik ook graag daarin willen hebben.

[0:34:12] Voorzitter,

[0:34:15] Dank voor uw bijdrage. Dat leidt tot een interesse van de je dat ze gaan.

[0:34:18] De gang,

[0:34:19] Ja. Voorzitter. Want toen ik na het verhaal van vrouw lijdt hoorde toen dacht ik ook.

[0:34:25] Ie het weer.

[0:34:28] Het is namelijk de eenentwintigste eeuw en de wereld is ontzettend snel aan het veranderen en u noemt het zelf ook de mevrouw leijten noemde het zelf ook al. Het gaat om klimaat. Het gaat om digitalisering, het gaat om veiligheid, het gaat om uitdagingen die europeanen steeds meer gezamenlijk moeten oppakken en aldus moeten we europese met elkaar daarin kunnen regelen. Behalve onze democratie en onze politiek. Dat willen we allemaal maar nationaal houden.

[0:34:53] Laten we nou toch ook die stap met elkaar durven te maken door te zeggen dan krijg een transnationale kieslijst. Dan hebben nederlanders spanjaarden bulgaren de mogelijkheid om op een europese partij te stemmen die een duidelijk doel voor ogen heeft met europa, zodat ze ook weten waar we met europa naar toe gaan. Dan krijgen we een veel beter debat. En dan krijgen we veel meer mensen betrokken bij die europese toekomst.

[0:35:16] En uw vraag is.

[0:35:17] Hoe mevrouw leijten daar naar kijkt,

[0:35:20] Nou uw gang. Ik noem de dat wel hooglijk naïef. Ik geloof er niks van. De opkomst is laag bij europese verkiezingen. Mensen hebben helemaal niet het idee dat ze er iets over te zeggen hebben. Het hebben ze ook niet als ze stemmen op een transnationale lijst. Hoe moet je dat uberhaupt duiden. De europese besluitvorming zoals die nu is is in hoge mate ondemocratisch in transparant en dat zouden wij heel graag anders willen zien. We zouden een andere europese samenwerking willen zien, waarbij er veel meer mogelijkheden zijn om op verschillende vlakken sneller te gaan met mekaar, maar ook bijvoorbeeld niet mee te doen aan een een europese unie van ook mogelijke opt out. Dat is helemaal niet zo gek voorstel. Dat was bijvoorbeeld wat cameron voor elkaar kreeg toen hij onderhandelde over zijn deal. Dat werd uiteindelijk een brexit. Wat de sp ook altijd betreurd heeft. Maar toen werd ze wel mogelijk dat er andere afspraken op die interne markt gemaakt werden en op dit moment zijn we alleen maar meer markten aan het maken en de energiemarkt hebben we straks ook niks meer over te zeggen. De vervoersmarkt hebben we al niks meer over te zeggen dat zijn dingen van net een gesprek met een met de nationale ombudsman die zegt zijn nutsvoorzieningen, maar over waar burgers op moeten rekenen. Wij zouden de andere keuzes willen maken en wat meer van de een nationale soevereiniteit uit willen gaan en dat is helemaal niet omdat we andere landen vies vinden, en wel helemaal niet omdat we niet willen samenwerken, maar wel omdat we denken dat het veel democratischer is. Dus nee ik ben het absoluut niet met eerder als eens dat dit moet. Ik ben helemaal niet met judas eens

[0:36:59] wel eens europees terecht.

[0:37:02] Een helder antwoord, maar nog een vervolgvraag van hit.

[0:37:05] Voorzitter, in dat laatste ben ik overigens met mevrouw leijten eens. Ik denk niet dat we alles europees zouden moeten regelen, maar ik ben ook met mevrouw leijten eens dat de europese unie, zoals die nu werkt dat die in transparant is in de besluitvorming en dat de kiezen vaak helemaal niet goed gehoord wordt daardoor omdat als het nederlandse kiezer gaat stemmen voor de europees parlement is dat de europese raad die bepaalt wie de commissievoorzitter wordt, is het juist niet ook een mogelijkheid om te zorgen dat we die democratie wat meer handen en voeten geven en dat we daar wat meer richting aangeven en is het dan met achtentwintig zetels, die op een transnationale kieslijst zouden komen, vult dat niet juist het debat over de toekomst van europa aan.

[0:37:49] Roulette,

[0:37:52] Ik denk dat het debat over de toekomst van europa veel vaker veel fundamenteler in de tweede kamer gevoerd zou moeten worden. We zouden we veel scherper moeten zijn op subsidiariteit en overdracht van bevoegdheden. Ik denk dat het veel beter zou zijn als we zouden kijken naar een nieuw verdrag waarin de dan echt opties voor liggen in plaats van een sluimerende greep die er nu plaatsvindt

[0:38:15] en ik denk dat er nog best wel onderwerpen zouden kunnen zijn waar zelfs voelt een sp het met elkaar eens zouden zijn,

[0:38:22] maar wij denken toch dat het niet verstandig is om

[0:38:29] om om te denken dat van leidde tot lissabon van

[0:38:35] athene tot amsterdam de europese markt gelijk is, de behoeften gelijk zijn en daarin zouden we de verscheidenheid willen koesteren en ook willen accepteren en ik ben film brussel geweest en ik heb veel brusselse ambtenaren gesproken en daar is zit dat besef heb echt niet. Ik zou het heel erg. Ik zou het als het gaat over het europees parlement bijvoorbeeld heel goed vinden als we dubbelmandaat toe zouden staan dat de je tassen ik bijvoorbeeld allebei daar de europese beleid het europese beleid machine kunnen controleren. Dus nationale perspectieven en zouden ze dat anders doen dan dan ik. Maar dan kunnen wij onze kiezers wel uitleggen hoe we dat doen. Daarover hebben trouwens ook een motie aangenomen voor als er verdragsonderhandelingen komen dat dat de positie is van nederland. Maar ja ik vind het echt hoog naïef dat als je een stem kan uitbrengen op iemand die je niet kent dat je dan beter vertegenwoordigd zou voel ik die echt niet dat verwerkt.

[0:39:31] Mevrouw dekker, abdelaziz,

[0:39:35] Dank u. Voorzitter, koor en dsb zeggen dat europa is niet democratisch is in transparant en dat in transparantie ben ik het ook met de sp eens en daarom zien wij als de is toch juist dus wel dat dat het stemmen op een persoon die je kent want dat is wel de mogelijkheid wat terras nationale lijst bieten en de spitsen kandidaten aanpak. Dat is ook wat er ook afgelopen verkiezingen gebeurt dat mensen in nederland massaal op. Neem dan een bekend. Iemand een bekend politicus hebben gestemd. Hoe heet dat de sp daarentegen. Wat heeft vorige keer.

[0:40:11] Deels gewerkt,

[0:40:13] Verleid, hem.

[0:40:16] Ja nee dat weet ik niet. Ik bedoel zagen ook negenenvijftig procent. Blijf thuis.

[0:40:23] Dus hoe heeft dat dan gewerkt. Ik denk dat we ons daar zorgen over maken. We maken ons ook zorgen als dat gebeurt de uitslag onder de vijftig procent op gemeentelijk niveau. Dus dus ik weet niet of dat heeft gewerkt en natuurlijk is er een verkiezingstijd. In een verkiezingscampagne bestaat er een bepaalde dynamiek heeft deze zestig ook gemerkt zelf in tweeduizend, eenentwintig

[0:40:43] en rond bepaalde personen. Dus dus ik weet niet ik weet niet of dat doorslag gaf. Ik heb daar ook niet echt kiezers onderzoek over gezien. Het lijkt me gevaarlijk om dat te zeggen. Het zou kunnen. Maar ik weet niet zeker.

[0:40:57] Vervolgvraag. Oké, dan zal ik het voorzitterschap weer op overgeven aan mevrouw leijten.

[0:41:09] Oké. Ik had aangekondigd dat de schorsing zouden gebruiken om even een hapje te eten met meerdere leden dat nog niet hebben kunnen doen, stel ik voor dat we om kwart over zeven stipt verder gaan met het antwoord van de minister.

[1:17:45] Ik her opende vergaderen.

[1:17:47] Iedereen was.

[1:17:47] Stipt om kwart over binnen. Maar je moet gewoon eventjes je spullen uitpakken en geven we de minister echt wel even tijd voor voor de kijkers thuis moeten heel wat afstanden in de kamer gelopen worden als het gaat over de ambtenaren kamer waar de minister samen met de ambtenaren de antwoorden voorbereid, maar zij zo ver. Dan geef ik graag het woord aan de minister in eerste termijn in reactie op de vraag van

[1:18:10] dank u, voorzitter en ook dank voor de gelegenheid die ik heb om met vaste commissie voor binnenlandse zaken

[1:18:17] het kunnen spreken over dit recente initiatiefvoorstel van het europees parlement over de europese kiezer akte, en het is ook bijzonder dat we spreken over dit initiatief voorstel van het europees parlement, want het europees parlement heeft namelijk geen initiatiefrecht, met uitzondering van het kiesrecht

[1:18:37] en meerdere leden in deze kamer heb ik net al aangegeven dat eerder in tweeduizend vijftien heeft het europees parlement al een voorstel gedaan voor wijziging van de uit negentien, zesenzeventig stammende kiezer, akte en nederland heeft deze wijziging van de kiezen akte eind tweeduizend achttien goedgekeurd. Maar het klopt inderdaad omdat nog niet alle lidstaten dit hebben gedaan, is. Het is het nog niet in werking getreden. Voorzitter, we zitten hier bij elkaar, zoals de voorzitter zelf ook aangaf om met elkaar informatie afspraken te maken en ook om een aantal zaken op hoofdlijn met elkaar van gedachten te wisselen. Maar ik ga niet de hele wetgevingsprocedure hier ook ook vertellen omdat ik weet dat deze kamer hier al vaker hiermee te maken heeft, heeft gehad. Het lijkt me daarom goed om in geval een aantal verschillende elementen naar voren te halen, waarbij de kamervragen over gesteld heeft. Ik had ook nog het idee dat kamer misschien vragen zou stellen over de ouderschaps en verlofregeling die ook in deze kiezen achter zit. Maar dat heeft kamer niet gedaan, zeg ik tegen de voorzitter, maar ik weet wel dat dat onder andere door de inbreng van meerdere leden vanuit nederlandse inbreng ook ook in in deze kies akte is terechtgekomen. Volgens mij was de esther langen van het cda mevrouw holtes van de pvda die dat hebben gedaan. Dus er zit in die zin ook nog een nederlands tintje aan met belangrijkste punt is eigenlijk wat ik wat ook de kamerleden naar voren brengen en waar ik ook merk dat daar verschillende gedachten overleven dat ze het spits kandidaten systeem en transnationale kieslijsten en het lijkt me goed om

[1:20:18] maar om daar dan mee te beginnen. Laat ik allereerst starten met de spits kandidaten systeem. Want in de considerans van de verordening wordt de link gelegd tussen de transnationale kieslijsten en het spitzenkandidaten systeem en het europees parlement tov stelt vormen uit te spreken dat alle europese kiezers mogen aangeven die voorkeurskandidaat is voor het voorzitterschap van de commissie, en daarom zou de de kieslijsten in het een brede kiesdistrict moeten worden aangevoerd door de kandidaat-commissievoorzitter van elke politiek voor liefde voor familie om zodoende de democratische dimensie van de europese verkiezingen te versterken, en daarnaast stelt het europees parlement vormen in de considerans ook de op te nemen dat de lijsttrekker van de europese politieke partij die de meeste zetels heeft behaald, belast moet worden met vorming van een meerderheidscoalitie. Wat betreft de benoeming van een kandidaat-commissievoorzitter en dat de voorzitter van de europese raad de leiders van de europese politieke partijen moeten raadplegen. Maar ik zeg het even in totaal, zodat die tijd heb ik dan ook nog toe te lichten. Wat wat de inhoud van dat voorstel is

[1:21:25] het europees parlement stelt dat voordat dit lijsttrekkers proces wordt geformaliseerd in een politiek akkoord tussen de europese politieke partijen en ook een is interinstitutioneel akkoord tussen het europees parlement in de europese raad.

[1:21:40] Nou,

[1:21:41] in het coalitieakkoord staat natuurlijk het een en ander ook over het spits kandidaat systeem en het kabinet is sowieso voorstander van een verbetering van het spits spitzenkandidaten systeem.

[1:21:53] Je ziet dat er ook wisselende resultaten tot nu toe zijn mee geboekt voor de je dat ze had het daar ook over als we kijken naar tweeduizend negentien. Maar we zagen wel dat de spits kandidaat juncker in in tweeduizend veertien wel degelijk commissievoorzitter is geworden en en hoe staat het kabinet er dan in het kabinet staat er open voor om te onderzoeken of er in de raad ook draagvlak is voor een politiek commitment van de lidstaten ten aanzien van het idee van de splitsen kandidaat systeem kunnen we ongeveer twee zaken bij voorstellen dat aan de ene kant is in de vorm van een considerans bij dit voorstel of een andere vorm van de niet juridisch bindend commitment, voorzitter, en zo zit het kabinet op dit aspect erin.

[1:22:44] Hier.

[1:22:45] Dagvoorzitter de columnist zal zeggen wij willen dat onderzoeken, onderzoeken of er draagvlak is in de raad. Maar is het niet zo dat je draagvlak ook hier recht. Dus ik ben al even benieuwd van wat onderzoeken dan precies betekent.

[1:22:59] De minister,

[1:23:01] voorzitter, het gaat er natuurlijk om dat het hier ook gaat om unanieme besluitvorming. Dus als je met elkaar tot een besluitvorming wil komen op deze voorstellen. Dat bedoel ik met onderzoeken moet je ook weten waar uiteindelijk de gemene deler is op dit punt om verandering te bewerkstelligen en dat luistert. Nou

[1:23:19] ben je.

[1:23:20] Maar is de minister dan ook van plan om daar zelf actief een rol in te gaan spelen om te zorgen dat daar draagvlak voorkomt en dat de raad inderdaad er voor openstaat om te zorgen dat

[1:23:32] er een goeds spitzenkandidaten systeem komt dat anders is het onderzoeken en dan twee keer. Nee hoor. En dan laten we het daarbij.

[1:23:39] De meester en voorzitter, wij zullen natuurlijk op dit punt ook gewoon het goede gesprek met de andere lidstaten voeren, want we hebben niet voor niks. Ook in deze reactie naar de kamer toe aangegeven dat we op dit punt willen kijken of het tot een vergelijk kunnen komen in de vorm van een niet juridisch bindend commitment of in de vorm van de tekst in de considerans, waarbij de leden ook aangaven. Degenen die hierop doorvroegen. Dat kabinet ook heeft aangegeven dat we wel de ruimte willen laten om ook van spits kandidaat systeem in bepaalde omstandigheden te kunnen afwijken

[1:24:15] wanneer ze gevochten hebben.

[1:24:17] Voorzitter en de heer dat ze vroeger ook

[1:24:22] de en en dan stap ik eigenlijk door als het gaat over het spitzenkandidaten systeem ook in relatie tot de transnationale kieslijsten voor wie is eigenlijk het nadeel van de spitzenkandidaten systeem? In het voorstel van het europees parlement wordt het spitzenkandidaten systeem expliciet gekoppeld aan de transnationale kieslijsten

[1:24:43] en zoals het kabinet ook in de brief aangeeft een en het kabinet heeft voor de week wil ik ook benadrukken hier geen voordelen en nadelen in de brief aan van het transnationale kieslijsten brengt de introductie van de transnationale kieslijsten verschillende nadelen met zich mee. Ook voor de kiezer. Kiezers zullen bijvoorbeeld twee stemmen moeten uitbrengen en tevens zou het spitzenkandidaten systeem als nadeel met zich mee kunnen brengen dat er ook geen politieke ruimte meer is voor de lidstaten vinden via de europese raad om uiteindelijk tot de splitsen kandidaat te komen. Een voorzitter in dat kader vroeg de je dat ze ook van hoe erg het kabinet en ruimte het verbeteren van de democratische legitimiteit en de wens om het spitzenkandidaten systeem te verbeteren. Hoe verhoudt zich dat tot elkaar

[1:25:37] en dat met in verhouding tot de transnationale kieslijst. Als ik de vraag van eerder als goed heb begrepen

[1:25:44] en ik ga de voorzitter. Ik kijk even of we of voordat de je dat een interruptie kwijt is. Praat ik eerst even door denk ik

[1:25:53] is transnationale kieslijsten

[1:25:55] voordat het eerst.

[1:25:57] Ik zat te lezen, want zij zijn nu dat het kabinet niet voor de koppeling is dat ook zo'n spitzenkandidaten ook per sé voorzitter is van ec.

[1:26:07] Dat is

[1:26:10] voorzitter wat wat in de brief ook aangegeven is dat de het kabinet in ieder geval ook wel de ruimte wil houden om in bepaalde omstandigheden te kunnen afwijken van het automatisme dat de spits kandidaten ook uiteindelijk de voorzitter van de europese commissie, maar dat staat ook ook al in de brief brief aangegeven.

[1:26:33] Voorzitter, en dan de vraag van de heer dassen

[1:26:37] hoe remt het kabinet het verbeteren van de democratische legitimiteit en de wens om het spitzenkandidaten systeem te verbeteren.

[1:26:49] Daarin staat natuurlijk is dat als je ook kijkt met verhouding met transnationale kieslijsten, dan is dat trixie gesproken, geen randvoorwaarde voor de kandidaat systeem

[1:26:59] en politieke groepen in het europees parlement zijn dan ook verantwoordelijk voor het aanwijzen van spits communicatiesystemen en het is uiteindelijk aan het europees parlement om zich met een meerderheid ook achter een spits en kandidaat te scharen na de verkiezingen en dat ligt natuurlijk niet binnen de invloedssfeer van het kabinet. Het kabinet stelt zich op de positie dat nederland in de raad. Dus kan onderzoeken of met of zonder nationale kieslijst voor draagvlak binnen de raad is voor een politiek statement ten aanzien van spitzenkandidaten systeem. Maar ik weet niet of dat voorzitter kijk ook even de je dassen aan op dat dit de partij van zijn vraag was of niet.

[1:27:39] Dagvoorzitter. Want dat was het inderdaad niet helemaal nadeel waar ik op reis. En dat dus niet. Twee stemmen. Ik neem aan dat de minister niet, meent dat tot een serieus heel groot nadeel is, maar het nadeel zit er meer in van ik heb het gevoel dat het nadeel juist zit bij de kiezers op het moment dat de europese raad dit deze deze macht bij zichzelf wil houden, want in plaats van dat we gaan zorgen dat de kiezer kan kiezen wie uiteindelijk voorzitter van de europese commissie wordt dat de regeringsleiders dit achter gesloten deuren willen horen, willen blijven doen en ik vraag me af hoe de minister dat rijmt met idee democratische legitimatie.

[1:28:21] De

[1:28:22] die democratische legitimatie is natuurlijk ook gelegen in het feit dat in de verdragen is vastgelegd dat de europese raad het formele recht van voordracht heeft, waarbij de europese raad ook rekening dient te houden met de uitslag van de verkiezingen. Dus de de in het verdrag zit een legitimatie, want het verdrag is uiteindelijk ook met de en dan moet ik altijd beslissen besluitvormingsprocedure tweederde is dat hier met dit soort verdragen of is het

[1:28:49] meerderheid ooit aangenomen het in staat. Nee, het verdrag in europa.

[1:28:56] Maar goed in meerderheid natuurlijk uiteindelijk besloten.

[1:29:02] Maar stel via uw voorzitter, dat het verdrag aangepast zou worden, want er zijn meer voorstel die uit de conferentie over de toekomst van europa worden gedaan, waarbij europeanen zeggen van laten we de aanpassen aan de zo'n gedragswijziging voor nodig zijn, is de minister dan met mij eens dat dit ook wellicht veranderd zou worden om juist die democratische legitimiteit te vergroten en het meer bij de europeanen en de kiezers neer te leggen dan bij de europese raad.

[1:29:28] De liefste

[1:29:28] voorzitter, en met gewone meerderheid trouwens om even het antwoord te geven op op de vraag die ik ook mezelf stelde. Nee. Wat. Want in het verdrag zoals dat nu is neergelegd natuurlijk besloten dat de europese raad daar uiteindelijk het formeel recht van voordracht heeft en wat je daar dan ook wel ziet dat op deze wijze de benoeming van de voorzitter van de europese commissie ook nog steeds de institutionele balans reflecteert tussen de aan de ene kant de lidstaten en aan de andere kant het europees parlement, dus dat we meer werk maken van spitzenkandidaten systemen met een considerans met een niet-juridisch commitment zeker. Daar gaan we ook met elkaar aan het werk om te kijken of dat voor elkaar kunnen krijgen,

[1:30:12] maar een juridisch vastleggen daarvan. Dat gaat in in deze fase een stap te ver. Ook om de institutionele balans tussen aan de ene kant de lidstaten en aan de andere kant het europees parlement in evenwicht te houden. Voorzitter,

[1:30:28] mevrouw dekker, op de russisch,

[1:30:31] Ja. Dank u, voorzitter en dank. Tot zover voor de beantwoording van van de minister. Want ik heb even voor mijn begrip lees ik het zo dat het voorstel vanuit europa is dat er wel een expliciete koppeling tussen die transnationale lijsten en spitzenkandidaten systeem en in de reactie van de minister en ook een de kabinetsreactie lazen we dat we wel voor onderzoeken of experimenteren met spits kandidaat stemmen wel buiten de transnationale lijsten.

[1:30:58] Waarom dan niet daar in want we staan uiteindelijk wel neutraal, want het bij elkaar te genieten.

[1:31:06] Voorzitter, als het gaat om de transnationale kieslijsten is het zo dat dat heb ik ook geprobeerd zo goed mogelijk in de brief ook te verwoorden dat het kabinet gewoon ook gemengd naar dit onderwerp kijkt.

[1:31:21] Daarin zijn verschillende opvattingen over, waarbij sommigen daar meer met voordelen naar kijken en andere meer met nadelen naar kijken en in op dat basis hebben we gewoon besloten dat het beste is om om in neutraliteit dit aan de kamer voor te leggen, zoals de kamer hier verder ook het debat over kan kan voeren, maar de achtergrond van benutten een neutraal standpunt van het kabinet is echt ook gewoon gelegen in het feit dat binnen het kabinet hier ook verschillende gezichtspunten hierover zijn. In die gezichtspunten vinden de leden van de kamer ook terug in de brief.

[1:31:57] De minister vervroegde

[1:31:59] voorzitter dan de heer bisschop, die een met een hele mooie vraag startte met eenheid in verscheidenheid. Nee daar ga ik gewoon ook heel helder in zijn. Maar de ik wist wel wie wel. Het antwoord wist dat ze ook altijd heel goed om te weten. Dus daarom deed ik ook de suggestie de een dat ze weet het wel

[1:32:18] maar ik vond wel dat ik het had moeten weten. Dus dat is de andere kant is gemeente drie. Dat weet ik dat weet ik natuurlijk wel. Heeft jaren op mijn uniform gestaan.

[1:32:27] Maar ik vond wel eigenlijk dat ik het antwoord had moeten weten want als je deel maakt van de europese unie vind ik wel dat je deze gewoon echt op je netvlies. Het moeten staan. Dus in die zin ben ik hier bisschop ook gewoon dankbaar dat dit hiermee ook ook weer scherp op mijn netvlies staat. Ik denk dat die bisschop die eventjes.

[1:32:47] Incasseren. Ja, ik wil de minister een beetje troosten. Ligt u daar niet wakker van. Ik had het erger gevonden als u niet zo'n beetje een dre had geweten.

[1:32:57] Ik snap dat vanuit het standpunt van de heer bisschop. Maar ik kan me indenken dat meneer dat ze daar misschien al heel anders over denkt. Dus ik vind ik vind ik toch goed dat ik dat ik de je dat op deze manier zo aangeeft en de vraag is dus precies voorzitter, een beetje eenheid in verscheidenheid. Dat voelt goed samen.

[1:33:19] Voorzitter, ziet het kabinet van risico van eenvormigheid binnen de europese unie.

[1:33:30] Nee ik de zevenentwintig lidstaten blijven namelijk zelf verantwoordelijk voor de europees parlement zetelverdeling ten behoeve van de nationale zetels

[1:33:38] en en het is is nu ook gewoon aan de raad en kamer om hierover te oordelen. Dus ik denk dat juist dat het europees parlement laat zien dat ze haar initiatiefrecht gebruiken op het gebied van kiesrecht. Dat dat ook gewoon ziet dat je dat je geen zorgen moet maken over eenvormigheid en eenheid in verscheidenheid blijft zo ook gewoon het de leidraad. En als het gaat om de de nadere reflectie op het karakter van de europese unie en en de ontwikkeling van de verdragen en en dat ze eigenlijk wat hier bisschop. Zij is dit een fundamentele wijziging is de woorden die ik me kan herinneren bij die vraag het het is een nieuw voorstel wat europees parlement doet met is wel passend binnen de huidige verdragen

[1:34:28] en als het past binnen de huidige verdragen is het de vraag natuurlijk of je dat wel of niet fundamenteel kunt noemen, maar de aanpassing van de verdragen is niet nodig. Dus het blijft wel binnen het bestaande systeem wat er is. Voorzitter dan vroeg mevrouw van der graaf ook wat is nou de volgende stap als het gaat om die transnationale kieslijsten. En zoals ik ook tegen mevrouw dekker zei, heeft het kabinet een neutrale positie ingenomen over de de transnationale kieslijsten en het kan. Dat betekent het kabinet in de raadswerkgroep vooralsnog vooral vragen gaat stellen over hoe het systeem zou moeten werken en dat we op dit moment niet een voor of tegen uitspreken. Echt een neutrale positie innemen en de opvattingen die in de kamer leven die worden natuurlijk ook bij de kabinet positie meegenomen en ook ingebracht in de gesprekken met met de raad. Voorzitter,

[1:35:27] Dank u. Voorzitter, ik heb even kort.

[1:35:28] Vraag en dat is de de centrale positie van het kabinet.

[1:35:33] Ik vroeg me af van

[1:35:35] wat is de visie van het kabinet op deze europese verkiezingen even om die te verbeteren om

[1:35:44] de europese democratie te versterken. Wat zijn de ideeën die het kabinet daar zelf nog bij heeft.

[1:35:49] De minister.

[1:35:50] Voorzitter oud in de brief breng ik ook naar voren namens het kabinet dat er een aantal onderdelen zijn waar we als kabinet ook zien dat daadwerkelijk deze kiezer achter ook een versterking is van het europese van de democratische legitimatie, bijvoorbeeld. Ik had het ook al over de verlofregeling als het gaat om parlementsleden. Mijn ander voorbeeld is ook dat we echt werk willen maken van of tot spin tussen kandidaten systeem als het gaat om de considerans of een niet juridisch bindend commitment met elkaar kunnen doen. Dat is een verdere stap die we zetten en we hebben ook heel nadrukkelijk op een aantal andere voorstellen zoals het gaat om de verkiezingsdag van negen mei komt er zo nog op terug aangegeven. Dat is echt een nationale gelegenheid. Dus in die zin als de je dat gevraagd van op een aantal punten zeker een stap voorwaarts, maar ook zeer nadrukkelijk op een aantal punten ook verder dan het kabinet op dit moment gewenst is, gaan vooral van dag uit de gedachte dat ons verkiezingsproces ook echt een autonoom nederlands proces is op sommige vlakken

[1:36:52] mevrouw van der graaf heeft daarover vragen.

[1:36:55] Dank u. Voorzitter. Voorzitter, ik had niet alleen gevraagd naar wat is nu de volgende stap, maar ook om de kamer heel nauwgezet op de hoogte te houden van alle vervolgstappen en ontwikkelingen daarbij en ik haal even een motie

[1:37:11] roep ik even in herinnering de motie taverne komt. Zo is van zeventien december tweeduizend vijftien, die de kamer heeft aangenomen, waarin heel duidelijk is beschreven. Op welk detailniveau we als kamer nauwgezet geïnformeerd willen blijven hierop in dat het echt goed is, want onze ervaring is wel dat in het krachtenveld in europa snel wat kan wisselen dat er dingen worden toegevoegd aan een voorstel of juist worden afgehaald en het is goed om ons belangrijk om ons daarin nauwgezet mee te nemen.

[1:37:40] Ik herhaalde nog even de vraag of de minister inderdaad ook van plan is om ook voordat er definitief gestemd wordt over een voorstel terug te komen bij de kamer en het voorstel eerst aan de kamer voor te leggen.

[1:37:55] Voorzitter,

[1:37:57] herkenbare vraag van mevrouw van der graaf en en die ik ook de je dat zijn die is troon en berg en alle andere en mevrouw leijten ook heb voorstellen en en jazeker. Want daarvoor zitten we hier ook bij elkaar. Dus als ik kijk naar de vragen die de kamer aan mij heeft gesteld hoe ik de kamer wil je voorzien van informatie. Dan zal ik het kamer informeren over de voortgang van de onderhandelingen, ook op basis van de bestaande informatie afspraken die we natuurlijk hebben zijn met kamer over de europese unie door dossiers en dat betekent dat ik de uw kamer ieder kwartaal dus iedere drie maanden reportage ontvangen met stand van zaken van onderhandelingen. Dus dat de eerste. Het tweede is dat ik ook met uw kamer graag in gesprek gaan over de kabinet inzet gebaseerd op de geannoteerde agenda. Wanneer dit onderwerp geagendeerd staat voor een raadsbijeenkomst natuurlijk aan de kamer om mij dan wel of niet uit te nodigen en dat betekent dus ook dat verlof voorafgaand van een raadsbijeenkomst ik de kamer ook op de hoogte wil stellen van de eventueel ambtelijk akkoord. Als dat er is, zodat ik dit akkoord tijdens het debat voorafgaand aan de raadsbijeenkomst met kamer kan bespreken.

[1:39:04] De laatste vraag die ook gesteld werd, is van bij het wisselen van meerderheden. Ik vraag me af of dat in dit geval nodig is, omdat het besluitvorming per unanimiteit is. Dus ik kan me in dit geval indenken dat we wel het krachtenveld zoveel mogelijk beschrijven, zodat dat de de een beeld is van hoe het precies gaat. Maar ik denk dat dat dat wellicht een betere invulling is van die informatie afspraak dan bij wisselende meerderheden

[1:39:33] mevrouw van der graaf vroeger ook naar het krachtveld speelveld.

[1:39:38] Het voorstel is pas recentelijk verstuurd naar de raad. En dan is er officieel ook nog geen positie ingenomen en de kamer heeft natuurlijk ook een behandeld voorbehoud eerst geplaatst. Dus eerst ook vanuit mijn positie en van de minister van bz buitenlandse zaken moest moet ik natuurlijk ook eerst en nu met kamer in gesprek. Wat ik merk is dat veel lidstaten en een studie voorbehoud bij de europese kiezer akten plaatsen. Wel is bekend dat duitsland voorstander is van de europese kiezen akten met deels transnationale lijsten en een bindend spitzenkandidaten systeem. Dat weten we omdat dat in het coalitieakkoord van duitsland staat

[1:40:14] en het blijkt dat mijn bronnen zich ook in het europees parlement heeft uitgesproken voor transnationale kieslijsten en de commissievoorzitter van de leiden heeft zich richting het europese parlement uitgesproken voor verbetering van spits kandidaat systeem, maar de commissie heeft verder natuurlijk geen verdere rol. In de totstandkoming van de europese kiezen zakte. We hebben ook nog even gekeken naar de vorige kiezer akte omdat daar natuurlijk een aantal voorstellen inzitten die in tweeduizend vijftien die overeenkomen met met hierna de verwachten dat meerdere lidstaten ook kritisch zullen zijn op een aantal voorliggende voorstellen. Maar dat is een beetje. Het is wel zeven jaar later dus de kan best voortschrijdend inzicht zijn. Dus dat zeg ik met de met de enige slag om onder de arm.

[1:41:01] Dan is de de als ik toch in het proces en procedure zit dan is de vraag ook van mevrouw dekker en mevrouw van der graaf en die dassen. Wat is mijn verwachting halen we de europese parlementsverkiezingen van twintig, vierentwintig. Als het hier om gaat.

[1:41:18] Nou dan vind ik het van belang wel om iets over het proces te zeggen want de voorgestelde verordening kan pas in werking treden na goedkeuring ervan door de lidstaten overeenkomstig hun grondwettelijke vereisten en in nederland zal de als dit verder gaat over een rijksoverheid gaat dit volgens de rijkste goedkeuring een bekendmaken. Verdragen en goedkeuring van het nederlands parlement is dus vereist om eventuele werking wijziging in werking te laten treden. Ook de vorige herziening van de kiezen akte is niet op tijd in werking getreden, omdat niet alle lidstaten tijdig het hebben geratificeerd. Als we kijken naar nederland. Toen het goed kunst traject van de vorige keer. Dat was toen geen wijziging van kieswet nodig. Daar hadden we al drie jaar de tijd voor nodig.

[1:42:02] Dus als u als de kamer aan mij vraagt halen we mij twintig, vierentwintig. Dan is eigenlijk mijn huidige inschatting dat dat niet realistisch is

[1:42:10] is

[1:42:12] dat.

[1:42:15] Ja. En als het gaat om de timing van dit voorstel vroeg mevrouw van der graaf. Ook de timing natuurlijk aan het europees parlement, omdat zij hier een initiatief op hebben genomen en het is het is nu aan de kamer en aan het kabinet om zo goed mogelijk ook het gesprek in europa te voeren om dat verder te brengen.

[1:42:33] Ja. En als je kijkt dan de zijn mevrouw van der graaf. Ook de wijziging van de kiezen. Akte van de vorige is natuurlijk niet in werking getreden. De parlementaire goedkeuring in duitsland, spanje, roemenië en cyprus nog niet was afgerond.

[1:42:46] Voorzitter, dan over het proces. De sp heeft natuurlijk aangekondigd voor de gele kaartprocedure en ik zal natuurlijk als minister afwachten wat wat de kamer daarover besluit. Voorzitter, dan maar ook nog een aantal inhoudelijke vragen gesteld en dat mevrouw dekker abdul aziz vraagt inderdaad van op welke wijze gaat de minister zorg dragen dat de informatievoorziening of de besluitvorming toegankelijker wordt voor de burger naar het is ook een hele op of laat zou zeggen het is ook belangrijk om dat toegankelijk te maken, want het is ook een uitdaging soms om de verschillende gekwalificeerde meiden per meerderheid unaniem om ook aan aan de aan iedereen duidelijk te maken hoe dat precies werkt en de minister van buitenlandse zaken voert dan ook een actieve agenda binnen de europese unie om ook het transparantie beleid van de europese unie te moderniseren en ook de besluitvormingsprocedure, inzichtelijker en toegankelijk te maken voor mensen in nederland om ook en dat is dik de belangrijk belangrijke achterliggende waarden

[1:43:49] om ook gewoon inwoners in nederland te laten zien wat het belang is van de europese unie en wat de europese unie ook voor een bijdrage heeft geleverd aan de nederlandse samenleving. En wat daar ook verworvenheden van zijn

[1:44:02] en dat is ook belangrijk om over het voetlicht te brengen. Maar dat moet je wel op een toegankelijke manier doen. Dus daar zet de minister van buitenlandse zaken zich ook ook op in.

[1:44:14] Ja en en de je bisschop de de dag van verkiezingsdag om negen mei. Het kabinet is daar geen voorstander van stem op een vaste datum heeft als gevolg dat verkiezingen kunnen vallen op een zondag of feestdag. En dat vindt het kabinet onwenselijk als je kijkt naar een een praktisch argument. Maar dat breng ik gewoon even praktisch bij. Dan zie ik ook dat de uitvoeringslasten voor gemeenten zal stijgen verhogen, omdat zij ook in het weekend en dan wel in vakanties minder makkelijk aan genoeg vrijwilligers kunnen komen voor de stemlokalen. Maar het gegeven is de zondag of de feestdagen waarop dan negen mei kan vallen. Ja. Daarin is is het standpunt helder.

[1:45:02] De eerste rodenberg vroeg over de unicef uniformiteit handhaven van de nationale wetgeving. Daar geven natuurlijk ook breed in een reactie op deze kiezen achteraan waar we denken dat het heel goed is om samen te optrekken en op een aantal punten waar we als kabinet echt zeggen dit dit past binnen onze nationale wetgeving om de verkiezingsproces ook echt

[1:45:20] de basis van onze democratische rechtsorde is een aantal zaken willen we gewoon hier heel nadrukkelijk regelen. Mevrouw dekker, abdul racisten neer dassen stelde ook vragen over waarom blijft de minister na vast te houden en het actief kiesrecht van achttien jaar. En waarom gaat daar geen verandering in optreden en ik hoorde ook wel wat van ongeduld bij de heer mevrouw dekker en zowel de heren dassen en

[1:45:52] en dan kom ik ook terug op het punt van de rodenburg en dat is de universe uniformiteit in ons verkiezingsproces en ik vind het echt ongewenst om verschillende leeftijden te hanteren voor de verkiezingen. Ook omdat het gewoon niet duidelijk is wat voor effect dat precies zo voor elkaar zou krijgen en met forse voet volgen van het voorstel van het europees parlement gaan die leeftijden uiteenlopen en dat vind ik geen goede bijdrage aan de uniformiteit van onze verkiezings processen en daarom volgt het kabinet dit voorstel niet.

[1:46:33] Mevrouw dekker.

[1:46:34] Dank voor de en dank voor het antwoord op zich snappen wij ook wel dat dat als met z'n allen in europa en zo te tijd aanhouden. Is dat handig en hebben we gehoord dat duitsland wel na zestien jaar gaat tussen op een gegeven moment als met z'n allen na zestien jaar gaat is natuurlijk een oplossing. Maar wat ik expliciet had gevraagd is

[1:46:57] of de minister overweegt om bij wijze van experiment. Want er is een rapportage geweest die aanbeveelt om experimenten te doen om bij wijze van experiment kiesrecht na zestien jaar te doen.

[1:47:10] Voorzitter, op dit moment overweeg ik dat niet. We hebben laatst ook nog een keer goed gekeken van dat is nooit een doorslaggevend argument hoor hoe men en

[1:47:23] maar ook kijken van wat is nou ook ook het draagvlak. Als je kijkt naar het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd van achttien naar zestien stemgerechtigde leeftijd bedoel ik van van achttien naar zestien jaar. Dan zie je dat driekwart van de nederlandse bevolking op dit moment geen geen voorstander daarvan is en het systeem van kiezen op achttien jaar is is gewoon een gegeven in onze samenleving. Daar is draagvlak voor. Dat hou ik dus ook graag zou dus op die zin. Voorzitter er net anders naar dan mevrouw dekker.

[1:47:57] De minister volgt haar betoog

[1:48:00] niet voor de deur dat ze vragen heeft.

[1:48:03] Ik was even benieuwd van hoe het reilt de minister inzicht heeft in hoe het draagvlak onder de bevolking was op het moment dat er een verlaging was van eenentwintig naar achttien.

[1:48:13] Want ik ben wel benieuwd of daar op dezelfde manier over gedacht was. Ik ben ook benieuwd hoe de minister kijkt naar dat het is wetenschappelijk vroeg mij beweegt. Het is niet bewezen dat als

[1:48:24] mensen de eerste keer dat zij mogen stemmen daadwerkelijk ook gaan stemmen dat ze dat voor de rest van hun leven makkelijker blijven doen en dat de betrokkenheid bij de democratie groter blijkt. Dat is natuurlijk bij zestienjarige een extra grote kans om daar ook op het onderwijs extra aandacht voor te geven wat dat precies. Ook de tijd is waarin ze zich ontwikkelen. Hoeveel zou u daar op kunnen reflecteren?

[1:48:46] De

[1:48:48] je voorzitter in die zin is dat is het ook wel interessant om eenentwintig naar achttien was negentien, drieëntachtig bisschop aan.

[1:49:00] Nou ik heb niet zo heel veel helemaal paraat. Maar ik kan het inderdaad die discussie recentelijk tegen in verband met het honderd jarig bestaan van de sgp. Toen heb ik wat in handelingen zitten lezen maar dat was de jaren eind jaren zeventig, begin jaren tachtig voor mij.

[1:49:13] Volg mij was inderdaad negentien, drieëntachtig. Maar dan ben ik in ieder geval wel plezierig dat ik dat ik behalve eenheid in verscheidenheid toch ook weer een andere kennis vrij sieraad in dit de voorzitter serieus vragen van de je dassen en dat is is het toendertijd onderzoek ik geen idee. Maar het dragende argument voor het kabinet op dit moment is de uniformiteit van de verkiezingsprocessen. Los daarvan vind ik het heel belangrijk dat we op school echt ook in de burgerschap lessen die jongeren krijgen of welke of naar mbo is vmbo of anderszins dat echt veel aandacht is over het belang van stemmen. Het belang van meedoen in de democratie en dat je stem telt. Dus dat dat is een een belangrijke basis voor mij om zeker ook op scholen daar echt werk van te maken.

[1:50:04] Ik wilde u vragen verder te gaan met het onderwerp wat er vanavond op de agenda staat en de de hoogte van de kiesgerechtigde leeftijd in een ander debat

[1:50:15] vervolg.

[1:50:17] Voorzitter, dank u wel. De heer bisschop van de sgp citeerde een zin die uit de kiezer akte kwam rondom gender gelijkheid en europese kies districten. Kijk de en dat sluit eigenlijk als je dat andersom er uitsluitend aan bij een belangrijke vraag die mevrouw dekker en de judas ook stelde over het belang om gender gelijkheid ook in de politiek te stimuleren, stimuleren en voor het kabinet is het bevorderen dat de lijsten van politieke partijen echt een goede vertegenwoordiging van onze samenleving is dat

[1:51:01] dat de selectie dat het echt een interne aangelegenheid ook van politieke partijen is en ik vind ook een aangelegenheid die we ook qua vrijheid van vereniging van politieke partijen moeten respecteren en vanuit die overweging is het voor het kabinet geen voorstander van bijvoorbeeld een quota of verplicht ritsen aan de andere kant. Als iemand aan mij vraagt gewoon als minister vindt u het belangrijk dat een lijst van een politieke partij een evenwichtige vertegenwoordiging van de samenleving is dan zeg ik direct ja want dat vind ik omdat we en en daarom is ook als het gaat om een standpunt innemen, ook als het gaat om bevorderen van gender gelijkheid dat we in deze brief hebben gezegd, is echt aan de politieke partij in nederland voor hen om zelf op te pakken en is van belang omdat op andere manieren te stimuleren

[1:51:52] als het gaat om de tijdelijke vervanging van leden van het europees parlement in verband met moeder en vaderschapsverlof dan dan zie je daarin dat dat natuurlijk wel echt ook een bijdrage kan leveren, net zoals hier in dit parlement, dat van verschillende leeftijden hier ook verkiesbaar wil stellen, omdat als jouw

[1:52:14] persoonlijke situatie verandert dat er dan ook een van vangnet is

[1:52:18] wissel.

[1:52:20] Voorzitter, dank aan de minister voor de en de reflectie op deze vraag. Alleen ik snap die die overweging gewoon niet een daar. Ik heb het gevoel dat de minister daar ook niet helemaal uitkomt. De totstandkoming citaat, de totstandkoming van een europese en eu. Het kiesdistrict is haalbaar wanneer gender gelijkheid wordt gewaardeerd.

[1:52:42] Verzorgd,

[1:52:43] Ik zie het verband tussen de beide grootheden niet.

[1:52:47] Maar daarmee is de minister me

[1:52:48] ja. Voor voorzitter, het is natuurlijk een tekst van het europees parlement en in die zin moet ik ook aan interpretatie doen wat ik me wel kan indenken dat de europees parlement hiermee uitspreekt dat als je europese verkiezingen hebt dat ze het van belang vinden dat als je dat ook in zo'n transnationale kieslijsten doet dat dat als je dat in a b c onderverdeeld wordt. Het voorstel. Nu is in dit dat je wel voor zorgt dat daar ook de evenredigheid en de brede vertegenwoordiging van de samenleving goed geborgd is en dat ep uitspreekt dat gender gelijkheid ook bij de transnationale kieslijsten van belang is. Zo zou je kunnen interpreteren, zeg ik tegen de heer bisschop is het is het is interpretatie. Dus u, voorzitter, de heer bisschop, kom er niet aan vastleggen. Maar dat zou zijn. Ze kunnen zien.

[1:53:41] Meneer bisschop. Ik denk niet dat ander antwoord,

[1:53:44] Nee hoor nee maar ik wil de danken voor de creatieve interpretatie. Dat waardeer ik zeer. Alleen zoals het er staat, kan ik er nog geen touw aan vastknopen. Maar de minister is daardoor dus prima. Dank.

[1:53:57] De voorzitter, ik had zelf het idee dat het dat het de de ik vond het een goede interpretatie was van iets wat van volgens mij met elkaar gewoon belangrijk vinden.

[1:54:07] Dus ik heb de goed touw aan vastknopen en en een belangrijk punt van dekker. Abdul aziz is ook dat campagne voor de europese parlementsverkiezingen twintig, vierentwintig ook voor onze inwoners van caribisch nederland en de landen, arm, ruben, curaçao en sint maarten ook tijdig bereikt en er worden bij de europese parlementsverkiezingen inspanningen verricht om de burger, de inwoners van caribisch nederland en in de landen ook goed te bereiken en dat vind ik ook van belang en er is een campagne die speciaal gericht is op de openbare lichamen de rijksdienst caribisch. Nederland voert in opdracht van het ministerie van binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties. De publiekscampagne voor greenpeace. Nederland is voor bonaire sint eustatius en saba en die dit biedt ook de mogelijkheden om rekening te houden met de karakteristieken van de openbaar lichaam en dan moet je onder andere denken. Voorzitter moet die onder andere denken. Voorzitter aan taal.

[1:55:04] De gemeente den haag is verantwoordelijk voor te organiseren voor de verkiezing voor kiezers buiten nederlander nederland, waaronder natuurlijk de drie landen. Sint maarten aruba en curacao vallen. De vertegenwoordigingen in deze drie landen spelen een rol om ervoor te zorgen dat de informatie de kiesgerechtigde nederlanders ook tijdig bereikt en onze ervaring is en daar daar werken we ook met elkaar samen dat zowel in de openbare lichamen als in de landen de campagne net als in europees nederland ruim voor de verkiezingsdag start

[1:55:35] voorzitter, dan vraagt de heerst rodenberg naar

[1:55:44] ja, voorzitter, dan begin ik daar eerst mee. Dan vraagt heerst rodenberg digitaal digitaal stem en de plannen die we zijn. Voorzitter, de is een consistentie in de vraag van eerst rodenburg, want het heeft hij een aantal eerdere debatten afgelopen periode ook steeds benadrukt dat dat voor hem een heel aangelegen punt is. Daarmee heb ik tegen de heer roodenburg ook gezegd dat voor het belangrijkst voor dit kabinet is echt dat als we digitaal stemmen gaan invoeren dat echt zonder risico's is dat echt de kans is dat het door activiteit door statelijke actoren of andere gecompromitteerd kan worden dat we dat gewoon niet kunnen gebruiken. Dus dat we het alleen ooit gaan invoeren gaan invoeren als het echt zonder die kwetsbaarheden kan en ons standpunt wat we ook in juni tweeduizend achttien hebben ingenomen. Nog een keer recentelijk hebben bevestigd is is dat we gewoon zien dat nog steeds te grote risico's zien om internet stemmen te voeren en in te voeren en ondanks dat ik de heer roodenburg heel duidelijk horen dat hij dit dat heerst rodenburg de toch echt van belang vindt, is mijn opvatting wel dat het de kwetsbaarheden nog te groot zijn dat we dit als kabinet nog niet gaan doen. We zullen het wel nadrukkelijk natuurlijk ook voor houden wanneer om dit ook permanent goed kijken hoe dit in elkaar steekt dan een ander punt. Het wetsvoorstel experiment, het experiment wetsvoorstel om vreemde bijstand in het stemhokje. Het wetsvoorstel is in consultatie geweest en we bereiden het voor voor het advies van de raad van state

[1:57:25] en met dit wetsvoorstel willen echt ook naar aanleiding van ook vraag van de kamer experimenten mogelijk maken, waarbij iedereen die aangeeft hulp nodig te hebben om bijstand in stemhokje te vragen dat de dat de drempels voor het stemmen voor voor iedereen dat we kunnen weggaan omdat ze gewoon mensen met een lichamelijke of een een verstandelijke beperking die gewoon geholpen kunnen zijn, maar ook voor mensen die laaggeletterd zijn en dat het nog beter en makkelijker wordt om te stemmen wordt daarbij dilemma nog is en dat is ook naar aanleiding van de consultatie is

[1:58:00] ga je aan de ene kant nou kijken of stembureau leden. Dit kunnen ondersteunen. Of laat je mensen zelf de ruimte om iemand mee te nemen en dat is vooral de afweging omdat als je mensen dezelfde ruimte laten om mensen mee te nemen dat je ook een beetje het risico kan hebben dat dat ze misschien om iets meer dat niet iedereen een even groenten goede vriend van iemand kan zijn. Laat ik het zo subtiel zeggen en aan de andere kant dat een stembureau lid daar speciaal voor opgeleid kan zijn. Maar dat kan soms ook een afstand voor mensen zijn omdat dat niet iemand is die ze kennen daar zitten in die laatste afweging van hoe moeten we dat. Hoe kunnen we het op goede manier zorgvuldig ook ook een afweging maken. Daar zijn we mee bezig omdat dat ook het voornaamste punt was wat uit de consultatie ook naar voorkwam. Maar ik zal de kamer ook als we het wetsvoorstel verder brengen daar goed over informeren hoe wij die afweging hebben gemaakt, zodat de kamerlid ook nadrukkelijk in haar debat ook kan meenemen.

[1:58:59] Voorzitter, dit waren de verschillende vragen die gesteld zijn.

[1:59:05] Ik kijk even naar de leden is er behoefte aan een tweede termijn.

[1:59:09] Heel kort.

[1:59:11] Een tweede termijn doen,

[1:59:14] dan is voor één minuut twintig,

[1:59:17] de heer tassen,

[1:59:20] Dagvoorzitter. En ja, we leven in de eenentwintigste eeuw. Het is een tijd waarin we voor grote uitdagingen staan in heel europa

[1:59:30] het klimaat digitalisering, veiligheid voor het je vaak in de tweede kamer voorbijkomen die uitdagingen vragen om nieuwe oplossingen, maar het lijkt alsof de politiek

[1:59:42] stilstaat en nog in de twintigste eeuw blijft hangen. Ik denk dat er nederlanders zijn die meer gelijk denken met italianen en spanjaarden dan dat ze soms met nederlanders denken over hun toekomst. En hoe die vormgegeven zou moeten worden. Ik vind het dan ook jammer dat de politiek degene moet zijn die minder de kiezers daarin wil belemmeren. En ik vind het ook zonde en ik vind dat ook eigenlijk getuigen van weinig innovatie en ook weinig perspectief voor een gezamenlijke europese toekomst. Die is toch zeker gezien alles wat er op ons afkomt heel hard nodig zal zijn en daar wil ik het bij laten. Ik wil de minister danken voor de beantwoording van de vragen en ik kijk uit naar het vervolg hiervan.

[2:00:34] Dank u zeer. Daar heb ik het woord schoonenberg.

[2:00:36] Dank u ook hartelijk dank voor de antwoorden, maar een punt komt dat we de afvaardiging van volksvertegenwoordigers die in het europees parlement primaire rechten, nationale aangelegenheid vinden en ook omdat het introduceren van die transnationale kieslijsten via de wijziging van de kiest ook akte eigenlijk een stap is een beweging is naar een federale verkiezing en ook omdat minister of kabinet ook aangegeven daar een neutrale positie in te hebben we denk dat het goed is dat de kamer zich ook heel expliciet hierover gaat uitspreken. Ik zou dan ook wel een twee minuten debat willen aanvragen om een hiervan ook het voorstel daar in meer via een motie neer te leggen om eigenlijk het kabinet op te roepen om tegen de invoering van de transnationale kieslijsten te zijn.

[2:01:25] Dan is

[2:01:27] het woord aan de bisschop namens de sgp.

[2:01:30] Voorzitter, dank u wel wat mij opvalt aan de eenentwintigste eeuw is dat de democratische besluitvorming dichtbij mensen onder druk komt te staan. Als het niet via gerechtelijke uitspraken is, dan is het wel via een voorstellen als dit, waardoor in feite het democratische proces wat nog binnen de u functioneert nog verder van mensen af komt te staan. Kandidaten verder op afstand. Democratie is ook een kwestie van kennen en gekend worden en daarom ben ik ik zeg allereerst de minister dank voor de beantwoording. Ik waardeer ook de terughoudende positie die het kabinet kiest.

[2:02:10] Ik.

[2:02:10] Vooral op één punt nog een verdere verduidelijking willen en een iets helderder antwoord en dat gaat over die die vaste verkiezingsdatum. Dat is zijn maar de ingegeven. Nou negen mei. Dat is dan enige op enig moment besloten. Dat is een feestdag in europa. En dus moeten de verkiezingen op die datum plaatsvinden zitten grote schaduwkanten aan het kabinet zegt van. Het is niet om we niet. Het is niet wenselijk dat er gebeurt. Maar mijn vraag was kan het kabinet daar iets duidelijk over zijn en duidelijke stelling tegen nemen van jongens dit gaan we niet doen. Dit is onacceptabel,

[2:02:47] Voorzitter dankuwel. Dan geef ik het woord aan mevrouw dekker acteurs die s nachts d zesenzestig van.

[2:02:52] Ja. Dank je wel en dank aan de minister voor de heldere antwoorden. We vinden het jammer dat de collega's in deze kamer de transnationale lijsten juist ondemocratisch vinden. Als d zesenzestig vonden wij het juist een goede stap een stap in de goede richting voor de spits kandidaten. We willen ook gewoon meegeven aan het kabinet dat een neutrale positie juist heel goed zou kunnen verwoorden waar wij mee zitten als als land en als kamer zou jammer zijn als we met z'n allen tegen dit zouden zijn. Dat was.

[2:03:27] Dankuwel. Dan geef ik het woord.

[2:03:29] Van de gaaf. Die ziet af van haar termijn. De heer bisschop kunt u heel eventjes het voorzitterschap.

[2:03:34] Met vreugde voorzitter, en ik geef het woord aan het lid leijten namens de sp.

[2:03:40] De sp dankt de minister voor haar ambt samen hoe behoedzaam snel en helder als altijd en toch mag de minister echt met gestrekt been naar brussel van de sp niet opnieuw dezelfde onderwerpen op de agenda zetten als daar al een keer in je hoofd

[2:03:56] verstoten is.

[2:03:58] Ik vind het eigenlijk ook het signaal naar het europees parlement. Je ziet ook aan de stemming eigenlijk van de van de nederlandse vertegenwoordigers in het parlement hoe zij daar zelf ook mee worstelen. Ze weten dat het in nederland eigenlijk niet gebruikt wordt. Ze onthouden zich van stemming, maar een klein gedeelte is voor ja. Ik denk dat dat de mevrouw dekker op abdelaziz. Ik begrijp dat u zegt van in de regering is het misschien nu verdeeld. Maar de de uitkomst is eigenlijk altijd heel erg helder in de meerderheid geweest als het gaat over waar de kamer staat en ik denk niet dat dat veranderd echt grootschalig veranderd is sinds de vorige verkiezingen. De sp wil ook graag een motie indienen en ik vraagt eventjes vier eu-voorzitter aan de minister. Want ik heb begrepen dat we binnen twee maanden moeten reageren op dit stuk en het is van drie mei en dan zouden we als we volgende week in twee minuten debat weten te houden want staat immers van deze week niet op de agenda hadden we vijf juli over stemmen zijn we dan niet te laat. Mocht dat zo zijn. Dan ga ik via een procedure proberen om toch met een meerderheid een gele kaartprocedure te starten. Mocht dat niet nodig zijn. Dan zal ik dat via een motie proberen. Maar dan moeten we dat tweeminutendebat naar onze analyse wel volgende week echt hebben, zodat we op vijf juli kunnen erover kunnen stemmen.

[2:05:18] Helder dank en ik geef het woord graag terug aan de voorzitter,

[2:05:23] Dank u wel.

[2:05:26] Ja. Voorzitter gaan door naar de tweede termijn

[2:05:30] meneer

[2:05:31] dagvoorzitter en het is inderdaad binnen acht, acht weken na ontvangst. Dus dat betekent dat als terug rekenen. Nog twee weken is dat het mogelijkheid is om dat kamer de mogelijkheid heeft om om om zich uit uit te spreken hier over de voorzitter, dank ook voor de ik zie dat de verschillende standpunten over over een aantal voorstellen van van het kabinet gewoon zijn. Net zoals de judas kijk ook uit naar het verdere gesprek met kamer hierover.

[2:06:03] Ik wil nog wel reageren op datgene wat de heer bisschop zei dat democratie is kennen en gekend worden.

[2:06:09] Dat zeg ik ook wel tegen de heer bisschop terug. Ik ken meerdere europese parlementsleden die buitengewoon bekend zijn en gekend zijn in uw regio en bij mensen in nederland. Dus dat wil niet zeggen dat onze europese parlementsleden. Maar dat heb ik die bisschop ook niet moeten zeggen maar ik vind het van belang om te zeggen dat het ook gekende mensen zijn zijn in in onze in nederland dus in die zin ook zij de afstand weet te overbruggen.

[2:06:37] Voorzitter, als u mij toestaat inderdaad dank voor deze genuanceerde benadering

[2:06:44] dan inderdaad of de nederlandse kandidaten die gekend worden bij de nederlandse kiezers en als je hebt over transnationale leest en dat soort dingen. Spitzenkandidaten noem het allemaal op. Dan wordt de afstand groter. Dat is het punt wat ik probeerde te maken.

[2:06:57] De minister. Ja. Voorzitter, dank nog voor voor die verheldering. Voorzitter. En inderdaad, zoals mevrouw dekker zei. We hebben een neutrale positie als kabinet op de transnationale kieslijsten ingenomen met verschillende voor en nadelen. We kijken naar het tweeminutendebat. Voorzitter, wat gaat komen en wat de kamer nog voor richting meegaat geven.

[2:07:20] Ja. En dan de concrete vraag van de je bisschop over de verkiezingen op negen mei.

[2:07:26] Ik kan alleen maar gewoon citeren uit de brief zelf is dat het kabinet heeft geschreven. Kortom, het kabinet vindt dit voorstel niet gewenst

[2:07:36] op basis van het feit van de zon en de feestdagen is dat dat ze het standpunt van het van het kabinet. Voorzitter en voorzitter. We zullen gewoon zoals altijd constructief het gesprek in in europa gaan gaan voeren. Waar mijn verwachting is dat de minister voor van buitenlandse zaken hier natuurlijk ook nog. Robin heeft spelen

[2:08:03] geen nadere vragen bij de kamer. Oké, dan wel beantwoord. In tweede termijn. Dan zijn er geen toezeggingen gedaan hebben wel van u gehoord waar u toe bereid en met behandel afspraken. Die zal ik zo eventjes noemen het tweeminutendebat.

[2:08:23] Daar gaan wij aangeven dat het volgende week gehouden moet worden, zodat de vijf jaar die gestemd worden, dan zijn we nog op tijd hebben het snel bekeken, want we ontvingen dit voorstel op negentien mei. Daarmee is de uiterste

[2:08:35] deadline. Vier, veertien

[2:08:37] juli. Maar dan nee, we gaan geen stemming uitstellen.

[2:08:44] De suggesties voor de informatie afspraak, informatie, afspraken waar we het over hebben gehad worden op de hoogte gehouden

[2:08:53] publiek.

[2:08:55] Volgens mij is het kwartaal per kwartaal op de hoogte gehouden van de voortgang van de onderhandelingen met eventuele aanpassing van de nederlandse inzet naar aanleiding van het verloop van de onderhandelingen

[2:09:05] als op ambtelijk niveau een akkoord is bereikt. Over voorstellen wordt de kamer erover geïnformeerd per brief, zodat ruim voor het podium voor het akkoord politiek bekrachtigd wordt door de europese ministers er mogelijk nog iets over kunnen vinden

[2:09:19] en de definitief formele besluitvorming wordt ons ook tijdig gemeld en niet de meerderheid en minderheidspositie van ons standpunt, maar vooral het krachtenveld binnen de raad wordt geschetst, en daarmee zijn wij in ieder geval op de hoogte van waar het naartoe gaat.

[2:09:38] Zo hebben we dat afgesproken.

[2:09:40] Vroeger moest dit emoties worden vastgelegd, maar we hebben gezegd dat kan ook gewoon in dit soort debatten. Dus daarmee is dit vastgelegd.

[2:09:48] Ik dank

[2:09:49] de kamerleden. De minister ambtelijke ondersteuning. De mensen op de publieke tribune en elders met belangstelling en dan sluit ik deze vergadering.