Energieraad

[0:00:00] Om onze minister zijn ambtelijke ondersteuning, al dan niet hier in de zaal natuurlijk onze eigen ambtelijke ondersteuning en zeker ook de e. U rapporteur, die een hoop werk heeft verzet in de voorbereiding van dit debat. Ik heet welkom alle

[0:00:15] mensen aanwezig en volgers van dit debat online en natuurlijk de leden van de partij voor de dieren en mevrouw kregen groenlinks, de heer balken van d zesenzestig en de heer van wijngaarden van de vvd. Ik zou zelf aan het einde ook nog even het woord voeren namens mijn partij de sp. Maar nu ben ik uw voorzitter hebben het vandaag over de energieraad die wordt gehouden. Aankomende maandag de zijn wat onderwerp aan toegevoegd ook over de milieuraad. Maar dat heeft alles te maken met de fit voor fifty five besluitvorming.

[0:00:48] Daarop zijn ook drie rapporteurs geweest die wat zaken hebben voorbereid, te weten, mevrouw mulder van het cda, de herbouw van d zesenzestig en ikzelf,

[0:00:59] maar we beginnen niet met rapporteurs beginnen gewoon op volgorde is dat akkoord ook naar de heer balken. Ja. Dan geef ik voor de eerste termijn het woord aan mevrouw teunis.

[0:01:10] Voor.

[0:01:13] Vijf minuten.

[0:01:16] Voorzitter, hartelijk dank. De partij voor de dieren heeft veel vragen over het harder laten draaien van kolencentrales. Ook in relatie tot de energieraad.

[0:01:25] Zondag waren er duizenden mensen op de been in rotterdam bij de klimaatmars. De volgende dag kwam er een persconferentie van deze minister voor klimaat en niet om nieuwe klimaatmaatregelen aan te kondigen, ook niet om gehoor te geven aan al die bezorgde burgers die oproepen tot meer maatregelen niet om de noodkreet van wetenschappers serieus te nemen dat we met de huidige klimaat maatregelen afstevenen op drie graden opwarming. Maar om de kolencentrales harder te laten draaien en mijn eerste vraag aan een minister van klimaat is, vindt hij het zo onbelangrijk. Het klimaat dat dat het eerste kind van de rekening is in het energiebeleid.

[0:02:01] Voorzitter, deze keuze van het kabinet staat niet op zichzelf sinds het uitbreken van de oorlog door de russische invasie kiest. Het kabinet steeds voor een fossiele afslag meer gasboring noordzee een extra nhg terminal accijnsverlaging voor brandstof allemaal korte termijn reflexen die de fossiele industrie in stand houden en het ipcc laat zien dat deze maatregelen dat het uitstellen van maatregelen voor het klimaat dat dat niet kan. Het wordt heel erg moeilijk om maximaal die anderhalve graden opwarming te halen en het sluiten van kolencentrales was de belangrijkste maatregel om het urgenda doel te halen. Het weer volledig laten draaien van de kolencentrales zorgt voor tien miljoen extra ton c o twee, tien miljoen ton extra c o twee uitstoot.

[0:02:47] En mijn eerste vraag is hoe gaat de minister deze uitstoot later weer teniet doen. Houdt hij er dan rekening mee

[0:02:53] dat de twee ook langer in de lucht blijft, de zogenaamde cumulatieve uitstoot

[0:03:00] dan het draagvlak. Voorzitter, mensen krijgen zo het idee dat maatregelen voor het klimaat wel kunnen worden uitgesteld dat de klimaat kiezers niet zo groot is. Hoe kijkt de minister daar tegenaan?

[0:03:11] Het is ook bovendien zeer de vraag of de maatregelen voor het harder laten draaien van kolencentrales gaat werken want het zijn de private partijen die de gasmarkt in handen hebben. En als de centrales minder gaan draaien dan blijft er nu gas over maar dat kan elders prima worden verkocht aan de hoogste bieder.

[0:03:30] Dus het gas dat we zogenaamd besparen wordt dan gewoon elders opgeslagen. En hoe heeft de minister dit afgedekt en gaat hij hier ook nog afspraken over maken in europa

[0:03:43] en voorzitter, wat denkt hij dat dit doet met de voorbeeldfunctie die nederland heeft in de europese unie als het gaat om klimaatbeleid ook duitsland neigt er nu naar om kolencentrales harder te laten draaien. Hoe gaat de minister zich opstellen in de energieraad met en hoe gaat hij deze maatregel verdedigen. Klopt ook. Klopt het ook dat door het dichtdraaien van de russische gaskraan er nu vooral een tekort ontstaat aan hoogcalorisch russisch gas en dat betekent voornamelijk gas voor de industrie, want we hebben het steeds over het tekort bij huishoudens. Maar is het niet zo dat dit type gas voornamelijk gaat naar de grootverbruikers, naar de industrie en de tuinbouw.

[0:04:27] Klopt het dat het eigenlijk dus niet gaat over de leveringszekerheid aan huishoudens, maar over de leveringszekerheid aan de industrie.

[0:04:35] Voorzitter, en dan mijn volgende vraag gaat over energiebesparing. We hebben hier nu keer op keer al aangegeven dat verschillende partijen we dat gedaan en wij als partij voor de dieren verschillende moties ingediend, daarover over het nationaal bescherm en herstelplan gas, dat voorziet in afschaling in noodsituaties voor de industrie, maar het eerste wat de minister nu doet als reflecties het openstellen van kolencentrales. En hoe is dat nu te verklaren.

[0:05:05] Kan de minister nu eindelijk meer inzicht geven in hoeveel energie we zouden kunnen besparen als we dat bus bescherming herstelplan gas in werking stellen.

[0:05:17] Voorzitter, dan de minister wil de productiebeperking voor kolencentrales die tot tweeduizendvierentwintig zou gelden. Volledig open gooien. Ik noem dat geen crisismaatregel. De crisis is nu en waarom zet de minister niet verder in op energiebesparing om onnodige kolen stoken tot tweeduizendvierentwintig te continueren.

[0:05:40] Voorzitter, ik heb nog veel meer vragen over de kolencentrales. Maar voor nu beperk ik me hiertoe want we hebben vanmiddag ook nog een debat waar we doorgaan. Dan kom ik tot het ict. Tot slot het energy charter treaty.

[0:05:53] We zien nu al dat fossiele bedrijven miljarden claimen omdat ze eerst investeringen moesten doen van de overheid en daarna toch opeens moesten sluiten. Het nhg touch tweets. Die maakt dat mogelijk. En daar moeten we nu van af. Spanje heeft een oproep gedaan om uit het en en charity kritiek te stappen is de minister bereid om zich aan te sluiten bij de oproep van spanje en ook dit kenbaar te maken tijdens de energieraad dankuwel.

[0:06:19] Dank u zeer. Dan is het woord aan mevrouw kruger van groenlinks.

[0:06:24] Dank u wel, voorzitter. En ik spreek vandaag ook namens de pvda.

[0:06:28] Voorzitter, er gaat geen dag voorbij of er is geen nieuws over extreem weer droogte hevige regens, hongersnoden en de wetenschap waarschuwt ons dat de gevolgen van klimaatverandering, sneller en heftiger zijn en dat we met ons huidige beleid en levensstijl koers op ver boven de grenzen van het verdrag van parijs. Klimaat is een noodtoestand en zou onze topprioriteit moeten zijn.

[0:06:54] En dan is het weer opstarten van de kolencentrales. Een hele hele pijnlijke keuze, zeker nadat wij al vanaf de eerste dag van de inval in oekraïne hebben gevraagd om een crisisplan continu kregen we te horen dat er geen crisis was geen gas tekort zelfs twee weken geleden nog

[0:07:10] en nu draait poetin inderdaad de kraam deels dicht te verwachten en het eerste wat deze minister voor klimaat doet is de kolencentrales weer aanzetten. Mijn vragen de minister vindt hij deze stap nu per direct echt onvermijdelijk.

[0:07:26] Voorzitter, klopt het dat dit nagenoeg geen effect op de energieprijzen zal hebben. Klopt het dat we geen enkele controle hebben over de een miljard kuub gas die we tot één januari hiermee theoretisch vrijspelen ook daadwerkelijk in een gasopslag terechtkomt

[0:07:41] en klopt het dat we sinds het begin van de oorlog ongeveer vier miljard kuub op bespaard hebben

[0:07:46] en dat als we veel verplichtingen hadden gehad, zoals duitsland bijvoorbeeld heeft we dus al lang onze opslag op peil hadden kunnen hebben zonder deze maatregel die dramatisch is voor het klimaat

[0:07:57] en dat als was collectief europa hadden ingekocht. Nu al veel beter voorbereid waren geweest en tegen minder hoge prijzen.

[0:08:06] Voorzitter,

[0:08:07] en als de minister. Dit doet om deze winter door te komen. Waarom laat hij de kolencentrales. Dan meteen tot en met twintig, vierentwintig op volle kracht draaien en waarom niet. Nu al aankondigen dat ze dan ook eerder dicht gaan. En als je die tien megaton wil besparen, dan moeten ze in twintig, vijfentwintig dicht zijn, is de minister dit met mij eens.

[0:08:27] En die kolenboeren. Die gaan waarschijnlijk flinke winst maken is de minister bereid om met de aangepaste kolenbelasting te zorgen dat deze overwinst naar mensen in energiearmoede kunnen

[0:08:37] en gaat nederland zich verzetten tegen het plan om voor twintig miljard aan twee rechten te veilen in europa

[0:08:44] en in een reactie op wie you lees ik dat nederland niet wil ingrijpen in de markt. Dus als poetin de kraan helemaal dichtdraait en de energieprijzen schieten nog meer omhoog. Dan laten we die meer dan twee miljoen mensen die de energierekening nu al niet kunnen betalen in de kou zitten. Waarom geen europese aanpak?

[0:09:01] Voorzitter,

[0:09:03] ik zie een minister die vol goede moed met vijfendertig miljard en een ambitieus klimaatdoel is begonnen en sinds het begin van de oorlog in een afwachtende stand is terechtgekomen. Waar zijn de ambitieuze plannen om energie te besparen die fix teams om langs de deuren te gaan. De keiharde afspraken met de industrie van besparingsplan. Ik lees dat er een tender komt. Maar ik neem aan dat dat voor productie afschakelen is en niet voor maatregelen die bedrijven vanuit energiebesparing verplichting toch moesten nemen en waarom gaat nederland in de fit voor fifty five onderhandelingen niet pal staan voor een hoog besparing stoel. Dat kan. Aanstaande maandag. Voorzitter, ik mis de crisis aanpak van de minister behandelt deze oorlog in europa, net als corona met een serieuze crisis aanpak tweeënhalve maand van veel te veel afwachten. En als de eerste harde maatregelen die genomen wordt de kolencentrales openen. Dat is een fossiele reflex en dat heeft het dan heeft het klimaat kennelijk geen prioriteit dankuwel.

[0:10:02] U bedankt. Dan geef ik het woord aan. Heer bauke van d zesenzestig.

[0:10:06] Dankuwel. Voorzitter voorzitter, ik heb heel veel vragen over de kolencentrales en de energiecrisis waar we inzitten. Maar die bewaar ik voor het debat vanmiddag. Dit debat. Vandaag gaat over het

[0:10:18] fit voor fifty five pakket. Het grote europese klimaatpakket en de grote en duurzame verbouwing van europa,

[0:10:27] een verbouwing die door de oorlog in oekraïne, extra snelheid, vastberadenheid en samenwerking eist van europa. Om zo een zo ambitieus mogelijk klimaatpakket te maken

[0:10:39] en d zesenzestig is positief over de voortgang rond de klimaatplannen, maar tegelijkertijd heb ik ook zorgen want ik vind dat europa echt het onderste uit de kan moet halen voor het klimaat. Dat is immers goed voor onze toekomst, maar ook voor onze bedrijven en onze plek in de wereldpolitiek

[0:10:58] en die samenwerking begint met een goed europees energienetwerk

[0:11:03] en vooruitlopend op de plannen van de tsjechische voorzitterschap vraag ik de minister of hij kan toezeggen de kamer na de zomer te informeren over de stand van zaken, de uitdagingen en de kansen ten aanzien van internationale energieverbindingen en netwerken in nederland.

[0:11:21] Dan riep power en keti s. Voorzitter, de u zet vol in op het afbouwen van onze afhankelijkheid van russisch russische fossiele grondstoffen met dit weer power plan en dat ondersteun ik van harte. De europese commissie stelt voor dit te betalen met de uitgave van nieuwe uitstootrechten

[0:11:39] en wat d zesenzestig betreft, kan dit niet aan de orde zijn, want het brengt het risico met zich mee dat de twee prijs omlaag gaat en ook is denkbaar dat de c depressie verder omlaag gaat als gevolg van economisch zwaar weer. Daardoor wordt de prikkel om te verduurzamen zwakker en dat is zeer onwenselijk paar vragen aan de minister kan de minister toezeggen zich hier in brussel tegen te verzetten en is het eens met mee dat juist het verminderen van emissierechten, de laagconjunctuur een verstandige stap zou zijn en zo ja, kan hij dit ook bepleiten in brussel en kan het toezeggen te bepleiten. De gratis uitstootrechten van de luchtvaart,

[0:12:17] de luchtvaart en de zeep bam sectoren eerder dan twintig, zevenentwintig uit te faseren, zoals nu ook het europees parlement, dat wil

[0:12:26] en wat is de positie van het kabinet ten aanzien van een eventueel uitstel van het aids, aids, aids voor de gebouwde omgeving en voor de mobiliteit met een jaar tot twintig, zevenentwintig.

[0:12:39] Tenslotte op dit onderwerp. Welke gevolgen heeft dat voor de andere voorstellen en de ambities om zestig procent reductie in twintig, dertig te halen. Voorzitter, ik heb in eerdere debatten gepleit voor besparing, besparing en besparing en ook in het fit voor fifty five pakket speelt dit een belangrijke rol en er is nu een akkoord binnen handbereik. Ik heb daar drie vragen over hoe weet de minister de inzet van het europees parlement? Dat denkt een besparing van negentien procent

[0:13:11] en een subdoel van twee procent per jaar houdbaar is en is de minister het met mij eens dat deze jaarlijkse subdoelen passen bij de ambitie en urgentie die nodig is in deze energiecrisis, en tenslotte zoontje aan kan het toezeggen vooruitlopend op een akkoord in brussel dit in nederland met minstens anderhalf procent in te voeren.

[0:13:32] Dit zijn immers no regret en noodzakelijke maatregelen en ook als blijkt dat er geen akkoord komt over subdoelen zo vroeg als mogelijk beginnen loont.

[0:13:43] Dat roept vragen op bij mevrouw kruger.

[0:13:46] Oh dat kan aan het eind. Maar ik heb nu antwoorden gegeven.

[0:13:49] Mevrouw kruger dankuwel. Voorzitter. Ja. Het ging namelijk mijn vraag ging over iets anders. Ik ben blij van d zesenzestig te horen dat ze willen dat nederland pal staat voor die hoge besparingen.

[0:13:59] Doelen,

[0:14:00] En en ook dat terughoudendheid in nederland in de appreciatie laat zien dat het zorgelijk is. Maar mijn vraag is eigenlijk of iets anders namelijk al. Ik lees eigenlijk in een reactie op wie par you dat nederland heel terughoudend is in het ingrijpen in de internationale gasmarkt en ik begrijp van hierbij ook dat we vanmiddag kennelijk gaan debatteren over de kolencentrale. Maar de reden het idee dat je een miljard kuub vrijspeelt en in opslag kan doen. Dat suggereert dat het de markt is waar we controle over hebben en mijn vraag is eigenlijk.

[0:14:32] Zouden we niet.

[0:14:33] De europese veel meer moeten samenwerken in de inkoop van gas en in zorgen dat die opslagen gevuld worden en niet dus keihard tegen elkaar op de prijs opdrijven en moeten we dan niet de minister juist zeggen. Ja, we willen juist wel steun voor die paar uw voorstellen om filmpje en die markt in te grijpen.

[0:14:53] Dat kan. Kortom, mevrouw voor de volgende keer de bauke.

[0:14:57] De antwoord,

[0:14:58] Dankuwel voorzitter

[0:15:00] het korte antwoord is ja. En ik heb hier ook al eerder voor gepleit. Ik vind dat en ik vond al eerder dat wij als

[0:15:09] europa gezamenlijk gas moeten gaan inkopen eigenlijk alle energie vind ik moeten we nu gezamenlijk inkopen en ik heb het heel vaak in debat gezegd ik vind dat europa teveel een dwerg is die teveel een reus is die zich als een dwerg gedraagt. En juist op dit punt op onze op onze marktmacht vind ik dat europa veel meer gebruik kan maken van de kracht die we hebben dit jaar gezamenlijk inkopen om een te voorkomen dat we elkaar beconcurreren.

[0:15:38] Twee om ervoor te zorgen dat we de beste deal voor de europese landen verzekeren. Dus het het korte antwoord op uw vraag, mevrouw kregen via u voorzitter is. Ja.

[0:15:48] Het kan dan dus ook kort schiet u gebruiken. U vervolgt u de terug.

[0:15:53] Oh nee, mevrouw kreuger heeft een korte vervolgvraag.

[0:15:57] Nou, voorzitter. Dat is een jaar van d zesenzestig. Maar ondertussen is de realiteit natuurlijk dat we een kolencentrale aanzetten. Een miljard kuub gas vrij spelen. Die gaat gewoon naar die markt ineens op geen enkele manier draagt dit bij aan

[0:16:12] in defacto leveringszekerheid, dan is dit toch gewoon geen goed plan.

[0:16:18] Een mooie korte vraag.

[0:16:23] De bauke van kort antwoord. Nee maar deze is echt goed voor voor de vergadering als als interrupties kort zijn. Ik wil ze nooit belemmeren

[0:16:34] en ik kan mezelf ook wat van om ze te lang te maken. Maar het is het is goed om je erin te oefenen

[0:16:39] om interrupties kort te maken. De heer bauke kan zich ook oefenen in een korte.

[0:16:45] Ik heb het gevoel dat ik in een schoolklas zit.

[0:16:50] Maar nee hoor. Voorzitter, laat me heel duidelijk zijn. Ik vind het heel goed dat hij dit doet. U houdt ook altijd pleidooi van zijn tweeminutendebatten nu echt nodig. Ook die pleidooi steun ik van harte

[0:17:01] om antwoord te geven op de vraag van mevrouw kreuger. U heeft de vraag ook gesteld aan de minister en ik ben heel benieuwd naar zijn antwoord. Ik zal u bekennen. Ik heb deze vraag had ik in mijn betoog voor de debat. Later vandaag. Ik ik ben ook benieuwd hoe het kabinet ervoor zorgt dat het gas dat we besparen door de kolencentrales harder te laten draaien ook daadwerkelijk in in in in de gas opslagen terechtkomt. Dus ik ben heel benieuwd naar het antwoord van de minister. Want dat is wel heel belangrijk. Inderdaad. Daar doen we het voor.

[0:17:33] Was het kort genoeg voor.

[0:17:38] Het die dit die twee debatten die gaan door elkaar lopen. De voorzitter gaat in de termijn dat ook doen. Dus dat dat hebben we nou eenmaal vandaag en ik vind het goed dat er al de antwoord op geeft. Ik vind het ook logisch dat er een vragen worden gesteld. Er is nog iets niet helder.

[0:17:55] Voorzitter, de minister heeft al aangegeven dat hij geen instrument heeft om te zorgen dat die één miljard kuub in een gasopslag terechtkomt. En dan zetten wij ons in europa ook nog.

[0:18:05] Is in.

[0:18:06] De maatregelen om europese wel meer te doen om die gasmarkt regie te pakken.

[0:18:12] Als dat nog niet geregeld is dan is dit toch uberhaupt een volstrekt premature maatregel.

[0:18:19] Dank, dankjewel. Wel. Voorzitter. Nogmaals, ik wil graag van de minister horen hoe hij wat hij kan doen, zowel nationaal als in europees verband om ervoor te zorgen dat het gas dat we besparen wel in onze opslagen terechtkomt en ik zou ik wat ik wil is dat de minister ervoor zorgt dat we meer gas beschikbaar hebben. En daar hoort in de bij inderdaad jammer genoeg bij dat de kolencentrales zouden gaan draaien en daar hoort bij dat hij bepleit in europa om gezamenlijk gas in te kopen en ervoor te zorgen dat het gas ook echt in de opslagen terechtkomt.

[0:18:55] Mevrouw mevrouw tennissen. Had u ook een vraag?

[0:18:59] Kort voorzitter, ik ben wel benieuwd wat d zesenzestig zelf vindt want zeg nu tegen de minister van hoe gaan we ervoor zorgen dat er grip op komt. Maar d zesenzestig. Ik ben benieuwd naar het standpunt van d zesenzestig dat in ieder geval dus niet nu kolencentrales moeten opendoen, terwijl we die grip nog niet hebben. Dat is toch dat is in voor in het vervolg van mevrouw keuken. Maar dat is toch prematuur om dan nu te zeggen hoe gaan die kolencentrales opendoen, terwijl we dat niet goed hebben geregeld in europa.

[0:19:31] Dankuwel. Voorzitter

[0:19:33] paar dingen hierover. Ik vind het ontzettend belangrijk dat we besparen dat we ervoor zorgen dat onze dat onze opslagen gevuld zijn. Daar is het aanzetten van de kolencentrales wel een stap toe. De minister heeft ook aangegeven. Maar nogmaals ik ik hoor graag een verduidelijking naar aanleiding van de vraag van mevrouw kreuger dat het aannemelijk is dat de voorraden wel sneller gevuld kunnen worden. Daardoor. Het is wel belangrijk dat we europees daar afspraken over maken en het is ook belangrijk dat we die dat we die afspraken ook maken. Ik vind het ook belangrijk en dat noem ik in één adem dat wij de extra c o twee emissies als gevolg van het harder laten draaien van de kolencentrales wel volledig compenseren.

[0:20:20] Dat is voor mij wel echt gewoon dat heb ik in het vorige debat ook heel duidelijk gezegd. De minister die heeft aangegeven dat die voor prinsjesdag komt met een een een met met een lijst van maatregelen. Wat mij betreft moet dat eerder. Dat zal ik ook, maar ook dat dat ik bewaard voor later. Maar ik zal het nu maar even noemen. Dankjewel.

[0:20:39] Wellicht gaat het debat vanavond niet meer door. Nee hoor. Grapje rekenen misschien andere deelnemers wel hulp die hier niet zijn waar vrouwen, tennissen voor korte.

[0:20:50] Volgens voorzitter, dit is in relatie tot de e u en er is ontzettend veel over te zeggen. Maar als we kijken naar wat wat de minister straks gaat zeggen in in in de energieraad ook op dit punt. Ik hoorde heer bauke zeggen de ik ik wil maatregelen die leiden tot besparen en dat dus de maatregelen om kolencentrales harder te laten draaien. Dat dat leidt tot besparing en ik vraag waar blijkt dat dan uit want volgens volgens mij is nu juist omdat de gasmarkt in private handen is, is er helemaal geen sprake van besparing en zorgt het ervoor dat als wij hier minder gas gebruiken dat dat gas wat overblijft gewoon elders wordt verkocht. Dus er is toch geen sprake van besparing momenteel en zouden we dan niet voor. Ook volgens deze zestig eerst dat moeten afwachten in europa en zorgen dat wel echt daadwerkelijk gaan.

[0:21:42] Bauke.

[0:21:43] Dankuwel. Voorzitter voorzitter, het is crisis. Naast de klimaat crisis hebben we nu ook een gigantische energie crisis en ik had liever ook niet gewild dat de kolencentrales harder gingen draaien. Maar dit is de prijs die we betalen voor de steun aan oekraïne en het is wel een prijs die ik vind dat we moeten betalen, want onze steun. Die hebben ze heel hard nodig dan de vraag van mevrouw teunissen. De minister en nu ga ik een beetje op de stoel van de ministers. De een en moeten zelf antwoord op geven die minister heeft aangegeven dat dit wel degelijk belangrijk is om onze voorzieningszekerheid te garanderen. Later dit jaar om gas te besparen. Om de kolencentrales te laten draaien, zodat we het gas dat we daarmee besparen in onze opslagen kunnen doen en ik wil niet degene zijn. Laat me niet anders formuleren. Ik vind het ontzettend belangrijk dat we beide crisis tegelijkertijd aanpakken dat we mensen niet deze winter in de kou laten zitten en tegelijkertijd en daarom de compenserende maatregelen en tegelijkertijd ervoor zorgen dat onze c o twee uitstoot omlaag gaat.

[0:22:58] Die hierbij ook mag vervolgen met zijn.

[0:23:03] Dankuwel. Voorzitter voorzitter, ik had het over de energieefficiëntie, de reactief en de de voorstellen van het europees parlement. Die zijn het zijn no regret maatregelen zijn. Wat mij betreft noodzakelijke stappen en ik vroeg aan de minister of hij in nederland al vooruitlopend op de het akkoord in brussel een besparing verplicht kan invoeren.

[0:23:30] Voorzitter, over de nieuwe wil en het je direct heeft twee vragen kan de minister reflecteren op de kritiek van wetenschappers van zestien juni over de gevolgen van het gebruik van biobrandstoffen voor de biodiversiteit. En wat betekent dat voor de nederlandse inzet ten aanzien van de renewable energy reactief. De bijmengverplichting in de luchtvaart en in het verlengde daarvan de beschikbaarheid van die grondstoffen voor de transportsector in de industrie, en ik zou mijn pleidooi vanavond ook herhalen, maar de doelstellingen en verplichtingen in de renewable energy en de paul joe voorstellen voor waterstof vraag om actie en daarom vraag ik de minister kan het toezeggen nog voor september met de regeling te komen voor de significante opschaling van groene, waterstof en elektrolyse vooruitlopend op het klimaatfonds. Tot slot, voorzitter, we hebben in deze tijd van klimaat en energiecrisis extra snelheid, vastberadenheid en samenwerking in europa nodig en ik niet moedig. De minister dan ook aan zet, alles op alles om elk afzonderlijk voorstel de hoogst mogelijke ambitie te halen en geef geen procentpunt toe op de vijfenvijftig procent dankuwel.

[0:24:45] Dank u wel. Ik heb zelf een vraag aan d zesenzestig. Kijk even naar de kamerleden of dat mag

[0:24:52] ik zou willen vragen aan heer balken met de beantwoording op mijn kamervragen gezien die komen ook nog rond die ze waren niet bijgevoegd bij het briefje administratieve omissie. Dat kan gebeuren. Maar daarin geeft de minister ook echt aan dat het energie handelsverdrag echt in strijd is met parijs weten dat spanje heeft gezegd we willen eruit die onderhandelingen om te verbeteren. Dat lukt niet.

[0:25:18] Ik zou graag willen weten of d zesenzestig. Dat gaat steunen als ik daarover vanmiddag een motie indienen om die strijd te steunen om uit het is steeds de.

[0:25:29] De dan. Voorzitter. Voorzitter, ik heb ik heb inderdaad het de proces brief van de minister gezien maar niet het achterliggende stuk. Ik zou dit graag even willen lezen als je dat goed vindt en en daar dan later op terugkomen. Wat ik wel wil zeggen, want wij waren allebei bij de technische briefing hierover en ik ben zeer kritisch over het nhg.

[0:25:53] George kritiek,

[0:25:54] Dankjewel. Juist de afsluitende woorden van d zesenzestig waren geen tijd te verliezen. Wees ambitieus. Nou volgens mij moeten we dan dit oude vehikel waarbij we de industrie alleen maar steunen in zijn bezit en het geld daar naartoe laten stromen. Veertien miljarden claims moeten we ook tot het verleden verklaren. Maar ik hoop dat vanmiddag de brief gelezen is. Hij wordt als het goed is nu gepubliceerd.

[0:26:18] Kunt u die motie vast medeondertekenen? Mevrouw.

[0:26:21] Ik had ook nog een vraag.

[0:26:23] Dank u wel. Voorzitter

[0:26:25] toch afsluitend op het punt van de kolencentrales dat als we met elkaar concluderen dat er op dit moment geen instrument is om het vrij gespeelde gas in de berging op te slaan. En als.

[0:26:38] Het.

[0:26:39] Eigenlijk het besluit om per direct de alle kolencentrales weer aan te zetten dan niet onvermijdelijk is,

[0:26:47] is hierbij ook het dan niet met me eens dat je dit alleen moet doen als een onvermijdelijke maatregel is.

[0:26:58] Voorzitter, ik ga denk ik in herhaling treden. De minister heeft ook aangegeven dat niet alleen in nederland maar in heel europa, met name ook in duitsland worden nu maatregelen genomen. Dus wat je ziet is dat er wel meer gas beschikbaar komt. Tegelijkertijd heeft de minister in een brief aangegeven welke maatregelen hij neemt om ervoor te zorgen dat marktpartijen gas gaan opslaan

[0:27:21] en om een slagje concrete te worden. Nee ik vind niet dat we daarmee kunnen wachten. We hebben naast de klimaat crisis nu een gigantische energiecrisis, die waarschijnlijk die waarschijnlijk en daar moeten we rekening mee gehouden. Nog verder verergert misschien eerder dan. We zouden denken. Dus nee ik vind niet dat we kunnen wachten met deze maatregel. Twee weken terug zei ik nog. Het is niet aan de orde en ik ben nu op het punt dat hij zegt het is wel aan de orde. Wat we wel meteen gelijk achteraan moeten doen is ervoor zorgen dat we de dat we compenserende maatregelen nemen, want we moeten tegelijkertijd die andere crisis ook bestrijden.

[0:28:01] Tot slot, mevrouw teunissen, met de allerlaatste vraag voor de heer.

[0:28:06] Voorzitter, ik verbaas me echt over de opstelling van d zesenzestig hier

[0:28:10] continu zegt d zesenzestig moeten besparen besparen besparen. En nee geen kolencentrales meer open nu met meer bij het minste geringste hup meteen de fossiele reflectie, en wel die kolencentrales open en het grote probleem is dat we nog niet weten of deze maatregel daadwerkelijk effect heeft en we weten ook nog helemaal niet hoeveel we in de industrie kunnen besparen met het bescherming herstelplan gas. Dus voorzitter, ik wil hierbij mijn verbazing uit, maar ik wil ook de vraag stellen aan de heer bauke over dat beschermen herstelplan gas zouden we daar nou niet eerst even naar moeten kijken naar hoeveel kunnen we daar nou precies mee besparen, moeten we daar niet helderheid vandaag over krijgen van de minister.

[0:28:55] Dankuwel. Voorzitter voorzitter, wat mij verbaasd, wat mij verbaasd van de partij van de dieren is dat zij niet inzien dat we naast de klimaatcrisis nu een gigantische energiecrisis hebben en waar het nu om gaat. Ik zou.

[0:29:10] Ja.

[0:29:11] In de microfoon praten

[0:29:14] dat we nu een gigantische energiecrisis hebben ik dat dat besef. Dat is kennelijk nog niet bij de partij voor de dieren ingedaald en ik vind het belangrijk om aan te geven dat wij hier de politiek. Wij moeten dit leiderschap tonen. Ik heb al vaker gezegd. Op de klimaat crisis moeten we leiderschap tonen, maar ook op deze grote energiecrisis zullen we dat moeten doen en dan nog even specifiek voorzitter want ja ik werd ook lang geinterrumpeerd ik deze maatregel heeft wel degelijk effect wat de minister heeft aangegeven. Hij kan niet inschatten hoe groot precies. En dat al het gas dat we besparen dat dat ook in de bergingen terecht komt. En daar zijn extra acties voor nodig en die moeten ook genomen worden.

[0:29:57] En nou had ik gezegd laatste voor mevrouw teunissen. Maar daar zit heer bauke. De partij voor de dieren aanspreken. En dan kan

[0:30:04] dit niet anders dan zeggen. Mevrouw teunissen mag nog een keer. Ik vraag de want volgens mij zijn de argumenten gewisseld. Volgens mij.

[0:30:11] Ik ben klaar. Duidelijk dat jullie het niet met elkaar eens zijn en waar de pijnpunten liggen.

[0:30:15] Dus ik vraag nog korte vraag.

[0:30:17] Die echt dan noodzakelijk is. Want die die ruimte krijgt u, mevrouw tennis en ook een kort antwoord.

[0:30:24] Voorzitter korte vraag kijk, de heer buiken zegt de partij voor de dieren heeft geen oog voor de energiecrisis. Maar die hangen natuurlijk met elkaar samen met de energiecrisis en de klimaat crisis. Het is dezelfde manier waarop er wordt gedacht in de politiek, het korte termijn denken waarop wij maatregelen treffen die energiecrisis is ontstaan doordat we heel lang niet hebben ingezet op energiebesparende maatregelen verplichtende maatregelen heeft de partij voor de dieren al vanaf het begin van onze oprichting voorgesteld om verplicht tot besparing over te gaan. D zesenzestig heeft heel vaak die emoties niet gesteund. Dus verwijt de partij voor de dieren nu niet dat wij geen oog hebben voor die energiecrisis is de bouwkunst in ieder geval met mij eens dat de energiecrisis en de klimaat crisis gevolg zijn van het korte termijn denken en dat we daar nu eindelijk eens een keer van af moeten.

[0:31:18] Dankuwel die heer bauke niet uitlokken. Nu.

[0:31:22] Kort antwoord geven.

[0:31:23] Dankuwel. Voorzitter, het betoog van verdunde. Ze was niet kort. Maar goed ik zal het wel kort houden. Mijn antwoord is ja ik vind dat wij te lang gewacht hebben met het ambitieus aanpakken van de klimaatcrisis. Daar zijn we nu wel mee begonnen. Zestig procent reductie en twintig, dertig met een stevig pakket aan acties dat erbij hoort en een klimaatfonds van om en bij vijfendertig miljard. Dat is wat we nu gaan doen.

[0:31:52] Punt

[0:31:53] welkom. De heer van wijngaarden we je niet vaak in deze commissie, maar u zult ongetwijfeld de bijdrage namens de vvd met heel veel passie doen.

[0:32:04] Dat klopt. Voorzitter, dank en ik vervang vandaag mijn gewaardeerde collega silvio erkens.

[0:32:12] Voorzitter, de vvd is voorstander van een effectief en ambitieus europees klimaatbeleid. Europees klimaatbeleid zorgt voor een gelijk speelveld voor onze bedrijven. Versnelling van energietransitie draagt bovendien bij aan een onafhankelijke energievoorziening. Dit is in het licht van de huidige energiecrisis en onze afhankelijkheid van rusland extra belangrijk.

[0:32:31] Tegelijkertijd kampen mensen momenteel al met een enorme hoge brandstof gas en elektriciteitsprijzen. Het beleid moet daar rekening mee houden. Daarnaast hebben we zorgen over de uitvoerbaarheid en het realisme van een aantal van de voorstellen in het pakket.

[0:32:45] Ten eerste de vvd steunt de aanscherping van het reguliere emissiehandelssysteem ptss en de invoering van de c o twee grens heffing. Beide mechanisme zijn bewezen effectief om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Hierbij moet er wel goed gekeken worden naar het tempo van de uitfasering van gratis rechten, zodat bedrijven de tijd krijgen om te verduurzamen. Het commissievoorstel lijkt daar een goede balans in te vinden.

[0:33:11] Daarnaast is de vvd kritisch op de uitbreiding van het aids systeem naar de gebouwde omgeving en mobiliteit.

[0:33:17] De energiebelastingen en accijnzen zijn al hoog in nederland. Het kabinet lijkt hierop na een motie van collega's, erkens en collega leijten de juiste lijn te hebben gevonden. Ten tweede is de vvd kritisch op de invoering van het zo klein met van

[0:33:31] we zien geen noodzaak om een nieuw fonds op te zetten. Wij steunen dan ook de terughoudende opstelling van het kabinet omtrent het opzetten van een dergelijk nieuw fonds. Daarnaast zijn we tegen het voorstel om directe inkomenssteun te verlenen via een dergelijke zo klein met van het is om uitleg waar nederlandse burgers nog hogere energie en brandstof de als nederlandse burgers nog hogere energie en brandstofkosten zouden krijgen, maar dat de opbrengsten van dit fonds naar inkomen steun voor huishoudens in andere landen gaat. Hoe kijkt de minister? Hiernaar vraag ik via de voorzitter? Ten derde worden er in de renewable energy direct voorstellen gedaan omtrent waterstof.

[0:34:08] De commissie stelt de verplichting voor van vijftig procent groene waterstof in twintig, dertig. Dat lijkt lastig haalbaar

[0:34:15] en sluit ook niet aan op onze nationale doelstellingen. Daarom wil ik dat er een absoluut doel komt. Hierin moet ook ruimte komen voor andere vormen van duurzame waterstof denk bijvoorbeeld aan paarse op basis van kernenergie of circulaire waterstof. De uiteindelijke bedoeling is immers c o twee reductie en de markt snel opschalen. Is de minister het eens dat een absoluut doel beter zou werken dan een relatief doel is hij bereid hiervoor te pleiten is hij daarnaast bereid om ruimte te creëren in de voorstellen voor circulaire en paarse waterstof. Ten vierde ligt er voor de gebouwde omgeving. Een groot pakket aan voorstellen. De vvd maakt zich hier zorgen over al deze voorstellen stapelen zich op. Er lijkt weinig oog te zijn voor de uitvoerbaarheid. De exact impact op onze huishoudens is onduidelijk en een deel van de voorstellen lijkt niet overeen te komen met de afspraken die zijn gemaakt in het coalitieakkoord die vvd wil daarom dat er meer flexibiliteit komt, zodat de lidstaten ruimte houden om zelf te bepalen hoe de doelstellingen worden gehaald, is de minister bereid om hard te onderhandelen over het creëren van flexibiliteit in hoe we deze doelstellingen gaan behalen.

[0:35:23] Ten vijfde er speelt ook nog de discussie over het riep power you voorstel in het voorstel. Er worden weer nieuwe verhogingen van doelen in het fit voor fifty-fifty pakket voorgesteld, waaronder doelen in de nieuwe nieuwe energie direct de impact assessments zijn nog niet aan gemaakt en we hebben nu al enkele twijfels over de uitvoerbaarheid van een aantal van de huidige taakstellingen in fit voor fifty five.

[0:35:47] De vvd wil dan ook dat deze discussie wordt losgekoppeld van de discussie over het fifty fit for fifty five pakket

[0:35:54] is de minister eens dat we deze twee discussies moeten loskoppelen, kan hij toezeggen dat hij niet meegaat in het vermengen van deze twee discussies komen er daarnaast nog nationale impact assessments van het green power i op voorstel. Ten zesde de taxonomie. Het europees parlement gaat binnenkort daarover stemmen.

[0:36:12] Als het europees parlement tegenstand, zal er een nieuw voorstel moeten komen, kan die minister toezeggen dat hij alleen met een nieuw voorstel kan instemmen, mits kernenergie in dat voorstel is opgenomen. Hoe geeft die minister uitvoering aan de motie erkens om samen met de fransen op te trekken om kernenergie in de taxonomie te houden? Welke concrete acties onderneemt hij de komende periode op dit vlak als laatste. Voorzitter, er lijken raar rare uitzonderingen te zijn gemaakt in het europese klimaatpakket privé jets worden uitgezonderd van de klimaatmaatregelen en nu heeft het europees parlement voorgesteld dat ook ferrari is niet onder c o twee om missie emissie normen hoeft te vallen.

[0:36:53] Dat is ontzettend krom. Normale mensen moeten maatregelen nemen. Maar voor de privé jets en ferrari hoeft dat niet. Is de minister bereid hier een punt van te maken.

[0:37:03] De en op.

[0:37:05] Om ervoor te zorgen dat deze maatregelen de eerlijker gaan worden. De fiat panda en de ferrari moeten onder dezelfde regels vallen.

[0:37:15] Dankuwel. Meneer van wijngaarden, zou ik u willen vragen om het voorzitterschap even over te nemen, zodat ik mijn termijn.

[0:37:21] En dan is nu het woord aan mevrouw leijten en ze spreekt namens de sp-fractie.

[0:37:26] Voorzitter, ik moest heel hard lachen net toen u uw pleidooi deed dat ferrari is net als via pandas de onder moeten vallen, maar zeker moet dat gebeuren. En eigenlijk zie je hier in een notendop. Hoe het klimaatbeleid in in europees verband mank gaat. Het is echt heel veel de industrie en mensen met gevulde zakken die wegkomen en de gewone mensen opgestapeld worden met extra belastingen en extra betalingen en we hebben het vandaag over de energieraad. Dus de de de ontwikkelingen in europees verband en de sp maakt zich daar zorgen over. Enerzijds omdat wij denken dat via die marktordening van van de europese unie de heilige marktordening je veel te weinig publieke grip krijgt op grote uitdagingen die de liggen op waterstof de hernieuwbare energie. De minister mieke kruis hier vaak de tegen over, maar tegelijkertijd ook de soevereiniteitsoverdracht die sluimerend of eigenlijk gigantisch plaatsvindt en ik zou de minister willen vragen

[0:38:28] klimaat autoriteit. Dat is de raad van state om hen te vragen om bij een volgende stand van zaken hierop in te gaan in hoeverre dat wat er in europa gebeurt of in europa op tafel wordt gelegd of dat zich verhoudt tot de subsidiariteit en soevereiniteit van lidstaten, want natuurlijk moeten we samenwerken en natuurlijk kunnen we heel goed samenwerken. Maar sommige dingen liggen niet meer in onze handen. En dan neem ik de toch pijnlijke aankondiging van afgelopen maandag komt de persconferentie van chatten en van vuil brieven. Kan u zeggen. In groningen sloegen te koud. Om het hart want vijlbrief was erbij gaan ze weer boeren

[0:39:11] tegelijkertijd de aankondiging dat de kolencentrales. Honderd procent kunnen draaien

[0:39:16] en groningen wel op de waakvlam gaat. Ik denk dat het onvermijdelijk is. Ik zie ook dat bijvoorbeeld mensen als minusma zeggen onvermijdelijk, maar vooral ook onvermijdelijk omdat het natuurlijk een europese afspraken is om die fase in te gaan.

[0:39:31] Ik heb onvoldoende zicht en grip op dat mechanisme

[0:39:35] en ik vind dat zorgelijk want wij zijn wel de nederlandse parlement die de wet hebben aangenomen voor die beperkingen, beperkende maatregelen en en die wet wordt nu buiten werking gesteld als het moet de moet het maar waar is onze positie? Onze controlerende positie, maar ook onze nationale positie in dat europese afschakelen is plan die fases die erin zitten

[0:40:02] en het is natuurlijk heel pijnlijk geweest ook zelf voor de minister. Persoonlijk dat hij die kolencentrales weer aan moet zetten. Wat de sp betreft

[0:40:10] twee harde voorwaarden aan. Er gaat geen cent

[0:40:14] extra naar de eigenaren. De unie pers en de erwin s die gisteren klaagden. We wisten niet wist ik niet. Ik vond het eigenlijk wel mooi. De minister had hier eerder in ander debat gezegd ik praat niet meer met die lui zolang ze een massaclaim op mijn broek hebben liggen. Dat heeft ie dus waargemaakt.

[0:40:29] Dat.

[0:40:30] Dapper van de minister die mensen die moeten of die die die die die aandeel die die die die kolenboeren moeten die klagen wat de sp betreft en die één komma negen miljard nadeelcompensatie. Laten we ervan leren dat we nooit meer zou doen, maar laten we dat ook echt volledig inzet voor herstel van natuur en c o twee en die compenserende maatregelen moet echt gebeuren en wat wat de sp betreft, heeft de minister daar ook echt

[0:40:52] de handen vrij om ook naar de industrie te kijken. Hij kent onze positie. Maar dat moet ook echt nu niet een een een rode lijn meer zijn

[0:41:03] dan wat er op de agenda staat. De richtlijn voor hernieuwbare en de richtlijn voor energieefficiëntie. We zien dat daar de ministers met elkaar tot een akkoord komen proberen te komen.

[0:41:13] De sp wil echt wel zeggen dat er niet een afkalving moet zijn want we hebben geen energie crisis. We hebben natuurlijk de druk vanuit oekraine en gas. Maar laat niet in in in in dat speelveld. Nu de bereikte doelen daar aanvallen want we weten hoe dat kan schuivende panelen en opeens ben je toch kwijt. Wat we gehaald hadden.

[0:41:36] De wetenschappers van het ipcc gehoord te zeggen

[0:41:41] eigenlijk koersen af op drie graden in de de sp vond het echt heel zorgelijk.

[0:41:47] Ik kom persoonlijk niet bij de klimaatmars zijn. Maar ik snap echt iedereen die er zondag was en dan zie ik op de agenda staan dat tsjechië energieveiligheid als als als als grootste doel heeft tsjechië is is de tijdelijk. Voorzitter, het komende halfjaar en dan zou ik toch willen zeggen. Minister breng in en niet alleen energie, veiligheid, want natuurlijk moet veilig zijn, moet gegarandeerd zijn en de. We moeten allemaal warm bijzitten, maar we moeten toch ook echt omschakelen. Juist ook een de economie die we hebben en dan tot slot kregen de ik zag net de antwoorden op de vragen over die ik heb gezet of het energiehandvest. Ik heb het al in een vraag gesteld aan aan deze zestig. Maar de sp wil echt dat eruit uitstappen en echt als ons aansluiten bij die kopgroep die dat nu die zich nu aan het vormen is, hebben te lang geprobeerd om de belangen van de industrie die in dat de handvest worden gewaarborgd, omdat een beetje aan te passen. Dat lukt niet snappen uit de tijd is rijp dankuwel.

[0:42:49] Dankuwel en u heeft de interruptie van mevrouw kreuger.

[0:42:52] Dankuwel. Voorzitter, ik hoor de sp zeggen dat dat ze denken dat het nu aanzet van kolencentrales onvermijdelijk is en verwijzen naar het afschakelen plan. Maar is de sp realiseert de sp zich dat we op dit moment pas in fase een zitten van bescherming herstelplan en dat die hele afschakelen ladder pas in fase drie aan de orde is en dat dus deze maatregel helemaal.

[0:43:15] De niet.

[0:43:16] In die af dat we daar nog helemaal niet zijn.

[0:43:22] Ja, mevrouw. Ik heb ik heb in eerder debat gezegd dat voor ons het liever niet is, maar geen taboe dat we voorwaarden hebben. Die nadeelcompensatie moet dan natuurherstel. En het moet het moet gecompenseerd worden. C o twee uitstoot. Ik heb de minister gehoord dat hij dat gaat doen. Ik kan heel moeilijk overzien. Maar ik zie wel dat wij in die europese afspraken zitten en dat we aan aan de lat staan. Ik zou het liever ook niet hebben gehad. Wij hebben eerder gezegd gooi die kolencentrales gewoon weg en ik ben heel erg eens met iedereen die zegt het is een fossiele reflex tegelijkertijd

[0:44:03] en we zitten in een economie.

[0:44:05] Tegelijkertijd kan ik de gevolgen niet overzien wat er zou gebeuren als we het niet zouden doen en ik daar ook wel bezorgd over ben van die gevolgen die dat kan hebben. Daarom zitten wij op een wat voorzichtiger lijn als je dat vergelijkt met groenlinks.

[0:44:26] Maar de zorgen zijn precies hetzelfde en ik denk dat de eisen. Het geld niet naar aandeelhouders maar naar natuur. De twee.

[0:44:38] Hoe noem je dat compenseren dat die gelijk zijn en uw oproep van doe die kolencentrales dan na vierentwintig ook uit extern dat volledig en ik denk dat de minister dat zelf ook misschien nog wel steunt als die typische hart kijkt. Maar ik heb het heel erg zie maandag ook als de duitsland heeft fases ingeschakeld. Iedereen heeft dat gedaan en daardoor kan nederland nu ook naar

[0:45:03] wat ze moet doen.

[0:45:04] Dankuwel en ik ben je nog maar even de wijze woorden van onze voorzitter in herinnering dat het ook goed is om korte vragen en korte antwoorden te doen en interrupties en dat gaat mevrouw kreuger nu laten zien. In tweede instantie.

[0:45:19] Voorzitter uitlokking. Nee. Mijn vraag was of het onvermijdelijk was en dan heb ik toch de vraag aan de sp. Als we dan zien dat nederland eigenlijk niet inzet op een europese aanpak van bijvoorbeeld gezamenlijk inkopen nationaliseren van die berging en echt controle grijpen over die gasmarkt. Maar eigenlijk dat we nu een miljard kuub vrijspelen voor een internationale markt waar alleen maar de prijs opgedreven wordt met keiharde concurrentie. Dan blijft de vraag toch wat lossen we nou echt op met nu de kolencentrale aanzetten en is het dan wel een onvermijdelijke stap in de volledige erkenning dat we een diepe energiecrisis zitten en dat zegt groenlinks tweeënhalve maand en daar moeten ook pijnlijke keuzes gemaakt worden.

[0:46:09] Ik heb gezegd dat ik over die onvermijdelijkheid dat niet goed kan zien en dat ik eigenlijk de minister vroeg

[0:46:14] dus misschien opvallend dat de sp. Dat doet maar dat ik dat in dit geval doe gaat over nationaliseren van onze onze gasopslag. Ja dat is ons pleidooi al jaren. Dus ja, dat ik heb vorige week nog zegt ik heb ook gezegd. In deze tijd moet je moet je dat soort stappen durven te zetten. Tegelijkertijd zie ik niet zo goed hoe zich dat verhoudt tot het gemeenschappelijk inkopen europese, maar ook daar samenwerken. Heel erg nodig want ik bedoel als duitsland uitvalt veel grotere gasbehoefte of glas relatie tot rusland natuurlijk. Dan hebben wij daar ook last van. En we leven gewoon een hele onzekere tijden en ik durf niet de grote uitspraken te doen die groenlinks doet met dat het niet onvermijdelijk zou zijn. Daarin verschillen we op dit vlak.

[0:46:56] Helder dankuwel. U was aan het einde van uw betoog ook. Oké dan geef ik het voorzitterschap weer terug aan vrouw lijdt.

[0:47:01] Dankuwel.

[0:47:04] We gaan schorsen tot tien over half twaalf en dan gaan we verder met de beantwoording in is termijn van de minister.

[1:07:09] Ik eet iedereen opnieuw van harte welkom. We zijn toe aan de beantwoording eerste termijn door de knieën door de minister voor klimaat.

[1:07:17] Dank u wel, voorzitter en dank aan alle leden voor de gestelde vragen

[1:07:21] aankomende maandag en dinsdag en wellicht ook met een uitloop. Naar woensdag vindt de luxemburg, de energieraad en de milieustraat plaats en de inspanning van dit kabinet, maar van bijna alle europese regeringen is om nog onder het franse voorzitterschap tot afronding van het fit voor fifty five pakket te komen.

[1:07:40] Er wordt op dit moment ook op ambtelijk niveau nog zeer druk onderhandeld, zodat dat ook volgende week haalbaar is.

[1:07:47] En

[1:07:50] daar zijn nu nog een aantal vragen over gesteld. Zal ik nu gewoon direct op ingaan. De bauke mevrouw kreuger hadden een aantal vragen gesteld over een onderdeel van het sweet power in pakket dat ook deels door deze fit voor festival onderhandelingen heen loopt, namelijk

[1:08:06] het market stability research mechanisme.

[1:08:10] De pot waar aids rechten in worden gestopt en waar het de commissie van voorstelt om een deel daarvan te veilen en die opbrengst te gebruiken voor de financiering van het bouwpakket

[1:08:20] en

[1:08:21] ik ben het helemaal eens met zowel de buik als mevrouw keuken dat dit een onverstandig onderdeel is van wie power u wij steunen als nederland grotendeels power u voorstel omdat het inzetten op meer energiebesparing, snellere, diversificatie van energiebronnen, snellere, onafhankelijkheid van russische import, maar we zullen ons blijven verzetten tegen het voorstel om extra etages emissierechten uit het emmen zetten veilig ter waarde van twintig miljard, omdat het de effectiviteit en betrouwbaarheid van het systeem onder druk zet het ook een gevaarlijk precedent schept voor eventuele toekomstige veilingen uit dit en de zeg formeel is onderdeel van wie power you. Maar ik verwacht dat het ook de komende dagen wel door de gesprekken over fit fris graf heen zal lopen en het algemeen geldt dat het kabinet groot voorstander is van de ambitieuze aanscherping van het huidige etages, waarbij het het plafond wordt aangepast aan het nieuwe vijfenvijftig procent doel, waarbij de sectoren in tweeduizenddertig, eenenzestig procent reductie voor elkaar moeten krijgen.

[1:09:22] Die bakker vroeg mij ook naar de het eventuele uitstel van de invoering van aids per twee en welke gevolgen dit eventueel heeft voor het halen van de doelen.

[1:09:31] In principe is nederlanders geen voorstander van het nu voorgestelde uitstel van aids per twee, vooral ook omdat ik het belangrijk vind dat het samen zoveel mogelijk moet samenvallen met een eventuele inwerkingtreding van een sociaal klimaatfonds, daarover zometeen meer en verder uitstel van aids vrt maakt het ook moeilijker om de doelen in deze sectoren van tweeduizenddertig te halen. Dus dat vraagt dan ook aanvullende maatregelen om toch ook in de gebouwde omgeving en mobiliteit al stappen te zetten.

[1:10:01] Als ik kijk naar het speelveld in zowel het parlement als in de raad is het wel aannemelijk dat er een kort uitstel komt van de inwerkingtreding van dit systeem. Ik denk een jarige is realistisch en daarom zal ik ook de komende dagen wordt blijven inzetten om dan wel ook strakke doelen daarin af te spreken en eventuele flexibiliteit voor lidstaten die soms wel nuttig is, maar dat mag geen uitstelgedrag verder belonen. Ook de europese commissie heeft die natuurlijk continu voor gewaarschuwd dat als aids btw wordt afgezwakt dat dat dan ook aanvullende maatregelen, bijvoorbeeld op het gebied van normeren zal vragen,

[1:10:39] mevrouw kreuger, en de heer bauke vroeger ook naar de hogere besparing doelen in fit voor fifty five en in het verlengde denk ik ook van het bouwpakket wat er nog achteraan komt.

[1:10:50] Het kabinet zet tijdens deze energie gaat in op de hoge ambities. We steunen dan ook de voorstellen van de commissie voor het hoofddoel van negen procent reductie in consumptie en het subdoel van anderhalf procent. Jaarlijkse energiebesparing

[1:11:03] en een grote groep lidstaten is op dit moment echt heel kritisch op die ophoging van de nou eigenlijk al op de oorspronkelijke doelen in de voorstellen van de commissie, laat staan de eventuele ophoging, maar samen met de ambitieuze kopgroep landen doen er alles aan om die negen procent in consumptie en anderhalf procent per jaar reductie. Om die echt te bewaken en ik heb ook eerder een mevrouw kregen toegezegd dat ik zodra dit pakket is afgerond dat dan ook zal doorvertalen naar een nationaal vastgelegd besparing stoel voor nederland,

[1:11:34] de heer van wijngaarden. We hadden het net al even kort over de flexibiliteit en voor de doelstelling de gebouwde omgeving zitten zitten twee kanten aan. Aan de ene kant moeten we echt voorkomen dat er teveel flexibiliteit en uitstelgedrag in dit pakket sluipt, waardoor andere landen die al achterlopen nog minder geneigd zijn om ook in actie te komen. Maar ik ben wel heel erg eens met van wijngaarden dat ook als nederland wel in staat moeten zijn om deze doelstellingen te halen. Wij hebben met ons nationaal isolatie programma van minister de jonge eigenlijk een heel duidelijk pad richting tweeduizenddertig. Nu liggen over hoe wij stapsgewijs de slechte labels gaan uitfaseren hoe hoopgevend ook de druk op de verhuurders gaan opvoeren met normering en dat is de flexibiliteit die wij ook in het systeem willen hebben dat we met dit pad uiteindelijk in tweeduizenddertig kunnen worden afgerekend op het doel dat nederland al moet bereiken. Maar laat het ons ook doen dan in dat pad dat we zelf hebben bedacht en die ruimte die zie ik ook. Ik denk dat mijn inzet veranderen dus op moet gericht zijn om de ambitie ook in andere landen overeind te houden.

[1:12:37] Heeft een vraag.

[1:12:38] Dankuwel. Voorzitter en dank aan de minister voor de beantwoording van mijn vraag over de bus het besparing stoel. Als ik het goed begrepen heb inderdaad nu negen procent van dat moet onder wie power nog verder omhoog gaan dus graag ook daarover van de minister. Hoe hij daar tegenaan kijkt. En maar mijn belangrijkste vragen die stelde ik net ook in de eerste termijn kan de minister toezeggen ook vooruitlopend op het akkoord hier al mee aan de slag te gaan met die anderhalf procent nog even los van de europese besluitvorming. Want we zijn de frans met kamerbreed erover eens dat besparing het allerbelangrijkste is dankuwel.

[1:13:15] Voorzitter, ik zal er zometeen een laat de blok wat uitgebreider op terug komen. Maar laat ik alvast kort over zeggen dat nationale besparing stoel, zoals in het toezicht van vooral kregen. Dat heb ik dan na de zomer uitgewerkt. Ook met hulp van externe adviseurs over hoe we dat al het beste kunnen vormgeven. Maar dan implementeren we dus wat we nu in europa aan het aan het afspreken zijn en u krijgt nog voor het zomerreces van dan zal ik straks meer over zeggen. De aangescherpte met milieu besparen plicht waar mee we dus voor een groot deel dan invulling zullen geven aan dat nationale doel dat de opmerking van de heer bauke aan het begin van zijn interruptie was eigenlijk mijn volgende punt, namelijk de vraag van heer van wijngaarden hoe we die we power i discussie moeten zien in het licht van deze fifty fifty five onderhandelingen.

[1:13:59] Ze is net in mijn inleiding al zei fit voor fifty five is echt cruciaal om in europa de klimaatdoelen te halen, maar ook als basis voor het nederlandse klimaatbeleid dus afronding van dit pakket is hoe sneller hoe beter en zeker onder het franse voorzitterschap is de kans van slagen denk ik gewoon groter. Dus dit momenten in het resterende deel van het franse voorzitterschap wil ik benutten. Power is natuurlijk bijgekomen vanwege het zo snel mogelijk afbouwen van russische afhankelijkheden. Maar ik heb ook eerder tegen de kamer gezegd als je nu de fit voor fifty five onderhandelingen zou gaan openbreken om alle power doelen ook nog in te stoppen en dan gaat het gewoon echt niet lukken. In de komende week die we nog hebben. Dus mijn inzet is erop gericht afronden. Het pakket dat er ligt. Daarnaast startte de trilogie tussen de europese commissie, europese raad en het europees parlement, en dan in die trilogie zal power een rol gaan spelen. Dus zal ik ook na de zomer. U heeft voor mij al een eerste appreciatie van weer power i ontvangen en in die trilogie zullen we dan met elkaar regelmatig via de stand van zaken brieven kijken hoe dat in die trialoog wordt ingepast, maar het nu al proberen er helemaal in te integreren. Dan ben ik het eens met heer van wijngaarden. Dan wordt het zo'n janboel dat zeker geen akkoord zal liggen ergens medio volgende week.

[1:15:19] De heer bauke vroeg mij nog naar gratis uitstootrechten van de luchtvaart en de crm sectoren. U bent onlangs schriftelijk geïnformeerd dat waar ook na een oproep van de kamer als kabinet ons nu inzetten op afbouw in tweeduizendzesentwintig in plaats van tweeduizend, zevenentwintig als het gaat om de luchtvaart.

[1:15:38] Het krachtenveld beweegt zich nu echter richting steun voor tweeduizend, zevenentwintig. Als ik kijk naar het europese krachtenveld. Maar dat is denk ik ook wel verstandig dat wij daarom voor die twintig, zesentwintig pleiten want zijn natuurlijk ook landen die dat allemaal nog verder naar achter willen schuiven. Ten aanzien van cbp steunt nederland het commissievoorstel dat een geleidelijke uitfasering over tien jaar voorstelt, en ik denk dat het belangrijkste onderdeel van de commissie is dat ze nu voor tien jaar ook heel veel duidelijkheid scheppen voor producenten over hoe dat er dan stapsgewijs uitziet en daarbij ook het risico van export lekkage goed is ondervangen. Ik heb wel ook aangegeven, zal het ook volgende week weer doen dat er zijn ook sectoren die minder export lekkage gevoelig zijn. Sommige typen bedrijven die concurreren echt vooral met bedrijven binnen europa en hebben veel minder last van een wereldmarkt. Daar zou je sneller kunnen gratis. Daar kun je nog binnen de systeem gedachte denk ik ook nog slimmer zijn en hoe je dat vormgeeft.

[1:16:37] Hij heeft vanwege de een nadere vragen.

[1:16:40] Ja eigenlijk over het vorige punt voorzitter van de minister noemde al even dat wie power you goed omdat hij dat ook wil los ziet van fit voor fifty five. Alleen ik heb ook gevraagd naar die impact assessments ten aanzien van

[1:16:56] dit hele nieuwe boel energie. Daar werkt dit komen die er en gaat de minister zich daarvoor inzetten.

[1:17:08] Sorry.

[1:17:09] Voorzitter, marcel even zoeken. Dat zat inderdaad verderop in het pakket. Ja, wij zijn dus wat ik heb aangeven waar de eerste appreciatie is dat we de ophoging van de ambities begrijpen en daar ook een positieve grondhouding in in aannemen, maar dat de haalbaarheid en uitvoerbaarheid wel getoetst moet worden, en ik vind sowieso dat de commissie bij het bouwen in uw pakket niet altijd een even uitgebreide onderbouwing heeft gegeven. Dus er zit ook echt werk voor de commissie aan vast om zijn heel mooi marketingverhaal geweest. Maar hoe gaat de commissie het daar ook zelf concreet handen en voeten geven, zodat het ook in heel europa geboekt wordt. Daar moet de commissie zelf mee aan de bak en wij doen zelf. Dat doe ik ook samen met de minister van vrouw dan ook. U mag het van mijn impact assessment noemen, maar we kijken. We gaan wel kijken hoe verhoudt dat je power in je pakket zich tot dat nationaal isolatie programma wat we al hebben en moeten we dan heel veel extra doen want dan is het ook nuttig om daarover te informeren als kamer eerste beeld is dat we juist doordat we al heel veel doen in het nationaal isolatie programma en normering van de gebouwde omgeving dat die impact zal meevallen. Maar het is goed om daar een extra check te doen.

[1:18:16] Dat volgde de taille.

[1:18:18] Voordat ik u het hoort geeft meneer van wijngaarden voor tweede interruptie en minister van vrouw is de minister van volkshuisvesting ruimtelijke ordening en is natuurlijk de heer de jonge.

[1:18:30] Ja, ook om het wel even scherp te hebben. Kijk ik snap opzicht het positieve grondhouding ten aanzien van allerlei doelen. Maar de crux zit hem precies in wat de minister ook aangaf, is het ook haalbaar en uitvoerbaar. En dat moet ook nog wel even getoetst worden. Dus ik denk wel dat voordat de minister dan ook in brussel daarin informeel positieve grondhouding op laat zien dat die toch wel iedere keer ook in één adem

[1:18:57] noemt van jawel. Het moet ook wel haalbaar en uitvoerbaar zijn. Hierbij noemt inderdaad een impact zes. Maar we bedoelen. Volgens mij dat ermee. Dus heb ik dat dan ook goed begrepen dat dat wel in ook in dezelfde adem genoemd wordt.

[1:19:13] Voorzitter, het korte antwoord is ja. En dat geldt dan zowel voor de fiftyfifty vijf toe. De nu waar we het net over hadden. Hoe ga je dat doen richting tweeduizenddertig in de gebouwde omgeving, maar ook voor wat er bij weer bovenop komt

[1:19:26] dan kom ik bij een aantal vragen die zijn gesteld over het sociaal klimaatfonds.

[1:19:34] Het kabinet heeft vanaf het begin gezegd dat wij heel kritisch zijn over het oprichten van een eventueel extra fonds. Wij zien ook dat een groene transitie alleen slaagt als het ook een sociale transitie is. Dus dat ook inkomens lagere inkomens kwetsbare huishoudens moeten mee kunnen komen geldt ook voor het kleinere mkb maar bovenop alles wat we al hebben in europa een nieuw fonds instellen hebben we ons altijd terughoudend in opgesteld met steun van de kamer.

[1:20:03] De afgelopen tijd is mijn inzet ook vooral op gericht geweest dat zo'n fonds alleen acceptabel is voor nederland als het binnen het totale fit voor fifty five pakket tot voldoende ambities optelt en en eventueel fonds klein is voor in omvang en beperkt is in inkomenssteun, want een sociaal klimaatfonds moet erop gericht zijn om de groene transitie in andere landen ook te helpen. Versnellen, kan niet zo zijn dat een sociaal klimaatfonds gebruikt gaat worden om kosten in andere landen te compenseren. Daar heb je nationaal beleid voor het europese beleid is om de transitie te versnellen,

[1:20:38] dus een proportioneel fonds dat bijdraagt aan de klimaatambities. Ben blij dat we ons daarin ook gesterkt voelen door een aantal andere landen die ook die inzet plegen. Dus het voorstel voor volgende week beweegt langzaamaan richting het nederlandse standpunt. Maar ik denk dat we tot het einde van de onderhandelingen heel scherp op zullen moeten blijven en met een aantal landen daar een hele strakke lijn. Ook moeten bewaken. Om ervoor te zorgen dat we ook daadwerkelijk op op dit eindpunt gaan uitkomen

[1:21:11] en opvallend. Ik ben zelf de afgelopen tijd vrij veel op werkbezoek geweest in een aantal andere landen die niet per sé onze like. Maar het groep zitten dat daar eigenlijk ook het sentiment wel eens ja. Inkomenssteun heeft eigenlijk niet zoveel zin in het licht van fusie vijf moeten vooral zorgen dat we die gebouwde omgeving helpen verduurzamen. Dus ik zal mijn collega's het een aantal andere landen vorige week ook herinneren aan de uitspraken die zij een op een bij mij hebben gedaan.

[1:21:37] Heer paul kreeg nog een vraag.

[1:21:39] Dankuwel. Voorzitter. Ja. Ik wilde nog heel even terugkomen op de het antwoord van de minister op vragen over gratis uitstootrechten van de luchtvaart en de zeebodem sectoren. De minister gaf aan dat hij wel. Kijk dat hij die die zeeland sector dat hij een differentiatie maakt want de ene sector wordt minder blootgesteld dan de ander aan externe effecten. Ik zou de minister willen vragen om die analyse te betrekken bij zijn volgende stand van zaken brief. Dat zijn de fit voor fifty five.

[1:22:07] De stand van zaken. Dankjewel.

[1:22:10] Ja voorstellen dat kan volgens mij en de speelt ook op dit vlak natuurlijk ook heel veel. Het europees parlement. Dus dat is ook goed om die.

[1:22:17] Dat beeld te schetsen.

[1:22:20] Mevrouw,

[1:22:22] Dank u. Voorzitter, ik heb ook een.

[1:22:24] Vragen over die.

[1:22:27] Over de gratis rechten dat we nu afkoersen op twintig, vijfendertig

[1:22:33] en dat nederland commissievoorstel daarin volgt. Maar hoe rijmen we dat met de noodzaak om op.

[1:22:40] De hele.

[1:22:41] Tot twintig, dertig een enorme slag te slaan om die zestig procent vijfenzestig procent c o twee reductie te bereiken.

[1:22:50] Voorzitter, dat wordt in onze analyse geborgd door de ophoging van wat aids een moet ophalen. Dus daar zie je dat daar echt een forse aanscherping zit in de en dat komt ook deels omdat het europees parlement op andere terreinen de ambities aan het afzwakken is en als compensatie daarvoor binnen de aids een sectoren. De reductie door de flink opgehoogd. Siebel is daarnaast vooral ook bedoeld natuurlijk om andere landen buiten de eu ook te dwingen om meer tempo te gaan maken. Wil je. We willen niet meer als ik het zo oneerbiedig mag zeggen. Vervuilende troep uit andere delen van de wereld in europa importeren, terwijl we hier het bedrijfsleven stimuleren en dwingen om sneller in die vergroening te gaan. Mijn punt is denk vooral dat we niet moeten overdrijven hoeveel sectoren last gaan krijgen van zie je bent dus daarom vinden we dat een aantal sectoren wel wat sneller kunnen in die uitfasering.

[1:23:46] Mevrouw,

[1:23:51] Maar voorzitter dat.

[1:23:53] Het feit hoe.

[1:23:56] Incasseren op het moment dat je nog tot twintig, vijfendertig gratis recht aan de industrie geeft

[1:24:04] dwingen we toch niet via aids industrie om de transitie te maken die we nodig hebben op een veel kortere termijn.

[1:24:13] Dus waarom kiest het kabinet ervoor om mee te gaan in die twintig, vijfendertig, terwijl we eigenlijk weten dat dat niet in lijn is met wat er nodig is.

[1:24:22] De meest.

[1:24:26] Zanger en natuurlijk enorm met elkaar samenleven. Mevrouw kreeg gelijk. Wij hebben altijd gepleit voor een snelle invoering van crm

[1:24:37] en de tienjaars termijn die nu daar is gekozen, is een compromis, maar dat is volgens mij een compromis dat verdedigbaar is omdat we diezelfde sectoren tegelijkertijd via een ophoging en aanzien van aids. Een

[1:24:49] wel ook gewoon met een wortel aan de stok. Vooral de stok in dit geval dus ook dwingen om die verduurzaming de komende jaren door te maken en ik en ik geloof zelf dat de aids een voorstellen dagen en dus ook voldoende gaan afdwingen dat ze vijfenvijftig procent in tweeduizenddertig halen met naar het europees parlement had voor mijn mails vierenzestig procent voor die dagen moet worden gerealiseerd

[1:25:14] dan voorzitter,

[1:25:16] Nee nee nee.

[1:25:19] Wie is de heer bauke vroeg naar samenwerking om het eu energie infrastructuurnetwerk verder te versterken. Dat doen we met het een voor ordening en ik zal kijken of dat ik bij een volgende geannoteerde agenda verslag van de raad u hier een ander over kan informeer ik vocht niet tot het volgende week wil uitgebreid op de agenda staat de zal op een laatste moment zijn

[1:25:41] bio grondstoffen en biodiversiteit voegt bauke ook naam.

[1:25:46] Ja daar is natuurlijk een heel belangrijk element in het commissievoorstel voor de rvd de de de richtlijn voor hernieuwbare energie en nederland. Weet u, is het meest kritische land als het gaat om de duurzaamheid doelstellingen voor de inzet van bio grondstoffen. Dat is hier. U weet dat een van de hobby's van deze commissie de inzet van bio grondstoffen hebben de afgelopen jaren veel over gedebatteerd. Ik verbaas me altijd over als ik in het bij de collega's in de u ben dat het daar vaak bijna non issue is. Dus als wij nu aan het pleiten zijn met een aantal landen voor verdere aanscherping moet ik vaak echt

[1:26:25] is bijna een samenvatting geven van het debat dat wij hier al vijf jaar hebben gehad. Dus hebben we lopen voorop als nederland wil ik daarmee vooral zeggen.

[1:26:34] Tegelijkertijd zit ook nederland natuurlijk dat bio grondstoffen kunnen wel degelijk bijdragen aan het behalen van de klimaatambities. Maar je moet die biogas stoffen wel zo hoogwaardig mogelijk inzetten en alles wat wij nu doen is denk ik vooral nuttig om te voorkomen dat we nog verder gaan zakken in ambities. Dus we zijn nu heel mondig,

[1:26:53] zowel in mijn bilaterale gesprekken als in de raad zelf, en daarmee voorkomen we vooral dat de landen die het nog verder willen afzwakken ook een gelijk gaan halen. Dus ik geef hier nogmaals de waarschuwing dat onze inzet vooral bedoeld is om de status quo van het commissievoorstel enigszins te bewaken ten aanzien van de luchtvaart en de bijmengverplichting kan ik ook nog antwoorden op je buik. Dat dat ook meenemen in het contouren. De cultuur van het nationaal plannen energiesysteem wat we zelf aan het maken zijn over hoe we binnen

[1:27:23] nederland in de bijmengverplichting voorkomen dat biobrandstoffen onverstandig worden ingezet.

[1:27:28] Mevrouw leijten vroeg naar de

[1:27:30] marktverordening in de u als het gaat om waterstof en hernieuwbare energie

[1:27:37] en of dat de raad van state bij een volgende advies zou kunnen ingaan op de verhouding tussen de europese voorstellen en de subsidiariteit.

[1:27:47] Ik begrijp dat u hier vragen over heeft. We kijken natuurlijk als kabinet steeds per stuk wetgeving dat de commissie publiceert of dat we hoe we de subsidiariteitstoets beoordelen. Dat is ook altijd in de bsecrisis aangegeven.

[1:28:02] De raad van state gaat als onafhankelijk adviseur natuurlijk helemaal zelf over welk advies zou uitbrengen in het kader van de klimaatwet

[1:28:09] en dat is in principe niet bedoeld voor dit type vraagstukken rond de eu wetgeving.

[1:28:15] Dat is het formele antwoord dat ik richting mevrouw leijten moet geven.

[1:28:21] De heer van wijngaarden vroeg over de doelstellingen voor waterstof.

[1:28:29] Ik ben het zeer met hem eens dat als we de komende jaren die opschaling van die waterstof markt echt voor elkaar willen krijgen en vooral ook de opschaling van de groene waterstof maakt dat voorspelbaarheid en de opgave echt cruciaal is en de afgelopen maanden hebben we gezien dat heel veel bewegende doelpalen zijn op het vlak van waterstof en dat helpt niet om te weten welke kant we opgaan en absoluut doel. Zoals de heer van wijngaarden bepleit, is begrijpelijk. Maar echt op de mens volledig onhaalbaar. Als ik naar het krachtenveld in de. U kijkt en het maakt ook ingewikkeld om voor iedere lidstaat apart zijn absoluut doel vast te stellen. Ik pleit er in europa wel voor om die voorspelbaarheid dus verder te vergroten door middel van een gerichte aanpassing in de formuleringen van het doel, zoals het uitsluiten van waterstof uit rest gas en wat betreft andere soorten waterstof

[1:29:20] ben ik het met van wijngaarden eens dat het belangrijk is om ruimte te creëren. Maar de rvd doelen zoals die nu voorliggen beperkt zich tot de hernieuwbare energie. Dus binnen de rvd is er geen ruimte. Er is de europese commissie ook heel duidelijk in voor andere soorten waterstof doelen af te spreken. Maar ik ben ook in de gesprekken die ik met een aantal gelijkgestemde landen heb ook en landen die volop bezig zijn met verder ontwikkeling van kernenergie aan het kijken zijn gaan we naar kernenergie inzetten voor er destijds productie of gaan we kernenergie op inzetten voor waterstof productie en zo. Ja, hoe gaan we dat dan op een beetje een verstandige manier met die landen op dezelfde manier aanpakken. Dus daar zal ik ook bij de verdere uitwerking van de kernenergie plannen van het kabinet ook op terugkomen. Ja. En ik was eigenlijk heel blij met de vraag van de van wijngaarden over de privé jets en de vraag is ja. Het is stuitend dat daar uitzonderingen worden gemaakt. Echt om uitleg waar ook naar alles wat we aan het doen zijn naar nederland is ook sowieso elke keer heel kritisch op dit soort op alle soorten uitzonderingen, maar vooral dit soort uit zal muziek blijven daartegen uitspreken, zal dat ook volgende week weer doen ten aanzien van de fiat panda versus de ferrari. Hier zie je mevrouw leijten had het en haar eigen inbreng ook zitten hoe soms de nationale belangen en met en specifieke belangen van sectoren uit nationale lidstaten dan doorwerken in de inzet in de raad, maar ook in het europees parlement en de uitzondering voor de ferrari en lamborghini. Die is er dan om de italiaanse autofabrikanten nog een beetje richting tweeduizenddertig toe te helpen.

[1:30:57] Het is helaas ook opgenomen in de positie van het europees parlement. Dus daar zie je dat die nationale industrie lobby ook het europees parlement heeft bereikt. Maar ik denk dat ik gewoon wat inspiratie putten uit de spreektekst van de van wijngaarden dat volgende week in het engels kan halen. Voorzitter, dan kom ik nu. Ik pak eerst nog even het overige mapje omdat daar ook een aantal andere europese.

[1:31:23] Onderwerpen nog in terugkomen.

[1:31:29] Ik ben niet voor het werk van internationaal film wordt door de veel.

[1:31:34] Mevrouw de voorzitter, ik heb nog een vraag over waterstof omdat ik me afvraag of vanuit de. U komt natuurlijk een ambitieus doel op op groene waterstof en nederland is daar weifelachtig in. En sterker nog, we financieren ook nog blauwe waterstof in het licht van de gascrisis is zijn dat toch de eerste projecten die we moeten willen durven herzien en moeten we juist nog pal gaan voor groene waterstof en is het ongelooflijk belangrijk om zo snel mogelijk veel groene waterstof te produceren.

[1:32:10] Voorzitter, ben ik mijn vrouw er eens en daarom zal ook de de beschermingsinstrumenten die ik nu uitweg voor waterstof die zullen ook volledig gericht zijn op het opschalen van groene waterstof in nederland. De s en in de kernenergie discussie zullen dan aparte discussie voeren over opschaling eventueel van paarse waterstof of oranje waterstof zoals dat in sommige verkiezingsprogramma's heet

[1:32:31] en tegelijkertijd de de zijn is natuurlijk al heel veel waterstof gebruikt in de industrie

[1:32:39] cruciaal voor een aantal productieprocessen. Dus dat beëindigen. Dat gaat niet. Maar we moeten er wel voor zorgen dat we dat zo snel mogelijk vervangen door groene waterstof en daarom ook

[1:32:47] het belang van onze wind op zee ambities, de aanleg van de waterstof backbone en de opschaling instrumenten voor groene waterstof waarover ik u de komende weken,

[1:32:56] Verder kon informeren.

[1:32:59] Voorzitter, dan heb ik nu nog wat verschillende onderwerpen door elkaar. Maar die hebben allemaal een europese dimensie. Dus die pak ik een van dan ga ik daarna nog

[1:33:07] alles doen rondom de gascrisis en de discussie over de kolencentrales. Maar eerst nog even een paar europese punten. Mevrouw leijten vroeg naar het tsjechisch voorzitterschap. Zij hebben energie veiligheid als een van een speerpunten benoemd voor de komende zes maanden. En hoewel energieveiligheid op korte termijn natuurlijk van belang is, kijkt het kabinet vooral ook naar de lange termijn en structurele veranderingen die nodig zijn. Een energietransitie die echt geïntegreerd is in het opbouwen van een nieuwe groene economie, en ik ga binnenkort ook nader kennismaken met de tsjechische collega die dat voorzitterschap overneemt, is ook een informele raad ergens in de zomer om in praag al met de collega's kennis te maken, dan zal ik ook blijven uitdragen dat de korte termijn veiligheid niet te lange termijn ambities in de weg mag zitten.

[1:33:56] Ik was vorige week dus in polen op werkbezoek en daar was toch ook wel weer mijn eyeopener dat soms dit soort

[1:34:01] termijn ook door ons slimme benut kunnen worden. Want in polen is er geen debat over het klimaatprobleem.

[1:34:09] Maar de polen zijn wel allemaal van overtuigd dat we binnen een paar jaar van rusland onafhankelijk moeten zijn en wat doen de polen nu om onafhankelijk te worden van rusland wind op zee op schrale wind op land, opschalen waterstof productie op schade. Dus als je dan met de polen gaat praten over energie-onafhankelijkheid. Dan kom je erachter dat je eigenlijk hetzelfde aan het doen bent. Dus ik ben wel aan het zoeken naar de juiste toon om hierop te reageren. Misschien moeten we soms iets meer ons verplaatsen in het wereldbeeld van centraal en oosteuropa en kunnen we ook grotere stappen zetten.

[1:34:40] Ik heb dus net al in de beantwoording eigenlijk mevrouw kreukels interruptie gezegd dat ze namelijk ook neer. Vraag van heer bauke van wanneer komen die die opschaling instrumenten voor waterstof momenteel ook besluitvorming over ondersteuning van elektrolyse uit het klimaatfonds en ik verwacht u nog deze zomer daarover te kunnen berichten. Dan krijgt u ook meer informatie over de planning van een openstelling van dat soort regelingen.

[1:35:05] Mevrouw teunissen vroeg naar het european society dat en het je. Shit, shit, shit. Die dankuwel. Dat is een internationaal verdrag over energie en heel oud verdrag en mevrouw tennissen wijst wijzigen elke keer terecht op dat dat veranderd gebaseerd is op een fossiele economie en dat verdrag is dus niet meer van deze tijd en is ook in strijd met het klimaatakkoord van parijs. Mijn inzet is dan ook dat dat ict moet worden aangepast om wel te voldoen aan de afspraken die we in parijs hebben gemaakt. De onderhandelingen die worden gevoerd door de europese commissie lopen nog drieëntwintig juni is de laatste ronde. Dat is morgen. En op vierentwintig juni wordt het voorlopige onderhandelingsresultaat dan ook besproken met de lidstaten.

[1:35:54] Na vierentwintig juni worden lidstaten gevraagd om de balans op te maken en starten formele besluitvormingsprocedure en het beeld is nu dat we in het najaar op de energieraad dan formeel akkoord zullen moeten geven op het onderhandelingsresultaat zal uw kamer daar natuurlijk over informeren. Maar laat ik heel helder zijn. Ik heb ook al vaker aangegeven richting de commissie en de europese collega's dat het voor nederland echt cruciaal is dat het onderhandelingsresultaat dus in lijn is met het parijsakkoord en dat we het milieu beter beschermen met minder ruimte voor allerlei bizarre claims waar nederland nu ook mee wordt geconfronteerd, bijvoorbeeld als het gaat om het wettelijk verbod op code in tweeduizenddertig. Ik begrijp dan ook de oproep van spanje en ik zal zelf ook uitstralen dat als het onderhandelingsresultaat niet goed genoeg is dat wat nederland betreft uit het verdrag stappen ook een serieuze optie is. Ik heb wel eerder ook gewaarschuwd. Dat was toen denk ik richting de van gaan toen hij een keer verving in deze commissie dat

[1:36:55] uitstappen uit het verdrag voor nederland alleen effectief is als ze dat met het hele eu blok doen want als het een je blok of de europese commissie zelf lid blijft van dit verdrag dat het verdrag door werking heeft naar nederland dus heel belangrijk om hier gelijk gestemd in te blijven optrekken, maar ik denk dat ik ook met dit signaal van van deze commissie vandaag gewoon de druk kan opvoeren dat we duidelijk maken dat nederland echt heel zwaar in deze onderhandelingen zit.

[1:37:26] Ga tennissen.

[1:37:28] Voorzitter, de vraag is natuurlijk wat is goed genoeg voor nederland

[1:37:33] zoals we nu zien. Het moderniseringsproces en de hoe ver de onderhandelingen nu zijn is dat als we een instemmen met wat er nu ligt dat we nog tien jaar lang vastzitten aan de fossiele industrie. Dus als ze nog tien jaar lang aan dat verdrag vastzitten en ik wil toch wel duidelijkheid van de minister dat onze inzet in ieder geval is dat we niet langer vastzitten aan dat verdrag omdat we zien dat het in de alleen maar in het belang van de fossiele industrie is. Het zorgt voor extra bescherming van de industrie en is niet in het belang van het klimaat. Dus is de minister bereid om echt het klimaat voorop te zetten en ook als inzet van nederland te hebben dat het ecb van tafel gaat en daarmee ook samen optrekt met spanje.

[1:38:23] De minister. Voorzitter, ik heb het allerliefste dat er een ict komt dat dus past bij het parijsakkoord, want het is wel nuttig om internationaal afspraken te maken over hoe je omgaat met de energiemarkt zijn een derde landen ook met name kwetsbare landen die daar ook om vragen van geef nou een heldere helder kader binnen zo'n nrc charity over hoe we de komende decennia die hele hernieuwbare energiemarkt, opschalen en daarin ook een goede marktordening met elkaar afspreken. Dus mijn inzet is niet perceel moet van tafel te krijgen. Mijn inzet is om het beter te maken en in lijn met het parijsakkoord en als onderhandelingsresultaat niet goed genoeg is, dan moeten we daar ook consequenties aan verbinden. Maar als deze week het onderhandelingsresultaat aan ons wordt gepresenteerd door de commissie. Dan zal ik zo snel mogelijk de nederlandse appreciatie geven en hier ook schriftelijk nader op ingaan, zodat ook de kamer. Mijn van feedback kan voorzien op tot om ons resultaten en de inzet van nederland.

[1:39:19] Mevrouw tennissen, als u korte interrupties doet, hoef ik ze niet te beperken, maar een hele betoog hoeft niet. Dat heeft u daar heeft uw termijn voor. Zo hebben we de afspraken

[1:39:29] korte vervolgen.

[1:39:31] Voorzitter, kort dan blijft voor mij de vraag bestaan is een handelsverdrag weg om marktordening voor elkaar te krijgen. Volgens de minister moeten we niet gewoon regels stellen binnen de u in plaats van handelsverdrag.

[1:39:46] Voorzitter is mijn antwoord zou zijn. Een verdrag is soms een manier om regels te stellen. Alleen die regels moeten wel ook de nationale belangen dienen richting die energietransitie. En wat we nu zien is dat bedrijven internationaal opererende bedrijven dit verdrag gebruiken om bizarre claims bij overheden neer te leggen als die overheden proberen voor de samenleving de verduurzaming te versnellen. Dus ik denk ik. Deel uw analyse over hoe het huidige verdrag

[1:40:10] nu functioneert.

[1:40:12] Voorzitter, dan nog twee vragen van de heer van wijngaarden over de taxonomie,

[1:40:17] het europees parlement, de zijn twee commissies in het europees parlement die het voorliggende taxonomie voorstel hebben afgewezen. Volgende week is de plenaire stemming in het europees parlement en dat belooft een hele spannende stemming te worden. Dus laten we ook even afwachten wat daar uitkomt. Ik heb natuurlijk ook op verzoek van de kamer met een uitgebreide stemverklaring. Het nederlandse standpunt ten aanzien van gas in de taxonomie zijn we tegen kernenergie en taxonomie vinden we begrijpelijk. Gezien de wetenschappelijke onderbouwing die eraan ligt. Dat standpunt heb ik niet alleen in de gaat uitgedragen, maar ook gedeeld met leden die hier over stemmen. Dus het nederlandse standpunt is daarin bekend en ik spreek ook deze week met eurocommissaris. Mijn kennis die verantwoordelijk is voor taxonomie proces en zal in dat gesprek dat ik met hem heb. Deze twee standpunten ook nogmaals uitdragen en ik vind enerzijds in het licht van de oekraine oorlog en de crisis op de internationale gasmarkt dat als de commissie wordt gedwongen door het parlement om met nieuwe voorstellen te komen dat de commissie. Ik hoop dat ze dan met een beter plan komen voor aardgas en daar hebben we ook eerder met spanje samen opgetrokken van maakt. Nou een aparte categorie binnen taxonomie voor aardgas en waarin het meer als een transitie fase ziet, maar niet als groen bestempeld omdat het gewoon zeer onverstandig is. Dus kan ook een kans bieden voor de commissie met een beter voorstel te komen. Ten aanzien van kernenergie zal ik ook conform de moties van de kamer uitdragen dat kernenergie wel degelijk een plek in de talkshow verdient, maar ook wijzen op de twee kwetsbaarheden in het commissievoorstel als het gaat om de eindberging en de excellent views die, waarbij we ook al eerder aan de commissie hebben gevraagd om het voorstel te verbeteren. Dat is niet gebeurd. Mocht het ep nou dit voorstel wegstemmen biedt dat ook een kans om de het kernenergie onderdeel van de taxi nog verder te verbeteren conform de feedback die nederland en andere landen richting commissie hebben gegeven.

[1:42:20] Voorzitter, dan was dat eigenlijk alles waarvoor deze commissievergadering was bedoeld, maar er zijn ook al heel veel begrijp ik ook vragen gesteld over de actualiteiten. Wellicht dat we dat vanavond nogmaals herhalen, maar laat ik nu al vast proberen.

[1:42:35] Zoveel mogelijk te beantwoorden,

[1:42:40] Mevrouw met een korte vraag,

[1:42:41] Voorzitter, misschien toch om dit hele fit for fifty five stukje af te sluiten en aanhakend op het punt over taxonomie. Daar trok nederland samen op met spanje wil nederland ook op andere onderwerpen gewoon met lidstaat toch optrekken voor blokkerende minderheden allianties sluiten om daar stevig in te gaan.

[1:43:00] De minister. Ja,

[1:43:04] we zijn de afgelopen tijd niet alleen ikzelf, maar ook collega's die in de transport gaat en een milieu gaat zitten, maar ook de ministerpresident echt heel veel in bilaterale contacten geweest aan de ene kant met de kopgroep om die vijfenvijftig procent echt te bewaken.

[1:43:21] Dus wij hebben daar ook de komende dagen nog een afstemming over de inzet tijdens de raad. Volgende week

[1:43:27] de ministerpresident is ook een aantal keren op werkbezoek geweest in bijvoorbeeld spanje, italië en zelfs griekenland plannen waar we eigenlijk niet per sé veel in op hebben getrokken. De afgelopen jaren op fit voor visie van spanje zat overigens wel in de kopgroep. Maar daar verschillen we vaak van mening over onder andere de taxonomie en de marktordening. Het heeft echt geholpen om elkaar beter te begrijpen, zodat je ook meer gezamenlijk kan optrekken en ook de afgelopen dagen heb ik veel telefonisch contact bijvoorbeeld ook met een nieuwe franse collega. Ze hebben de switch van minister na de verkiezingen, maar ook om daar elke keer te kijken hoe ontwikkelt het speelveld zich en waar komt nederland ook nog helpen in bilaterale contacten met andere landen om volgende week dus echt tot een goed ambitieus pakket te komen. Dus.

[1:44:15] Ja.

[1:44:16] Die van wijngaarden,

[1:44:18] Ja. Geef hem ten aanzien van het antwoord over de taxonomie en de rol van kernenergie daarin. Want wij hebben natuurlijk ook al eerder gezegd is het belangrijk om daarin ook zo goed mogelijk met de fransen op te trekken, kan de minister ook aangeven of en zo. Ja, hoe hij dat doet.

[1:44:35] Ja, er zijn een aantal landen. Ik heb verschillende coalities gehad rondom de taxonomie coalitie met landen die allemaal tegen aardgas waren en een coalitie met landen die allemaal voor kernenergie waren en wij waren wel het enige land die de twee standpunten samen had. Dat was soms even een klein beetje laveren. De frankrijk was als voorzitter de afgelopen maanden niet de makkelijkste om op die taxi samen op te trekken omdat ze probeerde de boel een beetje bij elkaar te houden. Wellicht dat ze dus zodra de tsjech het overnemen wel weer meer met ons kunnen optrekken op het kernenergie punt. Maar mijn werkbezoek aan polen had onder andere ook met kernenergie te maken. Dus we bouwen daar ook weer allerlei nieuwe combinaties en ik heb ook wel gemerkt dat de nederlandse inzet op die excellent views en die eindberging ook een paar landen even heeft aangezet om ook daar weer weer mondiger te worden. Dus dat dat helpt denk ik.

[1:45:28] Maar na volgende week stemming in het europees parlement weten we wat ons te doen staat.

[1:45:33] Voorzitter, dan

[1:45:35] kom ik bij blok over de situatie op de internationale energiemarkt als gevolg van de

[1:45:44] russische agressie in oekraine

[1:45:46] en dit is de afgelopen dagen en ook in dit debat viel gegaan over kolencentrales aan de zal ik zo meteen ook in detail op ingaan. Maar wat een beetje ondergesneeuwd lijkt in het nieuws is dat ik afgelopen maandag het eerste niveau van gascrisis heb afgekondigde vroegtijdige waarschuwing zoals dat formeel heet en dat wil ik hier nogmaals benadrukken. Nederland zit in fase één van een gas crisis conform het bescherming, herstelplan, gas en fase een betekent dat er geen acuut tekort aan gas is niet voor huishoudens en niet voor bedrijven. Dat wil ik nogmaals benadrukken. In de komende weken en maanden verwachten we geen acuut tekort, maar we maken ons wel steeds meer zorgen en die zorgen zijn er omdat zonder duidelijke redenen vanuit rusland de toelevering aan grote landen zoals duitsland en italië, maar ook aan oostenrijk. Vorige week verder is afgeknepen en daardoor wordt steeds onzekerder of de gas opslagen in europa voldoende kunnen vullen.

[1:46:39] Vanwege die fase één wil ik ook hier nogmaals een dringende oproep doen aan burgers, bedrijven, overheden en andere organisaties om zo veel mogelijk energie te besparen, omdat elke kuub gas die we niet meer gebruiken telt en we intensiveren nu weer de campagne zet ook de knop om met concrete besparingen adviezen die mensen op korte termijn kunnen nemen, ook tijdens de zomermaanden, maar ook met doorverwijzing naar adviezen en subsidies die mensen en bedrijven kunnen aanvragen om ook in deze maanden meer isolerende maatregelen te nemen.

[1:47:10] Dank voor de korte termijn aan hele concrete adviezen om de klimaatinstallatie bij grote bedrijven aan te passen. De airco minder snel of minder hard aan te zetten. Het advies van kort douchen geldt natuurlijk ook, maar ook hele praktische tips die staan op de website zet ook de knop om punt nl.

[1:47:25] We werken verder aan de aanscherping van de energiebesparing splitst voor bedrijven. Binnen enkele weken nog voor het zomerreces krijgt u de uitgebreide uitwerking van de aanscherping van de energiebesparingsbeleid voor bedrijven, inclusief de uitbreiding van de capaciteit voor de handhaving en en daar wachten we al een tijdje op een uitgebreide uitwerking van die aanpassen van de wet milieubezwaren plicht, maar is nu zo goed als klaar gaat dan in op één januari, maar we beginnen ook meteen met het uitgebreid communiceren naar het bedrijfsleven, zodat ze weten wat er vanaf één januari ingaat, zodat ze daar ook gewoon vanaf nu mee aan de slag kunnen.

[1:48:00] En zoals ik net ook al zei, het nationaal of de aangescherpte energiebesparingsdoel. Vanuit het europese klimaatbeleid zal ik na de zomer doorvertalen naar een nationaal doel, zoals mevrouw kreuger, maar eerder heeft gevraagd, maar de situatie ontwikkelt zich nu zo snel dat we echt met alleen energiebesparing niet komen.

[1:48:18] De risico's voor de komende winter zijn ons simpelweg te groot.

[1:48:22] De mind set is niet langer

[1:48:25] langzame afknijpen in maar de mind set is uiteindelijk en misschien op hele korte termijn al ben je gewoon tweehonderd miljard kubieke meter aan russisch gas, dat naar de europese markt komt helemaal kwijt en daar moet je ook op zijn voorbereid en daarom heb ik de keuze gemaakt om de productiebeperking van kolencentrales op te heffen en de energiebesparing stemde voor bedrijven nu al uit te werken en dat zijn zoals een aantal leden zei de inderdaad maatregelen die in fase drie van de bescherming herstel plankgas post zitten. Maar ik dus naar voren heb gehaald onder preventief voor te zorgen dat we meer gas vrij spelen dat gebruikt kan worden voor het vullen van de opslagen en het is waar

[1:49:03] harder draaien van kolencentrales en minder hard rijden van gascentrales betekent niet dat het kost een op een naar de bergingen vloeit. Maar er ontstaat wel meer ruimte op de internationale gasmarkt, waardoor het ook makkelijk wordt gas in te kopen dat voor die bergingen bedoeld is en andere landen nemen soortgelijke maatregelen, waaronder ook duitsland, waar de probleem problematiek een uitdaging natuurlijk het grootste

[1:49:24] en ik had het natuurlijk zelf ook liever niet gedaan.

[1:49:27] Ik snap heel goed weerstand in de kamer in de samenleving want fossiel is uiteindelijk niet de oplossing om onze afhankelijkheid van rusland af te bouwen. De enige oplossing is energiebesparing en versnelling van hernieuwbare energie. Maar dat heeft ook even tijd nodig. Opschaling van wind op zee vertienvoudigen de komende paar jaar in nederland. Maar die parken zijn klaar voor de opgeleverd vanaf tweeduizendzesentwintig. Dus we moeten die tussenfase ook met elkaar.

[1:49:53] Doorkomen,

[1:49:56] Voorzitter,

[1:49:59] nog een paar punten daarover pand.

[1:50:02] We hebben al heel veel gedaan in de afgelopen maanden.

[1:50:05] Als je kijkt naar energiebesparing in nederland hebben in de eerste vijf maanden van dit jaar

[1:50:11] ongeveer een derde minder gas verbruikt eenderde minder gasverbruik bij bedrijven en huishoudens en dat komt deels door de warme winter komt deels door hoge prijzen. En ja bij sommige huishoudens zit er ook een groot probleem van energiearmoede achter.

[1:50:24] Maar we zien ook dat steeds meer bedrijven daadwerkelijk nu aan het omschakelen zijn van gas naar elektra. Dat mensen massaal aan het isoleren zijn. Dat zien we in de hoeveelheid isolerende maatregelen worden getroffen en isolatie subsidies worden aangevraagd, is een groot deel van deze energiebesparing wordt ook structureel en met die aanscherping van de milieu besparing spreekt met nationale isolatie programma met de campagne zet ook de knop om het doen ons uiterste best om die eenderde besparing ook volledig structureel in te kunnen boeken

[1:50:53] in het eerste kwartaal van dit jaar is bovendien de c o twee uitstoot met elf procent gedaald ten opzichte van vorig jaar elf procent minder c o twee omissies terwijl in dat kwartaal de economie ook nog groeide. Dus het kan samengaan besparen minder c o twee uitstoten en ook onze welvaart gewoon op een goede manier op peil houden.

[1:51:11] Het intrekken van de productiebeperking heeft natuurlijk gevolgen voor c o twee uitstoot in de kolensector en daarom zullen we ook aanvullende maatregelen nemen.

[1:51:19] Het kan maximaal oplopen tot cumulatief tien megaton extra c o twee uitstoot. Dus ik zal bij prinsjesdag met voorstellen komen over hoe we dat cumulatief kunnen inlopen tot tweeduizend dertig. Dat is ook eigenlijk al in lijn met wat ik bij het programma klimaat en energie had aangekondigd, namelijk met onafhankelijk advies en een brede ambtelijke werkgroep in kaart brengen hoe met een extra normerende maatregelen sowieso het vijfenvijftig tot zestig procent toe dichter in beeld kunnen krijgen. Een van de de dingen die u naast bij prinsjesdag krijgt u de uitwerking. Om de tien megaton cumulatief in te lopen. Bij prinsjesdag zullen we vanuit deze het kaas samen met financiën ook onderzoeken of en hoe die energiebesparing bestendig voor bedrijven op de beste manier kan worden vormgegeven. Dan heb ik voorzitter nog veel meer detail vragen op dit punt maar kan me voorstellen dat als ik hier even

[1:52:11] ja.

[1:52:12] Of kan ik doorgaan. Maar de minister heeft voldoende ervaring om te weten dat kamerleden staan te trappelen op gegeven ogenblik om vragen te stellen. Ik zag dat mevrouw tennissen, dat in ieder geval doet voor een korte vraag krijgt ze nu het woord.

[1:52:27] Voorzitter, de minister geeft aan de zijn nu grote risico's dat we gas tekort krijgen. Maar die grote risico's waren er natuurlijk al die zijn al sinds de invasie van rusland partij voor de dieren heeft ook net als andere partijen keer op keer gevraagd om bescherming herstelplan. Om een grootschalige energiebesparingsplan is de minister niet meegekomen. Nu zegt hij. We komen in fase drie en mijn vraag is nu hoe gaan we nu goed geïnformeerd worden over hoeveel mogelijkheid er is om bij de industrie hoeveel gas we daar kunnen besparen. Hoe gaan die geïnformeerd worden.

[1:53:01] Ja. Voorzitter

[1:53:04] niet.

[1:53:06] Ik ga straks nog het een anders zeggen het over wat we allemaal hebben gedaan met jou want ik verwerp echt het beeld dat we de afgelopen vijf maanden niks hebben gedaan. Ik ben zelfs van mening dat nederland voorop loopt in de europese unie als het gaat om maatregelen die we al hebben getroffen en maar de concrete vraag van mevrouw teunissen is de potentie van die energiebesparing. Ik heb eerder u geïnformeerd over inschattingen van de nederlandse vereniging voor duurzame energie inschatting van tno waarbij is al snel optellen tot vijf megaton c o twee reductie die je kan bereiken met die energiebesparing nog voor het zomerreces krijgt voor mij dus het hele pakket van energiebesparing, plicht en handhaving bij het bedrijfsleven, en ik zal daarbij zo goed mogelijk proberen in te schatten welke potentie we daarbij ook zien. En hoe dat kan bijdragen tot het nationaal energiebesparingsdoel dat we in het najaar vaststellen krijgt er dan ook na de zomer van mij meer in detail.

[1:53:59] Mevrouw teunissen. Voorzitter, ik hoop eigenlijk dat we er nog over kunnen hebben nu de minister deze noodmaatregel heeft getroffen met de kolencentrales of en het daar vanmiddag over kunnen hebben. Ik heb ook schriftelijke vragen over gesteld. Ik heb ook gevraagd of voor de debat. Vanmiddag die beantwoording kunnen krijgen en ik zou het heel fijn vinden als we al enig zicht krijgen op het besparingspotentieel in de industrie

[1:54:23] is er nu al op dit moment wat mogelijk de minister heeft gewerkt aan het bescherming herstelplannen. Afgelopen maanden heeft gesprekken gevoerd met de industrie. Dus ik neem aan dat er nu al iets ligt op basis waarvan wij kunnen zeggen wat is het besparingspotentieel?

[1:54:40] Laat ik dan een paar dingen zeggen. Voorzitter, allereerst is de een derde energiebesparing die al is gerealiseerd. Ook voor een groot deel door het bedrijfsleven gedaan is. Het bedrijfsleven heeft de afgelopen maanden al fors afgeschakeld of omgeschakeld. Daarnaast hebben we op stel dat deze gas crisis zich nog verder ontwikkeld en fase een is. We zien verdere krapte fase. Twee is de is daadwerkelijk gat. Maar de markt lost dat nog op fase drie eerste is daadwerkelijk krapte de markt kan het niet meer aan. Is. De overheid lost dat op en in die derde fase zit ook de optie om dan bedrijven verplicht af te schakelen. Daarvoor hebben we de afgelopen tijd met externe adviesbureaus echt hele gedetailleerde gesprekken met die bedrijven gevoerd om te begrijpen hoeveel besparingspotentieel er dan is bij het afschakelen en wat de maatschappelijke impact van eventueel afschakelen is

[1:55:30] en we zullen in de in juli heb ik vroeg debat toegezegd dat stimuleren

[1:55:37] en in augustus ook nogmaals simuleren en u krijgt al na het zomerreces van mij. De uitwerking van die simulatie en dan weet je dus ook beter dat als je in een verdere verslechtering van die gas crisis terecht komt en je gaat bedrijven naast het verleiden van minder gasgebruik ook verplichten tot minder gas gebruiken wat daar dan de effecten van zijn.

[1:55:56] Tot slot,

[1:55:57] Mevrouw de voorzitter, en kan dat besparingspotentieel en de plannen van de minister na de zomer kunnen die dan invloed hebben op het besluit om de kolencentrales open te zetten, kan daardoor kan dat besluit dan nog wijzigen.

[1:56:11] Nee want bij mijn aankondiging gisteren dat we niet meer handhaven. Op die productiebeperking is dat ook per direct ingegaan, en ik begrijp nu het wetsvoorstel voor om die productiebeperking dan ook definieer de het intrekken van die productiebeperking dan ook definitief te maken. Dat gaat dat de raad van state en komt daarna naar de kamer en dan is het aan de tweede en de eerste kamer om die productiebeperking definitief in te trekken of omdat wetsvoorstel tot intrekking te verwerpen. Dat is natuurlijk aan u.

[1:56:38] Maar mijn boodschap is vooral

[1:56:40] tot kijk tot tot nu toe

[1:56:44] hebben we als europa zelf gekozen voor sancties op import van code sancties, op import van olie. Daar willen we, als europa zelf definitief mee stoppen. Ten aanzien van russisch gas hebben we de afweging gemaakt deze europa zo van afhankelijk zo verslaafd geweest de afgelopen jaren dat je niet van het een op het andere moment van het russisch gas af kan. Dus daar hebben we hem afkwam pad met elkaar afgesproken. Daar heb ik ook geinformeerd in reactie op de motie klaar voor consumptie die daarover is ingediend en in europa is gezegd laten we in een aantal jaren de afhankelijkheid van russisch gas afbouwen tot vorige week

[1:57:18] zijn de russen

[1:57:19] een relatief betrouwbare gasleverancier gebleken.

[1:57:23] Nederland wilde niet de roebels betalen. Dus we hebben er zelf bewust voor gekozen als gps niet meer geleverd krijgt. Maar over het algemeen was rusland betrouwbare gasleverancier door het zonder reden afknijpen van duitsland, oostenrijk en italië heeft rusland nu laten zien. Gas wordt nu ook echt als wapen ingezet en een onbetrouwbare partner

[1:57:41] vandaag ook het internationaal energieagentschap die eigenlijk dezelfde waarschuwing afgeeft

[1:57:46] in de komende tijd zou het wel eens heel snel kunnen gaan dat rusland helemaal niet meer levert. Tweehonderd miljard kubieke meter gas vanuit rusland die helemaal niet meer naar europa toe komt

[1:57:56] en daarmee zitten we nu in de situatie dat ik niet meer het ideaalplaatje van maatregelen af kan lopen. Maar dat het en en en en en is dat we eigenlijk alles nodig hebben om ons gasverbruik helemaal terug te dringen, zodat we klaar zijn voor het moment dat rusland helemaal niet meer levert en vooral andere landen echt in grote problemen kunnen komen en een beroep kunnen doen op de solidariteit van nederlanders. Het is massaal inzetten op energiebesparing, maar ook kijken hoe je met tijdelijke fossiele maatregelen dat gasverbruik verder kan terugdringen. Dus mijn mijn boodschap is eigenlijk de energiebesparing plichten, nationaal installatie programma een nationaal isolatie en energiebesparingsdoel is allemaal nodig. Gas, besparing zenders zullen nodig zijn, maar ook helaas het harder laten draaien van de kolencentrales in de periode tweeduizend, tweeëntwintig, tweeduizendvierentwintig.

[1:58:42] Mevrouw krijgen,

[1:58:45] Ja. Voorzitter, het feit dat rusland geheel zou kunnen stoppen met gas of erger nog, een kat en muis spel zou met ons zou kunnen gaan spelen. Want dat is denk ik wat er gaat gebeuren. Heden een draai aan die knop en ons laten reageren. Dat is iets waar een heleboel mensen al tweeënhalve maand van zeggen.

[1:59:03] Dit gaat er gebeuren.

[1:59:05] Noodplan. Dat hebben we nu nodig

[1:59:07] en mijn vragen aan de minister is eigenlijk

[1:59:10] als je nou ziet dat die vier miljard

[1:59:13] die we al bespaard hebben in de afgelopen vijf maanden nieuw van die gas opslagen terecht gekomen. Waarom zou die ene miljard kuub die we nu gaan besparen door de kolencentrales aanzetten veel.

[1:59:25] Helpen,

[1:59:27] Allereerst kan meer kolenproductie leiden tot twee tot drie cm minder gasverbruik in gasgestookte centrales. Het potentieel is daar grote niet per sé nog in de resterende zes maanden, maar wel in het komende jaren. Want ook voor volgende winter zullen we een grote opgave hebben.

[1:59:43] Ook ik heb vanaf het begin gewaarschuwd dat dat kat en muisspel dus een mooie term in frankrijk gebruikt dat dat plaats kan vinden. Dus dat je meteen aan de bak moet. Wij hebben als nederland ons russisch gasverbruik al vervangen. De twaalf miljard kubieke meter die nederland vanuit rusland gebruikte hebben wij vervangen met de energiebesparing die we realiseren met meer nhg import capaciteit en daarnaast met de maatregelen die we nemen voor het vullen van de gasopslag. De realiteit is alleen dat heel veel andere europese landen die voor zeventig, tachtig procent afhankelijk zijn van rusland nog lang niet zover zijn dat ze een russisch aantal hebben kunnen vervangen en dat ze dat ook op korte termijn niet zullen kunnen doen. Dus hoe goed we er als nederland ook voor staan als duitsland omvalt en een beroep doet op nederland. Dan zullen we ook hier in nederland aan de bak moeten en ik wilde voorkomen dat duitsland in november onze solidariteit inroept en we dan onder stoom en kokend water noodmaatregelen moeten nemen, en daarom zit ik nu preventief een aantal van die maatregelen in het terecht terecht zegt mevrouw kreuger.

[2:00:41] Hoe zorg je er dan voor dat die gasopslag ook daadwerkelijk gevuld worden en ik kan niet het ene contract dwingen van een gasgestookte centrale richting die gasopslag. Maar wat we wel doen als nederland

[2:00:52] is

[2:00:53] en dat is echt echt een trendbreuk. Wij hebben een forse subsidie gelanceerd om bergen meer gevuld te krijgen. We hebben een staatsdeelneming aangewezen opdracht gegeven om ook een gasopslag te vullen en ongekende maatregelen die we tot een half jaar geleden in nederland nooit zouden overwegen. Het is niet het nationaliseren van de op opslagen, maar het is wel overduidelijk een veel grotere rol voor de overheid om goed voorbereid te zijn op die komende winter.

[2:01:20] Mevrouw,

[2:01:22] Voorzitter, niemand betwist dat het noodzakelijk is om noodmaatregelen te nemen. Zeker bij niet want dat zeggen we al vanaf de eerste dag. Wat wij betwisten is of in de ladder van maatregelen het per direct aanzetten van die kolencentrales, terwijl nog geeneens in kaart is gebracht. Hoeveel in de industrie bespaard kan worden en of dat bijvoorbeeld meer is dan die een miljard kuub of in de ladder van maatregelen dit nu de logische maatregel is en ik hoor de minister nog steeds mij niet uitleggen dat dat wel zo is.

[2:01:49] En voorzitter, twee tot drie cm gas besparing door meer kolenproductie. Ik denk inderdaad dat we met besparing meer kunnen bereiken dan twee tot drie cm.

[2:02:00] Dat lijkt me helemaal mijn vrouw kreeg is dat hebben de afgelopen maanden ook laten zien. Maar als je dus in heel europa tweehonderd miljard kuub minder gast moet gebruiken. Heb je dus en en en allemaal nodig. Dat is eigenlijk daarbij vooral mijn boodschap en en waarom dan nu die code maatregel

[2:02:21] kijk

[2:02:22] ik heb de afgelopen maanden is natuurlijk heel vaak al gezegd die code kunnen harder draaien en ik heb dat heel lang niet gedaan omdat er nog geen sprake was van fase. Één van die gaskist. Ik had echt onzinnig gevonden om het de afgelopen maanden al in te zetten. Waarom wel dan nu die kolencentrales hebben vier tot zes weken nodig om weer op te starten. Dit is een hele goede periode omdat we met in de zomermaanden minder gebruiken. Wind en zon volop leveren dus een goede periode om dat op te laten starten en het andere deel. Ik was gisteravond in de eerste kamer voor een debat. Kijk bij de productie beperkingen die tot van twintig, tweeëntwintig tot twintig, vierentwintig loopt tijdens mind you. De kolenproductie beperking leverde helemaal niets op voor de besparing in tweeduizenddertig in c o twee reductie, dan moeten we ons ook wel blijven realiseren.

[2:03:07] Maar door de vormgeving van het wetsvoorstel is de compensatie voor die kolencentrales gebaseerd op de actuele energieprijzen op het moment dat het wetsvoorstel werd gepubliceerd in het staatsblad één komma negen miljard is aangevraagd en compensatie door de kolencentrales. Door nu de productie beperkingen op te heffen, hebben we dus tijd om de productie weer op te starten en daarmee gastvrij te spelen dat we in die zomermaanden kunnen inzetten voor het vullen van de gas opslagen hoeft ook minder compensatie te betalen aan die bedrijven

[2:03:36] en mevrouw leijten heeft mij net nogmaals uitgedaagd en dat heb ik ook de afgelopen dagen uitgestraald.

[2:03:41] Als we gas besparing stemde doen voor het bedrijfsleven of andere gas besparende maatregelen kunnen nemen waar we een deel van dit geld voor kunnen inzetten. Is dat denk ik een zinnige dagbesteding in deze tijd. Dus dat heeft ook meegespeeld in de timing van mijn keuze.

[2:03:55] U verwacht u. Dank u. Voorzitter, ik heb denk ik een aantal vragen daarmee nu ook al gehad. Maar mevrouw teunissen, mevrouw geheugen, de heer bauke, en ook mevrouw leijten. Ik denk dat ze voorbijgaat dat daar ook gewoon mee eens is, hebben wel gezegd. Ja, dan

[2:04:12] weer kolenproductie leidt tot meer cetera uitstoot. Dus dan moet je daar ook de toe verhouden en dat heb ik ga ik dus op twee manieren doen. Allereerst werken we dus die gas besparing stem uit te voeren. Energie-intensieve bedrijven die biogas gebruiken de daagse uit komt met voorstellen over hoe je dat naar beneden kan drukken. Dat kan tijdelijk zijn, maar het liefst natuurlijk structureel. Je wilt met die kostenbesparing stem er ook zoveel mogelijk structurele winst bereiken. Daarnaast kijk ik naar maatregelen die ik bij prinsjesdag kan aankondigen die dus bij elkaar opgeteld die tien megaton cumulatief ook voor elkaar kunnen boksen. En ik vind het belangrijk om dat ook te doen. Die team werkt om cumulatief van weekje qua budget dat we richting tweeduizenddertig ook met elkaar moeten realiseren.

[2:05:02] Ik zal me vooral ook inspannen dat de maatregelen die ik bij prinsjesdag aankondigt structurele maatregelen zijn. Dus ik wil niet, zoals bij de productiebeperkingen maatregel die in een paar jaar de c o twee uitstoot verminderd. Terwijl dan na tweeduizend, vierentwintig weer omhoog had gekund. Het moeten echt structurele maatregelen zijn die ook tot tweeduizend dertig elk jaar opnieuw die c o twee uitstoot reduceren, omdat dat uiteindelijk het meeste het klimaat belang dient.

[2:05:29] Mevrouw turners vroeg dan ook specifiek van hoe ziet die dit nou dan ook in de internationale context en er zijn dus meerdere europese landen die nu deze noodmaatregel treffen door kolencentrales tijdelijk ook meer te laten produceren. Dus ik zal ook tegen al die landen die dat doen ook aangeven dat wij die c o twee uitstoot compenseren dat ik het ook belangrijk vind dat die andere landen dat ook doen met het oog op het europese vijfenvijftig procent doel in tweeduizenddertig.

[2:05:54] Hele korte vragen.

[2:05:56] Voorzitter, zeggen dat ik het heel goed vind dat u stuurt op korte vragen

[2:06:01] een korte vragen waarom heeft de minister nu op dit moment niet scherp? Wat de compenserende maatregelen voor het klimaat zijn voordat die besluit neemt om die kolencentrales open te doen.

[2:06:13] Ja dat is een voorzitter. Er is heel veel zicht op mogelijke maatregelen dat er is ook vorig jaar

[2:06:19] en met de kamer gedeeld toen toenmalig staatssecretaris je ziel dus ook in het licht van het agenda doel aanvullende maatregelen heeft geïnventariseerd. Daarin zijn toen ze onder andere verruiming van het scp budget verruiming van het budget voor handhaven van een besparing verplicht en die productiebeperking toen ook uitgekomen is een hele uitgebreide lijst met de kamer gedeeld met allerlei maatregelen die twee kunnen reduceren met een beweging daarvan. Maar ik ga die weging. Nu zul je opnieuw maken.

[2:06:48] Ook in het licht van het programma klimaat en energie dat uw kamer onlangs heeft ontvangen.

[2:06:53] Want daar zitten in dat programma klimaat energie natuurlijk heel veel maatregelen die in de komende jaren richting tweeduizenddertig zullen ingaan en ik kan me heel goed voorstellen dat we een aantal van die maatregelen gewoon gaan versnellen om daarmee deze tien megaton ook deels in te vullen. Maar dat vraagt integrale afweging in het kabinet omdat het soms een financiële component heeft, dan moeten we dat kan meewerken met de bredere financiële besluitvorming. Ik vind het ook belangrijk dat het maatregelen zijn die op voldoende politieke steun kunnen rekenen en ik heb ook gewoon de komende tijd even nodig om dat af te dekken en heer bauke die vroeg jaar kan het niet sneller dan prinsjesdag. Nee dat kan niet. Maar prinsjesdag klinkt altijd heel ver weg. Dat komt omdat prinsjesdag in dan denken we aan het moment met de troonrede en et cetera. Maar de besluitvorming in het kabinet is in de week van twaalf augustus. Dus ik heb nu voordat iedereen met vakantie gaat een aantal weken om het eerst ambtelijk voor te bereiden in augustus een aantal weken voor de politieke besluitvorming dus echt veel sneller is echt onrealistisch. Maar dan meestal nog even geduld nodig tot prinsjesdag om het dan uit de mond van de koning of de premier te horen wat het geworden is.

[2:07:59] Mevrouw keuken vroeg nog naar de mogelijkheden van de kolenbelasting om ook over winst van kolencentrales af te romen. Daarbij

[2:08:08] is staatssecretaris van rij is al bezig natuurlijk ook op verzoek van de kamer om verschillende varianten van windfall, texas in kaart te brengen over hoe we eventuele overwinsten in de energiemarkt kunnen afromen. Om die dan vervolgens ook in te zetten voor bijvoorbeeld compensatie van de energierekening bij huishoudens die uitwerking wordt meegenomen. Ook bij de miljoenennota besluitvorming. Dan zeg ik even met mijn pet als minister van energie, ofwel ook tegen u, maar ook tegen staatssecretaris van rij. Stel dat je een kolenbelasting overweegt in dat pakket moet natuurlijk wel voorkomen dat dat vervolgens ertoe leidt dat gascentrales in de energiemix weer voor kolencentrales komen te staan in de prijs voor energieopwekking. Want dan zijn we het paard achter de wagen spannen met het doel van minder

[2:08:54] gasverbruik in de elektriciteitssector. Dus een beetje een dilemma dat we dan daarin moeten meewegen en mevrouw kruger vroeg ook nog naar het effect van het harder draaien van kolencentrales op de energieprijzen

[2:09:06] het exacte effect is eigenlijk niet te zeggen omdat de energieprijzen natuurlijk van veel factoren afhankelijk zijn. Het hangt ook af van de actuele prijs van kolen op de wereldmarkt. Dat mogen dus ook geen russische kolen zijn omdat vanaf de tweede week van augustus die sancties ingaan en maar mijn algemene waarschuwing is gewoon de energiemarkt internationale zo onrustig met prijzen die alle kanten opschieten dat we er rekening mee moeten houden dat de energieprijzen nog lange tijd hoog zullen zijn en lange tijd effect zullen hebben en daarom ook zo verstandig dat het kabinet met de camera. Kijk eens hoe we gerichtere compensatie kunnen bieden voor huishoudens die er echt het hardst getroffen worden.

[2:09:44] Mevrouw leijten vroeg mij nogmaals naar

[2:09:47] de compensatie van de kolencentrales. Daar is één komma negen miljard en claim door de kolenbedrijven aangevraagd. Ik ben nu aan het onderzoeken, zeker ook met de einddatum van die productiebeperking. Hoe hoog de nadeelcompensatie nog zou moeten zijn voor de maanden waarin die productiebeperking wel heeft geheel gegolden.

[2:10:07] Het budget dat hij ooit voor was begroot was overigens ook veel lager dan één komma negen miljard. En dat heeft weer te maken met die dag waarop die wet is ingegaan. Maar het uitgangspunt van mij is de hebben met mevrouw leijten nadeelcompensatie, moeten we echt daadwerkelijk gaan over geleden nadeel en niet om beelden die dagen bij de bedrijven zelf over de leven. Dus we kijken heel kritisch naar ook de europese commissie kijkt daar kritisch in mee

[2:10:35] dan in het verlengde van die productiebeperking gas.

[2:10:44] En het vullen van de gas opslagen.

[2:10:46] De vraag van mevrouw kreuger,

[2:10:48] De vraag voorzieningen, een debat,

[2:10:51] Je bent dus echt heel helder. De heeft ook echt.

[2:10:53] Domeinen voor. Voorzitter, ik heb twee vragen gesteld. De een vraag was om de team megaton te besparen die de we hiermee uitstoten. Gaan we die kolencentrales dan ook eerder dichtdoen bijvoorbeeld een twintig, vijfentwintig.

[2:11:11] Voorzitter, wij hebben de afgelopen tijd heel veel debatten gehad over die twee wetsvoorstellen. De de productiebeperking en het einde, wettelijk einde en tweeduizenddertig, maar ook de je bontebal zoals die vandaag was geweest dan had hij gezegd kun je nou op die productielocaties van die kolencentrales niet andere vormen van energieopwekking voor elkaar krijgen en is de minister bereid om met de kolenbedrijf over in gesprek te gaan

[2:11:35] en

[2:11:37] ik heb altijd gezegd ik ben alleen bereid om dat gesprek te voeren als die bizarre claims van die bedrijven van tafel gaan.

[2:11:43] De claims zullen nu anders worden doordat deze productiebeperkingen wordt opgeheven. Magister is bij de rechtbank in den haag ook gestart. De zittingen over de claims die de bedrijven hebben ingediend voor het wettelijke einde in tweeduizenddertig. En mocht je tijd over hebben in de komende weken zou ik eigenlijk twee suggesties willen doen.

[2:12:00] Lees het pleidooi van de landsadvocaat

[2:12:03] ongeveer twaalf pagina's. Het leest echt heerlijk complimenten voor de mensen die dat hebben geschreven. Mijn pleidooi van de landsadvocaat wordt echt uitstekend uiteengezet waarom energiebedrijven al lang hadden kunnen weten dat er ergens in dit decennium een einde zou komen aan code stoken en dat die bedrijven zelf een hele grote verantwoordelijkheid hebben het omschakelen en die bedrijven zelf de afgelopen jaren veel te weinig hebben gedaan om die uitstoot terug te dringen en allerlei beloftes niet zijn nagekomen, uitstekend uiteengezet door de landsadvocaat

[2:12:33] gisteren ook het pleidooi geweest van de advocaten van de energiebedrijven.

[2:12:37] Je valt echt van je stoel. Als je dat wordt

[2:12:40] gewoon om je even lekker op te winden of boos te maken of wat dan ook zou ik dat pleidooi voor de lezen.

[2:12:48] Maar.

[2:12:50] In het leven.

[2:12:50] De van die rechtszaken is het ook verstandig om dat even af te wachten. Want ik denk dat als wij nu tweeduizenddertig weer gaan wijzigen in andere jaartallen. Dan komt ook de positie van de nederlandse staat in deze rechtszaken echt onder druk te staan. Dus ik vind dat we deze zittingen en het vonnis van de rechtbank ook echt even moeten afwachten. En om daar een oordeel over te krijgen en ik heb eerder toegezegd aan de henri bontenbal en erkens en zodra we weer een beetje een normale situatie met die code bedrijven zitten dan valt er ook met mij te praten over alternatieven op die productielocaties en zijn allerlei regelingen die we gaan treffen, bijvoorbeeld voor het op bouwen van die waterstof economie ook voor deze energiebedrijven natuurlijk toegankelijk en kunnen ze daar met mij over in gesprek gaan, maar wel in een normale situatie.

[2:13:41] Dank voor het antwoord. Ik heb de rivier gevraagd om een van de pleidooien op te zoeken. Als dat niet lukt dan doen we een show dat naar het ministerie om ons daarbij te helpen want dat lezen we natuurlijk.

[2:13:51] Graag,

[2:13:52] De minister vervroegd,

[2:13:54] Mevrouw teunissen vroeg mij naar laagcalorisch gas en hoogcalorisch gas. Wij gebruiken in nederland te beschermen. Gebruik ze in nederland en een aantal in west duitsland, belgië en frankrijk gebruiken laagcalorisch gas dat gecorrigeerd wordt, met name in het groningerveld. Het groningenveld willen we zo snel mogelijk sluiten. Dus dat moet op een alternatief komen. Dat alternatief ontstaat doordat we hoogcalorisch gas met bijmenging van stikstof omzetten naar schedel groningen gast. Dus die import van russisch gas dat hoogcalorisch gas is eigenlijk daarmee indirect ook wel op de lange termijn voor de beschermde gebruikers bedoeld en het klopt wat mevrouw teunissen zei de inzet die we nu plegen om de hoogcalorisch gas, opslagen gevuld te krijgen is vooral bedoeld voor de leveringszekerheid voor het bedrijfsleven in de komende tijd en daarom hebben we ook in de subsidieregeling opgenomen dat een deel van die subsidie moet worden terugbetaald door de bedrijven die dat gas verbruiken via een opslag op de transport tarieven.

[2:14:54] Mevrouw kreugel vroeg nog naar de veel verplichtingen in nederland en de verplichtingen in andere landen en de collectieve inkoop.

[2:15:02] Inmiddels hebben bijna alle lidstaten een forum van veel verplichting uitgewerkt. Nederland voor nederland is er nu voor het eerst een verplicht vullings percentages voor de hoge calorische opslagen met die subsidieregeling en de rol van ebn doe er ook alles aan om dat percentages te bereiken en ik heb ook maandag aangekondigd dat ik verder wil gaan dan de achtenzestig procent die vanuit de europese afspraken voor bergen meer gold. We hadden voor en grijpskerk jij geen wettelijk vullings percentages. Maar we hadden daar natuurlijk afspraken dat we richting negentig tot honderd procent vulling gingen en omdat we in het gasgebouw zelf ook grote invloed op hadden, hadden we ook geen verplicht veel percentage voor die opslagen nodig want we deden het eigenlijk al wat we ook hebben geleerd. Afgelopen winter is dat alleen maar afspraken maken over het vullen voor één november onvoldoende is dat je goed moet nadenken over hoe je die kans op slagen dan gedurende de winter inzet om het in frankrijk wel de finish percentages waren gehaald. Maar al ruim voor de kerst. De vulling alweer leeg waren omdat bedrijf komt tegen de lekker hoge marktprijzen. Dat kost weer hadden verkocht. Dus daar moet je ook in europa meer met elkaar over nadenken hoe het gedurende de wintermaanden dat dan ook strategische inzet.

[2:16:12] Het collectieve inkopen en daar zit ik zit nederland echt wel iets genuanceerder in. Dan leek in de eerste termijn van de kamer

[2:16:22] collectief inkopen kan zeer behulpzaam zijn om te voorkomen dat europese bedrijven of europese landen elkaar gaan zitten beconcurreren op een toch al krappe markt en de ken inmiddels een paar voorbeelden dat er met een land in het midden-oosten werd onderhandeld en twee europese partijen zich echt helemaal uit elkaar te spelen om vervolgens allebei een hoge prijs te betalen. Dat is echt zonde en dan komt collectief optrekken enorm behulpzaam zijn. Dus het collectieve inkoop loket van de commissie kan echt nuttig zijn de komende tijd.

[2:16:52] Maar nederland bepleit wel dat het vrijwillige collectieve inkoop is omdat wij als nederland. Kijk als we nu nederlandse partijen zouden gaan dwingen om mee te doen aan de collectieve inkoop. Terwijl wij in nederland schoon prima langjarige contracten met partijen over de wereld hebben afgesloten. Dan biedt het ook geen voordelen.

[2:17:12] Ik heb ook aan de commissie aangegeven. Maakt me zo snel mogelijk concreet hoe dat collectieve inkoop loket functioneert en hoe landen daar aan kunnen deelnemen of aan kunnen bijdragen. En mocht het nuttig zijn dat nederland ook bereid is om haar expertise aan te leveren, omdat we natuurlijk een aantal organisaties en bedrijven hebben die goed zijn in in en verkopen op die internationale markt

[2:17:34] daarmee voorzitter, heb ik volgens mij alle vragen

[2:17:37] de beantwoord.

[2:17:39] Ik dank de minister, want het was best wel een hele ruk zo veel onderwerpen en vanavond is hij weer te gast over heel wat onderwerpen die hetzelfde zijn. Ik stel voor dat we meteen aanvangen met de tweede termijn dat u daarbij. We doen dat het een derde. Dus dan zitten we op anderhalve minuut twee minuten gebruikt geeft aan of u het tweeminutendebat. Wat wij aangekondigd dat ik waar voor de sp gisteren een vooraankondiging heeft gedaan. Gewoon voor de zekerheid omdat natuurlijk de energieraad

[2:18:15] maandag is of u dat wil gebruiken, want te kunnen we een seintje geven aan de griffie plenair. Dat dat dus zeker doorgaat of niet. Het hoeft niet. He ik. U weet hoe ik als voorzitter altijd zeg, is het nodig dit twee minuten de brand. Maar het mag wel, mevrouw teunissen aan het woord tweede termijn.

[2:18:34] Voorzitter, dank allereerst wil ik graag de deelnemen aan het tweeminutendebat en de partij voor de dieren wil mogelijk een motie indienen over het ict, maar ook over de leverings, het besparingspotentieel van de bedrijven en de leveringszekerheid.

[2:18:50] Dan heb ik nog een vervolgvraag aan de minister over het energy charter tweet die onze minister heeft gezegd. De inzet van nederland is in lijn met het akkoord van parijs en nu wil ik eventjes checken wat dan precies die inzet is in lijn met parijs. Dat vult de europese commissie in als nog tien jaar beschermings claimrecht voor alle bestaande fossiele investeringen daarnaast nog tien jaar uitzondering voor sommige nieuwe gas, investeringen als die als die olie of kolen vervangen. Maar andere ict partijen willen nog veel minder ver gaan of zich helemaal niet aanpassen. Dus zelfs als de europese commissie een alles te zien krijgt, betekent modernisering nog tien jaar bescherming van fossiel. Daarnaast blijft het eerste systeem onaangetast, terwijl eerstejaars al door rutte twee als als dood en begraven werd verklaard. Dus mijn vraag aan de minister is klopt het dat dit de inzet is van de europese commissie en klopt het dat dit ook de inzet is van nederland. Want zo ja dan ga ik ervoor in tweeminutendebat om inderdaad die inzet veranderen en ervoor te zorgen dat het ict dat de inzet van nederland is dat het ict van tafel gaat.

[2:20:01] Dankuwel, mevrouw brugge.

[2:20:04] Dank u. Voorzitter, ik zal de deelnemen aan tweeminutendebat en zal ook steunen. De inzet van de partij voor de dieren over het energy charter treaty. Het komende debat wordt denk ik vanavond vervolgd. Ook in het licht van het hele klimaatbeleid wat nederland voert vind echt uitermate teleurstellend dat de minister toegeeft dat een veel groter besparingspotentieel ligt bij de industrie, maar dat we dat bij prinsjesdag. De eerste plannen komen terwijl we per direct de kolencentrales laten draaien en echt elke megaton telt op dit moment voor die anderhalve graden. Verder wil ik de minister echt nog met klem vragen om zonder voorbehoud al te gaan staan voordat hoge energiebesparing doel in europa. Want ik word toch wat mitsen en maren en dat vind ik zorgelijk en ook hier overweeg ik een motie op.

[2:20:52] En ten slotte, voorzitter, denk ik dat het cruciaal wordt. Dat was europa als een energie unie optrekken. En inderdaad ook durven in te grijpen in die markt durven in te grijpen in die prijzen en dat dat het echte antwoord is op de crisis waar we voor staan en niet het aanzetten van de kolencentrales. Dankuwel. Voorzitter,

[2:21:14] Dankuwel bauke. Deze sister.

[2:21:17] Dankuwel. Voorzitter, ik zei het in mijn eerste termijn al we zitten met twee crisis in klimaat crisis en een energiecrisis en snelheid is geboden en ook ook intensievere samenwerking in europa en daarom wil ik de minister ook echt aansporen om.

[2:21:34] In.

[2:21:35] De procentpunt toe te geven op die vijfenvijftig procent emissiereductie in twintig, dertig, waar europa voor staat. Ik heb nog twee verduidelijkende vragen aan de minister over waterstof kan de minister zeggen of hij in zijn waterstof plannen van deze zomer waar waar hij vanochtend over sprak ook meer kan zeggen over langjarige stimulering ook voor grotere elektro leidsters dus met een vermogen van meer dan vijftig megawatt. En tenslotte ik had ook nog vragen. Mijn eerste termijn over wat de minister vindt van emissierechten in tijden van laagconjunctuur, of het niet met mij eens is dat we juist moeten verminderen en of hij daarvoor ook zou willen pleiten in brussel. Want we kunnen heel snel in die situatie terechtkomen en tijdens de vorige crisis waren we te laat. We hebben daar wel van geleerd. Maar die lessen moeten we nu wel toepassen. Dankuwel.

[2:22:33] Dankuwel. Dan is het woord aan de heer van wijngaarden.

[2:22:36] Dagvoorzitter. De vvd wil graag nog twee dingen benadrukken. Ten eerste aids vrt de vvd roept het kabinet op om de kritische houding ten opzichte van aids peer te behouden conform de motie erkens leijten. We moeten goed blijven opletten voor de betaalbaarheid voor huishoudens in nederland mede gezien de hoge gasprijzen en ten tweede de taxonomie. De vvd vindt het belangrijk dat kernenergie in de taxonomie komt vvd wil de minister daarom nogmaals oproep. Maar alles aan te doen om kernenergie in die taxonomie te krijgen. We zullen deelnemen aan het tweeminutendebat en ik wil de minister bedanken, in ieder geval voor de antwoorden. Tot zover, en het is in sommige opzichten ook een vind ik ontnuchterend wat we vandaag met elkaar hebben gewisseld en ook wat de minister heeft gezegd ten aanzien van

[2:23:20] rusland. Ik denk dat dat daar zat geen woord spaans bij en ik denk dat dat goed is dat dat hier in alle openheid is is gewisseld. Hoe moeilijk die die boodschap. Ook is.

[2:23:31] Dankuwel geef ik het woord voorzitterschap even neer. Vanwege.

[2:23:36] Ik geef het woord aan mevrouw leijten voor tweede termijn.

[2:23:39] Ik dank de minister ook voor zijn antwoorden en zeker. We zitten in een crisis en dan zien we op vele fronten

[2:23:46] en dan moet je het hoofd koel houden en ik vind eigenlijk dat de minister, zoals hij uitlegde dat hij naar andere landen kijkt waar ze als het gaat over hernieuwbaar een heel ander debat hebben, maar juist door het van het van het russische afhankelijkheid afgaan de wel stappen zetten. Ik vind dat hij dat slim doet en ik zie ook die opgave die daarin ook speelt. Maakt me wel zorgen over dat hij heeft tussen neus en lippen door zei dat hij er van alles aan doet om de de afgesproken normen van haar nieuwbouw en energie-efficiency

[2:24:22] te behouden. Dat laat ook zien hoe hoog de druk is om eigenlijk af te zwakken en dat willen we allemaal niet. Ondanks dat we allemaal anders denken over de zit voor fifty five pakket. We hebben ook een gewisseld in het hoofdlijnendebat daarover

[2:24:38] dat de raad van state niet in de positie is om arts advisering te doen over een wetgeving. Ik ga toch eens een keer uitzoeken want ik maak me echt zorgen over dat er heel veel tegelijkertijd gebeurt dat het overzicht moeilijk houden. Dat komt. Dat is niet een verwijt aan de minister. Maar ja ik ben ik ben ik maak me zorgen over dat we op op het op onze positie van onze soevereiniteit subsidiariteit mogelijk dingen over het hoofd zien of in zijn compleetheid ga ik ga ik zelf een en dan over de energiehandvest twee het parijsakkoord als tweeduizend vijftien is het zeven jaar later. Het is niet in lijn die onderhandelingen die lopen niet de goede kant op de sp-fractie ze niet van overtuigd dat je dit soort afspraken met de industrie moet maken. Onze oproep is ook sluit aan bij spanje. En als dat moet met een motie. Dan moet het met een motie, maar liever niet want dan hoeft de twee minuten.

[2:25:38] Ik geef het woord terug aan voorzitter, mevrouw,

[2:25:40] En ik ga ervan uit dat de minister direct beantwoord. Dan geef ik het woord.

[2:25:45] Dankuwel en misschien dan de slotwoorden van mevrouw leid en heer van wijngaarden samen te voegen. Dat is dat zit volgens mij ook echt de crux. Het is ontnuchterend

[2:25:54] om te zien in welke situatie we nu zit op de internationale energiemarkt en hoe groot

[2:25:59] de klap kan zijn in europa. Wij hebben het vandaag heel lang gehad over gas

[2:26:03] en indirect kolen inzet voor gas. Maar het sanctiepakket op olie dat in december ingaat gaat ook nog een hele hoop teweeg brengen, niet alleen vanwege het vervangen van olie en olieproducten import uit rusland, maar ook omdat china op dit een in veel steden in een lockdown zit en de vraag naar olie in china zeer laag is als die lockdowns daar voorbij zijn en de vraag van china weer toeneemt en we hebben ondertussen een olie sanctiepakket vanuit rusland. Dan gaat die internationale oliemarkt

[2:26:33] krap worden en de prijsontwikkeling. Daar kan ook heel hard gaan. Dus we gaan ook de komende maanden nog een ander debat daarover voeren met elkaar. Maar die ontnuchteren ging die de heer van wijngaarden heel mooi omschreef dat ze ook. Er zijn zeven jaar naar parijs de woorden van mevrouw leijten. We hebben de afgelopen zeven jaar dus ook heel veel laten liggen op het gebied van energiebesparing en opschaling van hernieuwbaar. We zijn nu onder stoom en kokend water een inhaalslag gaan maken. Maar die inhaalslag kost en dat is ook de harde realiteit wel een aantal jaar en daarom af en toe een aantal pijnlijke keuzes die voor de korte termijn leveringszekerheid noodzakelijk zijn, maar daarom juist ook extra motivatie, ook juist voor mij, gezien mijn eerdere inzet op dit dossier om die hernieuwbare energie en energiebesparing dus ook zoveel mogelijk te versnellen. Daarom als antwoord op mijn vrouw kreeg vorig jaar zomer zonder voorbehoud inzetten om die doelstellingen op energiebesparing op dit niveau te houden.

[2:27:32] Het industrie potentieel waar mevrouw krijgen.

[2:27:37] Korte vragen,

[2:27:39] Dat was niet de vraag. De vraag was aan de minister of hij zich onverkort inzet voor die dertien procent.

[2:27:45] Dat was de vraag.

[2:27:47] Dans. Dus ja

[2:27:51] dan zal ik de sorry de ik zal daarna gewoon even de vragen even een aflopen dat ze misschien toch het makkelijkste. Maar ik was even geïnspireerd door de slotwoorden van voorbijgaan en leijten. Mevrouw teunissen vroeg nogmaals naar het ict haar

[2:28:08] ik als ik op mijn telefoon kijk, voorzitter, dan is dat omdat ik ambtelijke hulplijn ook op afstand heb. Naast naast nederland en spanje zijn ook luxemburg, oostenrijk en duitsland het meest mondige qua kritiek op het huidige ict en de inzet bij die onderhandelingen. De tienjarige uitfasering die mevrouw teunissen noemt. Klopt. Dat is de stand van zaken in die onderhandelingen nu en dat heeft vooral te maken en de europese commissie, maar ook japan pleiten daarvoor vanwege de benodigde lng import in de komende jaren om van die russische gas, afhankelijkheid ook af te komen. Dus dat is de reden een van de redenen waarom de tien jaar daar nog op tafel ligt.

[2:28:48] Ik ik ik voel aankomen dat u straks een motie gaat indienen bij het tweeminutendebat. Ik zal die motie dan ook beoordelen op basis van de text die er dan ligt. Maar laat ik in ieder geval alvast toezeggen. Voorzitter, dat ik zodra deze week dus het onderhandelingsresultaat naar de lidstaten toekomt. Ik zo snel als mogelijk de appreciatie schriftelijk naar u toe doen toekomen en dat ik dat ook een dat de ook een uitgebreide appreciatie aan zal geven, zodat u een goed oordeel kan vellen over de tussenstand van die van die onderhandelingen.

[2:29:21] Een vraag,

[2:29:23] Voorzitter, waar ik vooral nieuwsgierig naar ben is echt de inzet van nederland is klopt het dat inzet van nederland ook die hier uitfasering is en zoals ik het begrijp van de minister is dat wel zo.

[2:29:35] Voorzitter,

[2:29:38] ik speel zelf geen actieve rol in de onderhandelingen. De commissie onderhandelt namens de zevenentwintig lidstaten. Maar goed. Feitelijk klopt het natuurlijk dat als de commissie hiermee aan het meedenken zoals ze dat ook namens nederland doet. Dus dat is een

[2:29:52] dan mevrouw kreuger vroeg nogmaals, ook nadat

[2:29:57] het besparingspotentieel.

[2:30:00] De industrie heeft vooral ook echt degelijk zijn verantwoordelijkheid genomen de afgelopen tijd ook onder druk van elke prijs met drieëndertig procent energiebesparing in de industrie in de eerste vijf maanden van dit jaar. Dat is natuurlijk nooit voorgekomen. Dus het en en mijn taak is nu de denkt vooral vind ik vooral om ervoor te zorgen dat dat niet een tijdelijke energiebesparing is maar dat we die structureel maken en daarvoor is dus die aangescherpte besparing spreekt zo zo cruciaal voor de zomer daar de uitgebreide brieven daarover en uw vragen over dat zonder voorbehoud inzetten. Dat heb ik net met een simpel jaar beantwoord.

[2:30:36] Ja. En daarmee ook heer bauke. We zullen dus ook niet toegeven op het vijfenvijftig procent doel. Dat lijkt me een klip en klaar. En bij de uitwerking van

[2:30:44] de waterstof plannen. Het doel is inderdaad om die elektrische capaciteit zo snel mogelijk op te schalen. Dus in de eerste paar jaar zullen we wat kleinere capaciteit moeten ondersteunen. Maar dat moet zo snel mogelijk groot worden en moet ook zo snel mogelijk zonder financiële ondersteuning van het rijk kunnen. Dus hoe dat zich in de komende jaren verder ontwikkeld. Dat wordt redelijk uitgebreid in die brief schetst dan u vragen over de emissie rechten

[2:31:13] en die zegt jaar moeten we de als we dadelijk in laagconjunctuur ingaan, niet juist ook emissierechten uit die markt halen.

[2:31:20] Het heden

[2:31:22] punt is natuurlijk en daarom ook onze kritiek op dat onderdeel van het weer power pakket is dat we niet politiek moeten gaan zitten. Bedrijven via het aids systeem en het market stability research mechanisme. Dus daar zit al in dat als er sprake is van laagconjunctuur en daarmee op een gevend van een overschot aan rechten in de markt. Dan grijpt het systeem in. Dan moet het systeem recht uit de markt halen en wordt dat in die reserve gezet. Dus als er dadelijk een periode van laagconjunctuur komt en een overschot aan aids rechten. Ja dan moet het systeem zijn werk doen

[2:31:54] en dat is ook des te meer de reden waarom we de nu als politiek ook met onze handen van af moeten blijven. En nu niet gerechten uit dat ms erg moeten gaan veilen omdat dat nu even financieel goed uitkomt voor het vlot trekken van de fiftyfifty five onderhandelingen. Dus

[2:32:09] ja. En de je bauke weten over is veel meer van het systeem dan ikzelf, maar vanuit zijn ervaringen in brussel,

[2:32:19] maar onderdeel van de voorstellen van de commissie, maar ook nu van het franse voorzitterschap is juist ook even los van die greep uit de pot is juist ook versterking van het mechanisme en dat moeten we ook echt in stand houden

[2:32:32] dan de van wijngaarden. En ja ik blijf me conform de motie ergens leijten inzetten voor verbetering van het aids per thema. Het compromis voorstel waar we nu toe bewegen sluit daar goed op aan. We moeten dat wel blijven bewaken tot de laatste minuut en ten aanzien van kernenergie in de taxonomie en jaar kan ik denk ik herhalen vorige week spannende stemming in het europees parlement, maar parallel voeren dus de gesprekken met commissaris machines om nogmaals onderstrepen dat hoe dan ook, wat de uitkomst van het europees parlement, parlementsvoorstel nederland ter steege aardgas, een taxonomie voor kernenergie, taxonomie en we hebben nog een aantal suggesties hoe kernenergie nog beter in die taxi meer kan worden opgenomen

[2:33:16] en de de de aansporingen van mevrouw leidt, heb ik net dat begin van mijn tweede termijn al beantwoord.

[2:33:24] Dan dank ik de minister voor de beantwoording in tweede termijn. We hebben een minuten de staat vooralsnog op het schema voor vandaag. Zo heet het. De agenda van de tweede kamer om vijf uur. Dan zien we hoe dan ook de minister ook weer vanavond is er ook nog een grote boot, energie en klimaat met deze minister. We hebben

[2:33:48] toezeggingen op het volgende aan het lid

[2:33:52] of naar aanleiding van de vraag van de van van het dit balken in de volgende stand van zaken brief over dit verliefd vijfde analyse van de blootstelling aan externe effecten te geven van de industrie die onder c bam gaat vallen

[2:34:05] en de minister heeft ook toegezegd naar aanleiding van een vraag van het lid balken in de geannoteerde agenda voor de volgende energieraad de kamer te informeren over de europese samenwerking in het kader van trans europese energie infrastructuur. Dat waren de toezeggen.

[2:34:22] Ik zie alle vanmiddag bij het tweeminutendebat

[2:34:27] en.

[2:34:28] De ook ik sluit.