1848 Factsheet - Ratio verliest het van de emotie bij Rutte

Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)

De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over deze parlementaire week.

Na alles wat premier Rutte in zijn bijna tien jaar als premier al heeft meegemaakt zou je zeggen dat er niet per se een reden is om je enorm op te winden over een maatregel die de maximumsnelheid wat beperkt.

Hij werd afgeschreven na de crisis in zijn partij rond de inkomensafhankelijke zorgpremie, moest zijn excuses aangeboden voor de gebroken verkiezingsbeloftes, voerde een brute bezuinigingsoperatie door en heeft concessies moeten doen aan vrijwel alle partijen in de Kamer.

En toch wint hij met de VVD meestal de verkiezingen en staat zijn partij ook nu in alle peilingen stijf bovenaan. Waarom die gevoeligheid voor De Telegraaf en voor Wilders? De man die doorgaans zo ontspannen elke politieke uitdaging tegemoet treedt kon vorige week zijn frustratie twee keer niet bedwingen.

De Telegraaf verweet hij - tijdens de persconferentie waarbij de stikstofmaatregelen bekend werden gemaakt - 'zuurheid' en tijdens het debat een dag later wist Wilders, die hem misschien wel het beste kent van al zijn tegenstanders, precies onder de huid te kruipen.

Passage uit debat met Wilders:

Rutte: Ik herken weer helemaal de heer Wilders uit het Catshuis in 2012: zeven weken onderhandelen en uiteindelijk, als hij denkt dat dit een pakket is dat hij niet aan zijn kiezer kan uitleggen en dat hem misschien schade berokkent in de peilingen, dan rent hij als Zoef de Haas weg van de onderhandelingstafel. Wie is hier laf, voorzitter? Het is maar één iemand en die staat daar.

Wilders: Ik zou na al die jaren zeggen: verzin eens iets nieuws. Maar terug naar mijn vraag. U staat hier om mijn vraag te beantwoorden en niet andersom.

Rutte: O, u bent bang voor mijn vraag?

Bij de premier heerst de angst in de hoek gedreven te worden, waarbij hij het gevoel heeft de controle te verliezen. De maximumsnelheid naar 130 was door de partij met zoveel bombarie gepresenteerd dat hij daarmee per definitie kwetsbaar werd.

Binnen de VVD leeft de overtuiging dat een belangrijk deel van de aanhang juist voor de partij kiest vanwege de steun aan de automobilist. Dat is een belangrijk verschil met de eerdere maatregel waarbij de partij alleen stond, namelijk de afschaffing van de dividendbelasting. Dat kon de grote massa nauwelijks boeien.

En als de partij dan ook de Telegraaf tegen zich krijgt wordt het in de ogen van de premier gevaarlijk. De campagne van de krant tegen de inkomensafhankelijke zorgpremie in 2012 deed de partij en de positie van de premier wankelen. Rutte voelde zich gedwongen de PvdA terug te halen naar de onderhandelingstafel.

Dat de coalitiefractievoorzitters zich bij het debat afgelopen donderdag niet lieten zien toont aan hoe de premier alleen staat. De onderhandelaars waarmee hij de gesprekken had gevoerd lieten hem de kastanjes uit het vuur halen. Zolang het kan blijven de coalitievrienden deze stikstofcrisis zo ver mogelijk uit beeld.

De emotie won het daarmee afgelopen week bij Rutte ten opzichte van de ratio. Won het van de Rutte die overtuigend zou verdedigen dat de verlaging van de maximumsnelheid nu eenmaal nodig is om de bouw weer op gang te helpen en voor de veiligheid van Nederland noodzakelijke infrastructurele projecten doorgang te kunnen laten vinden.

Komend weekend zal de premier zich op het VVD-festival tegenover de leden moeten verdedigen. Dan zal ook duidelijk worden of de draai hem - in ieder geval door de leden - vergeven wordt. Vooralsnog lijkt er van opstand geen sprake.

Wil jij iedere week een nieuwsbrief op maat over de voor jouw organisatie relevante politieke ontwikkelingen plus duiding en de politieke agenda? Mail naar info@1848.nl voor de mogelijkheden of bel met 06-1905 6876.

Debat

Rutte voerde donderdag tijdens het debat een tweefrontenoorlog, waarbij hij vanuit links het verwijt kreeg dat het pakket schandalig summier is en de besluitvorming schandalig traag gaat. Vanuit rechts wordt schande geroepen van het in hun ogen zwichten voor Brusselse regeltjes.

Het had nog erger gekund voor de premier. De coalitievrienden lieten de premier weliswaar aan zijn lot over, ze dreven het debat niet op de spits. In de aanpak van de stikstofcrisis is immers nog slechts een ministap gezet. Het plukken van het hogerhangend fruit zal de coalitie pas echt op de proef stellen. En de tijd dringt.

Lees hier het debat terug

Reconstructie

Het weekend na een politiek akkoord staan de kranten vaak vol van heroïsche reconstructies. Daarin vallen vaak wel een paar dingen op. Zo valt in NRC te lezen dat pas vorige week maandag de optie op tafel kwam om 130 in de avond en nacht mogelijk te houden.

Het lijkt onvoorstelbaar dat - terwijl het terugschroeven van de maximumsnelheid al maanden boven de markt hangt - deze variant pas zo laat als crisisbezwerend compromis wordt aangedragen.

Dat de VVD diezelfde maandagmiddag - terwijl de RIVM het compromis nog aan het doorrekenen is - al advertentieruimte inkoopt om de 'rotmaatregel' toe te lichten toont aan dat de partij de draai feitelijk al had gemaakt.

Directe notificaties bij politieke ontwikkelingen in de stikstofcrisis, maak dit dossier aan op 1848.nl

Natuur

Het VVD-winstpunt in het stikstofcompromis is direct ook weer een potentieel coalitieprobleem. De VVD wil af van de strenge Europese natuurregels, maar het is sterk de vraag of daar wat van terechtkomt. Het kabinet gaat erover met Brussel 'in gesprek', maar D66 heeft het compromis al zo uitgelegd dat er de facto niets zal veranderen.

"Wat D66 betreft gaat het [..] niet alleen om de verbetering maar ook om het verbinden en vergroten van natuurgebieden. Daarvoor staat de internationale afspraak die we hebben gemaakt: 17% van het grondgebied aanwijzen als Natura 2000-gebied. Die afspraak staat nog helemaal overeind", aldus De Groot.

Juist gezien de gevoeligheid voor de VVD kan een dergelijke uitspraak voor interne irritatie zorgen. De liberalen hebben immers al zoveel moeite om het compromis te verdedigen. Ze zullen van de democraten een beetje meer flexibiliteit verwachten voor het in deze crisis zo spaarzame comfort.

Lees hier de Kamerbrief

Kinderopvang

De positie van staatssecretaris Menno Snel wordt in rap tempo wankeler. De commissie-Donner stelde vorige week al de "institutionele vooringenomenheid" van de Belastingdienst in de CAF 11-zaak vast, maar Snel lijkt met excuses en een compensatieregeling niet uit de problemen.

Sterker, wie de voortdurende onthullingen leest over hoe door de ambtelijke top het ernstige wangedrag in de doofpot werd gestopt weet: Dit wordt een moeilijk verhaal voor de staatssecretaris.

Zeker nu het vooral kuitenbijter Pieter Omtzigt is die voorop loopt in de politieke agendering van deze zaak. Hij eist binnen een week een compleet feitenrelaas. Verschuilen achter de coalitie is er dus niet bij voor Snel. De Kamer is met name geschokt door het gebrek aan oog dat de Belastingdienst had voor juist heel erg kwetsbare mensen.

Het is daarbij zelfs de vraag of het voor de politieke conclusie uitmaakt of de toenmalig bewindspersoon Wiebes heeft geweten van de misstanden. De feiten die onder zijn verantwoordelijkheid plaatsvonden zijn ernstig zat en Snel is daarvoor politiek verantwoordelijk.

Directe notificaties bij politieke ontwikkelingen in de CAF 11-zaak, maak dit dossier aan op 1848.nl

PvdA

Niet alleen de coalitiefractievoorzitters blijven in het stikstofdossier zo ver mogelijk uit beeld, ook een aantal oppositieleiders, zoals Lilian Marijnissen en Lodewijk Asscher houden gepast afstand.

En dus kwam de ledenraad voor de PvdA afgelopen weekend op een slecht moment. De tegendraadse PvdA'ers wilden de maximumsnelheid langs natuurgebieden naar 80 kilometer per uur. Ook moet het volgens hen verboden worden om binnen Europa te vliegen als er ook een snelle treinverbinding beschikbaar is.

Het dwong de PvdA-leider om uit te spreken dat hij dit echt te ver vindt gaan.

SP

In het NRC een verslag van de stroeve zoektocht binnen de SP naar een nieuwe partijvoorzitter. De strijd gaat tussen twee onbekende oud-wethouders, waarbij de toon vooral intern voor gedoe zorgt. De partij is immers inmiddels niet relevant genoeg voor al te veel nationale aandacht.

Een van de kandidaten, Patrick van Lunteren, kreeg de hoon van de partij over zich heen toen hij twitterde: "Als we de partij van xenofobe, boze, witte mannen blijven, verliezen we het in de grote steden." Zijn tegenstrever - Jannie Visscher - is genuanceerder, maar is juist kritischer op het lokaal besturen (excuustruus voor de VVD) door de SP. Op 14 december wordt de uitslag bekendgemaakt.

Kok

Een biografie waar veel politieke junks toch wel naar uit kijken: die van Wim Kok. De biograaf stond afgelopen weekend in de Volkskrant en AD. Dit weekend kwam het eerste deel uit, de periode tot aan zijn premierschap.

Op basis van de interviews lijkt het geen boek met grote primeurs. Meer een zoektocht naar het mysterieuze en ondoorgrondelijke van de oud-premier.

Op de agenda

Dinsdag

• 14.00 Vragenuur, stemmingen, regeling van werkzaamheden
• 16.00 Begroting EZK
• 21.00 Verzamelwet SZW 2020

Woensdag

• 10.00 AO Raad Buitenlandse Zaken
• 10.15 Begroting J&V
• 10.30 Hoorzitting Digitale nalatenschap
• 11.00 Hoorzittting Digitalisering hoger onderwijs
• 13.00 AO Kinderbijslag en kindgebonden budget
• 16.00 AO Bouwregelgeving
• 17.15 Begroting EZK (vervolg)

Donderdag

• 10.00 AO Transportraad
• 10.15 AO Staatsdeelnemingen
• 10.15 Begroting Staten-Generaal
• 10.45 VAO Renovatie Binnenhof
• 11.05 VAO Telecomraad
• 11.20 VAO Aanbesteden
• 11.45 VAO Jaarwisseling
• 12.10 VAO Pensioenonderwerpen
• 12.40 VAO Arbeidsongeschiktheid
• 13.00 AO Pensioenen
• 14.00 Hoorzitting UN Binding Treaty on Transnational Corporations and Human Rights
• 14.00 AO Mestbeleid
• 14.15 Begroting J&V
• 16.30 AO Raad Buitenlandse Zaken Ontwikkelingssamenwerking

In het weekend: Congressen VVD en ChristenUnie

Wie kun je feliciteren?

• Vrijdag 22 november: Roald van der Linde
• Vrijdag 22 november: Edgar Mulder
• Zaterdag 23 november: Alexander Kops

De 1848 Factsheet?

1848.nl stuurt politiek geïnteresseerden elke week een overzicht van wat je móet weten over politieke ontwikkelingen en wat er komende week politiek interessant gaat worden. Laat me weten wat je ervan vindt! (lucas@1848.nl)

De 1848 Factsheet elke dinsdagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.

Volg 1848.nl ook op Twitter om direct op de hoogte te zijn als er een Kamerbrief uitgaat. De Kamervragen publiceren we via dit Twitter-account.