1848 Factsheet - Waarom het vrijdag inderdaad (weer) vooral over Dijkhoff ging

Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)

De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over deze parlementaire week.

Hoe kan het, verzuchtte Benschop senior afgelopen weekend, dat in de week van majeure thema's als de NAVO-top, de klimaattop, de kinderopvangtoeslagaffaire, de stikstofcrisis en de diplomatieke rel met Marokko het tijdens het wekelijks gesprek met de minister-president uitsluitend ging over vergoedingen voor politici?

Goed punt, dacht ik, maar helemaal onlogisch is het niet. Het raakt namelijk aan veel thema's als geloofwaardige politiek en de verhouding tussen politiek en burger.

Want wat het extra pijnlijk maakt voor de VVD is dat de kwestie in het gezicht van de partij explodeerde op in de week dat staatssecretaris Snel het vertrouwen van de Kamer probeerde te houden na grove misstanden rondom de kinderopvangtoeslag.

Net als in het geval van de toeslagen kreeg ook Dijkhoff een tegemoetkoming. En net als in sommige gevallen bij de kinderopvangtoeslag, maakte ook de VVD-fractievoorzitter een 'foutje'. In dit geval met de reiskostenbijdrage.

Maar waar bij Dijkhoff de kwestie kon worden afgedaan met de erkenning van het 'foutje' en het stopzetten van de regeling waren er bij de Belastingdienst, overigens op nadrukkelijk verzoek van de VVD, hele teams aan het werk om mensen die een 'foutje' hadden gemaakt tot de laatste veer te plukken.

De onthulling van HP/De Tijd afgelopen dinsdag dat Dijkhoff door onoplettendheid onterecht een reiskostenvergoeding ontving kwam bovenop de ophef over de riante wachtgeldregeling waar hij blijkbaar recht op heeft.

Dat Dijkhoff een week eerder nog vasthield aan zijn standpunt dat hij het wachtgeld wilde houden - omdat de wet nu eenmaal is zoals ie is - bespoedigde de electorale neergang van de VVD. Waar de partij enkele weken terug nog een ruime voorsprong had op de rest, stond de partij afgelopen zondag in de peiling van De Hond nagenoeg gelijk met PvdA, PVV en FvD.

Het zal ook de positie van Klaas Dijkhoff als kroonprins binnen de partij ter discussie stellen. Juist na een periode van het winnen van zelfvertrouwen en het vormen van een eigen verhaal en koers voor de VVD is het nu de vraag of Dijkhoff een geloofwaardige opvolger kan zijn van Rutte.

Zeker omdat hij vorige week bleef volhouden dat hij vindt recht te hebben op zijn wachtgeldregeling, en die enkel stopzette vanwege alle ontstane ophef. Dat maakt het ingewikkeld om later alsnog de vlucht naar voren te nemen en te zeggen: Deze regeling is niet uit te leggen en moet daarom worden aangepast.

Zijn zorgvuldig opgebouwde imago van nuchter relativerende Brabander heeft daarmee krasjes opgelopen. Zo'n imago werkt als het voor het electoraat herkenbaar en dus geloofwaardig is, maar het vasthouden aan de rechtvaardigheid van de riante wachtgeldregeling zorgt in plaats daarvan juist voor vervreemding. Deze Dijkhoff blijkt toch een andere man dan die we dachten tegen te kunnen komen in het PSV-stadion of lallend tijdens carnaval, denkt het electoraat.

Voordeel voor Dijkhoff: Hij heeft nog even de tijd om de schade te herstellen. Bij de PvdA heeft Lodewijk Asscher met zelfverzekerdheid en een vleugje opportunisme ook de demonen van Rutte 2 verjaagd en lijkt het electoraat hem de zware bezuinigingen grotendeels te hebben vergeven. 

Ben jij benieuwd naar een nieuwsbrief op maat voor jouw organisatie met alle relevante politieke ontwikkelingen plus duiding en de politieke agenda? Mail naar info@1848.nl voor de mogelijkheden of bel met 06-1905 6876.

Stikstof

Er is geen partij in de Kamer die het politiekstrategische handwerk beter in de vingers heeft dan de PvdA. Het was subtiel doch zeker merkbaar bij het debat over de noodwet stikstof vorige week. Immers, de ministers Schouten en Van Veldhoven wisten dat steun van de PvdA nodig was om een vermoeiende bedeltocht langs partijen als 50Plus en Henk Otten in de Eerste Kamer te kunnen voorkomen.

De PvdA wil dat de stikstofruimte die ontstaat door het verlagen van de maximumsnelheid voor minimaal 30 procent besteed wordt aan sociale huur. Ook vindt de partij dat er meer geld moet komen voor natuurherstel.

En dus werd PvdA-Kamerlid Moorlag met alle welwillendheid tegemoet getreden. Schouten: "Ik heb de heer Moorlag ook goed gehoord en ik ben bereid om echt te kijken wat we daar kunnen doen." En Van Veldhoven: "De heer Moorlag vraagt dus aandacht voor een punt dat inderdaad absoluut van belang is."

Minister Schouten omarmde de PvdA-motie met betrekking tot natuurherstel en minister Van Veldhoven kwam de partij tegemoet met het voorstel om de motie aan te houden en de tekorten met betrekking tot sociale huur in kaart te brengen. Normaal zijn dergelijke toezeggingen ruimschoots voldoende om elkaar te kunnen vinden.

Zeker aangezien de PvdA de hoofdlijnen van de wet zeker steunt en ook de bouw snel weer op gang wil zien. Maar de partij bracht de motie alsnog in stemming, werd verworpen en de partij stemde dus tegen de noodwet. De partij van Asscher heeft nu in aanloop naar de behandeling in de Eerste Kamer een uitstekende onderhandelingspositie.

Voor de bewindslieden zal hoe dan ook een sonderingsronde moeten worden gedaan langs Otten cum suis. Verdere vertraging voor de bouw door afwijzing van de wet kunnen de bewindslieden zeker niet verdragen.

Lees hier het debat terug

Directe notificaties bij politieke ontwikkelingen rond stikstof? Maak dan dit dossier aan op 1848.nl 

Broekers-Knol

Lesmateriaal over hoe bewindslieden zich op het internationale toneel niet moeten gedragen, schreef Trouw afgelopen weekend over het handelen van Broekers-Knol in de omgang met Marokko afgelopen weken. De afspraak met de ambassadeur werd zonder aanziens des persoons gecanceld afgelopen donderdag.

Een signaal naar Nederland nadat Broekers-Knol al twee keer had geblunderd door tijdens de begrotingsbehandeling uitgebreid uiteen te zetten hoe stroef de relatie met Marokko wel niet is. Later zou, volgens Trouw, de aankondiging van de afspraak met de ambassadeur wraaktechnisch een schot voor open doel zijn. Het bood de kans om de afspraak ter elfder ure af te blazen en de staatssecretaris in het hemd te zetten.

De Kamer is, inclusief coalitiefracties, not amused. Een eventueel debat zou weleens pijnlijk kunnen worden voor de staatssecretaris.

Belastingtelefoon

Staatssecretaris Snel deed afgelopen week zijn uiterste best om het vertrouwen van publiek en Kamer terug te winnen dan wel te behouden, maar één momentje van zwakte zette direct vraagtekens bij alle goede bedoelingen.

Immers, zijn suggestie aan mogelijk gedupeerden om de belastingtelefoon te bellen legt pijnlijk bloot hoe beperkt Menno Snel op de hoogte is van de frustraties onder de slachtoffers van de Belastingdienst. Hoe kon hij niet weten dat het bloed van de gedupeerden bij elke minuut in de wacht dichter het kookpunt naderde?

Het maakte Snel kwetsbaar in een debat waar weliswaar de vertrouwensvraag speelde, maar waar meer dan eerder de teneur inhoudelijk was en niet gericht op het zo snel mogelijk ten val brengen van de bewindspersoon.

Lees hier het debat terug

Lees hier: Wat Menno Snel verrast, maar gedupeerden weten: De Belastingtelefoon werkt niet (Volkskrant)

Diensten

Het is geen nieuwe discussie, maar ook D66-minister Wouter Koolmees noemt het in een interview in NRC heel specifiek. Is er te veel bezuinigd? En in het bijzonder: Is er te veel bezuinigd op belangrijke overheidsdiensten, zoals UWV en Belastingdienst?

Koolmees geeft een gelaagd, maar toch wel duidelijk antwoord. "Ja, we hebben op onderdelen te veel bezuinigd. Denk aan de problemen waar ik zelf tegenaan loop bij het UWV, en de problemen bij de Belastingdienst. Maar de oorzaken zijn breder: veel overheidsdiensten kampen met oude, aan elkaar geknoopte IT-systemen, die door nieuwe wetgeving steeds uitgebreid moesten worden." Hij wijst naar de EU om te verklaren dat ook hij voorstander was van draconische bezuinigingsmaatregelen.

Maar met de crisis voorbij, het stof neergedaald en de schade bij diensten als Belastingdienst en UWV aantoonbaar aanwezig, is het nog steeds de vraag hoe de politiek zou handelen bij de volgende crisis. Kille budgettaire taakstellingen, zonder oog voor de gevolgen, zijn de oorzaak van hoe vitale diensten er anno 2019 bijliggen. Ergens tussen dit en 'Griekse toestanden' moet toch wel mogelijk zijn.

De Kamer heeft bij Algemene Politieke Beschouwingen het voorstel aangenomen voor een parlementair onderzoek naar de falende overheidsdiensten. De lessons learned zullen ook betrekking hebben op de Tweede Kamer zelf, die heeft het immers allemaal laten gebeuren. 

Lachgas

Het is nog even de vraag of staatssecretaris Blokhuis zijn rekenwerk op orde heeft nu hij een verbod op lachgas heeft aangekondigd. Zo hoeft hij in ieder geval niet zomaar te rekenen op de 51 zetels van VVD en D66. Sterker nog, in de coalitie lijkt een anarchistische sfeer te zijn ontstaan.

D66-Kamerlid Diertens in AD: "We hadden vorige week een concept gekregen van het onderzoeksrapport en zouden binnen de coalitie nog overleggen over maatregelen. En ineens ligt er dit besluit vanuit het kabinet. Zonder aankondiging vooraf. Dit kan niet volgens het regeerakkoord. Ik ga dit morgen in mijn fractie bespreken, hier is het laatste woord nog niet over gezegd!"

Vrouwenquotum

Een omstreden maatregel, waarbij de opvattingen sterk verschillen: het vrouwenquotum. En hoewel de vorige week aangenomen motie slechts betrekking heeft op een beperkt aantal bedrijven is het wel een stap. De effectiviteit ervan creëert mogelijk draagvlak voor meer quota.

Op de agenda

Dinsdag

• 14.00 Vragenuur, stemmingen, regeling van werkzaamheden
• 16.15 Debat over de Europese top 12-13 december
• 20.30 Voorstel van wet van de leden Kwint en Westerveld tot wijziging van diverse onderwijswetten teneinde te verbieden dat leerlingen van ouders die geen vrijwillige geldelijke bijdrage hebben voldaan worden buitengesloten van activiteiten
• 21.45 Wijziging van de Mediawet 2008 houdende verlenging van de lopende concessie en erkenningen van de landelijke publieke mediadienst met een jaar

Woensdag

• 10.00 AO Personen- en familierecht
• 10.00 AO CBR
• 10.00 Hoorzitting Omgevingswet
• 10.15 VAO Middelbaar beroepsonderwijs
• 10.35 VAO Voortijdig schoolverlaten en jongeren met afstand tot de arbeidsmarkt
• 10.55 VAO DUO
• 11.15 VAO Techniekpact
• 11.35 Wet taal en toegankelijkheid
• 13.00 AO Parlementair stelsel
• 14.00 AO Landbouw- en visserijraad
• 14.00 Hoorzitting PFAS
• 17.00 AO Bouwopgave
• 19.00 VAO IGJ
• 19.20 VAO Wijkverpleging
• 19.40 VAO Gesubsidieerde rechtsbijstand
• 20.00 VAO Kansspelen
• 20.20 VAO Herijking ouderschap
• 20.40 VAO Wadden
• 21.00 VAO Transportraad
• 21.20 VAO Maritiem
• 21.40 VAO Spoor

Donderdag

• 10.00 AO Energiebesparing
• 10.00 AO Leefstijlpreventie
• 10.00 Hoorzitting Stikstof
• 10.15 Hoorzitting Praktijkonderwijs
• 10.15 AO Begroting en verantwoorden
• 10.15 VAO Dierenwelzijn
• 10.45 VAO Dieren in de veehouderij
• 11.15 VAO Wapenexportbeleid
• 11.40 VAO Iran
• 12.10 VSO Internationale rechtsorde in het digitale domein
• 12.30 VSO Ontwerp-aanvullingsbesluit bodem Omgevingswet
• 12.45 VAO Circulaire economie
• 13.00 AO Stikstof
• 13.10 VAO Nucleaire veiligheid
• 14.00 Debat over inschattingsfouten instanties bij de begeleiding van de dader van de metromoord
• 15.30 AO Woningcorporaties/Evaluatie Woningwet/Huurakkoord
• 19.00 VSO Rapporten ILT en RIVM over GenX
• 19.20 VSO Tijdelijk handelingskader voor hergebruik van PFAS-houdende grond en baggerspecie
• 19.40 Wijziging van de Woningwet (wijzigingen maximale huursomstijging en lokale mogelijkheid hoger percentage)

Wie kun je feliciteren?

• 9 december: Pia Dijkstra
• 10 december: Stef Blok
• 14 december: Anne Mulder

De 1848 Factsheet?

1848.nl stuurt politiek geïnteresseerden elke week een overzicht van wat je móet weten over politieke ontwikkelingen en wat er komende week politiek interessant gaat worden. Laat me weten wat je ervan vindt! (lucas@1848.nl)

De 1848 Factsheet elke dinsdagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.

Volg 1848.nl ook op Twitter om direct op de hoogte te zijn als er een Kamerbrief uitgaat. De Kamervragen publiceren we via dit Twitter-account.