Extra 1848 Factsheet - Het monsterpakket 2.0, een uitwerking en analyse

Een weinig optimistische boodschap had het kabinet bij de presentatie van het noodpakket 2.0. Weliswaar wordt er weer voor drie maanden een duizelingwekkend bedrag van 13 miljard in de economie gepompt, bedrijven zullen zich toch echt moeten gaan voorbereiden op een tijd dat er geen steun meer komt van het Rijk.

"Er komt een moment dat we het niet meer van steun moeten hebben, maar dat bedrijven het moeten hebben van de nieuwe werkelijkheid", hield minister Wiebes (Economische Zaken) voor tijdens de persconferentie.

Hoe lang bedrijven nog aan het staatsinfuus kunnen wilde hij niet zeggen, maar de boodschap aan ondernemingen die langere tijd geconfronteerd zullen blijven met beperkende maatregelen is duidelijk: Pas je aan aan de nieuwe realiteit.

Minister Hoekstra (Financiën) vulde aan dat de verschillen in de gevolgen tussen sectoren groot zullen zijn, maar dat ook binnen sectoren grote verschillen zullen ontstaan. "Denk aan het grote restaurant met het ruim terras ten opzichte van de discotheek", aldus Hoekstra.

Monsterpakket

Het monsterpakket dat er nu ligt verschilt wezenlijk ten opzichte van het pakket van drie maanden geleden. De nood was met het op slot gooien van de samenleving in maart zo hoog dat er met stoom en kokend water diverse generieke maatregelen werden opgetuigd om loondoorbetaling voor ondernemers mogelijk te maken en zelfstandigen waarbij de inkomsten wegvielen te kunnen compenseren.

Nu is de situatie anders. De economie is in zwaar weer en de hoop op een snel herstel is vervlogen. Tegelijkertijd is er wel ruimte voor versoepeling waardoor steeds meer sectoren perspectief krijgen op economische activiteit. Ook zijn de maatregelen nu toekomstgerichter, zoals Wiebes aankondigde. Om bedrijven de ruimte te geven om structureel te hervormen, bijvoorbeeld door het schrappen van de ontslagboete in de NOW. In het verlengde hiervan heeft omscholing een belangrijke rol gekregen, zodat werknemers in zwaar getroffen sectoren de ruimte krijgen om elders aan de slag te kunnen.

Desondanks windt het kabinet er geen doekjes om, er zullen veel faillissementen aan komen. In de kabinetsbrief valt te lezen dat het niet meer realistisch is dat met de maatregelen een groeiend aantal ontslagen en faillissementen voorkomen kan worden.

Ook presenteert het kabinet direct een disclaimer: Niet iedereen zal met pakket geholpen zijn. "De uitvoerbaarheid van het noodpakket is een harde randvoorwaarde om te voorkomen dat het verlenen van noodsteun in gevaar komt. Ook voor het tweede noodpakket geldt dus dat helaas niet aan alle wensen kan worden voldaan, hoe graag we dit ook zouden willen", zo valt te lezen in de kabinetsbrief.

Wat verandert er in het noodpakket 2.0?

1) De NOW-regeling wordt verlengd, met gewijzigde voorwaarden

Bedrijven die door de coronacrisis kampen met een omzetdaling van ten minste 20 procent kunnen 90 procent van de salarissen blijven doorbetalen via de NOW-regeling. De referentiemaand wordt daarbij verlegd van januari naar maart.

Wel vervalt tot woede van de linkse oppositie de ontslagboete. Volgens het kabinet is het schrappen van de boete nodig om bedrijven de ruimte te geven om zich aan te passen aan de nieuwe economische werkelijkheid.

"Het doel van de aangepaste NOW-regeling blijft om zo veel mogelijk banen te behouden. Door het veranderende economische tij vraagt dit echter ook om aanpassing van de voorwaarden. Het kabinet wil zo veel mogelijk voorkomen dat bedrijven vanwege de voorwaarden rondom bedrijfseconomisch ontslag op voorhand al geen NOW aanvragen en vervolgens failliet dreigen te gaan", aldus het kabinet.

"Datzelfde geldt voor de situatie dat bedrijven die NOW hebben aangevraagd een te hoge drempel ervaren om noodzakelijke herstructureringen door te voeren en bedrijfseconomisch ontslag aan te vragen, waardoor ze later mogelijk dieper in de problemen zullen komen, met het risico op faillissement en veel meer ontslagen."

Speciale 1848-korting voor het Online College van Mathijs Bouman: Wereldeconomie in Crisis

Het coronavirus stort de wereldeconomie in de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog,  Econoom Mathijs Bouman vertelt je in dit Online College van onze vrienden van het Haagsch College alles wat je moet weten over de gevolgen van de crisis op de wereldeconomie.

Speciaal voor lezers van de 1848-nieuwsbrief is er een kortingscode beschikbaar: Gebruik nu de code Bouman2 bij het bestellen en betaal maar 5,- MEER INFO & BESTELLEN.

De linkse oppositie liet in het debat geen spaan heel van deze argumentatie. Volgens PvdA, SP, GroenLinks en PVV zorgt juist het schrappen van de boete voor veel massaontslagen.

In het kabinetsbrief wijzen de bewindslieden echter op een waaier aan waarborgen om massaontslagen tegen te gaan, zoals de Wet Melding Collectief Ontslag. "Onder de WMCO moeten ontslagaanvragen voor 20 of meer personen altijd gemeld worden aan de vakbonden, naar aanleiding waarvan overleg kan worden opgestart", aldus het kabinet.

Verder wordt aan het gebruik van de NOW de voorwaarde verbonden dat bedrijven geen bonussen of dividend mogen uitkeren en dat werkgevers een inspanningsverplichting hebben om werk te maken van om- of bijscholing.

Om dit laatste te faciliteren trekt het kabinet 50 miljoen uit voor het programma 'NL leert door'. Dit moet mensen ondersteunen die hun werk verliezen of dreigen te verliezen. "Het pakket bestaat uit ontwikkeladviezen en online scholing, met een focus op arbeidsmarktrelevante loopbaanstappen. Gekwalificeerde loopbaanadviseurs kunnen mensen ondersteunen met ontwikkeladvies gericht op kansen op de arbeidsmarkt", aldus het kabinet.

Daarnaast komt het kabinet seizoensgebonden sectoren tegemoet door een technische aanpassing aan de NOW. "De aanpassing werkt als volgt: indien de loonsom van maart tot en met mei hoger is dan de loonsom van driemaal januari wordt de loonsom van maart tot en met mei als uitgangspunt genomen voor de berekening van de subsidiehoogte bij vaststelling", zo valt te lezen in de brief.

Wel zal deze tegemoetkoming voor seizoensgebonden ondernemingen pas na de subsidieperiode (op zijn vroegst in september) kunnen worden verwerkt.

Tot slot kondigt het kabinet aan om de opslag binnen de NOW-regeling voor niet-loonkosten te verhogen van 30 procent naar 40 procent.

2) Kabinet overweegt kapitaalsteun aan bedrijven

De maatregel wordt nog niet aangeboden, maar het kabinet kondigt wel aan na te denken over kapitaalsteun voor bedrijven voor de fase na de lopende steunmaatregelen.

"Het kabinet gaat onderzoeken of gerichte kapitaalsteun nodig en mogelijk is, en zo ja op welke manier dit vormgegeven zou kunnen worden, bijvoorbeeld in ruil voor aandelen. Het gaat dan in principe om kapitaalsteun vanuit de markt, waarbij in een uiterste geval de overheid een rol speelt", zo valt te lezen.

"Eventuele kapitaalsteun is immers een vergaande interventie en daarmee zou dit altijd een uiterst redmiddel zijn en alleen kunnen worden ingezet als marktoplossingen niet meer mogelijk blijken te zijn en andere regelingen geen soelaas bieden. Ook die steun zou aan voorwaarden gebonden moeten zijn en worden afgebakend tot bedrijven die vanwege bijvoorbeeld hun kennis, innovatiekracht of belangrijke werkgelegenheidseffecten cruciaal zijn voor de Nederlandse economie."

3) Tozo 2

Net als in de NOW zit ook in de nieuwe Tozo, oftewel de tegemoetkoming voor zelfstandigen, een prikkel om niet af te wachten en naar de toekomst te kijken. Hiervoor wordt een partnertoets ingesteld om te voorkomen dat huishoudens die zonder de Tozo ook wel rond kunnen komen gebruik maken van de regeling.

"Ook voor hen geldt immers dat zij te maken zullen krijgen met een andere economische realiteit waarbinnen het mogelijk geen optie meer is hun bedrijf op eenzelfde manier te blijven voeren zoals ze dat gewend waren te doen", aldus het kabinet.

De mogelijkheid om een lening voor bedrijfskapitaal aan te vragen zal voor zelfstandig ondernemers beschikbaar blijven in Tozo 2.

4) Flexwerkers

Het is geen onderdeel van het noodpakket, maar minister Koolmees heeft op verzoek van de Kamer in een aparte Kamerbrief toch een aparte regeling (Tijdelijke Overbruggingsregeling voor Flexibele Arbeidskrachten, TOFA) uitgewerkt voor mensen die werk hebben verloren en niet in aanmerking komen voor de bestaande regelingen.

Volgens de minister is een gerichte regeling om uitvoeringsredenen niet mogelijk gebleken, maar een "ruw en ongerichte" maatregel blijkt haalbaar, hoewel hier volgens hem grote nadelen aan kleven. Hij wil daarom met de Kamer in gesprek of het wenselijk is om de TOFA daadwerkelijk in te voeren.

"De TOFA is de enige reële mogelijkheid om flexwerkers tegemoet te komen, maar kent enkele grote nadelen. Zo zal iedere ontvanger hetzelfde bedrag moeten krijgen, waardoor de tegemoetkoming hoger kan zijn dat het inkomen(sverlies) dat de ontvanger had. Daarnaast zijn er, zoals bij elke eenvoudige, generieke regeling, risico’s op misbruik", aldus de minister.

"Naast de beleidsmatige nadelen merk ik op dat uitvoering van de TOFA een nog groter beslag legt op de schaarse capaciteit van UWV. Het gaat daarmee mogelijk ten koste van toekomstige uitvoeringsvraagstukken. Ik ga daarom graag met uw Kamer in gesprek over de uitkomsten van mijn verkenning en de wenselijkheid van invoering van de TOFA."

5) Tegemoetkoming Vaste Lasten MKB

Voor MKB-sectoren die naar verwachting langere tijd te maken hebben met beperkingen komt een specifieke regeling om de vaste kosten te kunnen opvangen. Deze regeling komt bovenop de NOW en moet de horeca, recreatie, sportscholen, evenementen, kermissen, speelautomatenhallen, podia en theaters helpen.

Deze bedrijven - die vallen binnen de criteria van de TOGS (Tegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren) - krijgen bij een omzetverlies van ten minste 30 procent een tegemoetkoming voor hun vaste lasten tot een maximum van 20.000 euro voor drie maanden.

"Verder zal het kabinet bezien of onderdelen van de nog langduriger gesloten sectoren, zoals de grote podia/theaters, die in ieder geval tot 1 september gesloten blijven, maar ook daarna naar verwachting te maken krijgen met forse beperkingen – gesteund en op weg geholpen kunnen worden naar nieuwe verdienmodellen, zonodig met behulp van pilots", aldus het kabinet.

6) Fiscale maatregelen

De regeling dat ondernemers die in de problemen zijn gekomen geen belasting hoeven te betalen wordt verlengd. Het kabinet kondigt aan de Kamer nader te informeren over de betalingsregelingen die moeten worden getroffen met deze ondernemers na afloop van de uitstelregeling.

Ook de verlaagde invorderings- en belastingrente (van 4 procent naar 0,1 procent) wordt voortgezet tot in ieder geval 1 oktober, net als diverse andere fiscale maatregelen.

"Dit betekent onder meer dat de btw-vrijstelling voor medische hulpgoederen, de btw-vrijstelling voor uitlenen van zorgpersoneel, de versoepeling van het urencriterium voor IB-ondernemers en de periode waarin een tijdelijk uitstel van hypotheekbetalingen met behoud van recht op hypotheekrenteaftrek kan worden aangevraagd en verleend worden verlengd tot 1 september 2020", schrijven de bewindslieden.

1848 Strategie

Mocht u als organisatie tegen problemen aanlopen door de voorgenomen maatregelen, dan helpt 1848 Strategie u graag mee uw belangen onder de aandacht te brengen. Neem daarvoor contact op via info@1848strategie.nl of bel met Jeroen Thijs (06 3038 6949).

7) Startups

Om innovatieve bedrijven te ondersteunen komt een bedrag beschikbaar van 150 miljoen voor technologiegedreven bedrijven. "De crisis raakt deze bedrijven hard. Hun omzet valt vaak weg, financieringsrondes lopen vast en onderzoeksfaciliteiten zijn meestal dicht, terwijl tegelijk de financiële buffers bij dit type bedrijven gering is", schrijven de bewindspersonen.

"Deze bedrijven zijn echter van cruciaal belang voor het toekomstig verdienvermogen en de innovatiekracht van Nederland. Daarmee dragen ze ook concrete oplossingen bij aan bestrijding van de coronacrisis. De ervaring is dat als ze niet goed door de crisis komen, we de concurrentieslag met andere landen missen."

Via de Corona overbruggingslening (COL) kunnen deze ondernemingen geld lenen om de crisis door te komen.

8) Internationaal opererende bedrijven

Om internationaal opererende bedrijven te ondersteunen heeft het kabinet specifieke stappen gezet, zoals het verruimen van de exportkredietverzekering. Staatssecretaris Vijlbrief komt voor de zomer met een overzicht van de in dit kader genomen maatregelen.

"Het kabinet zal aanvullende maatregelen treffen om internationale ondernemers ook door de komende fase van de crisis te helpen. Daarbij wordt nauw samengewerkt met het bedrijfsleven, ook via de gezamenlijke uitvoering van de ‘Internationale Actieagenda COVID-19’ van VNO-NCW en MKB Nederland", schrijven de bewindslieden.

"Zo zal het kabinet ‘kickstart-vouchers’ introduceren voor coaching, extra studies naar kansrijke markten financieren, trainingsprogramma’s voor ondernemers uitbreiden, digitale handelsmissies organiseren en deelname aan (digitale) beurzen faciliteren."

9) Liquiditeitssteun

Om bedrijven met liquiditeitsproblemen te ondersteunen worden de garantie-instrumenten uit het eerste noodpakket verlengd. "Voor de BMKB en BMKB-C samen is dit € 1,5 miljard en voor de GO en de GO-C samen is € 10 miljard. Additioneel aan deze garantie-instrumenten is in het noodpakket 1.0 gekozen om te intensiveren met name op verstrekking van kleine kredieten. De op 7 mei 2020 aangekondigde Klein Krediet Corona (KKCregeling) wordt momenteel ten uitvoer gebracht."

En nu?

De pessimistische toon van het kabinet met betrekking tot de economie is een scherp contrast ten opzichte van alle positieve ontwikkelingen met betrekking tot corona: de druk op de zorg neemt af, het aantal sterfgevallen daalt, de samenleving gaat weer open.

En toch is het met een reden dat met name Wiebes een zwart scenario schetst. In de overdrive gaan ten negatieve en later constateren dat het meevalt is altijd een beter verhaal dan omgekeerd. Ondanks de onmiskenbaar grote gevolgen voor de economie zal het kabinet toch ook scenario's hebben liggen voor het geval de economie straks juist sneller herstelt. 

Voorlopig lijkt nog altijd het uitgangspunt dat nagenoeg alle middelen die nodig zijn moeten worden ingezet om een zo groot deel van de economie te stutten. En hoewel het noodpakket 2.0 meer dan de eerste versie ook naar de houdbaarheid en de toekomst kijkt wordt over de staatsfinanciën voorlopig niet gesproken. 

Bij het Kamerdebat gisteren hielden de coalitiepartijen elkaar vast. Het linkse blok PvdA, GroenLinks en SP slaagde er voorlopig niet in om door het blok te breken, ondanks herhaalde vrees voor vele duizenden ontslagen door het voorgenomen afschaffen van de ontslagboete. Het gebrek aan beweging vanuit het kabinet doet vermoeden dat Rutte cum suis verwacht de meerderheid in beide Kamers ook zonder het linkerblok te kunnen binnenhalen.

Volgende week donderdag zal er vanaf 11.00 in de Kamer verder over dit pakket worden gedebatteerd. Belangrijkste discussiepunt hierbij is de ontslagboete. Het kabinet zal hier parlementaire steun voor moeten vinden, maar vanuit de linkse oppositie lijkt de kans op steun klein.

• Kamerbrief: Het noodpakket 2.0
• Kamerbrief: Extra vangnet voor flexwerkers in verband met de coronamaatregelen

De 1848 Factsheet elke dinsdagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.

Volg 1848.nl ook op Twitter om direct op de hoogte te zijn als er een Kamerbrief uitgaat. De Kamervragen publiceren we via dit Twitter-account.