Meer documenten
1848 Factsheet - Waarom Grapperhaus nog gewoon minister is
Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)
De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over de parlementaire week.
Met deze week onder andere:
- De kwestie-Grapperhaus geanalyseerd
- Kaag zet hoog in, maar presentatie kan beter
- Heerma, Asscher en Kaag richten pijlen op Rutte
- 'Verdachte situatie' bij FvD-bijeenkomst in Arnhem
- 'Arib onder vuur om schenden afspraken'
- Sterrenteam moet Wopke-Wiebesmiljarden gaan verdelen
- Kritiek op spoedwet houdt aan, GroenLinks sowieso tegen
- Ollongren wéér onder vuur
- Op de agenda
- Verjaardagen
De ene bewindspersoon in politieke problemen is de andere niet, weten we. Maar welke factoren spelen daarbij nu allemaal een rol? Bij de politieke overlevingsstrijd van Ferd Grapperhaus was al vrij snel het gevoel dat hij het wel zou gaan redden.
Terwijl dat op basis van de zaak niet logisch leek. Want: andere bewindspersonen zijn voor op zijn minst vergelijkbare kwesties - zo niet lichtere kwesties - met hun ontslagbrief richting koning gegaan. Waarom kon Grapperhaus wel blijven zitten?
De Haagse duiders klonken toen de kwestie afgelopen week ontwikkelde tamelijk eensluidend: Het wordt een lastig verhaal voor Grapperhaus. Juist hij moet in deze periode als het gaat om de naleving van de regels van volstrekt onbesproken gedrag zijn.
De hele natie gaat immers al maanden gebukt onder zeer zware beperkende maatregelen en de bereidwilligheid om deze te accepteren neemt door de duur ervan al geleidelijk af. Met het fragiele draagvlak gaat het dus om de overtuigingskracht van de eerste onder gelijken, maar daarna toch zeker ook van de minister van Justitie.
Dat juist hij zo opzichtig de fout in gaat is naast dom en naïef ook desastreus voor de complete kabinetsaanpak. Dit werd nog verergerd door de snoeiharde toon die Grapperhaus zelf had gebezigd toen het her en der misging. Met briesende stem sprak hij over de aso's die onze ouderen in gevaar brengen.
Het Binnenhof is normaal al niet mild voor bewindspersonen waarbij de geloofwaardigheid kwetsbaarheden vertoont, maar in het geval van Grapperhaus in het kwadraat. Waarom zouden wij ons allemaal nog zo keurig beheersen als de minister die het ons oplegt zijn bejaarde schoonmoeder gewoon een dikke knuffel denkt te kunnen geven? Het virus trekt zich er niks van aan dat het hier een heuglijke dag betreft. Zelfs oud-president van de Hoge Raad Geert Corstens vond dat Grapperhaus had moeten opstappen, zo liet hij zondag weten in Buitenhof.
De persoon in het kabinet die het gevaar van dergelijke kwesties het best inziet is Mark Rutte. De premier is gevoelig voor het beeld dat zijn kabinet en zijn partij uitstraalt in het land. Niet voor niets moesten al zoveel VVD'ers onder zijn leiding het veld ruimen, zowel Kamerleden als bewindspersonen. De VVD-leider heeft geen genade als je een gevaar bent voor het aanzien van de partij.
En aangezien de fouten van Grapperhaus - hoewel een CDA'er - de geloofwaardigheid van het hele kabinetsbeleid raken, zal de premier vermoedelijk weer eens wat serviesgoed hebben laten sneuvelen. Hoe kun je zo stom zijn, zal hij zich hebben afgevraagd.
De Telegraaf berichtte zelfs dat Grapperhaus de premier zou hebben voorgelogen bij diens eerste verklaring. Toen was alleen de groepsfoto nog bekend. Later kwamen er meer beelden van aanrakingen en schendingen van de anderhalvemetermaatregel. Had hij informatie voor de premier achtergehouden? Het lijkt aannemelijk dat het achter de schermen aardig heeft geknetterd.
Desalniettemin stond de premier in het debat ook nu weer vierkant achter zijn minister. Aangezien hij van een andere partij is had Rutte nu minder invloed op het wel of niet aanblijven van Grapperhaus. Was het een VVD-bewindspersoon geweest dan was de kans groot dat Rutte inmiddels op zoek zou zijn naar vervanging. Zoals eerder op Buitenlandse Zaken, toen Halbe Zijlstra na zijn leugens daar niet meer geloofwaardig kon blijven zitten.
Dat het CDA hem wel laat zitten betekent dat hij een veel te belangrijke bewindspersoon is voor de christendemocraten. Grapperhaus was populair en uit een peiling van Eenvandaag bleek vorige week dat hij zelfs nu nog bij ruim de helft van de Nederlanders vertrouwen geniet.
Zoiets maakt het voor zijn opponenten minder opportuun om keihard tegen hem ten strijde te gaan. Hoe anders zou het zijn als het hier een bewindspersoon betrof die al wat krasjes op het blazoen had (Bijleveld, bijvoorbeeld) of wat minder hoog scoort in de populariteitspolls (Ollongren, bijvoorbeeld).
Grapperhaus is een standvastige en sterke minister die op zijn beleidsterrein niet aan het wankelen te krijgen is. Best een knappe prestatie voor een politieke outsider op een totaal bedorven ministerie. Dat geeft hem Kamerbreed wel enig krediet. Zelfs PVV-leider Geert Wilders liet in het debat vorige week meermaals zijn respect voor hem blijken. Eerder in het debat over de racismedemonstratie in Amsterdam kreeg Wilders ook al totaal geen vat op hem.
Zeker de onlangs gekozen lijsttrekker Hugo de Jonge klampt zich vast aan Grapperhaus. Zijn steun in de campagne werd door De Jonge gekoesterd gezien zijn statuur en prominente positie in het kabinet. Grapperhaus is bovendien, in tegenstelling tot hemzelf, breed in de partij geliefd. De Jonge heeft hem dus als steunpilaar keihard nodig en zal hem niet snel laten vallen.
Zijn relevantie voor de partij en het krediet dat hij had bij de oppositie hielp hem woensdag een heel eind op weg. Zijn deemoedige houding in het debat, de getoonde emotie en dat hij de Kamer nog voorzichtjes inhoudelijk tegemoet kwam waren de laatste zetjes om door te kunnen.Voorlopig althans, want Grapperhaus is ernstig beschadigd. De woorden van Corstens zullen ook bij velen op het Binnenhof de vraag hebben opgeroepen of zijn positie echt nog wel houdbaar is.
Zonder een rimpel in de vijver werd Sigrid Kaag afgelopen week verkozen tot D66-lijsttrekker. Daarmee gaat de partij met een positief en eensgezind gevoel de volgende fase van de verkiezingsstrijd in. Dat is altijd lekker, maar over het eindresultaat zegt het nog steeds erg weinig. Kiezers houden doorgaans wel van een fris nieuw gezicht, maar ze zal zich zoals vaak gezegd in de politieke arena nog moeten bewijzen.
Ze zet in ieder geval direct hoog in. Ze wil premier worden en in FD vergeleek ze zichzelf met de standvastige Duitse kanselier Angela Merkel. Kaag wil net zo'n type leider zijn. Een leider die "stelling durft te nemen, keuzes durft te maken in het belang van haar land en Europa, zonder zich daarbij te laten beïnvloeden door peilingen of sentimenten in de bevolking", aldus Kaag in FD afgelopen zaterdag.
Ze zal nog wel wat aan haar presentatie moeten doen. Het filmpje dat ze vrijdag na haar zege publiceerde was tergend ongemakkelijk en bovendien in de ondertiteling slordig.
Wat opviel in de eerste week van het nieuwe parlementaire seizoen is dat alle pijlen wanhopig gericht zijn op premier Rutte. Van Wilders is dat geen nieuwe strategie, maar zowel PvdA-leider Asscher, fractievoorzitter van het CDA Pieter Heerma en Sigrid Kaag vielen unisono het leiderschap van de premier aan.
In het eerdergenoemde interview in FD riep Kaag dat het tijd is voor nieuw leiderschap. "Ik heb zeer veel waardering voor Mark Rutte. En hij is niet voor niets tien jaar premier. Maar ik denk dat we in een periode leven waarin het tijd is voor ander leiderschap. Waarin visie echt belangrijk is, niet de korte oneliners zoals “pleur op”.
En ook Heerma en Asscher - die vorige week dinsdag aanwezig waren bij een bijeenkomst van de Stichting Machiavelli in Nieuwspoort - waren het volstrekt eens dat het in deze coronacrisis echt niet meer kan dat iemand met zo weinig visie het land leidt.
Zeker Heerma - die al jaren met Rutte samenwerkt - was stevig in zijn bewoordingen: "De Rutte van de afgelopen jaren is niet de man die de uitdagingen van de toekomst aankan", zei hij.
In de warroom van de VVD-campagne zullen ze erom gegierd hebben. Terwijl Rutte al jaren zijn gebrek aan visie cultiveert wint hij verkiezing op verkiezing met op de achtergrond de ene woekerende crisis naar de ander. Geen enkele reden om wakker te liggen van deze coronacrisis, zullen ze denken.
Gezien de populariteit van Rutte is het logisch dat hij voor de andere partijen een campagnetarget is, maar dat zij blijven inzetten op zijn gebrek aan visie komt na tien jaar nogal wanhopig over. Blijkbaar weten zijn opponenten nog geen andere zwakheden te vinden om hem uit het Torentje te kunnen jagen.
1848
Wist je dat 1848 veel meer is dan deze nieuwsbrief? Via het politieke platform 1848.nl kun je heel eenvoudig jouw politieke onderwerpen volgen. En wil je dat de professionals van 1848 de monitoring helemaal voor jouw organisatie overnemen? Neem dan contact op via info@1848.nl. Zoek je ondersteuning bij het behartigen van jouw belangen in Den Haag? Neem dan contact op met 1848 Strategie via info@1848strategie.nl of bel met Jeroen Thijs (06 3038 6949).
Paniek in Arnhem gisteren. Vanwege een veiligheidsrisico werd een bijeenkomst van Forum voor Democratie afgebroken en moesten Thierry Baudet en Theo Hiddema in veiligheid worden gebracht. De zaal ging bovendien in lockdown, niemand mocht naar huis. Uiteindelijk bleek er sprake van loos alarm.
Verder was er wel goed nieuws voor Thierry Baudet. Zijn charismatische nummer twee wil nog een periode door, zo liet Theo Hiddema gisteravond weten aan De Telegraaf. Hij maakt er geen geheim van dat hij het Kamerwerk veelal onzin vindt en liever het land in gaat.
"We zijn niet alleen in de Tweede Kamer bezig met ditjes en datjes, maar dag in dag uit gaan we het land in. Een wetsvoorstel indienen is kennelijk de grootste eer die je in dit land kunt vergaren. Dit land barst van de wetten", aldus Hiddema.
"Het is de klassieke vlucht naar voren als er iets ergs gebeurt. Dan roept de minister met een krachtdadig gezicht: ’Het is schandalig en het moest niet mogen, het spel is uit, en ik kom met een nieuwe wet om hier paal en perk aan te stellen’. Nergens voor nodig. Je moet de bestaande wetten handhaven.”
Politieke reconstructies zijn maar al te vaak sterk gekleurde en intern zorgvuldig afgestemde succesverhalen. Des te interessanter als het echt een keer een pikant inkijkje geeft, zoals afgelopen weekend in het weekendverhaal van Tom Jan Meeus in NRC.
Zo wordt duidelijk dat er in de zomer inderdaad een informeel akkoord lag tussen de fracties dat er geen hoofdelijke stemmingen zouden worden aangevraagd. Het gevolg was dat in het zomerreces niet iedereen hoefde te worden teruggehaald van vakantie indien er gestemd zou moeten worden over de extra beloning voor zorgpersoneel.
Zoals inmiddels algemeen bekend vroeg de oppositie - onder aanvoering van Wilders - alsnog een hoofdelijke stemming aan waarna de coalitie de Kamer uit vluchtte om het quorum onmogelijk te maken.
Uit het verhaal van Meeus blijkt dat het in het presidium aardig heeft geknetterd. Zo zou CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg woest tekeer zijn gegaan tegen Kamervoorzitter Arib. Volgens de CDA'er had zij de hoofdelijke stemming moeten blokkeren vanwege de gemaakte afspraken. Volgens Arib was dit echter constitutioneel onmogelijk. Lees hier het hele verhaal.
Begrotingskalender
Zoals elk jaar komt 1848 ook na deze Prinsjesdag weer met de traditionele begrotingskalender. Zodat jij in één oogopslag weet wanneer welke begroting wordt behandeld, wie de rapporteurs zijn en wanneer de schriftelijke vragen moeten worden ingediend. Wil jij deze begrotingskalender gratis in posterformaat toegestuurd krijgen? Mail dan je adres naar info@1848strategie.nl. Je ontvangt de poster dan zo snel mogelijk na Prinsjesdag.
Het heeft wel iets surrealistisch. Bij de vorige crisis ging het jarenlang uitsluitend over bezuinigingen. Tientallen miljarden moesten er minder uitgegeven worden om het land er bovenop te helpen. We zijn nog geen decennium verder bij de volgende crisis en in plaats van bezuinigingen presenteert het kabinet juist een investeringspakket van vele tientallen miljarden: Het Wopke-Wiebesfonds, officieel het Nationaal Groeifonds. Wie economie niet als sterkste vak had zal er weinig van begrijpen. Misschien de betere economen ook wel niet.
Hoe dan ook werd het pakket gisteren bijna een jaar na de aankondiging gepresenteerd. Net op tijd om het publicitair niet de schijnwerpers te laten verliezen. De derde dinsdag van september kan het dan gaan over de andere cadeaus die op de plank liggen. Iets voor het zorgpersoneel wellicht? Of iets voor de huurders?
Bij de presentatie van het Nationaal Groeifonds was het eigenaarschap van het plan in ieder geval zorgvuldig verdeeld. De bewindslieden stonden gebroederlijk naast elkaar. Het kabinet heeft geprobeerd de investeringen uit het fonds te depolitiseren door een commissie met zwaargewichten als Jeroen Dijsselbloem, Laura van Geest, Feike Sijbesma, Robbert Dijkgraaf en Prins Constantijn aan te stellen. Zij gaan over de aanvragen oordelen, maar uiteindelijk zal het kabinet het definitieve besluit nemen. De aanvragen moeten betrekking hebben op infrastructuur, kennisontwikkeling en innovatie.
- Kamerbrief: Nationaal Groeifonds
- Artikel NRC: Een pot, een prins en een project: 20 miljard euro voor 5 jaar
Volg alles rond het Wopke-Wiebesfonds met dit dossier op 1848.nl
De kans is nog steeds aanwezig dat het kabinet geen parlementaire steun vindt voor de coronaspoedwet. De wet moet de diverse maatregelen wettelijke basis geven, maar veel partijen zijn kritisch. Afgelopen weekend liet Jesse Klaver op NU.nl weten de wet niet te gaan steunen. Een tegenvaller voor het kabinet aangezien GroenLinks een belangrijke steunpilaar is voor de coalitie in de Eerste Kamer.
"Deze wet maakt het voor het kabinet mogelijk om per decreet te regeren. Zoals de wet er nu ligt, zal GroenLinks tegenstemmen", zegt Klaver. "Als volksvertegenwoordiging mogen we dit niet laten gebeuren."
Afgelopen vrijdag waren diverse experts tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer ook al kritisch. Hoogleraar Wim Voermans: “het huidige wetsvoorstel gaat té ver: het geeft té vergaande bevoegdheden aan de minister (van VWS) om zelfstandig ingrijpende maatregelen te nemen. [..] Zelfstandig regels maken is voorbehouden aan het parlement, niet aan de minister, aldus Voermans. “In een rechtstaat breekt nood nooit wet".
Volg alles rond de coronawet met dit dossier op 1848.nl
Kajsa Ollongren zal wellicht de hoop hebben gehad dat haar ministerschap dit politieke seizoen eindelijk wat glans zou krijgen. We zijn net in week twee en het gaat alweer helemaal mis. Gisteren bleek dat de huren in jaren niet zo sterk zijn gestegen.
En dat terwijl de minister eerder dit jaar in de Eerste Kamer een motie van afkeuring aan de broek kreeg voor het niet uitvoeren van een aangenomen Senaatsmotie om de huren vanwege corona te bevriezen. Met name de linkse oppositie reageerde gisteren furieus.
Ollongren had bovendien de pech dat er juist deze maandag een wetgevingsdebat op de planning stond waar zij acte de présence moest geven. Een perfect podium voor de oppositie om stoom af te blazen tegenover de geplaagde bewindspersoon.
Het werd voor haar nog erger toen duidelijk werd dat ze vooralsnog geen steun kreeg voor de aanhangige wet, namelijk om toeristische verhuur aan banden te kunnen leggen. Een meerderheid in de Kamer vond de wet te slap. Boekingsplatforms als Airbnb zouden nauwelijks worden aangepakt.
Dinsdag
- 12.45 Hoorzitting Presentatie pilot onderbouwing van beleid vanuit wetenschappelijk perspectief
- 14.00 Vragenuur, stemmingen, regeling van werkzaamheden
- 16.00 Fiscale verzamelwet 2021
- 16.30 AO Veiligheid Defensie
- 16.30 Procedurevergadering Economische Zaken
- 16.30 Procedurevergadering Sociale Zaken
- 19.30 VSO Voorhang wijziging diverse besluiten i.v.m. aanpassing van de methodiek voor het bepalen van de energieprestatie van gebouwen en de inijking van energielabels
- 19.50 VSO Voorhang Besluit houdende aanpassing van het Besluit bouwwerken leefomgeving
- 20.10 Voorstel van wet van de leden Kuiken, Dik-Faber en Van Eijs ter erkenning van de Nederlandse gebarentaal (Wet erkenning Nederlandse gebarentaal)
Woensdag
- 10.00 Deadline indienen vragen Informele OJCS-Raad
- 10.00 AO Toerisme
- 10.15 Procedurevergadering VWS
- 10.15 Procedurevergadering IenM
- 10.15 AO Eurogroep
- 10.15 Voorstel van wet van het lid Gijs van Dijk houdende wijziging van de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag en enige andere wetten in verband met de invoering van een uniform wettelijk minimumuurloon en enige andere wijzigingen
- 13.00 AO Spoorordening
- 13.15 Voorstel van wet van het lid Van Raak houdende verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering in de Grondwet, strekkende tot opneming van bepalingen inzake het correctief referendum
- 13.30 AO Arbeidsmarktbeleid
- 13.45 Procedurevergadering Financiën
- 14.00 Deadline indienen vragen Leefstijlpreventie
- 15.30 Procedurevergadering Justitie
- 17.30 AO Liquiditeitssteun Curaçao, Aruba, Sint Maarten
- 19.00 Debat over de uitkomst van de Europese Top inzake het herstelfonds
Donderdag
- 10.00 Procedurevergadering OCW
- 10.00 Hoorzitting Omvorming Prorail tot zbo
- 10.00 AO Mijnbouw/Groningen
- 10.00 Technische briefing Herwijnen
- 10.15 Debat over de gedragscode Leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
- 11.15 Hoorzitting Herwijnen
- 11.30 Procedurevergadering Europese Zaken
- 12.45 Voorstel tot algehele herziening van het Reglement van Orde
- 14.00 Deadline indienen vragen Verkiezingen met inachtneming van Covid-19
- 14.00 Deadline indienen vragen Lood in drinkwater
- 14.00 Deadline indienen vragen Uitvoeringswet huurprijzen woonruimte en van de Woningwet (wijziging huurverhogingsmogelijkheden en inkomensgrenzen Woningwet)
- 14.00 Deadline indienen vragen Toezicht WSW 2019, strategisch programma WSW en governance corporatiesector
- 14.00 Deadline indienen vragen Wet vereenvoudiging en modernisering bewijsrecht
- 14.00 Deadline indienen vragen Wijziging van de Wet terugkeer en vreemdelingenbewaring met het oog op het handhaven van de mogelijkheden om maatregelen te nemen ten aanzien van overlastgevende vreemdelingen
- 14.00 Wetgevingsoverleg Wet mobiliteitsfonds
- 14.30 Gesprek met Griekse minister voor migratie
- 15.15 Procedurevergadering LNV
- 16.30 AO Landbouw- en visserijraad
- 19.00 VSO CBR en medische keuringen rijgeschiktheid
- 19.20 VAO Water
- 19.40 Debat over coronaverspreiding in relatie tot het internationaal personenverkeer
Maandag 7 september: Vicky Maeijer
Zaterdag 12 september: Kees van der Staaij
Zondag 13 september: Tony van Dijck
(Deze 1848 Factsheet is mede mogelijk gemaakt door Martin van Rossum)
De 1848 Factsheet?
1848.nl stuurt politiek geïnteresseerden elke week een overzicht van wat je móet weten over politieke ontwikkelingen en wat er komende week politiek interessant gaat worden. Laat me weten wat je ervan vindt! (lucas@1848.nl)
De 1848 Factsheet elke dinsdagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.
Volg 1848.nl ook op Twitter om direct op de hoogte te zijn als er een Kamerbrief uitgaat. De Kamervragen publiceren we via dit Twitter-account.