Meer documenten
1848 Factsheet - Kaag worstelt met eenheid van kabinetsbeleid
Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)
De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over de parlementaire week.
Met deze week onder andere:
- Belangrijkste Prinsjesdagcijfers op straat
- Coalitie bouwt onderhandelruimte in voor PvdA en GroenLinks
- Kabinet heeft haast met steunpakket corona
- APB moet onderhandelingsinzet oppositie bij Nationaal Groeifonds blootleggen
- Moria-debat dwingt Kaag in hopeloze positie
- Oppositie mikt op wig in coalitie na Moria-drama
- Groeiende afhankelijkheid EU-lidstaten moeilijk uitlegbaar voor Rutte
- Asscher stapt met interview in FD buiten comfortzone
- Heerma bepleit ... (geen idee eigenlijk)
- Op de agenda
- Verjaardagen
Ondanks de monumentale crisis waar het land dit jaar plotseling in terecht is gekomen weigert het kabinet te somberen. Er komen verkiezingen aan dus moet er uitgedeeld worden. Bezuinigen is zó 2010. Tegenwoordig is investeren het adagium voor wie een crisis te lijf wil, zeker als er verkiezingen in aantocht zijn. Een overzicht van de tot nu toe gelekte cijfers:
- Economische groei: 3,5 procent
- Werkloosheid: 5,9 procent
- Staatsschuld: 62 procent bbp
- Algemene koopkrachtbeeld: +0,8 procent
- Koopkracht werkenden: +1,2 procent
- Koopkracht uitkeringsgerechtigden: +0,5 procent
- Koopkracht gepensioneerden: +0,4 procent
- Zorgpremie: +37 euro per jaar
De NOS publiceerde gisteren een overzicht van alle gelekte cijfers en plannen. Uiteraard zijn deze onder voorbehoud van de verdere ontwikkelingen rondom corona. Ook zal er nog steun moeten worden gevonden bij de oppositie. De huurders en het zorgpersoneel lijken voor de hand liggende groepen waar het kabinet onderhandelingsruimte heeft ingebouwd om PvdA en/of GroenLinks een succes te gunnen.
Morgen een extra 1848 Factsheet met de belangrijkste plannen uit de begrotingen plus een nadere analyse.
Begrotingskalender 2020
Ook dit jaar presenteert 1848 voor jou gratis de complete begrotingskalender met alle belangrijke data. Download hier de pdf, print hem uit en hang hem aan de muur, zodat je precies weet wanneer je in actie moet komen. Wil je weten wat deze begroting voor jouw organisatie betekent, neem dan contact met ons op: jeroen.thijs@1848strategie.nl of bel 06 3038 6949.
Afgelopen dagen kregen we rond de positie van huurders een mooi inkijkje in hoe politiek precies werkt. De oppositie is al maanden woest op Ollongren, omdat ze geen generieke huurbevriezing wil doorvoeren.
De minister probeert de kwestie al maanden te rekken tot Prinsjesdag, om op dat moment een tegemoetkoming aan te kondigen. Het zoet moet je immers zo lang mogelijk uitstellen richting het moment dat er bij de verkiezingen weer politiek afgerekend wordt. Hoe verser het in het geheugen zit, hoe beter.
Toen vorige week bleek dat de huren alsnog fors gestegen waren ging plan B in werking. De oppositie mocht tijdens het vragenuur stoom afblazen waarna maar direct de plannen voor Prinsjesdag werden gelekt.
Binnen deze plannen heeft de coalitie onderhandelruimte ingebouwd om met de oppositie in gesprek te gaan. Immers, de korting van 200 miljoen is op de zo gehate verhuurderheffing van jaarlijks 2 miljard tamelijk summier. De huurverlaging die dat moet opleveren zal dan ook beperkt zijn. Temeer omdat deze korting ook de bouw van nieuwe huurwoningen moet aanjagen. De kritische reacties vanuit de oppositie op het lek waren dan ook voorspelbaar.
De coalitie zal voor begrotingssteun weer aankloppen bij PvdA en GroenLinks en vervolgens ergens tussen de huurbevriezing en de 200 miljoen eindigen. Op de vraag of de huurbevriezing voor de PvdA een harde eis voor begrotingssteun was wilde portefeuillehouder Henk Nijboer afgelopen week niet reageren, een bewijs dat hij in de onderhandelmodus zit. Dat werd gisteren bevestigd door de rondgang van Ollongren langs de diverse Kamerfracties.
Overigens is het voor de PvdA wel van belang dat GroenLinks niet weer dezelfde strategie voert als vorig jaar. Toen zag de partij van Klaver af van begrotingsgesprekken en zegde direct toe de begrotingen voor 2020 te steunen. Hiermee was de parlementaire steun voor de coalitie verzekerd en waren onderhandelingen met de PvdA dus niet nodig.
Deze GroenLinks-strategie werd door een belangrijk deel van de achterban niet begrepen en de kans is dan ook groot dat Klaver dit keer niet zal tekenen bij het kruisje. Met de uitdagingen van de coronacrisis heeft hij nu een bruikbaar argument voor die koerswijziging.
Met PvdA en GroenLinks als voorkeursbegrotingspartners zijn zij dan ook met afstand de belangrijkste partijen om deze week op te letten. Tijdens de politieke beschouwingen zal duidelijk worden waar het de PvdA en GroenLinks menens is en waar de coalitie dus zal moeten bewegen.
Voordeel voor alle partijen is dat het Europese Stabiliteits- en Groeipact voorlopig buiten werking is gesteld en het de vraag is of het ooit nog terugkomt.
Met dit pact werd afgedwongen dat het begrotingstekort van Europese regeringen nooit hoger mag oplopen dan 3 procent en de staatsschuld nooit hoger mag worden dan 60 procent van het bbp. En hoewel diverse landen deze regels toen al niet serieus namen was het voor de kabinetten-Rutte wel de reden om tijdens de vorige crisis tientallen miljarden te bezuinigen.
Inmiddels zijn de inzichten anders en lijkt de pot geld die beschikbaar is haast oneindig groot. Handig als een economie kunstmatig in leven moet worden gehouden, er akkoorden moeten worden gesloten met de oppositie of wanneer er verkiezingen in aantocht zijn.
Wat de onderhandelingen wellicht eveneens helpt - of juist ingewikkelder maakt - is dat er al driftig met PvdA en GroenLinks wordt gesproken over het derde steunpakket. Daar zit druk op vanwege de deadline van 1 oktober en het pakket moet nog langs beide Kamers.
De partijen willen onder andere meer zekerheden dat werknemers aan het werk kunnen blijven als voorwaarde voor het gebruik van de loonondersteuningsregeling NOW. Ook moeten jongeren en flexwerkers beter worden beschermd.
Deze posities zullen tijdens de algemene beschouwingen door de partijen worden gemarkeerd waarna eigenlijk deze week al een akkoord moet worden bereikt.
Het zal de geestelijk vaders van het Nationaal Groeifonds mogelijk wat zijn tegengevallen, de reacties op hun nationale groeipot. Een geldberg van 20 miljard om het Nederlandse verdienvermogen te versterken, daar moet iedereen toch wel voor zijn?
Maar ook hier lijkt ruimte ingebouwd om uiteindelijk met PvdA en/of GroenLinks tot een breedgedragen voorstel te kunnen komen. Volgens - alweer - Henk Nijboer is het voorstel te weinig en te vaag, zo liet hij weten op Twitter. GroenLinks vindt het plan bovendien te veel gericht op economische ontwikkeling en te weinig op vergroening.
Net als bij de begroting en het steunpakket hebben PvdA en GroenLinks ook bij de invulling van het Nationaal Groeifonds een tamelijk riante onderhandelingspositie. De coalitie zal hen een aantal punten moeten gunnen om met het fonds van start te kunnen. De algemene politieke beschouwingen zijn daarbij een perfect platform voor het op tafel leggen van de onderhandelingsinzet.
Minister en D66-leider Sigrid Kaag maakte afgelopen dagen nogal de tongen los. Doorgaans is dat niet slecht, want dat geeft relevantie aan. Maar bij de kwestie rond het vluchtelingenkamp op Moria merkte je het ongemak. Het kostte haar zichtbaar moeite om de eenheid van kabinetsbeleid in stand te houden.
Juist het weekend ervoor had ze bij de aanvaarding van het lijsttrekkerschap en in meerdere interviews aangegeven toe te willen naar een nieuwe vorm van moreel leiderschap. Ze wilde daarmee hard breken met de compromissenpolitiek die de Rutte-jaren kenmerkt.
Maar juist zij was een van de bewindslieden die vorige week over deze uiterst gevoelige kwestie een lelijke politieke uitruil moest verdedigen. Zeker in haar reactie op PvdA-Kamerlid Attje Kuiken verviel ze in technocratische antwoorden als reddingsboei om te voorkomen dat ze alsnog in het kamp van de oppositie zou worden getrokken.
In De Volkskrant liet ze zich zaterdag al een beetje gaan. Ze reageerde op het oppositievoorstel om 500 weeskinderen uit de kampen op te halen. Haar partij mocht niet voor stemmen, maar dat zal onder haar leiding niet meer gebeuren.
"Ik kan je verzekeren dat we onder mijn leiding in een volgend kabinet niet meer tegen dit soort plannen zullen stemmen", zei ze.
De versbakken partijleider zou op zo'n moment liever terugtreden als minister om te kunnen werken aan haar eigen verhaal. Weg van de muilkorf die het ministerschap nu eenmaal met zich meebrengt.
Als ze op kieslijst had gestaan in 2017 had ze dat mogelijk nog wel gedaan ook. Zoals Rutte deed als staatssecretaris van OCW toen hij in 2006 de strijd om het partijleiderschap won van Rita Verdonk.
Hoewel Kaag nu niet de Kamer in kan zou het voor haar geloofwaardigheid en effectiviteit nog altijd geen slecht idee zijn om af te treden. Ze zou dan alle vrijheid hebben om zonder last of ruggespraak aan haar profiel te werken. Met haar positie als lijsttrekker van een relevante partij is ze alsnog van voldoende aandacht verzekerd.
Bekijk hier de bijdrage van Kaag tijdens het Moria-debat
De kans is vanwege de benarde positie van D66 groot dat de kwestie-Moria deze week bij de algemene politieke beschouwingen terugkomt. De oppositie voelt dat er een wig in de coalitie gedreven kan worden op dit punt.
Met name GroenLinks-nestor Bram van Ojik was tijdens het AO vorige week op dreef in het benadrukken dat D66 en ChristenUnie in het akkoord helemaal niets hebben binnengehaald en deelde complimenten uit aan de de VVD.
De liberalen moeten gedogen dat er - in strijd met de eerdere afspraken over vluchtelingen die de oversteek waagden - alsnog enkele mensen uit deze kampen worden opgehaald. Daar staat tegenover dat deze worden afgetrokken van het quotum dat is afgesproken. Met andere woorden: er komen geen extra vluchtelingen naar Nederland.
Hoe dan ook is Moria een politieke speelbal die gezien het grote menselijke drama dat er achter zit bij velen een ongemakkelijk gevoel zal geven. Het debat gaat uitsluitend over de politieke uitruil en blijft ver weg van de zoektocht naar een bredere oplossing voor het probleem. De politieke koehandel lijkt bovendien ook nog eens niets op te leveren, omdat de criteria te streng zijn omschreven.
De druk op D66 en ChristenUnie zal daarom worden opgevoerd om het akkoord open te breken. Bij PVV en FvD zullen de messen geslepen worden voor het moment dat de liberalen ook maar één millimeter toegeven.
Het lijkt door alle andere ontwikkelingen alweer lang geleden, maar vorige week debatteerde de Kamer over het monsterpakket dat de EU in deze coronatijd in leven moet houden. Nederland levert daarbij een duizelingwekkende 100 miljard aan het totaalpakket van 1.800 miljard.
Het debat was uiteraard voer voor de EU-tegenstanders om helemaal los te gaan en dat gebeurde uiteraard ook. Premier Rutte is er niet meer van onder de indruk.
Toch is het ook voor de premier een moeilijk te verdedigen akkoord. Juist zijn partij was altijd voor vergaande eigen verantwoordelijkheid en autonomie van de lidstaten, maar hij gaat nu toch akkoord met giften zonder dat daar keiharde afdwingbare eisen tegenover staan.
En weliswaar benadrukte hij onuitputtelijk dat er geen sprake is van schuldmutualisatie (oftewel het delen van de schulden), hij kan moeilijk anders dan accepteren dat dit een nieuwe stap is in de toenemende onderlinge afhankelijkheid.
Dat hij kan schermen met het verlagen van de Europese begroting en het blokkeren van Europese belastingen is vooral symboliek. Bij de volgende crisis zullen deze zaken gewoon weer op tafel komen.
Artikel FD: Rutte kleurt met Europese megadeal net binnen de lijntjes
Partijleider Asscher stond afgelopen week met een groot interview in FD. Dat was wel enigszins opmerkelijk. Juist Asscher was afgelopen week relatief onzichtbaar rondom de debatten over de EU-deal, de huurders en Moria.
Maar waarom dan wel een interview in FD? Doorgaans niet de krant die elke dag bij de PvdA-achterban op de mat valt. Zou hij ondernemend Nederland het signaal willen geven dat hij minder fundamentalistisch links is als ze misschien denken? Zou hij klaar zijn met het gedweep met de vakbeweging? In het interview verwijt hij Rutte 'ouderwets denken', een verwijt dat ook vaak wordt gemaakt de vakbeweging.
Het lijkt er vooral op dat Asscher er energie van krijgt om buiten zijn natuurlijke biotoop te opereren. Dat houdt hem scherp. Bovendien geeft het een signaal naar de FD-lezer (Lees: centrumrechtse kiezer): Ik ben en blijf hier en ben bovendien geen onredelijke kerel.
Asscher markeert vooral zijn positie rondom het Nationale Groeifonds. Hij koppelt daar bovendien aan dat de coronacrisis aantoont dat de overheid meer op waarde gewaardeerd moet worden.
"We komen uit een tijd waarin te vaak werd gezegd: het individu is de oplossing, de overheid is het probleem. Maar nu blijkt dat als je geconfronteerd wordt met een collectief probleem zoals een pandemie, je de overheid als bondgenoot keihard nodig hebt. Hetzelfde geldt in mijn ogen voor de klimaatcrisis en de ongelijke verdeling tussen arm en rijk", aldus de PvdA-leider.
Het door het kabinet gepresenteerde groeifonds is volgens hem juist te veel gericht op economische vooruitgang en te weinig op welzijn in brede zin.
Een onnavolgbaar betoog van CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma in De Volkskrant afgelopen weekend. Hij zal woensdag bij de algemene politieke beschouwingen pleiten voor het wegparkeren van Haagse dilemma's bij het maatschappelijk middenveld. Althans, zo lijkt het.
Volgens hem moeten politieke thema's als de toekomst van de arbeidsmarkt en het stikstofprobleem niet meer topdown worden aangevlogen, maar van onderop. Betrokkenen moeten worden uitgenodigd een oplossing te bedenken die door de overheid bindend wordt overgenomen. Hoe dat precies verschilt met hoe het nu gaat zal Heerma woensdag moeten uitleggen.
1848
Wist je dat 1848 veel meer is dan deze nieuwsbrief? Via het politieke platform 1848.nl kun je heel eenvoudig jouw politieke onderwerpen volgen. En wil je dat de professionals van 1848 de monitoring helemaal voor jouw organisatie overnemen? Neem dan contact op via info@1848.nl. Zoek je ondersteuning bij het behartigen van jouw belangen in Den Haag? Neem dan contact op met 1848 Strategie via info@1848strategie.nl of bel met Jeroen Thijs (06 3038 6949).
Prinsjesdag ziet er anders uit dan normaal. Vanwege corona is er geen rijtoer en wordt de Troonrede voorgelezen in de Grote kerk en niet in de Ridderzaal. Bovendien zijn er minder genodigden. Ook zijn tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen dit jaar geen staatssecretarissen aanwezig.
Dinsdag
- 15.00 Aanbieding Prinsjesdagstukken
Woensdag
- 10.15 Algemene Politieke Beschouwingen
- 14.00 Deadline indienen vragen Rapportage onderzoek signalen kinderopvangtoeslag
- 14.00 Deadline indienen vragen Advies Bureau ICT-toetsing implementatie vereenvoudiging beslagvrije voet
- 16.00 Deadline indienen vragen AVVN
Donderdag
- 10.00 Deadline indienen vragen Wijziging van de Mediawet 2008 met het oog op de versterking van het toekomstperspectief van de publieke omroep
- 10.15 Algemene Politieke Beschouwingen
- 12.00 Deadline indienen vragen Besluit burgerluchthavens
- 12.00 Deadline indienen vragen Bestaanszekerheid Caribisch Nederland
- 12.00 Deadline indienen vragen Milieuraad
- 14.00 Deadline indienen vragen Geneesmiddelentekorten
- 14.00 Deadline indienen vragen Compensatiepakket coronacrisis medeoverheden
- 14.00 Deadline indienen vragen Internationaal centrum voor de ontwikkeling van migratiebeleid
- 14.00 Deadline indienen vragen Tijdelijke huurkorting
- 14.00 Deadline indienen vragen Huurcommissie
- 14.00 Deadline indienen vragen BIT-advies VRS
- 14.00 Deadline indienen vragen Wet opheffing verpandingsverboden
Vrijdag
- 10.00 Deadline indienen vragen Hofkapel Binnenhof
- 12.00 Deadline indienen vragen Tijdelijke wet COVID-19 SZW en JenV
- 12.00 Deadline indienen vragen Suppletoire begroting steunmaatregelen medeoverheden
- 12.00 Deadline indienen vragen Raad voor concurrentievermogen
- 12.00 Deadline indienen vragen Toerisme Raad
- 14.00 Deadline indienen vragen Compensatieregeling toeslagaffaire
- 14.00 Deadline indienen vragen Fraude Signalering Voorziening
- 14.00 Deadline indienen vragen Actieplan eenvoudige belastingheffing
- Maandag 14 september: Maarten Groothuizen
- Woensdag 16 september: Fleur Agema
- Woensdag 16 september: Corrie van Brenk
- Vrijdag 18 september: Albert van den Bosch
- Vrijdag 18 september: Chantal Nijkerken
- Zaterdag 19 september: Eppo Bruins
De 1848 Factsheet?
1848.nl stuurt politiek geïnteresseerden elke week een overzicht van wat je móet weten over politieke ontwikkelingen en wat er komende week politiek interessant gaat worden. Laat me weten wat je ervan vindt! (lucas@1848.nl)
De 1848 Factsheet elke dinsdagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.
Volg 1848.nl ook op Twitter om direct op de hoogte te zijn als er een Kamerbrief uitgaat. De Kamervragen publiceren we via dit Twitter-account.