Vragen en antwoorden over de vaccinonderhandelingen*

Al maanden heeft de Europese Commissie een portefeuille van verschillende vaccins op basis van verschillende technologieën opgebouwd tegen een redelijke prijs. Dankzij een gemeenschappelijke en gediversifieerde portefeuille van vaccins zijn we optimaal in staat zo snel mogelijk de nodige hoeveelheid vaccins aan te schaffen.

Door voor verschillende leveranciers te kiezen verhoogt de kans dat we sneller toegang tot een of meer succesvolle vaccins hebben. Als we gezamenlijk onderhandelen, is de koopkracht bovendien groter en kunnen de voorwaarden (bijvoorbeeld de prijs en de leveringstermijnen) voordeliger zijn. 

Tot dusver bevat de vaccinportefeuille van de EU in totaal 2,3 miljard doses – meer dan voldoende om de hele bevolking van de EU te beschermen.

Waren alle lidstaten het eens met deze aanpak?

Alle lidstaten hebben zich achter deze aanpak geschaard, die de kern vormt van de vaccinatiestrategie van de EU. Tijdens de Europese Raad van juni 2020 hebben de lidstaten van de Europese Unie de Commissie opgedragen de gezamenlijke aankoop van vaccins te organiseren. De Europese Commissie is daarna onderhandelingen aangegaan met de meest veelbelovende vaccinproducenten.

Wie voert de onderhandelingen?

De Commissie voert samen met een gezamenlijk onderhandelingsteam de onderhandelingen met de vaccinleveranciers. De leden van het gezamenlijk onderhandelingsteam – die zeven lidstaten vertegenwoordigen – worden door een stuurcomité aangesteld. Het stuurcomité bespreekt en evalueert alle aspecten van de aankoopovereenkomst (Advanced Purchase Agreement – APA) vóór de ondertekening ervan. Alle EU-lidstaten zijn in dit stuurcomité vertegenwoordigd, dat wekelijks bijeenkomt.

Hoe wordt over APA's onderhandeld?

Het onderhandelingsteam voert eerst verkennende gesprekken met de onderneming om na te gaan of het zin heeft gedetailleerde contractuele onderhandelingen te beginnen. Als dat het geval is, wordt een uitnodiging tot inschrijving naar de onderneming gestuurd, die dan een offerte moet indienen.

Er wordt een APA gesloten wanneer beide partijen de contractuele werkzaamheden hebben afgerond. De kwestie wordt met het stuurcomité besproken en overeengekomen. De sluiting van een APA vereist de goedkeuring van de Commissie.

Als de lidstaten op basis van de APA verplicht zijn vaccindoses te kopen, hebben ze vijf werkdagen de tijd om mee te delen of ze van de aankoop wensen af te zien. Het contract wordt alleen ondertekend als ten minste vier lidstaten bereid zijn het contract na te leven.

Hoe verschilt een APA van een leveringscontract?

Tijdens de onderhandelingen delen de lidstaten de Commissie mee hoeveel doses ze van een bepaald vaccin willen bestellen. 

Zodra blijkt dat de vaccins veilig en doeltreffend zijn, zijn de lidstaten echter zelf verantwoordelijk voor de aankoop van de vaccins zodra ze beschikbaar zijn. De Commissie ondertekent geen contracten voor leveringen aan individuele landen. Dankzij APA's kan de Commissie de aankoop van een bepaald aantal doses waarborgen. Het is dan aan de lidstaten om deze doses aan te kopen, mogelijke opties in de APA te benutten om extra doses te bestellen en specifieke contracten met de ondernemingen te sluiten.

Welke resultaten heeft deze gezamenlijke aanpak tot nu toe opgeleverd?

De EU heeft de aankoop van 2,3 miljard doses veilig gesteld op basis van overeenkomsten met zes verschillende ondernemingen:

• BioNTech-Pfizer voor maximaal 600 miljoen doses;
• AstraZeneca voor maximaal 400 miljoen doses;
• Sanofi-GSK voor maximaal 300 miljoen doses;
• Johnson and Johnson voor maximaal 400 miljoen doses;
• CureVac voor maximaal 405 miljoen doses;
• Moderna voor maximaal 160 miljoen doses.

Daarnaast heeft de Commissie de gesprekken met Novavax en Valneva afgerond voor respectievelijk maximaal 200 miljoen en 60 miljoen doses. De door twee van deze ondernemingen geproduceerde vaccins zijn door de Commissie goedgekeurd en in de handel gebracht: BioNTech/Pfizer (21 december 2020) en Moderna (6 januari 2021).

Wie keurt een vaccin goed?

Een vaccinontwikkelaar die een vaccin in de EU in de handel wil brengen, moet eerst een vergunning aanvragen om het vaccin in de handel te brengen. Die aanvraag moet worden ingediend bij het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA), dat de veiligheid, de werkzaamheid en de kwaliteit van het vaccin beoordeelt. Als het EMA een positieve aanbeveling doet, kan de Commissie een vergunning verlenen om het vaccin in de EU in de handel te brengen.

Welke criteria zijn gehanteerd voor de bestelling van vaccins?

De belangrijkste criteria zijn de productiecapaciteit en de capaciteit om tijdig vaccins te leveren. Andere criteria zijn onder meer aansprakelijkheidskwesties met betrekking tot alle contracten en prijzen. Alvorens een APA te sluiten worden de volgende criteria in overweging genomen (de lijst is niet-exhaustief):

• de deugdelijkheid van de wetenschappelijke methode en de gebruikte technologie
• de snelheid van levering op de vereiste schaal, de capaciteit, de leveringstermijnen
• de logistieke uitdagingen, de koelketens enz.
• de kosten
• de aansprakelijkheid
• het gebruik van verschillende technologieën om een zo groot mogelijke kans op een succesvol vaccin te hebben
• wereldwijde solidariteit, d.w.z. de toezegging om toekomstige vaccindoses beschikbaar te stellen voor lage- en middeninkomenslanden

Wat is de prijs van het vaccin?

Vaccins moeten betaalbaar zijn. Dit is een van de redenen waarom we als team samenwerken: samenwerking verlaagt de kosten voor iedereen en versterkt onze onderhandelingspositie.

Alle ondernemingen eisen dat gevoelige bedrijfsinformatie over de prijzen vertrouwelijk blijft tussen de ondertekenaars van het contract.

De Commissie en alle 27 lidstaten kennen de details van de gesloten contracten. Ze kiezen het vaccin van hun voorkeur en betalen de aankoopprijs.

Ook na het sluiten van een contract met de EU hebben de producenten er nog steeds belang bij hun vaccins onder optimale voorwaarden op de wereldmarkt te brengen. Daarom hebben de ondernemingen – die zeer veel in onderzoek en productiecapaciteit hebben geïnvesteerd – er een legitiem belang bij dat de voorwaarden van de contracten met de EU niet bekend worden gemaakt tijdens deze fase van intense wereldwijde concurrentie. Vanwege contractuele verplichtingen kan de Commissie de prijs per dosis in dit stadium niet bekendmaken.

De Commissie heeft middelen vrijgemaakt om de productiecapaciteit te vergroten van de leveranciers waarmee ze APA's heeft gesloten. Ze heeft meer dan twee miljard euro uit het instrument voor noodhulp ter beschikking gesteld. De lidstaten zijn overeengekomen een bijdrage van nog eens 750 miljoen euro te leveren.

Een belangrijk punt is ook dat alle EU-lidstaten dezelfde prijs voor het vaccin betalen.

Wie beslist hoeveel vaccins een lidstaat krijgt?

De lidstaten delen in een vroeg stadium van de onderhandelingen met een onderneming mee of ze in een bepaald vaccin geïnteresseerd zijn en hoeveel doses ze willen kopen.

Zodra het contract is gesloten, worden de vaccins toegewezen volgens een verdeelsleutel op basis van de bevolkingsgrootte. De lidstaten ontvangen de vaccins dus tegen dezelfde voorwaarden – pro rata, tegen dezelfde prijs.

Afhankelijk van de behoeften van de lidstaten kunnen de hoeveelheden vaccindoses tussen de lidstaten worden aangepast. Een lidstaat kan bijvoorbeeld beslissen af te zien van de onderhandelde opties om extra vaccins te kopen; andere lidstaten kunnen die opties dan overnemen en meer doses van een bepaald vaccin kopen.

Wie bestelt de vaccins?

De lidstaten plaatsen de bestellingen rechtstreeks bij de vaccinleveranciers, waarbij bijvoorbeeld het tijdstip en de plaats van levering van de vaccins worden vermeld en de logistieke aspecten worden gespecificeerd.

Wie verdeelt de vaccins?

De producenten zorgen ervoor dat de vaccins aan de nationale distributiecentra worden geleverd. De lidstaten zorgen dan voor de verdeling van de vaccins aan de vaccinatiecentra en zijn verantwoordelijk voor de vaccinatie van hun bevolking.

Beschikken de producenten over voldoende capaciteit om de vaccins te produceren?

Er is in de EU al heel wat capaciteit om vaccins te produceren. De Commissie heeft steun verleend om de productiecapaciteit te verhogen en zal dergelijke steun blijven verlenen.

Ze heeft vervroegd geld vrijgemaakt om de productiecapaciteit te verhogen van alle vaccinleveranciers met wie ze een contract heeft gesloten, zodat grotere hoeveelheden vaccins kunnen worden geproduceerd. De Europese Investeringsbank verleent aanvullende financiële steun, die uit de EU-begroting wordt gefinancierd. Daarvan hebben bijvoorbeeld CureVac en BioNTech geprofiteerd. 

De leveringscapaciteit binnen de EU is ook een van de belangrijkste criteria bij de onderhandelingen met ondernemingen.

Wat was het tijdschema van de onderhandelingen met de vaccinleveranciers?

juni 2020	11	De Europese Investeringsbank (EIB) en BioNTech sluiten een schuldfinancieringsovereenkomst van 100 miljoen euro om het vaccinprogramma van de onderneming´ te ondersteunen en de productiecapaciteit´ te verhogen.
	17	De vaccinatiestrategie van de EU wordt goedgekeurd.  Begin van de onderhandelingen met alle zes ondernemingen.
juli	31	De verkennende gesprekken met Sanofi-GSK worden afgerond.
augustus	13	De verkennende gesprekken met Johnson & Johnson worden afgerond.
	14	De Commissie keurt de aankoopovereenkomst (APA, Advanced Purchasing Agreement) met AstraZeneca goed (voor de aankoop van 300 miljoen vaccindoses, met een optie om 100 miljoen extra doses aan te kopen).
	20	De verkennende gesprekken met CureVac worden afgerond.
	24	De verkennende gesprekken met Moderna worden afgerond.
	27	De APA met AstraZeneca treedt in werking.
september	9	De verkennende gesprekken met BioNTech Pfizer worden afgerond.
	18	De APA met Sanofi-GSK treedt in werking (optie tot aankoop van maximaal 300 miljoen doses van het door Sanofi-GSK ontwikkelde vaccin).
oktober	8	De Commissie keurt de APA met Johnson & Johnson goed (aankoop van vaccins voor 200 miljoen mensen, met een optie voor vaccins voor nog eens 200 miljoen mensen)
	21	De APA met Johnson & Johnson treedt in werking.
november	11	De Commissie keurt de APA met BioNTech Pfizer goed (aankoop van 200 miljoen doses, met een optie om nog eens maximaal 100 miljoen doses aan te kopen).
	19	De Commissie keurt de APA met CureVac goed (aankoop van 225 miljoen doses, met een optie voor 180 miljoen extra doses).
	20	De APA met BioNTech Pfizer treedt in werking.
	25	De Commissie keurt de APA met Moderna goed (aankoop van 80 miljoen doses, met een optie voor 80 miljoen extra doses).
	30	De APA met CureVac treedt in werking.
december	4	De APA met Moderna treedt in werking.
	15	De Commissie besluit om gebruik te maken van de optie om maximaal 100 miljoen extra doses van BioNTech Pfizer en 80 miljoen extra doses van Moderna aan te kopen.
	17	De verkennende gesprekken met Novavax worden afgerond (100 miljoen doses, met een optie voor 100 miljoen extra doses).
januari 2021	8	Voorstel om 200 miljoen extra doses van het door BioNTech Pfizer ontwikkelde vaccin aan te kopen (met de optie om nog eens 100 miljoen doses aan te kopen).
	12	De verkennende gesprekken met Valneva worden afgerond (30 miljoen doses, met een optie voor 30 miljoen extra doses).

Zijn de contracten met de ondernemingen openbaar toegankelijk?

De contracten worden ter wille van de vertrouwelijkheid beschermd, wat gerechtvaardigd is door het uiterst concurrerende karakter van deze wereldwijde markt. Alle ondernemingen eisen dat gevoelige bedrijfsinformatie vertrouwelijk blijft tussen de ondertekenaars van het contract. Doel is gevoelige onderhandelingen en bedrijfsinformatie (bijvoorbeeld financiële gegevens en ontwikkelings- en productieplannen) te beschermen.

Door gevoelige bedrijfsinformatie openbaar te maken zou ook de aanbestedingsprocedure worden ondermijnd met potentieel verstrekkende gevolgen voor de Commissie om haar taken uit te voeren overeenkomstig de rechtsinstrumenten die de basis voor de onderhandelingen vormen.

Voor meer informatie

Veilige COVID-19-vaccins voor de Europeanen

*Bijgewerkt op 13 januari 2021 om 16.00 uur.