1848 Factsheet - Bekering Hoekstra komt te laat

Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)

De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over de parlementaire week.

Met deze week:

  • Hoekstra bijt eindelijk van zich af
  • Rutte vreest alleen de buitenstaander
  • Martijn Koning helpt Baudet aan nieuw elan
  • Links blijft worstelen
  • Marijnissen hint op samenwerking met de VVD
  • Partijen grijpen kans niet in verkiezingsdebat
  • Volt lijkt de Kamer te halen
  • Op de agenda
  • Wie kun je feliciteren?

Trend

Het zijn vaak ogenschijnlijk kleine dingen die in een campagne een trend in gang zetten. Denk aan de hapering van Roemer of de nu-doet-u-het-weer van Diederik Samsom in 2012.Het effect ervan is niet direct duidelijk, maar er is wel een trend in gang gezet. Het was in 2012 genoeg om in een paar weken tijd miljoenen mensen te laten overstappen van SP naar PvdA.

Begin deze maand werd kort na het premiersdebat bij RTL een statistisch nauwelijks relevante verschuiving waargenomen in de peilingen ten gunste van D66 en ten nadele van het CDA. Blijkbaar had Sigrid Kaag zich beter gemanifesteerd dan verwacht. Bij Wopke Hoekstra gold het tegenovergestelde.

Het is lastig te zeggen of het RTL-debat daadwerkelijk een electorale trend in gang heeft gezet. De peilingen laten immers geen enorme verschuivingen zien. Maar toch is het wel opvallend dat de teneur twee weken later nog steeds overheerst, namelijk dat Kaag lekker in de wedstrijd zit en dat Hoekstra tegenvalt.

Zaterdag beet de CDA-lijsttrekker eindelijk een beetje van zich af. Na zijn opmerking dat de WW-duur naar beneden moet stond hij vrijwel permanent in de verdedigingsmodus, maar in De Telegraaf trok hij ten aanval.

"Partijen lopen weg voor het eerlijke verhaal en vergeten gemakshalve wat ze er eerder nog over beleden hebben. De PvdA en SP willen de WW in het eerste jaar door de werkgever laten betalen. Dat betekent de facto een privatisering!", aldus Hoekstra, die aanvult dat GroenLinks eerder ook pleitte voor het versmallen van de WW.

"In verkiezingstijd hebben mensen recht op een realistisch verhaal. Het is kletskoek om te beweren dat er geen probleem met de arbeidsmarkt is; een derde van de Nederlanders heeft een flexcontract. Die mensen kwamen tijdens de coronacrisis als eerste in de problemen."

Na anderhalve week van uitleggen dat hij het allemaal niet zo bedoeld had klinkt dit meer als de strijdvaardigheid die kiezers zou kunnen aanspreken. De bekering komt wel laat, twee dagen voor de stembussen open gaan.

De CDA-lijsttrekker zal zich afgelopen week samen met Liselot op de bank nog weleens hebben afgevraagd waarom hij zich toch in deze rol van lijsttrekker heeft laten rommelen. Hij had er toch zo goed over nagedacht? En hij had toch afgelopen zomer juist besloten dat het niks voor hem was?

Met name het debat met Jesse Klaver bij Pauw zou weleens een van die beklijvende campagnemomenten uit 2021 kunnen blijven. Hoekstra moest de ultieme campagnevernedering ondergaan met de erkenning dat hij relevante details uit zijn verkiezingsprogramma niet bleek te kennen.

In de dagen die volgden stonden de kranten vol met analyses over de kwakkelende CDA-campagne en juist op dat moment moest Hoekstra aantreden voor het pittige Nieuwsuur-verhoor. Het werd doorbijten voor de CDA-leider, die ondertussen een emotioneel platgewalste indruk maakte.

Hij erkende dat de campagne niet van een leien dakje gaat. In zijn woorden klonk het besef van het verlies al door. Deze trend is niet meer te keren.

1848

Voor steeds meer organisaties is 1848 de oren en ogen in Den Haag. Heb jij interesse in een complete politieke nieuwsbrief op maat met alle voor jouw organisatie relevante politieke ontwikkelingen, inclusief duiding en agenda? Wij kunnen ze leveren! Bel voor de mogelijkheden met 06 1905 6876 of mail naar info@1848.nl.

Rutte

Dat heeft het campagneteam van Rutte toch maar mooi voor elkaar. In de laatste week staat hij maar liefst drie keer tegenover Geert Wilders in een-op-eendebatten. De twee staan elkaar inhoudelijk naar het leven, maar politiek strategisch kunnen ze elkaar goed gebruiken.

Door zo nadrukkelijk de confrontatie te zoeken willen ze de campagne in een tweestrijd manoeuvreren die de rest van het veld irrelevant maakt. Rutte hoopt daarmee op het effect van 2012 toen de partij door de tweestrijd met Samsom - en de hieraan gekoppelde strategische stemmen - doorstoomde naar 41 zetels.

Een debat met Wilders is routine voor de premier. Hij raakt pas echt uit zijn comfort zone als hij geconfronteerd worden met mensen die oprecht een appeltje met hem te schillen hebben. Bij het RTL-debat het slachtoffer van de toeslagenaffaire, bij Nieuwsuur een teleurgestelde ondernemer.

De sociale onhandigheid van de premier brak hem op toen hij in de lach schoot terwijl de ondernemer net zijn wanhoop probeerde over te brengen. Het zal de premier hebben verlost van eventuele twijfel of hij de debatuitnodiging van Pieter Omtzigt moest accepteren. Liever niet dus.

Dan maar liever een reeks obligate debatten met Wilders. Dat de PVV in het kielzog zal stijgen is voor Rutte niet belangrijk. De PVV van Wilders is immers geen mogelijke coalitiepartner, dat werd door de premier nogmaals heel duidelijk gemaakt tijdens het debat bij Pauw donderdag.

Baudet

Een campagne kent soms curieuze wendingen. Zo werd dankzij de bijdrage van cabaretier Martijn Koning bij Jinek ineens Thierry Baudet weer relevant in de campagne. Terwijl Baudet er de laatste tijd met zijn Trumpiaanse toespraken juist alles aan had gedaan om steeds irrelevanter te worden.

Nota bene dankzij Koning, die in zijn roast bij Jinek duidelijk liet merken een extreme afkeer te hebben van de FvD-leider, heeft iedereen het sinds donderdagavond weer over Baudet. Sterker nog, reputatiedeskundigen stellen in De Telegraaf: het kan zomaar zijn dat Baudet hier juist garen bij spint. Dat was nou weer niet helemaal de bedoeling, zal Koning beseffen.

Links

De linkse partijen hebben het zelfs na vier jaar oppositie tegen een centrumrechtse coalitie moeilijk in de peilingen. Concrete samenwerking tussen PvdA, GroenLinks en SP wil maar niet lukken en Trouw concludeerde dinsdag al: "Op eigen kracht redt een linkse partij het niet meer."

Maandagavond kreeg GroenLinks-leider Jesse Klaver het stevig te verduren bij Nieuwsuur toen hij keihard werd aangevallen door een oud-lid dat hem hypocrisie verweet wat betreft de aanpak van biomassacentrales.

Eerder in hetzelfde programma kreeg PvdA-lijsttrekker Lilianne Ploumen van een kiezer te horen dat hij "ontzettend boos" was op de PvdA, vanwege de bezuinigingen op de sociale werkplaatsen tijdens het kabinet-Rutte II.

En ook bij de SP wist Nieuwsuur de vinger op de zere plek te leggen. Die partij blijkt immers nauwelijks aantrekkelijk voor jongeren en Lilian Marijnissen moest toegeven dat andere partijen er - op voor jongeren belangrijke thema's als klimaat - beter in slagen het verhaal voor het voetlicht te brengen.

De analyse van het dreigende teleurstelling lijkt daarmee al begonnen, maar de probleemstelling voor links is veel complexer dan het resultaat woensdag. Daarvoor zal na 17 maart meer reflectie nodig zijn.

Marijnissen

Marijnissen zegt het in De Telegraaf niet letterlijk, maar ze opent wel degelijk de deur voor samenwerking met de VVD in een volgende coalitie. Tot afgrijzen van de SP-jongeren. Bij de vorige verkiezingen sloot de SP een samenwerking met de VVD nog resoluut uit.

"Toen ik aantrad heb ik gezegd dat ik het met de VVD van toen, die alleen maar nog méér marktwerking wilde en minder overheid, niet zag gebeuren. Maar nu zien we een andere VVD. Rutte plaatst zelfs een advertentie dat er een sterkere overheid moet komen, dat we de zorg moeten versterken, het minimumloon moet omhoog. Prima punten", aldus Marijnissen.

Bij de SP groeit de wens om eindelijk een keer mee te regeren. De partij zit al sinds 1994 in de Kamer, maar regeerde nog nooit.

Coronadebat

Een campagne is in belangrijke mate het grijpen van kansen. En dus werd verwacht dat het coronadebat afgelopen woensdag in de Tweede Kamer zou worden ingezet als verkiezingsdebat. Een week voor de verkiezingen een hele dag debatteren met de aandacht van het complete journaille, dat biedt kansen.

Maar de partijen pakten 'm niet. Het debat werd vrijwel een kopie van het vorige coronadebat met de bekende frustraties over de avondklok. Ook werd opnieuw een oproep gedaan om de terrassen en het hoger onderwijs te heropenen.

Zijn de lijsttrekkers blasé of zat er een strategische reden achter? Feit is wel dat corona het thema van Rutte is en juist daar ging dit debat over. Zolang het daarover gaat blijft de VVD-leider sterk in de peilingen, daar komen de anderen niet tussen.

Lees hier het debat terug

Volt

Voor nieuwe partijen is het extreem lastig om een plek in de Kamer te veroveren. Als nieuwe partijen ontstaan, is dat vaak via afsplitsingen, zoals DENK en de PVV. Redelijk recent lukte het 50PLUS, Partij voor de Dieren en Forum voor Democratie wel.

En komende week zou zomaar kunnen blijken dat ook Volt één of meerdere zetels verovert. Het zou daarmee de eerste partij worden die in de hele EU actief is en werkt met een kaderprogramma dat op lidstaatniveau wordt ingekleurd.

De Volkskrant dook in het verhaal achter Volt. Waarmee weet de partij zich te onderscheiden? En hoe slaagt de partij erin zo veel mensen achter zich te krijgen?

Verder lezenswaardig

Artikel Trouw: Waarom de meeste initiatiefwetten sneuvelen (en een paar het wél halen)

1848

Wil jij voor jouw organisatie kosteloos de mogelijkheden van het monitorplatform 1848 verkennen? Meld je aan voor een gratis proefmaand! Mail ons je onderwerpen dan stellen wij alles voor je in. Je hoeft daar verder niets voor te doen. Mail direct naar info@1848.nl of bel met 06 1905 6876.

Op de agenda

Het is verkiezingsreces dus er zijn geen debatten in de Tweede Kamer. 

Wie kun je feliciteren?

  • Woensdag 17 maart: Renske Leijten
  • Vrijdag 19 maart: Dion Graus
  • Zaterdag 20 maart: Wouter Koolmees
  • Zaterdag 20 maart: Nevin Özütok
  • Zondag 21 maart: Steven van Weyenberg

De 1848 Factsheet?

1848.nl stuurt politiek geïnteresseerden elke week een overzicht van wat je móet weten over politieke ontwikkelingen en wat er komende week politiek interessant gaat worden. Laat me weten wat je ervan vindt! (lucas@1848.nl)

De 1848 Factsheet elke zondagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.

Volg 1848.nl ook op Twitter om direct op de hoogte te zijn als er een Kamerbrief uitgaat. De Kamervragen publiceren we via dit Twitter-account.