1848 Factsheet - Diep wantrouwen funest voor formatie

Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)

De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over de parlementaire week.

Het was moeilijk om niet cynisch te worden afgelopen week. De beloofde versoepelingen van de coronamaatregelen kwamen er niet en het geblunder met formatienotulen zorgde voor chaos op het Binnenhof.

Dat de formatie opnieuw moet is daarbij overigens nog het minste probleem. Vooral de schade door de gebrouilleerde verhoudingen en de zweem van smerige achterkamertjespolitiek zal lang voelbaar blijven.

De sfeer van chaos op het Binnenhof ontstond toen Ollongren in allerijl vertrok na haar positieve coronatest. Juist op het moment dat ze haar verkennende formatiegesprekken zou vervolgen.

Het leidde direct tot vragen waarom de minister aan het werk was in afwachting van haar test. Het was toch immers het protocol om dan thuis te blijven?

Ollongren liet zich echter testen uit voorzorg na de positieftest van mede-kabinetslid Mona Keijzer en direct werd gezegd dat er geen aanleiding was om in quarantaine te gaan. 

Achteraf bezien hadden echter toen al de alarmbellen moeten afgaan, ook in de Kamer. Immers, wie zich laat testen heeft blijkbaar blootgestaan aan een coronarisico. Waarom nam Ollongren als verkenner dan toch het risico haar gesprekken fysiek te vervolgen? Zeker mede-verkenner Annemarie Jorritsma heeft met 70 jaar inmiddels een gerespecteerde doch kwetsbare leeftijd bereikt.

En het roept vragen op waarom het kabinet iedereen oplegt thuis te werken, terwijl het zelf alle contacten belangrijk genoeg vindt om fysiek doorgang te laten vinden. Waarom kost het het kabinet zoveel moeite om het goede voorbeeld te geven, terwijl Rutte zelf eerder opriep om niet 'de randjes' op te zoeken?

De opvolger van Ollongren als verkenner, Wouter Koolmees, drukte het draagvlak voor thuiswerken verder naar beneden door zijn opmerking de formatiegesprekken alsnog fysiek te willen voortzetten. "We moeten elkaar in de ogen kunnen kijken", was het argument.

1848

Voor steeds meer organisaties is 1848 de oren en ogen in Den Haag. Heb jij interesse in een complete politieke nieuwsbrief op maat met alle voor jouw organisatie relevante politieke ontwikkelingen, inclusief duiding en agenda? Wij kunnen ze leveren! Bel voor de mogelijkheden met 06 1905 6876 of mail naar info@1848.nl.

Chaos

Pas echt problematisch werd de Binnenhof-chaos toen Ollongren, waarschijnlijk nog enigszins beduusd door haar positiefmelding, naar haar dienstwagen beende met haar papieren open en bloot in beeld. De brisante teksten werden opgepikt door De Telegraaf en dit leverde direct een vertrouwensbreuk op met het CDA.

De passages als 'onderhandelingsstijl Hoekstra' en 'Omtzigt functie elders' leverden direct zoveel vragen op dat Ollongren en Jorritsma - binnen anderhalf uur na het bericht van de krant - hun opdracht teruggaven.

Met name de passage over Omtzigt zorgt voor onrust. Eerder in de week werden in De Telegraaf anoniem zorgen over hem geuit, maar het blijft een groot mysterie waarom de positie van een individueel Kamerlid bij verkennende formatiegesprekken relevant is. 

Dat er nog altijd geen openheid is gegeven bewijst de explosieve inhoud van de teksten. Er kwam niet eens een vergezochte bezweringsverklaring met een twijfelachtig waarheidsgehalte. Met name Rutte is doorgaans een ster in dergelijke formuleringen.

Ollongren en Jorritsma kwamen niet verder dan de vage mededeling dat de opmerkingen op het A4'tje voortkomen uit een "inventarisatie vanuit meerdere invalshoeken, waaronder berichten in de media".

Het lijkt dus aannemelijk dat het openbaren van de achtergrond van de Omtzigt-passage bij hooggeplaatste politici op het Binnenhof voor acute politieke problemen zou kunnen zorgen. Anders was al eerder een poging gedaan de onrust te bezweren.

Ondertussen rust de Kamer niet voordat duidelijk is wat er daadwerkelijk is gebeurd. Rutte en Kaag zullen dus met iets moeten komen. En de tijd dringt. Hoe langer het duurt, hoe minder geloofwaardig een eventuele verklaring.

Dat Rutte al direct doof bleek voor elke suggestie tot transparantie ("Niemand gaat hier uitleg over geven") was nauwelijks nog een verrassing. Maar met name van Sigrid Kaag wordt verwacht dat ze laat zien wat haar belofte van nieuw leiderschap behelst. Door de rel is de euforie van haar verkiezingswinst al ernstig bekoeld. De partij heeft de mond vol over het belang van overheidstransparantie, maar ondernam niets om de onderste steen boven te krijgen.

Ollongren niet, maar ook haar opvolger als verkenner Koolmees niet. Van Kaag werd al helemaal niets vernomen, met uitzondering van een verklaring - via Rutte - dat de opmerkingen in de notulen niet van haar komen. En pas toen de meerderheid al vaststond steunde ze dan toch maar schoorvoetend een debat over de ontstane rel. 

Vertraging

In een tijd die meer dan ooit schreeuwt om een stabiel kabinet is met de Ollongren-rel nu al kostbare tijd verloren gegaan. En er zal nog meer tijd verspild gaan worden. VVD-onderhandelaar Rutte - die steeds wijst op het belang van een snelle formatie - heeft immers aangegeven dat de route via JA21 onderzocht dient te worden.

Een strategische zet om zijn ziel en zaligheid niet direct aan links over te geven, maar met doelmatig formeren heeft het niets te maken.

In het aangevraagde debat over 'verkennersgate' zullen deze week eerst alle harten gelucht worden en zal blijken hoe groot de schade is. De formatie zal daarna hortend en stotend weer op gang moeten komen. Rutte en Kaag zullen even nodig hebben om de verhoudingen weer te normaliseren. Een snelle formatie is een utopie geworden.

Verder lezenswaardig:

Job Cohen herhaalde zaterdag in NRC zijn pleidooi om linkse partijen te laten fuseren. "Wat mij betreft gaan ze in één keer, bam, in één fractie zitten met z’n allen", aldus de oud-PvdA-leider die in 2010 nog 30 zetels voor zijn partij binnenhaalde. 

Trouw analyseerde de nieuwe Tweede Kamer. Die is volgens de krant 'veel diverse en jonger'.

In NRC viel zaterdag een analyse te lezen hoe het verder moet met het CDA na het opstappen van partijvoorzitter Ploum. De partij is overduidelijk al langer zoekende naar een nieuw toekomstgericht verhaal en de dramatisch verlopen verkiezingscampagne maakt die zoektocht alleen maar urgenter.

De Volkskrant had een lezenswaardig afscheidsinterview met Bram van Ojik. Hij voelt niets voor een geforceerde fusie van linkse partijen. "Partijen zijn geen zandzakken, die kun je niet oppakken en ergens anders neerzetten; het zijn verenigingen van mensen", aldus Van Ojik.

1848

Wil jij voor jouw organisatie kosteloos de mogelijkheden van het monitorplatform 1848 verkennen? Meld je aan voor een gratis proefmaand! Mail ons je onderwerpen dan stellen wij alles voor je in. Je hoeft daar verder niets voor te doen. Mail direct naar info@1848.nl of bel met 06 1905 6876.

Op de agenda

Er zal een debat worden ingepland over de Ollongren-rel. Het is nog onbekend wanneer dit zal plaatsvinden.

Dinsdag

• 13.00 Afscheid vertrekkende leden

Woensdag

• 13.00 Beëdiging tijdelijk voorzitter
• 13.05 Beëdiging overige leden
• 13.45 Vaststellen profielschets voorzitter
• 13.50 Regeling van werkzaamheden

Wie kun je feliciteren?

• Maandag 29 maart: Jeroen van Wijngaarden
• Woensdag 31 maart: Henk Nijboer
• Woensdag 31 maart: Sietse Fritsma
• Woensdag 31 maart: Sandra Beckerman

De 1848 Factsheet?

1848.nl stuurt politiek geïnteresseerden elke week een overzicht van wat je móet weten over politieke ontwikkelingen en wat er komende week politiek interessant gaat worden. Laat me weten wat je ervan vindt! (lucas@1848.nl)

De 1848 Factsheet elke zondagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.

Volg 1848.nl ook op Twitter om direct op de hoogte te zijn als er een Kamerbrief uitgaat. De Kamervragen publiceren we via dit Twitter-account.