1848 Factsheet - Urgentie ebt weg uit formatieproces

Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)

De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over de parlementaire week.

Wie de motie Kaag-Rutte er nog eens op naslaat begrijpt waarom de formatie een wat kabbelend karakter heeft gekregen.

De partijleiders van D66 en VVD riepen - tijdens het debat over het rapport van Herman Tjeenk Willink op 12 mei - de nieuwe informateur op "te inventariseren" welke thema’s "met voorrang moeten worden uitgewerkt" en hierbij "geïdentificeerde doelen en problemen zo precies mogelijk te definiëren en met feiten te staven, met de belemmeringen die aan het bereiken van dat doel of het oplossen van dat probleem in de weg staan".

Ofwel, de opdracht van Mariëtte Hamer is nog slechts een stroef omschreven inventarisatie, passend in lijn met het advies van Tjeenk Willink om eerst de urgente problemen vast te stellen en daarna pas te bezien welke partijen elkaar kunnen vinden in een oplossingsrichting. 

En toch hadden veel partijen zich wat anders voorgesteld van het werk van Mariëtte Hamer. We zien geen debatten op het scherpst van de snede om de urgente probleemstellingen te kunnen formuleren. Geen inhoudelijke confrontaties tussen partijleiders om tot de kern van de zaak te komen om vervolgens aan een oplossing te kunnen werken.

In plaats daarvan ziet de buitenwereld vooral belangenorganisaties aanbellen bij de formatiedeur. Uit de verschillende achtergronden van deze belangenclubs wordt duidelijk waar Hamer aan denkt bij het vaststellen van de urgente thema's. Tussendoor worden ogenschijnlijk nogal willekeurig clubjes politieke partijen bij elkaar gezet.

Hamer kent haar pappenheimers voldoende om te weten wat ze doet. Ze is als voorzitter van de Sociaal Economische Raad de nationale chef polderen en eerder was ze als fractievoorzitter van de PvdA direct betrokken bij de bloedige onderhandelingen tussen PvdA en CDA in Balkenende 4.

In die tijd stond ze lijnrecht tegenover CDA-minister Piet Hein Donner, toen hij de aanstormende economische crisis wilde inzetten om het ontslagrecht voor werknemers te beperken.Wellicht is het vanwege die ervaring dat ze de discussies nu vooral intern wil houden. De buitenwacht heeft maar even geduld.

Uiterlijk 6 juni moet haar eindconclusie beschikbaar zijn. Dezelfde motie van Rutte en Kaag stelt dat dan duidelijk moet zijn "welke partijen bereid zijn om op basis van de door de informateur onderzochte contouren van het te voeren beleid met elkaar de onderhandelingen over een coalitieakkoord te voeren".

Er is dan inmiddels bijna een kwartaal verstreken sinds de verkiezingen. Veel te lang om de kiezers nog wijs te kunnen maken dat het herstelbeleid na corona tot haast noopt.

Artikel Telegraaf: Groeiende kritiek op omweg Hamer: ’Wat een circus’

1848

Voor steeds meer organisaties is 1848 de oren en ogen in Den Haag. Wil jij dat 1848 ook voor jouw organisatie alle politieke ontwikkelingen volgt en desgewenst voorziet van duiding? Bel voor de mogelijkheden met 06 1905 6876 of mail naar info@1848.nl.

Omtzigt

Op het Binnenhof werd de mededeling van Pieter Omtzigt dat hij zich komende maanden moet laten vervangen gezien als een overwinning voor Wopke Hoekstra. Zonder Omtzigt in de Kamer hoeft hij ook niet meer zijn fiat af te wachten om de onderhandelingen met de VVD van Mark Rutte te kunnen starten.

Het geeft ruimte om inhoudelijk de gesprekken aan te gaan en zaken voor elkaar te krijgen die passen binnen de missie van Omtzigt. Zodra Hoekstra met een overtuigend plan thuiskomt om de tegenmacht te versterken zou dit regeringsdeelname voor het CDA aanvaardbaar moeten maken. Zelfs met Rutte wederom aan het roer.

Het blijft een gok. De voorgeschiedenis leert dat de pijn bij Omtzigt diep zit. Meermaals liet hij duidelijk zijn aversie tegen Rutte doorschemeren. Door de toeslagenaffaire en alle zaken die hieromheen speelden is de VVD-premier voor een aantal partijen inmiddels onaanvaardbaar als gesprekspartner.

Menig CDA'er zal deze dagen terugdenken aan 2010, toen een grote minderheid zich keerde tegen de gedoogcoalitie met de PVV. Destijds leverde de interne twisten de partij veel schade op, maar bleef een scheuring uit. De kans is groot dat ook Omtzigt het niet zo ver wil laten komen.

• Artikel Volkskrant: Hoekstra heeft na ziekmelding Omtzigt handen vrij om te onderhandelen over regeringsdeelname
• Interview Trouw met interim-partijvoorzitter CDA Marnix van Rij: 'Het is niet waar dat Omtzigt de formatie gijzelt'

Burn out

VVD-minister Bas van 't Wout was afgelopen week niet de eerste Haagse prominent die geconfronteerd werd met een burn-out. In een jaar tijd moesten ook Bruno Bruins, Harry van der Molen en Pieter Omtzigt erkennen dat ze rust nodig hadden. 

In NRC deden afgelopen zaterdag drie voormalig Kamerleden hun verhaal: Arno Rutte, Michiel van Nispen en Rens Raemaekers vochten alledrie tegen burn-outklachten en ook Zihni Özdil en Esther Ouwehand vielen om deze reden in de vorige Kamerperiode uit.

Het riep afgelopen week de vraag op of het Binnenhof niet te veel van zichzelf vraagt. Rutte opperde direct om meer bewindslieden aan te stellen, wederom een wijziging van 180 graden van zijn zelf ingezette beleid om de bewindsliedenploeg juist kleiner te maken.

De praktijk ligt ingewikkelder. Met 150 zetels verdeeld over - inmiddels - 18 fracties wordt de werkdruk per fractie met alle complexe dossiers hoger en hoger. Bovendien groeit met het toenemende aantal fracties de noodzaak tot profilering. Er zijn immers meer partijen die strijden om de aandacht.

En toch doen de Kamerleden het deels ook zichzelf aan. Het Binnenhof laat zich immers gijzelen door de zelf opgelegde verstikkende focus op profilering en beeldvorming. Kamerleden verdringen elkaar voor de interruptiemicrofoon om de waan van de dag te claimen. Kranten worden minutieus uitgeplozen op zoek naar Kamervraagpotentie. Of beter nog: vragenuurpotentie.

Het maken van deugdelijke wetgeving heeft daarbij te weinig prioriteit, weten we sinds de toeslagenaffaire. Inmiddels weten we ook waarom: Wetgeving is vaak technisch en dus saai en is dus niet mediageniek. Het heeft daarmee geen profileringspotentie en dus geen prioriteit.

In Het Parool sprak oud-Kamerlid Zihni Özdil van een screenshotdemocratie, waarbij alles gericht is op profilering. "Dus overspoelen we elkaar met moties, waar we screenshots van maken, die we delen op sociale media. Dat komt het Kamerwerk niet ten goede. Meer dan vierduizend moties per jaar leidt tot motie-inflatie en een screenshotdemocratie", aldus Özdil.

Kabinetsleden kunnen maar al te vaak de aanhoudende druk vanuit de Kamer niet aan en laten alles uit hun handen vallen om de Kamer tevreden te stemmen. In het weekendverhaal van Tom Jan Meeus in NRC waarschuwt vertrekkend topambtenaar Erik Gerritsen voor een 'inquisitiedemocratie', waarbij ambtenaren en politici schuw worden gemaakt door het onophoudelijke gehak op de regerende macht. Een trend die onderling wantrouwen tot gevolg heeft. En wantrouwen richting Den Haag.

Met de groeiende druk vanuit de Kamer nam afgelopen jaren ook de urgentie om meer in coalitieverband te overleggen toe: Maandagmiddag coalitieberaad, dinsdagmiddag fractievoorzittersoverleg, donderdagavond bewindspersonenoverleg. Daaromheen moesten ook nog de onderraden en bilateraaltjes worden gepland. De ministerraad op vrijdag was er vooral nog om de definitieve klap te geven.

Tussendoor worden bewindslieden ook nog om van alles en nog wat naar de Kamer gehaald voor urenlange debatten met profileringshongerige Kamerleden. Deze debatten zijn uiteraard lang niet altijd onzinnig, maar het is geen wonder dat bewindspersonen nauwelijks nog toekomen aan het uitvoeren van het werk.

De oplossing van Rutte doet dan ook geen recht aan het probleem. Het aanstellen van meer bewindslieden zou vooral nóg meer overleg opleveren. In Trouw deed oud-CDA-Kamerlid Jan Schinkelshoek een oproep aan de Kamer om zich te beperken en Zihni Özdil pleit in een opiniestuk in NRC voor het vergroten van de Tweede Kamer en het individuele budgetrecht per Kamerlid. Hierdoor zou de portefeuille per Kamerlid kleiner kunnen worden met meer budget voor ondersteuning. 

De burn-outfabriek Binnenhof ligt inmiddels als probleem op het bordje van Kamervoorzitter Vera Bergkamp. Zij wil hierover met de fractievoorzitters in gesprek. Een structurele oplossing zal echter ook een cultuurverandering vragen van de Kamer zelf en het is de vraag of de fracties genoeg zelfkritiek hebben om die stap te zetten.

• Artikel NRC: Burn-outfabriek Den Haag
• Artikel Parool: Ook minister van ’t Wout naar huis met een burn-out: wat is er mis op het Binnenhof?
• Artikel Telegraaf: Dilan Yesilgöz: houdt VVD-talent zich staande in het kabinet?

Nieuwe Tweede Kamer

Een "eigentijdse vergaderzaal" noemde De Volkskrant het tijdelijke vergaderonderkomen van de Eerste Kamer aan de Lange Voorhout. Op Twitter waren de reacties over het algemeen minder verhullend. "De tijdelijke Eerste Kamer is nóg deprimerender dan de tijdelijke Tweede", aldus TPO-verslaggever Bas Paternotte.

De recensies over het tijdelijke onderkomen van de Tweede Kamer aan de Bezuidenhoutseweg waren nauwelijks beter. De gangen van het oude ministerie van Buitenlandse Zaken kenmerken zich door beton en weinig ruimte voor natuurlijk licht.

"Nog te depressief om als martelkamer te gebruiken", aldus ND-journalist Auke van Eijsden over een van de vergaderzalen.

Afgelopen week kreeg de pers een rondleiding langs de diverse tijdelijke onderkomens die na het zomerreces zullen worden betrokken. Een complete fotoserie is te vinden op het Twitterkanaal (stukje naar beneden scrollen) van BNR-reporter Thomas van Groningen.

• Artikel Volkskrant: Eindelijk betrekt de Tweede Kamer zijn tijdelijke huis: ‘We gaan iets doen waar niemand zin in heeft’
• Artikel Telegraaf: Tweede Kamer kan in zomer terecht in Ridderzaal
• Artikel NOS: Ook senatoren moeten Binnenhof verlaten voor intrek in 'modern' gebouw

Rutte vs Kaag

Een stevige clash zou er in de ministerraad hebben plaatsgevonden tussen Rutte en Kaag over het Israëlisch-Palestijns conflict, weet De Telegraaf. Een eerste signaal dat politieke meningsverschillen niet meer worden verdonkeremaand in het breed opgezette overlegcircus, maar worden uitgevochten in de Treveszaal? Het helpt in ieder geval om te beseffen dat er ook binnen coalities verschillende politieke oriëntaties bestaan en dus meningsverschillen dienen te worden beslecht.

VVD

Binnen de VVD is gemor ontstaan over de samenstelling van de fractie, die in toenemende mate uit eigen kweek bestaat. Zaterdag werd op het VVD-congres een motie aangenomen die de partij oproept minder vanuit machtspolitiek te opereren en de checks and balances beter op orde te krijgen. Bij een volgende selectieronde zou meer focus moeten liggen op "kritisch vermogen".

• Artikel Volkskrant: Wat is de VVD nog zonder Mark Rutte? ‘Als die man onder de tram komt, is de partij gewoon weg’
• Artikel Telegraaf: Zorgen binnen VVD: ’Bang dat partij in linkse wolk terechtkomt’

Navalny-grap

Tijdens hun video-overleg met medewerkers van de Russische oppositieleider Navalny moeten Kamerleden meermaals vermoed hebben dat ze in een Bananasplit-achtig concept waren terechtgekomen. Als Ralph Inbar nog had geleefd had hij elk moment de betreffende commissiezaal kunnen binnenstormen met de voor de hand liggende mededeling dat het allemaal een grote grap was.

In werkelijkheid bleken de medewerkers twee Russische grappenmakers die de commissieleden totaal in hun hemd zetten. Afgelopen week werd de video online gezet en wordt duidelijk hoe onder anderen Geert Wilders en Gert Jan Segers zich nauwelijks een houding wisten te geven toen de komieken in badjas hun spaarvarkens toonden en vroegen om bitcoins voor hun campagne. Voor wie houdt van pijnlijke televisie is de video een absolute aanrader. 

Artikel NOS: Russisch duo publiceert video van Navalny-grap met Kamerleden

1848

Wil jij voor jouw organisatie kosteloos de mogelijkheden van het monitorplatform 1848 verkennen? Meld je aan voor een gratis proefmaand! Mail ons je onderwerpen dan stellen wij alles voor je in. Je hoeft daar verder niets voor te doen. Mail direct naar info@1848.nl of bel met 06 1905 6876.

Op de agenda

Maandag

• 10.00 Deadline indienen vragen Duurzaam werken in het onderwijs
• 10.30 Technische briefing ABDTOPConsult over stikstofproblematiek
• 12.00 Deadline indienen vragen Programma Hoogfrequent Spoorvervoer
• 13.00 Technische briefing Verkeersveiligheid
• 14.00 Notaoverleg Christenvervolging
• 14.00 Deadline indienen vragen Wijziging Subsidieregeling palliatieve terminale zorg en geestelijke verzorging
• 14.00 Notaoverleg Ouderen met een verstandelijke beperking
• 14.00 Technische briefing Personeel Defensie
• 16.00 Technische briefing Uitvoering NOW door UWV

Dinsdag

• 10.00 Deadline indienen vragen Erfgoed
• 14.00 Vragenuur, stemmingen, regeling van werkzaamheden
• 14.00 Deadline indienen vragen Fiche: Mededeling financieringsstrategie voor de financiering van Next Generation EU
• 16.00 Commissiedebat Veiligheid en Integriteit Defensie
• 16.15 Tweeminutendebat Wijziging van het Besluit toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015
• 16.30 Gesprek Jaarverslag Autoriteit Persoonsgegevens
• 16.30 Commissiedebat Verkeersveiligheid
• 16.30 Commissiedebat Telecomraad
• 16.35 Plenair debat Wet adviescollege rechtspositie politieke ambtsdragers
• 19.00 Tweeminutendebat Telecommunicatie
• 19.20 Plenair debat Wijziging van de Winkeltijdenwet in verband met de bescherming van winkeliers tegen eenzijdige wijzigingen van openingstijden

Woensdag

• 10.00 Hoorzitting DNB, CPB en AFM over macro-economische risico's voor het financiële stelsel
• 10.00 Technische briefing Tour de Force - Nationaal Toekomstbeeld Fiets
• 10.15 Plenair debat over het economisch steunpakket
• 11.00 Gesprek met Inspecteur-generaal der Krijgsmacht
• 11.15 Procedurevergadering LNV
• 12.00 Gesprek over huisuitzettingen Oost-Jeruzalem
• 13.00 Commissiedebat Maritiem
• 13.00 Commissiedebat Sint-Eustatius
• 13.30 Technische briefing Coronavirus
• 14.00 Commissiedebat Drugsbeleid
• 14.00 Gesprek Verkenning bevolking 2050 in beeld
• 14.00 Deadline indienen vragen Pensioenakkoord
• 14.00 Deadline indienen vragen Regels inzake het elektronisch delen en benaderen van gegevens tussen zorgverleners in aangewezen gegevensuitwisselingen
• 15.30 Technische briefing Klimaat en energie
• 16.30 Technische briefing AIVD/MIVD
• 17.30 Technische briefing CTIVD
• 18.00 Hoorzitting Faillissement Conservatrix
• 18.30 Technische briefing Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden

Donderdag

• 9.30 Commissiedebat JBZ-Raad
• 10.00 Commissiedebat Fosfaatrechtenstelsel
• 10.00 Hoorzitting Westerscheldetunnel
• 10.15 Procedurevergadering OCW
• 10.15 Plenair debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus
• 10.30 Procedurevergadering Defensie
• 11.30 Procedurevergadering BZK
• 12.00 Commissiedebat JBZ-Raad (Asiel)
• 12.00 Deadline indienen vragen Wet implementatie EU-richtlijn hernieuwbare energie voor garanties van oorsprong
• 12.00 Deadline indienen vragen Wijziging van de Mededingingswet in verband met het expliciteren van de uitsluiting van het kartelverbod van gedragingen in het kader van het gemeenschappelijke landbouw- en visserijbeleid
• 12.30 Procedurevergadering BuZa
• 13.30 Commissiedebat Energieraad
• 13.30 Procedurevergadering BuHaOS
• 13.30 Commissiedebat Wonen en corona
• 14.00 Deadline indienen vragen Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2021 (Tweede incidentele suppletoire begroting inzake Grenstesten)
• 14.00 Deadline indienen vragen Implementatiewet registratie uiteindelijk belanghebbenden van trusts en soortgelijke juridische constructies
• 14.00 Deadline indienen vragen Wijziging van de Wet basisregistratie personen in verband met de invoering van een centrale voorziening ter ondersteuning van de colleges van burgemeester en wethouders bij het onderzoek of een persoon als ingezetene in de basisregistratie personen op een adres in de gemeente dient te worden ingeschreven
• 14.00 Deadline indienen vragen Voorstel van wet van het lid Leijten houdende verandering in de Grondwet, strekkende tot opneming van bepalingen inzake het correctief referendum
• 14.00 Deadline indienen vragen Voorstel van wet van de leden Bergkamp, Özütok en Van den Hul houdende verandering in de Grondwet, strekkende tot toevoeging van handicap en seksuele gerichtheid als non-discriminatiegrond
• 14.00 Deadline indienen vragen Voorstel van wet van het lid Jetten tot wijziging van Wet afbreking zwangerschap in verband met het afschaffen van de verplichte minimale beraadtermijn voor de afbreking van zwangerschappen
• 14.00 Deadline indienen vragen Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek BES inhoudende dat er in de verzorging en opvoeding van een kind geen plaats is voor het gebruik van geestelijk of lichamelijk geweld jegens of van enige andere vernederende behandeling van kinderen in de verzorging en opvoeding
• 14.00 Deadline indienen vragen Wijziging van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur in verband met informatiedeling tussen bestuursorganen en rechtspersonen met een overheidstaak en enige overige wijzigingen
• 14.30 Commissiedebat Strafrechtelijke onderwerpen
• 16.00 Technische briefing Integrale infrastructuurverkenning 2030-2050

Vrijdag

• 14.00 Deadline indienen vragen Wetsvoorstel tot goedkeuring van de Overeenkomst tot wijziging van het Verdrag tot instelling van het Europees Stabiliteitsmechanisme
• 14.00 Deadline indienen vragen Wetsvoorstel tot goedkeuring van de Overeenkomst tot wijziging van de Overeenkomst betreffende de overdracht en mutualisatie van de bijdragen aan het gemeenschappelijk afwikkelingsfonds

Wie kun je feliciteren?

• Dinsdag 1 juni: Vera Bergkamp
• Zaterdag 5 juni: Tunahan Kuzu
• Zondag 6 juni: Nilüfer Gündoğan
• Zondag 6 juni: Caroline van der Plas

De 1848 Factsheet?

1848.nl stuurt politiek geïnteresseerden elke week een overzicht van wat je móet weten over politieke ontwikkelingen en wat er komende week politiek interessant gaat worden. Laat me weten wat je ervan vindt! (lucas@1848.nl)

De 1848 Factsheet elke zondagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.

Volg 1848.nl ook op Twitter om direct op de hoogte te zijn als er een Kamerbrief uitgaat. De Kamervragen publiceren we via dit Twitter-account.