1848 Factsheet - Ophef Kaag-docu exemplarisch voor monomanie op het Binnenhof

Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)

De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over de parlementaire week.

De voorlaatste week van het parlementaire jaar stond symbool voor de monomanie die het Binnenhof steeds meer in zijn greep heeft gekregen.

Juist in de laatste weken van juni en de eerste paar dagen van juli worden zoveel mogelijk als urgent bestempelde onderwerpen door de Kamer afgewerkt, maar politiek en media ontberen de gave om meer dan één onderwerp tegelijk te behandelen.

En dus ging het afgelopen week - juist nadat Herman Tjeenk Willink zondag bij Buitenhof de politiek streng had toegesproken het eindelijk eens over de inhoud te gaan hebben - enkel over een documentaire over Sigrid Kaag. Wie zo nu en dan een vluchtige blik op zijn Twitter-timeline wierp, moet gedacht hebben dat er niets anders speelde dan dat.

En marge schold populistisch rechts (bekijk hier dit debatfragment) zich her en der nog de krantenkolommen in, maar voor zaken als het debat over de toekomst van de ouderenhuisvesting was - ondanks de inhoudelijke bijdragen van onder anderen Fleur Agema, Corinne Ellemeet en Maarten Hijink - echt geen ruimte meer.

Ofwel: inhoudelijke debatten bestaan wel, ze krijgen alleen geen aandacht. Ze zijn te weinig gepolariseerd, dus de toonhoogte blijft beperkt. En uiteindelijk wenst de nieuwsconsument in meerderheid een zo hoog mogelijk volume.

Dus kregen ze een Kaag-rel waar een aantal elementen bij samenkomen: De aversie tegen Kaag en de NPO zijn daarbij het meest dominant, maar ook de invloed van woordvoerders speelt een rol en de informatievoorziening aan de Kamer. In deze combi loopt het volume dan al snel op.

Terwijl wie de aan GeenStijl vrijgegeven documenten met betrekking tot de Kaag-docu bestudeert moet concluderen dat er vanuit D66 en Buitenlandse Zaken weinig verrassends is voorgevallen. Woordvoerdersteams van partijen en ministeries zijn altijd al gefixeerd geweest op de beeldvorming rondom de persoon die ze bijstaan.

In hun contact met journalisten en programmamakers zoeken ze de grenzen op hoever ze kunnen gaan in hun invloed. Vaak is die invloed beperkt en soms blijkbaar heel groot, zoals in het geval van de VPRO-documentaire.

Dat uiteindelijk de media zelf de inhoud van hun producties bepalen bewees Nieuwsuur tijdens de afgelopen verkiezingscampagne. De lijsttrekkers trokken met het lood in de schoenen richting de studio van Jeroen Wollaars of Mariëlle Tweebeeke. Wie echt niet durfde kon afzeggen, maar dan waren verwijten van lafheid je deel. Qua beeldvorming dus ook geen sterk verhaal.

Toch is het zeker in campagnetijd niet vreemd dat D66-voorlichters zich als lobbyisten van hun voorvrouw opstellen en daarbij het onderste uit de kan proberen te halen. Van woordvoerders van het ministerie mag meer afstand worden verwacht, maar ook zij zullen hun kans grijpen als de documentairemakers ruimte bieden.

Direct ontstond discussie of de omvang van het woordvoerdersapparaat van de overheid en hun macht niet te groot is geworden, maar zij hebben voor de journalistiek ook een onmisbare ondersteunende rol.

Ze zijn bereikbaar voor inhoudelijke vragen op heel veel verschillende onderwerpen, moeten vaak snel schakelen met ambtenaren om voor de deadline te kunnen reageren op een nieuwsontwikkeling. Maar ook leveren ze zelf nieuws en achtergrondinformatie.

Veel belangrijker is de discussie of de ziekelijke fixatie op beeldvorming op het Binnenhof niet te dominant is geworden, maar die vraag is veel breder dan de vraag of er te veel woordvoerders zijn en of hun macht niet te groot is geworden.

De angst om het middelpunt te worden van Twitter- en nieuwsdominante ophef werkt verstikkend op elke vorm van politiek handelen en maakt dat alles gericht is op het controleren van de beeldvorming. Politiek inhoudelijke afwegingen zijn daarmee ondergeschikt geworden aan het bewaken van het imago van partij of politicus.

Het maakt van het Binnenhof een biotoop van beroepspolitici. Inhoudelijk en idealistisch gedreven types kijken wel uit om vanuit een maatschappelijke functie de overstap naar de politiek te wagen. Het afbreukrisico is veel te groot.

Deze trend is niet met een zomerreces aan overdenkingen te keren. Wel zou het kunnen helpen als politiek en media zich wat meer kunnen beheersen bij het meelopen met de waan-van-de-dag-ophef.

Het beperken van de Twitterverslaving - al tien jaar dé ophefkatalysator - zou daarbij een bruikbare en concrete eerste stap kunnen zijn. Misschien dwaalt de aandacht dan weer wat vaker af naar andere belangrijke zaken, de toekomst van de ouderenhuisvesting bijvoorbeeld.

• Column Kustaw Bessems: We maken elkaar gek met de obsessie voor beeldvorming
• Weekendverhaal Tom Jan Meeus: ‘De politiek assistent grijpt in’, stond in het verslag van Ruttes tv-voorgesprek
• Artikel FD: De Kaag-docu en de Haagse obsessie met beeldvorming
• Artikel NRC: Kaag-rel laat zien hoe ver pr-adviseurs en woordvoerders gaan voor de beeldvorming
• Artikel Volkskrant: ‘Over de autogordel van Kaag zijn we flink onder druk gezet door het ministerie en D66’
• Artikel Telegraaf: Omstreden Kaag-docu splijt NPO: ’Schadelijk voor hele publieke omroep’
• Artikel NOS: VPRO gaat zelf ook onderzoek doen naar documentaire over Sigrid Kaag

1848

Voor steeds meer organisaties is 1848 de oren en ogen in Den Haag. Wil jij dat 1848 ook voor jouw organisatie alle politieke ontwikkelingen volgt en desgewenst voorziet van duiding? Bel voor de mogelijkheden met 06 1905 6876 of mail naar info@1848.nl.

Zomerreces

Komende week is het de laatste vergaderweek voor het reces. Traditioneel de week met een stortvloed aan korte debatjes waarin Kameruitspraken worden gevraagd. Aan het einde van de donderdagvergadering wordt - vaak diep in de nacht - over honderden moties gestemd.

Van deze moties is een belangrijk aandeel nietszeggend, want al beleid, of al toegezegd, of gewoonweg nietszeggend. Maar tussen de stapel zitten er altijd wel een aantal met politieke en/of inhoudelijke relevantie.

Zo wordt er komende week nog gesproken over de gevolgen van corona op het onderwijs, over klimaatbeleid en de woningbouwopgave. Allemaal thema's die door de politieke partijen zijn gemarkeerd als prioritair in het kader van de formatie.

Toch is de kans klein dat deze debatjes en de bijbehorende moties veel aandacht zullen krijgen. Zoals vastgesteld ligt de lat voor het verkrijgen van aandacht hoog. Zelfs de zoveelste niet-uitgevoerde Kamermotie van minister Ollongren (een maximumtarief voor het nieuwe energielabel) leverde afgelopen week geen rimpeling in de Hofvijver op. 

Na deze week gaat de Kamer met reces en werken Rutte en Kaag in alle rust aan hun proeve. De meeste politici zullen een paar weken vrijmaken voor vakantie. Deze tijd van ontspanning en reflectie moet de partijen uit hun schuttersputten bewegen om eindelijk eens aan het inhoudelijke formeren te beginnen. In ieder geval tot die tijd gaat deze 1848 Factsheet met reces. Een fijne zomer!

1848

Wil jij voor jouw organisatie kosteloos de mogelijkheden van het monitorplatform 1848 verkennen? Meld je aan voor een gratis proefmaand! Mail ons je onderwerpen dan stellen wij alles voor je in. Je hoeft daar verder niets voor te doen. Mail direct naar info@1848.nl of bel met 06 1905 6876.

Verder lezenswaardig:

• Analyse Volkskrant: Hoe denken CDA’ers hun partij er weer bovenop te krijgen? ‘De landelijke jongens moeten verantwoording afleggen’
• Artikel Trouw: Gaat de Rutte-doctrine echt bij het grofvuil? Kamer buigt zich over nieuwe regels van Ollongren
• Artikel Telegraaf: Partijbaronnen VVD vragen zich vertwijfeld af: wie houdt Mark Rutte op de rails?
• Interview Hugo de Jonge op NU.nl: 'Het heeft iets decadents om vaccin te weigeren'
• Artikel NRC: Uitkeringen in Nederland: steeds iets minder, steeds iets selectiever
• Artikel Trouw: Dit viertal zet voor Rutte en Kaag de nieuwe kabinetsplannen in de grondverf
• Artikel AD: Een van deze PvdA’ers moet de sociaal-democraten er weer bovenop helpen
• Artikel AD: Kaag praat en schrijft, maar houdt ze de ChristenUnie weg van de onderhandelingstafel?
• Artikel Telegraaf: Van Haga begint eigen partij: BV NL

Op de agenda

Maandag

• 9.30 Gesprek met Eurocommissaris voor Handel dhr. Dombrovskis
• 10.00 Notaoverleg Advies Raad van State over ministeriële verantwoordelijkheid
• 10.00 Technische briefing Toekomstbestendigheid pensioenstelsel
• 11.00 Wetgevingsoverleg Onderwijs en corona mbo en ho
• 12.00 Deadline indienen vragen Informele JBZ-Raad 14, 15 en 16 juli 2021
• 13.00 Technische briefing Ministerie SZW- Participatiewet/ evaluatie Participatiewet/ Breed Offensief
• 14.30 Commissiedebat Medisch specialistische zorg/ziekenhuiszorg
• 15.00 Technische briefing Brede Schuldenaanpak

Dinsdag

• 14.00 Vragenuur, stemmingen, regeling van werkzaamheden
• 16.30 Procedurevergadering Financiën
• 16.30 Procedurevergadering SZW
• 16.30 Tweeminutendebat Strafrechtelijke onderwerpen
• 16.50 Tweeminutendebat JBZ-raad 7-8 juni 2021 (algemeen deel)
• 17.05 Tweeminutendebat Jeugdbeleid/Huiselijk Geweld en kindermishandeling
• 17.30 Procedurevergadering Rijksuitgaven
• 18.30 Commissiedebat Gemeenschappelijk Landbouwbeleid
• 18.30 Tweeminutendebat Financiële markten
• 18.45 Debat over de Voorjaarsnota 2021

Woensdag

• 10.00 Commissiedebat Klimaat en energie
• 10.00 Commissiedebat Arbeidsmigratie
• 10.15 Procedurevergadering IenW
• 10.15 Procedurevergadering VWS
• 10.15 Tweeminutendebat Hersteloperatie kinderopvangtoeslag
• 11.00 Procedurevergadering Digitale Zaken
• 11.15 Tweeminutendebat Woningbouwopgave
• 11.45 Tweeminutendebat Ontwerpbesluit wijziging Besluit toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015
• 12.00 Tweeminutendebat Wonen en Corona
• 12.20 Tweeminutendebat Voorhang wijziging Bouwbesluit 2012 en het Besluit Bouwwerken leefomgeving in verband met hernieuwbare energie bij ingrijpende renovatie
• 13.00 Procedurevergadering Koninkrijksrelaties
• 13.30 Debat over het verslag van de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag
• 14.00 Deadline indienen vragen Het niet-indexeren van het basiskinderbijslagbedrag en het extra bedrag van de kinderbijslag in de Algemene Kinderbijslagwet over de jaren 2022, 2023 en deels over 2024
• 14.30 Procedurevergadering JenV
• 15.00 Wetgevingsoverleg Wijziging van de Tijdelijke wet maatregelen covid-19
• 15.00 Procedurevergadering BuHaOS

Donderdag

• 9.30 Constituerende vergadering tijdelijke commissie Fraudebeleid en Dienstverlening
• 10.00 Commissiedebat Raad Buitenlandse Zaken
• 10.15 Commissiedebat Eurogroep/Ecofin
• 10.15 Tweeminutendebat IVD
• 10.30 Procedurevergadering OCW
• 10.35 Tweeminutendebat Reactie moties en amendementen begroting OCW en WGO Media/Cultuur
• 11.00 Tweeminutendebat Inburgering en integratie
• 11.30 Tweeminutendebat Klimaat en energie
• 11.30 Procedurevergadering BZK
• 11.55 Tweeminutendebat Openbaar vervoer en taxi
• 13.15 Procedurevergadering BuZa
• 13.30 Tweeminutendebat Intensieve Kindzorg
• 13.50 Tweeminutendebat Informele Landbouw- en Visserijraad 13-15 juni 2021
• 14.00 Commissiedebat Voortgang/evaluatie missies en operaties
• 14.00 Deadline indienen vragen Wet transparantieregister zorg
• 14.00 Deadline indienen vragen Fiche: Mededeling EU-Strategie voor COVID-19 behandelingen
• 14.00 Deadline indienen vragen Wijziging van de Rijkswet op het Nederlanderschap om te voorzien in een grondslag voor toetsing aan het evenredigheidsbeginsel in gevallen waarin het Nederlanderschap van rechtswege verloren is gegaan en in verlenging van de termijn voor van rechtswege verlies
• 14.00 Deadline indienen vragen Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek in verband met het veranderen van de voorwaarden voor wijziging van de vermelding van het geslacht in de akte van geboorte
• 14.10 Tweeminutendebat Voortgang verbetering slachtsysteem
• 14.30 Tweeminutendebat Visserij
• 15.00 Plenair debat Slotwet Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Diergezondheidsfonds 2020
• 16.00 Tweeminutendebat Belastingen
• 16.20 Plenair debat Wijziging van enkele belastingwetten (Fiscale verzamelwet 2022)
• 18.15 Tweeminutendebat Sportbeleid
• 18.35 Tweeminutendebat Geneesmiddelenbeleid
• 19.00 Tweeminutendebat Pakketbeheer
• 19.20 Tweeminutendebat Drugsbeleid
• 19.40 Tweeminutendebat Discriminatie en racisme
• 20.10 Tweeminutendebat Criminaliteitsbestrijding en georganiseerde criminaliteit/ondermijning
• 20.25 Tweeminutendebat Verkeersveiligheid
• 20.45 Tweeminutendebat Luchtvaart
• Einde vergadering: stemmingen

Wie kun je feliciteren?

• Dinsdag 6 juli: Mahir Alkaya
• Vrijdag 9 juli: Gertjan Segers
• Vrijdag 9 juli: Tom van der Lee
• Zaterdag 10 juli: Sjoerd Sjoerdsma
• Zondag 11 juli: Lilian Marijnissen
• Zondag 11 juli: Jaco Geurts

De 1848 Factsheet?

1848.nl stuurt politiek geïnteresseerden elke week een overzicht van wat je móet weten over politieke ontwikkelingen en wat er komende week politiek interessant gaat worden. Laat me weten wat je ervan vindt! (lucas@1848.nl)

De 1848 Factsheet elke zondagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.

Volg 1848.nl ook op Twitter om direct op de hoogte te zijn als er een Kamerbrief uitgaat. De Kamervragen publiceren we via dit Twitter-account.